journal of financial research ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã< [ Â...ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã < [ Â...

20
ﻘﺎت ﻣﺎ Journal of Financial Research داﻧﺸﻜﺪ ة ﺗﻬﺮان داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ10.22059/jfr.2017.214203.1006264 DOI: دور ة19 ﺷﻤﺎر، ة2 ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن1396 . 318 - 299 ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺒﻜﺔ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ در ﻣﺎرﻛﻮات ﻟﻮﻧﺒﺮگ و ﺑﻴﺰﻳﻦ ﻋﺼﺒﻲ ﻣﺪل ﭘﻴﺶ در ﻛﻼﺳﻴﻚ ﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻬﺎم ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻴﻨﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎي ﮔﺬاري ﻓﺨﺎري ﺣﺴﻴﻦ1 ، وﻟﻲ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻄﻴﺮ ﭘﻮر2 ﻣﻮﺳﻮي ﻣﺎﺋﺪه ﺳﻴﺪه، 3 ﭼﻜﻴﺪه: ﭘﻴﺶ ﻧﻮﺳﺎن ﺑﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺎ ﺳﻬﺎم، ﻗﻴﻤﺖ دﻗﻴﻖ ﺑﻴﻨﻲ ﻫﺎي ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ، ﺑـﺎزار ذاﺗﻲ رﻳﺴﻚ و زﻳﺎد دﻏﺪﻏﻪ از ﻳﻜﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﺻﻠﻲ ﻫﺎي ﺗﺤﻠﻴـﻞ و ﮔـﺬاران ﺑـ رو اﻳـﻦ از اﺳـﺖ، ﻣـﺎﻟﻲ ﮔـﺮان ﻛـﺎرﮔﻴﺮي ﭘﻴﺶ ﻧﻮﻳﻦ روﻳﻜﺮدﻫﺎي اﺟﺘﻨﺎب ﺿﺮورت ﺳﻬﺎم ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻴﻨﻲ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ي اﺳﺖ. ﻫـﺪف اﺳـﺎس، اﻳـﻦ ﺑـﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﺗﺤﻘﻴﻖ، ﻣﻘﺎﻳﺴ ﻣﺪل ﻋﻤﻠﻜﺮد ﭘﻴﺶ ﻫﺎي ﺷﺒﻜ ﺑﻴﻨﻲ ﻣﺪل ﺑﺎ ﻋﺼﺒﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ و ﻛﻼﺳﻴﻚ ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺪل ﺑﺮاي ﭘﻴﺶ اﺳﺖ ﺳﻬﺎم آﺗﻲ روز ﻗﻴﻤﺖ ﻴﻨﻲ. ﻣﺪل ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاي ﭘﻴﺶ ﺷـﺒﻜ ﺑـﺎ ﺑﻴﻨﻲ ﻋﺼﺒﻲ، از داده روزاﻧ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎي ﺷﺎﺧﺺ و ﺑﺎزار ﺑﻪ ﻣﺎﻟﻲ ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ ﻫﺎي ورودي ﻣﺘﻐﻴﺮﻫـﺎي ﻋﻨـﻮان ﺷﺪ اﺳﺘﻔﺎده آرﻳﻤﺎ ﻣﺪل ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاي و، داده ﺑﺴﺘﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎي ﺑﻪ روزاﻧﻪ ﺷﺪن ورودي ﻣﺘﻐﻴـﺮ ﻋﻨﻮان ﺑﺴﺘﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ و روز ﺷﺪن ﺑﻪ آﺗﻲ دور در ﻣﺪل دو ﻫﺮ ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻋﻨﻮان ة زﻣﺎﻧﻲ1390 ﺗﺎ1393 در ﻧﻈﺮ ﺷﺪ ﮔﺮﻓﺘﻪ. ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺷﺒﻜ ﺑﺎ آﻣﺪه دﺳﺖ ﺑﻴﺎن ﺑﻴﺰﻳﻦ ﻋﺼﺒﻲ ﻛﻨﻨـﺪة و ﻛﻤﺘـﺮ ﺧﻄـﺎي ﭘﻴﺶ ﻗﺪرت ﺑﻴﻨﻲ ﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ آرﻳﻤﺎ ﻣﺪل ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ در آن. ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻫﺎي ﮔﻮﻳﺎي ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﻛﺎراﻳﻲ ﺷﺒﻜ از اﺳﺘﻔﺎده در ﺑﻴﺰﻳﻦ ﻋﺼﺒﻲ ﺮﺻﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه ﮔﺬاري ﺑﺎزار ﻣﺪت اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﻛﻨﺪ ﻛﻤﻚ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎزده ﻛﺴﺐ و ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭘﺮﺗﻔﻮي اﻧﺘﺨﺎب در ﮔﺬاران. واژه ﻛﻠﻴﺪي ﻫﺎي: ﭘﻴﺶ آرﻳﻤﺎ، ﻟـﻮﻧﺒﺮگ آﻣـﻮزش ﺗـﺎﺑﻊ ﺑﻴـﺰﻳﻦ، آﻣـﻮزش ﺗـﺎﺑﻊ ﺳـﻬﺎم، ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻴﻨﻲ ﻋﺼﺒﻲ ﺷﺒﻜﺔ ﻣﺎرﻛﻮات،1 . داﻧﺸﻜﺪ ﺣﺴﺎﺑﺪاري، ﮔﺮوه داﻧﺸﻴﺎر ة ﻋﻠﻮ اﻳﺮان ﺑﺎﺑﻠﺴﺮ، ﻣﺎزﻧﺪران، داﻧﺸﮕﺎه اداري، و اﻗﺘﺼﺎدي م2 . ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﮔﺮوه اﺳﺘﺎدﻳﺎر، داﻧﺸﻜﺪ ة اداري و اﻗﺘﺼﺎدي ﻋﻠﻮم، ﻣﺎزﻧﺪران، داﻧﺸﮕﺎه اﻳﺮان ﻣﺎزﻧﺪران،3 . داﻧﺸﻜﺪ ﺣﺴﺎﺑﺪاري،، ارﺷﺪ ﻛﺎرﺷﻨﺎس ة ﻣﺎزﻧﺪران، داﻧﺸﮕﺎه اداري، و اﻗﺘﺼﺎدي ﻋﻠﻮم اﻳﺮان ﻣﺎزﻧﺪران، ﺗﺎر در ﺎﻓﺖ ﻣﻘﺎﻟﻪ: 27 / 05 / 1395 ﺗﺎر ﭘﺬ ﺮش ﻧﻬﺎ ﻳﻲ ﻣﻘﺎﻟﻪ: 27 / 03 / 1396 ﻧﻮ ﺴﻨﺪ ة ﻣﺴﺌﻮل ﻣﻘﺎﻟﻪ: وﻟﻲ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻄﻴﺮ ﭘﻮرE-mail: [email protected]

Upload: others

Post on 25-Feb-2020

4 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Journal of Financial Research ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã< [ Â...ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã < [ Â Journal of Financial Research DOI: 10.22059/jfr.2017.214203.1006264 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد

ی Journal of Financial Research قات ما

:jfr.2017.214203.1006264 DOI/10.22059 مديريت دانشگاه تهران ةدانشكد

2 ة، شمار19 ةدور 1396 تابستان

299 -318 .صص

عصبي بيزين و لونبرگ ماركوات در مقايسه با شبكةبررسي عملكرد گذاري هاي سرمايه بيني قيمت سهام شركت هاي كالسيك در پيش مدل

3، سيده مائده موسوي2پور خطير محمد ولي ،1حسين فخاري

زياد و ريسك ذاتي بـازار سـرمايه، هاي بيني دقيق قيمت سهام، با توجه به نوسان پيش :چكيدهـ گـذاران و تحليـل هاي اصلي سرمايه يكي از دغدغه كـارگيري هگـران مـالي اسـت، از ايـن رو ب

بـر ايـن اسـاس، هـدف . است يناپذير بيني قيمت سهام ضرورت اجتناب رويكردهاي نوين پيشهاي كالسيك و معرفي عصبي با مدل ةبيني شبك هاي پيش عملكرد مدل ةمقايس ،تحقيق حاضر ةبيني بـا شـبك پيش براي طراحي مدل .يني قيمت روز آتي سهام استب پيش برايمدل مناسب

عنـوان متغيرهـاي ورودي هاي تكنيكي مالي به بازار و شاخص ةهاي قيمت روزان دادهاز عصبي، عنوان متغيـر ورودي شدن روزانه به هاي قيمت بسته داده ،و براي طراحي مدل آريما استفاده شد

تا 1390زماني ةعنوان متغير خروجي هر دو مدل در دور آتي بهشدن روز و همچنين قيمت بستهخطـاي كمتـر و كننـدة عصبي بيزين بيان ةدست آمده با شبك نتايج به. گرفته شد نظر در 1393

كارايي بيشـتر گوياي هاي تحقيق يافته. آن در مقايسه با مدل آريما است يشترببيني قدرت پيشتوانـد مـي كه استمدت بازار گذاري كوتاه هاي سرمايه رصتعصبي بيزين در استفاده از ف ةشبك

.گذاران در انتخاب پرتفوي مناسب و كسب بازده بيشتر كمك كند به سرمايه

بيني قيمت سـهام، تـابع آمـوزش بيـزين، تـابع آمـوزش لـونبرگ آريما، پيش :هاي كليدي واژه ماركوات، شبكة عصبي

م اقتصادي و اداري، دانشگاه مازندران، بابلسر، ايرانعلو ةدانشيار گروه حسابداري، دانشكد. 1 مازندران، ايران دانشگاه مازندران، ،علوم اقتصادي و اداري ةدانشكد ،استاديار گروه مديريت صنعتي. 2 مازندران، ايران علوم اقتصادي و اداري، دانشگاه مازندران، ةكارشناس ارشد حسابداري،، دانشكد .3

27/05/1395: مقاله افتيدر خيتار 27/03/1396: مقالهيي نها رشيپذ خيتار پور خطير محمد ولي: مقاله مسئول ةسندينو

E-mail: [email protected]

Page 2: Journal of Financial Research ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã< [ Â...ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã < [ Â Journal of Financial Research DOI: 10.22059/jfr.2017.214203.1006264 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد

.... بررسي عملكرد شبكة عصبي بيزين و لونبرگ ماركوات در ــــــــــــــــــــــــــــ 300

مقدمهتوسط و ابزارهاي مختلف ها سازوكار ةكشور و ارائ ةبازار سرماي ةرشد و توسع ،چند سال اخير طي

رويگـذاري سـرمايه را در اقتصاد كشور ارتقا داده ودولت براي حمايت از آن، اهميت بازار سرمايه هاي سودآور ايـن بـازار تبـديل كـرده شده در بورس اوراق بهادار را به يكي از گزينه سهام عرضه

با توجه به هدف كسب سود سهامداران از بـازار سـرمايه، ). 1388منجمي، ابزري و رعيتي، ( استانـدركاران بـازار دسـت هم گذاران بالقوه و بالفعل و يهتواند هم از سوي سرما مندي مي اين عالقه

تـرين چـالش پـيش مهـم ،در اين بين. گذاران بورس باشد گران و سياست سرمايه از جمله تحليلمنطقـي هـاي بيني صحيح قيمت سهام براي اخذ تصميم گران، پيش گذاران و تحليل روي سرمايه

ي محيط اطالعاتي بـازار سـرمايه كـه از مسـائل مندي همراه با عدم قطعيت ذات اين عالقه. استشـود سـبب مـي گيرد، نشئت ميسياسي، انتشار اطالعات و رفتارهاي متضاد بازيگران اين بازارها

). 2013تيكنور، ( اي تلقي شود بيني قيمت سهام در اين بازارها موضوع پيچيده پيشكـاهش عـدم اطمينـان منظـور هـاي مختلفـي بـه دهد روش بررسي مطالعات اخير نشان مي

طـور كامـل درسـت و دقيـق نيسـتند بـه يك گذاري در بازارهاي مالي وجود دارد، اما هيچ سرمايهبيني مناسب، دقيـق و بـا هاي پيش بنابراين در اختيار داشتن روش). 2008رامنات، راك و شان، (

گـذاران خـرد و گـذاري و سـرمايه براي مديران سـرمايه ،سهام ةحداقل خطا در تعيين قيمت آيند .گران بسيار ضروري است تحليل

هاي كالسيك هاي زماني و مدل استفاده از سري ،بيني قيمت سهام پيش ةرويكرد عمد اگرچه كننـد بيني با تغييرات محدود قادرند با تقريب خوبي پيش يهاي ها بيشتر در محيط است، اين روش

توانند نمي ،يطي همواره در حال تغيير استبيني بازار سهام كه شرايط مح و در مواردي چون پيشهـاي نـوين و بـه ايـن ترتيـب نيـاز بـه مـدل . تخمين بزنندبا تقريب درستي تغييرات محيطي را

هايي نظير روش براي اين منظور .ها ضروري است بيني اين دوره پيش برايهاي هوشمند سيستمهـاي فـرا ابتكـاري بـراي حـل ريتمالگوساير هاي عصبي، منطق فازي، الگوريتم ژنتيك و شبكه

عصبي ةتوسعه يافتند كه از اين ميان، استفاده از تكنيك شبك ،هاي مختلف علوم مسائل در حوزههاي متالطم، زمان پردازش سريع و دسـتيابي بـه دليل ماهيت غيرخطي، توان رويارويي با داده به

توجـه قـرار در كانوناي ر فزايندهطو به ،بيني سازي و پيش منظور مدل بيني به مدل هوشمند پيش ).2007و آرساكليگلو، سوزن؛ 2006مورات و سيالن، ( گرفته است

تغييرات قيمت سهام، اين مطالعه درصدد است بيني پيشبراي سازي مدلبا توجه به ضرورت تا چه اندازه قادر بـه 1عصبي مصنوعي و روش رگرسيوني آريما ةپاسخ دهد كه شبك سؤالبه اين

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ1. Autoregressive Integrated Moving Average (ARIMA)

Page 3: Journal of Financial Research ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã< [ Â...ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã < [ Â Journal of Financial Research DOI: 10.22059/jfr.2017.214203.1006264 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد

ی قات 301 ــــــــــــــــــ ــــــــــــــــــــــــ 1396تابستان ، 2 شمارة ،19 ةدور ، ما

هـدف ايـن از ايـن رو، يك از قدرت بيشـتري برخوردارنـد؟ قيمت سهام هستند و كدام بيني شپي بـراي بيني قيمت سهام و دستيابي به مدل مناسب عملكرد اين دو روش در پيش ةپژوهش مقايس

گذاري پذيرفته شده در بورس اوراق بهـادار هاي سرمايه بيني قيمت روز آتي سهام در شركت پيش .استتهران

پژوهش ة نظريپيشينكاركرد بسيار ،بازار پول همراه با بخش مالي اقتصاد هاي زيرسيستم ي ازعنوان يك بازار سرمايه بهمطلوب اقتصادي در كشـورهاي مختلـف وضعيتهاي اقتصادي و ايجاد فعاليت ةمهمي در توسع

و بـازار اوراق بـدهي شـده بازار سرمايه از بازارهاي مختلفي از جمله بازار سهام، بازار مشتق. داردو اوراق شده ابزارهاي مالي از جمله سهام، ابزار مشتق ةاين بازارها محل معامل. تشكيل شده است

هريك از ايـن ابزارهـاي ةگذاري و معامل ترديد سرمايه بي ).1388سعيدي و آقايي، ( بدهي هستندگـذاري، از نـوع و روش سـرمايه صرف نظر. بازار سرمايه است ةگذار در توسعتأثيرمالي از عوامل

گذار بر تأثيرترين عوامل يكي از مهم ،گذاري گذار از منافع آتي حاصل از سرمايه بيني سرمايه پيشبـازار سـهام نيـز يكـي از رابطـه، در ايـن ). 1389گرشاسـبي، ( رود شمار مي بههاي مالي تصميمـ ترين و فعال مهم ميـان در ايـن بـازار ت سـهام قيمـ بينـي يشتـرين بازارهـاي مـالي اسـت و پ

).2016داش و داش، (شــايان تــوجهي دارد اهميــت ،اي گــران حرفــه گــذاران و تحليــل ســرمايهبسـيار ،بازار ةهاي روزان محيطي و تالطم ذاتي روند هاي دليل نوسان روند بازار سهام به بيني يشپ

ظير حوادث سياسـي، اخبـار بازار و قيمت سهام از عواملي ن ةپيچيدگي حركات روزان. پيچيده استبينـي قيمـت پيش و گيرد نشئت مياي درآمد و رفتارهاي متعارض معامله دوره هاي بازار، گزارش

بـودن تعداد زيـاد و ناشـناخته ،از سوي ديگر ).2013 تيكنور،(كند مي سهام را بسيار دشوار ةروزانبنـابراين . گـذاري شـده اسـت سـرمايه ةموجب عدم اطمينان در زمين ،بر بازار بورس مؤثرعوامل

بيني بـازار بـورس پيش و كاهش عدم اطمينان است برايگذار طور طبيعي تمام تالش سرمايه بهبنـابراين ). 2012اسـدي و همكـاران، ( شـود محسوب مييكي از ابزارهاي كاهش عدم اطمينان

گـذاران در مايهتوجهي را بـراي سـر هاي شايان مزيتمنافع مالي و ،بيني موفق قيمت سهام پيشهاي مختلفي بـراي تحليـل فعاالن اين بازار از مدل ،در اين راستا). 2016وي، ( پي خواهد داشت

). 2016لي و همكاران، (اند كردهبيني قيمت سهام استفاده هاي بازار براي پيش دادهده هاي رياضي و آمار و سـري زمـاني اسـتفا هاي مالي از روش بيني پيش برايدر حال حاضر

توجـه در شايانبيني سري زماني يكي از موضوعات مهم و كه پيش) 2015چن و چن، ( شود مي

Page 4: Journal of Financial Research ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã< [ Â...ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã < [ Â Journal of Financial Research DOI: 10.22059/jfr.2017.214203.1006264 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد

.... بررسي عملكرد شبكة عصبي بيزين و لونبرگ ماركوات در ــــــــــــــــــــــــــــ 302

، 2، آرما1آر توان به ميهاي سري زماني از جمله روش). 2016وي، (است شاخص سهام بيني پيشايـن فـرض اساسـي ي نام برده،ها در روش .)2015چن و چن، ( اشاره كرد 5و گارچ 4آرچ ،3آريما

هـاي بـا قـدرت تـوان بـه مـدل هـاي تـاريخي مـي ارد كه با تبيين الگـوي رفتـاري داده وجود د هـاي سـري زمـاني سـنتي روش .)2011 ؛ اساف،1996وانيدن، ( دهندگي باال دست يافت توضيحبودن روابط ميان پارامترهـا و هاي تاريخي وسيع، فرض بر خطي نياز به دادههايي دارند كه ضعفگذار بر فضاي پيچيده و پرتالطم تأثيركه عوامل متعدد در حالي ؛اند از آن جمله ،ها بودن داده نرمال

ـ ،بر شـاخص سـهام مؤثرو روابط غيرخطي و پويا ميان پارامترهاي بازار سهام كـارگيري هلـزوم ب .)2015چن و چن، ( است كردهناپذير هاي هوشمند را اجتناب روش

تـوان مـي است كه با استفاده از آنها حاضر عصر هاي نوين هاي هوشمند يكي از فناوري سيستمهاي مدل ).1389زاده و جعفري، حنفي(بازار سرمايه پرداخت بيني پيشهايي براي به طراحي مدل

اند كـه بازارهـاي مـالي ريزي شده مبتني بر هوش مصنوعي و يادگيري ماشين بر اين فرض پايهتوان با تقليـد از ياضي در عمل مشكل است و مير ةهاي پيچيد كارگيري مدل ناايستا هستند و به

هاي عصبي بيولوژيك انساني از طريق ماشين يادگيري به الگوهـايي بـراي تقريـب تـابع سيستم .)2011 ؛ اساف،1996يدن، ا ون( دست يافت بيني پيش

مصنوعي شبكة عصبيسـتي الهـام كه از سيستم عصبي زياست اي براي پردازش اطالعات مصنوعي ايده شبكة عصبي

از شمار زيادي عناصـر پردازشـي ،اين سيستم. پردازد و مانند مغز به پردازش اطالعات مي گرفته طـور هماهنـگ به تشكيل شده كه براي حل يك مسئله 6به نام نورونهم پيوسته به هالعاد فوق

هـاي عصـبي سـازي از سيسـتم هـاي عصـبي، نـوعي مـدل شبكه). 1993چستر، ( كنند عمل ميكـارگيري ايـن شـبكه هب ةحوز. اند و كاربرد فراواني براي حل مسائل در علوم مختلف دارند يواقع

... سـازي و ، آشكار يابي بيني، تخمين، درون بندي، پيش اي كه در طبقه گونه به ؛بسيار گسترده استي هاي متعـدد تاكنون الگوريتم). 1394محمدعلي زاده، راعي، محمدي، (كاربردهاي متنوعي دارد

براي آموزش شبكه نظير قانون يادگيري پرسپترون، قانون يادگيري هبين، قانون يادگيري حداقل ها، روش از ميان اين الگوريتم. ميانگين مربعات، قانون يادگيري انتشار برگشتي معرفي شده است

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ1. Autoregressive (AR) 2. Autoregressive Moving Average (ARMA) 3. ARIMA 4. Autoregressive Conditional Heteroscedastic (ARCH) 5. Generalized ARCH (GARCH) 6. Neurons

Page 5: Journal of Financial Research ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã< [ Â...ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã < [ Â Journal of Financial Research DOI: 10.22059/jfr.2017.214203.1006264 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد

ی قات 303 ــــــــــــــــــ ــــــــــــــــــــــــ 1396تابستان ، 2 شمارة ،19 ةدور ، ما

تحقيقـات مـالي داشـته ةبيشترين كاربرد را در حـوز ) MLP(انتشار خطا پس ةپرسپترون چنداليـ ها در گروه شبكه اين شبكه). 1388آذر و كريمي، ( است خـور قـرار دارنـد و پـيش ةهاي چندالي

هستند كه سيگنال ورودي را در مسـير رو ) هاي پايه نورون(اي از واحدهاي حسي شامل مجموعه براي حاضر در پژوهش ،از اين رو). 1999هيكين، (كنند صورت اليه به اليه منتشر مي به ،به جلو

.مد نظر قرار گرفت MLPساختار ،مصنوعي نيز شبكة عصبيطراحي مدل

پيش خور دو اليه ةشبك. 1شكل

سري زمانييـك سـري زمـاني . ، سري زماني تلفيقي استشود استفاده مي در اين پژوهش ي كهروش ديگر

ن و چـن، چ( تواند ايستا و پويا باشد مشاهداتي است كه بر اساس زمان مرتب شده و مي ةمجموعميانگين ،كه در طول زمان ؛ به اين معناپويايي در سري زماني در ميانگين واريانس است). 2015

و پويايي است از روندناشي پويايي ميانگين كه ذكر است شايان. واريانس مشاهدات ثابت نيستناوب فصـلي، روند، ت ةلفؤچهار مشامل هر سري زماني .دنگير نشئت مي ها واريانس از تناوب داده

طور پيوسته بر حسب زمان اگر مشاهدات به .استناپذير بيني تصادفي پيش ةلفؤها و م تناوب دورهطـور مـنظم در نامند و اگـر مشـاهدات بـه سري زماني حاصل را پيوسته مي ،در نظر گرفته شوند

).2006بروكول و ديويس، ( آيد دست مي هاي مساوي ثبت شوند سري زماني گسسته به فاصلههاي خودهمبسته، مدل ميانگين متحـرك و مدل ،هاي غيرفصلي ايستا سري سازي مدلبراي

ـ . شود ميانگين متحرك استفاده مي ةمدل مركب خودهمبست ةزنجيـر ةمـدل خودهمبسـته بـر پايمـاركوف تبعيـت ةيك سـري زمـاني از زنجيـر هنگامي . زماني بنا شده است ةماركوف در زنجير

با زمان قبل يـا زمـان بعـد از خـود مـرتبط tدر زمان ،سري زماني ةثبت شد ةهر داد كه كند ميبرابـر q ةعـالو به ،از روي مقدار تصادفي در همان لحظه t متغير ،در مدل ميانگين متحرك. باشد

ميـانگين ةخودهمبسـت فراينـدهاي . شـود برآورد مـي tهاي قبل از مقدار تصادفي مربوط به زمان

Page 6: Journal of Financial Research ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã< [ Â...ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã < [ Â Journal of Financial Research DOI: 10.22059/jfr.2017.214203.1006264 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد

.... بررسي عملكرد شبكة عصبي بيزين و لونبرگ ماركوات در ــــــــــــــــــــــــــــ 304

آيـد دسـت مـي دو فراينـد پيشـين بـه از تركيـب ،شوند مركب ناميده ميمتحرك كه فرايندهاي ).2006بروكول و ديويس، (

تجربي ةپيشينبـازار سـهام هـاي بررسي قيمت سـهام و نوسـان ةتحقيقات متعددي در زمين ،هاي اخير طي سال

. تشده اساستفاده هاي مختلف سري زماني و هوش مصنوعي انجام گرفته كه در آنها از تكنيك .بيان شده است 1صورت خالصه در قالب جدول هاي از اين تحقيقات ب نمونه

قيمت سهام بيني پيش ةهاي انجام شده در زمين پژوهش. 1جدول هايافته موضوع تحقيق )سال( نمحققا /محقق

)1368(كيامهر و نمازي

ـ بينـي پيش سـهام ةبـازده روزانهــاي پذيرفتــه شــده در شــركت

ــا بــورس اوراق بهــادا ر تهــران بهــاي عصــبي اســتفاده از شــبكه

مصنوعي

پرسپترون چنداليه با توابع شبكة عصبيدر اين پژوهش از بر اساس نتـايج ايـن . شده استيادگيري متفاوت استفاده

هـا سـهام شـركت ةرفتار سري زماني بازده روزان پژوهش، همچنــين. اســت و داراي حافظــه نبــودهفراينــد تصــافي

بازده روزانـه بيني پيشوعي توانايي هاي عصبي مصن شبكه .مناسبي دارند را با ميزان خطاي نسبتاً

پور و ، رمضانرمضانيان )1390( پوربخش

بينـي پيشرويكردهاي جديد در ـ با استفاده از شبكه هاي عصبي

فازي

بينـي پـيش نتـايج مصـنوعي بـا شبكة عصبينتايج مدلك هــاي ميــانگين متحــرك ســاده، ميــانگين متحــر روش

موزون، نمو هموار ساده، نمو هموار دوبل، روند خطي، روند نتـايج حـاكي از برتـري روش . شدندتابع تركيبي مقايسه

.ها بود فازي نسبت به ساير روش شبكة عصبي

زواره شمس و ناجي)1394(

بيني قيمت آتي سكة طال با پيشاستفاده از مدل تركيبي سيسـتم ژنتيك فـازي ـ عصـبي و مـدل

ريماخطي آ

بيني حاصل از مدل تركيبي ارائه شده با نتيجة نتيجة پيشدست آمده از مدل خطي آريما بر اساس معيـار سـنجش به

نتايج نشان داد روش ژنتيـك ـ . مقايسه شد MAPEخطا تـري از روش آريمـا داشـته و بينـي مناسـب عصبي پـيش .بيني آن نيز بسيار كمتر است خطاي پيش

)2010(سنول و اوزارتون قيمت سـهام بـا روش بيني پيش

ةمطالعـ ( مصنوعي شبكة عصبي )تركيه :موردي

بينـي عصبي و رگرسيون لجسـتيك بـراي پـيش ةاز شبكنتـايج . كردنـد بـورس اسـتانبول اسـتفاده قيمت سهام در

نسـبت عصبي را ةتر شبك عملكرد مطلوب ،ها مدل ةمقايس .دهد به رگرسيون لجستيك نشان مي

)2010(مصطفي حركت تغييرات سـهام بيني شپي

:موردي ةمطالع( شبكة عصبيبا )كويت

بازار بـورس ( شدنبيني رفتار قيمت بسته پيشمقاله،هدف 2003تا 2001 هاي ها براي سال با استفاده از داده) كويت

،هــاي عصــبي محاســباتي مــدلداد نتــايج نشــان بــود و بينـي حركـات بـازار سـهام در پـيش بـراي ابزارهاي مفيد

.بازارهاي در حال ظهور است

Page 7: Journal of Financial Research ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã< [ Â...ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã < [ Â Journal of Financial Research DOI: 10.22059/jfr.2017.214203.1006264 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد

ی قات 305 ــــــــــــــــــ ــــــــــــــــــــــــ 1396تابستان ، 2 شمارة ،19 ةدور ، ما

1جدول ادامة هايافته موضوع تحقيق )سال( نمحققا /محقق

خاشعي و بيجاري )2010(

بينـي يك مدل شبكة عصبي براي پيش هاي زماني سري

بينـي قيمـت روز آتـي اين تحقيق درصدد پـيش . و شبكة عصبي اسـت آريماهاي سهام با تكنيك

ارايي آريمـا در نتايج تحقيق بـر بـاالتر بـودن كـ بيني قيمت سهام نسبت بـه شـبكة عصـبي پيش

.داللت دارد

بـا الگـوريتم بيـزين شبكة عصـبي يك )2013(تيكنور قيمت سهام بيني پيشبراي

شـبكة مـدل بينـي پـيشتوانايي بر اساس نتايج، .در اين مطالعه برتر از مدل آريما است عصبي

راتهر، آگاروال و ساستري )2015(

و يك 1مصنوعي بازگشتي بيشبكة عصبـازده بينـي پـيش مدل هيبريدي بـراي

سهام

بينـي پـيش در اين تحقيـق بـراي سـاخت مـدل ــا و هموارســازي تركيبــي از دو روش خطــي آرم

شـبكة عصـبي نمايي و يـك روش غيـر خطـي همچنـين .شده اسـت مصنوعي بازگشتي استفاده

ــي ــدل تركيب ــب در م ــين وزن مناس ــراي تعي ،ب .است كار رفته بهك الگوريتم ژنتي

بـازار سـهام بـا روش ماشـين بيني پيش )2016(لي و همكاران يادگيري

هــاي مــدل ةمنظـور مقايســ در ايـن پــژوهش بــه بينـي پـيش از دو معيار دقت و سـرعت بيني پيش

نتايج حـاكي از آن اسـت كـه . است شدهاستفاده و ماشــين بــردار Kernel ELMهــاي مــدل

بيني پيشسرعت را در بيشترين دقت و ،پشتيباني و شـبكة عصـبي قيمت سـهام نسـبت بـه روش

.رندديگر دا Basic ELMمدل

شناسي پژوهش روش از نـوع هـا آوري داده و از حيث روش و چگونگي جمعاست هدف كاربردي جنبةتحقيق حاضر از

پـژوهش حاضـر در قلمـرو مسـائل ،از نظر موضـوعي .رود شمار مي بهموردي ةمطالع ـ توصيفيرا 1393تـا 1390 هاي سالبوده و اي صورت بازه هاز نظر زماني ب و گيرد مالي قرار مي بيني پيش

در نظـر هاي عضـو بـورس و اوراق بهـادار تهـران شركت جنبة مكاني پژوهش نيز، .گيرد دربرميهاي پذيرفته شـده در بـورس و اوراق بهـادار شركت ،آماري اين تحقيق ةجامع. گرفته شده است

گذاري ملـي ايـران، سـپه، بهمـن، آتيـه دماونـد، پنج شركت سرمايه ،كه از اين ميان استان تهرو هـا تركيب سهام آنها شامل صنايع مختلف است و با نوسـان انتخاب شدند؛ زيرا صنعت و معدن

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ1. Recurrent neural network

Page 8: Journal of Financial Research ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã< [ Â...ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã < [ Â Journal of Financial Research DOI: 10.22059/jfr.2017.214203.1006264 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد

.... بررسي عملكرد شبكة عصبي بيزين و لونبرگ ماركوات در ــــــــــــــــــــــــــــ 306

رويكردهـاي بـا توجـه بـه كـاربرد گسـترده و همچنـين ويژگـي . اند نامنظمي همراه هاي تالطمو هـوش مصـنوعي ) مـدل آريمـا (السيك، در اين مطالعه دو رويكرد كالسيك كالسيك و غيرك

ايـن كـه، ذكـر شـايان . در نظر گرفته شده اسـت بيني براي ايجاد يك مدل پيش) شبكة عصبي(شـبكة هـاي تـرين ويژگـي مـدل هاي كالسيك، تفسيرپذيري آنها و مهـم ترين ويژگي مدل مهم

هـا كه كاربران اين مـدل با توجه به اين. هاست ر دادهنيز رويارويي با اختشاش و تالطم د عصبيعنـوان انديشند، شاخص ميانگين مربعات خطـا بـه بيني مي در نهايت به حداقل شدن خطاي پيش

سهام و در شدن روزانة هاي بسته در مدل آريما، قيمت. ها مد نظر قرار گرفت معيار عملكردي مدلعنـوان متغيرهـاي ورودي انتخـاب شـدند؛ بـه ) 2جـدول (مصنوعي نُه متغيـر شبكة عصبيمدل

.شدن روز آتي نيز به عنوان متغير خروجي هر دو مدل در نظر گرفته شد همچنين قيمت بسته

شبكة عصبيمتغيرهاي ورودي مدل . 2جدول توضيحات نام متغير

بازار ةسهام پس از بازگشايي روزان ةشد اولين قيمت معامله قيمت بازگشايي روزانه ةسهام طي زمان معامل ةشد ت معاملهكمترين قيم متحداقل قي

روزانه ةسهام طي زمان معامل ةشد بيشترين قيمت معامله حداكثر قيمت

روزانه ةسهام طي زمان معامل ةشد معامله آخرين قيمت شدن قيمت بسته كند گيري مي دازهمعين انة ك دوريو كاهش را در قيمت پاياني براي افزايش RSI(1( شاخص قدرت نسبي

صفردهد و از شاخص مومنتوم است كه شرايط اشباع خريد و اشباع فروش را نشان مي %R 2ويليامز .كند نوسان مي صد ات

هاي اشباع خريد و اشباع فـروش است كه موقعيت) مومنتوم(حركت ةنوسان نماي انداز % K 3استوكستيك . كند را تعيين مي

هاي اشباع خريد و اشباع فـروش است كه موقعيت) مومنتوم(حركت ةماي اندازنوسان ن %D استوكستيك . كند را تعيين مي

4هاي متحرك نمايي ميانگين

)EMA( .زماني معين است ةميانگين قيمت سهم يا شاخص در يك دور

انـد معرفـي شـده EMA و%RSI ،R% ،K %، Dهـاي روابط مد نظـر شـاخص در ادامه، .)2013تيكنور، (

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ1. Relative Strength Index 2. Williams 3. Stochastic 4. Exponential Moving Average

Page 9: Journal of Financial Research ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã< [ Â...ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã < [ Â Journal of Financial Research DOI: 10.22059/jfr.2017.214203.1006264 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد

ی قات 307 ــــــــــــــــــ ــــــــــــــــــــــــ 1396تابستان ، 2 شمارة ،19 ةدور ، ما

= )1رابطة 100 − 1001 + (∑ / ) (∑ / )⁄

% )2رابطة = − − × 100

ℎ )3رابطة % = C –− × 100

ℎ )4رابطة % =∑ %

(ℎ) )5رابطة = (ℎ) + × ( − (ℎ)

L ؛ترين قيمت امروز ينپاي L ؛شدن امروز قيمت بسته هاي باال، در رابطه تـرين ينپـاي 1: HH؛ قبل tدر روزهاي Lترين پايينLL ؛tباالترين قيمت در زمان H ؛قيمت يك روز قبل

:Dw؛ تغييرات صعودي قيمت امـروز نسـبت بـه روز قبـل Up؛ قبل tدر روزهاي Hباالترين ز رو hزمـاني بـراي ميـانگين متحـرك ةدور H و تغييرات نزولي قيمت امروز نسبت به روز قبـل

.استزمـاني ةدر بـاز يـاد شـده پـنج شـركت بـراي اطالعات مربـوط بـه ايـن متغيرهـا ،امهدر اد

؛ سـپس آوري شـد بـورس اوراق بهـادار تهـران جمـع ةاز پايگـاه داد 1/07/1393تا 1/07/1390درصد 20 در اين روش، .بندي شدند دسته) آزمون( آموزش و آزمايش ها به دو گروه مجموعه داده

بـاقي درصـد 80از و شده آزمون نهايي كارآمدي مدل كنار گذاشته راي بها كل داده ةاز مجموع استفاده گذاري هاي سرمايه قيمت سهام شركت بيني پيشآموزش و دستيابي به مدل مناسب برايبيني قيمـت پيشمدل ،بيزين شبكة عصبيو آريماهاي روشبا استفاده از ترتيب اين به .شود مي

آنهـا دقت ميزان ةها از طريق محاسب هر يك از اين مدلبيني پيشدي كارآم و دست آمد بهسهام شـبكة منظور ارزيابي نتـايج مـدل به .شدهاي آزمايش محاسبه داده قيمت سهام دربيني در پيش ).6رابطة ( شد از معيار ميانگين مربعات خطا استفاده ،آن با مدل آريما ةو مقايس عصبي

= )6رابطة 1 ( )

Page 10: Journal of Financial Research ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã< [ Â...ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã < [ Â Journal of Financial Research DOI: 10.22059/jfr.2017.214203.1006264 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد

.... بررسي عملكرد شبكة عصبي بيزين و لونبرگ ماركوات در ــــــــــــــــــــــــــــ 308

پژوهش هاي يافتهبا الگـوريتم آموزشـي 1عصبي پرسپترون چند اليه ةشبك ،در اين پژوهش شده هاي استفاده شبكهپيشرو چنداليه، شـامل يـك ورودي، يـك يـا ةشبك نوعي عصبي پرسپترون ةشبك. است 2بيزين

ين روش براي تعيين هاي مختلف، بهتر وجود فرمول با. خروجي است ةپنهان و يك الي ةچند اليهـاي بنـابراين در ايـن تحقيـق، در شـبكه . پنهان روش آزمون و خطاسـت ةهاي الي تعداد نرون

ـ 3سـيگموئيدي ةنورون با تابع آستان 10دو نورون تا هاي دواليه، تمام حالت اول و يـك ةبـراي اليقرار آموزش تحت ،شده منويسي انجا كمك برنامه خروجي به ةبراي الي 4پيورلين ةنورون با تابع آستان

ةنورون با تابع آستان 10دو نورون تا هاي نيز تمام حالت اليه سههاي شبكه برايهمچنين .گرفتآموزش الية خروجيپيورلين براي ةو دوم و يك نورون با تابع آستان الية اولسيگموئيدي براي

.ندتوابع آموزش به كار گرفته شـد عنوان لونبرگ ماركوات نيز به هاي بيزين و و الگوريتمداده شد هـر يـك از بـراي ،شـبكه هـاي هر يك از حالت براي بهتر فرصت آموزششدن فراهم منظور به

هـاي به اين ترتيب براي شـبكه . نويسي شده است برنامه متلببار فرصت آموزش در 10ها شبكهبار 900بنابراين .شدبار فرصت آموزش فراهم 810نيز اليه سههاي بار و براي شبكه 90دواليه،

و با توجه به دو نوع تابع آموزشي كـه در ايـن تحقيـق گرفتهاي مختلف انجام آموزش در مدلو به اجـرا شدنويسي برنامه متلبافزار كمك نرم بار آموزش به 1800، در مجموع كار رفته است به

انجام گرفـت كـه در طور جداگانه گذاري به هاي سرمايه كتاين فرايند براي هر يك از شر .درآمد . شود ادامه نتايج آن ارائه مي

منظور به MSEبيني از معيار دقت پيش اند، ديدههايي كه آموزش براي ارزيابي عملكرد شبكههـاي ها و ارزيابي يـادگيري شـبكه رونوانتخاب ساختار مناسب شبكه از نظر تعداد اليه و تعداد ن

.ي و حصول بهترين نتايج استفاده شدعصبدهد كه تابع متغير ورودي و يك متغير خروجي نشان مي 9دواليه را با ةساختار شبك 2شكل

صـورت تـابع پيـورلين بـه الية خروجيرون وو ن وئيدمسيگ صورت تابع به) پنهان( الية اولنرون مجدد تالشبار 10پنهان با ةاليرون براي ون 10هاي دو نرون تا آزمون تمام شبكه ةنتيج. است

دواليه هم بـا الگـوريتم آمـوزش لـونبرگ ةپنهان براي شبك ةبهترين تعداد نورون الي ،نشان دادگذاري ملي، بيني قيمت سهام شركت سرمايه ماركوات و هم با الگوريتم آموزش بيزين براي پيش

.استرون وچهار ن ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1. Multi-layer perceptron (MLP) 2. Bayesian 3. Sigmoid 4. Purelin

Page 11: Journal of Financial Research ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã< [ Â...ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã < [ Â Journal of Financial Research DOI: 10.22059/jfr.2017.214203.1006264 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد

ی قات 309 ــــــــــــــــــ ــــــــــــــــــــــــ 1396تابستان ، 2 شمارة ،19 ةدور ، ما

گذاري ملي كت سرمايهشر - دو اليه ةشبك ةساختار بهين. 2كل ش

دهـد متغير ورودي و يك متغير خروجي نشان مـي 9را با اليه سه ةشبكساختار نيز، 3شكل ـ وئيدميگسـ بع صـورت تـا به) پنهان( الية دومو الية اولرون وكه تابع ن اليـة خروجـي رون وو ن

هـاي براي اليهرون ون 10رون تا وهاي دو ن آزمون تمام شبكه ةنتيج. استپيورلين صورت تابع بهبـا اليـه سـه ةپنهان براي شبك ةبهترين تعداد نورون الي ،مجدد نشان داد تالش بار 10پنهان با

گـذاري ملـي، قيمت سهام شركت سرمايه بيني پيشتابع الگوريتم آموزش لونبرگ ماركوات براي .استصورت زير به

گذاري ملي شركت سرمايه ـ برگبا الگوريتم آموزش لون اليه سه ةشب ةساختار بهين .3شكل

دهـد كـه متغير ورودي و يك متغير خروجي نشان مـي 9را با اليه سه ةساختار شبك 4شكل صـورت به الية خروجيرون وو ن وئيدميگسصورت تابع به) پنهان( الية دومو الية اولتابع نرون

هـاي پنهـان بـا براي اليه رونون 10هاي دو نرون تا آزمون تمام شبكه ةنتيج .است پيورلينتابع بـا تـابع اليـه سـه ةپنهـان بـراي شـبك ةبهترين تعداد نورون الي ،مجدد نشان داد تالشبار 10

صـورت زيـر گذاري ملـي، بـه قيمت سهام شركت سرمايه بيني پيشالگوريتم آموزش بيزين براي .است

گذاري ملي ت سرمايهشرك ـ با الگوريتم آموزش بيزين اليه سه ةشبك ةساختار بهين .4شكل

Page 12: Journal of Financial Research ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã< [ Â...ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã < [ Â Journal of Financial Research DOI: 10.22059/jfr.2017.214203.1006264 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد

.... بررسي عملكرد شبكة عصبي بيزين و لونبرگ ماركوات در ــــــــــــــــــــــــــــ 310

سـهام ةقيمت روزان بيني پيشرا براي اليه سهدواليه و شبكة عصبي ةوضعيت بهين 3جدول آمـوزش لـونبرگ مـاركوات و توابع با توجه به هر يك از مورد مطالعهگذاري سرمايههاي شركت .دهد نشان مي بيزين

شبكة عصبي مدل بهترين نتايج عملكردي .3جدول

MSE رونتعداد نو

شركت تابع آموزش تعداد اليه الية اول الية دوم الية خروجي گذاري سرمايه

لونبرگ ماركوات دواليه 4 - 1 9/519 ملي

4/356 1 4 7 اليهسه6 6 1 6/257 بيزين دواليه 4 - 1 6/237 اليهسه

43/77 1 - 2 لونبرگ ماركوات دواليه بهمن

94/83 1 2 3 اليهسه95/66 1 - 5 دواليه 7 4 1 48/48 بيزين اليهسه6/519 1 - 4 لونبرگ ماركوات دواليه

آتيه دماوند1/9854 1 7 3 اليهسه6/273 1 - 4 6 4 1 7/1738 بيزين دواليه اليهسه1/1383 1 - 5 لونبرگ ماركوات دواليه

صنعت و معدن8/1259 1 7 6 اليهسه

69/936 1 - 4 5 6 1 9/809 بيزين اليهدو اليهسه3/107 1 - 4 لونبرگ ماركوات دواليه

5 2 1 8/1035 سپه اليهسه6/616 1 - 6 دو اليه 6 6 1 9/573 بيزين اليه سه

هـاي شـركت تمـام براي دهد نشان مي شبكة عصبيهاي مختلف مدلدست آمده از بهنتايج كمتـر و در نتيجـه MSE انـد، ديدهتوابع آموزش بيزين آموزش هايي كه با گذاري، شبكه سرمايه

. اند عملكرد بهتري داشته

)p,d,q( مدل آريماگيري و تعـداد جمـالت تفاضل ة، مرتبنترتيب تعداد جمالت خودرگرسيو به qو p ،dهاي عبارت

ت پاياني سـهام متغير قيم ايستاييالزم است ،آريما ةوسيل به بيني پيشبراي . اند ميانگين متحرك

Page 13: Journal of Financial Research ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã< [ Â...ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã < [ Â Journal of Financial Research DOI: 10.22059/jfr.2017.214203.1006264 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد

ی قات 311 ــــــــــــــــــ ــــــــــــــــــــــــ 1396تابستان ، 2 شمارة ،19 ةدور ، ما

شود،برابر با صفر dكه در صورتي. دتعيين شو d ةمرتب شده وبررسي ،كه يك سري زماني استفـولر ـ واحـد ديكـي ةبايد از آزمون ريش dبراي تعيين ميزان . شود فرايند آريما تبديل به آرما مي

بروكـول و ديـويس، ( ، اسـتفاده كـرد انـد كه برآورد شـده آرماهاي مدل ةماند هاي باقي روي داده2006.(

AR(1)تخمين مدل اول ةضرايب مدل خودرگرسيوني مرتب ،4در جدول درصد 5كمتر از P- valueبا توجه به مقدار

)AR(1)( هاي ضريب تعيين و دوربين واتسون نيـز در رابطـه بـا ميـزان آماره ،البته. دار استامعنكـه خطي در مدل اهميت دارنـد ميزان هم كنندگي واريانس توسط مدل مد نظر و همچنين تبيينضـريب ةمقدار آمار هكه هر چ ابه اين معن است؛ 2و 1ترتيب اين دو آماره بهبراي مطلوب مقدار

شـايان . مدل بهتري برازش شـده اسـت ،تر باشد نزديك 2دوربين واتسون به ةو آمار 1تعيين به هاي مختلـف سـري زمـاني بـرازش ت مدلدق ةترين معيار در ارزيابي و مقايس مهم ذكر است كه

هاي مختلف از اين آماره براي مقايسـه كه پس از برازش مدل استآكاييك و شوارتز ةشده، آمار دست آمده به 35/1دوربين واتسون ةو آمار 998/0مقدار ضريب تعيين همچنين. شود استفاده مي

.رد كردخطي را توان فرض وجود هم درصد نيز نمي10كه در سطح خطاي

گذاري ملي شركت سرمايه ـ AR(1)خروجي آزمون مدل . 4جدول variable Coefficient Std. Error t-Student Prob

C 142/4033 743/7239557/0 577/0

AR(1) 999/00012/0345/811 000/0

R-squqre 998/0Mean dependent var 137/1203

Adjusted R-square 998/0S.D dependent var 0578/699

S.E of regression 171/23Akaike info criterian 1264/9

Sum squared resid 8/388163Schwartze criterian 1390/9

Log likelihood 322/3306-Hannan-Quinn criter 1312/9

F-statistic 9/658280Durbin-Watson stat 355/1

Prob(F-statistic) 000/0

MA(1)خمين مدل تاول ةضرايب مدل ميانگين متحرك مرتبـ ،5 جدولدر كمتر از صفر P- valueمقدار با توجه به

)MA(1)( 078/0 دوربـين واتسـون ةو آمـار 738/0 همچنين مقدار ضريب تعيـين . دار استامعن .خطي را رد كرد توان فرض وجود هم درصد نيز نمي10كه در سطح خطاي دست آمده به

Page 14: Journal of Financial Research ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã< [ Â...ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã < [ Â Journal of Financial Research DOI: 10.22059/jfr.2017.214203.1006264 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد

.... بررسي عملكرد شبكة عصبي بيزين و لونبرگ ماركوات در ــــــــــــــــــــــــــــ 312 گذاري ملي شركت سرمايه ـ MA(1)خروجي آزمون مدل . 5جدول

variable Coefficient Std. Error t-Student Prob

C 037/1203 20939/26 901/45 000/0

MA(1) 9767/0 0085/0 844/114 000/0

R-squqre 738/0 Mean dependent var 459/1202

Adjusted R-square 738/0 S.D dependent var 8139/698

S.E of regression 268/357 Akaike info criterian 597/14

Sum squared resid 92411712 Schwartze criterian 610/14

Log likelihood 929/5296- Hannan-Quinn criter 602/14

F-statistic 784/2049 Durbin-Watson stat 0783/0

Prob(F-statistic) 000/0

(1,0,1)آريما تخمين مدل ضرايب مدل خودرگرسـيون دست آمده، بهكمتر از صفر P- valueمقدار كه 6 با توجه به جدول

) d= 0(در اين مدل مقـدار تفاضـل صـفر . دار است ااول معن ةاول و ميانگين متحرك مرتب ةمرتبنظـر هـاي سـري مـد دار است كـه داده ااين مدل در صورتي معن بيان ديگر،به .فرض شده است

صـورت بايـد از سـري واحـد رد شـود، در غيـر ايـن ةوجـود ريشـ ةايستا باشند و در واقع فرضيمقـدار ضـريب تعيـين ،در اين مـدل . را بررسي كرديك گرفت و ايستايي آن ةگيري مرتب تفاضل

خطـي وجود هـم ةدرصد فرضي10كه در سطح خطاي است 93/1دوربين واتسون ةو آمار 999/0 .شود رد مي

گذاري ملي شركت سرمايهـ آريما (1,0,1)خروجي آزمون مدل . 6ل جدوvariable Coefficient Std. Error t-Student Prob

C 363/3020 430/3813 792/0 428/0 AR(1) 999/0 0015/0 858/660 000/0 MA(1) 285/0 035/0 015/8 000/0

R-squqre 999/0 Mean dependent var 137/1203

Adjusted R-square 999/0 S.D dependent var 0578/699

S.E of regression 110/22 Akaike info criterian 0341/9

Sum squared resid 1/352975 Schwartze criterian 0531/9

Log likelihood 874/3271- Hannan-Quinn criter 0414/9

F-statistic 4/361488 Durbin-Watson stat 937/1

Prob(F-statistic) 000/0

Page 15: Journal of Financial Research ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã< [ Â...ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã < [ Â Journal of Financial Research DOI: 10.22059/jfr.2017.214203.1006264 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد

ی قات 313 ــــــــــــــــــ ــــــــــــــــــــــــ 1396تابستان ، 2 شمارة ،19 ةدور ، ما

گـذاري مـد هاي سرمايه براي شركترا هاي مختلف سري زماني نتايج بررسي مدل 7 جدول . دهد نشان مينظر در اين تحقيق

گذاري سرمايه هاي هاي سري زماني در شركت بررسي مدل ةنتيج .7 جدول

شركت دار مدل سري زماني گذاري سرمايه

مق

ينتعي

ب ضري

مارآ

ة ورب

دن

ي ونتس

وا

مارآ

ة كاييآك

مارآ

ة رتز

شوا

مارآ

ةكي

دي ـ

ولرف

MSE

ملي

AR(1) 0/991/3559/1269/139 - 529 MA(1) 0/730/07 14/5914/61 - 126736

ARIMA(1,0,1)* 0/991/939/039/05 53/16- 484

بهمن

AR(1) 0/991/1477/547/55 - 100 MA(1) 0/740/0413/8413/85 - 60025

ARIMA(1,0,1)* 0/991/887/377/39 39/15- 81

آتيه دماوند

AR(1) 0/991/5012/1212/13 - 10609 MA(1) 0/730/116/6616/67 - 10609

ARIMA(1,0,1)* 0/991/9612/0712/08 41/26- 10000

صنعت و معدن

AR(1) 0/991/6410/1410/15 - 1444 MA(1) 0/730/0914/8714/88 - 168100

ARIMA(1,0,1)* 0/99210/110/12 95/26- 1369

سپه

AR(1) 0/991/559/799/8 - 1024 MA(1) 0/730/114/6514/67 - 150544

ARIMA(1,0,1)* 0/991/999/749/76 73/26- 961

و پيشنهادها گيري نتيجهعلوم مـالي مباحثترين به يكي از مهم ،سرمايهپوياي اقتصادي و بازار ةبيني آينده در عرص پيش

بيني دقيق قيمت سـهام در كه پيش گيرد نشئت مياهميت اين موضوع از آنجا . تبديل شده استگـذاري گـذاري، قيمـت هـاي سـرمايه تصميم ةترين معيار موفقيت در زمين مهم ،بازارهاي سرمايه

دنبال يـافتن گذاران و فعاالن بازار سهام به از اين رو سرمايه .اوراق بهادار و مديريت ريسك است در خصوصگيري سهام و تصميم ةمنظور تجزيه و تحليل قيمت روزان هاي مناسب و كارا به روش

.هستندخود گذاري فعلي هاي سرمايه فعاليت ةگذاري جديد يا خاتم سرمايه

Page 16: Journal of Financial Research ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã< [ Â...ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã < [ Â Journal of Financial Research DOI: 10.22059/jfr.2017.214203.1006264 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد

.... بررسي عملكرد شبكة عصبي بيزين و لونبرگ ماركوات در ــــــــــــــــــــــــــــ 314

بيني سهام ب پيشهاي زماني، رويكرد غال هاي كالسيك مانند الگوهاي سري كه روش اين با هـا انـد، نتـايج آن داشـته نسـبي توفيـق بيني متغيرهاي مختلف پيش ةشوند و در زمين محسوب مي

شبكة عصـبي هاي برخي از مزيت از اين رو .كندنتوانسته است پژوهشگران اين عرصه را راضي در .شده استسبب توجه بيشتر محققان و فعاالن بازار به اين رويكرد ،بيني مصنوعي در امر پيش

گذاري ملي، بهمن، صنعت هاي سرمايه بيني قيمت سهام شركت پيشتحقيق حاضر به رابطه، اين ايـن تكنيـك بـا روش ةمقايسمصنوعي و شبكة عصبيو معدن، سپه و آتيه دماوند با استفاده از

از آن قيمت روز آتي پرداخته است كـه در بيني پيشمنظور تعيين مدل مناسب آريما بهرگرسيوني . و توابع آموزشي لونبرگ ماركوات و بيزين استفاده شده استپرسپترون چنداليه ةشبك

بينـي پـيش منظـور بـه طراحي شده شبكة عصبيبهترين ساختار ،تحقيقاين بر اساس نتايج البتـه تعـداد .اسـت اليـه سـه ةشـبك ،گذاري هاي سرمايه سهام براي تمام شركتروز آتي قيمت

در نظر گرفتـه گذاري متفاوت هاي سرمايه براي هر يك از شركت ياد شدههاي ههاي شبك رونوناز نوع تابع خطـي الية خروجيرون وو دوم از نوع تابع سيگموئيدي و ن الية اولهاي رونون .شد

با توابع آموزش لونبرگ و بيزين نشان داد عملكرد شبكة عصبيعملكرد ةمقايس .بودند) پيورلين(گذاري بهتر از عملكرد شبكه با هاي سرمايه تابع آموزش بيزين براي تمام شركتبا شبكة عصبي

هاي مختلف سري زماني نيز نشـان داد، بهتـرين مـدل بررسي مدلهمچنين .تابع لونبرگ است .استآريما (1,0,1)گذاري، مدل هاي سرمايه سري زماني براي تمام شركت

و آريما براي پنج شركت شبكة عصبيهاي هر يك از مدل MSEمعيار عملكرد 8در جدول .گذاري به تفكيك نشان داده شده است سرمايه

و مدل آريما شبكة عصبي ةنتايج مقايس. 8جدول

MSE گذاري شركت سرمايه آريما شبكة عصبي

484 6/257 ملي 81 48/48 بهمن

10000 7/1738 آتيه دماوند 1369 809 صنعت و معدن

961 9/573 سپه

توان پيشنهاد كرد مورد بررسي، مي ةرفتار پديد سازي مدلدر شبكة عصبيبا توجه به قابليت بيني قيمت سهام را در قالب يـك سيسـتم گذاران و فعاالن در بازار بورس، اين مدل پيش سرمايه

Page 17: Journal of Financial Research ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã< [ Â...ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã < [ Â Journal of Financial Research DOI: 10.22059/jfr.2017.214203.1006264 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد

ی قات 315 ــــــــــــــــــ ــــــــــــــــــــــــ 1396تابستان ، 2 شمارة ،19 ةدور ، ما

كار گيرنـد، چـرا هزماني ب ةقيمت سهام در طول يك باز هاي پشتيبان تصميم براي ارزيابي نوسانهاي مبتنـي بـر هـوش مصـنوعي، بـا گـذر زمـان و كسـب ه با توجه به قابليت يادگيري مدلك

بيني دقيق قيمت سهام افزايش خواهد يافت و جديد، توانايي و قابليت سيستم در پيش هاي هتجربگيري درست در مـورد گذاران در اين بخش و همچنين تصميم ريسك سرمايهموجب كاهش اين

هـاي شود در تحقيقات آتـي، عملكـرد مـدل پيشنهاد مي .گذاري خواهد شد سرمايه ةوضعيت آيندهـاي هـوش مصـنوعي، نظيـر اسـتنتاج فـازي عصـبي و غيرپارامتريك و همچنـين سـاير مـدل

.بررسي شودهاي فراابتكاري الگوريتم

فهرست منابعداري بـا رويكـرد هـاي حسـاب بيني بازده سـهام بـا اسـتفاده از نسـبت پيش). 1389. (س ،كريمي؛ .ع ،آذر

. 3-20، )28(11، تحقيقات مالي ةفصلنام. هاي عصبي شبكه، رويكردهاي جديد در پيش بيني بـا اسـتفاده از )1390(. ح. پوربخش، س ؛.پور، ا رمضان؛ .ر. رمضانيان، م

.149-168، )3(15، هاي مديريت در ايران پژوهش. قيمت نفت: فازي ـ هاي عصبي شبكههاي عصبي مصنوعي پـيش خـور و خودسـازمانده مدل تركيبي شبكه). 1389. (ا ،يجعفر ؛.پ ،زاده حنفي

. 165-187، )19(8 ،مطالعات مديريت صنعتي. بيني قيمت سهام كوهونن براي پيشاي بين مدل تركيبي سيستم ژنتيك فـازي ـ عصـبي بررسي مقايسه). 1394( .م ،ناجي زواره ؛.ش ،شمس

ةفصـلنام . يني قيمت تـوافقي قراردادهـاي آتـي سـكة طـال ب خودسازمانده و مدل خطي در پيش .258-239، )2(17 ،تحقيقات مالي

بازده سهام در بورس اوراق بهادار تهران ةكنند بيني اي عوامل پيش بررسي مقايسه .)1389(. گرشاسبي، عكارشناسـي ةنامـ پايان .ة عصبي و رگرسيون خطيو بورس اوراق بهادار نيويورك با رويكرد شبك

.دانشگاه مازندران .ارشدهـاي بيني سقوط بازار سهام با استفاده از شـبكه پيش). 1394. (ش ،محمدي ؛.ر ،راعي ؛.آ ،زاده محمد علي

.159-178 ،)1(17، پژوهشي تحقيقات ماليـ علمي ةفصلنام. ده عصبي نگاشت خود سازمانشده در بـورس اوراق هاي پذيرفته م شركتسها ةبيني بازده روزان پيش). 1387(. م. م ،كيامهر ؛.م ،نمازي

.115-134، )9(3تحقيقات مالي، . هاي عصبي مصنوعي بهادار تهران با استفاده از شبكه

Asadi, S., Hadavandi, E., Mehmanpazir, F. & Nakhostin, M. M. (2012). Hybridization of evolutionary Levenberg–Marquardt neural networks and data pre-processing for stock market prediction. Knowledge-Based Systems, 35, 245-258.

Page 18: Journal of Financial Research ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã< [ Â...ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã < [ Â Journal of Financial Research DOI: 10.22059/jfr.2017.214203.1006264 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد

.... بررسي عملكرد شبكة عصبي بيزين و لونبرگ ماركوات در ــــــــــــــــــــــــــــ 316Assaf, N. A. (2011). Mercado financeiro. (10th ed.). So Paulo: Editora Atlas.

Azar, A. & Karimi, S. (2010). Neural Network Forecasts of Stock Return Using Accounting Ratios. Journal of financial research, 11(28), 3-20. (in Persian)

Brockwell, P. J., & Davis, R. A. (2016). Introduction to time series and forecasting. springer.

Chen, M. Y. & Chen, B. T. (2015). A hybrid fuzzy time series model based on granular computing for stock price forecasting. Information Sciences, 294, 227-241.

Chester, M. (1993). Neural networks: a tutorial. Prentice-Hall, Inc.

Dash, R. & Dash, P. (2016). Efficient stock price prediction using a Self Evolving Recurrent Neuro-Fuzzy Inference System optimized through a Modified technique. Expert Systems with Applications, 52, 75-90.

Garshasbi, A. (2010). A comparative study of stock returns predictors in Tehran Stock Exchange and New York Stock Exchange using neural network approach and linear regression. Master Thesis, University of Mazandaran. (in Persian)

Hanafizade, P. & Jafari, A. (2010). The hybrid model of feed forward and kohonen’s self organizing artificial neural networks in predicting the stock price. Journal of Industrial Management Studies, 8(19), 165-187. (in Persian)

Hykin, S. (1999). Neural Networks: A Comprehensive Foundation. Printice-Hall, Inc., New Jersey.

Khashei, M. & Bijari, M. (2010). An artificial neural network model for timeseries forecasting. Expert Systems with Applications, 37(1), 479-489.

Li, X., Xie, H., Wang, R., Cai, Y., Cao, J., Wang, F. ..., & Deng, X. (2016). Empirical analysis: stock market prediction via extreme learning machine. Neural Computing and Applications, 27(1), 67-78.

Mohammad Alizadeh, A., Raie, R., Mohammadi, Sh. (2016). Prediction of stock market crash using self-organizing maps. Journal of financial research, 17(1), 159-178. (in Persian)

Monadjemi, S. A., Abzari, M. & Rayati Shavazi, A. (2009). Modeling of stock price forecasting in stock exchange market using fuzzy neural networks and genetic algorithms. Journal of Quantitative Economics, 6(22), 1-26.

Page 19: Journal of Financial Research ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã< [ Â...ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã < [ Â Journal of Financial Research DOI: 10.22059/jfr.2017.214203.1006264 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد

ی قات 317 ــــــــــــــــــ ــــــــــــــــــــــــ 1396تابستان ، 2 شمارة ،19 ةدور ، ما

Mostafa, M. M. (2010). Forecasting stock exchange movements using neural networks: Empirical evidence from Kuwait. Expert Systems with Applications, 37(9), 6302-6309.

Murat, Y. S. & Ceylan, H. (2006). Use of artificial neural networks for transport energy demand modeling. Energy Policy, 34(17), 3165-3172.

Namazi, M. & Kiamehr, M. M. (2008). Predicting Daily Stock Returns of Companies listed in Tehran Stock Exchange Using Artificial Neural Networks. Journal of financial research, 9(3), 115-134. (in Persian)

Patel, J., Shah, S., Thakkar, P. & Kotecha, K. (2015). Predicting stock and stock price index movement using trend deterministic data preparation and machine learning techniques. Expert Systems with Applications, 42(1), 259-268.

Ramezanian, M. R., Ramezanpour, E., & Pourbakhsh, S. H. (2011). New Approaches in Forecasting Using Neuro-Fuzzy Networks (Case Study: The Crude Oil Price). Journal of management research in Iran, 15(3), 149-168. (in Persian)

Ramnath, S., Rock, S. & Shane, P. (2008). The financial analyst forecasting literature: A taxonomy with suggestions for further research. International Journal of Forecasting, 24(1), 34-75.

Rather, A. M., Agarwal, A. & Sastry, V. N. (2015). Recurrent neural network and a hybrid model for prediction of stock returns. Expert Systems with Applications, 42(6), 3234-3241.

Saeidi, A. & Aghaei, A. (2009). Predicting Financial Distress of firms Listed in Tehran Stock Exchange Using Bayesian networks. Journal of Accounting And Auditing Review, 16 (56), 59-78.

Şenol, D. & Özturan, M. (2010). Stock Price Direction Prediction Using Artificial Neural Network Approach: The Case of Turkey. Journal of artificial Intelligence, 3, 261-268.

Shams, Sh., NajiZavareh, M. (2016). Comparison between the Hybrid Model of Genetic Fuzzy and Self Organizing Systems and Linear Model to Predict the Price of Gold Coin Futures Contracts. Journal of financial research, 17(2), 239-258. (in Persian)

Sözen, A. & Arcaklioğlu, E. (2007). Prospects for future projections of the basic energy sources in Turkey. Energy Sources, Part B, 2(2), 183-201.

Page 20: Journal of Financial Research ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã< [ Â...ﯽ .ﺎﻣ تﺎﻘ ã < [ Â Journal of Financial Research DOI: 10.22059/jfr.2017.214203.1006264 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد

.... بررسي عملكرد شبكة عصبي بيزين و لونبرگ ماركوات در ــــــــــــــــــــــــــــ 318Ticknor, J. L. (2013). A Bayesian regularized artificial neural network for stock

market forecasting. Expert Systems with Applications, 40(14), 5501-5506.

Van Eyden, R. J. (1996). The Application of Neural Networks in the Forecasting of Share Prices (Finance and Technology Publishing, Haymarket, VA.

Wei, L. Y. (2016). A hybrid ANFIS model based on empirical mode decomposition for stock time series forecasting. Applied Soft Computing, 42, 368-376.