Forsendur kjarasamningajanúar 2012

Gylfi Arnbjörnsson

Forseti ASÍ

Kjarasamningar

• Það er gert ráð fyrir endurskoðun kjarasamninga í janúar 2012 og janúar 2013

• Forsendunefnd hefur tvíþætt hlutverk– Að fylgjast með gangi mála og reyna að hafa áhrif– Meta það hvort að forsendur standa

• Bresti forsendur tekur samninganefnd aðildarfélaga ASÍ við málinu– Getur samið um viðbrögð við forsendubrestinum– Getur sagt upp samningum– Við það er miðað að það verði ein samræmd niðurstaða

Forsendur kjarasamninganna• Kaupmáttur launa hafi aukist samkvæmt

launavísitölu Hagstofu Íslands

– á tímabilinu desember 2010 – desember 2011 – á tímabilinu desember 2011 - desember 2012

• Verðbólga– að verðlag haldist stöðugt á samningstímanum – að verðbólga verði innan við 2,5% í desember 2012 m.v.

sl. 12 mánuði.

Forsendur kjarasamninganna (frh.)

• Gengið– Að gengi krónunnar styrkist marktækt frá gildistöku

samningsins til loka árs 2011 – Að gengisvísitala íslensku krónunnar verði innan við gildið

190 í desember 2012, miðað við meðalgengi Seðlabanka Íslands (þröng viðskiptavog).

• Yfirlýsing ríkisstjórnarinnar– Að stjórnvöld hafi staðið við gefin fyrirheit í efnahags-,

atvinnu-, og félagsmálum, sbr. yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar

Laun, verðlag og kaupmáttur

Október

Nóvember

Desember

Janúar

Febrúar

Mars

Apríl Maí

JúníJúlí

Ágúst

September

Október

Nóvember

Desember

2010 2011

92

94

96

98

100

102

104

106

108

110

Vísitala launa Vísitala neysluverðsKaupmáttur launa Kaupmáttur á alm. markaðiKaupmáttur á opinb. markaði

Verðbólgan á árinu 2011

Jan. Feb. Mars Apr. Maí Jún. Júlí Ágúst Sept. Okt. Nóv. Des.2011

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

Árshækkun síðasta mánuð, % Árshækkun síðustu 3 mánuði, %Árshækkun síðustu 6 mánuði, % Árshækkun síðustu 12 mánuði, %

Eðli og uppruni verðbreytinga sl. 12 mán

Búvörur og grænmeti

Innlendar vörur án búvöru og grænmetis

Innfluttar mat- og drykkjarvörur

Innfluttar vörur aðrar

Húsnæði

Opinber þjónusta

Önnur þjónusta

0.0% 1.0% 2.0% 3.0% 4.0% 5.0% 6.0% 7.0% 8.0% 9.0% 10.0%

Áhrif á vísitöluna Hækkun s.l. 12 mánuði

Þróun verðlags á árinu 2011 og 2012

Jan

úar

Feb

rúar

Mar

s

Ap

ríl

Maí

Jún

í

Júlí

Ág

úst

Sep

tem

ber

Okt

ób

er

Nó

vem

ber

Des

emb

er

Jan

úar

Feb

rúar

Mar

s

Ap

ríl

Maí

Jún

í

Júlí

Ág

úst

Sep

tem

ber

Okt

ób

er

Nó

vem

ber

Des

emb

er

Jan

úar

Feb

rúar

Mar

s

Ap

ríl

Maí

Jún

í

Júlí

Ág

úst

Sep

tem

ber

Okt

ób

er

Nó

vem

ber

Des

emb

er

2011 2012 2013

0

1

2

3

4

5

6

7

Árshækkun síðustu 12 mánuði, % Spá Seðlabanka 2011-IISpá Seðlabanka 2011-IV

Breytingar á gengi krónunnar

Jan-1

0

Feb-1

0

Mar-

10

Apr-10

May

-10

Jun-1

0Ju

l-10

Aug-10

Sep-1

0

Oct-10

Nov-10

Dec-10

Jan-1

1

Feb-1

1

Mar-

11

Apr-11

May

-11

Jun-1

1Ju

l-11

Aug-11

Sep-1

1

Oct-11

Nov-11

120

140

160

180

200

220

240

-6%

-5%

-4%

-3%

-2%

-1%

0%

1%

2%

3%

Br.á EUR Br. á gengisvísitölu EUR Gengisvísitala

Þróun gengis krónunnar 2011

Evra Gengis-

miðgengi vísitala• Meðaltal 1. apríl - 5 maí 163,4 217,2• Meðaltal 1. des. - 17. des. 159,2 216,0• Breyting -2,6% -0,5%

Efnislegar forsendur gagnvart SA

• Meginforsendan um aukinn kaupmátt hefur staðist– Launaskrið er þó hafið en birtist í formi jóla- og

sumargjafa fremur en almennra launahækkana– Óvissa er enn um gengi krónunnar þó það hafi styrkst

frá gerð kjarasamninga– Verðbólgan er enn of há, en líkur eru á að hún lækki

hratt á næstu mánuðum

• Ekki tilefni viðbragða milli samningsaðila

Um yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar

• Með þessari yfirlýsingu skuldbinda stjórnvöld sig til að vinna að einurð að því að leggja grunn að varanlegum hagvexti og velferð.

• Meginatriðið er að örva hagvöxt með arðsömum og sjálfbærum fjárfestingum, án þess að markmiðum um afkomu ríkissjóðs sé ógnað.

• Mikilvægt er að aðilar vinnumarkaðarins og stjórnvöld gangi samhent til þeirra verkefna sem framundan eru við endurreisn samfélagsins og er brýnt að allir aðilar eigi með sér reglubundið og náið samráð á samningstímanum.

Bætur og persónuafsláttur• Breytingar á bótafjárhæðum

– Stjórnvöld munu endurskoða bætur almannatrygginga með hliðsjón af niðurstöðum kjarasamninganna, þannig að lífeyrisþegar og atvinnulausir njóti hliðstæðra kjarabóta og um verður samið í kjarasamningum.

– Tekju- og eignatenging vaxtabóta og barnabóta verður endurskoðuð í tengslum við framlagningu fjárlaga-frumvarps fyrir árið 2012.

• Breytingar á persónuafslætti– Lögfest verður að persónuafsláttur taki breytingum í

samræmi við verðlagsbreytingar á undangengnum 12 mánuðum frá desembermánuði árið áður. Persónuafsláttur mun hækka í ársbyrjun 2012.

Starfsskilyrði atvinnulífsins

• Tryggingagjald og atvinnutryggingagjald• Atvinnuleysistryggingar – fyrirkomulag• Svört atvinnustarfsemi• Bættir viðskiptahættir• Réttarstaða launafólks við aðilaskipti• Framkvæmd útboðsmála

Lífeyrismál• Unnið verði að samræmingu lífeyrisréttinda og stefnt

að niðurstöðu fyrir 1. sept. 2011 og að kynna breytingar á Alþingi fyrir þinglok.

• Lífeyrissjóðir opinberra starfsmanna ráða ekki við skuldbindingar sínar. Tekið verður á vandanum. Haft verður samráð við ASÍ um breytingar á réttindum þeirra félagsmanna.

• Gripið hefur verið til skerðinga á lífeyrisgreiðslum á samningssviði ASÍ vegna hruns fjármálakerfisins. Brugðist verður við vandanum t.a.m. með þátttöku ríkisins í inngreiðslum til að jafna uppávið lífeyrisréttindi í almenna kerfinu á 10 – 15 ára tímabili. Starfshópur skili tillögum í sept 2011

Starfsendurhæfing

• Ríkisstjórnin mun beita sér fyrir því að lögfest verði skylda allra launagreiðenda til greiðslu 0,13% iðgjalds til Starfsendurhæfingarsjóðs. Jafnhátt iðgjald komi frá lífeyrissjóðunum.

• Velferðarráðherra mun skipa samráðsnefnd aðila vinnumarkaðarins og stjórnvalda til að koma fram með nánari tillögur um skipulag og samhæfingu starfsendurhæfingarmála fyrir 1. nóvember 2011.

Húsnæðismál

• Sérstakur starfshópur mun fá það hlutverk að útfæra tillögur um nýtt húsnæðisbótakerfi, þar sem horft verði til jafnræðis milli búsetuforma við skiptingu þeirra fjármuna sem varið er til vaxtabóta og húsaleigubóta.

Umgjörð efnahagsmála

• Ríkisfjármálastefna – endurskoðuð áætlun fyrir lok maí 2011

• Efnahagsáætlun – samhliða ríkisfjármálastefnu• Fjárfestingaráætlun• Peningastefnan• Losun gjaldeyrishafta

Sókn í atvinnumálum - fjárfestingar

• Markmið:– Að atvinnuleysi verði ekki hærra en 4-5% af vinnuafli í

lok samningstímans – Að hlutfall fjárfestinga af VLF verði ekki lægra en 20%

(var 13% árið 2010).

Fjöldi á vinnumarkaði og atvinnuþáttakaá Íslandi 2007-2011

1. ársfj.

2. ársfj.

3. ársfj.

4. ársfj.

1. ársfj.

2. ársfj.

3. ársfj.

4. ársfj.

1. ársfj.

2. ársfj.

3. ársfj.

4. ársfj.

1. ársfj.

2. ársfj.

3. ársfj.

4. ársfj.

1. ársfj.

2. ársfj.

3. ársfj.

4. ársfj.

2007 2008 2009 2010 2011

145,000

150,000

155,000

160,000

165,000

170,000

175,000

180,000

185,000

190,000

195,000

76

77

78

79

80

81

82

83

84

85

86

Atvinnuþátttaka Fjöldi á vinnumarkaði Starfandi

Raunatvinnuleysi á Íslandi sl. 3 árFjöldi einstaklinga

2011201020090

5,000

10,000

15,000

20,000

25,000

11,7%11,7%11,8%

Atvinnuleysi í nóvember Brottfluttir umfram aðflutta frá 2008Hættir á vinnumarkaði frá 2008

2005

2006

2007

2008

2009

2010

Áætl 2011

Spá 2012

Spá 2013

Spá 2014

-80

-60

-40

-20

0

20

40

60

80

Vöxtur fjárfestinga

þar af atvinnuvegir þar af húsnæði þar af hið opinbera

%

Fjárfestingar

Þróun fjárfestinga 2008-2014m.v. spá SÍ (súlur) og HÍ (línur)

2008 2009 2010 2011 2012 2013 20140

50000

100000

150000

200000

250000

300000

350000

400000

Atvinnuvegir alls ÍbúðarfjárfestingFjárfesting hins opinbera Aukning skv. yfirlýsingu 5. maí

Opinberar fjárfestingar

• Auknar opinberar fjárfestingar 2011 og 2012 um 13 milljarða

• Unnið verði að útfærslu tillagna um átak í vegaframkvæmdum á SV-landi með sérstakri fjármögnun

Sókn í orku- og iðnaðarmálum• Lög um verndar- og nýtingaráætlun samþykkt á

vorþingi 2011• Rammaáætlun – stefnt að samþykkt hennar á

haustþingi 2011• Breytingar á vatnalögum og lögum um rannsóknir

og nýtingu auðlinda í jörðu• Búðarhálsvirkjun og stækkun í Straumsvík,

kísilver í Helguvík og dreifikerfi Landsnets• Landsvirkjun mun halda áfram rannsóknum í

Þingeyjarsýslum• Stjórnvöld munu greiða götu lífeyrissjóða til að

fjármagna orkuverkefni

Hvati til fjárfestinga

• Stjórnvöld ryðji burt hindrunum fyrir erlendri fjárfestingu skv. tillögum nefndar iðnaðarráðherra

• Átakið Allir vinna verði framlengt • Íslandsstofa komi með tillögur um hvataaðgerir

vegna fjárfestinga í orkufrekri starfsemi• Unnið verði úr skuldavanda fyrirtækja

Nýsköpun

• Átak í að fjölga ferðamönnum um vetrartímann– 300 milljónir úr ríkissjóði á þremur árum og sama

upphæð frá sveitarfélögum og einkaaðilum

• Klasasamstarf og að efla samkeppnissjóði á sviði menntamála, heilbrigðis- og velferðarmála og orku- og umhverfismála

• Efla Nýsköpunarsjóð atvinnulífsins og Tækniþróunarsjóð

Menntamál og vinnumarkaðsúrræði• Bráðaaðgerðir haustið 2011

– Framhaldsskólum verður gert kleift að taka inn þá umsækjendur yngri en 25 ára sem uppfylla skilyrði

– Tryggt verður að þeim sem hafa lokið raunfærnimati vorið 2011 gefist kostur á námi á framhaldsskólastigi

– Þeim sem eru 25 ára og eldri verður gefin kostur á úrræðum í framhaldsfræðslu

– Aukið raunfærnimat og náms- og starfsráðgjöf– Sköpuð verði námstækifæri fyrir 1.000 atvinnuleitendur– Aðgengi atvinnuleitenda og fyrirtækja að starfstengdum

úrræðum verði bætt og umsýslukerfi einfaldað– Starfstengdum úrræðum fyrir atvinnuleitendur verði fjölgað

um 1.500 árið 2011

Menntamál og vinnumarkaðsúrræði• Skil framhaldsskóla og framhaldsfræðslu verði gerð

sveigjanlegri þannig að nemendur geti með einfaldari hætti fengið metna áfanga sem teknir eru innan framhaldsfræðslu og raunfærni til eininga

• Lög um LÍN endurskoðuð• Stofnaður verður þróunarsjóður til að efla starfstengt nám á

framhaldsskóla- og háskólastigi og þróa styttri námsbrautir (300 milljónir næstu þrjú árin)

• Samstarf fyrirtækja og skóla um starfstengt nám aukið og tryggt að nemendur geti lokið verklegum þáttum náms innan tilskilins námstíma

• Vinnustaðasjóði verði tryggðar 150 milljónir 2012

Staða yfirlýsingar ríkisstjórnarinnar

• Ljóst að verulega hallar á stjórnvöld með efndir– Hækkun bóta almannatrygginga og

atvinnuleysistrygginga of lítil– Aðför að lífeyrisréttindum þvert á fyrirheit um styrkingu

og jöfnun réttinda– Ekkert miðar í þróun verkefnis um þróunarverkefnið um

þjónustu við atvinnuleitendur– Umgjörð efnahags- og atvinnumála óviðunandi með öllu

• Rammaáætlun hefur ekki verið lögð fram hvað þá afgreidd!• Framkvæmdir á vegum stjórnvalda

– Uppstokkun í ríkisstjórn gefur veika von um meiri eftirfylgni

Næstu skref

• Viðræður við stjórnvöld um– Hækkun bóta almannatrygginga og atvinnuleysistrygginga– Jöfnun áunninna lífeyrisréttinda– Tilraunaverkefni um þjónustu við atvinnuleytendur– Aðgerðir til að draga úr undiboðum og svartri

atvinnustarfsemi

• Samstarf við Samtök atvinnulífsins um– Aðgerðaáætlun til að auka hagvöxt og fjölga störfum– Losun gjaldeyrishafta án þess að stofna afkomu

heimilanna í hættu– Breytt og traustara fyrirkomulag gengis- og peningamála