jtcp.ut.ac.ir یاهلدم ساسا ب یم قطانم شیامآ یاه دبهار و ...رد...

هایهای آمایش مناطق مرزی بر اساس مدلراهبرد

SWOT – AHP و SWOT- ANP

(سیستان و بلوچستان: مورد مطالعه)

3، شیدا زندکریمی2، آرش زندکریمی2ایوب سرداری ،1ابوالفضل قنبری

دانشگاه تبریز، ایران دانشیار، دانشکدة جغرافیا،. 1

ارشد، دانشکدة جغرافیا، دانشگاه تبریز، ایران کارشناس. 2

ارشد آمایش سرزمین، دانشگاه پیام نور، تهران، ایرانکارشناس. 3

(22/31/1031: ؛ تاریخ پذیرش03/11/1030:تاریخ دریافت)

چکیده

ایتن تققیتق روش پتشوه در .ن سیستتان و لووسستتان استت تدوین راهبردهایی جهت توسعة مناطق مرزی استاحاضر ةهدف از مقال استنادی و میتدانی و آوری اطلاعات جمع های هشیو و استتققیق مورد نظر از نوع تققیقات کارلردی ،همچنین .قویوی استت -توصیفیری و روستایی، شهرستازی و ریزی شهمتخصصان لرنامهنفر از 23توسط روایی پرسشنامة حاضر و انجام گرفته است قالب پرسشنامه در

. استت SWOT- AHPو SWOT-ANPترکیبی های این تققیق مدل درشده کار گرفته لههای مدل .لررسی و تأیید شد آمای سرزمین لتا ه ایتن هتدف و لت رسیدنگرفته است، لرای انجامهای آمای مناطق مرزی له لقاظ توسعه ها و مقدودیتسنج قالویت ،در نتیجهمتدل کارگیری لهو لا شناسایی شد( عوامل خارجی) ها و تهدیدهاو فرصت ،(عوامل داخوی) نقاط قوت و ضعف SWOT فنری از گیلهره

ANP وAHP راهبرد عوامل داخوی و خارجی جهت اتخاذ لهترین ةمجموع(SO,WO,ST,WT) های پشوه نشتان یافته. دهی شد وزنراهبترد ،27860/3لا امتیاز وزنتی STو راهبرد ،ترین راهبرد مهم 25182/3متیاز وزنی لا ا SOراهبرد، ، SWOT-ANP در مدل دهدمی

لتا امتیتاز WOترین راهبرد و راهبترد له عنوان مهم 638/3امتیاز وزنی لا STراهبرد ، SWOT- AHPهمچنین، در مدل . است جایگزین .استله عنوان راهبرد جایگزین انتخاب شده 731/3

کلیدواژگان

.SWOT-ANP،SWOT-AHPراهبرد، سیستان و لووسستان، آمای ،

نویسندة مسئول، رایانامه :[email protected]

آمایش سرزمین 9314 ستانبهار و تاب، ة اول، شمارمهفت ةدور

941 – 914ات صفحPrint ISSN: 2008-7047 Onlin ISSN: 2423-6268

http://jtcp.ut.ac.ir

http://jtcp.ut.ac.ir/

641 1931بهار و تابستان ، 1، شمارة 7دورة ، آمایش سرزمین

بیان مسئله

کنندة حق حاکمیت سیاسی و نظارت بر منابع موجود در کشوورها، حاوارد در مرزها از قدیم بیان

، و (7، ص8811موسوود، )انود شدهمقابل تجاوزات و عاملی در جهت دفاع و امنیت محسوب می

هاد ملی در برابر حملة ارتش کشورهاد متجاوز اع نظامی از سرزمینهمواره، به نوعی آمیخته با دف

انود هایی همراه بودهها و ضعفمناطق مرزد همواره با محدودیت. (Walter, 2006, p.188)اند بوده

هایی عموده توان به ضعفکه با بررسی اجمالی مناطق مرزد در مقایسه با مناطق مرکزد کشور، می

اقتاوادد، قراررورفتن در –هواد نونعتی فیایی مناطق مرزد، دورد از قطباز جمله انزواد جغرا

سیاسی، اقتاادد و فرهنگوی نسو ت نیافتگی در ابعاد مختلف اجتماعی، حاشیه و پیرامون، و توسعه

از آنجا که این مناطق بوه عنووان .(Hansen, 1975, pp.821-823)مناطق مرکز کشور دست یافت به

توانود معلوول شورای بوودن موی ادشوند و ایون حاشویه نیافته شناخته می سعهاد و تومناطق حاشیه

هواد آن بوودن بسویارد از امنانوات و قابلیوت جغرافیایی مناطق مرزد باشد، اما خود پدیدة مرزد

شودن در دلیول واقوع زیرا این منواطق بوه .(Jones & Wild, 1994, p.263)کند منطقه را مضمحل می

بردارد از ریرند؛ زیرا امنان بهرهتوجهی کامل قرار می ور از مرکز، اولاً مورد بیمناطق پیرامونی و د

توجهی، حداقل منابع موجود ایون ثانیاً، به دلیل بی. ها کمتر ار مناطق نزدیک به مرکز است منابع آن

-Pena, 2005, pp.286)یابنود مناطق نیز به سود مناطق مرکزد یا مناطق نزدیک بوه آن تمایول موی

هواد مورز و منواطق مورزد هاد زبانی، فرهنگی و اعتقادد از ویژریهمچنین، وجود تفاوت(. 290

، اموا (Topaloglou et al., 2006, p.24)کنود رذارد ایجواد موی است که مانع جدد در برابر سرمایه

هوایی نیوز دارد، از جملوه ایننوه منواطق مورزد و هاد آن مزیتمناطق مرزد خارج از محدودیت

انودازهاد سیاسوی و حنوومتی کشوورها محسووب اد واقع در این مناطق، جزئوی از ششوم شهره

هاد بارز فعالیت رسترده در جهت توسعه و رونوق مرزد، ینی از نشانه هاد بینشوند، همنارد می

المللی در اثور ، که با رسترش تجارت بین(Perkmann, 2003, p.123)شوند این مناطق محسوب می

کننوده در زیورا منوان عواملی تعیوین . مرزد، مناطق مرزد اهمیتی ویژه یافته است هاد بینهمنارد

توانود هاد دسترسی به بازارهاد خارجی است و نزدینی به بازارهواد خوارجی موی رابطه با هزینه

641 ...: مورد مطالعه)SWOT- ANP و SWOT – AHP هایهای آمایش مناطق مرزی بر اساس مدلراهبرد

و ( Niebuhr & Stiller, 2004, p.1610)ها را به احداث و ایجاد در این مناطق تشوویق کنود کارخانه

اند که ورود و خروج یک کشوور، یوا ها، یا مراکز کنترلیشهارراه ها،اطق مرزد، دروازهشهرها و من

هاد شوهرهاد مورزد، حجوم بوالاد ترین ویژریاز مهم. کنند منطقة خاص را هدایت و ره رد می

بنوابراین، توسوعة (. Knox & Marston, 1998, pp.285-289)هاسوت فروشوی آن ونقل و عمده حمل

اموروزه، . ریوزد کشوورها اسوت ها و نهادهاد برناموه ن مناطق از اهداف اساسی دولتجان ة ای همه

تنها خود را ملزم بوه تو ش هاد سیاسی پس از جنگ جهانی دوم، نهها در تمامی نظامبیشتر دولت

هاد مختلف دانند، بلنه نظامپذیر می در جهت ارتقاد سطح کیفی زندری قشرهاد محروم و آسیب

کنند و در راستاد تحقوق آن هاد مختلفی را انتخاب میاین هدف، راه ردها و سیاستبراد نیل به

(.Copus, 2001, p.548)ریرند کار می ابزارهاد رونارونی را به

ها و موانوع توسوعه در ایون منواطق، از مطالعات دربارة مناطق مرزد با هدف شناخت پیچیدری

آیود و مطالعوات متعوددد در ایون به حساب میشند سال پیش آغاز شده است و مطالعات جوانی

، نی وور و (۳۰۰8)تووان بوه مطالعوات آرکووت و اورزن زمینه انجام ررفته است که از آن جمله می

، نی وور (۳۰۰۳)، پتوراکس و اکانوامو (۳۰۰۲)، پتالورو و پتوراکس (۳۰۰۲)افراخته ، (۳۰۰۲)استیلر

. اشاره کرد( ۳۰8۲)و جان پرور ( ۳۰۰۲)

یافتوه از هاد توسعه و آمایش مرزد در کشورهاد توسعهها و طرحدستاوردهاد برنامهاز جمله

اعتموادد و ایجواد اعتمواد نسو ی متقابول بوین جمله ایرلند شمالی و جمهورد ایرلند، کواهش بوی

هواد ایرلنود و انگلویس، کواهش نواامنی و قطوع هوا و تفواهم بوین دولوت ها و کاتولیوک پروتستان

ه در نواحی مرزد، شروع توسعة اقتاوادد در منطقوة مورزد و احیواد منوابع هاد مسلحان درریرد

اموا در (. ۲1-۲7، ص881۰عنودلیب، )ویژه توسعة منابع انسانی بومی در این کشورهاست محلی به

توان به تحقق نس ی امنیت و توسعه در مناطق مرزد، کشورهاد در حال توسعه از جمله میانمار می

هواد هاد درریر در طورح هاد شرینی و مسلحانه، و مشارکت رروهریردکناررذاشتن اسلحه و در

اد، احیاد منابع انسانی بومی و محلی در مسیر توسعة نواحی مرزد، ایجواد عمرانی و توسعة منطقه

(.8۳، ص881۰عندلیب،)جو اعتماد و همنارد بین مرزنشینان و مرکزنشینان اشاره کرد

هواد پوس از رذارد در مناطق مرزد، به سوال ناطق و سرمایهدر ایران پیشینة توسعة ینپارشه م


هواد رسوتردة دولوت بوراد اقودام . روردد هواد عمرانوی دوم برموی ویوژه برناموه جنگ تحمیلی، به

اد م تنوی بور روینورد هاد توسعة فضوایی و منطقوه زدایی مناطق محروم و تنظیم برنامه محرومیت

UFRDد، موجب توجه جدد دولوت بوه توسوعة منواطق ، همچنین، برقرارد امنیت در مناطق مرز

هاد منواطق مورزد ررفته نتوانسته است مشن ت و نارسایی هاد انجاممرزد شد، اما برنامه و اقدام

هواد سیاسوی بووده اسوت کوه کشوورهاد ترین علت این امر شالششاید مهم. ایران را سامان دهد

قن ورد و )کردند را بر مناطق مرزد ایران تحمیل میاند و آثار ناامنی همسایة ایران با آن مواجه بوده

(.88۲، ص88۳۳همناران،

مختوارد )اند نیافته نواحی مرزد شرق کشور از جمله استان سیستان و بلوشستان ناامن و توسعه

بودن مرز و همسایگی با کشور پرتنش افغانستان نیازمنود و به دلیل طولانی(. ۳81، ص88۳8هشی،

بنوابراین، بوا . همة ابعاد کال دد، اجتماعی، اقتاادد، فرهنگی و مودیریتی اسوت امنیت و ایمنی در

بررسی مناطق مرزد این اسوتان و مقایسوة آن بوا منواطق دیگور کشوور از لحواا دورد از مرکوز،

توان تفاوتی عمده را نیافتگی، دورد از مراکز ننعتی، سیاسی، اقتاادد و فرهنگی کشور می توسعه

ر و ارقام رسمی مشاهده کرد و این عدم برخووردارد شندبعودد مرزهوا باعو بدون رجوع به آما

شودن ساز پدیدة قاشاق کوالا و در نهایوت، باعو خوالی ها و زمینهنیافتگی در بسیارد زمینه توسعه

بوا توجوه بوه بنوابراین، . شوود مرزها از سننه و مهاجرت مرزنشینان به سود شهرهاد بوزر موی

متعودد مورز دکارکردهوا ژهیو و منطقوه بوه هادلیمنابع و پتانساز کردان غذا توانیاستان م تیموقع

نشده است و با توجوه بوه ایننوه روینورد توسوعة آموایش منواطق مورزد بوا نهیاستفاده لازم و به

شوود، هاد علمی و با توجه بوه شورای خواص هور منطقوه تعیوین و تفسویر موی کارریرد روش به

دهی کند تا متغیرهاد متعدد و شندمعیاره در اولویتاد را ایجاد میها ریاضی زمینهکارریرد مدل به

توان با طرح ایون سولال ها در توسعة آمایش مناطق مرزد کشور در نظر ررفته شوند و میبه برنامه

توان راهنارها و راه ردهایی را جهوت توسوعة نوواحی هاد شندمتغیره میکارریرد مدل که آیا با به

مرزد شناسایی کرد؟

.هاد آمایش مناطق مرزد استان سیستان و بلوشستان استهدف این تحقیق شناسایی راه رد


مبانی نظری

هاد تحت حنومت دو یا شند کشور به هم مناطق مرزد ناحیه و سیستمی است که در آنجا قلمرو

(. Peach & Adkisson, 2000, p.482)رسند می

بردارد مطلوب و ی مناطق مرزد به منظور بهرهمنظور از آمایش مناطق مرزد، سازماندهی فضای

است هاد این مناطق در راستاد منافع ملی و در شارشوب توسعه و امنیت کشورمتناسب از مزیت

(.۲۳، ص8811عندلیب، )

های آمایش مناطق مرزینظریه

رویکرد مردمی و مناطق مرزی

سوازد ا بوا محوور ینپارشوه روینرد مردمی در واقع سومین بخش مطالعات مناطق مورزد و مرزهو

پردازان این رروه مرزها را از نظر تولیود نسول و افوزایش جمعیوت بوه عنووان عواملی نظریه. است

هوا ترین عامول در ایون تحلیول مهم. کنند سازد تحلیل می تأثیررذار در ث ات مرزها و روند ینپارشه

مرزها توس عوامل انسانی بوا دهی جدید به دهی نمادین به آن و در نهایت، شنلایجاد فنر، شنل

در این مطالعات مناطق مورزد . کنندران و شهروندان است ها، مارفمداران، شرکت کمک سیاست

هواد با محوریت عوامل انسانی، جایگزین تحلیل مناطق مورزد بوا محوریوت فعالیوت و همنوارد

،(8۳1۳)راه، هیگول از جمله طرفوداران ایون دیود . شود مرزد توس افراد و مجموعة افراد می بین

،(8۳۳8)روملوی و میننوی ،(8۳۳۰)ویشارت ،(8۳۳۰)هوریت و پیرر ،(8۳17)رالج و استیمسون

ون هوتم ،(8۳۳1)، ویلسون و دونن (8۳۳۲)پاسی ،(8۳۳1)پشل ،(8۳۳۲)ریدل ،(8۳۳8)لیمگربر

. هسوتند ( ۳۰۰۰)و شوا ، (۳۰۰۰)اهلرز و بارسوینک ،(۳۰۰۰)، بر (8۳۳۳)ون درولد ،(8۳۳1)

(Van Houtum, 2000, p.67).

مرزی و شهرهای مرزی های بینرویکرد همکاری

مرزد است که از اوایول دهوة هاد بیناز روینردهاد اساسی دربارة مرزها و مناطق مرزد همنارد

از جملوه عوامول تأثیرروذار بور . اد شود می دد وارد متون نظرد جغرافیاد اقتاادد و منطقوه ۳۰

شدن، اعتماد، تعاون، اتحواد و غیوره هاد جهانی شهر، جهانیریرد این روینرد نظریة سیستم شنل


از آنجا که مناطق مرزد و شهرهاد واقع در ایون منواطق .(Van Houtman, 2000, p.63)بوده است

هواد شووند، همنوارد اندازهاد سیاسی و حنوومتی اکرور کشوورها محسووب موی جزئی از ششم

هاد بارز فعالیت رسترده در جهت توسوعه و رونوق ایون منواطق محسووب ی از نشانهمرزد ین بین

بوودن در این روینرد مناطق مرزد بین دو کشور از نظر بالقوه .(Perkmann, 2003, p.167)شوند می

هواد هاد قومی و فرنتهاد جغرافیایی، تاریخی، اکولوژینی، رروههاد مختلف، ویژریدر زمینه

ان و ش یه به هم هستند و تنها مسائل حنومتی و قلمرو سیاسی دو کشور دو طورف اقتاادد، ینس

مورزد کوه هاد بوین سازد و همنارد ینسان(. Sermak, 2007, p.78)مرز را از هم جدا کرده است

هوا و ریورد، ناشوی از توافوق یافته، میان مناطق مرزد دو کشور انجوام موی به نورت تعامل سازمان

ریردبقا، توسعه و پیشرفت این مناطق انجام می شده است که با اهداف تعیین ازپیش هادریزدبرنامه

(Perkmann, 2003, p.156). از دیدراه طرفداران این روینرد، پراکندری مناطق مورزد دیگور قابول

در واقوع، ایون روینورد بوه دن وال . هوا از بوین برونود توانند در اثر توافوق ق ول نیست و مرزها می

هواد بوزر ها، ملسسات و شرکتمرزد بین سازمان هاد بینیی است که اهمیت همناردها روش

هواد انتقواد، هزینوة فعول و انفعوالات، هایی مانند اعتماد، هزینه تجارد را رسترش دهد و از عنوان

.(Van Houtman, 2000, p.64)ریرد آموزش و غیره بهره می

منطقة مورد مطالعه

کیلوومتر اسوت 88۰۰شستان با کشورهاد افغانستان و پاکسوتان بوه طوول مرز استان سیستان و بلو

هواد خاونیات و ویژروی (. 8۲، ص8818ریزد سیستان و بلوشستان، سازمان مدیریت و برنامه)

بودن جمعیت، همجوارد این استان را عواملی از جمله وسعت زیاد، پراکندری، رشد سریع و جوان

هواد پاکستان و افغانستان، اقلیم و شرای زیستی سخت، شیوهخیز و همسایگی با دو کشور معضل

هاد ننعتی، کشاورزد و خدماتی، ماندری در زمینه سنتی معیشت، محرومیت تاریخی ممتد و عقب

هاد تنوع قومی، فرهنگی و مذه ی مرزنشینان منطقه با اقوام کشورهاد همجوار، کم ود شدید زمینه

هواد غیرقوانونی و جوز آن را اوان ررایش افراد بینار بوه فعالیوت هاد فراشتغال سالم، وجود زمینه

هاد مورزد جایگواهی ویوژه در سوطح استان سیستان و بلوشستان از حی قابلیت. دهدتشنیل می


کیلومتر مرز آبی و ارت وا اسوتان بوا کشوورهاد حاشویة خلویج 8۰۰وجود . المللی دارد ملی و بین

آهون شابهوار، اد و زیرسواختی ماننود راه هواد توسوعه هیة طورح فارس و ش ه قارة هند، مطالعه و ت

دهندة اهمیت و تأثیر اسوتان زاهدان و مشهد و احداث جادة ترانزیتی شابهار، میلک و وقارون نشان

(.8۳، ص88۳۰کامران و همناران، )اد است در توسعة ملی و منطقه

نقشة موقعیت جغرافیایی منطقة مورد مطالعه. 1شکل

های مرزی منطقة مورد مطالعهنقشة موقعیت بازارچه. 2شکل


های راهبردی منطقة مورد مطالعهنقشة موقعیت راه. 3شکل

نقشة مرز مشترک منطقة مورد مطالعه با کشورهای همجوار. 4شکل

روش پژوهش

قوات تحقیق موورد نظور از نووع تحقی ،همچنین .حلیلی استت -تونیفی این تحقیق روش پژوهش

.اسوت پرسشونامه ابزار تحقیق اسنادد و میدانی و آورد اط عات جمع هاد هشیو واست کاربردد

بدین نورت که بعود از طراحوی اولیوة . کار ررفته شد براد تعیین اعت ار پرسشنامه روایی محتوا به

ن در ریزد شهرد و روستایی، شهرسازد و آمایش سرزمینفر از متخااان برنامه ۳۰پرسشنامه، از

هواد بوا بررسوی محوی . این حوزه دربارة پرسشنامه نظرسنجی شد و روایی پرسشنامه تأییود شود

. شناسوایی شود داخلی و خارجی ملثر بر منطقه، فهرستی از نقا قوت، ضعف، فرنت و تهدیدها


دهی شود و بوا تنظویم عوامول راه وردد سپس، با نظرخواهی از کارشناسان، هر یک از عوامل وزن

مرات وی اد و سلسوله باشد، ساختار ش نهخارجی که م نا و پایه در تدوین راه رد است می داخلی و

بنودد و اتخواذ با هدف تعیین، اولویت Expert choiceو Super decisionافزار عوامل در محی نرم

,SO, WO)در نهایت، با تلفیق این عوامل با یندیگر، شهار راه رد . بهترین راه رد تهیه و تنظیم شد

ST, WT) طراحی شد.

: SOWT- ANPو SOWT- AHP مدل هیبریدی

منود، یوا ارزیوابی ، وسایل تعیین اهمیوت نسو ی معیارهوا را بوه شونل نظوام SWOTوتحلیل تجزیه

منظوور رسویدری بوه ایون بوه . کنود ینمو ریرد با توجه به این معیارها را فوراهم د تامیمها نهیرز

اد ت دیل شوده اسوت و مودل بوا ش نه/ مرات ی اختار سلسلهبه یک س SWOTنارسایی، شارشوب

هودف (. Kajanusa et al., 2004, p.501) شود یموتحلیل ینپارشه و تجزیه AHP/ ANPکارریرد به

در شوارشوب (ANP)اد و فرایند تحلیول شو نه (AHP)مرات ی کارریرد فرایند تحلیل سلسله از به

SWOT وامل مند ع طور نظام این است که بهSWOT برابر شوود ها آنواجد ن حیت شده و شدت

(Wickramansinghe & Takano, 2010, p.958 .)کوار ررفتوه شوده در سوه مرحلوه بوه روش عرضه

.(Gallego & Juizo, 2011, p.1106)شود می

و خوارجی ( هوا و ضوعف هوا قووت )طور قابل توجهی عوامل داخلوی در رام اول به: 1مرحلة

فهرسوت SWOTوتحلیول ریوزد راه وردد و سواخت تجزیوه براد برناموه ( دهایدتهو ها فرنت)

شوند؛ می

کند؛ مرحلوة اعمال می SWOTهاد هر رروه دو را براد تارف وزنهاد دوبهمقایسه :۲مرحلة

د هوا روروه د نس ی هر یک از عوامل در ها تیاولوآوردن دست را براد به AHPمرحلة سوم فن : 8

SWOT سپس، رت ة کلی وزن عامل از ضرب عوامل وزن محلی توس رروه خاص . دریر کار می به

.آید وزن به دست می

، الگووریتم SWOTد کلوی از عوامول ها تیاولومنظور تعیین عملیات ماتریس به ANPدر مدل

(:Yüksel & Dağdeviren, 2007, p.3370)پیشنهادد به شرح زیر است


فرض کنیود هویو وابسوتگی بوین عوامول : ۳د؛ مرحلة را شناسایی کنی SWOTعوامل : 8مرحلة

SWOT وجود ندارد؛ درجة اهمیوت عوامولSWOT 8را تعیوین کنیود؛ مرحلوة ۳ -8بوا مقیواس :

را با توجوه بوه عوامول دیگور و بوا نموایش شوماتیک SWOTماتریس وابستگی هر یک از عوامل

را تعیوین SWOTبوه عوامول د وابسوته هوا تیاولو: ۲تعیین کنید؛ مرحلة SWOTوابستگی عوامل

: ۲تعیوین کنیود؛ مرحلوة ۳-8را با مقیواس SWOTدرجة اهمیت زیرعوامل محلی : ۲کنید؛ مرحلة

.را تعیین کنید SWOTدرجة اهمیت جهانی زیرعوامل

در پژوهش مورد نظر SWOT- ANPچارچوب عملی مدل هیبریدی . 5شکل

در پژوهش مورد نظر SOWT- AHPچارچوب عملی مدل هیبریدی . 6شکل


های تحقیقیافته

ررفتوه بوا روش دلفوی، ها و پیموایش انجوام در مرحلة اول که مرحلة ورودد است، پس از بررسی

ریوزد ریزد شوهرد، جغرافیوا و برناموه نظرهاد کارشناسان و متخااان در زمینة جغرافیا و برنامه

هاد عوامول محیطوی، ها و فرنتدربارة نقا قوت، ضعف، تهدید( روستایی، شهرسازد و جز آن

شودة عوامول در آورد شد تا در مراحل بعد، مجموع امتیاز نهایی محاس ه ها جمع ضریب و رت ة آن

ایون در. شده اختااص یابد ، به معیارهاد مشخصExpert choiceو Super Decisionافزارهاد نرم

اسوتخراج ( 8جودول )دهوا و راه ر( ۳جودول ) ، خارجی(8جدول ) مرحله ماتریس عوامل داخلی

.شده است (IFAS) ماتریس ارزیابی عوامل داخلی. 1جدول

S1 سرشار از مواد معدنی از جمله مس W1 فقر و محرومیت به علت ن ود مراکز ننعتی

S2 نیرود کار فراوان W2 ررایش به سمت قاشاق

S3 هاد مرزد وجود بازارشه W3 ابع کافی براد امرار بودن سطح کیفیت زندری و ن ود من پایین

معاش مناسب و قانونی

S4 قرارررفتن در مسیر ترانزیت W4 هاد بالفعل رشد شتابان جمعیت و عدم پاسخگویی به توانایی

این مناطق و نیازهاد معیشتی مرزنشینان

(EFAS)ماتریس ارزیابی عوامل خارجی .2جدول

O1 برخوردارد از موقعیت اقتاادد و ژئواستراتژیک T1 اد و رواب س ی و نس ی وجود رواب عشیره

بین ساکنان دو طرف مرز

O2 کرده کارریرد ظرفیت نیرود کار جوان و تحایل به T2 تضعیف امنیت اقتاادد

O3 رسترش نقش دانشگاه در حل مشن ت اجتماعی T3 مهاجرت نیرود متخاص و تأثیررذار از منطقه

O4 قابلیت م ادلات اقتاادد خاص T4 نزواد فرهنگی و اجتماعی مناطق مرزدا

شده شده با توجه به عوامل شناسایی داده راهبردهای توسعه .3جدول

SO توسعة نادرات و واردات کشور و تر یت جمعیت در منطقه با ایجاد اشتغال و کاهش فقر

WO ه قاشاقرذارد با استقرار ننایع جهت ایجاد اشتغال سالم و کاهش تمایل بافزایش سرمایه

ST توسعة رواب اقتاادد در مناطق مرزنشین و رسترش ارت اطات فرهنگی و اقتاادد در دو سود مرز

WT رذارد و به ود سطح ریزد مناطق مرزد براد افزایش سرمایهیرد مدیریت شایسته و کارآمد در برنامهرکار به

زندری مناطق مرزنشین


مرات وی طور سلسوله تجزیة مسائل مورد نظر به ، وAHPو SWOT هادلدر مرحلة دوم تلفیق مد

شووده و در نهایووت، سوواختار اسووت کووه شووامل هوودف، معیارهووا، زیرمعیارهووا و راه ردهوواد داده

سپس، مقایسات زوجی بین شهوار معیوار انولی مودل . آوردمرات ی پژوهش را به وجود می سلسله

SWOT افزار ور مجزا در نرمط در هر قالب مجموعة عوامل موجود در زیرمعیارها بهExpert choice

.نشان داده شده است ۲و ۲، ۲هاد انجام ررفت که نتایج آن در جدول

SWOT – AHPدر مدل وزن نهایی معیارهای اصلی. 4جدول

SOWT عوامل وزن عوامل

۳۲8/۰ Strenghts

8۲۳/۰ Opportunties

۲۲7/۰ Threats

888/۰ Weaknesses

SWOT – AHPیی معیارهای اصلی و زیرمعیارها در مدل وزن نها. 5جدول

وزن معیارهای اصلی× وزن زیرمعیارها زیرمعیارها وزن معیار اصلی

Wo = ۳۲8/۰

Wo1 = 8۲۲/۰ ۰81/۰= 8۲۲/۰× ۳۲8/۰ Wo2 = 88۲/۰ ۰8۲/۰= 88۲/۰× ۳۲8/۰ Wo3 = ۲87/۰ 88۲/۰= ۲87/۰× ۳۲8/۰ Wo4 = ۳1۲/۰ ۰7۲/۰= ۳1۲/۰× ۳۲8/۰

Ws = ۳۲8/۰

Ws1 = 88۰/۰ ۰۲۳/۰= 88۰/۰× 8۳۲/۰ Ws2 = 8۲۰/۰ ۰۳۳/۰ =8۲۰/۰× 8۳۲/۰ Ws3 = 88۰/۰ ۰۲۳/۰= 88۰/۰× 8۳۲/۰ Ws4 = ۳۰۰/۰ ۰88/۰= ۳۰۰/۰× 8۳۲/۰

Wt = ۲۲7/۰

Wt1 = 8۲8/۰ ۰۲8/۰= 8۲8/۰× ۲۲7/۰ Wt2 = ۳1۲/۰ 8۳7/۰= ۳1۲/۰× ۲۲7/۰ Wt3 = ۳1۲/۰ 8۳7/۰= ۳1۲/۰× ۲۲7/۰ Wt4 = ۳1۲/۰ 8۳7/۰= ۳1۲/۰× ۲۲7/۰

Ww= 888/۰

Ww1= 8۰۲/۰ ۰8۳/۰= 8۰۲/۰× 888/۰ Ww2 = ۳۳۲/۰ ۰81/۰= ۳۳۲/۰× 888/۰ Ww3 = ۳۰8/۰ ۰۳۲/۰= ۳۰8/۰× 888/۰ Ww4 = ۳۰8/۰ ۰۳۲/۰= ۳۰8/۰×888/۰


SWOT- AHPراهبردهای نهایی بر اساس مدل . 6جدول

هااستراتژی هاوزن استراتژی۲81/۰ SO

۲۰8/۰ WO 7۰۲/۰ ST ۲78/۰ WT

اد اسوت کوه و تجزیة مسئلة مورد نظر به ساختار شو نه SWOT – ANP در مرحلة سوم تلفیق

اد پژوهش را بوه در نهایت، ساختار ش نه. زیرمعیارها و راه ردها شده است شامل هدف، معیارها،

( د تعیوین بهتورین راه ورد در راسوتا )سوازد مسوئله و تجزیوة آن سپس، با شوفاف . آوردوجود می

در هور قالوب مجموعوه عوامول موجوود در SWOTمقایسات زوجی بین شهار معیار انلی مودل

وزن نس ی هور یوک از معیارهوا . انجام ررفت Super Decisionافزار طور مجزا در نرم ها بهزیرمعیار

.تعیین شد( ارزش نهایی) با روش مقدار ویژة

۲۲8/ ۰O

۳8۰/۰S W21: 8۲8/۰ T 8۲8/۰W

(a) (b)

W32:

(c) (d) ماتریس مقایسات زوجی بین چهار معیار اصلی مدل. 7شکل

هدف معیار زیرمعیار

هدف ۰ ۰ ۰

۰ W22 W21 معیار

W33 W32 ۰ زیرمعیار


اد و هواد مقایسوه تشونیل مواتریس : bمقایسة دودویی معیارهاد انولی؛ : a، 7بر م ناد شنل

: dهوا؛ مقایسة دودویی معیارهاد انلی با توجه بوه وابسوتگی درونوی آن : cها؛ کنترل سازرارد آن

.دهد سة دودویی زیرمعیارهاد با معیارهاد انلی را نشان میمقای

های درونی زیرمعیارهامقایسة دودویی وابستگی. 8شکل


هامقایسة دودویی ارجحیت گزینه. 9شکل

سوپرماتریس ناموزون. 11شکل


سوپرماتریس موزون .11شکل

سوپرماتریس حد .12شکل


یتشکیل ماتریس نهای. 13شکل

Expertو Super Decisionافوزار وتحلیول راه ردهوا در دو نورم در مرحلة آخر، بعود از تجزیوه

choiceدهی نهایی به راه ردها در مدل ، و وزنSWOT – ANP ،SO به عنوان راه رد برتر و راه رد

STاما در مودل . ، به عنوان راه رد جایگزین انتخاب شدندSWOT – AHP ،ST بوه عنووان راه ورد

.به عنوان راه رد جایگزین انتخاب شده است WOرتر، وب

گیری نتیجه

و ANPزیرمعیوار و شهوار راه ورد از مودل 8۲، متشونل از SWOTبدین ترتیب، با تهیة مواتریس

AHPهاد مناطق مرزد استان سیستان و بلوشستان نتوایج با توجه به ویژری. ، راه ردها ارزیابی شد

یعنی توسعة نادرات و واردات کشور SO، راه رد SWOT-ANPمدل دهد در تحقیق نشان می این

تورین راه ورد مهم ۳18۲۳/۰و تر یت جمعیت در منطقه با ایجاد اشتغال و کاهش فقر با امتیاز وزنی

یعنی توسعة رواب اقتاادد در مناطق مرزنشین STضمن ایننه راه رد . آمایش مناطق مرزد است


به عنوان راه رد ۳۲۲78/۰قتاادد در دو سود مرز با امتیاز وزنی و رسترش ارت اطات فرهنگی و ا

یعنوی توسوعه ST، راه رد SWOT- AHPدر مدل . جایگزین و منمل براد راه رد برتر انتخاب شد

در رواب اقتاادد در مناطق مرزنشین و رسترش ارت اطات فرهنگی و اقتاادد در دو سوود مورز

رذارد با استقرار ننایع یعنی افزایش سرمایه WOه رد، و راه رد ترین رامهم 7۰۲/۰امتیاز وزنی با

بوه عنووان راه ورد جوایگزین ۲۰8/۰جهت ایجاد اشتغال سالم و کاهش تمایل به قاشاق بوا امتیواز

شایان ذکر است انتخاب راه رد به عنوان راه رد برتر و منمل به این معنوی نیسوت . انتخاب شدند

د در آمایش مناطق مرزد استان سیستان و بلوشستان تأثیر داشته باشد، تواننکه دو راه رد دیگر نمی

هوا را هاد این استان در شرای فعلی در ایون دو راه ورد بیشوتر بووده و بایود آن بلنه یعنی قابلیت

هواد از نتایج مدل مشخص شده است که سیستان و بلوشستان در شهار راه رد قابلیت. تقویت کرد

.خوبی توزیع شده است یاز وزنی نس ی میان راه ردها بهخوبی دارند زیرا امت


منابع و مآخذ

. نظریة پایه و انول آمایش مناطق مورزد جمهوورد اسو می ایوران (. 881۰)عندلیب، علیرضا .8

.تهران، دانشندة فرماندهی و ستاد سپاه پاسداران انق ب اس می

. «توسعه و امنیت در آمایش منواطق مورزد ایوران » (.8811)عندلیب، علیرضا؛ معطوف، شریف .۳

.۲7 -۲7، شمارة دوازدهم، نفحات باغ نظر

ریزد و آموایش منواطق هاد برنامهبررسی اولویت»(. 88۳۳)قن رد، حنیمه؛ روستایی، شهریور .8

، آموایش سورزمین . «(ANP)کوارریرد مودل تحلیول شو نه شرقی با به مرزد استان آذربایجان

.8۲۰-88۲حات شمارة دوم، نف

نمونوة )هواد مورزد تحلیل کارکرد مرز بور سواختار فضوایی شوهر (.8811)موسود، میرنجف .۲

ریزد شهرد، دانشندة نامة دکتراد رشتة جغرافیا و برنامه پایان(. استان آذربایجان غربی: موردد

.جغرافیا، دانشگاه انفهان

(.881۲)نتایج سرشمارد عمومی نفوس و مسنن .۲

6. Afrakhteh, Hasan (2006). ”The problems of regional development and border cities: A

case study of Zahedan, Iran”. Cities, 23(6), 423–432.

7. Copus, Andrew (2001). “From Core-Periphery to Polycentric Development Concept of

Spatial and A spatial Perpherality”. European Planning Studies, 9(4), Car fax

Publishing.

8. Erkut، Gülden; Özgen, Ceren (2003). ”The Economic and Spatial Peripherality of

Border Regions in Southeastern Europe“. The 43rd European Congress of the Regional

Science Association Jyväskylä, Finland 27th-30th.

9. Gallego-Ayala, Jordi; Juízo, Dinis (2011). “Strategic implementation of integrated

water resources management in Mozambique: An A’WOT analysis“. Physics and

Chemistry of the Earth, 36, 1103-1111.

10. Hansen, Niles (1975). “An Evaluation of Growth Center Theory and Practice”.

Environment and Planning, 7, 821-832.

11. Janparvar, Mohsen; Hosseinpour Motlagh, Mahdi; Mehro, Ali(2014). ”Border

Management; as Strategy of States to Maintain Order and Security in the Country”.

Geopolitics Quarterly, 9(4), 58-82.

12. Jones, Phillip N.; Wild, Trevor (1994). “Opening the Frontier: Recent Spatial Impacts


in the Former Inner-German Border Zone“. Regional Studies, 28(3). 259-273.

13. Kajanusa, Miika; Kangas, Jyrki; Kurttila, Mikko )2004). ”The use of value focused

thinking and the, SWOT hybrid method in tourism management“. Torism Management.

25, 499-506.

14. Knox, Paul L.; Marston, Sallie A. (1998). Places and Regions in Global Context.

Human Geography, New Jersey, Prentice Hall, Upper Saddle River.

15. Niebuhr, Annekatrin; Stiller, Silvia (2002). Integration Effects in Border Regions- A

survey of Economic theory and Empirical Studies. Hamburgisches welt – wirtschafts -

Archive (HwwA) Hamburginstute of international Economics, ISSN, 1608 – 1616.

16. Niebuhr, Annekatrin; Stiller, Silvia (2004). ”Integration and Labour Markets in

European Border Regions«. Hamburg Institute of International Economic, HWWA

DISCUSSION PAPER 284. ISSN 1616-4814, 1-28.

17. Peach, James T.; Richard V., Adkisson (2000). “Nafta and economic activity along the

U.S.–Mexico border”. Journal of Economic Issues, 34(2), 481–89.

18. Pena, Sergio (2005). “Recent development in urban marginality along Mexico’s

northern border”. Journal of Habitat International, 29, 285-301.

19. Perkamann, Markus (2003). “Cross-Border Regions in Europe, Significance, and

Drivers of Regional Cross-Border Cooperation”. European Urban Regional Studies,

10(2), 153-171.

20. Sermak, Agnieszku Brzosko (2007). “Theoretical Deliberations on Frontier location of

Cities”. Bulletin of Geography (Socio-Economic Sires), 7, 73-86.

21. Topaloglou, Lefteris; Kallioras, Dimitris; Manetos, Panos; Petrakos, George (2006). “A

Border Regions Typology in the Enlarged European Union”. Journal of Border lands

Studies, 20(2), 67-89.

22. Topaloglou, Lefteris; Petrakos, George (2006). ”The new economic geography of the

northern Greek border regions“. 46th Congress of the European Regional Science

Association, 23-27, 1-30.

23. Van Houtum, Henk (2000). “An Overview of European Geographical Research on

Border Region“, Journal of Borderlands Studies, 1, 57-83.

24. Walters, William (2006). »Border/ Control«. European Journal of Social Theory, 9(2),

187-203.

25. Wickramasinghe, Vasantha; Takano, Shin-ei (2009). “Application of combined SWOT

and Analytic Hierarchy Process (AHP) for tourism revival strategic marketing planning:

A Case of Sri Lanka tourism’. Journal of the Eastern Asia Society for Transportation

Studies, 8, 954-969.

26. Yüksel, İhsan; Dağdeviren, Matin. (2007). ”Using the analytic network process (ANP)

in a SWOT analysis-A case study for a textile firm“. Information Sciences, 177(16),

3364-3382.

http://www.tandfonline.com/author/Kallioras%2C+D

http://www.tandfonline.com/author/Manetos%2C+P

http://www.tandfonline.com/author/Petrakos%2C+G

jtcp.ut.ac.ir یاهلدم ساسا ب یم قطانم شیامآ یاه دبهار و ...رد...

Documents