53

MUZIČKO VASPITANJE 2 časa nedjeljno, 74 časa godišnje

UVOD ü Muzika je dio kulturnog formiranja ličnosti i njegova stalna po-

treba. Ona direktno utiče na kreiranje čovjekove ličnosti. Muzika je nesumnjivo čovjekova potreba za stvaralaštvom, komunikacijom i kreativnošću. Ona produbljuje vizije u učenju koje teže njenim vrijednostima. Muzičko obrazovanje u osnovnoj školi ima za zadatak da osposobi učenika za:

ü selektivno i aktivno slušanje muzike u okviru medijskih programa i muzučkih priredbi;

ü za sudjelovanje u horskim formacijama i drugim muzičkim djelatnostima;

ü buduće šire obrazovanje koje podrazumijeva pripremu za neku profesiju gdje je muzika sastavni dio toga.

OPŠTI ZADACI PREDMETA ü Da razvija muzički ukus, muzičko izražavanje i stvaralačke

sposobnosti. ü Da razvija patriotska osjećanja upoznavanjem muzičkih djela iz

kulturne baštine Bosne i Hercegovine i drugih zemalja, što doprinosi razvoju opšte kulture, kao i međusobno razumijevanje, uvažavanje i poštovanje.

ü Da se u svim oblicima nastave, posebno u horu i drugim vokal-nim i instrumentalinim sastavima njeguje zajedničko muzici-ranje.

ü Pjevanjem i sviranjem pjesama razvijati dječji glas, pravilno disanje, izgovor, artikulaciju i intonaciju.

ü Aktivnim slušanjem muzike razvijati sposobnost uočavanja osnovnih izvođačkih sastava.

54

ü Osposobiti učenike za selektivni odabir muzičkih djela. ü Razvijati sposobnost vrednovanja muzičkih djela. ü Da individualno izražavaju i stvaraju muzička djela. ü Da doživljavanjem muzike razvijaju maštu i izražavaju se

literarno, likovno i pokretom. ü Da uoče vezu muzike sa bosanskim jezikom i drugim granama

umjetnosti. ü Da se razvijaju muzičke sposobnosti (osjećaj za ritamsko i

melodijsko kretanje), pravilno oblikovanje muzičkih misli, kao i razlikovanje suprotnosti: dugo – kratko, visoko - nisko, tiho - glasno.

ü Da upoznaju muzička djela autora i izvođača. ü Da upoznaju i savladaju osnovne muzičke pojmove, forme i

vrste koje mu omogućavaju shvatanje muzike. ü Da upoznaju i savladaju osnovne pojmove muzičke pismenosti. ü Da se osposobe za rukovanje savremene muzičke tehnologije. ü Da omogući upoznavanje različitih zanimanja, te da najsposob-

nije pojedince usmjerava na školovanje u muzičkim školama, kao i za druga zanimanja za koja su potrebna ova znanja i spo-sobnosti.

55

NASTAVNI PROGRAM PO RAZREDIMA PRVI RAZRED – Od igre do muzičkog doživljaja

Muzičke djelatnosti Predloženi sadržaji

INTERPRETACIJA Tematske informacije Muzička literatura

· Učenici pjevaju po slu-hu dječje pjesme, popjevke i djela umjet-ničke muzike iz Bosne i Hercegovine i svijeta, prilagođenih psihofi-zičkim sposobnostima djeteta

· Učenike postupno osposobljavati da svir-aju na dječjim im-provizovanim ins-trumentima, kao u fun-kciji pratnje (brojalice, pjesme, igre), tako i u funkciji samostalnog i slobodnog izražavanja.

· Učenici se osposo-bljavaju za samostalnu improvizaciju ritamske pratnje, naučene brojalice i pjesmice.

STVARALAŠTVO · Učenici zapažaju razne

zvukove i šumove iz prirode.

· Preko pjevanja i ritamskog izvođenja izražavaju svoju maštu i individualne doživljaje.

Pjevamo sa voljom: · Naše pjesme · Imamo glas za

pjevanje · Znamo da počnemo i

pjevamo pjesmu · Pripremamo i

izvodimo pjesmu Ja znam da sviram, ti znaš da sviraš: · Sviramo na instrumen-

tima koje imamo · Sviramo na

instrumentima koje sami pravimo

· Sviramo na Orffov instrumentarij

· Posjeta muzičkoj školi · Pratimo pjesme

pjevajući · Pripremamo koncert Maštamo preko muzike: · Stvaramo muziku na

našim instrumentima · Stvaramo zvučne

događaje i likove u boji

Brojalice : 1. Uso medo 2. Bumbari 3. Leptir i cvijet 4. Trešnjice

Dječje muzičke igre 1. Enci menci na

kamenci 2. Od koga si ti 3. Tasun, tasun, tanana 4. U šumici zeka 5. Ring, ringe, jaja

Umjetničke pjesme: 1. Jesen – S.

Korunović 2. Zima – D.Basrak 3. Proljeće – V.

Astardijeva 4. Pada snežak – D.

Basrak 5. Majka – N.

Vukomanović 6. Ježeva uspavanka –

N. Vukomanović 7. Dok mjesec sja – Z.

B. Lili 8. Pače i pčela – R.

Petrović 9. Leptiriću šareniću –

N. Hercigonja 10. Kad si sretan – Iz

Švedske 11. Prvi maj – M.

56

· Učenici na instrumentima dječjeg instrumentarija izražavaju razne ritmove i zvukove iz prirode i života.

· Učenici razvijaju kreativnost igrom, pokretom, pjevanjem i sviranjem (izraz: muzički, literarni i likovni).

· Učenici razvijaju i njeguju sposobnosti da muzički doživljaj izražavaju sa sredstvima drugih umjetnosti

SLUŠANJE

· Uočavaju zvukove iz okoline

· Slusaju i razlikuju zvukove

· Slušaju zvukove ptica i drugih zivotinja

· Slušanjem učenici iskazuju svoje utiske o slušanim kompozicijama

· Slušanje muzičkih djela učenici se muzički obrazuju.

Igramo i plešemo uz muziku: · Pokreti i koraci

uklapaju se uz muziku · Pjesme za igru Sviramo muziku: · Razlikujemo glasove i

zvukove · Muzičke zagonetke Oćemo da slušamo muziku: · Šta mi govori muzika · Muzika za razlićita

raspoloženja · Volim muziku

Jeličanin 12. Pjesma o konjicu –

B. Stančić

Narodna kola: 1. Povratak 2. Ej, da poletimo 3. Kolanje

Narodne pjesme: 1. Sinoć majka junaka

rodila 2. Neven vene 3. Spavaj, sine 4. Nina, nina bijela

golubica J. Ofernbah: Divne noći F. Šubert: Snivaj, snivaj R. Šuman: Divlji jahać V. A. Mocart: Čeznja za proljećem L.van Betoven: Ptićja tuga K. S. Sans: Karneval životinja

Muzički doživljaj izražavamo pokretom, likovno i literarno.

57

DIDAKTIČKO–METODSKA UPUTSTVA Muzička nastava je koncipirana na konpleksan način tako da svojim

djelatnostima omogućava opšti razvoj muzike kod učenika. Predmet po svojoj osobini omogućava aktivni, psihomotorični, nauč-

ni, estetski i psiho-socijalni razvoj. Zbog toga treba izdvojiti ove osnovne djelatnosti (interpretacija, slušanje i stvaralaštvo), treba realizovati po mogućnostima muzičkog razvoja učenika.

Izučavanje muzike omogućava aktualizaciju i raznovrsnost naučnih metoda i oblika.

Izučavanje muzike zahtijeva uporedo aktivni oblik i metode djela, gdje preovlađuju igre.

INTERPRETACIJA Za ovaj uzrast učitelj odabira pjesme i tekstove (kratkog sadržaja) u

zavisnosti od njihove dužine, trajanja i sadržaja. Pri njihovom izboru voditi računa o sposobnosti učenika. Program treba da sadrži jednoglasne pjesme, različite instrumentalne

pratnje koje izvode učenici ili nastavnik povezujući muziku i ples. Osnovna metoda je imitacija (po sluhu). Od trećeg razreda se

upotrebljava simbolni, likovni zapis. U drugim evropskim zemljama notacija se upotrebljava od prvog razreda osnovne škole.

STVARANJE Stvaralačke aktivnosti su neophodne komponente u svakoj umjetni-

čkoj oblasti i važna karakteristika još od predškolskog uzrasta. Važno je da učitelj ohrabruje i podstiče osnovne metode učenja u muzičkoj nas-tavi.

Učenici na kreativan način ispoljavaju maštu, učitelj ih orijentiše prema određenom cilju.

· Interpretacija je način pjevanja i instrumentalnog izvođenja, preko kojih učenici izražavaju svoje doživljaje i estetsko oblikovanje.

· Muzičko stvaralaštvo su različiti ritamski ili melodijski sadrzaji, koje učenici pjevanjem i instrumentalnom pratnjom sami izvode.

· Kreativno izražavanje preko kreativnih pokreta i plesa je najspontaniji način izražavanja njihovih muzičkih doživljaja. U nastavi se oni takođe izražavaju likovno i literarno.

58

SLUŠANJE Učitelj pažljivo odabira muziku za slušanje iz apsolutno-programske

muzike različitih oblika i žanrova. Učitelj treba da motiviše učenike kako bi oni bili aktivni u toku

slušanja.

MUZIČKO–RAZVOJNA DOSTIGNUĆA Ova oblast sistematizuje sposobnosti, vještine i znanja koja su veza-

na za muzički razvoj ovog uzrasta. Ovaj nivo zajedno sa predškolskim uzrastom, predstavlja elementarni

razvoj muzičke sposobnosti, da bi se ritamski i melodijski sluh u pri-mernom muzičkom okruženju spontano razvijao.

Ova okruženja treba pripremiti u školi da bi se sluh usavršio u raz-voju muzičkog mišljenja, koji se bazira na učvrsćavanju odnosa između tonske visine i trajanja.

Učenici ovog nivoa treba da prepoznaju zvučne boje i harmonsku zvučnost, koje doživljavaju preko pratnje i zajedničkog instrumentalnog izvođenja. Preko kreativnih muzičkih pitanja i odgovora podstičemo osjećaje za muzičku cjelovitost. Preko pažljivog slušanja ujedno se i raz-vija muzička memorija.

Motoričke vještine pjevanja, ritamskog izvođenja kao i pokreta, postižu se preko interpretiranja (posebno preko didaktičkih igara razvija se volja i pažnja).

Sa ovim vještinama postiže se najveći nivo interpretiranja. To su vježbe za pravilno disanje, položaj tjela, dikciju, držanje instrumenta, formiranje i artikulacija tonova, melodijski izražaj preko pokreta tijela, metrike ritmike i dinamike.

U okviru znanja ovog nivoa spada: Upotreba prostog muzičkog izražaja i orijentacija grafičkim likovnim muzičkim pisanim simbolima. Učenici treba da znaju da razlikuju zvučne tonove iz prirode i muzičke tonove (ton, šum), razlikuju zvučne boje (svijetlo, tamno, prodorno, meko i boje instrumenata).

MEĐUPREDMETNA POVEZANOST Povezanost u muzičkim djelatnostima posebno je označena korela-

cija sa drugim oblastima:

59

Ø U literarnom sadržaju i programskoj muzici su najrazličitije slike iz života i okruženja (Upoznavanje okoline);

Ø Preko pjesama učenici upoznaju dječju poeziju i usavršavaju pojmove maternjeg jezika (Bosanski jezik);

Ø Apsolutna muzika podstiče različite emocije i raspoloženja koja sa uspjehom stvaraju u razredu (svi predmeti);

Ø Dobrim tehničkim pjevanjem i estetskim oblikovanjem kreiraju literarni izražaj (Bosanski jezik);

Ø Instrumentalno izvođenje i pokreti utiču na vještinu i koordinaciju pokreta (Tjelesni odgoj );

Ø Poznavanje muzike utiče na važnost slušanja u okruženju (svi predmeti);

Ø Muzički doživljaji podstiču na kreativno mišljenje u svim predmetima;

Ø Muzika razvija kreativnost u likovnom, literarnom i pokretno–plesnom izražavanju (Bosanski jezik, Likovno vaspitanje, Tjeles-ni odgoj);

Ø Poznavanje muzike razvija analitičko mišljenje. Ø Zvučne primjere učenici upoznaju preko nove tehnologije. Ø Muzika orijentiše na muzičke profesije i rad kulturnih ustanova

(profesionalna orjentacija); Ø Muzičke djelatnosti utiču na pozitivno duhovno formiranje i

dobar zvučni ambijent (Zdravstveni odgoj i zaštita okoline).

KATALOG ZNANJA OSNOVNI STANDARDI ZNANJA PO RAZREDIMA SPOSOBNOSTI Učenici: Ø Spontano razvijaju elemente ritamskih i melodijskih osjećaja; Ø Prepoznaju zvučne boje instrumenata, pjevačkih glasova i

reagiraju na njihovu zvučnost;

SPRETNOST U igri: Ø Pjevanjem uvježbavaju pravilno disanje i uvježbavaju muzičke

pokrete; Ø Navikavaju se na pravilno držanje instrumenta i spretno sviranje;

60

DRUGA ZNANJA Od muzičkih djelatnosti ka sadržajima: Ø Usavršavaju muzički rječnik: pjevam, sviram instrumente,

muzičke predstave – koncerti, muzička pratnja; Ø Imenuju instrumente;

STANDARDI VREDNOVANJA Ø Da učenici poznaju elemente jezika umjetnosti Ø Da se umjetnički opismene Ø Da se lako snalaze u svijetu umjetnosti Ø Da imaju sposobnost da shvate kompoziciju Ø Da stečena znanja primjene u praksi Ø Da umjetničkim stvaralaštvom razvijaju multikulturalne odnose Ø Da vrednuju svoj rad i radove ostalih učenika Ø Da razvijaju zdrav samokritički odnos Ø Da njeguju kulturu opažanja Ø Da predlože alternativu za rješenje Ø Da izaberu najpovoljniju alternativu Ø Razvijati kod djece samoaktivan interes za oplemenjivanje i zašti-

tu čovjekove okoline i unapredđenje kulture življenja. MEĐUKURIKULARNI STANDARDI Ø Uvažavanje i isticanje prava djeteta Ø Etnička i religijska tolerantnost Ø Uvažavanje ravnopravnosti polova Ø Kultura bavljenja sportom Ø Porodično vaspitanje i dobro zdravlje Ø Koordinacija sa nastavnim oblastima kao sto su:

- Bosanski jezik i književnost - Čovjek i priroda - Likovno vaspitanje - Tjelesno vaspitanje

61

FORME RADA Ø Zajednička nastava (frontalni rad) Ø Grupni rad i saradnja među grupama Ø Rad u parovima i saradnja parova Ø Specijalni rad sa djecom koja imaju lako mentalno i laka fizička

oštećenja (sluh, vid, male govorne smetnje…).

MOTIVI Ø Stvaralaštvo Ø Doživljaj ljepote muzičkih umjetnosti Ø Sloboda Ø Radoznalost Ø Uspjeh Ø Samopouzdanje Ø Borbenost Ø Takmičarski duh Ø Lične i društvene potrebe Ø Ideali i nagrade Ø Uzori i umjetnička djela