افريني كار

www.mandani4.blogfa.com

الرحيم الرحمن الله بسم1

چكيده :

2

کارآفرینی به عنوان پدیده ای نو ظهور ، به تازگی در محافل علمی ایران مطرح ش��ده اس��ت . احی��ای میالدی ب��از می گ��ردد؛ ک��ه آن را " انقالب1980تحقیق��ات و عملی��ات ک��ارآفرینی در دنی��ا ب��ه ده��ه

کارآفرینانه " نام گذاری کرده اند . " جان تامپس��ون " معتق�د اس�ت رفت��ار کارآفرینان�ه نی��ازی فراگ�یر و ضروری برای تمامی سازمان ها )دولتی ، خصوصی ، داوطلبانه و غیره ( با هر اندازه ) بزرگ ، متوسط

( .281، ص 1999و کوچک ( است ) تامپسون ، این مقاله دیدگاهی از علم کارآفرینی، تحت عنوان " کارآفرینی اجتماعی" را به عن��وان ی��ک فراین��د ک��ه تغییر اجتماعی را تسریع می کند و نیاز های مهم اجتماعی را مورد خطاب ق��رار می ده��د ، مط��رح می کند . کارآفرینی اجتماعی به عنوان مقوله ای متفاوت از دیگ��ر اش��کال ک��ارآفرینی ، ب��ه ط�ور نس��بی در ارتفای ارزش های اجتماعی و توسعه در مقابل کسب ارزش اقتص��ادی ارجحیت بیش��تری را کس��ب می کند . در اين مقاله ابتدا مروري بر مفاهيم كلي ك��ارآفريني خ��واهيم داش��ت س��پس س��رمايه اجتم��اعي، مفاهيمي از كارآفريني اجتماعي و چار چوب هاي نظري اين مقوله جدي�د ، جايگ�اه آن نس��بت ب�ه س�اير مقوله هاي كارآفريني ،ويژگي هاي رفت��اري كارآفرین��ان اجتم��اعي و در نه��ايت م��دلي ب��راي ك��ارآفريني

اجتماعي مطرح مي شود .

کلمات کلیدی :

؛4؛بخش داوطلبانه3؛سازمان های غیرانتفاعی2؛سرمایه اجتماعی1کارآفرینی اجتماعی5کسب وکار نوآور

و مقدمه :مرور ادبیات

مرور ادبیات این مقوله نشان می دهد که ب�رای این موض�وع هیچ چ�ارچوب تئ�وریکی یکپارچ�ه ای وج�ود ندارد . به ویژه ، مفهوم سازی های اخیر با در نظر گرفتن وي��ژگي ه��اي واح��د و يكس��ان از ك��ارآفريني اجتماعي و زمينه اي كه در آن كار مي شود شكست خورده است .س��ارمان ه��اي ك��ارآفرين اجتم��اعي نيارمند هستند تا با فرهنگي بدست آمده در نوآور ب��ودن ،. بيش فع��ال ب��ودن و م��ديريت ريس��ك تط��ابق يابند ؛آن ها نيازمند هستند تا فنون تصميم بر مبناي برنامه ريزي پويا را براي بهبود م��ديريت در فع��اليت هاي خويش توسعه دهند .كارآفرينان اجتماعي مي توانند در واق��ع رق��ابتي ب��ودن خ��ود را حف��ظ كنن��د در حالي كه هدف عالي اجتماعي خود را به اتمام برسانند .كارآفرينان اجتماعي همچون كارآفرينان تج��اري بواسطه تركيبي از انگيزاننده ها، برانگيخت�ه مي ش�وند .مح�رك ه�اي معم�ول ش�امل تماي�ل ب�راي خ�ود تكاملي، استقالل شغلي و فرصت ه��ايي ب��راي خالقيت مي باش��د .مح��رك ه��اي منحص��ر ب��ه ف��رد ب��راي كارآفرين�ان اجتم�اعي ش��امل نوس�ازي ف�ردي، جس��تجو ب�راي ح�ل مش��كالت اف�راد و تعه��د ب�ه جامع��ه ) همچون تعهد براي جامعه اي پايدار ( يا همبستگي در جامعه ) همچون مشاركت افراد در مش��كالت

جامعه ( مي باشد .1 -Social Entrepreneurship2 -Social capital3 -Not- for- profit organizations )NFPs( or Non-profit organizations)NPOs(4 -Voluntary section5 -Innovative business

در سالهای اخیر یک صعود ناگهانی از تمایل در کارآفرینی اجتماعی به وسیله چندین تعقیر اتفاق افتاده( .NEPsدر محیط رقابتی که سازمانهای بدون سود با آن مواجه شده اند به وجود آمده است )

در محیطی کامال رقابتی قرار دارند که به وسیله نیازهای فزاینده در مجموع اهدافNFPsامروزه خویش ) اجتماع ( مشخص می شوند و عموما سرمایه گذاری )منابع تامین مالی ( محدودتری در محیط

با رشد رقابت برای وام دهنده ها و امتیاز دهندگان وجود دارد . ابتکارات دولت نوآور دگرگون کرده و همچنین ایجاد کنندگان خدمات تجاری را به سمت بازارهایی که به را NFPsاست روابط بین دولت و

3

منحصرا خدمات ارائه می شد جلب و جذب کنند این مسئله آنهارا مجبورNFPsطور سنتی به وسیله کرد که خودشان را برای موقعیت رقابتی در فعالیت خویش تطابق دهند برای تمرکز روز نتایج به

وسیله سیاست دولت هدفگیری می شوند و به منظور پیگیری راههای نوآورند در ارائه ارزشهای برتر ( به آنها نیرو2001در جهت بازار هدف و تسخیر و کسب مزیتی رقابتی برای سازمانهای اجتماعی )

وارد کرد . اما در حالی که ادبیات عمدتا در ده های محدود اخیر رشد کرده اند بحثی اساسی در زمینه مفهوم

سازی کار آفرینی اجتماعی باقی می ماند کار آفرینی جتماعی به صورت پدیده ای باقی می ماند ولیمفهوم آن به خوبی تعریف نشده است .

اجماعی در حال پدیدار شده است . که ادراک کار آفرینی اجتماعی و کار آفرینان اجتماعی مهم است.این قضیه مورد اشاره قرار گرفته است که کار آفرینان اجتماعی رهبری متفاوت و نوآورانه در

( آن همچنین پیشنهاد dees 1998 praphu 1998شرکتها و موسسات اجتماعی را مهیا می کنند. ) شده است که نتایج کارآفرینی اجتماعی در یک سازمان با کسب مزیتی رقابتی پایدار و پذیرش آن در

weerawandena sull van mostجهت کسب ماموریت اجتماعی آن )اجتماعی اش( همراه است ) گوییم که کارآفرینی اجتماعی را می بایستی در درون محیط ها می با نشان دادن این ربط.(2001

رقابتی تری که در آن فعالیت می کنند تصور کنیم . مفاهیمی که در شرکتهای سود ده ) سود آور( نشات گرفته اند در صورت ایجاد بصیرتهای با ارزش

را محدود و کنترل نمی کنند به NFPsنسبت به رفتار و سلوک کارآفرینانه خصوصیات موثر و بی نظیر کارآیی موثر را در خالل به دست آوردن ماموریت اجتماعی شان حفظ می کنند . NFPsویژه چنانچه

از لحاظ اجتماعی کار آفرین نیستند. به طریقی مشابه همهNFPsبا این فرضیه شروع کردیم که همه کسب و کارهای در جهت سود آوری کار آفرینانه نیستند. ما گمان می کنیم که سازمانهایی که از لحاظ

اجتماعی کارآفرینانه هستند ویژگیهای رفتاری معینی را در واکنش به محیط نشان می دهند . خویش تشخیص میNFPاین تصمیمات و بصیرت استراتژیک آنها می باشد که ایشان را از همتایان

دهیم. هدف تحقیق ما پیش بردن ) ارتقا( مفهوم سازی ساخت کارآفرینی اجتماعی مبنی بر پژوهشیتجربی به وسیله به کار بردن شیوه متد توری بیان شده می باشد .

این مطالعه می باید نشان می دهد که کارآفرینی اجتماعی ساخت چند بعدی کران دار می باشد که عمیقا در ماموریت ) اهداف عالی ( اجتماعی سازمان ریشه کرده است و برای ثباتش از آن مشتق

می شود . و به شدت تحت تاثیر آن است و به وسیله پویاییهای محیطی شکل می گیرد . این مقاله با توجه به

جزئیات ادبیات که اساس و بنیان را برای مطالعه آماده می کند پیش می رود ما بنا را بر این می نهیم که این ادبیات چند تکه شده است و کمبودی در چارچوب توریکی مربوطه وجود دارد بنابر این در

بازتاب نیاز برای التزام به پژوهش تجربی اساس را در سازمانهای کارآفرینانه اجتماعی بنا نهاده ایم . مروری بر کارآفرینی

جان تامپسون معتقد است که رفتار کارآفرینانه نیازی فراگیر و ضروری برای تمامی سازمانها ) دولتی(1999خصوصی داوطلبانه و غیره...( با هر اندازه ) بزرگ متوسط و کوچک( است) تامپسون،

نام1 میالدی باز می گردد که آن را دو انقالب کارآفرینانه1980تحقیقات و عملیات کارآفرینی به دهه گذاری نموده اند و این انقالب هنوز هم استمرار دارد و به ایجاد فضای باز اقتصادی در چین و ویتنام

فروپاشی بلوک کمونیست در اروپا و اتحاد جماهیر شوروی کمک نموده است .سازمان های بین الدولی همچون سازمان ملل متحد در امر توسعه کارآفرینی درگیر شده اند و دولتهای مختلفی به ترقیب کار

آفرینی در افراد جامعه پرداخته اند به عنوان نمونه در امریکا رشته های مختلف کارآفرینی ظهور نموده

4

و دولت سنگاپور کارآفرینی را به عنوان یکی از مهمترین عوامل در فرآیند رشد و توسعه اقتصاد ملیمورد شناسایی قرار داده است .

تالشهای کار آفرینانه در آفریقای جنوبی هند اروپا روسیه ایرلند استرالیا و سایر کشور ها نیز بسیار ( 13 . 1996چشمگیر بوده است .) هین چای کو

بر این3 و لوئیز2کارآفرینی پدیده ای است که شرایط محیطی در آن تعین کننده است که موریس باورند که ترکیب زیرساخنهای محیطی درجه آشفتگی محیطی و تجربیات محیطی افراد جامعه بر

( تئوریهای جامعه35 . 1995سطح انگیزه کارآفرینانه جامعه تاثیر گذار است ) موریس و لوئیز شناسی کارآفرینی به بررسی این موضوع می پردازند که چگونه محیط بر کارآفرینی تاثیر گذار است )

( طبق نظر جفری تیمونز آنچه در محیط مطلوب کارآفرینانه مورد نیاز است56 . 1999هرلی محیطی می باشد که ویژگیهای اجتماعی سیاسی و آموزشی را با هم ترکیب نماید به ویژه این محیط نیازمند فرهنگی است که برای کارآفرینی ارزش قائل می شود تحصیل اجباری است حکومت به طور

جدی از علوم محض و کاربردی حمایت می کند کارآفرینی را با خط مشی روشنفکرانه پرورش می ( 62 . 2000دهد و دانش آموزان نخبه را تربیت می کند ) الیسیون و مریسین

1. entrepreneurial revolution 2 . morris 3 . harieg

بر این باورند که فرهنگ در توسعه کارآفرینی از جایگاه واالیی برخردار است زیرا2 و ورتزل1ورنونفرهنگ تعیین کننده نگرشهای افراد در جهت آغاز فعالیتهای کار آفرینی است) الیسون و مریسون،

2000 . 51.) برای ایجاد یک فعالیت موفق ضروری است تا محیط کارآفرینانه در صنعت خویش را شناسایی کنیم .

اند : کرده انبوهی از مسیرهای کارآفرینانه وجود دارد تعدادی از محققان مسیرهای زیررا شناسایی – توسعه کسب و کارهای خانگی 1- حرکت در جهت ارائه خدمات اطالعاتی 2 – افزایش برون سپاری 3 – ایجاد اتحادهای استراتژیک جدید 4 – حرکت به سوی جهانی شدن 5 – عدم استخدام های جدید در راستای توسعه کار آفرینی6 – بازسازی کسب و کارهای آغاز شده7 – افزایش کسب و کارهای با مالکیت زنان و اقلیت ها 8 – توسعه کسب و کار های با اهداف غیر انتفاعی و توسع کار آفرینی اجتماعی9

1 . Vernon 2 . wortzel

انواع کار آفرین: این سوال که :) کار آفرین کیست؟( پیش از هر موضوع دیگر کار آفرین مورد بررسی قرار گرفته

است . این در حالی است که شواهد چندی نشان می دهند که کارآفرینان به طور کلی ویژگیهای

5

مشخصی دارند. مانند سطح باالی انگیزش به موفقیت مرکز کنترل درونی و تحمل ابهام . به نظر نمی رسد که این ویژگیها تنها ویژگی های یک کار آفرین باشند بله ممکن است به تشخیص مقوله های

مختلف کارآفرینان کمک کند .برای مثال ) اسمیت و میلر ( کارآفرینان ماهر را از ) فرصت طلبان ( جدا می کنند و به این نکته توجه دارند که فرصت طلبان وفق پذیرند و رشد محورتر هستند .در این جا

چهار نوع از کار آفرینان مشخص می شوند که عبارتند از :

- کار آفرینانی که بر حرکتهای جسورانه تاکید می کنند و برای موفقیت بر انگیخته می شوند .- کار آفرینانی که کسب و کارهایی حول فروشندگی و شبکه بندی ایجاد می کنند .

- کارآفرینانی که بر اختراع و نو آوری تاکید دارند. - و آنهایی که برای قدرت برانگیخته می شوند و تمایل برای رهبری دارند .البته یک فرد ممکن است در

بیش از یک مقوله قرار گیرد .مدل مخاطره کار آفرین :

اینکه کار آفرین یک الگوی سرمایه گذاری در ذهن داشته باشد و بداند چه موقع یک کسب و کار یامخاطره را شروع کند حائز اهمیت است.

اولین الگو یک مدل درآمدی است که در آن کار آفرین به کسب و کار یا مخاطره بر اساس جایگذین درآمد نگاه می کند . یعنی بعد از یک دوره شروع اولیه و در نظم کوتاه منطقی مخاطره جریان

منظمی از درآمد را فراهم می آورد که استاندارد کار آفرین بسیار باالیی را حمایت می کند . دومین مورد یک الگوی رشد است که در آن کار آفرین مخاطره را شبیه رشد بسیار باالی موجودی

می بیند که برخی پاداشهای اضافی را پرداخت می کند اما کار آفرین کسب سرمایه عمده را در پنج سال یا بیشتر از آن تشخیص می دهد کارآفرین زمانی یک درآمد پایین را می پذیرد که سرمایه گذاری

مجدد به همان اندازه ممکن بوده و یا حتی سرمایه اضافی برای حمایت از رشد اجتماعی صرف شود .اما این مسیر نتیجه مهمی را که کار آفرین تشخیص می دهد زمان مخاطره جویی

عمومی یا خریداری سهام است . سومین الگو کوتاه مدت است که یک الگو ی فرضی است و در آن کار آفرین به شکلی اساسی

خواستار آغاز مخاطره و کار آیی در بازار است در این جا کاال یا محصول و خدمت فقط به بهترین پیشنهاد دهنده فروخته می شود . می توان این پدیده را با تعدادی از شرکتهای اینترنتی امروز ی تطبیق

داد . این مدلها همچنین اشارات ضمنی مهمی به چگونگی ایجاد کسب و کار و مخاطره دارد برای مثال کار

آفرینان الگوی درآمد را اغلب در مراحل اولیه مخاطره یا سبک زندگی انواع کسب و کار ها به کار میگیرند .

آنها احتماال بر پس انداز و بدهی و وام تاکید بسیاری دارند در حالی که افرادی که بر الگوی رشد تاکید می کنند مستعد افزایش کنترل بوده و بر شرکاء و برابری مالی صحه می گذارند و در مقابل افرادی

که از یک الگوی فرضی استفاده می کنند تمایل شدیدی به اجاره کردن و به دست آوردن منابع و بدونسپاری بخشهای اصلی کسب و کار دارد .

مفهوم کسب و کار نوآور : کارآفرینی به طور کلی به معنی فرصت طلبی است یک فرصت می تواند به عنوان یک مجموعه

مطلوب از شرایط ایجاد شده و یک نیاز یا تشریح یک مفهوم کسب و کار باشد . مفهوم کسب و کار به سرمایه گذاری روی فرصتهای جدید به صورت عوامل بی نظیر یا نو آور اطالق

می شود . این خصوصیت می تواند در تولید یا ارائه خدمت در کسب و کار یا در برخی جنبه هایعملیابی مخاطره جویی مانند روشهای توزیع یا رویکرد قیمت گذاری منعکس شود .

6

چارچوب انواع نو آوری :- جدید بودن محصول یا خدمت در دنیا

- جدید بودن محصول یا خدمت در بازار کشور - جدید بودن محصول یا خدمت موسسه در صورتی که حد اقل یک رقیب داشته باشد

- اضافه کردن به خط تولید محصول یا خدمت موسسه - بهبود تولید و خدمت اصالح شامل کار برد ویژگیهای جدید انتخاب یا تغییرات جدید

- کاربرد جدید از خدمت یا محصوالت موجود شامل یه که گیری برایبخش جدیدی از بازار - استقرار دوباره خدمت یا محصول موجود

- بهبود فرایندها که منجر به ایجاد ارزش برای مشتری شود افزایش بهره وری و کاهش هزینه شود - اجرای سیستم یا رویه جدید

- ساختار یا شکل سازمانی جدید - روش تولید جدید

- رویکرد فروش یا بازاریابی جدید - برنامه حمایت از مشتری جدید

- کانال و روش توزیع جدید - رویکرد استراتژیک جدید - روش جدید تامین منابع مالی

- رویکرد جدید قیمت گذرای - تکنیک جدید خرید

مفهوم سرمايه اجتماعي ميالدي به سمت مفاهيم سرمايه انساني و مالي پيش رفت .90مفهوم سرمايه اجتماعي در طي دهه

براساس نظر بورديه و واکون سرمايه اجتماعي يک امتياز فردي يا گروهي است. که از دسترسي به يک شبکه بادوام از روابط نهادي ) کم يا زياد( حاصل آمده است. در مقابل، کولمال عقيده دارد که اين

مفهوم در رابطه ميان افراد جاي گرفته است و شامل وظايف و انتظارات و شبکه هاي ارتباطي و هنجارهاي اجتماعي آن ها مي شود. براي مثال مي توان به گرايش هاي بي اعتماد و سراسر اعتماد و يا اعتماد به خانواده در مقابل اعتماد به اجتماع اشاره کرد. سرمايه اجتماعي متنوع ترين نوع سرمايه

مي باشد. » کولمن« معتقد است که سرمايه اجتماعي يک پديده دروني است که در روابط اجتماعي نمود پيدا

مي کند و در مقابل » فوکوياما« مي گويد سرمايه اجتماعي مفهومي کامالً اجتماعي است و از اعتمادو همکاري ميان انسان ها ناشي مي شود.

» ولکاک« و » فدرک« و همکاران معتقدند که مفهوم سرمايه اجتماعي شامل دو بُعد متعادل مي باشد: اول، شفافيت ) سرمايه اجتماعي به دليل کانال هاي ارتباطي مختلفي که در اختيار دارد، مي

تواند هزينه هاي مبادالتي را در جامعه کاهش دهد( و دوم، پتانسيل عقالني اگر به افزايش بازده صرفه جويي در مقياس در بخشي از اقتصاد کمک بسياري مي کند. به بيان بهتر، سرمايه اجتماعي براي

کاهش سرعت بازده نزولي، کارآيي بسياري دارد. » پيتزا« و »جيورجي« دو مفهوم ديگر را به دو مورد قبلي اضافه مي کنند: الف( سرمايه اجتماعي حوزه عمل گسترده اي دارد و کمک زيادي به شکوفايي سرمايه انساني و مهارت هاي کار آفريني مي کند زيرا به وسيله آن مي توان هزينه هاي توليد خالقانه

را کاهش داد.

7

ممکن است جا به جايي فراواني ميان سرمايه انساني و سرمايه اجتماعي وجود داشته ) به اين معنا که اين دو سرمايه به هم تبديل شوند و به طور خاص سرمايه اجتماعي به سرمايه اقتصادی تبديل

گردد.( بنابراين : اگر بپذيريم که سرمايه گذاري بر روي سرمايه اجتماعي دارد. آن گاه راه ديگري براي کند

کردن فرايند بازده نزولي يافته ايم. بنابراين رشد اقتصادي و سرمايه اجتماعي نسبت مستقيمي با يکديگر دارند و انباشت سرمايه اجتماعي نقش سوخت را براي حرکت موتور رشد اقتصادي ايفا مي

کند.: سرمايه اجتماعي موتور محرکه رشد اقتصادي است.1قضيه : کار آفرين باعث تقويت سرمايه اجتماعي مي شود.2قضيه : کار آفرين تأثير مثبتي بر رشد اقتصادي دارد.3قضيه

کارآفرینی اجتماعی اعتقاد دارد که در یک سطح کالن ) کارآفرینی سازنده و(OECD)سازمان همکاری و توسعه اقتصادی

مفید اساس و بینایی برای رشد اقتصادی ایجاد اشتغال و نوآوری (کارآفرینی اجتماعی به عنوان یک ابزار مفهومی برای تغییر های اجتماعی مورد توجه واقع شده است . بنابراین چون این مفهوم فرصتی

برای تحول اجتماعی به وجود می آورد در هر بخش و در هر جامعه ای مورد توجه قرار می گیرد . در زمینه کارآفرینی اجتماعی درک تعاریف هریک از سه بخشی که کار آفرینان می توانند در آنها

فعالیت نمایند مهم می باشد . این سه بخش عبارتند از : - بخش خصوصی : که از آن به عنوان بخش انتفاعی یا بخش سود آور یاد می شود . این بخش به مسائل اقتصادی که به فعالیتهای سود آور به منظور ایجاد دارایی برای مالکان و ذی نفعان یاسهام

داران متمرکز است تاکید دارد . - بخش عمومی : این بخش به وسیله حکومت کنترل می شود و بر اجرای سیاستهای حکومتی تاکید

دارد . - بخش داوطلبانه : از آن به عنوان بخش سوم بخش اجتماعی بخش شهروندی یا بخش بدون سود

نیز یاد می شود . آن یک بخش اقتصادی است که به فعالیتهای غیر انتفاعی گرایش دارد و به شدت بر حمایتهای داوطلبانه برای بقای خود متکی است . فلسفه وجودی سازمانها بر این بخش ماهیت

ایثارگرانه آنها به جای تولید سود و افزایش ارزش سهام داران است . سازمانهای غیر انتفاعی داوطلبانه به طور ویژه درگیر عملیات هماهنگی و جذب منابع هستند و بیشتر

کار آنها میانجی گری است . البته این سازمانها به هماهنگی و حمایت سازمانهای غیر انتفاعی دیگر نیز کمک می کنند . چنین سازمانهایی به عنوان تسریع کننده )کاتالیزور( اساس یا منبع تخصص اطالعات

تحقیقات هستندبه کار گیری مدل برای تعریف مفهوم کار آفرینی اجتماعی به تبیین بیان درستی از آن کمک می کند. در این جا این مدل بیان می شود که به سه نوع متفاوت کارآفرینی می پردازد که

عبارتند از:کار آفرینی خصوصی، دولتی و اجتماعی

پروه های کارآفرینانه اجتماعی می توانند سهم مثبتی در توسعه اجتماع به طور موثر و مداوم داشته باشند . عواملی که در موثر بودن و موفقیت کارآفرینی اجتماعی سهم دارند عبارتند از : نوآوری و استفاده از تجربه های دست اول در راه تالش برای تعقیر دادن ادراکات اجتماعی سنتها نگرشها و

رفتارها . جنبه های اثر گذار کار آفرینانه اجتماعی شامل تعقیرهایی در نگرشها و رفتار اجتماعات مجاور

گسترش ایده کارآفرینی اجتماعی ایجاد اشتغال و اثر گذاری بر سیاست ملی است . همچنین عواملی

8

که این اثرگذاری را تحت تاثیر قرار می دهند عبارتند از : شخصیت کار آفرین اجتماعی و منابع آمادهشده ای همچون دانش نمونه ها یا الگوها مواد شبکه ها و ارتباطات و حمایت خانوادگی .

تداوم کار آفرینی اجتماعی از توانایی سازمان کارآفرینی اجتماعی برای جذب و تولید سرمایه ها و بودجه ها توانایی برای ایجاد شرکت توانایی در معرفی یک ساختار سازمانی موثر و توانایی برای جذب

( Thomas. 2004افراد و مهارتها متاثر می شود ) تعاریفی از کارآفرینی اجتماعی :

کارآفرینی اجتماعی به عنوان کانون پژوهش آکادمیک و علمی سابقه نسبتا مختصر و کوتاهی دارد . ارئه شده است که بعضی از آنها کار مقدم و محدوده1خالصه از ادبیات کارآفرینی اجتماعی در جدول

ها را بیان می کند کار آفرینی اجتماعی ممکن است در پهنه ) صف ( وسیعی از اقتصاد فعالیتهای آموزشی و پرورشی پژوهش کمک های اجتماعی و رفاهی فعالیتهای اجتماعی و معنوی ارائه شود که

( با انعکاس این دامنه متنوع از leabder . 1997به وسیله سازمانهای مختلف انجام می شود . ) فعالیتها محققان نسبت به مفهوم سازه کار آفرینی اجتماعی در بعضی از زمینه ها شامل بخش

عمومی سازمانهای اجتماعی سازمانهای فعال در مسائل اجتماعی و موسسات خیریه تالش کرده اند اکثریت ادبیات راجع به کارآفرینی اجتماعی در حدود قلمرو سازمانهای غیر دولتی غیر انتفاعی نمو

یافته است . ( می گویند آن شرکتهای اجتماعیcook dodds smitchll. 2001. wallac . 1999بعضی محققان )

که فعالیت انتفاعی انجام می دهند در جهت حمایت از دیگر فعالیتهای غیر انتفاعی به نظر کار آفرینان اجتماعی می آیند . بعضی دیگر از محققان استدالل کرده اند آن سازمانهای انتفاعی که ممکن است

فعالیت نو آورانه ای نسبت ایجاد سرمایه اجتماعی انجام دهند از لحاظ اجتماعی کار آفرینانه تصور می.thompson alve 2001) (؛) Canadian centre for social entrepreneurshipشوند )

( کارآفرینی اجتماعی را شاید در نتیجه رخ دادن2002با ایجاد وضوح روشن شدن موضوع تامسون ) در کسب و کارهای در جستجوی سود که تا حدودی متعهد به انجام کار خوب در موسسات اجتماعی که

برای هدف اجتماعی ولی همچون کسب و کار بازرگانی و در بخش غیر سود ده و داوطلبانه بر پا می شوند شناسایی کرد . اما او نتیجه گرفت دنیای نیرومند کارآفرین اجتماعی در بخش داوطلبانه می

( NFPباشد ) در پیرو این بخش ما به طور خالصه مفهومهای موجود از کارآفرینی اجتماعی را چنان که در حوزه های

غالب شناسایی شده مطرح می کنیم این بخشها در حوزه های عمومی و غیر انتفاعی خصوصی واقع ( یا توسعه خط مشیpublicمی شود. کارآفرینی در حوزه عمومی رهبری سازمانهای عمومی )

( محققان در این بخش استداللe.g.king.s.roberts. 1987عمومی ) ملی ( را مطرح می کند ) کرده اند که کارآفرینان اجتماعی دارای ویژگی های چندگانه رهبری برای مثال اعتبار قابل توجه

شخصی امانت و درستی و توانایی در ایجاد تعهد پیروان در پروژه ها به واسطه ایجاد شرایطی از borins 2000 lewis. 1980ارزشهای مهم اجتماعی به جای شرایط کامال اقتصادی می باشند )

waddock. Spost. 1991 ( پژوهش روی کارآفرینی اجتماعی در این بخش اساسا روی ایجاد ) سازه ( ظرفیتهای فردی و رهبری تصور شده است.

خصوصی ) بخشهای غیرانتفاعی NFPتعدادی از رویکرد ها نسبت به کارآفرینی اجتماعی در حوزه خصوصی ( قرار می گیرد . در سازمانهای اجتماعی کار آفرینی اجتماعی به عنوان بازی کردن نقشی

. e . g . cornwallدر ارتقائ شرایط زندگی افراد فقیر و محروم از مزایای اجتماعی و اقتصادی ) ( و تسهیل توسعه جامعه شناخته شده است . 1998

(Wallace. 1999اجتماعی در شرایط ) ( کارآفرینی اجتماعی در درون یک زمینه عملی ) رفتاری رهبری تحریک کننده مربوط به حوزه بنگاه اجتماعی با هدف تعقیر دیده شده است در هر دو بعد از

9

فضای بنگاه اجتماعی و در خط مشی عمومی به آن فضای ) سرمایه نیروی انسانی تجهیزات ( در یک بازار رقابتی نشان خوبی است که فعالیت پر ریسک ) فعالیت اقتصادی ( کاربرد پربارتری را از این

منابع نسبت به آلترناتیویی که در حال رقابت در برابر اوست ارائه می دهد . در باره جنبه تامین وجه کارآفرینان اجتماعی روشهای نو و ابتکاری را دنبال می کنند برای اطمینان یافتن از این که آیا فعالیت آنها قابلیت دست یابی به منابع را به همان اندازه خواهند داشت که این

روشها در حال خلق ارزش اجتماعی هستند تعدادی از محققان به نقش نو آوری در سازمان کارآفرینانه ( borins. 2000اجنماعی اهمیت می دهند . )

( سه فاکتور نو آورانه بیش فعالی و2003 ( و سولیوان مورت رات آل ) prabhu . 1998پرابهر ) ( به عنوان مرکزی برای کارآفرینی اجتماعی شناسایی کرده ovingslevin . 1986ریسک پذیری را )

اند . بعضی محققان از کارآفرینی اجنماعی به عنوان یک راه حل جزئی ) طرفدارانه ( در برابر نیاز ) ضرورت ( برای اصالح بنیادی رفاه و کمکهای اجتماعی دفاع کرده اند به طوری که راهی به سوی

جامعه شایسته و تقاضای دیگر به واسطه نو آوری های اجتماعی افراد متهور ایجاد شود )leadbeater .1997. Thompson. 2002حال آنکه این رویکرد توجه شایانی را به خود جلب کرده )

است ) این رویکرد ( همچنین نقدهایی چون تحلیل رویکرد بر اساس حقوق در خدمات اجتماعی را ( این رویکردها مفاهیمی از کارآفرینی اجتماعیcook.dodds smitchell. 2002جذب کرده است )

را در درون محدوده علم اقتصاد رفاه ) اقتصاد مبتنی بر رفاه و آسایش ( بیان می کنند . بحث قبلی مشخص می کند که نارسایی اساسی در ادبیات کارآفرینی اجتماعی در حوزه های متفاوتی

توسعه یافته است و منجر به فقدان رویکردی منسجم شده است. مهمترین موضوع این که ما فهمیدیم که رویکردها در مفهوم سازی کارآفرینی اجتماعی محیط رقابتی را به اندازه ای که موسسات اجتماعی

فعالیت می کنند منعکس نمیکنند . برای مثال رویکردی که کارآفرینان اجتماعی را به عنوان یک نسل ( یا رویکردی که ویژگیهای شخصیتی را منعکس میdees. 1998bخاص از رهبران نشان می دهد )

(.prabhu.1998.shqwetal.2001کند) به ویژه چگونگی دست یافتن کارآفرینان اجتماعی به اهداف سازمانی خویش در کنار وضع ماموریت

اجتماعی و کوشش برای کارآیی عملیاتی در حالی که به پویائی های محیطی پاسخ می دهند . ( بیان می کند که این یک اتفاق نیست که کارآفرینی اجتماعی در حال کسب توجهات2001دیز )

زیادی در موقعی است که محیط رقابتی دستخوش تعقیر سریع می باشد و مرزهای سنتی بینبخشهای انتفاعی و غیر انتفاعی در حال تعقیر است .

به شکل بازاری شناسایی کرد که به انظباطNFPs( دورنمای رقبانی جدیدی را برای 1999راین ) عملکرد و ظرفیت سازمانی نسبت به وضعیت غیر انتفاعی و ماموریت پاداش می دهد .

( همچنین تاثیر تعقیرات محیطی به همراه جهانی شدن رو به رشد ابتکار در2003سولیوان مورت ) بازسازی دولت و ورود فزاینده سازمانهای انتفاعی به طرف بازارهایی که به طور سنتی به وسیله

موسسات غیر انتفاعی ارائه خدمت می شد را به عنوان زمینه ای برای کارآفرینی اجتماعی مطرح میکنند.

سه دیدگاه مهم در کارآفرینی اجتماعی : کارآفرینی سابقه زیادی در بخش بازرگانی دارد. مهمترین نظریه هایی که در این باره مطرح می شود

خلق نو آوری با ارزشی است که به وسیله شومپیتر و دراکر بیان شده است . ولی با اعمال نظریههای اجنماعی این نظریه معانی دیگری نیز دارد .

در زیر بدین دیدگاه مهم اشاره می کنیم : – برخی کارآفرینی اجتماعی را ترکیبی از سرمایه گذاری بازرگانی با تاثیرات اجتماعی دانسته اند . 1

10

در این دیدگاه کارآفرینی به عنوان مهارتهای فنی و علمی برای ایجاد کارآفرینی که مقاصد اجتماعی بهاضافه بازرگانی پایدار را به سرمنزل می رساند دیده شده است .

سازمانهای غیر انتفاعی ممکن است مجموعه ای از پست های تجاری را ایجاد کنند و از آنها در راهایجاد و به کار گیری و درآمد زایی که البته مقاصد اجتماعی را در نظر دارد استفاده کنند .

استفاده از این دیدگاه برای موسسه های انتفاعی می تواند به صورت واگذاری قسمتی از سود یا سازماندهی فعالیتهایشان برای خدمت به اهداف اجتماعی باشد این گونه نوآوریها از منابع به وجود

آمده از فعالیت های تجاری موفق برای پیشبرد و تقویت فعالیتهای اجتماعی بهره می برند .

– دیدگاه دوم کارآفرینی اجتماعی را به عنوان نو آوری برای تاثیرات اجتماعی را به عنوان نوآوری2برای تاثیرات اجتماعی بیان می کند .

این منظر عمدتا بر نوآوریها و سازماندهی اجتماعی تاکید دارد و به مشکالت اجتماعی بیشتر پرداخته و بیشتر به پایداری اقتصادی به وسیله ضوابط و معیارهای اجتماعی معمول شغلی کم توجهی می کنند .

این نوع کارآفرینی اجتماعی که بر مشکالت اجتماعی تمرکز دارد به جای این که به ضوابط و معیارهای اجتماعی یا تقاضای بازار پاسخ دهد نو آوریها را پایه ریزی می کند سازماندهی های اجتماعی جدیدی بنا

می سازد و منابعی را تجهیز می کند تا با آن به مشکالت پاسخ داده شود .

– عده ای دیگر کارآفرینی اجتماعی را به عنوان راهی برای سرعت بخشیدن به تحوالت اجتماعی3 مطرح می کنند که البته کامال فراتر از راه حل های مشکالت اجتماعی خواهد بود ) البته مشکالتی که

مربوط به نقطه آغازین فعالیت است (

از این دیدگاه کارآفرینی اجتماعی در بهترین حالت تعقییرهای کوچکی در اندازه های کوچک به وجود می آورد که این تعقییر ها در کل سیستم موجود باعث سرعت بخشیدن تعقییرهای بزرگتر می

( در این جا تنها نیاز نداریم که مشکالت فوری s.h.alrord sl. D . brownsc w.letts.200شود ) را در یابیم بلکه باید وابستگی ها و سیستمهای اجتماعی بزرگتر را بشناسیم درک مطلب باال این

فرصت را می دهد که با پا را دایم های جدیدی در نقاط حساس قدرت و نفوذ آشنا شویم که می تواند ما را به تعقیرهای تقویت کننده هدایت کند که به ایجاد و ثبات سازماندهی های اجتماعی متحول شده

می انجامد . پیامدهای کارآفرینانه

تامپسون و دیگران به چهار نوع سرمایه اشاره می کند . این چهار نوع سرمایه عبارتند از : سرمایه مالی محیطی زیبایی شناختی و اجتماعی .باید گفت که در زمینه کارآفرینی اجتماعی سرمایه اجتماعی ایجادگر اجتماعی مبتنی بر درایی های ملموسی ) مادی ( و غیر ملموس ) معنوی ( است که به تفویض

اختیار به افراد محروم کمک می کند و آنها را به گرفتن مسئولیتهای بزرگتر و کنترل بیشتر بر زندگی( Thomas. 2004. p 11خود تشویق می کند .)

کارآفرینان اجتماعی چه چیزی به وجود می آورند؟ ( با تاکید زیاد می گوید : کارآفرینان اجتماعی یک از انواع در گروه ) دسته( کارآفرین می1994دیز ) یک جایگاه برای شروع مرور کارآفرین اجتماعی توجه به آنچه این دسته را تشکیل میباشند

دهند می باشد. آنچه که در پی می آید فرض کرده است که تعریف کارآفرین مطلقا با تعریف کارآفرین مرتبط شده است در این که کارآفرینی آن چیزی است که کارآفرین انجام می دهد زمانی که آنها کار

تعریف هر واژه دیگری را به واسطه مفهوم و داللتها تعریف می کند .هیچ اجماعآفرین می شوند .

11

علمی ) دانشمندانه ای ( روی آنچه که کارآفرین ها انجام می دهند زمانی که آنها کارآفرینانه می باشندوجود ندارد .

بیان کرده است : ...... اساسا تصورات متفاوت و business venturuinوتکاتارامن ویراستار مجله تعاریف متمایزی از مفهوم کارآفرین و نقش کارآفرینانه وجود دارد اجماع روی یک تعریف از این زمینه

( ven kataraman . 1997 . 120در واژه های مربوط به کار آفرین شاید کاری غیر ممکن باشد .) در این مقاله کارآفرین اجتماعی به واقع شخصی خواهد بود که فعالیت ) اقتصادی ( پر ریسکی یا

شرکتی را سازماندهی می کند یا به کار می اندازد که به طور برجسته اهداف اجتماعی در روشهاییمعین را دنبال می کند.

کار آفرینان اجتماعی چه هدفی دنبال می کنند ؟ توافق وسیعی وجود دارد که کارآفرینان اجتماعی و اقدامات آنها به وسیله اهداف اجتماعی پیش برده

می شوند که این تممایل نسبت به منفعت جامعه در روشهای خاص خود وجود دارد. روش دیگر بیان اهداف کارآفرین اجتماعی بیان ارزش اجتماعی برای مشارکت در رفاه اجتماعی یا بهبود در وضعیت موجود جامعه انسانی است. عدم توافق موجود در اهداف اجتماعی نیست بلکه در

اهداف کار آفرین یا تعهد او عدم توافق وجود دارد . در یک طرف آنهایی هستند که بعضی اهداف اجتماعی را دنبال می کنند که می بایستی هدف کار

( دیز محقق کارآفرین اجتماعی می گوید dees 1998آفرین اجتماعی منحصر به فرد باشد . چنانکه ) : برای کارآفرین اجتماعی ماموریت ) هدف ( اجتماعی صریح و مرکز فعالیت او است .....

ماموریت مرتبط با فشار جامعه معیار اصلی می باشد نه ایجاد ثروت فقط وسیله ای در جهت هدفی برای کارآفرین اجتماعی است . این ادعا که هر ثروت ایجاد شده ای صرفا وسیله ای برای هدف

اجتماعی است بیان می کند که سود مالی نزد کارآفرین در میان اهداف به عهده گرفته جایی ندارد . ( مفهوم کارآفرینیe.g.dees.emerson.s economy.2002بنابر این بخش بزرگی از ادبیات )

( قرار می دهد . این عقیده ملی ممکن است NFPاجتماعی را در دنیای سازمانهای غیر انتفاعی ) پیوندهای فرض شده در ارائه بعضی کاال یا خدمات بدون توجه به نوع غالب و شکل مثل بدون توجه به

(. 2002 ,آندرسون و دییز (فعالیتهای کسب درآمد را شامل شود .

ویژگیهای شخصیتی کارآفرینی اجتماعی : کارآفرینان اجتماعی گاهی با ویژگی های شخصیشان که شاید با فعالیتهای که انجام می دهند در تضاد

باشد تعریف می شوند. بیل درایتون کارآفرین اجتماعی را به عنوان یک خط شکن با یک ایده جدید و قوی فردی که خالقیتهای زیادی را برای حل مشکال ت دارد و جهان خیالی و واقعی را ترکیب می کند شخصی که یک شخصیت

اخالقی قوی دارد و به طور کلی از بینشی برای تعقیر بهرمند است معرفی میکند . درایتون همچنین می گوید که همچون کارآفرینان خصوصی کارآفرینان اجتماعی هم یک تعقیر منظم را

پیشبینی می کنند و نقاط مهم را که به آنها اجازه خواهد داد تا کل جامعه را به سوی یک مسیر جدید هدایت کنند می شناسند سپس با اصرار و پافشاری زیادی در پی به سرانجام رساندن کار خود می

باشند. مک کللند ویژگیهای شخصیتی عمومی که در کارآفرینان با سطح باالی موفقیت وجود دارد را بیان می

( N.C.Siropolis.1994.p.43کند که عبارتند از : ) نوآوری          -ریسک پذیری خردمندانه          -

12

اعتماد به نفس          -سخت کوشی          -هدف گذاری          -پاسخ گویی          -

همچنین جوزف من کاسو بیان می کند که یک کارآفرین شخصی است که سازمان می دهد اداره می کند و ریسکهای یک کسب و کار را در نظر می گیرد .موفقیتهای تمام کارآفرینان بزرگ همگی حول یک

– gویژگی مهم و مشترک قرار دارد: آنها همه دارای قدرت قانع کننده ای در ارتباط با افراد هستند. ) mancuso. 1993 .p.vil )

در شناسایی و انتخاب کارآفرینان اجتماعی آشوکا ویژگیهای زیر را درباره افراد بیان می کند:خالقیت – در پایه گذاری یک بینش و در حل مشکالت موثر است.          - ویژگیهای کارآفرینانه – تعهد کامل شخص به بینش به این مفهوم که آنها تا یک راه حل مناسب     -

پیدا نکنند آرام نخواهند گرفت و تالش دارند تا یک راه حل گسترش یافته در سرتا سر جامعهبه عنوان یک الگوی جدید داشته باشد ) ارائه دهند ( .

شخصیت اخالقی – در فعالیتهای کارآفرینی اجتماعی افراد باید به طور کامل قابل اعتماد باشند     -و تعهد آنها باید از انگیزش خدمت به جامعه نشات گیرد .

ویژگی کارآفرینانه مهمترین مالک است اگر چه ایده های خوب یا ایثار گرایانه و ابتکاری بسیاری وجود دارد ولی ویژگی کارآفرینانه برای برنامه ریزی و طراحی تعقیرهای اجتماعی منظم در مقیاس بزرگ

ضرورت دارد . تامپسون بیان می کند که کارآفرینان اجتماعی ویژگیهای وابسته به کارآفرینان اجتماعی در مدیریت و

اداره افراد بینظیرند نوآوری کلیدی برای مفهوم خود کارآفرینی است و با توجه به ابهام بخشها کارآفرینی اجتماعی خالقیت و مهارتهای شبکه ای را برای کسب امتیاز از منابعی که در اطراف است

نیاز دارد . کارآفرین اجتماعی نیازمند بینشی برای تعقیرهای اجتماعی است و اگر می خواهد یک تاثیر عمده و مهم بر اجتماعات اطراف خود بگذارد و بخشهای دیگر را طوری طراحی کند که حمایت کنند باید از

توانایی ترغیب دیگران و ارتباطات خوب به بهترین شکل بهرمند باشد .

سازمانهای کارآفرین اجتماعی : ساختار سازمانهای کارآفرینانه اجتماعی انعطاف پذیر و با بروکراسی کم است . در این سازمانها وجود یک گروه کوچک و متعهد با کارکنان تمام وقت در کمک به یک فرهنگ نوآوری مهم است درباره ماهیت

سازمانهای کارآفرینانه اجتماعی لید بیتر بیان می کند که ماهیت پیچیده محیط باعث کنش متقابل سازمان و محیط می شود .همچنین باعث ایجاد روابط با ذی نفعان و مصرف کنندگان می شود . این

پیچیدگیها کارآفرینان اجتماعی را ملزم به آگاهی از نیازهای پیچیده و تقاضای مشتریان می سازند. بازرگانی را مثل رهبری خوب و مهارتهای مدیریتی دارا می باشند ولی آنها بیشتر با کارها و فعالیتهای دلسوزانه و حمایت کننده ارتباط دارند تا کسب پول .کارآفرینان اجتماعی افرادی هستند که برای حل مشکالت اجتماع تصور و بینش مطلوبی دارند دیگران را تشویق و تحریک می کنند و دارای توانایی و

ظرفیت غلبه بر سوانح و خطرات در این فرایند هستند . تامپسون تاکید می کند که کارآفرینان اجتماعی ) که بیشتر شامل اعضای بخش دولتی میشوند( به جامعه نزدیکتر می باشند از این رو می توانند نیازهای واقعی را تشخیص دهند و به آنها با روشهایی

13

هدفمند و با معنا پاسخ دهند .کارآفرینان اجتماعی خالق هستند واعتماد وهمکاری را از طریقایجادروابط وشبکه های ارتباطی در جست وجوی منابع به دست می آورند .

لید بیتر بیان می کند که کارآفرینان اجتماعی موفق رهبرانی هستند با درکی قوی از رسالت و اهداف سازمان وتوانایی بسیج کردن افراد در اطراف آن مسئولیت یا رسالت ویژه .همچنین آن ها قصه

( c.g- Thomas. 2004.pp-19-21گویانی هستند که داستان ها وحکایتها منتقل می کنند .) مراحل فرایند کارآفرینی اجتماعی :

فعالیتهای کار آفرینی مانند هر فعالیت دیگری دارای فرایندی است . می بینید ،این مراحل شامل :1همان طور که در جدول

مرحله اول خلق ایده می باشد در اکثر موارد یک ایده برگرفته از یک نیاز فعلی است یا می تواند ناشیاز یک نیاز آتی باشد

مرحله دوم مطالعه یک ایده است . این مرحله نیازمند روش طوفان فکری است اگر چه این ایده می تواند تفکر یا ابتکار هر فردی باشد اما تمام اعضای تیم مدیریتی در تمام مراحل فعاالنه شرکت می

کنند. مرحله سوم نیازمند حمایت متخصصان حرفه ای همچون حسابداران و وکال پژوهشگران بازاریابان و

غیره می باشد .

:مراحل فرایند کارآفرینی1جدول توسعه یک ایده جدید یا گسترش ایده ای قدیمی مرحله اول :

مطالعه و بررسی ایده ها مرحله دوم :

آماده کردن یک طرح شغلی طرح بازاریابی و امکان سنجی مرحله سوم :

جست و جوی منابع مالی مرحله چهار :

اجرای طرحهامرحله پنج :

14

میالدی فرایندی سه مرحله ای برای کارآفرینان اجتماعی مشخص نموده و1999سیکس در سال تامپسون نیز یک مرحله به آن اضافه کرده است :

– ایجاد بینش: روشن و شفاف کردن یک نیاز شکاف و فرصت 1 – درگیر شوندگی : انطباق فرصت با فکر برای انجام کاری راجع به آن 2 – توانا سازی : اطمینان از حصول به وسیله به دست آوردن منابع ضروری همچون افراد پول و3

غیره – به اجرا درآوردن : وارد عرصه عمل شدن و هدایت پروژه برای نتیجه رضایت بخش 4

(Thompson.2002.p.4) کارآفرین اجتماعی : یافته های تحقیقی جدید

این مبحث خاص در باره کارآفرینی اجتماعی توجه فزاینده ای را در این حوزه ای که به تازگی تعریف شده به خود جلب کرده است سازمان های چند وجهی همچون بانک جهانی به دنبال ارتقاء نقش

کارآفرینان اجتماعی در هر بعد کشور های توسعه یافته و در حال توسعه می باشد . به طور فزاینده ای در پیNGOsکنفرانسها در ابعاد جهانی به بررسی این موضوع می پردازند .

توسعه برنامه های خود می باشند تا نیازهای کارآفرینان اجنتماعی را برآورده نمایند منابع قابل توجهی به این موضوع اختصاصStanford و Harvardبعضی از دانشگاهای برتر همچون

داده اند و تالشهایی در جهت توسعه برنامه های مورد نظر از طریق مجالت و بورسیه در این زمینهانجام داده اند .

اعتقاد بر این است که کارآفرینی اجتماعی ضروری است چرا که به طور فزاینده ای سازمانهای غیر ( موسسات کارآفرینانه دولتها و آژانسهاNPOs ( سازمانهای غیر انتفاعی ) NGOsدولتی )

) کارگذاریها ( عمومی و همگانی در حال به رسمیت شناختن اهمیت و استراتژیک کارآفرینی اجتماعیدر جهت ارائه خدمات رقابتی در کالس جهانی می باشند.

پیرو این اشتیاق اخیر مدعیان هم اکنون به شدت متمایل به شناسایی تکنیکها و شیوه هایی برایمدیریت ارائه خدمات می باشند .

به ویژه سیاست گذاران رهنمودهای کمی دارند و تشخیص می دهند که دست نامرئی دائما شکست می خورد برای دفاع از خودش در روشهای بسیار سود آور از لحاظ اجتماعی . یک از بزرگترین نگرانی

ها در شناسایی زمینه جدید موضوع تعاریف است . دانشمندان کارآفرینی اجتماعی رخدادهایی را در دامنه ای از شرائط متفاوت شناسایی کرده اند در

جایی که داللتهای از جهت استراتژیک ممکن است در جهت داشتن تایید قابل توجه روی جامعه مورد انتظار باشد بعضیها این مفهوم را برای شرکتهای کارآفرینانه همچون سازمانهای غیر انتفاعی و بخش

عمومی به کار می برند در حالی که دیگران محدودیتهای اضافی وضع می کنند با دست یابی به هر دوبعد جهانی سازی و افزایش سهولت دسترسی به اینترنت کارآفرینان اجتماعی در حال دست یابی

به شهرت زیادی در نتیجه وسایلی هستند که به افراد و شرکتها در تطبیق با شرایط جدید کمک می کندو به همان نسبت در ارتقاء توسعه اقتصادی کمک می کنند .

در ادبیات آکادمیک کارآفرین اجتماعی موضوع نوظهوری است که به شدت در حال جذب عالقهمحققان سیاست گذاران و شاغلها ) کارورزان ( می باشد .

عناوین زیر مجموعه مرتبط با موضوع کارآفرینی اجتماعی شامل بازار یابی اجتماعی مدیریت استراتژیک منابع انسانی یاد گیری سازمانی رهبری و کارآفرینی درون سازمانی می باشد که در هر دو

بخش غیر انتفاعی و عمومی واقع می شود. شروع شد .جایی Academy of Managementتمایل ما در این موضوع نزدیک به یک دهه پیش در

که هسته گروه دانشمندان بین المللی شکل گرفت بسیاری از آنها با بخش کارآفرینی در ارتباط بودند

15

آنها شروع به برگذاری نشست حل موضوعهای مربوط به کارآفرینی اجتماعی کردند کاوشهای ما نشان داد که سهام داران شرکای در کارآفرینی اجتماعی شامل رهبرند اجتماع ) جامعه( رهبران در

سازمانهای غیر انتفاعی مصرف کنندگان کاربران و رهبران سازمانی ) نهادی ( و کارآفرینانی که در میان جوامع خویش به کار آفرینی نائل می شوند . در شکل زیر مدلی دیده می شود که ابعاد

کارآفرینی اجتماعی را بیان می کند.این ابعاد شامل :مدیریت ریسک          -بیش فعال بودن          -نوآوری          -

که ابعاد زیر آن ها را در بر می گیرد :بصیرت اجتماعی          -محیط بیرونی          -پایداری          -

نتایج : پیشنهاد این متن – با درک انعطاف مناسب - این است که کارآفرینی اجتماعی در جایی به کار می

( هدفگیری می کنند به سمت ایجاد ارزش اجتماعی ) یا( الاقل1رود که تعدادی از افراد یا گروهها : ) ( نشان می دهد ظرفیتی را برای تشحیص و کسب مزیت از فرصتها برای2در روشی بر جسته )

( به کار گرفتن و نوآوری در طیفی از یک طرف کامال اختراعی و3خلق آن ارزش ) رویایی بودن( ) ( تمایل برای قبول یک درجه4ابتکاری تا انطباق با هر چیز نوظهور در ایجاد یا توزیع ارزش اجتماعی )

( به طور فوق العاده5با ال تر از میانگین برای ریسک در ایجاد و توزیع ارزش اجتماعی وجود دارد . ) به طور نسبی با دارایی کم در پی گیری فعالیت اجتماعی پر ریسک خویش و رسیدن به اهداف خود و

در نهایت اهداف جامعه موفق هستند . این ها مهمترین معیارها می باشد که به طور مفهومی، آن برای تشخیص و تمیز دادن درک جامعه برای پدیده پیچیده فعالیت سازمانی و رهبری آن نسبت به کسب اهداف اجتماعی به کار می رود .

کارآفرینی اجتماعی مفهوم جدیدی در جامعه ما می باشد و راه زیادی برای طی طریق و رسیدن به مقصود وجود دارد امید است که پژوهشگران این مرز و بوم به این مقوله که برای توسعه و اعتالی کشور اسالمی ما ضروری است توجه کافی مبذول دارند و به بررسی کارآفرینان اجتماعی در ایران

بپردازند و تبیین مدلی بومی در این حیطه داشته باشند.

سه برداشت مختلف از كارآفريني

( وEntrepreneurshipدر سالهاي اخير موج جديدي در مورد مفهوم كارآفريني ) گيري است و افراد در جامعه از زواياي گوناگون توسعه آن در حال انتشار و شكل

دارند از آنجا كه مطرح شدن صحيح هاي متفاوت خود را اشاعه و ابراز مي برداشت اي برخوردار است، العاده مباحث نظري و كاربردهاي آن در جامعه از اهميت فوق

اين مقاله سعي در روشن شدن مفاهيم صحيح كارآفريني دارد.(Employmentرويكرد اول: كارآفريني مترادف اشتغال )

 اساسا مفهوم كارآفريني در ادبيات عامه و حتي نظري ايران جايگاه خاصي ندارد، بدان معنا كه چنانچه كارآفريني را شغل تصور كنيم و فردي را بيابيم كه به دنبال

16

روياهاي آينده خود باشد و از او بپرسيم قصد داري چه شغلي را در آينده براي خود هايي غير از شغل كارآفريني، از قبيل معلم ، مهندس ، شغل آزاد ، تعيين كني، پاسخ

شنويم.  كاسب ، دكتر ، هنرپيشه ، ورزشكار ، فوتباليست را مي به تعبير ديگر در سبد آرزوهاي شغلي ما كارآفريني جايگاهي ندارد. به همين دليل

هاي ما از آرزويي بنام كارآفرين شدن خبري نيست. است كه حتي در قصه كنيم كارآفرين يعني چه؟ بهترين و بنابراين وقتي در جامعه از مردم سئوال مي

شود، ترين حدس آنها مسئله آفرينش كار ، ايجاد كار و اشتغال مطرح مي نزديك گيرد يابي لغوي انجام مي طبيعي است اين برداشت بدون آشنايي و مطالعه و ريشه

كنند ريشه اين لغت در فارسي، در ادبيات اقتصادي و و حتي افراد از خود سئوال نمي يا ادبيات نظري چه جايگاهي دارد و از كجا آمده است. شاهد مدعا كه از ميان

هاي حتي رياست محترم جمهور، وزراء محترم و معاونين آنها در سمينارها و سخنراني گردد كه كارآفريني يعني ايجاد اشتغال يا حتي هاي مختلف چنين مستفاد مي مناسبت

از سخنان شخصيتهاي مختلف در همايش كارآفريني كشورهاي مسلمان و حتيشود.  كارآفريني و ورزش چنين برداشت مي

در نتيجه اولين برداشت ناصحيح از مفهوم كارآفريني مترادف دانستن آن با اشتغالاست.

Businessرويكرد دوم - كارآفريني و كسب و كار همانگونه كه مطلع هستيد چندي پيش همايش كارآفرينان مسلمان در ايران تشكيل

گردد نام نمائيم، مشاهده مي گرديد. به عنوان سمينار و محتوايي كه مالحظه مي (Islamic Business Fourmسمينار »همايش كارآفريني در كشورهاي اسالمي« )

است. اند، خود جاي تأمل دارد. آيا اما چرا اين سمينار را همايش كارآفرينان مسلمان ناميده

اين عنوان كامال نامربوط است؟ پاسخ منفي است در واقع در رويكرد ديگري برداشت جامعه از كارآفريني مترادف كسب و كار و بازرگاني است. به همين دليل هم اكثر

شدگان از تجار هستند و سخنرانان مباحثي در خصوص توسعه و كسب و دعوت اند براي تحليل مابين و تجارت و نقش دولت را در دستور كار قرار داده كارهاي في

هاي همايش. بيشتر باز هم مراجعه شود به برنامه(Innovationرويكرد سوم كارآفريني يعني كسب و كارهاي نوآورانه )

اساسا با مرور بر ادبيات كارآفريني اين واژه اولين بار توسط فرانسويان به ويژه فردي بنام »ريچارد كانتيلون« مطرح شد. در آن زمان۱۸واقتصاددانان قرن

الخصوص هنگامي كه خريدي به قيمت خريد و فروش معمولي توسط افراد را علي ناميدند همچنين در گذشته كارفرمايان گرفت را كارآفريني مي مناسب انجام مي

كردند. نظامي مشغول فعاليت را كارآفرين خطاب مي )كارآفرين( در زبان انگليسي به معناي زير بارEntrepreneurاما از نظر لغوي كلمه

( انسانها از دوران غارنشينيTo under takeرفتن و متعهد شدن است )معادل changeاند و آن اينكه عامل تغيير  تاكنون بدنبال پاسخ يك سئوال اساسي بوده

agentچيست؟ در جستجو براي يافتن پاسخ داليل موفقيت يك فرد از فرد ديگر را هاي ظهور و بروز فرد موفق هاي شخصيتي و يا زمينه در كاركردها و وظايف، ويژگي

اند و در واقع اقتصاددانان، روانشناسان و و ناموفق مورد بررسي قرار گرفته اند و شناسان از نقطه نظر مكاتب متفاوت به كنكاش اين موضوع پرداخته جامعه

اتفاقا تا بحال نيز تعريف واحدي كه مورد وفاق همگان باشد مشاهده نگرديده است. نمايد كه بنظر نگارنده اين سطور تعريفي را بعنوان يك تعريف جامع ارائه مي

ها و افكار رسد بسيار مورد اتفاق نظر باشد كارآفرين فردي است كه داراي ايده مي جديد است و از طريق فرآيند ايجاد كسب و كار )ايجاد يك شركت مجازي، كسب و

كار در منزل، كسب و كار كوچك به بزرگ دولتي يا خصوصي...( كه توام با مخاطره مالي و اجتماعي )ريسك مالي و آبروئي( است محصول و خدمت جديد در بازار

17

گردد كه كارآفرين داراي سه وجه غالب است: نمايد. مالحظه مي معرفي و ارائه مي ارائه محصول( ۳توانايي ايجاد كسب و كار و ( ۲خالقيت و قدرت تشخيص فرصت ( ۱

و خدمت جديد. سئوال اين است كه طبق چنين تعريفي آيا كارآفرين مدير است يا مخترع؟

هايي را دارا گذار يا هيچ كدام؟ و يا از هر كدام از سه شغل فوق ويژگي سرمايهباشد؟ مي

گذار.  هم مخترع و هم سرمايه رسد كارآفرين هم مدير است، بنظر مي به تعبير ديگر اگر در جامعه ما در شرايط فعلي كسي كارخانه داشته باشد به او چه

دار و غيره؟ )گاهي اوقات اين ي دار، توليد دار، سرمايه نمائيم كارخانه اطالق ميكنند!( فرد را زالوصفت نيز خطاب مي

اي در شود كه اگر فردي در جامعه مبادرت به ايجاد و كسب وكار كند واژه معلوم مي شان او نداريم. در واقع كارآفريني دو وجه دارد، يك وجه فردي كه كسب و كار

نمايد و پيشگام توسعه و اصطالحا لكوموتيوران توسعه جديدي در جامعه معرفي مي است و وجه ديگر اينكه اصوال هر فردي كه جوياي كسب و كار مستقل و جوياي

نمايد، چه خدماتي، اندازي مي استخدام شدن نيست و براي خود كسب و كاري راه چه توليدي چه بازرگاني )تجاري(، چه هنري )فرهنگي( و غيره، اما كسب و كاري ايجاد

شود، او را نمايد كه منجر به ايجاد كسب و كار توليد ثروت و خلق ارزش مي مي شوند ناميم. بنابراين كارآفرينان از اين جهت موتور توسعه ناميده مي كارآفرين مي

كه خود آغازگر كسب و كارها هستند و با نوآوري خود فرصتهاي جديد در بازار و نمايند و آن طرف آورند و به جامعه معرفي مي تكنولوژيهاي جديدي همراه خود مي

نمايند چه ديگر كسب و كارهاي كوچك و متوسط كه بيشتر از يك نفر را بكارگيري مي اين كسب و كار در منزل باشد چه بصورت ايجاد شركت مجازي يا به شكل ايجاد

شود. شركت كوچك و متوسط، كارآفرين ناميده مي گذاران ايجاد اشتغال و ايجاد پس دستاورد مهم كارآفريني در جامعه براي سياست

)رفاه( است بدين معنا كه چنانچه در جامعه در جستجوي حل مشكلWealthثروت هاي اشتغال و ايجاد رفاه و عدالت اجتماعي باشيم بايستي دولتها در زمينه

ساز و كارهايي فراهم نمايند كه مردم تشويق به ايجاد كسب و كارها و گوناگون اي را ها، بدين معنا كه امروزه جامعه ها را داشته باشند آنهم در تمامي حوزه شركت

نامند كه هر ساله بيش از پيش قدرت ايجاد كسب و كارهاي گوناگون يا كارآفرين ميبهبود، رشد و نوگرايي در وضع فعلي را از خود نشان دهد.

جان كالم اينكه كارآفريني فرايندي است كه از رئيس جمهور يك جامعه گرفته تا ها، دانشگاهها، آموزش و پرورش و گذاران، مجريان، بنگاه گذاران و قانون سياست

هاي بسط و توسعه كارآفريني فراگير بوده و گيرد. استراتژي قانونها را در بر ميشوند منحصر به بخش خصوصي نيستند بلكه متعلق به كل جامعه تلقي مي

منابع : مقیمی ، محمد ؛ کارآفرینی در نهاد های جامعه مدنی : پژوهشی در سازمان های غیر دولتی :     ·

NGOs 1383؛ ایران، تهران : دانشگاه تهران ، موسسه انتشارات و چاپ ،زمستان نوید فر، محمد حجت ؛کارآفرینی اجتماعی؛ کارآفرینی تطبیقی : مقاالت منتخب·

سمینار ، پژوهشگران مرکز کارآفرینی پردیس قم دانشگاه تهران ؛انتشارات اعالم 1384التقی ؛چاپ اول

18

مقیمی ،محمد؛عوامل موثر در کارآفرینی سازمانی در سازمان های بخش خدمات· اجتماعی و فرهنگی دولت ایران ؛ فرهنگ مدیریت، سال دوم ،شماره هفتم ، زمستان

1383

19