makroekonomik göstergelerin yorumlanması

İstanbul

Makroekonomik Göstergelerin Yorumlanması

30 Kasım 2013

Kamil KİBAR

Makroekonomik Göstergelerin Yorumlanması

30 Kasım 2013

Kamil KİBAR

Temel Kavramlar

• GSMH ( Gayri Safi Milli Hasıla)(Bir ülkeye ait üretim faktörleriyle “işgücü, sermaye, doğal kaynaklar” yapılan toplam üretim)

• GSYİH (Gayri Safi Yurtiçi Hasıla)(Üretim faktörünün kime ait olduğunu dikkate almaksızın ülke sınırları içerisinde yapılan toplam üretim)

• GSMH = GSYİH + Dış Alem Net Faktör Gelirleri (DANFG) DANFG İşçi Geliri, +, - Kâr +, - Faiz Transferi, + , -

• 90-18-%22

• Nominal GSYİH = Cari Fiyatlarla GSYİH

• Reel GSYİH = Sabit Fiyatlarla GSYİH Örnek:

2011 Q0 = 3 P0 = 2

2012 Q1 = 5 P1 = 3

Q: Miktar P:Fiyat

• Nominal GSYİH 2011 Q0 * P0 = 3 * 2 = 6

2012 Q1 * P1 = 5 * 3 = 15

• Reel GSYİH 2011 Q0 * P0 = 3 * 2 = 6

2012 Q1 * P0 = 5 *2 = 10

• Ekonomide Büyüme Oranı

( Reel GSYİH / Reel GSYİH) * 100

((10-6) / 6) *100 = % 66.6

Ekonomide Daralma• Resesyon: En az iki “üç aylık” dönem sürekli

olarak negatif ekonomik büyüme• Depresyon: 2-3 yılı aşan resesyon• Stagflasyon: Ekonomide daralma ve

enflasyonun beraberce olduğu konjonktür• Deflasyon : Fiyatlar genel seviyesinde düşüş

(yıllık negatif enflasyon)

2002-2012 %5,2

Dünya Ekonomisi Büyüme Tahminleri2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013-T 2014-T

Dünya 4,8 5,1 5,1 3,0 -0,7 5,3 4,0 3,2 2,9 3,6ABD 3,1 2,8 2,0 0,4 -3,5 2,4 1,8 2,2 1,6 2,6Euro Bölgesi 1,5 2,8 2,7 0,6 -4,3 2,0 1,4 -0,6 -0,4 1,0Japonya 1,9 2,4 2,3 -1,2 -6,3 4,5 -0,6 2,0 2,0 1,2Afrika 5,6 6,1 6,2 5,6 2,8 5,3 5,3 4,8 5,0 6,0Orta Doğu 6,1 5,7 6,3 5,3 2,6 5,0 3,5 5,2 2,3 3,6Brezilya 3,6 3,8 5,7 5,1 -0,6 7,5 2,7 0,9 2,5 2,5Rusya 6,9 7,4 8,1 5,6 -7,8 4,3 4,3 3,4 1,5 3,0Çin 10,4 11,6 13,0 9,6 9,2 10,4 9,3 7,8 7,6 7,3Hindistan 9,0 9,8 9,4 6,4 6,8 10,1 7,7 4,0 3,8 5,1

Türkiye 8,4 6,9 4,7 0,9 -4,8 9,2 8,8 2,2 3,8 3,5Kaynak: IMF - World Economic Outlook, Ekim 2013

Dünya Ekonomisi Ortalama Enflasyon Tahminleri2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013-T 2014-T

Gelişmiş Ülkeler 2,4 2,2 3,4 0,1 1,5 2,7 2,0 1,4 1,8Gelişmekte Olan Ülkeler 5,4 6,4 9,3 5,2 6,1 7,2 5,9 6,2 5,7Türkiye 9,7 8,4 10,1 6,5 6,1 10,3 6,4 8,0 6,0Kaynak: IMF - World Economic Outlook, Ekim 2013

Ekonomik Veriler ve Piyasalara Etkisi

Sektörler 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012Tarım 9.275.244 9.393.296 8.736.944 9.141.424 9.446.469 9.713.312 10.303.391 10.665.987

Madencilik 678.461 714.046 771.983 813.954 759.220 795.179 826.026 832.457

İmalat Sanayi 21.249.692 23.033.310 24.326.791 24.290.306 22.537.090 25.614.104 28.158.849 28.679.899

Enerji 1.751.352 1.902.611 2.031.737 2.107.391 2.033.272 2.184.265 237.320 2.459.481

İnşaat 5.250.284 6.220.955 6.573.647 6.040.811 5.058.491 5.996.258 6.688.257 6.727.587

Toptan ve Perakende Ticaret 11.955.208 12.708.356 13.436.516 13.237.437 11.859.848 13.444.479 14.988.441 15.001.805

Oteller ve Lokantalar 1.835.358 1.880.824 1.921.011 1.882.737 1.956.950 1.958.749 2.149.068 2.221.365

Ulaştırma ve Haberleşme 12.950.854 13.830.467 14.811.164 15.026.108 13.952.800 15.398.896 17.039.210 17.579.364

Mali Kuruluşların Faaliyetleri 7.915.871 9.023.176 9.906.091 10.803.084 11.723.776 12.568.653 13.722.619 14.155.055

Konut Sahipliği 4.557.269 4.679.756 4.779.268 4.889.749 5.091.366 5.113.424 5.202.722 5.290.573

Gayrimenkul Kiralama 2.539.481 2.859.058 3.251.339 3.473.201 3.628.012 3.900.015 4.267.187 4.550.803

Ev İçi Personel 115.880 131.482 147.480 155.676 159.289 167.717 180.966 191.048

Egitim 1.799.854 1.892.693 1.983.797 2.007.025 2.047.904 2.060.044 2.164.283 2.257.756

Sağlık 1.127.274 1.170.968 1.190.962 1.230.213 1.269.043 1.283.191 1.351.168 1.423.298

Dolaylı Vergiler 7.646.506 8.154.651 8.635.476 8.583.974 7.879.415 8.898.706 9.359.556 9.980.909

GSYİH 90.499.731 96.738.320 101.254.525 101.921.730 97.087.661 105.885.644 115.174.724 117.753.693

Kaynak: TUİK

Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (1998 Sabit Fiyatlarıyla) (Bin TL)

**Türkiye ekonomisinde en fazla katma değer yaratan sektör imalat sanayidir.

Sektörlerin Payları

2013 -- Büyüme Hedefi….2013 -- Büyüme Hedefi….

Sektörler 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013-1 2013-2Tarım 2,7 6,6 1,3 -7,0 4,6 3,7 2,4 6,2 3,5 4,3 5,4

Madencilik 3,4 9,0 5,2 8,1 5,4 -6,7 4,7 3,9 0,8 -4,5 -3,3

İmalat Sanayi 11,9 8,2 8,4 5,6 -0,1 -7,2 13,6 10,0 1,9 1,8 3,4

Enerji 7,1 14,1 8,6 6,8 3,7 -3,4 7,3 8,8 3,5 -3,0 2,7

İnşaat 14,1 9,3 18,5 5,7 -8,1 -16,1 18,3 11,5 0,6 5,9 7,6

Toptan ve Perakende Ticaret 13,8 9,5 6,3 5,7 -1,5 -10,4 13,6 11,2 0,1 2,9 5,0

Oteller ve Lokantalar 6,8 0,4 2,5 2,1 -2,0 3,4 0,3 9,7 3,4 15,5 14,9

Ulaştırma ve Haberleşme 10,7 11,7 6,8 7,1 1,5 -7,2 10,6 10,5 3,2 2,3 3,3

Mali Kuruluşların Faaliyetleri 14,0 13,6 14,0 9,8 9,1 8,5 6,8 9,6 3,2 6,5 8,5

Konut Sahipliği 3,8 3,6 2,7 2,1 2,3 4,1 1,8 1,8 1,7 1,2 1,3

Gayrimenkul Kiralama 13,2 10,2 12,6 13,9 6,7 4,4 7,6 9,3 6,6 5,6 6,9

Ev İçi Personel 12,7 10,8 13,5 12,2 5,6 2,3 5,4 7,8 5,6 4,7 6,1

Egitim 1,1 4,3 5,2 4,8 1,2 2,0 0,6 5,1 4,3 4,5 4,3

Sağlık -1,1 17,8 3,9 1,7 3,3 3,1 1,2 5,3 5,3 4,0 4,6

Dolaylı Vergiler 9,9 10,9 6,6 5,9 -0,6 -8,2 13,1 12,4 1,4 1,5 5,3

GSYİH 9,4 8,4 6,9 4,7 0,7 -4,8 9,2 8,8 2,2 2,9 4,4

Kaynak: TUİK

Gayri Safi Yurtiçi Hasıla Büyüme Hızları ( %)

GSYİH ve İmalat Sanayi Büyüme Oranları (%)

-10,0

-5,0

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011-1 2011-2 2011-3 2011-IV

2012-1 2012-2 2012-3 2012-4 2013/1 2013 -2

2013-3

GSYİH İmalat Sanayi

TCMB Para Politikası

• Politika Faizi• Haftalık Repo• Gecelik Repo• Faiz Koridoru• Rezerv Politikası• Zorunlu Karşılık Oranları

Politika Faizi

• Temel politika aracı..Bir hafta vadeli repo faiz oranı

• Etki Kanalı: Banka ve finans kurumlarının piyasaya uyguladıkları faizler..

• Zamanlama: Aylık para politikası kurul toplantısında belirlenir. 1 haftalık repo ihaleleri günlük olarak açıklanır.

• İhale Miktarı saat 10:00’da belirlenir..Kaynak :TCMBKaynak :TCMB

Faiz Koridoru

• TCMB gecelik borç alma ve verme faiz aralığı• Borç alma (% 3,5 ) – Borç Verme (% 6,75-7,75)• Etki Kanalı: İkincil Piyasada oluşan kısa vadeli

faiz oranları- döviz kurları ve kredilerin büyüme hızı..

• Faiz koridoru aylık kurul toplantısında belirlenir

Kaynak :TCMBKaynak :TCMB

Zorunlu Karşılıklar

• Bankaların mevduat ve diğer yükümlülüklerine karşı TCMB’de nakden tesis etmek zorunda oldukları miktar..

• Etki Kanalı: Kredi büyüme oranları , mevduat vadeleri, TCMB’nin döviz ve altın rezervleri

• TCMB tebliğleriyle belirlenmektedir. En sık 14 günde bir değiştirilebilir..


TCMB Zorunlu Karşılıklar

Döviz Tesis İmkanı (%) ROK0 - 35 1,435-40 1,540-45 1,945-50 2,250-55 2,455-60 2,5

Altın Tesis İmkanı (%) ROK0 - 15 1,415- 20 1,520- 25 2,025 -30 2,5

Kaynak :TCMB

Rezerv Politikası

• Günlük alım satım ihaleleri..• Doğrudan müdahale..• Etki Kanalı: Döviz kuru oynaklığı..Spekülatif davranışlar

sonucunda kurlarda sağlıksız fiyat oluşumları gözlenmesi durumunda piyasaya alım ya da satım yönünde müdahale edilebilir

• Günlük ihale alım tutarı açıklaması «artık» önceden gerçekleştiriliyor. Bankalardan teklifler 15:30 -15:45 arasında alınır.


Beklentiler

CNBC- e / TGEÖrneklem :720 KişiKriterler : % 50 Bayan - % 50 Erkek

% 70 Büyük Şehirler – % 30 Kalan Tüm Türkiye % 40 (18-35 Yaş Grubu) - % 60 ( 36-55 Yaş Grubu)

TCMB – TUİK / TGE : Yaklaşık 4000 Kişi

Tüketici Güven Endeksleri

0,00

20,00

40,00

60,00

80,00

100,00

120,00

140,00

Oca

.05

May

.05

Eyl

.05

Oca

.06

May

.06

Eyl

.06

Oca

.07

May

.07

Eyl

.07

Oca

.08

May

.08

Eyl

.08

Oca

.09

May

.09

Eyl

.09

Oca

.10

May

.10

Eyl

.10

Oca

.11

May

.11

Eyl

.11

Oca

.12

May

.12

Eyl

.12

Oca

.13

May

.13

Eyl

.13

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

100,0

CNBC-e / TGE TCMB-TÜİK /TGE

CNBC-e Tüketici Güven Endeksi

40,0050,0060,0070,0080,0090,00

100,00110,00120,00130,00140,00

Oca

.02

Tem

.02

Oca

.03

Tem

.03

Oca

.04

Tem

.04

Oca

.05

Tem

.05

Oca

.06

Tem

.06

Oca

.07

Tem

.07

Oca

.08

Tem

.08

Oca

.09

Tem

.09

Oca

.10

Tem

.10

Oca

.11

Tem

.11

Oca

.12

Tem

.12

Oca

.13

Tem

.13

CNBC-e /TGE Soruları

1) Bugünlerde ekonomik açıdan ne durumda olduğunuzu öğrenmek istiyoruz.. Bir yıl öncesine

göre sizin (ve sizinle beraber olan ailenizin) durumu daha mı iyi, daha mı kötü, yoksa aynı

mı?

Daha İyi Daha Kötü Aynı Fikrim Yok

2) Geleceğe baktığınızda, önümüzdeki bir yılda sizin ve ailenizin ekonomik açıdan daha iyi,

daha kötü ya da aynı durumda olup olmayacağı konusunda ne düşünüyorsunuz?


3) Bir ay öncesine göre Türkiye ekonomisinin durumuna ilişkin görüşünüz nedir?


4) Sizce önümüzdeki 12 ay içinde Türkiye ekonomisi daha mı iyi, daha mı kötü olacak, yoksa

aynı mı kalacak?


5) Sizce içinde bulunduğumuz dönem, televizyon, buzdolabı, mobilya gibi dayanıklı tüketim

malları ile otomobil ve konut almak için iyi mi kötü mü?

İyi Kötü Fikrim Yok

Ekonomide Büyüme

Fixed Income ------ GSYİH Bono

(bono - tahvil) GSYİH Bono

Hisse Senedi ------- GSYİH H S

Piyasası GSYİH H S

Döviz Piyasası ------ GSYİH $

GSYİH $

Enflasyon

Fiyat Endeksleri

• TÜFE (Tüketici Fiyat Endeksi)

• ÜFE (Üretici Fiyat Endeksi)

** TÜFE endeksi tüketimde en çok kullandığımız mal ve hizmetlerden hesaplanır. ÜFE ise üretimde en çok kullanılan mallardan hesaplanır. İki endeks arasındaki en büyük farklardan birisi TÜFE endeksinin hizmet sektörünü (taksi, lokanta fiyatları gibi) içermesidir.

ÜFE maliyet, TÜFE talep enflasyonunun temel göstergeleridir. ÜFE endeksiTÜFE endeksinden yüksekse ve bu fark açılarak devam ediyorsa yaşananenflasyon ağırlıklı olarak maliyet enflasyonudur.

Fiyat Endeksleri Nasıl Hazırlanıyor ?

• Endeks Değeri (Cari Dön. Değ. / Baz Dön. Değ.) *100

ÖrnekFiyat endeksi öncelikle tek bir üründen başlar,

2004 2005 2006 2007Ekmek Fiy. (Krş) 15 20 25 30Ekmek Fiy. Ends. 100 133 167 200

• Daha sonra bir sektör için ağırlıklandırılmış endeks oluşturulur;

2004 2005 2006 2007Ekm. Fiy. End. 100 133 167 200Süt Fiy. End. 100 148 175 240Gıda Fiy. End. 100 138 169 212

• Sonunda tüm sektörler için endeks oluşturulur; 2004 2005 2006 2007Gıda 100 138 169 212Tekstil 100 133 178 261Konut 100 138 170 218...............Eğlence 100 141 192 273Ulaşım 100 139 189 152Genel 100 136 182 262

+% 33,8+% 33,8

TÜFE Endeks Değerleri ve Değişim Oranları, 2003:100

2013 – Enflasyon Hedefi……2013 – Enflasyon Hedefi……

Tüketici Fiyatları Endeksi ve Değişim Oranları (2003=100), 2005 - 2013Yıl Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık

Year January February March April May June July August September October November December2009 160,90 160,35 162,12 162,15 163,19 163,37 163,78 163,29 163,93 167,88 170,01 170,912010 174,07 176,59 177,62 178,68 178,04 177,04 176,19 176,90 179,07 182,35 182,40 181,852011 182,60 183,93 184,70 186,30 190,81 188,08 187,31 188,67 190,09 196,31 199,70 200,852012 201,98 203,12 203,96 207,05 206,61 204,76 204,29 205,43 207,55 211,62 212,42 213,232013 216,74 217,39 218,83 219,75 220,07 221,75 222,44 222,21 223,91 227,942009 0,29 -0,34 1,10 0,02 0,64 0,11 0,25 -0,30 0,39 2,41 1,27 0,532010 1,85 1,45 0,58 0,60 -0,36 -0,56 -0,48 0,40 1,23 1,83 0,03 -0,302011 0,41 0,73 0,42 0,87 2,42 -1,43 -0,41 0,73 0,75 3,27 1,73 0,582012 0,56 0,56 0,41 1,52 -0,21 -0,90 -0,23 0,56 1,03 1,96 0,38 0,382013 1,65 0,30 0,66 0,42 0,15 0,76 0,31 -0,10 0,77 1,802009 0,29 -0,06 1,05 1,07 1,71 1,83 2,08 1,78 2,18 4,64 5,96 6,532010 1,85 3,32 3,93 4,55 4,17 3,59 3,09 3,50 4,77 6,69 6,72 6,402011 0,41 1,14 1,57 2,45 4,93 3,43 3,00 3,75 4,53 7,95 9,82 10,452012 0,56 1,13 1,55 3,09 2,87 1,95 1,71 2,28 3,34 5,36 5,76 6,162013 1,65 1,95 2,63 3,06 3,21 4,00 4,32 4,21 5,01 6,902009 9,50 7,73 7,89 6,13 5,24 5,73 5,39 5,33 5,27 5,08 5,53 6,532010 8,19 10,13 9,56 10,19 9,10 8,37 7,58 8,33 9,24 8,62 7,29 6,402011 4,90 4,16 3,99 4,26 7,17 6,24 6,31 6,65 6,15 7,66 9,48 10,452012 10,61 10,43 10,43 11,14 8,28 8,87 9,07 8,88 9,19 7,80 6,37 6,162013 7,31 7,03 7,29 6,13 6,51 8,30 8,88 8,17 7,88 7,71

TÜİK, Tüketici Fiyatları Endeksi, Ekim 2013

Endeks Index

Bir önceki aya göre değişim (%) Monthly rate of change (%)

Bir önceki yılın Aralık ayına göre değişim (%) Rate of change on December of the previous year (%)

Bir önceki yılın aynı ayına göre değişim (%) Annual rate of change (%)

TÜFE Değişim Oranları, 2003:100

Ana Harcama Gruplarına göre Tüketici Fiyatları Endeksi ve Değişim Oranları (2003=100), Ekim 2013

Ana Harcama GruplarıHarcama

Grubu Ağırlıkları

Bir önceki aya göre değişim

oranı (%)

Bir önceki yılın Aralık ayına

göre değişim oranı (%)

Bir önceki yılın aynı ayına göre

değişim oranı (%)

Endeks

TÜRKİYE 100,00 1,80 6,90 7,71 227,94

Gıda ve alkolsüz içecekler Food and non-alcoholic beverages

24,09 3,91 9,56 11,13 241,62

Alkollü içecekler ve tütün Alcoholic beverages and tobacco

5,07 -0,73 14,28 14,30 396,99

Giyim ve ayakkabı Clothing and footwear

6,83 9,56 4,24 9,12 160,43

Konut Housing, water, electricity, gas and other fuels

16,68 0,36 3,46 4,29 266,00

Ev eşyası Furnishings, household equipment, routine maintenance of the house

7,28 1,58 5,20 5,64 178,86

Sağlık Health

2,22 0,20 3,24 3,24 134,66

Ulaştırma Transportation

17,99 0,34 8,66 7,32 224,11

Haberleşme Communications

4,64 0,00 1,75 3,11 123,08

Eğlence ve kültür Recreation and culture

2,95 0,62 4,30 3,79 163,47

Eğitim Education

1,91 0,28 10,04 10,14 232,74

Lokanta ve oteller Hotels, cafes and restaurants

6,18 0,94 8,28 9,42 304,32

Çeşitli mal ve hizmetler Miscellaneous goods and services

4,16 -0,41 2,04 2,18 257,65

ÜFE Endeks Değişim Oranları, 2003:100

Ağırlık(%)

Bir önceki aya göre değişim oranı (%)

Bir önceki yılın Aralık ayına göre değişim oranı (%)

Bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranı (%)

Endeks

Weight(%)

Monthly change (%) Rate of change on December of the previous year (%)

Annual change (%) Index

100,00 0,69 5,15 6,77 220,06

16,34 4,43 4,06 0,59 222,62

83,66 0,00 5,36 8,03 218,65

3,06 1,15 12,26 12,53 330,50

72,14 -0,08 6,76 6,18 212,05

8,46 0,24 -9,04 17,81 239,52

TÜİK, Üretici Fiyatları Endeksi, Ekim 2013

İmalat sanayiManufacturing industry

Elektrik, gaz ve suElectricity, gas and water

Sektörlere Göre Üretici Fiyatları Endeksi ve Değişim Oranı (%) (2003=100), Ekim 2013

Sektörler ve alt sektörler

Sections and divisions

GenelGeneral

TarımAgriculture

SanayiIndustry

Madencilik ve taşocakçılığıMining and stone quarrying

ALT GRUP MADDE ANA GRUPANA GRUPLAR SAYISI SAYISI AĞIRLIKLARI (2013)1.Gıda ve Alkolsuz İçecekler 2 130 24,092.Alkollü İçecekler ve Tütün 2 5 5,073. Giyim ve Ayakkabı 2 62 6,834. Konut ve Kira 4 13 16,685. Ev Eşyası 6 63 7,286.Sağlık 3 17 2,227.Ulaştırma 3 31 17,998.Haberleşme 3 14 4,649. Eğlence ve Kültür 6 45 2,9510. Eğitim 5 8 1,9111. Lokanta ve Oteller 2 14 6,1812. Çeşitli Mal ve Hizmetler 6 35 4,16TOPLAM 44 437 100

Kaynak: TÜİK

TÜFE Sepet Bilgileri, 2003;100

ÜFE Sepet Bilgileri, 2003:100Madde Sayısı Sektör Ağırlıkları (2013)

Ana SektörlerTarım, Avcılık, Ormancılık 106 16,34Madencilik ve Taşocakçılığı 29 3,06İmalat Sanayi 647 72,14Elektrik, Gaz ve Su 6 8,46Toplam 788 100Kaynak:TÜİK

Enflasyon Fixed Income -------- TÜFE Bono

(bono - tahvil) TÜFE Bono

Hisse Senedi ------- TÜFE H S

Piyasası TÜFE H S

Döviz Piyasası ------ TÜFE $

TÜFE $

Parasal Büyüklükler

Mali Piyasalar

Bankacılık sektörü aktifleri, bir önceki yıla kıyasla 2013 Haziran ayı itibariyle %19,9 artarak 1,527 trilyon TL büyüklüğüne ulaşmıştır.

Bankacılık sektörünün sermaye yeterlilik oranı %16,34 düzeyindedir.

Para Arzı Verileri (BİN TL)

08/11 01/11 28/12 09/112013 2013 2012 2012

PARA ARZI M1= 193.201.478 196.882.517 167.404.849 152.404.209 Dolaşımdaki Para 68.387.735 67.768.497 54.565.770 56.115.172

Dolaşıma Çıkan Banknot + Madeni Para 76.972.593 76.805.653 62.480.743 62.274.341 Banka Kasaları (-) 8.584.858 9.037.156 7.914.973 6.159.169

+ Vadesiz Mevduat (TL) 84.397.013 88.556.255 75.304.164 62.060.586 Mevduat Bankaları 77.033.556 81.110.190 69.804.729 57.444.598 Katılım Bankaları 7.348.941 7.434.555 5.432.662 4.589.195 TCMB 14.516 11.510 66.773 26.793

+ Vadesiz Mevduat (YP) 40.416.730 40.557.765 37.534.915 34.228.451 Mevduat Bankaları 37.212.402 37.214.123 34.721.731 31.711.551 Katılım Bankaları 3.195.527 3.334.901 2.788.571 2.487.606 TCMB 8.801 8.741 24.613 29.294

M2= M1 + 854.998.341 851.198.757 731.770.726 711.123.308 Vadeli Mevduat (TL) 455.925.258 452.132.280 400.391.910 397.105.828

Mevduat Bankaları 428.661.547 425.047.181 377.583.578 374.738.307 Katılım Bankaları 27.263.711 27.085.099 22.808.332 22.367.521 TCMB - - - -

+ Vadeli Mevduat (YP) 205.871.605 202.183.960 163.973.967 161.613.271 Mevduat Bankaları 191.481.273 188.048.829 152.471.859 149.754.607 Katılım Bankaları 14.390.332 14.135.131 11.502.108 11.858.664 TCMB - - - -

M3= M2+ 897.008.937 893.018.051 774.651.752 752.780.423 Repo 8.301.819 5.295.882 7.033.800 6.465.317 + Para Piyasası Fonları 11.605.990 13.078.337 17.289.299 18.139.614 + İhraç Edilen Menkul Kıymetler 22.102.787 23.445.075 18.557.927 17.052.184

Kaynak:TCMBKaynak:TCMB

Kamu Finansmanı

Kamu Kesimi Borçlanma Gereği (KKBG)

(Toplam Kamu Açığı / GSYİH) (%)

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012*1) Merkezi Yönetim Bütçesi 15,99 14,2 8,84 5,42 1,25 0,61 1,61 1,78 5,5 3,6 1,4 2,2

2) KİT'ler 0,6 -0,71 -0,58 -0,31 -0,13 -0,49 -0,12 0,11 0,5 -0,64 -0,02 0,1

3) Diğer -0,2 -0,9 -0,92 -1,47 -1,44 -2,09 -1,39 -0,79 -0,6 -0,67 -0,74 -0,6Toplam (KKBG) 16,33 12,59 7,33 3,64 -0,32 -1,97 0,10 1,10 5,40 2,29 0,64 1,70

Kaynak: Kalkınma Bakanlığı

*Tahmin

(Bin TL.)

Ocak-Aralık,2012 Bütçe Tahmini

Harcamalar 360.491.300 350.948.3181-Faiz Hariç Harcama 312.075.252 300.698.318 Personel Giderleri 86.455.340 81.692.195 Sosyal Güv.Kur. Devlet Primi 14.725.295 14.278.805 Mal ve Hizmet Alımları 32.503.863 28.858.929 Cari Transferler 129.265.928 130.220.180 Sermaye Giderleri 34.184.700 27.913.538 Sermaye Transferleri 5.969.735 4.242.856 Borç Verme 8.970.391 8.624.895 Yedek Ödenekler 0 4.866.9202-Faiz Harcamaları 48.416.048 50.250.000Gelirler 331.700.350 329.844.8171-Genel Bütçe Gelirleri 320.277.444 321.725.928

Vergi Gelirleri 278.751.067 277.676.933 Teşebbüs ve Mülkiyet Gelirleri 13.976.332 9.234.993 Alınan Bağış ve Yardımlar ile Özel Gelirler 1.577.284 1.183.357 Faizler, Paylar ve Cezalar 22.587.565 21.903.204 Sermaye Gelirleri 2.049.488 11.458.046Alacaklardan Tahsilat 1.335.708 269.395

2-Özel Bütçeli İdarelerin Öz Gelirleri 9.084.883 6.090.9923-Düzen. ve Denet. Kurumların Gelirleri 2.338.023 2.027.897Bütçe Dengesi -28.790.950 -21.103.501Faiz Dışı Denge 19.625.098 29.146.499

2012 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE GERÇEKLEŞMELERİ

(Bin TL.)

Ocak- Ekim 2013 Bütçe Tahmini

Harcamalar 327.728.372 404.045.6691-Faiz Hariç Harcama 281.481.341 351.045.669 Personel Giderleri 81.757.088 97.224.270 Sosyal Güv.Kur. Devlet Primi 13.406.576 16.790.730 Mal ve Hizmet Alımları 24.312.287 33.443.997 Cari Transferler 122.968.992 151.287.198 Sermaye Giderleri 26.877.276 33.488.724 Sermaye Transferleri 4.887.548 5.103.162 Borç Verme 7.271.574 11.115.035 Yedek Ödenekler 0 2.592.5532-Faiz Harcamaları 46.247.031 53.000.000Gelirler 320.064.447 370.094.5361-Genel Bütçe Gelirleri 309.707.394 361.134.548

Vergi Gelirleri 266.284.840 317.948.666 Teşebbüs ve Mülkiyet Gelirleri 12.299.676 9.124.667 Alınan Bağış ve Yardımlar ile Özel Gelirler 1.530.130 2.045.922 Faizler, Paylar ve Cezalar 19.738.660 22.442.928 Sermaye Gelirleri 9.670.710 9.286.631Alacaklardan Tahsilat 183.378 285.734

2-Özel Bütçeli İdarelerin Öz Gelirleri 8.034.203 6.617.8383-Düzen. ve Denet. Kurumların Gelirleri 2.322.850 2.342.150Bütçe Dengesi -7.663.925 -33.951.133Faiz Dışı Denge 38.583.106 19.048.867

2013 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ

% 3

Bütçe Açığı / GSYİH (%), 2012

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Ireland

England

Greece

Spain

Portugal

France

Italy

Belgium

Hungary

Turkey

Merkezi Yönetim Borcu (Temmuz 2013)

Türkiye’nin toplam dış borç (kamu+özel) stoku yaklaşık 350 milyar dolar.

Toplam Kamu Borcu (dış + iç) yaklaşık 300 milyar dolar..

Merkezi Yönetim İç Borcu StokuMerkezi Yönetim İç Borcu Stoku MERKEZİ YÖNETİM DIŞ BORÇ STOKU (*) (**)

(Milyon ABD Doları)

2013 Temmuz

Kredi 29.768

Uluslararası Kuruluşlar 17.900

(IMF) (0)

(SDR Tahsisatı) (***) (1.453)

Hükümet Kuruluşları 5.418

Diğer 6.449

Tahvil 52.570

TOPLAM 82.337

Milyar TL %

YURT İÇİ YERLEŞİKLER 324,5 76,4

Bankacılık Kesimi 210,5 49,6

Kamu Bankaları 85,5 20,1

Özel Bankalar 97,9 23,1

Yabancı Bankalar 23,6 5,6

Kalkınma ve Yatırım Bankaları 3,5 0,8

Banka Dışı Kesim (*) 106,7 25,1

Gerçek Kişiler 2,9 0,7

Tüzel Kişiler 85,1 20,0

Menkul Kıymet Yatırım Fonları 18,8 4,4

TCMB (**) 7,2 1,7

YURTDIŞI YERLEŞİKLER 100,2 23,6

TOPLAM 424,7 100

2013Temmuz

Kaynak:IMF

% 60

Kamu Borcu / GSYİH (%), 2012

020406080

100120140160180200220240260

Japa

n

Gre

ece

Italy

Icel

and

Bel

gium

Irela

nd

US

A

Fran

ce

Por

tuga

l

Eng

land

Hun

gary

Ger

man

y

Indi

a

Spa

in

Net

herla

nds

Bra

zil

Pol

and

Nor

way

Fınl

and

Den

mar

k

Mex

ico

Cze

ch R

ep.

Slo

vaki

a

Cro

atia

Turk

ey

Sw

eden

Rom

ania

Kor

ea

Indo

nesi

a

Luxe

mbu

rg

Chi

na

Sau

di A

rabi

a

Ödemeler Dengesi

Bazı Tanımlar

• Ödemeler dengesi bir ülkenin dış dünya ile olan her türlü Ödemeler dengesi bir ülkenin dış dünya ile olan her türlü mal, hizmet ve sermaye alışverişini gösteren bir akım mal, hizmet ve sermaye alışverişini gösteren bir akım tablosudur.tablosudur.

• Cari İşlemler Hesabı yedi ana başlıktan hesaplanır;Cari İşlemler Hesabı yedi ana başlıktan hesaplanır;- İhracat (f.o.b) İhracat (f.o.b) ( Taşıma ve Sigorta maliyeti hariç)( Taşıma ve Sigorta maliyeti hariç)

- İthalat (f.o.b)İthalat (f.o.b)- Hizmet Gelirleri Hizmet Gelirleri (Turizm, Taşımacılık, Banka ve Sigorta, Yurt Dışı Müteahhitlik +)(Turizm, Taşımacılık, Banka ve Sigorta, Yurt Dışı Müteahhitlik +)

- Hizmet GiderleriHizmet Giderleri(Turizm, Taşımacılık, Banka ve Sigorta, Yurt Dışı Müteahhitlik -) (Turizm, Taşımacılık, Banka ve Sigorta, Yurt Dışı Müteahhitlik -)

- Gelirler Dengesi –Gelir Gelirler Dengesi –Gelir (K(Kââr ve faiz transferleri +)r ve faiz transferleri +)

- Gelirler Dengesi –Gider Gelirler Dengesi –Gider (K(Kââr ve faiz transferleri -)r ve faiz transferleri -)

- Cari Transferler Cari Transferler (Havale yoluyla transfer edilen işçi gelirleri, bedelli askerlik gelirleri.)(Havale yoluyla transfer edilen işçi gelirleri, bedelli askerlik gelirleri.)

Bazı Tanımlar

• Finans Hesabı altı ana gruba ayrılır;Finans Hesabı altı ana gruba ayrılır;

- Yurtdışında doğrudan yatırımlar (Yurtdışında doğrudan yatırımlar (Örnek; tekstil firmalarının Mısır’da fabrika açması)Örnek; tekstil firmalarının Mısır’da fabrika açması)

- Yurtiçinde doğrudan yatırımlar (- Yurtiçinde doğrudan yatırımlar (Örnek; yabancı firmaların Türkiye’de aldığı bankalar, Örnek; yabancı firmaların Türkiye’de aldığı bankalar, gayrimenkuller…) gayrimenkuller…)

- Portföy Hesabı Varlıklar - Portföy Hesabı Varlıklar (Türk vatandaşlarının dışarıda aldığı menkul değerler, Brezilya (Türk vatandaşlarının dışarıda aldığı menkul değerler, Brezilya bonosu, Çin hisse senedi…)bonosu, Çin hisse senedi…)

- Portföy Hesabı Yükümlülükler (- Portföy Hesabı Yükümlülükler (Yabancıların Türkiye’de aldığı hisse senetleri ve Yabancıların Türkiye’de aldığı hisse senetleri ve tahviller..) (Sıcak Paranın Büyük Bölümü)tahviller..) (Sıcak Paranın Büyük Bölümü)

- Diğer Yatırımlar Varlıklar - Diğer Yatırımlar Varlıklar (Türkiye’den dışarıya açılan krediler)(Türkiye’den dışarıya açılan krediler)

- Diğer Yatırımlar Yükümlülükler - Diğer Yatırımlar Yükümlülükler (Türkiye’nin dışarıdan kullandığı krediler) (Türkiye’nin dışarıdan kullandığı krediler)

ÖDEMELER DENGESİ ANALİTİK SUNUM (*) 2012 2013(Milyon ABD Dolar) 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 (**) Ocak-Eylül Ocak-Eylül

A- CARİ İŞLEMLER HESABI -21.449 -31.836 -37.781 -40.438 -12.168 -45.447 -75.092 -48.505 -38.370 -49.0001. İhracat f.o.b. 78.365 93.613 115.361 140.800 109.647 120.902 143.396 163.218 120.138 120.8622. İthalat f.o.b. -111.445 -134.671 -162.213 -193.821 -134.497 -177.315 -232.535 -228.553 -170.981 -181.462

Mal Dengesi -33.080 -41.058 -46.852 -53.021 -24.850 -56.413 -89.139 -65.335 -50.843 -60.6003. Hizmetler Dengesi: Gelir 27.958 26.195 29.928 36.978 35.653 36.279 40.668 43.150 32.229 35.4134. Hizmetler Dengesi: Gider -11.942 -12.210 -15.974 -18.161 -17.072 -19.621 -20.538 -20.549 -14.998 -17.141

Mal ve Hizmet Dengesi -17.064 -27.073 -32.898 -34.204 -6.269 -39.755 -69.009 -42.734 -33.612 -42.3285. Gelir Dengesi: Gelir 3.644 4.418 6.423 6.889 5.164 4.477 3.952 5.034 3.636 3.4126. Gelir Dengesi: Gider -9.483 -11.074 -13.531 -15.255 -13.472 -11.692 -11.793 -12.188 -9.352 -10.846

Mal, Hizmet ve Gelir Dengesi -22.903 -33.729 -40.006 -42.570 -14.577 -46.970 -76.850 -49.888 -39.328 -49.7627. Cari Transferler 1.454 1.893 2.225 2.132 2.409 1.523 1.758 1.383 958 762

B. SERMAYE HESABIC. FİNANS HESABI 42.685 42.689 49.287 34.730 10.123 59.061 66.698 70.204 51.921 54.1828. Yurtdışında Doğrudan Yatırım -1.064 -924 -2.106 -2.549 -1.553 -1.464 -2.349 -4.074 -3.132 -1.9199. Yurtiçinde Doğrudan Yatırım 10.031 20.185 22.047 19.760 8.663 9.036 16.047 13.024 10.500 8.69810. Portföy Hesabı-Varlıklar -1.233 -3.987 -1.947 -1.244 -2.711 -3.524 2.688 2.657 1.766 2.42811. Portföy Hesabı-Yükümlülükler 14.670 11.402 2.780 -3.770 2.938 19.617 19.298 38.132 22.577 16.64512. Diğer Yatırımlar-Varlıklar -553 -13.479 -4.969 -12.058 10.987 7.012 11.136 -565 2.451 48913. Diğer Yatırımlar-Yükümlülükler 20.834 29.492 33.482 34.591 -8.201 28.384 19.878 21.030 17.759 27.841

D. NET HATA VE NOKSAN 1.964 -228 517 3.011 2.879 1.405 9.433 1.166 4.573 5.109

GENEL DENGE 23.200 10.625 12.015 -2.758 791 14.968 1.014 22.821 18.081 10.215

Altın Fiyatları

Uluslararası Derecelendirme

STANDARD AND POORS VE MOODY'S'İN KREDİ NOTLARI VE ANLAMLARI

YATIRIM DERECELERİ SPEKÜLATİF DERECELERMoody's S & P Moody's S & PAaa En yüksek kalite, sağlam. AAA Ba1 Spekülatif özelliktedir. BB+

Yalnızca küçük bir yatırım Ba2 Belirsizlikler taşırlar. BBriski taşırlar. Ba3 BB-

Aa1 En yüksek dereceden düşük bir AA+ B1 Yatırım niteliği taşımaz. B+Aa2 farklılığa sahip olmakla birlikte, Aa B2 Borçlanma şartlarına uymama BAa3 yine yüksek dereceli ve sağlamdır. AA- B3 ihtimali yüksektir. B-

A1 Ortanın üstündedir. Sağlam ve A+ CAA1 Kısa dönemli riski dahi CCC+A2 güvenilir olmakla birlikte ekonomik A Caa2 oldukça yüksektir. CCCA3 şartlardan etkilenebilir. A- Caa3 CCC-

BAA1 Orta derecelidir. Uzun vadede BBB+ Tamaman spekülatiftir.Baa2 risklidir. Hem yatırım hem de BBB CA Geri ödeme hemen hemen CCBaa3 spekülatif özellikler taşırlar BBB- imkansızdır.

C En düşük kalite, CEn yüksek risk.

S & P Türkiye Derecelendirmeleri Tarih Derece 26 Mart 2013 BBB Durağan 01 Mayıs 2012 BBB (-) Durağan 20 Eylül 2011 BBB (-) Pozitif 19 Şubat 2010 BB + Pozitif 17 Eylül 2009 BB Durağan 13 Kasım 2008 BB Negatif 31 Temmuz 2008 BB Durağan 03 Nisan 2008 BB Negatif 28 Haziran 2006 BB Durağan 23 Ocak 2006 BB Pozitif 17 Ağustos 2004 BB Durağan 08 Mart 2004 BB (-) Pozitif 16 Ekim 2003 B (+) Durağan 28 Temmuz 2003 B - Durağan 7 Kasım 2002 B (-) Durağan 9 Temmuz 2002 B (-) Negatif 26 Haziran 2002 B (-) Durağan 29 Ocak 2002 B (-) Pozitif

S & P Türkiye Derecelendirmeleri Tarih Derece 30 Kasım 2001 B (-) Durağan 14 Temmuz 2001 B (-) Negatif 16 Nisan 2001 B (-) Durağan 23 Şubat 2001 B - Negatif 24 Nisan 2000 B (+) Pozitif 10 Aralik 1999 B - Pozitif 21 Ocak 1999 B – Durağan 11 Ağusos 1998 B – Pozitif 13 Aralık 1996 B – Durağan 17 Temmuz 1996 B (+) - Negatif 18 Ekim 1995 B (+) - Durağan 24 Temmuz 1995 B (+) – Pozitif 16 Ağustos 1994 B (+) - Durağan 29 Nisan 1994 B (+) - Negatif 22 Mart 1994 BB – Negatif 14 Ocak 1994 BBB (-) – Negatif 3 Mayıs 1993 BBB – Negatif 4 Mayıs 1992 BBB - Durağan

Argentina B - Stable Ecuator B - StableAustralia AA + Negative Egypt CCC + StableAustria AA + Stable El Salvador BB - StableBahrain BBB Stable EU AAA StableBarbados BBB- Stable Finland AAA NegativeBelgium AA Negative France AA + NegativeBelize B-Stable Germany AAA StableBermuda AA Negative Greece B - NegativeBolivia BB - Positive Hungary BB + NegativeBotswana A Negative Hong Kong AA + StableBrazil A - Stable Iceland BBB NegativeBulgaria BBB Stable India BBB - StableCanada AAA Stable Indonesia BB + PositiveChile AA - Stable Ireland BBB +NegativeChina AA - Stable Isle of Man AA + StableColombia BBB + Stable Israel AA + StableCook Islands B + Stable Italy BBB + NegativeCosta Rica BB + Stable Jamaica SDCrotia BBB - Negative Japan AA - NegativeCyprus CCC + Negative Jordan BB StableCzech Rep. AA Stable Kazakhstan BBB + StableDenmark AAA Stable Korea AA - StableDominican Rep. B + Positive Kuwaıt AA - Stable

Source: S & P

S & P Sovereign Ratings List July 2013

Latvia BBB Stable Quatar AA - StableLebanon B Positive Romania BB + StableLiechtenstein AAA Stable Russia BBB + StableLithuania BBB Negative Senegal B + NegativeLuxembourg AAA Negative Singapore AAA StableMalaysia A + Stable Slovak Rep. A + NegativeMalta A - Negative Slovenia A +NegativeMexico A - Stable South Africa BBB + StableMacedonia BB Stable Spain BBB + NegeativeMongolia BB Negative Surianame BB - PositiveMorocco BBB + Stable Sweden AAA StableNetherlands AAA Negative Switzerland AAA StableNew Zealand AAA Stable Taiwan AA - NegativeNorway AAA Stable Thailand A - StableNigeria B + Stable Trinidad & Tob. A - PositivePakistan B - Stable Tunisia BB - StablePanama BBB Stable Turkey BBB - StablePapua New Guinea B + Stable Ukrania B + PositiveParaguay BB Stable UK AAA NegativePeru BBB Stable USA AA +StablePhilippines BB + Stable Uruguay BBB - StablePoland A Stable Venezuela BB - StablePortugal BB Negative Vietnam BB + Negative

Source: S & P

S & P Sovereign Ratings List, July 2013

S&P Temel Derecelendirme Kriterleri

• Politik Risk• Ekonomik Yapı• Gelir Dağılımı• Ekonomik Büyüme Beklentileri• Mali Esneklik (Fiscal Flexibility)• Kamu Kesimi Borç Yükü• Fiyat İstikrarı• Ödemeler Dengesi Esnekliği• Dış Borç ve Likidite

Veri Yayın Takvimi

Gün (Ay İçinde) Kurum AdresEnflasyon 3 TUİK www.tuik.gov.trSanayi Üretimi 8 TUİK www.tuik.gov.trOtomobil Satışları 11-- 12 OSD www.osd.org.trKapasite Kullanımı 25-26 TCMB www.tcmb.gov.trDış Ticaret 30 - 31 TUİK www.tuik.gov.trÖdemeler Dengesi 10 -- 12 TCMB www.tcmb.gov.trMerkezi Yön. Bütçesi 18 --20 Maliye Bakanlığı www.maliye.gov.trİç Borç Stoğu 20 Hazine www.hazine.gov.trParasal Veriler Her hafta Perşembe TCMB www.maliye.gov.trİktisadi Yön. Ank 25-26 TCMB www.tcmb.gov.trReel Kur Endeksi 3 -- 5 TCMB www.tcmb.gov.trİşsizlik 15-16 TUİK www.tuik.gov.trTük. Güven End. 1 -- 14 CNBC-e www.ntvmsnbc.com

Tük. Güven End. 29 - 30 TUİK - TCMB www.tuik.gov.trEkonomik Büyüme 31 Mart, 11 Haziran TUİK www.tuik.gov.tr

10 Eylül, 10 AralıkBeklenti Anketi 14-15 TCMB www.tcmb.gov.tr

* Para Politikası Simulasyonu; www.frbsf.org/education/activities/chairman

CALIBRI BOLD 42 ptCALIBRI BOLD 42 ptTEŞEKKÜR EDERİZ.TEŞEKKÜR EDERİZ.