باسمه تعالی

برنامه تدبیر )دوره ابتدایی مدیران درارتقاء کیفیت مدیریت مدارس راهنماي(

: آقایانبه اهتمام و کوشش صادق صادق پور ، مرتضی شکوهی ، حسن ذوالفقاري و سید محمد طباطبایی

دیمه ور محمد و با تشکر از نظارت و راهنمایی جناب آقاي

فهرست مطالب

کلیات و تعاریف: فصل اول مقدمه

مدرسه سازمان اجتماعی یادگیرنده مدیریت مدرسه و مهمترین وظایف آن

نقش مدیر مدرسه برنامه ضرورت و اهمیت اهداف برنامه گسترة

ساختار برنامه ریزي و اجرااصطالحات تعاریف

برنامه ریزي و اجرا:فصل دوم

مدارس عملکرد بهبود در تاثیرگذار و مهم یندهايآفر کلی گیري جهت تدبیر برنامۀ اجرایی تقویم

تدوین برنامه عملیاتی ساالنه مدرسه مدرسه ساالنه عملیاتی برنامه تدوین پیشنهادي فرم

نظارت، ارزیابی و بازخورد : فصل سوم ارزیابی

:شیوه ارزیابی برنامه تدبیر درونی ارزیابی - الف

بیرونی ارزیابی - ب عملکرد مدرسههاي ارزیا بی مالك

نحوه محاسبه میزان موفقیت مدارس - ج اعالم نتیجه - و

سخن پایانی

فهرست جداول

ساالنه عملیاتی برنامه تدوین هاي گام. 1جدول

مدرسه مدیریت یندآفر بهبود اجرایی تقویم. 2 جدول

مدرسه ساالنه عملیاتی برنامه پیشنهادي فرم. 3 جدول مدرسه مدیریت یندهايآفر بهبود ارزیابی خود پیشنهادينمونه فرم .4 جدول بازدیدهاي طی سال تحصیلی ویژه ارزیابی فرآیندي پیشنهادي فرم نمونه. 5 جدول

یندهاآفر بهبود ارزیابی فرم. 6 جدول :فهرست اشکال

برنامه تدبیر در یک نگاه : 1شکل شماره

مدرسه نظام اجتماعی یادگیرنده : 2شکل شماره فرآیندمدیریت و کارکردهاي آن: 3شکل شماره

ا و نقش هاي مدیروظایف ،مهارت ه: 4شکل شماره اهمیت و ضرورت برنامه تدبیر : 5شکل شماره

گام هاي اجرایی برنامه تدبیر در نگاه کلی :6شکل شماره محوري مزیت هاي فرآیند:7شکل شماره گام هاي تدوین برنامه ساالنه و عملیاتی :8شکل شماره کارکردهاي ارزیابی :9شکل شماره

شیوه ارزیابی در برنامه تدبیر :10شکل شماره مراحل انجام کار در خود ارزیابی فرآیندي :11شکل شماره

گفتار شپی گفتار شیپ

دسـتی و تحـولی ازجملـه هـاي آن در اسـناد باال بیـین ویژگـی گیري تغییـرات اساسـی درکارکردهـاي مدرسـه و ت با شکلدر پـرورش و آموزش جهت گیري هاي نظام پرورش، و آموزشسندتحول بنیادین هاي ابالغی مقام معظم رهبري و یاستس

بـراین اسـاس در سیاسـت هـاي وزارت .تنظیم برنامه ها دچار تغییـر گردیـده اسـت راهبرد ها و بینی ، پیشتعیین اهدافان در تراز نظام جمهوري اسالمی ایران مورد تأکید قرار گرفته و کلیـدي تـرین آموز دانشتوجه به تربیت پرورش و آموزش مشخص در مولفه هـا و ز آنجا که تحقق این راهبرد نیازمند سیاست هاي ا. است شده ارتقاء کیفیت آموزش تعیین، راهبرد

ایـن .ضـروري اسـت بهبود و تقویت آن در مدارس ، اصالحمی باشد، مدیریت و رهبرياجزاء مختلف نظام آموزشی به ویژه اسـتاندارد هـاي شـاخص هـا و ، هاابعـاد، فراینـد سیاست براي عملیاتی شدن نیازمند تنظیم برنامه هایی است کـه بتوانـد

.عملکرد آن بهبود یابد استفاده از ظرفیت هاي موجودبا دهد تا مدیریت مدرسه را به طور نظام مند مورد توجه قرار با هدف اصالح، بهبـود و برنامه تدبیردر این راستا معاونت آموزش ابتدایی حسب وظیفه و مأموریت خود نسبت به تدوین

به تبع آن افزایش کیفیت عملکرد مدرسه به عنوان تجلی گاه تحقق اهداف متعـالی نظـام ارتقاء عملکرد مدیریت مدرسه ودر این برنامه با اعتقاد به توانمندي ها و ظرفیت هـاي مـدارس فراینـدهاي مهـم و اساسـی بـا . پرورش اقدام نمود و آموزش

نهایت دستیابی به آموزش و یادگیري با کیفیـت، ریزي، توسعه مشارکت، ارزیابی مداوم، اصالح و بهبود و در تأکید بر برنامهاین برنامه در صدد است به مدیران جهت بازخوانی، بازاندیشی و بازآفرینی نقش هـا و وظـایف . مورد توجه قرار گرفته است

و بنابراین برنامه مذکور خواسته ها و تکالیف جدیـدي را از مـدیران مطالبـه ننمـوده . خود در مدیریت مدرسه کمک نمایدها که همانا تفکر استراتژیک، تنظیم برنامه سـاالنه، تالش می نماید مدیران گرامی و پرتالش را در انجام وظایف و مأموریت

سازماندهی و هماهنگی امور، هدایت و رهبري آموزشی و ارزیابی، نظـارت و بـازخورد هـاي سـازنده ي تعـالی بخـش مـی .باشند، یاري رساندو تشکر خود را از همکاران اندیشمند علمی خودم در دفتر آموزش دبستان جنـاب آقـاي مهنـدس دانیجا دارد مراتب قدر

، آقاي صـفرعلی یـازرلو دفترآموزش دبستانی دکتر مرتضی شکوهی معاون، پور مدیرکل محترم دفترآموزش دبستانی صادقآقـاي سـید و بهسازي منـابع انسـانی و ریزي آقاي حسن ذوالفقاري رئیس گروه برنامه، عشایرپرورش و آموزشدفتر معاون

بهسازي منابع انسانی که در تهیه و تنظیم این مجموعه نقش اصلی داشـته و ریزي محمد طباطبایی کارشناس گروه برنامه هاي اسـتان تهـران و شهرتهران و شهرستان، همدان، هاي البرز پرورش استان و از همکاران آموزش. اند صمیمانه تشکر نمایم

که با ارائـه ها دراستان سمنان و نمایندگان منتخب مدیران استان ردبیرخانه مدیریت آموزشگاهی مستق مسئولین و اعضاي .نمایمقدردانی ،اند در اعتباربخشی این مجموعه تالش داشته ه ونظرات ما را در این مسیر کمک کرد

ور محمد دیمه ابتداییمعاون آموزش

ایران زمین که با کرامتی چون خورشید، سرزمین دل نونهاالن این مرز و تقدیم به مدیران دریـغ، دلسـوزانه، هـاي بـی بوم را روشنی بخشیده و قامت گلشن سراي علم و دانش را با تـالش

.اند آگاهانه و هدفمند خود، سرافراز و استوار داشته

راهنماي برنامۀ تدبیر در یک نگاه

نظارت،ارزشیابی و بازخورد-3

ارزیابی

کارکردهاي ارزیابی

شیوه ارزیابی برنامه تدبیر

مالك هاي ارزیابی عملکرد مدرسه

6نکات مهم جدول شماره

نحوه محاسبه میزان موفقیت

اعالم نتیجه

سخن پایانی

برنامه ریزي و اجرا- 2

فرایندهاي مهم مدرسه

جهت گیري کلی

تقویم اجرایی برنامه تدبیر

تدوین برنامه عملیاتی ساالنه

کلیات و تعاریف- 1

مقدمه

مدرسه سازمان اجتماعی

مدیریت مدرسه و وظایف آن

نقش هاي مدیر

اهمیت وضرورت

اهداف و گستره برنامه

ساختار برنامه ریزي و اجرا

تعاریف اصطالحات

کلیات و تعاریف.1فصل

تعاریفکلیات و

١

مقدمهاي اساسی تبدیل شده است؛ زیرا با توجه بـه تحـوالت س در کشورهاي مختلف به دغدغهمدارعملکرد کیفیتامروزه ارتقاء

نفعـان علم و فناوري، کارکردهاي مـورد انتظـار از مـدارس دچـار تغییـر و دگرگـونی شـده اسـت و ذي گسترده و شتابان طور طبیعی پاسخگویی بـه ایـن انتظـارات به. نمایند بروندادهاي متفاوت از گذشته و متناسب با نیازهاي جدید مطالبه می

گیـري ط اقتصـادي، کـاهش در آمـد دولـت، شـکل باشد که به دلیل شرای مستلزم تامین منابع کافی و امکانات مناسب میالمللی به رغم تالش فراوان مـدیران و مسـئوالن ها در سطح ملی و بین هاي پیچیده و نو و برهم خوردن ترکیب اولویت نیاز

پـرورش و مـدیران و هاي گذشته اندیشمندان حوزه مـدیریت و اقتصـاد آمـوزش در سال. به چالشی مهم تبدیل شده استراهکارهاي متعـددي را پیشـنهاد ها گذاران نظام آموزشی جوامع مختلف براي مواجهۀ صحیح با این چالش سیاست ارشد و

بخـش پرورش از بودجـه عمـومی، افـزایش مشـارکت و افزایش سهم آموزشتوان به از جمله می. اند داده و یا عملیاتی کرده، )جـویی صـرفه (هاي غیرضـروري داره مدرسه، کاهش هزینهخصوصی در تأسیس و ادارة مدارس، جلب مشارکت اولیاء در ا

.و نظایر آن اشاره کرد )...ها و ها، شرکت مانند شهرداري(هاي دیگر خودگردانی و واگذاري به سازمان

هاي مذکور اگر چه هر یک از این راهکارها و روش هاي ارائه شده در خصوص هر یک از بدیل ها و تحلیل با مراجعه به گزارش اند بطور جدي این مشکل اساسی را پرورش کمک کرده اند اما هیچگاه نتوانسته و ها هر چند ناچیز و بطور مقطعی به آموزش

اي از صاحب نظران و مدیران براي یافتن راه حل هاي مناسب و پایدار در برهمین اساس عده. کاهش داده یا بر طرف نماینداند کـه حاصـل آن پیـدایش الگوهـایی در اي نموده هاي توسعه به انجام پژوهشاین خصوص در یک فرایند مشارکتی اقدام

بهاترین دارایی و سرمایه دانسته و ها و تجارب منابع انسانی را گران ها، مهارت ها، خالقیت ها، توانایی مدیریت بوده که اندیشهتوان بسیاري از مشکالت و مسائل ا به آن میترین وظیفه مدیران و مدیریت تشخیص داده است که با اتک مدیریت آن را مهم

.را برطرف نمودهـاي مختلـف، دچـار تغییـر و دگرگـونی حوزههاي علم مدیریت در جریان رشد و تطور نظریهثر ازأمتمدیریت آموزشگاهی

، تالش براي توسعه مدارس پیشرو، تلقی از مـدارس بـه عنـوان محور جامعه مدارس، محوري مدرسهتأکید بر. شده استدر تمام الگوهاي جدید مدیریت، منـابع . اند در جوامع مختلف و ایران در راستاي این تأثیرات بوده... و یادگیرنده سازمان

انی است که با اسـتفاده ها و وظایف سازمانی مدارس می باشند؛ زیرا نیروي انس انسانی کانون و مرکز ثقل در انجام مأموریت از امکانات و وسایل موجود، تعامل سازنده با همکاران و محیط پیرامونی و با نگاه به آینده در جهت رشـد و بهبـود

را تنظیم و اجـرا نمـوده و تحقـق آن را بـا نگـاه مدرسه)عملیاتی ساالنه(برنامهتجربی، -فرایندها، با اشتراك مساعی علمیمدیریت مدرسـه را تـوان بنابراین می. نماید برداري می ی کرده و از نتایج آن در جهت بهبود مستمر بهرهبینانه ارزیاب واقع

و تسهیل شرایط براي اشتراك دانـش، تجربـه، ) آموزان، معلمان، کارکنان و اولیاء دانش(مدیریت منابع انسانیمدرسه عامل انسانی هم به عنوان ورودي، فرایند و به عبارت دیگر، در مدیریت .ها دانست براي آن... مهارت، توانایی و

تـوان گفـت کـه مـدیریت مدرسـه، مـدیریت خروجی نظام مدرسه از اولویت و اهمیت بسیار باالیی برخـوردار اسـت و مـی .باشد که برتعالی انسانی و جامعه بنا شده است ها می انسان

پـرورش و را عاملی مهم در بهبـود و ارتقـاء کیفیـت آمـوزش پرورش ارتقاء مدیریت آموزشگاهی و بدین منظور وزارت آموزش .اعالم نموده است خودهاي مهم و اصلی دانسته و آن را به عنوان یکی از سیاست

پرورش براي عملیاتی کـردن ایـن سیاسـت و که توسط مدیران و کارشناسان ارشد آموزش برنامۀ تعالی مدیریت مدرسهدر هاي مختلف تحصیلی از جمله دوره ابتـدایی دورهآموزشی هايواحدازدرصد 5ودحدهم اکنون درطراحی گردیده است،

، شناسایی شده و بتوانـد تجربـۀ ها و مشکالت احتمالی مزیت، ها ظرفیت، امید است با اجراي این برنامه. باشد حال اجرا میي از مـدارس دوره ابتـدایی از شـمول برنامـه دهد اما از آنجا که تعداد زیادقرار گذاران سیاستاي را در اختیار آزمون شده

بر این اسـاس برنامـه . اند و ارتقاء مدیریت آموزشگاهی در آن مدارس نیز براي نظام آموزشی اهمیت دارد تعالی خارج ماندههـاي برنامه تعالی و مأموریـت مجريپرورش و درخواست مدیران مدارس غیر و هاي تحولی آموزش تدبیر با توجه به سیاست

محـوري، ایـن برنامـه مـدارس دوره ابتـدایی را بـا نهادینـه کـردن برنامـه . ذاتی معاونـت آمـوزش ابتـدایی تـدوین گردیـد رسـاند سطح و میزانی از اعتماد و اطمینان و تعـالی مـی بهجویی، ارزیابی مستمر و بهبود کیفیت عملکرد مدرسه مشارکت

در ایـن برنامـه . شدن توسط ارزیابان بیرونـی و مسـئوالن اعـالم نماینـد توانند آمادگی خود را براي ارزیابی که مدیران میمنـدي ، مدیران مدارس با احساس حرفـه حاضرامید است با اجراي برنامۀ. شود رسد سپس ارزیابی می مدیریت به تعالی می

.بی شوندبیشتر و با لذت بردن از موفقیت و توفیقات و با مالحظۀ اثر عمل، آماده هر گونه نظارت و ارزیا اجتماعی یادگیرنده مدرسه سازمان

جریـان آمـوزش و ...،ابزارهـا و ،روش هـا ،فرآینـدها با توجه به تحوالت به وجود آمده در نظـام هـاي آموزشـی ،اهـداف و وظـایف شـده یادگیري دچار دگرگونی شده و به تبع آن مدرسه نیز به عنوان نظام اجتماعی دچار تغییراتی در کارکردها

.استآموزشی نداشته ،بلکه رسـالت اصـلی آن بسترسـازي بـراي کارکرد درسندتحول بنیادین آموزش و پرورش مدرسه صرفا

لـذا بـراي .ي ششگانه است که آنان را براي زندگی آمـاده مـی نمایـد وزان به توانایی هایی در ساحت هادستیابی دانش آم ...،مـدیریت و راهبـري و ،فعالیـت هـا ند ،هم سویی و هماهنگی برنامـه هـا اینکه مدرسه این رسالت اصلی را به انجام برسا

همه جانبه ي دانـش زیرا که چرخش از کارکردهاي صرفا آموزشی به کارکردهایی که زمینه ساز رشد .اجتناب ناپذیر است .اجزا و عناصر امکان پذیر نخواهد بود بدون تغییر در سایر آموزان باشد

هایی راهبردي براي تعیـین و مدارس را به عنوان مکان »هاي جدید برنامه درسی به سوي هویت«اب فتحی واجارگاه در کتمکان هایی که دانش آمـوزان در آنهـا امکـان فهـم و تمـرین حقـوق و . مشخص کردن مسائل اجتماعی درنظر گرفته است

،قابلیـت هـاي داشته باشندتا ازاین رهگذرمسؤولیت هاي یک شهروند فعال و نقاد را در اشکال مختلف یادگیري اجتماعی هاي علمـی را مدارس باید ارزش. ،همبستگی و اتحاد در آنها پرورش و توسعه یابد ،همدردي انسانی نظیر غمخواري و رحم

.رقابت و مصرف گرایی را ترویج دهد، در افراد پرورش دهند و نه اینکه صرفا فردگرایی افراطی

.)72،ص 1392( دانسـته و آن رابـه مکـانی بـراي آموزش امرار معـاش وکسـب در آمـد نیز ،رسالت و وظیفه مدرسه را وسیع تر از)(....آیزنر

که به دانش آموزان یـاد مـی دهنـد چگونـه وي مدرسه را مکانی می داند .یادگیري چگونه زندگی کردن وسعت داده استمعرف پایین آوردن استانداردها و سطح )ها ازگشت به پایهب(هاي پایه در مدارس تأکید صرف بر درس .یک زندگی را بسازند

.)204همان،ص (انتظارات است

. گیـري اسـت اینک که تغییرات اساسی در نظام تربیت معلم ،برنامه درسی ،تجهیـزات و وسـایل آموزشـی در حـال شـکل .اي نوین مدرسه استمدیریت و راهبري در مدرسه نیز نیازمند تغییر و هماهنگی در جهت کمک به تحقق کارکرده

،فرآیندها و بروندادهایی است که در بر اساس آنچه بیان شد،مدرسه یک نظام اجتماعی پویایی است که داراي درون دادهارا ایـن عناصـر شکل زیر .از شرایط بین المللی فعالیت می نماید ،اجتماعی وسیاسی جامعه و حتی متأثر زمینه ي فرهنگی

.نشان می دهد

:ها خروجیارتقــاء دانــش -الــف

آموزان بـه پایـه هـاي باالتر

تغییرات شناختی -ب

،نگرشی و رفتـاري در دانش آموزان

دســت یــابی بــه -ج

ــی ــیش بین ــداف پ اهشده در سـاحت هـاي

شش گانه

: یندآفر : یاددهی و یادگیري)الف

راهبردهـــا، الگوهـــا و روش- هاي تدریس

ســــنجش و ارزشــــیابی -ــیلی ــش –تحص ــی دان تربیت

آموزان مدیریت کالس -مدیریت و بهـره بـرداري از -

وسایل و تجهیـزات آموزشـی و کمک آموزشی

غنی سـازي برنامـه درسـی - وتولید محتواي توسعه اي

اجراي برنامه درسی - : رهبري و مدیریت )ب مدیریت منابع انسانی - مدیریت منابع مالی - مدیریت فضا و تجهیزات -ــی و - ــور آموزش ــدیریت ام م

...)تربیت بدنی،و(پرورشی : تعامالت و ارتباطات ) ج، آموزشـی (مدیر با کارکنان -

آموز، ، دانش)اداري و خدماتی ، سایر ذینفعان خانواده

معلم با مدیریت ، کارکنـان -، دانــش آمــوزان ، خــانواده و

سایر ذینفعان ــدیر - ــا مـ ــوز بـ دانـــش آمـ

آموزشـی ،اداري و (،کارکنـان و ســـایر دانـــش )خـــدماتی

آموزان : نظارت و ارزیابی)د نظارت بر عملکرد کارکنان- ارزشــــیابی از عملکــــرد -

کارکنان ارزشیابی از برنامه -ــایی ) ه ــاوره و راهنم : مش

پــیش گیــري ازآســیب هـــاي اجتماعی، شناسایی دانش آموزان

ــکالت ــرض مش ــی و در مع تربیت ارجاع آنها به مراجع ذیربط

:ورودي ها دانش آموز - منابع انسانی - فضا و تجهیزات - منابع مالی - ،قوانین و ها مشی خط -

مقررات ــی و - ــابع آموزشـ منـ

)محتوا(کمک آموزشی عالئق و انگیزه -ــش - ــاتدانـ و ،اطالعـ

فناوري

زمینه فراگیر

اجتماع خانواده )موقعیت جغرافیایی و بومی(

جنسیت -نیازهاي شناسائی شده -

جسمی، ذهنی و عاطفی نگرش-ورود به آمادگی براي -

مدرسه قومیت - زبان مادري -آمادگی جسمی، روانی یا -

)استعداد(شناختی پشتکار - عالئق -انگیزه -

وضعیت اجتماعی اقتصادي - تحصیالت والدین

نگرش والدین و یادگیري -فضاي روانی، عاطفی حاکم (

)برخانواده نوع سرپرستی-

موجود در بازار فرصت هاي- کار

رسانه هاي : رسانه ها - جمعی و رسانه هاي اجتماعی

اقتصاد - تاریخ و مذهب - نظام سیاسی- فرهنگ-

مدرسه سازمان اجتماعی یادگیرنده):2(شماره شکل مدیریت مدرسه و مهمترین وظایف آن

صاحب نظران معتقدند مدرسه یک نظام اجتماعی پیچده است زیرا ورودي اصـلی مدرسـه کودکـانی بـا اسـتعدادها ،عالیـق و افرادي با توانایی ها و شایسـتگی یند هاي مدرسه با هدایت عوامل انسانی به آویژگی هاي فرهنگی متفاوت هستند که از طریق فر

راهبـري آن توسـط مـدیر بعنـوان نماینـده بنابر این مدیریت و. هاي جدید براي استمرار زندگی هدفمند و موثر تربیت می شونددانش آموزان ،اولیاء و سایر ذینفعان بـا برنامـه ریـزي مناسـب و بهـره گیـري از ورش با مشارکت و همکاري معلمان ،آموزش و پر

.نش و مهارت هاي الزم انجام می شوددا ترین وظایف مدیر مهم :معموال اندیشمندان حوزه مدیریت آموزشی ؛وظایف مدیران مدارس را به دو دسته عمومی و اختصاصی تقسیم می کنند

:مدیران وظایف عمومی برنامه ریزي-1 سازماندهی-2 هدایت و رهبري-3 نظارت و ارزیابی-4

کارکردهاي آنفرایند مدیریت و ): 3( شکل شماره

سازماندهی

رهبري

کنترل

برنامه ریزي

کـه در ... ینـدهاو آ،فر هـا ،روش ،ساختار فوق براساس ویژگی هایی چون اهداف البته وظایف مدیر مدرسه در هریک از موارد .تعامل دارند؛ انجام می شودمدارس به عنوان یک نظام اجتماعی پویا و با ارتباطات باز با محیط پیرامونی

وظایف اختصاصی مدیرانکه زمینه و شرایط را بـراي ... ) اجراي برنامه درسی ،طراحی آموزش ،ارزشیابی پیشرفت تحصیلی و(مجموعه فعالیت هایی

.ر ساحت هاي مختلف تربیتی فراهم می نمایدیادگیري دانش آموزان د نقش هاي مدیر

در زمینه نقش هاي مدیران نظریه هاي متعددي ارائه شده است که از معروفترین نظریه نقش ها می توان به نظریـه معنـاي نفـوذ در رهبري به . زبرگ اشاره کردکه در این نظریه و اکثر نظریه ها بر نقش رهبري مدیران تاکید شده استتمین

نقش رهبري مدیران به دلیـل حضـور عوامـل انسـانی . افراد و هدایت آنان براي انجام مشتاقانه و داوطلبانه ي وظایف استمتخصص در مدارس و وظایف معلمان که بر پایه تفکر و برنامه ریزي هوشمندانه و اقدام فکورانه می باشـد و مـدیران نیـز

م فکورانه را براي آنان هموار نمایند از اهمیت بیشتري نسبت به سایر نقش هـا برخـوردار می بایست زمینه ي کنش و اقدانقـش هـایی نظیـر نقـش اطالعـاتی ، ( بنابراین در مدیریت مدارس از مجموع نقش هایی که مدیران ایفا می نماینـد .است

قش رهبـري آموزشـی از اولویـت و اهمیـت ن...) تصمیم گیري ، نماینده سازمان ، رابط بین افراد، سخنگو، مذاکره کننده و .بیشتري برخوردار است

به نقل از دکتر عالقه بند هاي مدیر ها و نقش ،مهارت وظایف):4(شکل شماره برنامه تدبیر تالشی براي ارتقاء مدیریت مدرسه در مسیر سند تحول بنیادین

به برنامه محوري، مشارکت پـذیري و مشـارکت جـویی، نظـارت و راهنمـایی، ارزیـابی مـداوم و در سندتحول بنیادین همانگونه کهبرنامه تدبیر می کوشد با محـور قـرار دادن و مستمر و ارتقاء کیفیت آموزش و پرورش در کلیه زیر نظام ها توجه و تأکید شده است،

.معه عمل بپوشاندتحقق کارکردهاي ذیل در مدرسه به انتظارات سند تحول بنیادین جا برنامه ونقشه ي راه اقدام آگاهانه و عمل هوشمندانه مبتنی بر- 1

نظارت و راهنمایی توانمند ساز-2 ارزیابی مستمر و مداوم با شاخص هاي روشن -3 مشارکت فعال مجموعه عوامل مؤثر و ذینفعان -4

وظایفبرنامه ریزي•سازماندهی•راهنمایی هدایت•کنترل و نظارت •

مهارت هافنی•ادراکی•انسانی•

نقش ها:روابط میان افراد•،رابط رهبرنماینده سازمان ،•:تصمیم گیري•کارآفرین ،مهار گر آشوب •

،تخصیصگر منابع، مذاکره گر:اطالعاتی•خبرگیر ،پخشگر و سخنگو•

اهمیت و ضرورتاقتصادي و سیاسی نقـش ، اجتماعی، فرهنگی، تحوالت علمی تغییرات وگیري و پیشرفت در شکل پرورش و آموزشاگرچه

آنچنـان .باشد بدیل نیازمند تحول می ر شده و براي حفظ نقش ممتاز و بیثأاما خود نیز از این تحوالت مت انکارناپذیري داردهاي اصـلی المللی مولفه و بین اي منطقه، پایدار و متناسب به نیازهاي محلی، که سند تحول بنیادین نیز براي تحول متوازن

برنامه درسی، تربیت معلـم «هاي نظام، تحت عنوان زیرگرا با نگاه نظام مورد توجه قرار داده و پرورش و آموزش را در نظام آوري، پـژوهش و و تأمین منابع انسانی، راهبري و مدیریت، تأمین و تخصیص منابع مالی، تامین فضـا،تجهیزات و فـن

.عیین نموده استت »ارزشیابیباشند اما زیرنظام مدیریت و راهبري بـه دلیـل هاي آموزش وپرورش به نوبه خود داراي اهمیت می نظاماگرچه هریک از زیر

زیرا محصول و نتایج هر یـک از زیـر ؛هاي تحصیلی از اهمیت بیشتري برخوردار است یت در راهبري و مدیریت دورهمسئولمـدیریت . محقق شود پرورش و آموزشن زیرنظام هماهنگ و هم پیوند شده تا اهداف نهایی نظام هاي ذکر شده از طریق ای

تعامـل ، )مـالی ، مـادي ، انسـانی (گیري از منـابع بهره، ریزي مدرسه سطحی از مدیریت و راهبري آموزشی است که با برنامهو در صـورتی کـه نمایـد را محقـق مـی پـرورش و آمـوزش هـاي راهبردها و سیاسـت ، اهداف، آرمان ها، مؤثر با جامعه محلی

هاي آموزشی و پرورشی در مدارس به درستی مدیریت شوند؛ مدرسه به کانون تربیت محلـه تبـدیل شـده و شـرایط فرایند .شود فراهم می پرورش و آموزشبراي تحقق اهداف

، سـالمت وتربیـت بـدنی ، فعالیـت هـاي پرورشـی وفـوق برنامـه ، آمـوزش و یـادگیري ، برنامـه محـوري : ها شاملفراینداین رویکـرد مـدیریتی نقدپـذیر و :که در سند تحول بنیادین نیز با عباراتی همچـون مالی -مشارکت،نظارت و ارزیابی و اداري

گسترش ، مسئول و پاسخگو نسبت به نظارت و ارزیابی بیرونی، خودارزیابی، تعامل اثربخش با محیط پیرامونی، جو مشارکت .باشد ضروري می، ها توجه شده است به آن... خالقیت و نوآوري و، ارزشیابی و تعمیق فرهنگ پژوهش و

در ) آمـوزان دانـش (آن يهـا از آنجا که مدرسه محل تجلی و ظهور اهداف نظام آموزشی اسـت و براسـاس کیفیـت خروجـی موزان حیـاتی اسـت و آ لذا بهبود مدیریت مدرسه و ارتقاء کیفیت یادگیري دانش. شود خصوص میزان توفیق آن قضاوت می

، به یادگیري و کمـال مند آموزان عالقه دانش، نیروي انسانی پرانگیزه و توانمند، اي از این جهت مدرسه نیازمند مدیران حرفهپـیش رو ۀبنابراین برنامـ . باشد ها منوط به مدیریت کارآمد و اثربخش می آن ۀکه هم.. .بهینه از تجهیزات مناسب و ةاستفاد

شـکل . هاي ذکر شده تنظـیم گردیـده اسـت رنامه تدبیر براي دستیابی به اهداف زیر و پاسخگویی به ضرورتتحت عنوان ب .دهد تدبیر را در یک نگاه نشان می ۀزیر نیز ضرورت برنام

اهمیت و ضرورت اجراي برنامه تدبیر: )5(شکل شماره

اهداف :هدف کلی

مدیریت مدرسه یندهايآفربهبود براساس آن کیفیتمدرسه و عملکردارتقاء سطح

:جزئی هدافا و منـد نظـام طـور ه ي آن بـ هافراینـد سازي برنامه محوري در مـدیریت مـدارس و توجـه بـه نهادینه

هماهنگ ر تصمیم گیري و تدبیر امور مدرسهافزایش توان و خودباوري مدیران و عوامل انسانی مدرسه د

هـاي کلیـه گیـري از توانمنـدي مدرسـه بـا بهـره رکت و کـارگروهی در توسعه و تقویت فرهنگ مشا

نفعان ذي

ها با تأکید بر خودارزیابی ها و فعالیت یند ارزیابی مستمر برنامهآتقویت فر

عه و تقویت فرآیندآموزش و یادگیريتوس هاي پرورشی تقویت فرآیند برنامه توسعه و

انآموز دانشایمنی مدرسه و فراهم کردن سازوکارهاي مناسب جهت تربیت بدنی ، ارتقاء سالمت امور اداري و مالی مدرسه فرآیندتوسعه و تقویت

برنامهگسترةعشایري و مجتمـع هـاي آموزشـی ، روستایی، مدارس دوره ابتدایی سراسر کشور اعم از مدارس دولتی و غیردولتی شهري

.مشمول این برنامه قرار می گیرند که با مدیریت مستقل اداره می شوند) تعالی برنامهبه غیر از مدارس مجري (

ضرورتحاکم کردن

دیدگاه علمی، تخصصی و مهارتی در

مدیریت مدارس

ضرورت توجه و یافتن راه حل هاي واقعی مبتنی بر نیازهاي مدرسه

ایجاد باور در مدیران مدارس

نسبت به ظرفیت، امکانات در اختیار

تقویت تفکر برنامه اي و

نظام گرا وجامع در مدیریت

مدرسه

پیدایش نقش هاي جدید براي

مدیرانبهره گیري بهینه از منابع و ظرفیت

هاي در اختیارتحول در کارکرد مدرسه و نقش آن

در محله

پایش مداوم و مستمر فرآیند فعالیت هاي

مدرسه

توجه اساسی به کار گروهی و

مشارکتی

توجه به یندها بطور آفر

نظامند و هماهنگ

توسعه و تقویت فرهنگ

مشارکت و کارگروهی

زمینه سازي براي بهبود

سطح ارتقاء عملکرد

تقویت ارزیابی مستمر برنامه ها

نهادینه سازي برنامه محوري

: ساختار برنامه ریزي و اجرابه منظورهدایت و رهبري برنامه تدبیردر سطوح مختلف برنامه ریزي ،اجراو نظارت و ارزیابی پیش بینی تیم هاي متناسـب

.با هر سطح ضروري است :ستاد

:ستاد درتیم راهبري برنامه معاون آموزش ابتدایی مسئول تیم-1 مدیرکل دفتر آموزش دبستانی دبیر-2 معاون دفتر آموزش دبستانی عضو-3 عضو گروه برنامه ریزي بهسازي منابع انسانی و مدیریت آموزشگاهی دفتر آموزش دبستانی -4 عضو نماینده مرکز برنامه ریزي ،منابع انسانی و فناوري اطالعات-5 عضو نماینده معاونت پرورشی-6 عضو نماینده معاونت تربیت بدنی -7 عضو نماینده سازمان مدارس غیر دولتی -8 عضو نماینده اداره کل شاهد-9

عضو نماینده اداره کل آموزش و پرورش عشایر-10 :وظایف

رنامه و ارسال آن به استان هاتهیه و تنظیم دستورالعمل اجرایی ب .1 برنامهتشکیل شوراي سیاستگذاري و برگزاري جلسات منظم براي تدوین خط مشی .2 هاي هم اندیش مدیران وارزیابی از برنامه تهیه و تنظیم چارچوب تشکیل گروه .3 و ارزیابی از آن اجراي صحیح برنامهبر نظارت .4 تان جهت بهبود مستمر برنامه هاارائه بازخورد مناسب به اس .5 یب شناسی به منظور اصالح وبازنگري برنامهبرگزاري نشست هاي آس .6 تحلیل گزارش هاي عملکرد استان هابا همکاري دبیرخانه مدیریت آموزشگاهی جمعبندي و ،دریافت .7بـا همکـاري دبیرخانـه هاي نـوین برنامـه محـوري در مـدارس برگزاري همایش تجارب برتر مدیران به منظور ترویج و توسعه روش .8

مدیریت آموزشگاهی ها استانسوي یر از مدارس حائز شرایط معرفی شده از تقد .9

:استان

:یاستانتیم برنامه ریزي و مدیریت استان با مسئولیت معاون آموزش ابتدایی و عضویت مسئولین ادارات مربوطه در تیم برنامه ریزي

رابـط برنامـه دبیـري تـیم ترجیحـا برعهـده .استان و نمایندگان بخش هایی نظیر سطح ستاد تشکیل می گردداین تیم در چارچوب سیاست ها و برنامه هاي ابالغی معاونت آموزش ابتدایی نسبت بـه برنامـه .تدبیر باشد

.ریزي جهت اجراي مطلوب برنامه تالش می کند

:وظایف سـایر عوامـل و مـدیران مـدارس ، مدیران و کارشناسان منـاطق ، ي مناسب براي توجیه مسئولین مرتبط استانیپیش بینی برنامه ها .1

انسانی پیش بینی برنامه هاي نظارتی با هدف اجراي شایسته برنامه در مناطق .2به منظـور ارائـه مشـاوره بـه مـدیران در خصـوص ) شیوه نامه دبیرخانه مدیرزیت آموزشگاهی (هاي هم اندیش مدیران تشکیل گروه .3

اجراي صحیح برنامه آیند نظارت هدفمنداطالعات حاصله از فرچگونگی اجرا بر اساس از تنظیم گزارش تحلیلی .4 به حوزه ستادي شرایط معرفی مدارس حائز .5 از مدارس واجد شرایط تقدیراستانی .6

:منطقه :)اجرا و نظارت(اي تیم برنامه ریزي منطقه

عضـویت سـایر معـاونین و با مسئولیت معاون آموزش ابتدایی یا معاون آموزشی منطقـه و تیم مدیریتی و اجرایی منطقهدبیري تیم ترجیحا برعهده کارشناس مسئول آموزش .کارشناسان ذیربط ادارات در مناطق تشکیل می گردد

این تیم در چارچوب سیاست هـا و برنامـه هـاي ابالغـی معاونـت آمـوزش ابتـدایی نسـبت بـه .ابتدایی باشد .برنامه ریزي جهت اجراي مطلوب برنامه تالش می کند

:وظایف

با مسؤولیت معاونت آموزش ابتداییتبیین برنامه در شوراي معاونین منطقه .1 ...)مدیران، معاونین و(توجیهی ویژه عوامل انسانی مدارس –پیش بینی و اجراي برنامه هاي آموزشی .2ـ )5ارزیابی فرآیندي فرم (در طول سال تحصیلی تنظیم برنامه نظارتی .3 ، راهنمـایی ، ه بـازخورد بر اجراي برنامه درمدارس با هدف ارائ

مدارس توانمند سازي و بهبود مستمر اموربه منظور ارائه مشاوره به مدیران در خصوص اجراي صـحیح برنامـه و بهـره منـدي از آنـان در هاي هم اندیش مدیران تشکیل گروه .4

ارزیابی ها و برنامه ساالنه خودارزیابی ها مالحظه نتایج با) 6(ارزیابی مدارس براساس شاخص هاي پیش بینی شده در جدول شماره .5 نتایج ارزیابی بیرونی انجام شده هر مدرسه براساس به ها و فعالیت ها ارائه بازخورد و راهکارهاي پیشنهادي براي بهبود برنامه .6 از مدارس حائز شرایط تقدیرمنطقه اي .7 حائز شرایط جهت تقدیر به ا ستان معرفی مدارس .8

:مدرسه :) برنامه ریزي عملیاتی (اي ریزي مدرسه تیم برنامه

.تیم برنامه ریزي مدرسه همان شوراي مدرسه می باشد :وظایف

با بهره گیري از ظرفیت هاي منابع انسانی بـر اسـاس فـرم ...وپرورشی ، انجام خودارزیابی اولیه براي ترسیم وضعیت موجود آموزشی .1 )6(شماره

نسانی در شـوراي مدرسـه و تصـویب با مشارکت کلیه عوامل ا خود ارزیابی اولیه بر اساس نتایج ساالنه مدرسهعملیاتی تنظیم برنامه .2 آن

ت پیش بینی شده در برنامه ساالنهتنظیم تقویم اجرایی فعالیت ها و اقداما .3 به صورت رسمی و مکتوب ابالغ وظایف و مسئولیت تعیین شده هریک از عوامل انسانی در جلسه اي توجیهی .4 یند انجام فعالیت ها آو ارزیابی از فر برنامه زمانبندي مناسب در جهت نظارتتنظیم .5 )4فرم شماره (ها در بازه ي زمانی پیش بینی شده ولین برنامه ها از چگونگی اجراي فعالیتئتوسط هریک از مس انجام خودارزیابی .6ها و شرفت برنامه و نقاط قابل بهبود و پیش بینی فعالیتبرگزاري جلسه بررسی و تحلیل نتایج خود ارزیابی به منظورتعیین میزان پی .7

بهبود مستمر اقدامات برايفـرم (خودارزیابی هاي مسئولین فعالیت ها ،یندي آهاي فر بر اساس خودارزیابی اولیه، ارزیابی) 6فرم شماره (انجام خودارزیابی پایانی .8

و ارائه گزارش به مسئولین ذیربط صیلی، برنامه ساالنه و نتایج اقدامات در پایان سال تح)4شماره ...)خودارزیابی اولیه ،تدوین برنامه عملیاتی ساالنه و(بهره مندي از همکاري گروه هم اندیش مدیران در فرآیند اجراي برنامه .9

همکاري و مساعدت با همکاران اعزامی از منطقه براي انجام ارزیابی بیرونی .10 تعاریف اصطالحات

مدیریتفرآیند هدایت و رهبري منابع انسانی از طریق برنامه ریزي، سازماندهی، استفاده بهینه از امکانات مادي، مـالی و نظـارت و

برگرفتـه (ارزیابی به منظور ایجاد زمینه و شرایط انجام کار و فعالیت در جهت اهداف سازمان براساس نظام ارزشی جامعـه .)1393،وپرورش موزشآنامه تخصصی واژهاز مدیر

هـدایت و رهبـري، نظـارت و کـار تیمـی و گروهـی کـه ریزي، سـازماندهی، اي در زمینه برنامه هاي حرفه شخص واجد صالحیت ).1393وپرورش، نامه تخصصی آموزش برگرفته از واژه(یت سازماندهی را به عهده دارد مسئول

مدیر آموزشیکار تیمـی ، هدایت و رهبري، سازماندهی، ریزي برنامه، سفه آموزشاصول و فل، اي در زمینه مبانی فرد واجد صالحیت حرفه

.)1393،وپرورش آموزشنامه تخصصی واژهبرگرفته از (یت آموزش را برعهده دارد مسئولو گروهی که مدیریت آموزشی

در جهـت هاي علمـی، فنـی و هنـري هاي آموزشی و بکارگیري مهارت یند هدایت و رهبري، نظارت و ارزیابی در محیطآفر ).1393وپرورش، نامه تخصصی آموزش برگرفته از واژه(تحقق اهداف سازمان آموزشی

)مدرسه(مدیریت آموزشگاهییند استفاده از ظرفیت ها و توانمندي هاي منابع انسانی ، بهره گیري از همکاري و حمایت هاي اولیاء و آمدیریت مدرسه ، فر

است که مجموعه فعالیت هاي سازمان یافته مدرسه را براي تحقق اهداف نظام سایرذینفعان و بکارگیري امکانات و تجهیزات .آموزشی هدایت می نماید

)نرخ، فراوانی، درصد و نسبت(شاخصتوان تغییرات ایجـاد شـده در متغیرهـاي معینـی را در تقریبا ثابتی که بر مبناي آن می) حالت، چگونگی(یا کیفیتکمیت

.ن دادزمانی مشخص نشاطول یک دورة فعالیت

مجموعه اي از اقدامات مرتبط با هم که براي تحقق هدف یا اهدافی انجام می شود

وضعیت موجودحداکثر تا پانزدهم شهریورماه به منظور تدوین برنامه ( 6هاي جدول شمارة آن طبق شاخص وضعیت فعلی مدرسه و عملکرد

)مشخص شود عملیاتی مدرسه وضعیت مورد انتظار

)اهداف مورد نظر(. شده به آن خواهد رسید بینی پیشوضعیتی که مدرسه با اجراي برنامه عملیاتی ساالنه کیفیت

.نفعان ها با اهداف و انتظارات ذي ها و اقدامات به منظور انطباق آن فعالیت، هاارتقاء فرآیند بهبود و، اصالح :زمینه سازمان مدرسه

ینـد و خروجـی هـاي آن آ،سیاسی و جغرافیایی حاکم بر مدرسه که بر درونـدادها، فر محیط فرهنگی ، اجتماعی ،اقتصادي . تاثیرمی گذارد، تحت عنوان زمینه سازمان مدرسه نامیده می شود

فرآیند .براي رسیدن به یک هدف معین، پیوند هاي هم گامو اي از اقدامات مجموعه

فرآیند هاي مهمنـد ا آموزان فراهم می کند عبـارت اساسی زمینه و شرایط را براي تعلیم و تربیت دانشهاي فرآیندهایی که در قالب فعالیت

:از برنامه ریزي

.براي تحقق اهداف سازمانی ...امکانات و، منابع، ها روش، ها بینی فعالیت پیش آموزش ویادگیري

آمـوزان در آن به منظور اشتغال دانشهاي مناسب یادگیري ها و فعالیت بینی برنامه آموزش و یادگیري عبارت است از پیشرفتارآنـان ایجـاد شـده و بـه درهاي درسی ومحتواهـاي یـادگیري اي که تغییرات مورد نظر براساس اهداف ،برنامه به گونه

.هاي شناختی، نگرشی و مهارتی منجر گردد توسعۀ توانمندي و ظرفیت هاي فوق برنامه فعالیت

وپرورش بـه منظـور تعمیـق و هاي رسمی آموزش اي که افزون بر برنامه بینی شده پیش یافته و هاي سازمان یتلمجموعه فعاي اجتمـاعی ها فعالیتان در آموز دانشزادانه آمشارکت با ها خالقیت، تعالی و شکوفایی استعدادها، رشد، گسترش یادگیري

در داخل و خارج از مدرسـه ارائـه ، مدارستحت نظر مسئوالن ، مادگی آنها براي ورود به زندگی مسالمت آمیز اجتماعیآو ...)انواع کالس هاي فرهنگی ،هنري ،علمی ،ورزشی، آموزشی ،پژوهشی و (.شود می

هاي مکمل فعالیتهـاي درسـی توسـط معلـم یـا هایی است که به منظور غناي فرآیند یاددهی و یادگیري، همراستا با محتواي کتـاب فعالیت

کالس هاي .(فراهم گرددهاي یادگیري بهتر متناسب با نیازها و اقتضائات مدرسه وکالس شود تا فرصت بینی می مربی پیش ...)و ي درسی ،اردو هاي علمی متناسب درسی،آزمون ها درسی جبرانیکالس هاي ، درسی تقویتی

:سالمت وتربیت بدنیعنوان امانـت الهـی و بـه کـارگیري سالمت و تربیت بدنی به دنبال برقراري سالمت کامل جسمی و روانی دانش آموزان به

هـاي تفریحـی سـالم و تـرویج تبیـین روش ، هاي بـدنی و حرکتـی ،ارتقاء توانایی جسمانی روش هاي درست انجام فعالیت

هاي افراد در تسـلط يهاي اندامی و توانمند ایجاد بیماري و اختالل و معلولیت بهداشت و اصول سالم زیستن وپیشگیري از .)28ص ،رسی ملیدبرنامه (بر رفتار و حفظ سالمت است

مشارکت

ها و اهداف مدرسه فعالیت ها در پیشبرد مردم و سازمان، اولیاء، ایجاد زمینه براي تعامل سازنده منابع انسانی مدرسه نظارت

ها و ارائه بازخوردهـاي توانمندسـاز در ها و فعالیت هبینی شده در برنام هاي پیش یند بررسی انطباق عملکرد با اهداف و شاخصفرآ .جهت بهبود امور

ارزیابی

ها به منظـور بهبـود و ها و فعالیت تحلیل و تفسیر اطالعات در خصوص چگونگی اجراي برنامه، آوري مند جمعم نظا فرآیند .اصالح امور تیم ارزیابی

،تنظـیم برنامـه درتعیـین وضـعیت موجـود رامدرسـه مدیر دهدکه تیم ارزیابی را شوراي مدرسه تشکیل می در این برنامه .رساند هاي ارزیابی در طول سال تحصیلی و ارزیابی پایانی یاري می گامساالنه ،انجام فعالیت ها و اقدامات ،

اندیش مدیران تیم همشـیوه نامـه ارسـالی دبیرخانـه مـدیریت (اندیش مدیران رح تشکیل گروه هماندیش مدیران افرادي هستند که براساس ط تیم هم

تواننـد از هـا و منـاطق آموزشـی بنـابر مقتضـیات وشـرایط مـی اسـتان .انـد تشـکیل شـده )آموزشگاهی مستقر در استان سـمنان .ه نمایندها استفاد اي به سایرمدیران، باالخص در بازدید هاي آنان در جهت ارائه خدمات مشاوره توانمندي

گــــــــــام هــــــــــاي اجرایــــــــــی برنامــــــــــه تــــــــــدبیر در نگــــــــــاه کلــــــــــی ): 6(شــــــــــکل شــــــــــماره

گام هاي اجرایی برنامه

تدبیر

بازخورد :گام هفتم هاو مشوق ها

ارزیابی : گام ششمبیرونی

خود :گام پنجمارزیابی پایانی

خود :گام چهارمارزیابی فرآیندي تدوین : گام سوم

برنامه ساالنه

خود :گام دومارزیابی اولیه

ابالغ :گام اول به مدارس برنامه

ر.2فصل رنامۀ تدبی ب در ر ؤث ایندهاي م ر ف

مزیت هاي فرآیند محوري) : 7(شکل شماره

برنامه ریزي و اجرا

٢

ثیرگذار در بهبود عملکرد مدارسأهاي مهم و تفرایندالبتـه . یندهاي مشخصی انجام می گیـرد آپرورش بر اساس فر و مأموریت و وظایف مدارس در تحقق اهداف آموزش

آنچـه . هاست به عمل آمده که بیشتر میزان تأکید نسبت به بعضی از آن یندهاآاین فرهاي مختلفی از بندي تقسیمهاي آموزش و یادگیري ها زمینه است که مدارس با انجام آن یندهاییآمجموعه فر .باشد دراین برنامه مورد نظر می

:اند از گانه عبارت یندهاي هفتآاین فر. نمایند آموزان فراهم می را براي دانش

برنامه ریزي

آموزش و یادگیري

پرورشی وفوق برنامهفعالیت هاي

سالمت و تربیت بدنی

مشارکت

نظارت و ارزیابی

اداري و مالی

)زیرهاي جدول با رعایت گام مدرسه عملیاتی ساالنهتدوین برنامه (:ریزي برنامه -1 ساالنهگام هاي تدوین برنامه عملیاتی . 1جدول شماره

مصداق ها و مثالها عنوان فعالیت گام

تحلیل دقیق از اول وضعیت مدرسه

،امکانـات روي انسانی، وضعیت مشارکت اولیاءوضعیت نی، انآموز دانشتربیتی - عملکرد تحصیلی ... وضعیت فرهنگی اولیاء و، انآموز دانشآمار ، هاي محیط پیرامونی ظرفیت، و تجهیزات

دومنیازهاو تعیین

هاي مدرسه در اولویت هاي مختلف حوزه

، انآمــوز دانـش تقویـت روحیـه کـار گروهـی در ، انآمـوز دانـش وضـعیت پیشـرفت تحصـیلی سازي معلمان در طراحی آموزشی؛ آگاهی اولیا نسبت به ضرورت مشارکت آنان در امـور توانمندوضـعیت ، لتعلـیم ا ان الزمآمـوز دانـش جذب ، ان بازمانده از تحصیلآموز دانششناسایی ، مدرسه

سـطح بهداشـت و روان ، جلب مشارکت نهادها و مؤسسات پیرامـونی ، ایمنی و فیزیکی مدرسه ...ان وآموز دانش

سومتدوین اهداف واقعی و قابل اجرا مبتنی بر نیازها و اولویت ها

، هـاي حرفـه اي معلمـان ارتقاء مهارت، ان در دروس مختلفآموز دانشارتقاء عملکرد تحصیلی هوشـمند سـازي ، ارتقاء شناخت اولیاء نسبت به نقش و اهمیت مشارکت آنان در امـور مدرسـه

، ي مدرسـه هـا فعالیـت افزایش جلب مشارکت خیرین محل در خصوص حمایـت از ، ها کالسکـاهش ، يآمـوز دانـش ي فوق برنامه و تشکل هـاي ها فعالیتان در آموز دانشتوسعه مشارکت ... ان وآموز دانشمشکالت تربیتی

چهارم

تکمیل جدول : عملیاتی برنامه

، ها تعیین فعالیتهاي اقدامات و شیوه

، منناسب اجراییشاخص وضعیت

موجود،تعیین وضعیت ،، مورد انتظار

، زمان اجرا بینی پیش ، مسئولمیزان اعتبار اجرا

انجـام شناسایی ظرفیت و توانمندي هاي اولیاء و تشکیل بانک اطالعاتی، زمینه سازي بـراي - ...درس پژوهی و، مطالعات پژوهشی نظیراقدام پژوهی

ان بـا همـاهنگی آمـوز دانـش هاي فوق برنامه براي جبران و تقویت بنیه علمـی تشکیل کالس- اسـتفاده از ، دعوت از مدرسین آموزش خـانواده ، برگزاري کارگاه عملی در شوراي معلمان، اولیاء

ارائه گزارش بـه موقـع از اقـدامات انجـام شـده بـر ، خودیاري اولیاء در خریدتجهیزات هوشمند ... اساس کمک هاي اولیاء و خیرین

... فراوانی و، نسبت، درصد، نرخ- آماده سازي ، تامین وسایل متناسب با کار کارگاهی ؛تامین اساتید مجرب براي آموزش معلمان-

، س ششـم ابتـدایی تامین وسایل هوشمند با تأکیـد بـر کـال ، فضاي مناسب براي آموزش اولیاءتامین فضاي پرورشـی جهـت انجـام ، تامین فضا مناسب براي برگزاري جلسات مجمع عمومی

... ي وآموز دانشي ها فعالیتهـاي تـاریخ برگـزاري کـالس ، تاریخ کارگاه هاي آموزشی، هاي تقویتی تاریخ برگزاري کالس-

... مسابقات فرهنگی وهنري وتاریخ برگزاري ، تاریخ ارائه گزارش به اولیاء، آموزش خانوادهتعیین مسئول برگزاري کارگاه آموزشی براي ، هاي تقویتی تعیین مسئول براي پیگیري کالس-

تعیـین مسـئول آمـوزش و ، تعیین مسئول برگزاري آمـوزش خـانواده ، معلمان معاون آموزشیتعیین مسئول ، تعیین مسئول برگزاري جلسات مجمع، نظارت بر استفاده از تجهیزات هوشمند

... ي وآموز دانشي فوق برنامه ها فعالیت

پنجمچارچوب تنظیم

مشخص براي ارزیابی ي انجام شدهها فعالیت

نحوه ارزیابی و جمـع آوري اطالعـات و تحلیـل نتـایج ارزیـابی ، زمان هاي ارزیابی، ابزار ارزیابی ... فعالیت ها واستفاده از نتایج ارزیابی درتنظیم برنامه جدید وبهبود مستمر

از تنظـیم ،چوب برنامـه تـدبیر ز برنامه عملیاتی سـاالنه در چهـار هاي آموزشی بجتأکیدمی گردد واحد:نکته .ندسایر برنامه ها خودداري نمای

کـارگیري هـاي آموزشـی درکالس،بـه طراحـی آموزشـی معلمـان، اجـراي طـرح ( :آموزش ویـادگیري -2پایه، /هاي درسی هاي فعال وخالق درتدریس، مدیریت کالس، تولید کارافزاهاي آموزشی، جلسات گروه روش

. ... و)ها ورزي دست، نمایش اجراي، بیان قصه، هاي علمی پروژه(هاي مکمل عالیتف :برنامههاي پرورشی و فوق فعالیت -3

...)اردوها و، علمی، هاي اجتماعی فعالیت، فرهنگی، ورزشی، ملی-هاي مذهبی مناسبت(

نظافـت ، مـدیریت بوفـه و تغذیـه جهـت حفـظ سـالمتی (:سالمت، تربیت بدنی و ایمنـی مدرسـه -4و ایـاب ، ایمنـی فضـاي مدرسـه، هاي الزم براي سالمتی جسمی مراقبت، هاي بهداشتی ساختمان و سرویس

مسـابقات ، آمـوزان موزشی متناسب با سـن دانـش آوسایل ، ورود و خروج افرادآموزان، نظارت بر دانش ذهاب ...)و حیاط پویا، المپیادهاي ورزشی، ورزشی

شـوراي ، شـوراي مدرسـه ، انجمـن اولیـا ومربیـان (...آمـوزان و مشارکت همکاران، اولیـاء، دانـش -5سـرویس ، انجمن هاي علمـی معلمـان ، انآموز دانششوراي ، گروه هاي پژوهشی، گروه هاي درسی، معلمان

) ...حمایت هاي نهادهاي محلی دولتی و خصوصی و، موسسات مردم نهاد ایاب و ذهاب مدارس، :نظارت و ارزیابی-6

تدوین شده، بررسـی خودارزیـابی هـا، دادن بـازخورد مستندات مشاهده عملکرد مدرسه، بررسی( :نظارت ...)جهت اصالح و بهبود و

بررسـی نمون برگ میـزان پیشـرفت کـار، تعیین بازه هاي زمانی ارائه گزارش خودارزیابی، تکمیل(:ارزیابینتایج خودارزیابی و تحلیل و جمع بندي آنها، تعیین پیشرفت ها و ضعف ها، تعیین گام هـا و فعالیـت هـاي

اجـراي برنامـه، ارائـه گـزارش بـه بعدي براي تقویت و اصالح برنامه ها، تـدوین گـزارش نهـایی از وضـعیت ...)مسئولین عندالزوم و

مالی مدرسهاداري و -7، بایگـانی مطلـوب اسـناد ، رعایت زمان پاسخگویی بـه نامـه هـا ، نظارت بر حسن اجراي بخشنامه ها(:اداري

)...ارزشیابی ساالنه همکاران و، تشکیل پرونده کارکنان، تنظیم صحیح دفاتروضعیت ثبت اسـناد و ، کمک هاي مردمی به حساب مدرسه، واریزامور مالی سامانه اموال واستفاده از (:مالی

)...ارائه عملکرد مالی مدرسه به اولیاء و، دفاترمالی جهت گیري کلی

برنامه محوريتنظیم برنامه عملیاتی ساالنه مدرسه، مدیراز مجموعه مشارکت و ظرفیت هاي همکـاران، اولیـاء و در مرحله

حوزه هاي پیرامونی استفاده کرده تا بتواند برنامه ي متناسب با شرایط، امکانات، نیازمنـدي هـا و اقتضـائات .مدرسه، تنظیم نماید

توسعه مشارکتدر تمامی مراحل مدیریت مدرسه به ویژه در اجراي برنامـه هـا توسعه مشارکت و همکاري تمامی ذینفعان و

.و فعالیت می تواند اطمینان خاطر الزم را در مدیر براي تحقق اهداف فراهم سازد ارزیابی مداوم و اصالح و بهبود

مدیریت مدرسه فرآیندي نظام مند و مستمر می باشد،به طور طبیعی نیازمند ارزیـابی و پـایش از آن جا که. بینی شده و اتخاذ تصمیم مناسب در زمـان مناسـب اسـت هاي پیش یزان حرکت در مسیر اهداف، فعالیتم

. شـود ها و اقدامات انجام شـده محقـق مـی بنابراین رسیدن به برنامه اصالح و بهبود براساس ارزیابی فعالیت .ها بر این اساس خواهدبود بینی اجراي مجدد و جدید برنامه همچنین پیش

آموزش و یادگیري کیفیتهاي انجام شده زمانی قابل توجیه است که ارتقاء کیفیت آموزش و یادگیري که فلسـفه وجـودي تمام تالش

.باشد، محقق شده باشد ها و مدیریت مدرسه می برنامه

برنامه ساالنه و عملیاتی گام هاي تدوین) :8(شکل شماره

تقویم اجرایی برنامۀ تدبیرهاي زمان و هدایت فعالیت ازتقویم اجرایی ذیل براي کمک به مدیران در استفاده مطلوب

هاي ویژه این ارزیابی و بهبود مستمر فعالیت، اجرا، ریزي هاي برنامه شده در بخش بینی پیش .استپیشنهاد گردیده برنامه

مدیریت مدرسه فرایندتقویم اجرایی بهبود . 2جدول

یورهر

ش

دادمر

داد تیر

خرشت

یبهارد

ینورد

فر

ندسف

ا

منبه

ان آذر ديآب

هر م

یف عنوان فعالیترد

* *

، پیشـرفت هـا (و بررسی و تحلیل عملکرد مدرسـه ) تیم ارزیابی(تشکیل جلسه شوراي مدرسه جـذب مشـارکت ، انآموز دانشتربیتی - وضعیت تحصیلی :موفقیت هاو نقاط قابل بهبود از قبیل

سـطح ، بهینه سازي تجهیزات و فضـاي آموزشـی ، کیفیت عملکرد شوراها، مردم و والدینهاي بـه منظورشـناخت کامـل وضـعیت مدرسـه و ...) تعامل مدرسه با محـیط پیرامـونی و نهادهـا و

استفاده از نتایج آن در تنظیم برنامه براي سال تحصیلی جدید

1

تحلیل دقیق از :گام اولوضعیت مدرسه

تعیین :گام دوماولویت هاي نیازهاو

مدرسه

تدوین :گام سوماهداف واقعی و قابل

اجرا

تکمیل :گام چهارمجدول عملیاتی برنامه

تنظیم :گام پنجمچارچوب مشخص براي

ارزیابی فعالیت هاي انجام شده

* *

طراحی و تنظیم برنامه عملیاتی مدرسه با استفاده از نتایج تحلیل انجام شده درچارچوب آمـوزش و ( بامشارکت عوامل انسانی در همه ابعاد پرورش و آموزشاهداف وسیاست هاي

تعامل سازنده با محـیط ، فوق برنامه و برنامه هاي پرورشی، ي مکملها فعالیتیادگیري، اولویت هاي تعیین گردیده بر اساس...) پیرامونی و

2

* اولیاء ، شوراي مدرسه وشوراي معلمان براي کارکنان، تبیین برنامه در انجمن عمومی اولیا

با هدف همسویی و وفاق جمعی در خصوص تحقق ) متناسب بادرك آنان(انآموز دانشو اهداف

3

* * و اقـدامات بـا مشـارکت ها فعالیتتنظیم برنامه و جدول زمانبندي ارزیابی مستمر انجام

4 عوامل انسانی مدرسه

* * و اقـدامات برنامـه هـا فعالیـت یت و وظایف هر یک از کارکنان در ارتباط بـا مسئولابالغ ساالنه

5

* * * * * * * * * شده در برنامه بـا بینی پیشو اقدامات ها فعالیتاجراي مسئولانجام خودارزیابی توسط

و ضعف هـا وارائـه به منظورشناسایی پیشرفت ها) 5ین بندمسئول(مشورت مدیر مدرسه بازخورد به مدیر

6

* * * * * * * * ین هـر فعالیـت بـه منظـور بررسـی نتـایج مسئولتشکیل جلسه با ، بنا به تشخیص مدیر

حداقل هر دو مـاه (خودارزیابی ها جهت اتخاذ تدابیر متناسب با پیشرفت ها و ضعف ها )یکبار

7

* * * * * * * * * * * تشکیل منظم جلسات شوراي معلمان و شـوراي مدرسـه بـه منظـور اصـالح مسـتمر بـا

امکانات و شرایط مدرسه، همفکري عوامل انسانی8

* * * * * * * * * * ان وآسـیب هـاي آمـوز دانـش ) افـت و رشـد (تربیتـی -بررسی و تحلیل وضعیت تحصیلی

مجموعه عوامل انسانی حداقل سه بـار در طـول اجتماعی احتمالی توسط مدیر به کمک سال تحصیلی جهت اتخاذ تدابیر متناسب با پیشرفت ها و ضعف ها

9

* * * ولین ذیربط و بهره گیري از ئتحلیل و ارزیابی پایان سال و تنظیم گزارش به مس، بررسی

نتایج به منظور تنظیم و تدوین برنامه سال آینده10

عملیاتی ساالنه مدرسهتدوین برنامه بـا رویکـرد تقویـت ) دوره ابتـدایی هراهنماي مدیر در ارتقاء کیفیت مدیریت مدرسـ (از آنجا که برنامه تدبیر

مدیریت آموزشگاهی تدوین گردیده و هدف آن کمک به مدیران مدارس در انجام وظایف و رهبري آموزشـی ي مرسوم در ایـن ها نمونه اي از چارچوب. ترین وظیفه آنان تنظیم برنامه ساالنه است می باشد و یکی از مهم .شود ري دارد پیشنهاد و ارائه میاین مجموعه تناسب بیشتخصوص که با اهداف

همانگونه که مدیران مدارس به خوبی آگاهند برنامه آمـوزش و پـرورش بصـورت کلـی و متمرکـز در قالـب آنچه در برنامه عملیاتی ساالنه .به مدارس جهت اجرا ابالغ می گردد....اهداف،راهبردها و برنامه هاي پرورشی و

دیران را به خود جلب نماید،تنظیم برنامه اي در چارچوب آن برنامه مدرسه بیش از هر موضوعی باید توجه مکلی و به منظور تعیین هدف هاي میانی و فعالیت ها و اقدامات مربوط به هر یک از آن برنامه هاي کالن می

. لذا اهدافی که می توانند زمینه ساز تحقق اهداف مورد نظربرنامه هاي کالن باشند تنظیم می گردنـد .باشدبنابراین منظور از هدف در جدول زیر همان نیاز و اولویتی است که با بررسی و تحلیل و آسیب شناسی وضع موجود به عنوان نقطه قابل بهبود تشخیص داده شده است وبه عنوان یک هدف کوتاه مدت در مسیر دستیابی

.به اهداف بلند مدت یا کلی انجام می گیردمـدیران محتـرم مـی . فرضی بوده و به عنوان مثال تعریـف شـده اسـت ذیل، موارد درج شده در فرم : نکته

.توانند از نمونه ها و الگوهاي دیگر برنامه ساالنه متناسب با نیاز مدرسه استفاده نمایند

فرم پیشنهادي برنامه عملیاتی ساالنه مدرسه. 3جدول مشارکت:فرایند

توسعه مشارکت اولیاء در امور مدرسه: هدف

هاي اقدامات و شیوه ها فعالیت اجرایی

شاخ ص

وضعیت موجود

وضعیت مورد انتظار

زمان اجرامیزان اعتبار به ریال

مسئول اجرا

ها شناسایی ظرفیتوتوانمندهاي اولیاء و تشکیل

بانک اطالعاتی

- مهر لغایت اردیبهشت 5 0 تعداد تنظیم صورتجلسه مربوطه - مهرو آبان ماه 150 100 نفر هاي اولیاء ثبت توانمندي مدیر

...و

تشکیل و برگزاري هدفمند و منظم مجمع عمومی اولیاء

تنظیم جدول زمانبندي 100000 شهریورماه 2 1 تعداد جلسات

0 - مهر لغایت اردیبهشت 2 1 تعداد تنظیم صورتجلسه مدیر

...ودعوت از اولیاء براي همکاري

و حضور حداکثري در هاي مدرسه و تشکیل فعالیتهاي تخصصی با حضور کمیته

آنان

500000 مهر 300 150 نفر دعوتنامه کتبیمعاون آموزشی

نام اولیاء در هریک از ثبت مهرو آبانماه 3 1 تعداد ها کمیته

...و

پاسخگویی شایسته به اولیاء و برقراري ارتباط صمیمانه با

آنان

تعیین زمان مشخص براي پاسخگویی به اولیاء

سطح 0 مهر الی خرداد عالی خوب کیفی

کلیه ایجاد سامانه الکترونیکی کارکنان

تلفن (براي پاسخگویی ...)گویاو

طول سال تحصیلی 2 1 تعداد

.تعاریف اصطالحات توضیح داده شده استهر یک ازعناوین این جدول در قسمت مربوط به :نکته

نتایج .3فصل بی و وه شاخص(ارزیا (ها ها و شی

کارکردهاي ارزیابی): 9(شکل شماره

و فعالیت ها( نظارت ،ارزیابی وبازخورد )ها شیوه

٣

30

ارزیابیاز .همانگونه که دربخش هاي قبلی برنامه اشاره گردید،یکی از مهم ترین مراحـل انجـام برنامـه ارزیـابی اسـت

آنجا که این برنامه با هدف شناسایی مسائل ،برنامه ریزي براي رفع آنها و اجراي برنامه درجهت اصـالح،بهبودو ز کیفیت مورد نظر نظام تعلیم وتربیـت مـی ارتقاءعملکردمدرسه ودستیابی به نتایج و خروجی هاي برخوردار ا

آنچه بیش ازهر چیزي در این ارزیابی اهمیت دارد،توجه .باشد،ارزیابی از جایگاه و اهمیت باالیی برخوردار استدر ارزیـابی .این کارکردها متناسب با موضوع و حوزه فعالیت ها متفاوت اسـت .به کارکردهاي نوین آن می باشد

امی کارکردها داراي اهمیت هسـتند،اما کارکردهـاي شناسـایی ،پـیش بینـی و بـازخورد برنامه تدبیراگرچه تمدر میان این سه کارکرد،بازخوردبطور ویـژه بـه دلیـل نقـش و تـأثیري کـه در .ازاهمیت خاصی برخوردار است

از برنامـه بنـابراین در ارزیـابی .جایگاه واالتري به خود اختصاص مـی دهـد . استقرار فرایند اصالح و بهبود دارد .تدبیرباید به کارکردهاي آن به قرار ذیل توجه نمود

:کارکردهاي ارزیابیبررسی وضعیت موجودو توصیف آن،تحلیل آمـارو اطالعـات حاصـله کـه منجربـه تشـخیص نیـاز و :شناسایی

.اولویت می شودبه کمک کارکرد پـیش لذا.برنامه مورد نظر جهت رفع نیاز با تعیین اولویت تنظیم و اجرا می شود: پیش بینی

. بینی می توان آینده مورد انتظار را ترسیم نمودایـن کـارکردنقش .براي اتخاذتصمیم منطقی و مبتنی برواقعیات آمارو اطالعات مناسـب الزم اسـت :اطالعاتی

.اساسی در تصمیم گیري مدیران دارد .ین برنامه عملیاتی ساالنه آماده کردن اطالعات الزم براي اتخاذ تصمیم مدیران در تدو:تصمیم سازي

براي توانمند سازي و اطمینان از اصالح فعالیت ها در طول برنامه و همچنین در پایـان آن براسـاس :بازخورد .نتایج ارزیابی بازخورد داده می شود

اطالعات حاصل از فرایند ارزیابی کمک می کند تا برنامه و فعالیت هاي الزم جهت دستیابی:اصالح و بهبود .به اهداف در نظر گرفته شود

و استفاده از شیوه هـاي ارزیـابی ) 6شماره فرم( تعیین شدههاي فعالیتاز با انجام درست ارزیابیمدیر مدرسه بـا بهـره گیـري از کمـک هـاي فکـري تـیم ) خودارزیابی اولیه(زیر با شناخت دقیق از وضعیت کنونی مدرسه

، تعیـین میـزان )يخودارزیابی هاي فرآینـد (ها روند اجراي فعالیتمستمر بر نظارت ، )شوراي مدرسه(ارزیابی نسـبت بـه بهبـود و ارتقـاء ) خودارزیـابی پایـانی و ارزیـابی بیرونـی (تحقق اهداف و کیفیت اجراي شاخص ها

.عملکرد مدرسه اقدام می نماید

31

:شیوه ارزیابی برنامه تدبیر ارزیابی درونی:الف

اولیهخودارزیابی -1) ها فرآیندفرم ارزیابی بهبود (6جدول شماره مدرسه قبل از شروع سال تحصیلی، با استفاده از مدیر: گام اول

ها و جمع کـل امتیـازات، ضـمن به امتیازکسب شده در هر یک از فعالیتبا توجه ورا انجام داده ارزیابی اولیه .نماید میرا براي سال تحصیلی پیش رو تنظیم برنامه ساالنهتعیین وضعیت موجود مدرسه

و تنظیم برنامه ساالنه دو نسخه از فـرم خودارزیـابی اولیه مدیر پس از درج امتیاز نهایی خودارزیابی : گام دومحداکثر تا قبل از شروع سال تحصیلی به صورت مکتـوب و مدرسه را اه یک نسخه از برنامه ساالنه اولیه به همر

.رسمی به منطقه ارسال می نمایدمناطق آموزشی پس از وصول نتایج خودارزیابی اولیه و برنامه ساالنه مدارس نسـبت بـه بررسـی و تأییـد :گام سوم

یندها را حداکثر تا پایان نیمه اول مهرماه به آامتیاز مدارس اقدام نموده و یک نسخه تاییدشده از فرم ارزیابی بهبود فر .نمایند صورت رسمی به مدرسه عودت می

س پس از ارسال برنامه عملیاتی ساالنه و فرم خودارزیابی اولیه به مناطق با شـروع سـال تحصـیلی مدیران مدار: نکتهنسبت به اجراي برنامه عملیاتی ساالنه اقدام و در اولین فرصت نتیجه بازخورد منطقه را دریافت نمایند و در صـورت

.نیاز، به اصالح برنامه بپردازند يفرایندخودارزیابی -2

همزمان بـا مدیر مدرسه در طول سال تحصیلی با عنایت به اینکه ارزیابی مستمر ،از ارکان این مجموعه است، هـا اقـدام فعالیتها و هاي خودارزیابی ازمسئولین برنامه وري فرمآبه جمع اجراي فعالیت ها و اقدامات، نسبت

د شناسایی و نباش مشکالتی میاز نظر اجرا داراي تأخیر یا بندي جدول زمانبر اساس یی که ها فعالیتو نموده مرتفـع سـایر کارکنـان نسـبت بـه با مشـورت ر صورت نیازها و د به هر یک از فعالیت با کمک مسئول مربوط

.نماید اقدام می موارد قابل بهبودنمودن خودارزیابی مسئول فعالیت ها و اقدامات

هـا و حصـول بینی شده در برنامه ساالنه، بـراي رصـد فعالیـت مسئول هراقدام یا مجموعه اي از اقدامات پیشسه، نسبت به ارزیابی اطمینان از حرکت در مسیر تعیین شده، ملزم است در بازة زمانی توافق شده با مدیر مدر

براي کمک ) 5شمارة (بدین منظور نمون برگ . وظیفه یا تکلیفی که به عهده وي گذاشته شده است اقدام نمایداین نمون برگ توسط فرد مسئول تکمیل و در صورت لزوم به تشخیص . به انجام این مهم تنظیم گردیده است

وگو به پیرامون وضعیت انجام اقدام یا اقدامات بحث و گفت اي مدیر مدرسه و با هماهنگی وي، با برگزاري جلسهچنانچه میزان . در این تعامل چهره به چهره بازخوردهاي الزم براي بهبود و یا اصالح ارائه می شود. آید عمل می

ر پیشرفت در انجام هر اقدام درسطوح ضعیف و انجام نشده قرار گیرد راهکارهاي پیشنهادي ارائه می گردد در غی .باشد این صورت نیازي به ارائه پیشنهادي نمی

با شناخت دقیق از وضعیت کنونی

مدرسه

و استفاده از جدول 6شماره

برنامه

ساالنه

تکمیـل نمـون بـرگ ــ ــابی توس ط خودارزی

مسئول اقدام

هـاي رگزاري نشستب ها ارزیابیبررسی خود

ــازخورد ــه بـ ارائـ

جهت اصالح اقدامات در جریان

32

فرایندي در خود ارزیابیانجام کار مراحل): 11(شکل شماره

یندهاي مدیریت مدرسهآنمونه فرم پیشنهادي خودارزیابی بهبود فر. 4جدول شماره مشارکت :یندفرآعنوان ...:سال تحصیلی

مدیر:ها مسئول پیگیري فعالیت

فدی

ر

فعالیتموانع و هاي مورد نظر میزان پیشرفت در انجام فعالیت

مشکالت اجرا

راهکارهاي ضعی متوسط خوب بسیار خوب پیشنهادي

فانجام نشده

1 ها شناسایی ظرفیت

و توانمندهاي اولیاء و تشکیل بانک

اطالعاتی درصد75 همه اولیاء

اولیاء50

درصد اولیاء

کمتر 50از

درصد

تکمیل ناقص فرم اطالعات

توسط اولیاء

توزیع مجدد هاي ناقص فرم

در جلسه اولیاء جهت تکمیل

شدن

2 تشکیل و برگزاري هدفمند و منظم

مجمع عمومی اولیاء

براساس دستورالعمل

مربوطه ماه 4هر هرفصل

سالی 2

جلسه

عدم حضور برخی از

اولیاءتغییرزمان

جلسه

3 پاسخگویی شایسته به اولیاء و برقراري ارتباط صمیمانه با

آنان

رضایت درصد100

ي اولیاء

رضایت درصد80

ي اولیاء

رضایت 60

درصدي اولیاء

رضایت50

درصدي اولیاء

- -

خودارزیابی پایانی- 3

فـرم ارزیـابی بهبـود (6ة جـدول شـمار مجددا با استفاده از ) خرداد ماه(در پایان سال تحصیلی مدیر :گام اولدر برنامـه سـاالنه و بـا حضـور مسـئولین هاي انجام شـده گذاري هدفها، ، بررسی نتایج خودارزیابی)هافرآیند .نماید می ارزیابی نهایی به اقدامها، فعالیت

و ارزیـابی ) 6مشخص شدن امتیاز عملکرد مدرسه بر اساس جدول شماره (نتیجه خودارزیابی پایانی :گام دومخردادمـاه بـه 20به صورت رسمی حداکثر تا ) 3و گام اول بند2بند (هاي انجام شده از ابتداي سال تحصیلی

.گرددمی معاونت آموزش ابتدایی منطقه ارسال

تکمیل مجدد جـدول ــماره ــان 6ش در پای

ســـال تحصـــیلی براساس خودارزیـابی

،برنامه ، فرآیندياولیهــه ــایج ب ســاالنه و نت

دست آمده

ــراي ــدن ب ــا ش مهیبیرونی توسط ارزیابی

مسئولین

33

ارزیابی بیرونی -بحـوزه آمـوزش درافـراد مجـرب و آگـاه کمکو با بندي مناسب پرورش، با تنظیم برنامه زمان و مناطق آموزش

به منظور ارزیابی فرآیندي در طول سـال تحصـیلی بـا هـدف ارائـه بازخوردهـاي اصـالحی، سـازنده و ابتداییاز ) تیرمـاه 15حداکثر تا (ی نهایی توانمندساز اقدام نموده، همچنین در پایان سال تحصیلی نیز به منظور ارزیاب

مدرسـه هاي ارسالی هاي فرآیندي و گزارش و نتایج ارزیابی 6مدارس بازدید کرده و با استفاده از جدول شماره نسبت به ارزیابی میزان تالش، پیشـرفت و )ارزیابی پایانی و برنامه ساالنه، يفرآیندارزیابی ، ارزیابی اولیهخود(

هـا اقـدام و کیفیـت اجـراي فعالیـت هـاي انجـام شـده گـذاري هدف، برنامه ساالنهتاي موفقیت مدرسه در راس .نمایند می

ارزیابی در برنامه تدبیر ةشیو): 10(شکل شماره

ارزیابی بیرونی :د خودارزیابی :جپایانی

خودارزیابی :بفرآیندي

خودارزیابی : الفاولیه

ــه ــیم برنامــ تنظــــد از زمانبنــدي بازدی

مدارس توسط مناطق

افراد مجـرب انتصاببـه حـوزه ابتــدایی و

توجیه آنان

ــدارس و ــوردر م حضــرد ــابی عملکـ ارزیـمدارس بر اساس فرم

و نتایج خودارزیابی 6ینـــــدي و آاولیه،فر

ــانی رخودا ــابی پای زیــه ــه و برنامـ مدرسـ

ساالنه

34

ینديآارزیابی فر نمونه فرم.5جدول شماره

بازدیدهاي طی سال تحصیلیویژه نقاط نقاط قوت شدههاي انجام فعالیت ها مالك فرایند

ضعف

برنامه محوري

واقع بینانه و اجرایی ، ساالنه جامع طراحی و تدوین برنامۀ-1ها و برنامه عملیـاتی سـاالنه ي ان درخصوص استراتژيآموز دانشاطالع رسانی به کارکنان و - 2

مدرسه تعیین وظایف و مسئولیت هر یک از عوامل انسانی به صورت رسمی و مکتوب -3 تنظیم چهارچوب مشخص ارزیابی-4

آموزش و یادگیري

... درس پژوهی و، زمینه سازي براي انجام مطالعات پژوهشی نظیر اقدام پژوهی-1 ان در انجام پروژه هاي علمی آموز دانشمشارکت -2 ایجاد شرایط استفاده از ظرفیت دیگر محیط هاي یادگیري-3 تشکیل جلسات گروه هاي پایه اي در مدرسه به منظور هم اندیشی و تبادل تجربه-4 هاي علمی ها،مسابقات علمی و فعالیت ان در جشنوارهآموز دانشحضور فعال کارکنان و - 5ـاددهی - 6 ـد ی ـا –فراهم نمودن تجهیزات و ابزار آموزشی، پرورشی و ورزشـی الزم در فراین ـادگیري متناسـب ب ی

سطح مدرسه بهره گیري معلمان از طرح درس هاي ساالنه و روزانه -7 یاددهی و یادگیري فرایندبکارگیري روش هاي فعال و خالق در -8اطالعـات و ارتباطـات در فراینـد یـاددهی و یـادگیري توسـط استفاده حداکثري از فناوري- 9

کارکنان. دست سازه ها، پـاور پوئینـت و (ان آموز دانشتولید ابزار آموزشی و محتوا توسط کارکنان و - 10(..

ان در معرض افت تحصیلی و تالش در رفع مشکل آنهاآموز دانششناسایی -11 انآموز دانشوضعیت پیشرفت تحصیلی -12بـراي . .. برگزاري جلسات آموزشی با محوریت مباحث علمی، حرفـه اي، تربیتـی، دینـی و - 13

کلیه کارکنان

هاي فعالیتپرورشی و فوق برنامه

ان در معرض مشکالت تربیتی و ارجاع آنها به مراجع ذیربطآموز دانششناسایی -1 ارتقاء سطح دانش اولیاء-2 . ..و ان در جشنواره ها و مسابقات فرهنگی، هنريآموز دانشحضور فعال کارکنان و - 3 ي فوق برنامه وپرورشیها فعالیت-4 مراسم آغازین مدرسه-5 پیش گیري ازآسیب هاي اجتماعی-6

سالمت و تربیت

بدنی

زیبا سازي و نشاط فضاي فیزیکی مدرسه-1 ورزش مدرسهتربیت بدنی و -2 . ..ورزشی و، ان در جشنواره ها و مسابقاتآموز دانشحضور فعال کارکنان و - 3 میزان رعایت نکات استاندارد در پایگاه تغذیه سالم-4 وضعیت بهداشت مدرسه-5 توجه به نکات ایمنی در مدرسه-6

مشارکت

ان در انجام امور مدرسهآموز دانشمشارکت -1 شناسایی ظرفیت و توانمندي هاي اولیاء و تشکیل بانک اطالعاتی-2جذب مشارکت هاي داوطلبانه و بهره گیري ازظرفیت هاي برون سازمانی در تامین نیازهـاي - 3

مدرسه انجمن اولیاء و مربیان،، تشکیل منظم شوراي معلمان و شوراي مدرسه-4

نظارت صحیح برنامه عملیاتی ساالنه تدوین شده نظارت بر اجراي-1 وارزیابیاداري ومالی

میزان توجه به امور اداري و اجرایی مدرسه-1 میزان توجه به امور مالی مدرسه-2

:نام ونام خانوادگی و سمت بازدید کننده :تاریخ :امضاء

:مدرسه نام نام خانوادگی مدیر :تاریخ :امضاء

بایسـت برنامـه مـی حتماً، مدرسهاز مناطق قبل از اقدام به بازدید و بازدیدکنندگان کارشناسان ،ارزیابان :نکته

عملیاتی ساالنه مدرسه مورد نظر را مطالعه و در روز بازدید با استناد بـه برنامـه مـذکور نسـبت بـه ارزیـابی و .هدایت مدرسه اقدام نمایند

35

هاي ارزیا بی عملکرد مدرسه مالكیندهاي فرآموریت و بهبود و ارتقاء أها و اقدامات را در جهت انجام م ها، فعالیت براي اینکه مدیریت مدرسه برنامه

. ها و معیارهایی جهت ارزیابی میزان دستیابی به اهـداف ضـروري اسـت ذکر شده هدایت نماید، تعیین فعالیتتعیین شده است که می تواند مدیر 6جدول شماره هایی به شرح فعالیت،یندها آبدین منظور براي هریک از فر

ها و در نهایـت بررسـی عملکـرد سـاالنه ها به دیگران، خودارزیابی واگذاري مسئولیت ریزي، مدرسه را در برنامهدر تدوین .کنند ها عملکرد مدرسه را ارزیابی می همچنین ارزیابان بیرونی نیز به کمک این شاخص. کمک نمایدهاي نامه ها و شیوه ها، دستورالعمل نامه پرورش، آئین و سناد تحولی، مصوبات شوراي عالی آموزشها، ا این شاخص

اعتماد به توانمندي منـابع (ها،کارکردها و ماموریت هاي اصلی مدرسه و رویکرد معاونت آموزش ابتدایی معاونتآمـوزش و ،برنامـه محوري :د اصـلی ینآفر 7در مدیریت مدارس، ) انسانی و تقویت خودباوري آنان در تدبیر امور

ي، اولیاء آموز دانشنیروي انسانی، (مشارکتیادگیري، فعالیت هاي پرورشی و فوق برنامه، سالمت و تربیت بدنی، لیکن مدیران می توانند متناسب . کید قرار گرفته استأاداري و مالی مورد توجه و تو ، نظارت و ارزیابی)و نهادها

نشده اسـت، بینی پیشازهاي مدرسه تحت مدیریت، فعالیت هایی را که در این جدول با شرایط، اقتضائات و نی .اضافه نمایند

36

فرم ارزیابی بهبود فرآیندها. 6جدول شماره

ندرای

ف

فعالیت ها مالك

نشانگر پایین : 1عدد (امتیاز نشانگر : 7ترین و عدد

باالترین سطح عملکرد می )باشد

سیرر

ه بز ب

نیا 7 6 5 4 3 2 1

زيه ری

رنامب

برنامه ي ساالنه جامع، -1امتیاز ( واقع بینانه واجرایی

3این مالك با ضریب )محاسبه می شود

*منابع انسانیوضعیت -1

*منابع ماديوضعیت -2

*فرآیند آموزش و یادگیري وضعیت -3

*برنامه وضعیت فرآیند پرورشی و فوق -4 * وضعیت فرآیند سالمت و تربیت بدنی-5 *وضعیت فرایند مشارکت-6 *وضعیت فرآیند نظارت و ارزیابی-7 *وضعیت امور اداري و مالی-8

میانگین امتیاز مالكسامان دهی وظایف و -2

مسؤولیت هاي کارکنان و دانش آموزان در خصوص

برنامه عملیاتی ساالنه ي مدرسه

*توجیه و اطالع رسانی به کارکنان-1 *توجیه و اطالع رسانی به دانش آموزان -2 ..و-3

میانگین امتیاز مالكتعیین وظایف و مسئولیت -3

هر یک از عوامل انسانی بـه صورت رسمی و مکتوب

ــؤولین -1 ــک از مس ــر ی ــایف ه ــین وظ تعی *فعالیت ها

..و-2 میانگین امتیاز مالك

جمع امتیاز فرایند برنامه ریزي

37

ندرای

ف

ها فعالیت مالك

نشانگر پایین : 1عدد (امتیاز نشانگر باالترین : 7ترین و عدد

)سطح عملکرد می باشد

سیرر

ه بز ب

نیا 7 6 5 4 3 2 1

ريدگی

و یاش

موزآ

زمینه -1سازي براي

انجام مطالعات پژوهشی نظیراقدام

پژوهی، درس ...پژوهی و

با ... وشناسایی موضوعات مهم براي اقدام پژوهی -1 مشارکت کارکنان

*....تشکیل گروه درس پژوهی و -2 ...پژوه و هاي درس آموزشی براي گروهتشکیل جلسات -3 انجام مطالعات پژوهشی -4تراکـت، (:رسانی دستاوردهاي مطالعات پژوهشی به کارکنـان اطالع-5

..)پنفلید، سایت و

کاربست نتایج مطالعات-67-......

میانگین امتیاز مالك

مشارکت-2دانش آموزان در انجام پروژه

هاي علمی

تشکیل انجمن و کمیته هاي علمی براساس عالیق و توانمندي -1 هاي دانش آموزان

فراهم سازي فرصت ارائه ي مطالعات و نتایج پروژه هاي انجام -2 شده توسط اعضاي کمیته هاي علمی به سایر دانش آموزان

پیام هاي مناسب به منظور حضور حداکثري ارائه مطالب و -3 دانش آموزان

*ها مشارکت دانش آموزان در انجام پروژه -4 برگزاري جشنواره - 5 ...و-6

میانگین امتیاز مالك

استفاده از -3ظرفیت هاي محیط هاي

یادگیري متنوع

نظر سنجی از دانش آموزان و معلمان در خصوص -1برگزاري اردو و بازدید از مراکز علمی، تحقیقاتی و مدارس

موفق

برگزاري اردوهاي علمی و مرتبط با دروس براساس ضوابط-2 گزارشات -3

38

4-.... میانگین امتیاز مالك

زمینه -4سازي براي

هم اندیشی و تبادل تجربه

گروه هاي پایه اي در

مدرسه

تنظیم تقویم تشکیل جلسات با برنامه اي مدون -1 کیفیت صورت جلسات مربوطه -2 کیفیت مصوبات جلسات-3 )اجرایی شدن مصوبات (نتایج جلسات پیامد ها و -4 ... و -5

میانگین امتیاز مالكحضور -5

فعال کارکنان و دانش

آموزان در جشنواره ها،

مسابقات علمی و

فعالیت هاي علمی

شیوه ها و راهکارهاي ترغیب و تشویق کارکنان و دانش - 1 *اموزان جهت شرکت در فعالیت هاي علمی

مربوط به هر یک از فعالیت هاگزارشات -23 -....

میانگین امتیاز مالك

ريدگی

و یاش

موزآ

فراهم -6

نمودن تجهیزات و

ابزار آموزشی، پرورشی و

ورزشی الزم در فرایند

–یاددهی یادگیري متناسب با

سطح مدرسه

تأمین تجهیزات آموزشی متناسب با تعداد گروههاي -1 متشکله دانش آموزي

تأمین تجهیزات پرورشی متناسب با تعداد گروههاي -2 متشکله دانش آموزي

تأمین تجهیزات ورزشی متناسب با تعداد گروههاي -3 متشکله دانش آموزي

*فاده ازوسایل و امکانات موجود آموزشی تاس -4 *استفاده ازوسایل و امکانات موجود ورزشی -5 *استفاده ازوسایل و امکانات موجودپرورشی -6 ..و-7

میانگین امتیاز مالكبهره -7

گیري معلمان *توسط آموزگارانتهیه طرح درس -1 *کیفیت طرح درس ها -2

39

از طرح درس هاي ساالنه و

امتیاز ( روزانهاین مالك

2با ضریب محاسبه می

)شود

*انطباق فعالیت هاي کالسی با طرح درس ها -3 ....و-4

میانگین امتیاز مالك

بکارگیري -8روش هاي

فعال و خالق در فرایند یاددهی و یادگیري

تشویق و ترغیب معلمان در استفاده از روشهاي نوین در -1 *یادگیري –فرایند یاددهی

میزان تسلط معلمان در استفاده از روش هاي خالق و -2 فعال

برگزاري جلسات آموزشی در خصوص روشهاي فعال و - 3 خالق

..و -4 میانگین امتیاز مالك

ريدگی

و یاش

موزآ

استفاده -9حداکثري از

فناوري اطالعات و ارتباطات در فرایند

یادگیري یاددهی و توسط کارکنان

ایجاد ،توسعه و تجهیز کالس هاي هوشمند -1برگزاري دوره هاي آموزشی جهت استفاده از قابلیت هاي ایجاد شده در -2

مسیرهوشمند سازي مدرسه براي کارکنان و دانش آموزان

*تشویق و ترغیب کارکنان در استفاده از فناوري اطالعات -3 ثبت فعالیت هاي مربوطه -4 ...و

میانگین امتیاز مالكتولیدابزار -10

آموزشی و محتوا توسط کارکنان و

دانش آموزان دست سازه ها، (

...) پاور پوئینت و امتیاز این مالك (

2با ضریب )محاسبه می شود

*....کارکنان وبرنامه ریزي در جهت تولید محتوا توسط 1 کیفیت محتواي تولید شده -2 برنامه ریزي در جهت استفاده از محتواي تولیدي -3 برگزاري نمایشگاه مربوطه -4 ...و-5

میانگین امتیاز مالكشناسایی دانش -11

آموزان در معرض افت تحصیلی و تالش در رفع

مشکل آنها

*پیش بینی تکالیف ویژه براي دانش آموزان-1 برگزاري جلسات مشورتی براي رفع کاستی ها و ضعف ها -2 *کیفیت برنامه هاي تکمیلی و جبرانی -3 ....و-4

40

میانگین امتیاز مالك

ريدگی

و یاش

موزآ

دانش وضعیت پیشرفت تحصیلی -12 2امتیاز این مالك با ضریب ( آموزان

)محاسبه می شود

تهیه نمودارها واطالعات مربوط به وضعیت -1 *تحصیلی دانش آموزان

و مقایسه با تحلیل وضعیت تحصیلی دانش آموزان -2 *سال قبل

*ترمیمی–اصالحی اقدامات -3 ...و-4 امتیاز مالكمیانگین

جلسات آموزشی با محوریت مباحث -13براي ... علمی، حرفه اي، تربیتی، دینی و

کلیه کارکنان

*تنظیم تقویم اجرایی -1 *کیفیت مصوبا جلسات مربوطه -2

*خروجی و کارآمدي جلسات -3 ...و -4

میانگین امتیاز مالك جمع امتیاز فرایند آموزش و یادگیري

ي ها

تعالی

فامه

برنق

فوی و

رشرو

پ

شناسایی دانش آموزان در معرض -1مشکالت تربیتی و ارجاع آنها به مراجع

ذیربط

ثبت اطالعات این گروه از دانش آموزان -1 معرفی دانش اموزان به مراجع ذیصالح -2 انجام اقدامات اصالحی -3 ...و-4

میانگین امتیاز مالك

فعالیت هاي فوق برنامه وپرورشی-2

*شناسایی نیازها و عالئق دانش آموزان -1اولویت بندي نیازها ي پرورشی و طبقه بندي -2

عالئق دانش آموزان

فعالیت ها ي متناسب با برنامه ریزي براي -3 نیازسنجی

اطالع رسانی و ترغیب اولیاء به استفاده حداکثري -4 ...دانش آموزان از فعالیت هاي مکمل و

، تابلوها شعار نویسی:توجه به فضاي پرورشی -5 *...و

تشویق و ترغیب مشارکت فعـال دانـش آمـوزان و -6 *برگزاري نماز جماعتکارکنان در

برگزراي اردوهاي پرورشی -7 ...و-8

میانگین امتیاز مالك

حضور فعال کارکنان و دانش آموزان در -3جشنواره ها و مسابقات فرهنگی، ، هنري و

ترغیب و تشویق کارکنان و دانش آموزان جهت -1 *...شرکت در مسابقات و

...) قرآن و(برگزاري جشنواره و مسابقات پرورشی - -2

41

*میان کارکنان و دانش آموزان ... ...و-4

میانگین امتیاز مالك

مراسم آغازین مدرسه-4

*کیفیت برنامه هاي مراسم آغازین -1مشارکت فعال دانش آموزان در اجراي مراسم -2

*آغازین

...و-3 میانگین امتیاز مالك

امه برن

وقو ف

ی رش

روي پ

هات

عالیف

پیش گیري ازآسیب هاي -5 اجتماعی

تهیه و توزیع محتواي آموزشی و فرهنگی در زمینه خود مراقبتی و -1 *مهارتهاي زندگی

برگزاري کالس هاي آموزشی خود مراقبتی، مهارتهاي زندگی -2 ...برگزاري نمایشگاه و جشنواره و -3 ....و -4

میانگین امتیاز مالك

بهره گیري از فضا و -6 تجهیزات مناسب پرورشی

فراهم آوردن تجهیزات و ابزار پرورشی متناسب با تعداد دانش -1 اموزان

*تجهیزاتاستفاده مطلوب از فضا و -2 ....و -3

میانگین امتیاز مالك جمع امتیاز فرایندفعالیت هاي پرورشی و فوق برنامه

نی بد

تربی

و تت

المس

تربیت بدنی و ورزش مدرسه-1

وضعیت خط کشی زمین هاي ورزشی -1 *تهیه تجهیزات ورزشی از نظر کیفی و کمی -2 هاي ورزشی درون مدرسه تشکیل کانون - 3بررسی اقدامات در خصوص وضعیت اسکلتی و قامتی دانش -4

*آموزان و ارجاع آنها به مراجع ذیصالح

...و-5 میانگین امتیاز مالك

میزان تالش در تغذیه - 2 سالم دانش آموزان

پاکیزگی بوفه مدرسه -1 عرضه مواد غذایی استاندارد ومورد تایید -2پیام هاي تغذیه اي سالم در مراسم آغازین و سایر مراسم هاي -3

*مربوط

نصب دستورالعمل مواد غذایی و غیر مجاز در معرض دید -4 *دانش آموزان

...و -5 میانگین امتیاز مالك

توجه به نکات ایمنی در -3 مدرسه

*تجهیز مدرسه به کمک هاي اولیه -1 *کپسول آتش نشانی به تجهیز مدرسه -2

42

*توجه به ایمن بودن وسایل ورزشی -3 *براي پریزها و سیم کشی ها ایمن تأمین حفاظ -4 *آموزان به دانش شناسایی نقاط امن مدرسه و معرفی -5 *تأمین حفاظ براي پله ها و پنجرها -6 ...و -7

میانگین امتیاز مالك

زیبا سازي و نشاط فضاي فیزیکی -4 مدرسه

توسعه فضاي سبز بر اساس ظرفیت مدرسه - 1 رنگ آمیزي مناسب و شاد درها ودیوارها -2 *آراستگی در نصب تابلوها، پوسترها -3 ...و -4

میانگین امتیاز مالك

نی بد

بربیت

و تت

المس

وضعیت بهداشت مدرسه-5

پیش بینی و تهیه ملزومات بهداشتی از قبیل سطل هاي زباله سالم و -1*

وضعیت و تفکیک آبخوري ها از سرویس بهداشتی -2آموزش و تأکید بررعایت بهداشت فردي و اجتماعی توسط -3

*کارکنان دانش آموزان و اولیاء

*انجام معاینات پزشکی دانش آموزان -4آموزش و انعکاس توصیه هاي بهداشـتی متناسـب بـا سـن ،جـنس -5

*..دانش آموزان و

...و-6 امتیاز مالكمیانگین

حضور فعال کارکنان و دانش -6آموزان در المپیادها و مسابقات

ورزشی

شیوه ها و راهکارهاي ترغیب و تشویق کارکنان و دانش اموزان جهت -1 *شرکت در مسابقات

*فعالیت ها ي مؤثر جهت حضورحداکثري در مسابقات -2

*ورزشی درون مدرسه ايکیفیت برگزاري المپیاد -3 ...و-4

میانگین امتیاز مالك جمع امتیاز فرایند سالمت و تربیت بدنی

ترک

مشا

مشارکت دانش آموزان در -1 انجام امور مدرسه

تعیین مجموعه اي از وظایف قابل تفویض به دانش آموزان در -1 *..)نیازسنجی،برنامه ریزي،و....(،اداري،پرورشی،زمینه هاي آموزشی

تعیین و درج شرح وظایف مسؤولیت ها و تعیین حدود و اختیارات -2 آنها

تشکیل منظم شوراي دانش آموزي براساس شیوه نامه مربوطه و - 3 *تنظیم صورتجلسات

ثبت فعالیت هاي شوراي دانش آموزي و سایر فعالیت هاي دانش -4 آموزي

تدابیر الزم در عملیاتی شدن مصوبات شوراي دانش آموزان -5 استمرار فعالیت تشکل ها در طول سال تحصیلی -6

43

.... و-7 میانگین امتیاز مالك

و توانمندي شناسایی ظرفیت -2هاي اولیاء و تشکیل بانک

اطالعاتی

برنامه ریزي براي حضورو جلب حداکثري اولیاء در زمینه -1 *...تربیتی و–آموزشی ،فرهنگی –هاي علمی

نیازسنجی و تعیین سر فصل هاي جلسات آموزش خانواده -2بهره گیري از توان فکري و مهارتی اولیاء جهت امورتحصیلی -3

*....بهداشتی و –،تربیتی

تشکیل بانک اطالعاتی اولیاء -4 تشکیل کمیته هاي تخصصی با حضور اولیاء-5 *تشکیل و کیفیت اجراي جلسات آموزش خانواده-6 ...و-7

میانگین امتیاز مالكجذب مشارکت هاي داوطلبانه -3

و بهره گیري ازظرفیت هاي برون سازمانی در تامین نیازهاي مدرسه

تالش در جهت بهره گیري ازموسسات مردم نهاد -1جلب حمایت هاي نهادهاي محلی دولتی و خصوصی اعم از -2

مالی و غیر مالی

*و سایر حمایت ها لیست میزان جذب حمایت هاي مالیتنظیم - 3 ثبت مکاتبات با ارگان ها از مسیر قانونی-4 ... و-5

میانگین امتیاز مالك

شوراي معلمان و فعال سازي-4شوراي مدرسه،انجمن اولیاء و

مربیان،

تنظیم تقویم اجرایی جلسات براساس مصوبه شوراي عالی -1 *آموزش و پرورش

مدرسه انجمن اولیاء (مشارکت هر یک از اعضاي شوراها -2تربیتی -آموزشی ،فرهنگی–در زمینه هاي علمی ...).ومربیان و

*....،و

*کیفیت مصوبات و خروجی جلسات-3 *مصوبات تا حصول نتیجهپیگیري -4 ... و-5

میانگین امتیاز مالك جمع امتیاز فرایند مشارکت

ندرای

ف

فعالیت ها مالك

نشانگر پایین : 1عدد (امتیاز نشانگر : 7ترین و عدد

باالترین سطح عملکرد می )باشد

7 6 5 4 3 2 1

ظارن

*نظارت وهدایت مستمرمسؤولین هر فعالیت در جهت خود ارزیابی ها -1اجراي صحیح برنامه ساالنه -1ت

44

تدوین شده 2امتیاز این مالك با ضریب (

)محاسبه می شود

*هاي زمانی ارائه گزارش خودارزیابی زهباتعیین - 2خود ارزیابی مستمر و ارائه آن به تحلیل و بهره گیري از نتایج حاصل از -3

*شوراي مدرسه

ارائه گزارش به مسئولین عندالزوم -4 ...و-5

میانگین امتیاز مالك

تنظیم چهارچوب مشخص -2 ارزیابی

*تهیه جدول زمانبندي نظارت و ارزیابی فعالیت ها -1 *هاي انجام شده توسط مسئولین فعالیت هابررسی خود ارزیابی -2بررسی اسناد مربوط به نحوه پیگیري چالش ها و مشکالت اعالم شده در خود - 3

...ارزیابی ها و

...و- 4 میانگین امتیاز مالك

جمع امتیاز فرایند نظارت و ارزیابی

الیو م

ري ادا

اداري و میزان توجه به امور-1 اجرایی مدرسه

*حسن اجراي بخشنامه ها -1 *پاسخگویی به موقع نامه ها -2 *بایگانی مطلوب اسناد -3 *تنظیم صحیح دفاتر-4 *تشکیل پرونده کارکنان-5 *ارزشیابی ساالنه همکاران -6 *دفتر اندیکاتوربه روز بودن -7 ...و-8

میانگین امتیاز مالك

میزان توجه به امور مالی مدرسه-2

استفاده از سامانه اموال وامور مالی-1 *تنظیم اسناد واریز کمک ها ي مردمی به حساب مدرسه-2

*وضعیت ثبت اسناد و دفاترمالی-3

*ارائه عملکرد مالی مدرسه به اولیاء -4

*بر اساس مقررات صدور چک -5

*انسداد دفاتر مالی در پایان سال-6 خروج اموال اسقاطی به منطقه-7 ...و-8

میانگین امتیاز مالك جمع امتیاز فرایند اداري و مالی

فرا ندی

از نشانگر : 1عدد (امتیاز فعالیت ها مالكنی به

45

: 7پایین ترین و عدد نشانگر باالترین سطح

)عملکرد می باشد 7 6 5 4 3 2 1

یتخالق

خالقیت و نوآوري در انجام امور و فعایت امتیاز این مالك توسط ارزیابی بیرونی (ها

به )گرددتعیین و به جمع امتیازات اضافه می عبارت دیگر در ارزیابی اولیه و پایانی این

).بند از سوي مدیر ارزشگذاري نمی شود

تدوین برنامه عملیاتی مناسب -1 نوآوري و خالقیت دراجراي برنامه ها -2 خالقیت در توسعه و تقویت مهارتهاي حرفه اي معلمان -3 تولید ابزار ووسایل آموزشی خاص -4 ...و-5

میانگین امتیاز مالك جمع امتیازفرایند خالقیت

امتیاز 294: جمع کل در خودارزیابی هاي مدرسه امتیاز 301: جمع کل در ارزیابی بیرونی

جمع امتیازات مکتسبه :به عدد

:به حروف

نام و نام خانوادگی : مدیرمدرسه

: تاریخ : تایید کننده : مهر و امضاء معاون آموزش ابتدایی منطقه :تاریخ :مهر و امضاء

منطقه/ناحیه /مدیر آموزش و پرورش شهرستان : تاییدکننده نهایی :تاریخ

:مهر و امضاء

.است توسط مدیران محترمبه منزله الزامی بودن ارزش گذاري آن فعالیت *

:6نکات مهم مربوط به جدول شماره :1نکته

نظر به اینکه در تنظیم برنامه عملیاتی ساالنه براي بهبود فرایندها ي این برنامه ، بررسـی ،تحلیـل و آسـیب شناسـی از 1مـالك وضعیت موجود در ارتباط با هریک از فرایندها الزم است مدیران براي تعیین وضـعیت فعالیـت هـاي

.فرایند برنامه ریزي به رش ذیل اقدام نمایند :از فرایند برنامه ریزي 1روش امتیاز دهی به فعالیت هاي مالك

از فراینـد برنامـه ریـزي مـدیر بـا اسـتفاده از مشـارکت فکـري 1براي تعیین امتیاز هر یک از فعالیت هـاي مـالك می نمایند بدین ترتیب که ابتدا به سراغ فعالیت هاي سایر مالك اقدام ... همکاران ، مستندات ،اطالعات موجود و

ها و فرایندها رفته و پس از مشخص نمودن امتیاز هر فعالیت و میانگین هاي مربوطه ، میانگین نمرات مالك ها را .از فرایند برنامه ریزي درج می نماید 1محاسبه نموده و نمره مربوطه را در فعالیت مرتبط در مالك

.ر اساس امتیازات فعالیت ها ي هر یک از مالك ها مدیر مدرسه اقدام به تنظیم برنامه ساالنه می نمایدب

46

فعالیت وضعیت فرایند آمـوزش و (از فرایند برنامه ریزي 1مالك نحوه امتیاز دهی به :مثال )یادگیري

مراجعـه کـرد و 6جـدول شـماره یـادگیري براي امتیاز دهی به این فعالیت ، می بایست ابتدا به فرایند آمـوزش و پس از مشخص شدن امتیاز هر مالك ، می بایسـت نمـرات هـر . مالك ها و فعالیت هاي آنرا ارزش گذاري نمود

نمود و حاصل هر چه که شد در مقابل فعالیت 13مالك را با هم جمع کرد و عدد به دست آمده را تقسیم بر 13 .قرار گیرد از فرایند برنامه ریزي 1در مالك وضعیت فرایند آموزش و یادگیري

6در جـدول شـماره در خصوص فعالیت تعیین وضعیت منابع انسانی و مادي ، چون فراینـد جداگانـه اي : 2نکتهدر فراینـدهاي دیگـر وضعیت 2می بایست برخی از فعالیتهاي مالك هایی که متناسب با این . تعریف نشده است

. عمـل شـود فعالیت وضعیت فرایند آمـوزش و یـادگیري س از ارزش گذاري مطابق با مثال می باشد شناسایی و پمنابع انسانی و مادي ، فعالیت هاي ذیل فرایندبراي ایجاد وحدت رویه در گزینش فعالیت هاي مربوط به وضعیت

. در راستاي هر یک معرفی می گردد :فعالیت هاي مربوط به وضعیت منابع انسانی

در فرایندآموزش و یادگیري 1از مالك شماره 6-4-3-2-1 شمارهفعالیت آموزش و یادگیري در فرایند3از مالك شماره .3و2فعالیت شماره آموزش و یادگیري در فرایند3از مالك شماره3و2فعالیت شماره آموزش و یادگیري ددر فراین6.از مالك شماره 4،5،6فعالیت شماره آموزش و یادگیري در فرایند7مالك شماره از 1،2،3فعالیت شماره آموزش و یادگیري در فرایند8از مالك شماره2فعالیت شماره در فرایندآموزش و یادگیري 10از مالك شماره 2فعالیت شماره، آموزش و یادگیري در فرایند11از مالك شماره .3و1فعالیت شماره زش و یادگیريآمو در فرایند12از مالك شماره1،2،3فعالیت شماره

در فرایند فعالیت هاي پرورشی و فوق برنامه 5ازمالك شماره 3و2فعالیت شماره در فرایند فعالیت هاي پرورشی و فوق برنامه6ازمالك شماره 2و1فعالیت شماره تربیت بدنی در فرایند1از مالك شماره4و3فعالیت شماره ت بدنیتربی در فرایند2از مالك شماره٤،٣،٢،١فعالیت شماره تربیت بدنی در فرایند5از مالك شماره5و3فعالیت شماره مشارکت در فرایند1مالك شمارهاز 3،4،6فعالیت شماره و مالیاداري فرایند امور در 1از مالك شماره7الی 1فعالیت شماره

:فعالیت هاي مربوط به منابع مادي

47

و یادگیري در فرایندآموزش 6از مالك شماره 3و 2-1فعالیت شماره در فرایندآموزش و یادگیري 9از مالك شماره 1فعالیت شماره در فرایندفعالیت هاي پرورشی و فوق برنامه 6از مالك شماره 1فعالیت شماره در فرایندسالمت و تربیت بدنی 2از مالك شماره 1فعالیت شماره در فرایندسالمت و تربیت بدنی 3ك شماره از مال 2و 1فعالیت شماره در فرایندسالمت و تربیت بدنی 5از مالك شماره 2و 1فعالیت شماره

از آنجا که فرایند برنامه ریزي به عنوان محور مجموعه اقداماتی است که در جهت بهبود فعالیت ها و :3نکته تنظیم می گردد الزم است قبل از ورود به مرحلـه خـود ارزیـابی شاخص ها توسط مدیر و سایر عوامل انسانی

آمـوزش (اولیه مدیر مدرسه در نشست هـاي تحلیلـی از وضـعیت موجـود مدرسـه در هـر یـک از فراینـدهاي ویادگیري ، فعالیت هاي پرورشی و فوق برنامه ، سالمت وتربیت بدنی ،مشارکت ،نظارت و ارزیابی و امـوراداري

و با توجه به تحلیل ها هر یک از فعالیت هـا را . مطلع و اگاه شود)نیروي انسانی و مالی مدرسه به همراه تحلیل .تحت عنوان خود ارزیابی اولیه قرار دهد 6ارزش گذاري نماید و نمره را در جدول شماره 7تا 1از نمره

ات فعالیت ها در خود ارزیابی در خود ارزیابی پایانی مدیریت مدرسه زمانی مجاز خواهد بود که به نمر:4نکته ویـژه آن را در قالب برنامه عملیاتی سـاالنه اقداماتییا اقداماولیه نمره اي را اضافه نماید که حتما می بایست

.در غیر این صورت همان امتیاز خودارزیابی اولیه تکرار می شود. پیش بینی و انجام داده باشدفعالیت قابـل قبـول ) هـاي کـامپیوتري فایـل ، کاغـذي (مدیر مدرسـه بـه هـر صـورت ارائه مستندات از سوي :5نکته

جـدا ... انجمـن اولیـاء و مربیـان و ، براین اساس از بازتولید اسناد مشابه با وجود دفاتر شوراي معلمان.باشد می .خودداري شود

زیـابی اولیـه، خودار(در تمـام مراحـل ارزیـابی هـا ) 6جـدول شـماره (فرم ارزیابی بهبـود فرآینـدها :6نکته .مالك ارزیابی براي تمامی ارزیابان می باشد) خودارزیابی فرآیندي، خودارزیابی پایانی و ارزیابی بیرونی

هاي مهم و فعالیتها و یندها، مالكآفر، )6جدول شمارة (یندها آاز آنجا که در تدوین فرم ارزیابی بهبود فر :7نکته ها و مناطق مجاز خواهند بود در صورت نیاز و قرار گرفته است، استانثیرگذار در مدیریت مدارس مورد توجه تأ

به جدول مذکور اضافه )ها فعالیتیندها، مالك ها و آفر(ها مواردي را در تمام بخشمتناسب با شرایط بومی خود، .نمایندکـی از مهمتـرین ی به عنـوان 6نتایج ارزیابی پایانی، با توجه به شاخص هاي مندرج در جدول شماره :8نکته

.مالك هاي ارزیابی عملکرد مدیران مدارس تلقی خواهد شد مدارس میزان موفقیتمحاسبه نحوه -ج

آنها یکسان ) خودارزیابی اولیه(از آنجا که به طور طبیعی مدارس از شرایط متفاوت برخودار بوده و امتیاز اولیه نخواهد بود بنابراین موفقیت آنها در عملکرد باید بر اساس مبنایی محاسبه گردد تا میزان پیشرفت متناسب با

.این تفاوت ها تعیین گردد

پس از انجام ارزیـابی بیرونی و مقایسـه آن با خود ارزیـابی هـاي اولیـــه ،فراینـــدي ، پایانی و برنامه ساالنه

مدارس

اعالم نتیجه و تعیین

میزان رشد

تقدیر از مدارس حایز شرایط

48

موفقیت مدارس در پایان سال، میـزان تغییـر مثبـت در امتیـاز کسـب نشـده در مبناي محاسبه هت از این ج .ارزیابی اولیه می باشد

شود که با توجه به جمع کل امتیازات فرم امتیاز می 180مدرسه اي در خودارزیابی اولیه موفق به کسب : مثالدر ارزیابی پایـانی امتیـاز مدرسـه بـه . ته کسب نمایدامتیاز را نتوانس 114، این مدرسه )امتیاز 294( 6شماره

امتیازي مدرسه در ارزیابی پایـانی 48رسد براي انجام محاسبه میزان نهایی رشد با توجه به رشد می 228عدد .شود ، درصد رشد مشخص می)امتیاز 114(و عدد امتیازات کسب نشده در ارزیابی اولیه )180-228=48(

بـر تقسـیم 100عـدد ضربدرمیزان رشد در ارزیابی پایانی نسبت به ارزیابی اولیـه :موفقیت تعیین میزان100×48جمع امتیاز کسب نشده در خودارزیابی اولیه

114 = 42/1 .درصد می باشد1/42: میزان رشد این مدرسه

×( نمره خودرارزیابی اولیهିنمره خودارزیابی پایانی )میزان موفقیت

(نمره خود ارزیابی اولیه – امتیاز کل فرم ) = اعالم نتیجه :و

جمـع نهـایی (ها پس ازانجام ارزیابی بیرونی توسط مناطق و تایید میزان تحقق اهداف و کیفیت اجراي فعالیت، مدارسی که در خودارزیابی پایانی نسبت به خودارزیابی اولیه درتحقق اهداف داراي )6امتیازات جدول شماره

مشـمول تقـدیر در همچنین مدارسی کـه . حمایت قرارخواهندگرفتح ذیل مورد تقدیر و رشد بوده اند، به شرریزي مدرسه و بعضی از اعضاي فعال گروه مدرسه به تشخیص مدیر مـورد گیرندتیم برنامه هر سطحی قرار می

.گیرند قرار می تقدیر درصد 25الی 10مدارس داراي رشد : اي تقدیر منطقه: الف درصد 45الی 26مدارس داراي رشد :تقدیر استانی: ب درصد 80الی 46مدارس داراي رشد ): توسط معاون وزیر(تقدیر ستادي : ج درصد 81مدارس داراي رشد بیش از ): مقام عالی وزارت(تقدیر ستادي: د و معرفی و تـرویج تجـارب و الگوهـاي ارزنـده برنامههاي استانی وکشوري همایشدعوت از مدیران برتر در : ه

آنان و تجارب برتر مدیران استانی و کشوري در مجالت تخصصی داخل و خـارج از آمـوزش و حمایت ازچاپ آثار:ح

پرورش حمایت هاي مناسب از مدیران تشکیل بانک اطالعاتی از مدیران موفق و تالشگر و: و

یرانی کـه در سـال اول ، مدارس و مدمنطقه بعد از بررسی دقیق پرورش و آموزشالزم به ذکر است اداره :نکته .تصمیم الزم اتخاذ خواهد نمود، اند درصد رشد در عملکرد خود داشته 10کمتر از برنامه، اجراي

سخن پایانی

برنامه ها و مقررات نظـام ، سیاست ها، مدارس براساس این مجموعه تالش خواهند نمود تا در چارچوب اهداف، منابع انسـانی (امکانات و ظرفیت هاي مدرسه ، براساس شرایط، آموزش و پرورش با شناسایی امور قابل بهبود

حمایت هاي اولیاء و سایر نهادها و مؤسسات برنامه ریزي نموده و اقداماتی هر چند بسـیار ، ...)تجهیزات و، فضابنـابراین مـدیران ضـمن اجـراي برنامـه هـاي از . محدود و کوچک در جهت ارتقاء عملکرد مدرسه انجام دهند

49

درسه و با نگاه واقع بینانـه ین شده در سطوح باالتر سازمانی باتحلیل و درك عمیق وضعیت موجود مپیش تعیاین اصل که انتظار از مـدیران بایـد . انگیزه بهبود وضعیت مدرسه برنامه عملیاتی را تنظیم و اجرا می نمایدو با

.بازدیدکنندگان خواهد بود قطعا مورد توجه مسئولین و، منابع و اختیارات باشد، متناسب با شرایطهمچنـین سیاسـت آمـوزش و پـرورش در افـزایش امکانات و اقتضـائات و ، با توجه به تفاوت مدارس در منابع

عملکرد مدارس بـا وضـعیت قبـل خـود ، آزادي عمل و اختیار مدیران در تصمیم گیري ها و تدبیر امور مدرسه .مقایسه نمی شوندسنجیده می شوند و در میزان پیشرفت با یکدیگر