przybylak zbigniew - jak samemu przepowiadać pogodę. poradnik (2015)

Jak samemu-wzenomada

Poradnik dedykuj wnukowi Wiktorowi; zawsze docenia tradycj i mdro przodkw

oraz uczy si czyta z ksigi naturyi; wielkiego daru Stwrcy dla czowieka

O) autora

KADY M O E P R Z E P O W I A D A POGOD. . .

Czy rzeczywicie kady moe sam przepowiada z powodzeniem pogod, prognozowa

jej zmiany zarwno na kilka, jak i kilkanacie dni, a nawet najblisze tygodnie i miesice?

Oczywicie tak, pod warunkiem, e umie si czyta ksigi natury i kosmosu.

Zapomniane kody z najmdrzejszych ksig Jednak w drugiej poowie X X wieku i pocztkach XXI wieku dosy skutecznie

oduczylimy si tej sztuki. Nie potrafimy wic czsto rozszyfrowa informacji z kart ksig podanych nam przez Stwrc. Tak dzieje si nawet wtedy, gdy zostay one napi-sane najwikszymi i wyranymi literami. Std nawet wyksztaceni ludzie nie s wstanie przewidzie pogody na najblisze kilka godzin. Nie lepiej czsto jest nawet z rolnikami, ogrodnikami, rybakami, lenikami, eglarzami i innymi ludmi pracujcymi lub bd-cymi w cisym kontakcie z przyrod. Jaka jest tego przyczyna?

Zaamany przekaz dawnej wiedzy Po pierwsze zaama si tradycyjny przekaz wiedzy z zakresu tradycyjnej, naturalnej

i ludowej metrologii midzy pokoleniami. Przyczyniy si do tego gwnie media, oferujc codzienn porcj pogodowych prognoz. Tradycyjny przekaz zaama si rwnie wskutek nieuzasadnionego omieszania i lekcewaenia dawnych prostych metod prognozowania przez badaczy i naukowcw zajmujcych si naukow meteorologi. Poczone to byo z nadmiernym zaufaniem do moliwoci prognozowania przebiegu zjawisk pogodowych wycznie w oparciu o najnowoczeniejsze metody pozyskiwania danych o stanie atmos-fery oraz ich przetwarzania z wykorzystaniem rnych modeli komputerowych. Dzisiaj wiemy, e mimo tysicy stacji meteorologicznych, setek specjalistw, sprztu kompute-rowego, pomiarw i obserwacji satelitarnych prognozowanie nawet na kilka dni naprzd bywa trudne i czsto zawodne. A za niemoliwe uznaje si wiarygodne przewidywanie pogody na tydzie, dwa, miesic, kilka miesicy czy rok naprzd. Tymczasem takie pro-gnozy niekiedy z powodzeniem udaje si stawia w oparciu o dawne metody zarwno meteorologii ludowej i naturalnej. T drug nazw obejmuj pewne - uznane wtedy za na-ukowe - tradycyjne metody z pocztkw X X wieku, ktre bazoway na obserwacji natury oraz zjawisk kosmicznych m.in. rytmw Ksiyca. Jak to jest moliwe?

Zbir sprawdzonych regu Na to pytanie w pewnym sensie ma odpowiedzie ten poradnik. Jest to zbir roz-

maitych sprawdzonych czsto przez pokolenia regu i porad spisanych w dawnych po-radnikach meteorologii. Wtedy jeszcze nie patrzono z przymrueniem oka na ludowe

str. 7

i naturalne reguy prognozowania pogody. Oczywicie w poradniku s take zaprezen-towane metody prognozowania pogody przydatne dla kadego w oparciu o zjawiska przyrodnicze, atmosferyczne i kosmiczne w peni akceptowane nadal przez wspcze-sn najbardziej naukow metrologi.

Harmonia dawnego z nowym Poradnik nie ma zachca do rezygnacji z prognoz wspczesnych meteorologw.

Warto je docenia i wykorzystywa, bo nie ulega wtpliwoci e znajomo zjawis' atmosferycznych osignita wskutek nowoczesnych bada wielokrotnie bywa bardzo przydatna i pozwala te skutecznie przewidywa przebieg pogody. Zadaniem porad-nika jest ponowne docenienie i wykorzystanie do prognozowania stanu aury dawnej zapomnianej wiedzy. Wielokrotnie bowiem ona nadal okazuje si bardzo przydatna, zwaszcza dla ogrodnikw, rolnikw, lenikw. Chodzi najbardziej o harmonijne wy-korzystanie dawnej i nowej wiedzy. Dodam, e np. dla ogrodnika czsto warunkiem skutecznego dziaania nie bdzie tylko oglna znajomo przebiegu pogody w kraju, ale przede wszystkim znajomo przebiegu w jego regionie. A taka prognoz czsto lepiej udaje si postawi, obserwujc lokaln przyrod ni ekran telewizora. Podobnie rzecz ma si z prognozami dugoterminowymi.

Pogoda zapisana w przyrodzie Pogod daje si i to stosunkowo dobrze przepowiada, jeeli tylko uwanie potrafimy

obserwowa otaczajc nas ksig przyrody, zwierzta, ptaki, roliny, przedmioty martwe, chmury itp. Poszczeglne jej elementy informuj nas - w sposb nie gorszy, a miem na-wet twierdzi, e niekiedy nawet bardziej wiarygodny i dokadny, ni martwe instrumenty pomiarowe meteorologw, na ktrych opierane s prognozy prezentowane w telewizji, radiu czy prasie - co si bdzie z pogod dziao. Co wicej, przepowiednie z obserwacji przyrody czsto pozwalaj wyciga dosy dokadne wnioski o zmianach dugotermino-wych, na wiele tygodni, a nawet miesicy naprzd, czego niestety raczej nie jest w stanie robi wspczesna meteorologia zarwno z racji bardzo kosztownych analiz tego typu, jak i duej niesprawdzalnoci, nieprawdziwoci, zawodnoci prognoz. Informacje z sa-telitw, komputerw, wykonywanych map pogody, pozwalaj bowiem z reguy stawia tylko dobre prognozy krtkoterminowe. S one na pewno bardzo potrzebne i przydatne. Niemniej z drugiej strony szkoda, e to wanie one oduczyy i oduczaj bardzo skutecznie kolejne pokolenia od nauki samodzielnego przepowiadania pogody oraz sprawiaj e zo-staa mocno zapomniana caa bardzo dawna tradycja meteorologiczna.

Nie krzywdzi wielowiekowego dowiadczenia Czynnikiem, ktry sprawi rwnie, e zapomniano o prostych sposobach pro-

gnozowania pogody przydatnych kademu ogrodnikowi, rolnikowi, dziakowiczowi,

9 JAK SAMEMU PRZEPOWIADA POGOD?

take wdkarzowi, turycie, wycieczkowiczowi byo, o czym te wspominaem ju wyej, z lekka ironizujce i lekcewace dawn tradycj i wiedz meteorologiczn po-dejcie wspczesnej nauki. Traktuje ona wiele regu ludowych, szczeglnie przysw meteorologicznych, jako godnych co najwyej lamusa, zainteresowania historyka, hobbysty, ale niemajcych adnego prawie praktycznego zastosowania w przewidy-waniu przebiegu pogody.

Uwaam tego rodzaju podejcie za nadzwyczaj krzywdzce i niewaciwe.

Od wielu lat pogbiam wiedz na ten temat, gromadz publikacje, informacje, fakty,

korzystam rwnie z ustnych przekazw, obserwacji, czsto wieloletnich, ludowych

meteorologw. Co wicej, prbuj take zdobyt wiedz wykorzystywa do progno-

zowania pogody, zwaszcza w okresach dugoterminowych. Przepowiednie takie pu-

blikuj systematycznie od 1993 roku.

W Ekologicznym Poradniku Ksiycowym" wydawanym rok rocznie przez

Wydawnictwo Gaj, jak i rnych kalendarzach, gazetach, czasopismach, mediach

elektronicznych. I w opinii moich licznych Czytelnikw, czego dowodem jest kore-

spondencja na ten temat, wikszo prognoz bya bardzo trafna. Mona to rwnie

atwo sprawdzi, m.in. przegldajc wymienione publikacje. Dodam dodatkowo,

e prognozy przygotowuj zawsze z okoo rocznym wyprzedzeniem. To jeszcze bar-

dziej utwierdza mnie w podziwie dla dawnej mdroci, ktrej pewien fragment udo-

stpniam Czytelnikom w tym poradniku. Jestem pod urokiem dawnej wiedzy i ro-

nie ma pokora wzgldem niej. M a m gbokie przekonanie, e trzeba dawn tradycj

na powrt doceni. M i m o wszelkich klimatycznych zmian cigle jest ona bardzo war-

tociowa, przydatna i warto z niej korzysta, take wtedy, gdy nadal nie rezygnuje si

z prognoz w prasie, radiu czy telewizji.

r-. Wersja rozszerzona

Poradnik, ktry trzymasz w rku, Drogi Czytelniku, jest chyba najobszerniejszym

w ostatnich dziesicioleciach zbiorem praktycznych regu meteorologicznych. Jest on

uzupenion, poprawion i rozszerzon wspln wersj trzech mniejszych poradni-

kw Jak samemu przepowiada pogod?" wydawanych w latach dziewidziesitych

X X wieku. Spotkay si one z yczliwym przyjciem. Std zamys wznowienia caoci

tym razem w jednym obszernym tomie. W pierwszej czci poradnika zaprezentowa-

em fakty, ktre pozwalaj prognozowa pogod w oparciu o obserwacje zachowania

zwierzt, rolin, rzeczy odczu ludzi. Pochodz one zarwno z licznych czasopism,

starych kalendarzy, ksiek, jak i zapiskw zebranych od osb przestrzegajcych daw-

nej tradycji, a take skromnych wasnych obserwacji. W drugiej czci przytoczone

zostay reguy prognozowania pogody w oparciu o zjawiska atmosferyczne, m.in. wy-

gld chmur, nieba, wiatr, mg, ros, stan atmosfery, cinienie, pooenie i wygld cia

kosmicznych Ksiyca i Soca, zmiany kwadr Ksiyca.

Od autora

Trzecia cz poradnika prezentuje bardziej szczegowo sposoby prognozowania pogody w oparciu o reguy meteorologii ludowej zawartej w przysowiach. Znajduje si w niej bardzo obszerny zbir najwaniejszych przysw meteorologicznych, objanie-nie odnonie ich znaczenia, interpretacji. Omwione zostay tzw. okresy wrebne. Prezentujemy w tej czci rwnie kalendarz przyrody, a take wskazwki dotyczce powizania prac ogrodniczych z rytmami przyrody.

Mam nadziej, e przygotowany poradnik pozwoli nie tylko doceni dawn wiedz i tradycj, ale okae si przydatny dla kadego ogrodnika, rolnika, dziakowca, turysty, wdkarza czy mionika przyrody, take meteorologii.

Zbigniew Przybylak


CZESCI

PRZEPOWIEDNIE Z OBSERWACJI PRZEDMIOTW, ZWIERZT,

LUDZI I ROLIN

- CZYLI PRZEPOWIEDNIE POGODY NA PODSTAWIE OBSERWACJI RZECZY MARTWYCH

Prognozowa zmiany pogody w najbliszych dniach z powodzeniem mona, obserwujc

zmiany wygldu przedmiotw i rzeczy martwych znajdujcych si w naszym najblizszym

otoczeniu w mieszkaniu, domku gospodarczym, na podwrzu, polu, dziace, zagrodzie,

w otaczajcym nas naturalnym rodowisku.

Dlaczego jest to moliwe? Wyjanienie tego nie jest rzecz skomplikowan. Zmiany wy-

gldu rzeczy i przedmiotw podyktowane s gwnie ich waciwociami higroskopijnymi,

mwic prociej - wraliwoci na zmiany wilgotnoci powietrza nas otaczajcego. Z kolei

to zjawisko poczone bywa z rnymi czynnikami okrelajcymi pogod, m.in. temperatu-nb cinieniem powietrza, zawartoci pary wodnej, a take owietleniem, elektrycznoci.

Wiadomo bowiem z obserwacji, e wraz z nastpujc zmian pogody, stanu atmosfery, ju w pocztkowym okresie dochodzi do odpowiedniego zwikszenia lub zmniejszenia wilgot-

noci powietrza, elektrycznoci atmosfery, przejrzystoci powietrza i wielu innych czynni-

kw, ktre z kolei powoduj zmian stanu, formy, wygldu, barw, skupienia itp. przedmio-,ow' rzeczy. A oto, co moemy prognozowa, obserwujc:

1 ''Zepowjenie pogody na podstawie obserwacji rzeczy martwych str. I I

Atrament Dzisiaj ju rzadko uywamy atramentu. Jeli

jednak posiadamy piro i piszemy nim czarnym

atramentem moemy sprbowa postawi pro-

gnoz, posugujc si nastpujc regu: Jeeli

czarny, dobrze i wyranie piszcy atrament na-

raz zaczyna wydawa blade, nikle pismo bywa

to oznak, e mona si spodziewa deszczu lub

wiatru, zmiany aury. Ta sama regua odnosi si

rwnie do atramentu niebieskiego, jednak zmia-

ny trudniej zauway.

deszcz, wiatr zmiana pogody

Cukier Dosy czsto do prognozowania pogody

uywano dawniej cukru. Po wrzuceniu do fili-

anki czarnej kawy maej bryki powstanie, po

rozpuszczeniu si krysztakw, grupa pche-

rzykw. Z ich zachowania mona przewidywa

0 nastpujcej w najbliszym czasie pogodzie.

Jeeli pcherzyki pozostan na rodku filianki

1 tam znikn, moemy wnioskowa, e pogoda za-

powiada si adna, w miar stabilna. Z kolei jeeli

pcherzyki rozejd si i zgin midzy rodkiem

i brzegiem filianki, bdzie zmiana raczej na aur mniej przyjemn. Gdy bbelki roz-

pyn si do brzegw filianki i tam zgin, zapowiada to w zimie nieg, a w lecie deszcz.

Jednak opady z reguy nie s dugotrwae. Jeli natomiast pcherzyki popyn a do

brzegw filianki i rozejd si po bokach, wry to latem i wiosn dugotrway deszcz,

za zim nieg, nieraz dosy obfity.

deszcz, nieg adna pogoda

Atmosfera (przejrzysto, zapachy, dwiki) Przed burz, nadchodzc ddyst pogod,

zapachy unoszce si w powietrzu s silniejsze i a-twiej wyczuwalne, intensywniej pachn zioa, sko-szona ka itp.

Gdy zblia si sota, deszcz lepiej syszymy wszystkie haasy, odlege dwiki np. stukot pocigu.

Deszcz, burz zapowiada rwnie lepsza widoczno oddalonych przedmiotw. (patrz te: gry, powietrze).

burza, sota, deszcz


V ach Obserwujc dachy, zwaszcza latem po burzy

w upalny dzie, atwo zauwaymy, e unosi si nad nim obficie para. Dawniej to zjawisko najbardziej uwi-daczniao si na strzechach i popularne byo porzeka-do dymi si z dachu". Zgodnie z dawnymi prawida-mi solidne, obfite dymienie" bywa prognostykiem, e niebawem ponownie pojawi si deszcz i wiatry.

Drewno Z obserwacji wiemy, e dobrze wysuszone

drewno atwo zmienia sw objto wraz ze zmia-

nami pogody. Dla przykadu - w okresach bar-

dziej wilgotnych drzwi zewntrzne zamykaj si

trudniej, bo popularnie mwic, nieco pczniej.

T waciwo wykorzystuje si w prognozowaniu

pogody, jako e zmiany stanu drewna zaczynaj si

wraz z pierwszymi oznakami zmiany aury, a wic

niejako wyprzedzaj wyranie okresy bardziej suchej

lub mokrej pogody. Tak wic gdy suche drewno, take

w postaci rnych sprztw, zaczyna pcznie, bywa

oznak , e nastpi okres pochmurny z wiatrem lub

deszczem. W trakcie zimy, podczas jasnej mronej

pogody bywa to zapowiedzi agodniejszych mrozw

i czsto towarzyszcej temu odwily.

j deszcz, wiatr

deszcz, sota wiatr, odwil

Popularnym prognostykiem bywa dym z komi-

nw, oczywicie najlepiej poczonych z piecem

opalanym drewnem lub wglem. Jeeli panuje cisza

w powietrzu, wiatr jest saby, a mimo tego dym nie

chce i do komina, ale si wciska na d, nierzad-

ko zasnuwajc, szczeglnie przy rozpalaniu pokj,

rwnie gdy po wyjciu na zewntrz ciele si po

ziemi, nastpi zapewne wiosn, latem i jesieni deszcz, a zim odwil. Przeciwnie, dym wzbijajcy si prosto w gr, zwaszcza rano, rwnie gdy wychodzc z ko-

mina, nie rozdziela si, a unosi si jednym supem pro-

sto do gry, zapowiada soce i pogod, zim mrz.

deszcz, odwil stonce, pogoda

ie pogody na podstawie obserwacji rzeczy martwych

Jeli w cichy, spokojny, w miar pogodny wieczr sycha goniej ni zwykle, a przy tym znacznie wyraniej, dokadniej i ze znacznie wikszej odlegoci ni zazwyczaj: szum, klak-sony samochodw, warkot cignikw, motorw, turkot pocigw, bicie dzwonw, porykiwania krw i nawoywania innych zwierzt, piewy ptakw, szum wody, nawoywanie ludzi jest to oznak, e w powietrzu pojawio si wicej pary wodnej, stao si ono gstsze. Jaki z tego prognostyk? Prawdopodobnie na-stpnego dnia pojawi si chmury i bdzie deszcz.

Gry

deszcz, burza zmiana pogody

Przebywajc w grach, zwaszcza w rejonach ze szczy

tami skalistymi widocznymi z daleka mona prognozo-l

wa zmiany aury z wygldu obserwowanych piknycl

wyniosoci. Gdy w trakcie parnego dnia gry wydaj

si by otoczone mg, najprawdopodobniej nastpi bu-

rza. Gdy w dosy pogodny dzie sylwetki oddalonych

szczytw staj si dobrze widoczne albo znacznie lepiej

ni poprzednio (przybliyy si wyranie w porwnaniu

z dniem poprzednim), bywa to niezawodn zapowiedzi

zmiany pogody na bardziej deszczow, ddyst. Podobn

prognoz mona postawi, gdy szczyty staj si wspaniale

widoczne rankiem. Czsto ju po

poudniu pojawiaj si chmury,

a wieczorem albo w nocy deszcz.

Gry W lecie niekiedy gry dy-

mi", innymi sowy unosi si

nad nimi, albo jak mwi g-

rale ulatuje z nich para, bywa

to wrb ostrej zimy.


Kamienie Gazy, kamienie bardzo czsto zmieniaj stan swej

powierzchni. Raz s bardziej suche, innym razem spo-cone, czyli pokryte ros. Podobne zjawisko mona za-obserwowa na kamiennych posadzkach, pomnikach, misach itp. C za zapowiada wiksze zwilgotnienie? Bywa zapowiedzi czasu bardziej ddystego, pochmur-* nego, wilgotnego, okresu pogody niowej czsto z wia-trem i deszczem. Zim rosa albo wiksza ilo szadzi w czasie mronych i jasnych dni, sygnalizuje osabienie mrozw i odwil.

Kanay Jeli wyraniej odczuwamy przerne zapachy,

szczeglnie z kanaw ciekowych, szamb, studzie-

nek, gnojownikw, bagnisk moemy spodziewa

si deszczu albo zwikszonego zachmu-

rzenia, take wiatrw. deszcz, wiatry

Ld Gdy ld na stawach, jeziorach, take rzekach

staje si bardzo twardy, to spodziewa si mona

duej trwajcych mrozw. Z kolei gdy ld staje si

bardziej mikki, mniej dwiczny", prawdopodob-

ne mrozy zelej.

1 Marmur Jeeli przerne elementy marmurowe pokrywa-

1 j si drobnymi kropelkami wody, rosy, czyli poc

I si" i wygldaj, jakby byy wieo myte wod, spo-

| dziewa si mona deszczu albo wiatru.

' ''^'powidnie pogody na podstawie obserwacji rzeczy martwych str. 16

Panie domu, take mynarze, sprzedawcy mog prognozy stawia z wygldu mki. Gdy zblia si pogoda deszczowa i wiatry, biay pro-szek nasika bardziej wilgoci, staje si mnrej sypki, zbija si w mae kawaki. Warto ten czyn-nik uwzgldni przy wyrabianiu ciasta, dodajc nieco mniej wody albo osuszajc wczeniej mk.

Ognisko Ognisko rozpalone wieczorem palce si

jasnym pomieniem, pozwala oczekiwa po-

godnego dnia nastpnego. Z kolei gdy mimo

wielkich stara ogie trudno roznieci, nie

chc si pali zebrane i uoone w stosie suche

materiay, chrust, trawa, drewno, jeeli pomie

przy tym migoce si i wydaje si, e za chwil

moe zgasn, rwnie gdy pali si bladym po-

mieniem, a dodatkowo ogie bardzo trzaska, za

iskry podczepiaj si do kotw, garnkw i innych

naczy, to wtedy spodziewa si mona wiatrw

albo deszczu.

deszcz, wiatry

i U i M

adna pogoda deszcz, wiatT

( Ogie w piecu i kominku W zimie, gdy pomie w piecu albo kominku wydaje I

si bardziej czerwony ni zwykle i pali si przy tym w piecu

lub kominku z gonym hukiem i trzaskiem

z reguy zapowiada to silny mrz oraz

dusze opady niegu. mro, nieg

Papier Papier z reguy atwo pochania wilgo, szczeglnie, gdy ley w miejscach o natural-

nie zmieniajcej si wilgotnoci, np. w altanie na dziace, szopie, pomieszczeniu gospo-

darskim nieogrzewanym itp. Gdy normalnie gadkie kartki albo wiksze kawaki pa-

pieru faduj si wyranie, rwnie rozmikaj, wtedy mona spodziewa si nadejcia

dni pochmurnych, take deszczu. Gdy podobne zjawisko obserwujemy

zim, zapowiada to odwil albo zelenie mrozw i opady niegu.

Podobne wnioski mona wysnu z zachowania niezbyt do-

brze przyklejonej papierowej tapety. deszcz, wiatr


pira : wiatr, burza Pira ptakw piewajcych lub hodowanych przy domu

rwnie mog suy do prognozowania pogody Gdy uno-sz si i przy okazji tacz w miejscach zacisznych, osoni-tych od wiatru, czsto bywaj zapowiedzi wiatru i burzy

pomie Lampy naftowe albo oliwne, take wiece uy-

wane s coraz rzadziej. Nasi przodkowie jednak ob-

serwujc pomie tych naturalnych i zarazem bardzo

nastrojowych rde wiata, potrafili stawia pogo-

dowe wrby i to cakiem poprawne. Prognozowali

wiatry i sloty, zimow por za odwile, zagodzenie

mrozw (w okresach, gdy panowaa mrona aura

ze socem), jeeli lampki naftowe albo oliwne oraz

wiece woskowe albo jeszcze lepiej ojowe paliy si

niespokojnie, trzaskay, pryskay, skwierczay gono.

Tak sam prognoz wycigano, gdy pomie by

ciemny, saby, gdy odnosio si wraenie, e jest tak

slaby, e lada chwila zganie oraz w przypadkach jee-

li wok pomienia migoccej si wiecy spostrzegano

niezwyke wiato, powiat o koronie rnobarwnej.

Kolejnym znakiem pogorszenia pogody, take

zelenia mrozw, by ciemny pomie przy knocie

oraz osiadanie na nim iskier, ktre dodatkowo rosy

na ksztat gbki.

Gdy wiato wiecy albo lampki byo spokojne,

nie pojawiao si trzaskanie, pryskanie, wrono dni

pogodne, soneczne.

Jeeli pomie drga lub pochyla si w d, spo-

dziewano si wiatru.

Zaprezentowane powyej wrby znajduj dosy proste wyjanienie. Ot jeeli

w powietrzu pojawia si wicej pary wodnej (to za ma miejsce z reguy, gdy spada

cinienie, nadchodzi front z chmurami, opadami deszczu latem, albo niegu zim),

to wtedy wilgo utrudnia palenie si wiecy, stykajce si za z tuszczem kropelki daj

efekt skwierczenia, trzaskw. Podobnie rzecz si ma, gdy do oleju, tuszczu dodamy

wody. Mieszanina wrcz wybucha, rozpryskujc wok kropelki wody lub tuszczu,

dlatego zawsze przestrzega si gospodynie, by nie doleway wody do gorcego stopio-

nego masa, oleju, smalcu itp.


Poty odwiij Zimow por sztachety i poty drewniane nie-

kiedy nabieraj ciemniejszego odcienia. Tego ro-dzaju zjawisko bywa zapowiedzi odwily.

Powietrze (widoczno) Im dalej wida, tym bliej deszcz" - mwi jed-

no ze starych porzekade ludowych. I rzeczywi-cie oddaje ono w peni prawd

meteorologiczn. Przed

deszcz, b u r z a ^ M B z b l i z a B c y m S1? deszczem, burz widocz-. ^ m S E m m t m t no si poprawia. Oddalone widoki" jakby przybliaj si.

deszcz, odwily

Powrozy Gdy sznury i powrozy wykonane z naturalnych w-

kien kurcz si, wyranie skracaj sw dugo, oznacza to, e nastpi dni pochmurne, czsto z desz-czem i wiatrami. W zimie podobne zjawisko sygnalizuje nadejcie odwily albo zagodzenia mrozw, gdy zauwaa si je w okresie wyowej, sonecznej, mronej pogody.

Rze^i Gdy poziom obfitujcych w wod rzek i stru-

mieni dosy szybko i gwatownie spada bez wi-docznej wyranie przyczyny, wtedy bywa to czsto zapowiedzi majcego nastpil

wielkiego deszczu. Ta prognoza sprzed lat moe by obecnie trudna doi sprawdzenia, poniewa czsto pozmieniano naturalne koryta

wielki deszcz ^ ^ K f K ciekw wodnych, to z kolei na pewno zmienia tradycyjne za-| J K r n E i m E S j chowania wd, uzalenione m.in. od swobodnego dop

wilgoci z gruntu, rdlisk, podziemnych y" wodnych.

Sadze

wiatr, deszcz

18

Jeeli sadze same odrywaj si ze cian komina i opadaj na d, bywaj zapowiedzi zbliajcego wia-tru lub deszczu. Zjawisko to mona wytumaczy nasy-caniem si sadzy wilgoci, zwikszaniem ciaru, powodowanym wzrostem iloci! pary wodnej, gdy zaczynaj si zmiany pogody z suchej - wyowej, na deszczw; - niow.

JAK SAMEMU PRZEPOWIADA POGOD?

Sople lodu Jeeli sople lodu zwisajce z dachu s twarde, su-

che, mocno byszczce mona spodziewa si nadal

mrozw. Z kolei jeli wilgotniej albo nawet mik-

n, kruszej, na pewno zblia si odwil lub okres

zagodzenia mrozw.

Gdy sl wilgotnieje i grupieje", czy si

w drobne kawaki, spodziewa si naley okresu

pochmurnego, potem rwnie soty lub wiatru.

Jeeli w trakcie gorcego, upalnego dnia solnicz-

ka, zwaszcza drewniana, staje si wilgotna, za sl

zbija si w kawaki, staje si mokra, mona progno-

zowa deszcz, niekiedy te burz.

W zimie podobne zjawisko, w trakcie jasnej mro-

nej pogody, zapowiada zelenie mrozw i odwil.

sota, wiatT deszcz, odwil

deszcz, sota, odwili

Struny skrzypiec Struny skrzypiec, wykonane z wosia, jeeli si wypraj

w trakcie suchej, sonecznej pogody, zapowiadaj czas pochmur-

ny, a nastpnie deszcze i soty. W zimie z kolei w okresie mronej,

sonecznej pogody wr zelenie mrozw i odwil.

Sznurowada Jeeli czasami sznurowada za-

czynaj cisn, to mona oczeki-

wa pogorszenia pogody, deszczu.

ciany budynkw Zim ciany domw, budynkw inwentarskich,

zwaszcza tych wykonanych z kamieni, ale rwnie

cegy lub innych materiaw naturalnych i na dodatek sabo lub

wcale nie ogrzewanych, pokrywaj si szronem. Jeeli to zjawi-

sko jest dosy silne i pojawia si po okresie sonecznej, adnej

pogody, bywa zapowiedz odwily.

1 zcpowiebnk pogody na podstawie obserwacji rzeczy martwych

Tele fon iczne i e l e k t r y c z n e stupy Gdy przy bezwietrznej pogodzie slupy telegraficzne

i telefoniczne, zwaszcza te wykonane z drewna, gucho brzmi, panuje przekonanie, e nadcho-dzi odmiana.

zmiana pogody

Jeli zim w piecu lub w ko-

minku arzce si wgle wydaj si czerwone

i lnice, nastpi silny mrz

i spadn wielkie niegi. silny mrz, nieg

Woda wrzca Gdy woda w garnku szybko i bez szumu zaczyna si gotowa,

bywa to zapowiedzi, wiatrw lub deszczw, gdy woda - jeszczi

zanim zacznie kipie - ju si podnosi i przez

brzegi przelewa, oczekiwa wolno

wiatrw i burzy. wiatr, deszcz, burza

Woda w stawach Woda czysta mtniejca w stawach,

oznacza nadejcie dni pochmurnych, a nastpnie

ddystych.

i pagrki Gdy latem nad pagrkami

i wzniesieniami, wzgrzami

mTona lub agodna zima

unosz si mgy, otulaj je dosy dokadnie (obszar jak gdyby

dymi), bywa to wedug meteorologii ludowej zapowiedzi

mronej zimy. Przeciwnie jasne i przejrzyste powietrze nad

pagrkami i wzgrzami rokuje agodn zim.

Gdy cieplejsze powietrze odczuwalne jest bardziej na

pagrkach (czujemy, e cieplej jest na wzniesieniach ni


L

na paskim terenie IUD W aonnacn; , mona SFJUUZIEWAC si piknej, duej trwajcej dobrej pogody.

elazo i przedmioty metalowe Przedmioty metalowe, stalowe, elazne, gdy pokrywa-

j si wilgoci, ros sygnalizuj nadejcie dni pochmur-

nych i deszczowych. W zimie podobne zjawi-

sko przy mronej, jasnej pogodzie zapowiada

odwil albo zelenie mrozw.

obserwacje wasne. Notatki:

deszcz, odwi mm


- CZYLI PRZEPOWIEDNIE POGODY Z ZACHOWANIA ZWIERZT DOMOWYCH I HODOWLANYCH

Z dawien dawna ludzie obserwowali zachowania zwierzt hodowanych w zagrodach J

domach. Zauwaali, e raz s one bardziej nerwowe, innym razem ospae. Niekiedy pr

zim miay gstsz sier, byy bardziej tuste, a potem wystpoway solidne mrozy, innyr.

razem z kolei sier bya niezbyt imponujca i potem zima bya byle jaka. Wiele podobnego

typu informacji czcych pewne powtarzajce si fakty i nastpujce po nich rne zja-

wiska pogodowe zebrano w formie przysw, porzekade, ot chociaby takich: Kiedy si

kaczka pleszcze, pewne bd deszcze", jak i regu przekazywanych z pokolenia na pokolenie

wycznie w formie ustnej.

Bydo Wiatr, deszcz, burz bydo domowe przepowia-

da swym zachowaniem na wiele godzin wczeniej.

Zmiany pogody spodziewa si trzeba, jeeli koo po-

udnia zwierzta wcigaj powietrze nozdrzami, jeli

obwchujc si, kad na siebie gow z rozwartymi

nozdrzami, jeeli okazuj niepokj, tupic i grze-

bic nogami, jeli z wycignitym ogonem biegaj

i skacz po pastwisku, jeli s smutne i rycz, powra-

cajc do obory, jeeli jawki podskakuj.

Deszcz wkrtce spadnie, jeeli bydo czsto oblizuje nozdrza.

Zimnego deszczu nazajutrz latem, a niegu w pnej jesieni oczekiwa mona, gdy

zwierzta kr niespokojnie lub bardzo dokadnie, skrztnie skubi traw.

zmiana pogody deszcz, wiatr, burza


Sot wry powrot z pasrwisKa wpiosi uu uuuiy, i d u ^ u i ,

^rinme Deszcz, silna sota albo wiatr nadchodz, je-

eli gobie wbrew utartemu przyzwyczajeniu podfruwaj o nietypowej porze do wody, jeeli si w niej kpi, taplaj, siadaj na brzegu, jeeli cz-sto dziobem czyszcz pira i w nich przebieraj. Podobn przepowiedni s pne powroty z pola do domu, take ociay lot do gobnika.

Wiatr jest bardzo prawdopodobny, jeeli gobie skacz i wierzgaj nogami.

Pogodny dzie si zapowiada, jeeli ptaki piknie gruchaj.

deszcz, stota, wiatr adna

deszcz, wiatr ochodzenie

Indyki Zapowiedzi deszczu bywa trzepota-

nie si ptakw w piasku i skubanie.

Ocieplenie wystpi, jee- deszcz li ptaki gono krzycz pod- ocieplenie^ ^A czas silnego mrozu.

Kaczki

Pogoda bdzie adna, gdy kaczki yjce blisko wody nie korzystaj z niej, lecz poszukujc robakw, eruj na pastwi sku, ce, polu.

Niepogody, soty zapowiedzi bywa nieznone kwaka-] nie ptakw, a take podlatywanie lub bieganie bardzo nie-l spokojne, nerwowe.

Deszcz albo wiatr i sota pojawi si, jeeli kaczki gadzi pira i dziobem w nich przebieraj, gdy smaruj pira tusz-czem, gdy o nietypowej porze z gonym kwakaniem i krzy-

kiem podaj do wody, gdy zachowuj si na stawie bardzo niespokojnie (zwaszcza rano), bi-jc w lustro skrzydami, trzepoczc, pluszczc si, nurkujc, gdy wydaj mocne krzyki.

Odwily mona oczekiwa, jeeli kaczki trzepocz skrzydami podczas mrozu.

Zapowiedzi ochodzenia jest chowanie przez kaczki gw pod skrzyda.


Konie Niepogody, sloty mona oczekiwa, gdy konie

r gwatownie, parskaj, chrapi, trzs silnie go-w, pokadaj si na ziemi, wyskakuj.

Burza latem lub wiosn jest bardzo prawdopo-dobna, jeeli konie s bardzo niespokojne, silnie r, wspinaj si, trzs, tr, skacz.

K o t y

niepogoda sota, burza

deszcz, dugotrwaa sota burza, wiatT, ochodzenie

Zmiana pogody nastpi, jeeli koty czsto si

myj apkami.

Dugotrwa sot, okres wietrznej pogody albo

burz zapowiada czste mycie si apkami, gaskanie

gowy, pyszczka, a szczeglnie uszu.

Niepogod wry wylegiwanie si przy cia-

nie i drapanie si pazurkami.

Deszczu spodziewa si mona, gdy koty je-

dz traw, za wiatru, gdy drapi pazurami po

rnych sprztach, szczeglnie miotle.

Wiatr i burza s bardzo prawdopodobne, jeeli stworzenia w dzie

czsto pi i mocno podcigaj gow pod brzuch.

adnej pogody zapowiedzi jest kadzenie si na grzbiecie i lizanie ap.

Nadchodzi ochodzenie, jeeli kot pcha si do izby, do pieca", gdy

pi, wyleguje si zwinity w kbek w wysoko pooonym miejscu,

gdy przy tym przykrywa pyszczek apkami.

Mrozy silniejsze nadchodz, jeeli kot zjada apczywiej po-

karmy, ma lepszy apetyt.

Ciepo bdzie, jeeli kot chtnie wysiaduje na ziemi. v ^

K o z y ^ ^

Deszcz spadnie wkrtce, jeeli chodzce

po pastwisku kozy chowaj si pod zadasze-

nie, zbieraj si koo zabudowa, gdzie nocuj.

Jeeli natomiast chodz spokojnie po ce, mona

oczekiwa nadal dobrej pogody. Kozy, jako ywe

barometry, wykorzystu-

j m.in. mieszkacy

jednego z hrabstw

w Irlandii.

"M

d e c z , adna pogoda

^>rzepowiednie pogody z zachowania zwierzt domowych i hodowlanych str. 25

fina pogoda, upa, TTITZ sota, wiatr, deszcz

Kury adna pogoda bdzie dnia nastpnego, jeeli kur

id wczenie spa, zaraz po zachodzie soca, jak to maj

w zwyczaju.

Mrozu i niezej pogody mona oczekiwa zim, jeeli!

kury silnie si iskaj.

Upay w lecie, a silne mrozy zim wystpi, jeeli ku~

duo grzebi w ziemi lub jakim innym podou w kurniku

Silny mrz si pojawi, gdy zim ptaki wczeniej siadaj

na grzdy i staraj si zaj jak najwysze miejsca (dlatego,

e tam jest troch cieplej - dop. ZP) .

Niepogody, soty i wiatru spodziewa si mona, jeelij

kury id spa pnym wieczorem bardzo niechtnie (trzeba

je nagania si), gdy czyszcz sobie pira i nie s smutne, gdy

kpi si w piasku, trzepocz skrzydami, gdy rano bardzo gdacz i krzycz, gdy tarzaj

sie w pyle i skacz sobie zawzicie

do oczu, gdy s niespokojnie, cz-

sto biegaj i prbuj lata.

Niepogoda bdzie, gdy kwoka umieszcza kurczta pod sob.

Niepogody bez ulewnych deszczy spodziewa si mona, gdy

kury nie chowaj si podczas mawki.

nieyca zim jest bardzo prawdopodobna, jeeli ptaki cz-

sto ruszaj ogonami.

Deszczu nastpnego dnia spodziewa si mona, mimo pik-

nej pogody, czystego nieba, braku obokw, gdy kury cay czas gdacz i krzycz.

Deszcz spadnie szybko, jeeli ptaki wzlatuj na najwysze grzdy albo przedmioty,

sprzty w chlewach, stodoach, drzewa w sadach, poty na podwrzu itp.

Deszcz poranny bdzie krtkotrway, jeeli kury nie chc rano wychodzi z kurnika I

i moczy pir. Niezbyt dugiego deszczu w dzie mona te oczekiwa, je-1

^ eli stare kury nie uciekaj natychmiast pod dach.

, ywa kura jako barometr (przepowiednia z pir) Nasi dziadowie dawnymi czasy niekiedy do karmy biaych kur doda-

wali troch pieprzu z Kajeny", czyli papryki czerwonej. Po pewnym cza-

sie ten dodatek zabarwia na rowo pierze. Takie ubarwienie jest wra-

liwe na wilgo i zalenie od stopnia wilgotnoci, pary wodnej w powietrzu,

przechodzi od barwy bladorowej do inkarnatu. Kura staje si wic ywym

barometrem, poniewa po barwie mona pozna zbliajc si niepogod.

:i 6 JAK SAMEMU PRZEPOWIADA POGOD?]

ff)0H Zmiana pogody nastpi, jeeli kogut pieje wieczorem.

Niep0go c^y trzeba oczekiwa, gdy kogut wieczorem siedzc na szczeblach grzdy, jeszcze pieje, a kury s smutne.

Deszcz, wiatr nastpi, jeeli kogut zaczyna pia w cigu

dnia bez wyranej przyczyny.

Slota wkrtce si skoczy, jeeli w jej trakcie koguty

czsto piej.

Pikna pogoda bdzie na pewno, gdy kogut pieje

od pocztku dnia, mimo jeszcze padajcego deszczu.

Pogoda bdzie nadal tadna, gdy kogut pieje

na plocie, zmieni si na gorsz, gdy zaczyna

pia na ziemi.

Ocieplenie zim nastpi, jeeli kogut wcze-

nie i czsto pieje podczas silnych mrozw.

Mrz nadchodzi, gdy koguty piej czsto

w trakcie odwily.

zmiana pogody, deszcz wiatr, ocieplenie, mrz

Krowy Deszczu zapowiedzi bywa zmniejszony dzienny

udj mleka, bez innych wyranych przyczyn, take

apczywe zjadanie trawy wieczorem, liczne skubanie

trawy w czasie drogi powrotnej do domu.

Przy skonnoci do deszczu krowa pije mao

wody w dzie i lubi wicej spa.

adna pogoda si utrzyma, jeeli krowa chtnie

wyleguje si na zewntrz budynkw, szop, wiat itp.

Niepogody spodziewa si trzeba, gdy kadzie

si do leenia pod dachem. Zwiastunem niepogo-

dy s rwnie: wszenie, czste podnoszenie gowy, ob-

lizywanie wargi i mocne wydychanie powietrza.

tadna pogoda, deszcz

Osy Burza bdzie, jeeli osy duo

brykaj i rycz, take potrzsaj

bem.

"poM.1 jednie pogody z zachowania zwierzt domowych i hodowlanych str. 2-7

u f c e Deszczu lub burzy przepowiedni s liczne

skoki owiec i trykanie si gowami, pasienie si

gorliwe, a potem chwytanie jeszcze i poeranie tra-

wy w trakcie powrotu do owczarni, niechtny po-

wrt do owczarni, obracanie si tyem do wiatru.

adnej pogody zapowiedzi jest wieczorne we-

soe podskakiwanie owiec.

Nagej krtkiej ulewy mona si spodziewa,

gdy owce podskakuj i ogony w gr podnosz.

Deszcz, nieg lub ciga sota w padzierniku

s moliwe, jeeli zwierzta powracaj z pastwisk

ociale i trudno je do owczarni wpdzi.

Niepogod zbliajc si mona pozna po

wenie, bowiem ona pcznieje i wydua si przed

deszczami, sotami, take burz.

Poprawi si pogoda, jeeli wena kurczy si.

deszcz, burza tadna pogoda, nieg

agodna lub dtugotrwaTa zimna wiosna

Zimny pocztek wiosny si zapowiada, chody

w kwietniu wystpi, jeeli w marcu jest tak ciepo,

e jagnita mona na pastwiska wypdza.

agodna zima nadchodzi, jeeli owce pno na jesieni

grzej si.

Dugotrwaej zimy mona oczekiwa, jeeli pn je-

sieni, czyli od polowy listopada do 21 grudnia i potem

na pocztku zimy, owce prawie si trzeba do owczarni

wpdza. J

niepogoda deszcz, burza

Niepogody zapowiedzi s niepo-

kj, bieganie i okrzyki pawi.

Na deszcz, burz w sierpniu,

ptaki krzycz przeraliwie.

Gdy pawie krzycz wieczo-

rem, nazajutrz bdzie sota.


perliczki Niepogody zapowiedzi s niespokojne za-

chowania oraz gone krzyki. Aczkolwiek dodam, e perliczki tak si te zachowuj, gdy widz jakie niebezpieczestwo.

Deszcz zapowiada ociao, senno czworono-gw, chtne grzanie si przy ogniu, piecu (te kalory-ferze), namitne, czste i wytrwae drapanie ziemi, podgryzanie trawy i jej wypluwanie, mniejszy apetyt (mniej zjada pokarmu), wylegiwanie si latem na ziemi, przesypianie sporego czasu.

Burza i wiatr wystpi, jeeli psy czsto i mocno tarzaj si grzbietem po ziemi.

Zmian pogody sygnalizuje zazwyczaj czste nocne szczekanie.

Ciepo bdzie, jeeli pies pi rozcignity , . . , . , , , deszcz, wiatr, burza

z rozozonymi apami, brzuchem do gory. z m 1 a n a p o g o d y ) o c i e p i e n i e Ochodzenie si zblia, gdy pies ley

zwinity w kbek.

Gstsza, bujniejsza, dusza ni zwykle sier pojawia si u psw przed bardziej srog zim. Najbardziej uwidacznia si to jednak u zwierzt y-

jcych poza mieszkaniami.

Uwaga! Podobno bardzo dobrymi y- mrona zima^

wymi barometrami s foksteriery i buldogi.

Wiatru lub soty oczekiwa mona, jeeli winie na wybiegu lub pastwisku wicej i intensywniej ryj ni zwykle, gdy karm w korycie rozrzucaj.

Deszczu oznak jest apczywe poeranie karmy tak, e ona si rozpryskuje na boki, duy niepokj, tarzanie si w bocie albo nawozie, drapanie si ci-ge o ciany lub drzewa, wystajce przedmioty.

wiatr, burza sota, deszcz

"poM. 1 jednie pogody z zachowania zwierzt domowych i hodowlanych str. 2-7

w upainy uzien rozrzucanie Karmy, Dywa zapowieazi Durzy. Wichru spodziewa si wolno, jeeli winie gono chrzkaj, kwicz, podnoszl

ryje w stron, skd ma wia wiatr, niespokojnie biegaj.

winki morskie Deszcz, nieg lub wiatr wyst-

pi, jeeli winki mocno piszcz.

deszcz, nieg lub wiatr



1 yz^pow]ednk pogody z zachowania zwierzt dziko yjcych

koniec zimy pocztek wiosny ^ M

- CZYLI PRZEPOWIEDNIE POGODY Z ZACHOWANIA ZWIERZT DZIKO YJCYCH

Borsuki Na caej Sowiaszczynie z dawien dawna pano-

wao przekonanie, e borsuk wychodzcy z nory okoo

2 lutego, czyli w wito Matki Boej Gromnicznej, jest

zapowiedzi szybkiego koca mrozw. Odwrotnie, je-

eli w tym czasie zwierz nadal siedzi w norze, mrozy

potrwaj jeszcze do dugo, wiosna bdzie zapewne

spniona.

Ddownice Dugotrway deszcz bdzie,

gdy latem lub wiosn ddownice opusz-

czaj licznie swe podziemne kryjwki. Zapowiada

si na deszcz, gdy czsto i licznie wychodz na po-

wierzchni i na niej duej pozostaj. Podobny wnio-

sek o pogodzie mona wysnu z rycia tu pod po-

wierzchni ziemi.

Gdy ddownice wyrzucaj na powierzchni grun-

tu, grzdki, cieki, trawnika mae grudki ziemi obok

siebie, bywa to zapowiedzi adnej sonecznej pogody.

rona lub lekka zima

Jeeli jesieni ddownice dr gbokie korytarz* w gb ziemi, trudno je spotka w trakcie kopania ogrd-ka, mona spodziewa si silniejszych mrozw zim, latem

jest to za zapowiedzi duszej suszy. Gdy w listopadie przygotowuj si do przezimowania

to mona spodziewa si ostrej zimy. Tak sam wrb bywa kopanie gbokich korytarzy w ziemi.

Jeeli s aktywne i pokazuj si do koca listopada, to b-dzie najprawdopodobniej raczej przecitnie mrona lub te lekka zima. Spodziewa si mona licznych przymrozkw, ale duego trwaego mrozu nie bdzie.

Gronostaje Gronostaj zmienia kolor swej sierci w zalenoci od pory

roku. Czas zmiany pozwala stawia pogodow wyroczni.

Gronostaj zim jest prawie cay biay. Jeeli ten kolor sier-

ci utrzymuje si jeszcze w lutym i marcu, zima jeszcze po-

trwa. Natomiast kiedy zaczyna stawa si w tym czasie jasno

brunatny, czyli przybiera kolor sierci let-

niej, najprawdopodobniej

szybko bdzie wiosna. koniec zirrw

Ostrej zimy mona si spodziewa, jeeli je w dni po-

godne czsto zwija si w kbek

Szybkich chodw i mrozw mona si spodziewa,

jeeli rozpoczynaj si przygotowania jey do przezimo-

I wania, m.in. gromadzenie zeschych li-

I ci na zimowe legowisko.

ostTa, wczesna zima .

Dawna ludowa regua przepowiadaa rwnie,

e gdy na jesieni je zbiera jabka na kolce, to na prze

nwku bdzie gd. Wydaje si, e interpretowa td

mona jako zapowied pnej wiosny,

a wic i godnej", po wczeniejszej

adnej, pogodnej jesieni.


Krety

wiatr, deszcz, burza ulewa, posucha

Wiatru mona si spodziewa, jeeli kret ryje swe

korytarze tu pod powierzchni ziemi, co niekiedy

wida w ogrodzie, na ce w postaci paska uniesio-

nego gruntu.

Wiatr i deszcz wystpi, gdy kret porusza si

pod powierzchni i jednoczenie wyrzuca na ze-

wntrz mae kopczyki ziemi.

Obfity, ulewny albo dugotrway deszcz bdzie

wkrtce, jeeli zwierz robi wiele duych kretowisk, jeeli zamyka wejcia do swych nor.

Burz sygnalizuje wyrzucanie na nowo ziemi w starych kretowiskach, jeeli dodat-

kowo dziury pozostaj otwarte, burza moe by silna z grzmotami.

Przed wielkimi niespotykanymi ulewami, oberwaniem chmury, podtopieniem te-

renu kret chodzi pod sam powierzchni wrd darni. Zachowuje si tak, jakby chcia

swe kryjwki opuci.

Posucha dugotrwaa nastpi, gdy kret chowa si w gbszych warstwach ziemi.

Koniec burzy lub wiatru sygnalizuje wychodzenie kreta z kryjwek.

Vz, ' '"nv'cdnie pogody z zachowania zwierzt dziko yjcych str.33

Powodzi mona si wiosn obawia, jeeli krety

intensywnie ryj dar na kach, robi liczne kopce

w pobliu rzecznych dolin i na dodatek poruszaj si

pod powierzchni ziemi.

Opnienia wiosny mona si spodziewa, je-

eli krety s aktywne w rodku zimy.

Mronej zimy mona si spodziewa, gdy je-

sieni krety robi gbokie korytarze.

powd, pna wiosna, zima

Sporych mrozw i obfi-

tych niegw mona spodzie-

wa si, syszc zim szczekania

lisw.

Mrozy zwiksz si jeszcze,

zwierzta szczekaj w trakcie

silnych chodw i zaczyna-

j podchodzi do za-

budowa. duga zima, niegi

Meduzy Na dugo przed nadejciem sztormw meduza gromadzi

si, ukrywa w bezpiecznych miejscach przy brzegu.

pocztek wiosny

Muflony Niezawodnym pocztkiem

wiosny bywaj narodziny muflonw. Jeeli ju

na wiat, wikszych chodw nie naley si spodziewa

Obserwacje te dotycz rwnie zwierzt zamieszkujcy

w ogrodach zoologicznych.

M y s z y

Deszcz lub wiatr wystpi, jeeli myszy gono piszcz!

Przemijajcy deszcz sygnalizuje wychodzenie mys:

z kryjwek i lkliwe rozgldanie si.

deszcz, wiatr

Siarczystej zimy spodziewa si mona, gdy myszyjje-

sieni kopi gbokie nory na gniazda, szczeglnie w mie"

scach piaszczystych.

Ostra zima nie wystpi, jeli we wrzeniu

zwierzta nie kopi dziur, nie zakopuj si".

Wielkie niegi spadn, jeeli myszy zaka-

daj gniazda w wyszych miejscach na polu,

ce, albo w ogrodzie oraz gdy wyrzucaj z no-

rek due iloci ziemi.

Dua ilo myszy jesieni z reguy zapo-

wiada agodn zim.

Daleko jeszcze do zimy, jeli zauwaymy

myszy w listopadzie.

Przed nadejciem pierwszych chodw je-

siennych i ostrzejszej za nimi zimy myszy licz-

niej zbliaj si do zabudowa ludzkich.


niedwiedzie

Ostrej i wczesnej zimy mona si spodziewa je-

eli niedwiedzie s tuste, maj solidne futro i wcze-

nie ukadaj si do snu. W ogrodach zoologicznych

w zamkniciu niedwiedzie s aktywne w okresie

agodnych zim. Przed wystpieniem mrozw kopi

gbokie dziury w ziemi, niekiedy nawet kilka.

Wiosna bdzie spniona jeeli niedwiedzie

vV rodku zimy nadal pogrone s w gbokim nie.

Jeszcze pewniejsze jest opnienie wiosny, powrt

mrozw w lutym i marcu, jeeli wczeniej zwierzta byy aktywne i uoyy si ponow-

nie do snu zimowego, wykopay nawet w tym celu d. W takich przypadkach chody

mog pojawi si po kilku dniach.

ostra zima pna wiosna

Nietoperze Bdzie adna pogoda, jeeli nietoperze lataj

wczenie po zachodzie soca oraz duo w cigu

nocy, a do samego witu.

Deszcz spadnie, jeeli wieczorem pozostaj

w ukryciu.

Pijawki koskie tadna pogodai deszcz Pijawki koskie, yjce w wodach biecych i sto-

jcych, s doskonaymi ywymi barometrami, prze-

powiadaczami pogody. Dawniej nawet w tym celu je

hodowano. Pijawki umieszczano w sojach napenio-

nych do 2 / 3 wod studzienn lub rdlan, dno wy-

sypywano piaskiem lub wykadano mchem. Wod

naley zmienia latem co tydzie, a zim co dwa ty-

godnie. Otwr soja naley obwiza rzadkim pt-

nem lub gaz, by pijawka nie moga wyj. Pijawki

lekarskie uywane w lecznictwie gorzej wyczuwaj 1 reaguj na zmiany w atmosferze.

tadna pogoda, deszcz, nieg burza, wiatr, mrz

adnej pogody mona oczekiwa, jeeli pijawka ley na dnie soja, bez ruchu, spo-kojnie, tak jakby zdecha. Latem zapowiada to upay, zim suche mrozy.

Deszcz w lecie, zim nieg lub odwil nadchodz, jeeli pijawka opuszcza swe lego-wisko" na dnie, wije si, podpywa pod powierzchni wody lub wychodzi ponad ni po

Prze powiednie pogody z zachowania zwierzt dziko yjcych str. 34

scianacn sioja. zamiany pogody mona oczekiwa w najbliszych 24 godzinach. Pijawki pozostaje pod powierzchni tak dugo, a si aura ustali.

Jeeii pijawki yjce na wolnoci, w stawach, rzekach wychodz z wody na b r z e jeeli wypywaj pod powierzchni, jeeli czepiaj si rolin i do poowy wysuwaj! z wody, w najbliszych 2 4 godzinach mona czekiwa deszczu.

Wiatr zapowiadaj szybkie ruchy, wspinanie si, krcenie, wicie w wodzie. Takip zachowanie trwa, dopki podmuchy nie ustan.

Burz sygnalizuj: przebywanie pod albo nad powierzchni wody, duy niepokj, nerwowe, kurczowe drgawki, gwatowne ruchy.

Zim pijawka ley zawsze na dnie soja we nie zimo-wym, zwinita limakowato. Gdy ma pada nieg, zblia si odwil, porusza si i przenosi w gr, w poblie otworu naczynia.

Przed deszczem wya z wody na

brzeg, take prbuj si przedosta

do innych pobliskich akwenw.

Ropuchy

Deszcz bdzie pada gdy ropuchy

' czsto wychodz na powierzchni

ziemi, zbieraj si gromadnie w polu,

ogrodzie. Niepogod wry rwnie

skrzeczenie w kauach.

Regua ludowa susznie wic

ostrzegaa, e ropucha aca po dro-

dze bywa zapowiedzi niepogody.

Szczury Deszcz bdzie, jeeli szczury

lkliwie rozgldaj si, wychodzc ze swych kryjwek.

wistaki Jeeli wistaki budz si w rodku zimy spodzie-

wa si mona dugiego okresu chodw, opnie-

nia wiosny. W Ameryce te zwierzta wykorzystuje

si do stawiania bardzo popularnych i ogaszanych

w mediach prognoz zimowej pogody.

Wiewirki Deszcz, burz, nadchodzc sot zapowiada

krycie si wiewirek w wydronych drzewach

i zatykanie otworu.

Wiosna jest blisko, jeeli w lutym wiewirki s ak-

tywne, czsto widoczne w lesie. Ta prognoza jest pew-

na, jeeli jednoczenie w tym czasie lataj te ziby.

Ostrej zimy meteorologia ludowa nakazywaa

si spodziewa, jeeli jesieni zwierztka maj bar-

dziej puszyste ogony ni zwykle lub gdy gromadz

due zapasy orzechw. Tego rodzaju spostrze-

enie ma pewne racjonalne uzasadnienie. Przed

mron zim zwierzta musz zgromadzi wicej

pokarmu. Niekiedy jest to te atwiejsze, bo wtedy

krzewy i drzewa obficiej owocuj. Wiewirki rw-

nie przed ostr zim instynktownie zabezpieczaj si bardziej obfit i dusz sierci.

pocztek wiosny ostra zima

L i m k i Deszcz, zwaszcza w dzie lekko pochmurny, zapo-

wiada wychodzenie limakw spod kamieni, drzew.

Gdy opuszczaj swe skorupy, deszcz bdzie du-

gotrway.

Ddysta wilgotna pogoda utrzyma si, jeeli

limaki cigle eruj i wdruj oraz nie maj zamia-

ru chowa si w zacienionych kryjwkach. deszcz

Sucho, bezdeszczowo bdzie nadal, gdy lima-

ki nie opuszczaj swych kryjwek.

Gdy w listopadzie zbieraj si limaki do zimo- ostra lub lekka zima

wania, to mona si spodziewa ostrej zimy.

Lekka przecitnie z kolei zima nastpi, jeeli pojawiaj si do koca tego miesica.

Mog si wprawdzie pojawia przymrozki, ale mrozu trwaego nie bdzie.

1 Zepowiednie pogody z zachowania zwierzt dziko yjcych

/ajce Wiosna szybko nastpi, jeeli ju w marcu zajce biega

j i jednoczenie piewaj skowronki. Zimy ostrej mona si spodziewa,

I gdy ju w padzierniku za- pocztek wiosny I jce maj zimowe futro. ostra zima

Silny mrz z wiatrem zapowiada przenoszenie si zajcw

z gr w doliny.

Gdy eruj po zachodzie soca, zapewne nazajutrz bdzie

deszcz. Jeeli z kolei wychodz na er po poudniu - okoo go-

dziny szesnastej, a potem pi, zapowiada si adna pogoda.

Odwil bdzie wkrtce, jeeli zim zajce daj si pod-

chodzi blisko.

Mrozu nadchodzcego z kolei trzeba si spodziewa,

jeeli s bardzo pochliwe.

mrz z wiatTem, deszcz

deszcz, wiatr adna pogoda

tadna pogoda

Deszcz lub wiatr zapowiada ranne skrzeczenie. Z ki

lei pogody mona si spodziewa, jeeli donone, silne

i dugie, niechrapliwe skrzeczenie pojawia si wieczi

rem. adna pogoda rwnie pdzie, gdy rano pokazuj

si szerszenie, a aby siedz w trawie i rechocz. adn

pogoda utrzyma si, jeeli aby cigle siedz w wodzie.

Deszcz bdzie, gdy aby wychodz ze zbiornik'

wodnych na ld, gdy duo ich wida (szczeglnie ma-

ych) na ce, w ogrodzie. Deszcz bdzie take wted)

gdy zaszumi rzeka i zaskrzecz aby. Opady zapowia

da szara barwa skry, jeeli jest ta, w najblisz

czasie ustali si pikna aura.

Niepogody zwiastunem jest utrzy-

mywanie si ab na powierzchni,

rechotanie i wystawianie ASk

pyszczkw ponad wod.

Ochodzenie sygna-

lizuje milczenie ab.

,4EA


powrt wiosennego zimna a s

r .

J a k dugo zaoy oazywaj si piz,eu w. Markiem ( 2 4 . 0 3 ) , tyle samo czasu milcz potem, b o zimna powrc. Polskie przysowie ujmuje to nastpujco: Jak dugo aby przed Markiem skrzecz, tak te dugo potem milcze musz". Wane jest jednak, by t regu odnosi raczej do wspo-mnienia Marka w dniu ( 2 4 . 0 3 ) , a nie do bardziej znanego wspomnienia w. Marka Ewangelisty przypadajcego ( 2 5 . 0 4 ) . O tym, e przysowie odnosi si rzeczywi-cie raczej do pierwszej daty, wiadczy rwnie zupenie podobna regua zczo-na z uroczystoci Zwiastowania Najwitszej Maryi Panny ( 2 5 . 0 3 ) . Gdy przed Zwiastowaniem aby rzegoc, to im jeszcze gby zamarzn".

Z drugiej jednak strony w pewnym sensie przysowie te to ma sens w odnie-sieniu do wspomnienia w. Marka Ewangelisty. Jeeli bowiem wiosna bardzo przy-spiesza i gdy ciepo bywa zbytnie ju w kwietniu, to zazwyczaj chd nadchodzi ponownie w maju.

ibki drzewne zielone adnej, staej pogody mona si spodziewa,

zwaszcza przy wietrze wschodnim lub poudnio-

wo-zachodnim, gdy abka siedzi wysoko i skrzeczy.

Jeeli abki zabawnie skacz z gazki na ga,

pn si w krzewach do gry, bdzie adna pogoda.

Wiatr i burza s bardzo moliwe, gdy siedzc

w liciach, skrzeczy rano silniej ni zazwyczaj.

Deszcz lub nieg wystpi, gdy siedzi nisko

i skrzeczy, szczeglnie przy jednoczesnym wie-

trze pnocno-zachodnim.

Deszcz lub wiatr utrzymaj si jeszcze przez pewien czas, gdy abka skrzeczy

w trakcie tego rodzaju pogody. Utrzymanie si brzydkiej pogody zapo-

wiada rwnie skrzeczenie nocne.

abka zielona hodowana w soju, akwarium - ze specjalnie wstawio-

n drabink, kawakiem drewna wystajcymi wysoko ponad wod oraz

darni, trawka na dnie - bywa rwnie wykorzystywana do przepowiada-

nia pogody. Tak dugo, jak siedzi nad wod na kawaku drewna, drabin-

ce, albo przyklejona do szka, bdzie pogoda, szczeglnie przy wiatrach

wschodnich i poudniowo-wschodnich. Kiedy jednak zejdzie do wody,

usidzie na dnie na trawce, przedtem zaskrzeczawszy kwak, kwak", spo-

dziewa si trzeba powietrza zmiennego, najczciej deszczu, wiatru, nie-

gu, mrozu lub burzy, zwaszcza przy wiatrach zachodnich, pnocno-zachod-

nich. Jeeli skrzeczy w czasie wiatru, deszczu albo w nocy, sota jeszcze potrwa.

adna pogoda, burza wiatr, deszcz

Przepowiednie pogody z zachowania zwierzt dziko yjcych str. 39

-111IJC Wiosna bdzie spniona, jeeli mije

i inne we pozostaj dugo w zimowym nie. Obudzenie si gadw jest z reguy sygnaem trwaego ocieplenia.


pozna wiosnaj


Ptaki z dawien dawna naleay do bardzo popularnych zwiastunw pogody. Na pod-

stawie ich zachowa, terminw przylotw i odlotw, pieww znawcy meteorologii ludowej,

baczni obserwatorzy natury, potrafili z du dokadnoci nie tylko przewidywa jaka b-

dzie pogoda w najbliszych godzinach, dniach, ale rwnie niele wyrokowali o charakterze

wiosny, zimy, lata albo nawet urodzajach w danym roku.

Pierwsze ptaki zaczynaj odlatywa do ciepych krajw ju w poowie lipca, jednak

wikszy ruch na niebie zaczyna si zawsze dopiero w kocu sierpnia, kiedy to opuszczaj

nas te bociany. Szczyt przelotw nad Polsk i Europ przypada z reguy na przeomie

wrzenia i padziernika. Potwierdza to te przysowie odnoszce si do w. Franciszka

(4.10): Na witego Franciszka odatujepliszka".

Badacze cigle nie potrafi wyjani, co jest zasadniczym impulsem do do rozpoczcia

wdrwek. Wiadomo wszake, e ptaki dosy dobrze wyczuwaj zmiany pogody i odlatuj

wczeniej, gdy spodziewaj si wczeniejszych mrozw. Wiedziaa o tym z dawien dawna

meteorologia udowa, ktra z odlotw i przylotw wspaniale potrafia przepowiada termin

przyjcia zimy i wiosny.

Jedna z regu powiada, e gdy ptaki przelotne nie rozpoczy swych wdrwek przed su'- Michaem (29.09), to najprawdopodobniej do Boego Narodzenia nie musimy si oba-h'ia ostrej zimy, duych chodw, raczej aura bdzie agodna. Odwrotnie, jeeli ptaki oda-

'"M przed w. Michaem, wtedy zima pojawi si wkrtce. Przysowie ludowe ujmuje t regu nastpujco: Ptaszki przed Michaem odleciay, bdzie ostry grudzie cay".

Panowao te przekonanie, e jeeli jesienne odloty wystpuj okoo w. Michaa, zima Zapewne bdzie ostra.

1 'rzepowiednie pogody z zachowania pajkw str. 41

, - - - S"*F HUKW, ny. wua

nych, drapienych, jak i poszczeglnych gatunkw. Oglna znajomo regu bya na o^l

waniejsza, bo niekiedy trudno nie bdc fachowcem, rozrni z daleka, bez lornetki tyllM

po sylwetce szybujce w powietrzu gatunki ptakw drapienych albo piewajcych. Std

prezentacj prognoz zaczniemy od tej grupy przepowiedni. Potem omwione bd zacho-

wania poszczeglnych gatunkw w porzdku alfabetycznym.

P R O G N O Z Y P O G O D Y Z Z A C H O W A N I A G R U P P T A K W

Haki oglnie Jeeli ptaki yjce na wolno-

ci s w jesieni tuste, nastpi ostra

zima. Jeeli z kolei s chude, mrozy

bd niewielkie lub umiarkowane.

Kiedy na pocztku lutego, dokadnie okoo Matki Boej

Gromnicznej ( 2 . 0 2 ) schwytane ptaki s tuste, mona si!

jeszcze spodziewa duego zimna i niegw.

Zima rozpocznie si wkrtce, jeeli w listopadzie przyla-

tuj ptaki yjce na pnocy. deszcz, mrz, zamie

Przed nadejciem zamieci nienej, mrozu albo deszczu dzikie ptaki duej eruj popoudniem i wieczorem dnia poprzedzajcego zmian pogody.

Kiedy ptaki odpoczywaj na szczytach drzew, wtedy w najbliszych dniach, a naf pewno w nastpnego dnia bdzie adna pogoda.

Kiedy ptaki odpoczywaj na niszych gaziach, mona spodziewa si zmiany aury

i dnia nastpnego albo za dwa, trzy dni moliwy jest deszcz, sota, wiatr.

p u f e 1

Jeeli drobne ptaszki zbieraj si w gromady w kocu lata lub na pocztku jesieni, wtedy zima i mrozy nastpi w krtkim czasie.

Jeeli w bliskoci domw drobne ptaki pojawiaj si w wikszych gromadach, z reguy zapowiada to chodn wiosn.

pocztek zimy chodna wiosna

deszcz, wiatr, bmza

Jeeli drobne ptaki piewajce rzadko eruj, uciekaj do swoich kryjwek, nadchodzi deszcz. Kiedy s bardz niespokojne, ruchliwe, biegaj, trzepocz si, bywa to prze powiedni burzy i wiatru.

m JAK S A M E M U PRZEPOWIADA POGOD

jesie, ostra zima

ILif przelotne Stosunkowo wczesne przyloty ptakw na wio-

sn zapowiadaj szybko postpujce ocieplenie, wiosenne ciepa. Jeeli zdarzy si tak, e ptaki prze-lotne po wczesnym wiosennym przybyciu, po-nownie odlatuj, to spodziewa si jeszcze mona zimna. Na dodatek, gdy ptaki kieruj si na zachd, to pna zima jeszcze moe potrwa dugo.

Jeeli ptaki przelotne nie rozpoczy swych w-

drwek przed w. Micha em(29 .09 ) to najprawdo-

podobniej do Boego Narodzenia nie musimy si

obawia ostrej zimy, duych chodw, raczej aura bdzie agodna. Odwrotnie jeeli

ptaki odlatuj przed w. Michaem, wtedy zima pojawi si wkrtce. Jeeli jesienne od-

loty wystpuj okoo w. Michaa ( 2 9 . 0 9 ) , zima zapewne bdzie ostra.

Gdy ptaki wdrowne cign z pnocy ku zachodnim i pnocnym wybrze-

om, zima zapowiada si surowa.

1

ostra i duga zima rLM^i lene

Gdy ptaki yjce w lasach, szczegl-nie mae zbliaj si pn jesieni do ludzkich siedzit zabudowa wiejskich, sadw, czciej szukaj poywiJ nia w bliskoci wsi i miast, liczniej odwiedzaj karmnii

spodziewa si mona zimy srogiej, ostrej i dugo trwajcej.

gwatowna bmza wiatr, sota

\ Ptaki drapiene Jeli w pogodny

h \ dzie ptaki drapiene

i \ w trakcie lotw go-

no i silniej ni zwykle krzycz, nadchodzi wiatr i sotny

i, , czas, prawdopodobnie z deszczem. Gdy ptaki drapie

ne gromadz si w duej liczbie i kr wysoko w pc

wietrzu, jest to pewny znak zbliajcej si gwatowne

i o wielkiej sile burzy.

' . . I V i'..;-

niepogoda latem pikna noc, deszcz

PROGNOZY POGODY Z ZACHOWANIA POSZCZEGLNYCH GATUNKW

I Baanty Niepogody latem mona si spodziewa, jeeli baant4

I wychodz na er w rodku upalnego dnia.

Pogodna, ciepa, pikna noc nadchodzi, jeeli baantj

z wieczora sadowi si na gaziach drzew.

v- i Deszczu i wiatru przepowiedni jest krycie si ptakv

I w krzakach, zarolach.

m mm

Bfe zwyczajne Jeeli ptaki te wydaj donone krzyki rozcho- 1

dzce si w pobliu miejsc ich bytowania, wtedy

spodziewa si trzeba adnej pogody.

adna pogoda


podany Popularne ludowe przysowie mwi, e na

Zwiastowanie (Zwiastowanie Najwitszej Maryi Panny ( 2 5 . 0 3 ) zlatuj si bociany". Jeeli za te ptaki pojawi si ju wczeniej na uroczysto w. Jozefa (19 .03) , wtedy mona oczekiwa szybko wiosny

Naley pilnie obserwowa przylatujce na wio-, . . , , , , , , wiosna, mokTe lub

sn bociany, bowiem ich wygld pozwala wyrokowa suche lato ^ o nadchodzcym lecie. Jeeli ptaki powracaj z cie-

pych krajw pikne i czyste, zapowiada to suche lato. Gdy z kolei boki pirka maj

przybrudzone, ciemne, wtedy grozi mokre lato. Teoretycznie prognoza wydaje si ode-

rwana od rzeczywistoci. Ale prawd powiedziawszy, moe mie ona swe uzasadnienie.

Nie ulega bowiem wtpliwoci, e istniej powizania midzy zjawiskami pogodowy-

mi w rnych czciach wiata. By moe istnieje taka prawidowo, e gdy na trasach

przelotw boki natrafiaj typ pogody sprzyjajcy ich zabrudzeniu, wtedy u nas przewa-

a typ aury niowej, sprowadzajcej deszcze. Moe by te sytuacja odwrotna.

S to oczywicie przypuszczenia, ktre moe kiedy

bd potwierdzone obserwacjami. V

Czsty i donony klekot bocianw po przylo-

tach zapowiada ciep wiosn.

Warto take obserwowa odloty ptakw. Gdy

gromadz si one na swych sejmikach stosunkowo

wczeniej ni zwykle, spodziewa si mona silnych

i trwaych mrozw. c i e P t a wiosna wczesna zima

Ilo bocianw w gniedzie pozwala wyciga tak-

e wnioski co do urodzajnoci danego roku. Wiatach

urodzaju, a wic rwnoczenie raczej bez wielkich

susz latem i z adn, obfitujc w deszcze, ciep wio-

sn, modych w gniedzie bywa wicej. W okresach

mniej urodzajnych pisklt jest mniej.

Z zachowania ptakw mona te stawia krtkoterminowe

wrby. Przed nadchodzcym deszczem lub wiatrem bocian

okrywa swe pisklta cik, mchem, traw itp.

Deszcz spadnie te, gdy ptak lata nisko. W sierpniu

brodzcy w wodzie ptak zapowiada deszcz. Gone deszcz w ia tr burza a klekotanie sygnalizuje te burz albo ulew. ^ ^ M K K H


Kjzay Czajki przelatujce nad -

dobra pogoda

kami i wydajce donone okrzyki wr dobr pogod.

Jeeli te ptaki zakadaj gniazda na wzniesieniach, wy-

brzuszeniach, wzgrkach, mona spodzie-

wa si mokrego lata. mokre lato

Czaple Czaple przelatujce nisko zapowiadaj dni pochmur

ne i deszcz. Jeli ptaki wydaj dziw-

krzyki bdzie dobra pogoda. deszcz, adna pogo

Derkacze Wrb stawia si z pooenia gniazd. f *

Jeeli ptaki zakadaj je na miejscach wy-

niesionych, wyszych bdzie mokre lato.

Dubelty Wczesne odloty dubeltw sy-

gnalizuj zblianie si zimy z sil-

nymi i trwaymi mrozami.

Drozdy piewaki Drozdy goniej i dwiczniej

piewaj przed burz. Ptaki prze-

cigaj swe trela a do momentu, gdy spadn pierwsze kro-

ple deszczu. Zapowiedzi burzy, grob jej

wystpienia s te niespokojne

przeloty z miejsca na miejsce. burza, deszcz _

Pny odlot drozdw piewakw pozwala sdzi,

e zima nie szybko nastpi. Na pewno za taki wniosek

mona wycign, jeeli ptaki ujrzy si jeszcze w grudniu. pozna zima


rjudki

Dosy intensywny czsty piew

Judka na wiosn bywa zapowie-

dzi staej, agodnej ^

pogody.

Dzierlatki Jeeli nadchodzi okres dobrej pogody, dzierlat-

ka najczciej przebywa blisko ziemi i nie wiergo-

cze, z kolei gdy zblia si czas sotny,

deszczowy, wylatuje w powietrze

i gono piewa , . . , dobra pogoda, sota.

dwicznie trela. r 3 ^

Gawrony Jeeli wiksze przeloty jesienne gaw-

ronw obserwuje si ju w padzierniku,

spodziewa si mona ostrej zimy.

nieg zniknie w cigu najbliszego miesica

po wiosennych przylotach gawronw zimu-

jcych w Zachodniej Europie o s t r a z ' r n a ' koniec niegu

adna pogoda si utrzyma lub bdzie na-

dal, gdy gawrony wesoo bawi si.

Zmiany pogody mona oczekiwa, jeli

Ptaki stadami z krzykiem kr nad gniazdami,

raz po raz siadaj i wzbijaj si w powietrze. zmiana lub adna pogoda

Dzicioy Deszcz wystpi, gdy w pogodny, letni dzie dzicio stuka

w pie drzewa z du czstotliwoci, dosownie raz za razem.

Odwil lub ocieplenie krtkotrwale s prawdo-

podobne przy stukaniu w zimie.

deszcz, odwil


Wiosenne wczesne przeloty dzikich gsi zapowiadaj zbli-ajce si ciepa, szczeglnie gdy frun one bardzo wysoko.

Stada dzikich gsi odlatujce wczenie jesieni, szcze-glnie w padzierniku, s zapowiedzi wczesnej zimy. Taka wrba jest najbardziej prawdopodobna, jeeli dodatkowo przeloty s niskie.

Gdy klucze ptakw pokazuj si bardzo wysoko, zima ^ opni si. Obserwuje si te prawido-

wo, e po odlocie dzikich gsi

zima wkrtce nastpuje. wiosna, zima

imrarmr

Gdy na wiosn dzikie gsi lec kluczami wysoko, zapowiad

j czsto gwatowny przybr wd wiosennych. I odwrotnie, jeel

przelatuj nisko, poziomy wd wiosn w rzekach nie powinny by

grone.

Gdy dzikie gsi lec bardzo wysoko pasmami,

wry to wietrzn i sotn pogod albo burz.

Gile Odwil sygnalizuje wiergot

gili w bliskoci zabudowa.

odwil.

Przyloty gili s zapowiedzi

my, bowiem czsto zjawiaj p o c z t e k z iTTly^

;i wraz z pierwszymi opada-

mi niegu.

Gruszce Pogoda poprawi si, jeeli

w sotny poranek guszce tokuj.

Jeeli za kilka dni adna pogo-da ma zmieni si w sot, , . , , ,

Y r ' sota, adna pogoda^ tokowania nie usyszymy.


I Gobie siniaki Jeeli gobie siniaki dononie

i czsto gruchaj, zwaszcza w rod-

ku wiosny nastpi

okres adnej pogody tadna pogoda

f t t l f t

Jaskki Jaskki nale do ptakw wyjtkowo lubianych przez mete-

orologi ludow caej Sowiaszczyzny. Z ich zachowania doskona-

le wrono rodzaj pogody w najbliszych dniach, jak i miesicach.

Ptaki te rwnie bardzo szanowano> traktowano wrcz, podobnie jak

bociany, jako stworzenia wite, ktrym nie wolno byo zrobi ad-

nej krzywdy. Nikt te nie odwaa si ich wypdza i niszczy gniazd

w oborach. Dodam, e jaskki zjadaj ogromne iloci uciliwych

owadw i przez to nie potrzeba zwalcza owadw intensywnie

w pomieszczeniach gospodarskich.

. j X ' ( "1

i k J J - \ -X X

adna pogoda deszcz, slota, burza

Gdy jaskki lataj wysoko ponad ziemi, gdy rano po- J^ ^

jawiaj si wysoko w powietrzu ich due gromady w pogoni * f '

za owadami, wtedy spodziewa si mona adnej pogody. Kiedy za ptaki zniaj

swj lot, bywa to zapowiedzi zbliajcego si deszczu. Czy udaje si wytumaczy te

zachowania? Ot jaskki obniaj swj lot, gdy wskutek zmian w atmosferze, wzra-

stajcej wilgotnoci, owady zaczynaj zblia si do ziemi szukaj tutaj schronienia.

Niektrzy uwaaj, e owady zbliaj si do ziemi nie tylko, by unikn zagroenia,

jakie niesie deszcz, ale take dlatego, e ich skrzydeka nasycone wilgoci nie pozwalaj

im fruwa swobodnie i lekko zbyt wysoko. Nie ulega wic wtpliwoci, e wnioski me-

teorologii ludowej odnoszce si do wrby pogody z lotu jaskek maj uzasadnienie.

Deszcz, wiatr lub okres soty zapowiadaj loty jaskek tu nad powierzchni wody,

trcanie jej przez ptaki skrzydami. To samo wr niskie loty nad ziemi i loty przy

cianach z gonym krzykiem. Deszcz zapowiadaj rwnie trwoliwe loty do gniazd.

Dugotrwae opady s moliwe, jeeli jaskki nisko lataj w czasie deszczu. Zimna

i niepogody spodziewa si naley take, gdy ptaki rano nie opuszczaj swych gniazd. Gdy

rankiem jaskki w duych gromadach gono pokrzykuj i goni si zapamitale, take

gdy si kpi, to wtedy jeszcze tego samego dnia mog nadcign chmury przynoszce

burze. Przy skonnociach do burzy jaskki take na przemian wznosz si i opadaj.

Zmiana pogody wystpi, gdy pisklta w gniedzie piszcz.

f

'Zepowiednie pogody z zachowania ptakw

L str. 4 9

1

w meteorologii ludowej s sygnaem poczt- wczesna lub pna zima

ku wiosny Jeeli ptaki zjawiaj si okoo uro-

czystoci w. Jozefa( 19.03), wkrtce bdzie prawdziwa wiosna.

Z czasu jesiennego odlotu jaskek mona wnioskowa o pocztku zimy i dugo

ciepa jesieni. Zgodnie z polskim przysowiem najbardziej normalnym terminem odlo

tych ptakw jest pocztek wrzenia, przysowie bowiem mwi: Panna si rodzi (do'

czy to wita Narodzenia Matki Boej (8 .09 ) Matki Boej Siewnej), jaskka odchod

Jeeli wic jaskki odlatuj przed 8 wrzenia, szczeglnie za w sierpniu, zapowiai

to wczesn zim i z reguy trwae mrozy. Z kolei pny odlot jaskek pozwala wyroko-

wa, e jesie bdzie dosy dugo ciepa i zimna nadejd stosunkowo pno. Autor te J

opracowania spotka osoby na lsku, ktre przez wiele lat prowadziy obserwacje od

lotw i potwierdzay prawidowo tej reguy. Prawie zawsze okazywaa si niezawodna

dusza niepogoda z deszczem adna pogoda

/ - k \ \

\ Jerzyki Jerzyki (ptaki podobne

do jaskek) obecnie gw-

nie spotykamy w miastach.

L Dugotrwaego deszczu, niepogody spodziewa si mona, jeeli

^ , ptaki w rodku lata znikaj z miasta.

i\ Ciepa, adna pogoda utrzyma sie, jeeli jerzyki lataj nad bu-

dynkami do pnego wieczora, zmierzchu.

Kaczki dzikie Wczesne przyloty kaczek

zwiastuj wczesn wiosn.

Jeeli dzikie kaczki odlatuj w padzierhiku,

mona wnioskowa, e zima nastpi ju niedugo.

Mokre lato, groce powodziami, jest moliwe,

jeeli kaczki krzywki buduj wysoko swe gniazda.

a

w sm

burza, wiatT deszcz

pocztek wiosny i zimy, mokre lato

Odloty dzikich kaczek

z miejsc erowania na otwartych akwenach wodnych,

golnie o wikszej powierzchni, w kierunku bardziej zaroni

tych brzegw bywaj sygnaem zbliajcej si burzy. Nawanica moe zjawi si ju zfl

2 - 3 godziny. Kierunek lotu kaczek sygnalizuje kierunek zbliajcego si wiatru.

Kaczki szukaj schronienia w przybrzenych trzcinowiskach, zarolach, take wycho j

dz na brzeg, gdy zblia si sotna wietrzna pogoda, albo tylko deszcz.

Przed nadejciem deszczu kaczki raz po raz nurkuj i pluszcz si w wodzie.


Jeeli drapiene kanie, ptaki podobne do jastrzbi, zgroma-

dzaj si w sporej liczbie i kr wysoko w powietrzu bywa

to pewnym znakiem zbliania si gwatownej i nadzwyczaj

silnej burzy

Gdy ptaki wydaj dono-

ne krzyki, mona spodzie-

wa si adnej pogody. burza, adna pogoda

Kawki Jeli kawki rano gono krzycz, bywa

to zapowiedzi deszczu lub wiatru.

Gdy ptaki s niespokojne wieczorem, nie udaj si na spoczy-

nek, tylko zrywaj si do lotw i jednoczenie gono krzycz, to

trzeba si spodziewa w nocy albo w cigu nastpnego dnia burzy

albo co najmniej deszczu.

Zapowiedzi deszczowej pogody latem, a zawiei zim, ge-

neralnie te zmiany pogody, s take gromadne loty kawek bez

zatrzymywania si gdziekolwie, take bjki stad.

Deszcz latem lub jesieni sygnalizuj krzyki kawek

w jasny pogodny dzie.

Ozibienie, ochodzenie nastpi, gdy kawki siadaj

chtnie na wierzchokach drzew.

Kiedy ptaki okupuj nisze gazie, spodziewa si mona

wiatru, zwaszcza jesieni.

Radosne, wesoe i gone harce ptakw zim, tarzanie si

i kpiele w niegu zapowiadaj odwil.

Kobuzy Jeeli kobuzy gromadz si w spo-

rej liczbie i kr wysoko w powietrzu,

deszcz, wiatr, burza odwil, zawieja

bywa to z reguy niezawodn zapowiedzi gwatownej, bar-

dzo gronej burzy.

Kosy Sota lub zamie wystpi, jeeli kos

siedzcy na drzewie silnie za-gwide wiosn lub zim.


adna pogoda Kronice Gdy zblia si okres

adnej pogody, krogulce wydaj donone krzyki.

Kru^i Kruki najczciej spotyka si na terenach

w pobliu lasw. Jeeli wczenie rano te

ptaki fruwaj powoli i wysoko, wydajc

przy okazji chrapliwe okrzyki, mona by

pewnym, e w cigu dnia utrzyma si adna pogoda.

Jeeli za ranek jest pochmurny, wkrtce si wypogodzi.

Kiedy kruki baraszkuj nad jeziorami, rzekami i inymi

zbiornikami wodnymi oraz gdy wzlatuj w po-

wietrze, nadchodzi wiatr, sota albo burza. adna pogoda wiatr, burza

ciepa wiosna i lato koniec zimna

nieurodzaj

Kukuki

Wedug regu meteorologii ludowej wiosenne przylc

ty kukuek sygnalizuj koniec chodw. Po ich pojawieniu

si nie powinnimy si ju spodziewa wielkiego ozibi

nia, zimna. Tradycja naszych przodkw gosia, e kuku!

powinny si pojawi na pocztku trzeciej dekady kwietnial

dokadnie 9 dni przed pierwszym maja. Opnienie

przylotw grozi przedueniem chodw.

Jeeli po powrocie z cieplejszych stron ku-

kuka duo kuka, nastpi zapewne ciepa wio-

sna i adne lato. Regularne kukanie zwiastuje

ustalenie si ciepej pogody i koniec zimnych

porankw.

Gdy kukuka dopiero okoo w. Jana

( 2 4 . 0 6 ) zaczyna kuka lub te odzywa si czciej dopiero po wspo-

mnieniu tego witego, na przeomie czerwca i lipca, wtedy bdzie

najprawdopodobniej nieurodzaj i poczone z nim wysokie ceny po-

dw rolnych, warzyw, owocw.

Gdy kukuka kuka bardzo regularnie

i dononie, nastpi lub utrzyma si

adna ciepa pogoda.


\pirh wodne Jeeli kurki wodne baraszkuj po

wodzie i czsto si w niej

zanurzaj, spodziewa si d e s z c z

mona deszczu.

duga, ciepa jesie

Jesie, dug i ciep zapowiada pny odlot abdzi

do cieplejszych krajw.

Gdy yski (ptak wodny mniejszy od kaczki, ale do niej

podobny, z bia tarcz na czole, std nazwa, zamieszku-

je trzcinowiska) okazuj niepokj i gono

krzycz, bdzie wkrtce burza lub

zmiana pogody na bar- s o t a w i a t T > b u T z a

dziej sotn i wietrzn.

abdzie Jeeli abdzie d bardzo chtnie do wody, przeby-

waj na niej cay czas, bawi si, goni na niej, bijc skrzy-

dami i zanurzajc si, jeeli przy okazji wydaj silne, go-

ne okrzyki, bdzie wkrtce burza lub nadejd wietrzne,

sotne dni. Ta prognoza jest najbardziej prawdopodobna,

jeeli takie zachowania ptakw obserwuje si z rana.

Kuropatwy nieycy zapowiedzi jest przelatywanie zim kuropatw z od-

krytych miejsc do gstych zacisznych zagajnikw, wikszych za-

krzewie, zadrzewie. Na kilka godzin przed zamie-

ci nien ptaki chowi si w nieg.

Kwiczoy Jeeli kwiczoy wczeniej

ni zwykle pojawiaj si jesie-

ni, zima zapowiada si mro-

smezyca

sota, wiatT, burza

na, surowa.

Przepowiednie pogody z zachowania rodin u p r a w i a n y c h w ogrodach, na polach i rv domach I str. IO9

Burza jest bardzo prawdopodobna, gdy mewy brod? z piskiem po brzegu, wrd przybrzenych ska i mielizn.

/ adna pogoda b-I dzie, j eeli ptaki pywa-

j w wodzie.

burza, adna pogoda

deszcz, adna pogoda mrz, nieg

I Mysikrliki Jeli mysikrlik piewa, jakgdyby grzechota i przy t y j

wydaje si by niezadowolony, na pewno bdzie adna po

goda. Z kolei kiedy ten may ptaszek lata i wesoo wypi

wuje, nadejdzie wkrtce deszcz.

Silnego mrozu mona oczekiwa, jeeli zim w poli

dnie mysikrlik piewa przez dugi czas.

Gdy w listopadzie pojawia si koo domw i jednocz

nie od pnocy ukazuj si mae chmury, przyjdzie wkrtj

ce zimno wraz ze niegiem.

Nurz^i biaoskrzyde Wczesna, sroga zima nadejdzie, jeeli nad

Morzem Batyckim pojawia si wiele

tych ptakw. wczesna, sroga zima

Piege Jeeli piege> (wdrowne ptaszki mniejsze nieco od

wrbla) duo piewaj w kwietniu, bywa to oznak nastania wiosny.

wiosna.

Pliszki siwe Zabawne ludowe powie-

dzonko mwi, e przyla-

tujca pliszka uderzeniem

swego ogonka kruszy lody

na rzekach. Wiele w tym

prawdy, bo okazuje si, e pliszki przylatuj prawie zaws:

dokadnie w przeddzie(wigili) ruszenia rzek.

ruszenie lodw j


Jeeli pilSZKJ pojawi si siaudini w IUKCIC puguu-nych dni jesiennych, mona spodziewa si nadejcia jesiennych pluch, slot i deszczw.

pau'ierki zwyczajne Gdy powierki (ptaszki wielkoci wrbla, podob-

ne w ubarwieniu do skowronka) zachowuj si cicho

i spokojnie, bdzie adna pogoda.

Jeeli odzywaj si czsto przy polnych drogach,

nadchodzi deszcz, sotna pogoda.

jesienna pluchai

adna pogoda, deszcz

Puszczyk Popraw pogody podczas dni , t r r & / r poprawa pogody

sotnych zwiastuje gos puszczyka.

Jeeli puszczyki zjawiaj si tam, gdzie ich wczeniej nie byo

w duych ilociach w trakcie zwikszonego i wczeniejszego ni

zwykle jesiennego odlotu ptakw. Potem za

wracaj w dawne miejsca przeby-

wania, bywa to zapowiedzi bardzo ostra zima

ostrej zimy.

Rybitwy Gdy rybitwy zakadaj gniazda na stromych, wynie-

sionych wysoko brzegach albo na wysokich awach piasz-

1 czystych wtedy mona spodziewa si mokrego lata i po-

p | wodzi. Odwrotnie jeli zakadaj gniazda

na paszczyznach piaszczystych,

wtedy zapewne lato

bdzie raczej suche. mokTe lub suche lato

Przepirki Gdy w maju przepirki czsto i go-

no wypiewuj, spodziewa si mona

deszczu. deszcz majowy


kami, wilgotnymi trawiastymi obszarami, wtedy mona deszcz, stota^ spodziewa si deszczu. Pobyt rybitw w tych miejscach po deszczu oznacza, e zapewne okres pochmurny z opadami jeszcze potrwa.

chodna wiosna

Spy Jeeli w pogodny dzie deszcz, wiatr_

spy lecc, gono krzycz, bywa to zapowiedzi wietrznej pogody lub deszczu.

Sikorki Jeeli w pobliu zabudowa, za-

grd, domw pojawi si w kocu lub na pocztku wiosny gromady sikorek, spodziewa si mona chodnej wiosny.

Jeeli sikory pojawiaj si w karmnikach jesieni wcze-niej ni zazwyczaj i na doda-

tek ju przy agodnej aurze, to mrozy pojawi si wkrtce i mog by silniejsze oraz dusze ni zazwyczaj.

Chody i mrozy wiksze nadejd wkrtce, jeeli siko- chody, mrozy^

ry w wikszej iloci i czciej pojawiaj si w karmnikach z wyoon sonin, nasionami rolin oleistych lub inn karm dla nich odpowiedni

Sabsze erowania w okresie mrozw s zapowiedzi ocieplenia.

fe // I f He dni przed Matk Bo Gromniczn(2.02) skov

. V1 . j - ^ f ' ' , ' ronek wypiewuje, tyle dni po niej siedzi cicho - mv 'i' ' ' , < regua ludowej meteorologii. Nie naley jej rozumie do J

/ sownie, ale wycign wniosek nastpujcy. Ocieplenie! spore w styczniu nakazuje spodziewa si powrotu cho-l dw w lutym i marcu, take spnionej przez to wiosny. T

Jeeli w marcu skowronki czsto i radonie piewaj, I wiosna wkrtce wybuchnie.

pna lub wczesna wiosna

Jeeli nadchodzi czas deszczw, sot to skow-ronek piewa rano, siedzc na kamieniu, wybrzu- adna pogoda, deszcz^


Sroki Spodziewa si mona

wiatru, gdy sroka

zbiera rne

mieci.

szeniu mieazy, Dryie ziemi, jezeii piaszeK wzDija si wysoKi>,w gor, uzwicznie i ra-donie wypiewuje, szczeglnie w peni lata w sierpniu, wtedy bdzie adna pogoda, (generalnie dwiczny piew skowronka niezalenie od stanu aktualnego po-gody zapowiada dni soneczne.

soniki Jeli sowiki piewaj czciej, dononiej ni zwykle,

prawie co godzin, jeeli piewaj ca noc a do witu,

bywa to zapowiedzi adnej pogody.

Sokoy Jeli sokoy lataj nisko,

bywa to zapowiedzi deszczu.

. . Sowy

_ Pohukiwanie, nawoywanie sowy

zapowiada zmian pogody albo

z deszczowej na soneczn, albo ze sonecznej na sotn. Jeeli ptaki

nieprzyjemnie nawouj, krzycz i przy okazji przelatuj, okazujc

wyrany niepokj, spodziewa si mona niepogo-

dy. Gdy rankiem odzywaj si czsto, zblia

si deszcz lub wiatr. zmiana pogody deszcz, wiatr

Sjki Jeli sjki gromadz si

i gono wrzeszcz, spodziewa

si mona deszczu.


Gdy szpaki wczenie odlatuj, zima bdzie mrona. Wczesne przyloty szpakw s zapowiedzi

zagodzenia chodw i dosy szybkiego ko-ca silnym przymrozkw.

sroga zima

Trzciniaki Trzciniaki (mae ptaki yjce gwnie

w trzcinowych zarolach) buduj swe gniaz-da na dbach trzciny albo na krzakach nad

wod, z reguy nie wyej ni 1 m nad poziomem wody. Jeeli zapowiada si deszczowe lato, gro powodzie, te owado-erne ptaki wij gniazda wyej ni zwykle. Przy czym z reguy woda podnosi si, ponad normalny poziom, o tak sam wysoko, o jak podnis, ponad normalny po- mokre lato ziom, swe gniazdko trzciniak. powodzie^

W soneczny dzie wilga pogwizduje gosem melodyj-nym przypominajcym flet. Gdy za pogoda ma wkrtce si zmieni na bardziej sotn, jej gos przy-pomina miauczenie za-chrypnitego kota. zaamanie pogody^

i Wrony Deszczu, soty albo wiatru spodziev>a si mona gdy

ptaki niespokojnie, gromadami kr nad wieami, wysc j kimi budynkami, lataj nerwowo z miejsca na miejsce bed

przysiadywania gdziekolwiek, za gowy trzymaj do gri Niepogod wry te, gdy wicej kracz ni zwykle, gdy zanurzaj si w wodzie, gdy pod wieczr gony, haaliv bardzo wrzask podnosz. Deszczu spodziewa si rwniej mona, gdy siedz na gaziach niej pooonych lub poi tach, nastroszone, przygarbione z opuszczonymi skrzyda i przy tym kracz chrypliwie i gucho. Przed deszczem wre

ny trzymaj si ludzkich siedzib lub siedz na drzewach, unikaj natomiast wypadw na pola. Jeeli stado wron i kawek okazuje niepokj wieczorem i nie udaje si, jak zwyka

deszcz, sota wiatr, burza


na spoczynek, lecz od czasu do czasu zrywa si ao IOUI z giosnym KraKaniem, to wteuy niona w nocy albo w dzie nastpny spodziewa burzy albo deszczu.

Pogoda najprawdopodobniej zmieni si, je- p o g o d y > ^

eli wrony po polu nie chodz wolno, ale skacz. n 0 C ( kierunek wiatru Kiedy wrony siadaj do snu w sposb do-

wolny jak popadnie, zwrcone gowami w rone strony noc bdzie ciepa i bezwietrz-na. Jeeli maj gwki zwrcone w jedn stron, na dodatek siedz stoczone blisko siebie i blisko pnia drzewa, na niszych gaziach, spodziewa si mona silnego wiatru z kierunku, w ktrym zwrcone s gwki.

Jeeli wrony wczesn wiosn kpi si, nadchodzi ocieplenie. Jeeli w zimie zbieraj si w stado, niespokojnie ocieplenie, ochodzenie

kr i kracz gono, nadchodzi nieg lub mrz. nieg lub mrz^

Wrble Gdy wrble wierkaj czciej ni zazwyczaj, gdy

siedz napuszone, nastroszone i wydaj si ociae,

ospae, skubi si, to zblia si latem deszcz lub wiatr

i sota, zim z kolei spodziewa si mona opadw

niegu, take zamieci.

Jeeli wrble gono wiergocz bardzo

wczenie rano albo gdy zbieraj si w stadach , deszcz, wiatr, zamie

na ziemi, kpi si w piasku, zblia si deszcz. b u T 2 a ( t a d n a p ogoda_ Burza i wiatr wystpi, jeli wrble i inne

mae ptaki bardziej ni zwykle niespokojnie trzepocz si, przelatuj, biegaj. Burz

take zapowiada chowanie si ptakw pod dachami.

Kiedy wrble w okresie brzydkiej pogody powtarzaj czsto wiergotanie, sygnali-

zuje to zbliajcy si koniec burzy lub silnego wiatru. Jeeli podczas soty ptaki wesoo

piewaj, zblia si adna pogoda.

adna pogoda utrzyma si, jeeli ptaki lataj w zwartych stadach, wiergocc rado-

nie. Dobr pogod zapowiadaj te ich kpiele w wodzie.

Jeeli wrble przelatuj czsto stadami z miejsca na miejsce, bdzie silny wiatr.

Zamie wystpi, gdy ptaki chowaj si w zarolach. Jeeli zblia si silny mrz albo

nieg bez wiatru, strosz mocno pira i siedz bardzo cicho, spokojnie na drzewach,

w krzewach lub w budynkach.

W zimie w cigu kilku najbliszych dni na-

dejd spore mrozy, jeeli wrble zbieraj puch,

pira i przenosz je do dziur i innych kryjwek.

Odwily mona oczekiwa, gdy ptaki zgod-

nie, wesoo, radonie wierkaj.


urawie Silne i dosy dugie, trwae mrozy zapowiada wczesny od-

lot urawi. Z kolei gdy ptaki te kluczami cign w marcu, mo-

na spodziewa si wiosennego

ocieplenia, objawiajcego si

zakwitaniem drzew.

Wysokie odloty s zapo-

wiedzi deszczowej jesieni.

wiosna, silne mrozy deszczowa jesie


Deszcz lub wiatr wystpi jesz-cze tego samego dnia, jeeli ziby

zaczynaj piewa bardzo wczenie, jeszcze przed wschodem soca. Deszcz zwiastuje te piew cichy i monotonny.

Burza nadejdzie, gdy niespokojnie i cigle, bez duszych przerw, przelatuj z miejsca na miejsce.

Przed deszczem ciepym i agodnym ziba piewa bardzo przyjemnie, m lodyjnie. Gdy zblia si natomiast zimno, ptak nieznonie wiergocze.

deszcz, wiatr burza, zimno

Zimorodki Bliski koniec trwajce-

go wiatru, gdy on jeszcze

cigle wieje, zapowiada od-

lot zimorodka z brzegw

na przestronne wody. koniec wiatru

Gdy w lutym ziba wraz z wiewirk s czsto wi-

doczne w lesie lub parku, oznacza to, e ju zblia si wiosna.

Niepomylnym wszake znakiem jest, gdy ziba piewa wrd

marcowej zieleni, zapowiada to czsto nawrt chodw.

wiosna

Gdy klucze urawi nie zbaczaj, tylko sznurem spokojnie t lec, zapowiada si dobry rok, gdy za zbaczaj w locie i la-mentuj, spodziewa si mona nieurodzaju, klsk i gradu.

Kiedy urawie cign przy pogodnym dniu, go-

no krzyczc, jest to znak, e bdzie deszcz lub wiatr.

urawie lecce wysoko zwiastuj dobr pogod.

dobTy rok,

' obserwacje wasne. tfotfltfo:


- PRZEPOWIEDNIE POGODY Z ZACHOWANIA RYB

1 Wi

Najbardziej znana prognoza pogody z zachowania ryb gosi, e ich skoki ponad lustrem

ody w dzie s zapowiedzi deszczu. Ta przepowiednia czsto si sprawdza, za tego

rodzaju zachowanie tumaczy si prbami apania owadw, m.in. komarw, fruwajacych

nisko nad rzekami, jeziorami, w okresie wikszej wilgotnoci powietrza poprzedzajcej opa-

dy, take burze. Burzy spodziewa si mona, jeeli w upalny skwarny dzie, szczeglnie

w czerwcu, ryby wyskakuj z wody. Burza uspokoi si w krtkim czasie, gdy ryby rzeczne

i morskie pywaj na powierzchni wody.

Wieczorne wyskakiwania ryb za owadami, zwaszcza przy adnej pogodzie, s zapowie-

dzi jej dalszego utrzymania si. Jak mona zauway, teoretycznie wydaje si to sprzeczne

z regu podan na wstpie. Jednak jest to pozr. Wieczorem przy adnej pogodzie w powie-

trzu te jest sporo wilgoci, bo tworzy si mga wskutek wypromieiowania ciepa. W sumie

efekt daje to podobny, ale prognoz stawia si jednak inn.

PROGNOZY POGODY Z ZACHOWANIA POSZCZEGLNYCH GATUNKW

Pi skrze Badacze dowiedli, e ryba ta jest wyjtkowo wrali'

na zmiany cinienia atmosferycznego, te za z kolei p przedzaj odmiany pogody, m.in. spadek bywa zapowii dzi deszczu, sloty. Piskorz potrafi wyczu zmian dob wczeniej.


desze z, wiatr, b u r z a j ^ H Deszczu lub wiatru mona si spodziewa,

gdy piskorz okazuje niepokj.

Sot sygnalizuje take wypywanie ryb na po-

wierzchni wody.

Burza niechybnie nastpi, gdy ryby s bardzo niespokojne, opuszczaj botniste

Ino rzek, staww (gdzie zazwyczaj chtnie eruj i przebywaj) i opywaj nerwowo

-od powierzchni wody, na dodatek wytykajc czsto gow by chwyci powietrze.

Kst rgi nienej zimy mona si spodzie-

wa, gdy pstrgi wczeniej

n i zwykle skadaj ikr. n i e n a z j n i a

F iliy akwariowe Przed deszczem, nadchodzc sot rybki akwa-

riowe pywaj najczciej pod powierzchni wody.

Z kolei gdy grzebi w piasku na dnie akwarium, cht-

nie okupuj dolne partie wody, spodzie-

wa si mona

adnej pogody. deszcz, adna pogoda

SUW;*)

Przed burz sum, samotnik trzyma

jcy si z reguy dna akwenw,

czsto wypywa w gr ku po-

wierzchni wody.

Szczupaki Ochodzenia, wiatru, niepogody naley oczekiwa

w cigu doby, jeeli wiosna przed tarem szczupak do-

I brze chwyta na yw przynt, a potem na-

I gle przestaje bra". Wiosn ryba take | nie eruje, gdy zbli- o c h 0dzenie, wiatr

aj si opady niegu. niepogoda^

Przepowiednie pogody z zachowania rodin uprawianych w ogrodach, na polach i rv domach I str. IO9

agodna lub ostra z i m a ^ f l ^ M U U Z 1 C S t r a ' d ' U 8 o t r w a , a 1 wczesna, j e J I m W ^ ' * ' * 11 wtroba szczupaka od tyu, od strony p c h e r z y ! i

ciowego, jest szeroka, a przedni koniec ma s p i c sty. Gdy po rozebraniu ryby i wyjciu wtroby wygld jej jest odwrotny, zima b j J pna, krtkotrwaa i niezbyt mrona.

liz jest ma rybk akwariow, na wolnoci yje w wM

dach azjatyckich. Od wiekw wykorzystywany by jal*

ywy barometr przez mieszkacw wsi, niektrych r e j

nw Chin. Naukowcy potwierdzili w trakcie skrupu*

nych obserwacji, e przewidywania rybki s znacznie baj.

dziej dokadne ni najlepszych biur meteorologicznych

bowiem myli si on tylko 3 - 5 razy na 100 przypadkw.

Innymi sowy trafno wynosia od 95 do 97%.

Pikna pogoda si utrzyma, jeeli liz ley na dnie akwarium tak nieruchomo jak martwy eksponat w muzeum zoologicznym.

Soty, zachmurzenia, deszczu moemy oczekiwa, jeeli ryba wyginajc swe cia-o, sunie wzdu cian akwarium. Kiedy liz staje si wyjtkowo niespokojny, mio-ta si w gr

przybylak zbigniew - jak samemu przepowiadać pogodę. poradnik (2015)

Documents