UNIVERZITET VITEZ TRAVNIK

UNIVERZITET VITEZ TRAVNIK

Fakultet Pravnih nauka

Esej

TEMA : POMAGANJE KAO OBLIK SAUCESNISTVA

Predmet: Krivino pravo, opi dioProfesor: Prof.dr . Mile Matijevi

Asistent: Mr.sci. iur. Senad HasanspahiStudent: Dalila Berberovic ( FPN 0095-11/ROP)

Travnik, Oktobar 2011.

SADRAJ :

1. UVOD

2. POJAM ,USLOVI I OBLICI SAUESNITVA

2.1. SAUESNITVO SAIZVRILATVO

2.2. SAUESNITVO PODSTREKAVANJE

2.3. SAUESNITVO POMAGANJE

3. POMAGANJE

3.1. RADNJE POMAGANJA

3.2. VRSTE POMAGANJA

3.3. ODGOVORNOST I KANJIVOST POMAGAA

3.4. STICAJ KOD POMAGANJA

3.5. PRODUENO I NEUSPJELO POMAGANJE

3.6. POMAGANJE AKO SAMOSTALNO KRIVINO DJELO

ZAKLJUAK

LITERATURA

1.UVOD

Pomaganje u izvrenju krivinog djela je esta pojava kod kriminalnih radnji. U ovom radu prvenstveno u u uvodnom dijelu pojasniti sam pojam sauesnitva, saizvrilatva, podstrekavanja i pomaganja, a potome malo detaljnije razraditi samu temu , odnosno pojam, osnovne elemente i pojave koje se odnose na pomaganje u izvrenju krivinog djela.2. POJAM, USLOVI I OBLICI SAUESNITVA

Pojam : sauesnistvo predstavlja zajedniko uestvovanje vie lica u razliitim ulogama u ostvarenju krivinog djela. Podrazumijeva dobrovoljnost.

Povezanost vie lica sa krivinim djelom nije sauesnitvo ako je :

pasivno uee

nuno uee (concursus necessarius)

sauesnitvo post delictum

Teorijski koncepti o sauesnitvu :

monistika teorija ( vie njih ostvaruje jedno krivino djelo),

pluralistika teorija ( svaki sauesnik ponaosob ini samostalno krivino djelo)

Odredjenje sauesnikih radnji prvenstveno zavisi od shvatanja pojma izvrilatva : ue shvatanje ( objektivna teorija sauesnitva)- izvrilac je onaj ko poduzima radnju izvrenja,

ire shvatanje (subjektivna teorija sauesnitva)- svi sauesnici su izvrioci KD

Najea pravna pitanja jesu ustvari oblici , doprinos svakog od sauesnika te njihova medjusobna povezanost.

Uslovi za sauesnitvo : postojanje glavnog izvrioca

uzrona veza izmedju radnji sauesnika u uem smislu i KD

krivica sauesnika

Neposredni izvrilac mora ui u kriminalnu zonu, jer su radnje sauesnika zavisne od radnji glavnog izvrioca. Izvrilac je lice koj eposredstvom drugog lica izvrava krivino djelo ( ako to lice ne moe biti smatrano izvriocem). Njegovom radnjom se prouzrokuje kriminalni rezultat, dok se radnjama sauesnika stvara dopunski uslov.

Oblici sauesnitva ovisno od shvatanja u uem i irem smislu:

saizvrilatvo

podstrekavanje

pomaganje

2.1. SAUESNITVO SAIZVRILATVO

Teorijska shvatanja o saizvrilatvu :

formalno objektivna teorija( radnja)

subjektivna teorija (usmjerenost volje)

mjeovita teorija (teorijapodijele uloga) teorija vlasti nad djelom (tok izvrenja i rezultat odluujue zavise od njegovog doprinosa)

Izvrilac (jedinstven ili neposredan) je lice koje svojom radnjom ostvaruje objektivna i subjektivna obiljeja zakonskog bia krivinog djela.Posredni izvrilac je lice koje posredstvom drugog lica ostvaruje obiljeja krivinog djela.

Saizvrilatvo postoji ako vie lica uestvovanjem u radnji izvrenja sa umiljajem ili iz nehata izvre KD ili ostvarujui zajedniku odluku drugom radnjom sa umiljajem bitno doprinesu izvrenju krivinog djela.

Kod delicta propria saizvrilac moe biti samo onaj ko moe biti i samostalan izvrilac; Prividno saizvrilatvo je paralelno ili nepravo saizvrilatvo, i treba ga razlikovati, dok nuno saizvrilatvo nije saizvrilatvo.

2.2. SAUESNITVO PODSTREKAVANJE

Podstreka je moralni autor djela. Zakonska definicija podsrekaa : Ko drugoga sa umiljajem podstrekava da uini krivino djelo kaznit e se kao da ga je sam uinio(l.30KZBiH st.1). U teoriji podstrekavanje znai umiljajno stvaranje, izazivanje ili uvrivanje odluke kod drugoga da izvri krivino djelo svakom za to potrebnom radnjom.

Vrste :

direktno podstrekavanje; sam podstie izvrioca

indirektno podstrekavanje; podstie drugo lice da podstrekne izvriocaUmiljaj podstrekaa mora da obuhvata svijest o izvriocu i o djelu.

Podstrekavanje se odnosi na odredjeno lice i odredjeno krivino djelo Ko drugoga sa umiljajem podstrekava na uinjenje krivinog djela za koje se po zakonu moe izrei kazna zatvora od 3 godine ili tea kazna, a krivino djelo ne bude ni pokuano, kaznit e se kao za pokuaj krivinog djela (l.30 KZBiH st.2).

2.3. SAUESNITVO - POMAGANJEPomaganje je umiljajni doprinos ostvarenju krivinog djela.Izvrilac samostalno izvrava KD

Pomaga zajedniko ostvarenje krivinog djela

3. POMAGANJE

Pomaganje je umiljajno poduzimanje radnje kojom se doprinosi uinitelju da uini odredjeno krivino djelo. (l. 31 KZBiH;l.33KZFBiH;KZBDBiH;l.25 KZRS).Radnja pomaganja se sastoji u preduzimanju takvih djelatnosti kojima se ne ostvaruje radnja uinjenja, ve se doprinosi njenom ostvarenju. Za razliku od uiniteljstva, pomaganjem se ne ostvaruje uzrok nego samo uvjet posljedice. Pomaganje postoji samo kada je kod uinitelja ve stvorena odluka o izvrenju krivinog djela.

Vremenska dimenzija pomaganja:

prije izvrenja djela (fiziko pomaganje ima karakter pripremnih radnji)

u toku izvrenja krivinog djela-do dovrenja djela u materijalnom smislu

poslije izvrenja ( nije mogue ako pomo nije obeana prije izvrenja)

Za postojanje pomaganja nuno je postojanje odredjenog odnosa izmedju pomagaa i uinitelja djela, kao i izmedju pomagaa i krivinog djela ije se ostvarenje pomae. Dovoljno je da pomaga zna za izvrioca, ali nije nuno da ga lino poznaje. Pomaganje mora biti usmjereno na uinjenje odredjenog krivinog djela. Za postojanje pomaganja potreban ej umiljaj pomagaa koji je dvostruk, te obuhvata svijest da svojim radnjama dovodi, doprinosi ostvarenju krivinog djela, te da doprinosi ostvarenju bitnih obiljeja tog krivinog djela.

3.1. RADNJE POMAGANJA

Radnje pomaganja ( navedene u KZ) :

davanje savjeta ili uputstva kako da se izvri krivino djelo

stavljanje uiniocu na raspolaganje sredstva za izvrenje krivinog djela

unaprijed obeano prikrivanje krivinog djela, uinioca, sredstava izvrenja, tragova, predmeta pribavljenih krivinim djelom

U preduzimanju ovakvih djelatnosti moe uestvovati vie osoba pa tada postoji sapomaganje.

3.2. VRSTE POMAGANJA

S obzirom na karakter djelatnosti : fiziko i psihiko

Fiziko pomaganje postoji kada se preduzimaju djelatnosti fizikog, materijalnog karaktera kojim se doprinosi ostvarenju krivinog djela ( nabavka sredstava KD...).

Psihiko pomaganje postoji kada se poduzimaju djelatnosti psiholoke prirode ( davanje savjeta, obeavanje prikrivanja KD...)

Prema nainu pruanja pomoi : neposredno i posredno

Neposredno pomaganje postoji kada pomaga sam preduzima radnje kojima olakava i omoguava uinjenje krivinog djela uinitelju.

Posredno pomoganje je pomaganje preko treeg glavnog pomagaa, i javlja se u dva oblika:

kao samopomaganje ( vie pomagaa koji imaju neposredan kontakt sa izvriocem)

kao pomaganje pomagaa (lanano pomaganje).

S obzirom na vrijeme pruanja pomoi: prethodno, istovremeno,naknadno pomaganje ( pogledati str. 4 vremensku dimenziju pomaganja). Poseban sluaj: pruanje pomoi poslije uinjenja krivinog djela koji se naziva doticaj sa krivinim djelom. Moe se ostvariti prikrivanjem tragova, predmeta ili samog krivinog djela.Moe biti lino, to podrazumijeva pomaganje izvriocu krivinog djela da ne bude otkriven, i stvarno kada se skrivaju tragovi i predmeti krivinog djela.

Ne predstavlja pomaganje u krivinopravnom smislu, ali obeano prikrivanje predstavlja pomaganje kao oblik sauesnitva. Ako nije obeano kanjeva se samo ako je u zakonu predvidjeno kao samostalno krivino djelo.

Prema nainu uinjenja: pozitivno i negativno

Pozitivno pomaganje se ostvaruje aktivnom radnjom ( injenjem).

Negativno pomaganje se ostvaruje neinjenjem i moe biti ostvareno samo u sluaju kada postoji obaveza pomagaa na injenje.

3.3. ODGOVORNOST I KANJAVANJE POMAGAAOdgovornost sauesnika je neovisna od krivice glavnog izvrioca. Kod pomaganja odgovornost je u granicama sopstvenog umiljaja. Nehatno pomaganje ne predstavlja pomaganje u krivino pravnom smislu.

Direktni umiljaj postoji u sluaju kada je pomaga znao i htjeo da svojom radnjom doprinosi uinjenju krivinog djela.

Eventualni umiljaj postoj u sluaju kada je pomaga bio svjestan da svojom radnjom pristupa uinjenju krivinog djela. Umiljaj pomagaa treba da sadri svijest o svim elementima bia krivinog djela. Pomaga ne moe biti posredni uinitelj krivinog djela osim u posebnim, zakonom izriito predvidjenim sluajevima. Za postojanje krivine odgovornosti pomagaa, nije odluujue da li je uinitelj postupao umiljajno. Ako je uinitelj izvrio krivino djelo pomaga se kanjava kao da ga je sam uinio. Kanjava se kaznom za to djelo propisanom u KZ, ali se moe i blae kazniti. ( jer on nije ni intelektualni ni faktiki autor krivinog djela)Ako je krivino djelo ostalo u pokuaju pomaga se kanjava za pokuaj (ako se pokuaj uope kanjava za to kd).

Postoji mogunost i oslobadjanja od kazne, ali ako pomaga dobrovoljno sprijei uinjenje krivinog djela( l.32 st.2 KZBiH;l.34 st.2 KZFBiH).

3.4. STICAJ KOD POMAGANJA

Mogu je idealni i realni sticaj kod pomaganja. Idealni sticaj postoji ako je pomaga sa jednom radnjom doprinjeo uinjenju vie krivinih djela. Realni sticaj postoji kada pomaga sa vie radnji doprinese ostvarenju vie krivinih djela. Nema realnog sticaja ako je pomaga preduzeo vie radnji u uinjenju samo jednog krivinog djela.3.5. PRODUENO I NEUSPJELO POMAGANJE

Produeno pomaganje postoji kada pomaga u vie mahova prua pomo jednoj osobi radi uinjenja vie istih ili istorodnih krivinih djela prema istom pasivnom subjektu.

Neuspjelo pomaganje postoji kada pomaga ostvari radnju pomaganja, a uinitelj ne preduzme radnju uinjenja ili uini krivino djelo neovisno od radnje pomaganja. ( ne kanjava se za neuspjelo pomaganje).

3.6. POMAGANJE KAO SAMOSTALNO KRIVINO DJELO

U nekim zakonom odredjenim sluajevima pomaganje se tretira kao samostalno djelo, a to znai da za odredjenu radnju pomaganje je zakonom propisana ta radnja kao KD koj eprati sankcija. Moe biti propisano kao samostalno djelo kada druga radnja nije KD.Takvi sluajevi su:

navodjenje i pomaganje u samoubistvu

nedozvoljeni prekid trudnoe

kada se nastoji otrije kazniti

pomaganje neprijatelju, omoguavanje bjekstva licu lienom slobode

ZAKLJUAK

Da bi predstavljale pomaganje, pomagake radnje moraju doprinositi ostvarenju KD, imati odredjen znaaj u njegovu izvrenju, moraju potpomagati, unaprijedjivati njihovo izvrenje.S druge strane, ne zahtijeva se da pomagake radnje imaju odluujuu ulogu u izvrenju krivinog djela u smislu formule conditio sine qua non, tj. Da bez tih radnji djelo ne bi bilo izvreno.

Redovan oblik pomaganja je neposredno pomaganje.

Za razliku o dpodstrekavanja moe biti izvreno i ne injenjem.

Pomaganje je umiljajno podupiranje tudjeg krivinog djela, i zakon predvidja kanjavanje pomagaa kao da je i sam uinio KD.

Mnogobrojni su primjeri na ovu temu i u sudskoj praksi, a posebna panja je posveena djelima pomaganja prema kojima se ophodi kao prema samostalnom djelu, ali s obzirom da je ovoj esej a ne seminarski rad nisam puno detaljisala temu.

LITERATURA

Prirunik za polaganje pravosudnog ispita

KZBiH

KZFBiH

KZBDBiH

KZRS

Borislav Petrovi; Krivino pravo ;opi dio; Sarajevo 2005.Babi-Markovi; Krivino pravo;opi dio;Banja Luka 2008.PAGE 9