pieklo fragment

Szeroka jest brama iprzestronna ta droga, ktra prowadzi do zguby, awielu jest takich, ktrzy przez ni wchodz.

Jezus zNazaretu (Ewangelia wedug w. Mateusza)

Nasi przyjaciele, ktrzy pragnliby pozby si kary wiecznej, powinni zaprzesta dowodzenia przeciwko Bogu, a raczej okaza posuszestwo Boym nakazom, pki jeszcze czas.

Augustyn zHippony (Opastwie Boym)

I ujrzaem drog wiodc do pieka, i to od samych bram niebieskich.

Bunyan of Bedford (Wdrwka pielgrzyma)

Droga do pieka jest wybrukowana dobrymi chciami.Baxter zKidderminster

(cytowany przez Samuela Johnsona iBernarda Shawa)

Ilekro ujrz czy to jednego, czy tysic mw biegncych ku pieku, czy wAnglii to bdzie, czy wIrlandii, we Francji, anawet wEuropie, Azji, Afryce albo iwAmeryce, zatrzymam ich, jeli zdoam; jako suga Chrystusowy zaklina ich bd wJego imi, aby zawrcili ipojednali si zBogiem.

John Wesley (list do Johna Smitha)

Najwikszym zagroeniem XX wieku bd: religia bez Du-cha witego, chrzecijanie bez Chrystusa, przebaczenie bez skruchy, zbawienie bez odrodzenia, polityka bez Boga iniebo bez pieka.

William Booth (zaoyciel Armii Zbawienia)

Prosz pana, gdybym wierzy wto, wco pan i jak twier-dzicie wierzy Koci, to nawet gdyby Anglia bya pokry-ta potuczonym szkem od kraca do kraca, przeszedbym przez ni, nawet na czworakach iuwaabym to za rzecz wart wysiku, gdybym wten sposb mg wybawi choby jedn dusz od takiego wiecznego pieka.

Sowa przypisywane Charliemu Peaceowi (mordercy skazanemu na powieszenie, ktry mia je wy-powiedzie wrozmowie zkapelanem wizienia wLeeds

niedugo przed egzekucj)

Tradycja religijna daje ludziom komfort wdrodze do pieka.John Gaughan

(Przed nawrceniem czonek zespou Hermans Hermits)

Tytu oryginau: THE ROAD TO HELL

Przekad: Tomasz Pompowski Zesp VOCATIO

Redakcja: Anna Kaszubowska Zesp VOCATIO

Korekta: Zesp VOCATIOSkad i amanie:

Studio KARANDASZProjekt okadki:

Radosaw Krawczyk Copyright David Pawson, 2013. This edition issued by special

arrangement with Terra Nova Publications. The right of David Pawson to be identified as author of this work has been asserted by him

in accordance with the Copyright, Design and Patents Act 1988. Copyright 2014 by Oficyna Wydawnicza VOCATIO

All rights to the Polish edition reservedJeli nie wskazano inaczej wszystkie cytaty biblijne uyte wtej ksice

pochodz zBiblii Tysiclecia, wydanie IV.NPD oznacza Nowy Przekad Dynamiczny Pisma w., ktry jest przygotowywany przez Wydawnictwo NPD

we wsppracy z VOCATIO.Wszelkie prawa do wydania polskiego zastrzeone. Ksika ani adna

jej cz nie moe by przedrukowywana ani w jakikolwiek inny sposb reprodukowana czy powielana mechanicznie, fotooptycznie,

zapisywana elektronicznie lub magnetycznie, ani odczytywana w rodkach publicznego przekazu bez pisemnej zgody wydawcy.

W sprawie zezwole naley zwraca si do:Oficyna Wydawnicza VOCATIO

02-798 Warszawa, ul. Polnej Ry 1e-mail: [email protected]: tel. (22) 648 54 50,

Dzia handlowy: tel. (22) 648 03 78, fax (22) 648 03 79, e-mail: [email protected]

Ksigarnia Wysykowa02-798 Warszawa 78, skr. poczt. 54,

tel. (603) 861 952e-mail: [email protected]

www.vocatio.com.plISBN: 978-83-7829-128-2

Wstp do polskiego wydania

Oddaj wPastwa rce niezwykle wan icenn ksik. Poru-sza ona kwestie, ktre szczeglnie wostatnich czasach ssy-stematycznie pomijane milczeniem przez duchownych i ka-znodziejw. Bardzo rzadko mona usysze kazania lub homilie na ten temat. wiat, ze swoimi humanistycznymi tendencjami, peen rozwydrzonego liberalizmu, ktry wie lepiej, conaley, aczego nie naley mwi, wywar takmocny wpyw na Koci, e nim si obejrzelimy, zostalimy wprzgnici wjego obdny taniec, aduchowni nazbyt atwo kupili owe wiatowe modele mylenia i nauczania. Nicwic dziwnego, e jako spoecze-stwo, atake jako spoeczno wierzcych ludzi, pacimy teraz cen odstpienia od ywego sowa Boego, od jego nauczania iprzesania. Ajeli nawet ju po nie sigamy, to nazbyt atwo staramy si dopasowa je do koncepcji wiatowych, ktre czsto uwaamy ju za wasne, iktre stay si dla nas kanonem oraz punktem odniesienia. Czas z tym zerwa! Czas powrci do rde Prawdy, zawartej wJezusie Chrystusie, ktry jest wcielo-nym Sowem Boym!

Z uwagi na pewne uproszczenia pojciowe, Autor niewszdzie w tej publikacji wyakcentowa rozrnienia po-midzy takimi rzeczywistociami jak pieko czy jezioro og-nia. Uszanowalimy to w polskim wydaniu, jednak chcemy

6PIEKO mit czy rzeczywisto?

podkreli, e wnikliwa analiza Pisma w. wskazuje, e zarw-no raj, jak ipieko s czciami tej samej rzeczywistoci zwa-nej Otchani Krain Umarych (po hebrajsku Szeol, apo grecku Hades) por. k 16,22-27. One, wbrew uproszczeniu przyjtemu przez Pawsona, s systematycznie zasilane ko-lejnymi ludmi, ktrzy trafiaj tam po swej cielesnej mierci. Tym miejscem, ktre cigle jest puste iczekajce na zasiedle-nie, jest apokaliptyczne jezioro ognia. Zarwno raj, jak ipieko s tymczasowymi miejscami, do ktrych ludzie wchodz sy-stematycznie, iwktrych (pozbawieni swych ziemskich cia) oczekuj na dzie Sdu Ostatecznego. Po tym sdzie Otcha (razem zrajem ipiekem) oraz mier zostan wrzucone do jeziora ognia (Ap 20,14), ktre zostao przygotowane diabu ijego anioom (Mt 25,41).

Wskutek istnienia obiegowych poj wikszo z nas przyzwyczaia si do mylenia, e raj by miejscem, gdzie mieszkali stworzeni przez Boga pierwsi ludzie (cho wrze-czywistoci Biblia mwi oOgrodzie wEdenie), awprzyszo-ci bdzie to take miejsce wiecznego pobytu zbawionych. Biblia jednak przedstawia to inaczej. Wiecznym miejscem pobytu odkupionych i zbawionych ludzi bdzie nowa zie-mia, ktr (wrazznowym niebem) Bg uczyni tak samo, jak kiedy uczyni star ziemi. Gdy Jezus zapowiedzia jedne-mu z otrw, ktry wisia obok na krzyu, e bdzie zNim w raju (k 23,43), odnosi si do swego zstpienia do Ot-chani (Dz2,27; Dz 2,31; Rz 10,6; Ap 1,8), gdzie przebywa 3 dni woczekiwaniu na swoje zmartwychwstanie. Miejscem ostatecznego iwiecznego pobytu wszystkich ludzi wszystkich czasw bdzie albo nowa ziemia, na ktrej Bg umieci nowe miasto wite Now Jerozolim, w ktrej zamieszka wraz ze swoim ludem (Ap 21, 1-4) albo jezioro ognia (Ap 20,15;

7Wstp do polskiego wydania

Ap21,8). Tak wic nasze obiegowe pogldy oniebie ipie-kle jako omiejscach ostatecznych naley spokojnie ibez emocji zweryfikowa wwietle nauczania biblijnego.

ycz owocnej lektury igbokiej refleksji nad zagadnie-niami uwypuklonymi przez Davida Pawsona.

Wydawca

Przedmowa

Blisko pi lat temu zapisaem w moim notatniku: Mu-sz gosi wicej homilii o piekle. Przypomniaem sobie, e w modoci regularnie suchaem kaznodziejw, ktrzy stale wpajali we mnie przekonanie, e niebo trzeba zdoby, aod pieka stroni. Niepokoiem si take wyranie dostrze-galnym brakiem bojani Boej uwielu chrzecijan. Zdawao mi si, e wielu nawrconych chrzecijan wostatnich latach uczyo si o mioci Boga Ojca, ale czy uwiadomili sobie, ibdzie On take ich sdzi? Wnastpnych latach w dy-sonans nie zmala, ale musz wyzna, e nie przywizywaem do tego wagi. Teraz mj przyjaciel David Pawson przypomina otym bardzo wyranie.

Wielu czytelnikw zdaje sobie spraw, e wostatnich la-tach pieko stao si tematem kontrowersyjnym. Autor listu, ktry zosta niedawno opublikowany, stwierdzi: Musz wal-czy ztematem pieka. Nie mgbym kocha Boga, ktry ska-zaby ludzi na tortury trwajce ca wieczno. David nieza-przeczalnie doskonale rozumie istot sporu, piszc wszstym rozdziale: Nawet wierzcy, z oczywistych przyczyn, mog kwestionowa istnienie pieka.

David Pawson jest autorem wielu polemik, ale ta ksika nie jest ani prb zaostrzania sporu, ani te jeszcze jednym

9Przedmowa

gosem wtej debacie. Pawson napisa j zwyranym wsp-czuciem, ogromnym szacunkiem do sowa Boego izazdro-ci Pask o natur i autorytet Boga. Polecam t ksik bez wahania wszystkim czytelnikom, zarwno tym, ktrzy doszli do wnioskw podobnych do opisanych na jej kartach, jakitym, ktrzy nie maj jeszcze swojego zdania na ten temat albo prezentuj odmienny wiatopogld.

C. Lynn Green Dyrektor ds. Europy, Bliskiego Wschodu iAfryki

worganizacji Modzie zMisj

10

Wprowadzenie

Pewnego razu gosiem kazanie do zgromadzenia psw, w ktrym przewaay psy myliwskie rasy labrador. Na na-boestwo zudziaem goci kady pies przyprowadzi przy-jaciela osob niewidom! Organizacja Torch Trust orga-nizuje je co roku dla tych, ktrzy stracili wzrok lub urodzili si niewidomi. Przygotowujc kazanie, odczuwaem presj, by wygosi je na temat pieka. Co si jednak we mnie sprzeci-wiao tej myli. Przecie ci wspaniali ludzie ju si wystarcza-jco wycierpieli. Potrzebowali raczej wspczucia, niewyzwa-nia, przede wszystkim zrozumienia, nie za pouczenia. Jednak przyszy mi na myl sowa Jezusa: Jeli wic prawe twoje oko jest ci powodem do grzechu, wyup je iodrzu od siebie. Le-piej bowiem jest dla ciebie, gdy zginie jeden ztwoich czon-kw, ni eby cae twoje ciao miao by wrzucone do pieka (Mt 5,2; fragment Kazania na grze).

Na kanwie tego sowa wygosiem kazanie. Powiedziaem moim niewidomym suchaczom, e wikszo pokus odczu-wanych przez widzcych przychodzi poprzez to, co Nowy Testament nazywa podliwoci oczu (1 J 2,16). Poprosi-em ich omodlitw za mnie, poniewa ja mam wzrok.

Wrd zebranych siedziaa starsza pani, ktra bya zgorzkniaa ioburzona, poniewa nie widziaa od urodzenia.

11

Wprowadzenie

Kiedywczasie kazania powiedziaem oduchowym upole-dzeniu wzroku, ta kobieta zacza wspczu tym, ktrzy widz. Jej serce stao si mikkie iotwarte na Pana. Jej przy-jaciele powiedzieli mi, e wdrodze powrotnej do domu pie-waa wtakswce pieni Boej chway akilka dni pniej zmara, radujc si bardzo ze zbawienia. Jezus by pierwsz osob, ktr ujrzaa.

Po raz kolejny zmagaem si ztym budzcym groz tema-tem wlipcu 1955 roku wkociele metodystw wAddlestone whrabstwie Surrey. Nie przypominam sobie jednak ani jednej wzmianki, ani tym bardziej kazania czy dyskusji na w temat, cho byem czonkiem tego kocioa od najmodszych lat. Pniej studiowaem teologi na Uniwersytecie wCambridge, lecz wiedz na temat pieka zdobyem, studiujc samodzielnie sowo Boe.

Sdz, e samo sowo pieko wywouje wnaszym umy-le obraz zwykle zwizany zjakim przeraajcym dowiad-czeniem zprzeszoci. Przychodz mi na myl dwa takie zda-rzenia zokresu, wktrym pracowaem nad niniejsz ksik.

Jedno z nich miao miejsce w Hong Kongu. Odwana i powicajca si Angielka Jackie Pulinger, ktra sprawia, e Chrystus staje si ywy dla narkomanw mieszkajcych na tej wyspie, zaprowadzia mnie do miasta za murami (mury si nie zachoway Japoczycy zburzyli je wczasie drugiej wojny wiatowej, za zgruzw zbudowali pas startowy bieg-ncy a do zatoki). Potrafibym opisa je jako dzielnic ndzy, wktrej mieszkania, cinite jedno na drugim, lokoway si w wielkich wieowcach. Wewntrz panowaa przygnbia-jca atmosfera. Byo ciemno i brudno. Nie obowizyway tam adne prawa. Ten niewielki teren by niczyj inie pod-lega adnej jurysdykcji, dlatego to miejsce miao wyjtkowy

12

PIEKO mit czy rzeczywisto?

charakter. Mieszkali tam sutenerzy iprostytutki, handlarze narkotykw i narkomani, hazardzici i cieszca si wtpli-w saw przestpcza chiska triada wszyscy uprawiajcy swoje poniajce rzemioso iwykorzystujcy ludzkie sabo-ci. Kiedy pniej wydostaem si zwntrza tego strasznego miejsca, stojc wwietle przyjaznych promieni sonecznych, czuem si, jakbym wanie wyszed zpieka. Nawet tam jed-nak janiao wiato Ewangelii wjedynym owietlonym po-koju znajdujcym si na najniszym poziomie tych slumsw, wpokoju, wktrym Jackie ijej koledzy udowodnili, e Chry-stus ma moc wyzwoli jecw. Na szczcie to miasto miao zosta zburzone.

Drugie zdarzenie zaszo w Polsce, w miejscu, ktrego sama nazwa mrozi krew w yach Auschwitz. Sowa nie zdoaj wyrazi tego, co czuem, kiedy staem whermetycznie zamykanej ani zprysznicami, wktrej tysice ydw, Po-lakw, Cyganw iinnych niepodanych osb zostao przez hitlerowcw otrutych mierciononym cyklonem B. Ich ci-tymi wosami wypchano poduszki, zote zby zostay wyrwa-ne iwysane do banku, wytatuowana skra ostronie wycita, by mc ni ozdobi abaury, tuszcz stopiony do produkcji myda, za chude szcztki spopielone isprzedane jako nawz. Musiaem sobie przypomina, e ludzie odpowiedzialni za te niewiarygodne barbarzystwa szli do domu, by okaza mi-o onom, bawi si zdziemi i piewa koldy! Gdybym tego nie uczyni, podobnie jak oni, ponosibym win za ow pogard, ktra sprawia, i jedni ludzie traktuj innych stwo-rzonych przez Boga na Jego obraz jak podludzi, ktrzy nie maj prawa do ycia. Kiedy wyszedem ztego pomieszczenia bez okien izobaczyem soce na bezchmurnym niebie, po-czuem, jakbym wanie wyszed zpieka.

13

Wprowadzenie

Gdy pisz ten wstp, przypomina mi si powiedzenie Ro-berta Browninga: Niebo by moe jest, ale pieko na pewno istnieje. Moralno jest konieczna we wszechwiecie. Jeli ycie doczesne byoby kresem wszystkiego, niesprawiedliwo odniosaby zwycistwo. Jeli jednak istnieje ycie poza tym ziemskim izoczyca otrzyma kar, wwczas mona znowu uwierzy, e sprawiedliwo wystpuje iBg jest dobry.

Wtym sensie dobrze wic, e pieko istnieje. Nawet je-li nieprawym uda si unikn konsekwencji ikary za swoje zbrodnie wtym wiecie, to nie znaczy, e pozostan bezkarni. Otrzymaj odpat za swoje czyny.

Wikszo znas zgodziaby si, e niektrzy zasuguj na nie mniejsz kar ni pieko. Kady wskazaby wasnych kandydatw do ognistej otchani: zbrodniarzy odpowie-dzialnych za zabjstwa masowe, okrutnych dyktatorw, oso-by napastujce seksualnie dzieci, strczycieli on. Dlaczego nigdy nie bierzemy pod uwag siebie samych? Pieko jest zawsze dla innych! Zostatniego sondau przeprowadzone-go przez orodek badania opinii Gallupa wynika, i dwie trzecie Amerykanw wierzy wniebo. S pewni, e tam si znajd. Ta sama cz badanych stwierdzia, e zna kogo, kto na pewno pjdzie do pieka!

Pewnie dlatego nauka Jezusa opiekle jest tak niepopu-larna. Chrystus wskazywa, e znakomita wikszo ludzi uda si tam (por. Mt 7,13) za tak trywialne przestpstwa, jak na-zwanie kogo gupcem czy spojrzenie na dziewczyn zpo-daniem (por. Mt 5,22.28).

Takie stwierdzenia sprawiaj, e czujemy si bezbronni. Czy to aby nie jest nadinterpretacja? Wikszo znas, oczy-wicie, nie jest zepsuta wtakim stopniu. Jednak gdzie gbo-ko wnas kryje si nieprzyjemne uczucie, e jeli Jezus mia

14


racj, to moe grozi nam powane niebezpieczestwo nam wszystkim.

Nic dziwnego zatem, e jest to najbardziej prowokacyjna inajmniej akceptowana prawda spord wszystkich doktryn chrzecijaskich. Ona nie zniknie, cho prbujemy j ignoro-wa. Mimo e usiujemy j usprawiedliwia, wci powraca. Lepiej jednak zmierzy si zprawd, nawet jeli ona rani, ni udawa, e jej nie ma. Zudzenie nie przynosi otuchy.

Napotykaem na niemae trudnoci podczas pisania tej ksiki. Zaczynaem izatrzymywaem si wiele razy. wiado-mo, e nauczycieli bardziej surowy czeka sd (por. Jk 3,1) wie si z ogromn odpowiedzialnoci. Zastanawiaem si, czy Pan nie mwi mi czasem, ebym nie wydawa tej ksiki, szczeglnie wwczas, gdy moja walizka zjedynym manuskryp-tem tej ksiki znikna zparkingu przed lotniskiem wBolonii. Dziki Opatrznoci, wodpowiedzi na wiele modlitw, kilka dni pniej w zupenie innym miecie elegancki mczyzna, ktrego nigdy wczeniej nie widziaem, znienacka podszed do mnie wlobby hotelowym iwrczy mi ten manuskrypt wnie-naruszonym stanie. To zdarzenie sprawio, e nabraem prze-konania, i publikacja powinna ujrze wiato dzienne.

Jaki jest cel takiej ksiki? Na pewno nie zyskanie przy-jaci iwywieranie wpywu na innych. Duch naszych czasw nie sprzyja podjtemu zagadnieniu. Egzystencjalizm skania raczej do ycia wobecnym wiecie, nie wprzyszym. Hedo-nizm ukierunkowuje na osignicie przyjemnoci iunikanie blu. Tu i teraz dowiadczamy wystarczajcej liczby kopo-tw, po co zatem mnoy obawy oto, co bdzie gdzie indziej ipniej?

Zapominanie opiekle ani go nie neguje, ani nikogo nie ratuje przed nim. Jeli istnieje takie miejsce iryzyko, e kto

15

Wprowadzenie

si w nim znajdzie, to wyrazem wspczujcej mioci jest przestroga dla tych, ktrzy najprawdopodobniej tam zdaj. Podobnie jak wyjanienie im, jak mog unikn pieka. Jed-nake kim s owi oni?

Gwne uderzenie tej ksiki bdzie zaskoczeniem, ana-wet wywoa szok wrd wielu chrzecijan, poniewa to oni s jej podstawowymi adresatami. Najprawdopodobniej przeczy-taj j wszyscy wici, a nie grzesznicy. Wskazuj na to dwa powody.

Po pierwsze, duch naszych czasw zaatakowa i zatru Koci. Wierzcy s wtakim stopniu pochonici sprawami doczesnymi (zarwno wKociele, jak iwwiecie), e zanie-dbuj kwesti wiecznoci. Ponadto, co jest alarmujcym syg-naem, dokonuje si zmiana mylenia nawet wrd komenta-torw Biblii, ktrzy odrzucaj tradycyjn interpretacj pieka jako niekoczcego si cierpienia. Modn alternatyw wobec tego pogldu staje si unicestwienie. Wtym kontekcie za-miast pytania Gdzie spdzisz swoj wieczno? stawia si inne Czy bdziesz gdzie y wiecznie?. Jednym zcelw, jakie sobie wyznaczyem, piszc t ksik, bya konfrontacja ztym coraz bardziej popularnym pogldem.

Jezus bardzo rzadko ostrzega grzesznikw przed pie-kem. Czyni to czasami wobec religijnych hipokrytw (ta-kich jak faryzeusze), jednak najczciej mwi onim swoim uczniom, przede wszystkim Dwunastu. Ten fakt, jako za-sadniczy kontekst, bywa zwykle pomijany nawet przez tych, ktrzy nadal wierz wistnienie pieka, ucz si onim ipisz na jego temat. Niniejsza publikacja, zwracajc uwag na ten aspekt, wnosi przypuszczalnie wyjtkowy wkad do wsp-czesnej debaty na temat pieka. Konsekwencje s oczywicie dalekosine i bardzo nieprzyjemne dla tych, ktrzy swoje

16


bezpieczestwo opieraj na stereotypie: Raz zbawiony na zawsze zbawiony (sformuowania, ktrego nie ma wPimie witym) i s przekonani, e zbawiony oznacza bezpiecz-ny. Pieko przypomina okoniecznoci trwania wuwiceniu iprzebaczeniu. Kto omieli si stwierdzi, e taka nauka jest dzi ju niepotrzebna Kocioowi?

Jestem przekonany, e odzyskanie tej zagubionej praw-dy jest absolutnie niezbdne do uzdrowienia wspczesnego Ciaa Chrystusa, jakim jest spoeczno ufajcego Mu ludu. Jest te niezbdne do wypenienia zadania goszenia Ewan-gelii wszystkim narodom (grupom etnicznym, anie wadzom politycznym). Taki by mj cel, kiedy chwyciem za piro.

Przypuszczalnie, podobnie jak nieatwo pisao mi si t ksik, tak ijej lektura bdzie sprawia trudno wielu oso-bom. Pierwsze rozdziay mog wprawia wprzygnbienie. Pamitajmy jednak, e Ewangelia zawsze bya najpierw z nowin (ogniewie Boga), zanim stawaa si dobr (oJego mioci) celnie ilustruje t zasad List w. Pawa do Rzy-mian. Pominicie mrocznego nastroju pierwszych czterech rozdziaw byoby takim samym bdem, jak zakoczenie lektury przed napywem radoci, jak przepojone s rozdzia-y pity iszsty.

Ostatni rozdzia ksiki powsta za namow przyjaci iwydawcy. Wich mniemaniu ksika opiekle powinna da-wa wytchnienie nauk o niebie. Pocztkowo niechtnie odnosiem si do tego pomysu, poniewa nie zamierzaem pisa traktatu o yciu po yciu, dlatego chciaem zamieci kwesti oniebie wdodatku do publikacji. Niebo jest punk-tem kulminacyjnym, anie suplementem, dlatego ten rozdzia wkomponowaem w tekst zasadniczy, przeciwstawiajc nie-bo pieku. Mam nadziej, e czytelnik zrozumie, e stosunek

17

Wprowadzenie

szeciu rozdziaw opiekle do jednego na temat nieba wa-den sposb nie odzwierciedla proporcji tego, o czym pisz imwi. To jest refleksja na temat pieka, ktre, zoczywistych przyczyn, jest bardziej spornym tematem ni niebo.

Ostatnia cz ksiki zbiera materiay do studium bi-blijnego (wcznie zwersetami, ktre stay si przedmiotem gorcych debat lub zostay celowo pominite). Materia eg-zegetyczny jest adresowany do kaznodziejw, ktrzy mog posuy si nim, piszc swoje homilie.

Niech Bg obdarzy Ci, Szanowny Czytelniku, swoj ask, eby mg przeczyta moj ksik. Wytrwaj, cho moe wyda si ona intelektualnie trudna, emocjonalnie wyczerpujca i wstrzsajca z moralnego punktu widzenia. Wlekturze, podobnie jak wprzypadku zbawienia, kto wy-trwa do koca, otrzyma bogosawiestwo. Nie mog pogo-dzi si zmyl, e kto nie przeczyta choby tyle, eby si dowiedzie, i nie musi i na wieczne potpienie do pieka. Nasz dobry Bg, okazujc swoj ogromn mio iswoje mi-osierdzie, dokona wszystkiego, co byo moliwe, eby ura-towa nas przed tym strasznym przeznaczeniem. Modl si, eby po przeczytaniu tej ksiki, Drogi Czytelniku, wyrazi wdziczno, nie ba si izechcia pozna doskona mio, ktra usuwa strach. Szalom!

David Pawson

18

NotaKiedy ta ksika bya ju niemal ukoczona, ukazaa si inna ksika na ten sam temat, noszca tytu Crucial Questions About Hell, napisana przez dyrektora Modziey z Misj na Sri Lance, Ajith Fernando, opatrzona przedmow Jima Packera. Porusza ten sam problem iprezentuje pogld zbie-ny zpierwszymi trzema rozdziaami mojej ksiki. Odczuwa-em nawet pokus, by przerwa swoj prac iustpi wobec tej doskonaej publikacji. Jednak, jak kada ksika podejmujca w temat, pomija ona fakt, e Jezus najczciej ostrzega swo-ich oddanych uczniw. Zkorespondencji zautorem wynikao, e by to jak zwykle niezamierzony przez niego bd pomini-cia kontekstu tych ostrzee. Odczytaem z tej odpowiedzi, e jego interpretacja byaby podobna do mojej: Wmoich ka-zaniach oczywicie przestrzegam przed utrat ich wiecznego zbawienia wskutek braku wytrwaoci wwierze. Jestem mu wdziczny za to, e zachci mnie do kontynuowania pracy nad moj ksik (Im czciej gosimy nauk ewangeliczn na temat pieka, tym wikszy zyskuje ona wpyw na wsplno-t chrzecijask, ktra jej potrzebuje). Nad wyraz polecam moim Czytelnikom jego studium.

David PawsonSherborne St John

Rozdzia 1

Reszta

Wgazetach iczasopismach na caym wiecie ukaza si na-stpujcy reporta:

OtwOrzyy si bramy pieka? Naukowcy obawiaj si, e otworzyli bramy do pieka. Grupa geologw, ktra przewiercia si do wntrza zie-mi nagboko 14,4 km twierdzi, e syszaa krzyki ludzi. Z najgbszych czeluci ziemi dochodz krzyki potpionych dusz. Przeraeni naukowcy boj si, e pozwolili wyj na powierzchni ziemi zym mocom pieka.

Zebrane przez nas informacje s tak zaskakujce, e po-wanie si obawiamy, na co si tam na dole natknlimy stwierdzi meneder projektu szybu o gbokoci 14,4 km naodlegych terenach Syberii, dr Azzacov.

Geolodzy byli zdumieni. Po przewierceniu otworu do g-bokoci kilkunastu kilometrw wierta nagle nabray ogrom-nej prdkoci. Mona to zjawisko wytumaczy tylko wjeden sposb gboko w rodku ziemi znajduje si pusta prze-strze wyjani zaskoczony Azzacov. Drug niespodzian-k byo odkrycie, e wrodku ziemi panuje wysoka tempera-tura. Obliczenia wskazuj, e temperatura utrzymywaa si na poziomie 1100 stopni Celsjusza, czyli ponad 2000Fah-renheita zauway dr Azzacov. To jest znacznie wysza

20


temperatura, ni si spodziewalimy. Wydaje si, jakby pie-kielny ogie szala we wntrzu ziemi.

Ostatnie odkrycie byo tak szokujce, e naukowcy oba-wiaj si kontynuowa prace nad projektem. Prbowalimy nasuchiwa ruchw ziemi w pewnych okresach czasowych, wychwytujc dwiki przy pomocy superczuych mikrofonw, ktre zostay umieszczone w dolnych czciach otworu. Lo-gicznie mylcy naukowcy zaamali si po tym, co usyszeli.

Sdzilimy, e wysokiej czstotliwoci dwik, cza-sami bardzo saby, emituj nasze urzdzenia wyjania drAzzocov. Po pewnych korektach stwierdzilimy jednak, e ten dwik rzeczywicie wydobywa si zwntrza ziemi. Nie moglimy uwierzy wasnym uszom. Usyszelimy gos czowieka krzyczcego zblu. Cho jeden gos udao si nam rozrni, to wtle usyszelimy tysice, amoe miliony dusz krzyczcych wblu cierpienia. Niemal poowa przeraonych naukowcw zrezygnowaa zprac przy tym projekcie wsku-tek tego straszliwego odkrycia. Miejmy nadziej, e to, co jest nadole, pozostanie tam.

Udao si ustali, e reporta ukaza si najpierw wfiskiej ga-zecie. Tam lad ginie. Ten opis jest wielce podejrzany iprzy-puszczalnie mieci si wkategorii plotek lub mistyfikacji zprzy-czyn, ktre stan si bardziej zrozumiae wtej ksice (jedn znich jest fakt, e pieko jest jeszcze bezludne). Przytoczony artyku skania natomiast do dwch wanych przemyle.

Taka opowie bardziej wzbudzi dzi strach ni jakie-kolwiek gromy piekielne z kazalnicy. W naszych czasach wiksze wraenie sprawiaj odkrycia naukowe ni prawda biblijna. Nawet chrzecijanin moe znale si wpuapce za-stpowania prawd biblijnych naukowymi dowodami, mimo

21

Reszta

woli traktujc jak autorytet rozum ludzki, a nie objawienie Boe. Moe powinnimy przypomnie, jak Jezus realistycz-nie ocenia niedowiarstwo tych, ktrzy nie uwierz sowom prorokw, nawet jeli kto wrciby zza grobu (por. k 16,31).

Bardzo znaczcy iuderzajcy jest brak wyjanienia istoty pieka. Reporter susznie zakada, e wikszoci czytelnikom znana jest koncepcja mczarni miliardw dusz wnieznonym upale. Wkulturze ludowej Zachodu gboko zakorzeni si taki obraz. W dziejach Kocioa jest to przykad przypusz-czalnie najskuteczniejszego przekazu prawdy wiary.

Tradycja redniowiecznaWczasach, kiedy wikszo wiernych stanowili analfabeci, za Biblia bya zamknit ksig, ktr studiowali wycznie ucze-ni, doktryna chrzecijaska bya przekazywana raczej wpo-staci wizualnej ni sowem zarwno wformie dynamicznej (rytuay), jak istatycznej (witrae, rzeby, malarstwo). Tylko niewiele redniowiecznych katedr nie miao wyranego wizu-alnego przypomnienia, jaki bdzie los niewierzcych. Typo-wym przykadem takiej proklamacji jest kamienny tympanon nad drzwiami wejciowymi od strony zachodniej dokatedry we Freiburgu wSzwajcarii. Takie makabryczne sceny wywie-ray na wiernych niezatarte wraenie. Kiedy strach przed nimi czy si zmonopolem Kocioa na udzielanie sakramentw, atwo zrozumie, jak doszo do tego, e kapani trzymali zagardo wczesne spoeczestwo.

redniowieczna idea pieka przetrwaa Reformacj. Zmieni si jednak cakowicie sposb mwienia o piekle. W nastpnych stuleciach t ponur prawd przekazywano

22


werbalnie, anie wizualnie. WXIV wieku wystpi precedens ztym zwizany: Boska komedia Dantego bya podr przez pieko iczyciec do raju. Takie poetyckie ujcie wystpi tak-e w Raju utraconym i Raju odzyskanym Miltona. Tradycja utrwali si jednak poprzez homiletyk, a nie przez poezj. O najsynniejszym kazaniu na ten temat, zatytuowanym Grzesznicy wrku penego gniewu Boga, wygoszonym przez amerykaskiego purytanina Jonathana Edwardsa, syszao wielu, ale przeczytaa je mniejszo. To kazanie zapocztko-wao przebudzenie za Atlantykiem istao si wzorem dlawie-lu kaznodziejw od epoki wiktoriaskiej po wspczesnych teleewangelistw.

Naley jednak doda, e czsto zarwno wizualne, jak i sowne obrazy przekraczay granice wyznaczone przez Pismo wite. Koszmar pieka skuteczniej wyraa skpa informacja zBiblii ni szczegowe opisy okrelonych ko-mentatorw. Przypuszczalnie niektre prby wzmocnie-nia wpywu opisu biblijnego odniosy odwrotny skutek do zamierzonego, naraajc temat nie tylko na dyskredytacj, ale nawet na drwiny. Jednym z powodw powtpiewania wpieko wwiecie wspczesnych idei jest sprzeciw wobec takiego prymitywizmu.

Wspczesna trywializacjaPieko jest elementem do dobrze zakorzenionym w na-szym myleniu. Jednak nie rodzi ono ju w nas ani stra-chu, ani przeraenia. Wspczesny czowiek pogodzi si z nim poprzez blunierstwo, komedi i egzystencjaln reinterpretacj.

23

Reszta

Na ironi zakrawa fakt, e znacznie czciej to sowo sycha poza Kocioem ni w nim. Razem z innymi prze-klestwami (jak np. niech ci pieko pochonie) naley do po-wszechnie uywanych wulgaryzmw w codziennym jzyku. Urda takich blunierstw ley nieposuszestwo, zuchwal-stwo, miao prowokowania bstwa do ukarania za uycie witych sw wsposb grzeszny (co wyjania dlaczego wik-szo nieprzyzwoitoci zaczerpnitych jest z dwu najwit-szych relacji: czowieka zBogiem imczyzny zkobiet).

Sowo pieko jest tak czsto uywane wmowie potocz-nej, e uwaa si je tylko za agodny element wzmacniajcy przekaz. Klasycznym tego przykadem jest Charlie Sucha dziura Woods. Po kilku latach niepowodze przy wierceniu szybw Woods odkry wkocu najwiksze rdo ropy wKa-lifornii (dzienne wydobycie na poziomie osiemdziesiciu ba-ryek ropy). Posugujc si niewielkim zasobem sw, tak opo-wiedzia dziennikarzom o swoim odkryciu: To jest pieko. Dosownie pieko. Ryczy tam jak wpiekle. Tak jak wpiekle spitrza si, bryzga igotuje. Nikt tego nie kontroluje, podob-nie jak wpiekle. Jak wpiekle jest czarno i gorco.

Znacznie mniejsze zagroenie opisuje sowo oznaczaj-ce wiksz grob. Tak niechlujne uycie tylko deprecjonuje znaczenie. Posugujc si nim zarwno czsto, jak i rzadko, mona osabi komunikat, ktry wzbudza emocje.

Obecnie rwnie przemiewczo wpywa na bagateliza-cj pieka. miech jest mechanizmem obronnym, zwaszcza przy otrzsaniu si ze strachu (ilu to komediantw w co-dziennym yciu jest melancholikami).

Rzeczywicie dosownie obmiewamy pieko. Poczwszy od nieprzyzwoitych pocztwek wakacyjnych, skoczyw-szy na serialach telewizyjnych (komediach sytuacyjnych).

24


Dowcipy wykorzystuj powszechn wiedz na temat prawd chrzecijaskich. Cz znich ukazuje pieko jako przyjemne miejsce, za niebo jako przestrze ziejc nud. Inne opowia-daj oodwiernym witym Piotrze ibramach niebieskich.

Take wtych opowiastkach sia pieka jest zdeprecjono-wana. Lk przed takim przeznaczeniem staje si mniejszy, anawet zupenie znika. Dowcip radzi si sobie ztym, co jest nie do zniesienia. Cze idrwina wykluczaj si. Doskonay miech niweczy strach.

Zaabsorbowanie codziennoci wie si z bardziej sub-teln form redukcjonizmu. Przyszy wiat sta si nierealny inieistotny. Liczy si wycznie tylko ten dotykalny, materialny. Dlatego wielu redukuje pojcie pieka albo nieba do tego, co sami urzdzamy sobie tutaj na ziemi, sugerujc, e wyciu pozagrobowym nie bdzie ani przyjemnoci, ani blu.

Tak rozpowszechnione pogldy pocigaj za sob dwie wane konsekwencje. Jedn znich jest umiejscowienie zapaty za ycie wsferze ziemskiej, anie wwiecznoci. Kopot wtym, e ta teoria nie jest prawdziwa nawet wwietle dowiadczenia yciowego. Codziennie zauwaamy bowiem, e na tej ziemi nie ma sprawiedliwoci: niewinny cierpi, nieprawy obfituje (zob. Ps 73,3-14), co jest te jasno potwierdzone przez Bibli.

Inn konsekwencj niewaciwej koncepcji pieka jest umiejscowienie sdu wsferze ludzkiej, nie Boej. To my, anie Bg, decydujemy onaszym przeznaczeniu. Autonomia czo-wieka, ktra ley upodstaw humanizmu, zastpia suweren-no Boga stanowic istot teizmu.

Na pieko mona si ewentualnie zdecydowa samemu, ale nie mona zosta na nie skazanym. Stao si ono nawet prawem czowieka (Kto zdoa mnie powstrzyma, jeli chc trafi do pieka?). Nie jest ju ono wcale wyrokiem Boym.

25

Reszta

Jawi si nawet jako wyraz zwycistwa ludzkiej woli. Pope-niajc samobjstwo, czowiek moe swobodnie uciec zpieka, ktre sam tutaj stworzy.

Strywializowane w ten sposb pieko nie wzbudza ju strachu. Natura ludzka nie znosi jednak prni i wiele in-nych obaw zastpio lk przed wiecznym potpieniem: strach przed AIDS, bombardowaniem, rakiem, skaeniem rodowi-ska, zwolnieniem z pracy itd. Paradoksalnie bardziej boimy si umierania, ktre moe by bolesne iupokarzajce, ni sa-mej mierci. T ostatni rozumie si dzisiaj powszechnie jako odejcie wzapomnienie, dla wielu upragnion ulg, zwaszcza dla osb starszych.

Jednym znajgbszych ipierwotnych instynktw jest in-stynkt samozachowawczy. Nie ma ceny, ktrej nie warto by-oby zapaci, by uratowa ycie od przedwczesnej mierci, zwaszcza wwyniku nagego wypadku. A jednak nasze po-kolenie wcoraz wikszym stopniu aprobuje eutanazj, przy-spieszenie umierania nieuleczalnie chorych albo sabych osb starszych1. Wyran niekonsekwencj wyjania sposb my-lenia omierci jako pozbawieniu ycia, ktre zgodnie ztym rozumowaniem ma swoj warto.

Przekonanie o nieprzerwanym, wiadomym istnieniu wyciu pozagrobowym poczone zwiar, i ocena moralna iprawna naszego postpowania tutaj na ziemi zdecyduje oja-koci tamtego ycia, rodzi prawdziwy lk przed mierci. Naj-boleniejsze ukszenie mierci to wanie oczekiwanie na za-pat. Wzdrygamy si, kiedy mylimy otej odpowiedzialnoci.

1 Zawodowi dziaacze i lobbyci w Unii Europejskiej prbuj ju obec-nie wprowadzi nawet nowe prawo zezwalajce na eutanazj dzieci przyp.red.

26


Starsze pokolenie rozumiao mier jako przyprowadze-nie stworze przed oblicze Stwrcy. Dokona si wwczas sd nad yciem izostanie wydany werdykt. Ajak postanowione ludziom raz umrze, apotem sd... (Hbr 9,27). WBiblii oba te wydarzenia s rwnie nieuchronne.

Mona zrozumie, e niewierzcy na tym wiecie bd starali si uchyla przed podjciem tego wyzwania. Nic zresz-t dziwnego. Przecie dla pokolenia, ktre dy wycznie do przyjemnoci, takie myli wydaj si przykre. Szokujcy jest jednak fakt, e ludzie wierzcy, oddani prawdzie objawionej przez Boga, rwnie stroni od tej perspektywy. To jest dra-matyczna waciwo naszej epoki.

27

Rozdzia 2

Odwrt

Wlatach 60. [ubiegego stulecia dop. red.] pewien angielski dziennikarz stwierdzi: Przestalimy wierzy wpieko czter-dzieci lat temu, aod dwudziestu lat nie wierzymy, e istnieje niebo. Nie napisa jednak wyranie, czy mia na myli cae spoeczestwo, czy wszczeglnoci Koci, cho obie sfery maj na siebie wzajemny wpyw. Dokona jednak trafnej oce-ny, jeli bra pod uwag tre kaza.

Istniej jednak wyjtki. Fundamentalici i ewangelici zza oceanu podsycali ogie. WWielkiej Brytanii kazno-dzieje goszcy w duchu Teologii Reformowanej (kalwi-skiej) byli najbardziej konsekwentni w goszeniu i pisaniu na temat pieka.

Jednak to prawda, e o piekle rzadko, jeli w ogle, wspomina si w ogromnej wikszoci kociow, zarwno starszych denominacji, jak inowszych niezalenych. Jak na ironi wiat mwi za duo opiekle, Koci natomiast nie-czsto onim wspomina! Trwa odwrt od tradycyjnej prawdy wiary. To zjawisko wie si ze spadkiem liczby czonkw wikszoci kociow (podejmiemy ten temat w nastp-nym rozdziale). Czy to wynik zaniedbania, czy zamierzo-nego dziaania? Czy prawda o piekle zostaa przeoczona, czywiadomie wyciszona?

28


Wyrany unikKoci zdaje sobie wwikszym stopniu spraw zistoty trady-cyjnej nauki chrzecijaskiej ni wiat. Wikszo denomina-cji archiwizuje swoje wyznania wiary. Na ich przykadzie wi-da, e na przestrzeni wiekw zostay wiadomie zmienione.

Wyranie uwidacznia si to wmetodyzmie, ktry uwaa, e narodzi si zpieni. Doktryna chrzecijaska od niepa-mitnych czasw bya wyraana wmuzyce. WXVIII wieku Karol, brat Johna Wesleya, napisa blisko sze tysicy utwo-rw, zktrych wiele trafio do repertuaru muzyki popularnej itanecznej. Oto typowy przykad:

To mio sprawia, e umar, Iwiemy otym dlatego, eUkocha, ukocha nas: nie potrafimy powiedzie dlaczego.To moemy jednak stwierdzi,Umiowa nas tak bardzo, I odda swoje ycie, aby odkupi nas przed piekem.

Pierwsi metodyci wiedzieli, od czego iprzez kogo zostali ura-towani. Signijmy po katechizm metodystyczny (dlanajmod-szych dzieci!):

Czym jest pieko? Pieko jest ciemn ibezdenn czeluci pen ognia isiarki.

W jaki sposb zostan w nim ukarani nieprawi ludzie? Ciaa nieprawych bd torturowane wogniu, ich du-sze natomiast wiadomoci gniewu Boga.

29

Odwrt

Jak dugo bd trway mczarnie? Udrki piekielne nigdy si nie skocz.

Jeli takie nauczanie byoby kontynuowane dzisiaj, praw-dopodobnie nastpiaby masowa ucieczka z kocioa metodystycznego!

Winnych kocioach take niechtnie wygaszane s re-gularne kazania na ten temat. Trzeba wyrazi swj komentarz, eby sprowokowa debat. Wwczas ma miejsce demitologi-zacja jzyka biblijnego, czyli wyjanianie (swoiste kamuflo-wanie znaczenia) szczegw opisu poprzez traktowanie ich jako symboliczne (cho bardzo rzadko mwi si orzeczywi-stoci, do ktrej odsyaj). Przyjrzyjmy si wtym kontekcie wypowiedziom czonkw kocioa anglikaskiego.

W czasie wywiadu dla Readers Digest dziennikarz zapyta arcybiskupa Canterbury George Careya, czy wci wierzy wpieko. Duchowny odpowiedzia: Tak! Pieko jest oddzieleniem. Nie ponc czeluci albo czym podobnym, ale miejscem oddzielenia od Boga tych, ktrzy zwasnej woli Go odrzucili. Dlaczego jednak Jezus uy sowa ogie, anieoddzielenie?

Arcybiskup John Habgood zYorku na amach diecezjalne-go czasopisma stwierdzi, e jest przekonany, i pieko stanowi wewntrzne dowiadczenie, za ogie bierze si zbdnego tumaczenia Pisma witego. Doda: Pozbylimy si ju nado-bre tych straszliwych obrazw torturowanych dusz idiabw ztrjzbami, ktre zrujnoway ycie tak wielu naszych przod-kw (zwrmy uwag, jak przy pomocy nieistotnych szczeg-w skarykaturowa ognisty jzyk Jezusa, nim go odrzuci).

Nawet ewangelikalni anglikanie, ktrzy wierz w Bo-sk inspiracj Pisma witego i traktuj je jako autorytet,

30


z niechci wyraaj swj pogld. Dopiero po wielu latach milczenia, kiedy uznany teolog John Stott zosta sprowokowa-ny wypowiedziami wybitnego liberalnego anglikanina Davi-da Edwardsa, wopublikowanej debacie przyzna, e podziela pogld anihilacjonistw (pieko jest odejciem wzapomnie-nie zob. niej). Wielu jego wypowied zachcia doprzy-znania si do tego pogldu lub przyjcia go. Rzeczywicie, wielu ewangelikalnych anglikanw byo skonnych przyj to spojrzenie (Guillebaud, Atkinson, Wenham, France, Green), chocia inni (Lucas) zachowali tradycyjny pogld.

Uderzajcy jest fakt, e ci, ktrzy przyjli nowy punkt widzenia, bardzo niemiao onim nauczaj. Skd bierze si taka ostrono? By moe ci, ktrzy maj wtpliwoci codo tradycyjnej nauki, nie zyskali jeszcze wystarczajcej pew-noci, eby wnowej optyce podway wiar, ktr chrze-cijaski Koci piastowa od wiekw? A moe ta ostro-no wynika z tego, e boj si straci opini rozumnych izrwnowaonych obrocw wiary (prawdopodobnie by-liby bardziej krytykowani przez chrzecijan ewangelikalnych ni liberaw).

Czy nie dzieje si tak dlatego, e zmodyfikowane wten sposb zrozumienie pieka sprawia, i ludzie przestaj si go obawia, a to zkolei skutecznie neutralizuje potencjalny wpyw prawdy onim na ludzkie zachowanie? Inaczej mwic, jeli pieko to nie s tortury, ktre nigdy si nie kocz, aleni-co, to nie ma sensu onim wogle naucza.

Ten ostatni wniosek jest atwo udowodni, pokazujc, e duchowni wiadomie odrzucaj tradycyjne nauczanie opie-kle. Z jakiego powodu? Mona to uporzdkowa w dwch grupach: subiektywnych i osobistych oraz teologicznych iobiektywnych. Przeanalizujemy je wtakim wanie porzdku.

31

Odwrt

Osobista niechSamo istnienie koncepcji pieka po prostu wielu ludziom si nie podoba. Uwaaj, e jego idea jest tak nieprzyjemna, inawet trudno j tolerowa. Odrzucaj pieko bezrefleksyj-nie, intuicyjnie.

Czasem dzieje si tak zpowodu wydumanej lub wypaczo-nej interpretacji treci biblijnych jak ludzie przyswoili sobie wprocesie religijnej edukacji ktra opieraa si na sensa-cyjnych, anawet skrajnie zmysowych fantazjach. Nadmierna reakcja moe by rezultatem takiej bdnej prezentacji.

Jednak nawet przesada, zjak kto mg si zetkn wpre-zentacjach tematu pieka, nie usprawiedliwia pobudzania was-nej nietolerancji. Zastanwmy si, dlaczego tak wielu ludziom jest trudno odnie si do istnienia pieka wsposb obiektywny.

Upowszechnio si spojrzenie na czowieka poprzez jego trzy domeny duszy: serce, umys iwol. Wdalszej czci tych rozwaa posuymy si tym ogldem.

Niektrzy reaguj na pieko emocjonalnie. Myl, e kto, zwaszcza spord tych, ktrych znali ikochali, moe cierpie mki, wydaje im si tak nieprzyjemna, e a trudna do znie-sienia. Ci, ktrzy odznaczaj si wiksz empati, napotykaj na problem. Czasami wyraaj to uczucie wformie protestu: Jak mgbym radowa si wniebie, kiedy kto znajomy byby wpiekle?. Takie uczucie nie ma nic wsplnego znaiwnym hedonizmem, ktry za wszelk cen chce unikn nieprzy-jemnoci, dlatego trzeba odnie si do niego zpowag. Jest to wspdzielenie smutku, ktry musia wypenia Jezusa zpo-wodu tego, co si stao z Judaszem. Ostatecznie naley si zdecydowa, czy solidaryzuj si zwitym Stwrc, czy te grzesznym stworzeniem.

32


Kolejni wyraaj intelektualny sprzeciw. Wspczesny wyrafinowany i przemdrzay umys odrzuca ide pieka, widzc w niej barbarzystwo i prymitywizm. Tak metod traktowania krnbrnych przedstawicieli ludzkiej rasy uwaa si za tak brutaln iokrutn, e nawet nie powinno si oniej wspomina w cywilizowanym towarzystwie. Brak potrzeby stosowania takich sankcji, ktre pochodz z archaicznego etapu ewolucyjnego rozwoju ludzkiej wsplnoty, wskazuje wedug tego pogldu na dojrzao jego gosicieli.

Jeszcze inni odwouj si do moralnoci. Tu swoje znami pozostawiy zarwno psychologia, jak isocjologia. Oni bowiem twierdz, e sami w niewielkim stopniu ponosimy odpowie-dzialno za nasze postpowanie. Wedug nich to dziedziczenie irodowisko wywieraj decydujcy wpyw na nasze ycie. Nie-przystosowani do otoczenia nie powinni by traktowani jako buntownicy czy kryminalici, ale raczej pacjenci iofiary. Kara rozumiana jako odpata to ju przestarzaa idea, mona j tylko usprawiedliwi, jeli odstrasza lub koryguje. Grzesznicy nie po-winni cierpie. Im potrzebny jest szpital, anie pieko.

Wrezultacie zdrowe, dojrzae izintegrowane spoecze-stwo nie moe pogodzi si zide pieka. Uwaa ono, e t infantyln koncepcj stworzy nie wpeni jeszcze rozwinity czowiek. Wszystkie trzy typy reakcji s zupenie naturalne inormalne.

Wci jednak napotykamy na problem zwizany zfaktem, i wikszo wiedzy na temat pieka przekaza nam sam Jezus. Jezus na pewno nie by przecitnym czowiekiem, akt od-way si twierdzi, e by nienormalny? Powszechnie uwaa si Go za zdrowego umysowo, zrwnowaonego izintegro-wanego czowieka. Ajednak to On itylko On ostrzega nas przed piekem.

33

Odwrt

Czy to moliwe, e to my jestemy anormalni? I nasze reakcje, pene uprzedze, bior si z naszej upadej natury? Sprzeciwiamy si, poniewa instynktownie zdajemy sobie spraw zwasnej winy ibronimy si przed strasznymi konse-kwencjami Sdu Ostatecznego?

Jeli to prawda, to moe si okaza, e obiektywne za-strzeenia s zamaskowan racjonalizacj. Zastanwmy si nad nimi.

Najczstsze argumentyNic zgoa nowego nie ma pod socem, zwaszcza jeli cho-dzi o atak skierowany przeciwko wierze chrzecijaskiej. Naprzestrzeni wiekw nawet nauczyciele Kocioa uzasad-niali niejednokrotnie sprzeciw wobec nauki opiekle.

Taka postawa ma zarwno teologiczny, jak ilogiczny sens. Opierajc si na wiedzy na temat jednego zBoskich atrybu-tw, wyciga si wniosek, e koncepcja pieka jest niezgodna zobjawieniem przez Boga swojej natury. Debat zdominowa-y trzy sylogizmy.

Idea pieka nie jest zgodna zide Boej miociPrzekonanie otym, e wmioci zawieraj si wszystkie inne atrybuty Boga, sprawia, e mio staje si jedyn zasad, we-dug ktrej On postpuje (std rwnie ma by nasz zasad). Nigdy nie wysalibymy nikogo do pieka, dlatego nie mo-emy sobie wyobrazi, e Bg, ktrego mio nieskoczenie przekracza nasz, mgby nawet otym pomyle. Torozumo-wanie opiera si oczywicie na niezrozumieniu istoty praw-dziwej mioci, poniewa tylko wtedy moemy przypisa

34


takie uczucie Bogu. Niestety, nasza definicja mioci ma cha-rakter bardziej sentymentalny ni biblijny (jak postpilibymy zkrewnym lub bliskim przyjacielem, ktry okazaby si mor-derc-psychopat i musiaby zosta natychmiast zamknity wizolacji?). Moe musimy zastanowi si raz jeszcze nad tym, na czym polega prawdziwa mio, zanim zaczniemy oskara Boga obrak mioci, jeli chce wysa kogo do pieka.

Idea pieka kci si ze sprawiedliwoci BogaPrawda odobrym Bogu, ktry musi sprawiedliwie postpo-wa wstosunku do nas, jest istot naszej wiary. Osoby otym pogldzie uwaaj, e Abraham omieli si rzuci wyzwanie Wszechmocnemu, pytajc: Czy Ten, ktry jest sdzi nad ca ziemi, mgby postpi niesprawiedliwie? (Rdz 18,25). Dlatego kara musi by wspmierna wobec czynu albo przy-najmniej proporcjonalna. Wjaki sposb kilka lat ycia grzesz-nika moe usprawiedliwia wieczne potpienie? Czytaki wy-miar kary przypadkiem nie pomijaby rozrnienia grzechw na lekkie icikie? Czy sprawiedliwie byoby, eby ci, kt-rzy popenili rednie wykroczenia, byli skazani na ten sam los, co odpowiedzialni za straszliwe zbrodnie? Wtym kontekcie rodzi si pytanie: Aco stanie si ztymi, ktrzy nigdy nie sy-szeli (oodkupieniu iprzebaczeniu Chrystusa)?. Ludzie po-wszechnie s uwraliwieni na niesprawiedliwo od dzieci-stwa (To nie jest wporzdku). Zpewnoci zatem Bg musi rozumowa w ten sam sposb, a moe nawet w tym sensie mie wiksze poczucie sprawiedliwoci. Ten sposb mylenia zakada, e zdajemy sobie spraw zpowagi grzechu. Jednak czy moemy twierdzi, e nasz pogld jest obiektywny, skoro grzech jest naszym codziennym dowiadczeniem, aowito-ci nic nie wiemy?

35

Odwrt

Idea pieka przeczy Boej mocyJeli Bg jest wszechmocny, to moe zrobi wszystko, oczym tylko pomyli, wcznie ze zbawieniem kadego czowieka. Skoro pewni ludzie wkocu ina zawsze znajd si wpiekle, to bdzie to dowd poraki Boga, ktra Go bdzie frustrowa. Pieko staoby si pomnikiem Jego saboci, ktry wiadczyby otym, i Jego stworzenie mogo si zbuntowa przeciwko Nie-mu iwten oto sposb okazao si silniejsze od Stwrcy. Nie-ktrzy ten dylemat prbuj rozwiza prawd opodwjnym przeznaczeniu. Mwi ono, i suwerenny Bg zdecydowa ju, kto znajdzie si wniebie, akto wpiekle. Wskutek Jego decyzji niektrzy pjd do pieka (poniewa wszyscy zasuguj na pie-ko, wybr kogo do nieba jest aktem miosierdzia). Jednak ta teoria rodzi wicej problemw, ni rozwizuje. ,,Broni ona idei suwerennoci Boych decyzji poprzez podkrelanie arbitral-noci Jego osdu, nie uwzgldniajc objawionego charakteru Boga, ktry pragnie zbawienia wszystkich ludzi (por. 1 Tm 2,4).

Wszystkie wymienione argumenty przeciwko pieku s wadliwe. Uwydatniaj jeden atrybut Boski, odrzucajc pozo-stae, kad nacisk na jeden element, zadajc uszczerbek ca-oci. Osobowo Boga jest peni: sprawiedliwy imiosierny, wity iwspczujcy, agodny i surowy. Jego atrybuty cz iokrelaj si wzajemnie. Bg nie przymusza swoich stworze do mioci isuby. Pozostawi im wolny wybr, poniewa po-stpiby tak wbrew celowi, ktry sobie wyznaczy utworze-nia poszerzonej rodziny. Wgruncie rzeczy czowiek jest wol-ny wtakim stopniu, e moe nawet sprzeciwi si Duchowi witemu iodrzuci na zawsze zbawienie.

Ostateczna odpowied na obiektywn krytyk jest taka sama jak wobec reakcji subiektywnych sam Jezus przekaza nam wiedz opiekle. Jezus dysponowa nadzwyczajn wiedz

36


oBogu, ktra opiera si na zrozumieniu Ojca przez Jego je-dynego Syna. Pretendowanie do posiadania przez nas lepsze-go rozumienia Boej mioci, sprawiedliwoci imocy ni On zakrawaoby na zuchwalstwo, jeli nie bezczelno. On nie widzia adnej sprzecznoci midzy atrybutami adziaaniem Boga. Jezus pouczy swoich uczniw: Bjcie si raczej Tego, ktry dusz iciao moe zatraci wpiekle (Mt 10,28)2.

Zanim szczegowo zapoznamy si znauczaniem Jezusa, zastanwmy si nad jeszcze jednym aspektem wspczesne-go mylenia. U czytelnika mogo si ju zrodzi to pytanie comaj do zaproponowania wzamian krytycy, ktrzy od-rzucaj tradycyjn koncepcj pieka?

Proponowane alternatywy Dwie koncepcje mog wypeni pustk: liberalna opowiada-jca si za uniwersalizmem, iewangelikalna skaniajca si do anihilacjonizmu.

Wmyl pogldu uniwersalistycznego wszyscy znajd si wniebie. Zbawieni zostan wszyscy ludzie caa ludzko. Niektre wersety biblijne mog skania do takiego optymi-zmu: AJa, gdy zostan nad ziemi wywyszony, przycign wszystkich do siebie ( J 12,32). Azatem, jak przestpstwo jednego sprowadzio na wszystkich ludzi wyrok potpiajcy, tak czyn sprawiedliwy Jednego sprowadza na wszystkich lu-dzi usprawiedliwienie dajce ycie (Rz 5,18). Albowiem Bg podda wszystkich nieposuszestwu, aby wszystkim oka-za swe miosierdzie (Rz 11,32). (...) Boga,ktry pragnie,

2 Zob. Studium biblijne A, s. 144.

37

Odwrt

bywszyscy ludzie zostali zbawieni idoszli do poznania praw-dy (1 Tm 2,3n). Ukazaa si bowiem aska Boga, ktra nie-sie zbawienie wszystkim ludziom (Tt 2,11). On bowiem jest ofiar przebagaln za nasze grzechy, i nie tylko nasze, leczrwnie za grzechy caego wiata (1 J 2,2).

Stanowisko uniwersalistw ujawniao si w Kociele od epoki Orygenesa wIII wieku do ery Bartha wXX wieku. Wy-roso ono zwizji czowieka zawartej wfilozofii greckiej, zgodnie zktr czowiek jest niemierteln dusz wmiertelnym ciele. Ten pogld stanowczo odrzuca mier duszy. Trzeba odrni jednak dwa odcienie tego pogldu: staroytny iwspczesny.

Zgodnie ze starsz wersj uniwersalizmu wczeniej czypniej wszyscy ludzie bd zbawieni. Ten pogld zaka-da, e po mierci czowiek otrzyma drug szans (take trze-ci, czwart, pit czy te, jeli to bdzie konieczne, kolejn). Dlatego Tennyson okreli mier wiksz nadziej. Czasa-mi uniwersalizm uzasadnia si odwoaniem do faktu, i Jezus gosi Ewangeli zmarym (1 P 3,18-4,6)3. Inaczej mwic, zawsze mona zoy podanie owiz do nieba.

Jakiekolwiek tortury maj charakter tymczasowy, pieko jest rehabilitacj anawet bodcem, poniewa zawsze mona zniego uciec. Bramy pieka mog by od wewntrz otwarte. Taki krtki, ostry szok powinien wystarczy, by przekona mieszkacw pieka do opuszczenia tego miejsca! To stanowi-sko trzeba odrni od dogmatu teologii rzymsko-katolickiej oczycu (przymusowych, rnego typu karach dlazbawio-nych, ktrzy nie osignli witoci wodpowiednim stopniu, by pj prosto do nieba; zgodnie zt sam teologi grzesz-nicy id do pieka).

3 Zob. Studium biblijne H, s. 220.

38


Nowsza wersja uniwersalizmu mwi, e wszyscy ju s zbawieni. Odkupienie Chrystusa dokonao si wcaym kos-mosie. wiat nie potrzebuje zbawienia, musi tylko zosta owiecony, e znalaz si w nowej sytuacji w tej erze Roku Paskiego. Odkupienie sprawio, e sd sta si przeytkiem. Ten sposb mylenia prowadzi rwnie do zaakceptowania pogldw opowszechnym ojcostwie Boga ibraterstwie ludzi, ktre wpisuj si whumanistyczn now er.

Zwolennikiem tej doktryny by Jan Pawe II: Czowiek kady czowiek bez adnego wyjtku zosta odkupiony przez Chrystusa i (...) Chrystus wpewien sposb jest zjed-noczony zczowiekiem, zkadym czowiekiem bez adnego wyjtku, nawet jeli czowiek jest tego niewiadomy4. Akcent wewangelizacji przesuwa si zprawdy oodkupieniu dokona-nym przez Chrystusa na prawd oJego wcieleniu.

Poszczeglne teksty biblijne ioglna wymowa narracji wskazuj inny kierunek, mimo e niektre wersety mog stanowi uzasadnienie takiego pogldu. Wnarracji Nowego Testamentu ludzie podzieleni s na dwie kategorie. Na tych, ktrzy s obdarzeni bogosawiestwem lub przeklci, zba-wieni lub skazani na zagad, idcy drog do nieba lub pie-ka. Wspczesnemu umysowi taka polaryzacja moe wy-dawa si gboko obraliwa, ale jest logiczna wstosunku do nauki apostolskiej. Chrzecijanie ewangelikalni, poniewa nie zdoali pogodzi si zuniwersalizmem, wybrali pogld alternatywny, ktrym jest anihilacjonizm. Anihilacjonici uwaaj, e jedynie wici przetrwaj i bd y wiecznie, agrzesznicy zostan cakowicie wyniszczeni.

4 J. Stott, Essentials, Hodder and Stoughton, s. 32.

39

Odwrt

Idea zmartwychwstania, wypywajca zmyli hebrajskiej, stoi wsprzecznoci zprzekonaniem Grekw oniemiertel-noci duszy. Czowiek jest mierteln dusz, ktrej potrzebne jest niemiertelne ciao, jeli ma y wiecznie (1 Kor 15,53). Niemiertelno to nadnaturalny dar Boga, a nie naturalna cecha czowieka. Grzesznicy nie otrzymaj tego daru. Stan si gatunkiem wymarym. Rwnie ten pogld ma swoje dwa rne odcienie, ktre musimy od siebie odrni.

Niektrzy uwaaj, e wyniszczenie bdzie mie miejsce wczasie pierwszej mierci. Dla tych, ktrzy nie otrzymali ycia wiecznego przed mierci, stanie si ona kocem ich ist-nienia. Fachowy termin, ktry okrela to przekonanie, brzmi niemiertelno warunkowa. Jeli to prawda, to znaczy, e miliony ludzi ju zapado wniepami.

Jednak takie uzasadnienie nie jest zgodne z tymi frag-mentami Pisma, ktre dotycz prawd o zmartwychwstaniu wprzyszoci isdzie nad wszystkimi ludmi, zarwno spra-wiedliwymi, jak inieprawymi. Winnym razie byaby to bar-dzo dobra wiadomo dla grzesznikw, ktrzy nie chc zba-wienia. Jeli mogliby unikn konsekwencji grzechu przed mierci, to znaczy, e nigdy ju nie odpowiedzieliby za swoje postpowanie.

Wiksza cz zwolennikw anihilacjonizmu twierdzi, e wyniszczenie nastpi wchwili drugiej mierci. Duch prze-trwa mier ciaa, by odej wzapomnienie po wskrzeszeniu wczasie Sdu Ostatecznego.

Zdania s podzielone co do tego, wjakim stopniu czo-wiek dowiadczy cierpienia przy odchodzeniu wzapomnie-nie albo przed Sdem Ostatecznym (wstanie przejciowym), wczasie tych wydarze (wstyd izniesawienie wskutek uzna-nia winy) lubpo nich (wrnych okresach). Niektrzy sdz,

40


e duch bdzie pozbawiony wiadomoci pomidzy mierci azmartwychwstaniem (sen duszy), ale ten pogld wyklucza pierwsze trzy moliwoci.

W piekle wszyscy winni grzechu bd spopieleni, anie uwizieni. Kocem tego istnienia jest nico zarwno wwymiarze ostatecznym, jak inatychmiastowym po mierci. Trudno nie wycign z tego wniosku, e taki koniec byby dobr nowin dla wszystkich grzesznikw, ktrzy nie chc by zbawieni. Wpiekle, ktre ma swj kres, jest nadzieja idla-tego mona uciec przed mczarniami.

Ten pogld zwykle uzasadnia si sownictwem Pis-ma, a nie konkretnymi stwierdzeniami. Sens rzeczownikw ogie czy mier, wystpujcych zczasownikami gin, niszczy czy pochania, oczywicie skania do zaoenia, e nastpi wyniszczenie. Filolodzy jzyka greckiego zauwa-aj, e sowo wieczny (aionions) znaczy dugo-wieczny raczej ni wiekuisty. Wnastpnym rozdziale zastanowimy si nad wieloznacznoci jego sensu.

Pogld oanihilacji ma rwnie swoje uzasadnienie teo-logiczne, ktre pocztkowo wydaje si by sensowne. Opiera si na trzech zasadniczych fragmentach tekstu z Nowego Testamentu (rozwaymy je w odwrotnej kolejnoci, eby tok logiczny tego rozumowania sta si bardziej wyrazisty): Aby na imi Jezusa zgio si kade kolano istot niebie-skich i ziemskich i podziemnych. I aby wszelki jzyk wy-zna, e Jezus Chrystus jest PANEM ku chwale Boga Ojca (Flp2,10 nn). () nam oznajmi tajemnic swej woli we-dug swego postanowienia, ktre przedtem wNim powzi dla dokonania peni czasw, aby wszystko na nowo zjedno-czy wChrystusie jako Gowie: to, co wniebiosach, ito, co na ziemi (Ef 1,9 nn.). A gdy ju wszystko zostanie Mu

41

Odwrt

poddane, wtedy i sam Syn zostanie poddany Temu, ktry Synowi podda wszystko, aby Bg by wszystkim we wszyst-kich (1 Kor 15,28).

Na podstawie tych fragmentw Pisma zwolennicy anihi-lacji twierdz, e fakt, i cae stworzenie wkrlestwie Chry-stusa iJego Ojca moe zosta zbawione, wyklucza moliwo przetrwania tych, ktrzy stali si ich przeciwnikami. Warto zauway, e uniwersalici posuguj si tymi samymi werse-tami do wycignicia zupenie odmiennych wnioskw. Jednak to wyzwanie trzeba podj, zastanawiajc si nad pytaniem, w jaki sposb wszystko moe by poddane Chrystusowi, aBg jest wszystkim we wszystkim, jeli jednoczenie miao-by istnie pieko wraz zjego lokatorami?

Mona dokona przy tej okazji dwch spostrzee. Uwa-na lektura waciwych tekstw odsania wniektrych znich pewne braki. Cho stworzenie pod ziemi wyzna, e Jezus jest Panem, to jednak nie dowiadczy, tak jak wszystko, po-jednania Chrystusa (Kol 1,20), podobnie te zjednoczenie wszystkiego wChrystusie (Ef 1,10) jest ograniczone do tego co w niebiosach i co na ziemi. Sowo wszystko trzeba wkadym przypadku czyta wszerszym kontekcie.

Po drugie, w oczywisty sposb przestpcy odizolowani wwizieniu od spoeczestwa nadal znajduj si pod jurys-dykcj suwerena (wWielkiej Brytanii miejsca odosobnienia nazwane s wizieniami Jej Krlewskiej Moci). Niektrzy powiedzieliby, e ci ludzie s objci nawet wwikszym stop-niu jurysdykcj ni wolni obywatele! Wten sam sposb pieko nadal bdzie pod rzdami Boga wsferze Jego powszechnej wadzy (przekonamy si nawet otym po zaoeniu izasied-leniu Nowej Jerozolimy, kiedy nadal bd ci, ktrzy znajd si za Miastem; por. Ap 22,15).

42


Znowu pozornie logiczna argumentacja po dokadniej-szej analizie okazuje si niezgodna zPismem inie przekonuje agnostykw. Wtej sytuacji trzeba wyjani, jak mona sobie poradzi ztym dylematem.

wiadomie zdecydowalimy si, eby nie odpowiada szczegowo ani dogbnie na pytania stawiane przez przed-stawicieli rnych pogldw we wspczesnej debacie na ten temat. Przedstawilimy jedynie jej zarys izwrcilimy uwag na niektre atwe do podwaenia argumenty. Szczegowa analiza zajaby wicej miejsca i pewnie sprawiaby, i czy-telnik czuby si zdezorientowany. Nie jest ona zreszt ko-nieczna, poniewa ksika przeznaczona jest dla uczniw Chrystusa. Dla nich nauka Jezusa jest ostatecznym punktem odniesienia. Inne teorie, ktre rni si od podstawowych zaoe tej nauki, mimo e mog sprawia takie wraenie zpowodu ich pozornie logicznej argumentacji, nie mog by prawdziwe.

Pora przeanalizowa nauk Jezusa. Jeli wyranie z niej wynika, i ludzie bd cierpie mki przez ca wieczno w piekle, to znaczy, e obie propozycje, zarwno uniwersa-lizm, jak ianihilacjonizm, ipso facto s bdne. Czego naucza Jezus?

pieklo fragment

Documents