1

ทพยากรสารสนเทศสงพมพ

สารสนเทศสงพมพ ไดแก สารสนเทศทผลตขนและรวบรวม เปนเลมจากการตพมพจากเครองพมพ เปนสารสนเทศทเรมมบทบาทขนเมองอตสาหกรรม การพมพ สงพมพเรมเกดขน มรปลกษณะตาง ๆ กน ตงแตเปนแผน ๆ ไปจนถงเยบเปน เลมแบบตาง ๆ สอสงพมพแบงไดเปน 5 ประเภทคอ

1. หนงสอ (Books) เปนสอทเกดจากการพมพเรองบนทก ความร ความคด ความเชอถอ ประสบการณ และการกระทำาของมนษยในรปเลมทถาวร และมสวนประกอบของรปเลมทสมบรณ คอ ใบหมปก ปกหนงสอ ใบรองปก หนาชอเรอง หนาปก ใน คำานำา สารบาญ เนอเรอง บรรณานกรม ภาคผนวก อภธานศพท และดรรชน หนงสออาจแบงออกเปนประเภทตางๆ ไดหลายวธ สดแทแตวาจะยดหลก เกณฑใด แตทนยมใชกนแพรหลาย คอ แบงตามเนอหาและแบงตามลกษณะการแตง (ชตมา สจจานนท 2523 : 2) โดยถาแบงตามเนอหา แบงขอบเขตของหนงสอเปน 2 ประเภท คอ หนงสอตำาราและสารคด และหนงสอบนเทงคด ถาแบงตามลกษณะการแตงจะแบงไดเปน การแตงแบบรอยแกวและการแตงแบบรอยกรอง หนงสอตำาราและสารคด (Non-fiction Books) มงใหสาระความรใน สาขาวชาตาง ๆ เปนหลก (อญญาณ คลายสบรรณ 2531 : 2) เปนหนงสอทมจำานวน มากเมอเปรยบเทยบกบหนงสออนๆ ทใหบรการอยในหองสมดประเภทตางๆ และศนย สารนเทศหนงสอตำาราและสารคดทควรรจก มดงน

1. 1. ตำารา (Textbooks) เปนหนงสอทใชในการศกษาวชาใดวชาหนง ถา เปนตำาราในระดบตำากวาขนอดมศกษา นยมเรยกวา หนงสอเรยน แบบเรยน หรอหนงสอ ประกอบการเรยน ไดแก หนงสอทกระทรวง

2

ศกษาธการกำาหนดใหใชสำาหรบการเรยน ม สาระตรงตามทระบไวในหลกสตรอยางถกตอง อาจมลกษณะเปนเลม เปนแผน หรอเปน ชดกได (กระทรวงศกษาธการ 2526 : 1) หนงสอประกอบการเรยน หรอหนงสอเรยน เปนหนงสอบงคบใชทโรงเรยนอาจกำาหนดใหนกเรยนทกคนจดหามาไวใชประจำาตวได หนงสอประเภทตำารา ยงมอกหลายประเภททเปนประโยชนตอการศกษา คนควา ไดแก คมอคร หรอคมอการสอน ซงครอาจารยเปนผใช หนงสอคมอการเรยน การสอนใชไดทงครและนกเรยน หนงสอเสรมประสบการณ หนงสออานนอกเวลา และหนงสออาน เพมเตม เปนตน

1.2. ตำาราชนสง (Treatise) คอ ตำาราหรอขอเขยนในหวขอใดหวขอหนง ซงจะมลกษณะทเปนทางการและเปนระบบมากกวาหนงสอ หรอขอเขยนโดยทวไป

1.3 ตำาราชนสงในวชาใดวชาหนง (Monograph) คอ ตำาราหรอ บทความทางวชาการในหวขอวชาใดวชาหนง หรอเปนเรองราวของบคคลใดบคคลหนง มกจะพพมออกมาเปนชด หนงสอตำาราในลกษณะเนอหาอนๆ ทเปนประโยชนตอการไดสารสนเทศทจดเกบและใหบรการในหองสมดและศนยสารสนเทศอนๆ ไดแก รายงานประจำาป (Annual Report) รายงานการวจย (Research Report) เอกสารการประชม (Transaction) รายงานการประชม (Proceeding) จดหมายขาว (Newsletter) วทยานพนธในระดบปรญญาโทและปรญญาเอก (Thesis and Dissertation) และสงพมพรฐบาล (Government Publication) เปนตน

1.4 หนงสอสารคดทวไป เปนหนงสอทจดทำาขนเพอใหความรในสาระของ สารสนเทศในขอบเขตวชาตาง ๆ ดวยวธการเขยนงายๆ ใหผอานได

3

เกดความเพลดเพลนจากสำานวนภาษา ลลาการเขยน ตลอดจนความบนเทงประทบใจทไดจากการอาน

1.4.1 หนงสอความรทวไป เปนหนงสอทใหความรทวไปในสาขาวชาตางๆ ซงผทรงความร หรอมความสนใจ ในเรองใดเรองหนงเขยนหรอเรยบเรยงขน เพอใหบคคลทมความสนใจในเรองนน ไดอานเพอศกษาหาความร

1.4.3 หนงสอแบบเรยน เปนหนงสอทเขยนขนตามขอบเขตของเนอหาวชาตางๆ ทกำาหนดไวในหลกสตร ในรายวชาตางๆ

1.4.4 หนงสอคมอ เปนหนงสอทใชประกอบการเรยนรายวชาตางๆ เชน คมอวชาคณตศาสตร ภาษาไทย วทยาศาสตร เปนตน เปนการสรปเนอหาวชา พรอมแบบฝกหดหรอแบบทดสอบ ใหนกเรยนไดทดสอบและทบทวนบทเรยน

1.4.5 หนงสออางอง เปนสงพมพสำาหรบคนควา ประกอบความร หาคำาตอบเรองใดเรองหนง ไมจำาเปนตองอานทงเลม มงใหขอเทจจรง โดยเสนอความรและเรองราวตางๆ มลกษณะการเรยบเรยง อยางเปนระบบเพอสะดวกตอการใช โดยมสารบญและดรรชนชวยคน หนงสออางองมการจดทำา เปนหนงสออางองทวไปทรวบรวมความรสาขาวชาตางๆ เขาดวยกน และหนงสออางองเฉพาะสาขาวชา ซงครอบคลมเฉพาะเนอหาวชาดานใดดานหนง หองสมดจดหนงสออางองไวตางหาก ไมรวมกบหนงสอทวไป และใหใชเฉพาะในหองสมดเทานน

1.5 หนงสอบนเทงคด (Fiction Books) เปนหนงสอทเขยนขนจากจนตนาการ ความนกคดของผเขยน โดยอาศยประสบการณจำาลอง

4

ของชวตภายในสงคม ผเขยนมงเขยนขนเพอความเพลดเพลนเปนหลก แตผเขยนทเนนในการถายทอดความนกคดจะ พยายามแทรกเนอหาและสาระ ตลอดจนคตชวตตางๆ หนงสอประเภทน ไดแก หนงสอ การตน นวนยาย เรองสน เปนตน

2.วารสาร (Periodicals) เปนสอสงพมพทมกำาหนดระยะเวลาออกไว แนนอน เชน รายสปดาห รายปกษ รายเดอน ราย 2 เดอน เปนตน ออกโดยสมำาเสมอ และมชอเรยกแนนอน โดยจะพมพบทความและเรองราวตาง ๆ ททนสมยไวในเลมเดยวกน เขยนโดยผเขยนหลายคน เนอหาสาระภายในมกเปนเรองหลายเรองหลายแบบรวมๆ กนจดเปนคอลมนหรอสวนเฉพาะ แบงเปนเรองทเกยวกบขาวประเภทสรป หรอวเคราะหวจารณในรอบเวลาหนงเปนบทความทใหความร หรอแสดงความคดเหน เขยนเปนเรองสน หรอนวนยายเปนตอนๆ เขยนเปนสารคดทวไป แฟชนตางๆ ประกาศโฆษณา เปนตน การจดทำาวารสารหรอนตยสารจะมคณะผจดทำาหลายคนรวมกนทำาโดยแตละคนรบผดชอบหนา ทกนไปคนละอยางมตงแต เจาของ ผอำานวยการ บรรณาธการ ฝายศลป เปนตน วารสารมการแบงเปน 2 ประเภทตามลกษณะของเนอหาวชา คอ

2.1 วารสารวชาการ (Journal) เปนวารสารทจดทำาโดยสถาบน บรษท หรอสมาคมทางวชาการ เนอหาบทความทตพมพสวนใหญเปนบทความทางวชาการ

2.2 นตยสาร (Magazine) เปนวารสารสำาหรบผอานทวไป ตพมพ บทความหลายชนดในหลายสาขาวชาการ แตละบทความเขยนโดยผเขยนหลายคน คำาเรยกชอวารสารในภาษาไทยมใชกนหลายคำา ความหมายของคำาวา วารสารเปนเรองของภาษา มการเปลยนแปลง จงควรพจารณาลกษณะของบทความทตพมพ หรอความมงหมายของการจดทำา ประกอบ

5

ดวย (วสทธ จนตวงศ 2520 : 259-260) คำาทเรยกชอวารสารมหลายคำา เชน ขาว จดหมายขาว จดหมายเหต จลสาร แถลงการณ แถลงขาว นตยสาร วารสาร สาสน หนงสอพมพ อนสาร เปนตน การแบงประเภทของวารสาร มการแบงไดหลายแบบ เชน แบงตามผผลต หรอผจดทำา เชน วารสารทจดทำาโดยหนวยราชการ รฐวสาหกจ สมาคม องคการ บรษท ตลอดจนเอกชนทจดทำาเพอการคา แตถาจดแบงตามวตถประสงค เนอหา และผจดทำา สามารถแบงไดเปน 16 ประเภท (อมาพร กหลาบ 2525 : 6-9) ดงตอไปนคอ

1. วารสารวชาการ (Journals) หมายถง วารสารทตพมพบทความ ทางวชาการสาขาตาง ๆ จดทำาโดยนกวชาการนน ๆ โดยตรง เชน วารสารแผนท วารสารพฒนบรหารศาสตร

2. วารสารธรกจ (Business Magazines หรอ Trade Magazines) หมายถง วารสารทพมพออกมาเพอบรการแก องคการธรกจอตสาหกรรมหรอ อาชพ ตพมพบทความธรกจเฉพาะเรองเปนสวนใหญ และเรองทวไป สวนใหญพมพเพอ การคา เชน นตยสาร ผจดการ มเดย เปนตน

3. วารสารบรษทการคา (Company Magazines หรอ House Journals หรอ Industrial Magazines) หมายถง วารสารเพอการประชาสมพนธ ของบรษท องคการ หรอสถาบนตาง ๆ มวตถประสงคในการประชาสมพนธหนวยงาน เชน นตยสารนสสน ความรคอประทป เปนตน

4. วารสารทวไป (General Magazines) หมายถง วารสารทมง เสนอเนอหาสาระทว ๆ ไป ประกอบดวยบทความทใหความร สารคด และ

6

เรองราวเบดเตลด รวมทงนวนยาย เชน สกลไทย ขวญเรอน ดฉน บางกอก เปนตน

5. วารสารเสนอขาวเชงวจารณ (News Magazines) หมายถง วารสารทเสนอบทความและบทวจารณ อธบายขาว สรปขาวทางดานการเมอง เศรษฐกจ การศกษา ศลปกรรม ภาพยนตร และอน ๆ เนอหาสวนใหญคอนขางหนก เชน มตชนสด สปดาห สยามรฐ สปดาหวจารณ เปนตน

6. วารสารเปดเผยขอเทจจรง (Confession Magazines) หมายถงวารสารทมงเสนอเนอหาอนเปนเบองหลงของขอเทจจรง เบองหลงตาง ๆ ทคนทวไป อยากร การเสนอเรองสวนมากจะเสนอทงเรองและภาพคละกนไป

7. วารสารสำาหรบผชาย (Men's Magazines) หมายถง วารสารทม วตถประสงคมงเสนอเนอหาสาระเพอผชายโดยเฉพาะ

8. วารสารสำาหรบผหญง (Women's Magazines) หมายถง วารสารท มงเสนอเนอหาสาระเพอผหญงโดยเฉพาะ

9. วารสารสำาหรบเดก (Children's Magazines) หมายถง วารสารทมงเสนอเนอหาสาระสำาหรบเดกและเยาวชนโดยเฉพาะ

10. วารสารคมอ (Guide Magazines) หมายถง วารสารทมงเสนอเนอ หาเกยวกบรายการโทรทศน หรอแนะนำาสถานททองเทยว หรอเปนคมอแนะนำาการเลอกซอ สนคาตาง ๆ เชน คมอซอขาย เปนตน

11. วารสารศาสนา (Religious Ma gazines) หมายถง วารสารทมง เสนอบทความและกจกรรมและเรองราวทางศาสนา

7

12. วารสารยอยเรอง (Digest Magazines) หมายถง วารสารทต พมพบทความสวนใหญไดจากบทความทตพมพในหนงสอพมพ หรอวารสารอนมาแลว นำามายอ เกบใจความสำาคญ หรอนำามาเขยนเสยใหม เชน Reader's Digest เปนตน

13. วารสารฉบบกระเปา (Pocket Magazines) หมายถงวารสารท เสนอเรองในลกษณะยอสรปเรอง แตสวนมากเปนเรองเกยวกบการบรการสาธารณะ หรอ เรองอานเลนทวไป

14. วารสารแฟน (Fan Magazines) หมายถง วารสารทเสนอเรอง เกยวกบเกรดความรตางๆ คลายกบวารสารเปดเผยขอเทจจรง แตจะเนนไปในทาง ดานบนเทง เชน นตยสารภาพยนตร ทวไกด เปนตน

15. วารสารสมาคมหรอองคการ (Association or Organization Magazines) หมายถง วารสารทจดพมพโดยสมาคม องคการ หนวยราชการตาง ๆ

16. วารสารอน ๆ (Other Magazines) หมายถง วารสารทไมรวมอย ในประเภทใดประเภทหนงทกลาวมาแลว ปจจบน วารสารมบทบาทอยางมากตอการศกษาคนควา เปนสารนเทศทสำาคญใน สงคมขาวสาร เนองจากขอมลสารนเทศลวนแลวแตทนสมย ทนตอเหตการณ มการจดทำา ดรรชนวารสาร เพอใหสบคนขอมลในเรองตาง ๆ ไดอยางกวางขวาง

วารสารภาษาไทยทจดพมพมาตงแตครงเรมมการพมพในประเทศไทย จนกระทง ถง พ.ศ. 2530 ตามทคณะอนกรรมกลมวารสาร และเอกสาร (2530) ไดจดรวบรวม รายชอนน ปรากฏวามจำานวนถง 4,170 รายการ ครอบคลมในสาขาวชาตาง ๆ

8

3. หนงสอพมพ (Newspapers) เปนสอสงพมพทมความหมายถงสงพมพ ขาว และความเหนทเสนอแกประชาชน ตามปกตออกเปนรายวน (ราชบณฑตยสถาน ก 2530 : 847) หนงสอพมพนบเปนสอสารนเทศทมความสมำาเสมอ เนอหาสาระทนำาเสนอมความรวด เรวทนตอเหตการณทเปลยนแปลงไปในสงคม หนงสอพมพ มจดมงหมายเพอเสนอขาวเรองราวทนาสนใจทวไปอยางกวาง ขวาง รปเลมมลกษณะเปนกระดาษขนาดใหญ จำานวนหลายแผนพบไดไมเยบเปนเลม สวนใหญจะออกเปนรายวน หนงสอพมพเปนสงพมพทพมพขนเพอคนทกระดบความร ไมจำากดผ อาน สามารถอานจบไดในเวลาอนสนและอานไดทกเวลา และทกสถานทจงเปนสงพมพ ทไดรบความนยมแพรหลายจากผอาน มากกวาสงพมพประเภทอน ๆ

หนงสอพมพทมการจำาหนายโดยทวไป มกนยมจดพมพเปน 2 ขนาด คอ

3.1.หนงสอพมพขนาดใหญ เปนการจดพมพดวยกระดาษหนงสอพมพขนาดใหญ ซงมขนาดความกวาง 14 นว และยาว 23 นว สวนจำานวนหนาขนอยกนนโยบายในการผลตของแตละสำานกพมพ ปกตหนงสอพมพขนาดใหญในประเทศไทย มประมาณ 16-24 หนา เชน หนงสอพมพสยามรฐ มตชน ไทยรฐ เดลนวส บานเมอง ขาวสด เปนตน บางฉบบม จำานวนหนาหนาเปนพเศษ และเปนหนงสอพมพเฉพาะเรอง เชน ประชาชาตธรกจ มจำา นวนหนามากกวา 60 หนา เปนตน

3.2 หนงสอพมพขนาดเลก เปนการจดพมพเขารปเลมในลกษณะพบครง ของกระดาษหนงสอพมพขนาดใหญ (Tabloid) คอมขนาดกวางประมาณ 11 1/2 นว 2 ยาว 14 1/4 นว มจำานวนหนาประมาณ 8-16 หนา เชน หนงพมพ Student Weekly หนงสอพมพเดอะเนชน ฉบบตอนบาย เปนตน

9

4. จลสาร (Pamphletts) คอสงพมพขนาดเลก มความหนาอยางนอย 5 หนา แตไมเกน 60 หนา รปเลมไมแขงแรง ปกออน อาจเปนกระดาษแผนเดยวพบไปมาหรอ เปนเลมบาง ๆ เนอหากลาวถงเรองใดเรองหนงเพยงเรองเดยวและจบบรบรณภายในเลม ความยาวไมมากนก เขยนอยางงาย ๆ สวนมากแลว เนอหาจะเปนเรองทนาสนใจในชวง ระยะเวลาหนง โดยจะใหขอมลททนสมย รายละเอยดในเรองอาจยงไมมการจดพมพเปน เลมหนงสอ จลสารมกจดทำาโดยหนวยราชการ องคการ สถาบนตาง ๆ เพอเผยแพรเรอง ราวทเกยวของกบการดำาเนนงานของหนวยงานนน ๆ จลสารนบเปนสอสารนเทศทไดจากการประชาสมพนธจากหนวยงานตาง ๆ เปนสอสงพมพทใชประโยชนในการแนะนำา เผยแพร หรอสรปรายงานของหนวยงาน เปนสารนเทศทใหขอมลทนสมย เพราะมกมการจดพมพใหม ๆ เพอเพมเตมขอมลเดม หรอจดพมพใหม จงเปนประโยชนอยางมากตอการจดเกบและใหบรการ ในศนยสารสนเทศตลอดจนหองสมดโดยทวไป

5. กฤตภาค (Clippings) เปนสอสงพมพทจดทำาขนใชเองในหองสมดและ ศนยสารสนเทศตาง ๆ จดทำาขนจากการตดขอความขาว หรอภาพจากหนงสอพมพ วารสาร หรอสงพมพอน ๆ มาตดแปะไวกบกระดาษเพอการใชประโยชนตอไป ขอความทตดจากสอสง พมพตาง ๆ อาจจะเปนขาว บทความ หรอสารคด เปนสาระความร หรอเรองราวใหม ๆ การจดทำากฤตภาคจงแบงไดเปน 2 ประเภทใหญ ๆ

5.1 กฤตภาคขาว (News Clippings) เปนกฤตภาคทรวบรวมจาก หนงสอพมพและวารสารโดยทว ๆ ไป เนนประโยชนในการรวบรวมขอมลเฉพาะเรองตาง ๆ

10

5.2 กฤตภาคภาพ (Picture Clippings) เปนกฤตภาคทตดจาก ภาพเปนสวนใหญ ทงกฤตภาคขาว และกฤตภาคภาพ จะเปนสอสงพมพทใหขอมลทนสมย บรรณารกษตลอดจนนกสารนเทศจดทำาขนใชเอง เพอแกไขปญหาในเรองการขาดแคลนขอ มลจากหนงสอ แและเปนสงพมพทมราคาถกเมอเปรยบเทยบกบการจดซอหนงสอ หองสมดโรงเรยน และหองสมดประชาชน มกนยมจดทำาขนใชเอง สวนหองสมดขนาดใหญมกนยมจดทำาเฉพาะเรองทนาสนใจ เพราะไดจดทำาดรรชนหนงสอพมพ และดรรชนวารสารเพอคนขอมลจากหนงสอพมพ และวารสารอยแลว

หนงสออางอง

หนงสออางอง หมายถง หนงสอทจดทำาขนเปนพเศษ เพอใหขอเทจจรงเกยวกบเรองใดเรองหนง โดยไมจำาเปนตองอานตลอดเลม หองสมดมกจะจดแยกหนงสออางองไวสวนหนงโดยเฉพาะเพอสะดวกในการศกษา

11

คนควา โดยใหสญลกษณตวอกษร อ. (ยอมาจาก อางอง) หรอ R (ยอมาจาก Reference) กำากบไว ทสนของหนงสอ

หนงสออางองมลกษณะพเศษทแตกตางจากหนงสอทวไป ทงลกษณะรปเลมและเนอหา ประภาส ภาวนนท (2542) กลาวถงลกษณะของหนงสออางองไว ดงน

1. ลกษณะรปเลมของหนงสออางองมความหลากหลาย ขนอยกบประเภทของหนงสออางอง เชน

1.1 ขนาดใหญมาก หรอขนาดเลกมาก ไดแกหนงสอพจนานกรม จดทำารปแบบใหเหมาะสมกบการใช เชน ฉบบนกเรยนนกศกษา ฉบบตงโตะ ฉบบยอ ฉบบสมบรณ

1.2 แตละชดมหลายเลม ไดแก หนงสอสารานกรม เนองจากมการรวบรวมเนอหาทกเรองทำาใหเนอหายาว จำาเปนตองทำาหลายเลม

1.3 มการจดทำาดวยวสดตาง ๆ หลากหลาย เชน ทำาปกดวยหนง ผา ผาไหมผาแรกซน กระดาษทใชพมพเนอหามคณภาพสง

2. ผรบผดชอบในการจดทำา เปนบคคลหรอหนวยงานทมความนาเชอถอ ผเขยนเปนผทรงคณวฒและเชยวชาญในสาขาวชานน ๆ โดยเฉพาะ หนงสออางองจงเปนหนงสอทมคณภาพสง เนอหาเชอถอได และใชเปนหลกฐานอางองได

3. การเรยบเรยงเนอหา การเรยงเนอหาของหนงสออางอง จะมวธการเรยงลำาดบเนอหาใหคนไดงายและสะดวกรวดเรว เชน

12

3.1 เรยงตามลำาดบอกษรแบบพจนานกรม (alphabetical or dictionary arrangement) เชน หนงสอพจนานกรม สารานกรม เปนตน

3.2 เรยงตามลำาดบเหตการณ เชน หนงสอเกยวกบประวตศาสตร หนงสอรายป หนงสอสมพตสร เปนตน

3.3 การเรยงตามลำาดบหมวดหมหรอหวเรอง (classified or subject arrangement) เชน หนงสอบรรณานกรม ดรรชนวารสาร เปนตน

3.4 เรยงตามลกษณะภมศาสตร (geographical arrangement) ไดแกหนงสออางองทางภมศาสตร ทมการแบงเนอหาออกเปนภมภาคตาง ๆ และในแตละภมภาคจะเรยงเนอหาตามจงหวดและอำาเภอตามลำาดบ

4. มคำาชแจงการใช หนงสออางองแตละประเภทมกมการจดเรยงเนอหาหรอการรวบรวมขอมลตางกน ดงนนจงมการจดพมพคำาแนะนำาในการใชหนงสอไวตอนตนของหนงสอแตละเลม เชน อธบายวธการเรยงลำาดบเนอหาภายในเลม อกษรยอ (abbreviations) สญลกษณ (symbols) เครองหมาย (sins) ทใชในเลม ขอบเขตของเนอหา เปนตน

5. จดทำาเครองมอชวยในการคนภายในเลมหรอในชด ไดแก สารบญ คำานำาทาง ดชนรมหนากระดาษ อกษรนำาเลม สวนโยง และดชน เปนตน

เครองมอชวยคนในหนงสออางอง

หนงสออางองนอกจากจะเรยบเรยงเนอหาอยางเปนระบบแลว ยงจดทำาเครองมอชวยคนเพอใหสามารถเขาถงเนอหาไดรวดเรว ไดแก

13

1. สารบญ (content) ทำาหนาทชบอกหวขอเรองในเลมวาอยหนาใด อกทงชวยใหผคนควาเหนขอบเขตเนอหาครอบคลมถงเรองใดบาง สารบญทบงบอกหวเรองใหญ หวเรองรอง และหวเรองยอยอยางละเอยดจะชวยใหผคนควาเขาถงเนอหาในเลมไดดกวาสารบญทมแตเฉพาะหวเรองใหญ 2. คำานำาทาง (guide words) จะปรากฏอยทมมดานบนของหนากระดาษ เพอบอกใหทราบวาเนอหาทหนานนขนตนดวยตวอกษรตงแตตวใดถงตวใด

3. ดชนรมหนากระดาษ หรอดชนหวแมมอ (thumb indexs) จะปรากฏอยทขอบหนงสอ ซงอาจจะใชตวอกษร แถบสเปนสญลกษณเพอบอกชวงของเนอหาแตละตอน ชวยใหผคนควาเปดหาคำาไดทนท หนงสออางองททำาดชนรมหนากระดาษมกเปนหนงสอรวมเรองหรอมเนอหาสน ๆ หลายเรอง เชน สารานกรม

4. อกษรนำาเลม (volume guide) จะปรากฏอยทสนของหนงสอ เพอใหทราบวาหนงสอเลมนนมเนอหาเรมตนตงแตตวอกษรใด มกจะทำากบหนงสอทมหลายเลมจบ หรอทเรยกวาหนงสอชด

5. สวนโยง (Cross Reference) คอ สวนทแนะนำาใหไปอานเรองทตองการจากหวขออนในหนงสอเลมนน การโยงในหนงสออางองม 2 ลกษณะ คอ โยงดท (see) และโยงดเพมเตมท (see also)

6. ดชนคำาสำาคญ (index) มกจดทำาไวทายเลมของหนงสอ หรอถาเปนหนงสอชดจะทำาดชนไวเปนเลมสดทาย ดชนทำาหนาทชบอกตำาแหนงคำาสำาคญในเลมวาอยทหนาใด โดยนำาคำาสำาคญจากเนอหามาเรยงตามลำาดบตวอกษรพรอมบอกเลขหนาทอยในเลม ซงใชเปนเครองมอชวยคน

14

เนอหาไดละเอยดกวาการใชหนาสารบญ หนงสออางองสวนใหญจะทำาดชนเปนเครองมอชวยคน

วธใชหนงสออางอง

1. พจารณาเรองทตองการสบคนใหแนชดวาตองการเรองอะไร แลวจงเลอกประเภทหนงสออางองทคาดวาจะใหคำาตอบเกยวกบเรองทตองการนน

2. อานคำาชแจงหรอวธใชกอนการใชงาน คำาอธบายวธใชมกจะปรากฏอยในสวนนำาเรองหรอเลมแรกของหนงสอชด

3. พจารณาการเรยบเรยงเนอหาของหนงสออางอง โดยทวไปหนงสออางองจะจดเรยงเนอหาตามลำาดบตวอกษร ตามลำาดบหวเรอง หรอตามลำาดบเหตการณ

4. ศกษาเครองหมาย และอกษรยอทใชในเลม หนงสออางองมกใชสญลกษณพเศษหรออกษรยอ เชน สญลกษณทใชสำาหรบการออกเสยงคำา อกษรยอสำาหรบบอกลกษณะและหนาทของคำาในหนงสออางองประเภทพจนากรม เปนตน

5. ใชเครองมอชวยคนทมในหนงสออางอง โดยเฉพาะการใชดชนทายเลม จะชวยใหคนหาเรองราวในเลมไดอยางรวดเรว ดชนชวยคนในหนงสออางองแตละชอเรองมวธใชแตกตางกน ดงนนกอนใชดชนคนเรองจงควรอานวธใชใหเขาใจ

15

ประเภทของหนงสออางอง หนงสออางองจดแยกตามลกษณะเนอหาได 2 ประเภท คอ

1. หนงสออางองทใหสารสนเทศ เปนหนงสอทใหสารสนเทศเฉพาะเรองเชน พจนานกรม สารานกรม นามานกรม อกขรานกรมชวประวต หนงสออางองทางภมศาสตร หนงสอคมอ และหนงสอรายป

2. หนงสออางองทบอกแหลงสารสนเทศ เปนหนงสอทไมใหสารสนเทศโดยตรง แตจะชแนะแหลงสารสนเทศในทอน ๆ เชน หนงสอบรรณานกรม และหนงสอดชนวารสาร

หนงสออางองแตละประเภทใหความรเฉพาะเรองทแตกตางกนออกไป มการเรยบเรยงเนอหา รวมทงการจดทำาเครองมอชวยคนหาเรองราวในเลมแตกตางกน ดงนนผใชจงควรทราบวาหนงสออางองแตละประเภทมขอบเขตเนอหาเกยวกบเรองใด ในแตละประเภทมหนงสออะไรบาง ในทนจะอธบายถงขอบเขตเนอหาของหนงสออางองแตละประเภท พรอมทงตวอยางหนงสออางองทนาสนใจดงน (ประหยด ชวยงาน, 2549)

พจนานกรม (Dictionary)

พจนานกรม เปนหนงสอทใหความรเกยวกบคำา ไดแก ความหมายของคำา ชนดของคำา ตวสะกด การนต การอานออกเสยง คำาพอง คำาตรงขาม อกษรยอและสญลกษณทเกยวกบคำา อาจมตวอยางประโยคแสดงการใชคำา เพอประกอบคำาอธบายดวย

หนงสอพจนานกรมจดแบงตามเนอหาได 2 ประเภทคอ

16

1. พจนานกรมทวไป คอ พจนานกรมทใหความรเกยวกบคำา หรอศพทสามญทคนทวไปใชในชวตประจำาวน ทงภาษาพดภาษาเขยน แบงออกเปน

1.1 พจนานกรมฉบบสมบรณ คอ พจนานกรมทรวบรวมคำาศพททกคำาทมใชอยในภาษา มทงคำาศพทเกาและคำาใหม ใหรายละเอยดเกยวกบคำาเชน ทมาของคำา คำาอาน คำาแปลอธบายความหมายของคำาอยางละเอยด มตวอยางประโยค และแสดงการใชคำา

1.2 พจนานกรมฉบบยอ คอ พจนานกรมทรวบรวมคำาศพททใชอยในปจจบน มคำาจำานวนนอย บอกคำาอานและอธบายความหมายของคำาสน ๆ ไมมตวอยางประโยคทแสดงการใชคำา เชน พจนานกรม ศพทหมวดองกฤษ- ไทย : ฉบบนกศกษา

1.3 พจนานกรมสองภาษา คอ พจนานกรมทใหรวยการคำาดวยภาษาหนง และอธบายหรอใหความหมายของคำาอกภาษาหนง เปนการเปรยบเทยบคำาระหวางสอง ภาษา เชนพจนานกรมไทย-องกฤษ พจนานกรมไทย-ฝรงเศส พจนานกรมจน-ไทย

1.4 พจนานกรมหลายภาษา คอ พจนานกรมทใหรวยการคำาดวยภาษาหนง และอธบายหรอใหความหมายของคำาภาษาอนมากกวาสองภาษาขนไป เชน พจนานกรมภาษาไทย-องกฤษ-ฝรงเศส-เยอรมน พจนานกรมบาล-สนสกฤต-ไทย-องกฤษ เปนตน

2. พจนานกรมเฉพาะวชา คอ พจนานกรมทรวบรวมคำาศพทเฉพาะวชามาไวในเลมเดยวกน ใหความหมายของคำาศพทนน เชน ศพทศาสนา พจนานกรมภมศาสตร ศพทเทคโนโลยสารสนเทศ ศพทคอมพวเตอร พจนานกรมดนตร

17

สารานกรม (Encyclopedia)

สารานกรม คอ หนงสอทรวบรวมความรในแขนงวชาตางๆ โดยผชำานาญในแตละสาขาวชา จดเรยงเนอหาตามลำาดบอกษรหรอแบงเปนหมวดหมวชา สารานกรมอาจมเลมเดยวจบ หรอเปนหนงสอชด

หนงสอสารานกรมจดแบงตามเนอหาได 2 ประเภทคอ

1. สารานกรมทวไป เปนสารานกรมทใหความรในวชาตางๆ ไมจำากดสาขาใหความรกวาง ๆ พอเปนพนฐานสำาหรบผอานทวไป แบงออกเปนสารานกรมสำาหรบเดกและสารานกรมสำาหรบผใหญ เชน สารานกรมไทย ฉบบราชบณฑตยสถาน สารานกรมไทยสำาหรบเยาวชน

2. สารานกรมเฉพาะวชา เปนสารานกรมทใหความรในสาขาวชาใดวชาหนงอยางละเอยดลกซงกวาสารานกรมทวไป เขยนโดยผทรงคณวฒเฉพาะสาขาวชานน ๆ เชน สารานกรมประวตศาสตร สารานกรมของใชพนบานไทยในอดต สารานกรมชดรางกายของเรา

นามานกรม หรอทำาเนยบนาม (Directory )

นามานกรม คอ หนงสอทรวบรวมรายชอบคคล องคกรตางๆ พรอมสถานทตงและหมายเลขโทรศพท จดเรยงรายการตามลำาดบอกษร หนงสอนามานกรมแบงตามเนอหาได 5 ประเภทคอ

18

1. นามานกรมทองถน (local directory) เปนนามานกรมทจดทำาขนในทองถนตางๆ

2. นามานกรมของรฐ (goverment directory) เปนนามานกรมทหนวยงานรฐ จดทำาขนเพอใหขอมล เกยวกบหนวยงานของรฐบาล

3. นามานกรมสถาบน (institutional directory) เปนนามานกรมทรวบรวมชอสถาบนตางๆ

4. นามานกรมสาขาอาชพ (professional directory) เปนนามานกรมทใหรายชอบคคล ในสาขาวชาชพดานใดดานหนง

5. นามานกรมการคาและธรกจ (Trade and business directory) เปนนามานกรมทใหรายชอของบรษท จดทำาโดยเอกชน เพอประโยชนในเชงการคา

อกขรานกรมชวประวต (Biographical Dictionary)

อกขรานกรมชวประวต คอ หนงสอทรวบรวมประวตชวตของบคคลสำาคญใหรายละเอยดเกยวกบ เชอชาต สถานท เกด วน เดอน ป เกด หรอ ตาย ระดบการศกษา ผลงานดเดน เปนตน

หนงสออกขรานกรมชวประวตจดแบงตามเนอหาได 3 ประเภทคอ

1. อกขรานกรมชวประวตของบคคลทวไป (international biography) รวบรวมเรองราวของบคคลทมชอเสยง โดยไมจำากดเชอชาต อาชพหรอศาสนา โดยครอบคลมเฉพาะประวตของบคคลทมชวตอยเทานน หรอสนชวตไปแลว เทานน

19

2. อกขรานกรมชวประวตของบคคลเฉพาะเชอชาต (national / regional biography) ใหเรองราวของบคคล ทเกด หรออยในแตละประเทศโดยเฉพาะ

3. อกขรานกรมชวประวตของบคคลเฉพาะอาชพ (professional or subject biography) รวบรวมชวประวต ของบคคลทมชอเสยงอาชพเดยวกนไวดวยกน

หนงสออางองทางภมศาสตร (Geographical Sources)

หนงสออางองทางภมศาสตร เปนหนงสอทใหความรเกยวกบชอสถานททางภมศาสตร และสารสนเทศทางภมศาสตร เชน ภมประเทศ ภมอากาศ

หนงสออางองทางภมศาสตรจดแบงตามเนอหาได 3 ประเภทคอ

1. อกขรานกรมภมศาสตร

2. หนงสอนำาเทยว

3. หนงสอแผนท

หนงสอคมอ (Handbook)

หนงสอคมอ เปนหนงสอทใหขอเทจจรง ตวเลข สถตตาง ๆ ตลอดจนเรองราวทควรรในสาขาวชาตาง ๆ โดยเสนอขอเทจจรงอยางสน เพอใชเปนคมอในการตอบคำาถามเฉพาะดานใดดานหนงอยางรวดเรว หรอคมอปฏบตในวชาใดวชาหนงเชน คมอในวชาเคม เปนตน

หนงสอคมอจดแบงตามเนอหาได 2 ประเภทคอ

20

1. หนงสอคมอทวไป หนงสอคมอทวไป ใหความรเบดเตลดทว ๆ ไปไมจำากดสาขาวชา เชน คมอผซอ Guinness Book of World Records เปนตน

2. หนงสอคมอเฉพาะวชา รวบรวมความรเฉพาะสาขาวชาพรอมคำาอธบายอยางสน ๆ เชน ตำาราการตรวจรกษาโรคทวไป เคลดลบนารคบานและครอบครว. How Science Works เปนตน

หนงสอรายป (Yearbook)

หนงสอรายป คอ หนงสอทพมพออกเปนรายป ใหขอมล ขาวสาร ในรอบปทผานมา โดยนำาเสนอสารสนเทศแบบพรรณนาอยางสนๆ มตวเลข ตาราง สถตประกอบ

หนงสอรายปแบงได 4 ประเภทคอ

1. หนงสอรายปของสารานกรม จดทำาขนเพอปรบปรงเนอหาในสารานกรมใหทนสมยอยเสมอเปนประจำาทกป

2. หนงสอสรปผลงานประจำาป เปนหนงสอรายงานผลงานประจำาปของหนวยงานทงภาครฐและหนวยงานเอกชน

21

3. หนงสอรายปเฉพาะดาน จะใหขอมลสงเขปพรอมตวเลขสถตเกยวกบความเจรญกาวหนาทางวชาการในสาขาใดสาขาหนง หรอเรองราวของประเทศใดประเทศหนง

4. สมดสถตรายป จะรวบรวมเฉพาะสถตตวเลขทางดานตาง ๆ

ปฏทนเหตการณรายป หรอ สมพตสร (Almanac)

ปฏทนเหตการณรายป หรอสมพตสร เปนหนงสอทรวบรวมขาว เหตการณสำาคญ สถต ในรอบปทผานมา รวมทงความรเบดเตลดตาง ๆ โดยนำาเสนอสารสนเทศเรยงตามวนเดอนป

หนงสอสมพตสรจดแบงตามเนอหาได 2 ประเภทคอ

1. ปฏทนเหตการณรายปทใหเรองราวทว ๆ ไปทกดาน

2. ปฏทนเหตการณรายปทใหเรองราวเฉพาะสาขาวชาใดวชาหนงหรอเฉพาะดาน

สงพมพรฐบาล (Government Publication)

สงพมพรฐบาลมประโยชนตอการศกษาคนความาก เนองจากเปนแหลงความรดงเดม (Primary source) ทใหหลกฐาน ขอมลสถต และเรองราวของทางราชการทเชอถอได และขอเทจจรงททนสมย เพอประโยชนในการเผยแพร ผลงาน ของทางราชการ

22

หนงสอสงพมพรฐบาลจดแบงตามเนอหาได 17 ประเภทคอ

1. รายงานการบรหาร 2. รายงานสถต 3. รายงานของคณะกรรมการตางๆ

4. รายงานการคนควา และวจย 5. รางกฎหมายและมตตางๆ 6. ผลการพจารณา 7. วารสารและรายงานการประชม 8. กฎหมาย รวมบทกฎหมาย และประมวลกฎหมายตางๆ 9. คำาพพากษา และความเหนศาล 10. ระเบยบ กฎขอบงคบ และคมอตางๆ 11. ทำาเนยบ และทะเบยน 12. บรรณานกรม และรายชอตางๆ 13. เรองราวและรายละเอยดตางๆ ของราชการ 14. วารสาร 15. ขาวเกยวกบขอเทจจรง นโยบาย ความคดเหน และการดำาเนน

งานตามแผนพฒนา 16. แผนท และแผนภม 17. ภาพยนตร อปกรณโสตทศนวสด และแบบจำาลองตาง ๆ

หนงสอดชน (Index)

23

หนงสอดชน เปนหนงสอทรวบรวมรายชอบทความจากวารสารตาง ๆ ใหรายละเอยดทางบรรณานกรมของวารสาร ไดแก ชอแตงหรอผเขยนบทความ ชอวารสาร ปทออก ฉบบทออก และเลขหนาทปรากฏบทความ หนงสอดชนบางเลมใหสาระสงเขปเนอเรองเพอใหผคนควาทราบขอบเขตเนอเรองในบทความกอนไปอานบทความฉบบจรง

หนงสอดชนจดแบงตามเนอหาได 4 ประเภทคอ

1. ดรรชนวารสาร 2. ดรรชนหนงสอพมพ 3. ดรรชนหนงสอรวม เรอง 4. ดรรชนทหองสมดจดทำา

หนงสอบรรณานกรม (Bibliography)

หนงสอบรรณานกรม เปนหนงสอทรวบรวมรายชอทรพยากรสารสนเทศตาง ๆ ใหรายละเอยดทางบรรณานกรมของหนงสอ ไดแก ชอผแตง ชอหนงสอ ปทพมพ สถานทพมพ เพอใหผคนควาสามารถตดตามหาหนงสอทตองการได

หนงสอบรรณานกรมจดแบงตามเนอหาได 5 ประเภทคอ

1. บรรณานกรมสากล รวบรวมรายชอทรพยากรสารสนเทศทกประเภทโดยไมจำากดวาเปนทรพยากรสารสนเทศของชาตใด ภาษาใด

2. บรรณานกรมแหงชาต รวบรวมรายชอทรพยากรสารสนเทศของประเทศใดประเทศหนงโดยเฉพาะ

3. บรรณานกรมรานคา รวบรวมรายชอทรพยากรสารสนเทศทจดพมพโดยรานคาหรอสำานกพมพเพอแนะนำาทรพยากรสารสนเทศใหมๆ

24

4. บรรณานกรมเฉพาะวชารวบรวมรายชอทรพยากรสารสนเทศในสาขาวชาใดวชาหนง

5. บรรณานกรมเลอกสรร รวบรวมรายชอทรพยากรสารสนเทศทเลอกสรรแลววามคณคา

ความสำาคญของหนงสออางอง

หนงสออางองเปนแหลงขอมลทมความสำาคญใชสำาหรบคนควาหาคำาตอบทตองการและ ชวยในการประกอบการคนควาหาความรไดเปนอยางด ซงหนงสออางองแตละประเภทมความสำาคญในดานใหขอเทจจรงทจะเปนประโยชนในการคนควาหาคำาตอบทแตกตางกน

หนงสออางองมความสำาคญอยางยงสำาหรบหองสมด โดยเฉพาะหองสมดทมการคนควาวจยมาก บรรณารกษจะตองจดหาหนงสอประเภทนไวเพอประโยชนของผใช และของบรรณารกษ บรรณารกษควรจะไดศกษาคนควาหาความรจากหนงสออางองทดทวๆ ไปเสยกอนวามลกษณะอยางไร ทงนเพอจะไดเปนแนวทางใหเลอกและจดหาหนงสอประเภทนเขาหองสมดไดอยางถกตอง

ประโยชนของหนงสออางอง

หนงสออางองเปนแหลงขอมลทมความสำาคญทใหความรอนเปนพนฐานครอบคลมศาสตร ทกแขนงวชา จนอาจกลาวไดวาเปนหนงสอสารพดประโยชน ผใชสามารถหาคำาตอบทกเรอ (All about anything) จากหนงสออางอง

ตารางสรปประโยชนของหนงสออางอง

ขอคำาถาม หนงสออางองทใชคน

25

ใคร อกขรานกรมชวประวตและนามานกรมอะไร สารานกรม, ดรรชน และพจนานกรมเมอไร หนงสอแผนท, ประวตศาสตร, สมพต

รสรและหนงสอรายปทำาไม ตำาราและหนงสอเพอการคนอยางไร หนงสอคมอทไหน หนงสอแผนทและอกขรานกรมภมศาสตร

หนงสออางองเปนแหลงสารนเทศเบองตนทมประโยชนสรปไดดงน 1. เปนแหลงคนควาหาขอเทจจรงทถกตองแนนอนไดในทกสาขาวชา 2. เปนแหลงสงเสรมการศกษาคนควาวจยทกระดบ 3. เปนแหลงทสามารถคนหาคำาตอบไดสะดวกและรวดเรว

ลกษณะของหนงสออางองทด สนตย เยนสบาย (2543 : 21 – 22)

กลาวถงลกษณะของหนงสออางองทด ดงน

1. ความเชอถอได (Authority) หนงสออางองทดมผแตง ผรวบรวมเปนผทรงคณวฒ มความร ความชำานาญ หรอมประสบการณในเรองทเขยนอยางแทจรง

2. ขอบเขต (Scope) ขอบเขตของเนอหาของหนงสออางองทดจะบอกขอบเขต ของเนอหาไวในเลมหรอในชดอยางชดเจน

3. วธเขยน (Treatment) วธเขยนเนอหาและขอมลถกตอง ครบถวน อานเขาใจงาย เขยนตรงไปตรงมาไมลำาเอยง

26

4. การเรยบเรยง (Arrangement) การเรยบเรยงเนอหาในหนงสออางองทดนน มการเรยบเรยงลำาดบอยางมระเบยบ ชวยใหสะดวกในการคนหาคำาตอบ

5. รปเลม (Format) รปเลมมลกษณะคงทนถาวร กระดาษด ขนาดตวพมพพอเหมาะ อานงาย การสะกดการนตถกตอง การวางรปหนาเหมาะสม

6. บรรณานกรม (Bibliography) มรายชอหนงสอและวสดอางองทใชประกอบ การเรยบเรยงเพอใหผอานทราบวาเรองนน ๆ นาเชอถอเพยงใด และสามารถคนหาขอมลเพมเตมไดจากทใด

7. ลกษณะพเศษ (Special Features) สวนทชวยสงเสรมใหหนงสออางอง นาสนใจยงขน

วรรณกรรมไทยปจจบน

วรรณกรรมไทยปจจบน(Contemporary literature)นนหมายถง วรรณกรรม ในรปแบบใดกตามไมวาจะเปนรอยแกว หรอรอยกรอง ซง

27

ขอบเขตของวรรณกรรมปจจบนนนเรมตงแตสมยเรมแรกของวรรณกรรม รอยแกว คอตงแตสมย รชกาล ท 5 พ.ศ. 2442 จนถงปจจบน

วรรณกรรมประเภทรอยแกวในปจจบนจะอยในรปของ บนเทงคด เชน เรองสน นวนยาย นทาน บทละคร สารคดเชน บทความ หนงสอวชาการ งานวจย ฯลฯ

วรรณกรรมประเภทรอยกรองในปจจบนเปนวรรณกรรมทแตกตางจากเดมคอเปนวรรณกรรมทไมเนนวรรณศลปทางภาษามากนก ไมเนนในเรองของการใชภาษาแตเนนไปในเรองของการสอแนวคด สอขอคดแกผอานมากกวา เชน ใบไมทหายไป ของ จรนนท พตรปรชา เปนตน

รปแบบ วรรณกรรมไทยปจจบนมรปแบบการแตงทขยายตวมากขน

1.รอยกรอง ปจจบนมงเนนการนำาเสนอ ขอคดเหนหรอความคด มากกวาเสนอความไพเราะงดงามตามหลกวรรณศลปของรอยกรองสมยกอน จงมลกษณะทสน ไมเครงครดในดานฉนทลกษณและไมสนใจธรรมเนยมนยมในการแตง นยมใชถอยคำางายๆ ภาษาพดทมความแจมชด สอความคดทกราวแขงและรนแรง เนอหาสะทอนสภาพสงคม

2.เรองสน รปแบบการเขยนบนเทงคดแบบใหมทไดรบความนยมจากผอานอยางกวางขวางมลกษณะเปนรอยแกวเรองสมมตทมขนาดสน เหตการณและสถานทในเรองมลกษณะสมจรงมากทสด ซงแบงไดหลายแนว เชน แนวสญลกษณ(Symbolism) แนวธรรมชาตนยม(Maturalism)

แนวอตถภาวะนยม(Existentialism)

3.นวนยาย เปนรปแบบการเขยนบนเทงคดแบบใหมแตมขาดยาวกวา เพราะผแตงสามารถกำาหนดตวบคคล เหตการณและสถานทในเรอง

28

โดยไมจำากด ซงแนวการเขยนแบงเปนหลายแบบเชน แนวพาฝน แนวชวตครอบครว แนวจตวทยา แนวลกทง แนวราชสำานก และแนวการเมอง หากแบงตามแนวปรชญาตะวนตก แนวโรแมนตก(Romanticism) แนวสจนยม(Realism) แนวสจนยมใหม(Neo-Realism) แนวธรรมชาตนยม(Naturalism)

4.บทละครพด บทละครทไดรบอทธพลจากตะวนตกในสมย ร.5

บทละครสมยใหมมทงเปนบทละครแปล บทละครแปลง และบทละครทคนไทยคดแตงขนมาเอง บทละครปจจบนจงมไดมงเขยนเพอนำาไปใชแสดงจรงๆ หากแตมงเขยนขนเพอใหบทละครเปนเครองมอในการสอสารความคดของผแตงไปยงผอาน

5.เปนการเขยนรอยแกวทมงเนนขอเทจจรงหรอความคดเหนเปนอนดบแรก เนนความ เพลดเพลนเปนรอง สารคดแยกประเภทไดหลายแบบ เชน

-แบงตามขนาดของสารคด ไดแก บทความ บทบรรณาธการ และสารคดขนาดยาว

-แบงตามลกษณะเนอหาออกเปน 2 ประเภท คอสารคดเชงวทยาศาสตรแขนงตางๆ เชน จตวทยา วทยาศาสตร และสารคดประเภทประวตศาสตร กบสารคดเชงบนทกประสบการณ เชนสารคดทองเทยว สารคดชวประวต

-แบงตามลกษณะการเขยน เชน บทความ เรยงความ และสารคดประเภทเรองเลาจากประสบการณ

29

แนวคดหรอปรชญาของเรอง วรรณกรรมไทยปจจบนนยมนำาเสนอแนวคดตามแนวปรชญาของวรรณกรรมตะวนตก โดยเฉพาะวรรณกรรมประเภทนวนยาย เรองสน บทละครพดเปนตน

เนอหา เนอหาวรรณกรรมไทยปจจบนจะเปนเรองราวของสามญชน ซงมสภาพชวตความเปนอยในสงคมเสมอนจรง โดยมฉากในทองเรองเปนภาพจำาลองของสงคมปจจบน ไมนยมกลาวถงเรองนรกสวรรค แตหนมากลาวถงเรองราวตางๆทเปนเรองใกลตวผอานแทน เชนเรองการเมอง กฎหมาย เศรษฐกจ การธนาคาร เปนตน

กลวธในการแตง ปจจบนวรรณกรรมไทยมกลวธการแตงทชวนใหนาตดตามอยางมากมาย เชนการเปดเรองอาจเรมจากการ ยกตวอยางสภาษตคำาคม มการดำาเนนเรองทนาสนใจ การใหตวละครตางๆผลดกนเลาเรอง การใชสญลกษณตางๆเสนอแนวคด และการปดเรองทใชวธการปดใหผอานเกดความประทบใจ การปดแบบหกมมหรอพลกความคาดหมาย โดยกลวธตางเหลาน ไทยเราไดรบอทธจากกลวธการแตงของตะวนตกมาทงนน

ประเภทของวรรณกรรมไทยปจจบน

วรรณกรรมปจจบนของไทยสามารถแบงประเภทตาง ๆ ไดดงน

1. ประเภทสารคด (Non-Fiction) คอวรรณกรรมทมความมงหมายทจะแสดงความร ความคด ความจรง ความกระจาง และเหตผลเปนสำาคญ อาจจะเขยนเชงอธบาย เชงวจารณ เชงแนะนำาสงสอน โดยอธบายเรองใดเรองหนงอยางมระบบมศลปะในการถายทอดความร เพอมงตอบสนองความ

30

อยากรอยากเหนใหแกผอาน และกอใหเกดคณคาทางปญญาแกผอาน ซงอาจจะแบงยอยลงไปเปน

1.1 ความเรยง (Essay) คอการถายทอดความร อาจจะไดมาจากการประสบมาหรอตำาราวชาการ มาเปนถอยความตามลำาดบขนตอนเพอใหผอานเขาใจตามความร ความคดทผเขยนเสนอมาบางครงมผเรยกวา "สารคดวชาการ"

1.2 บทความ (Article) คอความคดเหนของผเขยนตอเรองราวทประสบมาหรอตอขอเขยนของผอน หรอตอเหตการณอยางหนงอยางใด ในการเขยนบทความผเขยนมงทจะบอกถงความเหน ความรสกสกคดมากกวาทจะถายทอดความรเหมอนความเรยง

1.3 สารคดทองเทยว (Travelogue) คอการบนทกการทองเทยวและเรองราว ตาง ๆ ทประสบพบเหนขณะททองเทยวไป โดยมงทจะใหความรแกผอานและใหความเพลดเพลนดวย

1.4 สารคดชวประวต (Biography) คอการบนทกพฤตกรรมตาง ๆ ของบคลกภาพหนงมงทจะใหเหนสภาพชวตประสบการณของบคลกภาพนนทกแงมม แตไมใชประวตศาสตร และนยาย

1.5 อนทน (Diary) คอการบนทกประจำาวนทเกดขนแกตนเอง จะเปนการบนทกความรสกนกคดของตนเองในประจำาวน หรออาจจะบนทกประสบการณในชวตประจำาวน หรอบนทกเหตการณในชวตประจำาวน โดยมจดมงหมายเพอเตอนความจำา

1.6 จดหมายเหต (Archive) คอการบนทกเหตการณสำาคญ ๆ ของทางราชการ หรอบนทกเหตการณสำาคญ ๆ ของสถาบน หนวยงาน

31

หรอตระกล โดยมความมงหมายเพอเกบไวเปนหลกฐานเชงประวตเหตการณของชาต หรอของสถาบน หรอหนวยราชการ หรอของตระกล

2. ประเภทบนเทงคด (Fiction) คอขอเขยนเรองราวทผเขยนมงใหความบนเทงแกผอานเปนวตถประสงคหลก และใหขอคด คตนยม หรอสอนใจ เปนตน แกผอานเปนวตถประสงครองซงจำาแนกยอยไดดงน

2.1 นวนยาย (Novel) คอการเขยนผกเรองราวของชวตอนมพฤตกรรมรวมรวมกน มความสมพนธกน ในลกษณะจำาลองสภาพชวตของสงคมสวนหนงสวนใด โดยมความมงหมายใหความบนเทงใจแกผอาน คอใหผอานเกดสะเทอนอารมณไปกบเนอเรองอยางมศลปะ

2.2 เรองสน (Short Story) คอการเขยนเรองจำาลองภาพชวตในชวงสน คอมมหนงของชวต หรอเหตการณหนง หรอชวงระยะหนงของชวต เพอใหเกดอารมณสะเทอนใจผอาน หรอนยามอกอยางหนง เรองสนคอวกฤตการณชดหนง มความสมพนธสบเนองกน และนำาไปสจดยอดหนง (Climax)

2.3 บทละคร เปนวรรณกรรมประเภทบนเทงคดเชนเดยวกน เชน บทละครวทย บทละครพด และบทโทรทศน เปนตน

32

นวนยาย

คำาวา นวนยาย ในภาษาไทยเปนคำาศพทใหมทใชเรยกวรรณกรรมประเภทเรองสมมตหรอบนเทงคด (Fiction) ทเปนรอยแกวแบบพรรณาโวหาร ซงในภาษาไทยแตเดมเรยกวา เรองอานเลนหรอเรองประโลมโลก

นวนยาย มาจากภาษาองกฤษวา Novel และ Novella ในภาษาอตาเลยน นยายแบบใหมหรอ นวนยายนน เรมใชกลวธการเขยนตามแบบ นวนยายในสมยปจจบนกลาวคอ เขยนเลาเปนเรอง สน ๆ เกยวกบชวตมนษยในแงมมตาง ๆ อยางสมจรง แตขณะเดยวกนกทำาใหผอานเหนวาเรองราวดงกลาวในวรรณกรรมนนเปนเรองสมมตไมใชเรองจรง นอกจากนกมวธการเสนอเรองใหยอกยอนชวนตดตาม และมแนวคดกวางขวาง มลกษณะตางไปจากการเขยนนทานนยายแตเดมทมกสรางเรองจากจนตนาการ และอดมคตของผเขยน แตผเขยนกลบทำาใหเรองทอานนนดเหมอนเปนเรองจรง โดยอาศยการเลาเรองใหเปนไปตามลำาดบเหตการณแลวสะทอนแนวคดสำาคญของเรองใหสอดคลองกบหลกปรชญาของศาสนาเปนตน อยางไรกตาม กเปนตนเคาของการเขยนนวนยายตะวนตกเทานน ยงไมไดมลกษณะเปนนวนยายอยางในปจจบนอยางแทจรงนก แตกมอทธพลตอนกเขยนในยคนนและยคตอมาดวย เพราะหลงจากนเปนตน

33

มา กมการเขยนนวนยายหรอเรองเลาแบบใหมกกลายเปนรปแบบวรรณกรรมอยางใหมทแพรหลายไปทว

องคประกอบของนวนยาย

สงสำาคญของนวนยายทจะตองม 6 ประการ ดงน คอ

1) โครงเรอง (Plot) คอ เหตการณตาง ๆ ทเกดขนในเรอง ซงมความสมพนธตอเนองเปนเหตผลตอกน โดยมความขดแยงทกอใหเกดการตอสทำาใหเรองดำาเนนไปอยางนาสนใจและตดตาม โครงเรองของนวนยายม 2

ชนด คอ โครงเรองใหญ (main plot) คอ แนวทผประพนธ ตองการใหเรองดำาเนนไป ตองมการผกปมเรองใหซบซอนและคลคลายเงอนปมเหลานในตอนจบ และโครงเรองยอย (sub plot) คอ เรองทแทรกอยในโครงเรองใหญมความสำาคญนอยกวา แตเปนสวนทเพมความสนกสนานแกเนอเรอง ฉะนนในนวนยายเรองหนงอาจมโครงเรองยอยไดหลายโครงเรอง

2) ตวละคร (Character) คอผทำาใหเกดเหตการณในเรอง หรอเปนผแสดง พฤตกรรมตาง ๆ ในเรอง ตวละครนนบเปนองคประกอบสำาคญสวนหนงของนวนยาย เพราะถาไมมตวละครแลว เรองราวตาง ๆ ในนวนยายกจะเกดขนไมได ตวละครของนวนยาย ม 2 ประเภท คอ ตวละครเอก (the

major character) คอตวละครซงมบทบาทสำาคญในการดำาเนนเรองโดยตลอด หรอ เปนศนยกลางของเรอง และ ตวละครประกอบหรอตวละครยอย (the minor character) คอตวละครซงมบทบาทในฐานะเปนสวนประกอบของการดำาเนนเรองเทานน แตกตองมสวนชวยเสรมเนอเรองและตวละครสำาคญใหเดนขนดวย

34

3) บทสนทนา (Dialogue) คอ การสนทนาโตตอบระหวางตวละครในนวนยาย เปนสวนททำาใหนวนยายมลกษณะคลายความจรงมากทสด บทสนทนาทดตองเหมาะสมกบบคลกภาพของตวละคร ตองสอดคลองกบบรรยากาศในเรองและทสำาคญตองมลกษณะสมจรง คอ มคำาพดทเหมอนกบบคคลในชวตจรงใชพดจากน

4) ฉาก (Setting) คอ เวลาและสถานทรวมทงสงแวดลอมอน ๆ ทชวยบอกใหผอานรวาเหตการณนนเกดขนเมอใดทไหน ทนนมลกษณะอยางไร นวนยายโดยทวไปจะสรางฉากใหเปนสวนประกอบของเรอง เพอชวยใหผอานเกดความเขาใจในเหตการณและเวลาททำาหนดไวในเนอเรอง หรอชวยกำาหนดบคลกลกษณะของตวละคร ชวยสอความคดของผแตง หรอชวยใหเรองดำาเนนไป

5) ความคดเหนของผแตง (Point of View) คอ ความคดเหน ทศนะ หรอปรชญา ของผเขยน ซงสอดแทรกอยในพฤตกรรมของตวละคร หรอ คำาพดของตวละคร ในการเสนอความคดเหนหรอแนวคดน ผแตงจะไมเสนอออกมาโดยตรง มกจะสอดแทรกซอนเรนอยในพฤตกรรมของตวละคร

6) ทำานองแตง (Style) คอแบบแผนและลกษณะทวงทำานองในการแตง ซงเปนลกษณะเฉพาะตวของผประพนธ เชน การเลอกใชคำา ทวงทำานองโวหาร และนำาเสยงของผแตง (แตงแบบแสดงอารมณขน ออนโยน ลอเลยน ) เปนตน

35

ประเภทของนวนยาย

การแบงประเภทของนวนยาย ม 2 ลกษณะ คอ

1. แบงตามแนวคดในการเขยน ดงน คอ

1.1) คลาสสค (Classicism) คอ เรองทเขยนตามแนวคดแบบเดม โดยอาศยเคาโครงเรองจากประวตศาสตร หรอวรรณคดของชาตตาง ๆ เชน กรก โรมน จน อนเดย

1.2) โรแมนตก หรอ จนตนยม (Romanticism) คอ เรองทมงใหความสำาคญของอารมณ (emotion) ความรสก (sentiment) และญาณสงหรณ (intuition) มากกวาคณคาทางปญญา บางครงกเรยกวา "นวนยายพาฝน"

เนอหามกเกยวกบ รก โลภ โกรธ หลง และความอจฉารษยาของมนษย นวนยายแนวนจงไดรบความนยมจากผอานมาทกยคทกสมย

1.3) สจนยม หรอ อตถนยม (Realism) คอเรองทเลยนแบบเหตการณ จรง ๆ ในสงคมแลวสอดแทรกจนตนาการของผเขยนลงไป โดยมจดมงหมายเพอตแผแงมมตาง ๆ ของชวตมนษยอยางตรงไปตรงมา โดยกลาวถงคนในลกษณะตาง ๆ ในวงการอาชพตาง ๆ และคนในฐานะตาง ๆ อยางสมจรง เพอแสดงใหเหนแกนแทของชวตในสงคม ไมเลอกวาสงเหลานนจะเปนสวนทดงามหรอเปนสวนอปลกษณของชวต

1.4) ธรรมชาตนยม (Naturalism) คอเรองทมงแสดงความสำาคญของธรรมชาตวามความจำาเปนตอชวตมนษย เรองประเภทนจงเสนอแนวคดทสมจรงเชนเดยวกบเรองประเภทสจนยม ตางกนตรงทประเภทธรรมชาตนยมมแนวโนมทจะกลาวถงธรรมชาตฝายตำาของมนษยมากกวาธรรมชาต

36

ฝายสงของมนษย คอมงทจะเสนอถงชวตทถกรงแก กดข ความทกขยาก แรนแคน ทรมานใจ ซงมเปาหมายทจะตแผแกนแทของชวตมนษยอกมมหนง

1.5) เหนอธรรมชาต (Surrealism) คอเรองทแสดงความคดเหนของผแตงในลกษณะฝนเฟ อง โลดโผน หรอเกยวกบภตฝปศาจ ผดบคนชพ วญญาณพยาบาท เวทมนตรคาถา สงลกลบมหศจรรย

1.6) สจนยมใหม (Neo-realism) คอเรองทสะทอนสภาพชวตในสงคมทแทจรง มรายละเอยดสอดคลอง กบเปาหมายของการดำารงชวต พรอมทงสอดแทรกแนวคดในการพฒนาสงคมอยางมอดมการณ แนวคดนพฒนามาจากแนวคดสจนยม ดงนนในการพฒนานวนยายสจนยมใหมยอมเปนไปตามสภาพของสงคมแตละทองถนแตละประเภท ซงมพนฐานทางสงคมแตกตางกนไป

1.7) สญลกษณนยม (Symbolism) คอ เรองทมกลวธการเขยนในลกษณะเปรยบเทยบสงทเปนรปธรรม แทนนามธรรม ไมกลาวถงสงใดสงหนงในลกษณะตรงไปตรงมา กลบใชสญลกษณแทนบางสงบางอยางทตองการจะกลาวถง อาจใชแทนบางสวนหรอใชเรองทงเรองเปนสงแทนกได

2. แบงตามลกษณะของเนอเรอง แบงไดดงน คอ

2.1) นวนยายเชงชวประวต (Biographical Novel) ไดแก นวนยายทกลาวถงเรองราวของตวละครเอก ซงมกไดเคาโครงเรองมาจากเรองราวในชวตจรงของบคคลใดบคคลหนง

2.2) นวนยายองประวตศาสตร (Historical Novel) เปนนวนยายทกลาวถงเหตการณตาง ๆ ในอดตยคสมยใดสมยหนง

37

2.3) นวนยายแสดงขอคด (Themetic Novel) ไดแกนวนยายทเนอหามงแสดงความคดอยางใดอยางหนง โดยใหตวละครเอกแสดงความคดเหนทนาสนใจตาง ๆ

2.4) นวนยายลอเลยน (Satires Novel) ไดแก นวนยายทเนอหามงลอเลยน เยาะเยย หรอเสยดสประชดประชนความเลวรายและความยงยากในสงคม

2.5) นวนยายผจญภย (Novel of Adventure) ไดแกนวนยายทมเนอหากลาวถงเรองการตอสผจญภยของตวละครเอกในรปแบบตาง ๆ จนไดรบความสำาเรจโดยไมคาดหมาย แลวมเรองสตรและความรกเขามาเกยวของดวย

2.6) นวนยายมหศจรรย หรอ จนตนยม (Novel of Fantasy) คอ นวนยายทมโครงเรองลกลบ โดยผเขยนอาจจะจนตนาการเอาเอง หรอ ใชความฝนประเภทฟงเฟอของผเขยน นำาเรองราวเหลานนมาผกเปนโครงเรอง โดยไมมเจตนาจะใหเปนความจรง ผเขยนมเปาหมายใหเกดความเพลดเพลน และจนตนาการแปลก ๆ แกผอานมากกวาสาระอน ๆ เชน นวนยายภตผปศาจ (Exorcism) ผเขยนพยายามเสนอความลกลบเกยวกบผตผและความมหศจรรยของไสยศาสตร อนไดแก เวทมนตร คาถาอาคมตาง ๆ โดยมจดมงหมายกอใหเกดความสนสะเทอนอารมณของผอาน แตกมผนยมอานอยมาก

2.7) นวนยายเกยวกบทองถน (Novel of Soil) ไดแก นวนยายทมเนอหากลาวถงสถานทสำาคญแหงใดแหงหนง ซงเปนบอเกดของเหตการณและตวละครในเรอง

38

2.8) นวนยายเปนตอนตอเนองกน (Episodic Novel) ไดแก นวนยายทกลาวถงเรองเหตการณตาง ๆ ซงไมเกยวของกน แตมความสมพนธกนดวยการใชตวละครชดเดยวกน หรอมแกนกลางของเรองเปนแกนเดยวกน

2.9) นวนยายเชงจตวทยา (Psychological Novel) ไดแก นวนยายทมเนอหากลาวบรรยายถงความรสกและจตใจของตวละครเอกทมตอเหตการณตาง ๆ ในชวต

2.10) นวนยายเชงปญหา (Problem Novel) ไดแกนวนยายทมเนอหากลาวถงปญหาตาง ๆ ทเกดขนในสงคม ทงดานการเมอง เศรษฐกจและปญหาชวตครอบครว

2.11) หสนยาย (Humour Novel) ไดแก นวนยายทมเนอหามงใหความสนกสนานเพลดเพลนแกผอานเปนสำาคญ มกเปนเรองเบาสมอง

2.12) นวนยายสงคมและการเมอง (Politics and Sociological Novels)

คอ นวนยายทมโครงเรองเกยวเนองดวยปญหาทางการเมอง ปญหาทางเศรษฐกจ การปกครอง ตลอดจนปญหาการขดแยงของสงคม ในการดำาเนนเรอง นกเขยนอาจจะใชกลวธการดำาเนนเรองอยางแยบยลในการเสนอปญหาดงกลาวผานตวละครมาสผอาน คอ ใหผอานทราบถงปญหาทางสงคม การขดแยงทางความคดทางการเมอง นกเขยนอาจจะเสนอในรปการถกเถยงเกยวกบปรชญาการเมองและลทธของตวละครในเรอง เพอใหผอานรบรแนวทางดานการเมอง หรออาจจะเสนอในรปการตอสทางการเมองของตวละคร

2.13) นวนยายลกทง (Peasant Novel) คอ นวนยายทมเนอเรองเกยวกบสภาพชวตในสงคมชนบท ซงผเขยนมงทจะเสนอภาพสงคม แนวคด ปรชญาชวตของสงคมอกมมหนง เปนการสะทอนสภาพชวตทยากแคน

39

การตอสดนรนเพอการดำาเนนชวตเพอการอยรอด หรออาจจะเสนอภาพชวตของสงคมชนบททมความรนรมยทามกลางธรรมชาต และสงคมทไมดนรนมากนกกได

2.14) นวนยายตางแดน (Exotic Novel) คอ นวนยายทใชฉาก หรอสถานทตางประเทศในการดำาเนนเรอง ฉะนน คตนยมจงมลกษณะประสมประสานระหวางแนวคดแบบไทยและตางประเทศอยมาก ผเขยนมงจะเปรยบเทยบคตนยมและปรชญาชวตของสงคมนน ๆ ดวย นอกจากนนวนยายตางแดนยงมสวนในการเสนอฉาก สถานทตางประเทศ เปนลกษณะสารคดนำาเทยวอยบางซงสงเหลานเปนการชกนำาใหผอานสนใจในเรองราวอกดวย

2.15) นวนยายอาชญากรรม และนกสบ (Detective and Crime Novel)

เปนนวนยายทผเขยนผกโครงเรองใหซบซอน ซอนเงอน ซอมปม เพอใหผอานเกดความระทกใจ สะเทอนอารมณไปตามตวละครและเนอเรอง สวนใหญจะเปนเรองเกยวกบจารกรรม การสบสวน นวนยายประเภทสบสวนนในสมยแรก ๆ ไดแปลมาจากตะวนตก

2.16) นวนยายองศาสนา (Moral Novel) คอ นวนยายทมงเสนอสาระทางจรยธรรมแกสงคมแตกไมไดเขยนเปนแบบเทศนาโวหาร และกลบผกเรองเปนนวนยาย มตวละคร เพอใหผอานจบประเดนสำาคญของเรองเอาเอง หรอผเขยนพยายามเสนอแนวคด คตธรรม จรยธรรม โดยผานพฤตกรรมของตวละครในเรองสผอาน ทำาใหผอานสนกสนาน ไมรสกเบอหนาย โครงเรองสวนใหญจะนำามาจากเรองราวทมอยในศาสนา และผเขยนนำามาปรบปรงแกไขเพมเตมใหตวละครเหลานนมบทบาทนาสนใจยงขน

40

2.17) นวนยายวทยาศาสตร (Science Novel) เปนนวนยายทเกยวกบการคนพบสงแปลกใหม ความตนเตนมหศจรรยทางวทยาศาสตร เชน ยานมนษย ของพรหมบตร ชวนจนรนดร เรองแปลโดย กญญา เปนตน

เรองสน

เรองสน มาจากคำาภาษาองกฤษวา Short Story เรองสน คอ เรองทเขยนแตงขน มความยาวพอประมาณ แตสนกวานวนยาย หรอนวนยายขนาดสน ลกษณะสำาคญของเรองสนอยท แกน หรอ แกนกลาง ซงมอยเพยงแกนเดยว หรอถาจะเปนความประทบใจกเปนความประทบใจนน เอามาคลคลายขยายเปนเรอง ลกษณะหลกอกประการหนง คอ ขอบเขตของเรองและตวละครมจำากด

41

องคประกอบของเรองสน

องคประกอบของเรองสน แบงออกได 6 องคประกอบ ดงน

1) แกนเรอง คอ แนวความคดหรอจดสำาคญของเรองทผแตงมงจะสอใหผอานทราบ แตเนองจากเรองสนมขนาดจำากด เรองสนจงมแกนเรองเพยงแกนเดยว หรอมงสะทอนแนวคดของผแตงเพยงประการเดยว เชน ชใหเหนความแปลกประหลาดเพยงเรองเดยว หรอแสดงอารมณอยางใดอยางหนงเพยงอยางเดยว หรอแสดงชวตในแงมมทแปลกเพยงแงเดยว หรอเผยทศนะของผแตงเพยงขอเดยว เปนตน

2) โครงเรอง คอเคาโครงเรองทผแตงกำาหนดไวกอนวาจะแตงเรองไปในทำานองใด จงจะสามารถดงดดความสนใจของผอานใหตดตามเรองอยางตนเตนและกระหายใครรไปไดตลอดทงเรอง โครงเรองทมลกษณะดงกลาวน จำาเปนตองอาศยกลวธการผกปม (Complication) การคลายปม (Denouement) และการหนวงเรอง (Suspense) ตลอดจนกลวธการเปดเรอง การปดเรองและกลวธการดำาเนนเรองของผแตง และกลวธการผกปมทดนนจะตองประกอบดวยขอขดแยง (Conflict) อปสรรค (Obstacles) และการตอส (Struggle) ดวย

อยางไรกตาม เรองสนทดควรจะมโครงเรองงาย ๆ ไมซบซอนเพยงโครงเรองเดยว เพราะมขอจำากดในเรองความยาว

3) ตวละคร คอผแสดงบทบามสมมตตามทผแตงกำาหนด โดยทวไปผแตงมกกำาหนดใหตวละครในเรองสนมนอยตว เพราะเรองสนมงแสดงแกนของเรองเพยงแกนเดยวหรอมงแสดงผลของเรองเพยงขอเดยว ฉะนนเพอใหเรองดำาเนนไปสจดหมายปลายทางไดเรวทสด ผแตงจงนยมสรางตว

42

ละครใหมนอยตว คอมตวละครเอกเพยงหนงหรอสองตว จะมตวละครประกอบทเปนประโยชนตอเรองจรง ๆ อก 2-3 ตวเทานน

4) บทสนทนา คอ ถอยคำาทตวละครใชพดจาโตตอบกน บทสนทนาอาจมประโยชนตอการเขยนเรองสน เพราะชวยทำาใหเรองดำาเนนคบหนาไปไดโดยผแตงไมตองอธบายใหยดยาว ชวยสะทอนบคลกลกษณะเฉพาะตวของตวละคร หรอชวยสรางบรรยากาศของเรองใหเปนไปตามธรรมชาต

5) ฉาก คอ สถานททเกดเหตการณในเรอง ซงหมายรวมถงเวลาและสภาพทแวดลอมเหตการณนน ๆ ดวย ฉากทสำาคญในเรองสนมกจะมการกลาวถงเพยงฉากเดยว เพราะผแตงถอหลกวา "ยงใชเหตการณ สถานท และเวลาในเรองนอยเทาใด กยงมผลทำาใหแนวคดของเรองชดขนเทานน"

ประกอบกบการเขยนเรองสนมขอจำากดในเรองของขนาด ดวยเหตนผแตงเรองสนจงมกจะเลอกเอาเหตการณสำาคญของเรองมากลาวอยางละเอยดเพยงเหตการณเดยว พรอมกนนกกลาวถงสถานทสำาคญเพยงแหงเดยวและกลาวถงระยะเวลาทเกดเหตการณในเรองดวยชวงสน ๆ เทานน

6) บรรยากาศ คอ อารมณตาง ๆ ของตวละครทเกดจากประสาทสมผสทง 5 และมอทธพลทำาใหผอานเกดอารมณคลอยตามไปตามดวย การสรางบรรยากาศจำาเปนตองอาศยรายละเอยดจากสวนประกอบอน ๆ ของเรองดวย เชน สงของเครองใช สหนา ทาทาง เครองแตงกายและบทสนทนาของตวละครตลอดจนเครองประกอบฉาก เชน แสง ส และเสยง เปนตน เพราะสงแวดลอมเหลานจะทำาใหตวละครและผอานเกดอารมณอยางใดอยางหนงตามทผแตงตองการได เรองสนทดจะตองมฉากและบรรยากาศทสมจรงและทสำาคญคอทงสองสงนจะตองสมพนธกนและตองสอดคลองกบเนอเรองดวย โดยทวไปผแตงเรองสนจะถอวาบรรยากาศเปนสวนประกอบทสำาคญอยางหนงของฉาก เพราะมสวนชวยทำาใหผอาน

43

เขาใจเรองราวไดดยงขน ดงนนการสรางบรรยากาศในเรองสนจงนยมทำาควบคไปกบการสรางฉากพรอมทงใชหลกเกณฑแบบเดยวกน

ประเภทของเรองสน

การแบงประเภทของเรองสนมหลายลกษณะ ดงนคอ

1) แบงตามลกษณะการแตง ม 2 ประเภท คอ เรองสนประเภทเนนโครงเรองหมายถงเรองสนแนวเกาทนยมยด "เหตการณ" เปนหลกแลวจบลงแบบหกมม กบเรองสนประเภทไมเนนโครงเรอง หมายถงเรองสนแนวใหมทนยมยด "ความคดหรออารมณของผแตง" เปนหลกแลวจบเรองตามสภาพความเปนจรงในชวต

2) แบงตามจดมงหมายในการแตง ม 2 กลม คอ กลมเรองสนแนวประเทองอารมณ หมายถงเรองสนทผแตงมงใหผอานเกดความบนเทงใจเปนหลกสำาคญ กบเรองสนแนวประเทองปญญา หมายถงเรองสนทผแตงมงใหผอานเกดความรความคดหรอเกดความเขาใจในเรองราวความเปนไปของชวตและสงคม

3) แบงตามลกษณะโครงเรอง ดงน คอ

44

3.1) เรองสนชนดผกเรอง (Plot Story) คอ เรองสนทใหความสำาคญแกโครงเรองเปนพเศษ ผแตงมกจะสรางสถานการณแปลก ๆ ซบซอน ชวนใหฉงน และมกจบลงในลกษณะทผอานคาดไมถง เชน เรอง "สรอยคอทหาย" ของ ประเสรฐอกษร เรอง "สญชาตญาณมด" ของ อ.อดากร เรอง "จบตาย" ของ มนส จรรยงค "การตอบแทน" ของตลยเทพ สวรรณจนดา เปนตน

3.2) เรองสนชนดเนนแนวคด (Theme Story) คอเรองสนทผแตงตองการเสนอแนวคดหรอทศนะอยางใดอยางหนงของตนมายงผอานเปนสำาคญ เชน เรอง "ถนนสายทนำาไปสความตาย" ของ วทยากร เชยงกล "มตทสของบาป" ของ ภกด รมมากลทรพย เปนตน

3.3) เรองสนชนดเนนตวละคร (Character Story) คอเรองสนทผแตงถอวาตวละครเปนองคประกอบสำาคญของเรอง ตวละครมความสำาคญกวาโครงเรอง เพราะเหตการณในเรองเกดจากพฤตกรรมของตวละคร ผแตงจงนยมเขยนถงลกษณะหรออปนสยอยางใดอยางหนงของตวละครใหเหนเดนชดเปนพเศษ เพอชใหผอานเหนวา ลกษณะหรออปนสยดงกลาวนเองทนำาผลอยางใดอยางหนงมาสตวละครเองหรอคนอน หรอจะกลาววาผแตงมกกำาหนดใหเนอเรองดำาเนนไปตามพฤตกรรมของตวละครเอกกไดเชน เรอง "คณยาเพง" ของครเทพ "ซาเกาะ" ของ มนส จรรยงค "มอม"

ของ ม.ร.ว. คกฤทธ ปราโมช "ยาย" ของ มน. เมธ และเรอง "ขนเดช" ของ สจตต วงษเทศ เปนตน

3.4) เรองสนชนดเนนบรรยากาศ (Atmosphere Story) คอเรองสนทผแตงตองการสรางบรรยากาศของเรองใหดสมจรง จนผอานเกดความรสกเหมอนกบวาไดรวมรบรเหตการณนน ๆ ดวยตนเอง เรองสนชนดนมกเปนเรองเกยวกบการสบสวน อาชญากรรม หรอเปนเหตการณท

45

นาตนเตนระทกใจ เพราะเขยนไดงายและชดเจนกวาเรองอน ๆ ถงกระนนกตาม ผแตงกตองม ศลปการเขยนอยางดดวย ผอานจงจะสามารถเกดอารมณรวมดวย เชนเรอง ตกแกนรก ของ ปกรณ ป นเฉลยว แหลมตะลมพก ของ มนส สตยารกษ เปนตน

4) แบงตามแนวคดหรอปรชญาของเรอง ดงน

4.1 กลมอตถนยม (Realism) บางครงเรยกวา "สจนยม" คอ ลกษณะการเขยนจะใชบรรยากาศ ฉาก ตวละคร ตลอดจนปญหาการขดแยง และสรางปมตาง ๆ เปนไปในเชง "สมจรง" ทงหมด การดำาเนนเรองมกจะเรยบงายและเขาใจไดทนท โดยยดถอรปแบบการมองภายนอกเปนหลก และความจรงทเหนคอความจรงทแสดง เชน เรอง พระชวย ของ สจตต วงศเทศ รองเทาสนำาตาล แมวสเทา และชายชรา ของ ตก วงศรฐ จำาเลยมนษยธรรม ของ ววฒน รจทฆมพร บนสะพานสง ของ กรณ ไกรลาส และเรองชายผาเหลอ ของ ศรดาวเรอง เปนตน

4.2 กลมสญลกษณ (Symbolism) ลกษณะการเขยนใชสญลกษณอยางใดอยางหนงปรากฎอยในการบรรยายฉาก ตวละคร รวมทงปญหาการขดแยงตาง ๆ ในการสรางปมของเรอง การดำาเนนเรองมกใชกลวธ "ยอนกลบไปกลบมา" ความซบซอนของจตใตสำานก ซงเปนการมองแบบภายในเปนหลก เชน เรอง แวนตาไมมกระจก ของ นพนธ จตรกรรม หน ของ ประพนธ ผลเสวก จะไปฆามนทำาไม ของ ประดษฐ กลดประเสรฐ และ ความในใจของกระดกจระเข ของ วฒน วรรลยางกร เปนตน

4.3 กลมเหนอความจรง (Surrealism) ลกษณะการเขยนจะใชสงทดเหมอนเปนความจรงนำามาเปรยบเทยบกบสงทเปนไปไดหรอเปนไปไมได บางครงใชสญลกษณ บางครงใชจนตนาการเลาเรองทเปนโลกแหงความ

46

ฝน บางครงใชแนวเดยวกบการเขยนนวนยายวทยาศาสตร บางครงใชกลวธวาดภาพยอนกลบไปกลบมาแบบเทคนคการตดตอภาพยนตรรนใหม เชน เรอง รถไฟเดกเลน ของ สชาต สวสดศร คำาคนอนโหดรายในวนวางเปลา ของ วสา คญทพ ฆาตกร ของ โกสม พสย มนษยขอมอ ของ สวฒน ศรเชอ เปนตน

4.4 กลมกะเทาะสงคม (Satirical) ลกษณะการเขยนเปนไปแบบสมจรง หากแตมงจะเสยดสสงคม ทำานองคลายนทานเปรยบเทยบ เชน นางสาวไทยรอบสดทาย ของ อนช อาภาภรม, ขาพเจามใชขาพเจา ของ บณฑต ศรชยวงษ ฉนคอตนไม ของ ไมตร ลมปชาต เปนตน

4.5 กลมแปลกแยก (Alienation) ลกษณะการเขยนมจดอยตรงทเลงเหนสภาพของมนษยในสงคมปจจบนไดถกตดขาดออกจากความเชอและกฎเกณฑแบบเกา การดำาเนนเรองคอนขางเปนแบบการรำาพงของจตใจสำานก (Monlogue Subconcionus) เสยสวนมาก บางทกใชการเปรยบเทยบกบสญลกษณ และการเสยดสเยาะเยยมาอธบายการกระทำาของตวละครในลกษณะทไรเหตผล สนหวงและถกสงคมเมนหนา เชน ถนนสายทนำาไปสความตาย ของ วทยากร เชยงกล เขากบบาดแผลทขอเทา ของ จรล ดษฐาอภชย ลกองน ของ ท. เสน เจนจด (สรชย จนทมาธร) นำานนยอมซะตลง ของ ธงชย สรการ และเรองจากหองสปสสาวะ ของ ทะนง พสาล เปนตน

47

การอานความหมายของการอาน

มผใหความหมายของการอานไวคลายคลงกน ดงน ปรยา หรญประดษฐ กลาววา การอาน คอการรบรความหมายของสารจากลาย“ลกษณอกษร การแปลตวหนงสอออกมาเปนเสยงและความหมาย คอการอาน ดงนนการอานจงมเปาหมายอยท ผอานตองเขาใจสารและรบรความหมายของสงทอานได”

เอดการ เดล ใหความหมายของการอานวา การอาน คอ “กระบวนการคนหาความหมายจากสงพมพเปนการเพมพนประสบการณ

48

ของผอาน การอานไมไดหมายความเฉพาะการมองผานแตละประโยค หรอแตละยอหนาเทานน แตผอานตองเขาใจความคดนน ๆ ดวย ”

ธดา โมสกรตน และนภาลย สวรรณธาดา กลาววา การอาน“เปนกระบวนการคนหาความหมายในสงพมพหรอขอเขยน จบใจความ ตความ เพอพฒนา ตนเองทงดานสตปญญา อารมณ และสงคม”

จากความหมายดงกลาวสรปไดวา การอาน คอกระบวนการคนหา รบรและเขาใจความหมายของสงทอาน โดยผานกระบวนการจบใจความสำาคญ และตความ เพอเพมพนประสบการณและพฒนาตนเองทงดานสตปญญา อารมณ และสงคม

ความสำาคญของการอาน การอานมความสำาคญตอการพฒนาคณภาพชวตของมนษย ดง

ทนกการศกษาทสำาคญหลายทานไดกลาวถงไวอยางนาสนใจ ดงน

จนตนา ใบกาซย (2543 : 23) ไดสรปบทบรรยายของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมารถงความสำาคญของการอานหนงสอวา

1. การอานหนงสอทำาใหไดเนอหาสาระความรมากกวาการศกษาหาความรดวยวธอนๆ เชน การฟง

2. ผอานสามารถอานหนงสอไดโดยไมมการจำากดเวลาและสถานท สามารถนำาไปไหนมาไหนได

3. หนงสอเกบไดนานกวาสออยางอนซงมกมอายการใชงานจำากด

4. ผอานสามารถฝกการคดและสรางจนตนาการไดเองในขณะอาน

49

5. การอานสงเสรมใหมสมองด มสมาธนานกวาและมากกวาสออยางอน ทงน เพราะขณะอาน จตใจจะตองมงมนอยกบขอความ พนจพเคราะหขอความนนๆ

6. ผอานเปนผกำาหนดการอานไดดวยตนเอง จะอานคราวๆ อานละเอยด อานขามหรออาน ทกตวอกษรเปนไปตามใจของผอานหรอจะเลอกอานเลมไหนกได เพราะหนงสอมมาก สามารถเลอกอานเองได

7. หนงสอมหลากหลายรปแบบและราคาถกกวาสออยางอน จงทำาใหสมองของผอานเปดกวาง สรางแนวคดและทศนคตไดมากกวา ทำาใหผอานไมตดยดอยกบแนวคดใดๆโดยเฉพาะ

8. ผอานเกดความคดเหนไดดวยตนเองวนจฉยเนอหาสาระไดดวยตนเอง รวมทงหนงสอบางเลมสามารถนำาไปปฏบตแลวเกดผลด

ฟรานซส เบคอน กลาวถงความสำาคญของการอานทชดเจนและคมคาย วา การอานทำาใหคนเปนคนโดยสมบรณ“ ”

จากคำากลาวอางถงความสำาคญของการอานขางตนสรปไดวา การอานเปนกระบวนการของการรบสารทมความสำาคญตอการพฒนาคณภาพชวตของมนษย ขอมลขาวสารและความเจรญกาวหนาในความรทกประเภท ปรากฏเผยแพรในรปของสงพมพเกอบทงสน ปจจบนแมวาจะมสออน ๆ เขามามบทบาทตอการเรยนรของมนษยมากขน ไดแก วทย โทรทศน ภาพยนตร เปนตน แตการอานกยงถอวาเปนสงทดทไมอาจนำาสออนๆ มาทดแทนได หนงสอเปนกญแจดอกสำาคญทไขไปสโลกแหงสรรพวทยาการ โลกแหงความเพลดเพลนและจนตนาการโดยไมจำากดเวลา สถานท และสนเปลองคาใชจายนอยทสด

สภาพปญหาดานการอานในปจจบนสถตของยเนสโก เกยวกบการผลตหนงสอตอปของประเทศตางๆช

วาประเทศไทยผลตหนงสอในปค.ศ. 2009 (พ.ศ. 2552) ได 13,607

50

เลม เปนอนดบท 29 ของโลก ตากวาประเทศ อหราน ไตหวน เกาหลใต ตรก เวยดนาม อนโดนเซย มาเลเซย และประเทศพฒนาอตสาหกรรมทมประชากรนอยกวาไทย เชน องกฤษ สวเดน เนเธอรแลนดแคนนาดา ฯลฯ

การวจยเรอง การศกษาสภาพการณการอานและดชนการอานของ“ไทย ป 2552” โดยสำานกงานอทยานการเรยนรรวมกบคณะครศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย พบวา ประชาชนไทยอานหนงสอเฉลย 2 เลม ตอป (พ.ศ. 2545) ขณะทประชากรประเทศเวยดนาม เกาหลใตญปน สงคโปรอานหนงสอเฉลยระหวาง 50-60 เลมตอป

การสำารวจการอานหนงสอของประชากร พ.ศ.2551 โดยสำานกงานสถตแหงชาตพบวาประชากร อาย 6 ปขนไป อานหนงสอรอยละ 66.3 และไมไดอานรอยละ 33.7 หรอราว 20.3 ลานคน สถตวาประชากรไทยอานหนงสอถงรอยละ 66.3 คอนขางสง เมอเทยบกบการสำารวจในประเทศอน ทใชคำานยาม การอานหนงสอ ทแตกตางกน ของไทยนนรวมถงการอาน“ ”หนงสอพมพนตยสาร และหนงสอเบดเตลดดวย และไมไดกำาหนดวาใชเวลาอานเฉลยมากนอยแคไหน

แมวาจะเปนทยอมรบกนในเรองบทบาทและความสำาคญของการอานดงกลาวแลว ปญหาอนเกดจากการสอสารดวยการอานกยงปรากฏใหเหนอยเสมอในทนขอประมวลปญหาทพบอยเปนประจำามาพอสงเขปดงน

1. อานผด เพราะขาดความระมดระวง และขาดความรในการอาน เชน อานศพทยากไมถกตอง อานคำาสมาสไมถกตองตามมาตรฐาน

2. อานออกเสยงทม ร ล และคำาควบกลำาไมชด

3. อานเวนวรรคตอนไมถกตอง ทำาใหสอความหมายผดพลาด

51

4. อานหนงสอไมแตก จบใจความสำาคญไมได หรอไดเพยงบางสวน

5. อานแลวไมสามารถวเคราะหและวจารณได 6. ไมชอบอานหนงสอ ขาดวจารณญาณในการเลอกอานหนงสอ ซงเปนเหต

ใหไมพฒนาการอานและไมเกดความคด

จดมงหมายของการอานการอานหนงสอแตละครง ผอานอาจมจดมงหมายทแตกตางกน

แตโดยทวไป การอานหนงสอมกมจดมงหมายอยางใดอยางหนงหรอหลายอยางในเวลาเดยวกน ดงน

1. เพอศกษาหาความร เปนการอานเพอศกษาหาความรในเนอหาวชาตางๆ ทตองการจะศกษา ผอานอาจจะตองการศกษาหาความรโดยละเอยดหรอโดยยอกได หนงสอทใหความรไดแก ตำาราเรยน ตำาราวชาการสาขาตางๆ สารคด เปนตน

2. เพอรขาวสาร ขอเทจจรง เปนการอานเพอคนหาขอมล หรอขอเทจจรง เพอจะไดเขาใจเหตการณและปญหาตางๆ ทเกดขน การอานเพอจดมงหมายน ควรอานใหไดปรมาณมากและใชวจารณญาณในการอาน หนงสอทใหขาวสาร ไดแก หนงสอพมพรายวน รายสปดาห วารสารวชาการ ประกาศและโฆษณาตางๆ เปนตน

3. เพอความเพลดเพลนบนเทงใจ เปนการอานเพอผอนคลายความเครยดและหาความสขใหแกชวต ไดแก การอานหนงสอประเภทบนเทงคด เชน เรองสน นวนยาย สารคดทมเนอหาในทางใหความเพลดเพลน บทกว เปนตน

4. เพอปรบปรงอาชพการงาน เปนการอานทจะชวยใหผอานไดรบประโยชนจากการอานไดเตมท เพราะจดประสงคในการอานเปนตวกำาหนดวธอานและอตราเรวท เหมาะสมกบการอานในครงนนๆ อนจะทำาใหไดรบประโยชนจากการอานเตมทตามทผอานตองการ

52

การอานออกเสยง การอานออกเสยงทงรอยแกวและรอยกรอง ยงแบงออกเปน 2

ชนด คอ การอานออกเสยงตามปกตและการอานทำานองเสนาะ เนองจากในชวตประจำาวนโดยทวไป มกจะพบเหนการอานออกเสยงตามปกต ดงนนในทนจงกลาวถงเฉพาะการอานออกเสยงตามปกตเทานน เพราะวาเรามกมโอกาสทจะอานออกเสยงใหผอนฟงอยเสมอทงในโอกาสทเปนทางการและไมเปนทางการ การอานออกเสยงทเปนทางการ

การอานในใจ การอานในใจเปนลกษณะหรอวธการอานทใชกนมากในชวตประจำา

วน เปนวธการทผอานใชทำาความเขาใจและสรปประเดนสำาคญของเรองทอานไดอยางมประสทธภาพในเวลาอนรวดเรว โดยไมตองเปลงเสยงอานเหมอนการอานออกเสยง

การอานในใจจะมประสทธภาพมากนอยเพยงไร ยอมขนอยกบทกษะอนเกดจากการฝกฝนของผอานเปนสำาคญ เพอใหการฝกฝนการอานในใจพฒนาอยางมประสทธภาพ ขณะฝก ผอานควรระมดระวงและหลกเลยงกรยาอาการอนจะเปนอปสรรคตอการพฒนาสมรรถภาพของการอานในใจดงตอไปน

1.การใชนวชตามตวหนงสอขณะอาน 2.การทำาปากขมบขมบขณะอาน 3.การเปลงเสยงขณะอาน แมจะเปนเสยงแผวเบากไมควรหลกเลยงการอานทละคำาแตควรฝกสายตาใหกวาดไปตามตวหนงสออยางรวดเรวทละประโยคๆหรอทละกลมๆ ของคำาจะทำาใหอานไดเรวขน

การฝกฝนตนเองใหเปนผมสมรรถภาพในการอานในใจ1. อานขอความงาย ๆ ไมมคำาศพทยาก ไมซบซอน ยาวประมาณ

300 คำา

53

2. จบเวลาวาใชเวลาในการอานขอความนนเทาใด3. ตงคำาถามถามตนเองเกยวกบเรองราวหรอขอความนน4. ตอบคำาถามไดมากนอยเพยงใด5. อานขอความนนซำาอกครงหนง พยายามทำาเวลาใหนอยกวา

ครงแรก

6. ตอบคำาถามทตงไวในขอ 3 อกครงหนงวาตอบไดดกวาครงแรกหรอไม

หากผลปรากฏวา เมอฝกถงขนท 6 แลว สามารถตอบคำาถามไดมากขน และใชเวลาในการอานนอยลง กแสดงวาสามารถอานในใจไดเรวขน จากนนจงพยายามฝกฝนตนเองตอไป ดวยการหาบทความทยากขนมาฝกตอไปเรอย ๆ

การอานเพอเกบใจความ การอานเพอเกบใจความ เปนทกษะทมความสำาคญยงในการอาน

หนงสอ การอานไมวาจะเปนการอานแบบใดกตาม ถาผอานไมสามารถจบใจความสำาคญของเรองทอานไดวา เรองทตนอานนนผเขยนกลาวถงอะไร มงเสนอความคดหลกวาอยางไร การอานนนกจดไดวาเปนการอานทลมเหลว ขาดประสทธภาพ การอานเพอเกบใจความเปนพนฐานและเปนหวใจของการอานหนงสอทกประเภท ดงนนนกศกษาในทกระดบจงตองควรฝกฝนการอานอยางสมำาเสมอซงจะทำาใหอานหนงสอไดรวดเรวและจบใจความไดถกตองแมนยำา

54

ลขสทธ (Copyright)

ลขสทธ หมายถง สทธแตเพยงผเดยวทจะกระทำาการใด ๆ เกยวกบงานทผสรางสรรคไดรเรมโดยการใชสตปญญาความร ความสามารถ และความวรยะอตสาหะของตนเองในการสรางสรรค โดยไมลอกเลยนงานของผอน โดยงานทสรางสรรคตองเปนงานตามประเภททกฎหมายลขสทธใหคมครอง โดยผสรางสรรคจะไดรบความคมครองทนททสรางสรรคโดยไมตองจดทะเบยน

การแจงขอมลลขสทธตอกรมทรพยสนทางปญญา มได เปนการรบรองสทธของเจาของลขสทธแตอยางใด แตเปนเพยงการแจงตอหนวยงานราชการวาตนเองเปนเจาของสทธในผลงานลขสทธทแจงไวเทานน โดยผแจงตองรบรองตนเองวาเปนเจาของผลงานทนำามาแจงขอมลลขสทธและหนงสอรบรองทกรมทรพยสนทางปญญาออกให กมไดรบรองวาผแจงเปนเจาของงานลขสทธแตอยางใด หากมขอโตแยงเกยวกบความเปนเจาของลขสทธ ผแจงจำาเปนตองพสจนความเปนเจาของลขสทธ นนเอง

ประเภทของงานทมลขสทธ

55

กฎหมายลขสทธใหความคมครองแกงานสรางสรรค 9 ประเภทตามทกฎหมายกำาหนด ไดแก

1. งานวรรณกรรม เชน หนงสอ จลสาร สงเขยน สงพมพ คำาปราศรย โปรแกรมคอมพวเตอร

2. งานนาฏกรรม เชน งานทเกยวกบการรำา การเตน การทำาทา หรอการแสดงประกอบขนเปนเรองราว รวมถงการแสดงโดยวธใบดวย

3. งานศลปกรรม เชน งานจตรกรรม งานประตมากรรม ภาพพมพ งานสถาปตยกรรม ภาพถาย ภาพประกอบ หรองานสรางสรรครปทรงสามมตเกยวกบภมประเทศ หรอวทยาศาสตร งานศลปะประยกต ซงรวมถงภาพถายและแผนผงของงานดงกลาวดวย

4. งานดนตรกรรม เชน คำารอง ทำานอง การเรยบเรยงเสยงประสานรวมถงโนตเพลงทแยกและเรยบเรยงเสยงประสานแลว

5. งานสงบนทกเสยง เชน เทปเพลง แผนคอมแพคดสก (ซด) ทบนทกขอมลเสยง ทงนไมรวมถงเสยงประกอบภาพยนตร หรอเสยงประกอบโสตทศนวสดอยางอน

6. งานโสตทศนวสด เชน วดโอเทป วซด ดวด แผนเลเซอรดสกทบนทกขอมลประกอบดวยลำาดบของภาพหรอภาพและเสยงอนสามารถทจะนำามาเลนซำาไดอก

7. งานภาพยนตร เชน ภาพยนตร รวมทงเสยงประกอบของภาพยนตรนนดวย (ถาม)

8. งานแพรเสยงแพรภาพ เชน การกระจายเสยงวทย การแพรเสยง หรอภาพทางโทรทศน

56

9. งานอนใดในแผนกวรรณคด แผนกวทยาศาสตร หรอแผนกศลปะ

การลอกเลยนวรรณกรรม (plagiarism) และกฎหมายลขสทธสำาหรบคนทำางานในแวดวงวรรณกรรม ขอบเขตคมครอง

เมอสรางสรรคงานแลวไดรบความคมครองจากกฎหมายลขสทธ จงตองรบรสทธของผเปนเจาของผลงานวามขอบเขตคมครองกวางขวางมากเพยงใด

โดยกฎหมายกำาหนดสทธไวดงตอไปน

1. ทำาซำาหรอดดแปลง

2. เผยแพรตอสาธารณชน

3. ใหเชาตนฉบบหรอสำาเนางานโปรแกรมคอมพวเตอร โสตทศนวสด ภาพยนตร และสงบนทกเสยง

4. ใหประโยชนอนเกดจากลขสทธแกผอน

5. อนญาตใหผอนใชสทธดงกลาวขางตน โดยจะกำาหนดเงอนไขอยางใดอยางหนงหรอไมกได แตเงอนไขดงกลาวจะกำาหนดในลกษณะทเปนการจำากดการแขงขนโดยไมเปนธรรมไมได

57

เจาของงานอนมลขสทธแตผเดยวมอำานาจกระทำาทง 5 ขอน ผใดททำาละเมดสทธของเจาของงานซงกฎหมายคมครองไว จกตองรบโทษอาญาและจายคาเสยหายทางแพงแกเจาของงาน

การคมครองสทธในงานอนมลขสทธชวยสงเสรมใหคนไทยมกำาลงใจในการสรางสรรคงานใหม มใชการคดลอก ดดแปลง งานของผอน กฎหมายจงกำาหนดบทลงโทษหนกและคาปรบทสงมาก ซงไมคมกบการเสยเวลาคดลอกงานแลวอางเปนฝมอของตน

คำาวา Plagiarism มรากศพทมาจากคำาละตน Plagiarius มความหมายวา “ผลกพาตว”

ราชบณฑตยสถานบญญตคำาวา Plagiarism ไว 2 คำาคอ

“โจรกรรมทางวรรณกรรม ” (สาขาวรรณกรรม) กบ “การลอกเลยนวรรณกรรม ” (สาขานตศาสตร)

Plagiarism (โจรกรรณทางวรรณกรรม) หมายถงการกระทำาทเปนการแอบอางงานเขยน หรองานสรางสรรคดงเดมของผอนทงหมด หรอนำามาบางสวนมาใสหรอมาใชในงานของตนเองโดยไมมการอางอง แหลงทไดขอมลมา

ไดแก การขโมยความคด หรอคำาพด หรอขอความ ของบคคลอนมาใชโดยไมอางองแหลงทมา (citation) หรอประกาศเกยรตคณ (acknowledgment) เชน การนำาเอาตนฉบบของผอนมาเขยนใหม และใสชอตนเอง การลอก-แปะ (copy & paste) จากเวบไซต และจากแหลงผลตบทความ (paper mill)

58

Plagiarism จงจดเปนรปแบบหนงของความไมสจรตทางวชาการ (academic dishonesty)

บษบา มาตระกล (2551). กาวทนโลกวทยาศาสตร 8 (2)

สำาหรบการละเมดลขสทธนนมอย 2 ประเดนหลก

1. การทำาซำา หมายถง การคดลอกไมวาดวยวธใดๆ เลยนแบบ ทำาสำาเนา ทำาแมพมพ บนทกเสยง บนทกภาพ หรอบนทกเสยงและภาพจากตนฉบบ จากสำาเนา หรอจากการโฆษณา ในสวนอนเปนสาระสำาคญ ทงนไมวาทงหมดหรอบางสวน สำาหรบในสวนทเกยวกบโปรแกรมคอมพวเตอร ใหหมายถง คดลอก หรอทำาสำาเนาโปรแกรมคอมพวเตอรจากสอบนทกใด ไมวาดวยวธใดๆ ในสวนอนเปนสาระสำาคญ โดยไมมลกษณะเปนการจดทำางานขนใหม ทงนไมวาทงหมด หรอบางสวน (พระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522)

2. การดดแปลง หมายถง ทำาซำาโดยเปลยนรปใหม ปรบปรงแกไขเพมเตม หรอจำาลองงานตนฉบบในสวนอนเปนสาระสำาคญโดยไมมลกษณะเปนการจดทำางานขนใหม ทงน ไมวาทงหมดหรอบางสวน (พระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522)

เรองลขสทธของตำาราหรองานเขยนนนเกดจากการสรางสรรคผลงาน 3 รปแบบ

1. งานเขยนทเขยนจากความคดของตนเอง โดยไมมการคดลอกจากแหลงขอมลอน กรณน งานเขยนจะไดรบการคมครองลขสทธโดยอตโนมต

2. งานแปล ผแปลไดทำาการแปลจากภาษาหนงไปเปนอกภาษาหนง ซงตองไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธกอน ในกรณทเปนการแปลตำารา

59

นน สำานกพมพทผลตงานแปล มกตดตอขออนญาตผานสำานกพมพผดแลลขสทธมากกวาการขอนญาตผานผเขยนโดยตรง ยกเวนแตกรณทรจกกนเปนสวนตว

3. งานเรยบเรยง เปนงานทตองมการเพมเตมรายละเอยดเนอหาจากตนฉบบ และเกดปญหาละเมดลขสทธมาก เกดการฟองรองมากทสด แตสวนใหญยอมความกอนถงศาล

60