elektriese tegnologie graad 12

Upload: future-managers-pty-ltd

Post on 01-Jul-2018

260 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    1/268

    NDNFUS@NWN

    UNAHMDMA@N

    ASIIE 93

    DNNSENSCMNF

    Urnvmr Ieijs

    Wtnvn J`tglndd

    GI[W 

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    2/268

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    3/268

    Ndnftr`nsn Unahmdma`nDnnrenrcmnf v`r Ariie 93

    Rmmrdmp`an ibsfr`b

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    4/268

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    5/268

     Dnt issncd`n eiirmp eit l`nre`n sdnas ‐h vmmrdmp`an isfr` `s nh hma hidnrne`anr`ha jmnt mhenraiih( Fmhtif Buturn Jihianrs v`r jnnr cnsmhenrlnen

    mmr wihhnnr e`n hidn isfr`bn cnstnd fih wmre m t`f “d`fn‐ mp mhsBigncmmf*cdiesy mj e`n omhastn huus tn mhtviha(

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    6/268

    @hlmue

    Ltu 9? Chele* h vleAnviird`fn priftyfn (((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((3S`s`fm*mhtdne`ha(((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((7Jnhsnrnatn ̀ h e`n wnrfpdnf (((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((5Qnrfnt`nf (((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((>Cdmne`ha((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((<

    Ltu 3? E* Qs*wh Rmmrendn nh hiendn vih nhfnd*vs*er`n*isn stndsnds ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((93Nhfndisn*mpwnff`ha(((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((9>Er`n*isn*mpwnff`ha((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((92Er`n*isn stndsnds? stnr*vs*endti ,endti*vs*stnr)(((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((9<Eryw`ha `h er`nisnstndsnds nh cnrnfnh`has ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((33Rnrd`nsn((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((32Fmhsnp vih ircn`esiftmrfmrrnfs`n(((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((31fQl*jntnr ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((7;

    Jnt`ha vih eryw`ha `h er`n*isn stndsnds(((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((3>

    Ltu 7? E* thjtEr`n*isn trihsmrjitmrs (((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((53Lmn mj ‐h er`n*isn trihsmrjitmr `h stnr m endti tn vnrc`he (((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((5>U`pn trihsmrjitmrs ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((52Urihsmrjitmrs ,stnr-stnr$ endti-endti$ stnr-endti$ endti-stnr) ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((>9Cnrnfnh`has ,rnhenjnht vih 9;;.) ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((>5Umnpiss`ha vih trihsmrjitmrs (((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((>1Rn`d`aln`e nh trihsmrjitmrs((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((><

    Ltu 5? E* jt h httQnrf`hascna`hsnd vih e`n er`n*isn fmurmtmr ̀ heufs`njmtmr (((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((22Rnrc`he`has vih jmtmr `h stnr m endti (((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((19Cnrnfnh`has vih s`hglrmhn spmne$ ad`p$ eryw`ha nh rnhenjnht ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((13Ndnftr`nsn nh jnaih`nsn ̀ hspnfs`ns-mutspmr`ha (((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((1>EMD jmtmriihs`ttnr jnt mmrcndist`ha (((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    7/268

    Ltu 2? dLmm fmjpmhnhtn vih ‐h [DC ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((959Cis`nsn wnrf`ha vih ‐h [DC ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((957Cis`nsn dnnrdma`fi `hstrufs`ns((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((95>Dnnrdma`fi e`iarijjn (((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((952Dma`fi lnffn nh lud dnnr nfw`vidnhtn(((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((950Mjsfifnd`ha vih Cmmdn idancri hi dnnre`iarijjn ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((9>9

    Firhiual*e`iarijjn((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((9>5Fmjc`his`n dma`fihntwnrfn(((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((923Jmtmr*iihs`ttnrcnlnnr? ‐h nnhvmue`an cnhienr`ha(((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((922 Ltu 1? RtN`nhsfippn vih e`n `enidn mpnris`mhndnvnrstnrfnr ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((9

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    8/268

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    9/268

    Lmmbstuf 9

    Cnrmnpsansmheln`e nh *vn`d`aln`e

    Ndnftr`nsn sfmf Jne`nsn

    hmmeanviddn

    I C

    JnhsnrnatnCAR*Qnt

    I C

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    10/268

    3

    9 Ndnftr`nsn Unahmdma`n

    @hdn`e`ha

    Rn`d`aln`e nh nnrstnludp `s e`n twnn cndihar`fstn e`han wit idte lmma mp e`npr`mr`tn`tsds jmnt wnns vih nh`an pnrsmmh wit `h ‐h fdn`h m armmt wnrfw`hfnd nhmp nh`an fmhstrufs`ntnrrn`h wnrfsiij `s( Mj vih vn`d`aln`e cnwus tn wnns nh mjcis`nsn nnrstnludp tn fih tmnpis$ fih ci`n hutt`a wnns nh fih snds `njihe sn dnwnrne( Mhs jmnt mhtlmu eit vn`d`aln`e e`n vnrihtwmmrend`fln`e vih ndfn pnrsmmh`s$ h`n hnt vih e`n wnrfanwnr m icr`nfsn`nhiir h`n( E`n jnnstn mhanduffn wmre vnrmmrsiif enur e`n hidit`an mptrnen vih jnhsn( Mjeit ndnftr`s`tǹ t ci`n anviird`f `s$ `s e`t ci`n cndihar`f eit jnhsn wit eiirjnn wnrf idte cnwus `s vih wit luddnemnh wihhnnr luddn `h ‐h wnrfw`hfnd cns`a `s(

    @h Wu`e*Ir`fi lnt mhs e`n Qnt mp Cnrmnpsansmheln`e nh *vn`d`aln`e ,CAR*Qnt) wit e`n vn`d`aln`e mmr e`n idanjnnh `h mhs dihe rnaudnnr( E`n wnt cnmmamj wnrfvnrwihtn mhanduffn u`t tn sfifnd m tn vnrj`henr( E`n emnd `s mmf mjtn prmcnnr vnrsnfnr eit wnrfnrs ‐h vn`d`an mjanw`ha lnt wiir`h luddn fih wnrf(Friatnhs e`n wnt `s ‐h mhanduf ‐h mhcnpdihen$ mhcnlnnren ancnurtnh`s wit enurmhvn`d`an mptrnen nh tmnstihen vnrmmrsiif wmre(

    E`n Qnt vnrpd`a e`n wnrfanwnr mj tn vnrsnfnr eit e`n wnrfpdnf iih vn`d`aln`e*stiheiiren vmdemnh enur jnhsn nh fmjj`ttnns iih tn stnd w`n sn tiif e`t `s mj vn`d`aln`e `h e ǹ wnrfpdnf tn jmh`tmr( Qnrfhnjnrs fih anstri nh cmntns mpandïwmre `he`nh cnv`he wmre eit jiso`hnr`n nh-m wnrftmnstihen mhvn`d`a `s(

    Lmhenren mhanduffn v`he oiird`fs mp mhs pii`n$ `h jhn$ `h e`n wnrfpdnf nh mpfmhstrufs`ntnrrn`hn pdiis$ h`n sdnas wnnhs mhvn`d`an wnrftmnstihen h`n$ jiirmmf mjeit jnhsn sndvmdeiih riif$ hidit`a mptrnn$ fmhsnhtris`n vnrdmmr m hnt tnjmna m tn liist`a `s( Mj vn`d`aln`e `h e`n wnrfpdnf tn vnrsnfnr$ cntnfnh eit ndfnpnrsmmh tn iddn tn vih e`n jmmhtd`fn anvirn `h e`n wnrfpdnf cnwus jmnt wnns(Dnnrenrs jmnt e`n hme`an fnhh`s nh viire`alnen mpemnh mj `h stiit tn fih wnns

    mj tn vmmrfmj eit mhanduffn pdiisv`he( Mmr e`n idanjnnh wmre vn`d`aln`e is e`niwns`aln`e vih anviir m r`s`fm vnrstiih(

    Mhvn`d`an tmnstihen

    Mhvn`d`an tmnstihen eri mmf armmtd`fs c tmt jnnr mhanviddn `h e`n wnrfpdnf(Mhvn`d`an tmnstihen vnrws hi ‐h anviird`fn$ r`sfihtn m anviird`fn mjanw`has wittmt mhanduffn iihdn`e`ha fih ann( Fmj mhs ff hi ‐h piir mhvn`d`an tmnstihen?

    • mhvmdemnhen cnsfnrj`ha vih jiso`nhn• swif vnht`dis`n• armwwn$ hit m adieen vdmnrn

    • annh pnrsmmhd`fn m cnsfnrjnhen tmnrust`ha h`n• ‐h mhanmraih`snnren wnrfw`hfnd• vnrer`ha`ha `h ‐h wnrfw`hfnd• swif cnpdihen wnrfw`hfnd• dmslihanhen fdnrn nh diha lirn• mhvmdemnhen d`a `h e`n wnrfpdnf 

    Anviird`fn priftyfn

    Anviird`fn priftfn vnrws mmr e`n idanjnnh hi prmsnssn m ift`w`tn`tn wit nnhm ihenr vmrj vih r`s`fm m anviir v`r `njihe `hlmu wihhnnr e`t u`tanvmnr wmre(

    @h ‐h ndnftr`nsn wnrfw`hfnd ci`n ift`w`tn`tn m tifn wit u`tanvmnr wmre$ cnfnhe isanviird`fn priftfn stiih( @he`nh e`n ancru`fnr vih e`n wnrfw`hfnd h`n vnrs`at`a `sjnt cntrnff`ha tmt sudfn s`tuis`ns m priftfn h`n$ fih e`t tmt nrhst`an cnsnr`has m snds e`n emme dn`( L`nrmhenr `s nhfndn sudfn anviird`fn priftfn(

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    11/268

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    12/268

    5

    9 Ndnftr`nsn Unahmdma`n

    Iih e`n ihenr fiht `s eiir h`n hujnr`nsn wiirsfhd`flnen m vmmrspndd`has vihjmmhtd`fn r`s`fm cntrmffn c fwid`tit`nwn r`s`fm*mhtdne`ha h`n( @h pdiis eiirvihcnlnds e`n fwid`tit`nwn jntmen eit vnrsfn`n cnern`a`has anenh`nnr nh e`nmjviha vih fwnsciirlnen cnpiid nh tnnhjiitrnæds ansfnp wmre v`r `h anvid `ntsmhvmmrs`nhs smu ancnur(

    E`t `s anvmdad`f v`r nh`an wnrfanwnr cndihar`f mj ‐h r`s`fm*issnssnr`ha c e`n

    wnrfpdnf tn emnh mj snfnr tn jiif eit h`njihe snnrfr m s`nf wmre h`n ‗ eit‐h pnrsmmh hi wnrf vn`d`a lu`s tmn fih aiih( S`s`fmcnstuur `s h`fs jnnr is ‐hsmravude`an mhenrsmnf wit anemnh wmre mmr wit jnhsn `h omu wnrfpdnf sfienfih cnrmffnh h`n ,fwid`tit`nwn r`s`fm*mhtdne`ha( @h ci`n anviddn fih r`s`fm‐s jntnnhvmue`an jiitrnæds cnlnnr wmre$ cvmmrcnnde enur tn vnrsnfnr eit stmrt`haseiend`f sfmmhanjiif wmre smeit jnhsn h`n ad h`n$ m eit fisdii`n tmnanlmuwmre mj snfnr tn jiif eit jnhsn h`n eiirmmr stru`fnd h`n( @h e`n jnnstn anviddncntnfnh e`t nnhvmue`an$ amnefmmp nh nnft`nwn jiitrnæds mj snfnr tn jiif eit omuwiirenvmdstn citn ‗ omu ircn`esjia ‗ cnsfnrj wmre(

    E`n vmdanhen e`han jmnt ̀ h aneiatn anlmu wmre wihhnnr r`s`fmcnstuur u`tanvmnr wmre?

    • fr wnrfnrs cntrmffn c e`n prmsns• jmnt e`t h`n emnh mj ‐h cnsdu`t tn rnavnre`a wit rnnes anhnnj `s h`n• mmrwnna amn`n priftf ̀ h omu cner • lmu rnfmres vih nh`an r`s`fmcnstuursift`w`tn`tn wit mhenrhnnj wmre

    S`s`fmcnstuur `s ‐h vystip*prmsns v`r e`n hme`an cnlnnr mmr cdmmtstndd`ha iihansmheln`es* nh vn`d`aln`esr`s`fm‐s wit jnt anvirn `h e`n wnrfpdnf vnrcihe lmu?• @enht`snnr e`n anviir(• Cnsdu`t w`n vitciir `s v`r sfien$ nh lmn(• Nvidunnr e`n r`s`fm nh cnsdu`t mmr vmmrsmrajiitrnæds(• Unfnh omu cnv`he`has iih nh `jpdnjnhtnnr luddn(• Lnrs`nh omu issnssnr`ha nh wnrf e`t `he`nh hme`a c(

    Qihhnnr o e`hf mmr r`s`fm*issnssnr`ha$ mhtlmu?• ‐h anviir `s nh`a`nts wit sfien fih cnrmffnh$ smms cvmmrcnnde glnj`fid`næ$

    ndnftr`s`tn`t$ wnrf wit mp dnrn anemnh wmre$ ‐h mmp dii`$ nhs(6 nh• e`n r`s`fm ‗ e`n fihs$ armmt m fdn`h$ eit `njihe sfien cnrmffnh fih wmre enur

    e`à nh ihenr anvirn$ tnsijn jnt ‐h iiheu`e`ha vih lmn nrhst`a e`n sfien eidf fih wnns(

    Jnhsnrnatn `h e`n wnrfpdnf 

    Lmmstuf 3 vih e`n Wu`e*Ir`fiihsn Armhewnt cnvit e`n Lihevns vih Snatn$ wit e`n

    jnhsnrnatn cnvit wit iddn Wu`e*Ir`fihnrs cnsfnrj(

    Jnhsnrnatn wmre mmf hituurd`fn rnatn anhmnj( Eiir wmre anrnenhnnr eit luddn iihjnhsn cnlmmrt mjeit mhs jnhsd`fn wnsnhs `s( Jnhsn `s eiirmp anrnat`a$ mhaniawiir luddn `h e`n wïrnde wmmh$ m wit luddn pms`s`n `h e`n anjnnhsfip `s( E`t jiif h`n siif wit ‐h pnrsmmh sn ris$ ansdia$ muenremj$ fdis$ tiid$ andmmsmmrtu`a`has$fudtuur m amese`nhs `s h`n$ m lmnvnnd ande m mpvmne`ha ‐h pnrsmmh lnt h`n$ mhsidjid lnt e`nsnden jnhsnrnatn( E`n jnnstn jnhsn smu jnhsnrnatn mhenrstnuhwit mp cis`nsn wiirens anarmhe `s$ smms rnspnf v`r jnhsd`fn dnwn nh jnhsd`fnwiire`aln`e(

    Ci`n vih e`n cna`hsnds vih e`n Qnt m Jnhsnrnatn `s eiirmp anj`f mj omu is wnrfnr

    `h e`n wnrfpdnf tn cnsfnrj( E`t aiih eiirmmr mj e`n jnhswiire`aln`e vih e`nwnrfnrs tn cnsfnrj( Jnhsnrnatn aiih eus eiirmmr eit eiir vnrsnfnr wmre eit eiirh`n `hcrnuf anjiif wmre mp omu jnhswiire`aln`e h`n nh eit o is wnrfnr jntwiire`aln`e nh rnspnf cnlihend wmre nh h`n u`tancu`t wmre h`n(

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    13/268

    >

    Cnrmnpsansmheln`e nh *vn`d`aln`e 9

    O lnt cvmmrcnnde e`n rna mp ‐h pr`vitn*nh ans`hsdnwn( ‐h Qnrfanwnr wit tnnhcvmmrcnnde$ ‐h ai*wnrfnr e`sfr`j`hnnr$ fih eiire`n wnrfnr sn rna mp ‐h pr`vitndnwn sfnhe(

    Omu wnrfanwnr lnt e`n rna mj fmjjuh`fis`n `h e`n wnrfpdnf tn jmh`tmr$ smdihf o cnwus ̀ s vih e`n jmh`tnr`ha vmmreit e`t pdiisv`he( Jmh`tnr`ha fih e`n vmdanhen enf?• n*pmssn

    • `htnrhnttmnaiha• tndnmmhmprmnpn• eiti• cnnden

    O lnt e`n rna mj nh`an `hd`at`ha tn s`nh wit iihaiihen omu anlmu wmre,cvmmrcnnde$ n*pmssn m GGUR*jitnr`iid( Omu rna mp ‐h pr`vitn dnwn cntnfnh eit o e`n rna lnt mp ‐h jitn vih pr`viitln`e `h e`n wnrfpdnf( O fih h`n smjjnr mp nh`anpdnf anjmh`tmr wmre h`n( @he`nh omu wnrfanwnr e`t h`n rnspnftnnr h`n$ mmrtrnn l m s e`n Qnt mp Jnhsnrnatn(

    Jnhswiire`aln`e c e`n wnrf aiih mmf eiirmmr eit eiir snfnr anjiif wmre eite`n wnrftmnstihen vih wnrfnrs amne `s$ e(w(s( amn`n vnht`dis`n$vmdemnhen dua$ anhmnaru`jtn mj `h tn wnrf nh ‐h mjanw`ha wit h`n sfiend`f `s v`r luddn ansmheln`e m wndstihe h`n( Ihenr fwnss`ns wit mmf enur e`n jnhsnrnatn anenf wmre$ `s?• omu rna mj h`n tnnh ane`sfr`j`hnnr tn wmre vihwnæ omu ris$ ansdia$ amese`nhs$

    tiid$ s`nfn mhansf`ftln`e$ nhs($ h`n(• omu rna mj ‐h jnhswiire`an dmmh tn vnre`nh(• omu rna mj rnend`fn urn tn wnrf(• omu rna mj iih ‐h vifcmhe tn cnlmmrt(• h`njihe jia iih sdiwnrh m anewmhan ircn`e mhenrwnrp wmre h`n(• ndfnnh lnt e`n rna mp c`dd`fn ircn`espriftfn(

    Qnrfnt`nf 

    Qnrfnt`nf sdu`t `h h`n hnt lmn ‐h jnhs mmr omu wnrf$ dmmpciih m cnrmnp vmnd h`n$jiir mmf lmn ‐h jnhs s-liir wnrf m vnrihtwmmrend`flnen cnsfmu( Ispnftnl`nrvih `s e`han smms lmue`ha$ aneria$ rnspnf$ fmjjuh`fis`n nh `htnrifs`n nh lmn‐h jnhs jnt ihenr mmr e`n wna fmj( Qnrfnt`nf enjmhstrnnr ci`n e`han iihaiihenw`n nh lmn ‐h pnrsmmh `s(

    Qnrfnt`nf cnlnds sudfn fnhjnrfn smms nnrd`fln`e nh tmnrnfnhciirln`e( Nssnhs`nndfmj nt`nf hnnr mp wit ‐h pnrsmmh emnh m wit ‐h jnhs `h ‐h cnpiiden s`tuis`n emnhm smu emnh( Qnrfnt`nf `s `htr`hs`nf6 e`t fmj vih c`hhn(

    Wtippn tnr cnrn`f`ha vih e`n `eniid vih cntnr wnrfnt`nf 

    9( Cywmh`ha   Cwmh`ha nh st`ptnd`fln`e lnt e`fwnds ‐h armmt `jpif mp `he`v`eundn nh

    spihsufsns( Déét fmj m iwns`aln`e fih mmf ‐h armmt `jpif mp wnrfprnstis`nnh *cnlmue lï(Lmn oy amn`n cywmh`ha fih lihelii?• Jiif wnrf ‐h lmæ pr`mr`tn`t(• Fnh omu sfneudn(• Jiif ancru`f vih ‐h idirj(

    • Fr anhmna sdiip(• Snæd omu vnrvmnr(• Wtnd omu tmns`almunr `h fnhh`s vih iwns`aln`e(

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    14/268

    2

    9 Ndnftr`nsn Unahmdma`n

    3( Firiftnr‐h Qnrfanwnr vnrwia eit wnrfhnjnrs jmnt siijwnrf mj e`n emndstndd`has vihe`n jiitsfipp tn cnrn`f( E`n vnrstihe`an wnrfhnjnr wit eiir`h cndihastnd mj‐h amn`n vnrlmue`ha jnt ‐h wnrfanwnr tn lï$ sid prmcnnr mj sufsns tn cnliid(‐h Qnrfanwnr vnrwia vih wnrfhnjnrs mj snfnrn anwnhstn firiftnrtrnffn tnmhtw`ffnd wit luddn sid lndp mj luddn wnrf amne tn emnh$ smeit e`n jiitsfipp sufsns fih cnliid( Wmjj`an vih l`nre`n firiftnrtrnffn sdu t̀ e`n vmdanhen `h?

    • dmoid`tn`t• nnrd`fln`e• vnrtrmuciirln`e• cntrmuciirln`e• `h`s`it`n • snde`ss`pd`hn• sndvnrihtwmmrend`fln`e

    7( Wpihwnrf   E`t `s vih wnsnhd`fn cndiha eit wnrfhnjnrs is ‐h spih siijwnrf( E`t `s h`n hnt

    cndihar`f v`r luddn pnrsmmhd`fn sufsns nh vmrenr`ha h`n$ jiir mmf v`r e`à vih

    luddn jnenwnrfnrs nh vih e`n jiitsfipp( E`n vmdanhen ispnftn `s c spihwnrf cntrmffn?• mj e`n rnatn vih ihenr tn rnspnftnnr• mj ‐h spihwnrfnr tn wnns• mj sijnwnrf`ha tn tmmh• mj sndandenhe tn wnns• mj ‐h fd`æhtne`nhsdnwnr`haslmue`ha tn mpnhciir• andnnhtlnen v`r vmmrteurnhen fnhh`svnrjnnrenr`ha tn prmcnnr v`he• mj lm`fn aneria tn mpnhciir• mj vnrtrmud`fln`e tn rnspnftnnr

    5( Rmmrfmjs

      ‐h [nrsmmh jiif c`hhn er`n snfmhens s m liir nnrstn `heruf mp `njihe ihenrs(@he`nh o ‐h sdmre`an vmmrfmjs lnt nh anfrnufnden fdnrn iihlnt$ aiih jnhsn e`hf eit o crmuwnrf emnh( @he`nh o smms ‐h prmnss`mhndn pnrsmmh anfdnn `s$ sid omunnrstn `heruf u`tstnfnhe wnns(

    >( Lmue`ha   E`t `s ci`n cndihar`f mj ‐h pms`t`nwn lmue`ha iih e`n eia tn dï$ jnt sndvnrtrmun

    mp tn trnn nh rnid`st`nsn vnrwiat`han v`r omusnd tn lï( Mj ‐h pms`t`nwn lmue`ha tnmhtw`ffnd nh tn lihelii$ cntnfnh eit mhs c e`n wnrf rnid`st`nsn vnrwiat`han v`rmhssnd stnd( L`nre`n j`fpuhtn jmnt u`teianhe wnns$ h`n hnt liidciir h`n(

    2( [rmeuft`w`tn`t

      Unh n`hen ‐h prmeuft`nwn wnrfhnjnr tn wnns$ jmnt ‐h pnrsmmh vn`d`aln`esprmsneurns vmda$ jitnr`idn cnwiir$ e`n wnrfirni hnto ǹs nh sfmmh lmunh vmmrsfr`n cnlmmrd`f hifmj(

    1( Mraih`sis`nviire`alnen  Qnrfanwnrs cnsfmu nnft`nwn tescnstuur nh mraih`sis`nviire`alnen is amn`n

    wnrfanwmmhtns(

    Jne`nsn hmmeanviddn

    Jne`nsn hmmeanviddn `s nrhst`an cnsnr`has m s`nftns( E`t lmu ‐h nrhst`an r`s`fm v`r ‐h pnrsmmh sn dnwn `h m fih dihatnrjh*ansmheln`esmra tmt anvmda lï( E`ncnlihend`ha vih jne`nsn hmmeanviddn sid e`n e`nhstn vih ‐h emftnr$ vnrpdnnastnrm nh`an ihenr pnrsmmh jnt e`n hme`an jne`nsn-hmmeludpfwid`fis`ns vnra( Mhsjmnt mmf eiirmp dnt eit h`n iddn jne`nsn hmmeanviddn dnwnhsanviird`f ̀ s h`n$ jiirhnt jne`nsn iiheia vnra mj tmnfmjst`an jne`nsn prmcdnjn tn vmmrfmj(

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    15/268

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    16/268

    <

    9 Ndnftr`nsn Unahmdma`n

    • @he`nh o m nh`a`njihe ihenrs ‐h glnj`nsn stm m vmmrwnrp `hanhnnj lnt witsfiend`f fih wnns ,cv( lmrdms`ncittnr$ cnd nnrs a`nlnnr nh eih e`n jne`nsnhmmehmjjnrs( E`t `s hutt`a mj tn wnnt wittnr glnj`nsn prmeuf e`n pnrsmmh`hanfr lnt( Hnnj e`t jnt omu siij hi e`n lmsp`tiid(

     

    Cdmne`ha

    Cdmne`ha wmre lmmsiifd`f vnrmmrsiif enur mhanduffn wiir cdmne u`t e`n d`aaiijmhtship wihhnnr ‐h iir riifansh wmre( Mmrjit`an cdmne`ha fih tmt sfmf m sndse`n emme iihdn`e`ha ann( Nh`an cdmn`nhen wmhe jmnt jnt e`n ancru`fjif`ha vihjne`nsn lihesfmnhn cnlihend wmre( [rmcnnr mj ditnfslihesfmnhn tn ancru`f wihhnnr o `njihe jnt cdmne`ha cnlihend( Eiir cnlmmrt ditnfslihesfmnhn `h ndfnnnrstnludpf`ss`n tn wnns( Jnhsn wit iddnra`ns `s v`r ditnfs fih h`n*ditnfs*s`htnt`nsnlihesfmnhn ancru`f( O fih jnt J@R-R@AW cnsjnt wmre ̀ he`nh cdmne `h ‐h mmpwmhe cndihe ‗ snds ‐h fdn`hto`n(

    E`n vmdanhen jmnt anemnh wmre mj cdmne`hatn cnlnnr(• Qnhe e`rnftn eruf iih$ m ancru`f ‐h

    erufvnrcihe(• Lmu e`n sdiamnr fidj(• Lmu e`n cdmne`haspuht$ `he`nh jmmhtd`f$

    cmfiht e`n lirtvdif(• Qihhnnr eiir nrhst`an cdmne`ha `s wiir ‐h

    armmt sdiaiir iansh `s$ fih eruf mhvmdemnhen wnns nh `s e`t hme`a mj ‐hiirpnrs ,fdnjvnrcihe tn ancru`f( E`neruf vih l`nre`n iirpnrsn jmnt pnr`me`nf  vnrd`a wmre mj tn vmmrfmj eit eiir wnnhs ‐hancrnf iih suurstm sfien iih e`n wnnsnd

    iihanr`a wmre(

    E`n vmdanhen jmnt anemnh wmre wihhnnrcdmne`ha cnlihend wmre(• JMNH@N ‐h iirpnrs ancru`f mj cdmne`ha

    tn cnlnnr h`n$ cnlidwn is ‐h diistn u`twna(• JMNH@N hi ‐h wmhe dmnr mj tn s`nh m e`n

    cdmne`ha mpanlmu lnt h`n( Lmn j`henr ‐hwmhe vnrstnur wmre$ lmn cntnr wmre e`n cdmne`ha cnlnnr(

    • JMNH@N iih ‐h wmhe vrmntnd m nh`an vmmrwnrp u`ttrnf wit hma stnnes `h e`nwmhe viss`t h`n( E`t sid anwmmhd`f hma jnnr cdmne`ha nh sfien vnrmmrsiif(

    • JMNH@N ‐h vnrcihe vnrwenr is e`t enurwnnf `s jnt cdmne h`n6 s`t hnt ‐h huwn

    nnh cm*mp iih(• JMNH@N prmcnnr mj ‐h armmt wmhe sfmmh tn jiif h`n( E`t fih hma swiirenr

    cdmne`ha vnrmmrsiif(• JMNH@N prmcnnr mj ‐h wmhe sfmmh tn jiif hieit o e`n cdmne`ha mhenr

    cnlnnr anfr lnt h ǹ( Fr jne`nsn ludp(

    Eiir `s v`nr t`pns cdmne`ha wit u`t wmhen fih vmmrtspru`t?• Wdiaiircdmne`ha? ,irtnr`nnd)

    Rmd suurstm nh lndenrrmm` vih fdnur( E`t lnt hmu hnt vih e`n lirt i anfmj6 e`t`s eus mhenr eruf nh spu`t e`fwnds u`t e`n wmhe `h pis jnt e`n lirtsdia( L`nre`nt`pn cdmne`ha `s e`n anviird`fstn mjeit e`n pis`æht ci`n cdmne `h ‐h fmrt teo`n fih vnrdmmr(

    • Iircdmne`ha?  Iircdmne`ha$ wit j`henr suurstm cnvit nh ‐h emhfnrenr rmm` fdnur lnt$ vdmn`

    tnnh ‐h dinr eruf is sdiaiircdmne nh sid h`n spu`t m spnttnr h`n( E`t fih jmmhtd`f  vrnd`f u`tstrmmj `he`nh ‐h armmt iir ansfnur `s(

    B`auur 9(9? [is e`rnftn eruf tmn

    mp nfstnrhn wmhen jnt ‐h stnr`ndn

    emnf mb omu lihe$ nh liheliib e`n

    eruf tmteit e`n cdmne`ha mplmu

    B`auur 9(3? Ancru`f ‐h iirpnrs

    HNU IW DIIWUN ^@UQNA `he`nh

    cdmne`ha h`n anstmp fih wmre h`n

    nh e`n s`tuis`n dnwnhsanviird`f `s

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    17/268

    0

    Cnrmnpsansmheln`e nh *vn`d`aln`e 9

    • Fip`ddïrn cdmne`ha? ,liircu`s m liirvit)Anwmmhd`f fdn`h wmhen wiir cdmne u`t e`n wmhe spnd( Cdmnevnrd`ns `s cnpnrf$jiir e`n r`s`fm vih `hnfs`n `s ci`n lmma(

    • @htnrhn cdmne`ha?Cdmne`ha `s jmmhtd`f mjeit `htnrhn cnsnr`has h`n s`aciir `s h`n( E`t fih ci`nanviird`f wnns nh fih mhtw`ffnd hé ‐h cnsnr`ha vih e`n cu`f m e`n cmrs(

    Qmhen cy e`n wnrfpdnf 

    ‐h Qnrfnr mp ‐h fmhstrufs`ntnrrn`h fih iih nh`an vih e`n wmhen d wit l`nrmhenriihaneu` `s( E`n cnlihend`ha v`r iddn wmhen `s j`h m jnnr e`nsnden$ cnlidwn eitcdmne`ha u`t e`np shwmhen nh pr`fwmhen ci`n jmn`d`f fih wnns mj tn stmp(

    WhywmheRnrmmrsiif enur ‐h jns$ sfnnrjns m snds e`n sfnrp rihe vih pip`nr( E`n wmhe fihnra cdmn` mjeit cdmnevitn wit pis riifansh `s$ h`n jifd`f siijtrnf h`n(

    Wfnurwmhe ,disnris`n)Emr`haeriie$ jiso`hnr`n m e`n fdmun vih ‐h e`nr fih e`n vnd vnrnhtnr( L`nre`n

    wmhen `s anhn`a mj j`henr nra tn cdmn` mjeit ansfnuren cdmnevitn amunr siijtrnf is e`à wit ‐hnto`ns‐ ansh `s(

    [r`fwmheWpfnrs$ hiiden$ tu`hvurfn nh snds tihen fih nrhst`an `htnrhn cnsnr`has vnrmmrsiif(@he`nh e`n wmhe e`np `s$ `s e`n r`s`fm vih jmmhtd`fn cnsjntt`ha lmma vihwnæ vudd`snh f`njn wit jmmhtd`f eiir`h cndihe lnt(

    Wfriippdnf ‐h Wfriippdnf wmre anwmmhd`f vnrmmrsiif mjeit `njihe ad nh vid( Din vih e`n vnd wmre cmdihas iansfriip nh e t̀ diit ‐h anvmnd`an$ rmu irni( L`nre ǹ wmhen cnvite`fwnds vudd`s m aru`s nh fih jifd`f cnsjnt riif(

    Wf`ntwmheL`nre`n wmhen fih mp nrhst`an `htnrhn cnsnr`has u`tdmmp( E`n u`taihaswmhe `se`fwnds vnnd armtnr is e`n ̀ haihaswmhe( @htnrhn mraihn$ wnnsnd nh cdmnevitn fihcnsfie`a wmre tnrwd e`n fmnæd enur e`n d`aaiij cnwnna( Ians`nh vih e`n nfstnrhncdmne`ha$ fih eiir mmf ̀ htnrhn cdmne`ha wnns(

    Fhnus`ha E`t fmj vmmr wihhnnr `njihe vid m jnt ‐h stmjp vmmrwnrp ansdiih wmre( E`n vnd wmre ansfnur nh e`n mjd`aanhen wnnsnd wmre anfhnus( @h e`n anvid vih ‐hfhnuspdnf$ diit e`n cnsfie`aen cdmnevitn cdmne ̀ h e`n wnnsnd ̀ hdmmp$ idlmnwnd e`n vnd stnnes h ǹ stuffnhe `s h`n(

    Mhs eu` l`nr ihenr nhfndn nnhvmue`an stippn iih wit anemnh fih wmre `h e`n anvid vih nh`an jne`nsn hmmeanvid(• Cdy fidj? E`n nrastn e`ha wit o `h nh`an jne`nsn hmmes`tuis`n fih emnh$ `s mj

    pih`nfnr`a tn riif( [rmcnnr mj tnr w`ddn vih e`n sdiamnr nh omu fmddnais fidjnh cneiire tn cd( O sid mp l`nre`n jih`nr ci`n jnnr nnft`n nh emndtrnnhewnns(

    • Cnmmrennd e`n s`tuis`n? Cnmmrennd amu e`n mjviha vih e`n cnsnr`has nh sijnd`hd`at`ha `h( @he`nh e`n cnsnnren pnrsmmh c s m liir cnwussh `s$ vri lmj m liir mj v`r omu iddns tn vnrtnd wit snnr `s nh ff jmm` wiir mp s m liir d`aaiijl m s s`nf cnsnnr `s( Jmnh`n ‐h cnsnnren pnrsmmh vnrsfu` h`n$ vnrid h`n is l m s ph rippmrtnnr h`n$ tnhs eiir mhj`eendd`fn anviir `s(

    • Mhtc`ne e`n hmmee`nhstn? @he`nh ‐h pnrsmmh sdna snnranfr lnt$ mhtc`ne eiend`f e`n hmmee`nhstn( @he`nh eiir nh`an twnd `s m e`n hmmee`nhstn cnhme`a wmre$jmnt mhtlmu wmre$ spt fmj idte tn diit ‗ “cnttnr sin tlih smrr)‐ Cd fidj$ nh vnrsfi omu ierns$ e`n ancmu wiir o wnrf$ mmhhmjjnr$ hiij nh ihenr `hd`at`hawit o mmr e`n cnsnr`has vnrsijnd lnt(

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    18/268

    9;

    9 Ndnftr`nsn Unahmdma`n

    • Sippmrtnnr e`n cnsnr`ha iih e`n tmnpisd`fn mwnrln`e? Hi andiha vih e`narmmttn vih omu wnrfpdnf$ `s e`t j`sf`nh v`r omu hme`a mj e`n cnstuur iihaiihene`n s`tuis`n `h tn d`a(

    • [is Nnrstnludp nh —G[S‚ tmn? —G[S‚ m nnrstnludp cnlmmrt `he`nh hme`a enur‐h mpandn`en pnrsmmh u`tanvmnr wmre( @he`nh eiir annh cnernwn pnrsmmh `s h`n$wia v`r hmmepnrsmhnnd mj mp tn eiia( Jmnh`n jne`nsn iiheia m jne`fis`ntmne`nh h`n( Qnns vnrs`at`a mj h`n `h fmhtif tn fmj jnt cdmne$ vmjnr`ha m 

    ihenr d`aaiijsvdmn`stmwwn h`n(

     Ift`w`tn t̀ 9

    9( Qit$ `h omu n`n wmmren$ ̀ s e`n idanjnhn emnd vih e`n CAR Qnt=3( Qit `s omu enh`s`n vih ‐h mhanduf=7( Mhvn`d`an mptrnen nh tmnstihen `s e`n mmrsiif vih ci`n mhanduffn `h

    wnrfw`hfnds( Ann ES@N vmmrcnnden vih ndfnnh(5( Qiirmj `s e`t cndihar`f mj `h ‐h amne anvnht`dnnren wnrfw`hfnd tn wnrf=>( Wfr ‐h fmrt enh`s`n vih wit o mhenr e`n cnar`p —anviird`fn priftfn‚

     vnrstiih(2( Qiirmj wmre e`n vnrfnnren ancru`f vih anrnnesfip is ‐h anviird`fn priftf 

    cnsfmu=1( Hmnj j`hstnhs v`nr cndihar`fn e`han wit `h ia anhnnj jmnt wmre wihhnnr

    r`s`fmcnstuur u`tanvmnr wmre(( Qihhnnr ‐h pnrsmmh cdmne`ha mhenrv`he$ hmnj j`hstnhs R@NS e`han witanemnh jmnt wmre wihhnnr o e`à pnrsmmh prmcnnr lndp(

    92( Hmnj e ǹ R@NS t`pns cdmne`ha nh cnsfr fmrtd`fs ndfnnh(91( Jiif ‐h ds vih e`n Ry stippn wit anemnh fih wmre `h e`n anvid vih nh`an

    jne`nsn hmmeanvid nh vnreu`end`f e`t(

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    19/268

    Lmmbstuf 3

    Er`n*bisn QW*Mpwnff`ha

    @hstujnhtnEryw`ha

    I C

    Bismre`iarijjnAmdbvmrjn

    I C

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    20/268

    93

    3 Ndnftr`nsn Unahmdma`n

    @hdn`e`ha? Er`n*bisn QW*Mpwnff`ha

    @h l`nre`n lmmstuf sid vnrandyf`has antrn wmre tussnh nhfndisn nh er`n*isn*mpwnff`ha( Eiirhi sid hi idcn` e`n amdvmrjs$ ismmf e`n ismre`iarijjn

     vnrwys wmre( E`n mfus sid natnr mp e`n er`n*isn*stndsnds wnns( Wtnr* nh Endti*iihsdu`t`has sid `h e`iarijjit`nsn$ smwnd is sfnjit`nsn mrjiit iihantmmh wmre(

    R`r cnrnfnh`has sid e`n dyh* nh isnvnrlmue`ha tussnh strmmjspihh`ha nh strmmjeu`end`f antmmh wmre$ ismmf iddn ispnftn vih eryw`hacnrnfnh`han( Rnrenrn `hs`atnsid mmf anann wmre iihaiihen sifn smms vnrd`nsn nh rnhenjnht( E`n dns`has wit `her`n*isn*stndsnds vnrn`s wmre$ sid cnsprnnf wmre( E`t sdu`t `h e`n wittjntnr$ fQL*jntnr$ ircn`esiftmrjntnr$ ismmf cnrnfnh`has jnt cntrnff`ha tmt l`nre`n jntnrs(

    Cna`hsnds vih Er`n*bisn QW*Mpwnff`ha

    Umn e`n jnhs e`n nnrstn fnnr ndnftr`s`tn`t cna`h mpwnf lnt$ wis e`t `h e`n vmrj vihandyfstrmmj ,AW)( Unrwyd tmnvmnr nh dis*fr`han hicy jnfiir wis$ lnt l`nre`nstndsnd amne anwnrf$ jiir e`n mmjcd`f tmn l`nre`n ndnftr`s`tn`t `h e`n fr`han wit

     vnrenr vih jnfiir vnrwyenr wis$ `hanvmnr jmns wmre$ lnt e`t prmcdnjit`ns

    anwmre iihans`nh l`nre`n puhtn smvnr vih jnfiir i wis eit AW h`n vnrjnnrenr m  vnrj`henr fmh wmre h`n(

    E`t lnt andn` tmt e`n mhtw`ffnd`ha nh `hstndd`ha vih nhfndisn*QW*stndsnds$ wit mmf  v`r ‐h snfnrn tyepnrf amne anwnrf lnt( Jnt e`n `hstndd`ha vih nhfndisnjmtmrs lntl`nre`n nhfndisn*QW natnr tnfmrtfmj`has antmmh( L`nre`n jmtmrs wis cyvmmrcnndeh`n snd*iihs`ttnhe h`n$ wit cntnfnh lnt eit `nts ihenrs cyanvmna jmns wmre mj tn

     vnrsnfnr eit luddn jnt e`n vnrn`stn wr`hafria fmh cna`h erii`(

    E`n `hstndd`ha vih er`n*isn*mpwnff`ha lnt ci`n vmmrendn jnnancr`ha( ‐h Er`n*isn*anhnritmr lnt cntnfnh eit pdnfs vih ‐h nhfndspmnd wit enur ‐h jiahnt`nsn vnde,twnn erien) rmtnnr$ er`n spmndn hmu fmh rmtnnr ,wit sns erien cntnfnh lnt)( @h e`n

     vmdanhen iend`ha sid vnrandyf`has antrn wmre tussnh l`nre`n nhfnd* nh er`n*isn*stndsnds(

    Rmmrendn nh hiendn vih nhfnd*bisn `h vnrandyf`ha jnter`n*bisn*stndsnds

    Ndnftr`nsn eryw`ha wmre cy e`n eryw`haiihdna mpanwnf( E`t cntnfnh eit ‐h spmnd`h ‐h jiahnt`nsn vnde$ m ‐h jiahnt`nsn vnde `h ‐h spmnd$ anrmtnnr wmre( @nts jmnt e`nanhnritmr rmtnnr$ nh `h Wu`e*Ir`fi wmre e`t anwmmhd`f anemnh enur j`eend vih e`n

     vmdanhen?Eryw`haiihdïn

    Wucstis`n

    Fmjjnrs`ædn

    nh ̀ heustr`ædn

    ancru`fnrs

    Sns`enhs`ædn

    ancru`fnrs Fuss`haanjmhtnnren trihsbmrjitmr

    Wtndsndvnrsprn`e`hasdus

    99> vmdt

    [diisd`fn vnrsprn`e`ha

    97

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    21/268

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    22/268

    95

    3 Ndnftr`nsn Unahmdma`n

    Smtis`n

    Nhfndbisn*distn 37;R

    Er`n*bisndistn 5;; R

    D9D3D7

    H

    Mpwnff`ha

    • Er`n*isn `s amnefmpnr mj tn anhnrnnr(• Er`n*isn vnrn`s j`henr `hstihelmue`ha(• Er`n*isn lnt twnn vnrc`he`has$ hiijd`f stnr nh endti$ ndf jnt luddn n`n

     vmmrendn( ,Nhfndisn lnt hnt nnh mps`n()• @h er`n*isn `s vnrd`nsn cnpnrf( ,Bisnspihh`has ̀ s >1$1. vih e`n dyhspihh`ha()• E`n stnr*puht fih is ‐h hnutriid ancru`f wmre(• ‐h Er`n*isn*tmnvmnr lnt er`n jiid e`n eryw`ha vih ‐h nhfndisn(

    3( E`n vnrsprn`e`ha* nh trihsj`ss`nprmsns

    Eryw`havnrsprn`e`ha ancnur mmr diha istihen nh e`n `enn `s mj e`t tnnh lmær

    spihh`has nh dinr strmjn tn diit ancnur(

    • Dinr strmjn cntnfnh j`henr l`ttn(• J`henr l`ttn cntnfnh j`henr vnrd`nsn(• Dinr strmmj cntnfnh eit euhhnr ficnds ancru`f fih wmre nh e`t cr`ha

    cyfmjnhen fmstncnspir`has jnn(• Wpihjistn ,m trid`njistn) wit hme`a ̀ s mj euhhnr ficnds tn stnuh$ vnra

    j`henr jntiid aneurnhen fmhstrufs`n$ jnt anpiireaiihen fmstncnspir`ha(• ‐h Hnutridn puht `s cnsf`fciir wihhnnr eiir `h stnr vnrc`he wmre(• Disvnrsprn`e`ha nh isncidihsnr`ha wmre jmmhtd`f anjiif(

    7( E`n 7*isn dis

    B`auur 3(9 ,i)? ‐h Er`n*bisnjmtmr B`auur 3(9 ,c)? Lmn er`n*bisn* nh nhfndbisndistn

    iih ‐h er`n*bisntmnvmnr vnrc`he wmre

    • Er`n*isnjmtmrs ̀ s emndtrnnhenr(• Er`n*isnjmtmrs lnt ‐h lmær ircn`esiftmr(• Er`n*isnjmtmrs lnt ‐h lmær iihs`teryw`ha(• Er`n*isnjmtmrs lnt h`n cyfmjnhen iihs`tstrmmjcihn hme`a h`n(• R`r er`n* nh nhfndisnjmtmrs vih smmrtandyfn s`nsn armmttns$ sid er`n*isn jnnr

    eryw`ha dnwnr(• Er`n*isn fih `h stnr m endti anfmppnd wmre(• Er`n*isn `s jifd`fnr nh nnhvmue`anr mj tn vnrviire`a(• Er`n*isnjmtmrs lnt j`henr cnwnanhen endn nh anvmdad`f vnra e`t j`henr

    `hstihelmue`ha(• Er`n*isnjmtmrs ancru`f h`n snhtr`uaidn sfifndiirs h`n( Eiir `s eus j`henr vmhf`ha nh j`henr criheanviir(

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    23/268

    9>

    Er`n*bisn QW*Mpwnff`ha 3

    Mj mp tn smj? E`n jnnstn vih e`n `hd`at`ha cntnfnh nnhvmue`a eit fdn`hnr jiso`nhnhme`a `s$ j`henr jitnr`idn ancru`f wmre mj luddn tn vnrviire`a$ e`t amnefmpnr`s mj luddn tn vnrviire`a nh `h stihe tn lmu$ e`n vnrviire`a`hastyn fmrtnr `s$ e`tjifd`fnr `s mj luddn tn `hstiddnnr nh luddn lmu mmf dihanr( E`t fd`hf hi jnnr isanhmna rnens mj iih er`n*isnstndsnds vmmrfnur tn ann(

    Amdbvmrj vih nhfnd* nh er`n*bisnstndsndsNhfndbisnmpwnff`ha

    Cis`ns fih ‐h nhfndisn ananhnrnnr wmre enur ‐h spmnd m eriie enur ‐h jiahnt`nsn vnde tn rmtnnr(

    B`auur 3(3? ‐h Anhnritmr `s n`htd`f ‐h eriie wit `h ‐h jiahnt`nsn vnde cnwnna

    E`n nh`astn prmcdnnj sid wnns eit e`n erien vih e`n rmtmr luddn snd sid mpwnhhijitn e`n rmtmr rmtnnr$ jnt e`n anvmda eit ‐h spd`tr`hafmjjutitmr ancru`f wmremj tn vmmrfmj eit e`t ancnur( Eiir sid natnr `h l`nre`n iend`ha annh iiheia iih

    l`nre`n prmsns anann wmre h`n$ iihans`nh e`n emndstndd`ha l`nr er`n*isnmpwnff`ha `s(

    ‐h Cntnr jih`nr mj e`t u`t nnh tn s`t$ `s mj hi e`n e`iarij l`nrmhenr tn fyf(

     

    B`auur 3(7? E`n mpwnff`ha vih ‐h nhfndbisn*ws*tmnvmnr enur ‐h andn`nr `h ‐h jiahnt`nsn

    vnde tm rmtnnr

    RndepmmdSmtis`n

    Wpihh`ha nhstrmmj mpanwnf 

    Rndepmmd

    Smtnrnhen bismr W`husmíeidn amdbvmrj `h e`n tyesemjn`h

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    24/268

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    25/268

    91

    Er`n*bisn QW*Mpwnff`ha 3

    Rnreu`end`f`ha vih lmn er`n*bisn mpanwnf wmre

    • Iih e`n cna`h cnwnna e`n Smm` isn piriddnd ,--) jnt cntrnff`ha tmt ,jct) e`njiahnt`nsn vnde ,JR) nh znrm*strmmj wmre aníheusnnr(

    • Hieit e`t 0;» cnwnna lnt$ cnwnna e`t rnalmnf`a mp e`n jiahnt`nsn vnde ‗jifs`juj*strmmj wmre aníheusnnr(

    • Hi 9

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    26/268

    9<

    3 Ndnftr`nsn Unahmdma`n

    B`auur 3(1? E`n bisnvnrlmue`ha tussnh strmmj nh spihh`ha enur ‐h spmnd ,`he`nh

    spihh`ha e`n vnrwys`ha `s)

    Bisne`iarij v`r ‐h er`n*bisnstndsnd

    @h e`n er`n*isnstndsnd ,`he`nh `h stnr vnrc`he)$ sid e`n njf‐s ,spihh`has) wit `h ndfnisn mpanwnf wmre$ 93;» u`t isn jnt jnfiir wnns( E`t cntnfnh eit e`n spihh`ha `he`n Smm`$ Annd nh Cdmu isns smms vmda vnrtnnhwmmre`a sid wmre(

     

    B`auur 3(

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    27/268

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    28/268

    3;

    3 Ndnftr`nsn Unahmdma`n

    Eiirmj sid ndfn isn ‐h snfnrn wnnrstihe nh `heuft`nwn rniftihs`n lï$ nh e`n tmtidnmlj`nsn wiiren vih ndfn isn wmre e`n `jpneihs`n vih eiire`n isn anhmnj(

    E`t `s vih e`n u`tnrstn cndiha eit l`nre`n rmtnrnhen spmndn e`nsnden spihh`hasnh strmjn `h ndf vih e`n er`n isns mpwnf$ nh eit e`t hnt jmmhtd`f `s `he`nh e`n`jpneihs`n vih id er`n isns `enht`ns `s( Eiirhi wmre is ‐h ancidihsnnrendis vnrwys(

    B`auur 3(99? ‐h Ancidihsnnren er`n*bisn*dis wiir`h e`n `jpneihs`n vih ndfn bisn

    iihantmmh wmre

    @hdn`e`ha tmt stnr* nh endticnrnfnh`has jnt vnrwys`ha hi cis`nsn dyh-isn* wiirens

    @h er`n*isn*stndsnds wmre vnrwys hi isnwiirens nh dyhwiirens( ‐h Bisnwiiren`s e`n spihh`ha mmr nnh vih e`n isns$ nh e`n strmmj vdmn` hnt enur eiire`n isn(Dyhwiirens vnrwys hi e`n spihh`ha wit mmr nh`an twnn vih e`n dyhn anjnnt wmre$nh e`n strmmj wit tussnh eiire`n dyhn vdmn`( ,Cv( tussnh D9 nh D3)

    Cnrnfnh`has v`r WUNSvnrc`he`hasQihhnnr ‐h jnhs hi ‐h stnrvnrc`he`ha fyf$ `s e`t eu`end`f eit e`n spihh`ha tussnhD9 nh D3 n`htd`f mmr isns 9 nh 7 `s( E`t cntnfnh natnr h`à eit ‐h jnhs hnt e`nspihh`has vih isn 9 nh 7 fih siijvmna mj e`n dyhspihh`ha tn fry h`n$ iihans`nhe`n twnn isns 93;» u`t isn jnt jnfiir `s(Wtrmmj `s eiirnhtnnh e`nsnden `h e`n dyh nh e`n isn(

    Idlmnwnd eiir ‐h dma`nsn w`sfuhe`an anvmdatrnff`ha `s vih lmn mj l`nre`n vnrlmue`hatussnh dyh* nh isn*wiirens tn fry$ sid mhs nnhvmue`a e`n mrjudn ancru`f(

    B`auur 3(93? ‐h Iiheu`e`ha eit e`n dyhspihh`ha nh bisnspihh`ha h`n e`nsndben `h ‐h

    stnrstndsnd fih wnns h`n

    Dnt wnd

    RBIWN 9 & RBIWN 7 ≠ RDPH

    _9

    _3_7

    7*Bisn trihsj`ss`n dyhn

    7*Bisn Anhnritmr ,tmnvmnr) 7*Bisn Dis

    RBIWN

    RDPH

    Bisn 9

    Bisn 3Bisn 7

    D9

    H

    D3

    D7

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    29/268

    39

    Er`n*bisn QW*Mpwnff`ha 3

    E`n vnrlmue`ha tussnh spihh`has nh strmjn `h ‐h stnrstndsnd `s smms vmda(

    RD

    : ∟ 7R[L

    @D

    : @[L

    Rmmrcnnde 9?

    ‐h Wtnrvnrc`hen idtnrhitmr wnf 35; R pnr isn mp( Ndfn isn `h l`nre`n ancidihsnnrenstndsnd lnt ‐h `jpneihs`n vih 92 Π( Cnrnfnh e`n dyhspihh`has nh strmjn(

    @h ‐h stnrstndsnd RD

    : ∟ 7R[L

    : ∟ 7,35;) : 59>$20 R

    @[L

    : : 35; : 9> I_ 92

    @h stnr @D

    : @[L

    : 9>I

    Rmmrcnnde 3?

    @h ‐h stnr*stndsnd wmre ‐h 99fR dyhspihh`ha nh ‐h dyhstrmmj vih 3;I enur ‐hidtnrhitmr mpanwnf( Cnrnfnh e`n spihh`ha mmr ndfn isn$ ismmf e`n `jpneihs`npnr isn(

    R[L : : 99 ;;; : 2$7> fR∟ 7 ∟ 7

    @D

    : @[L

    : 3; I

    _[L : : 27>; : 791$>5 Π3;

    Cnrnfnh`has v`r ENDUIvnrc`he`hasQihhnnr hi e`n endtivnrc`he`has anfyf wmre$ `s e`t eu`end`f eit e`n spihh`ha tussnhD9 nh D7 n`htd`f mmr isn 3 `s$ nh e`t `s dma`ns eit luddn andyf iih jnfiir sid wnns(E`n strmmj wit vih D9 i vdmn`$ sid tussnh isn 9 nh 3 vnrennd$ jiir wnnr nnhs `s eiire`n isn*`jpd`fis`n mj `h aneiatn tn lmu(

    Eiir `s wnnr ‐h dma`nsn w`sfuhe`an anvmdatrnff`ha vih lmn mj l`nre`n vnrlmue`hatussnh e`n dyh* nh isnwiirens tn fry$ jiir mhs ancru`f cdmmt e`n mrjudn(

    B`auur 3(97? ‐h Iiheu`e`ha eit e`n bisn nh dyhspihh`has e`nsndben `h e`n endtistndsnd `s

    RBIWNBisn 9 B       i     

    s     n      3       

    Bisn 7

    RDPH

    D9

    D3

    D7

    RD

    R[L

    R[L@[L

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    30/268

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    31/268

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    32/268

    35

    3 Ndnftr`nsn Unahmdma`n

    Rmmrcnnde 9‐h QW*stnr*vnrc`he`hasidtnrhitmr wnf 7;; fQ mp tnnh ‐h ircn`esiftmr vih;$< hidmpnhe( E`n isnspihh`ha `s 33; R ‗ cnrnfnh e`n vmdanhen?i) Dyhspihh`hasc) Dyhstrmmjg) Wfyheryw`ha ,W)e) Snift`nwn eryw`ha ,Y)

    Ihtwmmren mp vmmrcnnde 9

    Cnpiid nnrs wit anann wmre$ nh tmmh e`t mp e`n ismre`iarij iih( E`n fQ*ismr `sidtye e`n ismr wit jnt e`n tmnvmnrspihh`ha `h isn `s( Wmeri e`t visanstnd `s$ `s e`tjifd`f mj e`n rns u`t tn rnenhnnr(

    i) RD

    : ∟ 7 R[L

    : ∟ 7 ,33;) : 7 R

    c) E`n ananwn eryw`ha `s `h fQ6 anvmdad`f `s e`t e`n ift`nwn eryw`ha( E`t `s e`neryw`hafmjpmhnht `h isn jnt spihh`ha( F`ns hmu e`n fmrrnftn mrjudn( Jiif snfnr eit oy e`n cnrnfnhen dyhspihh`ha ancru`f$ nh mhtlmu eit gms μ : ;$< nh eite`t h`n gms ;$< `s h`n(

    [ift

    : ∟ 7 ,@D

    ) ,RD

    ) ,gms μ)

     @D :

    [ift  :7;; ;;;

    : >2

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    33/268

    3>

    Er`n*bisn QW*Mpwnff`ha 3

    Rmmrcnnde 3?,E`nsnden vmmrcnnde$ jiir e`n ananwn `s hmu `h fRI)‐h QW*stnr*vnrc`hen*idtnrhitmr wnf 7;; fRI mp tnnh ‐h ircn`esiftmr vih;$< hidmpnhe( E`n isnspihh`ha `s 33; R ‗ cnrnfnh e`n vmdanhen?i) Dyhspihh`hasc) Dyhstrmmjg) Ift`nwneryw`ha ,[)e) Snift`nwneryw`ha ,Y)(

    Ihtwmmren mp vmmrcnnde 3

    Cnpiid nnrs wit anann `s$ nh tmmh e`t mp e`n ismre`iarij iih( fRI `s idtye e`n ismrwit mp ‐h lmnf jnt e`n tmnvmnrspihh`ha `s( Wmeri e`t visanstnd `s$ `s e`t jifd`f mje`n rns u`t tn rnenhnnr(

    i) RD

    : ∟ 7 R[L

    : ∟ 7 ,33;) : 7 R

    c) E`n ananwn eryw`ha `s `h fRI$ anvmdad`f `s e t̀ e`n sfyheryw`ha( F`ns hmu e`nfmrrnftn mrjudn( Jiif snfnr eit oy e`n cnrnfnhen dyhspihh`ha ancru`f$ nhmhtlmu eit gms μ : ;$< nh eit e`t h`n gms ;$< `s h`n(

    [sfyh ,W) : ∟ 7 ,@D) ,RD)

     @

    D:

    [sfyh  :7;; ;;;

    : 5>5$>> I]]]]]]]]]]]] ]]]]]]]]]]]]]]]∟ 7 ,R

    D) ∟ 7 ,7)

    E`t lndp mmf mj wiirens mp e`n ismre`iarij `h tn vud smms e`t cnrnfnh wmre(

    g) [ ift ,[) : ∟7 ,@D),RD) ,gms μ) : ∟7 ,5>5$>>),7) ,;$),7),s`h 72$

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    34/268

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    35/268

    31

    Er`n*bisn QW*Mpwnff`ha 3

    [Wfyh : 3; fRI

    [igt

    [r

    R U : 7μ

    @lmr : 33$10 I

    [r

    μ

    @tmtiid : 7;$70 I

    R U : 7

    Fmhsnp vih ircn`esbiftmrvnrcntnr`ha ‗ annh cnrnfnh`hasv`r nfsijnhemndn`hens h`n

    Qihhnnr ‐h dis ,smms ‐h er`n*isnjmtmr) iih ‐h er`n*isntmnvmnr vnrc`he wmre$ `s e`tidtye `heuft`n( E`n rnens l`nrvmmr `s vrmnær cnsprnnf( L`nre`n jmtmr sid ‐h snfnrnlmnvnndln`e strmmj vih e`n tmnvmnr trnf( E`n vnrcru`fnr cntiid v`r l`nre`n strmmj

    wit antrnf wmre$ nh e`n tmnvmnrficnds hi e`n jmtmr jmnt vih anhmnasijn e`ftnwnns mj e`n strmmj vn`d`a tn eri(

    Rmmrcnnde? ‐h 3; fRI stnrvnrc`hen jmtmr jnt ‐h ircn`esiftmr vih ;$1> wmre iih ‐htmnvmnr vih 7

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    36/268

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    37/268

    30

    Er`n*bisn QW*Mpwnff`ha 3

    Rmmrendn vih ircn`esbiftmrvnrcntnr`ha

    R`r e`n vnrcru`fnr?• J`henr strmmj wmre vih e`n tmnvmnr antrnf(• E`t cnspiir fmstn mjeit j`henr strmmj antrnf wmre(• J`henr l`ttn wmre mpanwnf(• @hstihelmue`ha vnrj`henr mjeit e`n jmtmr fmndnr dmmp(• E`n dis lmu dihanr(

    R`r e`n vnrsfinr?• Euhhnr tmnvmnrficnds hme`a(• Rnrj`henren fmstn is anvmda vih euhhnr ficnds(• Rnrsfinrs sn jiso`nhn h`n mhenr smvnnd strns mj ndnftr`s`tn`t mp tn wnf wit

     vnrfw`s wmre h`n(• J`henr `hstihelmue`ha(• Dihanr dnwnhseuur(

    Eiir fih eu`end`f ans`nh wmre eit e`t tmt vmmrennd `s vih e`n vnrsfinr smwnd is e`n

     vnrcru`fnr mj vih ircn`esiftmrvnrcntnr`ha ancru`f tn jiif(

    Emnd vih e`n wittjntnr

    Eryw`ha fih anjnnt wmre enur ‐h vmdtjntnr ,`h piriddnd) nh ‐h ijjntnr ,`h snr`n)`h ‐h fr`ha `h$ tn vnrc`he( Unfnh e`n mhenrsfn`n dns`has iih nh vnrjnh`avude`a luddnjnt jnfiir( E`t fih eidf v`r din*eryw`hafr`han wnrf$ jiir jnt lmær spihh`has*nh strmmjwiirens wmre e`t anviird`f$ nh wmre e`n ancru`f vih pmtnhs`ædntrihsmrjitmrs ,[U) nh strmmjtrihsmrjitmrs ,WU) hme`a( L`nre`n jntmen hnnjmmf h`n e`n ircn`esiftmr `h ia h`n$ nh anvmdad`f sid e`n ihtwmmre `h RI m fRI wnnsVWfyhvnrjmæ ,W)Z(

    B`auur 3(91? ‐h Rmdtjntnr nh ‐h ijjntnr iih ‐h dis vnrc`he

    Jnt hmrjidn jntnrs sid ‐h jnhs nnhvmue`a [ : @ Ñ R ancru`f ,`h RI m fRIanjnnt)(

    E`t fih natnr tyermwnhe wnns nh eiir `s ci`n jifd`fnr nh anr`n`fnr jih`nrn mjeryw`ha tn jnnt( E`n jmenrhn wittjntnr stnd mhs ̀ h stiit mj eryw`ha smhenr nh`anjmn`tn tn jnnt nh e`t jnnt eiend`f e`n ift`nwn eryw`ha ,[) `h Q m fQ(

    D

    I

    W

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    38/268

    7;

    3 Ndnftr`nsn Unahmdma`n

    Eiir `s twnn lmmb`pns wittjntnrs(• cnwnanhen spmnd ,wiirvih eiir ‐h piir vir`is`ns `s)• e`a`tiid(

    B`auur 3(9

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    39/268

    79

    Er`n*bisn QW*Mpwnff`ha 3

    B`auur 3(90? ‐h Fmhvnhs`mhndn fQL*jntnr nh e`n ndnftrmh`nsn fQL*jntnr

    Ndnftr`s`tn`tjntnrs `s t`p`ns `h ifturnr`hasnnhlnen anfid`crnnr$ nh e`n jnnsidanjnhn `s e`n f`dmwitt uur VfQLZ( [nr`me`nfn dns`has vih ndnftr`nsn jntnrs vnst`aifturnr`hasfr`hadmpn$ ismmf nhnra`n wit aneurnhen ‐h cnpiiden tyepnrf ancru`f `s(

    lttp?--www(ymutucn(gmj-witgl=v:IsYwaiaE1@^  ,sfyshndlnen)

     

    B`auur 3(3;? Lmmbfmjpmhnhtn vih e`n fQl*jntnr$ nh ‐h vnrnnhvmue`aen wnnraiwn(

    Cis`ns jnnt e`t eryw`ha$ wit ‐h prmeuf vih strmmj nh spihh`ha `s( C`hhn*`he`n fQl*jntnr sid ‐h jnhs ‐h strmmjspmnd$ ‐h spihh`haspmnd nh ‐h rmtnrnheniduj`h`ujsfy v`he(

    E`n spihh`haspmnd

    B`auur 3(39? E`n spihh`has*spmnd jnt euh erien c`hhn*`h e`n fQl*jntnr

    DyhDyhWtitmr

    Wpihh`ha spmnd

    [nrjihnhtnjiahnnt,rnj)

    Smtmr ,sfyb )

    Wtrmmjspmnd

    DisDis

    @‗Wpmnd

    R‗Wpmnd

    ID

    Wfyb 

    DIW

    D

    H

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    40/268

    73

    3 Ndnftr`nsn Unahmdma`n

    • ‐h Wpihh`haspmnd wmre ̀ h piriddnd iih e`n tmnvmnrcrmh vnrc`he ,mjeit vmdtjntnrs `h piriddnd vnrc`he wmre)(

    • E`t cnstiih u`t ‐h spmnd jnt ci`n yh eriiew`ffnd`has nh ‐h andij`hnnren fnrh(• L`nre`n spmnd lnt ‐h lmæ wnnrstihe mj snfnr tn jiif eit sm j`h jmmhtd`f 

    strmmj enurvdmn` smeit e`t h`n e`n wnrf`ha vih e`n fr`ha cndnjjnr h`n(• E`n spihh`haspmnd `s mhtwnrp mj duaspdnnt jiahnt`nsn vdmne vmmrt tn cr`ha$ wit

    nwnrne`a `s iih e`n tmnanpistn spihh`ha(

    Wtrmmjspmnd

    • E`n strmmjspmnd ̀ s `h snr`n jnt e`n dnwnhe`an eriie vnrc`he ,Ijjntnrs wmre `hsnr`ns vnrc`he)(

    • E`t cnstiih u`t ‐h spmnd vih nhfndn e`f w`ffnd`has nh ‐h andij`hnnren jmhtnr`ha(• L`nre`n spmnd jmnt ‐h din wnnrstihe lï ,viheiir e`n e`f eriie) mj h`n e`n

    wnrf`ha vih e`n fr`ha tn cndnjjnr h`n( ,E`n vmddn disstrmmj vdmn` enur l`nre`nspmnd()

    • E`n strmmjspmndjmhtnr`ha jmnt duaspdnnt jiahnt`nsn vdmne vmmrtcr`ha$ witnwnrne`a `s iih e`n strmmj wit enur e`n dis antrnf wmre(

    B`auur 3(33? E`n strmmjspmnd vih e`f erien `h e`n fQl*jntnr

    Iduj`h`ujsfyb 

    B`auur 3(37? E`n iduj`h`ujsfyb wit rmtnnr

    • E`n spihh`haspmnd nh fnrhjmhtnr`ha$ nh e`n strmmjspmnd nh fnrhjmhtnr`ha ̀ s

    hi iih jnfiir andnæ(• E`n iduj`h`ujsfy ̀ s prns`ns `h e`n duaspdnnt tussnh e`n twnn jmhtnr`has andnæ(

    Wpihh`haspmnd

    Sittnstndsnd hi wysnrpditn

    Fmpnr

    ibsfnrjr`ha

    Wtrmmjspmndn

    Jiahnt`nsn rnj

    Smtnrnhen iduj`h`ujsfyb 

    Iduj`h`ujsfyb 

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    41/268

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    42/268

    75

    3 Ndnftr`nsn Unahmdma`n

    Ircn`esbiftmrjntnr v`r wihhnnr `hstrujnhtn `h fr`hanvnrc`he wmre

    B`auur 3(3>? Rnrsf`ddnhen t`pns ircn`esbiftmrjntnrs

    E`n ircn`esiftmrjntnr stnd mhs `h stiit mj e`n ircn`esiftmr `h fmjjnrs`ædn`hstiddis`ns tn cnpiid$ nh l`nre`n fnhh`s wmre eih ancru`f mj `nts iih e`n dis tnprmcnnr emnh mj e`n ircn`esiftmr tmt sm hi is jmmhtd`f iih nnhln`e tn vnrcntnr(

    Wmms `h e`n vmr`an cnrnfnh`han anemnh$ wnnt mhs eit e`n ircn`esiftmr smms vmda `s?

    Gmsμ : [ift]]]][sfyh

    Ircn`esiftmr `s nnhvmue`a e`n vnrlmue`ha tussnh e`n wirn eryw`ha ,[) nhsfyheryw`ha ,W)( Ircn`esiftmrjntnrs stnd mhs `h stiit mj l`nre`n dns`has smhenr

     vnnd jmn`tn tn jnnt( E`n ircn`esiftmrjntnr lnt `h e`n iandmpn piir oiir vnrsfn`narmmt iihpiss`has nh mhtw`ffnd`has mhenraiih(

    Eiir `s er`n cis`nsn t`pns ircn`esiftmrjntnrs?• cnwnanhen spmndt`pn• vistn e`a`tidn t`pn

    • iihfh`pt`pnE`n cnwnanhen spmnd*t`pn ,ndnftrmjnaih`ns)E`t `s ‐h jntnr jnt ‐h cnwnanhen spmnd( Luddn lnt twnn rnalmnf`an spmndn mp e`ncnwnanhen ennd vih e`n `hstrujnht( E`n spmndn sfnp ndnftrmjiahnt`nsn vndenwihhnnr e`n strmmj `h e`n fr`ha vdmn`( E`n twnn cnwnanhen spmndn `s piriddnd jnte`n fr`hadis vnrc`he( E`n nnrstn spmnd sid enur ‐h rns`stmr vnrc`he wmre nh e`ntwnnen spmnd enur ‐h `heuftmr( E`n fr`ha `h e`n nnh spmnd sid vnrtriia wmre jntcntrnff`ha tmt e`n strmmj `h e`n ihenr spmnd ,m eiir sid ‐h isnvnrsfu`w`ha tussnhe`n strmjn `h e`n twnn spmndn wnns)(

    Unnh nnhln`esircn`esiftmr `s e`n strmmj `h idcn` spmndn `h isn jnt jnfiir$ nh sid

    e`n hiide —9‚ wys(E`n mmjcd`f wit eiir ‐h isnvnrsf`d tussnh e`n twnn strmjn `s$ vnrmmrsiif e`t eit e`nhiide hi e`n nnh fiht ennftnnr ,`he`nh e`t vmmrdmpnhe `s) m e`n ihenr fiht ,`he`nhe`t hidmpnhe `s)( E`n lmnf tussnh e`n strmjn `h e`n mmrfru`sen spmndn `s ‐h uhfs`n

     vih rnfwnhs`n$ nh anvmdad`f `s ndfn ircn`esiftmrjntnr v`r ‐h nhfnd rnfwnhs`nmhtwnrp$ nh sid e`t cy iddn ihenr rnfwnhs`ns mut`n wnns(

    E`a`tidn t`pns ‐h Ristn t`pn v`r jnnr pnrjihnhtn ancru`f$ nh ‐h iihfh`pt`pn wit jifd`f cnwnna nhancru`f fih wmre(

    E`n lmmvmmrennd vih e`n iihfh`p*ircn`esiftmrjntnrs `s lud vnrjmæ mjircn`esiftmr tn jnnt smhenr mj e`n cnery m e`nhs vih tmnrust`ha tn mhenrcrnnf(Eiir `s ‐h wyn iihvriia eiirvmmr vihwnæ luddn jnntvnrjmæ mmr ‐h wyn strmmjcnstnf(

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    43/268

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    44/268

    72

    3 Ndnftr`nsn Unahmdma`n

    Rmmrcnnde 9

    E`n wittjntnr wit l`nrcm antmmh wmre$ `s iih e`n ancidihsnnren stnrvnrc`hen fr`ha`h auur 3(3< vnrc`he(

    @he`nh e`n hiide tmt prns`ns tussnh e`n >;;* nh 9 ;;;*jnrf rnnftnnr$ wit `s e`ntmtidn eryw`ha vih e`n stndsnd=

    Ihtwmmre 9?Jntnrdns`ha `s [

    9: 1>; Q

    Umtidn Eryw`ha [U

    : 7[9: 7,1>;) : 3$3> fQ

    Rmmrcnnde 3

    E`n wittjntnr `s jnt e`n ancidihsnnren endtivnrc`hen fr`ha `h auur 3(3;; Q

    Umtidn Eryw`ha [U

    : 7[9: 7,9 >;;) : 5$> fQ

    c) @he`nh eiir ‐h sp`ts `h tmnvmnrspihh`ha m strmmj `s$ sid e`t e`n jntnr vnrcy vsemrsnnr wit mp sfien fih u`tdmmp(

    E`n stnrstndsnd `s rndit`n jifd`f$ iihans`nh e`n er`n dyhn ,D9$ D3 nh D7) jifd`f tmnaihfd`f `s( Jnt e`n endtistndsnd$ wmre e`n n`htd`fn spmndn natnr c`hhn*`h e`n jmtmrm dis anpdiis$ nh e`n tnrj`hidn `s h`n jifd`f cnsf`fciir mj e`n wittjntnr iih tn

     vnrc`he h`n(

    R`r mhancidihsnnren stnr* nh endtidistn?Mj e`n tmtidn eryw`ha `h ‐h mhancidihsnnren stnr* m endtidis tn jnnt$ sid oy vih nnhwittjntnr ancru`f jmnt jiif nh e`n prmsns er`n jiid jmnt lnrliid$ jiir e`t ann ‐hmhiffuritn dns`ha( E`n cntnr$ ema euurenr mps̀ n$ `s mj er`n ismhenrd`fn wittjntnrstn ancru`f? nnh v`r jnt`ha vih e`n eryw`ha `h ndfn isn(

    E`n tmtidn eryw`ha vih e`n stndsnd fih eih cnpiid wmre enur [U

    : [9& [

    3& [

    7

    B`auur 3(30? Er`n wittjntnrs ancru`f mj e`n tmtidn eryw`ha `h ‐h mhancidihsnnren stnr*

    nh endtidis tn jnnt

    D9

    H

    D3

    D7

    D9

    D3

    D7

    [9

    [9

    [3

    [7

    [7

    [3

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    45/268

    71

    Er`n*bisn QW*Mpwnff`ha 3

    Rmmrcnnde 7?Er`n e`a`tidn wittjntnrs wmre ancru`f mj e`n eryw`ha `h ‐h mhancidihsnnren distn jnnt( L`nre`n er`n jntnrs lnt ‐h jifs`juj iihsdia vih 3 ;;; Q ndf ,smhenr

     vnrjnh`avude`anrs)( E`n dns`has `s smms mp e`n mtm‐s vih e`n er`n jntnrs l`nrmhenr(Qit `s e`n tmtidn eryw`ha vih e`n stndsnd=

    Ihtwmmre 7?

    [U : [9& [3 & [7 : 9 9>; & ; & 9 7;3 : 7$7 fQ

    Uwnn*wittjntnrjntmen?

    E`n jnns idanjnhn jntmen vih e`n jnt`ha vih eryw`ha `h ‐h er`n*isnstndsnd$ `s e`ntwnn*wittjntnr*jntmen wnns iihans`nh e`t armmt vmmrendn lnt cm ihenr jntmens(

    B`auur 3(7;? E`n vnrc`he`has vih e`n twnn wittjntnrs wit tussnh er`n tmnvmnrdyhn

    vnrc`he `s

    E`n lmmvmmrendn vih e`n twnn*wittjntnrjntmen `s?• E`n tmtidn eryw`ha fih ̀ h ‐h ancidihsnnren m mhancidihsnnren dis anjnnt wmre(• E`n tmtidn eryw`ha fih `h ‐h stnr* m endtistndsnd anjnnt wmre(• E`n tnrj`hiid `s jifd`f tmnaihfd`f$ iihans`nh hnt e`n dnwnhe`an erien vih e`n

    stndsnd hme`a `s mj e`n iihsdu`t`has tn emnh(• E`n ircn`esiftmr fih cnpiid wmre(

    Hiendn• E`n cnsf`fciirln`e vih twnn wittjntnrs mp nh`an tyest`p• Fih h`n cnpiid m e`n ircn`esiftmr vmmrdmpnhe m hidmpnhe `s h`n

    E`n tmtidn eryw`ha `h l`nre`n anvid wmre nnhvmue`a cnrnfnh enur e`n dns`has vih e`ntwnn jntnrs cyjnfiir tn tnd( Umtidn eryw`ha [U : [9& [3

    E`n cnrnfnh`ha vih e`n ircn`esiftmr `s mmf jmmhtd`f enur e`n vmdanhen mrjudns tnancru`f(

    Friaiftmr

    D9

    D3

    D7

    [9

    [3

    D

    I

    W

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    46/268

    7<

    3 Ndnftr`nsn Unahmdma`n

    E`n hiennd vih l`nre`n twnnen mrjudn `s eit e`t hi ‐h lmnf mjanrnfnh jmnt wmre$nh eih tnrua hi gms μ tmn vnrwnrf wmre(

    Rmmrcnnde 5?E`n twnn*wittjntnrjntmen wmre ancru`f mj e`n eryw`ha tn cnpiid wit iih ‐h er`n*isn*dis andnwnr wmre( E`t `s h`n cnfnhe m e`n dis ancidihsnnre m mhancidihsnnre `sh`n$ m stnr m endti `s h`n( E`n dns`ha mp wittjntnr 9 wmre iihantnfnh is39> Q nh e`n dns`ha m wittjntnr 3 wmre iihantnfnh is 9 & 9

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    47/268

    70

    Er`n*bisn QW*Mpwnff`ha 3

     Ift`w`tn t̀ 9

    9( Qit wmre cnemnd jnt ‐h jmtmr wit h`n vihsnd iihs`t h`n=3( Hmnj e`n mjanw`hasvr`nhend`fn jntmens vih friampwnff`ha `h

    Wu`e*Ir`fi(

    7( Qit `s e`n tmnvmnrspihh`ha wit `h e`n anj`eenden Wu`e*Ir`fiihsnlu`slmue`ha cnsf`fciir `s=5( Qit `s e`n vmmrendn vih er`n*isn*mpwnff`ha v`r e`n ancru`fnr=>( Rnreu`end`f lmn ‐h er`n*isn*eryw`ha mpanwnf fih wmre(2( Unfnh ‐h hnto`nsn amdvmmrstndd`ha vih l`nre`n mpanwnftn er`n*isn(1( Unfnh ‐h hnto`nsn sfnjit`nsn vmmrstndd`ha vih ‐h endtivnrc`hen stndsnd(; fQ nh dnwnr ‐hdyhspihh`ha vih 59> R tnnh ‐h ircn`esiftmr vih ;$( Rnrmhenrstnd e`nemndtrnnheln`e `s 9;;.(i) Jiif ‐h vmmrstndd`ha vih e`n stndsnd enur j`eend vih ‐h hnto`nsn

    e`iarijjit`nsn sfnts(c) Cnrnfnh e`n dyhstrmmj nh e`n isnstrmmj(97( E`n eryw`ha vih e`n er`n*isn*endtivnrc`hen jmtmr `s 2;$> fQ jnt ‐h

    ircn`esiftmr vih ;$09( E`n dyhspihh`ha `s 59> R( Cnrnfnh?i) Unfnh ‐h ismre`iarij mj l`nre`n ̀ hd`at`ha vmmr tn stnd(

    c) E`n dyhstrmmj vih e`n jmtmr(g) E`n isnstrmmj vih e`n jmtmr(

    95( ‐h QW*stnrvnrc`hen idtnrhitmr wnf 9> fRI mp tnnh ‐h ircn`esiftmr vih ;$( Hmnj er`n t`pns vnrd`nsn wit ̀ h anhnritmrs-idtnrhitmrs vmmrfmj(92( Qit `s e`n vmmrendn vih ircn`esiftmr*vnrcntnr`ha v`r e`n vnrcru`fnr(91( Hmnj er`n t`pns jntnrs nh hmnj e`n emnd wiirvmmr luddn ancru`f wmre(9< Qys lmn ‐h nhfndn wittjntnr ancru`f fih wmre mj e`n tmtidn eryw`ha `h ‐h

    er`n*isn*stnrvnrc`hen stndsnd tn jnnt `he`nh e`n dns`ha mp e`n jntnr 9 3;; Qtmmh( ‐h Wfnts nh cnrnfnh`has wmre vnrn`s(

    90( E`n twnn*wittjntnrjntmen wmre ancru`f mj e`n eryw`ha tn jnnt witiih ‐h er`n*isn*dis andnwnr wmre( E`t `s h`n cnfnhe m e`n dis ancidihsnnrem mhancidihsnnre `s h`n$ m stnr m endti `s h`n( E`n dns`ha mp wittjntnr 9wmre iihantnfnh is 9 9

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    48/268

    5;

    3 Ndnftr`nsn Unahmdma`n

    [rift`nsn Ift`w`tn`t 9

    Mj e`n vnrlmue`ha tussnh e`n dyh* nh isnspihh`has `h ‐h er`nisntmnvmnr tnmhenrsmnf(

    Umnrust`ha?• Judt`jntnr nh tmnpisd`fn spihh`hasfiid(• ‐h Er`nisntmnvmnr(

    Wtippn?9( Wfifndiir e`n tmnvmnr iih(

    Hnnj e`n vmdanhen dns`has nh tnfnh e`n `h ticnd iih wit l`nr mhenr vnrsfi wmre?3( Jnnt e`n spihh`ha tussnh D9 nh D3(

    7( Jnnt e`n spihh`ha tussnh D9 nh D7(5( Jnnt e`n spihh`ha tussnh D3 nh D7(>( ( Jnnt e`n spihh`ha tussnh d9 nh Hnutriid(2( Jnnt e`n spihh`ha tussnh D3 nh Hnutriid(1( Jnnt e`n spihh`ha tussnh D7 nh Hnutriid(

    Rnrc`he`ha Jntnrdns`has

    Wpihh`ha tussnh D9 nh D3(

    Wpihh`mha tussnh D9 nh D7(

    Wpihh`ha tussnh D3 nh D7(

    Wpihh`ha tussnh D9 nh Hnutriid

    Wpihh`ha tussnh D3 nh Hnutriid

    Wpihh`ha tussnh D7 nh Hnutriid

    Wdmtsmj?9( Qit fih hi iihdn`e`ha vih e`n dns`has tussnh nh`an vih e`n dyhn wiiranhnnj

    wmre=3( Qit fih hi iihdn`e`ha vih e`n dns`has tussnh nh`an vih e`n dyh* nh hnutridn

    wiirens wiiranhnnj wmre=7( Qit fih e`n rnen l`nrvmmr wnns=

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    49/268

    Lmmbstuf 7

    Er`n*bisn trihsbmrjitmrs

    Cnsfnrj`haIbfmnd`has

    I C

    Fmhstrufs`nCnrnfnh`has

    I C

    U`pns vnrc`he`hasEr`n*bisn

    trihsbmrjitmrs

    I C

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    50/268

    53

    7 Ndnftr`nsn Unahmdma`n

    @hdn`e`ha

    @h l`ne`n lmmstuf sid spns`idn iiheia iih e`n*isn tihsmjitms anann wme(Rin sid anstnd wme mm wiimj e`n tihsmjitms h`n 9;;. emndtnnhe `s h`nnh wiiu`t l`ne`n vnd`nsn cnstiih( Cis`nsn fmhstufs`n$ t`pns vnc`he`has nhcnnfnh`has tnh mps`atn vih w`he`hasvnlmue`has$ spihh`ha$ stmmj$ eyw`ha nh

    icn`esiftm sid iihanspnnf wme(Cndiha`fn iftmn wit anenf sid wme$ `s e`n tmnpiss`ha vih l`ne`n tihsmjitms$imnd`hasjntmens nh vn`d`aln`e nh cnsfnj`ha$ tnwyd spns`nf anmfus sid wmemp e`n vnspn`e`hashntwnf wit `h Wu`e*I`fi ancu`f wme(

    Er`n*bisn trihsbmrjitmrs

    Qnf`hascna`hsnd nh vnc`he`has vih e`n*isn tihsmjitms(

    Rmmeit e`n*isn tihsmjitms cnspnnf wme$ `s e`t cndiha`f mj tn wnnt wii

    e`t cy e`n his`mhidn vnspn`e`ha vih ndnft`s`tn`t `h Wu`e*I`fi `hpis( Iih e`nnnh fiht `s e`n vnsfin ,e`n mpwnff`hasmwnln`e `h Wu`e*I`fi `s Nsfmj) nh e`twnf e`nisn*ndnft`s`tn`t mp( Iih e`n ihen fiht `s e`n ancu`fns$ m vncu`fns$nh ci`n vih luddn ancu`f e`nisnjiso`nhn( Mj e`n mpanwnftn ndnft`s`tn`t vihe`n vnsfin hi e`n vncu`fn tn andn`$ `s wii e`n e`n*isn tihsmjitms `hpis(L`ne`n pmsns mj ndnft`s`tn`t vih e`n vnsfin hi e`n vncu`fns tn andn`$ wmee`n tihsj`ss`n nh vnspn`e`ha vih ndnft`s`tn`t anhmnj(

    B`auur 7(9? Idanjnhn mrjiit vih friampwnff`ha$ trihsj`ss`n nh vnrsprn`e`ha hi e`nfd`æht `h Wu`e*Ir`fi

    Ndnft`s`tn`t wme tnnh lmæ spihh`has ,99; fR m jnn) vnspn` mj e`n nhna`n witmm dihaistiheandn`e`ha vndmn iif tn vnj`hen( Wtmmj wme anwmmhd`f enummlmmsn lmmaspihh`hasdyhn anstuu( Eii `s ‐h iihs`nhd`fn lmæ fmstn vncmheniih mhenamhesn fiatihsj`ss`n$ ismmf amtn mpnis`mhndn cnpnf`has$ jii e`twme smjs ̀ h stnend`fn anc`nen m snhs`t`nwn mjanw`has ancu`f(

    ‐h Wdnutndcnpnf`ha is e`t fmj cy e`n vnspn`e`ha vih ndnft`nsn fia$ `s eit$ jntj`h u`tsmhen`has$ ndnft`nsn nhna`n h`n ancna fih wme h`n nh enlidwn mpanwnf jmnt wme hijitn e`n hiviia tmnhnnj( ‐h Ansmst`fnnen cnlnnstndsnds `s hme`a

    mj tn vnsnfn eit ndnft`nsn fiampwnff`ha ci`n hi iih e`n vnn`stn hiviiaanlmu wme( @he`nh e`n hiviia hi fia e`n vmms`nh`ha eiivih mmsfy$ fihmpwnff`hasiihdnatn nh tihsj`ss`ntmnust`ha isdu`t$ wit `h e`n nastn anviddn tmtammt stnnfsmhencnf`has ,vnemhfn`ha enu ‐h lndn stnnf) fih dn` smms vih tye

    Lmmaspihh`hasdyhn

    31>-5;;-12> fR

    33 fRMpwnff`hastis`n

    Mpwnff`has*vnrlma`has*

    trihsmrjitmr

    Wucstis`nRnrdia`has*trihsmrjitmr Wuctrihsj`ss`n*

    fd`æht33 fR

    [r`jïrn Fd`æht99 fR

    WnfmheïrnFd`æht

    7

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    51/268

    57

    Er`n*bisn trihsbmrjitmrs 7

    tmt tye `h Wu`e*I`fi ancnu( Mj e`n jmmhtd`fn `s`fm vih sudfn mhencnnf`hastn vnj`hen$ wme ndnft`nsn tihsj`ss`nhntwnfn mhend`ha vnc`he `h stnnfs*$his`mhidn* m fmht`hnhtwyn hntwnfn( L`nenu wme jnnvmue`an$ idtnhit`nwnmntns eiianstnd wiienu e`n stmmj fih vdmn` `he`nh mhencnf`has ,wnnhs e`nwnn m ennftn `h tmnust`ha) smu vmmfmj(

    Mmlmmsn lmæspihh`hasandn`ns wme h`n enu `smdis`n cnenf h`n( E`nandn`e`hasjitn`iid `s cyfihs idtye ‐h iduj`h`ujiddmm`$ wit `h vnsfn`n st`hananjiif wme nh jmmhtd`f jnt stiidstmfn vnstnf wme( Fmpn wme smjs v`mmlmmsn lmmaspihh`hasdn`e`ha ancu`f$ jii iduj`h`uj `s d`atn$ dnwn fia jntj`h`jidn vnj`henen pnstis`n$ nh `s vnnd amnefmpn( Mmlmmsn andn`ns `s ‐hpmeuf wit enu vnsfn`n jiitsfippyn wïndewye vnsfi wme(

    Unh n`hen ndnft`s`tn`t vn`d`a nh emndtnnhe tn vnspn`$ jmnt e`t mp ‐h lmæ spihh`ha,euf) smwnd is ‐h din stmmj wnns( E`n nen `s eit$ `he`nh ‐h stmmj tn lmma `s$e`n ficnd tn wij fih wme nh snds fih sjndt nh `he`nh e`n spihh`ha tn diia `s$ sidfwid`f nh`an nhna`n mm anei wme(

    E`n anhnitms `h e`n fiastis`ns wnf ndnft`s`tn`t mp tnnh 33 fR( L`ne`n spihh`hawme enu tihsmjitms vnlmma vmmeit e`t tnnh 31> fR$ 5;; fR m snds 12> fRmp e`n tihsj`ss`nhntwnf anpdiis wme(

    E`n ndnft`s`tn`t wme vnj`hen tmt 99 fR v` pdiisd`fn vnspn`e`ha$ nh eih vnen vnj`hen vmdanhs e`n cnlmnn ‗ cyvmmcnnde$ 7 fR mp lmæ lmmatns cm snnsp`næd cney(

    Nhfndbisn trihsbmrjitmr

    Nhfnd isntihsmjitms `s `h Aiie 99 `h ammt enti`d cnlihend$ jii e`t `s sm ‐hcndiha`fn ennd vih e`n ndnft`nsn vnspn`e`hashntwnf eit ‐h v`hh`an lns`nh`haanemnh sid wme vmmeit mhs hi e`n*isn tihsmjitms iihcnwnna(

    B`auur 7(3? ‐h Rnrnnhvmue`aen sfnts vih ‐h nhfnd*isntrihsmrjitmr nh e`n wnrfd`fn

    trihsmrjitmr

    Dnt wnd

    J`glind Biieiy lnt`h 9

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    52/268

    55

    7 Ndnftr`nsn Unahmdma`n

    Enu j`hen w`ffnd`has mp e`n snfmheïn is mp e`n p`jïn ennd tn lï$ fihspihh`ha vnj`hen wme( Wudfn tihsmjitms wme vndia`hastihsmjitmsanhmnj$ nh e`à wit lmæ spihh`ha vnmmsiif$ wme vnlma`hastihsmjitmsanhmnj( E`n tmnpiss`ha vih l`ne`n fmhsnp `s u`tns hutt`a is e`t fmj cy e`n

     vnspn`e`ha vih fia mp e`n his`mhidn hnt(

    Er`n*bisn trihsbmrjitmrsE`n*isn tihsmjitms ̀ s n`htd`f e`n ismhend`fn nhfndisntihsmjitmswit mp ‐h snfnn jih`n iihjnfii vnc`he `s( Wmei luddn vnc`he `s$ nh `h ‐hspns`idn lmun anpdiis wme$ wme e`t ‐h e`n*isntihsmjitm anhmnj( E`t `s

     vih wnsnhd`fn cndiha eit e`n e`n tihsmjitms wit ancu`f wme mj ‐h e`n*isntihsmjitm tn vmj$ `h iddn mps`atn `enht`nsn n`nhsfippn jmnt lï(

    Mj `enht`ns cyjnfiir tn pis$ jmnt e`n trihsmrjitmrs e`nsnden n`nhsfippn lï?• w`he`hasvnlmue`has• spihh`has* nh stmmjiihsdia• eyw`haiihsdia

    • icn`esiftm• nhenjnht• ammttn

    B`auur 7(7? Er`n nhfnd*isntrihsmrjitmrs ̀ h vnrandyf`ha jnt ‐h nhfndn

    er`nisntrihsmrjitmr

    L`ne`n e`n*isn tihsmjitms lnt e`n spmndn$ wit cntnfnh eit eii sns eien iihe`n p`jïn fiht ,twnn vih ndfn spmnd)$ nh e`nsnden iih e`n snfmheïn fiht `s(E`t jiif vnc`he`has `h stn nh endti jmmhtd`f(

    B`auur 7(5? Er`n*isn trihsmrjitmrfnrh

    Dnt wnd

    Dnhz sn wnt sï eit e`naníheusnnen stmmjidtye e`n tmnvmnstmmjsid mppmhnn(

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    53/268

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    54/268

    52

    7 Ndnftr`nsn Unahmdma`n

    Rnrd`nsn?9( Fmpnrvnrd`nsn

    E`t `s vnd`nsn wnnhs e`n wnnstihe vih e`n fmpneien wit v` e`n w`ffnd`has vih e`n p`jïn nh snfmheïn spmndn `h e`n tihsmjitm ancu`f wme(

    3( Pstnrvnrd`nsn ,wnrwndstrmmj vnrd`nsn)E`t `s l`ttnvnd`nsn wit `h e`n ystnfnh vmmfmj vihwnæ l`stnnsn vih e`nfnhjitn`idn$ nh aníheusnnen wnwndstmjn `h e`n andij`hnnen pditn(

    7( E`ædnftr`nsn vnrd`nsnE`n fmpneiie wit v` e`n w`ffnd`has vih e`n p`jïn nh snfmheïn spmndnancu`f wme$ wme jnt ‐h euh diia difvnh`s cnenf mj luddn tn `smdnn nhfmtsdu`t`has tussnh spmndn tn vmmfmj( @he`nh l`ne`n difvnh`s cnsfie`a wme$m h`n vmdemnhen `s h`n$ sid ‐h fdn`h dnfstmmj u`tvdmn`(

    5( Wwnrvnrd`nsnEnnd vih e`n jiahnt`nsn vnde vihi e`n p`jïn spmnd shy e`n mjd`aanhenjntiidendn vih e`n tihsmjitmmjludsnd( E`t cntnfnh eit ‐h ennd vih e`njiahnt`nsn vnde h`n e`n snfmheïn w`ffnd`ha shy mj stmmj eii tn `heusnnh`n$ nh e`t wme is vnd`nsn cnsfmu(

    E`t `s vih e`n ammtstn cndiha mj vnd`nsn `h tihsmjitms sm diia jmmhtd`f tnlmu$ iihans`nh luddn l t̀tn sfnp( E`t dn` mj e`n cnut tmt jnn vnd`nsn( Jnnstntihsmjitms jiif vih vnfmnd`ha ancu`f mj luddn mp e`n diiastn jmmhtd`fntnjpnitun tn diit wnf(

    Er`n*bisn trihsbmrjitmrs `h vnrandyf`ha jnt nhfndbisn*trihsbmrjitmrs

    Nhfnd isntrihsmrjitmrs Er`n*isn trihsmrjitmrs

    Lnt nnh spmnd mp p`jï nh nnh mp snfmheï Lnt e`n spmndn mp p`jï nh e ǹ mp snfmheï

    Lnt twnn eien mp p`jï nh twnn mp snfmheï Lnt sns eien mp p̀ jï nh sns mp snfmheïLnt hnt nnh jih`n mj e`n p`jïn* nh nnhjih`n mj e`n snfmheïn endn tn vnc`he

    Fih ̀ h twnn mjitn ,stn nh endti) mp p`jïnh snfmheï vnc`he wme

    Lnt ‐h enen vih e`n eyw`ha Lnt e`n jiid e`n eyw`ha

    Amnefmpn Euuen

    Qnna j`hen Qnna jnn

    Dnwn j`hen cndist`ha `h vnandnfn jnt e ǹisn Ann cntn cndist̀ ha

    J`hen viie`aln`e cnhme à mj tn cneiie Jmnt stn nh endti vnstiih vmmeit e t̀ cneiiefih wme

    Rnj`henen icn`e mj tn `hstiddnn( Hntdnwnhe`a nh hnutiid mp p`jï Jmnt nns ̀ h stn m endti cneiie wme vmmeite`t iih e`n cmh vnc`he wme

    Hnt nnh cneyspihh`ha mp snfmheï Uwnn cneyspihh`has ̀ he ǹh ̀ h stn vnc`he

    Amnefmpn mj tn vnviha @he`nh nnh vih e`n e`n ancnnf wme$ jmnt e`nlndn tihsmjitm vnviha wme

    U`pns er`n*bisn trihsbmrjitmrs ‗ Cis`nsn t`pns fmhstrufs`n

    lttp?--www(ymutucn(gmj-witgl=v:BRuN@]A7FHJ ,3 j`h 9>)

    E`n*isn tihsmjitms ̀ s cis`ns e`n nhfndisntihsmjitms wit mp ‐h nhfndn

    fnh anjmhtnn `s(

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    55/268

    51

    Er`n*bisn trihsbmrjitmrs 7

    E`n t`pns tihsmjitms vnsf`d tnh mps`atn vih e`n jih`n wiimp e`n p`jïnnh snfmheïn spmndn mhemj e`n andij`hnnen stiidfnh cneiie `s( Rmdanhs e`nmhtwnp fih tihsmjitms `h twnn fitnam`næ anfdiss`snn wme?

    9( Fnrh*t`pn trihsmrjitmr@h ‐h fnh*t`pn tihsmjitm wme e`n w`ffnd`has mp ‐h ammt ennd vih e`n fnhiihanc`ha( E`t cntnfnh eit oy lmpn w`ffnd`has s̀ nh nh j`hen vih e`n fnhs`nh( E`n spmndn wit v` l`ne`n tihsmjitm ancu`f wme$ `s `h ‐h s`d`he`nsn

     vmj anw`ffnd( L`ne`n t`pn tihsmjitm fih v` fdn`h nh ammt tihsmjitmsancu`f wme( E`n s`d`he`nsn spmndn sid vnsf`ddnhen din lï$ nh ndfn diia sid jntcnludp vih jitn`idn smms difvnh`s$ pip`n$ emnf$ mj jii nhfndns tn hmnj

     vih jnfii anísmdnn wme( E`n idanjnhn ihasf`ff`ha vih e`n fnh*t`pntihsmjitm tnh mps`atn vih e`n fnh wme l`nmhen antmmh(

    ,i) ,c)

    B`auur 7(1? Cis`nsn sfntsn vih twnn vih e`n trihsmrjitmr*t`pns( E`n fnrh*t`pn wmre `h

    ,i) nh e`n jihtnd*t`pn `h ,c) antmmh

    B`auur 7(

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    56/268

    5<

    7 Ndnftr`nsn Unahmdma`n

    3( Jihtndtrihsmrjitmr@h jihtndtihsmjitms mj`ha e`n fnh ‐h iihs`nhd`fn anenndtn vih e`nw`ffnd`has( E`t cntnfnh eit jnn vih e`n fnh s`acii `s$ vnandnfn jnt e`à vihe`n ihen t`pn( E`n lndn w`ffnd`ha cnstiih u`t sfywn wit jnt `smdis`nspis`nstussnh e`n spmndn anstipnd `s( Wm ‐h tihsmjitm fih e`n vmj vih ‐hnnhvmue`an nalmnf iihhnnj(

    Wtnf jnaih`nsn stnuh jmnt iih e`n fnhs nh spmndn vih e`n jihtndtihsmjitmanann wme( ‐h Uihsmjitm jnt amn`n stnuh ,vis anfdijp) sid h`n nh`ancmjjnhen aniis jiif tnwyd e`t wnf h`n$ nh sid mmf v`cis`n vih e`nandij`hnnen pditn vnj`hen(

    Anwmmhd`f wme l`ne`n tihsmjitms `h e`apissnhen pdiitjntiidtnhfs anpdiiswit jnt spns`idn `hsmdnnmd`n anvud `s(

    E`n idanjnhn ihasf`ff`ha vih e`n fnh*t`pn tihsmjitm tnh mps`atn vih e`nfnh$ wme `h auu 7(1 nh 7(< antmmh(

    U`pns er`n*isn trihsmrjitmrs?Jnnstid anfwmtnn u`t? lttp?--www(timwmde(gmj-nh-tihsmjns-e`nnht]typns]tihsmjn-'EUL

    Eii `s vnsfn`n t`pns e`n*isn tihsmjitms mp e`n wïndejif cnsf`fcii(Luddn wme lmmsiifd`f vnennd `h eyw`ha nh spihh`ha wit vmms`nh wme$jii mmf hi andiha vih tmnpiss`ha(• Fdn`h e`st`cus`ntihsmjitms• E`st`cus`ntihsmjitms• A`ntlistihsmjitms• Emæ t`pn tihsmjitms• Ammt e`st`cus`ntihsmjitms• J`eendsdia*eyw`ha*tihsmjitms• Ammt*eyw`ha*tihsmjitms

    Fdn`h e`str`cus`ntrihsbmrjitmrs

    Nhfndisntihsmjitms$ wit lmmsiifd`f anjiif wme jnt anw`ffnden fnhstndsndnh dihawnp`an w`ffnd`has(

    Friamjviha? >; tmt 3;; fRILmmancru`f? Fiavnspn`e`ha `h vmmstnend`fn anc`nen nh e`n pdittndiheLmmvmmrendn? Din pmeufs`nfmstn jnt jmmhtd`fln`e vih amn`n mutmjit`sis`n

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    57/268

    50

    Er`n*bisn trihsbmrjitmrs 7

    E`str`cus`ntrihsbmrjitmrs

    E`t `s anwmmhd`f e`n*isn tihsmjitms$ wit `h vdmn`cin md`n is e`ædnft`nsn `smdis`nanemjpnd wme nh `h ‐h tnhf jnt ‐h fmndstndsnd anlu`svns wme( E`t `s mhdihas anjiif nh lnjnt`ns vnsnæd v` vnj`henen `hstihelmue`ha nh cntn anlidtn(

    Friamjviha? 3>; tmt 3 >;; fRILmmancru`f? E`st`cus`n vih nhna`n `h stnen nh fmjpdnfsn jnt vnsf`ddnhen lu`sn

    Lmmvmmrendn? [u`f ancu`fsu`tcn`e`ha `h vnsf`ddnhen cu`tnhslu`sn tmnpiss`has

    ALU A`ntlirstrihsbmrjitmrs

    Anwmmhd`f e`n*isn tihsmjitms$ jii pdnfs vih `h md`n mhenemjpnd tn wnns$wme e`n lmæ spihh`hafiht `h ‐h lis ana`nt wit e`nh is sy e`ædnft`nsn `smdn`ha(

    Friamjviha? 3>; tmt 5 ;;; fRILmmancru`f? Mhenamhesn stndsnds$ jyhn nh tm`haancmunLmmvmmrendn? Ruuvis nh mhtpdmhasvis$ vnid v` c`hhnhslu`sn ancu`f 

    iihanpis

    Ermæ*t`pn trihsbmrjitmrs

    Anwmmhd`f e`n*isn tihsmjitms$ jii pdnfs vih `h md`n anemjpnd tn wnns$wme e`n LW*fiht `h ‐h `smdnnvnh`s anemmp wit siij jnt mmp dua sid e`nh is sy eíndnft`nsn `smdis`n(

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    58/268

    >;

    7 Ndnftr`nsn Unahmdma`n

    Friamjviha? 3>; tmt 5 ;;; fRILmmancru`f? Mhenamhesn stndsnds$ jyhn nh tm`haancmunLmmvmmrendn? Cihevistln`e nh mhtpdmhasvistln`e$ vnid v` c`hhnhslu`sn

    ancu`f iihanpis

    Armmt e`str`cus`ntrihsbmrjitmrs

    E`n*isn tihsmjitms$ anwmmhd`f `h md`n anemjpnd v` e`ædnft`nsn `smdis`n nh `h‐h tnhf jnt ‐h fmndstndsnd anlu`svns(

    Friamjviha? 3 >;; tmt 3; ;;; fRILmmancru`f? Mhend`han hntvnc`he`has$ hywnln`esancu`f$ spns`idn

    iihwnhe`ha v` sjndtmmhe m spmmwnaLmmvmmrendn? Ammt fia jnt e`n pmtnhs`iid vih vnspn`e`ha 7> fR

    Jne`uj friatrihsbmrjitmrs

    E`n*isn tihsmjitms$ iihanpis v` mhend`han hntvnc`he`has v` fmt istihetihsj`ss`ndyhn tmt 33; fR(

    Friamjviha? 3>; tmt 5 ;;; fRILmmancru`f? Mhend`ha vnc`hen hntwnfnLmmvmmrendn? Ammt eyw`ha nh lmmaspihh`ha

    Armmt friatrihsbmrjitmrs

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    59/268

    >9

    Er`n*bisn trihsbmrjitmrs 7

    E`n*isn tihsmjitms$ iihanpis v` mhend`han hntvnc`he`has v` ammt istihelmmaspihh`hasdn`e`ha cm 33; fR(

    Friamjviha? 3>; tmt 9 ;;; JRILmmancru`f? Mhend`ha vnc`hen hntwnfn nh lmmiasnhtidnLmmvmmrendn? Ammt eyw`ha nh lmmaspihh`ha

    Urihsbmrjitmrs ,stnr-stnr$ endti-endti$ stnr-endti$ endti-stnr)

    Wtnr*stnr*trihsbmrjitmr

    B`auur 7(0? E`iarijjit`nsn stnr*stnr enur j`eend vih er`n nhfnd isntrihsmrjitmrs

    B`auur 7(9;? Wfnjit`nsn stnr*stnr enur j`eend vih ‐h nhfnd er`n*isn trihsmrjitmrs

    Fnhjnrfn vih ‐h stnr*stnr*vnrc`he`ha?• Ancu`f v` fdn`h lmmaspihh`hastmnpiss`has(• E`t ann ‐h R

    Dvih ∟7 fnn e`n R

    B(

    • Jnns nfmhmj`ns vihwnn j`h`juj `smdis`n wit hme`a `s(

    • Fdn`hstn iihtid w`ffnd`has hme`a((• Diiastn `smdis`n nh fdn`hstn antid w`ffnd`has pn isn(• Annh isnvnsfu`w`ha tussnh R

    [r@Jnh R

    WNFh`n(

    • Jmmhtd`fln`e vih ‐h stnpuht wit ‐h hnutiid iih smwnd e`n p`jïn is e`nsnfmheïn fihtn vmj(

    D9

    D3

    D7

    D9

    D3

    D7

    D9 D3 D7

    D9 D3 D7

    i9 i3 c9 c3 g9 g3

    i9 i3 c9 c3 g9 g3

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    60/268

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    61/268

    >7

    Er`n*bisn trihsbmrjitmrs 7

    Fnhjnrfn vih ‐h stnr*endti m endti*stnrvnrc`he`ha?• Fmjc`hnn idcn` vmmendn vih stn smwnd is endti `h nnh tihsmjitm(• Qme `h eyw`hae`st`cus`nstndsnds ancu`f( ,Qii spihh`ha vnlmma m 

     vndiia jmnt wme()• Annh hnutidn vnsfu`w`ha mhen mhancidihsnnen distn h`n(• E`n stn fiht fih ‐h hnutiid vnsfi(• [mdi`tn`tscnwus vihwnæ ‐h ̀ hlnnhtn ndnft`nsn 7;»*isnvnsfu`w`ha tussnh

    p`jï nh snfmheï(

    Endti*stnr*trihsbmrjitmr

    B`auur 7(97? E`iarijjit`nsn endti*stnr enur j`eend vih er`n nhfnd isntrihsmrjitmrs

    D9

    D3

    D7

    D9

    D3

    D7

    D9 D3 D7

    D9 D3 D7

    i9 i3 c9 c3 g9 g3

    i9 i3 c9 c3 g9 g3

    D9

    D3

    D7

    D9

    D3

    D7

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    62/268

    >5

    7 Ndnftr`nsn Unahmdma`n

    Cnrnfnh`has? ,Snhenjnht 9;;.)

    E`t `s u`tns hutt`a mj idtye ‐h sfnts tn jiif vih e`n `hd`at`ha wit vnsfi wme(Rud omu n`n cnnfnhen wiiens `h hijitn luddn cnnfnh wme( E`t lndp mj tne tnlmu jnt wii oy `h e`n pmsns `s(

    E`t jia ‐h e`n*isn tihsmjitm wnns$ jii mhtlmu e`t cnstiih u`t e`n nhfnd isntihsmjitms wit tnnhmm jnfii anpdiis wme( NH@AN cnnfnh`ha wit enlidwnanemnh wme$ wii vih tihsmjitmmjudns ancu`f anjiif wme$ jmnt anemnhwme enu hnt isnwiiens tn ancu`f(

    Rmmrcnnde 9‐h E`nisn endti*stn*tihsmjitm lnt ‐h w`ffnd`hasvnlmue`ha vih 9;5;?37(i) Cnnfnh e`n wiien vih e`n dyhspihh`ha iih e`n snfmheïn fiht `he`nh e`n

    p`jïn fiht iih ‐h dyhspihh`ha vih 99 fR vnc`he ̀ s(c) Cnnfnh e`n dyhstmmj iih e`n snfmheïn fiht `he`nh e`n tihsmjitm ‐h

    iihsdia vih 9> fRI lnt(

    Ihtwmmre 9?

    i) Iih e`n tmnvmnfiht RD : RB : 99 fR

    E`n tihsmjitmmjudn fih hnt jnt isnwiiens ancu`f wme

    c)

    Rmmrcnnde 3?‐h 3; fRI sti*endti tihsmjitm sn p`jïn nh snfmheïn dyhspihh`has ̀ s 2 fR nh5;; R mhensfn`end`f( @ahmnn iddn vnd`nsn nh cnnfnh?i) E`n snfmheïn dyhstmmj vih e`n tihsmjitm(c) E`n p`jïn dyhstmmj vih e`n tihsmjitm(g) E`n w`ffnd`hasvnlmue`ha ianmhe tmt e`n hiistn w`ffnd`ha(e) @he`nh e`n icn`esiftm ;$01 ̀ s$ cnnfnh e`n nnft`nwn ,ift`nwn) eyw`ha vih

    e`n tihsmjitm iih e`n snfmheïn fiht(

    99fR 9;5; ? 37

    R[L

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    63/268

    >>

    Er`n*bisn trihsbmrjitmrs 7

    Ihtwmmre 3?

    i)

    c)

    g)

    e)

    Rmmrcnnde 7‐h 9; fQ endtivnc`hen dis jnt ‐h hidmpnhen icn`esiftm vih ;$< wme iih ‐hendti*stn*tihsmjitm jnt ‐h w`ffnd`hasvnlmue`ha vih 971?7 vnc`he( E`n

    tihsmjitm wme iih ‐h 99 fR cmh vnc`he(i) Unfnh ‐h sfnjit`nsn vmmstndd`ha vih e`n stndsnd@ahmnn iddn vnd`nsn nh cnnfnh?c) E`n snfmheïn dyhspihh`ha vih e`n tihsmjitmg) E`n snfmheïn dyhstmmje) E`n stmmj vdmn` enu ndfn isn vih e`n disn) [`jïn dyhstmmj) E`n sfyheyw`ha wit e`n tihsmjitm jmnt dnwn

    Dnt wnd

    Mhtlmu eit ;$01 vnviha wme nh h`n gms;$01 h`n(

    E`n snfmheïn `s `h endti

    ,E`t `s sfyhfia W)

    ,[`j)

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    64/268

    >2

    7 Ndnftr`nsn Unahmdma`n

    Ihtwmmre 7?

    i)

    c) Iih e`n p`jïn fiht RD: R

    B: 99 ;;; R ,endti)

    ,Mhtlmu…iddn wiiens jmnt isn wnns)

    g) E`n dis wme is 9; fQ nh gms μ : ;$< iihansdiih

    e) E`n dis `s `h endti

    n) Iih e`n snfmheïn stn fiht vih e`n tihsmjitm

    Mhtlmu$ cnnfnh`has jnt tihsmjitmvnlmue`has jmnt hnt jnt BIWN*wiiens anemnh wme(

    ) Dnwn`ha cntnfnh iih e`n snfmheïn fiht

     

    Dnt wnd

    Qihhnn ‐h viia hitmnvmnspihh`ha vnwys$cntnfnh e`t ‐h dyhwiien(

    DIW

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    65/268

    >1

    Er`n*bisn trihsbmrjitmrs 7

    Wijnstndd`ha vih trihsbmrjitmrs

    L`ne`n `s cnlihend `h e`n iend`ha mhen t`pns vih tihsmjitms nh fmhstufs`n(E`à `s `h e`n iend`ha mm t`pns tihsmjitms nh sijnstndd`ha vmdtmm`(

    Umnpiss`ha vih trihsbmrjitmrs

    9( Wtnr*Wtnr • Ancu`f v` fdn`h lmmaspihh`hastmnpiss`has

    3( Endti*Endti • rndit`n ammt$ dindyh*spihh`hastmnpiss`has(• Luddn lihtnn ammt stmmj tnnh ‐h din spihh`has(• ‐h Wtic`ndn hnutiid wme h`n cnhme`a h`n(• @smdis`ntihsmjitms `h eyw`hamjsnttns(• R` hywnln`esancu`f `he`nh eii annh cnlmnn iih ‐h hnutiid `s h`n(

    7( Endti*Wtnr nh Endti*Wtnr• Anhnitm*vnlma`hastihsmjitms ,anwmmhd`f jnt e`n anhnitm iih e`n

    endti vnc`he nh e`n stn iih e`n snfmheï vnc`he)(• Wucstis`ntihsmjitms ‗ jnt e`n endti iih e`n hntwnf vnc`he$ nh e`n stn

    iih e`n dissucstis`n vnc`he(• Ancu`f `h eyw`hae`st`cus`nstndsnds( ,Qii spihh`ha vnlmma m vndiia

    jmnt wme)(• Fmj jnns idanjnnh vmm `h fmjjns`ædn nh ̀ heust`ædn Endti*Wtn

    lmæspihh`hastihsj`ss`ns(

    Ibfmnd`hasjntmens

    ‐h Uihsmjitm jmnt 9;;. vih e`n tye wnf$ wit cntnfnh e`n stmmj jmnt

    enunhtye vdmn`( L`ne`n stmmj wit vdmn`$ vnmmsiif l`ttn `h e`n tihsmjitm nh`h fdn`hn tihsmjitms `s e`n l`ttn jnnstid cnlnncii nh iihviicii( @h amtntihsmjitms `s e`t natn h`n e`n anvid h`n$ nh idtnhit`nwn vnfmnd`hasjntmensjmnt cyanvmna wme mj tn vnsnfn eit e`n tihsmjitm h`n mmvnl`t nhu`tcihe m ndens sfien vnmmsiif wme h`n( Mm e`n idanjnnh wme e`ntihsmjitm sn dnwnhsvnwiat`ha jnt e`n lndn vnj`hen v` ndfn ;;; vmdtancu`f( E`n tihsmjitm wme `h ‐h euh pdiitjntiidfis anlu`svns wit iih idcn`fihtn mmp `s wiienu dua vih cm i mhen tmn ancdiis wme( E`t fih hituud`fncnwna`ha vih dua wnns$ m enu vnfmnd`haswii`ns cnwnfstndd`a wme(

    • Md`nanvuden sndvnrfmnden t`pnE`à j`eendsdia*ammttn e`st`cus`ntihsmjitms `s e`n md`nanvuden t`pns witludsnd imnd( E`n w`ffnd`has nh fnh vih l`ne`n tihsmjitms wme `hanswn`stn$ md`ne`atn stiidtnhfs anjmhtnn wit vih ‐h stiidenfstuf vmms`nh `s(E`n tnhf wme jnt ansu`wnen `smdnnmd`n vih lmæ anlidtn anvud( E`n md`n lndpmj e`n l`ttn vih e`n fnh nh e`n w`ffnd`has hi e`n mj`hanhen fis wna tn vmn(L`nviheiih wme e`t hi e`n mjanw`ha u t̀anstiid( E`n cnwna`ha vih e`n md`n`h e`n tnhf v`he pdiis wnnhs fmhvnfs`n(

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    66/268

    ><

    7 Ndnftr`nsn Unahmdma`n

    R` fdn`hn tihsmjitms lnt e`n tnhfs anwmmhd`f ‐h adieen mppnvdif$ jii v` ammt tihsmjitms `s amtn l`ttn*u`tstid`ha hme`a( E`t wme cnwnfstndd`aenu e`n iihwns`aln`e vih `nds `h e`n jntiidfis$ wii`h l`ne`n tihsmjitmsanlu`svns wme(

    E`n amtn tihsmjitms jiif vih u`tstid`haspypn iih e`n cu`tnfiht vih e`n tnhf ancu`f mj e`n vnfmnd`haspmsns tn vnshnd(

    B`auur 7(95? Iih e`n d`hfnrfiht antmmh `s ‐h trihsmrjitmr jnt ‐h adieen tnhf nh iih e`n

    rnatnrfiht nnh jnt r`bnds( L`nre`n tnhfs wmre jnt spns`idn trihsmrjitmrmd`n anvud

    3( Md`nanvuden witnrvnrfmnden*t`pnE`n sndvnfmnden t`pn `s tiijd`f euu( E`n witnvnfmnden t`pn c`ne ‐hjnn nfmhmj`nsn idtnhit`n( E`nsnden jntmen wme ancu`f wii e`nw`ffnd`has nh e`n fnh `h md`n anemjpnd wme( E`n nh`astn vnsf`d `s eit‐h vnfmnd`ha*pyp hicy e`n mppnvdif vih e`n md`n anjmhtnn `s$ wiienufmun witn vmmteunhe s`fudnn( L`ne`n witn vmn e`n l`ttn wna vih e`ntihsmjitm hi e`n cu`tnfiht( E`t wme anwmmhd`f mp tihsmjitms `h

    lmmaspihh`hastihsj`ss̀ dyhn ancu`f(

    B`auur 7(9>? ‐h Md`nvnrfmnden trihsmrjitmr wit vnrfmndnrpypn ancru`f nh ifmnd`ha vih

    e`n trihsmrjitmr vnrshnd

    Rn`d`aln`e nh trihsbmrjitmrs

    E`n ndnft`nsn sucstis`n vnihen e`n u`tnstn lmmaspihh`ha wit enu e`ndihaistihe*lmmaspihh`hasdn`e`ha anei wme mm hi ‐h dine`st`cus`n*spihh`ha witiih lu`sn nh cns`alnen vmms`nh wme( Unh n`hen l`ne`n tiif tn fih u`tvmn$ lnt e`nsucstis`n ‐h e`nftn tmnvmn vih e`n lmmaspihh`hasdn`e`ha hi e`n sucstis`nstuftuu

    hme`a( E`n tmnust`ha `h e`n sucstis`n `s idtye mhen ‐h ndnft`nsn lmmaspihh`hasdis(Wucstis`ntnah`g`$ fmòpnit`nwn dyhwnfns nh ̀ hstihelmue`haspihhn wme mpandn`mj `h lmmaspihh`has`tuis`ns tn wnf nh jmmhtd`fn anvin `h e`n sucstis`n tn lnfnhnh tn vnjy(

    Dnt wnd

    E`n md`n wit ancu`f wme$ `s lmmasanihnnenj`hniidmd`n wite`n tihsmjitmnh w`ffnd`has lndpimnd$ nh anvmdad`f e`nandn`n`smdis`n cnsfnj(

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    67/268

    >0

    Er`n*bisn trihsbmrjitmrs 7

    E`t `s cndiha`f mj u`tns vns`at`a tn wnns nh iddn vmmsmajiitnæds jmmhtd`f tntn mj vn`d`aln`e tn vnsnfn( E`t `s ansmhen vnstihe$ jii jnhsn fih smjs emje`han iihviha(

    Qihhnnr e`t vnrc`he wmre?• ‐h Amn`n$ pnjihnhtn$ din `jpnenhs`n iie`hasvnc̀ he`ha jmnt jnt e`n tnhf 

    anjiif wme enu e`n iie`haspuhtn tn ancu`f wit vnsfi wme(• Aneunhen `hstiddn`ha `s e`n iihcnvmdn vnc`he`hasvmdamen mj nns id e`n

    iie`hasvnc`he`has tn jiif$ eih e`n din spihh`hasvnc`he`has nh diistn e`nlmmaspihh`hasvnc`he`has( ,Qihhnn e`n tihsmjitm u`t e`nhs anhnnj wme$jmnt e`n cmvnjnden vnc`he`hasnfwnhs `h mjanfnnen vmdamen u`tanvmn wme()

    • Aiih e`n tihsmjitmhiijpdiit v` sy iihsdia hi$ ismmf e`n vnc`he`has witiih e`n tihsmjitm anjiif fih wme(

    • Jiif snfn eit e`n vnc`he`hastnj`hidn sty vis ̀ s$ nh eit ‐h twnnen jmn mpe`n snfmheïn tipcmut cnsf`fcii `s(

    Jmhtnr`ha nh mjanw`ha • E`n tihsmjitms jmnt mp ‐h pdit nh andyfn*cntmhcdie anjmhtnn wme(

    • E`n cntmhcdie jmnt stnf anhmna wnns mj e`n vmddn anw`a vih e`n tihsmjitmtn fih ei(• E`n ini jmnt vn`d`a mjln`h wme( E`t `s mj f`hens$ e`nn nh huusf`n`an

    jnhsn mp ‐h istihe tn lmu(• Umnpisd`fn —lmmspihh`hasanviitnfnhs‚ jmnt eu`end`f tnh tmmh anstnd wme(• E`n fia$ stmmjspihh`ha nh lu`e`an iihsdia jmnt mp ‐h hiijpdiit vntmmh

    wme(

    Cnsfnrj`ha

    W`nh? lttp?--`tnn(uq(neu(iu-~ndng57;3-Emgujnht.3;Bmden-Dngtun.3;[EB.3;

    dns-Uihsmjn.3;[mtngt`mh.3;2.3;sd`ens.3;pn.3;pian(pe Eii `s ‐h iihtid cnsfnj`hastmnstnddn wit jnt tihsmjitms anissms`nn wme(Luddn lmmuhfs`n `s mj tn vmmfmj eit e`n tihsmjitm vihwnæ e`n lmæ stmjnwit eiienu vdmn`$ mmvnl`t( Mmjit`an lmæ stmjn fih e`n `smdis`n tussnh e`nw`ffnd`has cnsfie`a m vncihe nh ‐h fmtsdu`t`ha vnmmsiif m ‐h cihe diitmhtstiih(

    Wmjj`an vih e`n cnsfnj`hastmnstnddn wme l`n mhen anann jnt ‐h fmt vneu`end`f`ha vih luddn emnd( E`n tihsmjitm ancu`f h`n id l`ne`n andystnmps`ns is cnsfnj`ha h`n( M jnn ancu`f sid wme sid iiha vih e`n tmnpiss`ha

     vih e`n tihsmjitm nh e`n distmnstihen(

    9( Ndnftr`ns• snfn`has• mmstmmjcnsfnj`ha• iie`hasennfcnpnf`ha• e`nnhs`ædn cnsfnj`ha• mmmpwnff`hascnsfnj`ha

    3( Jnaih`ns• aniffujudnnen aissn ,Cuglmdz*ndï)• eufvntia`has

    7( Unrj`ns• wijfmdtnjpnituucnsfnj`ha• vnl`tt`ha wnnhs mmmpwnff`ha

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    68/268

    2;

    7 Ndnftr`nsn Unahmdma`n

    Ndnftr`nsn cnsfnrj`ha

    Wnfnr`has ,Mmf friasnfnr`has m eryw`hassnfnr`hasanhmnj)E`t wme id ci`n oin dihf ancu`f mj iih tihsmjitms mutcnsfnj`ha tn c`ne(Luddn wme ancu`f `h tihsmjitms tmt 9; JRI nh c`ne nend`fn cnsfnj`ha tnnhdin fmstn( @he`nh e`n stmmj e`n iihsdia vih e`n snfn`ha mmsfy$ wme e`n f`hamhencnnf nh wme e`n tmnvmn vih e`n dis ianshy(

    MmrstrmmjE`t wme ancu`f `h tihsmjitms tmt mp ‐h iihsdia vih >; JRI( Uussnh 9; JRInh >; JRI `s e`t vmdemnhen mj is lmmbnsfnj`ha tn e`nh$ jii v` tihsmjitmsjnt ‐h iihsdia vih jnn is >; JRI e`nh e`t hnt is nfsti cnsfnj`ha( L`ne`ntmnstnddn lnt ‐h lmæ snhs`t`w`tn`t nh mutlnstndtyn vnandnfn jnt snfn`has(Luddn lnt h`n e`nsnden `hstihelmue`has* nh fmstnvmmendn is fiasnfn`has h`n(

    Iire`hasennfrndïL`ne`n ndï cnspnu ÷ e`n stmmj `h e`n hnutiid$ ÷ e`n smj vih dyhstmmj ,wite`n smj tmtiid vih dyhstmjn `s)( M sdnas iie`hasennftn mpanspmm sid wme$ sidiiha vih e`n d`aa`ha vih e`n stmmjtihsmjitm(

    E`bnrnhs`iidcnsfnrj`ha E`t `s e`n jnns idanjnnh iihviien ndïs v` tihsmjitmcnsfnj`ha( E`t

     vnandyf e`n lu`e`an wiiens wit `h e`n tihsmjitm `h* nh u t̀vdmn` nh diit tmn v`‐h 9>. wihiihpiss`ha ̀ h wiiens vmmeit e`t ift`vnn$ wiihi e`n tmnvmn vih e`ntihsmjitm ianshy wme( Luddn v`hh`an cneyshndlnen w`ssnd vih 9; js tmt5; js(

    Mmrmpwnff`ha E`t wme anift`vnn wihhnn ‐h tmnhijn `h e`n stndsnd sn spihh`ha m ‐h ihijn`h nfwnhs`n vmmfmj( Uihsmjitms fih ‐h tmnhijn `h spihh`ha jnt ‐hanpiieaiihen tmnhijn `h nfwnhs`n ,tmt ‐h puht) wnnstiih$ jii h`n ihensmj h`n(

    Jnaih`nsn cnsfnrj`ha

    Aniffujudnnren aissn ,cuglmdz*rndï)L`ne`n stndsnd jiif vmms`nh`ha v` ci`n snhs`t`nwn cnsfnj`ha v` md`nanvudentihsmjitms( Luddn `s natn hnt ansf`f v` tihsmjitms wit jnt ‐h md`nanvudenmpaiitnhf tmnanus `s( E`n u`tsntt`hastnhf sid ais visviha hijitn e`n ais enu e`nmd`n stya(

    E`n aniffujudnnen aissn wme vnmmsiif is ‐h hnwnpmeuf vih e`n`smdis`n*md`n*mhtc`he`ha$ wit mj e`n cnut ansfnp wme enu e`n mmjit`an

     vnl`tt`ha vih e`n tihsmjitm( E`n Cuglmdz*ndï c`ne snhs`t`nwn cnsfnj`ha

     v` md`nanvuden tihsmjitms( E`t c`ne ci`n amn`n tihsmjitmcnsfnj`ha v``htnhn ennftn(

    B`auur 7(92? ‐h Wfnts wit e`n Cuglmdz*rndï tmmh$ nh mmf lmn e`t n`htd`f dyf 

    Dnt wnd

    Qihhnn ‐h nnhsn ennf `h e`n tihsmjitm vmmfmj$ cnwnna e`nfdn`h aiscmndto`nsmpwiits `h e`n `at`ha vih e`n md`nmpaii wit`h e`n Cuglmdz*ndï*

    mjludsnd visanviha`s$ wit vnmmsiif eitsy md`nvdif vid( Isanvmda l`nvih eiide`n cmmhstn vdmt nhift`vnn e`t e`n nfstnhnidijsfifndii( @he`nhais stnnes ananhnnnwme$ sfifnd e`n twnnen vdmt e`n twnnen sfifndiiiih wit hmjiidwnaancu`f wme mj e`n

    tihsmjitm tn `smdnn,u`tfd`hf)(

    Cnerie`ha hi ̂ `tfd`hf*nh Idirjfr`han

    Cuglmdz*rndï

     Urihsmrjitmr*tnhf 

    Mpaiir

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    69/268

    29

    Er`n*bisn trihsbmrjitmrs 7

    ErufrndïsE`n eufndï `s iihfd`f vih e`n tihsmjitms sn `htnhn eufstya`ha wit

     vihwnæ ‐h ennf vmmfmj( ‐h Ennf sid vnmmsiif eit jnn stmmj vdmn`$ wit mpsy cnut e`n tihsmjitmmd`n sid mpwij( E`t dn` tmt styanhen cmnds$ wit `htnhneuf `h e`n tnhf vnmmsiif( E`n ndï iffmjjmenn eufvnihen`has vihwnæcu`tntnjpnitun(

    Unrj`nsn cnsfnrj`ha

    Qirjfmdtnjpnrituur@h nh`an tihsmjitmmhtwnp `s eii ‐h pdnf `h e`n w`ffnd`ha wit e`n vnviie`anadm e`n wijstn pdnf `h e`n tihsmjitm `s( ‐h Wnhsm wme eii anpdiis nh ‐hf`tsidij* m ishywiien wme v` eiie`n wijfmdini mpanstnd(

    Rnrl`tt`ha wnnhs mmrmpwnff`ha Q`ffnd`hastnjpnituu nh wijfmdtnjpnituu ̀ s e`n vnhiijstn ispnftn wiimme`n jnhs cnsma jmnt wnns$ jii tihsmjitmmd`ns ,nh witntnjpnituu`he`nh e`t ‐h md`nanvuden witnvnfmnden t`pn `s) wme anwmmhd`f anjnnt( @he`nh

    e`t ‐h vmmi ̀ hanstnden wiien mmsfy$ diit e`t ‐h idij iaiih m ift`vnn e`tstmmjcnfns mj e`n tmnvmn vih e`n dis tn e`sfmhhnftnn(

    Unjpnituujnt`ha wme anemnh enu ‐h Cmuemhcu`s tn ancu`f$ wit anwmmhd`f e`n anpiieaiihen stya`ha `h tnjpnituu is anvmda vih e`n lmæ stmjn cnspnu(

    B`auur 7(91? ‐h Wfnts vih e`n Cmuremhcu`s nh e`n jntnr smms mhs e`t fnh

    Enurshnn?Annh

    `htnrhn eruf 

    Cmuremhcu`s

    Cmuremhcu`s

    Ewirsshnn jnt`htnrhn eruf 

    Hiide

    Fdn`hritWp`d

    Cmuremh*cu`s

    Jnaih`nsnsfifnd`ha

    @hdiiteruf 

    Dnt wnd

    E`n mmspihh`ha vihe`n cu`sn sn jitn`iidwme vnammt enu e`ncu`s `h ‐h G*vmj m snds ‐h lnd`fs tn vmj$smeit e`n `htnhn cu`sanhn`a `s mj ndist`nsnau`t tn wme m i tnwnh hijitn e`n euf 

    eii`h vnlmma wme(Nuanhn Cmuemh lntl`ne`n jntn `h 9

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    70/268

    23

    7 Ndnftr`nsn Unahmdma`n

     Ift`w`tn t̀ 9

    9( Qit `s e`n emnd vih tihsmjitms=3( Qit `s e`n cis`nsn wnf`hascna`hsnd vih ‐h tihsmjitm=7( Rneu`end`f e`n wnf`ha vih e`n tihsmjitm(

    5( Qiimj fih ‐h tihsmjitm h`n mp as wnf h`n=>( Qit wme jnt ‐h andij`hnnen ystnfnh cnemnd nh wit `s e`n lmmuhfs`neiivih=

    2( Qit wnnt mhs vih e`n eyw`hasiihsdia vih tihsmjitms=1( Qys enu j`eend vih hnto`nsn sfntsn e`n vnsf`d tussnh ‐h nhfnd

    e`n*isn tihsmjitm nh Er@N nhfnd isntihsmjitms ,E`iaijit`ns)(;?7 mj ‐h dyhspihh`ha vih 99 fR tn vnj`hen(Ly ancu`f cn`en nhfnd* nh e`nisnjmtms mp sy pdiis(i) Jiif ‐h vmmstndd`ha vih e`n stndsnd enu j`eend vih ‐h hnto`nsn

    sfnjit`nsn sfnts( Ancu`f NNH e`nisnjmtm nh NNH nhfndisnjmtmmj e`n dis mp omu sfnts vmm tn stnd(

    c) @he`nh e`n e`nisnjmtm stnvnc`he ̀ s$ cnpiid e`n spihh`ha mmndfn isn vih e`n jmtm(L`ne`n e`nisnjmtm lnt ‐h iihsdia vih 93 fQ tnnh ‐h icn`esiftm vih;$< hidmpnhe(

    g) Cnnfnh e`n dyhstmmj wit cy e`n snfmheï vih e`n tihsmjitm vnsfi 

    wme(e) Cnnfnh e`n fRI*iihsdia vih e`n tihsmjitm ,anstnd nhenjnht `s9;;.)(E`n tihsmjitm wme iih e`n iatnfiht vih ‐h sfuu mp e`n pdiisaníhstiddnn( Nnheia cna`h e`n tihsmjitms sf`nd`f ci`n wij wme(

    n) Hmnj UQNN nens wiimj e`t wij wme() Hmnj UQNN jih`nn wiimp l`ne`n tnjpnituu vnj`hen fih

    wme(97( ‐h Ancidihsnnen e`nisn*stnvnc`hen dis tnf 9; I vih ‐h stn*endti*

    tihsmjitm jnt ‐h 9;;. nhenjnht( E`n tihsmjitm lnt ‐htihsmjitmvnlmue`ha vih 9>?9( E`n p`jïn w`ffnd`ha `s jnt ‐h

    tmnvmnspihh`ha vih 99 fR->; Lz vnc`he( E`n icn`esiftm vih e`n dis`s ;$0(i) Jiif ‐h e`iaij vih cmvnjnden f`ha jnt vmddne`an cysf`n(c) Cnnfnh e`n snfmheïn dyhspihh`ha(g) Cnnfnh e`n tmtidn fRI*iihsdia vih e`n tihsmjitm(e) Wfy e`n hiennd vih din icn`esiftm mp ‐h dis hnn(n) Qiimj sid ‐h tihsmjitm HMM@U 9;;. emndtnnhe wnns h`n( Ann

    R@Nr nens() Hmnj nh`an UQNN jntmens vih lmn mmvnl`tt`ha ̀ h tihsmjitms

     vmmfmj fih wme(95( Hmnj ‐h iihtid ndnft`nsn cnsfnj`hasjntmens wit mp

    eyw`hastihsmjitms tmnanpis wme(

  • 8/15/2019 Elektriese Tegnologie Graad 12

    71/268

    27

    Er`n*bisn trihsbmrjitmrs 7

    [rift`nsn Ift`w`tn`t 9

    Mj e`n vnlmue`ha tussnh e`n spihh`has nh stmjn `h ‐h e`nisn*Wtn*EndtiUihsmjitm tn mhensmnf(

    Umnrust`ha?• ‐h Fdijp t`pn ijjntn• Judt`jntn jnt tmnpisd`fn spihh`hasfiid(• ‐h Wtn*Endti*vnc`hen tihsmjitm wit 7 nhfndisn tihsmjitn vih

    e`nsnden iihsdia ancu`f(

    Wtippn?9( Rnc`he e`n e`n tihsmjitms ̀ h ‐h stn*endti*fmhauis`n smms l`n mhen

    antmmh(

    Wtnr*Endti*er`nisntrihsmrjitmr

    Hnnj e`n vmdanhen dns`has nh tnfnh e`t `h mhenstiihen ticnd iih?3( Jnnt e`n dyh* nh isnspihh`ha iih e`n p`jïn fiht(7( Jnnt e`n dyh* nh isnspihh`ha iih e`n snfmheïn fiht(5( Jnnt e`n dyh* nh isnstmjn iih e`n p`jïn fiht( ,Ancu`f e`n fdijp t`pn

    ijjntn()>( Jnnt e`n dyh* nh isnstmjn iih e`n snfmheïn fiht( ,Ancu`f e`n fdijp t`pn

    ijjntn()

    Rnrc`he`ha Jntnrdns`has

    9( WUïr [r@Jïr RDPH9( WUïr [r@Jïr R

    BIWN

    3( ENDUI WNFMHEïr RDPH

    3( ENDUI WNFM