1390

جغرافيهصنف 8

8 8ف

صنيــه

غرافجـ

هـ . ش

كتاب هاى درسى متعلق به وزارت معارف بوده خريد وفروش آن در بازار جداً ممنوع است. با متخلفين برخورد

قانونى صورت مى گيرد.

وزارت معارفمعينيت انكشاف نصاب تعليمي،

تربية معلم و مركز ساينسرياست عمومي انكشاف نصاب

تعليمى و تأليف كتب درسى

www.ael.af

١

جغرافيه請نف هشتم

وزارت معارف معينيت انكشاف نصاب تعليمي، تربية

معلم و مركز ساينسرياست عمومي انكشاف نصاب تعليمى

و تأليف كتب درسى

الف www.ael.af

٢

مؤلفان:

اديتور مسلكي:

اديتور زبان:

- معاون سرمؤلف شکيال حبيب رحيمی- مؤلف محمد رفيق مومند

- داکتر محمد رازق بهير

-پوهنمل دکتور اندوس رحمت ＄واکمن

-پوهندوى سيد اکرام الدين حصاريان

طرح و ديزاين:- حميد اهللا غفارى

ب

كميتة دينى، سياسى و فرهنگى:- مولوى عبدالصبور عربى

- دكتور محمد يوسف نيازى- حبيب اهللا راحل مشاور وزارت معارف در رياست انكشاف نصاب تعليمى.

كميتة نظارت:- دكتور اسداهللا محقق معين انكشاف نصاب تعليمى، تربيه معلم و مركز ساينس.

- دكتور شير على ظريفى مسؤول پروژه انكشاف نصاب تعليمى.- معاون سرمؤلف عبدالظاهر گلستانى رئيس عمومى انكشاف نصاب تعليمى و تأليف كتب

درسى

www.ael.af

٣ ج www.ael.af

د٤

سرود ملی

دا عزت د هـــر افـــغان دى دا وطن افغانستـــان دى

هر بچی ي３ قهرمـــــان دى کور د سول３ کور د تورې

د بـــــــلو＇ــــو د ازبکـــــو دا وطن د ！ولو کـور دى

د تــــــرکمنــــو د تاجکــــو د پ＋تــــون او هزاره وو

پـــاميــريان، نورستانيــــان ورسره عرب، －وجــر دي

هـــم ايمـــاق، هم پشـه ４ان براهوي دي، قزلباش دي

لـــکــه لمــر پر شنه آسمـان دا هيـــواد به تل ＄لي８ي

لـــکـــه زړه وي جــاويدان په سينــه ک３ د آسيـــا به

وايو اهللا اکبر وايو اهللا اکبر نوم د حق مو دى رهبـــر

www.ael.af

٥ هـ

بسم اهللا الرحمن الرحيمپيام وزير معارف

معلمان و شاگردان عزيز،تعليم و تربيه اساس انكشاف و توسعة هر كشور را تشكيل مى دهد، نصاب تعليمى يكى از عناصر مهم تعليم و تربيه مى باشد كه مطابق انكشافات علمى معاصر و نيازمندى هاى جامعه وضع مى گردد، واضح ر مى باشد؛ بناًء الزم است نصاب است كه انكشافات علمى و نيازمندى هاى جامعه همواره در حال تََطوُّسياسى، تغييرات تابع تعليمى نصاب نبايد البته نمايد. انكشاف دقيق و علمى صورت به نيز تعليمى

نظريات و تمايالت اشخاص گردد.كتابى كه امروز در دسترس شما قرار دارد بنابر همين مشخصات تهيه و ترتيب گرديده است، موضوعات علمى مفيد در آن اضافه شده، فعال نگه داشتن شاگردان در عملية تدريس جزء پالن تدريس گرديده

است.اميدوارم تدريس اين كتاب با استفاده از روش هاى آموزش فعال مطابق رهنمود ها و پالن تعليمى تعيين شده صورت گيرد، و اولياى شاگردان نيز در تعليم و تربية با كيفيت دختران و پسران خود همكارى متداوم نمايند، تا اهداف و آرزوهاى نظام معارف برآورده گرديده، نتايج و دست آوردهاى خوبى براى

شاگردان و كشور ما داشته باشد.باور دارم كه معلمان گرانقدر ما در تطبيق مؤثر نصاب تعليمى مسؤوليت خود را صادقانه ادا مى نمايند.

وزارت معارف همواره تالش مى نمايد تا نصاب تعليمى معارف مطابق اساسات دين مبين اسالم، حس وطن دوستى و معيار هاى علمى با در نظرداشت نيازمندى هاى مُبرم جامعة ما انكشاف نمايد.

در اين عرصه از تمام شخصيت هاى علمى و دانشمندان تعليم و تربية كشور و اولياى محترم شاگردان تمنا دارم، تا با ارائة نظريات و پيشنهادات سالم و مفيد خويش مؤلفان ما را در بهبود بيشتر تأليف كتب

درسى يارى نمايند.از همة دانشمندانى كه در تهيه و ترتيب اين كتاب سهم گرفته اند، و از مؤسسات محترم ملى و بين المللى درسى كتب توزيع و طبع و جديد تعليمى نصاب تدوين و تهيه در كه دوست هاى كشور ساير و

همكارى نموده اند، صميمانه اظهار امتنان و قدردانى مى نمايم.

و من اهللا التوفيقفاروق وردگ

وزير معارف جمهورى اسالمى افغانستان

www.ael.af

٦

فهرست مطالب شماره صفحه

فصل اول..................................................................................................1 -1اهداف فصل ..........................................................................................................2 -2درس اول ـ با قارة اروپا آشنا شويد ..........................................................................3 3ـ در مورد جغرافياى طبيعى اروپا چه مى دانيد.............................................................4 4ـ درس دوم ـ الف ـ كوه هاى قارة اروپا......................................................................5 -5درس سوم ـ ب ـ دريا ها..........................................................................................7 -6درس چهارم ـ ج ـ درمورد جهيل هاى اروپا چه ميدانيد؟........................................11 -7درس پنجم ـ د ـ در مورد بحيره هاى اروپا چه ميدانيد؟ .........................................13 -8درس ششم ـ هـ- راجع به خليج هاى اروپا چه ميدانيد؟...........................................15 -9درس هفتم ـ و- اقليم اروپا چگونه است؟...............................................................17 -10درس هشتم ـ در مورد جغرافيه سياسى اروپا چى ميدانيد؟.......................................21 -11درس نهم ـ در مورد جغرافياى بشرى اروپا چه ميدانيد؟..........................................25 -12درس دهم ـ درمورد نژاد و زبان اروپا چه ميدانيد؟..................................................29 -13درس يازدهم ـ راجع به دين و مذهب اروپا چه ميدانيد؟.........................................33 -14درس دوازدهم ـ درمورد جغرافياى اقتصادى اروپا چه مــى دانيد؟..........................35 -15درس سيزدهم ـ از معادن و صنايع اروپا چه مى دانيد؟.............................................39 -16درس چهاردهم ـ راجع به ترانسپورت براعظم اروپا چه مى دانيد؟...........................43 -17درس پانزدهم ـ خطوط هوايى ..............................................................................45 -18فصل دوم:...............................................................................................51 -19 اهداف فصل:........................................................................................................52 -20درس شانزدهم ـ الف- در مورد موقعيت جغرافيايى براعظم امريكا چه انيد؟..........53 -21

درس هفدهم ـ ب ـ درمورد كشف براعظم امريكا چه ميدانيد؟...............................55 -22جغرافيه طبيعى.......................................................................................................57 -23درس هجدهم ـ الف ـ راجع به كوه هاى امـــريكا چه ميدانيد؟...............................57 -24درس نزدهم - ب ـ راجع به درياهاى امريكا چه ميدانيد؟.....................................61 -25درس بيستم ـ درياهاى امريكاى جنوبى..................................................................65 -26درس بيست و يكم ـ ج ـ راجع به جهيل هاى امريكا چه ميدانيد؟............................67 -27درس بيست و دوم ـ د ـ راجع به بحيره هاى امريكا چه ميدانيد؟..............................71 -28

www.ael.afو

٧

درس بيست و سوم ـ هـ ـ راجع به خليج هاى قارة امريكا چه ميدانيد؟.................73 -29درس بيست و چارم ـ خليج هاى امريكاى جنوبى ..............................................77 -30درس بست و پنجم ـ وـ راجع به اقليم قارة امريكا چه ميدانيد؟............................79 -31درس بيست و ششم ـ راجع به جغرافياى سياسى امريكاچه ميدانيد؟.....................83 -32درس بيست و هفتم ـ در مورد جغرافياى بشرى قارة امريكاچه ميدانيد؟...............85 -33الف ـ نژاد و زبان..............................................................................................85 -34درس بيست و هشتم ـ ب. درمورد نفوس و مذاهب امريكاچه ميدانيد؟............... 89 -35درس بيست و نهم ـ در مورد جغرافياى اقتصادى امريكا چه ميدانيد؟................. 91 -36درس سى ام ـ امريكاى التين............................................................................ 95 -37درس سى و يكم ـ راجع به جغرافياى مواصالتى امريكا چه ميدانيد؟.................. 99 -38امريكاى شمالى.................................................................................................99 -39درس سى و دوم ـ امريكاى جنوبى .................................................................103 -40اصطالحات جغرافيايى....................................................................................111 -41

ز www.ael.af

اروپـــا

در اين فصل مى خوانيم:به جغرافياى اروپا آشنا شويد

موقعيت و حدود اربعه2,1 جغرافياى طبيعى

الف. كوه هاب. دريا ها

ج. جهيل هاد. بحيره هاهـ. خليج ها

و. اقليم3,1 جغرافياى سياسى4,1 جغرافياى بشرى

5,1 جغرافياى اقتصادى6,1 جغرافياى مواصالتى

١

د

www.ael.af

شاگردان عزيز! با اهداف علمى ذيل در اين فصل آشنا شويد:

موقعيت جغرافياى قارة اروپامهمترين كوه ها در قارة اروپامهمترين درياها در قارة اروپا

مهمترين جهيل ها و بحيره ها در قارة اروپاخليج ها درقارة اروپا

اقليم قارة اروپاجغرافياى سياسى اروپا (سرحدات)

جغرافياى بشرى براعظم اروپا (نفوس، نژاد، زبان و مذهب)جغرافيايى اقتصادى براعظم اروپا (زراعت، صنعت، تجارت)

جغرافياى مواصالتى اروپا (حمل و نقل زمينى، بحرى و هوايى)شاگردان عزيز مى توانند انجام دهند:

ترسيم نقشه براعظم اروپا و تشخيص سرحدات سياسىتشخيص مهمترين كوه ها و درياها روى نقشه اروپا

تشخيص واحدهاى سياسى در براعظم اروپاتعيين مهمترين توليدات زراعتى روى نقشه اروپا

تعيين مهمترين معدن ها روى نقشه اروپاتعيين مهمترين بنادر روي نقشه اروپا

٢

www.ael.af

درس اولبا قاره اروپا آشنا شويد

به نقشه باال دقت كنيد. اروپا توسط كدام بحيره ها و اقيانوس ها محدود مى شود؟

1-1 حدود و موقعيت جغرافيايي:اروپا يكى از كوچكترين قاره هاى جهان است و در منطقه معتدله شمالى قرار گرفته است. اين قاره از طرف شمال محدود است به اقيانوس منجمد شمالى، از جنوب به بحيرة مديترانه، از شرق به قارة بزرگ و وسيع آسيا كه توسط كوه هاى اورال، درياى اورال، بحيرة كسپين، اقيانوس به است از غرب محدود و است اروپا جدا شده از سياه بحيره و قفقاز كوه هاى

اطلس.- آيا قارة اروپا خشكه جداگانه است؟

از برخى جهت همين به و دانست آسيا وسيع و بزرگ قاره دنبالة مى توان را اروپا جغرافيادانان قاره آسيا و اروپا را يك قاره دانسته و آن را به نام يورشيا ناميده اند.

به 2006م سال در آن نفوس وتعداد مربع مساحت اروپا 10000000كيلومتر (732/612/600) نفر مى رسيد و بعضي كشورهاى مهم صنعتى جهان در اين براعظم موقعيت

دارد. در قارة اروپا چند شبه جزيره وجود دارد آيا مى توانيد آنها را روى نقشه پيدا كنيد و نام بگيريد؟

٣

موقعيت جغرافياى اروپا

بحر منجمد شمالی

سطل

س اانو

اقی

دایره قطب

دایره قطب

خط استوا

خط سرطان

خط جدی

اقيانوس کبير (آرام)

اقيانوس کبير (آرام)

بحر هند

www.ael.af

در نقشه صفحة بعد شبه جزيره هاى اروپا را مى بينيد.

به نسبت بريده گى هاى قارة اروپا ساحلى و وجود بحيره ها وخليج هاى متعددى كه در داخل خاك پيشرفته را زيادي جزيره هاى شبه است، از اينجا در ما كه آورده وجود به

مهم ترين آن ها نام مى بريم.شامل اسكانديناوياكه شبه جزيرة -كشورهاى سويدن و ناروى مى باشد.

شامل كه بالكان جزيره شبه -بوسنى بلغاريا، آلبانيا، كشورهاى و صربستان ،كرواسى هرزگونى، و

مونتينگرو مى باشد.- شبه جزيرة ايبرى كه شامل كشورهاى اسپانيا وپرتگال مى باشد.

شبه جزيره اپنين كه در آن كشور ايتاليا واقع است.

فعاليت داخل صنفشاگردان در صنف تحت راهنمايى معلم محترم به گروپ ها تقسيم شوند.

هر يك روى مطلب عمده درس باهم بحث و گفتگو كنند و نتيجه را پيش روى صنف ارائه دارند.از روي نقشه باال نام شبه جزيره هاى اروپا را در كتابچه هاي تان بنويسيد.

سوال ها1- منظور از يورشيا چيست؟

2- قارة اروپا در كدام منطقه جغرافيايي قرار گرفته است؟3- كدام كوه ها به عنوان مرز طبيعى بين آسيا و اروپا در نظر گرفته شده است؟

فعاليت خارج صنف

نقشه سفيد بدون نوشته اروپا را ترسيم نماييد و در آن موقعيت جغرافيايي، حدود اربعه و سه شبه جزيرة اروپا را مشخص سازيد و در ساعت آينده درسى جغرافيه پيشروى صنف ارائه دهيد.

؟

٤

نقشه شبه جزاير اروپا

اوياندين

اسكيره

جزشبه

شبه جزيره اپنين

www.ael.af

2،1 در مورد جغرافياي طبيعى اروپا چه مي دانيد؟درس دوم

٥

در شكل باال به نقشه طبيعى اروپا نگاه كنيد.

الف: كوه هاي اروپااروپا از لحاظ عوارض طبيعى چگونه سرزميني است؟

قاره اروپا با وجود كمى وسعت از لحاظ داشتن عوارض مختلف جغرافيايى نسبت به مساحت خود و تنها از حيث بريده گى ها و سواحل از تمام قطعات دنيا بيشتر به آب راه دارد. در قاره اروپا از بيابان ها و صحراهاى بى آب و علف خبرى نيست ولى در عوض اكثر ممالك آنرا سلسله كوه

هاى كوچك و بزرگ پوشانيده اند كه بعضى متعلق به دوران اول زمين شناسى اند.در مناطق شمالى اروپا كوه ها از نظر زمين شناسى فرسوده و قديمى بوده، ارتفاع آن كم است و داراى قله هاى گنبدى شكل هستند. در اين مناطق همچنين جلگه هاى پهناور و جهيل بسيار ديده مى شود. به اين منطقة از اروپا كه در يك دورة بسيار طوالنى فرسايش يافته، بلندى هاى آن اروپاى زمين شناسى نظر از آمده، بوجود آن در ماليم ناهموارى هاى و برده شده بين از فرانسه كه قديمى گفته مى شود. مثل سلسله هاى ماسيف سانترال (Massif central) در

به كوه هاى پيرمعروف اند. در مناطق جنوبى اروپا چين خورده گى ها و رشته كوه هاى بلند ديده مى شود. در اين منطقه قله ها نوك تيز و پوشيده از برف و يخ هستند. دامنه كوه ها اغلب داراى نشيب تند است. سلسله كوه

www.ael.af

؟

٦

هاى الپ و پيرنه در اين منطقه قرار دارند. در ميان اين كوهستان ها آبشارهاى فراوان و درياهاى پر آب وجود دارد. برروى اين دريا ها دستگاه هاى بزرگ برق احداث شده كه از نيروى آن ها در صنعت و از آب آن در

زراعت استفاده مى شود.به منطقه جنوبى اروپا كه در آن چين خورده گى ها و سلسله كوه هاي بلند وجود دارد و آتشفشان و زلزله

نيز در آن اتفاق مى افتد اروپاى جوان مى گويند.

فعاليت داخل صنفشاگردان به گروپ ها تقسيم شوند. هر گروپ در مورد نكات عمده درس با هم بحث و گفتگو كنند

و نتيجه را نماينده شان پيشروى صنف ارائه دارند.

سوال ها1- سلسله كوه هاى آلپ و پيرنه در كدام منطقة

اروپا موقعيت دارند؟2- دستگاه هاى بزرگ برق در كدام رشته كوه هاى

اروپا احداث شده است؟3- چرا اروپا بيابان ندارد؟

فعاليت خارج صنفنقشه بدون نام اروپا را كاپى نموده در آن نام دو سلسله كوه، يك اقيانوس و يك آبنا را كه به

عالمت سوال مشخص شده است بنويسيد.

ناهموارى هاى جوان با قله هاى نوك تيز آلپ ناهموارى هاى فرسوده و پير اروپا

www.ael.af

ب. درياهادرس سوم

٧

از دريا هاى قارة اروپا در چه مواردى استفاده مى شود؟

قارة اروپا در منطقه معتدله شمالى موقعيت دارد و داراى بارنده گي زياد است. بنابر اين در اين قاره درياهاى متعددى جارى است كه بيشتر درياهاى شرقى اروپا از فالت والدائى در غرب

درياهايي گيرند. مى سرچشمه روسيه از دارند جريان مركزى اروپاى در كه سلسله كوه هاى آلپ سرچشمه مى گيرند و به سبب اينكه وسعت ممالك اروپا كم است قبل از اينكه اين درياها با هم يكجا در تنها و ريزند مى بحيره ها به شوند وسعت سبب به كه است شرقى اروپاى زمين هاى آن، دريا ها طويل تراند. بعضى از درياها يا در بحيره مديترانه در جنوب در تيبروپو درياى مانند مى ريزند اروپا در اقيانوس اطلس حوزة به يا ايتاليا،

نقشة درياهاى اروپا

www.ael.af

٨

غرب مى ريزنند مانند درياهاى گارن در فرانسه و تايمزدر انگلستان و يا به بحيرة سياه در شرق اروپا مى ريزند مانند درياى دانيوب.

آيا مى توانيد مسير دريا هاى دانيوب، ولگا، راين، الب و دن را روى نقشه نشان بدهيد؟دريا هايى كه در شمال اروپا جريان دارند، تقريباً در تمام طول سال منظم و پر آب اند اما دريا هايي

كه در جنوب جريان دارند در فصل هاى گرم سال ميزان آبدهى آنها كم است.از درياهاى قارة اروپا زيادتر براى آبيارى زمين هاى زراعتى و كشتى رانى استفاده مى شود اين درياها در حمل و نقل داخلى قارة اروپا نيز اهميت زيادى دارند. متاسفانه فعاليت هاي صنعتي و قرار

گرفتن فابريكات در مجاورت اين درياها سبب آلوده گي آب ها شده است. مهمترين دريا هايى كه به حوزة سه گانه ياد شده مى ريزند عبارتند از:

1- درياى دانيوبدانيوب از درياهاى معروف اروپا ست كه از چندين كشور عبور مى كند و به نام هاى مختلفى چون دوناهو، دونا، دوناچ، دوناى و دوناريا ياد مى شود. طول آن 2860 كيلومتر است و از كوه هاى جنگل سياه در آلمان سرچشمه مى گيرد و به بحيرة سياه مى ريزد، اين دريا پس از ولگا مهمترين درياى اروپا محسوب مى شود و مرز شمالى اروپاى التين را تشكيل مى دهد. دانيوب از آلمان، اتريش، صربستان

(قسمتي از يوگسالوياي سابق) هنگري، بلغاريا، رومانيا و مرز اسلواكى عبور مى كند.2- درياى تايمز

درياى تايمز يا تيمز( Thames) كه درنواحى جنوب شرقى انگلستان جريان دارد از ميان شهر لندن پايتخت كشور انگلستان عبور مى كند و به خليج تايمز واقع در بحيرة شمال مى ريزد. طول آن

344 كيلومتر است و چون مسير هموار و مسطح دارد قابل كشتى رانى مى باشد. درياى تايمز در لندن

www.ael.af

3- درياى رايناين دريا از كوه هاى سويس سرچشمه مى گيرد و پس از عبور از مرز كشور فرانسه و

آلمان وارد هالند مى شود و در آنجا به بحيرة شمال مى ريزد. اين درياهاى خورد و بزرگ اروپا نيز به حوزه هاى سه گانه ياد شده مى ريزند.

٩

درياى راين در اروپا :

مصبطول دريا به كيلومتر نام درياشماره

بحيرة كسپين3490ولگا1بحيرة كسپين2396اورال2بحيرة سياه2000دينيپر3بحيرة آزوف1960دن4بحيرة بالتيك1070ويستا5بحيرة بارنتس1841پچورا6 اقيانوس اطلس1000لوار7

جدول شماره 1: نام ساير درياهاى اروپا

درس سوم

www.ael.af

١٠

فعاليت داخل صنفشاگردان در گروپ ها فوايد و اهميت اقتصادي يكي از دريا هاي اروپا را با هم بحث كنند

و نتيجه بحث خويش را به همصنفان خود ارائه نمايند. سوال ها

در مقابل جمله هاى صحيح حرف (ص) و در مقابل جمله هاى غلط حرف (غ) بگذاريد. 1- دريا هايى كه در اروپاى شمالى جريان دارند، در فصل گرم سال ميزان آبدهى آنها كم است. ( )

2- درياى دانيوب طوالنى ترين درياى اروپا است. ( ) 3- اكثر دريا هاى اروپا كه در كشور هاى صنعتى جريان دارند آلوده هستند.( )

4- بزرگترين درياى اروپا ولگا است. ( ) 5- درياهايي كه در جنوب جريان دارند، در فصل هاى گرم سال ميزان آبدهى آنها كم

مى شود.( ) فعاليت خارج صنف

نقشه سفيد و بدون نوشته قارة اروپا را كاپي نماييد و در آن موقعيت ناهموراى ها و دريا هاى مهم را نشان دهيد و در ساعت آينده درسى جغرافيا پيش روى صنف ارائه داريد.

؟

www.ael.af

در مورد جهيل هاى اروپا چه مى دانيد؟

١١

فرورفتگى هاى بزرگ خشكه زمين كه ازآب پر شده باشد، بنام چه ياد مى شوند؟از جهيل ها چه استفاده اقتصادى صورت گرفته مى تواند؟

ج: جهيل ها باشد و چهار طرف آن خشكه از آب پر شده فرورفتگى هاى بزرگ طبيعى زمين كه باشد بنام جهيل يا كول ياد مى شود، آب عده اى ازجهيل ها شور و عده ديگر نسبتاً شيرين و رقيق تر است، آب جهيل هاى منطقه معتدله و پر باران كه اروپا نيز در آن قرار دارد به صورت

معمول شيرين مى باشد.از كه دارد وجود جهيل هاى اروپا براعظم مناطق اكثر در باشد از هم متفاوت مى نظرمساحت، عمق وارتفاع ازسطح بحر

وبيشترين آنها در شمال اروپا در جزيره نماي اسكانديناوى وغرب خاك روسيه قرار دارد. چنا نچه حصه خاك كشور فنلند را جهيل ها فرا گرفته و زيادتر در جنوب آن كشور واقع شده است . به

همين لحاظ كشور فنلند را به نام كشور هزار جهيل ياد كرده اند . تقريباً تمام جهيل هاى اين براعظم آب شيرين و منبع درياها را

تشكيل مى دهند. كشتى رانى قابل بزرگ و عميق ازجهيل هاى بسيارى

جهيل كوچك كوهستانى در اروپا

درس چهارم

101

نقشة جهيل هاى اروپا

www.ael.af

١٢

عمق كم وجهيل هاى باشند مى ونسبتاً آرام، محل پرورش انواع نباتات و ساخته مساعد را آبى حيوانات و ساختن ماهيگيرى، به آن باشنده گان قايق ها و بافت تورهاى ماهيگيرى مشغول هستند. بعضى از جهيل ها با داشتن منظره زيبا و مناطق تفريحى وساختمان هوتل ها در صنعت توريزم نقش اساسى را بازى

نموده اند.

فعاليت داخل صنف- شاگردان در گروپ ها تنظيم شوند، تمام گروپ ها به سوال ذيل با مشوره همديگر با رويت نقشه

طبيعى اروپا جواب تهيه ونماينده هر گروپ آنرا در صنف به همصنفان نشان دهد.- موقعيت بزرگترين جهيل هاى قاره اروپا را در نقشه تثبيت نماييد.

سوال ها از چهار جواب داده شده ، صحيح ترين آنرا انتخاب و در كتابچه ها ى خود بنويسيد .

1- كشورى كه نام هزار جهيل را به خود اختصاص داده كدام است ؟الف) سويدن ب) ناروى ج-) هنگرى د) فنلند

مختصراً جواب دهيد: 1- جهيل را تعريف نماييد.

2- آب جهيل هاى منطقه معتدله وبارانى داراى چه ذايقه مى باشد؟ چرا؟

فعاليت خارج صنفبه كمك اعضاى فاميل خويش جواب سوال ذيل را تهيه كنيد.

آيا در كشور ما جهيل وجود دارد؟ اگر وجود دارد نام آنها را با واليت مربوطه شان وهمچنين چگونگى استفاده از آن ها را مختصراً بنويسيد.

نوعيت جهيل نام جهيل موقعيت جهيل شماره

يخچالي در جنوب كشور فنلند (Saimaa )سايما 1

يخچالي در جنوب كشور فنلند (Paijanna) پايي جان 2

يخچالي در غرب روسية اروپايي (Ladoga) الدوگا 3

يخچالي در غرب روسية اروپايي (Onega) انگا 4

در كشور سويس يخچالي كوهستاني

(Geneva) جينيوا 5

يخچالي كوهستاني در كشور سويس (Konstanz) كونستانس 6

تكتونيكي در كشور هنگري (Bolton) بالتون 7

ف

؟

جدول شماره2: ساير جهيل هاى مهم اروپا (براي مطالعه)

www.ael.af

١٣١٣

د: در مورد بحيره هاي اروپا چه مي دانيد؟درس پنجم

١٣

بيبيند چرا دربراعظم اروپا بحيره هاى زيادى وجود دارد؟ نقشه باال را به دقت

براعظم سه بين كه مى باشد مديترانه بحيره اروپا براعظم بحيره بزرگترين باشد مى كشتى رانى قابل سال طول در بحيره اين است. قرارگرفته (آسيا،اروپا،افريقا) تجارتى اموال وبيشترين ساخته مرتبط باهم را وهند اتالنتيك بحر سويز حفركانال با و بحر به را بحيره اين الطارق جبل عمق كم آبناى . يابد مى انتقال آن طريق از جهان

نموده است. اتالنتيك وصل سواحل اين بحيره داراى شكسته گى هاست كه جزيره و جزيره نماهاي اين بحيره را به بخش هاى جدا گانة تقسيم نموده است و هر كدام بنام بحيره هاى جداگانه مسمى گرديده

است. مانند آدرياتيك (Adriatic)، تيرنين (Tyrrhenian)، اژه (Aegean)و غيره.كوچك بحيره به را بحيره اين ،(Dardanelle)دردانيل شكل منحنى طوالنى آبناى مرمره(Marmora) و آبناى باسفورس(Bosporus)، بحيره مرمره را به بحيره سياه وصل

مى كند كه داراى اهميت خاص اقتصادى و استراتيژيكى مى باشد.

اروپا نقشةبحيره هاى

کلتي

ۀ باحير

ب

بحيرۀ بارنتس

بحيرۀ ناروي

بندر تروندهیم

بندر آرخانگلسکبندر برگین

بحيرۀ مانش

بحيرۀادریاتیک

بحيرۀ يونان

بحيرۀ آژهبحيرۀ مرمره

بحيرۀ ترنني

www.ael.af

در بين انگلستان و فرانسه بحيره مانش يا English channel وجود دارد كه بزرگترين راه حمل و نقل را بين اروپاي غربى، جنوبى و براعظم افريقا تشكيل داده و در شمال آن بحيره شمال واقع شده است كه جزء بحر اتالنتيك شمالى به شمار مى رود. عمق آن كمتر است و محيط مناسب را

براى شكار ماهى، كشتى رانى و استخراج نفت و گاز آماده ساخته است.جنوب در بالتيك بحيره است. ماهى پرورش مناسب محيط داشته كم عمق نيز ناروى بحيره (مانند اروپا شمال بحيره هاى باشد. مى رانى كشتى قابل بوده واقع اسكانديناوى جزيره نماى بارنتس) با وجودى كه در نزديكى اقيانوس منجمد شمالى واقع شده در طول سال يخ بسته اند و (Trondheim) به اثر جريان گرم گلف ستريم قابل كشتى رانى است. بندرگاه هاى تروندهيمو برگين (Bergen) در كشور ناروى و بندر ارخانجلسك (Archangelsk) روسيه يگانه بندر

كشتى رانى روسيه نيز در اين حوزه قابل ياد آورى مى باشد.

فعاليت داخل صنفشاگردان به سويه هاى مختلف در چند گروپ تنظيم شوند و هر گروپ به رويت نقشه اروپا

به يكى از سوالهاى ذيل جواب تهيه كنند:1-كانال سويز كدام بحيره ها را با هم وصل مى كند؟

2- بنادر سواحل شمال اروپا كدام ها اند؟ آنها را در نقشه دريافت و به همصنفان نشان دهيد.3- موقعيت آبناهاى باسفورس و دردانيل را در نقشه به شاگردان نشان دهيد.

سوال ها1- بحيرة مديترانه حد فاصل بين كدام براعظم ها است ؟

2- كدام بحيره در شمال اروپا واقع است؟ نام آنرا بنويسيد.جمله ذيل را تكميل كنيد

3- با حفر كانال سويز بحر اتالنتيك از طريق بحيره .................... به اقيانوس هـند وصل شده است.4- كدام آبنا، بحيره مديترانه را به بحر اتالنتيك وصل مى سازد؟

فعاليت خارج صنف نقشة سفيد اروپا را از صفحه 10 كاپى نموده و نام بحيره ها را در جا هاى معين آن بنويسيد.

؟

م

١٤

www.ael.af

پيشرفته گى هاى آب در سواحل خشكه به نام چه ياد مى شود؟از خليج ها چه استفاده هاى اقتصادى صورت گرفته مى تواند.

مديترانه، بحيره بين در نما جزيره شكل به اروپا براعظم جغرافيايى خاص موقعيت باعث داخل خشكه در بالتيك بحيره مناسب موقعيت و بحرمنجمد شمالى اتالنتيك، بحر

ايجاد بى شمارى خليج ها در سواحل اين براعظم گرديده است.خليج هاى بزرگ و عميق براى ايجاد بندرگاه ها شرايط مناسب طبيعى را مهيا ساخته است. براي اينكه كشتي هاي بزرگ در نزديك ساحل آمده، از امواج قوي بحري در امان اند و زمان الزم براي تخليه و بارگيري اموال شان داشته باشد تا به لنگر اندازي شان سهولت پيش گردد، بنابر اين كشورهاي ساحلي كه داراي چنين شرايط اند، به صورت طبيعي بدون

مصارف اضافي براي تاسيسات بندري از آن استفاده كرده مي توانند.كشور هاى ساحلى كه داراى چنين شرايط مناسب خليجى نباشد مصارف زيادى براى تأسيس بنادر خويش ضرورت دارند. يكى از علت هاى پيشرفت صنعتى كشورهاى اروپايى دسترسى داشتن به آب هاى بين المللى و داشتن خليج هاى متعدد و مناسب قابل كشتى رانى است كه از اين طريق به

بيش از صد كشور ساحلى جهان روابط تجارتى خود را برقرار ساخته مى تواند.خليج هاى كوچك به دليل داشتن مواد غذايى فراوان ،آب هاى كم عمق ونسبتاً آرام، زمينه را براى پرورش انواع حيوانات بحرى مساعد ساخته است، به همين سبب آب هاى اين خليج ها از نظر

هـ: راجع به خليج هاي اروپا چه مى دانيد؟درس ششم

١٥

نقشة پراكنده گى خليج هاى اروپا

www.ael.af

١٦

شكار ماهى و زمين كف آبهاى آن براى اكتشاف معادن بخصوص نفت وگاز بيشتر داراى اهميت است . اما براى كشتى هاى بزرگ قابل استفاده نيست.

فعاليت داخل صنفشاگردان به چند گروپ تنظيم شوند و هر گروپ به رويت نقشة اروپا به يكى از سوال هاى ذيل

جواب تهيه نموده و نماينده گروپ به همصنفان قرائت نمايد.1- خليج سواحل بحيره مديترانه را دريافت و موقعيت آنرا در نقشه نشان دهيد.2- خليج سواحل بحر اتالنتيك را دريافت و موقعيت آنرا در نقشه نشان دهيد.3- خليج سواحل بحيرة بالتيك را دريافت و موقعيت آنرا در نقشه نشان دهيد.

سوال ها

عبارت صحيح را به حرف (ص) و غلط را به (غ) نشانى كنيد.1- بندر عبارت از محلي در كنار بحر يا بحيره مى باشد كه سفر ها و صادرات و واردات از طريق آن

صورت مى گيرد . ( ) 2- خليج عبارت از فرورفته گى بزرگ مملو از آب است ،كه چهارطرف آن خشكه باشد.

( )مختصراً جواب دهيد

1- نام هاى بزرگترين خليج هاى جنوب براعظم اروپا را بگوييد.2- كدام خليج ها براى تأسيسات بنادر مساعد است؟ چرا؟

فعاليت خارج صنف

نقشه سفيد اروپا را از صفحه 10 كاپى نموده ودر آن نام بزرگترين خليج هاى اروپا را در جاهاى معين آن بنويسيد.

ف

؟

جدول شماره3: خليج هاى مهم اروپا (صرف براي مطالعه است)موقعيت بندرهانام بندرهانام خليجشماره

1 (Trieste) در ساحل شمالي بحيره ادرياتيكتريستتريست 2(Taranto) در جنوب كشور ايتاليا در ساحل بحيره مديترانهتارنتوتارنتو3(Geneva) در جنوب كشور ايتاليا در ساحل بحيره مديترانهجينواجينوا4(Lion) در جنوب كشور فرانسه در ساحل بحيره مديترانهتولونليون 5(Biscay) در غرب كشور فرانسه در ساحل بحر اتالنتيكبوردوكسبيسكي6(Riga) در غرب كشور ليتوانيا در ساحل بحيره بالتيكريگاريگادر غرب كشور استونياتالين (Tallinn)فنلند 78(Bothoni) در جنوب كشور فنلندتوركون بوتوني

www.ael.af

و: اقليم اروپا چگونه است؟درس هفتم

١٧

- چرا اروپا اقليم هاى مختلف دارد؟- كدام قسمت هاى اروپا اقليم برى دارد؟ چرا؟

در يك اروپا قارة با ديگر جهان كه هاي قاره اقليم از به چند علت نظر اروپا اقليم و خشك و گرم هاى بيابان دليل همين به است تر معتدل دارد قرار جغرافيايى عرض

باران هاى سيل آسا در نواحى شرقى آن ديده نمى شود.منطقه در آن از قسمت كوچكى فقط و دارد قرار شمالى معتدله منطقه در اروپا قارة

است. واقع شده منجمدشمالى اين قاره از سه طرف، شمال، جنوب و غرب توسط آب احاطه شده است و تقريباً در

همه جا از رطوبت كافى ابحار بهره مند است.و اطلس اقيانوس رطوبت نفوذ مانع تا نيست مرتفع اروپا قاره در موجود هاى كوه

بحيرة مديترانه به داخل اين قاره شود. علت چهارم وجود جريان آب گرم (گلف استريم) است كه از نواحى غربى قاره اروپا

عبور مى كند و سبب اعتدال اقليم در ممالك اين قسمت از اروپا است.به طور كلى اقليم قارة اروپا را به چهار منطقه بزرگ تقسيم كرده اند كه عبارتند از:

نقشة انواع اقليم اروپا

www.ael.af

١٨

الف- ناحية جنوبي(مديترانه يى)هواى و داشته، آب قرار مديترانه بحيره سواحل در كه است اروپا جنوبى منطقه شامل بخش اين

مديترانه يى دارند. آب و هواى مديترانه يى دو خصوصيت دارد:- زمستان هاى معتدل و بارانى- تابستان هاى گرم و خشك

بارنده گى در فصل هاى خزان بيشتر پايه كشور هاى ساحل غربى نيست و به رطوبت در اين منطقه و زمستان است.

ب- مناطق مجاور بحر اتالنتيكشامل كشورهاى انگلستان و ايرلند مى شود. به منطقه اقيانوس اطلس نيز معروف است، هواى اين منطقه در زمستان و تابستان ماليم و معتدل است و چون در معرض بادهاى اقيانوس اطلس واقع شده است رطوبت زياد دارد و از پر باران ترين نواحى اروپا است، زيرا در همه فصول و بيشتر در فصل زمستان باران مى بارد.

اين مناطق در اكثر اوقات سال ابرى و غبار آلود است.نقشه انواع نباتات

www.ael.af

١٩

ج- ناحيه مركزي خشك (برى)اين نواحى شامل اروپاى مركزى و اروپاى شرقى است در اين ناحيه به سبب اينكه رطوبت كم است اختالف درجة حرارت هوا در تابستان و زمستان بسيار است يعنى هواي آن در تابستان بسيار گرم و در زمستان بسيار سرد است. اين مناطق به دليل دور بودن از منابع آبى بحر آتالنتيك و بحيرة مديترانه و كمى رطوبت، آب و هواى قاره يى يا برى دارد ميزان بارنده گى در آنها كم است و تنها

در فصل تابستان باران مختصرى مى بارد.د- ناحيه شمالى (قطبي)

اين ناحيه شامل روسيه و تقريباً قسمت اعظم شبه جزيرة اسكانديناويا است. آب و هوا در اين نواحى به سبب نزديكى با منطقه قطب شمال بسيار سرد و خشك است در اين ناحيه برف بيشتر از باران مى بارد و به سبب سردى زياد، دريا ها و بحيره ها در طول سال بين 5 تا 8 ماه منجمد و يخ بسته است. اين آب و هوا گاهى قسمتى از اروپاى شمالي، مركزى و اروپاى

شرقى را نيز شامل مى شود.به طور كلى، مرطوب ترين نواحى اروپا، كشورهاى غربى اين قاره است كه بيشتر در معرض بادهاى مرطوب اقيانوس اطلس قرار گرفته است و به اين سبب باران در آن ناحيه بيشتر مى بارد. خشك ترين نواحى اروپا نيز كشورهاى اروپاى شرقى و مركزى است كه مثل هنگرى چون دور از اقيانوس و بادهاي مرطوب آن قرار گرفته اند، از رطوبت كمتر بهره مند اند و باران در اين ممالك

كمتر از ساير نقاط است. بناً در زمستان سرد و در تابستان گرم است.

درس هفتم

وزش بادها در حوضه هاى بحيره مديترانه

www.ael.af

٢٠

بادهااطلس اقيانوس از كه غربى بادهاى وزش معرض در مناطق اين مركزى: و شمالى اروپاى

مى وزد، قرار گرفته است. در زمستان ها نيز بادهاى سرد قطبى به اين مناطق مى وزد.اروپاى مديترانه اى: اين مناطق در معرض وزش بادهاى سرد و گرم قرار دارد كه در تابستان بادهاى گرم و خشك از صحراى بزرگ آفريقا مى وزد و بادهاى سرد نيز در زمستان ها از كوهستان هاى

آلپ برخاسته و اين منطقه را تحت تأثير قرار مى دهند.

فعاليت داخل صنفشاگردان به گروپ ها تقسيم شوند و هر گروپ از روى نقشه انواع آب و هواى اروپا را

توضيح نمايند. همچنان بگويند كه هر يك از كشورهاى زير چه نوع آب و هوايى دارند.( فنلند ( ( ايتاليا ( ( انگلستان ( ( ايرلند ( ( آيسلند (

سوال ها

1- آب و هواى مديترانه يي چه خصوصيت دارد؟2- مناطق مجاور اقيانوس اتالنتيك چه نوع آب و هوا دارد؟ بيان كنيد.

3- در مورد آب و هواى ناحيه شمال اروپا چه مى دانيد؟ فعاليت خارج صنف

با توجه به آنچه كه در درسهاي گذشته آموخته ايد گزارشى از خصوصيات آب و هواي قاره يى يا بري تهيه كنيد و دليل بياوريد كه چر ا نواحي مركزي و شرقي اروپا داراي اين نوع آب و هوا هستند.

؟

www.ael.af

3،1 در مورد جغرافيه سياسى اروپا چه ميدانيد؟درس هشتم

٢١

تا درجه 35 بين شمالى كره نيم در و است جهان قديمى قاره سه از يكى اروپا 80 درجه عرض البلد شمالى و 60 درجه طول البلد شرقى و 25 درجه طول البلد غربى موقعيت آيسلند، غرب آن نقطه غربى ترين اورال كوه و اورال درياى آن نقطه شرقى ترين دارد. شمالى ترين نقطه آن كشور ناروى و جنوب ترين نقطه آن جزيرة كريت مى باشد. طول آن

از شمال به جنوب 6400كيلومتر و عرض آن از شرق به غرب 4800 كيلومتر است.

سرحداتآسيا به مقايسه با و است شده احاطه جهان بزرگ آب هاى به طرف سه از اروپا بحيره به جنوب از شمالى، منجمد اقيانوس به شمال از كه است كوچكى جزيره شبه درياى و اورال كوه كه آسيا براعظم به شرق از كسپين، بحيره سياه، بحيره مديترانه،

اورال اين دو قاره را از هم جدا مى سازد، محدود گرديده است.

نقشة سياسى كشورهاى قاره اروپا

www.ael.af

٢٢

- چگونه مى توان واحدهاى سياسى قاره اروپا را تقسيم كرد؟به نقشه دقت كنيد واحدهاى سياسى قاره اروپا را نشان دهيد.

اروپا شامل كشور هاى است كه تعداد آنها بالغ بر 44 كشور مى شود. در بين اين كشورها 9 كشور وجود دارد كه به آب راه ندارد. مثل: سوئيس، اتريش، هنگري، سلواكى، چك لوكزامبورگ، سلوانيا، صربستان و مقدونيه همچنين در اين قاره 9 كشور كه از لحاظ وسعت كوچك هستند

بلجيم، هالند، واتيكان و غيره وجود دارند. مثل: لوكزامبورگ،

معلومات اضافى براى مطالعه

اتحاديه اروپاكشور شامل آن اعضاى ابتدا كه آمد وجود به ميالدى 1957 درسال اتحاديه اين عضو 27 داراى اكنون هم و بود هالند و لوكزامبورگ فرانسه، ايتاليا، غربى، بلجيم، آلمان

از: اتحاديه عبارتند اين از تشكيل مى باشد. هدف عضو كشورهاى بين مالى و اقتصادى همكارى بيشترى هرچه گسترش

دفاعى و امور خارجى در مشترك اتخاذ سياست هاى داخل كشورهاى عضو در قضايى امور در همكارى

بانكى و حواله اى در ميان 1999 ميالدى در داد و ستد از سال اروپايى كه يورو واحد پول كشورهاى عضو رايج شده است.

كشورهاى اروپا كه به آب هاى آزاد راه ندارند.

www.ael.af

واحد هاى سياسى قاره اروپا را مى توان اينگونه تقسيم كرد:

دنمارك. آيسلند، فنلند، ناروى، سويدن، مثل اروپا شمال كشورهاى يونان، اسپانيا، پرتگال و غيره. و ايتاليا مثل اروپا جنوب كشورهاى

غيره. و اوكراين سفيد، روسيه روسيه، مثل اروپا كشورهاى شرق غيره. و بلجيم انگلستان، فرانسه، آلمان، مثل اروپا غرب كشورهاي

غيره. و پولند اتريش، چك، مثل اروپا مركزى كشورهاى در بخشي از قارة اروپا بين اين كشور ها مرزهاى گمركي وجود نداشته و مناسبات سياسى

تحت يك پيمان به نام اتحاديه اروپا اجرا مى گردد.

٢٣

درس هشتم

تقسیمات کلتوری جفرافیای گومتن

www.ael.af

؟

فعاليت داخل صنفشاگردان به گروپ ها تقسيم شوند. هر گروپ روى نكات مهم درس باهم بحث نمايند و نتيجه

بحث خود را با همصنفان ارائه كنيد. سوال ها

با استفاده از متن درس عبارت هاى زير را كامل كنيد.1- اروپا يكى از ....................................قاره هاى.................................... جهان است.

2- اروپا در.......................... بين....................... عرض البلد شمالى واقع شده است.3- شرقى ترين نقطه اروپا.................................... و غربى ترين نقطه آن...................................شمالى ترين

نقطه آن كشور .................................... و جنوب ترين نقطه...................................مى باشد. فعاليت خارج صنف

نقشه سياسى اروپا را ترسيم نماييد و در آن نام كشور ها را با مراكز آن مشخص كنيد.

٢٤

www.ael.af

4،1: در مورد جغرافياى بشرى اروپا چه مى دانيد؟درس نهم

٢٥

چرا قارة اروپا با وجود وسعت كم يكى از قاره هاى پر جمعيت جهان است؟

شرايط موجوديت علت به اروپا قاره در طبيعى مساعد، يعنى وجود چراگاه هاى وسيع، درياهاى پر آب، اقليم معتدل و بارندگي كافى، فعاليت و كار امكان و صنعت و علم توسعه اقتصادى به خوبى فراهم شده است، به همين دليل در بيشتر حصص اروپا نفوس زياد ديده مى شود پراگنده گى و توزيع نفوس در همه قسمت هاى

اروپا يكسان نيست.در نواحى شمالى اروپا مانند روسيه به علت سردى هوا نفوس كمتر زنده گى مى كند در حالى مديترانه همچنين بحيرة اطراف ممالك در كه اروپاي غربي و مركزى جمعيت زيادترى سكونت

دارند.

نقشه توزيع نفوس در اروپا

www.ael.af

٢٦

مردمان اروپا بيشتر در كدام مناطق متراكم شده اند؟چرا؟1- پر نفوس ترين نواحى اروپا در كنار دريا هاى مهم، اطراف مراكز صنعتى و نواحى مساعد زراعتى

ديده مى شود.2- هر چند قارة اروپا از لحاظ جمعيت پر نفوس ترين قارة جهان است اما رشد نفوس در آن اطفال داشتن به تمايلى در كشورهاى صنعتى به خصوص ها، خانواده بسيارى زيرا است. كم زياد ندارند، از اين رو رشد نفوس در بعضى ازكشورهاى اروپا مانند آلمان و ايتاليا به شدت رو

به كاهش است.

شهر پر نفوس لندن در اروپا

www.ael.af

مردمى گروه هاى بزرگترين گروه مردم در اروپا گروه روسى است كه بيشتر جمعيت قارة اروپا را تشكيل مى دهد. بعد از گروه روسى مهم ترين و بزرگترين گروه نفوس در اروپا را جرمن ها تشكيل مى دهند، كه بيشتر در اروپاى مركزى(آلمان، اتريش و سويس) سكونت دارند و بعد به و رقم بيشترين هركدام هستندكه انگلوساكسون و فرانسوى التينى، هاى گروه ترتيب

مى دهند. تشكيل را اروپا نفوس

٢٧

چهره روسى

درس نهم

www.ael.af

؟

فعاليت داخل صنف

شاگردان تحت راهنمايى معلم به گروپ ها تقسيم شوند هر گروپ در مورد پراگنده گي نفوس و گروه هاي مردمي با هم بحث و گفتگو كنند و نتيجه را پيش روى صنف ارائه دهند.

سوال هادر مقابل سوال صحيح حرف(ص) و در مقابل سواالت غلط حرف(غ) را بنويسيد.

* بيشتر نفوس اروپا در كنار درياها، مراكز صنعتى و نواحى زراعتى زنده گي مي كند. ( )* نفوس در همه حصص اروپا به علت شرايط طبيعى مساعد، دريا هاى پر آب، اقليم معتدل،

( توسعة علم و صنعت يكسان است. ( * مهمترين و بزرگترين گروه هاى مردم در قارة اروپا روس ها هستند.( )

فعاليت خارج صنفنقشة سفيد بدون نوشته قارة اروپا را ترسيم نماييد و در آن پراگنده گى نفوس را با رنگ

مشخص نشان دهيد.

٢٨

چهره جرمنى

www.ael.af

در مورد نژاد و زبان اروپا چه مى دانيد؟درس دهم

٢٩

آيا مى دانيد مردمان اروپا از كدام نژاد اند؟

قسمت عمدة نفوس قارة اروپا را سفيد پوستان تشكيل داده اند. نژاد سفيد به سه دسته بزرگ به اين ترتيب تقسيم مى شوند:

1- اقوام جنوبى اقوام جنوبى شامل يونانى يا التينى هستند كه رنگ چهرة آنها گندمي مي باشد اين اقوام

در جنوب غرب ايتاليا ، جزيره نماى بالكان، هسپانيه، پرتگال و بلجيم زنده گي مي كنند. 2- اقوام جرمنى

انگلستان، انگلوساكسون ها در بيشتر زنده گي مي كنند و در مركز و شمال غرب اروپا از قسمتى و دنماركي ها، ناروى ها، سويدنى ها، آلمانى ها، هالندى ها، بلجيم، در فالماندها

سويسي نيز از آن جمله اند. 3- اقوام شرقى يا سالو ها

اين اقوم اكثراً سفيد رنگ و موهاى طاليى دارند و بيشتر در اروپاي شرقي زنده گي مي كنند كه

١- زبانهای اندو اروپایجرمنیرومانیسالویکلتیکییونانیبالتیکیآلبانیاییآرمنیآریایی

١-باسکسی٢- افرو

٣- فینوگری

٤- التایی٥- قفقازی

www.ael.af

٣٠

شامل مردمان، پولند، چك، سلواك، صرب ها و كروات ها (يوگسالوياي سابق) مى باشد كه بيشتر ساكن سرزمين هاى اروپاى شرقى اند. اين مردمان از شمال به جنوب از خاك هنگري گذشته و با اروپاى

مركزى راه يافته اند. گذشته از اقوام سه گانه كه ياد شدند دسته هاى كوچكى نيز از اقوام باستانى اروپا وجود دارند كه شامل ايبرها كه در كوهستان هاي اروپا، سلت ها در برتانيا، ايرلند و اسكاتلند

و گروه يهودى در روسيه و پولند مى باشند.زبـان

شاخه هاى اصلى زبان مردم اروپا را كدام زبان تشكيل مى دهد؟ در اروپا به زبان هاى گونه گون تكلم مى شود و تنوع اين زبان ها به قدري است كه هر قسمت از افراد يك نژاد مشخص يا گروه مردمى به زباني خاص صحبت مى كنند. زبان مردم اروپا عموماً از نظر ريشه هاي زباني به سه دسته تقسيم مى شوند: برخى از زبان ها مانند ايتاليايى و هسپانيايى ريشة التين، برخى مانند زبان آلمانى و انگليسى ريشة جرمنى و برخى ديگر مثل روسى و پولند

ريشه سالو دارند.

www.ael.af

٣١

البته و هستند روس ها مى كنند صحبت مشخص زبان به كه جمعيت رقم بزرگترين اقليت هاى مذهبى مثل مسلمانان و يهوديان و اقليت هاى نژادى نيز به زبان هاى مروج و متداول

ممالكى كه در آن زنده گى مى كنند صحبت مى نمايند.

معلومات اضافى:

درس دهم

www.ael.af

٣٢

فعاليت داخل صنفشاگردان به گروپ ها تقسيم شوند، هر يك روى مطالب زير با هم بحث و گفتگو كنند.

2- زبان در اروپا 1- نژاد در اروپا سوال ها

جواب درست را انتخاب و با عالمة (�) مشخص كنيد.1- اروپاييان از كدام نژاد هستند؟

الف) سياه پوستان ب) زرد پوستان ج) سفيد پوستان د) سرخ پوستان2- خصوصيات نژادي مردم جنوب اروپا كدام است؟

الف) سفيد رنگ ب) مو هاي طاليي ج) گندمي شكل د)موهاي مجعدمختصرا جواب دهيد

1- سالويها بيشتر در كدام ممالك اروپايى زنده گى مى كنند؟2- ريشه هاى مهم زبان مردم اروپا را نام بگيريد.

فعاليت خارج صنفبه كمك متن درس نام كشورها را با توجه به پراگنده گي اقوام در جدول ذيل در كتابچه هاى تان

تكميل نماييد.

اقوام شرقى اقوام جرمنىاقوام جنوبى

؟

www.ael.af

ازدين و مذهب اروپا چه مى دانيد؟درس يازدهم

٣٣

نقشه پراكنده گى اديان در اروپا

اكثر مردم اروپا (جز مردم تركيه اروپايى و عده اى از سكنه روسيه و ممالك شبه جزيره بالكان مخصوصاً يوگوسالوى سابق) مدعى پيرو دين عيسوى هستند كه حضرت مسيح (ع) را

پيامبر خود ميدانند دين عيسويت به سه مذهب جداگانه بزرگ تقسيم مى شود كه عبارتنداز:

(Catholic) 1- كاتوليكاكثريت دين عيسويت را كاتوليك ها تشكيل مى دهند كه رئيس و پيشواى آن مذهب پاپ اعظم است. اين مذهب بيشتر در غرب و جنوب اروپا يعنى بين مردم بلجيم، فرانسه و اقوام ايتاليا به درجه اول و همچنين ميان مردم ممالك اتريش، التين اسپانيا، پرتگال و مخصوصاً لهستان(پولند)، مجارستان، چك و سلواك به درجه دوم رواج دارد.محل اقامت رهبر مذهب

كاتوليك هاى جهان در شهر روم پايتخت ايتاليا واقع شده و واتيكان نام دارد.

(Protestant) 2- پروتستانتبعد از كاتوليك ها از حيث اهميت مذهب پروتستانت مى باشد. پروتستانت ها از لحاظ تعاليم پيرو آنها دارند. اختالف با كاتوليك ها نظرآنها به تعاليم حضرت عيسى(ع) پيروى رقم بيشترين اقوام جرمنى آلمان هستند. مردم از لوتر مارتين بنام قديم از روحانيون يكى

www.ael.af

٣٤

ممالك در مذهب اين مى دهد. تشكيل را اروپا پروتستانتهاى و اتريش آلمان، هالند، انگستان، دنمارك، ناروى، سويدن،

قسمتى از سويس رواج كامل دارد.

3- مذهب ارتودوكس (Orthodox) سومين مذهب مهم مردم قارة اروپاست كه بيشتر در اروپاى شرقى و جنوب شرقى رواج دارد. بيشتر مردم ممالك روسيه، رومانيه ، يونان، بلغاريه و بطور كلى مردم نژاد سالو از آن پيروى مى كنند.گذشته از پيروان دين عيسويت مسلمان نيز در همه قارة اروپا پراگنده اند اما شمار زيادى از آنان در شبه جزيره بالكان، آلبانيه، بوسنى و هرزگونى، بلغاريه و بخش اروپايى تركيه

زنده گى مى كنند. (قابل ذكر است اينكه نزد خداوند متعال تنها دين اسالم مورد قبول است و بس ) در اين كشور ها مساجدى با شكوه و كهن وجود دارد و همچنين شمارى از يهودى ها هم در كشور هاى مختلف اروپا مخصوصاً روسيه و پولند زنده گى مى

كنند.

فعاليت داخل صنفشاگردان تحت راهنمايى معلم به گروپ ها تقسيم شوند و هر گروپ به روي نقشه (پراگنده گي

اديان )ساحه اديان ومذاهب مختلف را تثبيت ونشان دهند.

سوال ها1- شاخه هاي دين عيسويت را بنويسيد.

2- مذهب كاتوليك بيشتر در كدام قسمت هاى اروپا رايج است؟3-پروتستانت ها پيرو كدام شخص بودند و او از كجا بود؟

4- مردمان كدام قسمت اروپا به مذهب ارتودوكس عقيده دارند؟

5- مسلمانان بيشتر در كدام قسمت اروپا زنده گى مى كنند؟

فعاليت خارج صنفشاگردان نقشة سفيد قاره اروپا راترسيم نمايند و مذاهب را درجاهاى مروجة آن مشخص كنند

و در ساعت آينده درسى جغرافيه درصنف ارائه دهند.

دين عيسويت

كليسا يا قصر سلطنتى سن پتر در داخل وايتكان

مسجدى در شبه جزيره بالكان

؟

www.ael.af

5،1: در مورد جغرافياي اقتصادي اروپا چه مى دانيد؟درس دوا زدهم

٣٥

چرا اقتصاد اروپا پيشرفته است؟

اروپا يكي از بزرگترين مناطق صنعتي است و اقتصاد خيلي پيشرفته دارد. اين قاره داراي منابع اين اما است شمال) بحيره (در نفت و سنگ زغال معادن قبيل از زميني زير منابع نمي تواند جوابگوي صنايع بزرگ اين قاره باشد. از اينرو اروپا براي ادامه حيات صنايع خود

به منابع معدني اوليه كشورهاي ديگر جهان نيز نياز دارد و وارد كننده اين مواد است.امروزه اروپا با استفاده از علم و تخنيك جديد توانسته است از بزرگترين مناطق صنعتي باشد.كاالهاي صنعتي كشورهايى چون آلمان، انگلستان و فرانسه در سراسر جهان صادر مي شود.

زراعت و مالداريقاره اروپا به نسبت داشتن آب و هواي معتدل و بارنده گي مناسب براي رشد زراعت و

مالداري زمينه هاي مساعد را مهيا نموده است.و مدرن ماشين آالت از استفاده با و است رايج اروپا همه جاي در تقريباً زراعت شيوه هاي علمي صورت مي گيرد.با وجود آن هم كشورهاي اين قاره حصه مواد خوراكي مورد ضرورت را در داخل تهيه مي كنند؛ اما كشور هالند عالوه بر رفع ضرورت داخلي مواد غذايي

زراعت پيشرفته در اروپا

15

www.ael.af

٣٦

را به خارج نيز صادر مي كند. در اين كشور مالداري و تربيه حيوانات به شيوه هاي علمي صورت مي گيرد و توليد محصوالت

گوشتي و لبني در آن نيز زياد است. بسياري از اين محصوالت به خارج صادر مي شود.

نواحي مهم زراعتي در اروپا عبارت اند از:1- اطراف بحيره مديترانه2- حصص اروپاي غربي3- حصص اروپاي شرقي

در جنوب اروپا آب و هواي مديترانه يي سبب شده است كه در اين منطقه زمينه زرع حبوبات، گندم، جو، جواري، برنج، نباتات صنعتي و ميوه جات مثل بادام، ليمو، زيتون و انار مساعد گردد و

در علفچرهاي آن تربيه حيوانات چون بز، گوسفند صورت مي گيرد.اروپاي غربي زمين هاي حاصلخيز طبيعي دارد كه در پهلوي زراعت، مالداري نيز انكشاف خوب فارمهاي است. كچالو و لبلبو جواري، جو، گندم، آن زراعتى عمده محصوالت است. نموده حيواني كشور هاي بلجيم، هالند، جرمني، دنمارك، به اندازه زياد لبنيات شير، مسكه و پنير توليد

(ب)

(ج)

فعاليت هاى زراعتى و مالدارى در اروپا

(الف)

www.ael.af

٣٧

مي كند و يكي از اقالم عمده صادرات شان محسوب مي شود.گندم، آن حاصالت مهمترين و بوده طبيعي حاصلخيز زمينهاي داراي نيز شرقي اروپاي دامنه هاي و قراردارد روسيه كشور در زمين ها اين اعظم قسمت است. كتان و جواري جو،

كوه ها زمينه مساعدي را براي تربيه مالداري مساعد ساخته است.

درس دوا زدهم

www.ael.af

٣٨

؟

آب ها يكي ديگر از منابع توليدمواد غذايي براي اروپاييان به شمار رونق ماهيگيري صنعت و مى رود از ماهيگيري است. نموده زيادى شغل هاى مهم مردم اروپا مي باشد.

كشورهايى از آيسلند و ناروي بر صنعت آن ها اقتصاد كه هستند اين در و است استوار ماهيگيري

صنعت مقام اول را در جهان دارد.

فعاليت داخل صنف شاگردان به سه گروپ تقسيم شوند و در باره موارد زير بحث كنند و نتيجه را به همصنفان ارايه نمايند.

1- نواحي زراعتي اطراف بحيره مديترانه2- نواحي زراعتي حصص اروپاي غربي

3- نواحي زراعتي حصص شرقي اروپا سوال ها

1- سه كشور اروپايي كه صادر كننده كاالهاي صنعتي هستند، نام ببريد.2- چرا زراعت اروپا پيشرفته است؟

3- نواحي زراعتي اروپا را نام بگيريد.4- كدام كشورهاي اروپايى در صنعت ماهيگيري مقام اول را در جهان دارند؟

5- اروپاييان براي ادامه حيات صنايع خود به چه منابع نيازمند اند؟ فعاليت خارج صنف

و تهيه مطلبي دارد پيشرفته اقتصاد كه اروپا صنعتي كشورهاي از يكي درباره شاگردان در ساعت آينده درسى جغرافيه در صنف ارائه كنند.

فعاليت ماهيگيرى در اروپا

www.ael.af

از معادن و صنايع اروپا چه مى دانيد؟درس سيزدهم

٣٩

چرا اروپا وارد كننده مواد خام صنعتي است؟

الف: معادنمنابع زير زميني اروپا چندان غني نيست. اين امر يكي از عوامل استعمار كشورهاي جهان

سوم از سوي كشورهاي اروپايي بوده است.قاره هاي ساختن مستعمره به خود نياز برآوردن براي اروپايي كشورهاي گذشته در ديگر روي مي آوردند و همچنين توسعه قاره اروپا بدون غارت منابع كشورهاي جهان از جمله كشورهاى آسيايى و افريقايى ممكن نبود .نفت در برخي از قسمت هاي اروپا وجود با كه بود محدود بسيار آن مقدار شمال بحيره در نفتي منابع كشف از قبل تا ولي دارد. با افزايش استفاده از وسايط نقليه نمي تواند، احتياجات خود اين توسعه صنايع به خصوص

كشورها را رفع سازد. زيادتر توجه كشورهاي اروپاي غربي به منابع نفت وگاز بحيره شمال است كه احتياجات از لحاظ اروپا اندازه يى رفع مي كند، تا اين منطقه را فعالً انگلستان و بعضي ازكشور هاي معادن زغال سنگ وآهن غني مي باشد و كشورهاي انگلستان، روسيه، فرانسه، بلجيم، آلمان

و پولند توليد كننده گان عمده اين معادن هستند.

عمليه استخراج نفت در بحيرة شمال

www.ael.af

٤٠

آهن از ناحيه شمال سويدن مناطق به ها كشتي وسيله به

صنعتي اروپا انتقال مي يابد.

ب: صنايعدر مورد صنايع اروپا چه مى دانيد؟

1- صنايع دستيقبل از انقالب صنعتي صنايع اروپا دستي و كار گاهي بوده

است كه ميتوان از صنايع شيشه سازي در ايتاليا، چاقو و شمشير سازي در اسپانيا، ساعت سازي در سويس، ظروف چيني در هالند

و بافت تكه هاي كتاني در ايرلند اشاره كرد. 2- صنايع ماشيني

اروپا با داشتن منابع زغال سنگ و حمل و نقل خوب خود بزرگترين منطقه صنعتي در جهان است. صنايع سنگين و بزرگترين كارخانجات صنعتي اروپا در نزديك معادن تاسيس شده است.

همچنين شهر هاي بزرگ صنعتي و بنادر مهم اروپا در كنار ابحار و درياها استقرار يافته است از ارزانتر صورت مي گيرد، يكي نقل مواد خام و كاالهاي توليدي، بنادر حمل و از طريق زيرا مهم ترين بنادر اروپا در كنار كانال كشتي راني امستر دام در ساحل بحيره شمال به نام روتردام است

و بنادر صنعتي ديگر اروپا بندر جنيوا در كشور ايتاليا مي باشد.صنايع مهم اروپا را ذوب فلزات، الكترونيكى، آالت سامان آالت، ماشين انواع توليدات كــشــتــى ســازى، مــوتــرســازى

و غيره تشكيل مى دهد.ج: توريزم

اقتصاد در توريزم صنعت است اهميت حايز نيز اروپا دليل به اروپا در توريزم .و فرهنگي مراكز داشتن موزيم مانند: فراوان تاريخي پوهنتون ها، كليساها، ها،

صنعت كاغذسازى - سويدن

صنايع فوالد- ايتاليا

www.ael.af

٤١

ساحات مناسب طبيعي كشورها ي اروپايي و تسهيالتى كه براي مسافرت از يك كشور به كشور ديگر فراهم شده است سياحت را در اروپا رونق بيشتر بخشيده است.

سواحل جنوب اروپا در كنار بحيره مديترانه كه به اروپاي آفتابي موسوم شده است اهالي ساير مناطق اروپا را سوي خود مي كشاند، كوه هاي آلپ براي كوه نوردي و ورزش هاي زمستاني عالقه مندان بسياري در كشورهاي دور و نزديك دارد. ورزش هاي آبي، مراسم وجشن هايى كه دربرخي كشور هاي اروپايي برگزار مي شود، قصر ها، آثار هنري معماري و تاريخي از ساحات

ديگر توريزم در اروپا محسوب مي شود.بايد ياد آور شد كه تعداد بيشتر مردم اروپا به خصوص كشورهاي پيشرفته به شغل خدمات زراعت وصنايع كمتر بخش در آنها فيصدي و هستند وغيره مصروف بانكداري تجارت،

مي باشد كه اين خود نمايانگر پيشرفت بيشتر اقتصادي در اروپا است.

تصوير برج ايفل فرانسه

درس سيزدهم

www.ael.af

٤٢

؟

فعاليت داخل صنفشاگردان به سه گروپ تقسيم شوند. هر گروپ روي مطالب زير با هم بحث كند و نتيجه

بحث خود را به همصنفان خود ارايه نمايد.الف- معادن اروپا

ب- صنايع اروپاج- توريزم اروپا

سوال ها1- صنايع خفيفه يا دستي اروپا را كدام توليدات تشكيل مي دهند؟ نام گيريد.

2- مراكز صنعتي اروپا بيشتر در كدام قسمت ها احداث شده است؟ چرا؟3- صنايع سنگين اروپا را كدام اموال تشكيل مي دهند؟ لست كنيد.

فعاليت خارج صنفرا درجاهاي آن اروپا مهم صنعتي و در آن كشورهاي نماييد ترسيم را اروپا نقشه سفيد

مشخص كنيد و در ساعت آينده درسى جغرافيه در صنف ارائه نماييد.

ب) بازي ورزشي در كوه آلپ الف) برج ساعت بيگ بن در كنار دريا تايمز جاهاى توريستى اروپا

www.ael.af

6،1: راجع به ترانسپورت بر اعظم اروپا چه مي دانيد؟درس چهاردهم

٤٣

در گذشته مردم از كدام نوع ترانسپورت براى انتقال مسا فرين و اموال استفاده مى نمودند؟

ترانسپورت(Transports)عبارت از انتقال اموال تجارتى وانسان ها از يك جا به جاى ديگراست كه اين عمل به وسيله ريل، موتر،كشتى، طياره وپايپ لين انجام مى شود .

حمل و نقل به شيوه هاي مختلف صورت مي گيرد كه به طور مختصر مطالعه مي گردد.

الف - جاده يا سرك سرك هاي مناسب تر و بهتر در اروپا نخست براي احتياجات نظامي و تجارتى ايجاد شد و امپراطوري روم اولين سازنده راه ها براي حركت سريعتر لشكريان خود بود، ناپليون و هتلر نيز براي همين هدف

سركها ساختند.در سال هاي بعدي توليدبيشتر انواع موترها مهم ترين عامل ساخت جاده شد

شبكة خط سريع السير اروپا

www.ael.af

٤٤

اكنون مي توان از امستردام در شمال هالند تا جنوب ايتاليا را،توسط شاهراه هاي ارتباطي طي كرد. Monht) 1براي عبور از مناطق كوهستاني تونل هايى ساخته شده كه مهم ترين آن مونت بالنBlan) است كه 12 كيلومترطول دارد و فرانسه را به ايتاليا وصل مي كند. از جنگ جهاني دوم به بعد تعداد موترهاى تيز رفتار رو به افزايش است، چنانچه در سويدن براي هر چهار نفر يك

موتر وجود دارد ولى در كشورهاي اروپاي شرقي تعداد موتر هاي تيز رفتار بسيار كم است و در كشور هالند و دنمارك براي بايسيكل راه هاي جدا گانه احداث گرديده است.

ب - راه آهن احداث راه آهن از اروپا آغاز شده است. در سال 1804م نخستين لكوموتيف بخاري (ماشين افتاد. در 1825م نخستين راه آهن بين انتقال موتر و مسافرين بكار انگلستان براي بخار) در ويلز شهرهاي ستوكتن و درلينگتون براي حمل ونقل عمومي احداث شد و به تدريج خط آهن در اروپا

گسترش يافت و اكنون اين قاره پر تراكم ترين راه آهن جهان را دارد.شبكه خط سريع السير اروپا از سريعترين و راحت ترين ريل ها استفاده مي كند. اين خطوط بزرگترين شهرهاي اروپا را با هم پيوند مي دهد. امروز راه هاى آهن در انتقال اموال و مسافرين

داخل اين قاره نقش مهم بر عهده دارد.

فعاليت داخل صنفشاگردان در گروپ ها تنظيم شوند هر گروپ در مورد اهميت جاده يا سرك و راه آهن با

هم مشوره نموده و نتيجة آنرا توسط نماينده گروپ به همصنفان ارائه نمايد.

سوال ها1- ترانسپورت را تعريف نماييد.

2- چرا رومي ها براي انكشاف جاده ها توجه خاص داشتند؟3- ريل براي نخستين بار در كجا و براي كدام منظور به كار انداخته شد؟

4- نخستين خط آهن كدام شهر هاي اروپا را با هم وصل ساخته بود؟5- خطوط آهن بيشتر براي كدام اهداف مورد استفاده قرار مي گيرد؟

فعاليت خارج صنفمطلبي از نقش ريل در توسعه اقتصادي قاره اروپا تهيه و به همصنفان ارائه نماييد.

؟

www.ael.af

خطوط هواييدرس پانزدهم

٤٥

آيا مي دانيد كه از نظر انرژى پر مصرف ترين نوع ترانسپورت جهان كدام است؟

با پرواز نخستين بالون در قرن 18 م در فرانسه، تاريخ هوانوردي اروپا آغاز شد. نخستين خط هوايي تجارتي به نام خطوط هوايي هالند در سال 1919م به وجود آمد.

خطوط هوايي شهر هاي بزرگ اروپا و كشورهاي خارجي را باهم پيوند مي دهد و براي انتقال مسافرين و اموال تجارتي كه وزن آنها كم و قيمت آنها بيشتر باشند استفاده مي شود.

راه هاي آبيآيا مي دانيد كه ارزانترين راه ترانسپورتي جهان كدام است؟

و راين درياي است. بوده ارزش با نقل و حمل در باستان زمانه هاي از آبي راه هاي دانيوب در طول تاريخ در حمل و نقل اروپا نقش عمده يى داشته اند. درياي راين از طرف

رومي ها مورد استفاده قرار گرفته و مصب آن را كنترول مي نمودند. درياهاي راين و دانيوب به طور بين المللي مورد استفاده قرار مي گيرند. درياي دانيوب طوالني تر بوده و كشور هاي بيشتري را با هم پيوند مي دهد، اين دريا از كشورهاي زراعتى اروپا مي گذرد و به بحيره سياه مي ريزد. درياي راين در مناطق صنعتي اروپا اهميت زيادي دارد. بندر بزرگ تر روتردام

ميدان هوايى در اروپا

www.ael.af

٤٦

؟

هالند نسبت به هر بندر ديگر دريايي و بحري جهان بيشتر كاالها را انتقال مي دهد.

درياي مانند اروپا درياهاي اكثريت آلب و او در آلمان، سن ولوار فرانسه توسط كانال ها با هم مرتبط اند. ارتباط اين درياها قبل از توسعه راه آهن اروپا صورت گرفته است. كشور انگلستان نيز داراي كانال هايي هستند كه امروزه اهميت سابقه ندارد. در حال حاضر ميتوان از طريق همين كانال ها از بحيره شمال به بندر مارسي در ساحل بحيره

مديترانه سفر كرد.اروپا داراي سواحل گوناگون است كه بعضي از آنها براي كشتي راني مساعد است كه باعث ايجاد بنادر بزرگ تجارتي گرديده است و ارزان ترين راه ترانسپورتي به شمار مي رود. تقريباً تمام شهرهاي

اروپا به جز مادريد در سواحل درياها، بحيره �