genikes_arxes_astikoy

Γενικές Αρχές Αστικού Δικαίου Γενικά: Είναι μάθημα υποχρεωτικό του Α΄ εξαμήνου. Ανήκει στον τομέα του Ιδιωτικού Δικαίου και συγκεκριμένα του Αστικού Δικαίου και αναφέρεται στο πρώτο από τα πέντε βιβλία του Αστικού Κώδικα (Γενικές Αρχές – Ενοχικό – Εμπράγματο – Οικογενειακό – Κληρονομικό). Αποτελεί τον κορμό του Αστικού Δικαίου. Παραδόσεις: Οι παραδόσεις του μαθήματος χωρίζονται σε 2 μέρη: τις κατεξοχήν παραδόσεις της θεωρίας των Γενικών Αρχών και τα φροντιστήρια στα οποία μελετούνται πρακτικά θέματα* . Φροντιστηριακά μαθήματα παραδίδονται συνήθως 1 φορά την εβδομάδα. Συνίσταται να παρακολουθούνται από τους φοιτητές καθώς η συνήθης πρακτική έχει δείξει ότι παρόμοια θέματα τίθενται και στις εξετάσεις. Στην παρακολούθηση είναι απαραίτητη η χρήση του Αστικού Κώδικα. Εξέταση: Οι Γενικές Αρχές Αστικού Δικαίου εξετάζονται γραπτώς ή προφορικώς κατ’ εξαίρεση. Τίθενται 3 θέματα από τα οποία ο φοιτητής καλείται να απαντήσει σωστά στα 2 θέματα. Κάθε θέμα περιέχει ερωτήματα τόσο θεωρητικά όσο και πρακτικά* . Συνήθως επιτρέπεται η χρήση του Αστικού Κώδικα. * πρακτικά θέματα : Είναι θέματα στα οποία παρατίθενται υποτιθέμενα πραγματικά περιστατικά, πάνω στα οποία ο φοιτητής καλείται να επιλύσει προβλήματα νομικής φύσεως με βάση τη νομοθεσία του Αστικού Κώδικα και τις θεωρητικές του γνώσεις. Πρόκειται δηλαδή για εφαρμογή της θεωρίας στην πράξη. Οι σημειώσεις που παρατίθενται δεν αποσκοπούν στην υποκατάσταση του πανεπιστημιακού εγχειριδίου καθώς πάντα κρίνεται ορθότερη η μελέτη όλου του πανεπιστημιακού συγγράμματος για την επιτυχία στην εξέταση του μαθήματος. Είναι μια προσπάθεια σύνοψης της διδασκόμενης ύλης για επικουρική χρήση κατά τη μελέτη. Οι σημειώσεις παρατίθενται με τη σειρά με την οποία παραδόθηκαν τα αντίστοιχα κεφάλαια.

Π.Α.Σ.Π. Νομικής Αθήνας

ΓΕΝΙΚΑ Δίκαιο: Σύνολο γενικών και αφηρημένων κανόνων που ρυθμίζουν ετερόνομα1 και επιτακτικά2 την εξωτερική συμπεριφορά των μελών μιας κοινωνίας που είναι οργανωμένη σε κράτος.

Δίκαιο< δείκνυμι :ορθή κατευθυντήρια γραμμή

Πρβ. Droit /right/ Rechtum < directum Δίκαιο – ηθική – εθιμοτυπία

• Το δίκαιο τέμνεται με την ηθική (π.χ. ΑΚ3 178, 281, 919) αλλά δεν συμπίπτει τελεολογικά

• Διαφέρει από την εθιμοτυπία λόγω του υποχρεωτικού χαρακτήρα, όμως συχνά έχουμε την αναγωγή των εθίμων σε κανόνες δικαίου- συναλλακτικά ήθη / καλή πίστη (200,288,388 Α.Κ.)

Διακρίνεται σε: θετικό: δίκαιο που έχει θεσπιστεί φυσικό: το ιδεώδες της δικαιοσύνης

Ιδιωτικό δίκαιο

1. Αστικό Δίκαιο 2. Εμπορικό Δίκαιο 3. Εργατικό Δίκαιο 4. Δίκαιο Πνευματικής ιδιοκτησίας 5. Ιδιωτικό Διεθνές δίκαιο

Αστικό Δίκαιο:

1. Γενικές Αρχές 2. Ενοχικό 3. Εμπράγματο 4. Οικογενειακό 5. Κληρονομικό

1 Κρατικός καταναγκασμός 2 Προέρχεται από τη βούληση της πολιτείας και επιβάλλεται στο μέλος 3 Αστικός κώδικας- ο αριθμός αντιστοιχεί στον αύξοντα αριθμό του αναφερόμενο άρθρου


Πηγές του δικαίου Συνίστανται σε:

1. Τρόπο παραγωγής των κανόνων δικαίου (Α.Κ. 1) 2. Όργανο θέσπισης ή διαμόρφωσης κανόνων δικαίου 3. Εξωτερική μορφή των κανόνων δικαίου (π.χ. Σύνταγμα, νόμος, διάταγμα, κ.λ.π.)

Πρωτογενείς Πηγές Δικαίου Δευτερογενείς Πρωτογενείς πηγές του δικαίου:

Νόμος (A.K.1) Έθιμο (A.K.1) Γενικώς παραδεδεγμένοι κανόνες του διεθνούς δικαίου (Σ.428) Ευρωπαϊκό κοινοτικό δίκαιο(Σ.28)

Ουσιαστικός: περιέχει κανόνα δικαίου Νόμος

Τυπικός: κάθε πράξη των οργάνων της πολιτείας ανεξάρτητα από το αν περιέχει η όχι κανόνα δικαίου

Έθιμο: Άγραφος κανόνας δικαίου που δημιουργείται με μακρά, ομοιόμορφη και αδιάκοπη τήρηση ορισμένης συμπεριφοράς από τα μέλη μιας κοινωνίας με την πεποίθηση ότι εφαρμόζουν κανόνα δικαίου.

Γενικώς παραδεδεγμένοι κανόνες διεθνούς δικαίου: είναι δεκτοί από τα περισσότερα

υποκείμενα διεθνούς δικαίου. Ως προς το εσωτερικό δίκαιο του κράτους υπερισχύουν των νόμων αλλά όχι του Συντάγματος.

Ευρωπαϊκό κοινοτικό δίκαιο: από το ευρωπαϊκό κοινοτικό δίκαιο πρωτογενείς κανόνες

δικαίου είναι μόνο οι Ιδρυτικές Συνθήκες και οι κανονισμοί διότι αναπτύσσουν άμεση ισχύ.

4 Σύνταγμα της Ελλάδος


Δευτερογενείς πηγές του δικαίου: Αποτελούν πηγή μόνο εφόσον κάποια πρωτογενής πηγή του δικαίου παραπέμπει σε αυτές

I. Διεθνείς Συμβάσεις→εφόσον κυρωθούν με νόμο (Σ 28) II. Συλλογικές συμβάσεις εργασίας/ διαιτητικές αποφάσεις

III. Καλή πίστη IV. Χρηστά ήθη V. Συνήθειες- συναλλακτικά ήθη

Καλή πίστη:

1. Αντικειμενική: αξιολογεί την εξωτερική συμπεριφορά αδιαφορώντας για τα κίνητρα ή άλλους υποκειμενικούς παράγοντες.

2. Υποκειμενική: πεποίθηση ενός προσώπου ότι η συμπεριφορά του είναι καθ’ όλα νόμιμη.

• Χρηστά ήθη: Κρατούσες αντιλήψεις του μέσου ¨χρηστού¨ και δικαίου ανθρώπου για το ποια συμπεριφορά ανταποκρίνεται στις επιταγές της κοινωνικής ηθικής.

• Συνήθειες: τρόποι ενέργειας ή συμπεριφοράς του ανθρώπου που εκδηλώνονται επί μακρό χρόνο σταθερά χωρίς όμως κοινή συνείδηση για την αναγκαιότητά τους ως κανόνων δικαίου→πρώτο στάδιο για τη δημιουργία κανόνων δικαίου

• Συναλλακτικά ήθη: είναι δευτερογενείς πηγές μόνο αν ο νόμος παραπέμπει ρητά σε αυτά. Δε λαμβάνονται υπόψη αν αντίκεινται στα χρηστά ήθη.

Νομολογία→ δεν αποτελεί πηγή δικαίου για την ελληνικό δίκαιο (αντίθετα αποτελεί π.χ. για τα αγγλοσαξονικά δικαστήρια). Είναι λύσεις που δίνουν τα δικαστήρια στα νομικά προβλήματα που τίθενται ενώπιον τους. Αν η λύση επαναλαμβάνεται κατά τρόπο ομοιόμορφο αποτελεί πάγια νομολογία. Έναρξη ισχύος νόμου

Τυπική ισχύς → συνήθως ορίζεται από τον ίδιο το νόμο. Αν όχι αρχίζει 10 ημέρες μετά την δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (ΕισΝΑΚ5 103)

Ουσιαστική ισχύς → έναρξη εφαρμογής με ειδική ρύθμιση του νόμου ή την ΕισΝΑΚ 103 μετά την έναρξη της τυπικής ισχύος του νόμου.

Διάσταση τυπικής – ουσιαστικής ισχύος → vocatio legis

5 Εισαγωγικός νόμος του Αστικού Κώδικα


Κατάργηση νόμου Τρόποι:

Κατάργηση καταρχήν με νόμο (Α.Κ.2) Ρητά: νεότερος νόμος με διάταξη κατάργησης του παλαιοτέρου ( π.χ. ΕισΝΑΚ 41) Σιωπηρά: θέμα αντίθετο και ασυμβίβαστο με αυτό του παλαιού Προϋπόθεση: Ιεραρχικά ισοδύναμος ο νεότερος του παλαιοτέρου

Κατάργηση με νεότερο νόμο Κατάργηση νόμου με έθιμο

Όχι κατάργηση νόμου λόγω:

αχρησίας έκλειψης του λόγου χρήσης του νόμου έκλειψης του αντικειμένου εφαρμογής του νόμου

Αναδρομικότητα του νόμου Α.Κ.2 → Αρχή μη αναδρομικότητας: Κάθε νόμος ορίζει για το μέλλον και όχι για πράξεις προγενέστερες της ισχύος του. Λόγοι: • Βεβαιότητα των δικαιωμάτων • Ασφάλεια των συναλλαγών • Σταθερότητα δικαίου Αναδρομικότητα: επειδή η αρχή της μη αναδρομικότητας των νόμων δεν κατοχυρώνεται από το Σύνταγμα της Ελλάδος αλλά στην Α.Κ.2 δεν έχει αυξημένη τυπική ισχύ. Η αναδρομικότητα δεν μπορεί να υπάρξει για : Ποινικό νόμο (Σ.7§1) Ψευδοερμηνευτικό (Σ.77§2) Αναδρομικό φορολογικό νόμο (Σ.78§2) Είδη αναδρομής: Γνήσια: αφορά έννομες σχέσεις ή συνέπειες που επήλθαν πριν από την έναρξη εφαρμογής του

νόμου Μη γνήσια: αφορά έννομες σχέσεις που γεννήθηκαν μετά την έναρξη ισχύος του νόμου αλλά πηγάζουν από έννομες σχέσεις ή καταστάσεις προϋφιστάμενες του νόμου.

Ερμηνευτικός νόμος : αναδρομική ισχύ εκ φύσεως καθώς δημιουργείται για να επεξηγήσει έναν προϋφιστάμενο νόμο.


Φυσικά πρόσωπα Φυσικό πρόσωπο → άνθρωπος → Υποκείμενο δικαίου Φορέας και υποκείμενο: Δικαιωμάτων Υποχρεώσεων Εννόμων σχέσεων (π.χ. συγγένεια) Καταστάσεων (π.χ. ιθαγένεια, κατοικία) Αναγνωριζομένων στο δίκαιο ελευθεριών Έναρξη – λήξη φυσικού προσώπου Έναρξη: • Ύπαρξη τοκετού • Να γεννηθεί ζωντανό • Ανθρώπινη μορφή- όχι έκτρωμα Αδιάφορο εάν το πρόσωπο είναι βιώσιμο Κυοφορούμενος (Α.Κ.36) → Πλάσμα δικαίου Conditio juris → προσωρινή και μετέωρη κτήση δικαιώματος/ μόνιμη αφού γεννηθεί ζωντανό Λήξη: Θάνατος → μοναδικός τρόπος λήξης του φυσικού προσώπου / είθισται να ταυτίζεται με την παύση των εγκεφαλικών λειτουργιών του ανθρώπου. Αφάνεια(Α.Κ.39): Πρόσωπο κηρύσσεται δικαστικώς έτσι ώστε να θεωρείται νεκρό. Δημιουργείται τεκμήριο θανάτου Προϋποθέσεις: • Κίνδυνος ζωής • Μακρόχρονη απουσία → Έτσι καθίσταται ο θάνατος του προσώπου πολύ πιθανός (Α.Κ.40) Κίνδυνος: 1. Πρέπει να παρέλθει ένα (1) έτος εάν αυτός δεν είναι μακράς διαρκείας (π.χ. αεροπορικό

δυστύχημα) 2. Αν είναι παρατεταμένος (π.χ. πόλεμος)

• 1 έτος από την τελευταία στιγμή του κινδύνου ή • 5 έτη από την τελευταία είδηση για το άτομο που πρόκειται να κηρυχθεί σε αφάνεια (

Α.Κ. 41)


Αίτηση αφάνειας → μπορεί να κατατεθεί από όποιον εξαρτά δικαιώματα από το θάνατο του ατόμου

Εξατομίκευση του προσώπου Στοιχεία εξατομίκευσης:

1. Όνομα 2. Φύλο 3. Συγγένεια ( εξ αίματος -εξ αγχιστείας- από υιοθεσία) 4. Κατοικία ( νόμιμη – εκούσια) 5. Ιθαγένεια (ημεδαποί – αλλοδαποί) 6. Ηλικία (ανήλικοι – ενήλικες)

Δικαιοπρακτική ικανότητα

Ορισμός: Είναι η ικανότητα του ανθρώπου να συμμετέχει ο ίδιος στη δημιουργία ή την αλλοίωση εννόμων σχέσεων– να καταρτίζει δηλαδή αυτοπροσώπως δικαιοπραξίες. Εκχώρηση δικαιοπρακτικής ικανότητας → κλιμακωτή ( κριτήρια: ηλικία- υγεία) Αφετηρία: 10ο έτος Τέλος:18ο έτος Πλήρης δικαιοπρακτική ανικανότητα: • Ανήλικος νήπιο ( <10 έτη) • Πλήρης δικαστική συμπαράσταση Περιορισμένη δικαιοπρακτική ικανότητα: • Κυρίως ανήλικοι (>10 έτη) • Μερική στερητική δικαστική συμπαράσταση • Επικουρική δικαστική συμπαράσταση Δικαστική συμπαράσταση: 1. Στερητική δικαστική συμπαράσταση:

• Μερική → ανικανότητα του προσώπου για μερικές δικαιοπραξίες. Σ’ αυτές είναι αναγκαία η αντιπροσώπευσή του από δικαστικό συμπαραστάτη

• Πλήρης → πλήρης δικαιοπρακτική ανικανότητα - απαραίτητη η αντιπροσώπευσή του από δικαστικό συμπαραστάτη σε όλες τις δικαιοπραξίες.

2. Επικουρική δικαστική συμπαράσταση:

• Μερική → ανικανότητα για ορισμένες δικαιοπραξίες τις οποίες για να καταρτίσει το πρόσωπο είναι αναγκαία η συναίνεση δικαστικού συμπαραστάτη.

• Πλήρης → πλήρης δικαιοπρακτική ανικανότητα – απαραίτητη η συναίνεση του δικαστικού συμπαραστάτη σε όλες τις δικαιοπραξίες.

Και στα δύο είδη δικαστικής συμπαράστασης το άτομο είναι ανίκανο για ορισμένες δικαιοπραξίες, μερικώς ικανό για άλλες και ικανό για τις υπόλοιπες.


Στάδια δικαιοπρακτικής ικανότητας ανηλίκου: 1. Έτη>10 ( όχι νήπιο) → πρόσωπο ικανό για τις δικαιοπραξίες εκείνες από τις οποίες

πορίζεται απλά και μόνο έννομο όφελος6 ( Α.Κ.134) 2. Έτη>14 → μπορεί να διαθέτει ελεύθερα κάθε τι που κερδίζει από προσωπική του εργασία ή

που του δόθηκε για να χρησιμοποιεί ή να διαθέτει ελεύθερα ( Α.Κ.135) 3. Έτη>15 → Ικανός να συνάπτει με τη συναίνεση των προσώπων που ασκούν την επιμέλειά

του συμβάσεις εργασίας ως εργαζόμενος καθώς και τις δικαιοπραξίες που είναι παρεπόμενες ή συναφείς με τη σύμβαση εργασίας (Α.Κ. 136). Εάν τα πρόσωπα που ασκούν την επιμέλειά του είναι αρνητικά προς την κατάρτιση της εν λόγω σύμβασης δικαιούται ο ανήλικος να ζητήσει από το Μονομελές Πρωτοδικείο να του χορηγηθεί ειδική άδεια για τη σύναψη της εργατικής σχέσης.

4. Έγγαμος ανήλικος → ικανός για κάθε δικαιοπραξία για τη συντήρηση ή βελτίωση της περιουσίας του ή για την αντιμετώπιση των αναγκών της προσωπικής του συντήρησης και εκπαίδευσης, καθώς και για τις τρέχουσες ανάγκες της οικογένειάς του (Α.Κ. 137)

Διάδικος → Μπορεί να είναι όποιος έχει την ικανότητα να είναι υποκείμενο δικαιωμάτων κ υποχρεώσεων Αυτοπρόσωπη δικαστική παράσταση → όποιος είναι ικανός για δικαιοπραξία μπορεί να παρίσταται στο δικαστήριο με το δικό του όνομα, χωρίς συμπαραστάτη. Ο μερικώς ικανός μπορεί να παρίσταται αυτοπροσώπως μόνο στις περιπτώσεις που έχει ικανότητα για τη συγκεκριμένη δικαιοπραξία.

Προστασία της προσωπικότητας (Σ.2§1, Α.Κ. 57, 58 60)

Δικαίωμα στην προσωπικότητα: 1. Προσωπικό και όχι περιουσιακό 2. Προσωποπαγές → δεν είναι δυνατό να διαβιβαστεί ή να κληρονομηθεί 3. Απόλυτο → στρέφεται κατά πάντων και απαιτεί το σεβασμό από κάθε πρόσωπο Εκδηλώσεις του δικαιώματος στην προσωπικότητα: 1. Φυσική υπόσταση – αναπόσπαστο στοιχείο της προσωπικότητας.

• Ζωή • Σωματική ακεραιότητα • Υγεία

Κυοφορούμενος: Ζωντανός → αυτοτελής προσωπικότητα Νεκρός → τμήμα της προσωπικότητας της μητέρας

2. Ψυχική υπόσταση

Ψυχικός κόσμος Συναισθηματικός κόσμος

6αποκτά δικαιώματα ή απαλλάσσεται από υποχρεώσεις


3. Ηθική υπόσταση:

• Τιμή • Υπόληψη • Αξιοπρέπεια • Αξιοπιστία ( σε συναλλαγές ) • Επαγγελματική καταξίωση

4. Ανάπτυξη της προσωπικότητας:

Δικαίωμα του διατιθέναι Δικαίωμα προσωπικής ασφάλειας Δικαίωμα ελευθερίας κίνησης, εγκατάστασης και επικοινωνίας Ακώλυτη ανάπτυξη νομίμων δραστηριοτήτων ( κοινωνική, οικονομική, επιστημονική, κλπ)

5. Μέσα προσδιορισμού του προσώπου:

• Όνομα • Εικόνα • Φωνή

6. Προϊόντα της διανοίας → λογοτεχνικά/ καλλιτεχνικά έργα, εφευρέσεις 7. Σφαίρα του απορρήτου 8. Δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα → εξουσία αυτοδιάθεσης των πληροφοριών που αφορούν κάθε πρόσωπο 9. Κοινόχρηστα πράγματα 10. Επαγγελματική απασχόληση και ανέλιξη:

• Άρνηση αποδοχής υπηρεσιών • Αδικαιολόγητη στέρηση προαγωγής • Μη ανάθεση εργασίας ανάλογης με τις ικανότητες και τα προσόντα του εργαζομένου • Υποβιβασμός χωρίς σπουδαίο λόγο, κλπ

Προσβολή δικαιώματος της προσωπικότητας • Εσωτερική: απαγορεύεται όταν έχει αντίκτυπο στο δημόσιο συμφέρον λόγω του

αναπαλλοτριωτικού χαρακτήρα του δικαιώματος της προσωπικότητας. • Εξωτερική: ενδιαφέρει το δίκαιο μόνο εφόσον είναι παράνομη. Δεν είναι παράνομη αν

συντρέχουν λόγοι που αίρουν το παράνομο. Το παράνομο αίρεται όταν: • Αυτό προβλέπεται ρητά σε νομοθετική διάταξη • Υπάρχει έγκυρη συναίνεση του δικαιούχου • Δεν υπερβαίνει το κοινωνικώς αποδεκτό μέτρο


• Όταν η προσβολή αποτελεί άσκηση δικαιώματος του προσβάλλοντος. Αξιώσεις από την προσβολή της προσωπικότητας: Αξίωση για άρση της προσβολής (Α.Κ. 57§1 εδ. α΄) Αξίωση για παράλειψης προσβολής στο μέλλον (Α.Κ. 57§1 εδ. α΄) Αξίωση προς αποζημίωση (Α.Κ. 57§2) Αξίωση για ικανοποίηση ηθικής βλάβης (Α.Κ.59) Προστασία του ονόματος → Α.Κ.58 Όταν: • Αμφισβητείται ρητώς ή σιωπηρώς το δικαίωμα κάποιου να φέρει ένα όνομα • Το όνομα κάποιου χρησιμοποιείται παράνομα από κάποιον άλλο.

Νομικά πρόσωπα Νομικά πρόσωπα: είναι ενώσεις προσώπων που έχουν συσταθεί για την επιδίωξη ορισμένου σκοπού ή σύνολα περιουσίας που έχουν ταχθεί στην εξυπηρέτηση ορισμένου σκοπού και έχουν αποκτήσει ικανότητα δικαίου ( είναι δηλαδή υποκείμενα δικαιωμάτων και υποχρεώσεων). Διάκριση των νομικών προσώπων:

1. Δημοσίου δικαίου

• Ιδρύονται με πράξη της πολιτείας • Αποσκοπούν στην επίτευξη δημοσίων σκοπών • Είναι φορείς δημόσιας εξουσίας • π.χ. Κράτος/ Δημόσιο, δήμοι, Εκκλησία, κλπ

2. Ιδιωτικού δικαίου:

• αστικού δικαίου → σωματείο, ίδρυμα, επιτροπή εράνων, αστική εταιρία με νομική προσωπικότητα

• εμπορικού δικαίου → εμπορικές εταιρίες, συνεταιρισμοί 3. Μεικτής φύσεως (sui generis): έχουν μορφή ΝΠΙΔ7, έχουν όμως ιδρυθεί με πράξη του κράτους και ασκούν δραστηριότητα που ενδιαφέρει το κοινωνικό σύνολο (π.χ. ΟΤΕ, ΔΕΗ, ΕΡΤ, ΟΣΕ, κλπ) Ικανότητα δικαίου του ΝΠ • Α.Κ.61 → γενικά για την δικαιοπρακτική ικανότητα του ΝΠ • Α.Κ.62 → όχι σχέσεις ιδιωτικού και δημοσίου δικαίου που προϋποθέτουν ιδιότητες φυσικού

προσώπου (κυρίως οικογενειακού και κληρονομικού χαρακτήρα). • Ικανότητα να είναι διάδικος 7 Νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου


Σύσταση του ΝΠ (Α.Κ.63) Απαιτούνται: • Συστατική πράξη του ΝΠ • Καταστατική πράξη → οργανισμός ή καταστατικό → όροι διοίκησης και λειτουργίας του

ΝΠ Έδρα του ΝΠ (Α.Κ. 64) • Καταστατική έδρα → έδρα που ορίζεται στην καταστατική πράξη του ΝΠ • Πραγματική έδρα → ο τόπος όπου λειτουργεί η διοίκηση του ΝΠ Επωνυμία του ΝΠ Δίδεται με την συστατική πράξη ή τον οργανισμό του ΝΠ και ισχύει η αρχή της αναγκαιότητας της επωνυμίας. Προσωπικότητα του ΝΠ • Επωνυμία • Φήμη • Πίστη • Ελεύθερη ανάπτυξη της δραστηριότητας του ΝΠ • Σφαίρα του απορρήτου

Διοίκηση του ΝΠ → Φροντίδα των υποθέσεων του ΝΠ

• Διαχείριση περιουσίας • Επιχείρηση υλικών πράξεων και δικαιοπραξιών • Λήψη αποφάσεων – πραγμάτωση του σκοπού σύστασης του ΝΠ

→ Εκπροσώπηση δικαστικώς και εξωδίκως Αποτελείται από : ένα ή περισσότερα πρόσωπα (φυσικά ή νομικά) τα οποία μπορούν και να μην είναι μέλη του Οργανική θεωρία: Η βούληση του ΝΠ είναι αυτή που σχηματίζει μέσα στο πλαίσια της εξουσίας του το καταστατικό όργανο (διοίκηση) Διορισμός προσωρινής διοίκησης → γίνεται με απόφαση του μονομελούς πρωτοδικείου της έδρας του ΝΠ (Α.Κ.69) Αίτια: • Έλλειψη προσώπων διοίκησης (πραγματικοί – νομικοί λόγοι) • Σύγκρουση συμφερόντων ( Α.Κ.66,235)


Δικαιοπραξίες του ΝΠ Προϋποθέσεις:

I. Η δικαιοπραξία να ενεργείται από όργανο που διοικεί το ΝΠ. II. Το όργανο αυτό να ενεργεί με αυτή την ιδιότητά του

III. Το όργανο να έχει ενεργήσει μέσα στα πλαίσια της εξουσίας του.

Ευθύνη ΝΠ Το ΝΠ ευθύνεται για ζημιογόνες πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων του έναντι του ζημιωθέντος τρίτου εκτός από τις πράξεις που από τη φύση του δε δύναται να επιχειρήσει Ύπαρξη ευθύνης: Προϋποθέσεις (Α.Κ.71)

I. Πράξη ή παράληψη → αθέτηση ενοχικής υποχρέωσης/ αδικοπραξία/ ευθύνη από διαπραγματεύσεις.

II. Πράξη ή παράλειψη των αντιπροσωπευτικών οργάνων III. Πράξη ή παράλειψη των οργάνων κατά την άσκηση των καθηκόντων τους IV. Νόμιμος λόγος ευθύνης → αναγκαία διάταξη που θεσπίζει ευθύνη κάποιου προσώπου

για ορισμένη ζημιογόνο πράξη V. Ευθύνη του Δημοσίου και των ΝΠΔΔ8

Τέλος του ΝΠ. Διάλυση → λήξη δραστηριότητας του ΝΠ ως προς την επίτευξη του σκοπού του Εκκαθάριση:

I. Επαλήθευση ενεργητικού και παθητικού του ΝΠ II. Ρευστοποίηση του ενεργού

III. Εκπλήρωση των υποχρεώσεων του ΝΠ έναντι τρίτων IV. Απόδοση του υπολοίπου στα δικαιούμενα πρόσωπα.

8 Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου


Σωματείο Σωματείο: ένωση τουλάχιστον είκοσι (20) προσώπων (φυσικών ή νομικών) για την εξυπηρέτηση μη κερδοσκοπικού9 σκοπού που έχει νομική προσωπικότητα (Α.Κ.78) → το σωματείο μπορεί να αναπτύσσει και επιχειρηματική δραστηριότητα εάν και εφόσον τα χρήματα που συλλέγονται τίθενται μόνο στην εξυπηρέτηση του σκοπού σύστασης του σωματείου

Σύσταση – συστατική πράξη σωματείου. Προϋποθέσεις σύστασης → Α.Κ. 78-83 Προϋποθέσεις εγκυρότητας του καταστατικού του σωματείου: Πρέπει στο καταστατικό να ορίζονται: σκοπός, επωνυμία και έδρα σωματείου όροι εισόδου, αποχώρησης , αποβολής των μελών δικαιώματα και υποχρεώσεις των μελών πόροι του σωματείου τρόπος αντιπροσώπευσης του σωματείου ( δικαστικώς και εξωδίκως ) όργανα της διοίκησής του όροι λειτουργίας διοίκησης όροι τροποποίησης του καταστατικού όροι διάλυσης του σωματείου Διαδικασία σύστασης: 1. κατάρτιση συστατικής πράξης του σωματείου 2. αίτηση στο Μονομελές Πρωτοδικείο της έδρας του σωματείου για εγγραφή του στο βιβλίο

σωματείων 3. έλεγχος νομιμότητας σύστασης του σωματείου ( προϋποθέσεις των Α.Κ. 78-80) 4. γίνεται δεκτή ή απορρίπτεται η αίτηση 5. αν γίνει δεκτή γίνεται:

• δημοσίευση στον έγγραφο τύπο περίληψη του καταστατικού του σωματείου με τα στοιχεία του που ορίζονται από την Α.Κ.80

• εγγραφή του σωματείου στα βιβλία των σωματείων (Α.Κ. 81) Προσοχή! Αποκλείεται ο έλεγχος της σκοπιμότητας του σωματείου γιατί αυτό θα ήταν αντίθετο προς τη συνταγματικώς κατοχυρωμένη ελευθερία του συναιτερίζεσθαι.

9 Κερδοσκοπικός σκοπός υφίσταται όταν το σωματείο αποβλέπει αποκλειστικά και μόνο στην επίτευξη κάποιου κέρδους.


Μέλη του σωματείου

• αρχικά ή ιδρυτικά μέλη : είκοσι (20) ή περισσότερα μέλη τα οποία είναι μέλη του σωματείου από τη σύστασή του

• μεταγενέστερα ή νέα μέλη: αυτά που εγγράφονται μετά την ίδρυση του σωματείου Είσοδος νέου μέλους:

• προϋποθέτει δικαιοπρακτική ικανότητα του υποψηφίου μέλους • Α.Κ. 86 → αν δεν ορίζεται διαφορετικά από το καταστατικό η είσοδος νέων μελών επιτρέπεται πάντοτε

• Το σωματείο μπορεί να θέτει στο καταστατικό του προϋποθέσεις ένταξης νέου μέλους • Το καταστατικό μπορεί να απαγορεύει την είσοδο νέων μελών εκτός εάν έχει από το νόμο

ή εκ των πραγμάτων μονοπωλιακή θέση Δικαιώματα και υποχρεώσεις των μελών του σωματείου:

• Καθορίζονται από το καταστατικό • Είναι ή προσωπικής ή περιουσιακής φύσης • Οι υποχρεώσεις μπορούν να αυξάνονται με απόφαση της συνέλευσης των μελών • Αρχή της ισότητας → τα μέλη του σωματείου είναι ισότιμα

Απώλεια της ιδιότητας του μέλους: Λόγοι: 1. Γενικοί → θάνατος μέλους, διάλυση σωματείου, κλπ 2. Ειδικοί

• Αποχώρηση → μονομερής απευθυντέα προς το σωματείο δήλωση βουλήσεως, ρητή ή σιωπηρή η οποία δεν είναι αναγκαίο να γίνει αποδεκτή από το σωματείο

• Αποβολή μέλους → λόγοι που αναφέρονται στο καταστατικό ή ¨σπουδαίος λόγος¨

Όργανα του σωματείου Π.Α.Σ.Π. Νομικής Αθήνας

Η διοίκηση

• Εκπροσωπεί το σωματείο στις σχέσεις του με τους τρίτους • Εκτελεί τις αποφάσεις της συνέλευσης των μελών

Η συνέλευση Συνέλευση των μελών του σωματείου είναι το σώμα το οποίο συγκροτείται από το σύνολο των μελών του σωματείου

• Τεκμήριο της αρμοδιότητας → η συνέλευση των μελών του σωματείου δύναται να αποφασίζει για κάθε υπόθεση η οποία δεν είναι στην αρμοδιότητα άλλου οργάνου του σωματείου

• Εκλογή προσώπων της διοίκησης • Απόφαση για είσοδο ή αποβολή μέλους • Εγκρίνει τον ισολογισμό • Αποφασίζει την τροποποίηση του σκοπού του σωματείου • Αποφασίζει την τροποποίηση του καταστατικού • Αποφασίζει τη διάλυση του σωματείου

Διάλυση του σωματείου

Τρόποι διάλυσης

1. απόφαση της συνέλευσης των μελών του σωματείου - αυτοδιάλυση 2. αυτοδίκαιη λύση → όταν προβλέπεται από το καταστατικό ή τα μέλη γίνουν λιγότερα

από δέκα (10 ) 3. λύση με δικαστική απόφαση → μετά από αίτηση της διοίκηση ή του ενός πέμπτου του

αριθμού των μελών του σωματείου ή της εποπτεύουσας επιτροπής σύμφωνα με τους λόγους της Α.Κ.105 στο Μονομελές Πρωτοδικείο το οποίο εκδίδει και αμετάκλητη απόφαση

Συνέπειες διάλυσης σωματείου:

1. παύει η ιδιότητα των μελών του σωματείου 2. καταργούνται τα όργανα του σωματείου 3. το σωματείο περνά στο στάδιο της εκκαθάρισης (Α.Κ. 72 επ)


Ίδρυμα

Ίδρυμα: είναι σύνολο περιουσίας αφιερωμένο σύμφωνα με την ιδρυτική του πράξη στην εξυπηρέτηση ορισμένου διαρκούς σκοπού το οποίο έχει αποκτήσει νομική προσωπικότητα. Αντίθετα με το σωματείο δεν αποτελεί ένωση προσώπων, συνεπώς δεν έχει μέλη. Σύσταση Για τη σύσταση απαιτούνται:

1. ιδρυτική πράξη του ιδρύματος → μονομερής δικαιοπραξία εν ζωή (συμβολαιογραφικό έγγραφο) ή και αιτία θανάτου (με διαθήκη) στην οποία ο ιδρυτής δηλώνει τη βούλησή του για τη σύσταση ιδρύματος

2. πράξη της Πολιτείας → εγκριτικό διάταγμα το οποίο δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της κυβερνήσεως για να αποκτήσει το ίδρυμα νομική προσωπικότητα.

→ Για να εκδοθεί το εγκριτικό διάταγμα για τη σύσταση του ιδρύματος γίνεται από την αρμόδια αρχή όχι μόνο έλεγχος νομιμότητας αλλά και έλεγχος σκοπιμότητας του ιδρύματος. Αυτό γίνεται για να αποφευχθεί η δέσμευση περιουσιών για ασήμαντους σκοπούς, πράγμα το οποίο βλάπτει το δημόσιο συμφέρον. Κτήση περιουσίας ιδρύματος

• Ίδρυση με δικαιοπραξία εν ζωή → ο ιδρυτής έχει από τη δημοσίευση του εγκριτικού διατάγματος ενοχική υποχρέωση να μεταβιβάσει την αφιερωθείσα περιουσία στο ίδρυμα

• Ίδρυση με διαθήκη → εφαρμόζονται οι διατάξεις του κληρονομικού δικαίου → το ίδρυμα θεωρείται υφιστάμενο κατά την ώρα θανάτου του ιδρυτή και κατά το χρόνο επαγωγής της κληρονομιάς → έτσι αν έχει καταστεί κληρονόμος αποκτά την περιουσία αυτοδικαίως

Διοίκηση του ιδρύματος

→ Ισχύουν οι γενικές διατάξεις για την διοίκηση των νομικών προσώπων και τον οργανισμό του ιδρύματος

Μεταβολή του σκοπού του ιδρύματος

• Μη κοινωφελή ιδρύματα → γίνεται με διάταγμα που εκδίδεται με πρωτοβουλία της αρμόδιας αρχής εφόσον ο σκοπός κατέστη ανέφικτος ( Α.Κ. 120)

• Κοινωφελή ιδρύματα → καταρχήν απαγορεύεται / επιτρέπεται μόνο εφόσον ο σκοπός κατέστη εντελώς απραγματοποίητος


Διάλυση του ιδρύματος Το ίδρυμα λύεται αυτοδικαίως εφόσον επέλθουν οι συνθήκες που ορίζει για τη διάλυση του η ιδρυτική πράξη ή ο οργανισμός του Μετά τη διάλυση το ίδρυμα μεταβαίνει αυτοδικαίως στη φάση της εκκαθάρισης.

Τα δικαιώματα Δικαίωμα: εξουσία που αναγνωρίζει το δίκαιο σε ορισμένο πρόσωπο για την ικανοποίηση νομικά σημαντικά συμφερόντων του.

Κατηγορίες δικαιωμάτων με βάση την παρεχόμενη εξουσία

εξουσιαστικά → παρέχουν εξουσία πάνω σε πράγμα ή αγαθό η να παρεμβαίνει ο δικαιούχος στη σφαίρα άλλου πρόσώπου. Διακρίνονται σε: απόλυτα → όλα τα άλλα πρόσωπα υποχρεούνται να απέχουν από κάθε προσβολή του

δικαιώματος . σχετικά → στρέφονται μόνο έναντι του υπόχρεου. Δίνουν στο δικαιούχο την εξουσία

να υποχρεώσει συγκεκριμένο πρόσωπο σε πράξη, παράλειψη ή ανοχή. Διαπλαστικά → δίνουν στο δικαιούχο την εξουσία να παρεμβαίνει και να μεταβάλει μία

έννομη σχέση ή κατάσταση 2. με κριτήριο τους όρους γένεσης του δικαιώματος:

Πλήρες: έχουν πληρωθεί όλοι οι όροι για την γένεση του δικαιώματος Δικαίωμα προσδοκίας: δεν έχουν πληρωθεί όλοι οι όροι για τη γένεση του δικαιώματος.

Ουσιαστικά αποτελεί μια προβαθμίδα του πλήρους δικαιώματος. 3. με κριτήριο τη δυνατότητα μεταβολής

Προσωποπαγή: ανήκουν σε έναν ( η περισσότερους από κοινού) ορισμένο δικαιούχο. Πραγματοπαγή: δεν ανήκουν προσωποπαγώς σε έναν ορισμένο δικαιούχο αλλά δικαιούχος

είναι ο εκάστοτε κύριος, νομέας ή δικαιούχος του πράγματος για όσο χρόνο ισχύει η σχέση του με το πράγμα

4. με κριτήριο το αν μπορούν να διαιρεθούν σε ιδανικά μέρη

• Διαιρετά: μπορούν να διαιρεθούν ώστε να ανήκουν σε περισσότερα από ένα πρόσωπα κατά ιδανικά μέρη

• Αδιαίρετα: δεν επιδέχονται διαίρεση σε ιδανικά μέρη 5. με κριτήριο τον περιουσιακό ή μη χαρακτήρα τους

• Περιουσιακά → οικονομικό συμφέρον και έχουν οικονομική αξία • Προσωπικά → ηθικό συμφέρον και ταυτόχρονα μπορούν να έχουν οικονομική αξία • Μεικτά → χαρακτήρα περιουσιακού και προσωπικού δικαιώματος


6. με βάση την αυτοτέλειά τους

• Κύρια → δεν εξαρτάται από την κτήση ή την κατάσταση άλλου δικαιώματος • Παρεπόμενα → εξαρτώνται από κύριο δικαίωμα και αποσκοπούν στην ενίσχυση του

κυρίου. 7. με κριτήριο τη διάκριση του Α.Κ.

• Ενοχικά • Εμπράγματα • Οικογενειακά • Κληρονομικά

Γένεση και κτήση δικαιώματος

• Γένεση → Νόμος γενεσιουργός λόγος των δικαιωμάτων: το δικαίωμα δημιουργείται όταν συντρέχουν όλες οι απαραίτητες από το νόμο προϋποθέσεις προς τούτο

• Κτήση → σύνδεση του δικαιώματος με τον προσωπικό του φορέα • φορέας του δικαιώματος είναι ο δικαιούχος σύμφωνα με τα από το νόμο οριζόμενα

Τρόποι κτήσεως δικαιώματος:

• πρωτότυπη κτήση δικαιώματος → γίνεται ανεξάρτητα από τη θέληση του έως τώρα δικαιούχου ή ανεξάρτητα από την ύπαρξη ή όχι προηγουμένου δικαιούχου

• παράγωγη κτήση δικαιώματος → το δικαίωμα στηρίζεται στη θέληση του έως τώρα δικαιούχου

Κατάχρηση δικαιώματος:

Έχουμε κατάχρηση του δικαιώματος από το δικαιούχο του όταν η άσκηση του δικαιώματος δεν αναπτύσσεται εντός των ορίων που επιβάλλουν:

η αντικειμενική καλή πίστη τα χρηστά ήθη ο οικονομικός ή κοινωνικός σκοπός του δικαιώματος

Συνέπειες κατάχρησης δικαιώματος:

1. αν γίνεται με δικαιοπραξία, τότε αυτή είναι άκυρη 2. αν γίνεται με δικαστική ενέργεια τότε αυτή απορρίπτεται 3. αν γίνεται με ενέργειες εξωδικαστικές που δεν αποτελούν δικαιοπραξίες ο θιγόμενος από

την κατάχρηση δύναται να απαιτήσει την αναίρεση των ενεργειών αυτών και την παράλειψή τους στο μέλλον

Αποδυνάμωση του δικαιώματος

αποδυνάμωση επέρχεται από: 1. μη άσκηση του δικαιώματος από τον δικαιούχο του για μακρό χρόνο 2. κατάσταση αντίθετη προς το δικαίωμα την οποία ανέχεται ο δικαιούχος επί μακρό χρόνο 3. δημιουργία της εντύπωσης σε τρίτους ότι το δικαίωμα δε θα χρησιμοποιηθεί από το

δικαιούχο του Π.Α.Σ.Π. Νομικής Αθήνας

Παραγραφή και αποσβεστική προθεσμία

Παραγραφή

Παραγραφή είναι ο θεσμός κατά τον οποίο μια αξίωση παύει να είναι δικαστικά επιδιώξιμη. Αντικείμενο της παραγραφής είναι μόνο η αξίωση και όχι το δικαίωμα Αξιώσεις που δεν παραγράφονται:

1. αξιώσεις που πηγάζουν από οικογενειακή έννομη σχέση 2. αξίωση για λύση της κοινωνίας του δικαιώματος 3. ορισμένες αξιώσεις του δημοσίου 4. οι ενστάσεις εφόσον δεν ορίζεται διαφορετικά από το νόμο δεν υπόκεινται σε παραγραφή

Προϋποθέσεις παραγραφής:

1. να υπάρχει αξίωση η οποία να είναι επιδιώξιμη σύμφωνα με το νόμο 2. αδράνεια του δικαιούχου ως προς την άσκηση της συγκεκριμένης αξίωσης 3. παρέλευση συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος το οποίο ορίζεται από το νόμο

Αναστολή της παραγραφής Αναστολή: είναι το γεγονός το οποίο εμποδίζει την πορεία του χρόνου παραγραφής της αξίωσης, το οποίο όμως αν πάψει να υφίσταται, ο χρόνος της παραγραφής συνεχίζει να μετρά κανονικά. Είδη αναστολής της παραγραφής:

1. απόλυτη αναστολή → το γεγονός που προκαλεί την αναστολή μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή μέσα στο χρόνο της παραγραφής δηλαδή στην αρχή, στη μέση ή στο τέλος της παραγραφής (ΑΚ256)

2. Αναστολή συμπληρώσεως → το γεγονός συμβαίνει το τελευταίο εξάμηνο πριν ολοκληρωθεί ο χρόνος της παραγραφής

3. Αναστολή λήξης → ο χρόνος της παραγραφής έχει συμπληρωθεί και η αξίωση έχει παραγραφεί αλλά ορίζεται από το νόμο ότι δε θα επέλθουν τα αποτελέσματα της παραγραφής και τίθεται ένα χρονικό διάστημα μέσα στο οποίο μπορεί να ασκηθεί η αξίωση (παράταση του χρόνου παραγραφής)

Συνέπειες της παραγραφής Η παραγραφή δεν συνεπάγεται και απόσβεση της αξίωσης αλλά δημιουργεί για τον οφειλέτη δικαίωμα ανατρεπτικής ένστασης


Αποσβεστική προθεσμία Αποσβεστική προθεσμία: είναι η προθεσμία η οποία τίθεται από το νόμο ή τα συμβαλλόμενα μέρη εντός της οποία ο δικαιούχος ενός δικαιώματος δικαιούται να ασκήσει το δικαίωμα του, διαφορετικά αυτό θα αποσβεστεί

Διαφορές παραγραφής – αποσβεστικής προθεσμίας

Η παραγραφή αφορά αξιώσεις ενώ η αποσβεστική προθεσμία δικαιώματα • Με την παραγραφή αποδυναμώνεται αξίωση ενώ με την αποσβεστική προθεσμία αποσβένεται δικαίωμα

• Ο χρόνος της παραγραφής τίθεται μόνο από το νόμο ενώ της αποσβεστικής προθεσμίας μπορεί να τεθεί και με συμφωνία των μερών

• Η παραγραφή προτείνεται πάντοτε κατ’ ένσταση ενώ η αποσβεστική προθεσμία μπορεί να γίνει και αυτεπάγγελτα από το δικαστήριο

• Είναι δυνατή η παραίτηση από παραγραφή που έχει συμπληρωθεί ενώ δεν είναι δυνατή η παραίτηση από αποσβεστική προθεσμία

• Με την παραγραφή παραγράφεται η αξίωση αλλά παραμένει το δικαίωμα ενώ με την αποσβεστική προθεσμία αποσβένεται το δικαίωμα


Δικαιοπραξίες Δικαιοπραξία: είναι το πραγματικό εκείνο το οποίο περιέχει τουλάχιστον μία δήλωση βουλήσεως και αποσκοπεί στην επίτευξη ηθελημένου εννόμου αποτελέσματος Χαρακτηριστικά δικαιοπραξίας: αντικειμενική υπόσταση → να υπάρχει το πραγματικό η δήλωση να κατευθύνεται στην παραγωγή ορισμένου εννόμου αποτελέσματος το έννομο αποτέλεσμα να είναι ηθελημένο

Πράξεις ή δηλώσεις βουλήσεως που δεν συνιστούν δικαιοπραξίες

Οιονεί δικαιοπραξίες Είναι οι δικαιοπραξίες των οποίων τα αποτελέσματα επέρχονται ανεξάρτητα από τη βούληση του δικαιοπρακτούντος. Δηλαδή υπάρχει δήλωση βουλήσεως αλλά είναι αδιάφορο αν υπάρχει δεσμός ανάμεσα στη βούληση και στο επερχόμενο αποτέλεσμα. Διακρίνονται σε:

• Ανακοινώσεις βουλήσεως (όχληση) • Ανακοινώσεις παραστάσεως

Υλικές πράξεις Είναι οι πράξεις που επιφέρουν μεταβολή στο εξωτερικό κόσμο όταν σ’ αυτή τη μεταβολή ο νόμος εξαρτά έννομα αποτελέσματα Μικτές Υλικές πράξεις Είναι οι πράξεις (υλικές ενέργειες) που για να επέλθουν τα έννομα αποτελέσματα πρέπει να συνδυαστούν με κάποιο περιστατικό αναγόμενο στη βούληση του πράττοντος.

Δικαιοπρακτικές παραλείψεις Περιπτώσεις που ο νόμος προσδίδει στην παράλειψη δήλωσης βουλήσεως ορισμένη έννοια δήλωσης βουλήσεως

Τα στοιχεία της δικαιοπραξίας

Ουσιώδη στοιχεία της δικαιοπραξίας: Είναι εκείνα τα οποία είναι απαραίτητα για το χαρακτηρισμό της δικαιοπραξίας ως συγκεκριμένη δικαιοπραξία (π.χ. πώληση, ουσ. στοιχεία: συμφωνία / πράγμα / τίμημα ) Επουσιώδη στοιχεία της δικαιοπραξίας

Φυσικά η συνήθη→ είναι εκείνες οι συμφωνίες που το περιεχόμενο τους αντιστοιχεί στις διατάξεις ενδοτικού δικαίου του ΑΚ

Πρόσθετα ή τυχαία → είναι οι ειδικές συμφωνίες που ισχύουν μόνο και μόνο επειδή συμφώνησαν τα μέρη


Διακρίσεις των δικαιοπραξιών

Μονομερείς – πολυμερείς εν ζωή – αιτία θανάτου εν ζωή: τα αποτελέσματα επέρχονται όσο ο δικαιοπρακτών είναι εν ζωή αιτία θανάτου: τα αποτελέσματα επέρχονται μετά το θάνατο του δικαιοπρακτήσαντος (π.χ. διαθήκη) προσωπικού δικαίου – περιουσιακού δικαίου εμπράγματες – ενοχικές ενοχικές : οδηγούν στην μεταβίβαση/ αλλοίωση/ κατάργηση ενοχικού δικαιώματος εμπράγματες: οδηγούν στην μεταβίβαση/ αλλοίωση/ κατάργηση εμπράγματου δικαιώματος εκποιητικές – υποσχετικές υποσχετικές: δημιουργείται ενοχική υποχρέωση και ενοχικό δικαίωμα εκποιητικές:διατίθεται (μεταβιβάζεται, αλλοιώνεται, επιβαρύνεται ή καταργείται) υφιστάμενο δικαίωμα αιτιώδεις – αναιτιώδεις αιτιώδεις: εξάρτηση από την ύπαρξη και το λόγο της αιτίας αναιτιώδεις: ανεξάρτητες από την ύπαρξη και το λόγο της αιτίας επαχθείς – χαριστικές επαχθείς: γίνεται επίδοση με αντάλλαγμα χαριστικές: γίνεται επίδοση χωρίς αντάλλαγμα επιδοτικές – μη επιδοτικές τυπικές – άτυπες Τυπικές: απαραίτητος ο τύπος για την εγκυρότητα της δικαιοπραξίας Άτυπες: όχι απαραίτητος ο τύπος συναινετικές – παραδοτικές συναινετικές: καταρτίζονται με μόνη τη συμφωνία των μερών (solo consensu) παραδοτικές: συμφωνία και παράδοση του πράγματος (re) αμφοτεροβαρείς – ετεροβαρείς αμφοτεροβαρείς: υποχρέωση έχουν και τα δύο συμβαλλόμενα μέρη (είναι όλες επαχθείς) ετεροβαρείς: υποχρέωση έχει μόνο το ένα μέρος (π.χ. χαριστικές) ελεύθερης κατάρτισης – υποχρεωτικής κατάρτισης

Προϋποθέσεις εγκυρότητας της δικαιοπραξίας

ικανότητα για δικαιοπραξία δήλωση βουλήσεως συμφωνία μεταξύ δηλώσεως και βουλήσεως έλλειψη ελαττωμάτων της δήλωσης βουλήσεως τήρηση του προαπαιτούμενου τύπου περιεχόμενο το οποίο να είναι σύμφωνο με το νόμο


Εκούσια διάσταση δηλώσεως και βουλήσεως Εικονικότητα Εικονική είναι η δήλωση βουλήσεως η οποία έγινε μόνο φαινομενικά και εν γνώσει του δικαιοπρακτούντος ότι η δήλωση βουλήσεως δεν αντιστοιχεί στην πραγματική του βούληση Διακρίνεται σε:

απόλυτη εικονικότητα: είναι η εικονικότητα όταν κάτω από την εικονική δικαιοπραξία δεν υποκρύπτεται άλλη δικαιοπραξία

σχετική εικονικότητα: είναι η εικονικότητα όταν κάτω από την εικονική δικαιοπραξία κρύβει άλλη δικαιοπραξία

Κρυψιβουλία είναι η εικονικότητα η οποία δεν έχει εκδηλωθεί και για αυτό δεν έχει κανένα αποτέλεσμα για το κύρος της δικαιοπραξίας Αστεϊσμός Είναι όταν η δήλωση βουλήσεως γίνεται χάρη παραδείγματος ή χάρη διασκεδάσεως . Εδώ δεν θεωρείται καταρτισθείσα η δικαιοπραξία καθώς δεν υπάρχει καμία δικαιοπρακτική βούληση από το μέρος του δηλώσαντος

Η άκυρη δικαιοπραξία

Άκυρη: είναι η δικαιοπραξία η οποία συγκεντρώνει όλα τα εξωτερικά χαρακτηριστικά της δικαιοπραξίας αλλά εξαιτίας συγκεκριμένων ελαττωμάτων δεν παράγει τα έννομα αποτελέσματά της Προϋποθέσεις ακυρότητας δικαιοπραξίας

έλλειψη δικαιοπρακτικής ικανότητας του δικαιοπρακτούντα έλλειψη τύπου της δικαιοπραξίας αντίθεση στο νόμο αντίθεση στα χρηστά ήθη εικονικότητα

Διακρίσεις άκυρης δικαιοπραξίας:

1. ανυπόστατη δικαιοπραξία: είναι εκείνη από την οποία λείπουν ουσιώδη στοιχεία του πραγματικού της υπόστασής της

2. ατελής δικαιοπραξία: είναι η δικαιοπραξία που για την ολοκλήρωσή της απαιτούνται και κάποια επιπλέον στοιχεία εκτός από αυτά που περιέχονται ήδη στη δικαιοπραξία


Είδη ακυρότητας 1. Αρχική και επιγενόμενη 2. Απόλυτη και σχετική Απόλυτη: μπορεί να την επικαλεσθεί οποιοσδήποτε έχει έννομο συμφέρον Σχετική: μπορούν να την επικαλεσθούν ορισμένα μόνο πρόσωπα 3. Ολική και μερική

Θεραπεία της ακυρότητας Θεραπεία: μεταγενέστερη ισχυροποίηση της άκυρης δικαιοπραξίας

• Αν η ακυρότητα είναι απόλυτη τότε δεν είναι δυνατόν να θεραπευθεί με οποιονδήποτε τρόπο, εκτός από μερικές ειδικές περιπτώσεις όπου ορίζεται από το νόμο

• Αν η ακυρότητα είναι σχετική θεραπεύεται με παραίτηση του δικαιούχου της επίκλησης της ακυρότητας. Μετά την παραίτηση από το δικαίωμα η δικαιοπραξία μετατρέπεται από άκυρη σε απρόσβλητη.

Επικύρωση της άκυρης δικαιοπραξίας Η ισχυροποίηση της δικαιοπραξίας με μεταγενέστερη δήλωση βουλήσεως που επαναλαμβάνει τη δικαιοπραξία όταν πλέον δεν συντρέχουν οι λόγοι ακυρότητας της δικαιοπραξίας και η δικαιοπραξία καθίσταται έγκυρη αναδρομικά.

Ακυρώσιμη δικαιοπραξία Ακυρωσία: είναι η κατάσταση κατά την οποία η δικαιοπραξία εξαιτίας ορισμένου ελαττώματός της είναι δυνατόν να ακυρωθεί με την έκδοση δικαστικής απόφασης Η ακυρωσία διαφέρει από την ακυρότητα ως προς το ότι η ακυρώσιμη δικαιοπραξία παράγει τα έννομα αποτελέσματά της μέχρι την έκδοση της δικαστικής απόφασης που την ακυρώνει. Μετά την ακύρωση η δικαιοπραξία θεωρείται μη γενόμενη και ανατρέπονται αναδρομικά όλα τα έννομα αποτελέσματα που αυτή έχει επιφέρει. Λόγοι ακυρωσίας :

1. πλάνη 2. απάτη 3. απειλή

Πλάνη Πλάνη στη βούληση : η δήλωση βουλήσεως ανταποκρίνεται στη βούληση του δικαιοπρακτούντος αλλά η βούλησή του έχει σχηματισθεί ελαττωματικά λόγω εσφαλμένης γνώσης ή άγνοιας της πραγματικότητας, στην οποία αυτός στηρίχθηκε για να σχηματίσει τη βούλησή του Πλάνη στη δήλωση: ο δικαιοπρακτών δηλώνει άλλο από αυτό το οποίο θέλει νομίζοντας όμως ότι η δήλωση ανταποκρίνεται στην πραγματική του βούληση.


Απάτη Απάτη: είναι η δόλια παραπλάνηση κάποιου από κάποιο άλλο πρόσωπο Προϋποθέσεις:

1. η δικαιοπραξία να καταρτίσθηκε λόγω πλάνης του δικαιοπρακτούντος 2. η πλάνη του δικαιοπρακτούντος να είναι αποτέλεσμα ενεργειών άλλου προσώπου 3. να υπάρχει δόλος στην ενέργεια της παραπλάνησης

Απειλή Απειλή: η εξαγγελία ορισμένου κακού για την περιουσία, την τιμή, τη σωματική ακεραιότητα και την ελευθερία του δικαιοπρακτούντος και των στενά συνδεόμενων με αυτόν προσώπων του οποίου η επέλευση εξαρτάται από τη βούληση που θα εκφέρει αυτός στη δήλωση βουλήσεως της δικαιοπραξίας. Προϋποθέσεις:

1. να υπάρχει απειλή, δηλαδή εξαγγελία μεγάλου κακού 2. η απειλή να είναι σοβαρή 3. η πραγματοποίηση της απειλής να είναι στη δυνατότητα του απειλούντος 4. η απειλή να είναι παράνομη και ανήθικη 5. η απειλή να επικεντρώνεται στην δήλωση συγκεκριμένης βουλήσεως από τον

δικαιοπρακτούντα και να μην είναι γενική 6. να υπάρχει αιτιώδης συνάφεια μεταξύ της απειλής και της δήλωσης βουλήσεως που

περιέχεται στη δικαιοπραξία Απόσβεση του δικαιώματος ακύρωσης της ακυρώσιμης δικαιοπραξίας

1. με την παρέλευση 2 ετών. Το δικαίωμα ακυρώσεως υπόκειται σε διετή αποσβεστική προθεσμία. Μετά από 2 έτη από την κατάρτιση της δικαιοπραξίας κανείς δεν μπορεί να εγείρει αγωγή για την ακύρωση της τελευταίας

2. με παραίτηση του δικαιούχου από το δικαίωμα αυτό είτε ρητά είτε σιωπηρά


Αίρεση και προθεσμία

Αίρεση

Είναι ο περιορισμός που τίθεται σε μία δικαιοπραξία ο οποίος εξαρτά την επέλευση των εννόμων αποτελεσμάτων της δικαιοπραξίας από την επέλευση μέλλοντος και αβέβαιου γεγονότος

Γνήσια και καταχρηστική αίρεση Προϋποθέσεις γνήσιας αίρεσης

1. η αίρεση να τίθεται με συμφωνία των συμβαλλομένων μερών 2. να εξαρτώνται τα έννομα αποτελέσματα της δικαιοπραξίας από την επέλευση αβέβαιου

γεγονότος στο μέλλον → όταν η αίρεση συγκεντρώνει αυτά τα στοιχεία είναι γνήσια, διαφορετικά χαρακτηρίζεται ως καταχρηστική Καταχρηστική αίρεση

1. Νομική αίρεση: όταν τα έννομα αποτελέσματα της δικαιοπραξίας εξαρτώνται από γεγονότα τα οποία ορίζονται από το νόμο

2. Αίρεση που αναφέρεται σε γεγονός παρελθόν ή παρόν το οποίο όμως δεν είναι γνωστό στα συμβαλλόμενα μέρη

3. Αναγκαία ή βέβαια αίρεση: αίρεση η οποία αναφέρεται σε γεγονός το οποίο θα επέλθει οπωσδήποτε

Είδη αιρέσεων

1. αναβλητικές και διαλυτικές αναβλητικές: αναβάλλει τα αποτελέσματα της δικαιοπραξίας που επέρχονται μόνο αν συμβεί το μέλλον και αβέβαιο γεγονός διαλυτικές: τα αποτελέσματα της δικαιοπραξίας επέρχονται αλλά ανατρέπονται με την επέλευση του μέλλοντος, αβέβαιου γεγονότος 2. θετικές και αρνητικές θετική:όταν η ενέργεια της δικαιοπραξίας εξαρτάται από την επέλευση αρνητική:όταν η ενέργεια της δικαιοπραξίας εξαρτάται από την μη επέλευση 3. εξουσιαστική, τυχαία και μικτή εξουσιαστική:όταν η ενέργειά της εξαρτάται από μελλοντική συμπεριφορά των μερών τυχαία: όταν η ενέργειά της εξαρτάται από φυσικό γεγονός ή πράξη τρίτων προσώπων μικτή: όταν η ενέργειά της εξαρτάται και από τα μέλη αλλά και από άλλα περιστατικά.

Δικαιοπραξίες που δεν επιδέχονται αίρεση: Κατά κανόνα κάθε δικαιοπραξία μπορεί να περιέχει αίρεση εκτός αν ορίζεται το αντίθετο από το νόμο. Επίσης όταν από τη φύση και το σκοπό της η δικαιοπραξία δεν επιδέχεται αίρεση, κυρίως μονομερείς δικαιοπραξίες με τις οποίες ασκείται διαπλαστικό δικαίωμα.


Επίδραση της αίρεσης στο κύρος της δικαιοπραξίας

ΑΚ 208§1 → ακατάληπτη, αντιφατική ή αίρεση που προσδίδει παράνομο ή ανήθικο περιεχόμενο στη δικαιοπραξία καθιστά την τελευταία άκυρη

• ακατάληπτες αιρέσεις → το περιεχόμενο της αιρέσεως δεν μπορεί να ερμηνευτεί με τους ερμηνευτικούς κανόνες

• αντιφατικές αιρέσεις → το περιεχόμενο των αιρέσεων αντιτίθεται στο περιεχόμενο της δικαιοπραξίας

• αιρέσεις με παράνομο ή ανήθικο περιεχόμενο → προσδίδουν στη δικαιοπραξία περιεχόμενο αντίθετο στο νόμο ή στα χρηστά ήθη

• αδύνατες αιρέσεις → αναφέρονται σε γεγονός το οποίο αντικειμενικά δεν πρόκειται να επέλθει για νομικούς ή πραγματικούς λόγους .

Στάδια της αίρεσης Στάδιο ηρτημένης της αιρέσεως Είναι το στάδιο από την κατάρτιση της δικαιοπραξίας μέχρι την επέλευση του γεγονότος το οποίο ορίζει η αίρεση

• ηρτημένης αναβλητικής αίρεσης→ δεν επέρχονται τα αποτελέσματα πριν την επέλευση του γεγονότος

• ηρτημένης διαλυτικής αίρεσης → η δικαιοπραξία παράγει κατά αυτό το διάστημα όλα τα έννομα αποτελέσματά της

Πλήρωση της αίρεσης Είναι η επέλευση του γεγονότος που αναφέρεται στην αίρεση της δικαιοπραξίας η μη (αν πρόκειται για αρνητική αίρεση) Πλασματική πλήρωση της αίρεσης: η αίρεση θεωρείται ότι πληρώθηκε εάν το γεγονός που εμπεριέχεται στην αίρεση εμποδίστηκε αντίθετα προς την καλή πίστη από εκείνον που θα ζημιωνόταν από την πλήρωση της αίρεσης

Ματαίωση της αίρεσης:

Έχουμε ματαίωση της αίρεσης όταν το γεγονός δεν συμβεί ή όταν καταστεί βέβαιο ότι δε θα συμβεί. Πλασματική ματαίωση: όταν η αίρεση πληρώθηκε αλλά την πλήρωσή της προκάλεσε με ενέργειες αντίθετες προς την καλή πίστη αυτός που θα επωφελούνταν από την πλήρωση της αίρεσης.


Προθεσμία Είναι όταν η επέλευση των έννομων αποτελεσμάτων της δικαιοπραξίας εξαρτάται από μέλλον γεγονός το οποίο είναι βέβαιο. Διακρίνεται σε αναβλητική και διαλυτική προθεσμία Διακρίνεται από την αίρεση καθώς το γεγονός που ορίζεται από την αίρεση είναι αβέβαιο αντικειμενικά αλλά αυτό που ορίζεται από την προθεσμία είναι αντικειμενικά βέβαιο. Για τις προθεσμίες ισχύουν κατά αναλογία όσα ορίζονται νομικά και για τις αιρέσεις.

Αντιπροσώπευση

Έχουμε αντιπροσώπευση όταν ένα πρόσωπο (αντιπρόσωπος) ενεργεί για λογαριασμό ενός άλλου προσώπου (αντιπροσωπευόμενος) Αντικείμενο της αντιπροσώπευσης είναι μόνο οι δικαιοπραξίες. Δεν αποτελούν αντικείμενο της αντιπροσώπευσης οι αδικοπραξίες ή οι υλικές πράξεις Είδη της αντιπροσώπευσης

• άμεση και έμμεση άμεση: όταν ο αντιπρόσωπος προβαίνει σε δικαιοπραξία στο όνομα του αντιπροσωπευομένου έμμεση: ο αντιπρόσωπος ενεργεί στο όνομά του αλλά για λογαριασμό του αντιπροσωπευομένου • ενεργητική και παθητική ενεργητική: όταν ο αντιπρόσωπος προβαίνει σε δήλωση βουλήσεως παθητική: όταν ο αντιπρόσωπος δέχεται απευθυντέα προς τον αντιπροσωπευόμενο δήλωση βουλήσεως • εκούσια και νόμιμη εκούσια: η αντιπροσώπευση στηρίζεται στη βούληση του αντιπροσωπευόμενου νόμιμη: η αντιπροσώπευση πηγάζει άμεσα από το νόμο

Πληρεξουσιότητα

Είναι η μονομερής δήλωση βουλήσεως η οποία παραχωρεί σε κάποιον η εξουσία να αντιπροσωπεύει κάποιον άλλο. (από τον αντιπροσωπευόμενο στον αντιπρόσωπο) Χαρακτηριστικά της πληρεξουσιότητας ως δικαιοπραξίας

1. είναι δικαιοπραξία και δη μονομερής δήλωση βουλήσεως 2. είναι απευθυντέα (από τον αντιπροσωπευόμενο στον αντιπρόσωπο) 3. είναι άτυπη κατά κανόνα 4. δεν εξαρτάται από την αιτία που οδήγησε στην παραχώρηση της πληρεξουσιότητας 5. είναι ανακλητή ελεύθερα σύμφωνα με τη βούληση του αντιπροσωπευομένου


Είδη πληρεξουσιότητας

γενική, μερική και ειδική γενική → για όλες τις δικαιοπραξίες μερική → για μερικές δικαιοπραξίες ειδική → για μία δικαιοπραξία

ατομική και συλλογική ρητή και σιωπηρή ανακλητή και ανέκκλητη(ή αμετάκλητη) Μεταπληρεξουσιότητα ή υποπληρεξουσιότητα: όταν ο πληρεξούσιος παράσχει σε τρίτο την εξουσία αντιπροσώπευσης του αντιπροσωπευομένου.

Λήξη της πληρεξουσιότητας 1. ανάκληση της πληρεξουσιότητας από τον αντιπροσωπευόμενο 2. λήξη της βασικής σχέσης 3. θάνατος ενός από τα δύο μέρη (αντιπροσωπευομένου ή πληρεξούσιου) 4. δικαιοπρακτική ανικανότητα ενός από τα δύο μέρη 5. παραίτηση του πληρεξουσίου

Ανάκληση της πληρεξουσιότητας Γίνεται με μονομερή άτυπη απευθυντέα δήλωση βουλήσεως. Αν έχει γίνει συμβολαιογραφικά η πληρεξουσιότητα ανακαλείται με συμβολαιογραφικό έγγραφο. Πρόκειται για άσκηση του διαπλαστικού δικαιώματος της ανάκλησης της πληρεξουσιότητας από τον αντιπροσωπευόμενο. Δεν μπορεί να υπάρξει ανάκληση της πληρεξουσιότητας εάν:

• Αυτό έχει συμφωνηθεί • Αν από την πληρεξουσιότητα πηγάζει συμφέρον και για τον πληρεξούσιο

Άρθρα του αστικού κώδικα για τις δικαιοπραξίες ΑΚ 127 – 137 : ικανότητα για δικαιοπραξία ΑΚ 138 – 139 : εκούσια διάσταση δηλώσεως και βουλήσεως ΑΚ 140 – 157 : ακούσια διάσταση δηλώσεως και βουλήσεως ΑΚ 158 – 166 : τύπος της δικαιοπραξίας ΑΚ 167 – 172 : ενέργεια της δήλωσης βουλήσεως ΑΚ 173 + 200 : ερμηνεία της δικαιοπραξίας ΑΚ 174 – 179 : εγκυρότητα των δικαιοπραξιών ΑΚ 180 – 184 : άκυρη και ακυρώσιμη δικαιοπραξία ΑΚ 185 – 196 + 199 : κατάρτιση σύμβασης ΑΚ 197 – 198 : ευθύνη από τις διαπραγματεύσεις / προσυμβατική ευθύνη ΑΚ 201 – 210 : αιρέσεις ΑΚ 211 – 235 : αντιπροσώπευση ΑΚ 236 – 239 : συναίνεση , έγκριση, συγκατάθεση


genikes_arxes_astikoy

Documents