MENTAL HEALTH SERVICE PLAN ส ำนกบรหำรระบบบรกำรสขภำพจต

กรมสขภำพจต

แนวทางการท างานของการปฏรประบบสขภาพ

• ระบบเขตสขภาพ (AREA HEALTH BOARD)

• การจดระบบการดแลแบบ self-containment, referral cascade และ network management

• กลไกการก ากบเขตสขภาพ 13 ทศทาง (SERVICE PLAN) โดยเนนปญหาส าคญทมผลตอระบบบรการสขภาพไทย

ระบบเขตสขภาพ• แบงตำมพนท ทมปญหำคลำยกน

• มขนำด จ ำนวนประชำกรมำกพอ มประสทธภำพในกำรลงทน

• พฒนำใหสำมำรถพงตนเองได

• ใหบรกำรอยำงไรรอยตอ

• บรณำกำรนโยบำย งบประมำณ วชำกำร ขอมล เขำดวยกน

• สนบสนนใหผปฏบตมสวนส ำคญในกำรออกแบบบรกำร

การปฏรประบบสขภาพ

EC

1

Self Care

2

3Referral Cascade Management System

ลด refer in เขา รพศ/รพท/รพ node

Self Contained : ระยะเวลารอคว CMI

Seamless Service Network

Management : ลด refer out จากเขต

RS

RS

เขตบรการสขภาพ

: จดบรการส าหรบประชาชน 4-5 ลาน

คน โดยเนนบรการตามService Plan 10

สาขา พฒนาปฐมภมสมบรณแบบ

ครอบคลมพฒนาทตยภมทส าคญ จ าเปน

ใหเบดเสรจในเขตบรการสขภาพ

ทกระดบดวยคณภาพ มาตรฐาน

จดปจจยสนบสนน คน เงน

ของ ทเพยงพอส าหรบพฒนา

ระบบบรหารจดการภายใต

คกก.เขตบรการสขภาพ

กลไกการขบเคลอน Service Plan

SERVICE PLAN DEVELOPMENT

• SITUATIONAL ANALYSIS : WORLD, NATION

• GAP IDENTIFICATION + PRIORITISING PROBLEMS

• SERVICE PLAN CENTRAL TRACT REGIONAL PROVINICIAL

• 6 BUILDING BLOCK TOOLS (WHO)

• RESOURCE MOVEMENT

• REGULATION

• MONITORING AND EVALUATION

Mental Health Gap

Mental Health Gap

The treatment gap in mental health care

Kohn R, Saxena S, Levav I, Saraceno B. The treatment gap in mental health care. Bulletin of the World Health Organization 2004;82:858-866

Mental disorders Prevalence Americas Europe Westernpacific

Thailand

schizophrenia 0.8 56.8 17.8 35.9 58.19

depression 2.2 56.9 45.4 48.1 74.7

dysthymia 0.3 48.6 43.9 50.0 NA

Bipolar disorder 0.4 60.2 39.9 52.6 NA

Panic disorders 0.3 55.4 47.2 66.7 62.3

GAD 0.9 49.6 62.3 55.6

Alcohol abuse

and dependence

10.9 72.6 92.4 71.6 97.7

Mental Health Gap

Thailand treatment gap in mental health care

Mental disorders Prevalence % accessibility % Treatment gap

ADHD/LD 5% (3.5M) 3.9% 96.1%

Mental retardation 1% (0.6M) 5.2% 94.6%

Autistic 1% (0.6M) 1.2% 98.8%

ACCESS TO CARE IS THE MAJOR PROBLEMS

45%

สถานการณ ปจจบนปญหาสขภาพจต จตเวชและยาเสพตด ป2559

37%

พวงบรการ กรมจต ส านกปลด หนวยงานอน เอกชน รวม อตราตอแสน

เขตท 1 13 24 19 4 64 1.13เขตท 2 0 5 3 0 8 0.44 เขตท 3 6 5 0 0 11 0.40เขตท 4 18 11 18 0 47 1.10เขตท 5 7 15 3 0 24 0.55เขตท 6 3 16 3 2 24 0.74เขตท 7 12 5 10 1 28 0.66เขตท 8 10 7 1 0 18 0.33เขตท 9 8 15 2 1 26 0.43 เขตท 10 9 5 0 0 14 0.38เขตท 11 9 11 0 0 20 0.61เขตท 12 8 14 7 0 29 0.63

กทม 25 3 116 27 171 3.19รวม 128 136 182 35 484 0.86

จ านวนจตแพทยทวไป แยกตามเขตบรการ Update 21 กรกฎาคม 2557

พวงบรการ กรมจต ส านกปลด อนๆ เอกชน รวมเขตท 1 3 7 2 0 12เขตท 2 0 3 0 0 3เขตท 3 0 1 0 0 1เขตท 4 3 3 3 0 9เขตท 5 2 4 0 0 6เขตท 6 11 4 0 0 15เขตท 7 3 1 2 0 6เขตท 8 0 1 0 0 1เขตท 9 3 3 0 0 6เขตท 10 2 1 0 0 3เขตท 11 2 4 0 0 6เขตท 12 1 3 2 0 6

กทม 12 3 30 6 51รวม 42 38 39 6 123

จ านวนจตแพทยเดกและวยรนแยกตามเขตบรการ Update 21 กรกฎาคม 2557

Mental Health GapMental Health Gapจ านวนเตยงจตเวชทสามารถรบไดจรง แยกตามเขตบรการ update ม.ค. 5858 2557พวงบรการ โรงพยาบาลจตเวช ตอแสน เขตบรการสขภาพ สป. ตอแสน รวม รพ.จตเวชและ สป. รวมตอแสน

เขตท 1 550 11.3 14 0.28 564 11.58เขตท 2 0 0 26 1.5 26 1.5

เขตท 3 60 2 0 0 60 2

เขตท 4 750 15.05 0 0 750 15.05เขตท 5 185 3.30 16 0.28 201 3.58เขตท 6 120 2.10 40 0.28 160 2.38เขตท 7 372 14.9 26 1.04 398 15.94เขตท 8 186 6.74 10 0.36 196 7.0เขตท 9 270 4.34 35 0.5 305 4.84เขตท 10 370 20.3 0 0 370 20.3เขตท 11 700 30.4 0 0 700 30.4เขตท 12 167 3.48 22 0.45 189 3.93กรงเทพฯ 500 8.78 0 0 500 8.78ทวประเทศ 4230 6.31 189 0.51 4,419 6.92

สถานการณ

• ACCESS : เขำถงบรกำรโรคจตเวชทส ำคญ : โรคจต โรคซมเศรำ โรคสรำและยำเสพตด

• COVERAGE : กำรจดบรกำรครอบคลมระบบบรกำรผปวยใน รพศ รพท รพ M1

• Quality : มำตรฐำนใหบรกำรสขภำพจตและจตเวชทวไปและเดก ยำและสำรเสพตด ระดบ รพศ. รพท. รพช.

• Safety : กำรลดอตรำกำรฆำตวตำย และพฤตกรรมรนแรง

Mental Health Gap

กลไกการจดบรการสขภาพจต

• ผปวยใน : บรการหอผ ปวยในท เขต 1, 8 (รพท.หนองบวล าพ) จ านวน 10 เตยง

บรการหอผ ปวยในทเขต 11 และ 12

• ผปวยนอก : มจตแพทย ทกจงหวด เปน 64 จงหวด คดเปนรอยละ 83.3

มพยาบาลจตเวช ทกจงหวด คดเปนรอยละ 100

มระบบการดแลสงคมจตใจและระบบการดแลวกฤตสขภาพจต คดเปนรอยละ 95.45 และ 98.48

• ระบบยำ : มการจดท าบญชยาจตเวชระดบเขต จงหวดและมการบรหารยาจตเวช 35 รายการ ในเขตสขภาพ 1,2,9,10 โดยมยาจตเวชต าสดคอ 25 ตว ในเขตสขภาพ 7

ผลทเกดขน

• ผลการท างาน : ทศทางการด าเนนงานชดเจนมากขน งานเรวขน เปนตวกระตน และท าใหผ ปวยเขาถงบรการมากขน ผ ปวยจตเวชไดรบการตดตามดแลอยางตอเนอง

ระบบสงตอดขน รพ.รบสงตองาย ผ ปวยในรพ.จตเวชบางแหง จ านวนลดลง

• ผใหบรการ : ตนตว มความร มทกษะมากขน เชน หมออายรกรรมดแลผ ปวยใหได มจตแพทยไปชวยพนท

• ชาวบาน : รจกงานจตเวชมากขน โดยเฉพาะโรคซมเศรา โรคจต มการทางานเชงรกสชมชน มการเยยมบานท าใหประชาชนเขาใจโรคจตเวช มการสรางความเขมแขงซงกนและกน เชอมตอสระดบอ าเภอ

• นวตกรรม ผลงานทเปน best practice ชดเจนและมจ านวนมากขน

ปญหาและความทาทาย

• ขอมลการเขาถงบรการโรคจต ยงมปญหาของขอมลทไมสามารถหาไดครบถวน ท าใหไมสามารถหาคาการเขาถงบรการสะสมเดมไดทงหมดจากฐานขอมลของ สนย.

• ปญหาระบบบรการผ ปวยใน ไมสามารถด าเนนการหอผ ปวยจตเวช ไดตามเปาหมาย จงจ าเปนตองใชการบรหารจดการแบบ referral cascade และท าใหขาดการเขาถงบรการในรายทจ าเปน

• ปญหาเรองโรครวมจตเวชและยาเสพตด ทไมมระบบบรการทบรณาการรวมกน (ไดแกไขโดยจดตงคณะกรรมการจตเวชและยาเสพตดไปแลว)

กำรบรกำร คน ระบบยำ ระบบขอมล งบประมำณ

- การเปด ward ดวยความไมพรอมของสถานทและงบ- ของบฯไมไดตามทขอ ตองใชงบประมาณ รพ.

- จตแพทยไมพอ พยาบาลจตเวชภาระงานและความชดเจนของงาน

- ความส าคญเรอง บญชยาจตเวช- ระบบยาไมเชอมโยงกนในแตละระดบ

- ปญหาการสงนอกเขต และการก าหนดแนวทางการสงตอ-ขอมลทยงไมสะทอนความเปนจรง

- งบประมาณไมเพยงพอ

การบรหารระบบ (6 BB) SP สขภาพจต จตเวช และยาเสพตด ป2559

ระบบสารสนเทศ Information system & sharing

ก าลงคนดานสขภาพ Health workforce

การเงน Financing

• จตแพทย รพ.ระดบ A , S อยางนอย 1 คน

• จตแพทยเดกและวยรน รพ.ระดบ A,S อยางนอย 1 คน • แพทยเวชศาสตรปองกนสาขาจตเวชชมชน รพ.ระดบ M1 อยางนอย 1 คน• แพทยผานอบรมเวชศาสตรยาเสพตด(5 วน) รพ.A,S,M1,M2,F1-3 อยางนอย 1 คน• พยาบาล PG จตเวข รพ.ระดบ A, S และ M1 อยางนอย 2-3 คน• พยาบาล PG จตเวชเดกและวยรน รพ.ระดบ A,S อยางนอย 1- 2 คน • พยาบาล PG ผใชยาและสารเสพตด รพ.A,S,M1 อยางนอย 1 คน• จนท.ผานการอบรมระยะสนการบ าบดรกษา(3-5วน)รพ.ทกระดบ อยางนอย 1 คน• เภสชกรผานการอบรมยาจตเวช รพ.ระดบ A,S,M1 อยางนอย 1– 2 คน • นกจตวทยา 1 คน รพ.ระดบ A,S,M1 อยางนอย 1 คน • นกสงคมสงเคราะห 1 คน รพ.ระดบ A,S,M1 อยางนอย 1 คน• นกกจกรรมบ าบด 1 คน รพ.ระดบ A,S อยางนอย 1 คน• นกเวชศาสตรการสอความหมาย รพ.ระดบ A,S อยางนอย 1 คน

• จงหวด มฐานขอมลผปวยจตเวชใน43 แฟม และระบบรายงานขอมล บสต. (สารเสพตดผดกม.) ระบบรายงานขอมลสรา บหร ดานบ าบดรกษาและตดตาม เชอมโยงระหวาง รพ.สป. เขตสขภาพ กรมวชาการ

• งบประมาณการบ าบดรกษา

คายาและวสดทางการแพทย คาบรการทางการแพทย ระบบผปวยนอก ระบบฉกเฉน และระบบผปวยในคาสงตอผปวยจตเวช เพอรบการรกษา

• งบประมาณพฒนาหนวยบรการ

คาปรบปรงสถานทส าหรบการดแล

ผปวยจตเวชและยาเสพตดระยะส น

• งบประมาณพฒนาบคลากร

• บรการเตยงผปวยจตเวช/ยาเสพตดภาวะเรงดวน (Acutecare) รพ.ระดบ A,S, M1

• บรการประเมนและแกไขเดกพฒนาการลาชารพช. F1 ขนไป• บรการบ าบดรกษาผปวยนอกจตเวชเดกรพช.F1ขนไป• ด าเนนการศนยเพอการคดกรองผตดยาเสพตด รอยละ 100• คลนกผปวยนอกยาเสพตดคณภาพรอยละ70

เทคโนโลย

• ยาจตเวชและยาบ าบดสารเสพตดทจ าเปน รพ.F3ขนไป

• อปกรณผกมดผปวยรพ.ทกระดบ• ชดตรวจปสสาวะหาสารเสพตด ระดบรพช.ขนไป

• รพ.สต. DSPM• รพช. TEDA4I• รพศ. TDSI

ธรรมาภบาล

Leadership & Governance

• คณะกรรมการ Service Plan ระดบเขต, จงหวด• ค าส ง คสช. ท 108/2557• คณะกรรมการ ศอ.ปส.สธ.,จงหวดทประสานงานระดบอ าเภอได• คณะอนกรรมการประสานงานเพอการบงคบใช พรบ.สขภาพจต พ.ศ.2551 ระดบจงหวด

• คณะกรรมการสถานบ าบดรกษาตาม พรบ.สขภาพจตพ.ศ.2551

Service Indicator Outcome Indicator

• ผปวยโรคจตเวชทส าคญเขาถงบรการเพมข น (โรคจต> 55 %, โรคซมเศรา> 43 %)

• รอยละของผปวยยาเสพตดทหยดเสพตอเนอง 3 เดอน หลงจ าหนายจากการบ าบดรกษา (รอยละ 92)