ปท 32 ฉบบท 6 v สงหาคม - กนยายน 2555

POPULATION AND DEVELOPMENT NEWSLETTER ISSN : 0125-5754 Website: www.ipsr.mahidol.ac.th/newsletter/

“การถายทอดจตวญญาณภายในครอบครว กบการปองกนพฤตกรรมเสยงดานสขภาวะของเยาวชน” อภชาต จำรสฤทธรงค

aphichat.cha@mahidol.ac.th

สงคมผสงอายไทย ยงอยระดบประถม

หนา 6-7

การวจยนอยภายใต โครงการ Thai Family Mattersซ ง เปนงานวจยทสนบสนนและเสรมสรางความเขมแขงใหครอบครว เนนปจจยดานการเฝาระวงดแลบตรวยรนทมอายระหวาง 13-14 ป เกยวกบพฤตกรรมเสยงทางดานสาธารณสขจตวญญาณ ความเชอและการถอปฏบตตามหลกศาสนา การสงเสรมทกษะ การสอสารและการสรางความสมพนธเชงประชาธปไตยในครอบครวเพอ “ปองกน” พฤตกรรมเสยงทางดานสาธารณสข รวมถงการดมสรา สบบหร และใชยาเสพตดอนๆ การเรมคดและเรมมพฤตกรรมดานเพศสมพนธ และการมพฤตกรรมท ไมเหมาะสม งานวจยน ได โครงการตนแบบจากสหรฐอเมรกา FamilyMatters Project, 1960 มหาวทยาลยนอรทแคโรไลนา และไดเรมมาประยกตใช ในประเทศไทยในปพ.ศ.2549 ผลงานวจยครงน ไดนำถวายรายงานแดสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมารเมอวนท2ก.พ.พ.ศ.2555ในโอกาสการเขารบรางวลนกวจยดเดนแหงชาต สาขาสงคมวทยาประจำป พ.ศ. 2554 จากสภาวจยแหงชาต ของศาสตราจารยเกยรตคณ ดร.อภชาต จำรสฤทธรงค อาจารยประจำสถาบนวจยประชากรและสงคมมหาวทยาลยมหดล

Family Matters Project เปนโครงการสนบสนนและเสรมสรางความเขมแขงใหครอบครว โดยโครงการนพฒนาและผานการทดสอบในประเทศสหรฐอเมรกา มาตงแตชวง ค.ศ. 1960และไดเรมมาประยกตใช ในประเทศไทยในป พ.ศ. 2549 จดเนนของโครงการฯคอการสนบสนนใหครอบครวมการปรบปรงการสอสารภายในครอบครวและสรางความคาดหวงทชดเจนเพอ“ปองกน” พฤตกรรมเสยงของเดกและเยาวชนในเร องการใชสารเสพตดประเภทตางๆ อาท แอลกอฮอล บหรและยาเสพตดอนๆ การประยกต ใชโปรแกรมท ประสบความสำเร จกบผปกครองของสหรฐอเมรกามาปรบให

เหมาะสมกบการใชงานในประเทศไทย โดยหวงวาจะไดรบผลดเชนเดยวกน ในกลมครอบครวไทยทเขารวมในโครงการฯ เมอนำมาปรบใช ในประเทศไทย โครงการ Thai Family Mattersโดยแปลเปนไทยใหแกครอบครวท เข าร วมโครงการว า“ครอบครวนน สำคญไฉน ลองปรบใชสไตลอเมรกน” เมอปรบใช ในประเทศไทยไดเพมหลกสตร กจกรรมเกยวกบพฤตกรรมทางเพศทมความเสยง และคำแนะนำในการสรางความสมพนธเชงบวกทมผลดตอสขภาพ โดยปรบใชวถอเมรกน เชนประชาธปไตยในครอบครว การประชมครอบครว การฟงเสยงซงกนและกน และการตงกฎเกณฑรวมกน นอกจากนจากประสบการณของไทยจงมการศกษาโดยนำหลกศาสนาเขามาสรางความเขมแขงใหครอบครวดวย โดยการช ใหเหนวาในวถทางของความเปนประชาธปไตยและการไมมสองมาตรฐานนนผปกครองจำเปนตองเปนตวอยางทด ใหแกบตรดวย โดยประพฤตตามหลกศาสนา ทงการตงมนในความเชอและการปฏบตตนในชวตประจำวน ซงจะมผลตอเยาวชนในการปองกนพฤตกรรมเสยงตางๆ ของเยาวชนได ทงนเพราะขอมลการวจยช ใหเหนวาการถายทอดจตวญญาณภายในครอบครวสามารถนำไปสการปองกนพฤตกรรมเสยงไดอยางมนยสำคญทางสถต

2/ ประชากรและการพฒนา ปท 32 ฉบบท 6 v สงหาคม-กนยายน 2555 www.ipsr.mahidol.ac.th/newsletter

กจกรรมการสนบสนนครอบครวของ Thai FamilyMatters ประกอบดวยการจดสงคมอจำนวน 5 เลม ใหกบผปกครองทละเลมเพอใชสอสารกบลกวยรนเกยวกบความเสยงของการใชแอลกอฮอล บหร และสารเสพตดชนดอน รวมทงพฤตกรรมเสยงทางเพศ โดยคมอไดรบการออกแบบเพอชวยอำนวยความสะดวกในการสอสารภายในครอบครว ทำใหเกดความตระหนกเพมขนในเรองความเสยงและพฤตกรรมของวยรน สนบสนนการพฒนากฎระเบยบของครอบครวเกยวกบการใชสารเสพตดและกจกรรมทางเพศของวยรน โดยใหการสนบสนนผปกครองในการชแนะแนวทางใหกบลกวยรน สำหรบเนอหาของคมอทง5เลมประกอบดวยvคมอเลมทหนง ใหผปกครองเหนภาพรวมของโครงการ เปดโอกาสใหผปกครองสะทอนประเดนปญหาตางๆ ทมผลตอวยรนดวยตนเองvคมอเลมทสอง มงเนนไปทความเขาใจวยรนและการสอสารในครอบครว เชน การประชมครอบครว ความเปนประชาธปไตยในครอบครว การเอาใจเขามาใสใจเราในสมาชกทกคนในครอบครว เพอเปนพนฐานทสำคญในคมอเลมตอไปvคมอเลมทสาม ชวยใหผปกครองสามารถจดการกบการใชแอลกอฮอลและยาเสพตดอนๆ ของวยรนvคมอเลมทสม งเนนไปทพฤตกรรมทางเพศ v คมอเลมทหา ชวยใหผปกครองสามารถจดการเกยวกบอทธพลของเพอนและสอทมผลตอพฤตกรรมวยรน รวมทงใหผปกครองแสดงความคดเหนตอโปรแกรมและกจกรรมทผานมาในหลกสตรทงหาเลม หลงจากทผปกครองผานหลกสตรและทำกจกรรมในคมอแตละเลม พวกเขาจะไดรบการตดตอจากเจาหนาท โครงการเพอสอบถามถงประสบการณของการทำกจกรรมในคมอแตละเลมโดยขอใหผปกครองประเมนประสทธผลหลงการทำกจกรรมของโปรแกรมจบแลว นอกจากนเจาหนาท โครงการและผปกครองจะรวมกนกำหนดเปาหมายของการทำกจกรรมสำหรบคมอเลมตอๆ ไป รวมทงกำหนดเวลาสำหรบการโทรตดตามและพดคยกบเจาหนาทโครงการฯ เมอจบทงหาเลมแลวผปกครองจะไดรบใบประกาศ และจะมการสำรวจเพอประเมนผลในชวงสดทายของโครงการฯ โครงการฯ น ไดมการตพมพในวารสารตางๆ ไดแก SocialScience&Medicine,JournalofPopulationandSocialStudies, Journal of Medical Association of Thailand,Journal of Drug Education, Journal of HealthCommunication, International Journal of Child andAdolescent Health, Journal of Early Adolescence,Health Promotion Practice และ Journal ofAdolescence. หนงในบทความเหลานนคอ “Spirituality within Family and The Prevention of Health Risk Behavior among Adolescents in Bangkok, Thailand.” Chamratrithirong,Aphichat, Brenda AMiller, Hilary F Byrnes, OrrataiRhucharoenpornpanich, Pamela K Cupp, Michael Jrosati,WaruneeFongkaew,KatharineAAtwoodandWarunee Chookhare. 2010. Social Science &Medicine. Vol.71, Issue 10, November. ซงมเนอหาโดยยอดงน

จากการวเคราะห โดยการสรางแบบจำลองทางสถตทเรยกวา StructuralEquationModelsพบวามการถายทอดทางจตวญญาณทางศาสนาพทธภายในครอบครว จากตวบดามารดา สบตร ท งความเชอและการประพฤตปฏบตการถายทอดทางจตวญญาณน ไดมผลทงทางตรงและทางออมในการปองกนวยรนจากพฤตกรรมท ไมเหมาะสมและเสยงตอปญหาสขภาวะอยางมนยสำคญทางสถต การถายทอดจตวญญาณในครอบครว มผลปองกนทงทางตรงตอพฤตกรรมโดยการเปนตวอยางทดและการบมเพาะนสยและทางออมโดยกระตนใหมการกำกบดแลบตรทางกายภาพมากขน ความสามารถของครอบครวไทยในการถายทอดหลกศาสนา คณธรรมและจรยธรรมแกบตร เพอเปนวคซนปองกนพฤตกรรมวยรนท ไมถกตองและเปนอนตราย พสจน ไดวายงมนยสำคญอยอยางคงเสนคงวา แตครอบครวสวนใหญในสมยนไมมโอกาสนำศกยภาพทางจตวญญาณเหลานนมาใช ในการถายทอดใหแกบตรหลานเพอปองกนพฤตกรรมท ไมเหมาะสมและเปนอนตรายแกตนเอง ครอบครว และสงคมดงกลาวไดทงหมด การศกษานช ใหเหนวา การรณรงค ใหความสำคญและมงเปากบผเปนบดามารดา และการเสรมพลงใหแกบทบาทของครอบครวในสงคมโลกาภวตน ในปจจบนน ควรไดมการออกแบบในมมมองทรอบดานและดำเนนการโดยสถาบนทางสงคมตางๆ ครบถวน โดยจำเปนตองบรณาการทงทางศาสนาวฒนธรรมครอบครวและการสาธารณสขเขาดวยกน

3/ ประชากรและการพฒนา ปท 32 ฉบบท 6 v สงหาคม-กนยายน 2555 www.ipsr.mahidol.ac.th/newsletter

ประชากรตางแดน ประชาชนและเสรภาพ

อมรา สนทรธาดา amara.soo@mahidol.ac.th

ประชาชนและเสรภาพ เปนปรากฎการณทางสงคมสำหรบการตอสอนยาวนานทผคนในหลายๆประเทศไดเผชญเหตการณดงกลาวยาวนานตางกน ตามสถานการณทมองคประกอบหลากหลาย ไมวาจะเปนประเทศยากจนหรอรำรวยตางมความขดแยงเพอเสรภาพและเดมพนดวยชวตและความสญเสย สาธารณรฐแอฟรกาใตเปนทรจกของชาวโลกเมออดตประธานาธบดเนลสน แมนเดลลาไดรบอสรภาพหลงจากตดคกคดนกโทษการเมองเกอบ 30 ป ประชาชนในประเทศตองคำสาปแหงนตอสอยางทรนงกบการถกเอาเปรยบในยคลาเมองขนของชาวผวขาว ในยคตนทองทมผคนจากทวสารทศเดนทางเขาไปแสวงโชคแบบลมตาย ไมตองสงสยเลยวามการตอตานจากประชาชนเจาของประเทศอยางตอเนอง ชาวแอฟรกาใตมคำกลาวแบบปลอบใจวาความขดแยงสรางชาตจรงเทจอยางไรโปรดพจารณา

สวนหนงของ สวนสนตภาพ ชานกรงพรทอเรย

กำแพงหนสลกชอผเสยชวตเพอเสรภาพทสวนสนตภาพ สวนสนตภาพ ชานกรงพรทอเรย เปดเปนทางการเมอป2543และเสรจสมบรณเมอป2550มพนทกวางประมาณ52เฮกตาร (ประมาณ325ไร) เปนสงกอสรางเชงสญลกษณเพอสอศกดศรความเปนมนษยอคตการตอสอนยาวนานและบทเรยนแหงการแกงแยงของมนษยชาตบรเวณสวนสนตภาพมทกวางขวาง สามารถแบงพนทเพอเลาเรองประวตศาสตรอยางนาสนใจ เชน แสดงประวตผนำในอดตทเสยชวตแลวหลกฐานตางๆ ทแสดงถงความโหดรายทมนษยมตอกน เชนเศษเสอผาและของใชตางๆ ของแรงงานเหมองทองททำงาน

หนกจนตาย แทนเปลวเพลงเพอสนตภาพ และสวนทเปนการแสดงในพนท เปด เชน กำแพงหนสลกชอผ เสยชวตเพอเสรภาพ มความสงประมาณ 4 เมตร ความยาว 697 เมตรสามารถสลกชอได 136,000 รายชอปจจบนมรายชอทสลกไวแลว 75,000 รายชอ ทงหญงและชายทเสยชวตเนองจากสงครามจากความขดแยงครงใหญๆ รวม 8 ครง แอบถามมคคเทศกวา ยงมทวางอกมากบนกำแพงหนแกรนตเวนไวทำไมหนมนำเทยวไมตอบแตผตงคำถามคดเลนๆวาจะรอใหมการตอสเพอเสรภาพอกหรออยางไร รายชอบนกำแพงหนมทงผทอพยพมาจากเอเชย (เทาทมเวลาอานพบแตรายชอจากมาเลเชย อนเดย จน และญปน ยงไมมจากประเทศไทยนะผอาน) ยโรปและอเมรกา และนกตอสชาวพนเมองของแอฟรกาใตตงแตสงครามบวร สงครามโลกครงท 1 และ 2และสงครามกลางเมองการเหยยดผว มคคเทศก ใหขอมลเพมเตมวามการพสจนหลกฐานบคคลหลายขนตอนกวาจะมการจารกชอไวบนกำแพง

Isivivane ปฏมากรรมสญญลกษณชาวแอฟรกาใตทงมวล อดตประธานาธบดเนลสน แมนเดลลา กลาวสนทรพจนจบใจชาวแอฟรกาใต เมอ ป 2542 วา “คงไมไกลเกนฝนทผองเราจะไดเหน สขาวดและสวนสนตภาพทเราจะรวมตวกนเพอมอบเกยรตยศและศกดศรแดผเสยสละเพอชาตทวายชนม ผแบกรบแทนผองเราซงความเจบปวดและทกขทรมานเพอใหเราไดสมผสปตแหงเสรภาพ” สาธารณรฐแอฟรกาใตณ ปจจบน ยงไมสงบนงอยางทผเสยสละในอดตไดวาดหวงไว แตยงเตมไปดวยปญหาสงคมความปลอดภยในชวตและทรพยสน ความยากจน วงขนานไปกบการพฒนาเศรษฐกจแบบทนนยม ทหลอเลยงประชากรราว50 ลานคน มภาษาราชการสอสาร 11 ภาษา มเมองใหญถง3แหงททำหนาทตางกนคอกรงพรทอเรยเปนเมองหลวงเพอการบรหารประเทศจากสวนกลาง เมองเคปทาวนเปนทประชมสมาชกรฐสภา และ เมองบลอมฟอนทน เปนเมองสำหรบทำหนาทดานตลาการเหนอยใจแทนชาวแอฟรกาใต

aaaaaaaaa

4/ ประชากรและการพฒนา ปท 32 ฉบบท 6 v สงหาคม-กนยายน 2555 www.ipsr.mahidol.ac.th/newsletter

ประเดนทางประชากรและสงคม มนสการ กาญจนะจตรา manasigan.kan@mahidol.ac.th

อายเกษยณ สำคญไฉน? การกำหนดอายเกษยณของประเทศไทยในปจจบนนนเหมาะสมหรอไมคำถามสำคญทตองการคำตอบทงทหลายคนกำลงกาวยางเขาสเงอนไขของการเกษยณอายการทำงานในวนน เราหนหลงแลหนา ขบคดและทบทวนเรองนกนอยางถถวนจรงจงแลวหรอยง แนนอนเมอเราพดถงอายเกษยณ เราพดถงภาคทอย ในระบบเทานน เพราะภาคทอยนอกระบบไมมการกำหนดอายเกษยณสามารถเลอกทจะเลกทำงานเมอไหรกไดแรงงานไทยปจจบนททำงานอย ในระบบ มอยประมาณหนงในสาม ซงคนเหลานเมออายถงวยทถกกำหนดไวกตองเลกทำงานอยางเชนขาราชการทมพระราชบญญตบำเหนจบำนาญขาราชการ พ.ศ.2494 ทกำหนดอายเกษยณราชการไวท 60 ปบรบรณ หรอในภาคเอกชนทแม ไมมกำหนดไว ในกฎหมาย แตมกมกำหนดไวในสญญาวาจาง การกำหนดอายเกษยณเชนนเหมาะสมแลวหรอไม ซงหากพดถงความเหมาะสมกคงตองถามวาเหมาะสมกบใคร วนนจงขออนญาตพดถงความเหมาะในสองแง คอตอโครงสรางประชากรของประเทศในปจจบนและตอตวผสงอายเอง เมอมาดขอมลโครงสรางประชากรของประเทศไทยเรากำลงเผชญกบการเปลยนแปลงดานโครงสรางประชากรครงสำคญ ปจจบนคนไทยมอายยาวนานขนมาก เปรยบเทยบกบเมอปพ.ศ.2494 ท เรมกำหนดอายเกษยณขาราชการอายคาดเฉลยเมอแรกเกดของชายไทยอยท 40 ป และหญงไทยอยท 43 ป แตดวยววฒนาการดานสาธารณสขคนไทยมสขภาพทดขนมาก อายคาดเฉลยกเพมขนดวยซงปจจบนอายคาดเฉลยเมอแรกเกดของชายไทยเพมเปน70ปแลวและหญงไทยเปน76ป นอกจากคนไทยจะอยกนนานขนแลว คนไทยเรมมลกกนนอยลงดวย และดวยแนวโนมทงสองนประกอบกน เราจะมคนวยแรงงานทเปนผคำจนหลกในการหารายไดและขบเคลอนเศรษฐกจนอยลง แตจะมผทเกษยณอายทตองพงพงดแลมากขน เราจะเจอสภาวะพงพากนอยางไมสมดล ซงจะมผลตอความมนคงทางการคลงของประเทศไทยอยางหลกเลยงไมไดและจะสงผลตอการพฒนาประเทศชาตในทสด สำหรบตวผสงอายเอง การกำหนดอายเกษยณเชนนเหมาะสมหรอไมหากเราเทยบกบเมอ60ปทแลวคนอาย60ปในปจจบนสวนใหญยงคงแขงแรง กระฉบกระเฉง ปฏภาณไหวพรบยงดเยยมดงนนวยาคต (อคตแหงวย) ทวาคนสงอายมสขภาพท ไมเออตอการทำงานตอไป อาจเปนความคดทลาสมยไปแลวกเปนได

แตทายทสดแลว เหมาะสมหรอไมนนควรใหผสงอายตดสนเองวาเขายงสามารถทำงานตอไดหรอไม และยงอยากทำงานอยหรอเปลาการทสงคมกำหนดอายบงคบเกษยณคอการทสงคมตดสนเสนทางเดนใหคนเหลาน ไวแลว ซงเปนการปดกนโอกาสการทำงาน พดอกนยหนงคอปดกนสทธทจะเลอกชะตากรรมของตวเองในการทำงานตอ ทงทอาจจะยงมความสามารถและความตองการทำงานอย ทงหมดทกลาวมา อาจมประเดนอนๆ อกมากมายทสำคญและไมไดกลาวถง แตคำถามสำคญเรองน อาจทำใหสงคมไดมสตและรวมกนหาทางออกไดอยางรเทาทน โดยอยากใหผมสวนเกยวของศกษาถงผลกระทบตางๆอยางถองแทเพอนำมากำหนดแนวนโยบายทสอดคลองและเหมาะสมกบบรบทสงคมไทยเพอใหสงคมผสงอายทเราจะเจอในอนาคตทกคนสามารถอยรวมกนไดอยางมความสข คำจนและพงพงกนและกนอยางลงตว โดยภาระไมไปตกทภาคสวนหนงหรอสถาบนใดในสงคมจนเกนไป รวมถงการอยในสงคมรวมกนอยางมศกดศร และมสทธทจะเลอกเสนทางการทำงานไดดวยตนเอง

5/ ประชากรและการพฒนา ปท 32 ฉบบท 6 v สงหาคม-กนยายน 2555 www.ipsr.mahidol.ac.th/newsletter

“โยนโสมนสการ” เปนวธการคดทมประโยชนสามารถนำไปใช ในการคดวางแผนในการทำวจย ทำงาน แก ไขปญหาชวยในการตดสนใจวเคราะหตดตามผลการทำงานจงไดสรปเรยบเรยงนำเสนอในทน คำวา “โยนโสมนสการ”ประกอบดวยคำสองคำ คำแรกคอโยนโสมาจากโยนแปลวา เหต ตนเคาแหลงเกดปญญา อบาย วถทาง และ คำทสองคอมนสการ แปลวาการนำในใจ การคดคำนง นกถง ใสใจ พจารณาเมอรวมกนมความหมายวา การนกในใจโดยแยบคายหรอการคดแบบแยบคาย ซงหมายถงแนวการคด4ประการคอการคดโดยใชวธการตางๆ(อบายมนสการ)ทถกตองเพอให ไดความจรง ความหมายทสองคอ การคดอยางมระเบยบเปนขนตอน ตามลำดบเหตและผล ไมทำใหยงสบสน(ปถมนสการ) ความหมายทสามหมายถง การคดโดยการคนหาสาเหตและผล หาความสมพนธของเหตและผลทเปนผลตอเนองแบบลกโซ (การณมนสการ) ความหมายทสเปนการคดแบบกำหนดเปาหมาย กำหนดผลลวงหนาเพอเปนกำลงใจใหตนเองทำงานสำเรจตามเปาหมายทตงไว(อปปาทกมนสการ) โยนโสมนสการหรอการคดแบบแยบคายนมวธคดแยกยอยออกเปน 10 วธคอ 1. วธคดแบบสบสาวเหตปจจย (หรอคดแบบสบสวน)วธคดแบบนคอ การคดแบบหาสาเหตททำใหเกดผลหรอเกดเหตการณ วามอะไรเปนปจจยทำใหเกดและมความสมพนธกนอยางไร เหมอนกบตำรวจหาสาเหตทเกดเหตราย หรอนกวจยหาสาเหตตางๆททำใหเกดนำทวม 2. วธคดแบบแยกแยะสวนประกอบ (หรอการคดเชงวเคราะห) วธนเปนการคดแยกสงตางๆ ออกเปนสวนๆเชนการวเคราะหปญหาทเกดขนในองคกรกแยกออกเปนฝายบคคลฝายวชาการฝายปฏบตการฝายการเงนเปนตนแลววเคราะหทละฝายโดยใชวธคดแบบอนมารวมใชดวยเชนวธทหนงและวธทสเปนตน 3. วธคดแบบสามญลกษณ (หรอแบบรเทาทนธรรมดา)ผทสามารถใชวธคดแบบน ไดตองเปนผรหรอมประสบการณในเรองนนๆ มากอน รวาอะไรจรง อะไรเทจ รวาเปนธรรมดารวามนเปนเชนนนเอง ทปรากฏการณนนๆ เกดขน มสาเหตจากอะไรทำใหเกดผลอยางไรจงเปนเรองธรรมดาทรแลวผทใชวธคดแบบนอาจเรยกไดวาเปนผชำนาญการหรอเชยวชาญไดสามารถเปนทปรกษาใหกบผอนๆได 4. วธคดแบบอรยสจ (หรอกระบวนการแกปญหา) โดยวเคราะหปญหา(ทกข)หาสาเหตของปญหา(สมทย)กำหนดวตถประสงคหรอเปาหมายในการแกปญหา (นโรธ) และกำหนดวธการแกปญหา (มรรค) โดยคดแบบเปนค คอวเคราะหหาปญหาและสาเหตพรอมกน เมอไดปญหาและสาเหตแลวนำปญหาท ไดมากำหนดเปาหมายและนำสาเหตมากำหนดเปนแผนงาน โครงการ และกจกรรมเพอแกปญหาจนบรรลเปาหมายทตงไว 5. วธคดแบบอรรถธรรมสมพนธ (หรอคดตามหลกการและความมงหมาย) ธรรม แปลวา หลกการ หลกความดงามหลกปฏบตทด สวน อรรถ นนแปลวาความมงหมาย

วตถประสงค ประโยชนทตองการ วธคดแบบนเปนการคดใหสอดคลองสมพนธกนระหวางหลกการทดและวตถประสงคทถกตองทำใหเกดประโยชนทตองการ 6. วธคดแบบเหนคณโทษและทางออก(หรอขอดขอเสยและทางเลอก) วธน ใชรวมกบวธอนดวย เปนการแยกแยะสงทมอยตามปกตมองใหเหนขอดขอเสย สงทด สงทไมด สงทเปนคณสงทเปนโทษและเลอกทำเลอกปฏบตแตสงดสงทเปนคณและหลกเลยงสงไมดสงทเปนโทษจากสงทมอยเหนอย 7. วธคดแบบคณคาแทและคณคาเทยม เปนวธคดจำแนกแยกออกระหวางสงทเปนประโยชนอยางแทจรงและจำเปนตองม ตองใชหรอตองทำงานตามบทบาทหนาทซงถอวามคณคาแทซงแตกตางจากคณคาเทยมเชนแสวงหาสงท ไมมประโยชนโดยตรงหรอมแลวกไม ไดแกปญหาใหอยางยงยนหรอการไมทำงานตามหนาทแตไปทำงานนอกหนาทท ไมจำเปนเพอใหคนยอมรบ 8. วธคดแบบปลกเราคณธรรม คอการคดถงวธทจะนำเอาประสบการณ ความร มาดดแปลงปรบปรงใหดขนเพอเปนตวอยางหรอแบบอยางทดเปนประโยชนตอบคคลสงแวดลอม 9. วธคดแบบเปนอยปจจบน คอวธคดโดยการมสตอยกบปจจบนโดยการเอาผลจากอดตมาแก ไขหรอปรบปรงโดยไมไปคำนงแตเรองในอดต และมสตในการคดแก ไขหรอปรบปรงในเวลาปจจบน โดยรวาการกระทำในปจจบนจะทำใหเกดผลในอนาคตอยางไรแตไมใชเพอเหมอลอยถงอนาคตตลอดเวลา 10. วธคดแบบวภชชวาท เปนวธคดประกอบกบการใชคำพดหรอการพด โดยสรปแลวคลายกบนำวธคดทกลาวมาแลวขางตนมานำเสนอให ไดรตามท ไดคดจำแนก แยกแยะ คดเปนเหตและผลคดตามลำดบขนตอนคดเปนประเดน วธคดทงสบวธนสามารถใชรวมกนไดและจะชวยใหมความถกตองในการคดมากขน เรยบเรยงจากหนงสอพทธธรรม โดยพระพรหมคณาภรณ(ป.อ.ปยตโต)ผอานสามารถศกษารายละเอยดเพมเตมไดตามทอยน http://www.buddha-dharm.com/ หรอดาวนโหลดหนงสอทงเลมในรปแบบไฟล PDF จากทอยน http://www.watnyanaves.net/uploads/File/books/pdf/buddhadhamma_revised_and_expanded_edition.pdf

โครงการวจย เกรยงศกด โรจนครเสถยร kriengsak.roj@mahidol.ac.th

มารจก “โยนโสมนสการ” กนเถอะ

6/ ประชากรและการพฒนา ปท 32 ฉบบท 6 v สงหาคม-กนยายน 2555 www.ipsr.mahidol.ac.th/newsletter

นานาสาระประชากร ปราโมทย ประสาทกล pramote.pra@mahidol.ac.th

สงคมผสงอายไทยยงอยระดบประถม พธท 4 กรกฎาคม 2555 สถาบนวจยประชากรและสงคม เพงจดประชมวชาการประจำป “ประชากรและสงคม” ไปเมอวนจนทร 2 กรกฎาคมเราอยากจดประชมในวนท 1 กรกฎาคม เพราะถอวาเปน“วนกลางปประชากร” แตปนวนกลางปตรงกบวนอาทตยจงเลอนมาเปนวนจนทร การประชมใชหวขอวา “คนชายขอบ และความเปนธรรมในสงคม”

“คนชายขอบ” ในทนหมายถงผคนทดอยสทธ ดอยโอกาสคนทเขาไมถงหรอไมสามารถเขาถงบรการสาธารณะ รวมทงกลมคนทถกเลอกปฏบต หรอจะเรยกวาเปนกลมคนท ไม ไดรบความเปนธรรมในสงคมกได สถาบนฯ ทำเสอยดคอกลมแจกใหพวกเราเพอเปนทระลกถงการประชมครงน ตรงหนาอกดานซายมตรา “คนชายขอบ ประชากรและสงคม 2555” ดานหลงพมพรายการกลมคนทนบเปนคนชายขอบทนำมาพดกนในทประชม “แมคา คนพการ คนเกบขยะ คนไรบาน เดกเรรอน คนคก ผปวยเอดส แรงงานเดก ผหญง คนยากจน แมเลยงเดยว คนไรสญชาต คนรกเพศเดยวกน แรงงานขามชาต ผลภย ชนกลมนอย ไทยมสลม ผสงอาย ผ ใชสารเสพตด คนไรรฐ” ชางมคนชายขอบอย ในประเทศของเรามากมายหลายพวกหลายกลมจรงๆแตบางกลมตวผมเองกยงงงๆอยวาจดเปนคนชายขอบไดอยางไร เชน แมคา ผหญง ผสงอาย ไทยมสลมแตบทความทนำเสนอในทประชมมคำอธบาย ผมเองเสนอบทความเรองผสงอาย กลมทผมยงงงๆ อยวาจดเปนคนชายขอบไดอยางไรนนแหละ จงขอถอโอกาสใชพนทใน “ประชากรและการพฒนา” สรปความเลกนอยวาผสงอายกลายเปนคนชายขอบไดอยางไร ปรกต ผสงอายไทยเปนประชากรทอยวงในเหมอนคนไทยวยอนๆ รฐธรรมนญ ป 2550 ใหหลกประกนวาผสงอายจะมสทธเสมอภาคเชนเดยวกบคนไทยวยอนๆ ผสงอายจะไมถก

เลอกปฏบต แถมยงมสทธพเศษบางอยางเหนอประชากรกลมอนๆ เชน เขาชมพพธภณฑฟร (ผมยงไม เคยใชสทธ )เขาวนอทยานแหงชาตฟร (เคยใชสทธแลว) คาโดยสารรถประจำทางใน กทม. ครงราคา (เคยใชสทธแลว) รถไฟฟาใตดนครงราคา (ยงไมเคยใช) รถ บขส. ไปตางจงหวดครงราคา(ยงไมเคยใช) ผส งอาย ไทยอย วงในดวยหลกประกนทางกฎหมายนอกจากนน เรามวฒนธรรมประเพณอนดงามทจะยดเหนยวคนวยน ใหอยวงในอกดวย อยางไรกตาม ในอนาคตทสงคมไทยจะกลายเปนสงคมผสงอาย มผสงอายเพมขนอกเปนจำนวนมาก เราจงตองระวงไมใหมปจจยทจะผลกใหผสงอายตองหลดออกจากวงในไปอยชายขอบ ปจจยผลกเหลานนทสำคญคอ ความยากจน การทผสงอายตองอยตามลำพงและความเจบไข ไดปวย นอกจากนน ยงมบรการสาธารณะตางๆ ทเปนอปสรรคกดกนมใหผสงอายไดเขาไปใชสทธรบบรการได เชน อาคารสถานท ทางเทา ถนนหนทาง และยานพาหนะสาธารณะตางๆทออกแบบไว ไมเออใหผสงอายได ใชบรการโดยสะดวก ทำใหผสงอายเสยสทธไปโดยปรยาย ในบทความ ผมเสนอใหสงคมไทยลด “วยาคต” ตอผสงอายเพอเปนวธหน งท จะลดแรงผลกใหผส งอายออกไปเปนคนชายขอบ “วยาคต” อานวา “วะ–ยา-คะ-ต” แปลมาจากคำภาษาองกฤษวา “ageism” ไดมาจากการสนธคำวา “วย” (วยหรออาย) กบคำวา “อคต” วยาคต จงมความหมายวาอคตหรอทศนคต เชงลบ หรอความรสกเชงลบทมตอคนวยใดวยหนงเชน ทศนคตวา คนอายนอยกวาทนงประชมอยดวยกนไมควรออกความเหนในบางเรอง เพราะมประสบการณนอย แตโดยทวไป วยาคต จะใชกบผสงอาย หรอคนแก เชน เหนวาประชากรสงอายไมเปนผผลตอกแลวผสงอายแกเกนทจะเรยนรอะไรใหมๆ ผสงอายเปนภาระทตองพงพาคนวยทำงาน ผสงอายตองพงสวสดการของรฐในการดำรงชวต ผสงอายเปนวยทเชองชางมงามขหลงขลมฯลฯ วยาคตเชนน หากเกดขนแพรหลายในสงคมกจะทำใหคณคาของผสงอายลดนอยลง จะทำใหการอยรวมกนในสงคมระหวางคนตางวยไมราบรน และเปนสข คนไทยยงมวฒนธรรมดๆ อยมาก เชน ความกตญญรคณ การเคารพนบถอผอาวโส เราคงตองหาวธสกดเอาสงดงามเหลานมาใชเปนพลงฉดรงไว ไม ใหผสงอายตองถกผลกออกไปอยบรเวณชายขอบของสงคม

7/ ประชากรและการพฒนา ปท 32 ฉบบท 6 v สงหาคม-กนยายน 2555 www.ipsr.mahidol.ac.th/newsletter

เดอนกรกฎาคม มวนประชากรโลก วนท11กรกฎาคมนเปน“วนประชากรโลก” ในฐานะทผมทำงานดานประชากร จงขอใหความสำคญกบ“วนประชากรโลก”ใหเหมาะสมกบวชาชพของตนเอง ผอาน “ประชากรและการพฒนา” บางทานอาจถามวาวนประชากรโลกสำคญอยางไรและทำไมตองเปนวนท11กรกฎาคม เมอ 25 ปกอน กองทนประชากรแหงสหประชาชาต หรอUNFPA(UnitedNationsPopulationFundหรอชอเดมวาUnitedNationsFund forPopulationActivities) ไดคาดประมาณวาประชากรโลก จะมจำนวนครบ 5,000 ลานคนในวนท 11 กรกฎาคม 2530 หลงจากปนน เขาเลยใหถอเอาวนทประชากรโลกครบหาพนลานคน คอ วนท 11 กรกฎาคมเปน “วนประชากรโลก” (World Population Day) ทงนเพอเปนโอกาสทจะเตอนใหคนทวโลกไดตระหนกถงความสำคญของการเปลยนแปลงประชากรทมผลตอสภาพการอยอาศยความยากจน สขภาพอนามย รวมทงประเดนอนๆ ทเกยวของกบคณภาพชวตของพลโลก ผมจำตดใจวา ประชากรของประเทศไทยมจำนวนคดเปนประมาณ 1% ของประชากรโลก ในรอบหลายสบปทผานมาในป 2527ประเทศไทยมประชากรครบ50ลานคนอก3ปตอมาในป 2530 โลกกมประชากรครบ 5,000 ลานคน ถงป2539ประเทศไทยมประชากรครบ60ลานคนอก3ปตอมาโลกกมประชากรครบ6,000ลานคนเมอป2542 เมอปกลายน พ.ศ.2554 สหประชาชาตประมาณวาประชากรโลกมจำนวนครบ 7,000 ลานคน แตคราวนประชากรไทยขอแยกทางเดน ไมยอมเปน 1% ของประชากรโลกเสยแลว ในป 2554 ประเทศไทยมประชากร 64 ลานคนคดเปนเพยง0.9%ของประชากรโลกเทานน ดเหมอนในรอบ 10 กวาปทผานมาน ประชากรไทยจะเพมดวยอตราทชามาก เฉลยแลวเพมปละประมาณ 0.4% ตอปเทานน ประชากรไทยเพมชามากในระยะหลงๆ น เพราะเดกเกดใหมในแตละปลดลงถาใชศพทวชาการกพดวา“ภาวะเจรญพนธของประชากรไทยลดตำลง”เมอปกลาย(2554)ประเทศไทยมเดกเกดราว8แสนคนเทานนตางกบเมอ30–40ปกอนอยางมาก ระหวางป 2506–2526 มเดกเกดในประเทศไทยมากกวาหนงลานคนตอป ผมเรยกคนทเกดชวงเวลานนวา “คนรน เกดลาน”เดยวนคนรนนนมอาย29-49ป คนรนเกดลาน เกดในชวงทประชากรไทยมภาวะเจรญพนธสงแตพอรนตวเองเขาสวยมลก กลบมผลผลตหรอภาวะเจรญพนธตำคนรนเกดลานแตงงานกนชาลง แตงงานแลวกมลกกนนอยเพยงแคคนสองคนจะหาคนรนนมลก4-5คนอยางคนรนกอนไดยากเตมท ยงไปกวานน คนรนเกดลานทสมครใจอยเปนโสดไมยอมแตงงานกมมากกวาคนรนกอน

เอาเถอะครบ ... อยาไปโทษคนรนเกดลานวามภาวะเจรญพนธตำเลย ปรากฏการณคนมลกนอยลงอยางน ไดเกดขนทวโลกภาวะเจรญพนธของทกประเทศในโลกนกำลงลดตำลงจะแตกตางกนกเพยงแตจะลดลงมากหรอนอย หรอลดลงชาหรอเรวกวากนเทานน การเกดทลดลง และชวตทยนยาวขน ทำใหประชากรของประเทศตางๆ ในโลกมอายสงขน พดงายๆ วา ประชากรของประเทศตางๆแกชราขนกไดจะแกมากแกนอยแกชาแกเรวกแตกตางกนไปบาง เมอประชากรของประเทศตางๆกำลงมอายมากขนกนหมดแลว เราควรจดลำดบความแกของประชากรเพอใหเหนวาประชากรประเทศใดมคนสงอายมากนอยขนาดไหนผมเคยเหนการทำตวชวด ความสงวยของประเทศเกาหล ใต เขาใชอตราสวนรอยของประชากรอาย 65 ปขนไปตอประชากรทงหมดเปนเกณฑ ถาประชากรกลมนมถง 7% กเรยกวา“กำลงเขาสสงคมผสงอาย” ผมขอใชคำวา “สงคมผสงอายระดบประถม” เมอประชากรกลมนมถง 14% กเปน “สงคมผสงอายอยางสมบรณ” ผมขอเรยกวา “สงคมผสงอายระดบมธยม” และเมอประชากรอาย 65 ปขนไป เพมถง 20%กเรยกวาเปน “สงคมผสงอายอยางสมบรณทสด” ซงผมขอเรยกวาเปน“สงคมผสงอายระดบอดม” ปจจบน ในทวปเอเชย มญปนประเทศเดยวทเปนสงคมผสงอายระดบอดม คอมประชากรอาย 65 ปขนไปมากถง23%เกาหลใตไตหวนสงคโปรกำลงตามมาตดๆแตยงอยในขนสงคมผสงอายระดบประถมตอนปลาย (ประมาณ 10-12%)สวนประเทศไทยของเรายงเปนสงคมผสงอายทยง“เดกๆ”คอระดบประถม ประเทศไทยมประชากรอาย 65 ปขนไปเพยง8%แตอกประมาณ 15ปขางหนา เรากจะเลอนชนเปนสงคมผสงอายระดบมธยมและอกประมาณ15ปตอไปเรากจะเปนสงคมผสงอายระดบอดม ทหนงในหาของประชากรจะมอาย65ปขนไป การจดสวสดการทยงยนในสงคมผสงอาย กำลงกลายเปนประเดนประชากรททาทายเรองหนงของหลายๆ ประเทศทวโลก ในวนประชากรโลกปน

ไมเทา-ไมพยง ไปขอนแกนครานโชคดนก ไดสงรกสมปองเปนของขวญ

จากอาจารยสำเรง จนทรสวรรณ เปนไมเทา คำยนกนหกลม ไมพยง งามเหลอทเนอไม

กลงเกลาไดเนยนสลวยดสวยสม โคงเวาดดสวนดามงามนาชม ตรงปลายปม ออนไหวถกใจนก

4 เมษายน 2555 (ไป ม.ขอนแกน 3 เมษายน 2555)

8/ ประชากรและการพฒนา ปท 32 ฉบบท 6 v สงหาคม-กนยายน 2555 www.ipsr.mahidol.ac.th/newsletter

รางวลอกโนเบล วรชย ทองไทย varachai.tho@mahidol.ac.th

เครองเทศ (spice) หมายถงชนสวนของพชททำใหแหงไดแกเมลดผลรากเปลอกและใบตวอยางของเครองเทศทรจกกนดคอกระวานกานพลขมนขงงาจนทนเทศโปยกกพรกไทย มะกรด ยหรา อบเชย เปนตน เครองเทศมผลตอสมผสของมนษย 3 ทาง ไดแก ทางตาดวยสทสดใส ทางจมกดวยกลนทหอมหวนและทางลนดวยรสทแปลกใหม

เครองเทศจงใช ในการประกอบอาหาร เพอเพมรส เพมสถนอมอาหาร หรอกลบรสอาหารท ไมตองการ นอกจากนเครองเทศยงใชเปนสวนประกอบในการผลตยา ทำนำหอมและเครองสำอางรวมทงใช ในพธกรรมทางศาสนา สวนสมนไพร (herb) หมายถง พชทงตนหรอสวนของพชไดแก ใบ เมลด ดอกผล รากหรอลำตน ตวอยางของสมนไพรคอ กระเทยม กะเพรา มะระ แมงลก หอม โหระพาสะระแหน เปนตน โดยสมนไพรจะสดหรอแหงกได สมนไพรกใช ในการปรงอาหารใชเปนยาและใชทำนำหอมเชนกน ดวยความทคลายคลงกนของเครองเทศกบสมนไพรนเองจงเปนเรองไมงายนกทจะจำแนกวาอะไรเปนเครองเทศ และอะไรเปนสมนไพร ยงกวานน พชบางชนดกเปนไดทงสมนไพรและเครองเทศ เชน ผกชทตนและใบเปนสมนไพร แตเมลดผกชเปนเครองเทศเปนตน ขอแตกตางระหวางเครองเทศกบสมนไพรทสำคญจงอยทตนกำเนด โดยเครองเทศมตนกำเนดจากเอเชยใตและเอเชยตะวนออกเฉยงใต ซงอย ในเขตรอน สวนสมนไพรเปนพชทองถนทมตนกำเนดทงในเขตอบอนและในเขตรอน ถงแมวาปจจบน เครองเทศมการเพาะปลกทวไป ไมเฉพาะแตในเอเชยใตและเอเชยตะวนออกเฉยงใตเทานนกตาม แตเครองเทศกยงคงมราคาแพงและหาไดยากกวาสมนไพรนนเองทงนเพราะเครองเทศตองการดน สภาพแวดลอม และภมอากาศทเหมาะสม จงจะเจรญเตบโตไดด สวนสมนไพรนนสามารถปลกไดทวไปในสวนครว ขอแตกตางอกอยางหนงคอ ในการปรงอาหาร เมอเปรยบเทยบระหวางอาหารทปรงดวยสมนไพร กบอาหารทปรงดวยเครองเทศแลวอาหารทปรงดวยสมนไพรจะตองใชปรมาณของ

เครองเทศและสมนไพร สมนไพรมากกวา สวนอาหารทปรงดวยเครองเทศจะใชเครองเทศในปรมาณทนอยกวา ทงนเพราะสมนไพรใหรสชาตท ไมเขมขนเทากบเครองเทศ ทนาสนใจคอ การคาเครองเทศเปนปจจยสำคญททำใหมการพฒนาการเดนเรอและพบทวปใหม กอใหเกดการลาอาณานคมและสรางอาณาจกรตางๆขนไดแก ชาวโรมนเดนเรอจากอยปตสอนเดย เพอคาขายเครองเทศโดยตรงโดยไมผานพอคาคนกลางชาวอาหรบ Vasco DeGama นกเดนเรอชาวโปรตเกส ไดคนพบเสนทางเดนเรอสกลกาตา ประเทศอนเดย โดยออมผานแหลมกดโฮบ ทวปแอฟรกาเพอคาเครองเทศโดยไมตองผานพอคาชาวเวนส สเปนได ให Christopher Columbus คนหาเสนทางเดนเรอโดยตรงทางตะวนตก สหมเกาะเครองเทศ ซงอยระหวางอนโดนเซยและฟลปปนส แตโคลมบสไปไมถง และไดพบทวปอเมรกาแทน สเปนไดสง FerdinandMagellan ออกสำรวจอก ทำใหพบเสนทางเดนเรอทางมหาสมทรแปซฟก สฟลปปนสและหมเกาะเครองเทศตอมาฟลปปนสกตกเปนอาณานคมของสเปน ชาวดตชซงเปนผตอเรอและเปนลกเรอใหกบโปรตเกส ไดมอทธพลเพมขน และไดครอบครองเสนการคาเครองเทศของโปรตเกส พรอมทงขยายเสนการคาเครองเทศสศรลงกาแหลมมลาย และอนโดน เซยตอมาอนโดน เซยกตกเปนอาณานคมของชาวดตชหรอเนเธอรแลนด สำหรบอนเดยและศรลงกาก ไดตกเปนอาณานคมขององกฤษ หลงจากทองกฤษรบชนะเนเธอรแลนด และไดควบคมการคาเครองเทศในอนเดย ตงแตปลายครสตศตวรรษท 18 เปนตนมา รสนยมในอาหารเปลยนไป จากเครองเทศเปนนำตาล ประกอบกบมการปลกเครองเทศอยางแพรหลายในหลายประเทศ ทำใหเครองเทศหมดความสำคญในทางเศรษฐกจ อยางไรกตาม การคนควาวจยเกยวกบเครองเทศและสมนไพรกยงคงดำเนนอยจนถงปจจบน ทำใหมผลงานวจยท ไดรบรางวลอกโนเบลไดแก สาขาเคม ในป พ.ศ. 2554 มอบใหกบนกวจยญปน 7 คน(Makoto Imai, Naoki Urushihata, Hideki Tanemura,Yukinobu Tajima, Hideaki Goto, Koichiro Mizoguchiและ Junichi Murakami) ทรวมมอกนวจยคนหาจดเขมขนของกลนวาซาบ ททำใหคนนอนหลบตองสะดงตนทนทเมอไดกลนและไดนำผลวจยไปสรางเครองเตอนภยวาซาบ (WasabiAlarm)เพอใชเตอนภยในสถานการณฉกเฉนเชนไฟไหม สาขาชววทยา ในป พ.ศ. 2542 มอบใหกบ Dr. PaulBosland ผอำนวยการสถาบนพรก มหาวทยาลยแหงรฐนวแมกซโก ประเทศสหรฐอเมรกา ทสรางสายพนธ ใหมของพรกท ไมเผด(spicelessjalapenochilepepper)

รางวลอกโนเบล: รางวลสำหรบงานวจยททำให “หวเราะ” กอน “คด”

9/ ประชากรและการพฒนา ปท 32 ฉบบท 6 v สงหาคม-กนยายน 2555 www.ipsr.mahidol.ac.th/newsletter

เวทวจยประชากรและสงคม กมลชนก ขำสวรรณ kamolchanok.khu@mahidol.ac.th

ผดอยโอกาส 5ประเภท ไดแก คนยากจนคนเรรอนคนไรสญชาต ผตดเชอเอชไอวและครอบครว รวมถง ผพนโทษทประสบปญหาความเดอดรอน และไดรบผลกระทบทางดานเศรษฐกจสงคมการศกษาการสาธารณสขการเมองกฎหมายและวฒนธรรม ไมสามารถดำรงชวตไดเทาเทยมกบคนอนๆในสงคมและกลมคนเหลานตองไดรบการปกปองคมครองและพทกษสทธ ในการเขาถงหลกประกนความมนคงในชวตและพฒนาศกยภาพรวมทงสงเสรมคณภาพชวตใหดขน นจงเปนภารกจสำคญสำหรบหนวยงานทเกยวของ ในการดำเนนการปกปอง คมครอง และพทกษสทธ ยงไปกวานนยงเปนโจทย ใหญสำหรบการเตรยมการเกยวกบนโยบายและมาตรการการดำเนนการดงกลาวทเหมาะสมเมอประเทศไทยจะเขาสประชาคมอาเซยนในวนท 1 มกราคม พ.ศ. 2558 หรออกกวา2ปขางหนา ผดอยโอกาสในเกอบทกพนท ในประเทศไทย มหลายกลมทพรอมจะพฒนาศกยภาพ โดยเฉพาะอยางยง กลมผตดเชอเอชไอวทมสวนรวมในสงคมมากขนเปดเผยตวมากขนมการตงเครอขายชวยเหลอซงกนและกน อยางไรกตาม กยงมกลมทไมพรอมจะพฒนาศกยภาพของตวเอง เนองจากตกอยทามกลางบรบททยงไมสามารถจะกาวพนได เชนกลมผพนโทษทมการทำผดซำ เขาๆ ออกๆ ในเรอนจำ กลมคนยากจนท ไดรบการชวยเหลอจนดขนแลวกลบไปใชชวตแบบฟมเฟอย จงกลบไปสความยากจนอก จงทำให ไมสามารถดำเนนการแก ไขปญหาผดอยโอกาสใหหลดพนจากการเปนผดอยโอกาสได แมจะไดรบการแก ไขจากหลายภาคสวน กำลงหลกในการแกปญหาดงกลาว คอภาครฐ รวมดวยองคกรพฒนาเอกชน (NGOs) องคกรเอกชนตางๆ ทวาแตละภาคสวนตางมจดแขงและจดออนททำใหดำเนนการไมราบรนเทาทควร โดยภาครฐแมจะมงบประมาณสนบสนน มกลไก ภาค และเครอขายการทำงานอยางกวางขวาง แตขาดความคลองตวในการดำเนนงาน มความคลมเครอของสวนราชการ กฎระเบยบไมเออตอการทำงานขณะทNGOsทำงานใกลชดกบประชาชนมเปาหมายคอการพฒนาคณภาพชวต และมความคลองตว แต NGOsแตละNGOsมภารกจตางกนทสำคญตองรอการสนบสนนดานเงนทนจากแหลงภายนอก ซงมกไมตอเนอง พนธกจทรบผดชอบจงสะดด และภาคเอกชน (ผประกอบการ) ทมความพรอมทงเงนทนและความคลองตว แตดำเนนการโดยมเปาหมายทางธรกจเปนแรงผลกดน ทำใหการแกปญหาผดอยโอกาสไมเกดความยงยนและมองเหนเปนรปธรรม รปแบบการดำเนนงานแก ไขปญหาผดอยโอกาสในประเทศทพฒนาแลวอยางเชน ประเทศองกฤษ นาจะเปนบทเรยนทดใหกบประเทศไทยได โดยใชรปแบบการทำธรกจทรบผดชอบตอสงคม(SocialEnterprise) เจม โอลเวอรพอครวคนดงระดบโลกไดชอวาเปนผทนำความสามารถและความถนดมาสรางประโยชนใหแกคนอนๆ โดยการกอตงFifteenfoundationsและเปดรานอาหารชอFifteenขน

ในลอนดอน โดยมแนวคดสำคญคอรบคนหนมสาว ซงมปญหาครอบครว มประวตการใชยาเสพตด และเคยเปนเดกในสถานพนจทอาศยอย ในพนทเขามาเปนพนกงานของราน โดยการฝกอบรมทงการทำอาหาร และวธดำเนนกจการรานอาหาร นอกเหนอจากผลประกอบการซงเตบโตไดดแลว Fifteen ยงสรางโอกาสทยงใหญ ซงชวยเปลยนแปลงชวตเดกเหลานนใหเปนคนใหมทสามารถสรางอนาคตทดไดดวยตวเอง อกตวอยางหนงคอบรษทผลตหนงสอชอ The Big Issueทเปดใหคนเรรอนทมาลงทะเบยนในลอนดอน นำไปจำหนายทำใหเปลยนชวตพวกเขา จากเดมเคยอดมอ กนมอ ไมมเงนใชแตวนนพวกเขามธรกจเลกๆ ของตวเองโดยการรบหนงสอThe Big Issue ในราคา 1.99 ปอนด นำมาจำหนายในราคา2.99 ปอนด ซงหนงสอ The Big Issue ไมมวางขายบนชนหนงสอ ซอไดจากคนเรรอนทเปนสมาชกเทานน ปจจบนหนงสอนมยอดขาย 120,000 เลมตออาทตย และยอดขาย8,000,000ปอนดตอปนบวาเปนธรกจทคนกำไรสสงคมสงผลใหธรกจอย ไดผดอยโอกาสอย ไดเกดความยงยน ประเดนเหลานสะทอนออกมาเปนส งทหนวยงานหรอภาคสวนทเกยวของตองคำนงถงและนำไปใช ในการพจารณาเพอหารปแบบ กลไก หรอนโยบายทเหมาะสมทจะรบมอในการคมครองปกปองพทกษสทธผดอยโอกาสในอก2ปขางหนา จากประสบการณในพนท และสงทพบเหนเชงประจกษจากประสบการณในการวจยของผเขยน กลมผดอยโอกาสถอไดวาเปนกลมทมศกยภาพ แตยงม “ชองวาง” ในบางสวนทตองไดรบการเตมเตม และเสรมศกยภาพ (empowerment) จากหนวยงานและภาคสวนทเกยวของ ทงการทำใหผดอยโอกาสรสกมคณคาการนำเสนอกลมผดอยโอกาสทประสบความสำเรจในการดำเนนชวตในสงคมออกสสาธารณะ เชน กลมผพนโทษกลมผตดเชอเอชไอว เพอใหสงคมมความคาดหวงในตวผดอยโอกาสเพมขนลดการตตราลวนเปนผลพลอยไดทจะเกดตามมา หากการดำเนนการปกปอง คมครองสทธผดอยโอกาสดำเนนไปดงท ไดกลาวถง เชอแนวา โจทยใหญทจะเกดขนเมอประเทศไทยเขาสประชาคมอาเซยน กนาจะบรหารจดการได อยางมทศทาง

ผดอยโอกาส: โจทยใหญเมอประเทศไทยจะเขาสประชาคมอาเซยน

ทมาของภาพประกอบ:www.JamieOliver.com

10/ ประชากรและการพฒนา ปท 32 ฉบบท 6 v สงหาคม-กนยายน 2555 www.ipsr.mahidol.ac.th/newsletter

การฝกนสยตนเอง ใหรกการอานไม ใชเรองยาก เพราะหนงสอมเรองทนาสนใจมากมายและยงเปนสงทหาไดงายตามความชอบและความสนใจของแตละคน โลกของหนงสอเปนโลกแหงอสระเสรทางความคด เราสามารถอานความคดของผอนแลวนำมาพฒนาความคดของตนเอง การปลกฝงตนเองใหรกการอานทำไดดวยหลกงายๆ3ประการดงน 1. อานตามความสนใจ การเรมอานจากเรองทตวเองชอบและสนใจจำทำใหอานหนงสอได โดยไมเบอ เราอาจเรมตนอานจากเรองสนๆ ไมยาวมาก มภาพประกอบ โดยอาจเรมจากการอานนทาน เรองสนหรอ เรองทจบภายในตอนเดยว ถาเรามทศนคตทดตอการอานกจะอานไดตอเนอง 2. อานใหสมำเสมอ การอานอยางสมำเสมอเปนบนไดขนแรกของผทรกการอานเพราะจะตองอานจนเปนนสย ทนททวางจากหนาทททำในชวต

เพญพมล คงมนต

lipkg@mahidol.ac.th “หลก 3 ประการในการปลกฝงนสยรกการอาน”

ประจำวน เรากสามารถหยบหนงสอขนมาอานไดถาเราสามารถอานไดสมำเสมอเรากจะเปนผทมนสยรกการอานได 3. อานใหเจอขมทรพย ขมทรพย ทวาน ไมใชทรพยสน เงนทอง แตเปน “ขมทรพยแหงปญญา”ซงมคามหาศาลเปนขมทรพยแหงความรทใครกมาแยงชงไปไม ได ผอานจะไดรบความร ความเพลดเพลน ขอคดคณธรรมทแฝงอยจากเรองทอาน รวมถงไดพฒนาอารมณของตนเอง กอใหเกดการพฒนาผอานในทางทด ฉะนนหนงสอทดกเปรยบเสมอนวาเราไดพบขมทรพยนนเอง ดงนน เราจงควรหนมาปลกฝงนสยรกการอานตงแตวนนเพอประโยชนมากมายในวนขางหนา “นสยรกการอาน ไมใชพนธกรรม ไมใชพรสวรรค แตเกดจากการปลกฝง“ โลกของการอานกำลงเปลยนแปลงครงสำคญ ทงในรปลกษณของสงทอาน รสนยมของคนอาน เทคโนโลยทเกยวกบสงพมพ รวมไปถงขนาดของสงพมพแตไมวาจะมการเปลยนแปลงอยางไรการอานกยงมความสำคญอยางไมมวนลดเลอนหายไปอยางแนนอน(ทมา:http://www.sopon.ac.th/sopon/thai/dand4/Index/P5.htm)

จดกจกรรมเปนประจำทกวนพธ เวลา 12.30-13.30 น. ทสถาบนวจยประชากรและสงคมสนใจกำหนดการเสวนาแตละเดอน ดท www.ipsr.mahidol.ac.th “ประเดนนาศกษาเกยวครวเรอนในประเทศไทย” โดยรศ.ดร.ชาย โพธสตา และ ดร.มาล สนภวรรณ13ม.ย.55 “Lethalovitrapsanddengueprevention:reportfromIquitos, Peru” โดยDr.Dawn M. Wesson, Department of Tropical Medicine, Tulane University, New Orleans, LA, USA19ม.ย.55“บทเรยนนำทวมใหญป2554พบผสงอายไทยหวใจแขงแกรงและมองโลกในแงด”โดยอกษราภค หลกทอง, อศรา ศรมณรตน, สวรรยา สรภคมงคล, สชตา มานะจตต 20ม.ย.55“Assor tative Mating in Genotype in HumanMarriages” โดย Dr. George and Alice Wells Distinguished Professor, Department of Sociology, UNC-CH27ม.ย.55“SevenYearsPreparing forDawAungSanSuuKyi’sHistoricVisit toMahachai” โดยAndy Hall – Foreign Expert, IPSR4ก.ค.55

เสวนาใตชายคาประชากร

aaaaaaaaa

aaaaaaaaa

คำถาม“ประชากรและการพฒนา”ปท32ฉบบท5 “ประเทศใดในอาเซยนทมจำนวนประชากรมากเปนอนดบท 2 รองจากอนโดนเซย” เฉลย:ประเทศฟลปปนส รายชอผทตอบถกและไดรบรางวล กรงเทพฯ: กานตมา วฒนวาณชย; พศวาส พงษพรรฦก; สภานนท รดแกว นครพนม: ยสนเทศ จตรพกตรพสฏ พะเยา: ถวล ใจนนตา รายชอผทตอบถก กรงเทพฯ: เพยงใจ แสงสวสดกล; วไล กศลวศษฎกล; สนน รดแกว; สคนธา มหาอาชา; สนย ทองสรประภา; สภาพ รดแกว เชยงราย: พนดา ใจวงค นนทบร: ชดา โชตกเสถยร; ปรยอร กลนเกษร เพชรบร:สกฤต ขาวสวาง สงขลา: ชศร รดแกว; มนพร พรมสร สมทรสาคร: ดวงวไล ไทยแท ทานทไดรบรางวลโปรดรอรบของรางวลจากกองบรรณาธการ คำถาม“ประชากรและการพฒนา”ปท32ฉบบท6 “ประชากรไทยในปจจบนคดเปนกเปอรเซนตของประชากรโลก” สงคำตอบมายง“ประชากรและการพฒนา”ตามทอยหนา12หรออเมล nampong.chi@mahidol.ac.th ภายในวนจนทรท10 กนยายน 2555 กองบรรณาธการจะจดสงของรางวลไปใหผทตอบถกและไดรบรางวล ประกาศรายชอผตอบถก และไดรางวลในฉบบหนา“ประชากรและการพฒนา”ปท33ฉบบท1(ตลาคม-พฤศจกายน2555)

ตอบดๆ มรางวล

11/ ประชากรและการพฒนา ปท 32 ฉบบท 6 v สงหาคม-กนยายน 2555 www.ipsr.mahidol.ac.th/newsletter

ชวนอาน

สถตนาร ปทมา วาพฒนวงศ patama.vap@mahidol.ac.th

สถตเกยวกบนองหมาใน กทม. สำนกงานสถตแหงชาต(สสช.)เปนหนวยงานททำการสำรวจจำนวนสนขและแมวใหกบกทม.เปนระยะๆลาสดเมอป2549สสช.กไดทำการสำรวจสนขทมเจาของในเขตกทม.อกครง โดยสำรวจจากครวเรอนตวอยางประมาณ 36,000 ครวเรอน ครอบคลมทง 50เขตทวกทม. การสำรวจพบวา มครวเรอนตวอยางอยรอยละ 20 เทานนทเลยงนองหมาไว ในบานของตน ประมาณครงหนง (รอยละ 51.2)ของครวเรอนเหลานเลยงนองหมาไวครวเรอนละ1ตวนอกนนกเลยงมากนอยลดลนกนดงนรอยละ24.6เลยง2ตวรอยละ10.9เลยง3ตวรอยละ8.5เลยง4-5ตวรอยละ4.3เลยง6-10ตวและรอยละ0.6เลยงนองหมามากกวา10ตวนอกจากนนยงพบวานองหมาทเลยงไวเปนเพศผมากกวาเพศเมยเลกนอย(รอยละ56.9เปรยบเทยบกบรอยละ43.1) อยาลมวา นเปนเพยงสถตเกยวกบนองหมาทมเจาของเทานน ยงมนองหมาไรเจาของอกมากมายตามทองถนนตรอก ซอก ซอยจะมใครทตองการสำรวจนองหมาประเภทนบาง!!!!!

หมายเหต:เฉพาะครวเรอนทเลยงสนขเทานนแหลงขอมล: สำนกงานสถตแหงชาต (2549). “การสำรวจสนขทมเจาของใน เขตกรงเทพมหานครพ.ศ.2549”

แหลงขอมล: สำนกงานสถตแหงชาต (2549). “การสำรวจสนขทมเจาของใน เขตกรงเทพมหานครพ.ศ.2549”

เปนหนงสอทรวมเอาบทความนำเสนอในการประชมวชาการ ‘ประชากรและสงคม 2555’ เมอวนท 2กรกฎาคม วาดวยสถานการณความไมเปนธรรมลกษณะตางๆ ทคนชายขอบแตละกลมเผชญอย ในชวตเนอหาในหนงสอแบงออกเปน 3 สวน เรมตนจากการพดถงความคดเรองความยตธรรมในสงคมไทยทยอมรบความไมเสมอภาคทางสงคมและความเปนธรรมตามกฎแหงกรรมของพทธศาสนา ทงยงมองคนชายขอบดวยสายตาทแตกตางและเปนอน นอกจากนยงใหภาพของประชากรชายขอบในเชงจำนวนและเชอมโยงในระดบภมภาค ประเดนสำคญอนๆ ไดแกเรองของกระบวนการเปนชายขอบ การเขาถงบรการดานสขภาพและบรการดานสงคมของประชากรกลมตางๆทงมสลมผสงอายแรงงานเดกและผมเพศวถนอกขนบ สตรพการ ชายทมเพศสมพนธกบชาย ผ ใชยาเสพตด แรงงานขามชาต แรงงานนอกระบบเดกขามชาตแมเดยวและผสงอาย ความนาอานของหนงสอเลมน ไม ไดอยทเพยงเนอหาเขมขนของการเผชญกบการถกเลอกปฏบตอยางไมเปนธรรมของคนกลมชายขอบตางๆขางตนเทานนแตยงเพอหลกเลยงสงทบรรณาธการระบไวใน ‘โหมโรง’ วา การทเราไมรสกเดอดเนอรอนใจกบชะตากรรมของคนชายขอบ การรบมอและการ‘ทน’ ตอความไมเปนธรรมทเกดขนในชวตประจำวนของพวกเขาเหลานนเอง ทสะทอนถงวฒภาวะในเรองความเปนธรรมของสงคมไทยอยางทเราไมควรจะผลกไสให ไกลตวอยางทเคยเปนมา

ประชากรชายขอบและความเปนธรรมในสงคมไทย

กลภา วจนสาระ kulapa.vaj@mahidol.ac.th

สนใจหนงสอ สามารถตดตอไดท โครงการเผยแพรขาวสารและการศกษาดานประชากรสถาบนวจยประชากรและสงคมโทรศพท02-441-0201-4ตอ100

ชำระคาฝากสงเปนรายเดอน ใบอนญาตเลขท 17/2536

ปณจ.พทธมณฑล

สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล ต.ศาลายา อ.พทธมณฑล จ.นครปฐม 73170 โทรศพท 0-2441-0201 0-2441-9666 โทรสาร 0-2441-9333 E-mail : directpr@mahidol.ac.th, Website: www.ipsr.mahidol.ac.th ทปรกษา รศ.ดร.สรยพร พนพง ผอำนวยการสถาบนฯ บรรณาธการ เกรยงศกด โรจนครเสถยร จรมพร โหลำยอง มนสการ กาญจนะจตรา กองบรรณาธการ กศล สนทรธาดา เฉลมพล แจมจนทร นำพงศ ฉมสข ปราโมทย ประสาทกล ปทมา วาพฒนวงศ ภาณ วงษเอก โยธน แสวงด พอตา บนยตรณะ เพญพมล คงมนต วรชย ทองไทย ศรนนท กตตสขสถต สกกรนทร นยมศลป สชาดา ทวสทธ อมรา สนทรธาดา อภชาต จำรสฤทธรงค อรพนทร พทกษมหาเกต อาร จำปากลาย ฝายศลป สมชาย ทรพยยอดแกว จฑารตน ทรพยยอดแกว ฝายสมาชก เยาวลกษณ เจยรนย ตดตอสอบถาม โครงการเผยแพรขาวสารและการศกษาดานประชากร โทรศพท 0-2441-0201 ตอ 100 หรอ 0-2441-9666

ขาวสถาบนฯ วสยทศน: สถาบนวจยประชากรและสงคม เปนสถาบนชนนำในระดบนานาชาต ทสรรสรางวทยาการดานประชากรและสงคม เพอการพฒนาอยางยงยน

ชวยกนประหยดนำ “สำนกงานสมยใหม

รถ กระดาษ นำ โทร ไฟ ใชประหยด”

12/ ประชากรและการพฒนา ปท 32 ฉบบท 6 v สงหาคม-กนยายน 2555 www.ipsr.mahidol.ac.th/newsletter

อาคารประชาสงคมอดมพฒน ของสถาบนวจยประชากรและสงคม

รป 3

รป 4

รป 1

รป 2

อภชาต จำรสฤทธรงค

c 14-18พ.ค.55Mr.Andy hall ผเชยวชาญตางประเทศเขารวมประชมเชงปฏบตการ“NaypyidawMigration Training” โดย The Ministry of Immigration andPopulationทประเทศเมยนมาร รป 1 c 15พ.ค.–25ม.ย.55รศ.อรทย อาจอำ จดอบรม “ระบบรบมอภยพบต” ใหกบหนวยงานตางๆ ในจงหวด พษณโลกนครราชสมานครศรธรรมราชและนครปฐม โดยไดรบทนสนบสนนจากปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยรป 2 c 19-23พ.ค.55Dr.Rebecca Janine เขาประชม“AusAIDAppraisalPeerReviewMeeting”ทประเทศออสเตรเลยc 26-28 พ.ค. 55 รศ.ดร.สรยพร พนพง นำเสนอผลงานวจยเรอง “Asia’sPopulation and Development for 2011-2020: New Challenge, NewStrategy”ในการประชมShanghaiForum2012“EconomicGlobalizationandthe Choice of Asia: Strategies for 2011-2020” สาธารณรฐประชาชนจนc 28-31พ.ค.55รศ.ดร.กศล สนทรธาดา และ รศ.ดร.วาทน บญชะลกษ เขารวมประชมและนำเสนอผลงานวจยเรองMentalHealth“StatusoftheThaielderly”และ “Promoting Proper Exercise for the Elderly through aHealth PromotionProgramme in Rural Thailand” ตามลำดบ ในการประชม IFA 11th Globalconference on Aging 2012 ทสาธารณรฐเชคc 7 ม.ย. 55 อ.ดร.เฉลมพล แจมจนทร ใหการตอนรบผบรหาร คณาจารย นกศกษา จากคณะสงคมวทยาและมานษยวทยา มหาวทยาลยธรรมศาสตร ศกษาดงานเรอง ฐานขอมลและการใชเทคโนโลยสารสนเทศc 19ม.ย.55รศ.ดร.อมรา สนทรธาดาตอนรบDr.DawnWesson จาก Department of Tropical Medicine,Tulane University, USAเพอรวมวางแผนงานโครงการ Lethalovitraps and dengue prevention ระยะท 2c 25ม.ย. 55อาจารยและบคลากรของสถาบนฯ เขารวมฝกอบรมการดบเพลงขนตนโดยมเจาหนาทของบรษทปนทองกรปแมนเนจเมนทแอนดคอนซลแตนทจำกด เปนวทยากรc 27ม.ย.–30ก.ย. 55ศ.เกยรตคณ ดร.อภชาต จำรสฤทธรงค ตอนรบProfessor Ching-lung Tsay จาก Institute of Asian Studies, TamkangUniversity, TAIWAN มาเปน Visiting Professor และทำโครงการวจยรวมกนc 28 ม.ย. 55 รศ.ดร.อมรา สนทรธาดา และ อ.ดร.กนกวรรณ ธราวรรณ เปนตวแทนหลกสตร Population and Social Gerontology ใหการตอนรบProfessor Janardan SubediจากMiamiUniversity,Ohio,USAc 29ม.ย.55รศ.ดร.โยธน แสวงด ใหการตอนรบProfessor Dr.Guang GuoจากUniversityofNorthCarolinaatChapelHillบรรยายพเศษเรอง “AssortativeMating inGenotype inHumanMarriages”c 1ก.ค.–15ก.ย.55Ms.Esselien de Leeuw นกศกษาปรญญาโท จาก NetherlandsSchoolofPublicAdministration,Hague, Netherlands มาทำงานวจยในความดแลของ อ.ดร.สกกรนทร นยมศลปc 2ก.ค.55สถาบนฯไดจดการประชมวชาการระดบชาตครงท8“ประชากรและสงคม2555”เรองประชากรชายขอบและความเปนธรรมในสงคมณหองกรงธนบอลรมโรงแรมรอยลรเวอรกรงเทพมหานคร มผเขารวมงานมากกวา 500 คน รป 3 c 3ก.ค.55สถาบนฯจดแสดงความยนดกบดษฎบณฑตและมหาบณฑตของสถาบนฯจำนวน25คนทเขารบพระราชทานปรญญาบตรประจำปการศกษา2554รป 4