haftalik rapor 25 nisan 2016 · 2016. 5. 4. · haftalik rapor 25 nisan 2016 vakıfbank ekonomik...

HAFTALIK RAPOR 25 Nisan 2016

VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü | İstanbul

1

“Helikopter Para” Merkez Bankaları için Alternatif Olabilir mi?

Küresel krizin başlamasından bu yana yaklaşık dokuz yıl geçmiş olmasına ve geleneksel ve geleneksel olmayan

para politikası araçlarının bir arada kullanıldığı genişleyici para politikalarına rağmen küresel ekonomide hala

belirgin bir iyileşme yaşanmadı. Üstüne üstlük Japonya ve Euro Bölgesi uygulanan negatif faiz oranlarına rağmen

ekonomik yavaşlamanın yanı sıra deflasyonist risklerle de karşı karşıyalar. Uygulanan para politikalarının artık ilk

zamanlardaki kadar etkili olmaması, ekonomiyi canlandırabilmek için yeni alternatifler aranmasına yol açtı. Son

dönemde alternatif bir politika aracı olarak helikopter para sıklıkla dile getiriliyor. Bu haftaki raporumuzda

helikopter parayla ilgili bir değerlendirmede bulunacağız.

Mevcut Para Politikalarının Etkinliği Azalıyor

2007 sonunda başlayan Küresel Krizin etkileriyle başa çıkmak amacıyla başta ABD, Euro Bölgesi ve Japonya olmak

üzere pek çok ülke merkez bankası genişleyici para politikası uygulamaya koydu. Krizin etkilerinin derin olması

nedeniyle geleneksel para politikası araçları yeterli olmadı ve niceliksel genişleme (Quantitative Easing) gibi

geleneksel olmayan para politikaları da uygulanmaya başlandı. Ancak 2007 yılından bu yana geçen dokuz yıllık

süreçte özellikle gelişmiş ülkelerde belirgin bir iyileşme yaşanmadı. Düşük büyüme oranlarının yanı sıra ülkeler

deflasyon riskiyle de karşı karşıya kaldı. Bu nedenle tahvil alım programlarının büyüklükleri artırılırken negatif faiz

uygulamasına da başlandı. Normal şartlar altında gevşek para politikasının (düşük faiz oranları ve bol likidite)

harcamaları artırarak büyümeyi desteklemesi ve harcamalar arttığı için enflasyonu yükseltmesi beklenir. Ancak

Euro Bölgesi ve Japonya gibi ülkelerde ekonomide hala belirgin bir iyileşme olmadığı ve enflasyon oranlarının çok

düşük seviyelerde seyretmeye devam ettiği görülüyor. Geçen süre içinde uygulanan her ilave para politikasının

ekonomiye iyileştirici yöndeki etkisi azalırken, uzun süre uygulanmaları nedeniyle geleneksel olmayan para

politikaları da geleneksel bir hal aldı. Ekonomide uzun süredir beklenen iyileşmenin yaşanmaması ve faiz

oranlarının çok düşük hatta negatif seviyelerde olması, yeni bir resesyona girilmesi halinde uygulanabilecek para

politikaları için alan kalmadığı endişelerini de beraberinde getirdi. Bu nedenle piyasalarda mevcut uygulamalara

alternatif araçlar tartışılmaya başlandı. Bunlardan biri de helikopter para olarak dikkat çekiyor.

0102030405060708090

0

5

10

15

20

25

30

35

12

.20

05

08

.20

06

04

.20

07

12

.20

07

08

.20

08

04

.20

09

12

.20

09

08

.20

10

04

.20

11

12

.20

11

08

.20

12

04

.20

13

12

.20

13

08

.20

14

04

.20

15

12

.20

15

Merkez Bankaları Bilanço Büyüklüğünün GSYH'ye Oranı (%)

Fed ECB BOJ (Sağ Eksen)

Kaynak: Bloomberg, VakıfBank

-2

-1

0

1

2

3

4

5

6

01

.20

06

01

.20

07

01

.20

08

01

.20

09

01

.20

10

01

.20

11

01

.20

12

01

.20

13

01

.20

14

01

.20

15

01

.20

16

Merkez Bankaları Faiz Oranları (%)

ABD

Euro Bölgesi

Japonya

İsviçre

Kaynak: Bloomberg


2

Helikopter Para Nedir?

Helikopter para İlk kez Nobel ödüllü Amerikalı iktisatçı Milton Friedman tarafından 1969 yılında ortaya atıldı.

Friedman’ın “bir helikopter geldiğini ve gökten 1,000 dolarlık banknotlar saçmaya başladığını farz edin.”

cümlesiyle açıkladığı politika, deflasyonist bir ortamda merkez bankalarının hükümet teşviklerini ve harcama

programlarını doğrudan finanse etmesi olarak tanımlanabilir. Aslında söz konusu politikanın ismi “Para ile Finanse

Edilen Maliye Politikası”, ancak Friedman’ın örneğinin ardından program “Helikopter Para” olarak anılmaya

başlandı. Friedman, insanların gökten saçılan ve bir defalığına dağıtılan bu paraları harcayacağını ve de bunun

sonucunda da iç talebin canlanmasıyla kısa sürede enflasyonun artacağına inanıyordu. Helikopter para terimi

daha sonra ise 2003 yılında dönemin Fed Başkanı Ben Bernanke tarafından dile getirildi. Açıklamaları ile

“helikopter Ben” lakabını bile alan Bernanke, helikopter para uygulamasının bir defalık doğrudan para transferi

şeklinde yapılmasındansa vergi indirimi şeklinde de yapılabileceğini belirterek tartışmalara yeni bir boyut

kazandırdı.

Doğrudan transferler ya da vergi indirimi yapılarak piyasanın paraya boğulması şeklinde tanımlayabileceğimiz

helikopter paranın geleneksel iktisat politikalarından farklı olduğunu söyleyebiliriz. İktisat politikaları geleneksel

olarak para ve maliye politikaları şeklinde ikiye ayrılmaktadır. Ekonomide para arzının kontrol altında tutularak,

büyüme, enflasyon ve istihdam gibi belirli makroekonomik göstergelerin açık piyasa işlemleri, döviz işlemleri ve

zorunlu karşılık oranları gibi para piyasası araçları ile kontrol atında tutulmasını sağlayan para politikası merkez

bankası tarafından yürütülmektedir. Devletin kamu harcamaları ve vergiler gibi maliye politikası araçlarını

kullanarak istihdam, ücretler ve gelir dağılımını kontrol altında tuttuğu maliye politikasını ise hükümet adına

Maliye Bakanlığı ve onunla birlikte Hazine, Ekonomi Bakanlığı, Gümrük Bakanlığı gibi idareler yürütür. Helikopter

para politikası ise merkez bankasının parasını devlet tahvili alarak kullanmasındansa doğrudan doğruya halka

dağıtmasını sağladığı için geleneksel para politikalarından ayrılıyor. Bunun yanı sıra, hükümetin uyguladığı teşvik

ve harcama programlarının hükümete borç olarak yazılmasındansa merkez bankası tarafından para basılarak

karşılanmasını sağladığı için vergi kesintilerini içeren geleneksel maliye politikalarından da ayrılıyor.

Helikopter para için ise hem para hem de maliye politikalarının bir arada yürütülmesi gerekmektedir. Söz konusu

politikanın uygulanabilmesi için para politikasını kontrol eden merkez bankası ile maliye politikasını kontrol eden

hükümet işbirliği içerisinde olmalıdır. Para politikasını uygularken hükümete danışması gerekmeyen ve bu konuda

bağımsız olan merkez bankalarının helikopter parayı uygularken hükümetle işbirliği içerisinde olması merkez

bankalarının bağımsızlığı konusunda soru işaretleri yaratmaktadır. Bazı iktisatçılara göre deflasyonist bir ortamda

uygulandığında harcamaları ve talebi artırarak enflasyonu yükseltebilecek bir politika olan helikopter paranın

enflasyonu birden ve aşırı miktarda yükseltmek gibi olumsuz yanları da söz konusu olabilir. Dünyada şimdiye

kadar uygulanmamış olmasına ve uygulanması konusunda çeşitli belirsizlikler barındırmasına rağmen helikopter

para, merkez bankalarının geleneksel para politikalarına alternatif yaratabilecek bir politika olarak karşımıza

çıkıyor. Bu bağlamda, yazımızın geri kalanında, helikopter paranın avantajları ile dezavantajlarını ve niceliksel

genişleme politikasından farklarını tartışacağız.

Helikopter Paranın avantaj ve dezavantajları nelerdir?

Helikopter paraya dair farklı görüşlerin olduğu görülüyor. Örneğin, Avrupa Merkez Bankası Yönetim Kurulu üyesi

Peter Praet gerekli olması halinde merkez bankalarının bu adımı atabileceğini belirtirken, Almanya Merkez

Bankası Başkanı Jens Weidmann helikopter paranın merkez bankasının bilançosunda büyük boşluklar

yaratabileceğini ifade ediyor. Farklı görüşlerin olmasında, helikopter paranın avantajlarının yanı sıra

dezavantajlarının da olması etkili oluyor.


3

Helikopter Paranın Avantajları:

Doğrudan etki: Helikopter para vergi kesintisi ve kamu harcamaları yoluyla doğrudan hanehalkına ulaşacaktır. Bu

durum hanehalkı gelirinin artmasını ve dolayısıyla tüketimi artıracaktır. Özellikle helikopter paranın geliri düşük

kesimlere aktarılması doğrudan tüketimi artırıcı etkide bulunacaktır. Artan yurtiçi tüketim ekonomide canlanma

yaşanmasını sağlarken ekonomik büyümeyi ve enflasyonu da artıracaktır.

Gelecekte vergi yükü yaratmayacak olması: Geleneksel maliye politikaları borçla finanse edildiği için gevşek para

politikası esnasında yapılan vergi indirimleri, sonrasında bireyler üzerinde vergi yükü yaratır. Ancak helikopter

para, para basılarak finanse edileceği için bireyler üzerinde fazladan vergi yükü oluşturmayacaktır.

Enflasyon hedeflemesine kısa sürede ulaşılabilecek olması: Helikopter paranın hanehalkları tüketimi üzerinde

doğrudan etkili olacak olması Merkez Bankalarının enflasyon hedeflemesine daha kısa sürede ulaşmasını

mümkün kılacaktır. Para birimlerinin değersizleştirilerek enflasyon hedefine ulaşılması konusunda gevşeme

adımları atılsa da bu adımların söz konusu beklentileri karşılamada zayıf kalmasının önümüzdeki dönemde

helikopter para gibi geleneksel olmayan para politikası adımlarını gündeme getirmesi söz konusu olabilir.

Geleneksel para politikalarına alternatif: Geleneksel para politikalarının etkinliğinin azaldığı dönemlerde eğer

kamu borcu çok yüksekse maliye politikası uygulamak da zor olacaktır. Ancak helikopter para, kamu borcunu

artırmadığı için söz konusu dönemlerde iyi bir alternatif olabilir.

Helikopter Paranın Dezavantajları:

Merkez Bankasına ilişkin endişeler: Helikopter para politikası, merkez bankası tarafından basılan para doğrudan

kamuya verileceği için merkez bankası ve hükümetin birlikte çalışmasını gerektiriyor. Bu durumun merkez bankası

bağımsızlığını zedeleyebileceğine yönelik endişelerin yanı sıra yüksek miktardaki para basımının merkez bankası

bilançosunda aktif pasif arasında dengesizliğe yol açması ve merkez bankalarının yükümlülüğünü artırması da

olası riskler arasında yer alıyor.

Hiperenflasyon tehlikesi: Helikopter para bireylerin doğrudan kullanımına verilecek para olacağından dolayı

düşük enflasyonla mücadele eden ülkelerde enflasyon hedefine daha hızlı ulaşılmasını sağlayacak. Ancak

politikanın doğru miktarda uygulanmaması durumunda hiperenflasyon tehlikesi ortaya çıkabilir. Ayrıca bu risk

politikanın enflasyonun zaten yüksek olduğu ülkelerde uygulanmasına da engel oluşturuyor. Öte yandan 80’li

yıllarda ABD başta olmak üzere merkez bankalarının yüksek enflasyonla mücadelesi olumlu sonuçlandı ve o

tarihten sonra enflasyon bir daha yüksek seviyelere çıkmadı ve merkez bankalarının güvenilirliğini artırdı. Ancak

helikopter para kullanımı sonucu hiperenflasyon tehlikesinin oluşması, merkez bankalarının kredibilitesine de

zarar verebilecektir. Ayrıca yapılan çalışmalar enflasyonla gelişmiş ülke merkez bankası bağımsızlığı arasında

negatif ilişkinin var olduğunu ortaya koyuyor. Bunun anlamı, merkez bankası bağımsızlığı azalırken enflasyonun

artıyor olması. Helikopter para politikası merkez bankasının bağımsızlığını zedeler ve aşırı uygulanırsa, bu durum

hiperenflasyon tehlikesini artırabilir.

Avantajlar Dezavantajlar

Toplam talebin ve toplam harcamanın artırılmasında doğrudan etki

Merkez Bankasının bağımsızlığını ve güvenilirliğini sarsabilir ve Merkez Bankası bilançosunda açıklar yaratabilir

Merkez Bankalarının enflasyon hedeflemesine daha kısa sürede ulaşması

Hiperenflasyon tehlikesi

Geleneksel para politikaları etkinliğini kaybettiğinde ve kamu borcu yüksek olduğunda uygulanabilme

Para ve maliye politika yapıcılarının bir arada çalışmasının zorluğu

Gelecekte vergi yükü yaratmayacak olması


4

Helikopter Paranın parasal genişleme (QE)’den ayrıldığı noktalar neler?

Helikopter para uygulaması varlık alım programı ile genişletici maliye politikasının kombinasyonu gibi görünse de

varlık alım programı ile helikopter para arasında bazı farklar bulunuyor:

Helikopter Para (Helicopter Money) Parasal Genişleme (Quantitive Easing-QE)

Bir defa uygulanıyor. Belirli bir dönemi kapsayarak birden fazla

defa uygulanıyor.

Tüketici ve hanehalkı kesimine doğrudan olarak etki ediyor.

Tüketici ve hanehalkı kesimine dolaylı yolla yani bankalar veya finansal kuruluşlar aracılığıyla etki ediyor.

Para basılarak uygulandığından piyasaya arz edilen para miktarının geri çekilmesi zordur.

Merkez Bankası tarafından geri satılmak amaçlı tahvil alımı şeklinde olması piyasaya sürülen paranın geri çekilmesini daha kolay kılıyor.

Varlık balonu yaratma ihtimali daha düşük. Varlık balonu yaratma ihtimali yüksek.

Fon transferi yapıldıkça bankaların merkez bankasındaki zorunlu karşılıkları azalacağından merkez bankalarının bilançolarında sadece pasif kısmı artış gösteriyor.

Merkez bankalarının hem aktif hem de pasif tarafları eş zamanlı artış gösteriyor.

Piyasaya arz edilen paranın ekonomide kalıcı etki yaratacağına inanılıyor.

Piyasaya arz edilen paranın ekonomide geçici etki yaratacağına inanılıyor.

Sonuç olarak; “Para ile Finanse Edilen Maliye Politikası” piyasada bilinen ismiyle “Helikopter Para” ilk olarak 1969

yılında ortaya atılmış olsa da özellikle maliye politikası yapıcılar ile para politikası yapıcılarının bir arada çalışmasını

gerektirmesi gibi zorluklardan dolayı şimdiye kadar fazlaca uygulama alanı bulamamış. Ancak son dönemde para

politikalarının etkinsizleşmeye başlaması ve geleneksel olmayan para politikalarının da geleneksel bir hal aldığı

düşünüldüğünde ekonomiyi canlandırmak için iyi bir alternatif olabilir gibi görünüyor. Özellikle Japonya ve Euro

Bölgesi’nde negatif faiz uygulamasına rağmen hala deflasyon riskinin olduğu göz önünde bulundurulduğunda

önümüzdeki günlerde bu ülkelerde helikopter para politikası uygulaması görülebilir. Japonya gitgide helikopter

para politikasına yaklaşıyor görünmesine rağmen, Euro Bölgesi’nin çok devletli yapısı bu politikanın uygulanması

için büyük bir engel oluşturuyor. Euro Bölgesi’nde para politikası Avrupa Merkez Bankası (ECB) tarafından tek bir

merkez bankası çatısı altında kontrol ediliyor. Ancak maliye politikası Euro Bölgesi’ne üye olan 19 farklı ülkenin

kendilerine ait hükümetleri tarafından kontrol ediliyor. Enflasyonun yükselmesine alternatif bir çözüm olabilecek

olmasına rağmen para ve maliye politikalarının uyumlu bir şekilde uygulanmasını gerektiren helikopter paranın

bu koşullar altında uygulanması şimdilik oldukça zor görünüyor. Nitekim, ECB Başkanı Mario Draghi geçtiğimiz

hafta yapılan ECB toplantısının ardından helikopter para seçeneğinin gündemde olmadığını söyledi. Fakat Euro

Bölgesi’nde parasal genişlemeye rağmen enflasyonun istenen düzeylere gelememesi nedeniyle helikopter para

alternatif bir seçenek olarak gündeme gelmeye devam edecektir.


5

Tarih Ülke Açıklanacak Veri Önceki Beklenti

25.04.2016 Türkiye Reel Sektör Güven Endeksi (Nisan) 106.0 110.1 (açıklandı)

Kapasite Kullanım Oranı (Nisan) %74.3 %75.3 (açıklandı)

ABD Yeni Konut Satışları (Mart, a-a) %2.0 %2.0

Dallas Fed İmalat Endeksi (Nisan) -13.6 -9.0

Almanya IFO İş Dünyası Güven Endeksi (Nisan) 106.7 107.0

26.04.2016 Türkiye TCMB Enflasyon Raporu (2016 - II) -- --

ABD Dayanıklı Mal Siparişleri (Mart, öncül) -%3.0 %1.9

Case-Shiller Konut Fiyat Endeksi (Şubat) 182.56 182.83

Hizmet PMI (Nisan, öncül) 51.3 52.0

Tüketici Güven Endeksi (Nisan) 96.2 96.0

Richmond Fed İmalat Endeksi (Nisan) 22 12

27.04.2016 ABD Merkez Bankası (FED) Toplantısı ve Faiz Kararı -- --

Bekleyen Konut Satışları (Mart, a-a) %3.5 %0.5

Euro Bölgesi M3 Para Arzı (Mart, y-y) %5.0 %5.0

Almanya Tüketici Güven Endeksi (Mayıs) 9.4 9.4

Fransa Tüketici Güven Endeksi (Nisan) 94 95

İtalya Tüketici Güven Endeksi (Nisan) 114.8 115.0

İngiltere GSYH (1.çeyrek, y-y) %2.1 %2.0

28.04.2016 Türkiye Konut Fiyat Endeksi (Şubat) 202.32 --

ABD Haftalık İşsizlik Maaşı Başvuruları 247 Bin Kişi 260 Bin Kişi

GSYH (1.çeyrek, ç-ç) %1.4 %0.6

Çekirdek Kişisel Tüketim Harcamaları Endeksi (1.çeyrek, ç-ç) %1.3 %1.9

Kansas Fed İmalat Endeksi (Nisan) -6 --

Euro Bölgesi Tüketici Güveni (Nisan) -9.3 -9.3

Almanya İşsizlik Oranı (Nisan) %6.2 %6.2

TÜFE (Nisan, y-y, öncül) %0.1 %0.0

Japonya İşsizlik Oranı (Mart) %3.3 %3.3

TÜFE (Mart, y-y) %0.3 %0.0

Perakende Satışlar (Mart, a-a) -%2.3 %0.5

Sanayi Üretimi (Mart, a-a, öncül) -%5.2 %2.8

Merkez Bankası (BOJ) Toplantısı ve Faiz Kararı -- --

29.04.2016 Türkiye Dış Ticaret Dengesi (Mart) -3.17 Milyar Dolar --

ABD Kişisel Tüketim Harcamaları Endeksi (Mart, y-y) %1.7 %1.5

Chicago Fed Aktivite Endeksi (Nisan) 53.6 52.6

Michigan Ün. Tük. Güven Endeksi (Nisan) 89.7 90.0

Euro Bölgesi İşsizlik Oranı (Mart) %10.3 %10.3

TÜFE (Nisan, y-y, öncül) -- %0.0

GSYH (1.çeyrek, y-y) %1.6 %1.4

Almanya Perakende Satışlar (Mart, a-a) -%0.3 %0.4

Fransa GSYH (1.çeyrek, y-y) %1.4 %1.0

TÜFE (Nisan, y-y, öncül) -%0.1 -%0.1

ÜFE (Mart, y-y) -%4.1 --

İtalya İşsizlik Oranı (Mart, öncül) %11.7 %11.7

TÜFE (Nisan, y-y, öncül) -%0.2 -%0.1

ÜFE (Mart, y-y) -%4.1 --

İngiltere Tüketici Güveni (Nisan) 0 -1

M4 Para Arzı (Mart, y-y) %2.0 --

Haftalık Veri Takvimi (25 Nisan-29 Nisan 2016)

6

TÜRKİYE

Türkiye Büyüme Oranı

Sektörel Büyüme Hızları (y-y, %)

Harcama Bileşenlerinin Büyüme Hızları (y-y, %)

Sanayi Üretim Endeksi

-5

-3

-1

1

3

5

7

-5

0

5

10

15

20

Şub

.13

Haz

.13

Eki.1

3

Şub

.14

Haz

.14

Eki.1

4

Şub

.15

Haz

.15

Eki.1

5

Şub

.16

Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (y-y, %)

Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi ÜretimEndeksi (a-a, %) (Sağ Eksen)

Kaynak: TÜİK

01000020000300004000050000600007000080000

Mar

.03

Eyl.0

3M

ar.0

4Ey

l.04

Mar

.05

Eyl.0

5M

ar.0

6Ey

l.06

Mar

.07

Eyl.0

7M

ar.0

8Ey

l.08

Mar

.09

Eyl.0

9M

ar.1

0Ey

l.10

Mar

.11

Eyl.1

1M

ar.1

2Ey

l.12

Mar

.13

Eyl.1

3M

ar.1

4Ey

l.14

Mar

.15

Eyl.1

5M

ar.1

6

Toplam Otomobil Üretimi (Adet)(12 aylık Har. Ort.)

Kaynak: OSD, VakıfBank

Toplam Otomobil Üretimi

Sanayi Ciro Endeksi

70

90

110

130

150

170

190

210

230

Kas

.11

Şub

.12

May

.12

Ağu

.12

Kas

.12

Şub

.13

May

.13

Ağu

.13

Kas

.13

Şub

.14

May

.14

Ağu

.14

Kas

.14

Şub

.15

May

.15

Ağu

.15

Kas

.15

Şub

.16

Aylık Sanayi Ciro Endeksi (2010=100)

Kaynak:TÜİK

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

05Ç

22

005

Ç4

20

06Ç

22

006

Ç4

20

07Ç

22

007

Ç4

20

08Ç

22

008

Ç4

20

09Ç

22

009

Ç4

20

10Ç

22

010

Ç4

20

11Ç

22

011

Ç4

20

12Ç

22

012

Ç4

20

13Ç

22

013

Ç4

20

14Ç

22

014

Ç4

20

15Ç

22

015

Ç4

Reel GSYH (y-y, %)

Kaynak:TÜİK

-10-505

101520253035

20

11-I

I

20

11-I

II

20

11-I

V

20

12-I

20

12-I

I

20

12-I

II

20

12-I

V

20

13-I

20

13-I

I

20

13-I

II

20

13-I

V

20

14-I

20

14-I

I

20

14-I

II

20

14-I

V2

015

-I

20

15-I

I

20

15-I

II

20

15-I

V

Harcama Bileşenleri Büyüme Hızları (%)

Tüketim Devlet Yatırım İhracat İthalat

Kaynak: TÜİK

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

14

20

11-I

II

20

11-I

V

20

12-I

20

12-I

I

20

12-I

II

20

12-I

V

20

13-I

20

13-I

I

20

13-I

II

20

13-I

V

20

14-I

20

14-I

I

20

14-I

II

20

14-I

V

20

15-I

20

15-I

I

20

15-I

II

20

15-I

V

Sektörel Büyüme Hızları (y-y, %)

Tarım Sanayi İnşaat Ticaret Ulaştırma

Kaynak:TÜİK

7

Kapasite Kullanım Oranı

Beyaz Eşya Üretimi

700000900000

110000013000001500000170000019000002100000230000025000002700000

Beyaz Eşya Üretimi (Adet)

Kaynak:Hazine Müsteşarlığı

PMI Endeksi

49.20

30

35

40

45

50

55

60

Mar

.06

Eyl.0

6M

ar.0

7Ey

l.07

Mar

.08

Eyl.0

8M

ar.0

9Ey

l.09

Mar

.10

Eyl.1

0M

ar.1

1Ey

l.11

Mar

.12

Eyl.1

2M

ar.1

3Ey

l.13

Mar

.14

Eyl.1

4M

ar.1

5Ey

l.15

Mar

.16

PMI Imalat Endeksi

Kaynak:Reuters

55

60

65

70

75

80

85

Oca

.08

Ağu

.08

Mar

.09

Eki.0

9

May

.10

Ara

.10

Tem

.11

Şub

.12

Eyl.1

2

Nis

.13

Kas

.13

Haz

.14

Oca

.15

Ağu

.15

Mar

.16

Kapasite Kullanım Oranı (%)

Kaynak:TCMB

8

ENFLASYON GÖSTERGELERİ

100120140160180200220240260

30

.07

.201

0

30

.11

.201

0

31

.03

.201

1

31

.07

.201

1

30

.11

.201

1

31

.03

.201

2

31

.07

.201

2

30

.11

.201

2

31

.03

.201

3

31

.07

.201

3

30

.11

.201

3

31

.03

.201

4

31

.07

.201

4

31

.11

.201

4

29

.03

.201

5

31

.07

.201

5

30

.11

.201

5

31

.03

.201

6

5007009001100130015001700190021002300

UBS Emtia Fiyat Endeksi (sağ eksen)BM Dünya Gıda Fiyat Endeksi

Kaynak: Bloomberg

-5.0

0.0

5.0

10.0

15.0

20.0

25.0

Mar

.05

Eyl.0

5M

ar.0

6Ey

l.06

Mar

.07

Eyl.0

7M

ar.0

8Ey

l.08

Mar

.09

Eyl.0

9M

ar.1

0Ey

l.10

Mar

.11

Eyl.1

1M

ar.1

2Ey

l.12

Mar

.13

Eyl.1

3M

ar.1

4Ey

l.14

Mar

.15

Eyl.1

5M

ar.1

6

ÜFE (y-y, %)

Kaynak: TCMB

-5

0

5

10

15

20

Mar

.09

Eyl.0

9

Mar

.10

Eyl.1

0

Mar

.11

Eyl.1

1

Mar

.12

Eyl.1

2

Mar

.13

Eyl.1

3

Mar

.14

Eyl.1

4

Mar

.15

Eyl.1

5

Mar

.16

Gıda Enerji TÜFE

Kaynak: TCMB

Gıda ve Enerji Enflasyonu (y-y, %)

Dünya Gıda ve Emtia Fiyat Endeksi

5.5

6

6.5

7

7.5

8

12 Ay Sonrasının Yıllık TÜFE Beklentisi (%)

24 Ay Sonrasının Yıllık TÜFE Beklentisi (%)

Kaynak: TCMB

Enflasyon Beklentileri

Reel Efektif Döviz Kuru

100.53

90

95

100

105

110

115

120

125

130

135

Mar

.10

Eyl.1

0

Mar

.11

Eyl.1

1

Mar

.12

Eyl.1

2

Mar

.13

Eyl.1

3

Mar

.14

Eyl.1

4

Mar

.15

Eyl.1

5

Mar

.16

TÜFE Bazlı (2003=100)

Kaynak: TCMB

TÜFE ve Çekirdek Enflasyon

ÜFE

7.46

9.51

0

2

4

6

8

10

12

14

Mar

.05

Eyl.0

5M

ar.0

6Ey

l.06

Mar

.07

Eyl.0

7M

ar.0

8Ey

l.08

Mar

.09

Eyl.0

9M

ar.1

0Ey

l.10

Mar

.11

Eyl.1

1M

ar.1

2Ey

l.12

Mar

.13

Eyl.1

3M

ar.1

4Ey

l.14

Mar

.15

Eyl.1

5M

ar.1

6

TÜFE (y-y, %)

Çekirdek-I Endeksi (y-y, %)

Kaynak: TCMB

9

İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ

7.0

8.0

9.0

10.0

11.0

12.0

13.0

14.0

Mevsimsellikten Arındırılmış İşsizlik Oranı (%)

İşsizlik Oranı (%)

Kaynak: TÜİK

İşgücüne Katılım Oranı

700

1,700

2,700

3,700

4,700

5,700

6,700

Kurulan-Kapanan Şirket Sayısı (Adet)

Kaynak: TOBB

Kurulan-Kapanan Şirket Sayısı

İşsizlik Oranı

35373941434547495153

İşgücüne Katılma Oranı (%)

İstihdam Oranı (%)

Kaynak: TÜİK

10

DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ

TÜKETİM GÖSTERGELERİ

İthalat-İhracat

Dış Ticaret Dengesi

Tüketici Güveni ve Reel Kesim Güveni

-11000

-9000

-7000

-5000

-3000

-1000

1000

3000

-84000-74000-64000-54000-44000-34000-24000-14000

-40006000

Cari İşlemler Dengesi (12 Aylık-milyon dolar)

Cari İşlemler Dengesi (milyon dolar-sağ eksen)

Kaynak: TCMB

Cari İşlemler Dengesi

0

5000

10000

15000

20000

25000

May

.04

Kas

.04

May

.05

Kas

.05

May

.06

Kas

.06

May

.07

Kas

.07

May

.08

Kas

.08

May

.09

Kas

.09

May

.10

Kas

.10

May

.11

Kas

.11

May

.12

Kas

.12

May

.13

Kas

.13

May

.14

Kas

.14

May

.15

Kas

.15

İhracat (milyon dolar)

İthalat (milyon dolar)

Kaynak: TCMB

-12000

-10000

-8000

-6000

-4000

-2000

0

Şub

.04

Ağu

.04

Şub

.05

Ağu

.05

Şub

.06

Ağu

.06

Şub

.07

Ağu

.07

Şub

.08

Ağu

.08

Şub

.09

Ağu

.09

Şub

.10

Ağu

.10

Şub

.11

Ağu

.11

Şub

.12

Ağu

.12

Şub

.13

Ağu

.13

Şub

.14

Ağu

.14

Şub

.15

Ağu

.15

Şub

.16

Dış Ticaret Dengesi (milyon dolar)

Kaynak: TCMB

40

60

80

100

120

140

55.0

65.0

75.0

85.0

95.0

105.0

Tüketici Güven Endeksi

Reel Kesim Güven Endeksi (sağ eksen)

Kaynak: TCMB

-30000-20000-10000

0100002000030000400005000060000

Doğrudan Yatırımlar (12 aylık-milyon dolar)

Portföy Yatırımları (12 aylık-milyon dolar)

Diğer Yatırımlar(12 aylık-milyon dolar)

Kaynak: TCMB

Sermaye ve Finans Hesabı

0

5000

10000

15000

20000

25000

Şub

.04

Şub

.05

Şub

.06

Şub

.07

Şub

.08

Şub

.09

Şub

.10

Şub

.11

Şub

.12

Şub

.13

Şub

.14

Şub

.15

Şub

.16

İhracat (milyon dolar)

İthalat (milyon dolar)

Kaynak: TCMB

11

KAMU MALİYESİ GÖSTERGELERİ

-60000

-50000

-40000

-30000

-20000

-10000

0

10000

Mar

.10

Eyl.1

0

Mar

.11

Eyl.1

1

Mar

.12

Eyl.1

2

Mar

.13

Eyl.1

3

Mar

.14

Eyl.1

4

Mar

.15

Eyl.1

5

Mar

.16

Bütçe Dengesi (12 aylık toplam-milyar TL)

Kaynak: TCMB

Bütçe Dengesi

35.3

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

20

15

Türkiye'nin Net Dış Borç Stoku/GSYH (%)

Kaynak: Hazine Müsteşarlığı

Türkiye’nin Net Dış Borç Stoku

İç ve Dış Borç Stoku

Faiz Dışı Denge

-3

7

17

27

37

47

57

Faiz Dışı Denge (12 aylık-milyar TL)

Kaynak:TCMB

60

110

160

210

260

310

200

250

300

350

400

450

500

İç Borç Stoku (milyar TL)Dış Borç Stoku (milyar TL-sağ eksen)

Kaynak: Hazine Müsteşarlığı

12

LİKİDİTE GÖSTERGELERİ

Reel Büyüme (y-y,%)

Enflasyon (y-y,%)

Cari Denge/GSYH (%)*

Merkez Bankası Faiz

Oranı (%)

Tüketici Güven

Endeksi

ABD 2 0.9 -2.70 0.50 96.2

Euro Bölgesi 1.6 0 3.20 0.00 -9.30

Almanya 1.3 0.10 7.30** 0.00 94

Fransa 1.40 -0.10 -0.13 0.00 -17.10

İtalya 1.11 -0.20 2.13 0.00 114.80

Macaristan 3.20 -0.20 2.26** 1.20 -21.10

Portekiz 1.30 0.50 0.45 0.00 -11.70

İspanya 3.50 -0.80 0.98** 0.00 -5.10

Yunanistan -0.80 -0.70 -0.00 0.00 -71.90

İngiltere 2.10 0.50 -4.33 0.50 0.00

Japonya 0.70 0.30 3.33 -0.10 41.70

Çin 6.70 2.30 2.67 4.35 104.40

Rusya -3.80 7.30 2.93** 11.00 --

Hindistan 5.30 5.53 -1.25 6.50 --

Brezilya -5.89 9.39 -4.31** 14.25 97.60

G.Afrika 0.60 6.30 -5.44** 7.00 -8.90

Türkiye 5.71 7.46 -4.40 7.50 68.46

Kaynak: Bloomberg. *: Cari denge verileri IMF’den alınmaktadır ve 2015 yılı verileridir. ** 2014 verileri.

TCMB Faiz Oranı

Reel ve Nominal Faiz

0

5

10

15

20

25

Nis

.07

Eki.0

7

Nis

.08

Eki.0

8

Nis

.09

Eki.0

9

Nis

.10

Eki.1

0

Nis

.11

Eki.1

1

Nis

.12

Eki.1

2

Nis

.13

Eki.1

3

Nis

.14

Eki.1

4

Nis

.15

Eki.1

5

Nis

.16

Borç Alma Faiz Oranı (%)

Borç Verme Faiz Oranı (%)

Kaynak:TCMB

Kaynak:Hazine Müsteşarlığı

Kaynak:TCMB

Dünya Piyasalarında Son Açıklanan Ekonomik Göstergeler

-5

0

5

10

15

20

Eyl.0

4M

ar.0

5Ey

l.05

Mar

.06

Eyl.0

6M

ar.0

7Ey

l.07

Mar

.08

Eyl.0

8M

ar.0

9Ey

l.09

Mar

.10

Eyl.1

0M

ar.1

1Ey

l.11

Mar

.12

Eyl.1

2M

ar.1

3Ey

l.13

Mar

.14

Eyl.1

4M

ar.1

5Ey

l.15

Mar

.16

Reel Faiz Nominal Faiz

Kaynak:TCMB, VakıfBank

13

2014 2015 En Son Yayımlanan

2016 Yılsonu

Beklentimiz

Reel Ekonomi

GSYH (Cari Fiyatlarla, Milyon TL) 1 748 167 1 953 561 507 025 (2015 4Ç) --

GSYH Büyüme Oranı (Sabit Fiyatlarla, y-y, %) 3.0 4.0 5.7 (2015 4Ç) 4.0

Sanayi Üretim Endeksi (y-y, %)(takvim etk.arnd) 2.6 4.6 5.8 (Şubat 2016) --

Kapasite Kullanım Oranı (%) 74.6 75.8 74.3 (Mart 2016) --

İşsizlik Oranı (%) 9.9 10.3 11.1 (Ocak 2016) 10.50

Fiyat Gelişmeleri

TÜFE (y-y, %) 8.17 8.81 7.46 (Mart 2016) 7.50

ÜFE (y-y, %) 6.36 5.71 3.80 (Mart 2016) --

Parasal Göstergeler (Milyon TL)

M1 251,991 312,309 321,443 (15.04.2016) --

M2 1,018,546 1,206,005 1,238,216 (15.04.2016) --

M3 1,063,151 1,249,183 1,282,487 (15.04.2016) --

Emisyon 77,420 94,464 96,768 (15.04.2016) --

TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $) 106,314 95,703 97,119 (15.04.2016) --

Faiz Oranları

TCMB O/N (Borç Alma) 7.50 7.25 7.25 (22.04.2016) --

TRLIBOR O/N 11.25 11.28 10.50 (22.04.2016) --

Ödemeler Dengesi (Milyon $)

Cari İşlemler Dengesi -43,552 -32,141 -1,785 (Şubat 2016) -30,500

İthalat 242,177 207,199 15,571 (Şubat 2016) --

İhracat 157,610 143,934 12,406 (Şubat 2016) --

Dış Ticaret Dengesi -84,567 -63,264 -3,165 (Şubat 2016) -52,000

Borç Stoku Göstergeleri (Milyar TL)

Merkezi Yön. İç Borç Stoku 414.6 440.1 448.2 (Mart 2016) --

Merkezi Yön. Dış Borç Stoku 197.5 237.5 235.2 (Mart 2016) --

Kamu Net Borç Stoku 187.1 161.0 161.0 (2015) --

Kamu Ekonomisi (Milyar TL)

2014 Mart 2015 Mart

Bütçe Gelirleri 31.97 33.57 40.27 (Mart 2016) --

Bütçe Giderleri 37.06 39.76 46.83 (Mart 2016) --

Bütçe Dengesi -5.09 -6.84 -6.57 (Mart 2016) --

Faiz Dışı Denge 0.54 -0.65 0.16 (Mart 2016) --

Türkiye Makro Ekonomik Görünüm

Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar

Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar [email protected]

Cem Eroğlu Müdür [email protected] 0212-398 18 98

Fatma Özlem Kanbur Uzman [email protected] 0212-398 18 91

Bilge Pekçağlayan Uzman [email protected] 0212-398 19 02

Elif Engin Uzman [email protected] 0212-398 18 92

Sinem Ulusoy Uzman Yardımcısı [email protected] 0212-398 19 05

Ezgi Şiir Kıbrıs Uzman Yardımcısı [email protected] 0212-398 19 03

Bu rapor Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan sağlanan bilgiler kullanılarak hazırlanmıştır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu bilgi ve verilerin doğruluğu hakkında herhangi bir garanti vermemekte ve bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan dolayı sorumluluk kabul etmemektedir. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir konuda yatırım önerisi olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu raporda yer alan bilgilerde daha önceden bilgilendirme yapmaksızın kısmen veya tamamen değişiklik yapma hakkına sahiptir.
mailto:[email protected]:[email protected]:[email protected]

haftalik rapor 25 nisan 2016 · 2016. 5. 4. · haftalik rapor 25 nisan 2016 vakıfbank ekonomik...

Documents