metody przygotowania studium wykonalnoŚci dla projektÓw generujĄcych dochÓd

1

METODY PRZYGOTOWANIA STUDIUM WYKONALNOŚCI

DLA PROJEKTÓW GENERUJĄCYCH DOCHÓD

W PROGRAMIE OPERACYJNYM

INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO

WRAZ Z METODAMI I TECHNIKAMI WERYFIKACJI

ANALIZ FINANSOWYCH PROJEKTU

Warszawa, marzec 2008

2

Plan prezentacji

Dzień 1 Przygotowanie Studium Wykonalności jako załącznika

do wniosku o dofinansowanie Zakres Studium Wykonalności w świetle obowiązujących

przepisów i wytycznych Zasady analizy ekonomicznej i finansowej Rola analizy finansowej i ekonomicznej w przygotowaniu

przedsięwzięć do Funduszu Spójności

3

Plan prezentacjiDzień 2

Wpływ analizy finansowej na pozostałe aspekty przedsięwzięcia

Współpraca wnioskodawcy i IW z konsultantem w procesie opracowania Studium Wykonalności

Weryfikacja i opiniowanie Studium Wykonalności Techniki weryfikacji analizy finansowej Studium

Wykonalności Podsumowanie Pytania

4

Przygotowanie Studium Wykonalności jako załącznika do winsoku o dofinansowanie

Definicja i podstawowe zasady przygotowania Studium Wykonalności

Zależność Studium Wykonalności i wniosku aplikacyjnego

Studium Wykonalności jako załącznik do obowiązującego wniosku o dofinansowanie projektu w ramach PO IiŚ

Elementy Studium Wykonalności, które należy ująć we wniosku

Aktualizacja dokumentów

5

Definicja i podstawowe zasady przygotowania SW

Co to jest Studium Wykonalności?

Celem studium wykonalności jest: określenie metod i zakresu rozwiązania

zidentyfikowanych problemów weryfikacja szans urzeczywistnienia

projektu weryfikacja jego późniejszego

funkcjonowania.

6

Wykonanie studium wykonalności jest niezbędne dla każdego projektu inwestycyjnego ponieważ:

Pozwala na diagnozę rzeczywistych problemów i identyfikację rozwiązań prowadzących do ich rozwiązania.

Uzasadnia wybór opcji, której realizacja doprowadzi do rozwiązania zdiagnozowanych problemów.

Umożliwia określenie właściwego zakresu rzeczowego projektu i wskazuje, które z proponowanych rozwiązań jest najlepsze z technicznego i ekonomicznego punktu widzenia.

Pozwala na analizę i wybór optymalnych rozwiązań instytucjonalnych.

Wykazuje finansową i administracyjną wykonalność oraz trwałość projektu.

Analizuje wykonalność projektu pod względem środowiskowym. Określa korzyści możliwe do uzyskania przez beneficjenta.


7


Studium Wykonalności

Próba zdefiniowania pojęcia, w aspekcie projektów aplikujących do dofinansowania

ze środków UE

8


Studium wykonalności umożliwia zbadanie wszelkich uwarunkowań projektu:

Technicznych: co trzeba zbudować i czy to się da to zbudować?

Organizacyjnych: czy ma kto zorganizować projekt? Prawnych: od strony administracyjnej,

zagospodarowania przestrzennego, własności nieruchomości.

Finansowych: ile to kosztuje i jakie są źródła sfinansowania? Kto i jak to

utrzyma? Ekonomicznych jakie są koszty i korzyści dla

społeczeństwa? Środowiskowych czy jest to wykonalne pod względem

środowiskowym?

9


Cele i funkcja Studium Wykonalności

wewnętrzne (dla inwestora): wybór najlepszego wariantu realizacji inwestycji i optymalizacja

jego zakresu; sprawdzenie, czy przy wybranej technologii/założeniach projekt

jest wykonalny; przy nastawieniu komercyjnym - możliwość podjęcia decyzji,

czy projekt w ogóle realizować (czy jest na tyle opłacalny).

zewnętrzne (dla instytucji oceniającej): umożliwienie wyboru efektywniejszych rozwiązań; sprawdzenie czy przy projekt jest wykonalny, czy nie ma ryzyka

utraty płynności finansowej na etapie realizacji i eksploatacji; weryfikacja stopnia przygotowania projektu i wykonalności

założonego harmonogramu; optymalizacja wysokości dotacji i rozdysponowania środków

finansowanych pomiędzy projekty.

10


Kiedy przygotowujemy Studium Wykonalności?

Studium Wykonalności, a Wstępne Studium Wykonalności

11


Podstawowe zasady przygotowania SW Zachowanie celów przygotowania SW Rzetelność i wiarygodność

prezentowanych informacji – źródła danych

Spójność i logiczność analizy oraz prezentacji materiału

Zachowanie wymogów dla danego Programu operacyjnego, Działania

12

Zależność Studium Wykonalności i wniosku aplikacyjnego

Wniosek o dofinansowanie jest wtórny w stosunku do Studium Wykonalności

Studium Wykonalności przygotowujemy na wcześniejszym etapie projektu – musi ono być sporządzone dla tego samego zakresu projektu, ale poszczególne wartości finansowe mogą się różnić w pewnych granicach

Przyjmuje się, iż Studium Wykonalności powinno się wykonywać, jako wersja ostateczna, gdy założenia projektu różnią się od wersji realizowanej o 15-25%.

Doświadczenia ZPORR

13

Studium Wykonalności jako załącznik do obowiązującego o wniosku o dofinansowanie projektu

w ramach PO IiŚ

Wniosek o dofinansowanie projektu w ramach PO IiŚ – określony jako Załącznik XXI do rozporządzenia wykonawczego 1828/2006 – inwestycje w infrastrukturę (gdy nie ma pomocy publicznej)

Ten sam formularz Wniosku dla dużych projektów i projektów nie będących projektami dużymi

14

Studium Wykonalności jako załącznik do obowiązującego o wniosku o dofinansowanie projektu

w ramach PO IiŚ

Analiza finansowo – ekonomiczna (analiza kosztów i korzyści) jako dodatkowy załącznik do wniosku o dofinansowanie, który podlega aktualizacji i jest zgodny z danymi we Wniosku

Zgodność wniosku ze Studium Wykonalności (analizą kosztów i korzyści)

15

Elementy Studium Wykonalności, które należy ująć we wniosku

Pozycje wniosku wynikające bezpośrednio ze Studium Wykonalności

(analizy kosztów i korzyści):

Punkt C – Wyniki Studium Wykonalności

Punkt E Analiza finansowa

Analiza społeczno – gospodarcza Analiza ryzyka i wrażliwości

16

Aktualizacja dokumentów

Kiedy istnieje potrzeba aktualizacji Studium Wykonalności, jako załącznika do

wniosku o dofinansowanie projektu w ramach PO IiŚ?

17

Zakres Studium Wykonalności w świetle obowiązujących przepisów i wytycznych

Wytyczne w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód (opracowanie MRR):

Definicja celów projektu; Identyfikacja projektu; Analiza wykonalności i rozwiązań alternatywnych; Analiza finansowa; Analiza kosztów i korzyści; Analiza wrażliwości i ryzyka.

„Jeżeli Instytucja Zarządzająca nie określi tego inaczej wskazane powyżej elementy Studium Wykonalności lub innego Dokumentu,

Wnioskodawca przygotuje w oparciu o Wytyczne”

18


Zakres studium wykonalności dla przedsięwzięć inwestycyjnych w sektorze wodno-ściekowym/dotyczących gospodarki odpadami

oraz ochrony powierzchni ziemi (oś priorytetowa I i II) – według MRR – źródło:www.funduszeeuropejskie.gov.pl:

1. Podsumowanie danych na temat przedsięwzięcia2. Opis istniejącego systemu wodno- ściekowego/ systemu odpadowego3. Analiza i prognoza popytu 4. Analiza opcji5. Analiza instytucjonalna przedsięwzięcia 6. Opis projektu 7. Analiza oddziaływania na środowisko8. Plan wdrożenia i funkcjonowania projektu 9. Plan finansowania przedsięwzięcia 10. Analiza finansowa11. Analiza społeczno – ekonomiczna12. Analiza wrażliwości i ryzyka

http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/

19


1. Podsumowanie danych na temat przedsięwzięcia 2. Opis istniejącego systemu wodno – ściekowego

2.1 Struktura organizacyjna działania systemu wodno – ściekowego2.2. Parametry ilościowe i jakościowe wody, ścieków oraz osadów ściekowych w istniejącym systemie2.3. Charakterystyka techniczna istniejącego systemu wodno – ściekowego2.4. Zgodność działania systemu z wymaganiami polskimi i UE2.5. Opis niedoborów jakościowych i ilościowych w stosunku do stanu pożądanego2.6. Zakres inwestycji niezbędnych do zniwelowania niedoborów jakościowych i ilościowych systemu, w tym inwestycji odtworzeniowych

Cel rozdziału: identyfikacja niedoborów ilościowych i jakościowych w stanie obecnym w systemie oraz określenie zakresu koniecznych inwestycji

20


3. Analiza i prognoza popytu 3.1 Uwarunkowania społeczno – gospodarcze realizacji przedsięwzięcia 3.2 Bieżący i przyszły popyt zgłaszany przez gospodarstwa domowe3.3 Bieżący i przyszły popyt zgłaszany przez przemysł 3.4 Bieżący i przyszły popyt zgłaszany przez podmioty użyteczności publicznej i sektor usługowy 3.5 Bieżący i przyszły popyt łącznie 3.6 Przyszły bilans wody i ścieków

Cel rozdziału: identyfikacja i prognoza popytu na usługi

21


4. Analiza opcji 4.1 Zakres i metodyka analizy 4.2 Charakterystyka rozważanych rozwiązań lokalizacyjnych i technologicznych 4.3 Wskazanie najlepszych rozwiązań spośród rozważanych opcji

Cel rozdziału: analiza możliwych opcji i wybór najkorzystniejszego rozwiązania zniwelowania zidentyfikowanych niedoborów dla określonego popytu

22


5. Analiza instytucjonalna przedsięwzięcia 5.1 Charakterystyka rozważanych opcji w zakresie realizacji inwestycji i eksploatacji majątku5.2 Analiza SWOT możliwych rozwiązań instytucjonalnych 5.3 Wskazanie najlepszych rozwiązań instytucjonalnych spośród analizowanych opcji instytucjonalnych

Cel rozdziału: analiza i wybór najbardziej optymalnych rozwiązań instytucjonalnych

23


6. Opis projektu6.1 Zakres rzeczowy projektu6.2 Opis i charakterystyka wybranej technologii6.3 Lokalizacja przedsięwzięcia 6.4 Kwalifikowane i niekwalifikowane koszty inwestycyjne wraz ze wskazaniem przyjętej metodyki ich szacowania6.5 Zbiorcze zestawienie zadań budowlanych 6.6 Rozwiązania konstrukcyjne i warunki prowadzenia budowy 6.7 Sposób zagospodarowania produktów ubocznych

Cel rozdziału: szczegółowe określenie rzeczowe i

kosztowe przyjętych rozwiązań realizacji projektu

24


7. Analiza oddziaływania na środowisko 7.1 Sposób wdrożenia przez projekt polityk UE7.2 Ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko (OOŚ)7.3 Spójność przedsięwzięcia z sektorowymi planami i programami związanymi z wdrożeniem polityki wspólnotowej lub przepisów dotyczących gospodarki wodno – ściekowej7.4 Strategiczne oceny oddziaływania na środowisko

Cel rozdziału: wskazanie zgodności projektu z politykami środowiskowymi i analiza oddziaływania projektu na środowisko naturalne

25


8. Plan wdrożenia i funkcjonowania projektu 8.1 Struktura wdrażania przedsięwzięcia, zestawienie i harmonogram niezbędnych działań, w tym instytucjonalnych i administracyjnych w celu wdrożenia przedsięwzięcia8.2. Struktura organizacyjna JRP8.3. Koszty wdrażania przedsięwzięcia 8.4. Proponowany zakres kontraktów, procedury kontraktowe, harmonogram ogłaszania i podpisywania kontraktów8.5. Harmonogram realizacji przedsięwzięcia oraz planu płatności 8.6. Opis struktury organizacyjnej i własnościowej po realizacji przedsięwzięcia

Cel rozdziału: określenie struktury, kosztów wdrażania i harmonogramu realizacji przedsięwzięcia oraz struktury organizacyjnej

26


9. Plan finansowania przedsięwzięcia9.1 Struktura i źródła finansowania kosztów kwalifikowanych i niekwalifikowanych przedsięwzięcia z podziałem na lata realizacji inwestycji 9.2. Przewidywane sposoby i ocena realności pozyskania zabezpieczeń dla zwrotnych źródeł finansowania inwestycji

Cel rozdziału: przedstawienie źródeł finansowania

27


10. Analiza finansowa10.1 Przyjęte założenia makroekonomiczne, metodyka analizy10.2 Prognoza przychodów i kosztów w analizowanym okresie dla wariantu inwestycyjnego i bezinwestycyjnego, projekcja sprawozdań finansowych 10.3 Założenia do analizy luki finansowej i analizy efektywności 10.4 Obliczenia poziomu wsparcia środkami pomocowymi 10.5 Analiza efektywności przedsięwzięcia, obliczenie NPV i IRR10.6 Ocena wyników analizy finansowej, sporządzenie analizy wskaźnikowej

Cel rozdziału: prezentacja analizy finansowej – tj. analizy rentowności i trwałości finansowej oraz określenie poziomu wsparcia środkami pomocowymi

28


11. Analiza społeczno – ekonomiczna 11.1 Metodyka analizy11.2 Analiza społeczno – ekonomicznych kosztów11.3 Analiza społeczno – ekonomicznych korzyści 11.4 Ekonomiczna stopa zwrotu (ERR) i zaktualizowana ekonomiczna wartość netto (ENPV) 11.5 Skutki przedsięwzięcia dla zatrudnienia 11.6 Niemierzalne korzyści i koszty przedsięwzięcia

Cel rozdział: analiza społecznych kosztów i korzyści realizacji projektu – uzasadnienie ekonomiczne projektu

29


12. Analiza wrażliwości i ryzyka12.1 Analiza wrażliwości 12.2 Analiza ryzyka

Cel rozdziału: identyfikacja możliwych ryzyk i wrażliwości projektu na zmiany w celu identyfikacji ewentualnych działań korygujących i zaradczych

30

Algorytm pracy nad Studium Wykonalności Analiza otoczenia i stanu istniejącego (analiza danych istniejących) Analiza problemów – przyczyn i skutków Określenie i analiza możliwych rozwiązań Analiza opcji techniczno – lokalizacyjnych wybranego rozwiązania Określenie optymalnego zakresu projektu Analiza instytucjonalna – analiza możliwości wdrożenia

(analiza danych istniejących) Plan wdrożenia Plan funkcjonowania Analiza uwarunkowań środowiskowych Analiza finansowa Analiza ekonomiczna Analiza wrażliwości i ryzyka

31

Najbardziej istotne elementy SW Na podstawie Studium Wykonalności musimy

wiedzieć: Kto? Co? Jak? Za ile i z czego? Kiedy? Po co?Zamierza zrealizować oraz jak to będzie

funkcjonować.

32

Zasady analizy finansowej i ekonomicznej

Obowiązujące dokumenty dotyczące sporządzania analizy finansowej i ekonomicznej

Główne reguły i zasady dotyczące sporządzania analiz

Wymogi związane z okresem programowania 2007-2013

33


Podstawa prawna rozporządzenie ogólne 1083/2006 rozporządzenie 1083/2006, art. 55:

„ (…) Kwalifikowalne wydatki na projekty generujące dochód nie przekraczają bieżącej wartości kosztu inwestycji pomniejszonej o bieżącą wartość dochodu netto z inwestycji w danym okresie odniesienia (…)”

część E i H.2 załącznika XXI do rozporządzenia 1828/2006algorytm wyliczania dofinansowania (stosować należy nie tylko dla dużych projektów)

34


Analiza kosztów i korzyści projektów inwestycyjnych: Przewodnik (Fundusz Strukturalny - EFRR, Fundusz Spójności i ISPA); dokument opublikowany w 1997 roku, (tłumaczenie polskie z 2005 roku);

Wytyczne dotyczące metodologii przeprowadzenia analizy kosztów i korzyści (Dokument Roboczy KE nr 4; Okres programowania 2007-2013);

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013: Wytyczne w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód;

Dokumenty związane z funduszem/programem; Program operacyjny; Uszczegółowienie programu; Wytyczne dotyczące kwalifikowalności kosztów;

Inne ważne.

35

Główne reguły i zasady dotyczące sporządzania analiz Pojęcie analizy finansowej

Analiza mająca na celu pokazanie rentowności projektu. „Celem analizy finansowej jest wykazanie, iż zapewnione środki

finansowe będą wystarczające na sfinansowanie kosztów projektu w okresie jego realizacji, a następnie eksploatacji” (zgodnie z wytycznymi).

Analiza finansowa ma na celu wykorzystanie danych o prognozowanych przepływach pieniężnych w ramach projektu w celu wyliczenia odpowiednich wskaźników rentowności (stóp zwrotu).

Ma odpowiedzieć na pytanie czy projekt wymaga współfinansowania (dotacja UE nie powinna przekraczać kwoty niezbędnej do zapewnienia równowagi finansowej projektu, tak aby uniknąć finansowania w wysokości większej niż to potrzebne).

36


Cele analizy finansowej w aspekcie funduszy UE

Dokonanie oceny finansowej rentowności inwestycji oraz kapitału własnego (krajowego)

Określenie właściwego (maksymalnego) wkładu z funduszy

Weryfikacja trwałości finansowej projektu

37

Główne reguły i zasady dotyczące sporządzania analizPodstawowe zasady analizy finansowej

Jest prowadzona z punktu widzenia podmiotu realizującego projekt, metodą przyrostu (różnica pomiędzy kontynuacją stanu obecnego, a stanem projektowym).

Dotyczy przyszłości – musi zostać oparta o założenia. Jest sporządzana w jednostkach pieniężnych [PLN, EUR]. Jest oparta o rzeczywiste przepływy środków pieniężnych –

cash flow (nie pieniężne pozycje rachunkowe – amortyzacja, rezerwy na pokrycie nieprzewidzianych wydatków – nie mogą być przedmiotem analizy).

Analiza kosztów i korzyści – podstawowa metoda analizy.

38


Pojęcie analizy ekonomicznej

Celem analizy ekonomicznej jest ocena oczekiwanego wpływu projektu na obszar społeczno – gospodarczy, na który będzie oddziaływać projekt w okresie realizacji i po jego zakończeniu.

Za pomocą analizy ekonomicznej dąży się do sprawdzenia czy inwestycja jest uzasadniona z ogólnospołecznego punktu widzenia.

39


Podstawowe zasady analizy ekonomicznej

przeprowadzona z punktu widzenia całego społeczeństwa, a nie beneficjenta,

uwzględnia koszty i korzyści zewnętrzne, uwzględnia wszelkie zniekształcenia o charakterze np.

podatkowym, które mają wpływ na rzeczywistość, wskazuje efektywność ekonomiczno-społeczną

inwestycji, wymagana dla dużych projektów w pełnym zakresie

(przeliczenie na euro), dla mniejszych może mieć charakter analizy jakościowej.

40

Główne reguły i zasady dotyczące sporządzania analizAnaliza ekonomiczna – analiza finansowa

Analiza finansowa kosztów– korzyści określa zyskowność (rentowność) projektu.

Analiza ekonomiczna kosztów– korzyści szacuje wydajność/sprawność.

Zbudowana na podstawie analizy finansowej kosztów– korzyści.

Jest odbiciem analizy finansowej, ale w sferze cen ekonomicznych.

Analiza ekonomiczna koryguje analizę finansową kosztów-korzyści poprzez zmianę cen rynkowych na ceny ekonomiczne.

41

Wymogi związane z okresem programowania 2007-2013

Odniesienie do okresu programowania 2004- 2006

Te same zasady obliczania poziomu dofinansowania dla FS i EFRR;

Rozróżnienie pomiędzy „projektami dużymi” i projektami nie będącymi projektami dużymi mające na celu uproszczenie analizy

Wprowadzenie wymogu sporządzania analizy wrażliwości i ryzyka

Definicja „części” przyjętego modelu – założenia, obliczenia, wyniki

Skorygowana metoda obliczania luki w finansowaniu: Różnicowaniu polega poziom wydatków kwalifikowanych, a nie poziom

dofinansowania, UE finansuje tylko max. 85% luki, a nie 100% luki, Zasadę stosuje się do każdego poziomu dochodów a nie tylko

„dochodów znaczących”,

42

Cel: narzędzie decyzyjne - ocenić opłacalność pomysłu, projektu inwestycyjnego, wiarygodność firmy; zbadać spójność zakładanych działań z deklarowanymi do uzyskania celami; narzędzie wewnętrzne, lub jako instrument mający zachęcić bank, inwestora… podmiot przyznający dotację

Przejrzysty opis projektu (podmiotu): projektu – jeśli celem jest ocena sensowności

inwestycji, podmiotu – jeśli celem jest ocena trwałości

inwestycji. Zmienne wejściowe (inputs) zależne i niezależne od

podmiotu wyraźnie wyodrębnione i określone. Przejrzysty i uzasadniony ekonomicznie opis

mechanizmów - dane wyjściowe przekształcone w zmienne wyjściowe (outputs).

Model ekonomiczny (finansowy)

43

Model ekonomiczny (finansowy) – przykład Projekt zbudowania sieci kanalizacji sanitarnej na obszarze całej

gminy Głuchułów Cel: narzędzie decyzyjne dla organów decyzyjnych gminy o

realizacji (lub nie) inwestycji z wykorzystaniem środków UE Ćwiczenie: zakwalifikować zmienne do jednej z kategorii (1.

niezależna zmienna wejściowa, 2. zmienna wejściowa zależna od Gminy, 3. zmienna wynikowa, 4. zmienna nie musi być uwzględniona w modelu: Poziom opłat za odbierane ścieki …? Liczba mieszkańców ? Liczba zakładów przemysłowych? Liczba turystów? Ilość ścieków wytwarzanych przez osobę w gospodarstwie domowym? Ilość pojazdów przejeżdżających przez teren Gminy drogą krajową? Możliwa do uzyskania wartość dofinansowania środkami UE?

44

Analiza finansowa

45

Analiza finansowa – podstawy ekonomiczne Rozróżnienie pomiędzy nakładami,

kosztami, wydatkami Aktywa – środki trwałe, należności, gotówka W momencie realizacji inwestycji (zakupu urządzenia,

nieruchomości) zamieniamy jedne aktywa na inne, nie występują koszty – chociaż mamy wydatki

W rachunkowości - koszty związane ze środkami trwałymi uznaje się dopiero wówczas, kiedy majątek podlega amortyzacji (odpisy amotyzacyjne nie wiążą się z wydatkiem, są niezależne od nakładów na naprawy itp.)

46

Etapy prowadzenia analizy finansowej

1. Określenie założeń do analizy finansowej 2. Ustalenie wartości wskaźników efektywności finansowej

– dokonanie oceny finansowej rentowności inwestycji (FNPV/C, FRR/C, FNPV/K, FRR/K)

3. Określenie rzeczywistego (właściwego) poziomu dofinansowania EFRR - metoda luki finansowej

4. Analiza finansowej trwałości projektu (realizacja i eksploatacja)

47

Etap 1 – założenia do analizy finansowej Horyzont czasowy

Okres na który prowadzona jest analiza. Dla projektów środowiskowych (na podstawie Wytycznych

MRR)

Projekty wodno – ściekowe – minimum 25 lat Projekty odpadów stałych – minimum 15 lat

48

Etap 1 – założenia do analizy finansowejJednostka miary

a) Ceny Analiza finansowa może zostać wykonana w cenach

stałych (nie uwzględniamy wpływu inflacji na ceny) lub cenach zmiennych.

Fakt nie uwzględnienia inflacji nie oznacza, że ceny w całym okresie projekcji pozostaną takie same (np. koszty robocizny).

Wpływ PKB na ceny – wzrost PKB wpływa na zmianę struktury popytu.

Koszty i przychody operacyjne powinny być wyrażone bez podatku VAT.

49

Etap 1 – założenia do analizy finansowej

b) Czas Wpływy/wypływy dzisiaj są więcej warte niż w przyszłości. Przy ocenie projektów należy uwzględnić wartość pieniądza

w czasie - proces zwany dyskontem.

PV = FVt / (1+d)t

d - stopa dyskontowa FVt - przepływ w okresie t PV – obecna wartość przyszłych przepływów

gotówkowych w okresie t

50

Etap 1 – założenia do analizy finansowej

Stopa dyskontowa

Wybór odpowiedniej stopy dyskontowej Dyskonto przyszłych przepływów gotówkowych daje

możliwość oszacowania ich na chwilę obecną. Stopa przy której dyskontuje się przyszłe przepływy

gotówkowe jest równa stopie jaką można uzyskać przy alternatywnej inwestycji (tzw. koszt kapitału utraconych możliwości).

Standardowo stosowana praktyka polega na użyciu realnej stopy zwrotu (tj. nominalnej stopy zwrotu pomniejszonej o oczekiwaną inflację) z obligacji państwowych o okresie wykupu równym horyzontowi czasowemu projektu.

Do sporządzenia analizy finansowej dla funduszy UE przyjmujemy stopę dyskontową podaną przez Instytucję Zarządzającą (5% lub 8%).

51

W przypadku wielu lat, dyskontowanie się kumuluje, zgodnie z zasadą dla procentu składanego

Dzięki stopie dyskontowej możliwe jest sprowadzenie kwot z różnych lat do wspólnego mianownika i dodanie – uzyskując całkowitą wartość dochodów lub kosztów

niedysk. d = 3% d = 5% d = 8%2008 100 97,1 95,2 92,62009 100 94,3 90,7 85,72010 100 91,5 86,4 79,4

2011-2025 100 … … …2026 100 57,0 39,6 23,22027 100 55,4 37,7 21,5

SUMA (2007)

- 1488 1246 982

Bieżąca wartośćinwestycji

Czynnik czasu

52

Analiza Finansowa

Baza do porównania

Analizę finansową prowadzimy w stosunku do kontynuacji stanu obecnego.

Projekt = stan obecny – stan projektowany.

53

Etap 2 - Ustalenie wartości wskaźników efektywności finansowejPrzepływy gotówkowe

Przepływy gotówkowe – wpływy/wypływy Przepływy gotówkowe są podstawą określenia

wskaźników rentowności Prognoza przyszłych przepływów gotówkowych projektu

musi zostać wykonana dla rocznych przedziałów czasowych dla całego horyzontu czasowego.

Przyszłe okresy gotówkowe muszą zawierać informacje o przychodach i wydatkach projektu w ujęciu pieniężnym.

54

Etap 2 - Ustalenie wartości wskaźników efektywności finansowej

Finansowe wypływy gotówkowe zawierają:

Koszty inwestycyjne Koszty operacyjne

Wypływy gotówkowe nie zawierają: amortyzacji, rezerw na przyszłe wydatki odtworzeniowe, zobowiązań warunkowych,

kosztów utopionych.

55


Finansowe wpływy gotówkowe zawierają:

przychody ze sprzedaży produktów i usług; wartość rezydualną.

56


Wartość rezydualna

Wartość rezydualna - wartość aktywów trwałych na koniec okresu funkcjonowania projektu.

Wartość rezydualna projektu – metody szacowania: Oszacowanie pozostałej wartości (rezydualnej) inwestycji

przy wykorzystaniu wiedzy i założeń inżynierskich/księgowych.

Oszacowanie zdyskontowanych wartości każdego przyszłego przychodu netto po okresie projekcji oraz na koniec okresu ekonomicznego życia projektu.

Bezpośrednie oszacowanie wartości rynkowej inwestycji.

57


Wskaźniki oceny projektuZaktualizowana wartość netto (NPV) – suma

bieżących wartości wszystkich przyszłych przepływów gotówkowych.

NBt – różnica pomiędzy przychodami a kosztami w okresie t , r – stopa dyskontowa.

58


Wewnętrzna stopa zwrotu (IRR) Maksymalna stopa dyskontowa przy której projekt będzie do

zaakceptowania (opłacalny). Stopa przy której przepływy gotówkowe dają zerową wartość NPV.

0*)1(

...*)1(*)1(*)1(

0

33

22

11

rNB

rNB

rNB

rNB

NPV

TT

NBt – różnica pomiędzy przychodami a kosztami w okresie t, r – IRR.

59


Wskaźnik Koszty / Przychody (C/B) Bierzemy pod uwagę sumę zdyskontowanych korzyści

oraz wydatki (w okresie projekcji), a nie absolutne wartości.

T

tt

t

T

tt

t

t

t

rCrB

CNPVBNPV

CB

1

1

)1(

)1()()(

Bt - przychody w okresie t, Ct - wydatki w okresie t,r - stopa dyskontowa.

60


Wskaźniki wymagane

FNPV/C – finansowa bieżąca wartość netto inwestycji FRR/C – finansowa wewnętrzna stopa zwrotu z

inwestycji FNPV/K – finansowa bieżąca wartość netto kapitału

własnego/krajowego FRR/K – finansowa wewnętrzna stopa zwrotu z

kapitału własnego/krajowego

61


Kryteria wyboru (podejście metodologiczne – rynek komercyjny)

NPV (FNPV/C; FNPV/K) dodatnie (większe od zera) oznacza, że przychody wygenerowane przez projekt są większe niż wydatki – projekt jest wykonalny, do zaakceptowania.

Jeżeli projekt ma IRR (FRR/C; FRR/K) większą niż stopa dyskontowa, która pokrywa koszt kapitału utraconych korzyści, projekt należy uznać za atrakcyjny.

Wskaźnik B/C większy od jedności – zdyskontowane przychody z projektu przewyższają zdyskontowane wydatki – projekt jest finansowo wykonalny.

62


Kryteria wyboru (aspekt funduszy UE – dokument roboczy nr 4)

Dla projektu wymagającego wkładu Funduszy wskaźnik FNPV/C powinien mieć wartość ujemną, a FRR/C wartość

niższą od stopy dyskontowej użytej w analizie.

Wymóg powyższy nie ma zastosowania w odniesieniu do inwestycji podlegających zasadom pomocy publicznej.

63

Etap 3 - Określenie rzeczywistego (właściwego) poziomu dofinansowania FS

Projekt generujący dochód rozumiany jest zgodnie z art. 55 ust. 1 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ust. 1 jako jakąkolwiek operację obejmującą inwestycję w infrastrukturę, korzystanie z której podlega opłatom ponoszonym bezpośrednio przez korzystających lub jakakolwiek operację pociągającą za sobą sprzedaż gruntów lub budynków lub dzierżawę gruntów lub najem budynków lub jakiekolwiek inne odpłatne świadczenie usług.

64


Art. 55 ust. 2 Rozporządzenia przyjmuje metodę luki w finansowaniu

jako podstawę obliczania dotacji UE, przewidując, iż wydatki kwalifikowane nie mogą przekraczać bieżącej

wartości kosztu inwestycji pomniejszonej o bieżącą wartość dochodu netto z inwestycji.

65


Istota „luki w finansowaniu” „luka w finansowaniu” w danym projekcie oznacza

zdyskontowaną część kosztu inwestycji, która nie jest pokryta dochodem netto z projektu,

„luka” i poziom dofinansowania określany jest przez wzór matematyczny (dokument roboczy nr 4, str. 13),

zastosowanie „luki” gwarantuje, iż projekt będzie miał zasoby wystarczające na jego realizację i pozwala uniknąć przyznania nienależnych korzyści odbiorcy pomocy, czyli finansowania projektu w wysokości większej niż to konieczne.

66


Podstawowe zasady stosuje się do wszystkich projektów, niezależnie

od wielkości stosuje się do wszystkich projektów, niezależnie

od wielkości dochodu stosuje się jednakowo do wszystkich projektów,

niezależnie od funduszu obniża się poziom wydatków kwalifikowanych,

a nie stopę dofinansowania

67


Ustalenie struktury finansowania

Koszty kwalifikowane + koszty niekwalifikowane = koszty całkowite

FS + udział własny (środki publiczne) + środki własne na wydatki niekwalifikowane + (kredyt/pożyczka)

68


1. Wyliczenie stopy luki finansowej, tj. Wyliczenie wartości bieżącej dochodów (przychody –

koszty operacyjne + wartość rezydualna) Odniesienie jej do wartości bieżącej inwestycji

2. Określenie „kwoty decyzji”, tj. Pomnożenie kosztów kwalifikowanych przez stopę luki

finansowej

3. Określenie maks. kwoty dofinansowania: Pomnożenie „kwoty decyzji” przez stopę

dofinansowania z priorytetu/działania (najczęściej – 85%)

69

Luka w finansowaniu, luka finansowa- ta część nakładów, której nie da się sfinansować z przyszłych dochodów

nakładydochód

D = 8%

2008 -1000 -925,92009 -500 -428,72010 100 79,42011-2025

100 …

2026 1002027 100

Wartość bieżąca - 551

Nakłady: (1500) 1354,6

Dochód: 803,5

Luka: 551,1

Stopa luki: 41%


70

Wartość kosztów kwalifikowanych 100Stopa luki 80%Stopa priorytetu 85%

Wydatki kwalifikowane 80Wydatki beneficjenta 32Kwota dofinansowania 68


71

Beneficjent musi ponieść 15% wydatków kwalifikowanych (czyli luki finansowej) oraz 100% wydatków wykraczających poza lukę

• Przykład:• Wartość projektu: 100 mln euro• Stopa luki finansowej 70%• Wydatki kwalifikowane 70 mln euro, wydatki

niekwalifikowane 30 mln euro• Stopa dofinansowania priorytetu/działania: 85%

(Dofinansowanie = 100 mln * 70% * 85% = 59,5 mln)


72

Wszystkie projekty mają jednakowy poziom dofinansowania odnoszący się do wydatków kwalifikowanych; poziom ten jest odzwierciedlony w tabelach finansowych programu / działania.

Każdy projekt ma indywidualnie wyliczaną „kwotę decyzji”, zależną od dochodów – która określa maksymalny poziom wydatków kwalifikowanych.

Wydatki wykraczające poza lukę finansową nie są kwalifikowane (nie podlegają dofinansowaniu).

Podstawowe zasady

73

Dochód, dochód netto Obejmuje wyłącznie koszty i przychody o charakterze

finansowym (cash flow, ujęcie kasowe) oraz tzw. wartość rezydualną

Jest różnicą pomiędzy przychodami a kosztami operacyjnymi (wprawdzie w wersji angielskiej są ‘revenue generating projects’, ale poziom dofinansowania jest obniżany wyłącznie w przypadku wystąpienia dochodu, nie przychodu)

Wyliczany jest dla projektu, a nie dla całego przedsięwzięcia

Nie jest dochodem w rozumieniu ustawy o rachunkowości Najbliższe pojęcie: wartość bieżąca salda przepływów

pieniężnych

Definicje pojęć

74

Kwota decyzji „Kwota do której stosowana jest stopa

współfinansowania” (dla dużych projektów – art. 41 ust. 2).

Maksymalna wartość wydatków kwalifikowanych dla projektu, powstała po zastosowaniu stopy luki finansowej do kwoty kosztów kwalifikowanych.

Definicje pojęć

75

Wydatki kwalifikowane (art. 55 ust. 2) „ Kwalifikowalne wydatki na projekty generujące dochód nie przekraczają

bieżącej wartości kosztu inwestycji pomniejszonej o bieżącą wartość dochodu netto z inwestycji”

Odnoszą się do wartości zdyskontowanej: ponieważ inwestycja zazwyczaj realizowana może być przez kilka lat, zazwyczaj wartość wydatków kwalifikowanych (wartość bieżąca) jest niższa niż wartość kwalifikowanych kosztów inwestycji.

Wykorzystuje się je wyłącznie dla wyliczenia poziomu luki finansowej (w %).

Praktyczne zastosowanie art. 55 odnosi się do „kwoty decyzji”.

Definicje pojęć

76

Brane są pod uwagę zarówno koszty niekwalifikowane, jak i kwalifikowane (w tym poniesione poza okresem kwalifikowalności),

Brane są pod uwagę wyłącznie elementy związane z przepływami finansowymi oraz wartość rezydualną, nie bierze się pod uwagę tworzonych rezerw, w szczególności rezerwy wykonania, gdyż nie wiążą się bezpośrednio z wydatkowaniem środków (chyba, że są to wydatki dotyczące gwarancji, zabezpieczeń, itp.)

Finansowa stopa dyskontowa 5% w cenach stałych (stopa rzeczywista), 8% w bieżących (stopa nominalna)

Analizę przeprowadza się dla projektu

Wyliczenie poziomu luki finansowej

77

Okres odniesienia przyjęty na potrzeby analizy rozumiany jest jako okres, za który należy sporządzić prognozę przepływów pieniężnych generowanych przez projekt, licząc od roku poniesienia pierwszych wydatków związanych z faktyczną realizacją projektu.

Okresy odniesienia w sektorach: Gospodarka wodno-ściekowa – min. 25 lat Odpady – min. 15 lat Energetyka 15-25 lat Koleje – 30 lat Porty morskie i lotnicze – 25 lat Drogi 25-30 lat Przemysł – 10 lat


78

Najważniejsze wskaźniki makroekonomiczne (stopa wzrostu PKB, wskaźnik inflacji, stopa realnego wzrostu płac) powinny być oparte o ujednolicone pomiędzy projektami założenia

VAT powinien być uwzględniony zgodnie z zasadami jego kwalifikowalności (tj. pomimo, że inne wydatki niekwalifikowane są uwzględniane, VAT odzyskiwalny nie jest uwzględniany)

W przypadku odrębnego operatora i właściciela infrastruktury, dokonuje się skonsolidowanej analizy

Wspólna luka, możliwe odrębne założenia, dla projektów grupowych


79

Dochodem jest wyłącznie różnica pomiędzy dochodami w ramach obecnie istniejącej infrastruktury (wariant „0”) a dochodami po zrealizowaniu inwestycji

Na dochód wpływają zarówno zmiany przychodów, jak i zmiany kosztów operacyjnych

Przykład (ceny stałe) (wariant 0, inwestycyjny, projekt):

Koszty 0 1 P Przychód 0 1 P Projekt Ʃ2010 30 30 0 2010 100 80 -20 2010 -202011-15 30 50 -20 2011-15 100 130 30 2011-15 102016-26 30 50 -20 2016-26 100 150 50 2016-26 30

Inwestycje modernizacyjne

80

E.1.2 Główne elementy i parametry (N - niedyskontowany, D - dyskont.)

Wart. niezdyskontowan

a

Wart. dyskontowan

a1 Okres odniesienia (lata) 202 Fin. stopa dysk. (%) 5 (rzecz.)3 Łączny koszt inwestycji (PLN, N) 15004 Łączny koszt inwestycji (PLN, D) 13555 Wartość rezydualna (PLN, N) 1006 Wartość rezydualna (PLN, D) 387 Dochody (PLN, D) 10608 Koszty operacyjne (PLN, D) 5409 Dochód netto = (7) - (8) + (6) 55810 Wydatki kwal. (art. 55 ust. 2) = (4) – (9) 79711 Luka w finansow.(%) = (10) / (4) 58,82

81

Koszty całkowite (bez rezerwy wykonania) = 1500 Koszty kwalifikowane (bez rezerwy wyk.) = 1200 Rezerwa wykonania = 10% * 1200 = 120 Stopa luki = 58,82% (z poprzednich wyliczeń) Kwota decyzji = 58,82% * 1320 = 776 Stopa dofinansowania dla działania = 70% Kwota dofinansowania = 70% * 776 = 543

Wyliczenie poziomu dofinansowania – przykład

82

Okres odniesienia – 3 lata (dla łatwego rachunku) Moment sporządzania analizy – 2007 r. Wartość rezydualna (2009) – 100 Stopa dyskontowa – 5% Tylko 80% nakładów jest kosztem kwalifikowanym (koszt

kwalifikowany w nawiasie w tabeli poniżej)Niezdyskontowane ZdyskontowaneNakłady Koszty

op.Przychód Nakład

yKoszty op

Przychód

2007 1000 (800) 0 0

1000,0(800) 0,0 0,0

2008 500(400) -10 50

476,2(380,95) -9,5 47,6

2009 0 -20 100 0,0 -18,1 90,7

Przykład

83

Przykład

E.1.2 Główne elementy i parametry (N - niedyskontowany, D - dyskont.)

Wart. niezdyskontowana

Wart. dyskontowana

1 Okres odniesienia (lata) 3

2 Fin. stopa dysk. (%) 5

3 Łączny koszt inwestycji (PLN, N) 1500

4 Łączny koszt inwestycji (PLN, D) 1476,2

5 Wartość rezydualna (PLN, N) 100

6 Wartość rezydualna (PLN, D) 90,7

7 Dochody (PLN, D) 138,3

8 Koszty operacyjne (PLN, D) 27,6

9 Dochód netto = (7) - (8) + (6) 201,4

10 Wydatki kwal. (art. 55 ust. 2) = (4) – (9) 1274,8

11 Luka w finansow.(%) = (10) / (4) 86,36

84

Etap 4 Analiza finansowej trwałości projektu

Analiza zasobów finansowych

- Należy wykazać, iż założone źródła finansowania projektu wystarczą na pokrycie wszystkich wydatków dotyczących projektu w okresie realizacji i eksploatacji.

- Sporządzenie rachunku przepływów pieniężnych

beneficjenta/ projektu.

85

Etap 4 Analiza finansowej trwałości projektu

Analiza sytuacji finansowej beneficjenta

Analiza historycznych sprawozdań finansowych beneficjenta,

Prognoza sprawozdań finansowych beneficjenta.

86

Podstawowe narzędzie pozwalające dokonać obliczeń w trakcie oceny analizy finansowej przedsięwzięcia

Możliwość dokonywania jednoczesnych operacji nawet na tysiącach wierszy i szybkiego poprawienia w przypadku zmiany założeń

Dobry model: Ma wyraźnie wyodrębnione założenia (najlepiej w odrębnym

arkuszu lub arkuszach) i wskazane komórki, w których wprowadza się dane

Automatycznie dokonuje aktualizacji w przypadku zmian kluczowych danych wejściowych

Pozwala w przejrzysty sposób prześledzić mechanizm i formuły obliczeń (ma jasno opisane wiersze i kolumny, zawiera niezbędne komentarze itp.)

W wyraźny sposób uwzględnia ryzyko

Arkusz kalkulacyjny (np. Excel)

87

Analiza projektu powinna się opierać na w miarę realistycznym modelu ekonomicznym (finansowym), który powinien starać się objąć najistotniejsze czynniki wpływające na projekt; ze względu na zróżnicowanie projektów, tylko bardzo podobne projekty mogą opierać się o identyczny model.

Na wynik ma wpływ czynnik czasu. Przy ocenie modelu należy sprawdzić w szczególności

tendencję do zbytniego optymizmu. Przejrzysty model powinien prześledzić przyjęte założenia

i ich kompletność. Prognozy ekonomiczne mające wpływ na wynik będą

obarczone ryzykiem – jeśli w przyszłości się niedokładnie sprawdzą, nie będzie to świadczyło, że są nieprawidłowe.

Analiza finansowa - Podsumowanie

88

Analiza ekonomiczna

89

Etapy prowadzenia analizy ekonomicznej

1. Określenie założeń do analizy ekonomicznej.

2. Przejście z cen rynkowych na ceny ekonomiczne.

3. Określenie wskaźników oceny ekonomicznej projektu (wskaźników efektywności – ENPV, ERR).

4. Inne metody analizy ekonomicznej – analiza wielokryterialna, analiza jakościowa.

90

Etap 1 – założenia do analizy ekonomicznej Metoda analizy ekonomicznej

Określenie zakresu/metody analizy ekonomicznej: analiza kosztów i korzyści, analiza wielokryterialna, analiza jakościowa.

91

Etap 1 – założenia do analizy ekonomicznej

Horyzont czasowy

Okres, na który prowadzona jest analiza: Zgodny z okresem prowadzenia analizy finansowej.

92


Jednostka miarya) Analiza kosztów i korzyści:

określana w jednostkach pieniężnych [PLN, EUR], w cenach stałych.

b) Analiza wielokryterialna: przypisanie do zmiennych ocen punktowych i wag

oraz określenie wpływu (ocena punktowa x waga).c) Analiza jakościowa: forma opisowa; w miarę możliwości dążymy do kwantyfikacji

efektów (korzyści) w jednostkach naturalnych.

93


b) Czas Przy ocenie projektów należy uwzględnić wartość pieniądza

w czasie - proces zwany dyskontem (dla analizy ekonomicznej metodą kosztów i korzyści wyrażonej w jednostkach pieniężnych).

PV = FVt / (1+d)t

d - stopa dyskontowa, FVt - przepływ w okresie t, PV – obecna wartość przyszłych przepływów

gotówkowych w okresie t.

94

Etap 1 – założenia do analizy ekonomicznejStopa dyskontowa

Wybór odpowiedniej stopy dyskontowej – Społeczna stopa dyskontowa

Wartość na poziomie równym lub wyższej od finansowej stopy dyskontowej.

KE sugeruje społeczną stopę dyskontową na poziomie 5,5% dla Państw objętych pomocą Funduszu Spójności.

Do sporządzenia analizy ekonomicznej dla funduszy UE przyjmujemy stopę dyskontową podaną przez Instytucję Zarządzającą.

95

Etap 2 – od cen rynkowych do cen ekonomicznych

Od ceny rynkowej do ceny ekonomicznej

Aby przekształcić ceny rynkowe na ceny ekonomiczne należy dokonać następujących korekt:

fiskalnych, zewnętrznych, uwzględniających zniekształcenia rynku.

96

Etap 2 - Korekty fiskalne Korekty te mają na celu eliminacje z przepływów

finansowych pozycji, które stanowią przepływ pomiędzy beneficjentem, a budżetem publicznym.

Korekty fiskalne poleją na eliminacji z przepływów: podatków pośrednich – VAT, także w sytuacji gdy

VAT jest pozycją kosztową; subwencji oraz innych transferów płatności, subwencji

na pracowników.

97

Etap 2 - Korekty zewnętrzne

Korekty mające na celu ustalenie wartości korzyści i kosztów zewnętrznych nie ustalonych w analizie finansowej.

Należy dążyć do uwzględnienia wszystkich kosztów lub korzyści społecznych jakie przechodzą z analizowanego projektu na inne podmioty.

Dążymy do wyrażenia kosztów/korzyści zewnętrznych w jednostkach pieniężnych.

98

Etap 2 - Korekty zewnętrzne – przykładySpołeczne korzyści zewnętrzne

Niższy stopień ładunków zanieczyszczeń kierowanych do wód.

Wydłużenie przewidywanej długości życia dzięki poprawie wyposażenia obiektów ochrony zdrowia w sprzęt medyczny.

Powstanie nowych podmiotów gospodarczych. Powstanie nowych miejsc pracy. Wzrost liczby ludzi z wyższym wykształceniem

w regionie/kraju.

99

Etap 2 - Korekty zewnętrzne – przykładySpołeczne koszty zewnętrzne

Utrata produkcji rolnej z tytułu odmiennego przeznaczenia ziemi;

Wzrost kosztów usuwania ścieków;

Zajęcie danej powierzchni pod zakład unieszkodliwiania odpadów.

100

Etap 2 - Uwzględnienie zniekształceń rynku

Ceny rynkowe są ustalone na podstawie danych z niedoskonałych rynków; nie odzwierciedlają faktycznej wartości lub poniesionych kosztów.

Niedoskonałość cenowa może wystąpić w przypadku: 1. Produktów (wyroby/towary) – rynek

międzynarodowy/krajowy. 2. Płac (płaca minimalna). 3. Ziemi/gruntów.

101

Etap 3 – Określenie wskaźników efektywności

Projekt jest ekonomicznie uzasadniony gdy:

ENPV jest dodatnie (większe od zera); EIRR jest większa niż stopa dyskontowa;

Wskaźnik B/C większy od jedności.

102

Etap 4 - Inne metody analizy ekonomicznej

Analiza wielokryterialna

Metoda analizy uwzględniająca zmienne, których nie można ująć w pełnej analizie ekonomicznej – trudne do wyrażenia w jednostkach pieniężnych.

Odnosi się do wartościowania celów projektu.

103

Analiza wielokryterialna - Etapy analizy

1. Wyrażenie celów projektu w zmiennych mierzalnych. 2. Przypisanie celom projektu wag.3. Określenie kryteriów oceny.4. Oszacowanie skutków interwencji – przeprowadzenie oceny

punktowej poszczególnych celów. 5. Określenie wpływu – iloczyn oceny punktowej

i przyjętych wag. 6. Zsumowanie ocen punktowych.

Etap 4 - Inne metody analizy ekonomicznej

104

Analiza wrażliwości i ryzyka

Zgodnie z art.. 40 lit e Rozporządzenia 1083/2006 w przypadku „dużych projektów” należy dokonać oceny ryzyka – przeprowadzić analizę wrażliwości i ryzyka.

Analiza wrażliwości i ryzyka dla inwestycji finansowanych z dotacji powinna być wykonana w odniesieniu do analizy trwałości finansowej

Zalecane są metody analizy:

Analiza wrażliwości powinna zbadać zmiany w saldach środków pieniężnych spowodowane zmianą istotnych parametrów; beneficjent powinien przeliczyć model uwzględniając różne scenariusze makroekonomicze – podstawowy i pesymistyczny.

Analiza ryzyka powinna mieć charakter jakościowy, gdzie ocenia się prawdopodobieństwo faktycznego wystąpienia danego ryzyka (niskie, średnie i wysokie) i określić okoliczności, które wywołają określoną sytuację

105105

Dziękuję za uwagę

Agencja EUROPOMOC

tel. (22) 815 38 34 tel. kom. 0501 222 210

e-mail: [email protected]

www.agencjaeuropomoc.pl

metody przygotowania studium wykonalnoŚci dla projektÓw generujĄcych dochÓd

Documents