Spis treci

Powstanie Instytut Spawalnictwa.....................................................................4

Lata 1946-1952.............................................................................................8

Lata 1951-1952.............................................................................................16

Lata 1953-1954.............................................................................................19

Rok 1955.......................................................................................................22

Rok 1956.......................................................................................................24

Rok 1957.......................................................................................................26

Rok 1958.......................................................................................................29

Rok 1959.......................................................................................................32

Rok 1960.......................................................................................................34

Rok 1961.......................................................................................................36

Rok 1962.......................................................................................................40

Rok 1963.......................................................................................................42

Rok 1964.......................................................................................................45

Rok 1965.......................................................................................................48

Rok 1966.......................................................................................................53

Rok 1967.......................................................................................................58

Rok 1968.......................................................................................................63

Rok 1969.......................................................................................................69

Rok 1970.......................................................................................................72

Rok 1971.......................................................................................................75

Rok 1972.......................................................................................................79

Rok 1973.......................................................................................................82

Rok 1974.......................................................................................................86

Rok 1975.......................................................................................................89

Rok 1976.......................................................................................................93

Rok 1977.......................................................................................................96

Rok 1978.......................................................................................................99

Rok 1979.......................................................................................................103

Rok 1980.......................................................................................................107

Rok 1981.......................................................................................................112

Rok 1982.......................................................................................................114

Rok 1983.......................................................................................................116

Rok 1984.......................................................................................................119

Rok 1985.......................................................................................................123

Rok 1986.......................................................................................................129

Rok 1987.......................................................................................................132

Rok 1988.......................................................................................................135

Rok 1989.......................................................................................................139

Rok 1990.......................................................................................................142

Rok 1991.......................................................................................................147

Rok 1992.......................................................................................................150

Rok 1993.......................................................................................................156

Rok 1994.......................................................................................................163

Rok 1995.......................................................................................................172

Rok 1996.......................................................................................................185

3W okresie midzywojennym istniao w Polsce Stowarzyszenie

Rozwoju Spawania i Cicia Metali, ktrego dziaalno polegaa

w pierwszym rzdzie na zawodowym szkoleniu spawaczy i popularyzowa-

niu spawania. W miar rozwoju spawalnictwa narastajce zagadnienia

zaczy przerasta zakres prac Stowarzyszenia i z tego wzgldu noszono

si z zamiarem przeksztacenia Stowarzyszenia w Instytut Spawalniczy

w gwn siedzib w Warszawie. Wojna temu przeszkodzia. Stowarzy-

szenie przestao istnie, majtek centrali Stowarzyszenia w Katowicach

zosta zabrany przez niemieck instytucj Schweisstechnische Lehr- und

Versuchsanstalt, a oddzia warszawski uleg w czasie powstania cako-

witej zagadzie.

4PPPPPowstanie Instytutu Spawalnictwaowstanie Instytutu Spawalnictwaowstanie Instytutu Spawalnictwaowstanie Instytutu Spawalnictwaowstanie Instytutu Spawalnictwa

Za pierwsz dat w historii Instytutu Spawalnictwa mona uzna 26 marca 1945 roku.

W dniu tym przyby do Katowic z Warszawy in. Bolesaw Szupp z pismem MinisterstwaPrzemysu - Departament Chemiczny upowaniajcym go do zorganizowania szkoy spawaniaw lskich Technicznych Zakadach Naukowych, przy wykorzystaniu wyposaenia pozostaego

po dziaajcym tam w czasie okupacji niemieckiej Schweisstechnische Lehr- und Versuchsanstalt.Upowanienie swoje in. B. Szupp przedstawi w Departamencie Kadr i Szkolnictwa

Zawodowego mieszczcym si w Katowicach przy ul. Lompy 14. Okazao si, e Departament

ten prowadzi ju rozmowy w sprawie zorganizowania ksztacenia spawaczy z in. JzefemPilarczykiem, ktry w latach 30-tych by organizatorem i kierownikiem wytwrni elektrod spa-walniczych w Hucie Baildon w Katowicach. W wyniku spotkania in. B. Szuppa i in. J. Pilarczyka

w dniu 27 marca 1945 r. ustalono, e in. Szupp obejmie stanowisko dyrektora szkoy spawaniai kierownika oddziau ksztaccego spawaczy gazowych, a in. Pilarczyk stanowisko zastpcydyrektora i kierownika oddziau ksztaccego spawaczy ukowych. Ju w tych rozmowach musia

si skrystalizowa zamiar wyjcia poza skromny zakres szkolenia spawaczy i podjcia w dziedzi-nie spawalnictwa dziaalnoci naukowo-technicznej, gdy oficjalny dokument z dnia 28 marca1945 r. upowaniajcy ze strony Ministerstwa Przemysu in.in. B. Szuppa i J. Pilarczyka do

konkretnych dziaa brzmia jak nastpuje:

Upowaniam ob. in. Szuppa Bolesawa oraz w jego zastpstwie ob. in. Pilarczyka Jzefa

do objcia z ramienia Departamentu Kadr sprztu i urzdze pozostaych po SchweisstechnischeLehr-und Versuchsanstalt na terenie lskich Technicznych Zakadw Naukowych w Katowicachcelem zabezpieczenia, urzdzenia kursw spawania oraz rozpoczcia prac zwizanych z organi-

zacj Instytutu Spawalniczego.

Dyrektor Departamentu Kadr

(-) in. J. Pomorski

5Tego samego dnia obaj upowanieni inynierowie udali si do dyrektora lskich Technicz-nych Zakadw Naukowych in. abdzkiego, ktremu przedstawili powyszy dokument.

Ju nastpnego dnia bo 29 marca 1945 r. nastpio przekazanie im przez kierownika warsz-tatw mechanicznych lskich Technicznych Zakadw Naukowych in. Hytinga pomieszczei urzdze warsztatu spawania gazowego i warsztatu spawania elektrycznego oraz pomieszcze

laboratoryjnych i biurowych.Nowo powstaa placwka o nazwie Pastwowy Instytut Spawalniczy podlegaa bezpored-

nio Wydziaowi Szkolnictwa Zawodowego Departamentu Kadr Ministerstwa Przemysu.

Fot. 1. In. Bolesaw Szupp Fot. 2. In. Jzef Pilarczyk

Z notatek dyr. Szuppa mona domniema, i w tym czasie w lskich Technicznych Zaka-dach Naukowych trway prace przygotowawcze do uruchomienia kursw spawania gazowego

i ukowego, a odpowiednie warsztaty szkoleniowe miay ju po 1 instruktorze bdcym pracow-nikiem tych Zakadw. W zwizku z tym wyposaenie tych warsztatw byo skompletowane,podczas gdy wyposaenie laboratoryjno-kontrolne t.zn. maszyny do bada wytrzymaociowych,

obrabiarki do obrbki prbek, aparatura rentgenowska i aparatura do bada metalograficznychwymagay uporzdkowania. Brak byo zupenie wyposaenia biurowego.

W drugiej dekadzie kwietnia 1945 r. zaangaowano podstawowy personel instruktorski

w osobach p.p. Wodzimierza Kolosa i Maksymiliana Mazura dla kursw spawania gazowegooraz p.p. Franciszka Wiatroka i Franciszka Taszarka jako instruktorw spawania ukowego.

6W wyniku tych dziaa ju w dniu 24 kwietnia 1945 r. rozpoczto w Katowicach pierwsze

kursy przy 32 uczestnikach dla spawania gazowego i 25 dla kursu spawania ukowego. W trzytygodnie pniej, bo w dniu 16 maja 1945 r. uruchomiono prowadzone rwnolegle kursy spawa-nia w Hucie Pokj dla 30 spawaczy gazowych i 25 spawaczy ukowych. W dwch pierwszych

dniach czerwca 1945 r. przeprowadzono egzaminy uczestnikw pierwszego kursu w Katowicach,w wyniku ktrych wydano pierwsze wiadectwa Pastwowego Instytutu Spawalniczego41 absolwentom.

Fot. 3. Uczestnicy kursu spawania ukowego w Katowicach

Prowadzenie kursw spawaczy wymagao zakwaterowania suchaczy przybywajcych spozaKatowic. Staraniem Departamentu Kadr Ministerstwa Przemysu odpowiednia bursa zostaazorganizowana w Katowicach w budynku przy ul. Krakowskiej 45. Urzdzeniem tej bursy, jak

rwnie organizacj prac biurowych Instytutu zaja si p. Maria Majerwna, zaangaowanado tej dziaalnoci 12 kwietnia 1945 r.

Egzaminowanie absolwentw kursw obejmowao m.in. badanie jakoci egzaminacyjnych

zczy spawanych. Do obsugi tego zadania zosta w lipcu 1945 r. zaangaowany p. AleksanderFilipowicz jako laborant bada wytrzymaociowych, a w sierpniu 1945 r. in. Emil Macalik,ktry rozpocz organizowanie pracy laboratorium do bada spawanych pocze w oparciu

o sprzt odziedziczony po byym niemieckim Schweisstechnische Lehr- und Versuchsanstalt.Pniej obowizki laboranta bada wytrzymaociowych przej p. Robert Otrzsek.

7W czerwcu i lipcu 1945 r. kadra instruktorw na kursach spawania zwikszya sio pp. Jakuba Likusa, Zdzisawa Sepielaka i Edwarda Pawzowskiego.

W jesieni 1945 r. rozpoczto starania o zorganizowanie w Krakowie filialnego oddziauPastwowego Instytutu Spawalniczego. Po pokonaniu wielu trudnoci, gwnie w zakresie uzy-skania odpowiednich pomieszcze, oddzia taki powsta w r. 1946 dla szkolenia spawaczy gazo-

wych i ukowych w warsztatach szkolnych Technikum Mechanicznego i Zasadniczej SzkoyZawodowej przy Al. Mickiewicza. Oddzia dysponowa 5-cioma stanowiskami do spawaniaukowego i 10-cioma stanowiskami spawania gazowego.

W padzierniku 1945 r. wydrukowano w Drukarni Katolickiej w Katowicach w nakadziepo 3000 egz. broszury szkoleniowe dla uczestnikw prowadzonych kursw spawalniczych. Byto Kurs spawania gazowego w pytaniach i odpowiedziach opracowany przez dyr. B. Szuppa

i Kurs spawania elektrycznego w pytaniach i odpowiedziach opracowany przez dyr. J. Pilarczyka.Stanowio to zapocztkowanie dziaalnoci wydawniczej pracownikw Instytutu Spawalnictwa.

W r. 1946 zaangaowany zosta jako wykadowca kursw spawaczy dowiadczony spawal-

nik i utalentowany wykadowca in. Leon Mistur, ktry przej wobec dyrekcji Instytutu odpo-wiedzialno za dziaalno szkoleniow, uczestniczc rwnolegle w ekspertyzach przemysowychwykonywanych przez Instytut.

8Lata 1946-1952Lata 1946-1952Lata 1946-1952Lata 1946-1952Lata 1946-1952

Pastwowy Instytut Spawalniczy zosta wprawdzie nominalnie utworzony w marcu 1945 r.,

ale przez szereg pierwszych lat, waciwie do 1949 r. istnia raczej jako instytucja szkoleniaspawaczy, a nie instytut naukowo-badawczy. W tych latach pracujc w niesychanie trudnychwarunkach lokalowych (Instytut mieci si pocztkowo w 5-ciu pokojach w gmachu lskich

Technicznych Zakadw Naukowych w Katowicach) i w staej walce z trudnociami finansowy-mi (byy okresy, e pracownikom wypacano pobory z wpyww za wykonane usugowe pracespawalnicze) udao si wyszkoli corocznie setki spawaczy tak bardzo potrzebnych w odbudowie

zrujnowanego wojn kraju i dla rozbudowujcego si przemysu. Niemniej jednak w r. 1948Instytut posiada ju w Katowicach warsztat szkoleniowy z 22 stanowiskami spawania ukowe-go i 40 stanowiskami spawania gazowego.

W dniu 1 czerwca 1947 r. dotychczasowy Pastwowy Instytut Spawalniczy zosta jakoHutniczy Instytut Spawalniczy podporzdkowany Centralnemu Zarzdowi Przemysu Hutni-czego w Katowicach, w zwizku z czym znacznie poprawia si jego sytuacja finansowa. Insty-

tutowi przydzielono odpowiedni teren w Gliwicach przy ul. B. Czesawa 16/18 oraz kredyty inwe-stycyjne, co umoliwio podjcie natychmiast prac adaptacyjnych zastanych na tym terenie po-niemieckich zabudowa na warsztaty szkolenia spawaczy i pomieszczenia laboratoryjne. Zasta-

ne pomieszczenia to budynek jednopitrowy (fot. 5), ktry naleao w pierwszym rzdzie wybu-rzy dla umoliwienia zbudowania w tym miejscu budynku biurowego Instytutu i budynekpitrowy usytuowany nieco gbiej frontem do ul. B. Czesawa (fot. 6), ktrego pomieszczenia

suyy w latach 1947-1950 jako biura Instytutu, a take jako kwatera dyr. B. Szuppa i kilkupracownikw personelu inynierskiego.

Fot. 4. Teren przyszej lokalizacji Instytutu Spawalnictwa w Gliwicach

przy ul. B. Czesawa 16/18

9Fot. 5. Budynek istniejcy w miejscu lokalizacji budynku biurowego Instytutu

Przydzielony Instytutowi teren zamykay na obrzeu jednopitrowe budynki warsztatowe,

z ktrych jeden (fot. 7) postanowiono zaadaptowa na sale wykadowe i warsztaty dziau szkoleniaspawalniczego, a drugi (fot. 8) przeznaczono na przysze laboratorium metaloznawcze Instytutu.

Fot. 6. Budynek biurowo-kwaterunkowy zlikwidowany w trakcie rozbudowy Instytutu w r. 1954

Fot. 7. Budynek przeznaczony do adaptacji na dzia szkolenia spawalniczego.

Stan w dn. 26.VI.1948 r.

10

Adaptacja przejtych budynkw wymagaa do gruntownych przerbek wcznie z wymianstropw, cian dziaowych i instalacji wewntrznych. Prace adaptacyjne budynku szkolenia

spawalniczego zakoczono na przeomie lat 1948/1949 i wwczas dziaalno szkolenia spa-waczy zostaa przeniesiona do Gliwic. Tu szkolenie dysponowao ju odpowiednio wyposaonymii wentylowanymi spawalniami, osobnymi dla spawania ukowego i gazowego (z centralnym

zasilaniem w acetylen i tlen) wraz z pomieszczeniami dla przygotowania materiaw do wiczei pomieszczeniami dla instruktorw.

Fot. 8. Budynek przyszego laboratorium metaloznawczego. Stan w dn. 26.VI.1948 r.

Sale wykadowe zostay wyposaone w pomoce naukowe w postaci eksponatw i plansz urz-

dze i sprztu spawalniczego z przekrojami poszczeglnych elementw, wzorce spawanych z-czy prawidowych i wadliwych itp. Cay obiekt liczy 2.300 m3.

Fot. 9. Widok budynku dziau szkolenia spawalniczego w czasie trwania prac adaptacyjnych

11

Jeszcze gruntowniejszej adaptacji musia by poddany budynek laboratorium metaloznaw-czego (fot. 10), w ktrym powstaway m.in. digestoria dla pracowni analiz chemicznych, ciem-

nie fotograficzne i pomieszczenia o cianach chronicych od promieni rentgenowskich w pracowninieniszczcych bada spawanych pocze.

Fot. 10. Budynek laboratorium metaloznawczego w czasie trwania prac adaptacyjnych

Fot. 11. Wykad in. L. Mistura na kursie spawaczy

W kilka miesicy po przeniesieniu kursw spawania z Katowic do Gliwic laboratorium meta-loznawcze zdoao uruchomi pracownie bada wytrzymaociowych, bada nieniszczcych

i bada metalograficznych wraz z warsztatem obrbki prbek, o cznej kubaturze 3.800 m3.Dysponowanie takim zapleczem laboratoryjnym umoliwio uzyskanie samodzielnoci w zakre-sie szkolenia spawaczy kotowych, ktrych egzaminy praktyczne i teoretyczne odbywano z udziaem

przedstawicieli Urzdu Dozoru Technicznego.

12

Fot. 12. Budynek laboratorium metaloznawczego

po adaptacji

Fot. 13. Instruktor K. Korniak demonstruje

kursantom technik ukadania spoiny

na kursie spawania gazowego

Jeszcze w 1948 r. rozpoczto wznoszenie budyn-ku administracyjno-socjalnego Instytutu.

Fot. 14. Budynek administracyjno-socjalny Instytutu

w budowie. Stan w 1949 r.

13

W dniu 1 lipca 1948 r. Instytut pod oficjaln nazw Instytut Spawalnictwa wszed w skadzespou instytutw przemysowych podlegych Gwnemu Instytutowi Mechaniki z siedzib

w Warszawie, utworzonemu przez administracyjne podporzdkowanie kilku istniejcych juinstytutw. Odbio si to ujemnie na sytuacji Instytutu Spawalnictwa, gdy trzeba byo odtdstacza walki konkurencyjne o dotacje budetowe i kredyty inwestycyjne.

Fot. 15. Budynek administracyjno-socjalny

Instytutu po wykoczeniu

Niemniej jednak udao si w r. 1950 ukoczybudow piciokondygnacyjnego budynku admini-

stracyjno-socjalnego o kubaturze 8.300 m3, w kt-rym na trzecim pitrze urzdzono internat, a w sute-renie stowk dla 80-ciu uczestnikw kursw spawa-

nia. Internat by pod staym nadzorem dyr. Szuppa,ktrego mieszkanie znajdowao si na trzecim pi-trze, tu obok internatu.

Rwnolegle prowadzono prace budowlane przy wznoszeniu 3 hal technologicznych przezna-czonych do prowadzenia dziaalnoci badawczej (fot. 16).

Po cakowitym przeniesieniu do Gliwic w r. 1949 na cao Instytutu Spawalnictwa skada-y si nastpujce jednostki organizacyjne nie ujte w oficjalny schemat:

Dzia Szkoleniowy - z warsztatami szkoleniowymi, salami wykadowymi i warsztatem pomoc-

niczym do prac przygotowania materiaw dla wicze spawaczy,

Dzia Technologii Spawania - stanowicy zalek przyszego pionu zakadw badawczych Instytutu

Dzia Bada Metaloznawczych - z pracowniami nieniszczcej kontroli spawanych pocze,

bada wytrzymaociowych i bada metaloznawczych,

Dzia Oglnotechniczny - organizujcy przedsiwzicia zwizane z rozbudow Instytutu,

Dzia Administracyjno - Finansowy.

14

Fot. 16. Budynek hal technologicznych w stanie surowym

Szefem powstajcej administracji Instytutu by mgr Jan Podgrski, a od 1950 r. mgr Jan

Buczkowski. Sekretariat dyrekcji Instytutu prowadzia p. Paulina Sokoowska.Piecz nad now siedzib Instytutu w Gliwicach przy ul. B. Czesawa 16/18 sprawowao

trzech portierw, ktrymi byli starzy mieszkacy Gliwic, p.p. Poloczek, Kalinka i Opitz. Kierow-

cami byli p.p. Jan Gruszczyski i Bolesaw Badura.W r. 1949 powstao w Instytucie Spawalnictwa Koo Zakadowe SIMP.Przygotowywanie kadry pracownikw naukowo-badawczych rozpoczto w latach 1948-49.

Do in. Emila Macalika i in. Stefana Spychalskiego przyby z Poznania in. Lucjan Grzegrski.Zaangaowano rwnie kolejno kilku absolwentw Akademii Grniczo-Hutniczej w Krakowie,Politechniki lskiej w Gliwicach i Wyszej Szkoy Inynierskiej w Poznaniu, ktrzy wykonujc

swe prace dyplomowe stawiali pierwsze kroki w badaniach w dziedzinie spawalnictwa. Jeszczew 1948 r. ukoczy prac dyplomow i uzyska stopie inyniera mechanika p. Stanisaw Bry.W r. 1949 stopie magistra inyniera metalurga uzyskali p.p. Zdzisaw Szczeciski i Jan

Wgrzyn. Spoza Gliwic zaangaowano mgr. Jana Angresa i in. Zbigniewa Pufala. Stopiemagistra inyniera metalurga w r. 1950 uzyskali p.p. Kazimierz urawik, Wadysaw Witeki Marian Hyla. W r. 1951 do kadry inynierskiej Instytutu Spawalnictwa doczyli po wykona-

niu prac dyplomowych w Instytucie p.p. Karol niego, Tadeusz Robakowski i MieczysawSikora.

W czerwcu 1951 r. ukoczono rozpoczt w 1949 r. budow 3 hal technologiczno-labo-

ratoryjnych. Instytut dysponowa teraz pomieszczeniami o cznej powierzchni ok. 5.000 m2.

15

Z t kadr inynierw i zasobami pomieszcze technologiczno-laboratoryjnych przystpionodo organizowania osobnego pionu naukowo-badawczego, w postaci zakadw:

- Stali i eliwa - kierownik mgr in. Zdzisaw Szczeciski,

- Metali Nieelaznych - kierownik in. Stanisaw Bry,

- Spoiw i Metalurgii Spawania - kierownik mgr in. Jan Wgrzyn,

- Konstrukcji Spawanych - kierownik in. Eugeniusz ledziewski,

- Sprztu i Urzdze Spawalniczych - kierownik mgr in. Stefan Spychalski,

- Laboratorium Metaloznawczego - kierownik mgr in. Emil Macalik.Dzia Oglnotechniczny prowadzi mgr in. Stefan Gokowski. Bibliotek Techniczn stano-

wic zalek przyszego Orodka Dokumentacji Technicznej prowadzia p. Olga Sibigowa.

Podstawow kadr mistrzw stanowili p.p. Wadysaw Druciak, Jzef Bujok, Eryk Szyszka,Teofil Korzyniec i Jzef Czylok.

W r. 1950 powoano pierwsz Rad Naukow Instytutu Spawalnictwa pod przewodnic-twem prof. Zygmunta Dobrowolskiego.

16

Lata 1951-1952Lata 1951-1952Lata 1951-1952Lata 1951-1952Lata 1951-1952

W r. 1951 zaoga Instytutu Spawalnictwa liczya cznie 90-95 osb. By to ju dalece

zintegrowany zesp ludzi, wiadomy swej pionierskiej roli w spawalnictwie, zyty zarwnow pracy, jak i w zabawie.

mgr J. Angres in. L. Mistur p. E. bikowski

Fot. 17. Fragmenty dekoracji sali balowej na balu zorganizowanym 14 stycznia 1950 r.

przez zaog Instytutu Spawalnictwa w salach wykadowych Dziau Szkoleniowego

Rwnolegle z kompletowaniem kadry naukowo-badawczej rozpoczto wyposaanie labora-

toriw i hal technologicznych Instytutu w urzdzenia laboratoryjne. I tak np. w r. 1951 zainsta-lowano w hali Zakadu Spoiw i Metalurgii Spawania laboratoryjn pras firmy Havelock dowykonywania elektrod otulonych oraz piec indukcyjny firmy Birlec do wytapiania metali.

Jakkolwiek dziaalno naukowo-badawcza na podstawie corocznych planw realizowanabya od 1950 roku, to jednak znacznie wczeniej rozpoczto j bd w postaci doranych opraco-wa ekspertyzowych, bd te powanych prac kompleksowych. Do takich naleao opracowa-

nie w latach 1948-49 wsplnie z Hut Baildon i Politechnik lsk receptur otulin dla podstawo-wych elektrod otulonych, za ktre zostaa przyznana nagroda pastwowa III stopnia w r. 1952.Ze strony Instytutu Spawalnictwa otrzyma j dyr. J. Pilarczyk.

Planowe prace badawcze Instytutu Spawalnictwa rozpoczo opracowanie technologii spawa-nia przewodw aluminiowych oraz zbadanie i ocena spawalnoci stali budowlanej o podwyszonejwytrzymaoci K52, ktrej produkcj przygotowywao krajowe hutnictwo w latach 1949-1950.

Nastpne badania powicono zagadnieniom regeneracji matryc kuziennych przez napawanieoraz problemom spawania stali kwasoodpornych, miedzi i stopw lekkich.

17

Pierwszy zagraniczny kontakt Instytutu Spawalnictwa stanowia wizyta w r. 1949prof. Gerbeaux z Instytutu Spawalnictwa w Paryu. Prof. Gerbeaux wygosi dla lskiej spawal-

niczej kadry inynieryjno-technicznej odczyt na temat opracowanej przez niego technologii spa-wania rurocigw energetycznych ze stali chromo-molibdenowej. Chodzio o wykonywanie war-stwy przetopowej spoiny przy pomocy spawania gazowego pomieniem nawglajcym dla uzy-

skania prawidowego przekroju tej warstwy, z nastpnym wypenieniem rowka spawalniczegospawaniem ukowym lub gazowym z uyciem pomienia normalnego. Odczyt by ilustrowanypokazem spawania wykonanym przez francuskiego instruktora towarzyszcego prof. Gerbeaux.

Pokaz nie w peni si uda, bo w wykonanej warstwie przetopowej wystpio pknicie na duymodcinku.

Na przeomie lat 1950-1951 nastpia powana zmiana organizacyjna polegajca na tym,

e szkolenie spawalnicze zostao wyjte z gesti Instytutu Spawalnictwa i poddane jako Pastwo-wy Centralny Orodek Szkolenia Spawalniczego Centralnemu Urzdowi Szkolenia Zawodowego(CUSZ), zgodnie z Uchwa Prezydium Rzdu z dnia 11 sierpnia 1950 r. Zmiana ta miaa

w zasadzie charakter formalny, gdy szkolenie spawaczy odbywao si w dalszym cigu w Insty-tucie Spawalnictwa w tych samych pomieszczeniach, przy uyciu tego samego sprztu i przezten sam personel nauczajcy. Dziaalno Orodka bya jednak finansowana przez CUSZ.

Dziaalno ta nie ograniczaa si ju jedynie do szkolenia spawaczy. Prowadzono rwnie dlainynierw i technikw kursy specjalistyczne kontrolerw, konstruktorw i technologw spawal-niczych.

Fot. 18. Uczestnicy i wykadowcy kursu spawalniczego prowadzonego

dla inynierw i technikw w okresie 1.X.1953-28.II.1954

18

Funkcj dyrektora Pastwowego Centralnego Orodka Szkolenia Spawalniczego penimgr in. B. Szupp rwnolegle z funkcj dyrektora Instytutu Spawalnictwa. Jego zastpc

ds. nauczania by in. Leon Mistur. Spord kadry naukowo-badawczej Instytutu angaowanona zasadzie zlece wykadowcw dla kursw specjalistycznych, podobnie jak cz pracowni-kw finansowo-administracyjnych. Taki ukad trwa a do czerwca 1957 roku.

Kadra naukowo-badawcza Instytutu zostaa w r. 1951 zmniejszona, gdy na polecenie wadzministerialnych, zasza konieczno przekazania in.in. K. urawika, W. Witka i M. Sikory doCentralnego Zarzdu Przemysu Maszyn Budowlanych, do pracy w przemyle zbrojeniowym.

W r. 1951 ukazao si zarzdzenie Ministerstwa Przemysu Cikiego z dnia 11 grudniausamodzielniajce Instytut Spawalnictwa z Gwnego Instytutu Mechaniki i przejmujce go dobezporedniej podlegoci temu ministerstwu. Wprowadzenie w ycie tego zarzdzenia i wyczenie

Instytutu Spawalnictwa z Gwnego Instytutu Mechaniki nastpio protokolarnie dnia 29 marca1952 r. W tym czasie zaoga Instytutu liczya 105 osb.

Nowe, samodzielne posadowienie Instytutu Spawalnictwa wraz z uporzdkowaniem syste-

mu jego finansowania umoliwio znaczny rozmach w dziaalnoci naukowo-badawczejw latach 1952-1953. W okresie tym opracowano midzy innymi:

- technologi spawania rur ze stali chromo-molibdenowej dla rurocigw na par przegrzan,

- technologi napawania paszczyzn uszczelniajcych zaworw parowych stal nierdzewn,

- technologi spawania ukowego wizk elektrod,

- technologi spawania blach cienkich elektrod lec wraz z technologi wytwarzaniaelektrod do tego celu,

- technologi regeneracji zuytych matryc kuziennych przez napawanie,

- technologi wykonywania frezw z ostrzami napawanymi stal szybkotnc,

- receptury i technologi produkcji topnikw do spawania ukiem krytym,

- elektrody otulone do spawania aluminium.W r. 1951 Instytut Spawalnictwa podj dziaalno normalizacyjn, w ramach ktrej do

poowy r. 1955 zdoano opracowa 18 norm resortowych, zatwierdzanych nastpnie przez odpo-wiednie ministerstwa.

19

Lata 1953-1954Lata 1953-1954Lata 1953-1954Lata 1953-1954Lata 1953-1954

W r. 1953 zostaa zorganizowana w Instytucie Spawalnictwa I Oglnopolska Narada

Spawalnicza powicona zagadnieniom kontroli robt spawalniczych, a w dniach 18-19 maja

1954 r. nastpna taka impreza powicona tematowi spawalniczych materiaw dodatkowych.

Ustalia si tradycja takich corocznych oglnokrajowych spotka spawalnikw (co drugi rok

z udziaem goci zagranicznych) i w dalszych latach w postaci organizowanych w porozumie-

niu ze Stowarzyszeniem Inynierw i Technikw Mechanikw Polskich tzw. Krajowych Naukowo-

Technicznych Konferencji Spawalniczych, odbywanych corocznie w rnych orodkach kraju.

Z kocem 1953 r. rozpoczto zabiegi o rozbudow Instytutu Spawalnictwa i zorganizo-

wanie w nim biura konstrukcyjnego projektujcego nowoczesne urzdzenia spawalnicze oraz

warsztatw wykonujcych prototypy tych urzdze. Sprawa trafia na dobry grunt w Pastwowej

Komisji Planowania Gospodarczego, gdzie podjto kroki dla wygospodarowania w r. 1954 odpo-

wiednich nakadw inwestycyjnych i etatw na ten cel.

W jesieni 1953 r. udao si nawiza kontakt ze Spawalniczym Instytutem Badawczym (VUZ)

w Bratysawie. Tygodniow wizyt zoy tam dyr. J. Pilarczyk w towarzystwie in. Z. Szczeciskiego.

Bezporednim wynikiem tej wizyty by sta konstruktorski in. R. Korkiewicza oraz oddelegowa-

nie in. Karola niegonia na 9-miesiczne spawalnicze studium podyplomowe prowadzone przez

VUZ wesp z Politechnik w Bratysawie, co stanowio w Instytucie Spawalnictwa pierwsze

zagraniczne stae naukowe. Stwierdzono take due zaangaowanie VUZ w dziaalnoci kon-

strukcyjno-rozwojowej dla przygotowania produkcji nowoczesnych urzdze spawalniczych

w wyspecjalizowanych zakadach przemysowych, a nawet w podejmowaniu wasnego wytwr-

stwa tego sprztu. Potwierdzio to suszno wysikw kierownictwa Instytutu Spawalnictwa

zmierzajcych do stworzenia w Instytucie bazy konstrukcyjno-prototypowej nowoczesnych urz-

dze spawalniczych. Wysiki te doprowadziy do pojawienia si w dn. 30 stycznia 1954 r. Uchway

Rady Ministrw Nr 36/54 w sprawie reorganizacji i nadania statutu Instytutowi Spawalnic-

twa. Na podstawie tej Uchway w dniu 1 padziernika 1954 r. zosta powoany do ycia przy

Instytucie Spawalnictwa Zakad Konstrukcji Sprztu i Urzdze Spawalniczych pod kierow-

nictwem mgr in. Romana Korkiewicza, a w dniu 1 stycznia 1955 r. Zakad Prototypw Urz-

dze Spawalniczych pod kierownictwem in. Stefana Cieszewskiego. Zakady te mieciy si po-

cztkowo w improwizowanych pomieszczeniach, ale w latach 1955-1959 zostay zbudowane

dla nich 3 hale warsztatowe wraz z pracowniami konstruktorskimi i pomieszczeniami magazy-

nowymi, o cznej powierzchni 1.700 m2.

20

Zarwno Zakad Konstrukcji Sprztu i Urzdze Spawalniczych, jak i Zakad Prototypw

Urzdze Spawalniczych zostay zorganizowane na zasadzie wasnego rozrachunku gospodarczego.

Na taki rozrachunek zostao rwnie przeniesione w dniu 1 sierpnia 1954 r. dziaajce w zasa-dzie od pocztku istnienia Instytutu laboratorium metaloznawcze. Miao to na celu zwolnienie

pewnej iloci etatw dla pozostaej czci Instytutu, stanowicej w dalszym cigu jednostk bu-detow. W ten sposb powstaa w skadzie Instytutu Spawalnictwa nowa jednostka organiza-cyjna pod nazw Gwnego Laboratorium Metaloznawczego.

W r. 1954 zostay podjte dziaania dla uruchomienia w Instytucie ptechnicznej produkcjitopnikw do spawania ukiem krytym, wg receptur opracowanych przez Zakad Spoiw i Meta-lurgii Spawania, w ramach programowych prac badawczych w latach 1952-53. W tym celu

zosta skonstruowany odpowiedni piec przechylny opalany gazem miejskim, wraz z urzdzenia-mi towarzyszcymi w postaci suszarki i przesiewacza. Piec ten, ze wzgldu na swoj niedoskona-o zosta wkrtce zastpiony piecem ukowym o zdolnoci produkcyjnej 300 t/rok.

Produkcj topnikw uruchomiono wykorzystujc do tego celu prawo do samodzielnego rozra-chunku gospodarczego uzyskane przez Gwne Laboratorium Metaloznawcze, przez ktre taprodukcja bya nadzorowana i rozliczana.

Fot. 19. Zbudowany w Instytucie piec

do produkcji topnikw do spawania ukiem krytym

Gwnym odbiorc topnika w pocztkowejfazie bya Huta Ferrum. Po wdroeniu produkcji top-

nika na skal przemysow w Spdzielni Klejelw Brzeziu k. Raciborza w r. 1956, wytwarzanietego materiau w Instytucie Spawalnictwa zako-

czono w r. 1960.Rok 1954 zaznaczy si wzmoeniem midzynarodowych kontaktw Instytutu Spawal-

nictwa. W kwietniu mistrz Wadysaw Druciak wyjecha na 4-ro miesiczny sta w zakresiespawania kotw przemysowych do Bernaulu (ZSRR). W lipcu odwiedzia Instytut delegacjaChiskiej Republiki Ludowej, bdca gociem Ministerstwa Przemysu Maszynowego. Instytut

Spawalnictwa i jego wczesne osignicia wzbudziy zainteresowanie goci chiskich, bo juw sierpniu zjawia si nastpna delegacja chiska goszczca w Ministerstwie Budownictwa Prze-mysowego.

21

W dniach 6-17 wrzenia 1954 r. delegacja Instytutu Spawalnictwa w skadzie:dyr. J. Pilarczyk, mgr in. Z. Szczeciski i mgr in. J. Wgrzyn wzia udzia w midzynarodo-

wej, naukowej konferencji spawalniczej zorganizowanej przez Spawalniczy Instytut Badawczy(VUZ) w Bratysawie. Konferencja odbywaa si w orodku Czechosowackiej Akademii Nauk nazamku w Smolenicach.

W r. 1954 zakup maszyny do bada wytrzymaoci zmczeniowej umoliwi zapocztko-wanie w Instytucie Spawalnictwa tego rodzaju bada w odniesieniu do pocze spawanychi zgrzewanych. W dalszych latach pod kierownictwem mgr in. Tadeusza Robakowskiego stopnio-

wo skompletowano ca pracowni wytrzymaoci zmczeniowej o znacznym dorobku naukowym.Komisja Kwalifikacyjna Ministerstwa Szk Wyszych przyznaa w 1954 roku tytu docenta

dyrektorowi Instytutu mgr. in. Bolesawowi Szuppowi i Jego zastpcy mgr. in. Jzefowi

Pilarczykowi.

W r. 1954 opracowano w Instytucie Spawalnictwa midzy innymi:

- technologi automatycznego spawania ukiem krytym rnego typu pocze przy uy-ciu krajowych drutw elektrodowych i topnikw wasnej produkcji,

- prty eliwne do gazowego spawania eliwa,

- receptury i technologie wytwarzania odlewanych prtw stellitopodobnych do napawaniautwardzajcego,

- druty elektrodowe do napawania ukiem krytym obrczy k wagonowych,

- technologi spawania blach platerowanych stal kwasoodporn,

- technologi zgrzewania prtw zbrojeniowych przy uyciu pomienia acetylenowo-tlenowego.

W wyniku stara kierownictwa Instytutu Spawalnictwa w dniu 29 stycznia 1955 r.

ukazaa si Uchwaa Prezydium Rzdu w sprawie rozwoju spawalnictwa nakadajca na po-szczeglne resorty okrelone zadania w tym zakresie na lata 1955-1960.

W miar wzrostu dorobku badawczego, a z tym i kompetencji pracownikw naukowych Insty-

tutu zaczy si pojawia opracowania podrcznikowe ich autorstwa. W lad za wydanymiw r. 1945 broszurowymi podrcznikami w pytaniach i odpowiedziach dla kursw spawania orazwydanym w r. 1946 przez Referat Wydawniczy Wydziau Szkolenia Ministerstwa Przemysu

Podrcznikiem do spawania acetylenowego autorstwa dyr. Szuppa ukazay si nastpujce ksiki:

Z. Pufal: Spawanie miedzi, mosidzu i brzu. PWT 1951,

S. Bry: Spawanie i lutowanie przewodw aluminiowych. PWT 1952,

J. Pilarczyk, Z. Szczeciski: Spawanie elektryczne. PWSZ 1953,

S. Bry, Z. Pufal: Spawanie cynku i jego stopw. PWT 1953,

Z. Szczeciski: Spawanie w naprawach urzdze technicznych. PWT 1955,

J. Wgrzyn, R. Korkiewicz: Spawanie automatyczne ukiem krytym. PWT 1955.

22

Rok 1955Rok 1955Rok 1955Rok 1955Rok 1955

W r. 1955 powsta w Instytucie Orodek Dokumentacji Technicznej, ktry obok prowadzenia

Biblioteki Technicznej zaj si opracowywaniem i gromadzeniem analiz artykuw ukazujcychsi w wiatowej prasie spawalniczej.

W dniu 2 kwietnia 1955 r. Instytut Spawalnictwa obchodzi skromn uroczysto

10-lecia swego powstania. Obja ona referat dyr. Szuppa pt. Przyczynek do historii Instytutu,wrczenie dyplomw uznania wyrniajcym si pracownikom oraz spotkanie towarzyskie zao-gi Instytutu. Podsumowania dotychczasowej dziaalnoci Instytutu dokona dyr. Pilarczyk

w artykule pt. 10 lat Instytutu Spawalnictwa opublikowanym w Przegldzie Spawalnictwanr 7/8 z 1955 r.

W roku 1955 nawizano pierwsze kontakty z Instytutem Elektrospawania im. E.O. Patona

w Kijowie. W maju i czerwcu tego roku w Instytucie tym przez 4 tygodnie przebywadyr. J. Pilarczyk, zapoznajc si z jego organizacj, kierunkami dziaalnoci badawczej oraznawizujc osobiste kontakty z jego pracownikami. Obok tego udao si dyr. Pilarczykowi odwie-

dzi katedry spawalnictwa w politechnikach kijowskiej i leningradzkiej, jak rwnie CentralnyInstytut Naukowo-Badawczy Technologii Budowy Maszyn (CNIITMasz) w Moskwie orazInstytut Spawania Elektrycznego i Oprzyrzdowania w Leningradzie.

Dyr. Pilarczyk mia rwnie mono zwiedzenia niektrych, zwizanych ze spawalnictwemzakadw przemysowych ZSRR, jak:

- Zakady Budowy Sprztu Spawalniczego Elektrik w Leningradzie,

- Stocznia w Kijowie,

- Zakady Budowy Maszyn Cikich w Krematorsku,

- Zakady Budowy Kotw w Taganrogu.

Schemat organizacyjny pionu badawczego Instytutu obejmowa w r. 1955 nastpujce czony:

- Zakad Stali i eliwa,

- Zakad Metali Nieelaznych,

- Zakad Spoiw i Metalurgii Spawania,

- Zakad Konstrukcji Spawanych,

- Zakad Sprztu i Urzdze,

- Zakad Technologii i Procesw Spawania i Zgrzewania,

- Gwne Laboratorium Metaloznawcze (na rozrachunku gospodarczym).

23

Bezporednio podlegay Dyrektorowi Instytutu:

- Dzia Planowania,

- Dzia Budetowo-Rachunkowy,

- Dzia Administracyjno-Gospodarczy,

- Dzia Oglnotechniczny,

- Orodek Dokumentacji Technicznej,

- Samodzielny Referat Kadr,

- Samodzielny Referat Specjalny.

Osobny czon organizacyjny stanowiy:

- Zakad Konstrukcji Sprztu i Urzdze Spawalniczych,

- Zakad Prototypw Urzdze Spawalniczych.

W kocu 1955 roku zaoga Zakadu Konstrukcji Sprztu i Urzdze Spawalniczych orazZakadu Prototypw Urzdze Spawalniczych liczya cznie 28 osb. Zesp ten by juw stanie przedstawi pierwsze prototypy skonstruowanych urzdze w postaci typoszeregu zgrze-

warek zwarciowych o mocy 2; 6 i 20 kVA do zgrzewania drutw oraz zaworw do butli acetyle-nowych.

W czci badawczej Instytutu wykonano w r. 1955 szereg opracowa, a wrd nich:

- technologi zgrzewania iskrowego szyn kolejowych,

- technologi spawania pautomatycznego ukiem krytym,

- atlas metalograficzny pocze spawanych,

- zbadanie wpywu ukosowania brzegw blach przy pomocy cicia tlenowego i obieniapalnikiem na jako pocze spawanych,

- technologi czciowo zmechanizowanego spawania rur ze stali kwasoodpornej,

- technologi regeneracji korbowodw lokomotyw przy pomocy zgrzewania iskrowego.

24

Rok 1956Rok 1956Rok 1956Rok 1956Rok 1956

W wyniku Zarzdzenia Ministra Przemysu Maszynowego z dnia 27 czerwca 1956 roku

nastpio poczenie Zakadu Konstrukcji Sprztu i Urzdze Spawalniczych z ZakademPrototypw Urzdze Spawalniczych w jeden, prowadzony na zasadach rozrachunku gospo-darczego Zakad Budowy Prototypw Urzdze Spawalniczych (ZBPUS) pod kierownictwem

mgr. in. Romana Korkiewicza. Jego zastpc by in. Stefan Cieszewski. Caa zaoga Instytutuwcznie z podporzdkowanymi zakadami (ZBPUS i G. Lab. Metaloznawcze) liczya w owymczasie ok. 200 pracownikw.

W marcu 1956 r. kierownictwo Instytutu stano przed zadaniem opracowania 5-letniegoplanu zada na lata 1956-1960. Wnioski zebrane w tym zakresie od poszczeglnych zaka-dw Instytutu zostay przeanalizowane przez tzw. aktyw, w ktrym obok dyrekcji uczestniczyli

kierownicy wszystkich zakadw, inynierowie, technicy, przodownicy pracy oraz sekretarz POPPZPR i przewodniczcy Rady Miejscowej (penicej rol Rady Zakadowej). Ostateczne wnioskiwynikajce z tej analizy zostay zatwierdzone przez tzw. Komisj Gwn, w skadzie dyrekcji

Instytutu, przedstawicieli POP PZPR (p. Jzef Czylok) i Rady Miejscowej (p. Wadysaw Druciak),kierownika administracyjno-finansowego (p. Eugeniusz bikowski) i kierowniczki Dziau Plano-wania (p. Zofia Kondratowiczowa). W wyniku tych prac zaplanowano zorganizowanie dwch

nowych placwek w pionie badawczym Instytutu, a mianowicie Zakadu Automatyzacji ProceswSpawalniczych i Pracowni Bada Fizyko-Chemicznych.

W r. 1956 Instytut Spawalnictwa zosta przyjty do Midzynarodowego Intytutu Spawal-

nictwa. Odbyo si to w dniu 1 lipca na posiedzeniu Rady Gwnej MIS w Madrycie.W kwietniu 1956 Instytut goci delegacj rzdow Chiskiej Republiki Ludowej z udziaem

wiceministra grnictwa Ju-Sanj-Sana i wiceministra komunikacji Du-Li-Di.

Dyr. B. Szupp zrezygnowa z kierowania Orodkiem Szkolenia Spawalniczego CUSZ kon-centrujc si wycznie na dyrekcji Instytutu Spawalnictwa.

W dniu 10 maja 1956 w Spdzielni Pracy Klejel w Brzeziu k/ Raciborza (przeksztaco-

nej pniej w Zakady Elektrochemiczne EMA w Raciborzu) uruchomiono przemysowprodukcj topnikw do spawania ukiem krytym, opracowanych przez Instytut Spawalnictwa.Instytut by rwnie wykonawc wyposaenia produkcyjnego Klejelu.

W dniu 17 lipca 1956 r. dyr. doc. J. Pilarczyk wraz z mgr. in. R. Korkiewiczemi mgr. in. A. Olszokiem wyjechali na 14 dni do Niemieckiej Republiki Demokratycznej w celuzapoznania si ze stanem spawalnictwa w zakadach przemysowych tego kraju.

Dyr. doc. B. Szupp wzi w dniach 23-25 padziernika udzia w konferencji spawalniczejw Timisoara (Rumunia), gdzie wygosi referat na temat organizacji naszego Instytutu i przed-stawi filmy obrazujce jego osignicia.

25

W dniach 26-17 X 1956 Instytut Spawalnictwa wsplnie z SIMPem by organizatoremkolejnej IV Krajowej Naukowo-Technicznej Konferencji Spawalniczej powiconej automatyzacji

prac spawalniczych.

Fot. 20. Obrady IV Krajowej

Konferencji Spawalniczej

w sali Biprohutu w Gliwicach

Na miejscu zlikwidowanego mostu

wibracyjnego, ktry zbudowany w 1954z materiaw rozbirkowych mia suydo bada zmczeniowych spawanych ele-

mentw konstrukcyjnych, a okaza siprzedsiwziciem chybionym, zbudowano

w r. 1957 mot spadowy (widoczny na fot.12), wykorzystywany w badaniach kruchoci spawa-

nych zczy.

Dziaalno badawcza Instytutu Spawalnictwa w r. 1956 obejmowaa midzy innymi:

- zmodernizowan technologi spawania zczy szyn kolejowych,

- opracowanie elektrod gbokowtapiajcych do spawania stali,

- technologi spawania poduszek hydraulicznych do pras,

- opracowanie pierwszej wersji elektrod do ukowego spawania blach miedzianych,

- opracowanie elektrod do spawania stali SH-1,

- technologi napawania regeneracyjnego walcw bruzdowych,

- zbadanie wpywu rodzaju elektrod na wytrzymao pocze spawanych,

- stanowisko do automatycznego spawania ukiem krytym zderzakw wagonowych.

ZBPUS wykona w r. 1956 prototyp spawarki transformatorowej ETc-500, ktrej produkcj

seryjn podjto w nastpnym roku w Zakadach Wytwrczych Transformatorw M-IO w Miko-owie. Nowym prototypem bya rwnie spawarka spalinowa zoona z prdnicy seryjnej spa-warki wirujcej EW-23u i silnika spalinowego S-62. W zakresie sprztu do spawania i cicia

gazowego wykonano prototyp wysokoprnej wytwornicy acetylenu o wydajnoci 3000 l/h.

26

Rok 1957Rok 1957Rok 1957Rok 1957Rok 1957

Od pocztku 1957 roku Instytut Spawalnictwa zosta wczony w wany dla gospodarki

narodowej cykl prac nad uruchomieniem w Zakadach Mechanicznych w Elblgu produkcji turbi-ny parowej WK-50 o mocy 50 MW. W zwizku z tym zosta delegowany do Zakadw Metalo-wych w Leningradzie, licencjodawcy tej turbiny, pracownik Instytutu mgr in. Z. Szczeciski. Jego

dwumiesiczy pobyt w tych zakadach zaowocowa skompletowaniem penej dokumentacji tech-nologicznej prac spawalniczych dla turbiny WK-50 wraz z recepturami elektrod i topnikw spa-walniczych.

Zakoczono budow czci budynku 3 hal warsztatowych wraz z pracowniami konstruktor-skimi i pomieszczeniami magazynowymi o cznej powierzchni 1700 m2. Nowy obiekt zostaprzekazany do dyspozycji Zakadu Budowy Prototypw Urzdze Spawalniczych. W peni ca

t budow zakoczono dopiero w 1959 r.W r. 1957 nastpia zmiana organizacyjna polegajca na przyczeniu z powrotem do pionu

badawczego Instytutu Zakadu Metaloznawstwa pod kierownictwem mgr. in. Z. Szczeciskiego.

Kierownictwo Zakadu Stali i eliwa obj mgr in. Karol niego.W ramach ZBPUS pozostawiono tzw. Dzia Ekspertyz Przemysowych pod kierownictwem

mgr. in. Wodzimierza Szydlika, opiekujcy si przede wszystkim sprawami kwalifikowania

kadr spawalniczych i jakoci prac spawalniczych w zakadach przemyslowych i przedsibior-stwach budowlanych.

Na przeomie czerwca i lipca 1957 r. przedstawiciele Instytutu Spawalnictwa w osobach dyr.

B. Szuppa, dyr. J. Pilarczyka, in. J. Kamierczaka, in. R. Sznerra, in. R. Korkiewicza wziliudzia w 14-to osobowej delegacji polskiej w dorocznym Kongresie Midzynarodowego InstytutuSpawalnictwa w Essen. Dokonano rwnie wyboru delegatw do 15 komisji MIS. W 8 komi-

sjach delegatami mianowano pracownikw Instytutu Spawalnictwa.W maju 1957 r. Instytut uzyska zgod Ministerstwa Przemysu Maszynowego na zorga-

nizowanie prac w ramach tzw. funduszu rodkw specjalnych (pniej przemianowanego na

fundusz honorariw). Fundusz ten umoliwi zatrudnianie pracownikw Instytutu w tzw.nadgodzinach dla opracowywania ekspertyz zlecanych przez zakady przemysowe, a nawet pew-nych prac usugowych typu warsztatowego, polegajcych na dokonywaniu przy pomocy spawa-

nia naprawy uszkodzonych lub zuytych czci maszyn i urzdze technicznych.W tym czasie rozpocza dziaalnie Pracownia Bada Fizyko-Chemicznych pod kierownic-

twem mgr. in. S. Kauy, pocztkowo w Zakadzie Bada Metaloznawczych, a pniej jako

samodzielna pracownia.

27

W czerwcu 1957 r. przerwane zostalo szkolenie spawaczy prowadzone na terenie InstytutuSpawalnictwa przez podlegy Centralnemu Urzdowi Szkolenia Zawodowego Pastwowy Oro-

dek Szkolenia Spawalniczego.W poowie 1957 r. przystpiono do zredagowania pierwszego numeru kwartalnika

Biuletyn Informacyjny pomylanego jako organ Instytutu Spawalnictwa publikujcy raporty

naukowe o opracowaniach Instytutu wcznie z ZBPUS. Pierwszy numer Biuletynu ukaza siza okres lipiec-wrzesie 1957 r. Autorami artykuw w tym numerze byli in. in. R. Korkiewicz,J. Wgrzyn, S. Bry, T. Robakowski, A. Olszak, R. Sznerr, T. Wyykowski, R. Kieco

i mgr J. Angres.W dniach 8-11 padziernika 1957 dyr. B. Szupp i in. J. Mryka wzili udzia w konferencji

naukowej zorganizowanej przez Centralny Instytut Spawalnictwa (ZIS) w Halle, po czym zwie-

dzili zakady przemysowe NRD, w ktrych spawalnictwo odgrywa znaczc rol (Leuna Werke,Henry Pels, Kranbau Schmalholden, Leipziger Stahlbau).

Imprez midzynarodow o duym znaczeniu dla polskiego spawalnictwa bya V Konferen-

cja Spawalnicza w Nowej Hucie w dniach 24-26 padziernika 1957 r. zorganizowana przezKomitet Hutnictwa PAN, Instytut Spawalnictwa, SIMP i Hut im. Lenina. Wzili w niej udziagocie zagraniczni, a to: prof. J. abelka i in. E. Pikna z VUZ Bratysawa, dr Gilde i in. Bader

z ZIS Halle, doc. W.D. Mackiewicz z Politechnicznego Instytutu Budowy Okrtw w Leningra-dzie, in. E.W. Sokolow z WNIIESO Leningrad, prof. B. Zorkoczy z Politechniki w Miszkolcui prof. M. Radajkowicz z Politechniki Belgradzkiej.

Po obradach w Nowej Hucie gocie zagraniczni odwiedzili Instytut Spawalnictwa zapozna-jc si z jego organizacj, wyposaeniem i osigniciami.

Fot.21. Grupa goci zagranicznych w towarzystwie pracownikw Instytutu

28

Dyr. doc. B. Szupp i in. S. Bry w dniach 29.11-7.12.1957 r. wzili udzia w konferencjinaukowej w Leningradzie powiconej zagadnieniom spawania w osonach gazowych.

Prace badawcze Instytutu w r. 1957 obejmoway midzy innymi:- technologi przesuwnego spawania elektroulowego,

- technologi automatycznego napawania regeneracyjnego k suwnicowych,- opracowanie elektrod do spawania przewodw parowych wysokiego cinienia ze stali

molibdenowych i chromomolibdenowych oraz elektrod do spawania stali typu Corten

odpornej na dziaanie korozji atmosferycznej,- opracowanie elektrod do napawania stempli i wykrojnikw do pracy na zimno,- zbadanie wpywu przypawania usztywnie do rozciganych pasw na wytrzymao

zmczeniow belek spawanych,- technologi cicia stali kwasoodpornej i eliwa metod gazowo-proszkow,- opracowanie elektrod EO do spawania eliwa i elektrod do spawania brzw cynowych.

ZBPUS wykona prototypy automatu AS-5 do spawania elektroulowego, pautomatu

YC-1 do cicia tlenowego, zgrzewarki ZDa-30 do zgrzewania doczoowego prtw i rur, reduktoracentralnego RT-3 do tlenu i reduktora sieciowego RT2-8, reduktora rwnoprnego RR1-30, zbie-raka topnika do spawania ukiem krytym i zwijarki drutu elektrodowego.

29

Rok 1958Rok 1958Rok 1958Rok 1958Rok 1958

W dniu 1 stycznia 1958 r. Instytut Spawalnictwa liczy 165 pracownikw. Zakad Budowy

Prototypw Urzdze Spawalniczych okreli w dn. 17 marca 1958 r. liczebno swojej zaogina 126 osb.

W r. 1958 zorganizowano w Instytucie Spawalnictwa laboratorium izotopowych bada

spawanych pocze nalece do Pracowni Bada Nieniszczcych w Zakadzie Metaloznaw-stwa. W tym celu wzniesiono specjalny budynek uzwgldniajcy wymogi bada izotopami pro-mieniotwrczymi. Zaoenia projektowe opracowa mgr J. Angres po odbyciu 2-miesicznego

stau w ZSRR w 1956 r. Budynek zosta wzniesiony przez pracownikw Dziau Oglnotech-nicznego pod kierownictwem mistrza Jzefa Czyloka. Pierwszymi preparatami promieniotwr-czymi, ktrych eksploatacj rozpoczto w nowym laboratorium byy izotopy Co-60 i Cs-137.

Zbudowano rwnie defektoskop do prac w terenie.Ministerstwo Przemysu Maszynowego, ktremu Instytut w owym czasie podlega, nagro-

dzio szereg opracowa Instytutu wykonanych w 1957 roku. Do nagrodzonych opracowa zali-

czono midzy innymi elektrody otulone do ukowego spawania miedzi (mgr. in. J. Wgrzyna),automat do spawania elektroulowego (in. R. Kieconia) i automat do spawania ukiem kry-tym blach cienkich (mgr. in. S. Spychalskiego).

W dniach 23-28 lutego 1958 dyr. Szupp wzi udzia w obradach Sekcji 12 (Spawanie)Komitetw Normalizacyjnych KDL (Krajw Demokracji Ludowej) w Bratysawie i Pradze.

Do pracy w Instytucie Spawalnictwa zaangaowano w czerwcu 1958 r. mgr. in. Alojzego

Zawitniewicza, dowiadczonego specjalist spawalnika, ktremu powierzono nowo utworzonestanowisko Gwnego Technologa, z zadaniem wdraania osigni Instytutu do przemysu.

W dniu 30 czerwca 1958 r. zosta oficjalnie zlikwidowany mieszczcy si na terenie Instytu-

tu Spawalnictwa Pastwowy Orodek Szkolenia Zawodowego.Z okazji wystawy wiatowej EXPO 58 grupa pracownikw Instytutu zorganizowaa w dniach

27 lipca do 16 sierpnia 1958 wycieczk morsk do Brukseli. Grup t stanowili in. J. Brzda,

in. E. Dubiel, Z. Kondratowiczowa, in. R. Korkiewicz, in. H. Kulisz, in. J. Lassociski,in. J. Mryka, A. Olsza, in. W. Szydlik, in. S. Zaski. Wyczarterowano jacht Zew Morzanalecy do Przedsibiorstwa Pooww Dalekomorskich. Dowodzi kpt. j..w. W. Jacewicz.

W rejsie uczestniczyo rwnie kilku pracownikw Politechniki lskiej, Instytutu Metalurgiielaza i Biprohutu. Wycieczka zawina po drodze do Rfnne na Bornholmie, do Vliessingen(Holandia) i do Antwerpii. Pobyt w Brukseli i zwiedzanie EXPO 58 trwao 3 dni.

30

Fot.22. Grupa uczestnikw

wycieczki na EXPO 58

przy jachcie Zew Morza

Kierownik podporzdkowanegoZBPUS Dziau Ekspertyz Przemyso-

wych mgr in. W. Szydlik zosta mia-nowany przewodniczcym Resortowej Komisji Wertyfikacji Spawaczy w resorcie Ministerstwa

Przemysu Cikiego. Funkcj t peni do 1971 r.W dorocznym Kongresie Midzynarodowego Instytutu Spawalnictwa w Wiedniu

w dniach 29.06-6.07.1958 ze strony Instytutu Spawalnictwa wzili udzia dyr. B. Szupp,

dyr. J. Pilarczyk i in. R. Sznerr. Protestacyjny list in. S. Piwowara z Politechniki Warszawskiejskierowany do wadz pastwowych spowodowa, e w skadzie delegacji Instytutu Spawalnictwanie znalaz si mgr in. J. Wgrzyn, ktrego referat pt. Nowe elektrody do spawania grubych

blach miedzianych by przedstawiony na tzw. sesji publicznej Kongresu. In. R. Sznerr opraco-wa dla Komisji I MIS memoria o stanie normalizacji sprztu do spawania i cicia gazowegow krajach czonkowskich MIS.

W dniach 23-24 padziernika 1958 r. Instytut Spawalnictwa wraz ze lsk Sekcj Spa-walnicz SIMP by organizatorem dorocznej VI Krajowej Naukowo-Technicznej Konferencji Spa-walniczej powiconej tematyce nowych krajowych osigni w zakresie sprztu spawalniczego

i technologii spawania. W czasie Konferencji Zakad Budowy Prototypw Urzdze Spawalniczychmg ju zaprezentowa w formie odpowiedniej wystawy asortyment skonstruowanych i zbudowa-

nych prototypw nowoczesnych urzdzespawalniczych. W Konferencji wzioudzia ponad 350 uczestnikw.

Fot.23. Uczestnicy VI Krajowej

Konferencji Spawalniczej

31

Pojawi si podrcznik pt. Spawanie gazowe i cicie metali PWT 1958 autorstwain. Ryszarda Sznerra, w owym czasie kierownika Dziau Sprztu Gazowego ZBPUS.

W czci badawczej Instytutu Spawalnictwa realizowano w r. 1958 prace powicone m.in.tematyce:

- bada wasnoci spawanych pocze staliwa L 25 z blach stalow o wytrzymaoci50 kG/mm2,

- regeneracji narzdzi ze stali szybkotncej SWI18 przy pomocy napawania,

- wpywu sposobw budowania spoiny na wielko odksztace pocze spawanych,- elektrod do spawania brzw krzemowych,- wytrzymaloci zmczeniowej elementw stalowych wycinanych tlenem,

- wytrzymaoci zmczeniowej zczy i elementw konstrukcyjnych spawanych ukiemkrytym,

- technologii prowadnicowego spawania elektroulowego,

- technologii spawania i lutowania blach cynkowych i ocynkowanych.

Zakad Budowy Prototypw Urzdze Spawalniczych wykona m.in. prototypy:- automatu AS7-1200 do spawania ukiem krytym,- zgrzewarki kleszczowej ZKa-75,

- urzdzenia XC1 do tlenowo-proszkowego cicia stali wysokostopowych i eliwa,- bezpiecznikw wodnych BL1-3,5 i Bl2-25 dla wytwornic acetylenu wysokiego cinienia.

Ministerstwo Przemysu Cikiego wyznaczyo Instytutowi na rok 1958 Fundusz rodkwSpecjalnych w kwocie 1,8 mln z. Limit ten zosta wyczerpany ju we wrzeniu.

Do godnych zapamitania przey roku 1958 naleao posiedzenie w Warszawie RzdowejKomisji Specjalnej majcej za zadanie ustali, ktra z przemysowych placwek badawczychMPC ma zachowa rang instytutu, a ktra ma by przemianowana na centralne laboratorium.

Posiedzenie Komisji pod przewodnictwem prof. Maleckiego i z udziaem wiceministrw MPC orazresortu Finansw i resortu szolnictwa Wyszego odbyo si w dn. 9.6.1958 r. W sprawie Instytu-tu Spawalnictwa dyskusji waciwie nie prowadzono, gdy przewodniczcy prof. Malecki od razu

wystpi z wnioskiem o pozostawienie Instytutu Spawalnictwa w randze instytutu. Wniosekpopar przychyln opini i pochwa z jak si spotka ze strony Midzynarodowego InstytutuSpawalnictwa. W swojej notatce na ten temat dyr. Szupp wyrazi pewnego rodzaju zaskoczenie

Tym wicej, e nie mona byo ustali w jaki sposb do takiego owiadczenia ze strony MISdoszo (cytat).

32

Rok 1959Rok 1959Rok 1959Rok 1959Rok 1959

W ramach przeksztace wewntrznej organizacji Instytutu Spawalnictwa Zakad Sprztu

i Urzdze Spawalniczych w pionie badawczym zosta rozdzielony na Zakad Automatykii Elektrotechniki Spawalniczej pod kierownictwem mgr. in. S. Spychalskiego i nowo powstayZakad Zgrzewania, na czele ktrego stan mgr in. Irydion Kubiszyn. Z Zakadu Metalo-

znawstwa zostaa wyczona Pracownia Fizykochemiczna i przeksztacona w Zakad BadaFizyko-Chemicznych pod kierownictwem mgr. in. Franciszka Kauy.

W dniach 23-28.02.1959 r. dyr b. Szupp w skadzie delegacji polskiej wzi udzia w obra-

dach Sekcji 12 (Spawanie) Komisji Normalizacyjnych Krajw Demokracji Ludowej w Bratysawiei Pradze.

W kwietniu 1959 r. delegacja Instytutu w osobach mgr. in. Z. Szczeciskiego

i techn. K. Cymorka miaa mono zapozna si z laboratoriami Centralnego Instytutu TechnikiSpawalniczej (ZIS) w Halle oraz stanem techniki spawalniczej w produkcji urzdze dla prze-mysu chemicznego w NRD.

Rwnie w kwietniu 1959 r. doszo na terenie Instytutu Spawalnictwa do tragedii. Z maga-zynu Zakadu Budowy Prototypw Urzdze Spawalniczych zostaa wykradziona pewna iloalkoholu metylowego. W konsumpcji tego alkoholu wzio udzia kilkoro pracownikw ZBPUS

i Instytutu. W wyniku zatrucia zmary 2 osoby (portierka i pracownik zaopatrzenia ZBPUS).W dniach 30.06-3.07.1959 r. odby si doroczny Kongres Midzynarodowego Instytutu

Spawalnictwa w Opatii (Jugosawia). Ze strony Instytutu Spawalnictwa wzili w nim udzia:

dyr. B. Szupp, jako przewodniczcy delegacji polskiej oraz dyr. J. Pilarczyk, mgr in. R. Sznerr,mgr in. J. Wgrzyn i mgr in. K. niego. Na sesj publiczn delegacja Instytutu przygotowaa2 referaty, a mianowicie mgr. in. E. Chuchro pt. Topniki ceramiczne do utwardzajcego napa-

wania ukiem krytym i mgr. in. K. niegonia pt. Regeneracyjne napawanie urzdzehutniczych.

Kierownictwo Instytutu rozpoczo starania o uzyskanie funduszy i zgod wadz na zbu-

dowanie osobnej siedziby dla Zakadu Budowy Prototypw Urzdze Spawalniczych. Zaoe-nia inwestycyjne dla tego projektu przyjto komisyjnie w dniu 17.09.1959 r.

33

Dnia 16 wrzenia 1959 r., ku gbokiemu alowi zaogi Instytutu i caej spoecznoci spa-walniczej w Polsce zmar dyrektor Instytutu Spawalnictwa doc. mgr in. Bolesaw Szupp.

Fot.24. Czoo pogrzebu dyr. B. Szuppa

Po upywie jednego kwartau, bo w grudniu 1959 r. Minister Przemysu Cikiego mianowanowe kierownictwo Instytutu Spawalnictwa w osobach doc. mgr. in. Jzefa Pilarczyka jako

dyrektora i mgr. in. Zdzisawa Szczeciskiego jako zastpcy dyrektora ds. naukowych. Za spra-wy finansowo-gospodarcze by odpowiedzialny jako Gwny Ksigowy p. Eugeniusz bikowski.

Prace badawcze Instytutu obejmoway w r. 1959 midzy innymi:- warunki kontroli radiograficznej spawanych pocze przy uyciu izotopu Cs-137,- opanowanie technologii zgrzewania tarciowego metali,

- technologi pautomatycznego spawania w osonie CO2,- technologi automatycznego spawania miedzi ukiem krytym,- wytyczne projektowania spawanych konstrukcji pracujcych pod obcieniami zmien-

nymi,- technologi spawania aluminium w osonie argonu elektrod wolframow,- opracowanie termoindykatorw kredkowych,

- technologi zgrzewania punktowego i liniowego niskostopowych stali konstrukcyjnych.

W Zakadzie Budowy Prototypw Urzdze Spawalniczych wykonano w 1959 r. prototypy:- zgrzewarki punktowo-liniowej ZPLa-50 o mocy 50 kVA,- urzdzenia EGa do spawania w osonie argonu elektrod wolframow,

- urzdzenia do przypawania sworzni,- oszczdzacza gazw VO-1,- obrotnika do walczakw OW-10.

W padzierniku 1959 r. wizytowa Instytut Spawalnictwa prof. Walter Soete, kierownik Kate-dry Wytrzymaoci Materiaw Politechniki w Gandawie i wygosi odczyt pt. Ocena konstrukcji

spawanych. Wpis prof. Soete otwiera Ksig Pamitkow Odwiedzin Instytutu Spawalnictwa.

34

Rok 1960Rok 1960Rok 1960Rok 1960Rok 1960

W r. 1960 utworzono w Instytucie Spawalnictwa Zakad Mechanizacji Spawania

z zadaniem projektowania i konstruowania wyspecjalizowanych stanowisk spawania zmecha-nizowanego i zautomatyzowanego. Stanowiska te po ich zaprojektowaniu byy wykonywanew metalu przez warsztaty Dziau Oglnotechnicznego. Kierownictwo Zakadu Mechanizacji

Spawania obj mgr in. Alojzy Zawitniewicz. Jednym z pierwszych dzie tego Zakadu byostanowisko automatycznego spawania butli na propan-butan wykonane dla ZakadwH. Cegielski w Poznaniu.

Doroczny Kongres Midzynarodowego Instytutu Spawalnictwa odby si 13-16 czerwca 1960 r.w Lige. Instytut by reprezentowany przez in. R. Sznerra.

Pracownicy Instytutu Spawalnictwa byli autorami (wspautorami) podrcznikw spawal-

niczych wydanych w r. 1960, a mianowicie:- J. Angres: Nieniszczce metody kontroli zczy spawanych. WNT 1960 r.,- W. Czyrski, J. Pilarczyk: Spawanie stali. PWT, 1960 r.

In. R. Sznerr obj od 1.01.1960 kierownictwo Orodka Dokumentacji Technicznej Insty-tutu Spawalnictwa, penic rwnoczenie obowizki kierownika Zakadu Sprztu Gazowego.

Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Gliwicach zatwierdzio w dniu 5.05.1960 lokaliza-cj szczegow przy ul. Przewozowej dla budowy siedziby Zakadu Budowy Prototypw Urz-dze Spawalniczych. Prawie rwnoczenie, bo dnia 3.05.1960 r. przyjto komisyjnie projekt

technologiczny dla tego obiektu i zlecono Gliwickiemu Przedsibiorstwu Projektw BudownictwaPrzemysowego wykonanie projektu budowlanego. Instytut wystpi o przekazanie mu terenulokalizacji.

W dniach 13-15 padziernika 1960 r. Instytut Spawalnictwa wesp z gliwickim oddzia-em SIMP by organizatorem VIII Krajowej Naukowo-Technicznej Konferencji Spawalniczej, ktraobradowaa pod hasem Postp techniczny w spawalnictwie w wietle uchwa IV-go Plenum

KC PZPR. Konferencji przewodniczy prof. F. Staub z Politechniki lskiej, wczesny przewodni-czcy Rady Naukowej Instytutu. Pracownicy Instytutu przedstawili na Konferencji 7 referatw.

W r. 1960 odwiedzili Instytut Spawalnictwa prof. N.O. Okerbom z Leningradu,

in. D. Rogowicz z Mohylewa, in. L. Morgan z firmy Quasi Arc Ltd. z W. Brytanii, prof. H. von Hofez Duisburga i p. Realey z New Delhi.

Pracownicy Instytutu brali w r. 1960 udzia rwnie w zagranicznych konferencjach

spawalniczych, a mianowicie we wrzeniu in. J. Mryka w Bratysawie, w padziernikuin. J. Wgrzyn i mgr J. Angres w Warnie, a w grudniu in. T. Robakowski w Budapeszcie.

35

Prace badawcze realizowane w pionie badawczym Instytutu w r. 1960 obejmoway midzyinnymi:

- metod pautomatycznego badania ultradwikowego spawanych pocze,- technologi zgrzewania liniowo-doczoowego blach cienkich z uyciem folii metalowej,- badania zmczeniowe ram krajowych motocykli,

- opracowanie stopw stellitowych do napawania paszczyzn uszczelniajcych wysokoprnejarmatury parowej,

- technologi zgrzewania iskrowego segmentw pi tarczowych,

- technologi spawania stali kwasoodpornej elektrod nietopliw w osonie argonu,- technologi hartowania pomieniowego palnikiem rwnoprnym prowadnic obrabiarek,- badania zmczeniowe spawanych kratownic z rur.

Rwnie w pionie badawczym Instytutu, a mianowicie w Zakadzie Automatyki i Elek-trotechniki Spawalniczej prowadzone byy prace modelowo-konstrukcyjne, w wyniku ktrych

skonstruowano stoowe zgrzewarki kondensatorowe maej mocy ZKP-1 i ZKP-2, przeznaczonedo zgrzewania drobnych elementw elektrotechnicznych i elektronicznych. Dla przygotowywa-nej w kraju produkcji nowoczesnych zgrzewarek punktowych skonstruowano synchroniczny stycz-

nik ignitronowy.

Zakad Budowy Prototypw Urzdze Spawalniczych wykona w r. 1960 m.in. prototypy:- spawarki transformatorowej ETd-75,- spawarki prostownikowej EPa-250,

- zgrzewarki punktowej ZP-15,- pautomatw YC-3 i Yc-4 do cicia tlenowego,- automatu AS9 do spawania elektroulowego,

- automatu AS8 do spawania ukiem krytym.

W zwizku z budow pierwszej w kraju linii cigego odlewania stali ZBPUS zaprojek-towa i wykona stanowisko do cicia tlenem ksw stalowych odlewanych metod cig.

Na konferencji w dniu 16.12.1960 r. w Hucie im. Lenina powiconej zastosowaniu nowo-

czesnych metod spawania w gospodarce remontowej przedsibiorstw hutniczych in. J. Wgrzynw odpowiednim referacie przedstawi opracowania Instytutu Spawalnictwa w zakresie materia-w do napawania zamkni wielkich piecw.

Dziaajcy dotychczas w skromnym zakresie Orodek Dokumentacji Technicznej Instytutuzosta przeksztacony w Branowy Orodek Informacji Naukowo-Technicznej i Ekonomicznej.Zacz on wydawa miesicznik Informacja Ekspresowa gromadzcy tytuy artykuw publi-

kowanych w zagranicznych czasopismach spawalniczych, wraz z ich zaklasyfikowaniem biblio-graficznym.

36

Rok 1961Rok 1961Rok 1961Rok 1961Rok 1961

Rok 1961 w historii Instytutu Spawalnictwa mona oceni jako okres, w ktrym zosta

zakoczony jego wiek modzieczy. Instytut mia wykonane podstawowe inwestycje, skom-pletowan i ju w duej mierze dowiadczon kadr badawcz i konstruktorsk, skrystalizo-wany system organizacyjny i szerokie kontakty midzynarodowe. Rwnie w spoecznoci

Gliwic, miasta nasyconego przemysowymi instytutami badawczymi i gromadzcego liczny za-stp pracownikw naukowych Politechniki lskiej Instytut Spawalnictwa budzi uznanie dlaswych osigni. W duej mierze przyczyni si do tego udzia w Wystawie Ziemi Gliwickiej

zorganizowanej w 16-t rocznic odzyskania ziem zachodnich, pod hasem Gliwice tworzi buduj. Ekspozycja przedstawiona przez Instytut wzbudzia ogromne zainteresowanie zarw-no wczesnych wadz, jak i zwiedzajcych.

Koncepcja ekspozycji i jej realizacja bya dzieem in. Stefana Cieszewskiego z-cy dyrektoraZBPUS. Udowadniaa ona, e dziki pracy Instytutu Spawalnictwa polskie spawalnictwo do-gonio w swym rozwoju kraje o wysoko rozwinitej gospodarce. Instytut eksponowa automaty

do spawania ukiem krytym i spawania elektroulowego, spawarki argonowe, pautomaty dospawania w osonach gazowych i pautomaty do tlenowego cicia stali, zgrzewarki zwarciowei punktowe oraz peny asortyment nowoczesnych spoiw i topnikw spawalniczych. Nawet otwarcie

wystawy miao akcent spawalniczy, bo tradycyjn ceremoni przecicia wstgi byo przecicie(z wielkim trudem) przez wojewod Nieszporka stalowej wstgi palnikiem tlenowym.

Fot. 25. Fragmenty ekspozycji Instytutu Spawalnictwa na Wystawie Ziemi Gliwickiej

W r. 1961 zostaa zakoczona w Instytucie pierwsza praca doktorska. Stopie doktora nauktechnicznych uzyska mgr in. Jan Wgrzyn, kierownik Zakadu Spoiw i Metalurgii Spawaniapo obronie w Akademii Grniczo-Hutniczej w Krakowie pracy doktorskiej na temat reakcji wodoru

przy spawaniu elektrodami otulonymi.

37

Opracowania Instytutu byy w r. 1961 przedstawiane na szerszym forum. Mgr in. J. Mrykana II Krajowej Konferencji Wytrzymaociowej SIMP w Warszawie przedstawi referat pt. Wa-

snoci mechaniczne spawanych pocze w niskich temperaturach, a tematem referatumgr. in. T. Robakowskiego byy Wasnoci mechaniczne i wytrzymao zmczeniowa poczespawanych ze stopw aluminium.

Na IX Krajowej Naukowo-Technicznej Konferencji Spawalniczej w Poznaniumgr in. T. Robakowski wygosi referat pt. Zastosowanie stali o wyszej wytrzymaoci dobudowy jednostek taboru kolejowego, a dyrektor ZBPUS mgr in. R. Korkiewicz oraz

mgr in. J. Ozaist przedstawili Urzdzenie do automatycznego napawania regeneracyjnegozestaww k wagonowych.

W dniu 28.04.1961 r. wizytowa Instytut Spawalnictwa wiceminister MPC in. Zygmunt

Keh, nadzorujcy dziaalno rozwoju techniki w tym resorcie. W Ksidze Pamitkowej Odwie-dzin pozostawi wpis bardzo pochlebny dla Instytutu.

Fot.26. Czoo kolumny Instytutu Spawalnictwa

w marszu dojcia do miejsca manifestacji

1-majowej w 1961 r.

Rok 1961 charakteryzowa si mnogoci goci zagranicznych w Instytucie Spawalnictwa.

W czerwcu odwiedzia Instytut 29-osobowa wycieczka pracownikw WgierskiegoInstytutu Technologicznego w Budapeszcie. W listopadzie goszczono 5-osobowy zesp pracow-nikw naukowych z ZIS Halle, Technische Hochschule Magdeburg i Hochschule fr Bauwesen

z Lipska. Rwnie w listopadzie miaa miejsce nastpna 5-osobowa wizyta wgierska oraz wizy-ta in. S. Fadiejewa z Ministerstwa Kolejnictwa z Moskwy.

38

Take pracownicy Instytutu Spawalnictwa mieli mono odwiedzenia zagranicznychplacwek badawczych. Doroczny Kongres Midzynarodowego Instytutu Spawalnictwa odby

si w dniach 11-18.04.1961 r. w Nowym Jorku. Udzia w nim wzili dyr. J. Pilarczyki in. R. Sznerr.

In. T. Robakowski reprezentowa Instytut na Midzynarodowej Konferncji Spawalniczej

w Halle (NRD), gdzie przedstawi referat pt. Badanie wytrzymaoci zmczeniowej spawanychbelek ze stopu aluminium.

Na zaproszenie szwedzkiej firmy Aseasvest jej laboratoria spawalnicze zwiedzili w listopa-

dzie 1961 r. mgr in. Z. Szczeciski z-ca dyrektora Instytutu i mgr in. K. niego - kierownikZakadu Spawania Stali i eliwa.

Z polecenia Komitetu Wojewdzkiego PZPR p. Emil Porbski obj w Instytucie Spawalnic-

twa obowizki zastpcy dyrektora ds. administracyjnych.

Tematyka badawcza Instytutu Spawalnictwa obejmowaa w r. 1961 midzy innymi:

- technologi spawania cienkich blach stalowych w osonie CO2,- badania wytrzymaoci pocze zgrzewanych punktowo przy obcieniach staych

i zmiennych,

- nowe elektrody ES18-8Si do napawania ukowego na zimno paszczyzn uszczelniaj-cych rednioprnej armatury parowej,

- pomiary napre wasnych w elementach i poczeniach spawanych,

- badania korozji spawanych stopw aluminium,- opracowanie barwnego wskanika do wykrywania pkni powierzchniowych,- technologi lutozgrzewania na zgrzewarkach oporowych.

Powstay w r. 1960 Zakad Mechanizacji Spawania mg ju przedstawi w r. 1961 jako

swoje dzieo stanowisko automatycznego spawania turystycznych butli propanowych,a Pracownia Kontroli Nieniszczcej Zakadu Metaloznawstwa skonstruowaa gammadefekto-skop do kontroli spoin w rurocigach.

ZBPUS wykona w r. 1961 prototypy:

- pautomatu EMa-400 do spawania w atmosferze gazw ochronnych,- spawarki transformatorowej ETd-250,- zmodernizowanej spawarki EGa do spawania metod TIG,

- automatu YCA1-600/900 do cicia tlenem sterowanego rolk elektromagnetyczn.

W dniu 13.11.1961 r. komisyjnie przyjto projekt budowlany nowej siedziby ZBPUS przy

ulicy Przewozowej.

39

Fot. 27. Fragment Orodka Wczasowego w Ustroniu

W r. 1961 Instytut Spawalnictwa wynaj od Spdzielni Pastwiskowej w Ustroniu l. teren

przy ul. Jelenica, na ktrym zosta zlokalizowany orodek domkw kempingowych. Byy w nimorganizowane turnusy wczasw pracowniczych dla zaogi Instytutu i Zakadu Budowy Prototy-pw Urzdze Spawalniczych. Pocztki tak powstaego Orodka Wczasowego przedstawiay si

nader skromnie. Orodek dysponowa 10 domkami kempingowymi, wyposaonymi w instalacjelektryczn; bardzo prymitywnym sanitariatem, boiskiem do gry w siatkwk i obszernym wy-biegiem kowym dla zabaw dziecicych. Wod czerpano ze studni w gospodarstwie p. Wdolnego,

ktry by opiekunem Orodka w okresach midzysezonowych. Myto si najczciej w potokuprzepywajcym rwnolegle do ul. Jelenica od podna Czantorii do Wisy. Z upywem lat Oro-dek rozrasta si uzyskujc coraz lepszy standard domkw kempingowych, wasn studni

z urzdzeniem hydroforowym, urzdzenia sanitarne odpowiedniego standardu z natryskami cie-pej wody, wietlic z telewizorem kolorowym itd.

40

Rok 1962Rok 1962Rok 1962Rok 1962Rok 1962

Rok 1962 zaznaczy si m.in. zmian statusu personalnego niektrych pracownikwnaukowo-badawczych Instytutu. Stosownie do treci odpowiedniej ustawy pastwowejna stanowiska Samodzielnych Pracownikw Naukowo-Badawczych w Instytucie Spawalnictwa,

po odpowiednim zaopiniowaniu przez Rad Naukow Instytutu zostali powoani:mgr in. Stanisaw Bry, mgr in. Tadeusz Robakowski, mgr in. Zdzisaw Szczeciski,mgr in. Karol niego, dr in. Jan Wgrzyn i mgr in. Alojzy Zawitniewicz.

W kwietniu 1962 r. w gmachu Komitetu Centralnego PZPR w Warszawie zostaa zorgani-zowana Wystawa Postpu Technicznego z udziaem Instytutu Spawalnictwa. Ekspozycja Insty-tutu obejmowaa, obok nowoopracowanych materiaw spawalniczych, urzdzenia skonstru-

owane i wykonane przez Zakad Budowy Prototypw Urzdze Spawalniczych, a mianowicieautomat AS7-1200 do spawania ukiem krytym, pautomaty EMa-400 i EMb-160 do spa-wania elektrod topliw w osonach gazowych, spawark EGa do spawania elektrod wolframo-

w w osonie argonu i wyspecjalizowane stanowisko do zmechanizowanego napawania regene-racyjnego walcw hutniczych i k suwnicowych.

Utworzono w lutym 1962 r. Zakad Ekonomiki Spawalnictwa, do zada ktrego naleao

okrelanie efektw ekonomicznych, jakie uzyskiwaa gospodarka narodowa w rezultacie przemy-sowego wykorzystania wynikw wykonanych w Instytucie Spawalnictwa prac badawczo-roz-wojowych.

Ukazao si w druku opracowane przez pracownikw Instytutu Spawalnictwa zbiorowe dzieo

Poradnik Spawalniczy, WNT 1962.

W czerwcu 1962 r. delegacja Instytutu w skadzie mgr in. Z. Szczeciski i dr in. J. Wgrzynodbya w Instytucie Elektrospawania im. E.O. Patona w Kijowie konsultacje w zakresie

technologii regeneracji walcw hutniczych przez napawanie automatyczne. W ramach konsul-tacji zapoznano si rwnie ze stanowiskami napawania walcw w hutach w Donieckui w Makiejewce.

Doroczny Kongres Midzynarodowego Instytutu Spawalnictwa odby si w dniach 25-30

czerwca 1962 r. w Oslo. Instytut Spawalnictwa by tam reprezentowany przez dyrektoradoc. J. Pilarczyka i mgr. J. Angresa.

W jesieni 1962 r. dyrektor Instytutu Spawalnictwa doc. mgr in. Jzef Pilarczyk uzyska

tytu naukowy profesora nauk technicznych.

X Krajowa Naukowo-Techniczna Konferencja Spawalnicza zostaa zorganizowana w dniach11-13.10.1962 r. przez Instytut Spawalnictwa i lsk Sekcj Spawalnicz SIMP w Gliwicach.

41

Jej hasem by przegld aktualnego stanu spawalnictwa w Polsce i potrzeb jego rozwoju.W maju 1962 r. gociem Instytutu by prof. R. Weck z Brytyjskiego Instytutu Spawal-

nictwa w Abington. W grudniu goszczono prof. P. tulara z Politechniki w Ljublianie.Najwikszym opracowaniem badawczo-rozwojowym Instytutu Spawalnictwa zakoczonym

pomylnie w r. 1962 byo zaprojektowanie urzdze, ustalenie technologii spawania i dostarcze-

nie 12 automatw spawalniczych, co razem dao mono zbudowania i uruchomienia liniipotokowej automatycznego spawania cian wagonw-wglarek w Pafawag-Wrocaw. Udowod-nio to zdolno Instytutu do podejmowania wesp z okrzepnitym ju organizacyjnie i wyko-

nawczo Zakadem Budowy Prototypw Urzdze Spawalniczych kompleksowych zada inwe-stycyjno-produkcyjnych.

Fot.28. Fragment potokowej linii automatycznego spawania wagonw w Pafawagu.

Prace badawcze Instytutu Spawalnictwa obejmoway poza tym w r. 1962 midzy innymi:

- badania spawalnoci stali nierdzewnej zawierajcej 17 % Cr,- technologi spawania w obnionych temperaturach rurocigw ze stali o podwyszonej

wytrzymaoci,- technologi twardego lutowania z nagrzewaniem indukcyjnym,- badania korozji spawanych zczy stopw aluminium,

- badania wytrzymaoci zmczeniowej spawanych belek ze stopw aluminium,- technologi zgrzewania liniowego stali z rozwalcowaniem szwu,- ukad synchroniczny sterowania zgrzewarki liniowej.

Zakad Budowy Prototypw Urzdze Spawalniczych wykona prototyp uniwersalnego

manipulatora spawalniczego MUb-1000 oraz stanowisko OSa do automatycznego napawaniaregeneracyjnego zestaww k wagonowych.

42

Rok 1963Rok 1963Rok 1963Rok 1963Rok 1963

Duym zadaniem inwestycyjnym i organizacyjnym podjtym w 1963 r. bya adaptacja do

celw szkolenia spawalniczego przejtego od Ministerstwa Przemysu Chemicznego obiektuw Sawicicach k. Kdzierzyna o powierzchni 4 hektarw. Na terenie tym stay murowane barakipoobozowe z czasw II wojny wiatowej wraz z obszern hal produkcyjn. Obiekt ten by przez

poprzednich uytkownikw dostosowany czciowo do warunkw szkoleniowych, a take wyko-rzystywany jako hotel dla pracownikw Zakadw Azotowych w Kdzierzynie. Podjta adapta-cja do celw szkolenia spawalniczego obejmowaa przebudow hali i barakw, z ktrych jeden

zosta przystosowany jako internat wraz ze stowk dla uczestnikw kursw spawalniczych,a dwa baraki przebudowano na mieszkania dla pracownikw Instytutu.

Lokalizacja szczegowa tej inwestycji zostaa wydana przez Prezydium Wojewdzkiej Rady

Narodowej w Opolu dnia 31.10.1961 r.W r. 1963 pracownikom Instytutu Spawalnictwa najbardziej zaangaowanym w zapro-

jektowanie i zbudowanie linii automatycznego spawania cian wagonw-wglarek w Pafawagu zo-

staa przyznana nagroda Zarzdu Gwnego SIMP. Nagrodzeni zostali: in. in. A. Zawitniewicz,R. Korkiewicz, H. Buszka, S. Zaski i T. Zaremba.

Grono samodzielnych pracownikw naukowo-badawczych powikszyli w r. 1963

mgr in. Jerzy Mryka i mgr in. Stefan Gokowski.Doroczny Kongres Midzynarodowego Instytutu Spawalnictwa odby si w dniach

7-14.7.1963 r. w Helsinkach. Ze strony Instytutu Spawalnictwa udzia w nim wzili

dyr. prof. J. Pilarczyk i mgr in. J. Mryka.Na terenie dzierawionym od Miejskiej Rady Narodowej przy ul. Wiatreka (dawniej Czesawa)

naprzeciwko budynku administracyjnego Instytutu podjto budow dwch obszernych budyn-

kw typu barakowego, tytularnie przeznaczonych do przechowywania maszyn, ktre byy za-mwione dla bdcej w budowie nowej siedziby Zakadu Budowy Prototypw UrzdzeSpawalniczych. Zgod na lokalizacj tych budynkw uzyskano z Wydziau Architektury

Prez. MRN w dniu 11.10.1963 r., a do montau przystpiono ju w dniu 6.11.1963 r.Od pocztku tej inwestycji byo wiadome, e jeden z barakw po wykorzystaniu w zwizkuz budow ZBPUS zostanie wydzierawiony przez Instytut Spawalnictwa Politechnice lskiej,

jako pomieszczenie laboratoryjne dla Katedry Spawalnictwa, zorganizowanej i kierowanej przezdyrektora Instytutu prof. Jzefa Pilarczyka. W tym zamiarze nieco pniej dobudowano i wypo-saono obok laboratorium niewielk sal wykadow.

We wrzeniu 1963 r. zoya wizyt w Instytucie prof. D. Bajkowa z ZSRR, specjalistkaz zakresu odksztace spawalniczych. W padzierniku odwiedzia Instytut grupa spawalnikwbugarskich, wrd ktrych byli in. in. Taszkow, Gatew, Bakardzijew i Hlebarow.

43

Prace badawcze Instytutu w r. 1963 obejmoway midzy innymi:- technologi plazmowego cicia metali,

- technologi spawania korpusw armatury wysokoprnej ze staliwa 20HMF-L i stali 10H2M,- technologi spawania punktowego w osonie CO2,- wytyczne organizacji sub spawalniczych w zakadach przemysowych,

- zbadanie wytrzymaoci zmczeniowej zczy spawanych w osonie CO2,- skonstruowanie mikrozgrzewarki punktowej ZPa-2/60.Zakad Budowy Prototypw Urzdze Spawalniczych przedstawi w tym czasie prototypy:

- prostownika spawalniczego EPVa-300 do zasilania pautomatw spawalniczych,- pautomatu EMb-160 do spawania w osonie CO2,- automatu AS11a-600 do spawania ukiem krytym spoin pachwinowych,

- pautomatu ACa-500 do cicia plazmowego metali.W lipcu 1963 r. na naradzie SIMP w Fabryce Wagonw w widnicy na temat mechanizacji

spawania w budowie taboru kolejowego ze strony Instytutu Spawalnictwa referaty wygosili:

- in. K. niego nt. Zastosowanie spawania w osonie CO2 w przemyle krajowym,- in. S. Kraszewski nt. Wasnoci elektrod wysokowydajnych i moliwoci ich zastosowa-

nia w budowie taboru kolejowego,

- in. S. Zaski nt. Spawanie ukiem krytym zbiornikw dla PKP.Na XI Krajowej Naukowo-Technicznej Konferencji Spawalniczej w dniach 24-26.10.1963 r.

w Krakowie referaty wygosili:

- in. J. Czech nt. Cicie plazmowe metali,- in. J. Mryka nt. Spawalno stali 18G2A w wietle dowiadcze zebranych przy wyko-

nywaniu spawanej konstrukcji stalowni konwertorowej w Hucie im. Lenina oraz Bada-

nia spawalnoci niskowglowych stali puspokojonych gatunku St3SY,- in. Z. Szczeciski nt. Starzenie stali odksztaconej na zimno pod dziaaniem procesu

spawania,

- in. K. niego nt. Automatyczne spawanie w osonie argonu w produkcji rur kwasood-pornych,

- in. A. Zawitniewicz nt. Perspektywy rozwoju budowy oprzyrzdowa w mechanizacji

spawania,- in. I. Kubiszyn, in. R. Michalski nt. Zastosowanie zgrzewania iskrowego w czeniu

pakietw aluminiowych z paskownikami miedzianymi,

- in. R. Korkiewicz nt. Przegld krajowych urzdze spawalniczych.Na zorganizowanej z okazji XI Konferencji wystawie Instytut Spawalnictwa eksponowa

opracowane w swych pracowniach materiay i urzdzenia spawalnicze.

44

In. J. Mryka biorc udzia w dniach 30.10-1.11.1963 r. w II Midzynarodowej KonferencjiSpawalniczej NRD w Lipsku wygosi opracowany przez in. T. Robakowskiego referat pt. Stal

10H w budowie wagonw.Zarzdzenie nr 179 Ministra Przemysu Cikiego z dnia 14.9.1963 r. naoyo na Instytut

Spawalnictwa i nadao uprawnienia do koordynowania produkcji sprztu i materiaw spawal-

niczych w zakresie midzyresortowym. Rwnoczenie uznano Instytut za tzw. placwk wiodcw prowadzeniu prac badawczych w spawalnictwie. Praktyczne skutki tego zarzdzenia byyniewielkie, gdy dziaalno koordynacyjna nie oparta na prawie do egzekwowania swych decy-

zji nie moga by skuteczna. Miao ono jednak pewne znaczenie dla autorytetu InstytutuSpawalnictwa, a w przyszoci byo podbudow prawa Instytutu do weryfikacji cykli przygoto-wania produkcji nowych urzdze spawalniczych w zakadach przemysowych. Na razie w 1963 r.

powoano w Instytucie Dzia Koordynacyjno-Statystyczny przeksztacony pniej w Dzia Koor-dynacji Produkcji Sprztu Spawalniczego pod kierownictwem in. Zygmunta Wagnera. Zada-niem tego Dziau byo gromadzenie informacji umoliwiajcych okrelenie zapotrzebowania na

poszczeglne rodzaje sprztu i materiaw spawalniczych oraz proponowanie perspektywicznychplanw ich produkcji.

45

Rok 1964Rok 1964Rok 1964Rok 1964Rok 1964

Prace adaptacyjne w przejtym w r. 1963 od Ministerstwa Przemysu Chemicznego obiekcie

w Sawicicach umoliwiy podjcie tam ju w 1964 r. dziaalnoci szkolenia spawalniczego.Program tego szkolenia ogoszony w anonsach Instytutu w Przegldzie Spawalnictwa i w Biule-tynie IS przewidywa prowadzenie nastpujcych kursw:

- spawania pautomatycznego w osonie CO2,- spawania metali nieelaznych w osonie argonu,- spawania i napawania ukiem krytym,

- spawania ukowego dla remontowych spawaczy kotowo-zbiornikowych,- kontrolerw robt spawalniczych,- inynierw i technikw technologw spawalniczych.

W cigu roku 1964 program poszerzono o kursy spawania gazowego i spawania ukowegorur kotowo-zbiornikowych.

Jak wida z tego programu nie zamierzano prowadzi podstawowych kursw spawania,

a tylko kursy specjalistyczne wyszego stopnia. Organizacyjnie, dla dziaalnoci szkoleniowejpowoano Zakad Szkolenia i Wdraania pod kierownictwem in. L. Mistura.

Fot.29. Uczestnicy kursu technologii spawania w Sawicicach

Poniewa dziaalno szkoleniowa nie zajmowaa caej obszernej hali przejtej w obiekcie Sa-wicice, pozosta jej cz przeznaczono na zorganizowanie ptechnicznej produkcji elektrod

specjalnych, opracowanych przez Zakad Spoiw Instytutu. Zadanie to powierzono ZakadowiBudowy Prototypw Urzdze Spawalniczych, ktry w r. 1963 uzyska od Wytwrni ElektrodHuty Baildon wycofan tam z eksploatacji, z powodu zuycia, pras elektrodow i wyremon-

towa j w takim stopniu, e moga stanowi sprztow podstaw caego przedsiwzicia.

46

Uruchomiona w r. 1963 produkcja moga ju w 1964 roku zaspokoi krajowe potrzeby na elek-trody do napawania rcznego regeneracyjnego i zapobiegawczego (gatunki ENl, ENS55Rc,

EWWN1, ENSCr, Stel1P, ENS18-8-Si, ENSCoMo, ENSCoW) oraz elektrody poczeniowedo spawania stali, eliwa i metali nieelaznych (gatunki EArmco, ES10H, ESCuNi, ECuSn7,ECuSiMn, ENi).

Zakoczenie prac adaptacji przejtych barakw na budynki mieszkalne pozwolio nazakwaterowanie tam szeregu modych pracownikw Instytutu.

W r. 1964 zosta zakoczony pierwszy przewd habilitacyjny pracownika Instytutu

Spawalnictwa dr. in. Jana Wgrzyna. Praca habilitacyjna dotyczya spawalnoci stali nierdzew-nych zawierajcych 17 % chromu. W tym samym roku zosta zakoczony drugi w Instytucie prze-wd doktorski, realizowany na Politechnice lskiej. Doktorantem by in. Zdzisaw Szczeciski,

a rozprawa doktorska dotyczya starzenia pod dziaaniem ciepa spawania stali odksztaconej nazimno.

Opiek ambulatoryjn nad zdrowiem pracownikw Instytutu przeja internistka dr Alicja

Wdwka.W r. 1964 zacz by wydawany przez Instytut kwartalnik Przegld Dokumentacyjny

o przecitnej objtoci zeszytu 40 stron A4, publikujcy krtkie streszczenia najbardziej interesu-

jcych artykuw z zagranicznych czasopism spawalniczych.W ramach stara o rozbudow Instytutu przystpiono w r. 1964 do opracowania zaoe

i projektu wstpnego do budowy tzw. Budynku Nowych Technologii i budynku dla warsztatw

Dziau Oglnotechnicznego, obejmujcego rwnie pomieszczenia Zakadu Ekonomiki Spawal-nictwa i archiwum Instytutu. Dokumentacj opracowywa gliwicki Miastoprojekt, przy czymprojekt wstpny zosta zaakceptowany przez Wydzia Architektury Prez. MRN dn. 29.9.1964 r.

Doroczny Kongres Midzynarodowego Instytutu Spawalnictwa odby si w dniach6-11.7.1964 r. w Pradze. Tym razem polska delegacja liczya 28 osb, a wrd nichprof. J. Pilarczyk, in. R. Sznerr, in. J. Mryka, Z. Kondratowiczowa, mgr J. Angres. In. Mryka

przygotowa na wsplne posiedzenie Komisji IX i X MIS referat pt. Trudnoci napotykane przyspawaniu konstrukcji ze stali o podwyszonej wytrzymaoci. Mgr Angres przekaza Komisji Vopracowanie dotyczce kwalifikowania zczy spawanych na podstawie radiogramw. Na tym

Kongresie in. R. Sznerr zosta wybrany jednym z wiceprzewodniczcych MidzynarodowegoInstytutu Spawalnictwa na nastpn kadencj.

XII Krajowa Naukowo-Techniczna Konferencja Spawalnicza zostaa w r. 1964 zorganizo-

wana przez Instytut Spawalnictwa i Sekcj Spawalnicz SIMP w Gliwicach pod hasemMechanizacja i automatyzacja prac spawalniczych rdem oszczdnoci czasu pracy.

47

Na 11 podstawowych referatw autorami 10-ciu byli pracownicy Instytutu. W programie obraddemonstrowano film przedstawiajcy opracowane przez Instytut stanowisko automatycznego

spawania beczek w Zak. Metalowych Silesia oraz film o automatycznym napawaniu rege-neracyjnym zestaww k wagonowych na zbudowanym przez ZBPUS urzdzeniu Osa, a tak-e film przedstawiajcy elektroulowe spawanie stow pras w ZUT Zgoda w witochowicach.

W czasie zwiedzania pracowni Instytutu przez uczestnikw Konferencji demonstrowano m.in.cicie plazmowe pautomatem ACa-500, spawanie ukowe miedzi elektrodami ECuGT, spawa-nie pautomatem EMa-400 przy uyciu elektrodowego drutu proszkowego, spawanie elektro-

ulowe grubych blokw stalowych automatem AS-9 i inne.Gomi zagranicznymi, ktrzy odwiedzili Instytut w 1964 r. byli 34 inynierowie z wgier-

skich zakadw przemysowych.

Dziaalno badawcza Instytutu Spawalnictwa obejmowaa w r. 1964 midzy innymi:

- opracowanie elektrod do napawania brzw odlewniczych Cu-Mn-Al,

- konstrukcj urzdzenia do zdalnego sterowania prdu spawania,

- konstrukcj palnika do cicia grubych blokw stalowych,

- technologi zgrzewania punktowego metali o znacznie rnicych si wasnociachfizycznych,

- technologi lutozgrzewania stykw wolframowych w motoryzacyjnej aparaturze zapo-

nowej,

- technologi indukcyjnego lutowania narzdzi grniczych zbrojonych twardym spiekiem,

- badania korozji gazowej w H2S i SO2 spawanych zczy arodopornych stali chromoni-klowych.

Zakad Budowy Prototypw Urzdze Spawalniczych wykona w tym czasie:

- prototyp automatu AS12a-1200 do spawania w osonach gazowych

Uruchomiony w Sawicicach Zakad Szkolenia i Wdraania ju w 1964 r. zdoa wyszkolicznie 218 spawaczy wyspecjalizowanych i 25 kontrolerw robt spawalniczych.

48

Rok 1965Rok 1965Rok 1965Rok 1965Rok 1965

Dziaajcy w kompleksie organizacyjnym Instytutu Spawalnictwa Zakad Budowy Pro-

totypw Urzdze Spawalniczych, obok konstruowania i budowania prototypw podejmowarwnie seryjn produkcj tych urzdze, do produkcji ktrych krajowe zakady przemysowe niebyy jeszcze przygotowane. Powstaa zatem konieczno zmodyfikowania nazwy ZBPUS na

Zakad Budowy Urzdze Spawalniczych (ZBUS), aby urzdzenia dostarczane przez tenZakad nie byy traktowane przez ich nabywcw jako egzemplarze prototypowe. Dokonano tegoz pocztkiem roku 1965.

Rok ten odznaczy si w historii Instytutu Spawalnictwa kilkoma znamiennymi zdarze-niami. Jednym z nich by fakt utraty bezporedniej podlegoci Ministerstwu Przemysu Ci-kiego i podporzdkowanie Instytutu Zjednoczeniu Przemysu Budowy Aparatury Chemicznej

Chemak w Warszawie. Nastpilo to zgodnie z Zarzdzeniem Nr 107 Ministra PrzemysuCikiego z dn. 14 maja 1965 zlecajcego temu Zjednoczeniu prowadzenie caoksztatu dzia-alnoci rozwojowej w kilku dziedzinach technologii, a midzy innymi i spawalnictwa. Odbio si

to w pewnej mierze na ograniczeniu tematyki prac badawczych Instytutu, gdy naciski Zjedno-czenia szy jednak w kierunku wykorzystania jego moliwoci dla zakadw i przedsibiorstwpodlegych Zjednoczeniu.

Rwnie znamienn okolicznoci byo ukoczenie budowy przy ul. Przewozowej w Gliwi-cach nowej siedziby Zakadu Budowy Urzdze Spawalniczych, ktrej wznoszenie rozpocztow 1962 r. ZBUS obj nowe pomieszczenia o powierzchni 6000 m2 i kubaturze 23000 m3,

zlokalizowane na parceli o powierzchni 1,06 ha.W tym okresie ZBUS liczy 232 czonkw zaogi, w czym 67 pracownikw inynieryjno-

technicznych i 100 robotnikw.

Fot.30. Nowa siedziba Zakadu Budowy Urzdze Spawalniczych I.S. przy ul. Przewozowej

49

Otwarcie nowej siedziby Zakadu Budowy Urzdze Spawalniczych wypado w rokujubileuszu 20-lecia powstania Instytutu Spawalnictwa. Uroczysto uczczenia tego jubile-

uszu poczono z otwarciem nowo wzniesionego obiektu przy ul. Przewozowej. Gwn impre-z jubileuszu byo uroczyste posiedzenie Rady Naukowej Instytutu Spawalnictwa w obecno-ci zaproszonych goci i zaogi Instytutu, zorganizowane w jednej z hal nowej siedziby ZBUS.

W spotkaniu, ktremu przewodniczy prof. mgr in. S. Przegaliski uczestniczyli przedstawi-ciele Komitetu Wojewdzkiego i Komitetu Miejskiego PZPR, Prezydium Miejskiej Rady Naro-dowej w Gliwicach, Komitetu Nauki i Techniki, Ministerstwa Przemysu Cikiego, Zjednocze-

nia Chemak, bratnich placwek naukowo-badawczych, wyszych uczelni technicznychz Gliwic, Warszawy, Krakowa, Gdaska i Czstochowy, hut oraz licznych przeds