electronic and internet media effect to (cyber) bullying...

128

Journal of Communication and Management NIDA Volume 1 Number 2 (May – August 2015)

สออเลกทรอนกสและอนเทอรเนตทมตอพฤตกรรมการรงแกของนกเรยนในโรงเรยน เขตอ าเภอเมอง จงหวดเชยงใหม

Electronic and internet media effect to (Cyber) Bullying Behavior of students in Schools, Muang District, Chiang Mai Province

วฒนาวด ศรวฒนพงศ, Ph.D.1

พมผกา ธานนพงศ2 บทคดยอ

วตถประสงคของการวจยนเพอประมาณคาความชกของการรงแกของนกเรยนอนเนองมาจากอทธพลทางสออเลกทรอนกส อนเทอรเนต และการรงแกผานโลกไซเบอร และวเคราะหปจจยเสยงทสมพนธกบการรงแกอนเนองมาจากอทธพลของสออเลกทรอนกสและอนเทอรเนตของนกเรยนในเขตอ าเภอเมอง จงหวดเชยงใหม โดยปจจยเสยงหลกทสนใจศกษา คอ (1) คณลกษณะของนกเรยน (2) การเขาถงสอ อเลกทรอนกสและอนเทอรเนต (3) พฤตกรรมการบนเทง (4) ภมหลงครอบครว การวเคราะหเชงพรรณนาน ามาใชส าหรบมาตรวดความชกของการรงแกผานโลกไซเบอร การทดสอบไคสแควรของเพยรสนน ามาใชประเมนความสมพนธระหวางปจจยเสยงกบพฤตกรรมาการรงแกผานโลกไซเบอร

ผลการศกษาพบวาความชกของการรงแกของนกเรยนอนเนองมาจากอทธพลของสอ อนเทอรเนตและ การรงแกผอนผานโลกไซเบอร ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดเชยงใหมเทากบ 74.64% และการเปนเหยอของการรงแกผานโลกไซเบอรเทากบ 78.91% ปจจยเสยงส าหรบการรงแกผานโลกไซเบอรของนกเรยนในเขตอ าเภอเมอง จงหวดเชยงใหมประกอบดวย เพศ อปกรณการเขาถงอนเทอรเนต โทรศพทมอถอ/Smartphone คอมพวเตอรตงโตะและแทบแลต) สถานททใชเพอเขาถงอนเทอรเนต (ทบาน โรงเรยน และบานเพอน) วตถประสงคในการใชอนเทอรเนต (ดดวง) ละคร/ภาพยนตรประเภท( การตน ดรามา) และ เกมสทนกเรยนชอบเลน (RPG Simulation)อยางมนยส าคญท 0.10

จากการศกษาวจยนสรปไดวาควรมการรณรงคตอตานพฤตกรรมการรงแกผานโลกไซเบอร คร ผปกครอง พอ แม ควรตระหนก และเฝาระวงพฤตกรรมนโดยการสรางมาตรฐานทางสงคมออนไลนทบงบอกวาจะไมยอมรบหรอสงเสรมใหเกดพฤตกรรมการรงแก กลนแกลงกนผานโลกไซเบอร หาสาเหตและการปองกนไมใหเกดพฤตกรรมการรงแกผานโลกไซเบอรในระยะยาว

1 รองศาสตราจารย อาจารยประจ าภาควชาสถต คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม 2 อาจารยประจ าภาควชาสถต คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

129 วารสารการสอสารและการจดการ นดา ปท 1 ฉบบท 2 (พฤษภาคม – สงหาคม 2558)

ค าส าคญ สออเลกทรอนกสและอนเทอรเนต การรงแกผานโลกไซเบอร นกเรยนมธยมศกษา การทดสอบไคสแควร

Abstract

The objective of this research was to estimate the prevalence of bullying due to electronic and internet media and analyze the relationship between risk factor and bullying due to electronic and internet media in Chiang Mai schools, Thailand. Risk factors investigated include (a) sample characteristic, (b) internet access, (c) entertain behavior, (d) family context.

Descriptive analysis was conducted for measuring the prevalence of Cyber bullying. Pearson’s chi-squared test was used to assess the associations between the risk factors and Cyber bullying behavior.

The results of this study show that the prevalence of the physical Cyber bullying was 74.64% and 78.91% were victims of Cyber bullying. In this study, we also found that the risk factors for bullying at school in Chiang Mai, Thailand included Gender, Internet access by (mobile/smartphone, desktop PC and Tablet), Place to access the internet (At home, school and At friend’s home), usage of internet : for the fortune, for watching Movie (Cartoon, Drama), and for playing Games (RPG, Simulation ).

The study of this research suggested that campaigns against bullying behaviors should be carried out in order to increase the awareness among teachers, parents and students, and to create a social norm which considers bullying behaviors as non-acceptable and encourages effective solutions to behavioral problems. Bullying behavior prevention courses should be implemented at schools to follow up the problem in the long term.

Keywords: Electronic and internet media, cyber-bullying, secondary students, Pearson’s chi-square test

130


1. บทน า การรงแกกนของเดก ๆทเรารบรกนมานานและยงคงพบเหนอยในสงคมปจจบนคอ การรงแกกนดานกายภาพ หรอการท ารายกนตวตอตว เชน พตวโตรงแกนองตวเลก การชกตอยระหวางเดก ๆ ดวยกน โดยจะเปนการท ารายทมองเหนไดชดเจนวาใครเปนผกระท าและใครตกเปนเหยอ (face to face) แตปจจบนเมอความกาวหนาทางเทคโนโลยไดเขามาเปนสวนหนงของชวต ท าใหเกดชองทางของการใชเทคโนโลยในทางทผดเพอปลดปลอยความรนแรงในรปแบบใหม ทเรยกวา การรงแกกนผานโลกไซเบอร (Cyber bullying)

การรงแกกนผานโลกไซเบอรคอ การรงแกกนผานโลกไซเบอรระหวางเดกกระท าตอเดกดวยกน โดยรปแบบการรงแกกนมทงการใสรายปายส การใชถอยค าหยาบคายตอวาผอน หรอการสงตอขอมลลบเพอท าใหผ อนเสยหายผานทางอนเทอรเนต หรอแมแตการสงขอความผานโทรศพทมอถอ โดยการรงแกกนจะตองมความตอเนอง และท าใหฝายทถกกระท ารสกเจบปวดหรอไดรบผลกระทบทางจตใจ

Agastston, P. W., Kowalski, R., & Limber, S. (2007) ไดกลาววาการกลนแกลงในโลกไซเบอรมหลายวธ เชน อเมล การสงขอความ เวบ ชมชนออนไลน เฟสบค ไลน และโทรศพท รปแบบการแกลงประเภทนมตงแต นนทา ดาทอ สงขอมลลบของคนอนโดยมเจตนาใหบคคลนนเสยชอเสยง และเสอมเสย เชน การกลาวหาในเรอง ๆ หนง ผานทางชองทางตาง ๆ โดยทเหยอนนไมสามารถรบรไดเลยวาใครเปนผกระท า (Julian J et al, 2009) ถงแมวาการใชโซเชยลเนตเวรค ในสงคมไทยในปจจบนนนถอวา มการปองกนในการเขาถงขอมลสวนตว ระบบรกษาความปลอดภยทด แตกคงไมเพยงพอทจะปองกนไมใหเกดเหตการณการรงแกกนผานโลกไซเบอร ขนมาได ผใชตองเขาใจและรเทาทนเหตการณปจจบน ไมใหตกเปนเหยอ

การรงแกกนผานโลกไซเบอร เปนความรนแรงทไมทราบวาใครเปนผกระท าซงสามารถท าความรนแรงกบใคร ทไหน หรอเมอไรกได และผกระท ากสามารถจะตอกย าความรนแรงอยางตอเนอง โดยทสกวนหนงเหยอทเคยถกกระท า กอาจกลบมาเปนผกระท าความรนแรงเองเพอแกแคน เปนวงจรความรนแรงทไมมจดจบ ดวยเหนวาเรองเหลานเปนเรองธรรมดาทใครๆ เขากท ากน ซงผลกระทบกคอความรนแรงและบาดแผลทเกาะกนในจตใจของเดกๆ จากการส ารวจเดกในกรงเทพฯ และปรมณฑล พบวา มเดกถง 48% ทอยในวงจรการรงแกกนผามโลกไซเบอรโดยอาจเปนทงผกระท า เหยอ และผเฝาดหรอสงตอขอมลไปยงกลมอนๆ ซงเดกสวนใหญทอยในวงจรนจะอยในชนมธยมศกษาตอนตน โดยเวลาทใชในการรงแกบนโลกไซเบอรคอ ชวง 6 โมงเยน – 3 ทม ซงเปนชวงเวลาทเดก ๆ ท าการบานและใชอนเทอรเนต


การรงแกผานโลกไซเบอร (Cyber bullying) หรอการกลนแกลงกนทางสออเลกทรอนกสก าลงกลายเปนปญหาทพบบอยในเดกและมหลายทฤษฎอธบายวาการเพมขนของการ ประทษรายออนไลนสวนหนงเกดจากเดกทมลกษณะชอบแกลงผอนอยแลว เปลยนวธการมาใชอนเทอรเนตแทนการแกลงโดยตรงทโรงเรยนเนองจากปลอดภยจากสายตาของผใหญมากกวา

ในตางประเทศนนการกลนแกลงกนทางอนเทอรเนตเปนประเดนทส าคญ เนองจากมสถตเกยวกบการกลนแกลงทางอนเทอรเนตสง Hinduja, S. & Patchin, J. W. (2010) ระบวามจ านวนนกเรยนทเคยถกกลนแกลงทางอนเทอรเนตกวารอยละ 20 โดยประเดนในการถกกลนแกลงทมากทสด ไดแก การโพสตขอความทท ารายจตใจรอยละ 13.7 การถกปลอยขาวลอหรอเรองเสยหาย รอยละ 12.9 เมอถกกลนแกลงทางอนเทอรเนต เดกและเยาวชนทงชายและหญงจะรสกโกรธมากทสด รองลงมาคอรสกเสยใจ และอบอาย ตามล าดบ โดยเหยอสวนใหญมกจะเปนเดกทมความมนใจในตวเองต า (Low Self-Esteem) และยงพบวาเหยอจากการกลนแกลงทางอนเทอรเนตทอยในวยมธยมนนจะมแนวโนมฆาตวตายสง และการถกกลนแกลงโดยการสงรปภาพ ลามกอนาจาร หรอขอความเกยวกบเรองเพศ เปนปจจยส าคญในการคดฆาตวตายของเยาวชนมากกวาการถกกลนแกลงในรปแบบอน

ในท านองเดยวกน ปญหาการรงแกหรอการกลนแกลงกนทางอนเทอรเนตเพมมากข นระหวางนกเรยนในประเทศออสเตรเลยมถงรอยละ 11 ของนกเรยนชาวออสเตรเลยระบวาพวกเขาเองเคยมประสบการณเกยวกบการรงแกผานโลกไซเบอรและรอยละ 14 เปนเหยอของการรงแก (Beckerman & Nocero, 2003; Campbell & Gardener, 2005) และในประเทศแคนาดารอยละ 3 ของวยรนยอมรบวาเคยมประสบการณเกยวกบรงแกผานโลกไซเบอร และเกอบหนงในสามเคยเปนเหยอของการรงแกผานโลกไซเบอร (Beran & Li, 2005) ดวย

นอกจากนมงานวจยของ Tolga Aricak et al (2007) ทท าในประเทศตรกพบวารอยละ 35.7 ของนกเรยนเปดเผยวามพฤตกรรมการรงแกผานโลกไซเบอร และรอยละ 23.8 ของนกเรยนเปดเผยวาเปนทงผไปรงแกผอนผานโลกไซเบอรและเปนเหยอของการรงแกผานโลกไซเบอร มเพยงรอยละ 5.9 ของนกเรยนเปนเหยอผานโลกไซเบอรอยางเดยว สวนใหญแลวเดกผชายเปดเผยวามพฤตกรรมการรงแกผอนผานโลกไซเบอรและ เปนเหยอการรงแกผานโลกไซเบอร โดยเปนทงรงแกผอนและเปนเหยอของการรงแกผานโลกไซเบอรมากกวาผหญง เมอเขาเผชญกบการเปนเหยอของการรงแกผานโลกไซเบอรรอยละ 25 ของนกเรยนรายงานวาเขาบอกเพอนและผปกครองเกยวกบการเกดการรงแกผานโลกไซเบอร และรอยละ 30.6 ของนกเรยนรายงานวาท าการแกปญหาทนท เชน หยดยงการขมข

132


ในขณะททราบกนดวาสออเลกทรอนกสมประโยชนมากมายส าหรบเยาวชน แตปรากฏวาสงทประโยชนนบางครงอาจกลายเปนเงามดทก าลงคบคลานเขามา (Campbell MA, 2005)

ในประเทศไทย เรมมการศกษาวจยเกยวกบการรงแกกนและการเปนเหยอของการรงแก Songsiri N. และ MusikaphanW. (2011) ไดศกษาพฤตกรรมการขมเหงรงแกผานโลกไซเบอรของเยาวชนไทยในเขตกรงเทพมหานคร พบวาในสวนของการกระท าความรนแรงตอกนในครอบครว รอยละ 58 เคยเหนสมาชกในครอบครวกระท ารนแรง ประเภท ดาทอและใชค าหยาบตอกน โดยในจ านวนน รอยละ 1 กลาววา เหนสมาชกครอบครวใชความรนแรงทางวาจาตอกนมากกวาสปดาหละครง ในสวนการกระท าความรนแรงโดยการท ารายรางกาย ผลการศกษาพบวา มเพยงรอยละ 17 ทเคยเหนการกระท าความรนแรงดวยการท ารายรางกายตอกน มความรนแรงเกดขนในเยาวชนไทย มากกวาครงหนงเคยไดเหนและไดยนเรองของการรงแกผานโลกไซเบอร เกดขนในหมเพอนของพวกเขา มประมาณ 11.0% ของนกเรยนเคยไดเหนและไดยนการตอสบนออนไลนโดยากรใชขอความอเลคโทนคดวยความโกรธและภาษาหยาบคายมมากกวา 6 ครงตอเดอน

Sriwattanapongse W. and Taninpong P. (2014) ไดศกษาพฤตกรรมการรงแกในโรงเรยนพบวาเพศ โรงเรยน (ประถม มธยม) กลมอาย ชนดโรงเรยน (รฐบาล เอกชน) การท าโทษของพอแม และการท ารายกนทางกายของพอแมเปนปจจยเสยงทมความเกยวของกบพฤตกรรมการรงแกของนกเรยน นอกจากนการไดเหนวาพอแมกระท ารนแรงตอกนมความสมพนธอยางมากกบการแสดงพฤตกรรมการรงแกมากกวาผทไมเคยเหนพอแมกระท ารนแรงตอกน

จากสภาพปญหาทกลาวขางตน ผวจยจงสนใจทจะศกษาความชกของการรงแกของนกเรยนอนเนองมาจากอทธพลทางสอและอนเทอรเนตและปจจยเสยงทสมพนธกบการรงแกของนกเรยนอนเนองมาจากอทธพลทางสอและอนเทอรเนตของนกเรยนในโรงเรยนเขตเมอง จงหวดเชยงใหมซงเปนเมองใหญทางภาคเหนอ และศกษาการรงแกผานทางสอและอนเทอรเนตและโลกไซเบอร (Cyber Bullying) ผลจากการศกษานอาจมประโยชนในการปองกนการกระท ารนแรงของนกเรยนผานทางสอและอนเทอรเนต นอกจากนขอมลทไดจากการศกษาจะเปนตวบงชสภาพปญหาของสงคมอกดวย และเพอเปนแนวทางใหผทเกยวของชวยกนหาวธการและแนวทางปองกนไดทนท วตถประสงคการวจย

1.1 เพอประมาณความชกของการรงแกของนกเรยนอนเนองมาจากอทธพลทางสอ อนเทอรเนตและ การรงแกผานโลกไซเบอร ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดเชยงใหม


1.2 เพอวเคราะหปจจยเสยงทสมพนธกบการรงแกอนเนองมาจากอทธพลทางสออเลกทรอนกสและ อนเทอรเนต ของนกเรยนในเขตอ าเภอเมอง จงหวดเชยงใหม

นยามศพทในการวจย

การรงแกแบบดงเดม (Face to face or Tradition bullying) หมายถงรปแบบการกระท าหรอลกษณะของการแสดงออกทตองการใหผถกกระท าหรอหยอ และบคคลรอบขางของเหยอไดเหนหรอไดรบรวาใครเปนผกระท า กระท าดวยวธการใด ผลของการกระท าเปนอยางไร และมผทรบรเฉพาะบคคลทอยในเหตการณนนและเหนเหตการณในชวงเวลาดงกลาวเทานน

การรงแกในโลกไซเบอร(Cyber bullying) หมายถงการะท าทหรอเหยอและบคคลรอบขางของเหยอไมสามารถรบรไดวาใครเปนผกระท า เปนการกระท าทมผรบชมจ านวนมากและแพรกระจายไปทวโลก และสามารถดเหตการณนนซ าๆไดตลอดจนกวาจะมการลบขอมล

พฤตกรรมการรงแกผานทางสอ อเลกทรอนกสและอนเทอรเนต(Cyber bullying behavior) หมายถง พฤตกรรมของผกระท าทกระท าตอผถกกระท าหรอหยอและบคคลรอบขางของเหยอผานทางสอ อเลกทรอนกสและอนเทอรเนตโดยทผถกกระท าหรอหยอไมสามารถรบรไดวาใครเปนผกระท า

ทฤษฎและกรอบแนวคดของการวจย

การศกษาความสมพนธของปจจยหรอตวแปรตางๆทมผลตอพฤตกรรมการรงแกผานโลกไซเบอร ปจจยแรกคอปจจย สวนตวเชนเพศ ระดบชนเรยน ชนดของโรงเรยน ปจจยทสองการเขาถงสออเลกทรอนกสและอนเทอรเนต การเสพสอทไมเหมาะสมเชนสอทกาวราวรนแรงมอทธพลตอการแสดงพฤตกรรมของเดก ปจจยทสามเปนพฤตกรรมการบงเทน ประเภทของภาพยนตทชอบชม เกมทางคอมพวเตอรทชอบเลน และ สดทายเปนปจจยดานครอบครว ครอบครวถอเปนองคประกอบทส าคญ สภาพครอบครวสงผลตอพฤตกรรมของนกเรยน ครอบครว พอแมหรอผปกครองประพฤตตวใชความรนแรง เดกกจะเกดการเลยนแบบพฤตกรรมทไมดเหลาน เดกทมพฤตกรรมทะเลาะววาทสวนมากเปนเดกทเตบโตในครอบครวทมความรนแรง เดกสวนหนงมประสบการณถกกระท าความรนแรงจากบคคลในครอบครว และบางสวนมการสงเกตการกระท ารนแรงทเกดขนในครอบครว

กรอบแนวคดในการศกษา การวจยครงนผวจยก าหนดใหตวแปรอสระคอ(1) คณลกษณะของนกเรยน (2) การเขาถงสอ อเลกทรอนกสและอนเทอรเนต (3) พฤตกรรมการบนเทง (4) ภมหลงครอบครว ตวแปรตามคอ พฤตกรรมการรงแกผานโลกไซเบอรโดย พจารณาจากรปท 1.1

134


ตวแปรอสระทใชในการศกษา ตวแปรตาม

(1) คณลกษณะของนกเรยน (เพศ ระดบชนเรยน และชนดของโรงเรยน)

(2) การเขาถงสอ อเลคโทรนกสและอนเตอรเนต (อปกรณทใช สถานท และวตถประสงคการเขาถงอนเตอรเนต) (3) พฤตกรรมการบนเทง (ภาพยนต เกมทชอบเลน) (4) ภมหลงครอบครว (สถานะการอาศยในครอบครว การรบรหรอเหน สมาชกในครอบครวทะเลาะใชค าหยาบคาย)

รปท1.1 กรอบแนวคดแสดงตวแปรทใชในการศกษา

2. วธการวจย

การศกษาครงนเปนการวจยภาคตดขวาง (Cross-sectional study) โดยการสมภาษณและการส ารวจนกเรยนทเปนหนวยตวอยางทสมเลอกมาจากประชากรเปาหมายทท าการศกษาทงหมด 7,070 คนโดยแบงเปน กลมโรงเรยนรฐบาล 4 โรงเรยน จ านวน 4,000 คน และกลมโรงเรยนเอกชน 4 โรงเรยน จ านวน 3,070 คน

ขอบเขตประชากร ประกอบดวยนกเรยนทงหมดในเขตเมองเชยงใหม โดยรวบรวมขอมลระหวางเดอน มกราคม 2558 ถง มนาคม 2558 โดยใชวธการสมตวอยางแบบชนภมสองขนตอน (Two-stage stratified sampling method) ส าหรบโรงเรยนรฐบาลและวธการสมตวอยางแบบแบงกลมและชนภมสองขนตอน (Two-stage stratified cluster sampling method) ส าหรบโรงเรยนเอกชน แสดงในตารางท 1

กลมตวอยางเปนนกเรยนทก าลงศกษาอยในระดบชนมธยมศกษาตอนตน ภาคการศกษาท 2 ปการศกษา 2557 ของโรงเรยนในเขตอ าเภอเมอง จงหวดเชยงใหม จ านวน 2 กลม คอ กลมโรงเรยนรฐบาล 4 โรงเรยน จ านวน 199 คน และกลมโรงเรยนเอกชน 4 โรงเรยน จ านวน 152 คน รวม 351 คน

เกณฑในการไดมาจากการค านวณหาขนาดตวอยางจากการประมาณคาสดสวนประชากรดงน

0

0

nn

( n 1)1

N

โดยท 2

0 2

Z (1 )n

d

การรงแกกนผานโลกไซเบอร


เมอ N = จ านวนหนวยประชากรทศกษาทงหมด 7,070 คน

Z = คาของตวแปร Z ทระดบความเชอมนรอยละ 99 ซงเทากบ 2.576

= สดสวนของนกเรยนทมพฤตกรรมการรงแกในเขต อ าเภอเมอง จงหวดเชยงใหม =0.878 (ชตนาถ ศกรนทรกล และอลสา วชรสนธม, 2557)

1 = สดสวนของนกเรยนทมคณลกษณะนอกเหนอจากทสนใจ

d = ความคลาดเคลอนสงสดทยอมรบไดในการศกษานก าหนด 0.0 439 (5% ของ

ตารางท 1 แสดงจ านวนนกเรยนทเปนตวอยางในจงหวดเชยงใหม ปการศกษา 2557

ประเภทโรงเรยน มธยมศกษา

รวม 1 2 3

รฐบาล 65 67 67 199 เอกชน 49 54 49 152

รวม 114 121 116 351

จากตารางท 1 แสดง ตารางไขวระหวาง ประเภทของโรงเรยน และระดบชนการศกษา จ านวนนกเรยนตวอยางในการศกษาน 351 คน ซงจ านวน 199 คน (รอยละ 56.70) มาจากโรงเรยนรฐบาล

ในการศกษาเรองน ใชการวเคราะหสถตพรรณนาส าหรบศกษาความชกของการรงแกกนผานโลกไซเบอร ตวแปรทสนใจของการศกษาประกอบดวย 11 ตว และตวแปรผลลพธ ซงเปนตวแปรตามเชงกลมทมคาไดเพยง 2 คา ตวแปรตามจดเปน 4 กลม ดงน (1) คณลกษณะของนกเรยน (เพศ ระดบชนเรยน และชนดของโรงเรยน) (2) การเขาถงสอ อเลกทรอนกสและอนเทอรเนต (อปกรณทใช สถานท และวตถประสงคการเขาถงอนเทอรเนต) (3) พฤตกรรมการบนเทง (ภาพยนตร เกมทชอบเลน) (4) ภมหลงครอบครว (สถานะการอาศยในครอบครว การรบรหรอเหนสมาชกในครอบครวทะเลาะใชค าหยาบคาย) โดย การรงแกกนผานโลกไซเบอร การทดสอบไคสแควรของเพยรสนน ามาใชวดความสมพนธระหวางผลลพธ และตวแปรทสนใจศกษา

การทดสอบไคสแวร (Pearson’s Chi-square test) สถตไคสแควรของเพยรสนส าหรบทดสอบความเปนอสระน ามาใชประเมนความสมพนธระหวางตวแปรทสนใจศกษากบตวแปรผลลพธ

2r c

ij ij2

i 1 j 1 ij

(O E )

E

โดยท ijO เปนความถทสงเกตไดในกลมท i ของตวแปรทสนใจศกษา และ ผลลมธท j ijE เปน ความถคาดหวง ซงค านวณไดจาก

136


c r

ij ij

j 1 i 1

ij

O O

En

n เปนขนาดตวอยาง

เมอสมมตฐานวางของการเปนอสระเปนจรง การแจกแจงไคสแควรมองศาความเปนอสระเปน ( r 1)( c 1)

3. ผลการวจย และอธบายผลการวจย

จากการศกษาปจจยสวนตวของตวอยางนกเรยนทสมเลอกมาจ านวน 351 คน เปนเพศชายรอยละ 32.48 เพศหญงรอยละ 67.52 สวนใหญนกเรยนนบถอศาสนาพทธรอยละ92.59 เปนนกเรยนทมาจากระดบชนมธยมศกษาปท 1, 2 และ 3 ดวยรอยละทใกลเคยงกน(32.48, 34.47 33.05 ตามล าดบ) และเปนนกเรยนโรงเรยนรฐบาลรอยละ 56.70

การเขาถงอนเทอรเนตพบวาใชสอ/อปกรณทางโทรศพทมอถอมากทสดคดเปนรอยละ 36.57 สถานททนกเรยนเลนอนเทอรเนตมากทสด คอทบานคดเปนรอยละ 42.70 สวนมากนกเรยนเลนอนเทอรเนตเพอท าการบาน เลนโปรแกรมแชท และเลนเกมประมาณรอยละ 27 เทากน นกเรยนชอบดละคร/ภาพยนตรประเภท การตนมากทสด คดเปนรอยละ 31.80 สวนเกมทนกเรยนชอบเลนคอ RPG (Role Play Game) คดเปนรอยละ 32.54

ปจจยดานครอบครว สวนใหญนกเรยนอาศยอยกบบดา มารดา คดเปนรอยละ 67.81 และสวนใหญการเลยงดในครอบครวเปนแบบประชาธปไตย คดเปนรอยละ 81.48 นกเรยนเคยเหนบดา มารดา ทะเลาะกนโดยใชค าหยาบคาย ความถประมาณ 1-5 ครงตอปคดเปนรอยละ 78.70 ของนกเรยนทงหมด

นกเรยนเคยเหน/รบรวามบคคลอนใชสอ อนเทอรเนต เพอรงแกกนคดเปนรอยละ 72.93 โดยวธการนนทาผอนผานโปรแกรมแชท เชน Facebook, Line คดเปนรอยละ 27.51 รองลงมาคอ แกลงผอนผานมอถอหรอเวบไซต เชน ถายรปแกลงเพอนคดเปนรอยละ 23.99 และการลบหรอบลอกผอนผานเวบไซตรอยละ14.99


ตารางท 2 แสดงจ านวนและรอยละของนกเรยนทมตอการรงแกผานโลกไซเบอรจ าแนกตามเพศ

การรงแกผานโลกไซเบอร รอยละ

นกเรยนทงหมด N=351(100%)

ชาย N=114(32.48%

)

หญง N=237(67.52%)

ไมเคยเปนเหยอและไมเคยรงแกผอน 157(44.73%) 62(39.49%) 95(60.51%) เปนเหยอของการรงแกผานโลกไซเบอร 162(46.15%) 43(26.54%) 119(73.46%) รงแกผอนทางโลกไซเบอร 147(41.88%) 39(26.53%) 108(73.47%) รงแกผอนทางโลกไซเบอร หรอ เคยเปนเหยอของการรงแกผานโลกไซเบอร 194(55.27%) 52(26.80%) 142(73.20%) รงแกผอนทางโลกไซเบอร และ เคยเเปนเหยอของการรงแกผานโลกไซเบอร 115(32.76%) 30(26.09%) 85(73.91%)

จากตารางท 2 พบวานกเรยนทเปนเหยอของการรงแกผานโลกไซเบอร162 คน (รอยละ 46.15) นกเรยนทมพฤตกรรมรงแกผอนทางไซเบอร 147 คน (รอยละ 41.88) นกเรยนทเปนทงผทเคยรงแกผอนทางไซเบอร หรอเคยเปนเหยอของการรงแกผานโลกไซเบอร ม 194 คน (รอยละ 55.27) สวนนกเรยนนกเรยนทเปนทงผทเคยรงแกผอนทางไซเบอร และ เคยเปนเหยอของการรงแกผานโลกไซเบอร ม 115 คน (รอยละ 32.76)

ตารางท 3 แสดงจ านวนและรอยละของนกเรยนทถกรงแกผานโลกไซเบอรจ าแนกตามเพศ

เคยถกรงแกผานโลกไซเบอร รอยละ

N=162(100%) ชาย=43(26.54) หญง119 (73.46)

วธการรงแกผานโลกไซเบอร* ถกนนทาผานโปรแกรมแชท เชน Facebook, Line ไดรบโทรศพท/ขอความแกลงผานมอถอ อเมล หรอเวบไซต ถกแกลงผานมอถอหรอเวบไซต เชน ถายรปแกลงเพอน ถกน าความลบไปเผยแพรผานมอถอหรอเวบไซต ถกแอบอางชอผอนไปใหราย ผานมอถอหรอเวบไซต การลบหรอบลอกผอนผานเวบไซต

91(56.17%) 21(12.96%) 117(72.22%) 30(18.52%) 17(10.49%) 33(20.37%)

21(23.08%) 4(19.05%) 28(23.93%) 11(36.67%) 6(35.29%) 9(27.27%)

70(76.92%) 17(80.95%) 89(76.07%) 19(63.33%) 11(64.71%) 24(72.72%) นกเรยนแกปญหาอยางไร เมอถกรงแกโดยการใชสอ อนเทอรเนต

ไมบอกใคร

บอกคร

บอกทบาน

บอกเพอน

บอกแฟน

54(33.33%)

13(8.02%)

32(19.75%)

61(37.65%)

2(1.23%)

16(29.63%)

6(46.15%)

7(21.88%)

14(22.95%)

0(0.00%)

38(70.37%)

7(53.85%)

25(78.12%)

47(77.05%)

2(100.00%)

*ตอบไดมากกวา 1 ค าตอบ

138


ตารางท 3 นกเรยนทเปนเหยอเคยถกรงแกผานโลกไซเบอร ถกแกลงผานมอถอหรอเวบไซต เชน ถายรปแกลงเพอนมากทสดคดเปนรอยละ 72.22 รองลงมาถกนนทาผานโปรแกรมแชท เชน Facebook, Line คดเปนรอยละ56.17 ผชายถกรงแกโดยถกน าความลบไปเผยแพรผานมอถอหรอเวบไซตมากทสด (36.67%) รองลงมาคอถกน าความลบไปเผยแพรผานมอถอหรอเวบไซต (35.29%) สวนมากผหญงถกรงแกไดรบโทรศพท/ขอความแกลงผานมอถอ อเมล หรอเวบไซต (80.95%) รองลงมาถกนนทาผานโปรแกรมแชท เชน Facebook, Line และ ถกแกลงผานมอถอหรอเวบไซต เชน ถายรปแกลงเพอน(76.92%,76.07%) เมอเขาเปนเหยอของการรงแก เขาบอกเพอนรอยละ37.65

จากตารางท 4 นกเรยนไปรงแกผอนผานโลกไซเบอรโดยแกลงผอนผานมอถอหรอเวบไซต เชน ถายรปแกลงเพอนรอยละ 74.83 รองลงมานนทาผอนผานโปรแกรมแชท เชน Facebook, Lineรอยละ 54.42 การลบหรอบลอกผอนผานเวบไซตรอยละ 24.49 นกเรยนใชสอ อนเทอรเนต รงแกเพอนในหองบอยทสดรอยละ 82.99 เมอนกเรยนใชสอ อนเทอรเนต ในการรงแกผอนไมไดกระท าคนเดยวโดยการ นดกบเพอนรอยละ 60.54

สาเหตใดทนกเรยนจงใชสอ อนเทอรเนตไปรงแกผอนเปนเพราะ เคยขดของหมองใจมากอนรอยละ 28.57 ถกทาทายหรอยวยจากฝายตรงขามรอยละ 21.77 สาเหตอนๆไมระบรอยละ 32.65 สวนใหญนกเรยนจะบอกบอกเพอนรอยละ 60.54 เมอใชสอ อนเทอรเนตไปรงแกผอน

ตารางท 5 แสดงความสมพนธระหวางการรงแกผานโลกไซเบอร และตวแปรทสนใจศกษา เนองตวแปรทกตวเปนตวแปรกลม น าการทดสอบไคสแควรเพยรสนมาใชวเคราะหนยส าคญทางสถตของแตละกรณ พบวา (1) เพศ (2) อปกรณการเขาถงอนเทอรเนต (โทรศพทมอถอ/SamartPhone คอมพวเตอรตงโตะและแทบแลต) (3) สถานททใชเพอเขาถงอนเทอรเนต (โรงเรยน และบานเพอน) (4) วตถประสงคในการใช (ดดวง) (5) ละคร/ภาพยนตรประเภท การตน ดรามา และ (6) เกมสทนกเรยนชอบเลน(RPG) มความสมพนธกบพฤตกรรมการไปรงแกผอนผานทางไซเบอรอยางมนยส าคญท 0.10


ตารางท 4 แสดงจ านวนและรอยละของนกเรยนทเคยไปรงแกผอนผานโลกไซเบอรจ าแนกตามเพศ

เคยไปรงแกผอนผานโลกไซเบอร

จ านวน (รอยละ)

ทงหมด147(100%) ชาย=39(26.53%) หญง=108(72.47%)

วธการรงแกผานโลกไซเบอร* นนทาผอนผานโปรแกรมแชท เชน Facebook, Line โทร/สงขอความแกลงผอนผานมอถอ อเมล หรอเวบไซต แกลงผอนผานมอถอหรอเวบไซต เชน ถายรปแกลงเพอน น าความลบของผอนไปเผยแพรผานมอถอหรอเวบไซต แอบอางชอผอนไปใหราย ผานมอถอหรอเวบไซต การลบหรอบลอกผอนผานเวบไซต

80(54.42%) 23(15.65%) 110(74.83%) 13(8.84) 3(2.04%) 36(24.49%)

19(23.75%) 7(30.43%) 26(23.64%) 3(23.08%) 0(0.00%) 14(38.89%)

61(76.25%) 16(69.57%) 84(76.36%) 10(76.92%) 3(100.00%) 22(61.11%)

นกเรยนกลมใดทนกเรยนใชสอ อนเทอรเนต รงแกบอยทสด เพอนในหอง เพอนตางหอง รนพ รนนอง นกเรยนตางโรงเรยน

122(82.99%) 11(7.48%) 3(2.04%) 3(2.04%) 8(5.44%)

34(27.87%) 1(9.09%) 1(33.33%) 1(33.33%) 2(25.00.%)

88(72.13%) 10(90.91%) 2(66.67%) 2(66.67%) 6(75.00%) เมอนกเรยนใชสอ อนเทอรเนต ในการรงแกผอน

คนเดยว นดกบเพอน

58(39.46%) 89(60.54%)

18(31.03%) 21(23.59%)

40(68.97%) 68(76.41%)

สาเหตใด นกเรยนจงใชสอ อนเทอรเนตไปรงแกผอน เคยขดของหมองใจมากอน ถกกดขขมเหง ถกท าใหรสกอาย ถกทาทายหรอยวยจากฝายตรงขาม เรองแฟน หรอเรองกก ตองการใหเพอนในกลมยอมรบ อนๆ (ระบ)

42(28.57%) 8(5.44%) 32(21.77%) 10(6.80%) 7(4.76%) 48(32.65%)

12(28.57%) 3(37.50%) 10(31.25%) 2(20.00%) 2(28.57%) 10(20.83%)

30(71.43%) 5(62.50%) 22(68.75%) 8(80.00%) 5(71.43%) 38(79.17%) สวนใหญนกเรยนจะบอกใครเมอใชสอ อนเทอรเนตไปรงแกผอน

ไมบอกใคร บอกคร บอกทบาน บอกเพอน บอกแฟน

38(25.85%) 5(3.40%) 13(8.84%) 89(60.54%) 2(1.36%)

12(31.57%) 2(40.00%) 0(0.00%) 25(28.09%) 0(0.00%)

38(68.42%) 5(60.00%) 13(100.00%) 89(71.91%) 2(100.00%)


140


ตารางท 5 แสดงความสมพนธระหวางการรงแกผานโลกไซเบอร และปจจยเสยงทศกษา

ตวแปรทศกษา พฤตกรรมการรงแกผานไซเบอร

Non-CB CB Chi-sq p-value

204(58.12%) 147(41.88%)

เพศ ชาย 75(36.76%) 39(26.53%) 4.08 0.043**

หญง 129(63.24%) 108(73.47%) ระดบชน

0.7 0.700

มธยมศกษา ปท 1 69(33.82%) 45(30.61%) มธยมศกษา ปท 2 71(34.80%) 50(34.01%) มธยมศกษา ปท 3 64(31.37%) 52(35.37%) ชนดของโรงเรยน

1.36 0.240

รฐบาล 121(59.31%) 78(53.06%) เอกชน 83(40.69%) 69(53.06%) อปกรณการเขาถงอนเทอรเนต*

0.8 0.849

สมารทโฟน 174(85.29%) 135(91.84%) 3.47 0.060* คอมพวเตอรตงโตะ 121(59.31%) 104(70.75%) 4.85 0.028** โนตบกคอมพวเตอร 108(52.94%) 89(60.54%) 2.01 0.160 แทบแลต 58(28.43%) 55(37.41%) 3.16 0.080* อนๆระบ...... 1(0.49%) 0(0.00%) 0.72 0.400

สถานททเลนอนเตอรเนต*

9.1452 0.027** บาน 194(95.10%) 145(98.64%) 3.25 0.070* โรงเรยน 115(56.37%) 111(75.51%) 13.65 0.000** รานอนเตอรเนต 62(30.39%) 48(32.65%) 0.2 0.650 บานเพอน 49(24.02%) 68(46.26%) 19.01 0.000**

เลนอนเตอรเนตเพอการใด*

6.880 0.1424

ท าการบาน 79(38.73%) 45(30.61%) 2.46 0.120 หาความรเพมเตม 87(42.65%) 57(38.78%) 0.53 0.470 เลนโปรแกรมแชท 158(77.45%) 112(76.19%) 0.08 0.780 เลนเกมส 116(56.86%) 90(61.22%) 0.67 0.410 ดดวง 50(24.51%) 55(37.41%) 6.79 0.009**

*ตอบไดมากกวา 1 ค าตอบ *นยส าคญ 0.10 **นยส าคญ 0.05


ตารางท 5 แสดงความสมพนธระหวางการรงแกผามโลกไซเบอร และ ปจจยเสยงทศกษา (ตอ)

Determinant

CB behavior

Chi-sq p-value Non-CB 204(58.12%)

CB 147(41.88%)

ละคร/ภาพยนตร* 8.4716 0.076*

บ แอกชน 154(75.49%) 118(80.27%) 1.12 0.290

แนวผจญภย 88(43.14%) 63(42.86%) 0.002 0.960

การตน 146(71.57%) 128(87.07%) 12 0.001**

ตลก เบาสมอง 152(74.51%) 118(80.27%) 1.6 0.210

ดรามา 8(3.92%) 19(12.93%) 9.75 0.002**

เลนเกมส* 2.161 0.7062

ไมเลน 151(74.02%) 115(78.23%) 0.83 0.360

MOBA 50(24.51%) 38(25.85%) 0.08 0.770

RPG 62(30.39%) 61(41.50%) 4.63 0.031**

Simulation 60(29.41%) 57(38.78%) 3.37 0.070*

Puzzle 26(12.75%) 24(16.33%) 0.9 0.340

อาศยอยกบใคร 3.96 0.41

บดา มารดา 136(66.67%)

102(69.39%)

บดา 13(6.37%)

7(4.76%)

มารดา 30(14.71%)

20(13.61%)

ญาต 16(7.84%) 16(10.88%)

คนเดยว 9(4.41%) 2(1.36%)

การเลยงด

เขมงวด/ควบคม/บงคบ 40(19.61%) 17(11.56%) 4.25 0.24

ปลอยปละละเลยไมสนใจ 2(0.98%) 1(0.68%)

ตามใจทกอยาง 3(1.47%) 2(1.36%)

ประชาธปไตย (ใหอสระตามสมควร/ไมตามใจทกอยาง)

159(77.94%) 127(86.39%)

เคยเหนบดา มารดา ทะเลาะกน โดยใชค าหยาบคายบอยแคไหน

ไมเคยเหน 109(53.43%) 73(49.66%) 2.57 0.47

1-5 ครงตอป 72(35.29%) 61(41.50%)

6-10 ครงตอป 11(5.39%) 4(2.72%)

มากกวา 10 ครงตอป 22(10.78%) 9(6.12%)


142


5. สรปและอภปรายผล

ความชกของการรงแกของนกเรยนอนเนองมาจากอทธพลทางสอ อนเทอรเนตและ การรงแกผานโลกไซเบอร ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดเชยงใหมคดเปนรอยละ 74.64 (รวมการไปรงแกผอนผานโลกไซเบอรอยางเดยวรอยละ 41.88 และทเปนทงรงแกผอนทางโลกไซเบอรและเปนเหยอของการรงแกผานโลกไซเบอรรอยละ 32.76) เปนเหยอของการรงแกผานโลกไซเบอรรอยละ 78.91 (เปนเหยอของการรงแกผานโลกไซเบอรอยางเดยวรอยละ 46.15 และทเปนทงรงแกผอนทางโลกไซเบอรและเปนเหยอของการรงแกผานโลกไซเบอรรอยละ 32.76) ผหญงมแนวโนมเปนเหยอการรงแกผานโลกไซเบอรมากกวาผชาย (119/237=50.21%, 43/114=37.72%) ในท านองเดยวกนผหญงมแนวโนมไปรงแกผ อนผานโลกไซเบอรมากกวาดวย (108/237=45.57%, 39/114=34.21%)

จากการศกษาพบวา ปจจยเสยงส าหรบการรงแกผานโลกไซเบอรของนกเรยนในเขตอ าเภอเมอง จงหวดเชยงใหม ประกอบดวย เพศ อปกรณการเขาถงอนเทอรเนต (โทรศพทมอถอ/SamartPhoneคอมพวเตอรตงโตะและแทบแลต) สถานททใชเพอเขาถงอนเทอรเนต (ทบาน โรงเรยน และบานเพอน) วตถประสงคในการใชอนเทอรเนต (ดดวง) ละคร/ภาพยนตรประเภท( การตน ดรามา) และ เกมสทนกเรยนชอบเลน (RPG Simulation)อยางมนยส าคญท 0.10 ซงสอดคลองกบการศกษาของ Wachs et al (2015) ทวาพฤตกรรมทแสดงออกของวนรนทมแนวโนม รงแกผอนทางโลกไซเบอร โดยพบวามความสมพนธอยางสงระหวางพฤตกรรมประจ าวนเชนชอบทะเลาะ กาวราว การดมสรา การหนเรยน กบพฤตกรรมการรงแก ผานโลกไซเบอรและสอดคลองกบการศกษาของ Saotong R.(2015)ทวาการเลยนแบบสอและอทธพลจากเพอนสามารถรวมกนท านายพฤตกรรมกาวราวของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ไดรอยละ 24.3 อยางมนยคญทางสถตทระดบ .001

นอกจากนยงมผลการศกษาของ Samoh et al (2014) เพออธบายความชกและสหสมพนธของการรงแกกนผานโลกไซเบอรระหวางนกเรยนมธยมในประเทศไทย ผลการศกษาพบวาหนงในสามของนกเรยนมธยมเปนเหยอของการรงแกผานโลกไซเบอร ในการศกษานนกเรยนสวนใหญเชอวาการรงแกกลนแกลงกนทางโลกไซเบอร เปนพฤตกรรมปรกตทใครคนหนงเผชญในชวตประจ าวน บางคนกลาววาเปนเรองสนกและยงพบวานกเรยนคดวาพฤตกรรมทกลาวมา สวนใหญเปนการเลนสนกระหวางเพอนๆ ไมไดเปนสาระส าคญทกอใหเกดความรสกกงวล จากการศกษาบงชวาผเปนเหยอของการรงแกผานโลกไซเบอรสวนใหญมแนวโนมมการนบถอตวเองต า

มงานวจยในประเทศตะวนตกกลาววาในชวง 10 ปทผานมาการรงแกผานโลกไซเบอรไดเขามารวมประมาณ 1ใน 4 ถง 1ใน 3 ของการรงแกผอนตอหนาทงหมด Sittichai R. และSmith P.K.(2013) ไดทบทวนงานวจยเกยวกบการรงแกผานโลกไซเบอร และการรงแกผอนตอหนา ใน


วฒนธรรมตะวนออกโดยเฉพาะประเทศไทย มรายงานวจย 8 เรองทพบวา มเพยง 3 เรองกลาวถงอยางแนชดถงการรงแกผานโลกไซเบอร งานวจยสวนใหญเปนการวเคราะหเชงปรมาณ และไมไดจ าแนกใหเหนความแตกตางการรงแกผานโลกไซเบอรและ การรงแกจากการทวไป โดยมขอเสนอแนะวาควรมการศกษางานวจยในอนาคตในเรองเหลานทงในประเทศไทยและในประเทศในแถบเอเชยตะวนออกเฉยงใต

ขอเสนอแนะและการประยกตใช

จากการศกษาวจยนพบวาควรมการรณรงคตอตานพฤตกรรมการรงแกผานโลกไซเบอร คร ผปกครอง พอ แม ควรตระหนก และเฝาระวงเพฤตกรรมนโดยการสรางมาตรฐานทางสงคมออนไลนทบงบอกกวาจะไมยอมรบหรอสงเสรมใหเกดพฤตกรรมการรงแก กลนแกลงกนผานโลกไซเบอร รวมทงหาสาเหตและการปองกนไมใหเกดพฤตกรรมการรงแกผานโลกไซเบอรในระยะยาว

ขอเสนอแนะการวจยครงตอไป

ควรมการศกษาในเรองเดยวกนนในพนทเขตหรอจงหวดอนๆแลวน าผลการศกษามาเปรยบเทยบกนและมองในภาพรวมเพอเปนแนวทางในการใหสถานศกษาและผทเกยวของรวมทงภาครฐในการหาทางปองกนหรอหยดการรงแกผานโลกไซเบอรของเยาวชน ปญหาทพบในการศษาครงนคอการเกบรวบรวมขอมล การสมภาษณนกเรยน ตองมการชแจงใหนกเรยนทราบถงพฤตกรรมการรงแกและการรงแกผานโลกไซเบอร

รายการอางอง

Agastston, P. W., Kowalski, R.,Limber, S. (2007). Students’ perspectives on cyber bullying. Journal of Adolescent Health, 41(6), S59-S60.

Julian J. Dooley, Jacek Py zalski, and Donna Cross. (2009). Cyberbullying Versus Face-to-Face Bullying, Zeitschrift fur Psychologie. Journal of Psychology, 217(4):182–188, DOI: 10.1027/0044-3409.217.4.182

Hinduja, S., Patchin, J. W. (2010). Bullying, Cyberbullying, and Suicide. Archives of Suicide Research, 14(3), 206-221.

Beckerman, L. & Nocero, J. (2003). High-tech student hate mail. Education Digest, condensedfrom Principal Leadership, 3, 37-40. Retrieved August, 2006, from www.eddigest.com.

Campbell, M. A., Gardner, S. (2005). Cyberbullying in high school. Manuscript in preparation.

http://www.eddigest.com/

144


Beran, T. & Li, Q. (2005). Cyber-harassment: A study of a new method for an old behavior.Journal of Educational Computing Research, 32(3), 265-277

Aricak T., Siyahhan S., Uzunhasanoglu A., Saribeyoglu S., Ciplak S., Yilmaz N., and Memmedov C. (2008) Cyber bullying among Turkish Adolescents, CYBERPSYCHOLOGY & BEHAVIOR ,11(3),253-261.

Campbell, M. A. (2005). Cyber Bullying: An old problem in a new guise? Australian Journal of Guidance & Counseling, 15(1), 68-76.

Songsiri N., Musikaphan W., Cyber-bullying among Secondary and Vocational Students in Bangkok. Journal of Population and Social Studies, 2011; 19 (2). 235-242.

Sriwattanapongse W. & Taninpong P. Bullying behavior in schools, Mueang district, Chiang Mai province, Proceeding of International Conference on Applied Statistics 2014 (ICAS2014), May 21-24, 2014, Khon Kaen, Thailand

Wachs S., Junger M., Sittichai R., (2015). Traditional, Cyber and Combined Bullying Roles: Differences in Risky Online and Offline Activities, Societies 2015, 5, 109–135.

Sakarinkhul C. , Wacharasindhu A.,Prevalence of Bullying and Associated Psychosocial Factors among Lower Secondary School Students in Muang, Chiangmai, J Psychiatr Assoc Thailand Vol. 59 No. 3 July - September 2014

Saotong R.(2015), Factors Effecting the Aggressive Behavior of Prathom 6 Students, Office of Education Ratchaburi Area 2, Photharam District, Ratchaburi Province, Journal of Behavioral Science for Development 7(1),135-151.

Samoh N., Boonmongkon P., Ojanen T.T., Ratchadapunnathikul C., Damri T., Cholratana M., Guadamuz T.E. (2014). Cyber bullying among a national sample of Thai secondary school students: implications for HIV vulnerabilities, Proceeding of 20th International AIDS conference Melbourne, Australia, 20-25 July 2014.

Ruthaychonnee Sittichai,Peter K Smith (2013)Bullying and cyber bullying and cyber bullying in Thailand: A Review,Iniernational Journal of Cyber Society and Education , 6(1), 31-44.

electronic and internet media effect to (cyber) bullying...

Documents