بديع166- 1388پائيز

www.rafe-shobahat.ning.comworld.bahai@yahoo.com

ويرايشدوم

مقدمه اين جزوه به کمک تعدادي از جوانان بهائي جم��ع آوري و ت��أليف ش�ده اس�ت ک��ه در آن ب��ه تعدادي از شبهات که در ذهن يرخي از هم ميهنان مسلمانمان وجود دارد، پاسخ داده شده است. اکثر پاسخ ها از مقاالت و وبالگهاي مختلف اقتباس شده و پس از وي��رايش، در اين

جزوه قرار گرفته اند.

در ويرايش دوم اين جزوه، بسياري از اغالط امالئي و معن��ايي، ب��ا اس��تفاده نظ��رات ش��ما عزيزان برطرف شده است. توجه کنيد که برخي سؤاالت موجود در ج��زوه اول ب��ا ب��رخي سؤاالت ديگر ادقام شده است و تعدادي پرسش ديگر نيز به اين وي�رايش اض�افه گردي�ده

است.

در اين وي��رايش، قس��متي ب��ه ن��ام "اعالم" اض��افه گردي��ده ک��ه در آن ب��ه مع��رفي مختص��ر طلعات مقدسه بهائي پرداخته ش�ده اس�ت. همچ��نين الق�اب ب��ه ک�ار رفت��ه ايش��ان در متن

جزوه، در اين قسمت ذکر شده است.

-www.rafeاينترن����تي ش����ما مي تواني����د جدي����دترين نس����خه اين ج����زوه را از س����ايت shobahat.ning.comدر هر زمان دريافت نمائيد. در اين وب سايت قسمتي براي نظرخواهي

از خوانندگان عزيز و همچنين قسمتي براي مطرح کردن شبهات و سؤاالت ديگري ک��ه ب��هذهن شما و يا دوستانتان مي رسد، طراحي شده است.

خواهشمنديم، در صورتي که احس��اس مي کني��د پاس��خ ه��ا ب��راي ب��رخي س��ؤاالت مناس��ب نيستند و با پاس�خ به�تري ب�ه نظ��ر ش�ما مي رس�د، نظ��رات خ��ود را از طري�ق وب س�ايت

ارس��ال نمايي��د. ص��ميمانه ازworld.bahai@yahoo.comمع��رفي ش��ده و ي��ا ب��ه آدرس ايمي��ل همکاري شما متشکريم.

شايان ذکر است که هر چند ماه يک بار، در صورتي ک�ه تع�داد س�ؤاالت جدي��د قاب�ل توج�ه باشد، نسخه جديدي تهيه شده و در وب سايت قرار مي گيرد. شما مي توانيد ب��ا عض��ويت

در اين سايت، از سؤاالت و جزوه هاي جديد از طريق ايميل با خبر شويد.

اميدواريم که با همکاري متقابل با شما عزيزان، بتوانيم جزوه اي کامل که جوابگ��وي ني��ازکنوني جامعه ايران است تهيه کنيم تا در اختيار همه عزيزان قرار گيرد.

دوستان عزيز! هنگام بازگويي اين مطالب به دوستانتان، همواره اين بيان مب��ارک حض��رت بهاءالله را به خاطر داشته باشيد که مي فرماين��د: »اي اه��ل به��اء، لس��ان ش��فقت ج��ذاب قلوب است و مائده روح و بمثابه معانيس��ت از ب��راي الف��اظ و مانن��د اف��ق اس�ت از ب��راي

اشراق آفتاب حکمت و دانائي«.

با رجاي تأييد ...

فهرست مطالب

1................................................................تهمت نداشتن پيامبر،كتاب، نماز و روزه.1

2......................................................................................تهمت كافر بودن بهائيان.2

4.....................................................................................تهمت نجس بودن بهائيان.3

5....................................................عقيده ديانت بهائي در مورد امام غايب چيست؟.4

11.......................................چرا بهائيان معتقدند که حضرت باب امام زمان هستند؟.5

اين مسئله که امام زمان هنگامي ظهور مي کند که اوضاع جامعه نابسامان و تعداد.617................................................................................مسلمانان حقيقي کم باشد

19.............................اگر امام زمان ظهور كرده، پس چرا صلح برقرار نشده است؟.7

21.......چرا حضرت اعلي ابتدا خود را باب و سپس امام زمان و پيامبر جديد ناميدند؟.8

22......................................اگر حضرت باب پيامبر است، پس چرا توبه کرده است؟.9

26.............................................چ�ر�ا� ب�ه� ف�ا�ص�ل�ه� د�و� س�ا�ل�،� د�و� پ�ي�ا�م�ب�ر� ظ�ه�و�ر� ک�ر�د�ه� ا�ن�د�؟�.10

28......................................................................چرا دوره ديانت بابي کوتاه است؟.11

29...............................................................................مفهوم قيامت در آئين بهائي.12

عقيده ديانت بهائي در مورد معاد جسماني )حشر و نشر(، عالم بعد و احکام كفن و.1338.................................................................................................................دفن

اسالم آخرين و کامل ترين دين است، پس چه نيازي بوده است تا آئين جديدي ظاهر.1441...............................................................................................................شود؟

44.............................................مفهوم خاتميت حضرت محمد و ديگر رسوالن الهي.15

56............................چرا بهائيان معتقدند که دين بهايي کامل تر از دين اسالم است؟.16

57.........................................اگر اسالم راقبول داريد، چرا احكام را تغيير مي دهيد؟.17

59..........................................................داليل حقانيت ديانت بابي و بهايي چيست؟.18

67..............................................................................معجزه ديانت بهايي چيست؟.19

75..........................................اعتراض به امي نبودن حضرت باب و حضرت بهاءالله.20

77....................................................آيا آئين بهائي ساخته سياستهاي خارجي است؟.21

86.............................................آيا خاطرات سياسي کينياز دالغورکي واقعيت دارد؟.22

87....................موضع جامعه جهاني بهائي در رابطه با نهضت صهيونيسم و فلسطين.23

92....................................................آيا بهائيان روابط خوبي با رژيم پهلوي داشتند؟.24

93.................................................................................آيا بهائيان دشمن اسالمند؟.25

94...................................................علت مخالفت دولت و مردم با بهائيان چيست؟.26

105....................آيا بهائيان نسبت به سرنوشت هموطنان غير بهائي خود بي تفاوتند؟.27

106.....................................................................اعتقادات بنيادين بهائيان چيست؟.28

107.......................................................آئين بهايي با ديانت اسالم چه تفاوتي دارد؟.29

109................................چرا در ديانت بهائي بهاي بسياري به صلح داده شده است؟.30

چرا بهائيان اولين گروهي هستند که براي انتشار آئينشان از ايران مهاجرت کرده اند؟.31110

چ�ر�ا� آ�ث�ا�ر� ب�ه�ا�ئ�ي� ب�ه� ز�ب�ا�ن� ع�ر�ب�ي� ا�س�ت�،� د�ر� ص�و�ر�ت�ي� ك�ه� پ�ي�ا�م�ب�ر� ا�ي�ر�ا�ن�ي� ا�س�ت� و� ب�ر�ا�ي�.32111..........................................................................................ا�ي�ر�ا�ن� آ�م�د�ه� ا�س�ت�؟�

114................................................نقش حضرت عبدالبهاء در ديانت بهائي چيست؟.33

117........................چرا ادامه تشريع به هيئت انتخابي بيت العدل واگذار شده است؟.34

117...............................................................آيا يهائيان متعصب و خشکه مقدسند؟.35

.چرا بهائيان معتقدند که هر کس به حضرت بهاءالله ايمان نياورد، از گمراهان است؟.36 .118

119....................................................................... در چيست؟19رمز تقدس عدد .37

124........................................................رابطه ديانت بهايي با مارکسيسم چيست؟.38

127.................رابطه دين و سياست و نظر ديانت بهائي در مورد دخالت در سياست.39

130......................................................آيا بهائيان مرد روحاني يا مرجع تقليد دارند؟.40

131......................................................................................اعتراض بر آيات الهي.41

136................................................................................ايرادات وارد به لوح احمد.42

144................................چرا حضرت باب و حضرت بهاءالله ادعاي خدائي کرده اند؟.43

152.................................................................................مسأله تبديل مس به طال.44

152...............................................................مسأله تناسخ و وحدت ارواح پيامبران.45

157...................................................................تهمت استفاده از کلمات ناشايسته.46

161..چرا حضرت بهاءالله پيروان خويش را اغنام الله )گوسفندان خدا( خوانده است؟.47

162................................................اعتراض به تشبيه ستمگران به فرزندان شيطان.48

163....................................................................................اعتراض بر احکام الهي.49

164................................................اعتراض به ريش و گيسوان بلند حضرت بهاءالله.50

165...............................................................چرا قبله شما مقبره پيامبرتان است؟.51

165......................................................................چرا بهائيان نماز جماعت ندارند؟.52

166........................................ سال يکبار چيست؟19فلسفه تجديد اسباب خانه هر .53

اين مسأله که در اسالم نيز زن با مرد مساوي است و اين تعليم در آئين بهائي تازگي.54166..............................................................................................................ندارد

167................................................................چرا ربح در ديانت بهايي حالل است؟.55

اگر به تساوي زن و مرد معتقديد، پس چرا اعضاي بيت العدل همگي مرد هستند و.56168............................................................................ارث مرد و زن برابر نيست؟

169.......................................چرا اگر کسي خانه اي را آتش زد بايد او را بسوزانيد؟.57

170..............چرا در آئين بهائي مهريه دختر دهاتي كمتر از مهريه دختر شهري است؟.58

173.....................................................................................تهمت ازدواج با محارم.59

179....................چرا در ديانت بهائي به جاي مجازات براي زنا بايد جريمه نقدي داد؟.60

184...................................................................چرا در ديانت بهائي حجاب نداريد؟.61

186.............اعتراض به حکم دون طهارت يا رفع نجاست از کل اشياء حتي آب نطفه.62

188..............اعتراض به حکم تلطيف و زدودن موي بدن و استعمال حنا در آئين بابي.63

191..................................اعتراض به حکم ناپرهيزي از مدفوع حيوانات در آئين بابي.64

192.............................................اعتراض به حکم حمايت از حيوانات در ديانت بابي.65

196........................................تهمت جايز بودن تعدد شوهر و صيغه در شريعت بيان.66

197............................................چرا حضرت باب مصرف دارو را حرام دانسته اند؟.67

201..................اعتراض به حکم محو کتب و عدم تدريس و احتکار کتب در آئين بابي.68

204............................................................. ولي امر24 امام و 24 پير، 24مسأله .69

206.........................................................................رد ادعاها و دالئل ميسن ريمى.70

215...................................................................................................................اعالم

216......................................................................................................فهرست منابع

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

تهمت نداشتن پيامبر،كتاب، نماز و روزه.1 پيامبر دين بهائي حضرت بها ء الله )حسين علي نوري( هستند که داراي ده ها جل��د کت��اب آس��ماني، ال��واح و رس��االت مختل��ف هس��تند و از آن جمل��ه مي ت��وان ب��ه کت��اب مس��تطاب

اقدس، کتاب ايقان و هفت وادي اشاره کرد.

درباره وجوب نماز و روزه و احکام مربوط به آنها، در کتاب مستطاب اقدس و در بسياري آيات ديگر، اشاره شده است که در ادامه به آن مي پردازيم. ک��ثرت آث��ار ف��راوان از کل��ک

اطهر جمال قدم، خود گوياي عظمت اين ظهور الهي است.

بياناتي در وجوب نماز

جمال مبارک در کتاب مستطاب اقدس مي فرمايند قوله تعالي: »قد فرض عليکم الصلوةکم و رب آبائکم األولين. « يعني واجب است1و الصوم من اول البلوغ امرا من لدي الله رب

ب��ر ش��ما نم��از و روزه از اول بل��وغ، اين ام��ري اس��ت از ط��رف خداون��دي ک��ه پروردگ��ارشماست و پروردگار پدران گذشته شماست.

حضرت بهاءالله سه نماز را براي اهل بهاء معين فرموده اند: نماز کبير که در هر بيست و چهار ساعت يکبار )هنگامي که انسان در ح��الت تض��رع وخص��وع و خش��وع اس��ت( ادا مي شود؛ نماز وسطي که در روز سه بار، صبح، ظهر، و شام تالوت مي شود و نماز صغير که روزي يک مرتبه در هنگام ظهر ادا مي شود. تالوت يکي از نماز هاي يوميه در ه��ر روز ب��ر

هر فرد بالغ واجب است.

حضرت عبدالبهاء جل ثنائه در لوح مبارکي که با اين جمله شروع مي شود "اي بنده جمال قدم زبان بشکرانه اسم اعظم بگشا" مي فرمايند قوله األحلي: »ص��لوة اس اس��اس ام��ر الهي است و سبب روح و حيات قلوب رحماني اگ��ر جمي��ع اح��زان احاط��ه نماي��د چ��ون ب��ه مناجات در صلوة مشغول گرديم کل غموم زائل و روح و ريحان حاصل گردد حالتي دست��ه و خض��وع و خش��وع در نم��از بين دهد که وصف نتوانم و تعبير ندانم و چ��ون در کم��ال تنب يدي الله قيام نم��ائيم و مناج��ات ص��لوة را ب��ه کم��ال رقت تالوت نم��ائيم حالوتي در م��ذاق��ذين يج��رون حاصل گردد که جميع وجود حيات ابديه حاصل کنند و البهآء علي اهل البهآء ال

«.2احکام الله و يعبدون ربهم بالغدو و اآلصال. ع ع

��ه اي همچنين در لوح ميان دو آب ميرزا حسين برادر حض��رت ش��هيد، مي فرماين��د:«هوالل ثابت بر پيمان.... صلوة و صيام از اعظم فرائض اين دور مقدس است اگ��ر نفس��ي تأوي��ل��ه حاص��ل نمايد و تهاون کند البته از چنين نف��وس اح��تراز الزم و اال فت��ور عظيم در دين الل گردد. بايد حصن حصين امرالله را از سهام بغض و کين چنين اشخاص محافظه نم��ود و اال بکلي اساس دين الهي منهدم گردد. البته صد البته که اگ��ر رائح��ه آن کلم��ه ک��ه از ذک��رش خجلت ميکشم و بخدا پن��اه مي ب��رم از کس��ي استش��مام نمائي��د بکلي احترازکني��د. جم��ال مبارک از چنين شخص بيزار و حضرت اعلي در کنار و عب��دالبهاء را ع��دو خونخ��وار اس��ت.

«.3جميع احبا را با خبر کنيد تا در حذر باشند و عليک التحية و الثناء. ع ع

و به يکي از جريده نگاران مي فرمايند: »اي يار روحاني مناج��ات و ص��لوة ف��رض و واجب است و از انسان هيچ عذري مقبول نه مگر آنکه مختل العقل يا دچار موانعي ف��وق الع��اده

« و ن��يز در ل��وح ابن اص��دق مي فرماين��د قول��ه تع��الي: »اعظم ام��ور اج��راء احک��ام4باشد عبادتيه الهيه از قبيل صلوة و صوم باتم قوي داللت فرمائيد... قلب انسان ج��ز ب��ه عب��ادت

1

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

رحمن مطمئن نگردد و روح انسان جز به ذکر يزدان مستبشر نشود. قوت عب��ادت بمنزل��ه جناح است روح انساني را از حضيض ادني بملکوت ابهي عروج دهد و کينون��ات بش��ريه را

«.5صفا و لطافت بخشد و مقصود جز به اين وسيله حاصل نشود

بياناتي در وجوب روزه

جمال قدم جل سلطانه در کتاب اقدس مي فرمايند قوله تعالي: »يا قلم األعلي قل يا مأل األنشاء قد کتبنا عليکم الصيام اياما معدودات و جعلنا النيروز عيدا لکم بع��د اکماله��ا ک��ذلک

« يعني اي مظهر امر6اضائت شمس البيان من افق الکتاب من لدن مالک المبدأ و المآب. الهي، بگو اي اهل عالم، واجب کرديم بر شما روزه گرفتن را در چن��د روز معين و مح��دود�ام ص��يام، اين ط�ور قرار داديم عيد نوروز را براي ش�ما عي��د ص�يام بع��د از تم�ام ش�دن اي درخشيد آفتاب بيان الهي از آسمان کتاب از طرف خداوند که صاحب اول و آخر است. در��ام ص��يام لوحي از قلم قدم نازل قوله تبارک و تعالي: »يا محمد علي��ک به��ائي و عن��ايتي اي��د فرماي��د بآنچ��ه در کت��اب از است و از قبل بشهر الله موسوم از حق ميطلبيم کل را مؤي

« و در لوح مبارکي که مطلعش باين بيان الهي آغاز شده "ي��ا احم��د7قلم اعلي نازل شده.��ه في اسمع النداء من شطر الکبرياء" مي فرمايند قوله تعالي: »حکم ص��وم ق��د انزل��ه الل

ل من لدن عليم حکيم.« کتابه األقدس ال ريب فيه انه نز

طبق اين بيان، مدت روزه در آئين بهائي ن��وزده روز اس��ت ک��ه از ن��وزده روز قب��ل از عي��د نوروز تا روز عيد نوروز، به ايام روزه اختصاص داده شده و در اين ايام از طلوع آفت��اب ت��ا غروب آن، بايد از خوردن و آشاميدن خودداري کرد تا اين نشانه اي باشد ب��راي جلوگ��يري از هواي نفس. هدف از نماز و روزه اين است ك��ه انس��ان ب��ر ب��دي ه��ا غلب��ه كن��د و بتوان��د گفتار و رفتار و فكري روشن و صلح جو داشته باشد تا بتواند با ساير انسان ها با محبت و

دوستي زندگي نمايد.

تهمت كافر بودن بهائيان.2 کافر در لغت به معني بي دين، بي خدا و ضد مومن است. به بيان فقها، كافر يعني كس��ي كه منكر خدا باشد و يا براي خداوند متعال شريك قائل باشد و يا اينك��ه پيغم��بري حض��رت خاتم االنبياء محمد بن عبدالله )ص( را قبول نداش��ته باش��د. همچ��نين ب��ه كس��ي ك��افر مي گويند كه ضروري دين، يعني چيزي را مثل نماز و روزه كه همه مسلمانان جزء دين اسالم

8مي دانند، منكر شود.

اما بهائيان به خداوند يکتا )بدون شريک( ايمان دارند و خدايي جز او را نمي پرس��تند و اين موضوع در اکثر آثار بهايي ذکر شده است. به عنوان مثال، در نماز وسطي و يکي از نم��از

و فردانيت��ک و بأن��کهاي سه گانه ديانت بهايي، آيه زير را مي خ�وانيم: »اش�هد بوح�دانيتک انت الله ال اله اال انت« يعني شهادت مي دهم به وحدانيت و فردانيت ت��و و ب��ه اين ک��ه ت��و

خدايي هستي که خدايي جز تو نيست.

اما در مورد بي دين بودن، بايد گفت که ديانت بهايي ي��ک دين ک��امال مس��تقل اس��ت ک��ه از طرف خداي يگانه براي بشر فرستاده شده است. بهائيان تمام پيامبران قب��ل را )حض��رت آدم، ابراهيم، نوح، موسي، عيسي، محمد و ساير پيامبران( را قبول دارن��د و آنه��ا را چ��ون پيامبرخودشان، حضرت بهاء الله، دوس��ت دارن��د. اگ��ر ي��ك به��ائي پي��امبران ديگ��ر را قب��ول نداشته باشد و پيروان آنها را دوست نداشته باشد، بهائي حقيقي نيست. بهائي��ان پي��امبران

2

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

الهي را مانند حلقه هاي زنجيري مي دانند که سر آغازشان پروردگار يکتا است ودر نتيج��ه انکار حتي يکي از رسوالن الهي به منزله انکار همه آنان است، زيرا به مع��ني پ��اره ش��دن اين زنجير و جدا ش�دن از ريس�مان محکم الهي اس�ت. اق��رار ب��ه حق�انيت پي�امبران قب�ل، شرح کتب و آثارش��ان و مع��اني ب��اطني اس��تعارات و تش��بيهات موج��وده در کتب آس��ماني

مختلف، در بسياري از آثار ديانت بهايي از جمله در کتاب مستطاب ايقان آمده است.

در مورد قبول داشتن پيغمبري حضرت محمد، بايد گفت ما بهائيان نه تنه��ا حض��رت محم��د را قبول داشته، بلكه اورا بعنوان خاتم )به معناي نگين( پي��امبران مي شناس��يم و همچ��نين به حق��انيت ائم��ه اطه��ار ايم��ان داريم. حض��رت بهاالل��ه در حم��د و ثن��اي حض��رت محم��د ولوة خاتميت ايشان و سالم بر امامان مذهب شيعه چنين فرموده اند: »ج��وده العظيم الص�� و السالم علي س�يد الع�الم و م�ربي االمم ال�ذي ب�ه انتهت الرس�الة و النب�وة و علي آل�ه و

«.9اصحابه دائما ابدا سرمدا

حضرت عبدالبها نيز در مقام دفاع از شأن حضرت رسول چنين فرموده اند: »اما حض��رت محمد، اهل اروپا و امريکا بعضي روايات از حضرت رسول شنيده اند و صدق انگاشته اند و حال آنکه راوي يا جاهل بوده و يا مبغض و اکثر راويها قسيسها بوده ان��د و همچ��نين بعض��ي از جهله اسالم روايتهاي بي اصل از حضرت محمد نقل کردند و بخيال خود م��دح دانس��تند. مثال بعضي از مسلمانان جاهل کثرت زوجات را م��دار مم��دوحيت دانس��ته و ک��رامت ق��رار داده زيرا اين نفوس جاهله تکثر زوجات را از قبيل معجزات شمرده اند و اس��تناد م��ورخين اروپا اکثرش بر اقوال اين نفوس جاهله است. مثال شخص جاهلي در ن��زد قسيس��ي گفت��ه که دليل بزرگواري شدت شجاعت و خونريزيست و يک شخص از اصحاب حض��رت محم��ديس گم��ان نم��ود ک��ه في در يک روز صد نفر را در ميدان حرب سر از تن جدا کرد آن قس�� الحقيقه برهان دين محمد قتل است. و ح��ال آنک��ه اين ص��رف اوه��ام اس��ت بلک��ه غ��زوات حضرت محمد جميع حرکت دفاعي بوده و برهان واضح آنکه سيزده سال در مکه چه خ��ود و چه احبايش نهايت اذيت را کشيدند و در اين مدت هدف تير جف��ا بودن��د بعض��ي اص��حاب کشته گشتند و اموال به يغما رفت و سائرين ترک وطن مألوف نمودن��د و ب��ه دي��ار غ��ربت فرار کردند و خود حضرت را بعد از نهايت اذيت مصمم به قتل شدند له��ذا نص��ف ش��ب از مکه بيرون رفتند و بمدينه هجرت فرمودند. با وجود اين اعدا ترک جفا نکردند بلکه تع��اقب

«.10تا حبشه و مدينه نمودند...

همچنين حضرت ولي امرالله درب�اب ه�دايت خل�ق ب�ه س�وي خ�الق مي فرماين��د: »... اين است که حضرت مسيح و حضرت محمد و حضرت بهاءالل��ه کش��ف نق��اب نمودن��د و ن��داي الهي را در قالب عنصري مجسم فرمودند تا كل بتقرب الهي فائز گرديم و ب��ه آذان ت��رابي

«.11آن ندا را اجابت نمائيم و پي بحقيقتش بريم...

اما کافر معاني ديگري نيز دارد. در بياني ديگر، کافر به کس��ي گفت��ه مي ش��ود ک��ه ح��ق را��ون باطل و باطل را حق جلوه دهد. ک��افران در ق��رآن چ��نين توص��يف ش��ده ان��د: »أم يقول��ه ه الباطل ويحق الح��ق بكلمات ه يختم على قلبك ويمح الل ه كذبا فإن يشأ الل افترى على الل

ه عليم بذات الصدور « يع��ني آي��ا مىگوين��د ب��ر خ��دا دروغى بس��ته اس��ت، پس اگ��ر خ��دا12إن بخواهد بر دلت مهر مى نهد و خدا باطل را مح��و و حقيقت را ب��ا كلم��ات خ��ويش پ��ا برج��ا مىكند اوست كه به راز دلها داناست. پس طبق اين آيه باطل محو شدني است، اما ديانت

سال با قدرتي روز افزون به جلو پيش مي رود و ن��ه تنه��ا از ق��درت آن160بهايي پس از کاسته نشده، بلکه حقانيتش روز به روز جلوه گر تر مي شود. از آنجا که انتشار امر باطل در ميان مردمان، خالف عدل خداوند اس��ت، در ح��الي ک��ه ام��ر به��ائي روز ب��ه روز بيش��تر گسترش مي يابد، مي توان نتيجه گرفت ک��ه دين به��ايي برح��ق اس��ت و ب��ه عکس نوش��ته

3

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

هاي رديه نويسان امروز عليه اين آئين ناحق مي باشد، چرا که سخنانشان به راح��تي و درمدتي اندک محو شده و باطل بودنشان مشخص مي شود.

در تصديق اين مطلب، در قرآن کريم بيان شده که »اگر او )محمد( ب��ه دروغ س��خناني ب��ر ما مي بست حتما او را به دست راست خود مي گرفتيم سپس رگ گ��ردنش را قط��ع مي ک��رديم وش��ما هيچ ي��ک ب��ر دف��اع از او ق��ادر نبودي��د و اين ق��رآن پن��دي ب��راي پرهيزگ��اران

». طبق اين آيه، خداوند به کسي که به دروغ مطالبي علي��ه او بگوي��د فرص��ت نمي13است دهد و از بروز حرفهاي باطل جلوگيري مي کند. اما گس��ترش و ق��درت آئين به��ايي، باط�ل نبودن آن را ثابت مي کند. حضرت بهاءالله در يکي از مناجات هاي خ��ود بي ت��اثير ب��ودن و

محو شدن سخنان کافران را اين گونه بيان مي فرمايند:

گر جمله کائنات ک��افرگردن����������������������د

ب�����ر دامن کبري�����اشننش���������يند گ���������رد

تهمت نجس بودن بهائيان.3 مورد اعالم ك��رده ان��د. از15 و برخي دوازده14قريب به اتفاق فقها، تعداد نجاسات را يازده

اس��ت. ك��افر16جمله آنها كه همه باالتفاق آن را ذكر كرده اند، اين است که نجاست ك��افر يعني كسي كه منكر خ��دا باش��د و ي��ا ب��راي خداون��د متع��ال ش�ريك قائ��ل باش�د و ي��ا اينك��ه پيغمبري حضرت خاتم االنبياء محمد بن عبدالله )ص( را قبول نداشته باشد. همچنين ك��افر ب��ه كس��ي گفت��ه مي ش��ود ك��ه ض��روري دين، يع��ني چ��يزي را مث��ل نم��از و روزه ك��ه هم��ه

مسلمانان جزء دين اسالم مي دانند، منكر شود.

ركون نجس م��ا المش�� « يع��ني مش��ركان17فقها در رابطه با اين موضوع، به آيه ش��ريفه »إن نجسند و روايات متعدد ديگري از جمل��ه اين روايت ك��ه از ام��ام ص��ادق نق��ل ش��ده اس��ت:

« اس��تناد مي كنن��د. از18»من نص��ب دين��ا غ��ير دين الموم��نين)دين اس��الم( فه��و مش��رك فروعاتي كه براي اين مسئله ذكر كرده اند، اين است كه تمام بدن كافر، حتي مو و ن��اخن

الزم به ذکر است که کلمه نجس در قرآن تنها ي��ک ب��ار و در19و رطوبتهاي او نجس است.همان آيه فوق ذکر شده است.

با توجه به پاسخ سؤال "تهمت در مورد کافر بودن بهائيان"، در مي يابيم که بهائي��ان ک��افر نيستند، زيرا هيچ يک از موارد ذکر شده در مورد آنها صدق نمي کند. آيا تسبيح خداوند يکتا و تمجيد از حضرت محمد در آثار بهائي نش��انه ش��رك و ي��ا تكف��ير اس��ت؟ بهائي��ان ن��ه تنه��ا حضرت محمد، بلكه تمام پيغم�بران قب�ل را ن�يز قب�ول داش�ته و ب�ه هم�ه آنه�ا اح�ترام مي گذارند. اما صرف قبول داشتن و احترام گذاشتن دليل بر پيروي از آنها نمي باشد، زيرا به عقيده بهائيان و البته اشارات و تعبيراتي كه در قرآن هم موجود است، دوره ديانت اس��الم به پايان رسيده و ما اكنون پيرو پيامبر ديگري هس��تيم، ام��ا در عين ح��ال پي��امبران پيش��ين

کامال احترام مي گذاريم.

اما اگر منظور از قبول داشتن محمد )ص(، مسلمان بودن باشد، با اين حساب تمامي نوع بشر به غير از مسلمين نجس هستند! آيا اين تعب�ير درس�ت اس�ت؟ در م�ورد مع�ني ديگ�ر کافر نيز بايد گفت بهائيان خود داراي نماز و روزه مخصوص به شريعت خود ب��وده و البت��ه

4

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

به واجبات ديگر اديان هم به ديده احترام مي نگرند. بنابراين چ��ون بهائي��ان ک��افر نيس��تند،پس نجس هم نيستند.

اما دليل اينکه اديان گذشته برخي مردمان را نجس خوان��ده ان��د، مي توان��د اين باش��د ک��ه چون در دوره هاي پيش�ين، در زم��ان حض��رت موس�ي و عيس��ي و محم��د، م��ردم ده��ات و شهرها و كشورها از هم دور بودند و با افكار وعقايد يكديگركمترآش�نا بودن��د و هميش�ه ب��ه فكرجنگ با هم بودند و به هم ظلم مي كردند، دين هاي قبلي براي حفظ اتحاد پيروان خود و جلوگيري از حيله و فريب دشمنان، به خصوص مشركين و دشمناني ك��ه خ��داي يگان��ه را نمي شناختند، آنها را نجس شمردند. منظور از نجس بودن اين نبود ك��ه بعض��ي از آدم ه��ا تميز و پاكيزه و بهداشتي نبودند، بلكه منظور اين بودك��ه فك��ر وگفت��ار و اعمالش��ان خ��وب نبود و مؤمنين را گمراه مي ساختند. اما با ظهورحضرت به��اء الل��ه، دني��ا پيش��رفت ك��رد و مردم كشورهاي مختلف توانستند با هم ارتباط بيشتري پيدا كنند. بنابراين ايشان فرمودن��د ديگر زمان جنگ و اختالف گذشته و همه انسان ها بايد با هم مهربان و در صلح باشند و به اهل بهاء فرمودند که عقيده هر انساني محترم است و هر كس��ي خ��ودش مي توان��د فك��ر كند و فريب دشمنان خدا را نخورد. براي تحقق اين آرمان ها، الزم بود ديگركس��ي، كس��ي را نجس نداند تا همه بتوانند با هم معاشرت ودوستي كنند. بدين سبب حضرت بهاءالل��ه از

طرف خداوند، حكم اديان قبلي را نسخ کرده و فرمودند ديگر کسي نجس نيست.

20؟ عقيده ديانت بهائي در مورد امام غايب چيست.4

عزوج��ل امتحن به��اانم��ا هي محن��ة من الل��ه امام موس��ي ک��اظم علي��ه الس��الم فرم��ود: » يک آزمايش است از جانب خداي تع��الي ک��ه خلقش رايعني به راستي امر غيبت « 21خلقه

بوسيله آن بيازمايد.

افزايش گرايش به مسأله غيبت

طي سالهاي اخير، بار ديگر مس��ئله غيبت در ش��يعه دوازده ام��امي، مح��ل توج��ه ن��اظراني قرار گرفته که وقايع سياسي و اجتماعي ايران را دنبال ميکنن��د. علت اين اف��زايش توج��ه، گرايش روزافزوني است که در ميان گروههاي مختلف ايرانيان نسبت به اين باور که امام دوازدهم بزودي ظهور خواهد کرد، به چشم ميخورد. اين باور در استقبال پرش��ور ايراني��ان از مسجد جمکران با وجود سرزنش روحانيون شيعه، اف��زايش روز اف��زون تع��داد م��دعيان ارتباط با امام، باال رفتن شمار خودرو هايي که عباراتي چون "اللهم عجل لوليک ف��رج" ي��ا "شايد اين جمعه بيايد شايد" را بر پشت شيشه ه��اي خ��ود نص��ب نم��وده ان��د، تجلي يافت��ه است و حتي به دلبستگي بخشي از حاکميت جمهوري اسالمي نيز بدل گردي��ده اس��ت. بي ترديد يک دليل اين تشديد عالقه، تبليغاتي اس��ت ک��ه پس از انقالب اس��المي ت��اکنون ب��راي گسترش آنچه "فرهنگ مهدويت" نام گرفته به عمل آمده است. اما احتماال بايد دلي��ل دوم را در اين واقعيت جست که از نظر تعداد فزاينده اي از مردم ايران، انقالب اسالمي سال

دهه هنوز در خلق آن رؤياي زيباي شيعي ک��ه وع�ده داده ب��ود ناک��ام مان�ده۳ پس از ۱۳۵۷ است. چنين ناکامي ميتواند کساني را که به انقالب اسالمي بعنوان انقالب راستين "نايب" و عاشقان امام زمان مينگرند، ب��ه اين فک��ر بيان��دازد ک��ه ش�ايد اکن��ون ديگ��ر زم��ان ظه��ور

شخص قائم فرا رسيده باشد.

5

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

به هر حال، شرايط موج�ود، ي�ک ب�ار ديگ�ر تحلي�ل گ�ران مس�ائل اي�ران را ب�ا اين واقعيت مواجه ساخته که هويت ايراني- شيعي با مسئله مهدويت پيون��دي گسس��ت ناپ��ذير خ��ورده است. طبيعتا اين پيوند، عواقبي را براي ايرانيان در پي داشته اس�ت. م��اهيت اين ع�واقب نه فقط در چيستي خود واقعه غيبت، بلک��ه در ن��وع برداش��تي ک��ه ايراني��ان از اين بخش از هويت خويش دارند نيز نهفته است. در واقع، با نگاه به تاريخ دو قرن اخير ايران مي توان از رقابت جريانات مختلف طي همين دو قرن براي ارائ��ه تفس��ير متف��اوت پ��يرامون غيبت سخن گفت. نگاهي گذرا به اين جريانات ميتوان��د بي��انگر پ��اره اي از فرص��تها و چالش��هايي باشد که اين بخش از ه��ويت اي��راني طي دويس��ت س��ال اخ��ير ب��راي او ب��ه ارمغ��ان آورده

است.

علل تاريخي طرح ادعاي غيبت

شايد هيچگاه نتوان پاسخي قاطع براي اين پرسش پيدا کرد که چه عواملي موجبات طرح ادعاي غيبت امام دوازدهم توسط گروهي از اطرافيان امام حسن عسکري پس از وف��ات

هجري قمري را فراهم آورد. آنچه که مسلم اين اس�ت ک�ه در آن۲۶۰آن حضرت در سال زمان شيعيان بر ضرورت حض��ور ام��امي معص�وم از نوادگ�ان علي ابن ابيط��الب در مق�ام رهبر کاريزماتيک جامعه خ��ويش تاکي��د مي ورزيدن��د. از س�وي ديگ�ر، ب��ه نظ�ر ميرس�د ک�ه عموم وکالي امام يازدهم از انتقال امامت به جعفر، برادر امام حسن عسکري، استيحاش داشتند. در چنين شرايطي، طرح فرضيه غيبت از سوي وکالي امام يازدهم موجبات حف��ظ جامعه شيعيان را، عليرغم فقدان ظاهري ام��امي ک��ه اين جامع��ه بتوان��د دل ب��ه ره��بري او بسپارد، فراهم آورد. بعالوه، اين طرح، امام غايب را از تهديدات بالقوه اي که هم��واره در کمين دستگاه امامت بود محفوظ نگاه داشت تا بواسطه ت��داوم حض��ور پنه��ان وي امک��ان بقاي جامعه شيعي فارق از تهديدات بالقوه دستگاه خالفت در گذر ايام فراهم آيد. اگر چه حصول اجماع بر سر وج��ود ام��ام غ�ايب در جامع�ه ش��يعيان ب��دوا چن��دان س�اده نب��ود، ام�ا باالخره اين اجماع، حداقل در ميان گروههايي از پيروان ائمه ش��يعه حاص��ل ش��د و ب��ه اين ترتيب باور به غيبت به يکي از مهمترين ضرورتهاي جهانبيني ش��يعه "دوازده ام��امي" ب��دل

شد.

مسئله اين جا بود که شيعيان بر نقش امام در هدايت جامع��ه دي��ني تاکي��د داش��تند، ام��ا ب��ا غيبت امام، اکنون عمال از اين هدايت بي بهره مانده بودند. اين بدان معني بود ک��ه اکم��ال راه امامان موکول به ظهور امام غايب است. به اين ترتيب، تشيع وارد دوران انتظار شد، دوراني که شايد مهم��ترين وي��ژگي آن تالش اين جامع��ه اقليت ب��راي حف��ظ بق��اي خ��ود در طول قرون و به اميد قيام قائم بود. اين تالش بخصوص در ابتدا ک��ه ش��يعيان م��ورد آزار و

سرکوب دائم بودند، تالشي معنادار بود.

با افزايش تدريجي اقتدار شيعيان کم کم اين پرسش که چگونه جامعه اي ديني که با تاکيد بر نقش محوري امام معصوم استوار گرديده ميتواند ب��ا وج��ود غيبت او بس��وي آين��ده گ��ام بردارد، به پرسشي جدي بدل شد. اين پرسش طي دو قرن اخير نيز همچن��ان ب��ا ش��يعيان ايران همراه بوده است و بطور خاص سه پاسخ را برانگيخت��ه، ک��ه ح��داقل دو م��ورد آن را ميتوان تداوم پاسخهايي دانست که از هزار سال پيشتر براي اين پرسش فراهم آمده بود.

اين پاسخ ها در ادامه مورد بررسي قرار مي گيرند.

شيعه اخباري و تاکيد بر ضرورت اجتناب عالم شيعي از قدرت

نامي��د. در واق��عقس��مت قب��ل شايد شيعه اخباري را بتوان ق��ديمي ت��رين پاس�خ ب�ه س�وال انديشه اخباري را مي ت��وان ت��داوم نخس��تين نگ��رش ح��اکم ب��ر تفک��ر ش��يعي پس از غيبت

6

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

دانست، نگرشي که وکال و سفراي امام را واداش��ت ت��ا ب��ا آغ��از غيبت ک��بري ک��ل دس��تگاه وکالت را منحل اعالم نمايند و فقهاي امامي��ه را ق��انع س�اخت ک�ه قض�اي ش�رعي، اج�راي حدود و مجازاتهاي شرعي، برگزاري نماز جماعت، و جهاد ته��اجمي در دوران غيبت ممتن��ع است. اخباريون، مطابق آموزه هاي شيعي در دوران پيش از غيبت، اصرار داش��تند ک��ه در غياب امام نميتوان صرفا با مراجعه به عقل به حقايق آموزه هاي قرآن و احاديث پي ب��رد. از منظ��ر بحث حاض��ر، اين اص��رار دو نتيج��ه مهم ب��دنبال داش��ت. اوال، امتن��اع از پ��ذيرش حجيت عقل اخباريون را از مواجهه با چالشهايي که عقالنيت ميتوانس��ت در براب��ر انديش��ه غيبت قرار دهد در امان نگاه ميداشت. ثانيا، تاکيد ايشان بر نقش انحصاري ام�ام معص�وم موجب اکراه آنها از پذيرش مس��ئوليتهاي تقني��ني، قض��ايي، ي��ا اداري در جامع��ه ميش��د. در واقع، ايشان پذيراي ن��وعي ج��دايي دين از حک��ومت در زم��ان غيبت ام��ام بودن��د. اگ��ر چ��ه رويکرد اخباري در طي قرون بتدريج تضعيف گرديد، اما با آغاز دوران افول صفويه، حمل��ه افاغنه، و باال گ��رفتن نگرانيه��ا درب��اره خط��رات مش��ارکت علم��اي ش��يعي در مس��ئوليتهاي حکومتي، فضايي مناسب براي باليدن دوباره آن فراهم آمد. در نهايت اما، در اوايل دوران قاجار علماي اخباري در برابر رقباي خود به حاشيه هاي جهان شيعه رانده شدند و آنچه به انديشه اصولي معروف بود، عمال سيطره خود را تقريبا بر تمامي حوزه هاي عم��ده تفک��ر شيعي گسترش داد. با اين وجود، هنوز عالئق اخباري يا عناصري از آن در مي��ان بعض��ي از علما يا جريانات شيعي معاصر باقي مانده است. در اي��ران ن��يز انجمن حجتي��ه ک��ه از ده��ه

تا پيش از انقالب بطور خاص براي مبارزه با بهائيان فعاليت مينمود، از آن جنب��ه ک��ه۱۳۳۰ بر ضرورت اجتناب از فعاليت سياسي تاکيد ميورزيد، حامل عناصري از تفکر اخباري ب��ود. به نظر ميرسد که رويکرد اخباري با اين مشکل مواجه است که از يک سو بر نقش رهايي بخش اماميه در جامعه انساني تاکيد ميورزد و از سوي ديگر اين رهايي را موکدا به ظه��ور امام غائب موکول ميکند. در زمانهايي که شيعيان، يا بطور خاص ره��بران آنه��ا، خ��ود را در موقعيتي مييابند که امکان ايفاي نقش سياسي براي آنها فراهم است، دفاع از اين موض��ع

مشکل ميگردد.

شيعه اصولي و ظهور عالم شيعي در مقام جانشين امام

شيعه اصولي نيز پاسخ ديگري به سوال قسمت قبل اس��ت. ظ��اهرا آنچ��ه ک��ه ب��دوا ش��کل گيري انديشه اصولي را رقم زد درک اين ضرورت بود که حتي در زمان غيبت ن��يز جامع��ه شيعي نيازمند تدبير امور خود بود. اين ض��رورت در مي��ان گ��روهي از انديش��مندان ش��يعي مقدمه پذيرش حجيت اجماع و عقل را در کنار قرآن و حديث فراهم آورد. ب��ر اين اس��اس جامعه ش�يعي، و بط��ور خ�اص ره�بران دي�ني آن ق�ادر بودن��د ح�تي در دوران غيبت ن��يز ب��ا مراجعه به اجماع و عقل براي درک حقايق ديني و تدبير امور جامعه شيعيان پردازن��د. اين ديدگاه به انديشه اصولي شهرت يافت. با ظهور صفويه، علماي شيعي ک��ه پيش��تر عموم��ا در مقام تنظيم کنندگان ام��ور داخلي جامع��ه اي دي��ني ايف��اي نقش ک��رده بودن��د، در نقش ارکان مشروعيت حکومت شيعي ظاهر شدند. اينجا بود که فضا ب��راي گس��ترش اين ب��اور که در غياب امام، عالم شيعي مسئوليت نهايي رهبري سياس��ي- دي��ني جامع��ه ش��يعيان را برعهده دارد هر چه بيشتر مهيا شد. انديشه واليت فقيه نقطه اوج اين رويکرد بود. ظه��ور انديشه واليت فقيه در عمل تکميل روند انتقال اقتدار امام به روح�انيت ش�يعي اس��ت. ب��ر اين اساس، ديگر عمال هيچ جنبه اي از امور شيعيان موکول به ظهور امام غايب نيست. از همين رو، انتظار ظهور امام غايب، در ساحت تفکر اصولي، ب��ه نح��وي فزانين��ده وجه��ه اي ثانوي به خود ميگيرد. در حقيقت، درزمان حاکميت ولي فقيه، س�خن گفتن از ظه��ور ام�ام ميتواند به معناي نفي اقتدار واليت فقيه و به چالش کشيدن آن باشد. از همين روست که روحانيون شيعي ايران امروز عموما ادعاهايي مبني بر ارتباط با امام غايب يا قرب ظه��ور

7

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

را با شدت تمام انکار نموده و از آن صراحتا ب��ا عن��وان خراف��ه ن��ام ميبرن��د. ب��ا اين وج��ود، همانطور که اشاره شد، اعتقاد به قربيت ظهور، ظاهرا حتي در مي��ان بخش��ي از ح��اکميت جمهوري اسالمي که در اختيار غير روحانيون ق��رار گرفت�ه ن�يز تق�ويت گردي��ده اس�ت. اين گروه به چالشي دروني براي حکومت واليت فقيه بدل ش��ده ان��د، چالش��ي ک��ه احتم��اال ب��ر

سرنوشت انديشه اصولي تاثيري بسزا خواهد داشت.

از مذهب شيخي تا آيين بهائي- گذار از مهدويت

پاسخ سوم را در مذهب شيخي مي توان يافت. دو رويکرد اخباري و اصولي، عليرغم گ��ذر اعصار، همواره از تجديد نظر در باب چيستي واقعه غيبت مصرانه اجتناب نموده ان��د. ام��ا در اوايل عصر قاجار مقدمات چنين تجديد نظري در آراي شيخ احمد احسايي، ک��ه از قض��ا عالمي اصولي با گرايش��هاي اخب��اري ب��ود، ف��راهم آم��د. ش��يخ احم��د، همچ��ون بس��ياري از اصوليون حجيت عقل و اجماع را پذيرفته بود. اما وفاداري شيخ ب��ه اين دو حجت، رويک��رد کامال متفاوتي را نسبت به غيبت در تفکر او رقم زد. شيخ تصميم گرفت که بجاي پ��ذيرش روايتهاي مشکوک موجود در باب غيبت، به تاويل آنه��ا روي آورد، ت��ا هم ب��ر اجم��اع جامع��ه شيعيان در باب تولد و سپس غيبت امام دوازدهم صحه گذارد و هم به حجيت عقل وف��ادار باشد. بر اين اساس، او اعالم کرد که امام غايب، نه در دنياي ما، بلکه در ع��الم خي��ال )ي��ا آنچه او اقليم هش��تم نامي��د( حض��ور دارد. اين، ح��داقل ب��راي گ��روهي از پ��يروان وي، عمال بدان معنا بود که "وقايع" زندگاني امام دوازدهم در تخي��ل جمعي ش��يعيان تحق��ق پذيرفت��ه اند. اين ادعاي شيخ، همچنان بمعناي آن بود که حجت خداوند بر زمين، يع��ني آن کس ک��ه بر اساس اعتقادات شيعي هم اکنون س��اکن اين دني��ا اس�ت و مس��ئوليت ره��بري روح��اني شيعيان را عهده دار، نميتواند فرزند ذکور امام حسن عسکري باشد. بنايراين، آموزه ه��اي شيخيه اين مسئوليت را به "شيعه کامل" واگذاش��ت. وظيف��ه ش��يعه کام��ل ام��ا، ب��ر خالف عموم علماي اصولي که عهده دار امور "شريعت" بودند، رهبري جامع��ه ش�يعي ب��ه س��وي "حقيقت" بود. اين عمال همان کاري بود که شيخ احمد خود به هنگ��ام س��خن گفتن خ��ويش از حضور امام در اقليم هشتم ب�دان اهتم�ام ورزي��ده ب�ود، يع�ني افش�اي مع�اني "ب�اطني"

"آموزه ها" و باورهاي ديني.

عکس العمل تند علماي اصولي در برابر آراي شيخيه به سرعت موجب رانده شدن تفک��ر شيخي به حاشيه شد. در عين حال همين عکس العمل زمينه را براي ش��کل گ��يري دي��انت

هجري قمري، ج��واني ش��يرازي بن��ام س��يد علي محم��د، ب��ا۱۲۶۰بابي فراهم کرد. در دهه قائم ناميدن خويش، آنچه را ک��ه پيش��تر ش��يخ احم��د بتل��ويح م��ورد اش��اره ق��رار داده ب��ود، صراحت بخشيد. استقبال تعداد قابل توجهي از پيروان شيخيه از دع��وت س��يد علي محم��د باب انعکاس اين واقعيت بود که عمال بين "شيعه کامل" شيخيه و "قائم آل محمد" فاص��له اي وجود نداشت. ظهور قائم اما، بمعناي اکمال راه شيعي و آغاز دوراني ن��و ب��ود. ب��ه اين ترتيب ديانت بابي مقدمه ظهور آئين بهائي را فراهم آورد، آئي��ني ک��ه در عين وف��اداري ب��ه خاستگاه شيعي- ايراني خود، آشکارا در قالب ديني نو ظاهر شد. در حقيقت، تجدي��د نظ��ر درب��اره م��اهيت واقع��ه غيبت در نه��ايت گ��ذار از تش��يع دوازده ام��امي را رقم زد. طبيعت��ا پذيرش يک چنين گذاري براي اکثريت جامعه ايران، و بط��ور خ��اص روح��انيت ش��يعه، بهيچ

وجه نميتواند ساده باشد.

بررسي تاريخي دقيق حديثهاي مربوط به تولد و کودکي امام غايب

، ش��يعه ب��ه260 ربيع االول سنه 8آنچه واضح است اينکه با وفات امام حسن عسکري در بحراني عميق در رهبري کاريزماتيک و پيش��وايي دي��ني وارد آم��د. بح��راني ک��ه ب��راي ه��زار

8

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

ه.ق دامنگ��ير1260سال و تا ظهور سيد علي محمد باب در يک هزار سال بع��د، يع��ني در شيعه بود. براي آن دسته از شيعياني که به دين تازه نگرويدند اين چالش ت��ا عص��ر کن��وني

ادامه دارد و راه حل هاي پيشنهادي کنوني نيز بر بار تنشها افروده اند.

مساله فقدان رهبر منصوص و عدم حضور ام��ام زن��ده و حاض��ر در ت��اريخ ش��يعه از هم��ان عصر ابواب اربعه، موجب يک تنش و چ��الش در ره��بري ش��يعه ش��د. نمون��ه اش��کار چ��نين تنشهايي در فض��اي متش��نج روز و کمب��ود خالء ره��بري در س��الهاي پس از ادع��اي "غيبت" فرزند امام يازدهم، ادعاي حسين بن منصور حالج در مورد بابيت بود. حالج باور داشت که او باب امام است. جالب آنکه ادعاي بابيت در راستاي رقابت ب��ا خان��دان نوبخ��تي ب��ود ک��ه خود ادعاي باب )درب( امام غايب داشتند. حسين بن منصور حالج شهيد عارف ب��زرگ ک��ه از نويسندگان ديگر به منابع تاريخي شيعه نزديکتر بوده به دوازده امام اعتقاد داشت و ب��ر آن بود که دوازدهمين آنها وفات يافته است و ديگر امامي ظاهر نخواهد شد و قيام قيامت

باي�د توج�ه داش�ت ک�ه تس�لط حس�ين بن منص�ور حالج از مورخ�ان و روايتنزديک است. پردازان نسل هاي بعدي مانند نويسنده کمال الدين بر تاريخ معاصر به مراتب بيشتر است و از غرائب مطالعات مربوط ب��ه ت��اريخ غيبت ام��ام دوازدهم اينک��ه هميش��ه من�ابع ت��اريخي نزديکتر به واقعه تاريخي، تحت الشعاع و در حاشيه نويسندگان دورتر و ديرتر مانند مولف

ه.ق وفات يافت��ه381کمال الدين قرار مي گيرد. شيخ صدوق مولف کمال الدين به سال سال پس از واقعه اي که در مورد غيبت امام نق��ل مي کن��د. خ��ود ش��يخ120است، يعني

پس از وقايعي که توصيف مي کند متولد شده است!107صدوق امام را نديده و

آشکار اس�ت ک�ه ت��اريخ مرب�وط ب��ه تول�د ن��وزاد مت�داول بين ش�يعه در م�ورد فرزن�د ام�ام دوازدهم تماما از منابعي به دور از واقعه مورد نظر تدوين شده ان��د و بيش��تر در راس��تاي انسجام دادن به تنشهاي دروني شيعه در نسلهاي بعد از فقدان راهبر و در راس��تاي ي��افتن راه حلي براي بحران رهبري اماميه بوده اس��ت. کم��ا اينک��ه ابوس��هل نوبخ��تي در راس��تاي

ه.ق297حذف رقيب براي راهبري ش��يعيان ب��ا ترفن��د و لط��ايف الحي��ل خليف��ه س��ني، در ال��دين )ق��ديمي ت��رين مرج��ع ت��اريخي پذيرفت��ه ش��دههفتاد سال پيش از تاليف کمال يعني

ه.ق ب��دار309 او را بازداش��ت و در 301ش��يعه( حکم فت��واي قت��ل حالج را گرفتن��د و در آويختند. خاندان نوبختي مدعيان بابيت امام غايب بدين وسيله از قدرت سياسي خود سوء استفاده کردند و رقيب سياسي و ديني خود را اين چنين حذف کردند. يکصد س��ال پس از وفات امام عسکري وقتي انديشه ه��اي رقيب از مي��دان خ��ارج ش��ده بودن��د جري��ان روايت سازي به اوج شکوفايي خود رسيده ب��ود و کم��ال ال�دين نمون��ه برت��ر چ��نين ت��اريخ نويس��ي )تاريخ سازي( بود. آنچه آش��کار اس��ت آنک��ه بن��ابر مص��الح سياس��ي و خ��انوادگي، ابوس��هل نوبختي از بابيت خاندان خود )مانند شيخ ابوالقاس��م حس��ين بن روح نوبخ��تي ن��ايب س��وم( حمايت مي کند و روايت آنان را ترويج مي ده��د، گرچ��ه هيچ س��ند ت��اريخي و ش��اهد عي��ني

بيطرفي نظر آنان را تائيد و توجيه نمي کند.

، بين260بايد در خاطر داشت که پس از وفات امام ي��ازدهم در جمع�ه هش�تم ربي�ع االول حديث، مادر امام يازدهم و جعفر، برادر حضرت اختالف شد و باالخره خليفه عصر پس از گذشت هفت سال، اموال و ماترک ام��ام ي��ازدهم را ب��ه ط��ور مس��اوي بين اين دو تقس��يم کردند؛ يعني وارث ديگري در کار نبود. در فضاي پس از وفات امام حسن عس��کري ح��دود چهارده فرقه در ميان شيعيان بود که فقط ي��ک گ�روه آن�ان نظ�ري را داش�تند ک�ه خان��دان نوبختي مروج آن بودند و در نهايت اين ديد، نظرات رقيب را از ميدان به در ک��رد. همگ��ان آگاهند که در اين دوره شيعيان به جز خاندان نوبختي همگي ضعيف و زيردست بودن��د ولي نوبختيان به واسطه ثروت کالن و نفوذ حضور سياس��ي در بغ��داد نظ��ر خ��ود را ب��ه کرس��ي نشاندند. اگر در فضاي کوچک شيعه واقعا فرزندي متولد شده ب��ود و ب��ه غيبت رفت��ه ب��ود

9

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

شيعيان به چهارده فرقه تقسيم نمي شدند و در خاتمه روايت تاريخي مان��دگار ب��ه خان��دانقدرت و سرمايه نوبختي تعلق نمي گرفت.

منابع شيعه که عموما بيش از ص��د س��ال پس از وف��ات ام��ام نوش��ته ش��ده ان��د در م��ورد همسر امام و مادر فرزند دچار ي تناقض هاي بغرنجي است. اين مساله اي است که جاي تعبير و اختالف ندارد. نامي که بيشتر به چشم مي خورد صيقل است، ولي اخمط، ريحانه، سوسن، حليمه و نرجس هم نامهاي ديگري براي مادر فرزند مورد بحث هستند. روايته��اي بسيار متغير و متناقضي در مورد تاريخ و چگونگي تولد فرزند مورد نظر وج��ود دارد ک��ه از نظ��ر ت��اريخي، همگي ب��ا آراء ش��يعيان آغ��ازي دوره پس از رحلت ام��ام حس��ن عس��کري و قرائن تاريخي ناهمخواني شديدي دارد. در تمام جزئيات، روايتهاي نوشته شده در قرنه��اي بعد، از نام م��ادر حض��رت گرفت��ه ت��ا روز تول��د و ش�يوه والدت و ماجراه��اي پ��يرامون تول��د حضرت، نه با واقعيتهاي شناخته شده، نه با شواهد تاريخي زمان )مثل نوشته هاي حس��ين بن منصور حالج(، نه حتي نوشته هاي خود اعضاي خاندان نو بختي و نه با يکديگر مطابقت

دارند. براي اطالع از اين موضوع مي توان به کتاب بحرالعرفان مراجعه نمود.

روايتهاي مربوط به والدت فرزندي از امام يازدهم، از راوياني است که خ��ود ده��ه ه��ا بع��د متولد شده اند و اين داستانها بيشتر نمايانگر فضاي متشنج و خالء رهبري جامع��ه ش��يعيان است تا بازتاب حقايق تاريخي. اين باور که خاندان نوبختي تماس��ي نزدي��ک ب��ا ام��ام غ��ايب داشته اند، در نهايت موجب تثبيت موقعيت اجتماعي و پيشوايي ديني آن��ان و ح��ذف رقيب شده است، و به نظر مي رسد که اين داستان پردازي ابزاري براي کسب و حف��ظ ق��درت

از سوي آنان بوده است.

نظر ديانت بهائي

اما ديانت بابي و بهائي بر اين عقيده اند که هر امتي منتظر ظهور منجي خود اس��ت و اين منجي در ب��اور ش��يعه، ب��ه حض��رت مه��دي، ام��ام دوازدهم تعب��ير مي ش��ود. هم��انطور ک��ه مسيحيان معتقدند حضرت مسيح زنده است و ب��ه آس��مانها پ��ر کش��يده و بن��ابراين منتظ��ر رجعت آن حضرت از آسمان هستند، شيعيان نيز ب��ه رجعت حض��رت مه��دي از س��امرا مي باشند. اما مسأله مهم، جدا از تفاوت هاي ظاهري آن، اتفاق نظر تم��امي ادي��ان در ظه��ور موعود است، موعودي که ظلم و س��تم را از بين ب��رده و ع��دالت و آرامش را در سراس��ر پهنه گيني برقرار مي کند. به نظر اه��ل به��اء، موع��ود هم��ه ادي��ان، حض��رت بهاءالل��ه - ک��ه توسط حضرت باب بشارت داده شده بودند- ظهور فرموده ت��ا ع��الم را از اين هم��ه درد و

الم رهايي بخشد و جهانيان را به سمت سعادت حقيقي سوق دهند.

؟ چرا بهائيان معتقدند که حضرت باب امام زمان هستند.5 "امام زمان" يک نام خاص براي مسلمين است، در صورتي که تمام ادي��ان متتظ��ر مظه��ر کلي الهي هستند. با توجه به شرايط و نشانه هايي که در کتب آسماني قبل )نه تنها قرآن، بلکه انجيل و ساير کتب( براي قيامت و ظهور ق��ائم وج��ود دارد، حض��رت اعلي و حض��رت بهاءالله دو ظهور پياپي قيامت هستند. با اندکي تامل همراه با انص��اف مش��اهده مي ک��نيم که تمامي آن نشانه ها و عالئم در کتب آسماني، در زمان اظهار امر حض��رت اعلي تحق��ق يافته است. البته بايد توجه داشت که نشانه هاي ديگر مثل ش��کافته ش��دن آس��مان، زمين لرزه و... نيز در اديان گذشته وجود دارد که عدم توجه به معاني باطني آنها سبب گمراهي

10

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

مفه��وم قي��امتبسياري شده است. براي اطالع بيشتر از مفهوم اين نشانه ها به س��ؤال "" مراجعه کنيد.در آئين بهائي

در کتب آسماني گذشته درباره ظهور حضرت باب، نام و نسب ايش��ان، سيادتش��ان، س��ال دقيق و محل ظهورشان، مدت دوره ي ديانتشان، کم و کي��ف کت��اب و تعاليمش��ان، بالي��ا و کمي مومنين ايشان، استقامت ايش��ان و اصحابش��ان، توص��يف دش��منان ايش��ان، دو غيبت صغري و کبرايشان، برخي از سفر هاي ايشان به مکه و مدين��ه و نهايت��ا مح��ل ش��هادت آن حضرت، اشاراتي شده که تمامي آنها در مورد آن حضرت تحقق يافته است. برخي از اين

نشانه ها در خالل ديگر سؤاالت نيز آمده و تعدادي ديگر نيز در ادامه بيان خواهد شد.

قائم با دين و کتابي جديد مي آيد

حضرت باب حامل کتاب بيان و شريعت مستقل بابي بودند.

،امام صادق عليه السالم فرمود: »هنگامي که قائم )عج( خروج مي کند، فرمان نو «. در اين حديث به صراحت تمام بيان22کتاب نو و روشي نو و قضاوت نو مي آورد

شده قائم با کتابي جديد مي آيد و به روش و فرماني نو قضاوت ميکند.كعب االحب��ار مى گوي��د: »مه��دى ق��ائم)علي��ه الس��الم( ك��ه از نس��ل على بن ابى

طالب)عليهم��ا الس��الم( اس��ت در اخالق و اوص��اف، ش��كل و س��يما، هيبت وش��كوه چون عيسى بن مريم)عليه السالم( است. خداى تعالى آنچه ب��ه پي��امبران داده، ب��ه

«. اين حديث نسبت به اح��اديث قب��ل مطلب23او نيز با اضافات بيشترى خواهد داد را کامال روشن و واضح بيان ميکند که آنچه ب��ه پي��امبران قب��ل داده ش��ده ب��ه ق��ائم بيشتر داده خواهد شد.در اين ح��ديث اوال مش��خص ميش��ود ق��ائم از پي��امبران قب��ل برتر و باالتر است و ثانيا ميتواند غير از مقام امامت داراي مقام نب��وت باش�د زي�را زماني قائم ميتواند برتر از پيامبران قبل باشد که مانند آنها داراي شريعت، کتاب و نفوذ کالم باشد و همچ��نين مق�امي اض�افه ت��ر از آنه��ا ن��يز داش�ته باش�د.پس ک�امال

مشخص است قائم بايد داراي شريعت و کتابي جديد باشد.ه لك��أنى أنظ��ر إلي��ه بين ابوبصير از امام صادق )ع( نقل مىكند كه فرم��ود: »... والل

الركن والمقام يبايع الناس على كتاب جديد...« يع��ني ب��ه خ��دا س��وگند! گوي��ا نظ��ر24 مىكنم به مهدى در بين ركن ومقام كه با مردم بر كتاب جديد بيعت مىكند...

ام��ام ب��اقر )ع( فرم��ود: »إذا ق��ام ق��آئم آل محم��د ض��رب فس��اطيط ويعلم الن��اس ��ه القرآن على ما أنزل الله عزوج��ل فأص��عب م��ا يك��ون على من حفظ��ه الي��وم، ألن يخالف فيه التأليف« يع��ني هنگ��امى ك��ه ق��ائم آل محم��د قي��ام كن��د خيمهه��ايى برپ��ا مىشود ومردم قرآن را آن گونه كه خداوند عزوجل نازل ك��رده ف��را مىگيرن��د، واين امر براى كسانى كه قرآن را امروز حفظ كردهاند بسيار دشوار خواهد بود؛ زيرا با

. در اين25آنچه كه الفت داشته واز قرآن م��أنوس بودهان��د مخ��الفت ومغ��ايرت دارد نکت��ه ح��ائز اهميت اس��ت اوال کت��ابي ک��ه بوس��يله ق��ائم آورده ميش��ود2حديث هم

ميتواند خ��ود ق��رآن ي��ا مانن�د ق��رآن باش�د پس يع�ني ع�ربي اس�ت و ثاني��ا چ��ون در قسمت بعد عنوان ش�ده ب��ا آنچ��ه ک��ه اف��راد در ح��ال حاض��ر آن��را حف��ظ ک��رده ان��د مغايرت دارد پس معلوم ميشود کتابي جديد است که با آيات ق��رآن ف��رق ميکن��د و

يعني قرآن نيست. امام باقر )ع( »...ه�ر گ�اه مه��دى خ�روج كن�د ب��ه ام��ر جدي��د وكت�اب جدي��د وس�نت

«. 26جديد... قيام خواهد كردامام باقر )ع(: »...هر گاه قائم آل محمد خروج كند به سنت جديد وقض��اوت جدي��د

«.27قيام خواهد نمود11

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

��امر جدي��د كم��ا امام جعفر صادق عليه السالم: »إذا قام القائم)عليه السالم( ج��اء ب دعا رسول الله )صلى الله عليه وآله(فى بدو االسالم الى امر جديد.« يع��ني وق��تى كه )حضرت( قائم عليه السالم قيام نماي��د، چ��يز جدي��دى مى آورد، چنانچ��ه در ب��دو اسالم رسول خدا صلى الله علي��ه و آل��ه م��ردم را ب��ه س��وى ام��ر جدي��دى ف��را مى

.28خواندنديکي از القاب حضرت مهدي عليه السالم صاحب االمر است. همچ��نين »ق��ائم« از

القاب بارز حضرت مهدي )عج( است وبه معنني »قيام کننده« است، چرا که قي�ام و نهضت حضرت صاحب العصر )عج( جهاني است و در تمام تاريخ بشر چنين قيام

و حکومتي نبوده، آن حضرت با اين عنوان خوانده مي شود.

اسم و کنيه و نسب قائم

نام حضرت باب سيد علي محمد است، سيد بوده و نسلشان به حضرت ام��ام حس��ين ميرسيد.

عن علىعليه السالم ق��ال: »اس��م المه��دى محم��د« يع��ني حض��رت علىعلي��ه الس��الم .29فرمود: اسم حضرت مهدىعليه السالم محمد است

د كم��ا ي نظر اميرالمؤمنين علي إلى الحسين)عليه السالم( فقال: »ان ابنى ه��ذا س��م دا، و سيخرج الله من صلبه رجال باس�� سماه رسول الله )صلى الله عليه وآله( سي

كم، يشبهه فى الخلق و الخلق .« يع��ني حض��رت ام��ير المؤم��نين علي��ه الس��الم30نبي نظرى به جناب ام��ام حس��ين علي��ه الس��الم انداخت��ه فرمودن��د: اين پس��رم س��يد )و آقاست( چنانچه رسول خدا صلى الله عليه و آله او را سيد )آقا( ناميدن��د و ب��زودى خداوند از نسل او مردى به نام پيامبرتان بيرون خواه��د آورد ك��ه در خلقت و اخالق

شباهت به آن حضرت خواهد داشت.��ه ذى يفتح الل��ه ب حضرت رسول اكرم صلى الله عليه و آله:»المهدي من ول�دى، ال�

.« يعني مهدى از فرزندان من است، همان كه خداون��د31مشارق االرض و مغ�ارب�هابه وسيله او مشرق ها و مغرب هاى زمين را فتح خواهد كرد.

امام باقر )ع( فرم��ود: »المه��دى رج��ل من ول��د فاطم��ه«؛ »مه��دى م��ردى از اوالد .« 32فاطمه است

حضرت علي در مورد اسم حضرت مهدي فرمود »فثم يقوم الق��ائم الح��ق منكم و ��ه نفس��ى فدائ��ه فال تخ��ذلوه ي��ا ب��نى و بالحق ياتيكم و بالحق يعمل سمى ن��بى الل

« يعني سپس آن قيام كننده بر حق، از ميان شما قيام خواهد كرد. او ح��ق33عجلوا را خواهد آورد و به آن عمل خواهد كرد. جانم فداى او كه همن��ام رس�ول خداص�لى الله عليه و آله است. اى فرزندان من! ب��ه ي��ارى او بش��تابيد، مب��ادا او را بى ي��ار و

ياور رها سازيد.حضرت محمد ميفرمايند »المه��دي من ول��دي اس��مه اس��مي و کنيت��ه کني��تي اش��به

« مه��دي از فرزن��دان من اس��ت ک��ه هم اس��م و کني��ه من34الناس بي خلق��ا و خلقااست و شبيه ترين مردم به من از نظر خلق و خلق )جسم( است.

امام باقر عليه السالم فرمود: »پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم و حضرت «.35علي عليه السالم به دنيا رجعت مي کنند

امام باقر عليه السالم فرمود: »پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم و حضرت «. اين حديث اشاره به دو اس��مي ب��ودن36علي عليه السالم به دنيا رجعت مي کنند

حضرت باب دارد. در فرهنگ معين آمده اس��ت: او )حض��رت اعلي( ب��ه مري��د ه��اي خاصش مي گفت: »من آن مهدي صاحب االمر هستم«، سال بعد در مکه معظم��ه

12

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

دعوت خود را اظهار نمود و گفت: »علي عليه السالم و محم��د ص��لي الل��ه علي��ه و«. 37آله و سلم دو کس بودند، اينک آن هر دو منم، لذا نام من علي و محمد است

نژاد قائم و اصحاب او و تعداد آنها

بودند که313حضرت باب شيرازي، اصحابشان ايراني و تعداد آنها در قلعه شيخ طبرسي با پرچمهاى سياه از طرف خراسان قيام کرده به سوي مازندران حرکت نمودند.

س��وره54هنگامي که از رسول خدا صلي الله عليه و آله و س��لم در م��ورد آي��ه ي مائده سؤال کردند، پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم دست خود را بر شانه ي س�لمان فارس��ي نه��اد و فرم��ود: »منظ��ور از اين ي��اران، هموطن��ان اين ش��خص��ه وج��ال من ابن��اء ر ي��ا لتناول ��الث ق��ا ب هستند«. س��پس فرم��ود: »ل��و ک��ان ال��دين معل

« يعني اگر دين به ستاره ي ثري��ا بس�ته باش�د و در آس�مانها ق�رار گ�يرد،38الفارس مرداني از فارس آن را در اختيار خواهند گرفت. اين حديث به اين موض��وع اش��اره

ح��رف آن2 حرف است و تا ظهور حض��رت مه��دي 27دارد که طبق احاديث، علم ح��رف بقي��ه کش��ف25کشف شده و پس از ظهور او که با قيامت مق��ارن اس��ت،

خواهد شد و اين اتفاق در فارس مي افتد، يعني با ظهور حضرت اعلي در شيراز.امام صادق )ع( فرمود: »اتق العرب فإن لهم خبر سوء، أما أنه لميخرج مع الق��آئم

منهم واحد«؛ »از عرب بپرهيز، زيرا براى آنها خبر ن��اگوارى اس��ت. آگ��اه ب��اش ك��ه.« 39هيچ كس از عرب با قائم خروج نخواهد كرد

سوره بقره آمده است »أين ما تکونوا يأت بکم الله جميعا« يع��ني ه��ر148در آيه کجا که باشيد خداوند شما را حاضر مي کند. امام باقر عليه السالم در تفس��ير آي��ه

نفرند، به خ��دا س��وگند منظ��ور از امت313فرمود: »منظور ياران قائم هستند که ، سوره هود آمده( آنها هستند، به خدا س��وگند در ي��ک س��اعت8معدوده )که در آيه

همگي جمع مي شوند همچون پاره هاي ابر پائيزي که بر اثر باد جمع و متراکم مي.«40گردد

،هر گاه ديديد که رايات سود )پرچمهاي سياه( از س��وي خراس��ان )اي��ران( آمدن��د« خود را به آن پرچمها برس��انيد، اگ��ر چ��ه خويش��تن را ب��ه روي ب��رف بکش��يد، زي��را،

«.41مهدي خليفة الله، در ميان آنان است

خصوصيات ياران قائم

اين موضوع داللت بر جواني اصحاب قلعه شيخ طبرسي و شجاعت همه ي��اران ق��ائم دارد هزار شهيد خود گواه بر اين موضوع است.20و

امام علي عليه السالم فرمود: "اصحاب المهدي شباب الکهول فيهم" ياران مه��دي ."42جوانند و بزرگسالي در ميانشان نيست

،امام علي عليه السالم فرمود: ")ياوران مهدي عليه اسالم( فقط از خدا ميهراسند .43شهادت را ميطلبند و همواره آرزو داردند که در راه خدا کشته شوند

از امام صادق )ع( در حديثى نقل شده كه فرمود: »...گوي��ا قلبه��اى آنه��ا ب��ه مانن��د تكههاى آهن است، شكى در قلوب آنها راجع به خدا وجود ن��دارد. محكمتر از س�نگ

«. 44است...

تکرار غيبت مانند اديان گذشته

13

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

وجه غيبت حضرت مهدى )عليه الس��الم( را مي ت��وان اس��تمرار هم��ان س��نت حكيمان��ه اى دانست كه در ادوار گذشته تاريخ، به غيبت معن��وي و ن��ه م��ادي بس��يارى از انبي��اء و اولي��اء

انجاميده است.

امام صادق عليه السالم فرمود: "به درس�تي ک�ه آنچ��ه از س�نتهاي انبي��ا گذش�ته در مورد غيبتهاشان به وقوع پيوسته، مو به م��و درب��اره ق��ائم م��ا اه��ل بيت رخ خواه��د

."45دادحضرت محمد ميفرمايند: "آنچه در بني اسرائيل واقع شد در ميان امت من نيز مو

ب��ه م��و واق��ع ميش��ود و دوازدهمين فرزن��د من از دي��ده ه��ا غ��ايب ميگ��ردد و دي��ده."46نميشود

سال غيبت

اين موضوع به سال فوت امام حسن عسکري )شروع غيبت( اشاره دارد.

س��وره ش��ريفه ي تک��وير)»فال16 و 15امام باقر عليه السالم در تفسير آي��ه ه��اي س« يعني سوگند به ستارگاني ک��ه ب��از مي گردن��د، س« و »الجوار الکن اقسم بالخن حرکت مي کنند و از ديده ها پنهان مي شوند( فرم��ود: »م��راد از آن ام��امي اس��ت

ه�. ق غايب مي شود و آنگ��اه زم��اني مانن��د ش��هاب درخش��ان در260که در سال «.47شب تاريک ظاهر شود

سال بعثت

هج��ري قم��ري ک��ه درس��ت1260اين قسمت به سال ظهور يا بعثت حضرت ب��اب، يع��ني هجري قمري است، اشاره دارد.260هزار سال يعد از سال

��ل ي مس إلى غسق الل خداوند در قرآن شريف مي فرمايد: »أقم الصالة لدلوك الش يعني نماز را از زوال آفتاب تا نه�ايت48وقرآن الفجر إن قرآن الفجر كان مشهودا«

تاريكى شب برپادار و ]ن��يز[ نم��از ص��بح را، زي��را نم��از ص��بح هم��واره ]مق��رون ب��ا[يل" حضور ]فرشتگان[ است. در اين آيه، لغت " ، ب��دون دربه حروف ابجدغسق الل

مي باشد و اگر ال��ف الم1260نظر گرفتن الف الم و با توجه به الم مشدد، برابر مي1261را نيز محاسبه کنيم )که در اين صورت، الم ديگر مشدد نيست(، مع��دل

1261 و 1260شود که در هر دو صورت درست اس��ت، زي��را س��ال بعثت م��ا بين . اما علما اين آيه را به معني ظ��اهري برپ��ا داش��تن نم��از و زم��ان آن دربوده است

نظر گرفته اند، در صورتي که اصال اين سوره راجع به طرح احکام نيست زي��را در آيه قبل از آن بيان شده که سنت خداون��د ارس��ال رس��ل اس��ت و اين س��نت تغي��ير ناپذير است. در اين صورت معني ظاهري اين آيه با آيه قبل، ب��دون ارتب��اط اس��ت. پس مفهوم اصلي اين آيه، عمر ديانت اس��الم اس��ت، يع��ني طل��وع فج��ر اس��الم ت��ا

است.1260غروب آن، که يراير سال ( ش��جره ي1260ابن عربي از قول حض��رت علي مي نويس��د: »در س��ال غ��رس )

همچ��نين او و ش��يخ احم��د احس��ايي49ه��دايت الهي در زمين کاش��ته خواه��د ش��د.« )پيش از ايمان( از قول امام صادق ذکر کرده اند که: »و في س��نه الس��تين، يظه��ر

( ظه��ور1260 )ب��ه تص�ريح ابن ع�ربي، س��ال 60امره و يئلو ذکره« يعني در سال الهي ظاهر ميشود و ذکر او مرتفع مي گردد.

توصيف دشمنان

14

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

اين موضوع اشاره مي کند که دشمنان قائم علماء هستند )که نهايتا ايشان را ب��ه ش��هادتمي رسانند(.

در حديث است که »يظهر من بني هاشن صبي ذو الکتاب و احکام جديد. الي ان يعني جواني از بني هاشم مردم را به احکام جديد فرا50قال و اکثر اعدائه العلما«

مي خواند و اکثر دشمنانش علما هستند.

رنج و عذابي که قائم متحمل مي شود

س��اله پ��ر از رنج و ع��ذاب حض��رت ب��اب پس از اظه��ار6اين موض��وع اش��اره ب��ه دوران امرشان دارد. )که البته با تسلط ظاهري قائم با شمشير منافات دارد!(

امام باقر عليه السالم فرمود: "صاحب اين امر هنگاهي که ظه��ور ميکن��د از م��ردم رنج فراوان تحمل ميکند نظير آزار و اذي��تي ک��ه پي��امبر )ص( تحم��ل کردن��د و بلک��ه

." 51بيشتر،امام قائم )عج( مکرر به لقب »شريد« در زب��ان ائم��ه عليهم الس��الم ب��ه خص��وص

حضرت علي عليه السالم و امام باقر عليه السالم، ذکر شده اس��ت. »ش��ريد« ب��ه معني رانده شده است. يعني رانده شده از مردمي که آن حض��رت را نش��ناختند و قدر وجود نعمت او را ندانستند و در مقام ش��کر گ��زاري و مق��ام حقش برنيامدن��د، بلکه پس از اينکه از دست يافتن بر او نااميد شدند، به قتل و قمع ذري��ه ي ط��اهره ي ايشان پرداختند و به کمک زب��ان و قلم س��عي ب��ر ب��يرون ران��دن ن��ام و ي��اد او از

.52قلوب و اذهان مردم نمودند

شهادت قائم و محل آن

در تبريزشهيد شدند.1266 شعبان سال 28حضرت باب در

يع��ني هيچ53از امام حسن )ع( نقل شده كه فرمود: »ما منا إال مسموم أومقتول » يك از ما امامان نيست جز آنكه مسموم يا شهيد مىشود.

در حديث است که »البد ما راست از آذربايجان، خبر وحشتناکي که هيچ کس ت��اب که اشاره به محل شهادت حضرت باب، يعني تبريز دارد.54تحمل آن نتواند.«

رجعت

اين موضوع به معناي باطني رجعت و زنده شدن زمين يا مردگان اشاره دارد.

الم آي��ه س��وره حدي��د )»إعلم��وا أن الل�ه يحي األرض بع��د17امام صادق عليه الس�� موتها« يعني بدانيد که خداوند، زمين را پس از مرگش زنده مي کن��د( را ب��ا ظه��ور امام قائم )عج( تطبيق نمودند و فرمودند: »خداوند زمين را به ع��دالت ق��ائم )عج(

«.55پس از مرگ رهبران ستمگر زنده مي گرداندامام كاظم )عليه السالم( در تفسير آيه شريفه »يحيى األرض بعد موته��ا ب��ا اش�اره

به قيام حضرت مهدى )عليه السالم( فرمود: »مراد اين نيست كه خداون��د زمين را با باران زنده مى كند، بلكه خداوند مردانى را بر مى انگيزد ك��ه زمين را ب��ا احي��اى

«.56عدالت و اقامه حدود الهى زنده مى سازند

رجعت امام حسين

15

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

اين حديث که در آن اشاره به اسم امام حسين عليه السالم شده، براحتي ميت��وان معن��اي حقيقي آنرا درک کرد، زيرا عنوان شده امام حسين بع�د از ق�ائم رجعت ميکن�د و مطمئنن�ا

اشاره به اسم حضرت بهاالله است که حسينعلي ميباشد.

حضرت امام جعفر صادق عليه السالم فرمود: »ان لعلى )عليه السالم( فى االرض ���ه ص���لوات الل���ه عليهما ين، ابن ة م���ع الحس��� ���ر « يع���ني بدرس���تى ك���ه ب���راى57ك

)اميرالمؤم��نين( على علي��ه الس��الم و فرزندش��ان حس��ين ص��لوات الل��ه عليهم��ابازگشتى به اين زمين خواهد بود.

نعمت ظاهر و باطن

اين حديث اشاره به مفهوم باطني تمام شدن نعمت و کامل شدن دين دارد.

از20از امام کاظم عليه الس��الم روايت ک��رده ان��د ک��ه حض��رت در تفس��ير آي��ه ي ��ة« يع��ني و )خداون��د( سوره شريفه ي لقمان )»و أسبغ عليکم نعمه ظاهرة و باطن نعمتهاي ظاهر و باطن خود را براي شما فراوان گرداني�ده اس�ت( فرم��ود: »نعمت

« و در مواضيع بس��ياري58ظاهر، امام ظاهر است و نعمت باطنه، امام غايب استاز قرآن، نعمت به امام عيه السالم تفسير شده است.

اين مسئله که امام زمان هنگامي ظهور مي کند که اوضاع جامعه.6نابسامان و تعداد مسلمانان حقيقي کم باشد

در ابتدا باي��د منظ��ور از اين س��ؤال روش��ن ش��ود. آي��ا منظ��ور اين اس��ت ک��ه هيچ ک��دام از عالمات اشاره شده در قرآن و ديگر کتب آسماني، ارزش تفکر نداشته وصرفا بايد منتظر

روزي بود که مؤمنان حقيقي کم شود؟ آيا منظورنفي ظهور موعود الهي است؟

در استدالل براي يک موضوع مهم، هميشه داليل قويتر، مستحکم تر و مستندتر ارجحند بر داليل ديگر، همانطور که نشانه هاي بسيار مهم تر از اين مطلب در ظهور قائم ن��يز وج��ود دارند. برخي از اين داليل، بشارات کتب مقدسه است به ظهور حضرت باب که با تفکر بر آنها، مي توان دريافت که زمان ظهور موعود در آينده نخواهد بود، بلکه از زمان ظهور او،

مفه��وم خ��اتميت سال مي گذرد. براي اطالع بيشتر در اين م��ورد، ب��ه س��ؤال "165قريب "چرا به فاصله دو سال، دو پيامبر ظهور کرده اند" و " و ديگر رسوالن الهيحضرت محمدمراجعه کنيد.

اما مسئله اصلي اين است که اوضاع نا بسامان جامع��ه و تع��داد ان��دک مؤمن��ان حقيقي را چه کسي تعيين مي کن��د؟ آي��ا علم��ا مس��ئول اين ک��ار هس��تند؟ در اين ص��ورت هيچ گ��اه از سوي آنها چنين مطلبي اعالم نخواهد شد، چرا که در هر دوره اي، علمائي ک��ه ب��ه مق��ام و منصبي رسيده اند، براي حفظ موقعيت خود حاضر نيستند حقيقت را افشا کنند. عالوه ب��ر اين، علما و کارشناسان ديني، خود در تفسير اين موضوع اتفاق نظر ندارند. اگ��رهم ق��رار است که هر فرد خودش مسئول تعيين اين وضعيت باشند، باز هم چون عقل هر کس ي��ک جور حکم مي کند و افکار متفاوت است، بنايراين نمي توان به آن نيز استناد کرد. بسياري برآنند که بايد مقدمات ظهور او را با اصالحات و تربيت جامعه آماده کنيم، نه اينکه منفعل مانده و دين و مردم را به حال خود بگذاريم و منتظر اوضاع نابسامان شويم. جالب اس��ت بدانيم كه كمي قبل از ظهور موعود، ازجمله معدودي از مسلمانان و مسيحيان در ايران و

16

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

ساير نقاط جهان پيدا شدند كه نزديكي زمان ظهور را از وضعيت بد جامعه و ب��ا توج��ه ب��ه بشارات و شرايط مذكور در كتب آسمانيشان احساس كردن��د وعمال نيزآم��اده اس��تقبال از

59آن شدند.

براي اينکه مفهوم کمي تعداد مؤمنين حقيقي بهتر نمايان شود، چن��دين ح��ديث از حض��رت محمد و امام صادق ذکر مي شود. حضرت محمد پيش بيني فرموده بودن��د ک��ه: »س��تفرق

73امتي علي ثالث و سبعين فرقه کلها في النار اال واح��ده« يع��ني ب��ه زودي امت من ب��ه فرق��ه تقس��يم خواه��د ش��د ک��ه هم��ه آنه��ا، ج��ز يکي در آتش جهنم هس��تند و ام��ام ص��ادق فرمودند: »ارتد ناس بعد نبي اال ثالث او س��بعه« يع��ني م��ردم بع��د از وف��ات پي��امبر مرت��د شدند به جز سه يا هفت نفر. حضرت باب در باره اين حديث فرمودند: »چنانچه در ظه��ور فرقان بعد از عروج شجره حقيقت، در ايمان به آن نفس هويت، ثابت نماند اال آنچه ظاهر است و حال آن كه كل به اعمال قرآن عمل مي كردند... امروزكه مي بيني كه كل م��ؤمن اند به اميرالمؤمنين به واسطه آنست كه خالف نديده، در دون محبت او پرورش ننم��وده و اال اگرهمين نفوس، صدراسالم مي بودند هم��ان "ثالث��ه" ك��ه درح��ديث موض��وع ش��ده، مي

60ديدي...«

امام باقر مي فرمايند: »الناس کلهم بهائم )ثالث مرات( اال قليل من المؤم��نين و الم��ؤمن ب��ار تک��رار3 يع��ني م��ردم همگي از چه��ار پايانن��د )اين جمل��ه را 61غ��ريب )ثالث م��رات(«

ب��ار3کردند(، سپس فرمودند جز اندکي از مؤمنين و مؤمن غريب است )اين جمله را هم فرمود( و نيز امام صادق مي فرمايد: »زن مؤمن از مرد م��ؤمن کمي��اب ت��ر اس��ت و م��رد مؤمن کمياب تر از ک��بريت احمراس��ت. ک��دام ي��ک از ش��ما ک��بريت احم��ر را دي��ده اي��د؟«. مترجم اصول کافي مي گويد که در زبان عرب، هر شيء کمياب به کبريت احمر يا اکسير تشبيه مي شود. و نيز در همان جا مي فرمايند: »هان به خدا اگر من در ميان شما سه تن مؤمن پيدا مي كردم كه حديث مرا نگه دارند و فاش نكنن��د، روا نمي دانس��تم هيچ ح��ديثي را از آنها نهان دارم«. بنابراين حديث، نابساماني و کمي تعداد مؤمنان حقيقي منحص��ر ب��ه

نزديکي ظهور قائم نبوده است.

سدير صيرفي گويد: "خدمت امام صادق رسيدم و عرض كردم: به خدا ك��ه خان��ه نشس��تن براي شما روا نيست، فرم��ود: چ��را اي س��دير؟! ع��رض ك��ردم: ب��راي بس��ياري دوس��تان و شيعيان و ياوراني كه داري. به خدا كه اگر اميرالمؤم��نين ب��ه ان��دازه ش��ما ش��يعه و ي��اور و دوست مي داشت، تيم وعدي )قبيله ابوبكر وعمر( نسبت به او طمع نمي كردند )و حقش را غصب نمي نمودند( فرمود: اي سدير، فكرمي كني چه ان��دازه باش��ند؟ گفتم: ص��دهزار. فرمود: صدهزار؟! عرض كردم آري، بلكه دويست هزار، فرم��ود: دويس��ت ه��زار؟! ع��رض كردم: آري و بلكه نصف دنيا، حضرت ازسخن گفتن ب��ا من س��كوت ك��رد وس��پس فرم��ود: برايت آسانست كه همراه ما تا ينبع بيائي؟ گفتم: آري. سپس دستورفرمود االغ و اس��تري را زين كنند، من پيشي گرفتم واالغ را سوار شدم، حضرت فرمود: اي سدير، مي خ��واهي االغ را به من دهي؟ گفتم: استر زيباتر وش�ريف تراس�ت، فرم��ود: االغ ب��راي من ره��وارتر است، من پياده شدم، حضرت سوار االغ شد ومن سوار استر و راه افتاديم ت��ا وقت نم��از رسيد؛ فرمود: پياده شويم نماز بخوانيم، سپس فرمود: اين زمين شوره زار اس��ت و نم��از در آن روا نيست، پس به راه افتاديم تا به زمين خاك سرخي رس��يديم، حض��رت ب��ه س��وي جواني كه بزغاله مي چرانيد نگريست وفرمود: اي سدير به خدا اگ��ر ش��يعيانم ب��ه ش��ماره اين بزغاله ها مي بودند، خانه نشستن برايم روا نبود. آن گ�اه پي�اده ش�ديم ونمازخوان�ديم.

62چون ازنماز فارغ شديم به سوي بزغاله ها نگريستم و شمردم، هفده رأس بودند".

17

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

حمران بن اعين گويد: "به امام باقر)ع( ع��رض ك��ردم: قرب��انت، چ��ه ان��دازه م��ا ش��يعه كم هستيم، اگر در خوردن گوسفندي شركت كنيم آن را تمام نكنيم، فرمود: خبري شگفت تر از اين به تو نگويم؟ مهاجرين و انصار)پس از پيغمبر، ازحقيقت ايمان( بيرون رفتن��د مگر�� با انگشت اشاره كرد �� سه تن )س�لمان و مق�داد و اب�وذر(. حم�ران گوي��د: ع�رض ك��ردم: قربانت، عمارچگونه بود؟ فرمود: خ��دا رحمت كن��د اب��ا اليقظ��ان عم��ار را ك��ه بيعت ك��رد و شهيد كشته شد. من با خود گفتم: چيزي بهتر ازشهادت نيست )پس چرا عمار هم مثل آن سه تن نباشد؟(. حضرت به من نگريست و فرمود: مثل اين كه تو فكر مي كني عم��ار هم مانند آن سه تن است، هيهات، هيهات )كه مث��ل آنه�ا باش�د(". و ازام�ام ك�اظم نق�ل ش�ده است: »چنين نيست كه هركه به واليت ما معتقد شد مؤمن باشد، بلكه آنها همدم مؤمنين

و در بح��ار االن��وار ذك��ر ش��ده اس��ت "ش��يعه حقيقي مانن��د س��رمه63قرارداده ش��ده ان��د«..64درچشم و نمك در غذا قليل خواهند بود"

با اين احاديث معني اين بيان حضرت محمد نيز روشن مي شود كه فرمودند: »االسالم بدأ غريبأ و سيعود غريبأ كما بدأ غريبأ؛ فطوبي للغرباء« يعني اسالم غريب آغاز ش��د و ب��زودي

مانند آغاز خود، غريب برخواهد گشت.

با اين توضيحات، آيا حقيقتا به جز خدا کسي مي تواند تشخيص دهد که معني و منظ��ور از نابساماني و کمي تعداد مؤمنين حقيقي چيست؟ تحقق وعده ها در اين احاديث من��وط ب��هى ��دخان مبين يغش�� ماء ب ��أتي الس�� چه زماني است؟ در قرآن شريف آمده است که »يوم ت

اس هذا عذاب أليم« . يعني روز قيامت روزي است که مي آيد آسمان به دودي آشکار65الن و فرو مي گيرد مردم را و اين است عذاب اليم. امروز کدام دخان اعظم تر و مهلک تر از اين غباري است که جهان را فرا گرفته و هم��ه از پي��دا ک��ردن راه ح��ل ب��راي نج��ات بش��ر، عاجز مانده اند؟ مشخصا تمامي اين اوضاع نابسامان اتفاق افتاده است، و مؤمنين واقعي نيز بسيار اندکند، چرا که با نگرش��ي ب��ه ت��اريخ جه��ان مي بي��نيم ک��ه تم��امي سلس��له ه��اي حکومتي در ايران و جهان، يکي پس از ديگري با سقوط مواجه شده اند و با آنک��ه ط��الب رهايي بشر از ظلم بوده اند، همه با شکست روبرو شدند. اما حض��رت بهاءالل��ه در تاري��ک ترين و منحط ترين زمان تاريخ که لزوم آن به ش�دت محس�وس ب��ود، ظ�اهر ش��دند ت��ا ب��ه

تدريج جهان را به سوي وحدت کامل پيش برند.

اگر امام زمان ظهور كرده، پس چرا صلح برقرار نشده است؟.7 درست است كه درهمه كتاب هاي آسماني قبل مژده داده ش��ده اس��ت ك��ه درآخرالزم��ان شخصي از طرف خدا ظهور مي کند كه صلح و دوستي و عدالت را ب��ه ارمغ��ان مي آورد، اما براي آمدن آن موعود، شرايط و توصيفاتي نيز در آن كتب ذكر شده اس��ت. متأس��فانه اكثر پ�يروان، ب��ه مع�ني حقيقي اين ش�رايط و توص�يفات توج�ه نك�رده، درذهن و فكرخ�ود انتظ��ارات غلطي ب��راي ظه��ور آن حض�رت تص��وركردند ك��ه مخ��الف كتب آسمانيش��ان مي باشد. مثال در احاديث اسالمي آمده ك��ه خ��ود ام�ام زم��ان و پ��يروانش دچ�ار بالي��ا وحبس و زندان و شهادت هم مي شوند، چنانكه در يکي از کتاب هاي شيعه آم��ده اس��ت: "حض��رت

و در کتاب ديگري آم��ده 66مهدي )عج( بعد از هفت يا نه سال حکومت به شهادت ميرسد" ؛ حال آنكه هم��ه فك��رمي كنن��د او67است كه امام حسين پس از مهدي، او را دفن مي كند

سال حك��ومت مي كن��د و پس از او دني��ا تم��ام9 يا 7مي آيد و يک روزه پيروز مي شود و مي شود!

18

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

اما اگر چنين باشد كه خداوند دنيايي بيافريند و پيامبراني بفرستد و اكثرمردم ب��ه آن انبي��اء ظلم كنند و تعاليم اديان را كامل اجرا نکنند و اجراي كامل آن موكول ب��ه ظه��ور موع��ود و منجي همه اديان شود و پس از آن همه گريه و زاري براي تعجي��ل ظه��ور، موع��ود بياي��د و همه را مجازات كند و ظالمين را بكشد و دنيا تمام شود، اين نه با عقل جور در مي آي��د و نه با آيات كتب آسماني و احاديث اسالمي. ب��ه عكس، دراح��اديث اس��ت ك��ه پس از ق��ائم،

»ال ينقط��ع الجه��اد عنحضرت مسيح دوباره ظاهر شده وحكم جه��اد برداش��ته مي ش��ود: ي�ع��ن�ي� ج�ه��ا�د� ا�ز� ا�م�ت� م�ن� ق�ط��ع� ن�م�ي� ش��و�د� ت��ا� ا�ي�ن�ك��ه�«68امتي حتي ينزل عيس��ي بن م��ريم

حرف است وهمه پيامبران قبل از ق��ائم27 و همچنين علمي كه ع�ي�س�ي� پ�س�ر� م�ر�ي�م� ب�ي�ا�ي�د�،� موعود فقط دو حرف از آن را آورده اند، به واس��طه ظه��ور حض��رت ق��ائم موع��ود، چن��ان

حرف باقي مانده از آن نيز توسط آن حضرت آشكارمي گ��ردد و ن��يز25رشد مي يابد كه صالحان وارث زمين مي شوند و جنگ هاي شش هزار ساله بش��ر تم��ام مي ش��ود و ص��لح

69برقرار مي گردد.

اين توضيحات براي اين است كه بدانيم راج��ع ب��ه چگ��ونگي تحق��ق ص��لح و ع��دالت پس از ظهور قائم، تصورات نادرستي به وجودآمده است. درح��ديث مي فرماي��د: ق��ائم ك��ه بياي��د،

« يعني خداوند دنيا را پ��ر از ع�دل70»يمأل الله االرض قسطا و عدال كما ملئت ظلما و جورا و قسط خواهد نمود، همانطور كه از ظلم پر شده اس�ت. ب��ديهي اس�ت ك�ه ظلم، ح��داقل

ساله به شكلي تدريجي به وجودآمده و بنابراين عدل و صلح نيز ت��دريجا6000دردوره اي ايجاد خواهد شد، و واضح است كه ساختن و برپ��ايي ع�دالت بس��ي دش�وارتر از تخ��ريب و ظلم است، و بساط اين جهان مادي اينچنين نيست كه قائم موعود بيايد و يك ش��به جه��ان

ساله را جامعه اي صالح و عدل بپوشاند، زيرا س��نت الهي اين گون��ه6000اسيرجنگ هاي نبوده و نيست واال او به همه چيز قادر و توانا است.

با توضيحات فوق بايد گفت طبق وعده هاي قرآن و احاديث، ق��ائم موع�ود، حض��رت ب��اب، ه. ق. قيام و دع��وت خ��ود را )ك��ه طب��ق آنچ��ه1260كه در شب پنجم جمادي االولي سنه

قبال گفته شد، همان قيام قيامت است( آغاز نمودند، در همان لحظ��ه و مرحل��ه اول، دان��ه صلح و عدالت را به يد قدرت الهي كاشتند. ق��رآن مجي��د از اين مرحل��ه ب��ا عب��ارت »كلمح

« يعني مانند يك چشم ب��ه هم زدن، ي��اد مي فرماي��د. اين دان��ه در مرحل�ه دوم، ب��ه71البصر مرور تبديل به نهال و درخت مقدس تنومندي مي گردد كه به تدريج سايه خود را در جهان خواهد گسترد و ميوه عدالت و صلح عمومي و وحدت عالم انساني خواهد داد. قرآن مجيد

روز ياد فرم��وده50000از اين مرحله وحالت رشد با تعبير طول كشيدن قيامت به مدت س��ال پيش، در ح��ال160. چنين است كه ح��ال آن دانهء كاش��ته ش��ده در بيش از 72است

رشد است و به مرور ثمره صلح و عدالت خواه��د داد و در ادوار ديگ��ر ن��يز ب��ه رش��د خ��ودادامه خواهد داد.

در قرآن مجيد همچنين اشاره شده كه در همان "لمحه"، چنان سريعا به حساب انسان ها رس�يدگي مي ش��ود ك��ه خ��ود نمي فهمن��د، چ��ه ك��ه آي��ات ق��رآن مجي��د، خداون��د را "س�ريع الحساب" و"سريع العقاب" توص��يف فرم��وده و پس از آن محاس��به معن��وي، ب��ه مرورآث��ار ظهور قائم آشكار مي گردد، چنانكه با آمدن حضرت باب، آن محاسبه انجام شد و آث��ار آن

. در م�ورد چگ��ونگي حس�اب و كت��اب مزب��ور،73ادام��ه دارد و در ح��ال ظه��ور و ب��روز است ازحضرت علي نقل شده است كه خداوند در روز قيامت، حس��اب م��ردم را رس��يدگي مي

". 74فرمايد "همان طوركه به آنان روزي مي دهد وآنها اورا نمي بينند

در اين مورد، حضرت بهاءالله دركتاب مستطاب ايق��ان مي فرماين��د: »شخص��ي در ي��ومي نزد اين فقير بحر معاني حاضر بود و ذک�ري از عالئم قي�امت و حش�ر و نش�ر وحس�اب ب�ه

19

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

خالئق در ظه��ور ب��ديع[ دين ب��ابي] چگون��ه ش��د ک��هساب ميان آمد و اصرار مي نمود که ح احدي اطالع نيافته؟... ذک��ر ش��د ک��ه اين م��دت مگ��ر تالوت فرق��ان[ ق��رآن] ننم��وده و آي��ه

��ه إنس و ال ج��ان مبارک��ه را ک��ه مي فرماي��د: ال عن ذنب « ] يع��ني در روز75»فيومئذ ال يس�� اي��د و ب��ه مقص��ود ملتفتيده قيامت ازگناه هيچ جن وانسي پرسش كرده نمي شود[ را ند

نشده ايد که معني سؤال چنان نيست که ادراک نموده ايد، بلکه س��ؤال ب��ه لس��ان و بي��ان نيست، چنانچه همين آيه مشعر و مدل بر آن است؟ و بعد مي فرمايد: »يعرف المجرمون

واصي و االقدام « ]يعني گناهكاران به سيما وقيافه شان شناخته مي76بسيماهم فيؤخذ بالن شوند وسپس به موهاي پيشاني وقدم ها گرفته مي شوند[. اين است که از وجهه، حساب خاليق کشيده مي شود و کفر و ايم��ان و عص��يان، جمي��ع ظ��اهر مي گ��ردد. چنانچ��ه الي��وم

مشهود است که به سيما اهل ضاللت از اصحاب هدايت معلوم و واضح اند.«

اما ديانت بهائي وعده صلح قريب الوقوع را مي دهد که پايه هاي آن در حال شکل گرفتن است. امر بهائي براي جهانگير شدن و برقرار کردن صلح احتي��اج ب��ه جه��اني ن��و دارد، ک��ه الزمه اش از بين رفتن نظم کهن و تولد نظم نوين جهاني است. به فرم��وده حض��رت ولي امرالله دو جريان موازي در عالم با يکديگر در حال حرکتند؛ يکي مخرب و ديگري سازنده. جريان مخرب نظم کهنه را از بين مي برد و جريان سازنده نظم نو را ب��ه وج��ود مي آورد. هرچند سرعت جريان مخرب بسيار زياد اس��ت، ام�ا تأس�يس نظم ن��وين احتي��اج ب��ه زم��ان دارد. مورد ديگري که باعث شده، حرکت جريان دوم کند شود، وجود مغرضين امر به��ائي و همچنين عامل نبودن بهائيان به فرمايشات حضرت بهاءالله است، چنانک��ه مي فرماين��د: »اگر احبا عامل بودند ب��ه آنچ��ه مامورن��د، ح��ال اك��ثر من علي االرض ب��رداي ايم��ان م��زين

«.77بودند

چرا حضرت اعلي ابتدا خود را باب و سپس امام زمان و پيامبر.8جديد ناميدند؟

دعوت حضرت باب در اوايل ظهور مقام خويش را تنها براي عده معدودي آشکار س��اختند و به جهت پيشگيري از ضوضا و بلواي عمومي، براي عوام خ��ود را ب��اب مع��رفي نمودن��د، ولي پس از مدتي ک��ه ام��ر انتش��ار وس��يع ت��ري ي��افت، حقيقت ام��ر را ب��ر همگ��ان آش��کار ساختند و فرمودند که قائم موعودي )امام زمان( هستند که همه اديان انتظ��ار ظهورش��ان

تم��ام اين را مي کشيده اند و خداوند ايشان را با شريعت مستقلي مبعوث فرموده است.مراحل براي آن بود که به تدريج ذهن عموم آمادگي پذيرش اين امر عظيم را پيدا کند.

نکته مهم اين است که در ابتدا مردم گمان مي نمودند که منظ��ور حض��رت اعلي از کلم��ه "باب"، بابيت امام زمان است، اما به فرموده حضرت عبدالبهاء "از كلم��ه ب��ابيت م��راد او چن��ان ب��ود ك��ه من واس�طه فيوض�ات ازش�خص بزرگ�واري هس�تم ك�ه هن��وز در پس پ��رده

". در78عزتست و دارنده كماالتبي حص��ر و ح��د ب��اراده او متح��ركم و بحب��ل واليش متمسكواقع حضرت باب، باب من يظهره الله، حضرت بهاءالله بودند.

مشابه اين مراحل تدريجي را در ادوار گذشته نيز مي ت��وان ي��افت. هنگ��امي ک��ه م��ردم در ابت��داي ظه��ور حض��رت مس��يح ايش��ان را رجعت يح��يي مي خواندن��د، آن حض��رت ب��راي جلوگيري از آشوب، سکوت مي کردند و حضرت محمد نيز در ابتدا ب��راي ج��ذب اع��راب و

جلوگيري از بلوا، در آيات غرانيق به مدح و ستايش بتها مي پرداختند.

20

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

اگر حضرت باب پيامبر است، پس چرا توبه کرده است؟.9 مطالبي که در مورد توبه نامه ايش��ان موج��ود اس��ت از جعلي��اتي اس��ت ک��ه س��الها بع��د از

اين شهادت ايشان به بازار آمد و هيچ گونه نشاني از سنديت ن��دارد. باي��د پرس��يد ک��ه چ��را نيم قرن، ناگهان سر از مجلس شورا ب��در آورد؟! چن��دين بيش از توبه نامه پس از گذشت

مسأله در مورد اين ادعا سؤال برانگيزاست که در چند قسمت به آنها پرداخته مي شود.

شهادت حضرت باب

سيد علي محمد معروف به حضرت باب با دو نفر از مريدان خود به نام هاي س��يد حس��ين کاتب و محمد علي زنوزي در زندان چهريق بوده اند. شخص اول منشي حضرت باب بوده و آن طور که خود مي گويد به دستور حضرت باب توبه مي کند تا م��دارک و نوش��تجات او را حفظ کرده، به دست طرفداران او برساند. او چنين مي کند و از م��رگ نج��ات پي��دا مي کند. دليل درستي اين مطلب اين است که سيد حسين بعدا در تهران دس��تگير مي ش��ود و چون ديگر حاضر به تقيه و توبه نيست، با فجيع ترين وضع با عده ديگ��ري از بابي��ان کش��ته مي شود. اگر مسأله توبه نامه صحت دارد چرا حضرت باب را به شهادت رس��اندند و يکي

از طرفداران او را که توبه کرد آزاد نمودند؟

شهامت و استقبال از مرگ پيروان حضرت باب

باب توبه کرده بود آيا هيچ انساني مي تواند قبول کند ک��ه ص��احب ادع��ا اگر واقعا حضرت خود توبه کند و همبند او که از مريدان او اس�ت ب��ا چن�ان ش�هامت بي نظ�يري م�رگ را ب�ا آغوش باز بپذيرد؟ در باره اين شخص که نام او مال محم��د علي زن��وزي و ملقب ب��ه انيس

:79است، در کتاب "شرح حال رجال ايران" تحت نام محمد علي، چنين نوشتهشده است

"ميرزا محمد علي هنگام ورود باب به تبريز به او گروي��د و از پ��يروان خ��اص و خ��الص وي گرديد. در روز تيرباران باب با التماس و اصرار زياد از مامورين تقاضا مي کرد ک��ه اول او را بکشند ولي چون از اقوام سيد علي زنوزي از علماي بزرگ تبريز ب��ود مي��ل داش��تند ک��ه کشته نشود. سيد علي دستور داد زن و بچه او را به نزد او آوردند شايد ديدار آن��ان در وي اثر کند و از عقيده خود برگردد. زن و دختر شش ساله هر چه اصرار کردند مؤثر نيافتاد و محم��د علي ب��ه گفت��ه ه��اي زنش اعتن��ائي نک��رد و او را از پيش خ��ود ران��د. زن ک��ه از وي مأيوس شد دختر را پيش پدر فرستاد. دختر دامن پدر را گرفت و به او گفت بابا بيا ب��ا هم برويم. مال محمد علي روي دختر خود را بوسيد و او را نزد مادر فرستاد. در وقت تيرباران تيرها سهوا و يا عمدا به خط��ا مي رفت. در اين بين ت��يري ب��ه مال محم��د علي اص��ابت مي

کند. روي خود را به باب کرده به وي گفت از من راضي شدي؟"

معين السلطنة در کتاب خود اين عبارت را به عربي "أرضيت عني يا م��والي؟" ذک��ر ک��رده است. حال چه کسي قبول مي کند که صاحب ادعا خود توبه کند، اما يکي از مؤمنان او با اين ش��هامت و از خ��ود گذش��تگي م��رگ را ب��ا آغ��وش ب��از بپ��ذيرد و زن و بچ��ه خ��ود را بي سرپرست بگذارد و حتي به گريه و زاري طفل خردسالش هم اهميتي ندهد و حاضر نشود تا لحظه مرگ از مواليش جدا شود و بخواهد در حالي که سرش بر س��ينه محب��وب اس��ت، هدف تير ناجوانمردان گردد؟ آيا مي شود قبول کرد که صاحب ادع��ا خ��ودش امي باش��د و از گفته هاي خود هم توبه کند، ولي صد ها نفر ک��ه در بين آن��ان ع��ده زي��ادي از روح��انيون بوده اند مؤمن به او شوند و با آن شهامت و از خود گذشتگي که سبب شگفتي م��ردم آن

21

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

زمان شد دست از جاه و مقام زن و بچه بر دارند و با آغوش باز مرگ را بپذيرن��د؟ بابي��ان با چنان شهامت اس��تقامتي در راه ايم��ان خ��ود پ��اي فش��ردند ک��ه دوس��ت و دش��من را ب��ه

تحسين واداشتند.

انتشار رديه هاي مختلف بر ضد آن حضرت

چندين سال است که مخالفان در رد آن حضرت مقاالت متعددي نوشته و از ايشان بدگويي مي نمايند. حال سؤال اينست که اگر حضرت باب توبه کرده اند، چه لزومي دارد

بعد از ساليان دراز، عليه کسي که به اسالم باز گشته است، رديه نوشته شود؟

برگزاري فريبانه مجلس وليعهد و طرح سؤاالت بي ربط

اين اتهام مربوط به جلسه گفتگ��وي ايش��ان ب��ا روحاني��ان ت��بريز و در مجلس وليعه��د ب��وده است. در اين مجلس از طرف روحانيون س��ؤاالتي مط��رح ش��د ک��ه هيچ ربطي ب��ه ادع��اي حضرت باب نداشت و اگر هم ايشان ب��ه آن س��ؤاالت مط��ابق مي��ل روح��انيون ج��واب مي دادن��د، دلي��ل ص��دق ادعايش��ان نب��ود. در کت��اب "گفت و ش��نود س��يد علي محم��د ب��اب ب��ا

( سندي به نام "ناموص ناص��ري" ب��ه طب��ع1374روحانيون تبريز" )نوشته حسن مرسلوند رسيد که نويسنده آن، اين سند را ب��راي هدي��ه ب��ه ناص��ر ال��دين ش��اه و ب��ه ن��ام او نگاش��ته است؛ از اين رو نمي توانسته است مطالبي خالف واقع براي ش��اهد عي��ني بنويس��د، زي��را ناصر الدين شاه نيز دز آن مجلس حضور داشته است. در اين کت��اب علت ط��رح س��ؤاالت بي مورد چنين ذکر شده است: "چون محاورين اين مجلس اشخاص عالم حکيم ب��وده ان��د ديدند که اگر طرح گفتگو با مشار اليه با بعضي مس��ائل غامض��ه حکمي��ه و مش��اکل عل��وم مکتومه که مشرع هر خائضي نيست بياندازند و مجيب به طريق مغالطه و کافر م��اجرائي پيش آيد نه اکثري از مجلس و نه سامعين که غايب اند تش��خيص ق��ول مح��ق از مبط��ل را نداده کار به کلي در پرده اشتباه و خطا مستور مانده انعقاد آن مجلس نسبت به س��ايرين بالمره خالي از فايده خواهد بود و بر علم خود مح��اورين ن��يز چ��يزي نخواه��د افس��ود، چ��ه ايشان خود پيش از وقت مراتب جهالت و ناداني او را سنجيده داشتند...پس از ابت��دا ب��اب فحص و سؤال از اينگونه مسائل را که شبهه پرداز است مسدود داش��ته مس��ائلي را پيش

". نمون��ه80آوردند که خواص و عوام در فهم صحيح و سقيم و منتج و عقيم آن مس��اوي اند اي از سؤاالت مطرح شده بدين قرارند: سؤال نظام العلما از باب: "پادش��اه م��ا درد پ��اي

." س��ؤال مال81نقرس دارد شما دعا کنيد اين درد پا رفع شود تا ما همه به تو ايمان بي��اريم ؟". در ادام��ه: "از ت��و ميپرس��م بگ��و طالق در82محمد ممقاني: "کسور حساب چند تا است

." 83شرع ما چند قسم است، طالق بدعت کدام است، طالق سنت کدام

طرح اينگونه سؤاالت ابتدائي از شخصي که ادعاي صاحب شريعت جدي��د ب��ودن را داش��ته چه معنائي مي توانسته داشته باشد؟ اين سؤاالت دقيق�ا حس�اب ش�ده مط��رح ش�ده ان��د. علت طرح سؤاالت نامربوط ترس روحانيان از روياروئي با حض��رت ب��اب ب��وده اس��ت ک��ه بدين ترتيب موفق ميشوند جلسه را به مسخرگي برگزار کنند و به هدف خ��ود برس��ند. آي��ا اگر سيد باب به همه سؤاالت مطرح شده جواب قانع کنن��ده هم مي داد، دلي��ل ب��ر ص��حت ادعاي او بود؟ اين سؤاالتي است که هر طلبه جواني که يک سال در مدارس علمي��ه ب��وده است مي توانست جواب بدهد. بنايراين چگونه ممکن است در چنين مجلسي که عمدا ب��ه مسخرگي برگزار شد، حضرت باب از ادعاي خود توبه کرده باشند؟ در اين باره در هم��ان کتاب از قول مال محمد ممقاني آمده است: "حال در آن دعاوي که در مجلس همايوني در حضور ما کردي از دعوي صاحب االمري و افتتاح وحي تاسيسي و آيت��ان ب��ه مث��ل ق��ران و غيره در سر آنها باقي هستي؟ گفت آري. فرمودند از اين عقائد برگرد خوب نيست خود و

22

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

مردم را عبث به مهلکه نيانداز! گفت حاشا و کال! پس مرحوم وال��د ق��دري نص��ايح ب��ه آق��ا . مال محمد مامقاني به س��يد ب��اب ميگوي��د: چ��ون من84محمد علي کردند اصال مفيد نيافتاد

توبه مرتد فطري را قب�ول مي�دارم اگ�ر از اين عقائ��د اظه�ار توب��ه ن�امئي من ت��و را از اين ."85مهلکه خالصي ميدهم. گفت حاش��ا! ح��رف هم��ان اس��ت ک��ه گفتم و ج��اي توب��ه نيست

ديگري پرسيده آيا بر همان دعوي صاحب االمري که در مجلس وليعه��د نم��ودي هس��تي؟ و وقتي پاسخ مثبت حضرت باب را مي شنود، مي گويد من اين فتواي قت��ل را هم��ان موق��ع نوشتم. پس بنا برگفته هاي شاهد عيني جلسه، توب��ه اي در ک��ار نب��وده اس��ت و جلس��ه ب��ا خدعه و تزوير برگزار گرديده است. گذشته اگر حضرت باب در مجلس وليعهد توب��ه ک��رد،

قلعه چهريق زنداني کردند و چگونه با وجود توبه، در زندان ب��ه دع��وت چرا او را دوباره درخود ادامه داد؟

نزول آثار پس از محاکمه

هج��ري انج��ام گرفت��ه اس��ت و بع��د از محاکم��ه، آث��ار1264محاکمه حضرت ب��اب در س�ال متعددي از ايشان نظير پنج شأن و هيکل الدين و غ��يره ک��ه ب��ه طب��ع رس��يده ان��د، موج��ود است. چگونه ممکن است که حضرت باب توبه کرده باش��د و بع��د از آن دوب��اره ب��ه ن��زول

آيات بپردازند؟!

جايز بودن توبه و تقيه در ديانت اسالم و بابي

توبه در دائرة المعارف شيعه چنين تعريف مي شود: "باز گشت و پش��يماني از گن��اه ي��ا از." 86هر کاري که بهتر از آن مي توانسد کرد و نکرده است

در اينجا بررسي مسأله غرانيق کمکي به حل اين مشکل مي نمايد. مسأله غرانيق مربوط به دو آي�ه از س�وره النجم )ن�ازل در مک�ه( اس�ت. حض�رت رس�ول )ص( ب�راي جلب نظ��ر مخالفين و تخفيف در مخالفت آنها با اسالم، سه بت معروف دوران جاهليه مربوط به آنها را طايران بلند پروازي مي نامند تا شايد امي��دي هم ب��ه ش��فاعت مخالف��ان ب��ه وج��ود آي��د. اهالي قبيله قريش چون احترام رسول اکرم )ص( را نسبت به بت هاي خود مش��اهده مي نمايند به سجده مي افتند. البته شکي نيس��ت ک��ه حکمت الهي اينگون��ه اقتض��اء ک��رده ک��ه براي نجات برخي از انسانها، در ابتدا مطابق ميل آنها رفتار شود تا به آن حضرت متماي��ل شوند. اين دو آيه در کالم الله مجيد به آيات شيطاني مع��روف هس��تند ک��ه از ق��رآن ک��ريم حذف ش�ده ان��د، و ب�رخالف نظ��ر آن حض�رت، مس��لمين معتق�د هس�تند ک�ه اين دو آي��ه را

س��وره52شيطان به آن حضرت القا نموده است. در تفسير جاللين، در ش��أن ن��زول آي��ه حج، اين مطلب ذکر شده است که حض��رت رس��ول )ص( بع��دا از اين واقع��ه ن��اراحت مي شوتد و بدين سبب خداوند با نزول اين آي��ه حض��رت را آرامش خ��اطر مي ده��د و قي��د مي شود که اين مسأله براي پيغمبران قبل از تو هم اتفاق افت��اده اس��ت. "م��ا پيش از ت��و هيچ رسولي يا نبيئي نفرستاديم مگر آنکه چون به خواندن آيات مشغول شد، شيطان در سخن او چيزي افکند و خدا آنچه را که شيطان افکن��ده ب��ود نس��خ ک��رد. س��پس آي��ات خ��ويش را استواري بخشيد و خدا دانا و حکيم است." پس اين مسأله که فرستادگان الهي در بعض��ي از مواقع بر اثر مخالفت هاي بزرگان قوم با آنها مماشات مي کنند تا بلکه بتوانند آنها را از لجاج باز دارند تازگي ندارد. در اين باره به مسائل گوناگوني در قرآن کريم ب��رمي خ��وريم که با اهل لجاج و عناد مماشات شده است. بنابراين حتي اگر نعوذ بالله حضرت باب توب��ه

هم کرده بودند، باز اين مسأله حقانيت ايشان را زير سؤال نمي برد.

و اما در دائرة المعارف شيعه در تعريف تقيه به نق�ل از ش��يخ ص��دوق چ��نين آم��ده اس�ت: "تقيه عبارت است از کتمان حق و پوشيده داش��تن اعتق��اد از مخالف��ان و ت��رک مب��ارزه ب��ا

23

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

." ريشه87آنان نظر به ضرر ديني يا دنيوي که ممکن است اظهار حق در پيش داشته باشد خداون��د مي106تقيه را مي توان در کالم الله مجيد جستجو ک��رد. در س��وري النح��ل آي��ه

فرمايد: "کسي که پس از ايمان به خدا کافر مي شود، نه آن که او را به زور واداش��ته ن��د تا اظهار کفر کند و حال آنکه دلش به ايمان خويش مطمئن است، بل آنان که در دل را به روي کفر مي گشايند، مورد خشم خدايند و عذابي بزرگ ب��ر ايش��ان مهي��ا اس�ت." اين آي��ه زماني نازل شده که عمار را با پدر و مادرش به نام سميه و ب�ا ع�ده اي از مؤمن�ان اس�ير کردند، آنها را شکنجه مي کردند تا توبه کنند. عمار از روي ناچ��اري و از ت��رس م��رگ توب��ه مي کند و از بت هاي آنان به نيکي ياد مي نمايد. ولي بعدا پشيمان مي شود و نزد پيغم��بر مي رود. حضرت او را دلداري مي دهد و مي فرمايد که "عمار پر از ايمان است از سر تا

." از اين کالم حق، مي توان فهميد آن است که اگر در زير فشار، ش��خص اع��تراف88به پا به مسأله اي کرد، اعتباري ندارد. در باره لزوم تقيه در معاني االخبار از امام ص��ادق )ص( چنين روايت شده است: »تقيه سپر محافظ مؤمن است. و کسي که تقيه را رعايت نکن��د ايمان ندارد«. همچنين از ايشان روايت شده که مي فرمايند: نه دهم دين در تقيه اس��ت و

«. ب��ه همين علت ائم��ه در دوران حک��ومت ه��اي ام��وي و89کسي که تقيه ندارد دين ن��دارد عباسي، خود بدان عامل و همواره اعتقادات خود را براي حفظ جان و مال خ��ويش پنه��ان نگاه مي داشته اند. گذشته از اين، تقيه در ديانت بابي نيز جايز اس�ت. بن��ابراين ح��تي اگ�ر نعوذ بالله حضرت باب هنگامي که پاهاي ايشان را به چوب بستند، توبه کرده اند، مط��ابق

کالم خدا و ائمه اطهار اين توبه اعتباري ندارد، بلکه از واجبات دين مبين بوده است.

جعلي بودن خط و ساختار توبه نامه

از لحاظ ساختاري نيز اين نوشته داراي اشکاالت فراواني است که آن را فاق��د اعتب��ار مي ن��ه در متن آن اش�اره اي ب��ه سازد. اين برگه نه داراي مهر است و نه امض�اء و ن�ه ت��اريخ،

ه��ويت نگارن��ده ش��ده ون��ه خ��ط آن ب��ا خ��ط حض��رت ب��اب مط��ابقت دارد؛ ب��ا وج��ود اينک��ه مکتوبات حضرت باب همواره امضاء و مهر ايشان با نقش "يا علي يامحمد" ب��ه چش��م در

و نه حتي ذکري از توبه نسبت به ادعائي خاص گرديده و تنها سخن از اس��تغفار مي خورد. نيم قرن کسي از وجود چ��نين چ��يزي اطالع نداش��ت و ب��ه در پيشگاه الهي رفته و تا حدود

يکباره ظاهر شد و مورد استناد مخالفين ديانت بهائي قرار گ��رفت. درح��دود هم��ان س��الها نوش��ت ک��ه عنوان "يادداشتهاي کينياز دالگورکي" با يکي از علماء بي شرم مطلبي مشابه

در آن از قول سفير وقت روسيه ادعا مي گرديد که من ب�اب را وادار ب��ه ادع�اي پيغم�بري کردم تا در بين مسلمانان اختالف بين��دازم. اين نوش�ته بعن��وان س�ند در س�طحي وس�يع از سوي انجمن حجتيه توزيع گرديد ولي خيلي زود محققين مسلمان همان دوره هويت جاعل

هنوز هم که بعد از سالها تأسف انگيز است افشاء نمودند. را کشف وبي اساس بودن آنرا ق��رار مي گ��يرد. ح��زن انگ��يز اس��ت مهمالت مورد استناد برخي بظ��اهر محققين اين قبيل

کينه وتعصب و يا طمع حفظ مقام وثروت آنچنان قلوب دشمنان کيش يزدان را س�خت کهجائي براي انصاف و مروت باقي نگذاشته است. نموده که

اما نکته اينجاست که اگر کسي متن توبه نامه اي را بنويسد، بايد خود آن را امضا کند، ن��ه آنان که آرزومند شنيدن توبه او هستند. بنايراين نه تنها ناصرالدين شانزده ساله، بلکه اگ��ر همه افراد حاضر در مجلس امضاء مي کردند و قسم هم مي خوردند که باب توب��ه ک��رده،

کم ت��وجهي و بي سنديتي به اين ورقه نمي داد. همچنين اگر ناص��رالدين ک��ه بس��يار م��ورد مه��ري محم��د ش��اه ب��ود و او ب��ه خي��ال خ��ود ب��ا اين ادع��ا )اگ��ر ف��رض ب��ر اص��الت امض��اء ناصرالدين باشد( خواسته توجه شاه را به توانائي خود در مغلوب ک��ردن ب�اب جلب نماي��د،

اگ��ر اين اس�ت ک��ه ب��ر بي اعتب��اري آن، در اين کار از غلو و دروغ بهره برده است و شاهد چنين امري با اطالع ناصرالدين شاه اتفاق افتاده بود، پس چرا از چنين س��ند مهمي ب��راي

24

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

مجاب و ساکت کردن بابيان، که در دوران حکومت او در نقاط مختلف ايران درگ��ير جن��گبا نيروهاي دولتي بودند، استفاده نشد؟

10 . m؟mدmنmا mهmدmرmک mرmوmهmظ mرmبmمmاmيmپ mوmد m،mلmاmس mوmد mهmلmصmاmف mهmب mاmرmچ س��ال و در اين م��ورد ن��يز2 سال اتفاق افتاد، ن��ه 9ابتدا توجه کنيد که دو ظهور به فاصله

.90حديثي نقل شده است که اين مسأله را تأييد مي کند

س��ا�ل�،�6000ط�ب�ق� ك�ت�ب� آ�س�م�ا�ن�ي� ه�م�چ�و�ن� ت�و�ر�ا�ت� و� ق�ر�آ�ن�،� پ�ي�ا�م�ب�ر�ا�ن� ق�ب�ل� ب�ه� م��د�ت� ح��د�و�د� د�ر� د�و�ر�ه� ا�ي� ك�ه� ب�ا� ح�ض�ر�ت� آ�د�م� ش�ر�و�ع� و� ب�ا� ح�ض�ر�ت� م�ح�م�د� خ�ا�ت�م�ه� م�ي� ي�ا�ب��د�،� ا�ن�س��ا�ن� ه��ا� ر�ا� ا�ز� ب�ت� پ�ر�س�ت�ي� م�ن�ع� و� ب�ه� ي�ك�ت�ا� پ�ر�س�ت�ي� د�ع�و�ت� ك�ر�د�ن�د�.� چ�ن�ا�ن�ك��ه� ا�د�ي��ا�ن� ب��ا�ب�ي� و� ب�ه��ا�ئ�ي� ا�ش��ا�ر�ه�

در اين دوره س�ا�ل�ه�،� ب�ه� د�و�ر�ه� ك�و�د�ك�ي� ب�ش�ر� ت�ش�ب�ي�ه� ش�د�ه� ا�س��ت�.�6000ك�ر�د�ه� ا�ن�د�،� ا�ي�ن� د�و�ر�ه� ساله كه به آن كورآدم گفته مي شود، پيامبران، بش��ر را آم��اده كردن��د ت��ا در پاي��ان6000

س��اله آدم ت��ا خ��اتم( ب��ه دوره بل��وغ و6000دوره مزبور )يعني آخرالزمان و قي��امت دوره جواني خود وارد گردند. درحقيقت، آخرالزمان ب��ه معن��اي پاي��ان دوران بش��ر نيس��ت، بلك��ه

ساله مزبور و ش��روع دوره اي ب��ه م��راتب عظيم ت��رمي باش��د.6000منظور، پايان دوره سال كودكي، به قدري حس��اس و6000ورود به مرحله جديد بلوغ بشري، پس از بيش از

مهم بود و لزوم آمادگي ب��راي تغي��يرات عظيم در فرهن��گ بش��ري در بع��د جه��اني، بق��دري حياتي بود و به چنان قواي روحاني شديدي احتياج داشت كه ني��از ب��ود دو ظه��ور پي در پي واقع شود. حضرت باب اول ظاهر شدند تا علف هاي ه��رز خراف��ات و پيراي��ه ه��ائي را ك��ه

س��ال درگلس��تان ادي��ان آس��ماني و جامع��ه بش��ري6000توسط بعض��ي غ��افلين درط��ول روئي��ده ب��ود، از بين ببرن��د و هم��ه را آم��اده كنن��د ت��ا پس از ايش��ان، حض��رت به��اء الل��ه ب��ا ظهورشان، دانه درخت نظم جديد بشري را در آن بكارند تا طبق وعده انبياء قب��ل، بم��رور ثمرات آن، كه صلح و بلوغ و ع��دالت و وح��دت جه��اني خواه��د ب��ود، آش��كارگردد. در تم��ام متون مقدسه اديان قبل نيز به اشاره ي��ا ب��ه ص��راحت، ت��اريخ ورود ب��ه مرحل��ه جدي��د بل�وغ

91مزبور، ذكر گرديده و فاصله نزديك بين اين دو ظهور نيز مورد تأكيد قرار گرفته است.

همان طور که ذکر شد، تمامي اديان قبل به دو ظهور بشارت داده اند: ايلي�ا و رب الجن�ود در دين يهودي، هوشيدر ماه و شاه بهرام يا سيوشانس در دين زردشتي، يوحناي معم��دان و مس��يح در دين مس��يحي، ق��ائم و رجعت حس��يني در دين اس��الم اه��ل تش��يع، و مه��دي و مسيح در دين اسالم اهل تسنع. بن��ابراين اين دو ظه��ور ک��ه در ت��اريخ اتف��اق افت��اده، خيلي عجيب و دور از ذهن نبوده، بلکه تمام اديان منتظر آن بوده اند. در واقع اين دو ظه��ور ک��ه در ارتباط بسياري نزديکي با يکديگر قرار دارند، يک ظهور محسوبند که در حقيقت ظه��ور

اول براي ايجاد آمادگي ذهني در مردم بوده است تا شرايط ظهور ثاني فراهم شود.

احاديث و همچنين آيات قرآن و کتب آسماني ديگر که همه اشاره به دو ظهور پياپي ک��ردهاند، بسيار ند. جالب است که شاه نعمت الله ولي نيز به اين موضوع اشاره کرده است:

در س���ال غ���رس من دوق����������ران مي����������بينم دين ن���وع دگ���ر گ���ردد واس���������������������الم دگر

وز مه���دي دج���ال نش���انمي�����������������������������بينم اين سر نهان است، عي��انمي�����������������������������بينم

25

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

است که مطابق سال بعثت حضرت1260در اين ابيات، غرس به حروف ابجد معادل باب در شيراز است. همچنين مقصود از مهدي، حضرت باب است و دجال همان حاجي

ميرزا آغاسي صدر اعظم است.

ور برخي ديگر از اين بش��ارات در ادام��ه ذک��ر مي ش��وند. ق��رآن فرم��وده: »ونفخ في الص��ه ثم نفخ فيه أخرى فإذا هم قيام ماوات ومن في األرض إال من شاء الل فصعق من في الس

« يعني و در صور دميده مىشود پس هر كه در آسمانها و هر ك��ه در زمين اس��ت92ينظرون بيهوش درمىافتد مگر كسى كه خدا بخواهد، سپس بار ديگر در آن دمي�ده مىش�ود و بناگ�اه آنان بر پاى ايستاده مىنگرند. پس در روز قيامت دو بار در صور دميده مي ش��ود. در ج��اي ديگر حديثي است که مي فرمايند: »به راستي ميگ��ويم بع��د از ق��ائم، قي��وم ظ�اهر خواه��د

��اني والق��رآن العظيم « يع��ني و93شد«. همچنين قرآن فرموده: »ولقد آتيناك سبعا من المث به راستى به تو سبع المثانى و قرآن بزرگ را عطا كرديم. برخي علما، دليل تک��رار دو ب��ار "هفت" را در اين آيه، نزول سوره فاتحه مي دانن��د ک��ه دو ب��ار ن��ازل ش��ده اس��ت. ولي ب��ا توجه به محتويات اين سوره، معني اص��لي چ��يز ديگ��ري اس��ت. حض��رت عب��دالبهاء در اين مورد مي فرمايند: »مقصد سر احديت است و فيض رحمانيت و آن اشاره ب��ه ظه��ور بع��د است که ذوالحرف اسبع تکرر پي��دا ک��رده اس��ت. ح��روف س��بع اول "علي محم��د" و س��بع مکرر ثاني "حسين علي". اين است معني سبع مثاني يعني هفتي ک��ه دو ب��ار تک��رار يافت��ه

«. بنابراين آيه مزبور به تعداد حروف نام هاي حضرت باب )علي محمد( و حضرت94استبهاءالله )حسين علي( اشاره داشته که هر دو برابر هفت هستند.

در روايتي از "بخاري" که از مفسرين معروف اسالم است، نقل شده است ک��ه: "در آخ��ر زمان خداوند با تمام جالل و عظمت خود بر نوع بشر ظاهر خواهد شد.لکن فقط معدودي به او روي ميآورند.... آ نگاه براي مرتبه ثاني ظهور خواهد نمود و اين بار همه معي��ار ه��اي عبوديت را ظاهر خواهد ساخت و ناس پيرامون او گرد خواهند آمد و ب��ه او ايم��ان خواهن��د

آورد و او را خواهند ستود و تمام صفات ابدي وي را تکريم خواهند نمود." )ترجمه(

در کتاب مقدس، زکرياي نبي به هنگام سخن گفتن از ايام آخر ب��ا اين گفت��ار، از ظه��ور دو روح قدسي خبر مي دهد: »او مرا ج�واب داده، گفت: اينه��ا پس��ران )دو پس��ر( روغن زيت

ميباشند که نزد مالک تمامي جهان ميايستند.«

ج�ا�ل�ب� ا�س�ت� ب�د�ا�ن�ي�د� ک�ه� د�و� ظ�ه�و�ر� پ�ي� د�ر� پ�ي� م�ش�ا�ب�ه�،� ا�م�ا� د�ر� م��ر�ا�ت�ب� ک�و�چ�ک��ت�ر�،� ه�م��ا�ن� د�و�ر�ه� در آن زمان يهودي��ان س�ا�ل�ه� آ�د�م� ت�ا� خ�ا�ت�م�،� د�ر� ا�و�ا�خ�ر� د�و�ر�ه� د�ي�ا�ن�ت� ي�ه�و�د�ي� ا�ت�ف�ا�ق� ا�ف�ت�ا�د�.�6000

چنان قشري و فاسد و غافل شده بودند كه اصالح ايشان نيازمند دو ظهور پي در پي ب��ود. اول حضرت يحيي بن زكريا، يا يوحناي تعميد دهن�ده ظ�اهر ش�د و ب�ا غس�ل تعمي�د م�ردم، ايشان را آماده فرمود تا پس از خودشان، حض��رت مس��يح، موع��ود يه��ود را ك��ه در هم��ان زمان زندگي مي فرمود، بشناسند. به اين خاطر بود كه حتي خ��ود حض��رت مس��يح ن��يز در ايام دعوت حضرت يحيي و قبل از آشكار ساختن مقام خودشان كه از مقام حضرت يحيي

حض��رت بهاءالل��ه ن��يز ك��ه رجعت95باالتر بود، از او خواستند كه ايشان را ن��يز تعمي��د ده��د. معنوي و صفاتي حضرت مسيح محسوب مي شوند، طب��ق اح��اديث اس��المي، اول ب��ه دين حضرت باب گرويدند و پس از آن، مقام حقيقي خود را آشكار فرمودندبه راستي ش��باهت هاي زي��ادي بين دو ظه��ور پي درپي حض��رت يح��يي ومس��يح، ب��ا دو ظه��ور حض��رت ب��اب و

ا�ز� ج�م�ل��ه� ا�ي�ن� ش��ب�ا�ه�ت� ه��ا�،�بهاءالله وجود دارد كه در كتب بهائي به آن اشاره شده اس��ت. ه�م�ا�ن�ط�و�ر� ک�ه� د�ر� ا�ح��ا�د�ي�ث� ا�س��ال�م�ي� ن��ي�ز� ب�ي��ا�ن� ش��د�ه�،� ا�ي�ن� ا�س��ت� ك��ه� پ�س� ا�ز� ظ�ه��و�ر� ق��ا�ئ�م�،� ح�ض�ر�ت� م�س�ي�ح� ظ�ا�ه�ر� م�ي� ش�و�د� و� پ�ش�ت� س�ر� ق��ا�ئ�م� ن�م��ا�ز� م�ي� گ��ز�ا�ر�د� و� ا�ي�ن� م�ط�ل�ب� ا�ش��ا�ر�ه�

د�ا�ر�د� ب�ه� ا�ي�م�ا�ن� ا�و�ل�ي�ه� ح�ض�ر�ت� ب�ه�ا�ء�ا�ل�ل�ه� ب�ه� ح�ض�ر�ت� ب�ا�ب�،� ق�ب�ل� ا�ز� م�ب�ع�و�ث� ش�د�ن�ش�ا�ن�.�26

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

چرا دوره ديانت بابي کوتاه است؟.11 اگرچه پاسخ اين سؤال ضمن جواب به پرسش "چرا به فاصله دو س��ال، دو پي��امبر ظه��ور کرده اند" داده شده، ولي در اينجا نيز بايد ذکر کرد ک��ه در اح��اديث اس��المي ص��ريحا ذک��ر

19 س��ال، و ب��ه تعب��يري ديگ��ر 9 ي��ا 7 ي��ا 5شده که دوره ديانت بابي )ظهور قائم موعود( اختالف سال هاي مزب��ور اش�اره ب��ه مراح��ل اعالن ظه��ور ب��ابي و ط�ول96سال مي باشد.دوره آن دارد.

سال اول، حضرت باب خود را باب و سپس قائم موعود خواندند. پس از آن ت��ا س��ال5تا هفتم که شهيد شدند، مقام حقيقي خودش�ان را ک�ه مظه�ر ظه��ور الهي و م��ربي آس�ماني صاحب کتاب و شريعت مستقل اند، آشکار فرموند. چنان که در احاديث اسالمي است که

ح��رف علمي را ک��ه فق��ط دو ح��رفش را27ايشان از همه انبياء نشان هايي دارند و تمام انبياء قبل آورده بودند، آشکار خواهند فرمود و به کتاب و شرع جديد ظهور خواهند ک��رد و همه وعده هاي انبياء قبل با ظهور ايشان تدريجا تحقق خواهد يافت. در سال نهم از ظهور ايشان، حضرت بهاءالله که موعود ذکر شده در کتاب ايشان بودن��د، در س��ياه چ��ال ته��ران اظهار امر خفي فرمودند و چون هنوز بابي ها و جهانيان آماده نبودن��د، حضرتش��ان دع��وت

از ظهور بابي صبر نمودند تا همه آماده شوند. در اين19خود را علني نفرمودند و تا سال مدت حضرتشان براي حف��ظ وح��دت و ت��ربيت معن��وي و اجتم��اعي مؤم��نين دي��انت جدي��د، بيشتر به آثار و تعاليم حضرت باب تأکيد و تکيه فرمودن��د. بن��ابراين مي ت��وان گفت ک��ه در

سال، تعاليم بابي مد نظر بود. اما پس از آن حضرت بهاءالله به تدريج دعوت خود19اين را علني فرمودند و در ادرنه و عکا، تع��اليم و احک��ام به��ايي را مس��تقال تش��ريع فرمودن��د و

پايان دوره دين بابي را اعالن کردند.

هزار ساله قب��ل، دوره عظيم ت��ر و7-6چون طبق وعود انبياء قبل قرار بود در پايان دوره طوالني تري در تاريخ زندگي بشر شروع شود و صلح و وحدت عالم انس��اني تحق��ق ياب��د، انتقال از دوره قبل به دوره جديد نياز به تغييرات ريشه اي عظيمي داشت که انجام آن از هر معجزه ظاهري که بتوان تصور کرد، دشوار تر ب��ود. ب��راي اين ک��ار چنانک��ه در اح��اديث

7-6آمده، اول الزم بود حضرت باب در دوره اي کوتاه، خرافات وسنن و اوهام و تعصبات هزار ساله را از بين ببرند و افکار و قلوب انسان ها را آماده ورود به دوره جديد نمايند.

ب��راي اين مقص��ود، حض��رت ب��اب عم��دا بعض��ي احک��ام و تع��اليم بس��يار دش�وار را تش��ريع فرمودند که درحقيقت عمال براي دوره اي طوالني قابل اجرا نب��ود و منظ��ور از آن انه��دام خرافات و بدعتهايي بود که توسط بعضي علماي بي تقوا و امراي سياس��ي در ادي��ان قب��ل وارد شده بود. همچنين تعاليمشان را طوري تنظيم فرموده بودن��د ک��ه مقص��ود هم��ه آنه��ا، بشارت و مژده به ظهور حضرت بهاءالله )"من يظه��ره الل��ه"، يع��ني کس��ي ک��ه خ��دا او را

مثقال19ظاهر مي کند( بود. مثال از جمله فرمودند اگر کسي شخصي را غمگين کند بايد طال جريمه بده��د، ام��ا مقص��ود از اين حکم، اين ب��ود ک��ه مب��ادا ب��ابي ه��ا متوج��ه نباش��ند و حضرت بهاءالله را که موعودشان هستند محزون کنند. يعني منظور فقط مح��زون نک��ردن من يظهره الله بود که بزودي قرار بود ظاهر شوند و همه بابي ها به ايشان ايم��ان آورن��د.

درص��د از بابي��ان، به��ايي ش��دند ک��ه در مقايس��ه ب��ا95بخاطر همين تعاليم بود که بيش از ظهورات قبل بي سابقه است.

27

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

حضرت ولي امرالله توضيح مي فرمايند که حضرت باب عم��دا تع��اليم و احک��ام س��ختي را ه��زار س�اله، هم��ه را ب��راي7-6تشريع فرمودند تا عالوه بر از بين بردن خرافات و اوه��ام

ظهور موعودشان آماده کنند و هر بهان��ه اي را بين ببرن��د ت��ا مانن��د ادوار قب�ل ک��ه مؤم��نين ظهور قبل عليه موعودشان قيام مي کردند، بابي ها علي��ه حض��رت بهاءالل��ه قي��ام نکنن��د و ايشان را اذيت نکنند تا حضرت بهاءالل��ه بتوانن��د ب��ا تعاليمش��ان دني��ا را ب��ه ص��لح و وح��دت

97برسانند و وعود همه انبياء را تحقق بخشند.

در آئين بهائي مفهوم قيامت .12 قرآن تعليم مي دهد كه معني روز قضا يك راز است ك�ه ب�ه وس�يله خداون�د در هم��ان روز ي ال م��ا علمه��ا عن��د رب ان مرساها قل إن اعة أي داوري آشكار خواهد شد: »يسألونك عن الس

هو يها لوقتها إال « يعني آنها از ساعت )قي��امت( از ت��و س��ؤال مي كنن��د ك��ه چ��ه وقت98يجل متحقق مي شود، بگ��و علم آن فق�ط ن��زد خداس�ت، در آن زم��ان هيچ كس ج��ز خ��دا آن را ظاهر نخواهد كرد. بنابراين آنچه افكار بشر درباره روز قضا فكر ك��رده ي��ا مي كن��د ص��رفا

وهم و خيال است.

تأويل عالمات و تشبيهات روز قيامت

��اب ��ات محكم��ات هن أم الكت ��ه آي ��اب من ��ك الكت همچنين قرآن فرموده »هو الذي أنزل علي�ة وابتغ�اء �ه ابتغ�اء الفتن ابه من بع�ون م�ا تش�� �غ فيت وأخر متشابهات فأما الذين في قلوبهم زي

الله « يعني او كسي است كه كتاب )قرآن( را بر تو نازل كرده،99تأويله وما يعلم تأويله إال بعضي از آيات آن از محكمات است، اينها ام الكتاب هستند و بقيه متشابهاتند، اما كس�اني كه در قلوبشان تنگي و گمراهي است متشابهات آن را به خاطر فتنه جويي دنب��ال مي كنن��د

آن هستند، در حالي كه هيچكس جز خداوند تأويل آن را نمي داند. طبقتأويل و در آرزوي اين آيه حتواي آن كتاب مقدس به دو بخش تقسيم شده است: قسمتي كه بسادگي قاب��ل فهم است )محكمات( و قسمتي كه تشبيه و تمثيل است)متشابهات(. قس��م اول واض��ح و صريح است، در حالي كه نوع دوم به سبكي نازل شده كه پر از استعاره است و بن��ابراين به وضوح فهميده نمي شود و احتياج به تأويل دارد. آن تأويل وتفسير بر اساس ق��رآن، ب��ه عهده خداوند است و وظيفه بشر نيست؛ به اين معني که خداوند در دور بعد توسط پيامبر بعدي تفسير آن را نازل خواهد كرد. اين مطلب در اين آيه نيز تصريح شده اس��ت: »ولق��د تأويله يوم يأتي قوم يؤمنون. هل ينظرون إال جئناهم بكتاب فصلناه على علم هدى ورحمة ل

نا بالحق ذين نسوه من قبل قد جاءت رسل رب « يعني و حاال ما ب��راي آنه��ا100تأويله يقول ال كتابي آورده ايم، بر اساس علم آن را شرح داده ايم، هدايت و رحمتي اس�ت ب�ر موم�نين؛ حال در انتظار چه چيز هستندجز تأويل آن؟ وقتي تأويل آن بيايد، آنهايي ك�ه از قب�ل ب��ه آن

بي توجه بودند خواهند گفت رسوالن پروردگار ما براستي حق را براي ما آورده بودند.

اگر معني ظاهري نشانه هاي قيامت را در نظر بگيريم، چگونه ممکن اس��ت ق��ائم )پي��امبر بعد به اعتقاد مسلمانان( ظاهر شود و چنين قيامتي بر پا شود و در اين هنگامه که ب��رادر، برادر را نمي شناسد، او به تآويل اين آيات بپردازد؟! آي��ا ش�نونده اي خواه��د داش�ت؟ پس معني نشانه ها بايد چيز ديگري باشد. همچنين خداوند در قرآن به صراحت فرموده ک��ه در��ه روز قيامت کتابي نازل مي شود که مسلما همراه با پيامبري جديد خواهد بود: »ونخرج ل

ورا « يع�ني و در روز قي�امت م�ا ب�راي او)انس�ان( كت�ابي را101يوم القيامة كتابا يلقاه منش� بيرون مي آوريم كه به صورت منشوري )باز( ب��ه او الق��ا خواه��د ش��د.«. طب��ق آي��ات قب��ل

28

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

تأويل نشانه هاي قيامت بايد در اين کتاب باش��د؛ ج��الب اس��ت بداني��د ک��ه حض��رت ب��اب و حضرت بهاءالله با ظهورش��ان اعالن كردن��د ك��ه روز قي��امت حقيقي آم��ده و هم��انطور ک��ه خداوند وعده داده بود، در کتبشان مفهوم حقيقي تمام سمبلها و تماثيل آن كت��اب مق��دس

را براي ما روشن نموده اند.

تمثيالت روز قيامت

همانطور که تا بحال ذکر شد، بهائيان به قيامت اعتقاد دارن��د، ام��ا مع��اني آي��اتي را ک��ه در ذکر روز قيامت آمده با معاني ظاهري آنها متفاوت مي دانند. اگر بدي��ده بص��يرت بنگ��ريم، مي بينيم که تحق��ق اتفاق��ات روز قي��امت امک��ان پ��ذير نيس��ت و اين نش��انه ه��ا تم��ثيلي از واقعيت هستند. مثال از نش��انه ه��اي قي��امت آن اس��ت ک��ه س��تاره ه��ا ب��ه زمين مي افتن��د، آسمان لوله در هم پيچيده مي شود و يا ک��وه ه��ا مانن��د پش��م زده مي ش��وند. نمون��ه ه��اي

ديگري از اين تماثيل عبارتند از:

س�وره48، س�وره اب��راهيم آي��ه 67زمين زمين ديگر مي گ��ردد )س�وره زم��ر آي��ه ، ( 17، سوره حديد آيه 50، سوره روم آيه 44، سوره ق آيه 3انشقاق آيه

1، س��وره انفط��ار آي��ه 1آسمان شكافته و دو نيم مي ش��ود )س��وره انش��قاق آي��ه، ،10، سوره دخان آيه 37، سوره رحمن آيه 104، سوره انبياء آيه 19سوره نبأ آيه

( 67، سوره زمر آيه 25سوره فرقان آيه

(11آسمان براكنده مي شود )سوره تکوير آيه

(8آسمان مثل فلز گداخته مي شود )سوره معارج آيه

5واقع��ه آي��ه ، س��وره88نمل آيه زمين مي لرزد و كوهها مرور مي نمايد )سوره، ، س�وره نب�ا آي�ه10مرس�الت آي�ه ، سوره14مزمل آيه ، سوره5قارعه آيه سوره

(105طه آيه ، سوره3تكوير آيه ، سوره20

(1تكوير آيه خورشيد درهم پيچيده مي شود و نورش را از دست مي دهد )سوره

س��وره82انفط��ار آي��ه س��تارگان پراكن��ده مي ش��وند و مح��و مي گردن��د )س��وره ، (77مرسالت آيه

تناقض در تمثيالت در صورت توجه معاني ظاهري

اگر در اين آيات معاني ظاهري قي��امت را در نظ��ر بگ��يريم ب��ه تن��اقض مي رس��يم. مثال در جايي فرموده شده آسمان مانند فلز گداخته مي شود و در جاي ديگر فرموده ک��ه آس��مان ب��ه دو نيم و ي��ا پراکن��ده مي ش��ود، ح��ال آنک��ه فل��ز گداخت��ه را نمي ت��وان از هم ش��کافت، پراکنده و يا لوله کرد. همچنين سنگ نمي تواند مانند پش��م زده ش��ود. گذش��ته از اين اگ��ر قرار بود روزي دنيا به پايان برسد براي چه خدا آن را آفريد؛ آيا اين کاري عبث نبوده؟ اگر روزي خلقت به پايان برسد، نعوذ بالل��ه نس��بت خ��القيت از خداون��د س�لب مي ش�ود، زي��را صفات ذات الهي لم يزل بوده و ال يزال خواهد بود. پس بايد دانست که از ش��مس و قم��ر

و کوه و... منظور چيزي غير از معاني ظاهري است.

حال به آيات زير توجه کنيد:

29

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

���ة وهم ال اعة بغت ���أتيهم الس��� ���ه أو ت ية من ع���ذاب الل ���أتيهم غاش��� »أف���أمنوا أن ت « يعني آيا آنها ايمن هستند كه عذاب سخت خداوند بر آنها خواهد آمد ي��ا102يشعرون

اينكه ساعت بر آنها به طور ناگهاني خواهد آمد.در حالي كه آگاه نيستند.

يع��ني آنه��ا103»وأنذرهم يوم الحسرة إذ قضي األمر وهم في غفلة وهم ال يؤمنون » را از يوم حسرت آگاه كنيد، زماني ك�ه ك�ه ام�ر ب�ه انج��ام رس�د، درح�الي ك�ه آنه��ا

درغفلت فرو رفته اند و مومن نيستند.

يعني اما در ي��وم قي��امت104»يوم القيامة يكفر بعضكم ببعض ويلعن بعضكم بعضا » بعضي از شما بعضي ديگر را انكار خواهي��د ك��رد و بعض��ي از ش��ما بعض��ي را لعنت

خواهيد نمود.

»تمر حر مس�� وا ويقول��وا س�� ��ة يعرض�� ��روا آي اعة وانشق القمر وإن ي 105»اقتربت الس

يع��ني نزدي��ك ش��د قي��امت و از هم ش��كافت م��اه و ه��ر گ��اه نش��انهاي ببينن��د رويبگردانند و گويند سحري دايم است.

تناقض در تمثيالت و نشانه هاي ديگر روز قيامت

بروز هريک از اين نشانه هاي ظاهري قيامت س��بب مي ش��ود ن��ه تنه��ا اف��راد ک��ره زمين، بلکه خود کره زمين نيز نابود گ�ردد. در اين ص�ورت چگون�ه ممکن اس�ت در ح��الي ک�ه ب�ه طور ناگهاني آسمان مانند فلز گداخت��ه ش��ده و ح��رارت چن��ان احاط��ه ک��رده ک��ه کس��ي را ياراي نفس کشيدن نيست، غ�ير موم��نين ب��از هم از آن "غاف��ل" باش��ند، از وق��وع آن آگ��اه نشوند و خصوصا بعد از اينك��ه " ام��ر ب��ه انج��ام رس��د" در "غفلت"غوط��ه خورن��د و ايم��ان نياورند در حالي که عدالت برقرار شده و باالتر از همه مردم يکديگر را انكار و لعنت کنند و حتي اين حوادث را جادو بدانند؟! آيا نبايد اين عالئم و نش��انه ه��ا آنق��در ق��وي باش��ند ك��ه��ا پاس��خ اين اس��ت ك��ه مجالي براي ادامه بي اعتقادي و غفلت و لعنت باقي نماند؟ مطمئن عالئم يوم قيامت بايد به طور نمادين تفسير ش�وند ن��ه لفظي. اين مطلب نش�ان مي ده��د آياتي که در مورد قيامت در هر دور نازل شده اند مطابق فهم و درک مردم��ان هم��ان دور است و بيانگر حادثه عظيمي است که در عالم وجود رخ مي دهد و با عقل مردم دور بع��د مطابق نيست. مردم امروز مي دانند که هر ستاره چندين هزار براب��ر زمين اس��ت و ف��رو ريختن آنها در زمين، جسمي هزاران برابر کوچکتر، ممکن نيس��ت، ام��ا در ادوار قب��ل، اين موضوع براي بشر قابل فهم و بررسي نبوده، لذا پي��امبران الهي ب��راي بي��ان ک��ردن هيمن��ه روز قيامت به اين مثال ها روي آورده اند. توجه کنيد که نبايد تصور شود ک��ه نعوذباالل��ه ن��ا

بحال پيامبران به بشر دروغ گفته اند، بلکه آنها تنها به اندازه فهم مردم سخن گفته اند.

معني حقيقي قيامت

طبق اعتقادات بهاييان، قيامت به معناي قيام مظهر ظهور است و با ظه��ور ه��ر پي��امبري، قيامت دين قبل اتفاق مي افتد. بدين ترتيب هر کلمه در وصف قيامت، معني جدي�دي پي�دا مي کند؛ مثال منظور از در گذر بودن کوهها به معناي در گذر بودن علما است، چرا که اگر چه بعلما سيار قدرتمند هستند، اما طبق اراده الهي براي رشد دين جدي��د، ب��ه ت��دريج کن��ار مي روند. منظور از سقوط شمس و قمر نيز نسخ احکام دين قب��ل ظه��ور جدي��د اس��ت و اگر به ديده حقيقت بنگريم اين واقعه عظيم تر از قيامت ظ��اهري اس��ت، زي��را در آن روز بندگان خداوند مورد امتحان سخت الهي قرار مي گيرند و چه بسا علما و زاه��داني ک��ه در اين روز از پيامبر جديد روي برگردانده به خدا و آياتش ک��افر گش��ته ان��د و چ��ه بس��ا اف��راد

فاسقي که در اين روز حقيقت را يافتند و تا ابد پاينده گشتند؛ اين است قيامت واقعي! 30

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

ذين ي متوفي�ك ورافع��ك إلي ومطهرك من ال ى إن ��ا عيس�� �ه ي قرآن مي فرمايد: »إذ ق�ال الل��وم القيام��ة ثم إلي م��رجعكم ف��أحكم ذين كف��روا إلى ي بعوك ف��وق ال ذين ات كفروا وجاعل ال

يع��ني هنگ��امى را ك��ه خ��دا گفت اي عيس��ي من ت��و را 106بينكم فيم��ا كنتم في��ه تختلف��ون« برگرفته و به سوي خويش باال ميبرم و تو را از ]آاليش[ كس��اني ك��ه كف��ر ورزيدهان��د پ��اك ميگردانم و تا روز رستاخيز كس��اني را ك��ه از ت��و پ��يروي كردهان��د ف��وق كس��اني ك��ه ك��افر شدهاند قرار خواهم داد آنگاه فرج��ام ش��ما ب��ه س��وي من اس��ت پس در آنچ��ه ب��ر س��ر آن اختالف ميكرديد ميان شما داوري خواهم كرد. توجه نماييد که فرم�وده ان�د ت�ا روز قي�امت ايشان را برتري خواهند داد، حال آنکه پس از ظهور حضرت محم��د، ن��ه تنه��ا آنه��ا از نظ��ر علمي بر مسلمانان برتري نداشتند بلکه در جنگهاي ص��ليبي ن��يز شکس��ت ه��اي س��ختي از مسلمانان متحمل شدند، بنابراين قيامت دين حضرت مسيح ب��ا ظه��ور حض��رت محم��د ب��ه وقوع پيوست. همچنين در حديث است از حضرت رسول اکرم که فرم��ود »من ب��ا قي��امت توأم آمده ايم« و نيز خداوند در انجيل مي فرمايد: »عيسي بدو گفت من قي��امت و حي��ات هستم، هر که به من ايمان آورد اگر م�رده باش�د زن��ده گ�ردد و هرک�ه زن��ده ب�ود و ب�ه من

. به همين ترتيب قرآن فرموده: »اقتربت الساعة و انشق«107ايمان آورد تا ابد نخواهد مرد « يعني قيامت نزديك شد و م��اه از هم ش��كافت. پس قي��امت دراين م��ورد ظه��ور108القمر

زيرا شق القمر از معج��زات آن حض��رت اس��ت هرچن��د ک��ه دو نيم109حضرت محمد است��ا ني أن شدن ماه نيز همچون قيانت تعبيري روحاني دارد.در جاي ديگ��ر ق��رآن فرم��وده: »إن

ه ال إله إال أنا فاعبدني وأقم الصالة ل��ذكري، ��ل الل ��اد أخفيه��ا لتج��زى ك ��ة أك اعة ءاتي إن الس�� يعني منم من خدايى كه جز من خدايى نيست پس مرا پرستش كن و «110نفس بما تسعى

به ياد من نماز برپا دار، در حقيقت قيامت فرارسيده است، مىخ��واهم آن را پوش��يده دارم تا هر كسى به ]موجب[ آنچه مىكوشد جزا يابد. اين آيه در وصف داستان وحي به حض��رت موسي است و "اکاد " از افعال مقاربه است و نزديک بودن زمان را مي رس��اند. بن��ابراين

 ساعه و وعده نزديک بودن قيامت، در ظهور حضرت موسي نيز بوده است.

بنابر آنچه گفته شد، ظهور هر پيامبر به قيامت تعبير شده و نشانه هاي آن نيز ب��ه ح��وادث دوران هر پيامبر مربوط مي شود. مولوي با توجه به همين مفهوم از قيانت, ابيات زي��ر را

سروده است:

پس محمد ص��د قي��امتب�����������������������ود نقد زاده ثانيس��ت احم��د درجه��������������������������ان زو قي��������امت را هميپرس�������������������يده اند با زب��ان ح��ال مي گف��تي

بسي

زان��ك ح��ل ش��د در فن��ايح���������������������ل و عقد ص��د قي��امت ب��ود او ان��درعي����������������������������ان اي قيامت ت��ا قي��امت راه

چند ک���ه زمحش���ر حش���ر راپرس�������������������د كسي

معاني معنوي تمثيالت

در آخر، برخي از اشارات قرآن به معاني معنوي قيامت را بررسي مي کنيم.زندگي

يكي از وقايع مهم در يوم آخرت اين است كه مرده زنده خواهد شد که در س��ؤال بع��د ب��ه طور مفصل بررسي مي شود. اما يه طور خالصه مي توان گفت که اين مطلب ب��ه مع��ني

يك زندگي روحاني يا حيات ايماني است.

31

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

اين آيه زماني نازل شد كه حمزه عموي حضرت محمد ب��ه دين اس��الم گروي��د: »أو ��ه في الظلم��ات اس كمن مثل من كان ميتا فأحييناه وجعلنا له نورا يمشي به في الن

« يعني آيا م��رده اي ك��ه او را زن��ده گردان��ديم و ب��راي او ن��وري111ليس بخارج منها قرار داديم كه به وسيله آن بتواند بين مردم راه رود مثلش مثل كسي است كه در تاريكي است و از آنجا خارج نخواهد شد.حمزه قبل از مسلمان شدنش يك مشرك بوده و به عنوان مرده محسوب شده است، اما به دنبال قبول اسالم، زنده شونده و دريافت كننده نور ناميده شده است. اين آيه نشان مي دهد كه "زندگي" و"ن��ور"

هر دو به صورت معنوي تعبير مي شوند نه ظاهري. اين آيه، مشرکان را مرده ناميده است: »يدعون من دون الله ال يخلقون شيئا وهم

ان يبعثون « يعني در حالي كه خ��داياني112يخلقون. أموات غير أحياء وما يشعرون أي را جز خدا فرا مي خوانند، خلق نكرده اند چيزي را و جز اين نيس��ت ك��ه خودش��ان مخلوق هستند. مرده هايي)غير مومنيني( هستند كه حيات ندارن��د و نمي دانن��د چ��ه

وقت برانگيخته خواهند شد. ��وا ذين آمن ه��ا ال ��ا أي در اين آيه، ايمان به رسول خدا، حي��ات نامي��ده ش��ده اس��ت: »ي

ول إذا دع��اكم لم��ا يحييكم س�� « يع��ني اي موم��نين، درخواس��ت113استجيبوا لله وللر خداوند و پيامبرش را، وقتي كه شما را براي حيات بخشيدن فرامي خوان��د، اج��ابت

كنيد.نور

در روز قيامت خورشيد در هم پيچي�ده مي ش�ود و ن��ورش را از دس�ت مي ده��د و در نتيج��ه آشفتگي هايي در آس��مان، س��تاره ه��ا، ابره��ا و زمين پدي��د مي آي��د. ب��ديهي اس��ت ک��ه اگ��ر خورش�يد، مرك�ز منظوم�ه شمس�ي، مخت��ل ش�ود، طبيعت��ا هم��ه انس��جام آن منظوم��ه ن��يز دچارآسيب خواهد شد. ديانت بهايي معتقد است كه منظور از "نور"، نور معنوي اس��ت ن��ه ظاهري. بنابراين مركز نور در منظوم��ه م��ا، يع��ني خورش��يد، س��مبلي از مظه��ر ظه��ور ي��ا رسول الهي در هر يوم ي��ا دور اس��ت. ت��اريكي ي��ا از دس��ت رفتن ن��ور، نش��انه بي ايم��اني، غفلت و شرارت مردم است. آسمان نشانه دي��انت الهي اس��ت ك��ه از آنج��ا مظه��ر ظه��ور الهي مي درخشد. خورشيد هميشه مي تابد ام��ا م��ا غ��الب اوق��ات ب��ه خ��اطر ابره��ايي ک��ه جلوي آن قرار مي گيرند نور آن را نمي بينيم. در مفهوم روحاني، ن��ور الهي هميش��ه پرت��و مي افكند اما انسانها هميشه نمي توانند آن را ببينند، زيرا اوهام و تصورات بش��ري ك��ه از قلوب و افكار انسان )زمين( برمي خيزد مانع اين ن��ور مي ش��ود. س��تارگان نش��ان دهن��ده رهبران روحاني هستند ك��ه در س�ماء دي��انت، بع��د از غ�روب خورش�يد، يع��ني بع�د از رفتن مظهر امر از اين عالم، ظاهر مي شوند. سقوط ستارگان نيز نشانه افول روحانيت ايشان

در اين باره قرآن مي فرمايد:در نظر مردم است.

ماوات واألرض ه نور الس « يعني خداوند نور آسمان و زمين است.114»الل��ره ��و ك ��وره ول أن يتم ن ��ه إال ��أبى الل ��أفواههم وي ��ور الل��ه ب »يري��دون أن يطف��ؤوا ن

« يعني تمايل دارند كه نور خداوند را با دهانهاي خود خاموش كنند ام��ا115الكافرون خداوند جز اين نمي خواهد ك��ه ن��ورش را كام��ل كن��د اگ��ر چ��ه كف��ار از آن ك��راهت

داشته باشند.�اب مبين �ور وكت ��ه ن « يع�ني ح�اال ي��ك ن��ور و كت��ابي آش�كار از116»قد جاءكم من الل

طرف خدا براي شما آمده است.راط هم إلى ص�� ��إذن رب ور ب اس من الظلم��ات إلى الن ��ك لتخ��رج الن »كتاب أنزلناه إلي

« يعني اين كتابي است كه ما بر ت��و ن��ازل ك��رديم ب��راي اينك��ه ب��ه117العزيز الحميد

32

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

اجازه پروردگارشان، ايشان را از ت��اريكي خ��ارج ك��ني و ب��ه ط��رف ن��ور، يع��ني راهخداوند عزيز و حميد، بياوري.

زمين و لرزش آن

( ك��ه در روز آخ��رت زمين ب��ه1 و سوره زل��زال آي��ه 1در قرآن مي خوانيم )سوره حج آيه در اين ب�اره ق��رآن. لرزه درخواهد آمد. اما طبق قرآن، معني "زمين" قل�وب م�ردم اس�ت

مي فرمايد:

يعني قلوب مردم در آن روز لرزان )هراسان( است.118»قلوب يومئذ واجفة »يعني آنگاه مومنين امتحان شدند119»هنالك ابتلي المؤمنون وزلزلوا زلزاال شديدا »

و با لرزشي شديد متزلزل گشتند.آتش

حضرت محمد موقعيت قبل از ايمان مومنين را بدين گونه برايشان را شرح مي دهند:

كم ��ه لعل ��ه لكم آيات ن الل ��ذلك يبي ار فأنق��ذكم منه��ا ك »وكنتم على شفا حف��رة من الن « يعني در وقت كفر شما دركنار گودالي از آتش بوديد، او ش��ما را از آن120تهتدون

بيرون كشيد. اينچنين خداوند بو ضوح به شما نشانه هايش را نشان مي دهد تا شايدشما از هدايت شدگان باشيد.«

حواس ظاهره

قرآن حواس معنوي را به حواس ظاهره تشبيه فرموده، چنانکه مي فرمايد:

يعني خداون��د ب��ر121»ختم الله على قلوبهم وعلى سمعهم وعلى أبصارهم غشاوة » قلوب آنها )غير مومنين( و ب��ر گوشهايش��ان مه��ر و ب��ر چشمهايش��ان پ��رده اي زده

است. م بكم عمي فهم ال يرجع��ون « يع��ني ك��ر، الل و ك��ور هس��تند بن��ابراين نمي122»ص��

بايست از گامهاي اشتباهشان برگردند.معون به��ا يس�� رون به��ا ولهم آذان ال يبص�� يفقه��ون به��ا ولهم أعين ال ��وب ال »لهم قل

« يعني آنها قلوبي دارند كه ب��ا آن123أولئك كاألنعام بل هم أضل أولئك هم الغافلون نمي فهمند و چشمهايي كه با آن نمي بينند و گوشهايي ك��ه ب��ا آن نمي ش��نوند. آنه��ا

مثل چهارپايان هستند. بلكه گمراه ترند. آنها غافلند.رجعت

در اين آيه حضرت محمد بحث بين خود و يهودي�ان را در م�ورد مع�ني معن�وي رجعت بي��انمي كنند:

ار قل قد ى يأتينا بقربان تأكله الن نؤمن لرسول حت ذين قالوا إن الله عهد إلينا أال »الادقين ذي قلتم فلم قتلتم�وهم إن كنتم ص� �ات وبال ن ل من قبلي بالبي «124ج�اءكم رس�

يعني آن كساني كه گفتند براستي خداوند از ما عهد گرفت��ه اس��ت ك��ه ب��ه رس��ولي ايمان نياوريم مگر اينكه قرباني آورد و آتشي از آسمان آن را بسوزاند. بگو قبل از من نيز رسوالني با معجزات و با آنچه شما مي گفتيد براي شما آمدند. چرا آنه��ا را به قتل رسانديد. به من بگوييد اگر صادق هستيد. در اين آي��ه مي بي��نيم ك��ه چط��ور حضرت محمد يهودياني را كه در زمان ايشان زندگي مي كردن��د ب��ه خ��اطر كش��تن

33

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

پي��امبران الهي در اعص��ار قب��ل محك��وم مي كنن��د. چط��ور يهودي��اني ك��ه در زم��ان حضرت محمد زندگي مي كردند، هزاران سال پيش در زمان پي��امبران پيش��ين مي توانستند وجود داشته باشند؟ چرا بايد حضرت محمد ايشان را به كش��تن پي��امبران آنها متهم كنند؟ تنها جواب اين است كه "رجعت" به مع��ني م��راجعت هم��ان م��ردم نيست، بلكه رجعت به معني بازگشت همان صفات رذيله مردم شرور در زمانه��اي

قبل است به مردم آن زمان. س��ورهچنين انتظاري نيز در مورد رجعت عيسي مسيح در يوم قيامت وج��ود دارد )

(. در اين آيات معني آم��دن حض��رت مس��يح،61 و سوره زخرف آيه 158نساء آيه نزول خود آن حضرت از آسمان ظاهري نيس��ت، بلك��ه ظه��ور پي��امبر الهي موع��ود است با همان صفاتي كه مسيح در طي دعوتش ابراز نم��ود. او بهاءالل��ه، ش��كوه و جالل خداوندي بود كه حيات و تعاليم مقدسش بر هم��ان اس��اس محبت و ص��لح در

جهان امروز استوار است. خداوند و مالئكه اش

در اين باره قرآن مي فرمايد:

ي األم��ر وإلى ��ة وقض�� أن يأتيهم الله في ظلل من الغمام والمآلئك »هل ينظرون إال « يعني آيا انتظاري جز اين دارند كه خداوند و همچنين مالئكه او125الله ترجع األمور

در سايه اي از ابر بر آنها بيايد و حكم آنها امضاء ش�ود؟ و ب��ه س�وي خداون��د چيزه��ا بازگردانده شود. در اين آيه آمدن خداوند و مالئك��ه اش در روز قي��امت بي��ان ش��ده است. منظور از خداوند، مظه�ر ظه�ور او مي باش�د ك�ه در روز آخ��رت ظ�اهر مي

شود زيرا خداوند روح و غير قابل رويت و مافوق همه اشياء مادي است. ه ما يبايعون الل ذين يبايعونك إن « يعني همانا كساني كه با تو عهد وف��اداري126»إن ال

مي بندند )اي محمد( در حقيقت با خدا بيعت نموده اند. در اين آيه مشخص شده كه آنچه شامل حال مظاهر ظه��ور الهي اس�ت، ب��ه خ��ود خداون��د ن��يز نس��بت داده مي

شود. جعلناه رجال وللبسنا عليهم ما يلبسون « يعني و اگر ما فرشته127»ولو جعلناه ملكا ل

اي را برگزينيم، مطمئنا او را به شكل مردي قرار مي دهيم و او را در مقاب��ل آن��ان لباس��ي مث��ل خودش��ان مي پوش��انيم. طب��ق اين آي��ه، "مالئك��ه" نف��وس مقدس��ه و

قهرمانان دين الله هستند كه خبر ديانت را در هر جا اعالم مي كنند.دو نفخه صور

قرآن خبر مي دهد كه صور خداوند، يعني امر او، در يوم قيامت دو صدا خواهد داش��ت ک��ه به اعتقاد اهل بهاء به معني دو ظهور الهي است كه به دنبال هم مي آين��د )حض��رت ب��اب و

حضرت بهاءالله(، چنانکه همه اديان منتظر دو موعود هستند. قرآن مي فرمايد:

ه ثم اء الل ماوات ومن في األرض إال من ش�� عق من في الس�� ور فص�� »ونفخ في الص��ها « يعني و آنجا يك128نفخ فيه أخرى فإذا هم قيام ينظرون وأشرقت األرض بنور رب

ب��ار در ص�ور دمي��ده مي ش�ود و هم��ه كس�اني ك��ه در آس�مان و زمين هس��تند مگ�ر كساني كه خداوند بخواهد، منصعق مي ش��وند. س��پس آنج��ا ن��داي ديگ��ري در ص��ور دميده مي شود و كس��اني ك��ه ب��ه آنه��ا خ��يره هس��تند ب��ر مي خيزن��د. و زمين ب��ا ن��ور

خداوند روشن مي شود. ما هي زجرة واح��دة ادفة... فإن اجفة. تتبعها الر « يع��ني روزي ك��ه129»يوم ترجف الر

اضطراب ص��داي ص��ور، آن )جه��ان( را آش��فته مي كن��د و ص��داي دوم ب��ه دنب��ال آن34

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

مي آيد، به حقيقت آن فقط يك صداي واحد خواهد بود. به كلم��ه تتبعه��ا توج��ه كني��د. حضرت بهاءالله بالفاصله بعد از حضرت باب آمدند. همچنين توجه داشته باشيد كه اين دو نفخه در واقع يك صدا تلقي مي شوند، چنانكه امر حض��رت ب��اب و حض��رت بهاءالله به يك دين واحد جهاني تبديل شده است. در آيه اول درخشيدن زمين بنورها اشاره به نام حضرت بهاءالله دارد. به��اء در ع�ربي ب�ه مع�ني "ش�كوه، جالل و رب نور" است. قسمت دوم نام حضرت بهاءالله به معني "خداون��د" اس��ت ك��ه مع��ادل

ها" مي باشد. "ربزندگي بعد از مرگ

بر طبق تفسير بهايي از قرآن و تعاليم حضرت بهاءالله، روح انس��ان بع��د از م��رگ جس��م بالفاصله براي زندگي و اعمالش در اين دنياي مادي شخصا م��ورد قض��اوت واق��ع مي ش��ود که اين مي تواند به عنوان رستاخيز فردي روح انساني در عالم بعد تلقي شود، ج��ايي ك��ه روح مجازات و مكافات اعمال خ��ود را دري��افت مي نماي��د. اين مطلب ن��يز در س��ؤال بع��د مفصال بررسي مي شود. آيات ذيل از ق��رآن ب��ه اين حقيقت ش�هادت مي دهن��د ک��ه زن��دگي پس از مرگ، حيات روح است، زيرا لين آيات زماني نازل شده ک�ه جس�م اف��راد مخ��اطب

هنوز در اين دنيا است:

ي وجعلني من ��ا ليت ق��ومي يعلم��ون. بم��ا غف��ر لي رب ة ق��ال ي »قي��ل ادخ��ل الجن « يعني به او)حضرت محمد( گفت�ه ش�د ك�ه ب�ه بهش�ت داخ��ل ش�و. او130المكرمين

گفت اي كاش قوم من مي دانستند كه خداوند مرا آمرزيد و م��را يكي از مح��ترمينگردانيد.

هم يرزقون ذين قتلوا في سبيل الله أمواتا بل أحياء عند رب « يعني131»وال تحسبن ال و گمان مكنيد كساني كه در راه خدا به قتل رسيده ان��د م��رده ان��د، بلك��ه آنه��ا ن��زد پروردگارشان زنده اند. آنه��ا ك��امال ب��ه آنچ��ه خداون��د ب��ه ايش��ان عط��ا ك��رده متنعم

هستند..�ادي ة. ف�ادخلي في عب ي ية مرض� ك راض�� ة. ارجعي إلى رب فس المطمئن ته��ا الن �ا أي »ي

تي « يعني اي نفس مطمئنه، با رضايت، به خداوندي كه از ت��و راض��ي132وادخلي جناست رجوع كن. در زمره بندگان من درآي و به جنت من داخل شو.

الفت بين قوم يهودي و مسيحي

از ديگر نشانه هاي قرآن راجع به وقوع روز قيامت اين است كه يهودي��ان بيش��تر از آن در معرض دشمني مسيحيان قرار نمي گيرن��د و دش��مني و نف��رت بين خ��ود يهودي��ان و فرق��ه

گرايي بين مسيحيان تا روز قيامت ادامه خواهد داشت. اين آيات چنين است:

ذين كفروا وجاع��ل ي متوفيك ورافعك إلي ومطهرك من ال »إذ قال الله يا عيسى إنذين كفروا إلى يوم القيامة ثم إلي مرجعكم فأحكم بينكم فيما بعوك فوق ال ذين ات ال

« يعني به خاطر بياور هنگامي را كه خداوند گفت: اي عيس��ي133كنتم فيه تختلفون من كساني را كه پيرو تو هستند تا روز رستاخيز فوق كساني قرار مي دهم ك��ه ب��ه تو اعتقاد ندارند)يهود(. س�پس رج�وع ش�ما ب��ه من اس�ت و در م��ورد آنچ�ه اختالف

داريد ميان شما حكم خواهم نمود. يعني ما بين ايشان )يهودي��ان(134»وألقينا بينهم العداوة والبغضاء إلى يوم القيامة »

دشمني و نفرت قرار داديم كه تا يوم قيامت طول خواهد كشيد. ��ا بينهم الع��داوة ��ه فأغرين روا ب وا حظا مما ذك ارى... فنس�� ا نص�� ذين ق��الوا إن »ومن ال

�وم القيام��ة « يع�ني و از بين كس��اني ك��ه مي گوين��د م��ا مس��يحي135والبغضاء إلى ي35

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

هستيم... آنها نيز قسمتي از آنچه را به آنه��ا تعليم داده ش��ده ب��ود فرام��وش ك��ردهاند، بنابراين ما عداوت و دشمني بين آنها را تا يوم قيامت برپا داشتيم.

مي بينيم كه چطور اين نبوات به وقوع پيوسته اند. با ظهور حضرت بهاءالله که ب��ه معني قيامت است، يهوديان بعد از قرنه��ا ت��ابعيت ب��ه عن��وان ي��ك ملت مس��تقل در اسرائيل مستقر شده اند و دشمني و نفرت در بين يهوديان و مسيحياني كه به��ايي

شده اند، به وحدت و عشق تبديل شده است. حل مشاجرات مذهبي

حضرت محمد به امر و كتابشان را حاوي مفاهيمي مي دانند که تعيين كننده بين اختالفات (. بن��ابراين وق�تي64 و 63و رافع مشاجرات مذهبي در يومشان است )سوره نح��ل آي�ات

که از روز آخرت به عنوان روزي صحبت مي نمايندكه در آن اختالفات و مشاجرات مذهبي سرانجام رفع مي گردد، مطمئنا مقصودشان ظهور ميزان جديد فيض الهي از طريق نزول ديانتي ديگر از جانب خداوند است. در آيه بعد به دايره نامحدود اديان توجه نماييد كه هم��ه مسائل گوناگون و مشكالت خودشان را دارن��د و آنه��ا را در روز قي��امت زدوده ان��د و رف��ع

نموده اند:

ركوا إن ذين أش�� ارى والمج��وس وال ص�� ابئين والن ذين هادوا والص�� ذين آمنوا وال »إن اله على كل شيء شهيد ه يفصل بينهم يوم القيامة إن الل « يعني همان��ا كس��اني136الل

ك��ه ايم��ان آورده ان��د )مس��لمانان( و يهودي��ان و ص��ابئين و مس��يحيان و مج��وس )زرتشتيان( و كساني كه براي خداوند واحد ش��ريك مي گيرن��د )مش��رکين(، در روز

قيامت خداوند بين آنها حكم مي كند زيرا او بر همه چيز گواه است. وحدت

روز قيامت بوضوح ب��ه عن��وان روز وح��دت بي��ان ش��ده اس��ت. حض��رت بهاءالل��ه از طري��ق تعاليمشان وحدت بشريت را در اين عصر پر شكوه مستقر مي نمايند. قرآن در اين م��ورد

مي فرمايد:

ريب فيه إن الله ال يخلف الميعاد اس ليوم ال ك جامع الن نا إن « يعني اي خ�داي137»رب��ا ن��اس را ب��ا يك��ديگر جم��ع مي ما، براي روزي كه بدون شك خواهدآم��د ت��و مطمئن

نمايي و به حقيقت خداوند در وعده اش كوتاهي نمي كند. « يع��ني بگ��و اولين138»قل إن األولين واآلخرين. لمجموعون إلى ميقات يوم معلوم

و آخرين)مذاهب(، همه آنها در ميقات روز معلوم جمع خواهند شد.

عقيده ديانت بهائي در مورد معاد جسماني )حشر و نشر(، عالم.13بعد و احکام كفن و دفن

برخي معتقدند که در عالم بعد، پس از وقوع قيامت، جس��م انس��ان ب��ه ص��ورت اولي��ه ب��از گشته و مجازات و مکافات اعمال خود را مي بيند. اما پيامبران قبل براي اينك�ه م��ردم ب�ه نداي الهي گوش فرا دهند و از عمل ب�ه كاره�اي ناشايس�ت بهراس�ند و ب��ه كاره�اي خ�وب تشويق شوند، به زبان و به اندازه فهم آنها دركتاب هاي آسماني ذک��ر ک��رده ان��د ک��ه هم��ه دوب��اره زن��ده خواهن��د ش�د و ب��راي فهمان��دن حس��اب وكت��اب و پ��اداش وج��زاي اخ��روي از تشبيهات ومثال هاي م��ادي وجس��ماني درب��اره بهش��ت و جهنم و قي��امت و مع��اد اس��تفاده

36

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

كردند. مثال گفته اند در جهنم آتش و مار است و در بهشت چشمه وميوه ه��اي خوش��گوار. مردم آن زمان نمي دانس��تند ك��ه منظ��ور از چش��مه بهش��ت و آتش جهنم تش��بيه و مث��الي

است براي اين كه خوشنودي خدا )بهشت( و ناخوشنودي او)جهنم( را درک کنند.

معاد جسماني )حشر و نشر(

منظور از معاد، بازگش��ت پي��امبران ومؤم��نين وكف�ار زم��ان ه�اي گذش�ته اس�ت ب��ه ش�كل پيامبرجديد ومؤمنين جديد و كفارجديد. زيرا صفات و اخالق خوب پيامبر جديد و مؤمنينش، مثل پيامبر قبلي ومؤمنين اومي باشد و صفات بد كفار سابق نيز مانند صفات كف��ار جدي��د است. مثل اين كه بگوييم گل وخاري كه پارسال در بهار در ب��اغ ش��كفت و در زمس��تان از بين رفت وخاك شد، دوباره در بهار جديد به شكلي تازه از همان باغ مي روي��د. اين گ��ل و خار عينا گل وخار پارسال نيست، ولي ش��بيه ب��ه آن اس��ت و ازهم��ان دان��ه و بوت��ه روئي��ده

است و همان رنگ و بو را دارد.

در مورد زنده شدن مردگان، بايد گفت که به عقيده اهل بهاء، بعث اموات به معناي زن��ده شدن و بر انگيخته شدن مردگان از قبور غفلت و اوه��ام اس��ت. هم��ان ط��ور ک��ه پيش ت��ر گفته شد حضرت عيسي م��رگ و حي��ات را زن��دگي و م��رگ ايم��اني توص��يف ک��رده اس��ت. جسم در اين دنيا تنها وسيله است براي روح تا در اين جهان پيشرفت کن��د. ه��ر عملي ک��ه انسان انجام مي دهد ناشي از اراده اوس��ت و اراده از روح نش��أت مي گ��يرد، اين تف��اوت اصلي انسان و حيوان است. بنايراين عادالنه آن است که پ��اداش ي�ا مج��ازات ن�يز ب�ه روح تعلق گيرد نه جسم. از اين رو حض��رت بهاءالل��ه هم فرمودن��د اين روح آدم هاس��ت ك��ه در دنياي بعد زنده است و همان جا پاداش و ج��زاي معن��وي كاره��اي خ��وب و ب��د خ��ود را مي

بيند.

از ائمه اطهار در تفسير قيامت و بعث اموات و حش��ر و نش��ر و ص��راط و م��يزان در کتب اخبار و تفاسير معتبره روايات بسيار نقل شده است. از جمل��ه در تفس��ير ص��افي در ذي��ل آيه مبارکه »والسماء رفعها و وضع الميزان« در حديث القمي از حض��رت رض��ا روايت مي کند »الي ان قال السماء رسول الله رفع الله اليه و الميزان امير المومنين نصبه لخلقه«. در اين حديث، منظور از ميزان ام��ير الموم��نين علي )ع( بي��ان ش��ده اس��ت ک��ه او را خ��دا نص��ب فرم��وده ب��راي خل��ق خ��ود و ن��يز حض��رت ص��ادق )ع( فرم��وده ک��ه »ان الص��راطا لكم ن ه يحيي األرض بع��د موته��ا ق��د بي اميرالمومنين«. ق��رآن مي فرماي��د: »اعلم��وا أن الل

كم تعقلون « يعني بدانيد كه خدا زمين را پس از م��رگش زن��ده مىگردان��د، ب��ه139اآليات لعل راستى آيات ]خود[ را براى شما روشن گردانيدهايم باشد كه بينديش��يد. در تفس��ير ص��افي از حضرت باقر )ع( روايت شده که فرمود: »يحيها الله تعالي با القائم بعد موتها يعني کفر اهلها و الکافر ميت« يعني خداوند زمين را زنده مي گردان��د بع��د از م��ردن آن يع��ني ک��افر�اب ع الكت ه�ا ووض� �ور رب رقت األرض بن شدن آن و کافر مرده اس�ت. در تفس�ير آي�ه »وأش�

���الحق وهم ال يظلم���ون ي بينهم ب هداء وقض��� ين والش��� بي ���الن )و زمين ب���ه ن���ور «140وجيء ب پروردگارش روشن گردد و كارنامه ]اعمال در ميان[ نهاده ش��ود و پي��امبران و ش��اهدان را بياورند و ميانشان به حق داوري گردد و مورد ستم قرار نگيرن��د( حض��رت ص��ادق فرم��ود: »اذا قام القائم اشرقت االرض بنور ربها« يعني زماني ک��ه ق��ائم قي��ام نم��ود زمين روش��ن مي شود به نور پروردگارش و همچنين فرموده اند: »اذا قام الق��ائم ق��امت قيام��ة« يع��ني زماني که قائم قيام فرمود، قيامت قيام خواهد کرد. و نيز در معناي احي��اء و بعث ام��وات،

اس « يع��ني141قرآن مي فرمايد: »أو من كان ميتا فأحييناه وجعلنا له نورا يمشي به في الن آيا كسي كه مرده]دل[ بود و زندهاش گردانيديم و براي او نوري پديد آورديم تا در پرتو آن

37

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

در ميان مردم راه برود و اين آيه مبارکه راجع به ايمان حمزه عم حض��رت رس��ول اس��ت.طبق اين آيه، او قبل از ايمان، کافر و مرده بود و پس از آن به روح ايماني زنده گرديد.

اما استدالالت عقالني را که مي توان براي اثبات روح��اني ب��ودن مع��اد آورد، آن اس��ت ک��ه بدن انسان در طول حياتش حدود چهل بار به ط�ور کام��ل ع�وض مي ش�ود، يع�ني س�لول هاي زنده به تدريج جاي سلول هاي مرده را مي گيرن��د و اين فرآين��د در ط��ول زن��دگي ب��ه اندازه چهل برابر بدن انسان انجام مي گيرد؛ به نظر شما عذاب يا پاداش اخروي به کدام سلول ها اختصاص مي يابد؟ تنها روح است ک��ه در تم��ام اين س��الها ث��ابت مان��ده و ه��ويت اصلي انسان را نشان مي دهد وگرنه جسم بارها عوض مي شود، پس مجازات و مکافات نيز بايد به هويت ثابت او تعلق گيرد. و ديگر آنکه جسم انسان زماني که از بين مي رود به خاک تبديل مي ش�ود، اين خ�اک توس�ط گياه��ان ج��ذب مي ش�ود و اين گي�اه ممکن اس�ت توسط حيوانات خورده شود و انسانها ن��يز غ�ذايي ج��ز گياه��ان و حيوان��ات ندارن��د، پس آن قسمت از بدن فردي که مرده بود به صورت غذا جذب بدن ما شده و اآلن ج��زيي از ب��دن ماست! پس اگر زماني قرار باشد که همه با هم زنده شوند، آن عضو هاي مشترک به چه

کسي تعلق مي گيرد و تکليف بقيه چه مي شود؟

گذشته از موارد ذکر شده، عذاب روحي بسيار شديد تر از ع��ذاب جس��مي اس��ت، چنانک��ه مي بيند برخي از افرادي که از نظر مادي داراي رف�اه و ث��روت بس�ياري هس��تند، ب�ه علت اينکه روح آنها ارضاء نشده، دست به خودکش��ي مي زنن��د! خ��دا هم مث��ل خ��ود انس��ان ه��ا براي توضيح برخي مسائل معنوي از تشبيه و مثال اس�تفاده مي كن��د. مثال ش�ما ب��راي اين كه بگوييد خيلي خوشحاليد يا خيلي غمگين هستيد، مي گوييد "دلم بازشد" يا "دلم گرفت" درصورتي كه دل شما از نظر جسماني درهر دو حال به يك شكل است و نه "باز شده" و نه "گرفته" است. بيان عذاب جسماني در کتب آسماني، تنها تمثيلي بوده است براي درک

بهتر مفهوم معاد براي کساني که از حقيقت روح خود غافل بوده اند.

عالم بعد

خداوند كه انسان را براي شناس�ايي و دوس�تي خ�ود خل�ق فرم�وده اس�ت البت�ه وس�ائل و نيروهاي الزم را نيز براي اين منظور در اختيار او قرار داده است. همين قواست كه ب��ه او امكان مي دهد از عالم حيواني فراتر رود. پس در انسان، عالوه بر جسم، حقيقتي معن��وي به نام روح انساني وجود دارد كه اصل و حقيقت وجود انسان اس��ت و منب��ع ق��وايي اس��ت كه انسان را از حيوان ممتاز مي كند. زن��دگي انس��ان در اين ع��الم از ارتب��اط روح و جس��د شكل مي گيرد. از زمان انعقاد نطفه در رحم، روح به آن تعلق مي گيرد، مثل پرتو نوري كه در آينه منعكس مي شود. اين روح در دوران زن��دگي ف��رد تكام��ل مي ياب��د و پس ازم��رگ و نابودي جسم نيز در عوالم بي پايان الهي به ترقي و پيش��رفت خ��ود ادام��ه خواه��د داد، ام��ا دوران زن��دگي در اين ع��الم خ��اكي ك��ه آغ��از اين تكام��ل روح��اني اس��ت از اهميت خاص��ي برخوردار است. بهائيان به عالم بعد و وجود روح و بقا و زندگي آن پس از مرگ معتقدن��د،

اما كيفيت عالم بعد را روحاني مي دانند و نه جسماني و مادي.

حضرت عبدالبهاء در اين مورد چنين مي فرمايند: »در بدايت حياتش انس��ان در ع��الم رحم بود و در عالم رحم استعداد و لياقت و ترقي ب��اين ع��الم حاص��ل ک��رد و ق��وائي ک��ه در اين عالم الزم بود در آن ع�الم تحص�يل نم�ود. چش�م الزم داش�ت در اين ع�الم، در ع�الم رحم حاصل نمود. گوش الزم داشت در اين عالم، در عالم رحم پيدا ک��رد. جمي��ع ق��وائي ک��ه در اين عالم الزم بود در عالم رحم تحصيل کرد. در عالم رحم مهياي اين عالم ش��د. و ب��ه اين عالم که آمد ديد که جميع قواي الزمه مهيا است؛ جمي��ع اعض��ا و اج��زائي ک��ه از ب��راي اين

38

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

عالم حيات الزم دارد در آن عالم حاصل نموده. پس در اين ع��الم ن��يز باي��د تهي��ه و ت��دارک عالم بعد را ديد و آنچه در عالم ملکوت محتاج بايد تهيه و تدارک آن در اينجا بيند همچنانکه در عالم رحم قوائي که در اين عالم محتاج به آن است پيدا نم�ود همچ�نين الزم اس�ت ک�ه آنچه در عالم ملکوت الزم يعني جميع قواي ملکوتي را در اين عالم تحصيل بکند. در ع��الم ملکوت بعد از انتقال از اين عالم به آن عالم، محتاج ب��ه چ��ه چ��يز اس��ت و محت��اج ب��ه چ��ه قوائي است؟ چون آن عالم عالم تقديس است عالم نورانيت است لهذا الزم است ک��ه در اين عالم تحصيل تقديس و نورانيت کنيم و آن نورانيت را بايد در اين عالم حاص��ل ک��نيم و در آن عالم روح��انيت الزم آن روح��انيت را باي��د در اين ع��الم تحص��يل نم��ائيم در آن ع��الم ايمان و ايقان و معرفت الله و محبت الله الزم جميع را بايد در اين ع��الم تحص��يل ک��رد ت��ا بعد از صعود از اين عالم به آن عالم ب��اقي انس��ان ببين��د جمي��ع آنچ��ه الزم آن حي��ات اب��دي است حاصل نموده است. واضح است که آن عالم، ع��الم ان��وار اس��ت له��ذا ن��ورانيت الزم است آن عالم، عالم محبت الله است لهذا محبت الله الزم است آن ع��الم، ع��الم کم��االت است لهذا بايد در اين عالم تحصيل کماالت کرد آن عالم، عالم نفث��ات روح الق��دس اس��ت در اين عالم بايد درک نفثات روح القدس نمود آن ع��الم، ع��الم حي��ات اب��دي اس��ت در اين عالم بايد حيات ابدي حاصل نمود. انسان بتمام همت بايد اين م��واهب را تحص��يل نماي��د و اين قواي رحماني را به اعلي درجه کم��ال باي��د بدس��ت آورد و آن اين اس��ت اول مع��رفت الله ثاني محبت الله ثالث ايمان رابع اعمال خيريه خامس جانفشاني سادس انقطاع سابع طهارت و تقديس و تا اين قوي را پيدا نکند و اين امور را حاصل ننمايد البته از حيات ابديه

«142محروم است.

احکام كفن ودفن

به طور خالصه احکام کفن و دفن متصاعدين در آئين بهائي به اين صورت است ک��ه حم��ل ميت به مسافت بيشتر از يک ساعت نهي شده و ميبايست جسد در پارچه اي کت��اني و ي��ا ابريشمي پيچيده گردد و در انگشت ميت يک انگشتري منقوش ب��ه عب�ارت )ق�د ب��دئت من الله و رجعت اليه منقطعا عما سواء و متمسکا باسمه ال��رحمن ال��رحيم( ق��رار داده ش��ود. تابوت مي بايست از بلور، سنگ و يا چ��وب لطي��ف و محکم باش��د. ص��الت مخصوص��ي ب��ه منظور قبل از استقرار در قبر مقرر ش��ده اس��ت. در دي��انت به��ايي س��وزاندن و مومي��ايي کردن جسد نهي گرديده اس��ت. اح��ترام ب��ه جس��د ش��خص نش��انه اح��ترام ب��ه او و م��وجب خوشنودي روح او است، زيرا جسد در هنگام حيات، ميزبان روح ب��وده اس��ت و چ��ون روح پس از مرگ نيز زنده است و از جهان مادي و جسد خود نيزآگاه اس��ت، باي��د اح��ترام الزم

را مجري داشت و به همين سبب ارجح است که ميت را در تابوت بلورين قرار داد.

اسالم آخرين و کامل ترين دين است، پس چه نيازي بوده است تا.14 ؟ آئين جديدي ظاهر شود

البت�ه اين س�خن، س�خن ت�ازه اي از ج�انب اه�ل ادي��ان نيس�ت. هم�ان گون��ه ک�ه يهودي�ان، زرتشتيان، مسيحيان، بوداييان و.... پيروان همه اديان معتقدند که دين آنها آخ��رين و کام��ل ترين دين است، مسلمين نيز چنان مي گويند. در اين ميان فقط بهائيان اند ک��ه مي گوين��د ما آخرين دين نيستيم. اما قرآن کريم بطور واضح و آشکار اشاره به ظهور پيامبران بعدي و ديانتهاي بعدي دارد، زيرا هر دين تنها در زمان خ��ود کام��ل ت��رين دين اس��ت و پس از آن

39

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

"مفهوم خاتميت حض��رت محم��د ودين کامل تري خواهد آمد. براي اطالع بيشتر به سؤال " نيز مراجعه کنيد.ديگر رسوالن الهي

دو آيه در قرآن هست که مسلمين براي اثبات مدعاي خود مبني ب�ر آخ�رين و کام�ل ت��رين دين، بدان استناد مي نمايند. آيه اي که مس��لمين در نش��ان دادن اکم��ال دين اس��الم ب��دان

»اليوم اکملت لکم دينکم و اتمت عليکم نعمتي و رض��يت لکم االس��المرجوع مي کنند، آيه اس��ت. اين س��خن ش��ريف در ق��رآن، ک��امال درس��ت اس��ت و اگ��ر نب��ود، از ظه��ور« 143دينا

حضرت رسول اکرم نتيجه اي به بار نمي آمد. اگر آنچ��ه ک��ه در ب��اب ش��رح ن��زول اين آي��ه نوشته اند، درست باشد، اين آيه در حجة الوداع و در غدير خم نازل شده و در آنجا، پيامبر اکرم بشارت کامل شدن دين اسالم را به مسلمانان داده اس�ت. باي�د توج�ه ک�نيم ک�ه اين بشارت در مورد اسالم است و نه مطلقا موضوع دين. مخاطبين آن آيه، هم��ه از مس��لمين بودند و البته واضح است که آن آيه بايد به همان ش�کل ن��ازل مي ش�د. ب��ه هيچ طري��ق، از اين کالم متين نمي توان استنتاج کرد که ديگ��ر دي��ني در ع��الم ظ��اهر نخواه��د ش��د. از اين گذشته، شبهه اي را نيز مي توان به موضوع وارد ساخت، به اين عبارت که لفظ اسالم در قرآن کريم، به اديان س��امي ن��يز اطالق ش��ده اس��ت و موس��ي، اب��راهيم و... در آن کت��اب کريم به عنوان مسلمان معرفي ش��ده ان��د ک��ه در ادام��ه م��ورد بحث ق��رار مي گ��يرد. اگ��ر کسي مانند برخي مفسرين قرآن قصد مغالطه داشته باشد، در اين مبحث مج��ال وس�يعي دارد که با توجه به معاني لفظ اسالم در قرآن، تأويالت گوناگون ديگري ن��يز از اين آي��ه ب��ه

دست دهد.

همان طور که ذکر شد، مخاطب اين آيه، امت اسالميه مي باشند و خط��اب متوج��ه جمي��ع اهل عالم نيست، زيرا قبل از آيه مزبور مي فرمايند: »اليوم يئس ال��ذين کف��روا من دينکم

« يعني امروز کفار و معاندين از غلبه يافتن بر دين شما ن��ا امي��د144فالتخشوهم و اخشوني شده اند، پس شما اي مسلمين، ديگر از کفار ترس نداش��ته باش�يد و از من ک��ه پروردگ��ار شما هستم بترسيد. خداوند به پيروان اس��الم بش��ارت مي ده��د ک��ه ب��ه واس��طه ي اکم��ال نزول قرآن مجيد، دين اسالم کامل گرديد زيرا شريعت حضرت رسول )ص( تدريجا تشريع گرديد و آيات قرآنيه تدريجا نازل شد و چون نزول آيات قرآنيه اکمال يافت، دين اسالم نيز اکمال پذيرفت، زيرا همان طور که ذکر شد، اين آيه ي مبارکه در حجة الوداع ب��ر حض��رت رسول نازل شد و هشتاد و يک روز بعد از نزول آن، حضرت رسول )ص( وف��ات فرم��ود و به ملکوت اعلي پيوست. پس از آنجا که نزول قرآن اکمال يافته بود، خداوند منان به امت

اسالم فرمود که دين شما اکمال پذيرفت.

چنانکه مشاهده مي نمائيد اين آيه دليل بر آن نيست که ساير اديان و شرايع الهي��ه ن��اقص بوده اند و دين اسالم تنها دين کاملي است که خداوند تشريع فرموده، زيرا شرايع مقدسه الهيه که در هر دور و زماني براي اقوام و ملل مختلف تشريع گشته، مط��ابق مقتض��اي آن دور و زمان، از هر جهت کامل و تمام بوده است. خداوند در قرآن شريف به کام��ل ب��ودن شرايع مقدسه قبل )مسيحي، يهودي، زرتشتي و...( اش��اره مي فرماين��د: »و لق��د ارس��لنا

« يع��ني ب��ه145رسلنا بالبين��ات و انزلن��ا معهم الکت��اب و الم��يزان ليق��وم الن��اس بالقس��ط... راستى ]ما[ پيامبران خود را با داليل آشكار روانه كرديم و ب��ا آنه��ا كت��اب و ت�رازو را ف�رود آورديم تا مردم به انصاف برخيزند. از آيه مبارک فوق کامال آش��کار و واض��ح مي ش��ود ک��ه اديان قبل از اسالم جميعا در دور و زمان مخصوص خود کامل بوده ان��د، زي��را اگ��ر ف��رض کنيم شريعتي بر حسب اقتضاي دور و زمان خود کامل نبوده، چگون��ه م��ردم مي توانس��تند از روي احکام آن شريعت ناقص به قسط و عدالت رفتار کنند؟ آيات مبارکه ي ديگري ک��ه داللت بر کامل بودن کتب آس��ماني قب��ل مي باش��د ن��يز در ق��رآن موج��ود مي باش��د )مث��ل

(. پس کامل بودن دين اختصاص به دين اسالم نداشته و جميع ش��ريع154سوره انعام آيه 40

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

الهيه بر حسب دور و زم��ان خ��ود از ه��ر جهت کام��ل ب��وده اس��ت. ب��ا وج��ود اين تش��ريح و توضيح نمي توان گفت که چون دين اسالم کامل است، ديگر ني��از ب��ه ش��ريعت جدي��د نمي باشد، چون تمامي دين هاي قبلي نيز کامل بودند، اما اديان الهي همواره نازل شده بودن��د

و بنابراين باز هم نازل خواهند شد.

برخي عالوه بر اين آيه، آيات ديگري را نيز که در آن ذک��ر اس��الم آم��ده، مالک آخ��رين دين « يعني146بودن اسالم قرار داده اند. خداوند در قرآن فرموده: »إن الدين عند الله اإلسالم

��ا فلن الم دين ��ر اإلس�� ��غ غي دين حقيقي نزد خداوند اسالم است و همچنين فرموده »ومن يبت « يعني هر كس از ديني بج��ز اس��الم تبعيت كن��د147يقبل منه وهو في اآلخرة من الخاسرين

آن ديانت هرگز از او پذيرفته نخواهد شد و در دنياي بعد او در بين زيانك��اران خواه��د ب��ود.

اما اصول ديانت بهايي اين موض��وع را روش��ن مي نماي��د ك��ه واقعيت چ��يز ديگ��ري اس��ت. معني"اسالم"، تسليم كردن اراده خود به اراده خداوند و تس��ليم ک��ردن وج��ه ب��ه س��وي او است )چنانکه در قرآن بيان شده( كه از طريق آخرين پيامبر او بيان مي شود. بنابراين در زمان حضرت محمد كساني ك�ه خ�ود را تس�ليم اراده آخ�رين مظه�ر اراده الهي از طري��ق قرآن نمودند، مسلمان ناميده شدند. اما قرآن در استفاده و كاربرد لغات اس��الم و مس��لم به اينجا محدود يا متوقف نشده است. براي مثال حضرت نوح در قرآن يك مس��لم نامي��ده

( و حض��رت اب��راهيم، يعق��وب و فرزندانش��ان ن��يز72 و 71شده اند )س��وره ي��ونس آي��ات -�� 131"مسلمون" خوانده شده اند )سوره بق��ره آي��ات (. ب��ه همين ت��رتيب حض��رت133

و س�وره اع�راف آي��ه84موسي و پيروانش "مسلمين" خطاب شده اند )سوره يونس آيه ( و حتي حواريون حضرت مسيح نيز "مس��لمون" نامي��ده ش��ده ان��د: »وإذ أوحيت إلى126

نا مسلمون ا واشهد بأن ين أن آمنوا بي وبرسولي قالوا آمن « يعني و هنگامي كه به148الحواري حواريون مسيح نازل كردم كه به من و فرستاده من ايمان بياوري��د، آنه��ا گفتن��د م��ا م��ومن

شديم و تو را شاهد مي گيريم كه ما مسلم )تسليم امر تو( هستيم.

بن��ابراين منظ��ور پي��امبر اس��الم از كلم��ه "اس��الم" ي��ك مفه��وم كلي از دي��انت الهي، اعم ازگذشته، حال و آينده بوده است. البته تنها ديانت حقيقي ك��ه ب��ه وس��يله خداون��د پذيرفت��ه مي شود، چنين دين کامل و عمومي است، چنانكه آيات قبل ش��اهد آن ب��ود. در اين زم��ان مفهوم حقيقي و جامع اسالم، در دي��انت به��ايي بي��ان ش��ده اس��ت. بن��ابراين ي��ك مس��لمان واقعي اين آيات را كه در تعريف مفهوم اسالم است، به عنوان يك وسيله و ن��ه م��انعي در

جستجوي حقيقت تلقي مي كند.

اما آيه ديگر که مس��لمين آن را در ب��اب آخ��رين پي��امبر ب��ودن حض��رت رس��ول مط��رح مي « است،149نمايند، آيه »و ماکان محمد ابا احد من رجالکم ولکن رسول الله و خاتم النبيين

به جز آن که مي توان در باب الفاظ "خاتم" )به معني نگين انگش��تر( و "ن��بي" بحث ک��رد، به نظر مي رسد بهتر است شأن نزول آيه مورد توجه قرار بگيرد. شرح نزول اين آي��ه ب��ه خوبي معلوم مي سازد که مدلول آيه مطلقا به پايان پذيري سلسله اديان ارتباطي ن��دارد. زيد بن حارثه، پسر خوانده حضرت رسول اکرم بود ک�ه ب�ا دخ��تر عم�ه آن حض�رت ازدواج نموده بود. بداليلي زيد زن خود را طالق داد و حضرت رسول با او ازدواج کرد. اين جريان باعث شد تا اعراب بر آنها طعنه هايي بزنند و اين آيه در باب تقديس و تنزيه پيامبر اسالم نازل گشت و لغت "خ��اتم" ب��ه معن��اي نگين انگش��تر ن��يز در همين متن معن��اي خ��ود را ب��ه دست مي آورد ک��ه بگوي��د رس��ول اس��الم م��نزه و در مي��ان پي��امبران چ��ون نگين در مي��ان

" مراجع��همفه��وم خ��اتميت حض��رت محم��د و ديگ��ر رس�والن الهيانگشتر بود )به سؤال " کنيد(. اس��تداللي ک��ه ب��رخي مس��لمين از اين آي��ه، ب��راي نش��ان دادن آخ��رين پي��امبر ب��ودن حضرت محمد صورت مي دهند، دقيقا مانند اين است که کسي بگويد، فالني عجب طبيب

و دکتر حاذقي است و بنابراين پس از او ديگر فيلسوفي در عالم ظاهر نخواهد شد! 41

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

مهم تر از اين بحث هاي لغوي و تفسيري، بحث در باره کارکردهاي اجتماعي ادي��ان اس��ت که دنيا را نيازمند آيين جديد مي نمايد و آيين بهائي را به نسبت ساير اديان پيشين متم��ايز مي کند چه که با زمانه تطابق تام دارد. هر موجود زنده اى كه در اين دنيا زندگي مي كن��د از شروع تا خاتمه حياتش مراحل مختلفه اى را طى ميكند. هر مرحله ش�رايط و ح�االت و احتياجات مخصوص به خود را دارد. در زندگى يك انسان مرحل��ه ش��يرخوارگى، طف��وليت، صباوت، جوانى و بلوغ هر يك شرايط و احتياج��ات متف�اوتي دارد. ه��ر مرحل��ه م��ا را ب��راى مرحله بعد آماده ميكند، قواي ذه��ني م��ا را زي��اد ميكن��د و بص��يرت م��ا را پ��رورش ميده��د. بهمين ت�رتيب در زن��دگي جامع�ه انس�اني دوران و مراح��ل مختل�ف موج�ود اس�ت. جامع�ه انساني هم اكنون از مرحله طف��وليت گذش��ته وارد مرحل��ه اي مي ش��ود ك��ه س��اليان دراز منتظرش بود يعني مرحله بلوغ. آنچه كه احتياجات زم��ان ق�ديم را ب�رآورده مي ك��رد ح��ال جوابگوي احتياجات اين زمان نيست. اسباب بازيه��اي دوران ش��يرخواري و طف��وليت فك��ر انسان بالغ را راضي نميكند. از هر نظر جامعه انساني با تغيير و تحول كلي مواج��ه اس��ت چه در حكومت و قانون و يا در عل��وم و ص��نايع. م��وازين و روش اخالقي و نح��وه زن��دگاني گذشته با پيشرفت و تقدم جهان امروز مطابقت نميكند. حال وقت بلوغ و همچ��نين تجدي��د ديانت اس��ت. تقلي��د از اعتق��ادات قديم��ه و تعص��بات قديم��ه علت ع��داوت و اختالف ش��ده است.آنها بايد فراموش شود و جاي خود را به تعاليم الهي��ه اي ده��د ك��ه ب��راي پيش��رفت و رفاه عالم انساني در اين عصر ن��ازل ش��ده اس��ت. اين تجدي��د و تط��ور در حقيقت دي��انت، اساس تمدن حقيقي است و سراج ه��دايت ع��الم اس��ت و درم��ان الهي بيماريه��اي جامع��ه

150انساني است.

1400اغلب مسلمانان خود نيز معترف اند که دنياي امروز را نمي توان با قوانين اع��راب سال قبل اداره نمود. اما در عين حال تمام آنها مي گوين��د ک��ه آنچ��ه ج��اري اس��ت، اس��الم حقيقي نيست و اسالم حقيقي توانايي حل مشکالت دني�ا را دارد. ام��ا ت��ا ام�روز ن��ه کس��ي توانسته معناي اسالم حقيقي را نش��ان بده��د و ن��ه توانس��ته س��از و ک��اري ب��راي برط��رف نمودن نقائص موجود )به دليل عوض شدن زمانه و شرايط(، به ديگران بنماياند. نه تنها به ديگران، بلکه مسلمين حتي در ميان خود هنوز نتوانسته ان��د پس از گذش��ت ص��دها س��ال، نمون��ه اي از حک��ومت ع��ادل را ب��ه ديگ��ران عرض��ه کنن��د. در اين ص��ورت چگون��ه خواهن��د توانست جهاني را با آن همه نژاد و رنگ و اعتقاد، بر س�ر پ��ا محف�وظ دارن�د؟ اداره جه��ان واحد نيازمند قوانين جهاني است و اسالم هيچ گونه ساز و کار جهاني در احک��ام اجتم��اعي اش ارائه نداده چ��ون در آن زم��ان بش��ريت امک��ان ارتب��اطش ب��ا جهاني��ان مح��دود ب��وده و همچنين اين موارد مي توانسته در دين بعد و مطابق با عصر خويش نازل شود، هم��انطور که خداوند اراده فرموده است. در ميان اديان موجود، امروزه فقط بهائيان ان��د ک��ه داعي��ه اي جهاني دارند و تئوري هاي س��اختاري ب��راي اداره جه��ان ارائ��ه مي نماين��د. ب��راي اطالع

" مراجعه کنيد.آئين بهايي با ديانت اسالم چه تفاوتي داردبيشتر در اين مورد به سؤال "

مفهوم خاتميت حضرت محمد و ديگر رسوالن الهي.15 مسئله خاتميت موضوع بسيار گسترده اي است. در اينجا اين مسأله را از هشت جهت ب��ه

151اختصار بررسي مي نماييم.

تجديد اديان يک ضرورت است و علم الهي نامحدود است

42

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

فيض ي�زدان همچ�ون ذات او ج�اودان اس�ت و نم��ودن راه برطالب�ان، ب�ه مقتض�اي درک و توانشان سنتي تغييرناپذير و بي پاي��ان اس��ت. تع��اليم آس��ماني همچ��ون داروئي ش��فابخش ب��راي آالم و ام��راض جوام��ع انس��انيند، ام��ا درده��ا و درمانه��اي ه��ر دوران متفاوتن��د و غ�ير

همسان؛ بنابراين نمي توان داروي درد قديم را براي درمان امراض جديد بکار برد.

لنا س�� ��ك من ر ة من قد أرسلنا قبل خداوند در تصديق اين مطلب، در قرآن مي فرمايد: »سنتنا تحويال « يعني شيوه ماست اينکه قب��ل از ت��و پيامبرانم��ان را فرس��تاديم و152وال تجد لسن

هرگز در اين شيوه م��ا تح��ولي رخ نخواه��د داد، ب��ه اين مع��ني ک��ه در آين��ده ن��يز رس��والنيخواهيم فرستاد. موالنا نيز با توجه به همين آيه، ابيات زير را سروده است:

گفت در ق��رآن خ��دا ب��اعق�����������������������ل کل سنت الله را ز پي تبديل

نيست

س��نت م��ا ب��وده ارس��الرسل

زان در ارس�����ال رس�����لتعطي������������������ل نيست

پيامبران مربيان روحاني بشريتند، پس واضح است که درسهاي ايشان بتناسب رشد عق��ل و آگاهي و شيوه زندگي مخاطبين، متحول مي گردد. پي��امبر اس��الم در اين م��ورد فرم��وده

يعني ما پيامبران م��امور ش��ده ايم ت��ا ب��ا «153اند: »أمرنا ان نکلم الناس علي قدر عقولهم مردم به فراخور عقلشان سخن گوئيم. بنابراين نمي توان به آموزشهاي دورانه��اي پيش��ين بسنده نمود و از رشد ظرفيت هاي عقلي و آگاهي ه��ا و ق��ابليت ه��اي ام��روز بش��ر چش��م

پوشي کرد.

از اين گذش��ته، ب��ه م��رور زم��ان تع��اليم ه��ر پي��امبر ب��ه دس��ت فراموش��ي س��پرده ش��ده و دستخوش تغييرات و انحرافاتي مي گردد که باعث مي ش��ود خل��وص، ش��فافيت و ک��ارائي پيشين آنها از دست برود. رسول اک��رم ن��يز اين ب��ر اين مطلب ص��حه گذاش��ته ان��د: »ق��ال رسول الله ص س�يأتي علي الن��اس زم�ان ال يبقي من الق�رآن اال رس�مه و من االس�الم اال اسمه يسمون به و هم ابعد الناس منه مس��اجدهم ع��امرة و هي خ��راب من اله��دي فقه��اء

« يع��ني رس��ول154ذلک زمان شر فقهاء تحت ظل السماء منهم خرجت الفتنة و اليهم تعود خدا فرمود: بر مردم زماني خواهد آمد که از قرآن جز رسم آن و از اسالم جز اسم آن که ب��ه آن نامي��ده ميش��وند نخواه��د مان��د، و ايش��ان از هم��ه کس نس��بت ب��ه آن دورترن��د، مساجدشان آباد است ولي از هدايت خاليست، فقها آن زمان ب��د ت��رين فقه��ا زي��ر آس�مان هستند، از ايشان فتنه خ��ارج مي گ��ردد و ب��ه خودش��ان ب��رمي گ��ردد. مث��الي ن��يز در ع��الم طبيعت مؤيد اين مطلب است؛ همانطور که سرچشمه پاک و پاکيزه اس��ت، ام��ا در ط��ول مسير به علت برخورد با اجسام ناپاک دچار آلودگي ه��اي گون��اگون مي گ��ردد، ادي��ان الهي نيز با گذشت زمان م��ورد انحراف��ات مختل��ف ق��رار مي گيرن��د. از اين رو تجدي��د ادي��ان در

فواصل زماني مناسب، امري اجتناب ناپذير خواهد بود.

لزوم نسخ و کنار گذاشتن بسياري از احکام ق��رآن و ش��رع، امريس��ت ک��ه روح��انيون اه��ل و قوانين گذشته را غير قابل پذيرش و اج��را155انصاف و تحقيق نيز بدان اذعان نموده اند

بإذن خوانده اند. قرآن نيز خود بر اين مسأله تأکيد دارد: »وما كان لرسول أن يأتي بآية إال��اب اء ويثبت وعن��ده أم الكت ��ه م��ا يش�� « يع��ني هيچ پي��امبري156الله لكل أجل كتاب يمحو الل

بدون اجازه او آيه اي نمي آورد )تا زمان آن فرا نرس��يده باش��د(، ب��راي ه��ر زم��اني کت��ابي است و خداوند آنچه را بخواه��د )از کت��اب قب��ل( مح��و مي نماي��د و آنچ��ه را بخواه��د تث��بيت

ميکند و مادر کتاب نزد اوست.

43

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

��ه وم��اي فرمايخداوند در قرآن در مورد خزانه علمش م عن��دنا خزائن د: »وإن من شيء إال بقدر معلوم له إال چيزي وجود ندارد مگر آنکه خزائن آن نزد ما موج��ود باش��د « يعني157ننز

و ما تنه��ا ب��ه ان��دازه اي مش��خص آن را ن��ازل مي ک��نيم. و در م��ورد وس�عت کلم��اتش ميي ولو جئنا فرمايد: ي لنفد البحر قبل أن تنفد كلمات رب كلمات رب و كان البحر مدادا ل »قل ل

« يعني بگو اگر دريا مرکب گردد براي نگاشتن کلمات پروردگ��ارم البت��ه دري��ا158بمثله مددا تمام ميشود پيش از آنکه کلمات پروردگارم پايان پذيرد حتي اگر از دري��اي ديگ��ري مش��ابه آن هم کمک گرفته شود. بنابراين اعتقاد به قطع هدايت الهي و ختم ظه��ور فرس��تادگان او

و ب��دان معناس��ت ک��ه بمنزله محدود دانس��تن دري��اي بيک��ران علم و حکمت ي��زداني اس��ت خداوند هرآنچه در خزان��ه علم و فض��ل خ��ويش داش�ته ظ�اهر نم��وده و ديگ��ر چ��يزي ب��راي آموختن به انسان ها ندارد و همچنين تمام کلمات الهي )که اگر درياها مرکب ش��وند ق��ادر بر نگاشتن آن نيستند!( نوشته شده اند. اين نظير هم��ان ادع�ايي اس�ت ک��ه ق��وم يه��ود در زمان نزول اسالم در مورد بسته شدن دست خداوند داشتند: »قالت اليهود يد الله مغلولة

ت أيديهم ولعنوا بما قالوا بل يداه مبسوطتان « يعني يه��ود گفتن��د دس��تان خ��دا بس��ته159غل است دستهاي خودشان بسته است، و ملعون گشتند به خاطر آنچه گفتند، بلک��ه دس��تان او

بنايراين، اين ادعا کفري آشکار اس��ت و اگ��ر بن��ا ب��ود روزي رس��الت ختم ش��ود،.باز استخداوند اولين پيامبر را مسئول اين کار مي کرد و احتياجي به پيامبران بعدي نبود.

حضرت عبدالبهاء در باره ض��رورت تج��دد ادي��ان مي فرماين��د: »دين الهي يكي اس��ت ولي��د. له��ذا تجدد الزم... درختي را چون بنشاني... بعد از مدت مديد كهن گردد، از ثمر باز مان باغبان حقيقت دانهء همان شجر را گرفته در زمين پاك مي كارد، دوباره ش��جر اول ظ��اهر مي شود. دقت نماييد در عالم وجود هرچيز را تجدد الزم. نظر به عالم جسماني نماييد كه حال چنان تج��دد يافت��ه، مش��روعات و اكتش��افات تج��دد يافت��ه، ادراك��ات تج��دد يافت��ه، پس چگونه مي شود كه امر عظيم دين كه كاف��ل ترقي��ات فوق الع��ادهء ع��الم انس��اني اس��ت و سبب حيات ابدي و مروج فضائل نامتناهي و نورانيت دوجهاني، بي تجدد ماند؟ اين مخالف

«.160فضل و موهبت حضرت يزداني است.

سبب جدائي بين اديان الهي

مطلبي كه در قرآن مجيد مورد تأكيد بسيار قرار گرفته، اين است كه سرنوش��ت پيم��بران هاي پيشين را بنگريد و عبرت گيريد: »و كال نقص عليك من انباءالرس��ل... موعظ��ة و آئين

ك��نيم... از اين يعني آنچه از سرگذشت پيم��بران ب��راي ت��و نق��ل مي «161و ذكري للمؤمنين جهت است كه مؤمنان را پند و تذكري باشد. همچنين »لقد كان قي قصص��هم ع��برة الولي

هاي آنها براي خردمندان مايه عبرت است. يعني داستان «162االلباب

ايد، زندگي بر ش��ما فرض كنيد شما ناگهان تجربيات و خاطرات گذشته خود را از ياد برده درس��هايي باش��د ك��ه بايس��ت متكي ب��ه چقدر مشكل خواهد شد؟ زندگي هر ملتي ن��يز مي

ش�هادت م��ورخين، ه�ر مل�تي ك�ه از ان��د. ب��ه ه��اي متم��ادي آموخت��ه پيشينيان در طي قرن ت��رين درس�ي هاس�ت. ش�ايد مهم تكرار آن اشتباهات گذشته خود عبرت نگيرد، محكوم به

آموزن��د و از سرنوش��ت آموزد اينست كه مردم��ان درس ت��اريخ را نمي ما مي كه تاريخ به ه��اي هاي ديگر تاريخ اين است كه آئين گيرند. از جمله درس هاي پيشين عبرت نمي نسل

ان��د. پروردگار همواره م��ورد س��وء اس��تفاده مردم��ان، خاص��ه پيش��وايان دين ق��رار گرفت��ههاي متعدد مذهبي شاهد اين مدعاست. جنگ

هاي پاك يزدان را كه ب�راي اش�اعه دوس�تي و يگ�انگي بين اما چطور پيشوايان اديان، آئين كنند؟ تاريخ ش��اهد اس��ت ك��ه منش��أ و منب��ع آيند، وسيله دشمني و جدائي مي مردمان مي

44

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

ها همواره سوء تفسير و تعب��ير گفت��ار پيم��بران الهي ب��وده اس��ت، ب��ه ها و جدائي دشمني ه��اي جدي��د پروردگ��ار ب��از داش��ته خصوص سوء تفسيرهايي كه مردمان را از پ��ذيرش آئين

است.

تاريخ نشان مي دهد چندي پس از پيدايش هريك از آئين هاي يزدان، بسياري از پيشوايان، براي تحكيم مقام و منصب خود كوشيده ان��د ك��ه آي��ه اي، نكت��ه اي، و ي��ا حتي كلم��ه اي در كتاب آسماني خود بيابند كه امتياز خاصي به دين آنه��ا بخش��د و ب��ه نح��وي برت��ري افك��ار وب، و عقائد آنها را بر آئين هاي ديگر تضمين كند. اين احساس برت��ري هم��واره منش��أ تعص��

تعصب پيوسته سبب دشمني و جنگ شده است.

پيشوايان هر آئين پس از يافتن آيه يا كلم��ه م��ورد نظ��ر، آن آي��ه ي��ا كلم��ه را اهميت خ��اص اند و در طي ق��رون و اعص��ار، ب��ا تاره��اي خي��ال و آم��ال بخشيده و پايه عقائد خود ساخته

ان��د ك��ه پ��يروان آموخت��ه كمك آن آيه يا كلمه، قصر وسيع و پرشكوهي ساخته، ب��ه خود، به��ار هرگز از آن پناهگاه امن و امان قدم برون نگذارند به اين توجيه که گم��راه كنن��دگان مك

پيشوايان خاطر اطميناني كه به اند. پيروان نيز به در سر هر راهي در انتظار آنان ايستاده ان��د، حكم آن��ان را حكم خ��دا ش��مرده، و آرامش و س�كون در قص��ر اج��دادي را ب��ر داش�ته

اند. "خطر" سير و سفر و "دربدري" در كشور نامحرمان ترجيح داده

آموختن��د پيروان مي را در نظر آريد. آن پيشوايان به علما و پيشوايان آئين حضرت موسي كه شما امت برگزيده پروردگاريد. باي��د ق��در اين هدي��ه ب��زرگ را بشناس��يد و در حف��ظ آن بكوشيد. پذيرش دين ديگر، اين هديه پربها را از دست شما برباي��د. پس اگ��ر خواس��تار راه

ه�اي ديگ�ر نياميزي��د. اين آئين كليم دل بندي�د و ب�ا پ�يروان دين راستي و سعادتيد، تنه�ا ب�ه هاي كتاب آسماني پيشوايان براي منع پيروان از پذيرش موعودشان حضرت مسيح، از آيه

پ��يروان آموختن��د ك��ه پي��امبر م��ا ب��ا ق��درت و غلب��ه خود "مانع بزرگي" ساختند. از جمله ب��ه عرصه جهان مي گذارد. براي اثبات ادعاي خود، آياتي از اين قبيل ش��اهد پادشاهان پاي به

آوردند: »اي شهر بيت اللحم، از ت��و موع��ودي پدي��د آي��د ك��ه ح��اكم و فرم��انرواي اس��رائيل «. اكنون كه دو هزار164اي را از بين شما بر تخت پادشاهي نشانم. « و »شاهزاده163شود.

گ��ذرد، هن��وز علم��ا و پيش��وايان ق��وم كليم سال از ظهور موعودشان، حض��رت مس��يح مي پيروان خويش را در انتظار آمدن موع��ودي ب��ا ق��درت و س��لطنت نگ��اه داش��ته، آن��ان را از

اند. هاي ديگر از جمله مسيحيت و اسالم باز داشته پذيرش آئين

هاي تاريخ را ناديده انگاش��تند، از سرنوش��ت پيش��ينيان ع��برت پيشوايان مسيحي نيز درس حقيقت در نگرفتند و از پذيرش آئين اس��الم س��ر ب��از زدن��د. يکي از آي��اتي ك��ه آن منك��ران

كتاب آسماني خود يافتند و با آن قصر بلند و پرشكوهي ساختند و مس��يحيان را از پ��ذيرش اسالم و هر آئين ديگر برحذر داشتند، اين گفت��ار مش��هور حض��رت مس��يح اس��ت:«منم راه

س�وء تعب��ير و «.165پدر آسماني راه نياب��د. من، به راستي و زندگي )ابدي(. هيچكس جز به مسيحيان آموخت كه پاي بيرون نهادن از قص��ر نياك��ان، حتي سوء استفاده از آيه پيش، به

براي ديداري كوتاه، كاري است بيمناك و پرخطر. اكنون كه از پي��دايش آئين اس��الم ح��دود گذرد، هنوز عامه مسيحيان جهان ب��ر طب��ق آي�ه پيش، خ�ود را از پ��ذيرش چهارده قرن مي

��ع در پي��ام آس�ماني ق��رآن رو گرداني��ده هاي ديگر بي آئين نياز شمرده اند و از تحقيق و تتباند.

پيشوايان و علماء اسالم نيز از درس تاريخ عبرت نگرفتن��د و از هم��ان راه و روش علم��ا و هاي پيشين پيروي كردند. اين صاحبان مق��ام و منص��ب ن��يز از پ��يروان خ��ود پيشوايان آئين

خواستند كه هرگز از قصر بلند و پرشكوه اس��الم پ��اي ب��رون ننهن��د و آئين جدي��د ي��زدان را

45

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

پيروان آموختن��د ك��ه پس از پي��دايش آئين آن��ان، ناديده انگارند. با كمال يقين و اطمينان به ن��وع انس��ان خواس��ت ب��ه هرگز آئيني براي مردم جهان نيايد و آنچه را ي��زدان مهرب��ان مي

بياموزد، در قرآن نازل فرمود. تا جهان پايدار است، خالق گيتي ديگر سخن نگويد و كت��ابي وحي خداست. علما و پيشوايان مس��لمان هم ني��از چون قرآن نفرستد، قرآن آخرين فصل

پيروان اطمينان خاطر بخشد و جاي شك و شبهه در اين ادعا براي اي داشتند كه به آيه به سوره احزاب )آيه خاتم انبيين( را مالک خود قرار دادن��د و ب��راي40احدي نگذارد. آنها آيه

تعب��ير و س�اير ادي��ان و من��ع مس��لمانان از پ��ذيرش آئين ديگ��ر، ب��ه اثبات امتياز دين خود به ب��ا تفسير "خاتم" پرداختند و از آن كلمه قصري پر شكوه و پاي��دار س��اختند. اين پيش��وايان

نفوذ و قدرت، با تفاسير يك جانبه و مؤكد خود، جاي شك و ترديد براي اح��دي نگذاش��تند و گفتار ي��زدان، مردم��ان را از حقيقت هاي پيشين با سوء نفسير چنان كه پيشوايان آئين آن

باز داشتند، پيشوايان مسلمان نيز كلمه "خاتم" را از مقص��ود اص��لي آن منح��رف س��اخته،آن دادند. معاني تازه اي به

همه دين خود را آخرين دين مي دانند

همان طور که در قسمت قبل ذکر شد، قرن ها است که کثيري از پ��يروان ادي��ان مختل��ف به سبب دلبستگي شان به کتب آس�ماني ک��ه در دس��ت دارن��د و ب��ه اس�تناد برداش��تهاي ن��ا صوابي که از متون مقدس خويش نموده اند، راه دريافت هدايات جديد را ب��ر دله��اي خ��ود بسته اند و در طي اعصار از شناسائي پيام آوران زمانشان محروم مان��ده ان��د و دين خ��ود را آخرين دين شمرده اند. نمونه هايي ديگ��ري از اين بيان��ات ک��ه ب��ه ط��ور نادرس��ت تعب��ير

عت ت��و را دائم��ا نگ��اه خ��واهم داش�ت ت��ايشده اند، عبارتند از: حض��رت داود فرم��ود: »شر « و يا حضرت عيسي فرمود: »آس�مان و زمين زائ��ل خواه��د ش�د ليکن س�خنان166ابداالباد

( در ق��رآن.40« و يا آيه "خاتم النبيين" )س��وره اح��زاب آي��ه 167من هرگز زائل نخواهد شد��ات ن ��ل بالبي خداوند در قرآن در مورد اين مدعيان مي فرمايد: »ولقد جاءكم يوسف من قب��ذلك وال ك ه من بع��ده رس�� ��ك قلتم لن يبعث الل ى إذا هل فما زلتم في شك مما جاءكم به حت

ه من هو مسرف مرتاب يعني قبل از اين يوسف ب��ا بين��ات آم��د پس ب��ه آنچ��ه «168يضل الل براي شما آمد در شک بوديد تا اينکه وقتي مرد گفتيد هرگز خداون��د بع��د از او پي��امبري ب��ر نخواهد انگيخت، اينچنين خداوند افراط گرايان شکاک را گمراه مي س��ازد. ب��ه همين علتم�ا ج��اءكم در قرآن به مسلمانان هش��دار داده ش�ده اس�ت ک�ه در اين دام نيفتن�د: »..أفكل

��ون ��ذبتم وفريق��ا تقتل « يع��ني هرگ��اه ک��ه169رسول بما ال تهوى أنفسكم استكبرتم ففريقا ك پيامبري برخالف هواي نفس شما آمد استکبار ورزيديد بعضي را تکذيب کرديد و ب��رخي را��ه ��انوا ب ك ول إال س�� ��أتيهم من ر کشتيد و همچنين قرآن فرموده: »يا حسرة على العباد م��ا ي

« يعني حسرتا بر اين بندگان هيچ پي��امبري ب��ر ايش��ان نيام��د مگ��ر آنک��ه او را170يستهزئونولها س� ��ل م��ا ج��اء أمة ر ��را ك لنا تت لنا رس�� مورد آزار و سرزنش قرار دادند و ن��يز: »ثم أرس��

« يعني سپس پيامبرانمان را فرستاديم هرگاه که براي امتي پي��امبر فرس��تاديم او171كذبوه را تکذيب نمودند. به همين علت بود که يهودي��ان زم��ان حض��رت رس��ول معتق��د بودن��د ک��ه دست خداوند يسته شده و حضرت موسي آخرين پيامبر است و چنان بر عدم حق��انيت آن��ا هم إن كان هذا هو الحق من عن��دك ف��أمطر علين حضرت ايمان داشتند که مي گفتند: »الل

ماء أو ائتنا بعذاب أليم « يعني خدايا اگر اين ]كتاب[ همان ح��ق از ج��انب172حجارة من الستوست پس بر ما از آسمان سنگهاي بباران يا عذابي دردناك بر سر ما بياور.

اما علي رغم هشدارهاي قرآن، مسلمانان نيز از اين قبيل استنباطات مستثني نبوده اند و مسير مشابهي را طي نمودند و از موعود با تکذيب و تمسخر و قتل و آزار استقبال ک��رده

��ق « يع��ني173اند، همان گونه که پيامبر اسالم پيش بيني نموده بود: »لتركبن طبق��ا عن طب مرحله به مرحله همان اعمال را م��رتکب خواهي��د ش��د. در تفس��ير اين آي��ه از پي��امبر نق��ل

46

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

گرديده که فرموده اند: »لترکبن سنة من ک��ان قبلکم ح��ذو النع��ل بالنع��ل و الق��ذة بالق��ذة « يعني البته شما هم شيوه پيشينيان را نعل به نعل و جزء ب��ه ج��زء درپيش خواهي��د174و...

گرفت.

يکي از سخت ترين موانع ذهني که پيروان ديانت اسالم در برابر خود ساخته اند، اعتقاد به ک��ه ب��ه اس��تناد مط��البي از ق��رآن و قطع ارتباط خداوند با انسان از طريق پيامبران اس��ت

س��ال ن��زول ق��رآن باره��ا آي��ات آن23احاديث به آن معتقد گشته اند و با وجودي ک��ه طي توسط پيامبر نسخ گرديده، گمان نموده اند که اين کتاب الي االب��د نس��خ نخواه��د ش��د، ب��ا��أت ها ن ��ة أو ننس�� اينکه نسخ شدن آيات در خود قرآن نيز بيان شده است: »ما ننسخ من آي

« يعني هر آيه اي را نسخ يا فراموش ک��نيم مث��ل آن ي��ا به��تر از آن را175بخير منها أو مثلهامي آوريم.

آيه خاتم النبيين 

از40اصلي ترين مطلبي که موجب شده مسلمانان دين اسالم را آخرين دين بدانن��د، آي��ه ين« بي ول الله وخ��اتم الن س�� جالكم ولكن ر سوره احزاب است: »ما كان محمد أبا أحد من ر

يعني محمد پدر هيچيک از مردان شما نيست ولکن رسول خداست و خاتم انبياء.

اين حقيقت که آياتي که در قرآن پش��ت س�ر هم آم��ده ان��د، باي��د ب��ا يک��ديگر رب��ط معن��ايي داشته ياشند، انکار ناپذير است، زيرا قرآن کالم الهي است. همچنين توجه کنيد که اين دو آيه به هم مربوطند، چرا که با حرف ربط "ولکن" به يکديگر ربط داده شده ان��د. بن��ابراين در نگاه نخست به آيه مزبور، اين سوال در ذهن مط��رح مي گ��ردد ک��ه اگ�ر برداش�ت رايج ازخاتم النبيين )پايان دهنده پي�امبري( ص�حيح باش�د، رب��ط اين عب�ارت ب�ا قس�مت اول ک�ه مربوط به زندگي خصوص��ي پي��امبر اس��ت، در چيس��ت و چ��را نکت��ه اي ب��ه اين اهميت ک��ه سرنوشت آتي يک امت را رقم مي زند، در قرآن تنه��ا ي��ک ب��ار و آن هم در عب��ارتي چ��نين چند پهل�و گنجان��ده ش�ده اس�ت؟ چگون�ه مي ت��وانيم اين واقعيت را ک�ه محم��د هيچ فرزن��د پسري نداشته به اينکه ديگر پيامبري نخواه��د آم��د، رب��ط دهيم؟ الزم اس��ت ک��ه در معن��اي عبارت "خاتم النبيين" تعمق بيشتري بنمائيم تا بتوانيم توجيه صحيحي از مربوط ب��ودن اين

دو آيه داشته باشيم.

در زمان پيامبر اسالم يکي از اين رسم هاي باطلي که در مي��ان م��ردم وج��ود داش��ت، اين بود که هيچ کس حق ندارد با زن پسر خوان��ده اش ازدواج کن��د. آن��ان زن پس��ر خوان��ده را مانند زن پسر واقعي مي دانستند. پيامبر اسالم )ص( از سوي خدا مأمور شد ک��ه زينب را که همسر پسر خوانده اش است، پس از طالق زيد از او، به همس��ري بگ��يرد ت��ا آن رس��م

س�وره اح�زاب تص�ريح ش�ده اس�ت. همچ�نين در37باطل از بين برود. اين مطلب در آيه ، مفسرين اسالمي شرح داده اند که پي��امبر از زيب��ايي زينب بنت جحش40شأن نزول آيه

همسر زيد ابن حارثه که پسر خوانده او بود، در شگفت آمد )که البته اين موض��وع ن��يز ب��ه سبحان الله خالق النور تبارک الله احسنحکمت الهي مصلحتي بوده، نه دلباختگي( و آيه "

" را فرمود. زيد ک��ه از همس��رش ب��ه اين دلي��ل ک��ه او را ب��رده آزاد ش��ده اي ميالخالقين دانس��ت و م��دام او را تحق��ير مي ک��رد، دل خوش��ي نداش��ت، هنگ��امي ک��ه اين س��خن ب��ه گوشش رسيد، با رضايت، همسر خويش را طالق داد و او را به عقد پي��امبر در آورد ت��ا آن

اشاره شده، در ميان اعراب از بين برود. ام��ا چ��ون اع��راب37سنت باطل نيز که در آيه زيد را فرزند پيامبر مي دانستند و ازدواج ب��ا همس��ر پس��ر در بين آنه��ا ک��ار ناپس��ندي ب��ود،

در پاس��خ آن��ان40که چرا زن پسر خود را گرفتي؟ آيه  پيامبر را مورد سرزنش قرار دادند

47

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

نازل شد که مي گويد محمد پدر هيچيک از مردان شما نيس��ت ولکن رس��ول الل��ه اس��ت و 176خاتم پيامبران.

در بين اعراب لقب خاتم جهت تکريم و شاخص نمودن بکار م��يرود و مثال اص��طالح "خ��اتم الشعرا" لقب رايجي است که به شعراي توانا داده مي شده و کسي هم گمان نمي ک��رده که او آخرين شاعر است. در احاديث زيادي نيز عبارت "خاتم الوصيين " از زب��ان حض��رت

ويمحمد، حضرت علي و يا ديگران در توصيف اميرالمومنين آمده است. از جمل��ه: »و ان « يع��ني من و ت��و تنه��ا در177نيين و أنت خ��اتم الوص��يي خ��اتم النب��يانت سواء اال النبوة فان

نيعس��وب الدي نبوت با هم فرق داريم پس من خاتم نبيين هستم و تو خاتم وص��يين و »انا من مث��ل زنب��وريعني« 178نيين و وارث النب��يين و خاتم الوصين و امام المتقيو اول السابق

عسل براي دين و اولين از سابقين و امام متقين و خاتم وصيين و وارث نبيين هستم. حال اگر "خاتم وصيين" به معناي آخرين وصي باشد، اعتقاد به وصايت فرزندان علي و ام��امت

آنها باطل است.

اما اگر خاتم با فتحه خوانده شود، معاني ديگري ن��يز دارد. از جمل��ه مع��اني آن مه��ر و ي��ا نگين انگشتري است و اين دو مفهوم با هم منافاتي ندارند، چ��را ک��ه در ق��ديم مه��ر اف��راد نگين انگشترشان بود. بنايراين مي توان گفت ک��ه خ��اتم ب��ه معن��اي مص��دق و تايي��د کنن��ده است بدين معنا که رسول اکرم پيامبران قبل را تصديق کرده، بر بياناتشان مهر تايي��د مي زند و اين موضوع را که ازدواج با زن پسر ناصواب است، همان طور که پيامبران قبل نيز بيان نموده اند، تاييد مي فرمايند. از طرف ديگر اين برداشت در تعارض کامل با آي��اتي از قرآن قرار دارد که به صراحت ظهور پيامبران و يا امتهاي صاحب کت��اب ديگ��ر را در آين��ده

خبر مي دهند.

خاتميت در روايات

گرچه در مقابل قرآن هيچ حديث و روايتي داراي اعتبار نيست، ولي چون برخي به اس��تناد رواياتي چند،، امکان ظهور پيامبران بعد از حضرت محمد را نفي مينمايند، مرور بر بعضي

نخس��تين روايت مرب��وط ب��ه از اين رواي��ات و مف��اهيم حقيقي آنه��ا مفي��د بنظ��ر مي رس��د. زماني است که حضرت محم��د ب��ه غ��زوه تب��وک مي رفتن��د و علي)ع( را جانش��ين خ��ود در مدينه قرار دادند و موقع رفتن به او فرمودند: »انت مني بمنزلة هارون من موسي اال ان��ه

« يعني تو نسبت به من مانند هارون هستي به موسي با اين تف�اوت ک�ه ت��و179ال نبي بعديحمتنا أخاه نبي بعد از من نيستي )چنانچه هارون بود( و اشاره دارد به آيه »ووهبنا له من ر

ا و از رحمتمان به او برادرش، هارون نبي را بخشيديم. اين تعبيري بود يعني« 180هارون نبي که شيخ صدوق در قرون اوليه اسالم از معن��اي اين روايت نم��وده، ولي مت��أخرين قس��مت آخر آن را به جاي " تو ن��بي بع��د از من نيس��تي"، "ولکن نب��يي بع��د از من نيس��ت" ترجم��ه

کرده اند! اما توجه کنيد که آن برداشتي صحيح است که با قرآن در تعارض نباشد.

روايت ديگر مربوط به بياني از حضرت محمد است که فرم��وده ان��د: »ايه��ا الن��اس حاللي « يعني اي مردم حالل من ت��ا روز181حالل الي يوم القيامة و حرامي حرام الي يوم القيامة

ب��راي درک اين ح��ديث شايس��ته قيامت حالل است و حرام من تا روز قيامت حرام است. اس��ت مفه��وم قي��امت را دقي��ق ت��ر م��ورد بررس��ي ق��رار دهيم. ب��راي اطالع بيش��تر از اين

" مراجعه کنيد.مفهوم قيامت در آئين بهائيمطلب، به سؤال "

حقيقت اينست که در قرآن و ديگر کتب مقدسه، قيامت هر ديانتي ظهور پيامبر بعد است. کما اينکه حضرت مسيح فرموده اند: »من قيامت و حيات هستم هرکه ب��ه من ايم��ان آورد

و نيز مي فرمايند: »آمين آمين به شما ميگويم ک��ه س��اعتي «182اگر مرده باشد زنده گردد48

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

ميآيد بلکه اکنون آمده است که مردگان آواز پس�ر خ�دا را ميش�نوند و هرک�ه بش��نود زن��دهه183گردد ��اب الل ��وا العلم واإليم��ان لق��د لبثتم في كت ذين أوت «. قرآن مي فرمايد: »وق��ال ال

كم كنتم ال تعلم��ون ��وم البعث ولكن ��وم البعث فه��ذا ي « يع��ني ام��روز روز رس��تاخيز184إلى يا عن ا كن ��وم القيام��ة إن ��وا ي است ولکن شما نمي دانيد. و نيز مي فرمايند: »شهدنا أن تقول

« يعني ما شاهديم که در روز قيامت خواهيد گفت ما از وقوع آن بي خبريم.185هذا غافلينراطها ��ة فق��د ج��اء أش�� ��أتيهم بغت اعة أن ت «186و همچنين فرموده اند: »فهل ينظرون إال الس

يعني آيا غير از اين انتظار دارند که قيامت ناگه��ان واق��ع ش��ود، هم اکن��ون نش��انه ه��اي آن ي��وم ظه��ور ق�ائم دانس�ته ان��د، آم��ده اس�ت. در اح��اديث ن��يز بط��ور اخص، ي��وم قي�امت را

همچون: »والليل اذا يغشي... قال دولة االبليس الي ي��وم القيام��ة و ه��و ي��وم قي��ام الق��ائم«.187والنهار اذا تجلي و هو القائم اذا قام

پس منظ��ور از قي��امت و رس��تاخيز مردگ��ان، ظه��ور پي��امبر جدي��د و زن��ده ش��دن مردگ��ان روحاني به روح ايمان است و هالک گرديدن معنوي آناني که از هدايت الهي محروم مان��ده اند، نه پايان جهان. در قرآن نيز ايمان حمزه عموي پيغمبر را به "کسيکه مرده بود و او را زنده گردانيديم" توصيف نموده اند: »أو من كان ميتا فأحييناه وجعلنا له نورا يمشي به في

اس... « و يا اينکه هالکت اقوام گذشته را مقارن ظهور پيامبران و ظلم و عدم ايمان188الن ��ا الق��رون من قبلكم لما ظلم��وا مردم به ايشان بيان داشته اند و فرموده اند: »ولقد أهلكن��اكم ��ذلك نج��زي الق��وم المج��رمين. ثم جعلن ��وا ك ��انوا ليؤمن نات وم��ا ك وجاءتهم رسلهم بالبي

��ف تعمل��ون « يع��ني ب��ه يقين نس��لهاي پيش��ين را189خالئف في األرض من بعدهم لننظ��ر كي چون مرتکب ظلم شدند و چون پيامبرشان آمد به او ايمان نياوردند هالک ساختيم اينچ��نين قوم گناهکار را مجازات ميکنيم، سپس شما را در زمين جانشين آنها نموديم تا ببينيم شما چه ميکنيد. و نيز در آيه اي ديگر کفر و مقابله با حق را به منزله هالکت دانس��ته ان��د: »إذا أساطير األولين. وهم ينهون عنه وينأون عنه ذين كفروا إن هذآ إال جآؤوك يجادلونك يقول ال

أنفسهم وما يشعرون « يعني آنگاه که نزد تو مي آيند با تو جدل مي کنند190وإن يهلكون إال و کافران مي گوين��د اين )ق��رآن( چ��يزي غ��ير از داس��تانهاي اس��اطيري پيش��ينيان نيس��ت و ايشان )مردم را( از آن منع مي کنند و خود نيز از آن دوري مي کنن��د، آن��ان کس��ي را بج��ز

و آگاه نيستند. جاي تعجب است که با وج��ود اين هم��ه ان��ذار، نفسهاي خود هالک نمي کنندباز هم کثيري از اين امت به راه پيشينيان رفتند و به هالکت روحاني دچار گشتند.

روايت ديگري که از آن تعبير خاتمه نبوت گرديده، بياني از حضرت محمد اس��ت ک��ه خ��ود  ا کمث��لي االنبي فيرا به آخرين سنگ در بناي يک ساختمان تشبيه نموده اند: »قال انما مثل

ه�ا ق�ال م�ايه�ا فنظ��ر الي دارا فاکملها و حسنها اال موض�ع لبن�ة فک�ان من دخ��ل فيرجل بن « ب��ه ف��رض ص��حت اين191اءي االنبياحسنها اال موضع هذه البنة قال فانا موضع البنة ختم ب

روايت، آيا پايان بناي يک ساختمان به معناي اينست ک��ه بن��اي ديگ��ري هم س��اخته نخواه��دشد؟

همچنين حضرت امير در مفاتيح الجنان فرموده اند: »قل السالم علي محم��د رس��ول الل��ه خاتم النبيين و سيد المرسلين و صفوة رب العالمين امين الل��ه علي وحي��ه و ع��زائم ام��ره

« يعني بگو سالم برمحمد فرستاده خدا، خاتم انبيا192والخاتم لما سبق والفاتح لما استقبل و س��رور رس��والن و امين خداون��د در وحي و اراده او و خ��اتم برگذش��تگان و راهگش��اي آيندگان. بنايراين ختم دوران گذشته به خاتم، مقدمه آغ��از دوراني جدي��د اس��ت ک��ه ظه��ور پيامبران جديد را در دل خود خواهد داش��ت و إن ش��اءالله ن��ور اين ظه��ورات ت��يرگي ه��اي

جهل و ظلم را از عالم برخواهد کند.

تفاوت ميان رسول و نبي49

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

نکته ديگري که شايان توجه است تفاوت ميان نبي و رسول اس��ت. رس��ول داراي مق��امي باالتر از نبي است، حتي در قرآن ذکر گرديده که خداوند از نبيين پيم��ان گرفت��ه ک��ه وق��تيين لم��ا آتيتكم من بي ��اق الن ��ه ميث رسوالن ظاهر شدند به ايشان ايم��ان آورن��د: »وإذ أخ��ذ الل

ه... ما معكم لتؤمنن به ولتنصرن و آنگ��اه يع��ني «193كتاب وحكمة ثم جاءكم رسول مصدق ل خداوند از انبياء پيم��ان گ��رفت، چ��ون کت��اب و حکمت ب��ه ش�ما داده ش�ده، پس وق��تي ک��ه رسولي براي شما آمد که تصديق کننده آنچه نزد شماست بود به او ايمان آوريد و ي��اريش نمائيد. بنابراين اگر حتي خاتم النبيين را به معناي پايان دهنده نب��وت هم ب��دانيم، اين ب��دان معناست که مانند انبياي بني اسرائيل، نبي جانشين رسول نخواهد شد، بلکه ام��ام خواه��د بود که مقامي باالتر از نبي دارد، زيرا که خود فرموده ان��د علم��اء امت من همچ��ون انبي��اء

«. پس خاتميت به معناي قطع سلسله194لي اسرائياء بني کانبيبني اسرائيلند: »علماء امترسالت و يا ما فوق آن نيست.

اما اکثر مفسرين با استداللي عجيب که رسول نبي هم هست، اين مفهوم را شامل هردو مي دانند، چنانکه يکي از اين افراد گفته: "در باره فرق ميان رسول و ن��بي گفت��ه ش��د ک��ه رسول آنست که به او به سه طريق وحي شود: خواب، شنيدن صدا و آمدن فرشته وحي. نبي آن است که فقط به وسيله خواب و شنيدن صدا وحي شود... در هر حال کلم��ه خ��اتم النبيين، خاتم رسوالن را الزم گرفته، چون هر رسول نبي است، ولي بعضي از نبي رسول

" با مثالي س��اده ميت��وان مغالط��ه ايش��ان را آش��کار ک��رد. مثال کس��ي ک��ه داراي195نيست. تحصيالت ليسانس است، قطعا مدرک ديپلم هم دارد. اگر بگوئيم ديگ��ر هيچ ديپلم��ه اي ب��هاينجا نخواهد آمد، آيا بدان معناست که من بعد هيچ ليسانسه و يا باالتري هم نخواهد آمد؟

معناي باطني بدويت و ختميت

پيامبران الهي در مرتبه توحيد، حکم يک شخص واحد را دارن��د. اين مطلب ک��ه ب��ه وح��دت مظاهر معروف است، ب��ه اين مع��ني اس��ت ک��ه ه��ر ي��ک از پي��امبران مي توانن��د هم اولين باشند و هم آخرين. پيروان اديان در اين اعتقاد متفق القولند که مظاهر مقدسه جلوه گ��اه صفات الهي و معرض کماالت حض��رت ب��اري تع��الي مي باش�ند. هياک��ل آس�ماني در مث�ل، مانند آئينه اي هستند که در مقابل شمس حقيقت قرار گرفت��ه و کم��االت الهي را ج��ذب و بعالم انساني منعکس مي نمايند. از جمله صفات الهي ک��ه در هيک��ل انبي��ا تجلي مي ياب��د، صفت اولويت و آخريت است، چنانکه در قرآن کريم نيز اشاره شده است ک��ه »ه��و األول

« و از آنجائي که پيامبر اسالم نيز مظه��ر ص��فات الهي ب��وده196واآلخر والظاهر والباطن... اند، لذا بدين مناسبت است ک��ه حضرتش��ان خ��ود را مظه��ر اول��ويت و آخ��ريت و ب��دئيت و ختميت ميدانند. پس اگر چنانکه به حضرتشان کلمه خاتم النب��يين اطالق ش��ود، اين ختميت به اعتبار وحدتي است که در حقيقت روح انبيا الهي موجود مي باشد. خود آن حض��رت در

« يع��ني من197مورد بدئيت مقام خود مي فرماين��د: »و کنت نبي��ا و آدم بين الم��اء و الطين نبي بودم هنگامي که گل آدم را مي سرشتند. و همچنين در جاي ديگر مي فرمايند: »کنت

« يعني مثل نوري ب��ودم مي��ان دس��ت198و علي نورا بين يدي الرحمن قبل ان يخلق عرشه پروردگارم، پيش از آنکه عرش خود را خلق کند. حضرت عيسي ن��يز فرم��ود: »مي روم و

« در صورتي که در ظاهر حضرت مسيح باز نگشت و حض��رت محم��د199زود باز مي گردمبعد از ايشان ظهور فرمود و اين داللت دارد بر وحدت پيامبران الهي.

شرح اين موضوع را حضرت بهاالله به تفصيل در کتاب مستطاب ايقان بيان نموده اند. از جمله مي فرمايند »همان قسمي که در اول ال اول صدق اخريت براي مربي غيب و شهود ميايد همان قسم هم بر مظاهر او صادق ميايد و در حيني ک��ه اس�م اول�ويت ص��ادق اس��ت همان حين اسم آخريت صادق و در حيني که بر سر بدئيت جالس��ند هم��ان حين ب��ر ع��رض

50

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

ختميت ساکن و اگر بصر حديد يافت شود مشاهده مينمايد که مظهر اول��ويت و آخ��ريت و ظ��اهريت و ب��اطنيت و ب��دئيت و ختميت اين ذات مقدس��ه و ارواح مج��رده و انفس الهي��ه

هستند«.

از جهت ديگر وقتي که وحدت انبيا الهي به ثبوت رسيد و مسلم گرديد که هياک��ل مقدس��ه يک حقيقت بوده و از يک منبع ساطع و متجلي مي گردند، پس جميع آنان مظه��ر ب��دئيت و ختميت مي باشند و بر جميع آنان کلمه ف��اتح النب��يين و خ��اتم النب��يين اطالق مي گ��ردد. در مثل اگر چنانچه آفتاب هزار بار طلوع و غروب نمايد، باز هم يک آفتاب زياده نخواه��د ب��ود. به همين قسم اگر هر يک از شموس حقيقي، مثال پيامبر اسالم، خود را اولين و آخرين نور الهي و نخستين و آخرين مظهر آسماني بنامد، درست خواهد ب��ود و اگ��ر ادع��ا فرماي��د ک��ه آخرين فيض آسماني و آخرين نبي و فرستاده الهي مي باشد، ايضا صحيح خواهد بود، چ��ه که ظه��ورات قب��ل از ش��ارع اس��الم ن��يز ظه��ور حقيقت محم��دي ب��وده و ظه��ورات بع��د از حضرتشان نيز ظهور محمد )ص( خواهد بود ب��ه عب��ارت ديگ��ر ظه��ورات آين��ده ن��يز مج��ئي ثانوي همان حقيقت و همان روحي است ک��ه در وج��ود رس��ول اک��رم و انبي��اي قب��ل از وي

��ا إال واح��دة « يع��ني نيس��ت200تجلي نمود، چه که مظاهر مقدسه الهي بحکم آيه »وما أمرن امر ما مگر واحد، جميعا حقيقت واحد و ذات متحدي هستند که به الوان و اشکال مختلفي

تجلي نموده اند. مولوي در اين مورد مي گويد:

گان از همسان و گجان گرجداست

راني ش������يمتح������د جانهاخداست

خود پيغم��بر در اين م��ورد مي فرماين��د »اولن��ا محم��د اوس��طنا محم��د اخرن��ا محم��د فکلن��ا «202« يعني اول و وسط و آخر و کل ما محمد است. و همچنين »اما النبيئون فانا201محمد

يعني تمام انبيا من هستم. همچنين حضرت مسيح خود را مظهر بدئيت و ختميت دانسته و « و در جاي ديگ�ر انجي�ل خ�ود را ج�وهر خ�اتم203فرمود »من الف و يا و اول و انتها هستم

خدا دانس�ته و مي فرماي��د »و ب��ه وس�يله او عالمه��ا را آفري��د ک��ه ف��روغ و جاللش و خ�اتم«.204جوهرش بود

شارع بهايي اين مطلب را در کتاب ايقان تشريح نموده و چنين مي فرماي��د »و اگ��ر جمي��عبيين بر آرند آن هم حق است و ش��بهه را راهي ن��ه و س��بيلي ن��ه زي��را ک��ه نداي انا خاتم الن جميع حکم يک ذات و يک نفس و يک روح و يک جسد و يک امر دارند و همه مظهر ب��دئيت و ختميت و اوليت و آخريت و ظاهريت و باطنيت آن روح االرواح حقيقي و ساذج السواذج ازلي اند«. ايضا مي فرمايند »چه مقدار از نفوس که به سبب عدم بلوغ به اين مطلب ب��ه ذکر خاتم النبيين محتجب شده از جميع فيوضات محجوب و ممنوع ش�دهاند ب��ا اينک��ه خ�ود��ا" و همچ��نين فرمودن��د: منم آدم و ن��وح و موس��ي و بيون فان آن حض��رت فرم��ود: "اما الن عيسي چنانچه ذکر شد. مع ذلک تفکر نمي نمايند بعد از آنکه بر آن جمال ازلي صادق مي آيد به اينکه فرمودند: منم آدم اول، همين قسم صادق مي آيد که بفرماين��د: منم آدم آخ�ر. و همچنانکه بدء انبياء را که آدم باشد به خود نسبت دادند همين قسم ختم انبياء هم ب��ه آن جمال الهي نسبت داده مي شود. و اين بسي واضح است که بعد از آنکه بدء النبيين بر آن

«. و همچين مي فرمايند »ل��ترى205حضرت صادق است همان قسم ختم النبيين صادق آيد کل النبيين والمرسلين کهيکل واح��د ونفس واح��دة ون��ور واح��د وروح واح��دة، بحيث يک��ون

ن را مانن��ديا و مرسلي�� هم��ه انبيني�� بين��ه مي« يع��ني ه��ر آئ206أولهم آخرهم وآخ��رهم أولهم باشد اول آن��ان آخ��ر آنه��ا ويکه ميکل واحد و نفس واحد و نور واحد و روح واحد بطوريه

آخر آنها اول آنان.

51

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

حضرت باب نيز در آثار خود انبيا الهي را به خورشيد تشبيه فرموده اند که اگ��ر ص��دها ب��ار طلوع و غروب فرمايد يک شمس واحد طلوع و غروب فرموده است، چنانکه فرموده ان��د »بدان که مثل او مثل شمس است اگر بما النهايه طلوع نمايد ي��ک ش��مس زي��اده نب��وده و نيست و اگر بما النهايه غروب کند يک شمس زياده نبوده و نيست، اوست که در کل رسل ظاهر بوده و اوست که در کل کتب ناطق بوده اولي از براي او نبوده زي��را ک��ه اول ب��ه او

«.207اول ميگردد و اخري از براي او نبوده زيرا که آخر به او آخر ميگردد.

تأکيد قرآن بر ظهور پيامبران در آينده

تأخرون34قرآن در سوره اعراف آي��ه ��ل أمة أج��ل ف��إذا ج��اء أجلهم ال يس�� فرم��وده: »ولك ساعة وال يستقدمون« يعني براي هر امتي )پيروان هر دي��انتي( پاي��اني اس��ت و وق��تي ک��ه زمانش فرا رسد ساعتي پس و پيش نخواهد شد. بالفاصله درآيه بعد مي فرمايند: »يا بنيقى وأصلح فال خ��وف عليهم« يع��ني كم رسل منكم يقصون عليكم آياتي فمن ات آدم إما يأتين اي آدميزادگان، چون که پيامبراني از شما بياين��د و آي��ات خداون��د را ب��ر ش��ما بخوانن��د پس هرکه تقوي پيش��ه ک��رد ترس��ي نخواه��د داش��ت. ش��ايد از اين ص��ريح ت��ر نت��وان ب��ر ظه��ور

پيامبران در آينده تأکيد ورزيد.

تأخرون« يع��ني5و نيز در سوره حجر آيه بق من أمة أجله��ا وم�ا يس�� مي فرمايند: »ما تس� هم مفه��وم مش��ابهي49هيچ امتي اجلش پس و پيش نخواهد ش��د. در س��وره ي��ونس آي��ه

اعة«. "أم��ة" ب��ه معن��اي تأخرون س�� بيان مي گردد: »...لكل أمة أجل إذا جاء أجلهم فال يس�� جماعت پيرو يک آئين و يا خود آئين است و در هيچ ج��اي ق��رآن أم��ة اس��الم اب��دي خوان��ده نشده اند و از فرا رسيدن أجل مستثني نگش��ته ان��د. ب��راي مش��خص نم��ودن جايگ��اه أمت

208اسالم در بين ساير أمتها مي فرمايند: »كذلك أرسلناك في أمة قد خلت من قبلها أمم«

يعني اينچنين تورا درأمتي فرستاديم که قبل ازآن هم أمتهائي بوده اند و ن��يز مي فرماين��د:هيدا« سول عليكم ش�� اس ويكون الر تكونوا شهداء على الن 209»وكذلك جعلناكم أمة وسطا ل

اين چنين شما را امتي در وسط قرار داديم تا گواه ب�ر مردم��ان باش�يد و رس�ول هم يعنيول ف��إذا ج��اء47گواه بر اعمال شما. و در سوره يونس آي��ه س�� ��ل أمة ر ميفرماين��د: »ولك

رسولهم قضي بينهم بالقسط وهم ال يظلمون« يعني براي هر امتي پيامبري است و آنگ��اه که رسولشان بيايد در ميان ايشان به عدالت قضاوت خواهد نمود و ايشان گمراه نخواهند

وال أن36شد. مفهومي مش��ابه در س��وره نح��ل آي��ه س�� ��ل أمة ر ��ا في ك آم��ده: »ولق��د بعثن س��وره2اعبدوا الله« يعني در هر امتي پيامبري برانگيختيم تا خدا را عبادت کني��د. در آي��ه

��اب ال ريب في��ه ه��دى ��ك الكت بقره نيز اين مطلب به ط��ور ض��مني بي��ان ش��ده اس��ت: »ذلقين« لمت يعني آن کتاب كه در ]حقانيت[ آن ترديدي نيس��ت ه��دايت کنن�ده متقي�ان اس�ت. ل

نکته اين آيه در آن است که کتاب آسماني که هدايت کننده مومنان و خداترسان است، ب��ا اسم اشاره به دور )ذلک( ذکر شده است. اگر منظور خود قرآن بود، بايد ه��ذا )ب��ه مع��ني اين( يا اسم اشاره به نزديک براي آن به کار مي رفت و استفاده از اسم اشاره به دور در قرآن براي اشاره به خود آن کتاب، بي معني است. اما حقيقت اين است که اسم اش��اره "ذلک"، اشاره به کتاب آسماني بعدي دارد که مشخص مي س��ازد خداون��د کت��اب آس��ماني

بعدي را نيز براي هدايت بشر خواهد فرستاد.

حتي زمان اجل دين اسالم نيز در قرآن بيان شده است، آنج�ا ک�ه مي فرماي�د: »ويقول�وناعة وال ��ه س�� تأخرون عن ��وم ال تس�� ادقين. ق��ل لكم ميع��اد ي متى ه��ذا الوع��د إن كنتم ص��

و مىگويند اگر راست مىگوييد اين وعده چه وقت است، بگو ميعاد شما يک« يعني 210تستقدمون . و در جاي ديگري مقدارروز است كه نه ساعتى از آن پس توانيد رفت و نه پيشى توانيد جست

ك كألف سنة مما تعدون « يع��ني211هر روز هزار سال معلوم گرديده: »... وإن يوما عند رب52

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

يک روز نزد پروردگارت مثل هزار سال است از آنچه شما مي شماريد. همچنين فرم��وده:نة مما �ف س� �ان مق�داره أل �وم ك �ه في ي ماء إلى األرض ثم يع�رج إلي ر األم�ر من الس� �دب »ي

« يعني امر از آسمان به زمين اداره شده، س��پس ب��ه س��وي او ب��از مي گ��ردد در212تعدون روزي که مقدار آن هزار سال است از آنچه شما مي ش�ماريد. بن��ايراين م��دت دين اس�الم هزار سال ذکر شده که با سال بعثت حضرت اعلي برابر است؛ ام��ام حس��ن عس��کري در

، يع�ني ه��زار س�ال بع�د ظه�ور1260 رحلت فرمودند و حض�رت ب��اب در س�ال 260سال فرمودند.

بنايراين اگر اهل انصاف باشيم به راحتي مي توانيم نتيجه بگيريم که ب��راي ه��ر، دي��انتي از جمله اسالم دوره زماني معيني وجود دارد و اديان و امتهاي ديگر خواهند آم��د ک��ه کت��اب و پيامبر خويش را دارند. متأسفانه اکثر آنان که تأويل و تفسير قرآن را به دس��ت دارن��د، ب��ه

کالم الهي را از آنچه مفهوم حقيقي آن بوده، منحرف هواي نفس خود و يا طمع متاع دنيا، مي سازند و معناي اصلي آن را فرام��وش مي کنن��د. اين م��وارد در ق��رآن ن��يز بي��ان ش��ده��ا ��ه ثمن تروا ب ��ه ليش�� ذين يكتبون الكتاب بأيديهم ثم يقولون هذا من عن��د الل ل است: »فويل ل

« يعني واي بر کساني که بدست خود )به ميل خود( کتاب مي نويسند و مي گوين��د213قليالعه ف��ون الكلم عن مواض�� خدا چنين گفته تا مبلغ ناچيزي بابت آن بگيرند و همچنين »... يحر

روا به... « يعني کالم الهي را از موضع هاي آن منح��رف مي س��ازند214ونسوا حظا مما ذكو فايده آن پندي را که در کالم الهي بر ايشان داده شده فراموش مي کنند.

اين تأويالت در حالي صورت مي گيرد که خداوند تبيين کالم خود را به خود اختصاص داده و دانش تأويل آن را محدود به خود و راسخان در علم دانسته، چنانکه در اين آيات ذکر آن

بع قرآنه. ثم إن علينا بيانه چ��ون آن را خوان��ديم از ق��رائتيعني« 215آمده: »فإذا قرآناه فاتاسخون في آن تبعيت کن پس برماست الله والر تبيين آن و همچنين »...وما يعلم تأويله إال

تأويل آن را غير از خدا و راسخان در علم نمي دانند. في المثل درمي��انيعني« 216العلم... دهها تفسير منتشره از قرآن، تنها تعداد ان��دکي اش��اره ب��ه تاکي��د حض��رت علي ب��ه ق��رائت خاتم به فتح )تاء( نموده اند و از بين آنه��ا تنه��ا يکي و آن هم فق��ط در نس��خه ع��ربي بي��ان نموده که خاتم النبيين، بنا بر تعبير حضرت علي، ب��ه معن��اي زينت پي��امبران اس��ت و ب��راي اينکه مورد اعتراض هم قطارانش قرار نگيرد، بالفاصله اظهار نموده ک��ه البت��ه اين مطلب

ق��ال: کنتيبسيار بعيد و دور از ذهن اس��ت! مث��ل اين تعب��ير »...عن عب��دالرحمن الس��لم ط��الب و ان��ا اقرئهم��ا فق��ال اقرئهم��ا و خ��اتمي بن ابي علين فمر بي الحسن والحسياقر يعني بان��ه خ��اتمهم ير عن النبي اقرب و اش��هر الن التعب��ية االولين به فتح تاء و الرواييالنب

«.217 الظاهر و الله اعلمير مألوف علينة غينتهم کما هو خاتم من مظاهر الزيز

چرا بهائيان معتقدند که دين بهايي کامل تر از دين اسالم است؟.16 در وهله اول بايد دانست معني کامل بودن يک دين چيس��ت. کام��ل ب��ودن ي��ک دين ب��ه اين معني است که پيغمبر هر دين در زمان خود، وظيفه ابالغ و رساندن پيام خدا را ب��ه امت و پيروان خود، تماما و کامال انجام مي دهد؛ يعني تا پيغمبر خدا رس��الت و وظيف��ه الهي خ��ود

س��ال23را به پايان نرساند، از دنيا نمي رود. براي همين است که حضرت محم��د پس از ابالغ پيام خدا به امت اسالمي، در آخرين سال زندگي خود در جهان خاک، هنگام بازگشت از آخرين سفر حجشان، حضرت علي )ع( را شفاها به جانشيني خ��ود انتخ��اب فرمودن��د و توضيح دادند که در همان لحظ��ه دين مس��لمانان را کام��ل نمودن��د و آنچ��ه را ک��ه الزم ب��ود

53

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

امتشان پس از وفات ايشان انجام دهند، مشخص ساختند. آيه نازل ش��ده مرب��وط ب��ه اين��وم أكملت لكم دينكم واقعه که در غدير خم اتفاق افتاد در قرآن مجيد چنين اس��ت: »...الي

��ا... « يع��ني ام��روز دين ش��ما را برايت��ان218وأتممت عليكم نعمتي ورضيت لكم اإلسالم دين كام��ل و نعمتخ��ود را ب��ر ش��ما تم��ام گرداني��دم و اس��الم را ب��راى ش��ما ]ب��ه عن��وان[ آيي��ني

برگزيدم.

مؤيد اين حقيقت، حديث زير از امام رضا )ع( است که مي فرمايند: »همان��ا خ��داي ع��ز و جل پيغمبر خويش را قبض روح نفرمود تا دين را برايش کامل کرد و ق��رآن را ب��ر او ن��ازل فرمود که بيان هرچيز در اوست حالل و حرام و حدود و احکام و تمام احتياج��ات م��ردم را

"« و در حج�ة219در قرآن بي��ان ک�رده و فرم�ود، "چ��يزي در اين کت��اب ف�رو گ�ذار نک��رديم الوداع که سال آخر عمر پيغمبر )ص( بود، اين آي�ه ن�ازل ش�د: "ام��روز دين ش�ما را کام�ل

". موض��وع220کردم و نعمتم را بر شما تمام نمودم و دين اس��الم را ب��راي ش��ما پس��نديدم امامت، از کمال دين است )تا پيغمبر )ص( جانشين خود را معرفي نکن��د تبليغش را کام��ل نساخته است( و پيغمبر )ص( از دنيا نرفت تا آنکه نشانه هاي دين را براي امتش بيان کرد و راه ايشان را روشن ساخت و آنها را بر شاهراه ح��ق واداش��ت و علي )ع( را ب��ه عن��وان پيشوا و امام منصوب کرد و همه احتياجات امت را بيان کرد. پس هر که گمان کند خ��داي عز و جل دينش را کامل نکرده، ق��رآن را رد ک��رده و هرک��ه ق��رآن را رد کن��د ب��ه آن ک��افر

"221است...

��اب تمام��ا ى الكت ��ا موس�� در همان سوره اشاره شده که دين يهود نيز کامل است: »ثم آتين�ون هم يؤمن هم بلق�اء رب عل يء وه�دى ورحم�ة ل كل ش� « يع�ني222على الذي أحسن وتفصيال ل

آنگاه به موسى كتاب داديم براى اينكه ]نعمت را[ بر كسى كه نيكى كرده است تمام كنيم و ب��راى اينك��ه ه��ر چ��يزي را بي��ان نم��اييم و ه��دايت و رحم��تي باش��د امي��د ك��ه ب��ه لق��اي

پروردگارشان ايمان بياورند.

با توضيح فوق نتيجه مي گ�يريم ک�ه هم��ه ادي�ان الهي در دوره خ�ود کام�ل ت��رين دس�تور و روش زندگي م��ادي و معن��وي بش��ريت ب��وده ان��د. در تش��بيه مي ت��وان گفت ک��ه هري��ک از مربيان آسماني در زمان و کالس و رتبه و سال تحصيلي خ��ود، کام��ل ت��رين ش�کل تعليم و تربيت را ارائه فرمود و ادامه کار را پس از خود به پيامبر و معلم کام��ل ديگ��ري س��پرد ت��ا سير تکاملي بشر ادامه يابد و اگر بشر استعداد بيش��تر آم��وختن را نداش��ت، اين دلي��ل ب��ر ضعف مربيان آسماني نيست. ب��ه اين ت��رتيب، اين تعليم و ت��ربيت، اب��دي اس��ت و ت��ا بش��ر هست ادامه خواهد داشت و مربيان آسماني يکي پس از ديگري ب��ه اين ام��ر مهم مبع��وث شده و خواهند شد. با اين توضيحات، اين حقيقت نيز روشن مي شود که کامل ترين بودن هريک از اديان در دوره خاص خود، به معني خ��اتم و آخ��رين ب��ودن آن دين نيس��ت، و هم��ه

اديان در مسير تربيت و رشد جسماني و انساني و روحاني بشريت مکمل يکديگرند.

پس معلوم مي شود سؤال فوق، سؤال دقيق و صحيحي نيست. به جاي آن، باي��د از علت عظمت و اهميت منحصر به فرد دي��انت به��ايي پرس�يد. چ��يزي ک��ه م��وقعيت دين به��ايي را نسبت به اديان سابق متمايز مي سازد، اين است که همه اديان قبل به آن مژده داده ان��د و مربيان آسماني قبل، همه رنج ها را قبول فرمودند و انس��ان ه��ا را آم��اده کردن��د ت��ا روز ظهور حضرت بهاءالله برسد و نبوات و آرزوي همه پيغمبران متحقق گردد؛ يع��ني بش��ريت به کمال خود برسد و صلح عمومي و وحدت ع��الم انس��اني در ک��ره زمين مس��تقر ش��ود و

هزار ساله به تدريج پايان يابد و بشر از دوران کودکي خود ب��ه7-6جنگ هاي خانمان سوز دوران بلوغ و کمال خود وارد شود.

54

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

ه��زار س��اله مزب��ور7-6به زباني ساده تر، دين بهايي ثمره و ميوه کم��ال و تم��اميت دوره هزار ساله از حضرت آدم تا حض��رت7-6است. کافي است يادمان بيايد که در اين دوران

خاتم، همه انبياي الهي به مردم فرموده اند که در پايان و آخرالزمان اين دوره طوالني که مي توان آن را به پايان دوران کودکي بشر و اتمام سال هاي دبس��تاني تش��بيه ک��رد، دوره اي جديد و به مراتب طوالني تر آغاز خواهد داشت که بشريت وارد مراح��ل بل��وغ و کم��ال خود خواهد ش��د. اهميت و عظمت دي��انت به��ايي در اين اس��ت ک��ه چ��نين دوره جدي��دي را تاسيس فرموده است. اگر اديان قبل نبودند، چنين دوره اي تحقق نمي يافت؛ و اگر ق��رار نب��ود چ��نين دوره اي در ظ��ل دين به��ايي تحق��ق ياب��د، ادي��ان قب��ل ظ��اهر نمي ش��دند، و استغفرالله زندگي بشر و آمدن پي��امبران بيه��وده تص��ور مي ش��د! ب��راي اطالع بيش��تر ب��ه

اسالم آخرين و کامل ترين دين است، پس چه ني��ازي ب��وده اس��ت ت��ا آئين جدي��ديسؤال "" مراجعه کنيد.ظاهر شود

؟ اگر اسالم راقبول داريد، چرا احكام را تغيير مي دهيد.17 از جمله اعتراضات اين است که تغييراحكام و نزول احکام جديد مخالف اسالم است. مثال چرا مسح نمي کشيد و يا قبله را عوض کرده ايد، در صورتي که مي گويي��د دين اس��الم را

قبول داريم؟

در ج��واب باي��د گفت ک��ه ه��ر دي��ني از دو قس��مت تعليم��ات و حق��ايق اص��لي و اساس��ي و تغييرناپذير، و احكام فرعي وثانوي و تغيير پذير، تشكيل شده است. بنابراين آنچه در اديان بعدي نس��بت ب��ه ادي��ان قب��ل از آن تغي��يرنمي كن��د تع��اليمي اساس��ي همچ��ون روحاني��ات و وحدانيت خدا و بقاي روح و مجازات و مكافات و لزوم محبت و ع��دالت و ك��رم و فض��ل و بخشش و تقوي وعفت وعصمت و نيكوكاري و فروتني و صفات واالي اخالقي و امث��ال آن مي باشد. اما احكامي چون حالل وحرام ها، ميزان مجازات ها و پاداش ها، احكام ف��رعي عب���ادات و نم���از و روزه وحج و ازدواج و طالق و ارث و اقتص���اد وغ���يره ك���ه عموم���ا بيشترمربوط به جنبه وشرايط جسماني ومادي زندگي بشرمي شوند، ب��ه تناس��ب زم��ان و مكان و نيازها واستعدادات هردوره از زندگي بشر در روي كره زمين تغي��يرمي كنن��د. اگ��ر قرار بود پيامبري جديد بيايد و تغييري در تعاليم و احكام و ساير ام��ور بش��ري نده��د، ديگ��ر لزومي به آمدن اين همه پيامبر نبود، و درآن صورت البته از رشد وتكامل تدريجي زن��دگي

جسماني و انساني ومعنوي بشرهم خبري نبود.

با توجه به غير قابل تغيير بودن قسمتي از تعاليم دي��ني ك��ه ب��رروي زن��دگي روح��اني بش��ر تاثير مي گذارد، مالحظه مي كنيم كه حضرت محمد عهد عتيق را در يك مث��ال »الفرق��ان«

��ه224 و سپس همان عن��وان را ب��راي ق��رآن مق��دس اس��تفاده مي فرمايند223مي نامند . البت احكام عهد عتيق با قرآن متفاوت است و دو كتاب مق�دس مش�ابه نيس�تند ام�ا ب��ه وس�يله كاربرد يك عنوان مشابه براي هر دو كتاب، حضرت محمد به تعاليم اساسي و روحاني اين��ه مش��ابه هس��تند توج��ه نم��وده ان��د. ب��ه همين ت��رتيب در اين عص��ر وق��تي دو كتاب كه البت حضرت بهاءالله ظاهر شدند، با اينكه جوهر تعاليم روحاني و اخالقي ايشان مثل ظه��ورات گذشته بوده اس��ت، ام��ا ب��ه لح��اظ رع��ايت مقتض��يات جامع��ه دائم التغي��ير و رو ب��ه ت��رقي،

ضرورتا احكام و قوانيني نيز نازل فرموده اند كه نيازهاي اين عصر را برآورده نمايد.

��ل درباره احكام قابل تغيير كه متعلق به زندگي مادي بشر است، قرآن مي فرماي��د »...لك « يعني براي هري��ك از ش��ما225جعلنا منكم شرعة ومنهاجا ولو شاء الله لجعلكم أمة واحدة

55

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

)حض��رت موس��ي،مس��يح و محم��د( ش��ريعت و ط��ريقه اي ق��رار داديم و اگ��ر خداون��د��ل أمة مي خواست، مطمئنا هم��ه ش��ما را ي��ك امت مي گرداني��د. همچ��نين مي فرماي��د »لك

ك ك في األم��ر وادع إلى رب كوه فال ينازعن « يع��ني ب��راي ه��ر ام��تي226جعلنا منسكا هم ناس�� مراسمي قرار داديم كه آن را به جا بياورند، بن��ابراين نگ��ذار آنه��ا در اين م��ورد ب��ا ت��و بحث

كنند، بلكه آنها را به سوي پروردگارت فراخوان.

چنين است كه همه اديان گفته اند بايد متقي و راس��تگو و درس��ت ك��ردار وعفي��ف وع��ادل و... بود، اما درعوض احكام فرعي را تغييرداده اند. مثال اسالم با آنکه ديانت مسيح و يهود را قب���ول دارد، نم���از و روزه و حج و قبل���ه و ازدواج و طالق و س���ايراحكام ف���رعي دين مسيحي را تغييرداد، اما اصول تعاليم حضرت مسيح را تغيير ن��داد، بلك�ه آنه�ا را ب��ه زب��اني جديدتر و پيشرفته ت��ر توض�يح داد. اين تغي�يرات ب�ه اين مع�ني نيس�ت ك�ه اس�الم حض�رت مسيح را قبول ندارد. به همين ش��كل تغي��ير احك��ام ف��رعي اس��الم توس��ط دين به��ائي، ب��ه مفهوم قبول نداشتن اسالم نيست، بلكه به اين معني است كه بعضي احكام فرعي اسالم امروزه نمي تواند موجب صلح و وحدت جهاني بشرگردد، و به اين خاطرحض��رت بهاءالل��ه آنها را تغييرداده اند؛ مثل حكم نجس دانستن افرادي كه مشرکند و ي��ا قط��ع ک��ردن دس�ت سارق. چنين قوانيني با گذشت زمانه خود به خود از درجه اعتبار ساقط، فراموش و نسخ شده اند. آيا نمي بايست خداوند آنها را عوض كند؟ جواب اين س��وال هم ب��ه ط��ور حتم در��ه قرآن داده شده است: »ما ننسخ من آية أو ننسها نأت بخير منها أو مثلها ألم تعلم أن الل

« يعني هر آيه اي را كه ما نسخ كنيم يا به فراموش�ي ان��دازيم به��تر227على كل شيء قديراز آن را خواهيم آورد، آيا نمي دانيد كه خداوند قادر بر هر چيز است؟

جالب آنکه امروزه به جز خود مسلمانان، تنها گروهي ك�ه اس�الم را ش�رعا و رس�ما قب�ول آئين به��ايي ب��ادارند و آن ديني آسماني مي دانند، بهائيان هستند. ب��راي اطالع بيش��تر ب��ه "

" مراجعه کنيد.ديانت اسالم چه تفاوتي دارد

؟ داليل حقانيت ديانت بابي و بهايي چيست.18 براي پرداختن به اين موضوع، بايد در اديان گذشته نظر نمود. چه چ��يز س��بب الهي ب��ودن اديان گذشته بوده است؟ چه داليلي بوده است که سبب گرديده مردم مظاهر ظهور قب��ل

را از جانب خدا بدانند؟

مظهر ظهورسيره و اخالق

در همه ظه��ورات، يکي از اص��لي ت��رين اص��ول ب��راي دانس��تن حقيقت دين، خصوص��يات و منش و ي�ا س�يره مظه��ر ظه�ور ب��وده اس�ت، يع�ني خصوص�يات ف�ردي پي�امبران )ک�ه اين خصوصيات نيز به وسيله خداوند در ايشان به وديعه گذاش��ته ش��ده( س��بب اقب��ال موم��نين مي گرديد ک�ه از اين خصوص�يات مي ت�وان ب�ه ص�داقت، ام�انت، پ��اکي و درس�تي ايش�ان اشاره نمود که برقلوب ديگران اثر مي نمود. در اين ظهور نيز اين خصوصيات به ص��ورت اولي نمايان بود، يعني حضرت اعلي و حضرت بهاءالله از نظر حسن اخالق و پاکي ض��مير

شهره اطرافيان بودند.

رنج و مشقات مظهر ظهور

56

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

دليل ديگر که مي توان اديان گذشته را از جانب پروردگار دانست، اين است که همه آنه��ا طبق سنت الهي )بر اساس آيات قرآن( دچار صدمات و زحمات ف��راوان گرديدن��د و ح��تي در مواردي جان خويش را نيز در راه حق فدا نمودند. اگر به تاريخ حي��ات اين ظه��ور نظ��ر نماييد، به اين نکته پي خواهيد برد ک��ه مظ��اهر اين ظه��ور دچ��ار ش��دائد بس��ي فراوان��تر از اديان پيشين گرديده اند. حضرت اعلي آم��اج ص��دها ت��ير بال گش��تند و حض��رت بهاءلل��ه ن��يز بيشتر عمرگرانماي�ه خ�ويش را در تبعي�د و زن��دان گذراندن��د. اگ�ر حض�رت ب��اب و حض�رت بهاءالله مظاهر ظهور الهي نبودند و ادعاي ايشان صرفا براي تامين من��افع م�ادي ب�ود، آي��ا هرگز حاضر مي شدند که اين همه رنج و مشقت را متحمل شوند و از ادعاي خ��ود دس��ت

بر ندارند؟!

بشارات و عالمات موجوده در کتب آسماني

همچنين از جمل�ه داليلي ک��ه مي ت��وان آن را در زم�ره دالي��ل ثانوي��ه ب��راي الهي ب�ودن اين ظهور بيان نمو،د بشارتها و نشانه هايي است که در ظه��ورات گذش��ته، در کتب و ي��ا ديگ�ر آث��ار بي��ان گردي��ده اس��ت. اين عالمت ه��ا دقيق��ا ب��ه اين ظه��ور اش��اره مي نماين��د ک��ه در

قسمتهاي مختلف اين جزوه بيان شده اند.

اعراض و بلواي منکرين

ب��ر الهي ب��ودن اين ام��ر اس��ت، چنانک��هياعراض و بلواي منکرين، خود دليلي محکم ديگر��هحضرت بهاءالله مي فرمايند: » م من تلقاء نفسه بما يعترض به علي هل يقدر أحد أن يتكل

دا من لدن م القلم أسرار القدم إال من كان مؤي العباد من كل وضيع وشريف؟ ال فوالذي عل يعني آيا احدي قادر است که از جانب خود سخني بگويد ک��ه تم��ام بن��دگان228«مقتدر قدير

از شريف و پست بر عليهش اعتراض کنند؟ نه قس��م ب��ه کس��ي ک��ه ب��ه اس��رار ق��دم آگ��اهاست، تنها کسي که از جانب خداوند مقتدر قدير است )مي تواند(.

قدرت نزول آيات و جانبازي پيروان آئين بابي و بهائي

دليل ديگر که سبب مي شد نف��وس کث��يري ب��ر الهي ب��ودن ادي��ان گذش��ته مق��ر و مع��ترف مي گردي��د. دريگردند، همان قدرت نزول آيات و بياناتي بود که از اين نفوس مبارک جار

اين دو ظهور اخير نيز همين آيات و بينات با قدرتي افزون تر، از فم مب��ارک اين دو ظه��ور بروز نمود، به طوري که حضرت اعلي در يک شب چندين برابر قرآن آيات نازل نمودن��د و حضرت بهاءالله در دوران پر ثمر عمرشان آثار بي شماري را به تحرير در آوردند. حضرت

جلد کتاب آس��ماني ن��ازل فرم��وده100بهاءالله با آنکه تحصيالت رسمي نداشتند، بيش از اند، که بر خالف کتب فالسفه و عرفا و دانشمندان ک��ه محص��ول عل��وم اکتس��ابي اس��ت و نفوذش محدود است، نافذ در افکار و قلوب بوده و تا حال هزاران نف��ر از ادي��ان و نژاده��ا

نفرش��ان در راه تحق��ق20000در نقاط مختل��ف جه��ان چن��ان ت��ربيت نم��وده ک��ه بيش از ميلي��ون نف��ر7تع��اليمش ج��ان خ��ود را رايگ��ان داده ان��د و جامع��ه اي متش��کل از بيش از

تشکيل داده اند که علي رغم قدرت و ثروت ظ��اهري و ب��دون آل��وده ش��دن ب��ه فس��ادها و منازعات و اختالفات مذهبي و سياسي، نه تنها از بين نرفته، بلکه نزد جمي��ع مل��ل و دول و سازمان هاي جهاني همچون سازمان ملل مشهور و مورد احترام و طرف مش��ورت واق��ع شده و صد ها نفر از بزرگان جهان بر عظمت تعاليم آن شهادت داده اند. حضرت بهاءالله درباره قدرت نزول آثار مي فرمايند: »تويي آن مقتدري که به قلم، امر مبرمت را نص��رت

«. آيات و الواحي که حضرت بهاءالله در زماني که در ادرنه زن��داني بودن��د، ب��ه229فرمودي ملوک و مظاهر قدرت در دنيا ارسال نمودن��د و در آن ب��ا هيمن��ه و اقت��دار، آنه��ا را ب��ه ح��ق

57

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

دعوت کرده و از اعراض به حق انذار فرمودند، خود دليل ديگري ب��ر از ج��انب ح��ق ب��ودنايشان است.

بر جا ماندن حق و محو شدن باطل

در کتب آس��ماني قب��ل همچ��ون ت��ورات و انجي��ل و ق��رآن، مالک ه��ايي ب��راي الهي ب��ودن و حق��انيت ادي��ان و عالمت بطالن م��دعيان دروغين ارائ��ه ش��ده اس��ت. مثال حض��رت مس��يح فرموده ان��د: »درخت را از مي��وه اش مي شناس��ند«، چن��ان ک��ه بوت�ه حنظ��ل هرگ��ز مي��وه شيرين نمي آورد. در قرآن مجيد نيز نازل شده است که: »وقل جاء الحق وزه��ق الباط��ل

يع��ني و بگ��و ح��ق آم��د و باط��ل ن��ابود ش��د آرى باط��ل هم��واره230إن الباطل كان زهوق��ا«نابودشدني است.

�ه مثال كلم��ة رب الل در جايي ديگر ضمن مقايسه حق و باطل مي فرمايد: »ألم تر كيف ض��رب ها ويض�� ماء تؤتي أكلها كل حين بإذن رب بة أصلها ثابت وفرعها في الس بة كشجرة طي طيت من ف��وق األرض رون ومثل كلمة خبيثة كشجرة خبيثة اجتث هم يتذك اس لعل الله األمثال للنل ��اة ال��دنيا وفي اآلخ��رة ويض�� ابت في الحي ��القول الث ذين آمنوا ب ت الله ال ما لها من قرار يثبوا قومهم دار ذين بدلوا نعمة الله كفرا وأحل الله الظالمين ويفعل الله ما يشاء ألم تر إلى ال

آيا نديدي خدا چگونه مثل زده سخني پاك كه مانند درخ��تي پ��اك اس��ت ك��هيعني 231البوار« ريش�هاش اس�توار و ش�اخهاش در آس�مان اس�ت ميوهاش را ه��ر دم ب�ه اذن پروردگ�ارش ميدهد و خدا مثلها را براي مردم ميزند شايد كه آنان پند گيرند و مثل س��خني ناپ��اك چ��ون درختي ناپاك است كه از روي زمين كنده شده و قراري ن��دارد خ��دا كس��اني را ك��ه ايم��ان آوردهاند در زندگي دنيا و در آخرت با س��خن اس��توار ث��ابت ميگردان��د و س��تمگران را بيراه ميگذارد و خدا هر چه بخواهد انجام ميدهد آيا ب�ه كس�انى ك�ه ]ش�كر[ نعمتخ�دا را ب��ه كف�ر

تبديل كردند و قوم خود را به سراي هالكت درآوردند ننگريستي.

ديگر نيز پس از آنکه مي فرماي��د، ق��رآن مجي��د وحي خ��دا و کالم رس�ول اس��ت وييدر جا��ا بعض األقاوي��ل ��و تق��ول علين قول شاعر و يا کاهن و غيبگو نيست، تأکيد مي فرماي��د: »ول��ذكرة ه لت ��ه ح��اجزين وإن ��ه ال��وتين فم��ا منكم من أح��د عن ��ا من ��اليمين ثم لقطعن ألخذنا منه ب

قين« لمت يعني و اگ��ر ]او[ پارهاى گفتهه��ا ب��ر م��ا بس��ته ب��ود دس��ت راس��تش را س��خت232ل ميگرفتيم سپس رگ قلبش را پاره مىكرديم و هيچ يك از شما مانع از ]عذاب[ او نميشد و در حقيقت ]قرآن[ تذكاري براى پرهيزگاران است(. يعني هرکه نسبتي دروغ به خدا بن��دد،

خدا او را نابود خواهد کرد و امرش را از بين خواهد برد.

داليل عقلي )تقرير(

از داليل فوق علماي اعالم استداللي را براي تشخيص دين حقيقي از دين باطل اس��تخراج کرده اند که هم عقالني است و هم وحياني و به آن دليل تقري��ر مي گوين��د. و آن اين ک��ه:

-4- و آن را به خدا نس��بت ده��د، 3- و ديني بياورد، 2 ،- اگر شخصي مدعي رسالت شود1 و آن دين نفوذ نمايد و در عالم باقي بماند، اين بقا و نفوذ دليل حق��انيت اس��ت؛ چن��ان چ��ه اگر چنين نگردد، همان طور که در ف��وق ذک��ر ش��د، حتم��ا از بين خواه�د رفت و ريش��ه کن

البته اين چهار شرط همه بايد با هم وجود داشته باشند. جن��اب نعيم ش��اعر233خواهد شد.معروف بهايي ضمن استداللي، خالصه داليل فوق را در شعر زير، چنين آورده اند:

اولين حجت ارتفاع نداستب����ا نف����وذ کالم و رد ملل ارتب���اط نف���وس و ج���ذبقل������������������������������وب

وان ندا هر دليل را داراست ب���ا ن���زول کت���اب و حم���ل

بالست وض���ع ق���انون و بع���د از آن

58

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

يک تنه بي س��پاه و جن��گ واث�������������������������������اثاندکي فکر اگر کني گ��ويي اين ندا چ��ون ک��ه نس��بتشب����������ه ح����������ق است

اجراستايس����تادن براب����ر اعداست ب���ه خ���دا اين ن���دا، ن���داي

خداست نفس دع����وي، ب����ه ص����دقخ������������������ويش گواست

ه من بع��د م��ا ذين يح��اجون في الل مؤي��د دلي��ل تقري��ري، اين اس��ت ک��ه مي فرماي��د: »والهم وعليهم غضب ولهم عذاب شديد« يعني و كس��اني234استجيب له حجتهم داحضة عند رب

ك���ه در ب���اره خ���دا پس از اج���ابت ]دع���وت[ او ب���ه مجادل���ه ميپردازن���د حجتش���ان پيش پروردگارش��ان باط��ل اس��ت و خش��مي ]از خ��دا[ برايش��ان اس��ت و ب��راي آن��ان ع��ذابي سختخواهد بود. توجه فرماييد که اين سوره در مکه نازل شده و در آن وقت عده کمي ب��ه اسالم مؤمن شده بودند، با اين حال مي فرمايد پس از آنکه همين عده قليل نيز به اسالم ايمان آورده اند، هرکه مجادله نمايد و دليل الهي ب��ودن اس��الم را رد کن��د ع��ذاب و غض��ب الهي بر اوست! همين دليل است که جز خ��دا کس��ي نمي توان��د ادع��اي آوردن دين نماي��د، چنان که پنج آيه بعد در همين سوره مي فرمايد: »أم لهم شركاء شرعوا لهم من الدين ما

ه ولوال كلمة الفصل لقضي بينهم وإن الظالمين لهم عذاب أليم« يعني آي��ا235لم يأذن به الل براى آنان شريكاني است كه در آنچه خدا بدان اجازه نداده برايشان بنياد آييني نهادهان��د و اگر فرمان قاطع ]در باره تاخير عذاب در كار[ نبود مسلما ميانشان داوري ميش��د و ب��راى

ستمكاران شكنجهاي پر درد است.

به عبارتي يعني آيا تا به حال اتفاق افتاده ک��ه اح��دي دين و ش��ريعتي را ب��دون اج��ازه خ��دا تشريع نموده باشد که اين ظالمان، امر اس��الم را ب��ه آن قي��اس کنن��د و ش��ريعت مجعول��ه ش��مرند؟! بن��ابراين طب��ق اين آي��ه، دي��انت به��ايي ن��يز ک��ه ظ��اهر ش��ده و ح��ال پس ح��دود

سال، بيش از هفت ميليون در جه��ان از ادي��ان و نژاده��اي مختل��ف پ��يرو دارد، ج��ز از165 طرف خدا نمي تواند باشد و اگر از جانب خدا نبود، حتما تا حال با وجود اين همه مخالفت و بالياي وارده بر شارع دين و پيروانش از بين رفته بود. ام��ا حقيقت اينس��ت ک��ه در تم��ام ظهورات الهي، اعراض دشمنان عليه حق، باعث پيشرفت و ارتف��اع ام��ر الهي ش��ده، کم��ا

اينکه در اين ظهور کامال مشخص است.

بشارات شعرا

در آخر به برخي بشارات شعرا به ظهور حضرت باب و حضرت بهاءالله اش��اره مي ش��ود. توجه کنيد که برخي از اين اشعار در کتب چاپي جديد حذف گرديده اند، ام��ا اص��ل آنه��ا در کتب قديمي موجود است. حضرت نطقه اولي به جناب مالحسين بشرويه اي مي فرمايند: »روح القدس گاهي به زبان ش�عرا ن�اطق مي گ�ردد و مط��البي ب��ه لس�ان آنه�ا ج�اري مي

«. 236سازد که غالبا خود آنها مقصود اصلي و منظور واقعي را نمي دانندشيخ بهايي

ميلادي در بعلبک لبنان به دنيا آمد. او ادعا1546محمد بن حسين بن عبد الصمد جبل عاملي در سال پس از16کرد که مقصود از اسم اعظم را يافته. اين عالم روحاني و فيلسوف عرب در اواخر قرن

کشف اين معما لقب خود را بهايي گذاشت و به شيخ بهايي معروف گرديد.شاه نعمت الله ولي

59

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

سال در مکه معظمه به تحصيل پرداخت و سالها7 در فارس متولد گرديد و به مدت 730او به سال سال آخر عمر خود را در ماهان کرمان گذراند25در يزد، هرات و قندهار به رياضت مشغول شد و

سالzگي در همانجا وفات يافت.100و در o در مورد نام حضرت بهاءاللهشاه نعمت الله ولياشعار

اين هفت ح��رف ن��ام آن ش��اهمنست

مجم���وع دويس���ت و س���ي وهش���������ت بش���������مارش

آن شاه مراد مظهرالله منستتا دريابي که نام دلخواه منست

مجموع حروف هفتگانه مذکور در اين شعر به حروف ابجد عبارتست از حسين علي نام مبارکحضرت بهاءالله.

o هشاه نعمت الله ولياشعارmmرت بهاءاللmmدر مورد نسب و مدت رسالت حض و نيز جانشيني حضرت عبدالبهاء

ن��ايب مه��دي آش��کارش������������������������ودپادشاهي تمام دان��ايي بندگان جناب حض��رت

او تا چهل سال اي برادر

من دور او چ����ون ش����ودتم�����ام ب�����ه ک�����ام نوج���واني ز دودم���انمل�����������������������وک س��ر ح��د روم را زن��دب�����������������������رهم تا س��ي و چه��ار و پنجس���������ال تم���������ام دگر از بع��د پادش��اهي

او نعمت الل���ه هرآنچ���هب���������ود نه���������ان

بلک���ه من آش���کار ميبينم

س��روري ب��ا وق��ار ميبينم

سر به سر تاج��دار ميبينم

دور آن ش������هريار ميبينم

پسرش يادگار مي بينم ج�ا کن��د ب��ر ف�راز تختس�����������������������لوک همچ��و کيه��ان ب��ه هن��دزن���������������������د علمآنچه امر است نيز بگوآنچه امر است نيز بگو اندر اين نکته اش نمودبي���������������������������ان

o در باره ظهور حضرت اعليشاه نعمت الله ولياشعار

غ ر س چ��و بگ��ذرداز س�����������������ال

غ���ايبي آش���کار ميبينم

در جلد هفتم نامه دانشوران با قدري تحريف و تصحيف ذکر شده: در س����ال غ����رس من دوق�����������ران مي�����������بينم دين نوع دگر گردد و اسالم

دگر

از مه���دي و دج���ال نش���انمي�������������������������������بينم اين س��ر نه��ان اس��ت عي��انمي�������������������������������بينم

60

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

، سال بعثت حضرت اعلي.1260»غ، ر،س« به حساب حروف ابجد برابر است با چون به برج س��عد آين��د آن زم��اناين هفت ش���������������������������اه

آشکارا گردد آن مهدي که هادي م��اب���������������������������������������������ود

سياره که به دور خورشيد مي گردند است و اين هفت سياره در سال7 شاه، 7منظور از هجري قمري به برج سعد آمده اند.1256

موالنا جلال الدين محمد بن بهاء الدين حسين خطيبي بلخي معروف به مولانا جلال الدين رومي يکي ديگر از اعاظم حکما و عرفا و بزرگترين شعراي ايران است که بيش از هر شاعر ديگري در آثار مقدسه به او

اشاره گشته است.o:موالنا پيامبر بي کتاب در مورد تداوم ظهور پيامبران مي گويد

گفت در ق��رآن خ��دا ب��اعق����������������������ل کل سنت الله را ز پي تبديل

نيست

س��نت م��ا ب��وده ارس��الرسل

زان در ارس����ال رس����لتعطي�����������������ل نيست

سوره بني اسرائيل )الاسراء(.77اين ابيات اشاره دارند به آيه oتضمين وحدت از موالنا

هر لحظه به شکلي، بت عيار برآمددل برد و نهان شد

هر دم به لباسي دگر آن يار بر آمدگه پير و جوان شد

گه نوح شد و کرد جهاني به دعا غرقخود رفت به کشتي

عيسي شد و بر گنبد دوار برآمد مشهور زمان شد

بالله که همو بود که مي آمد و مي رفتهر بار که ديدي

تا عاقبت آن يار، عرب وار بيامد داراي جهان شد

باز آن صنم خوشقدم،آن مفخر آدممحبوب دو عالم

61

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

با نام بهاء، از شجر نار برامد هر پير جوان شد

گر نوح، جهاني به دعا غرقه نمودستراه گشوده است

آن کشتي دردانه به کهسار برآمد تا حصن امان شد

عيسي به فلک رفت، ولي روح تسليدر اوج تجلي!

با مهر فزاينده، پدروار برآمد خود شاه شهان شد

گر احمد مرسل که عرب بود و کالمششد باده جامش

از کلک بهاء، هر در شهوار برآمد سلطان بيان شد

گر باب بهاء،جان به فدا در ره حق دادتا زنده شود داد

با پرچم داد، آن سرو سردار برآمد دادار، عيان شد

در لعل بهاء، خمر بقاء، گشته مهنابزمي شده بر پا

اي قوم بيا، ساقي خمار برآمد آن باده، روان شد

حافظ شمس الدين محمد بن بهاءالدين شيرازي متخلص به حافظ و مشهور به لسان الغيب از بزرگترين شعراي

ايران است.oاشعار حافظ درباره ظهور حضرت اعلي

ش�يراز پ��ر غوغ��ا ش��ود ش�کرل��������بي پي��������دا ش��������ود ببين هالل محرم بخواه ساغر

راح عزي���ر دار زم���ان وص���ال راکان���������������������������������دم

ترسم ک�ه آش�وب لبش ب�ر هم زن��د بغ��داد را ک��ه م��اه امن و ام��ان اس��ت و س��ال ص��لح و صالح مقابل شب قدر اس��ت وروز اس��������������������������تفتاح

62

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

. همچنين1261هلال محرمي را به حساب در آور که با عدد ساغر در آيد يعني در محرم سنه مولد مبارک است.2 روز از اين ماه 2

اي صبا گر بگذري بر ساحل رودارس

ع��راق و ف��ارس را گرف��تي ب��هش������������عر خ������������ود حافظ

بوس���ه زن ب���ر خ���اک آن وادي ومش������������������������کين کن نفس بي��ا ک��ه ن��وبت بغ��داد و وقت ت��بريز

است

زماني مسافرخانه مقام اعلي تکميل و تقديم حضرت عبدالبهاء گرديد هيکل مبارک با مسرتآقا ميرزا جعفر رحماني شيرازي نظر فرمودند و اين دو بيت از غزل باني مسافرخانه به وافر

حافظ را خواندند. خوشا ش��يراز و وض��عبي مث�����������������الش مي���ان جعف���ر آب���اد ومص����������������������لي

خداون�����دا نگه�����دار اززوالش

عب���ير آم���يز مي آي���دش���������������������مالش

مسافرخانه آقا ميرزا جعفر شيرازي در کنار مصلي )مقام مقدس اعلي( واقع است و اين هوايلطيف دريا هم معرف آن شعر است.

فردوسيزرتشتيان است موعود ايراني پيغمبر بهرام اين عقيده که شاه به توجه با ايران نامدار فردوسي شاعر

چنين سروده: از اين پس بياي�������د يکيش������������������������هريار يکي م���رد پ���اکيزه ني���کخ����������������������������وي کزو گ��ردد ايمن جه��ان ازب������������������������������دي

ز دشت سواران نيزه گذار کزو دين ي��زدان ش��ود چ��ارس������������������������������ويبتاب���د از او ف���ره اي���زدي

ساساني پادشاهان انساب از مبارک جمال که است مازندران سواران دشت از شاعر مقصود )يزدگرد سوم( بوده اند.

سعدي هجري691 يا 671 - 606 يا حدود 585ابومحمد مصلzح بن عبدالله مشهور به سعدي شيرازي )حدود

( شاعر و نويسنده پارسي گوي ايراني است. مقامش نزد اهل ادب تا بدانجاست که به وي لقبقمرياستاد سخن داده اند.

oاشعار سعدي درباره ظهور حضرت اعلي

ط����واف کعب����ه و مس����جد بهش ب��اش ک��ه هوش��يدر ز63

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

االقص�����ي ش�����د ش�����يرازدر آي�������������د ب�������������از

عطارعطار در مورد آفرينش زمين و نيز ظهور پيامبران مي گويد:

به قرآن چنين فرم��ود داور که ع��الم را ب��ه ش��ش روزآفري����������������������������دمبود عالم حقيقت عالم دين ب��ود ش��ش روز دور ش��شپيم������������������������������بر وليکن روز دين سال ه��زار

است چ��و گ��ردد ش��ش ه��زارانس���������������������������ال آخ

تو تا دينش ب��داني اي ب��رادرمحمد را ب��ه ع��الم برگزي��دمچ��نين دارم ز دين راه تلقينمرا تعليم قرآن گش��ت ي��اور ب��دين ت��رتيب ع��الم را م��دار

استشود قائم مقام خل��ق ظ��اهر

نظامي گنجوي شاعر بزرگ حکيم نظامي گنجوي که در سال پانصد و هفتاد که مقارن نصف يوم بوده ميزيسته گمان

اسلام امت ان مي کرده که اجل و يوم فلها امتي قائم طبق حديث »ان صلحت و ظهور حضرت تعدون« در نصف يوم بايد باشد. اينست فسدت فلها نصف يوم و ان يوما عند ربک کالف سنته مما

مي که در کتاب مخزن الاسرار در نعت سوم به همين مناسبت اشعاري سروده که چند بيت آن نقلشود:

اي م���دني برق���ع و مکينق�����������������������������اب منتظ����ران را بلب آم����د

نفس س��وي عجم ران منش��يندر ع�������������������������رب ملک ب��رآراي وجه�ان ت�ازه

کن س��که ت��و زن ت��ا ام��را کم

زنند ب������ازکش اين مس������ندازآس���������������������ورگانخان��ه غولن��د بپردازش��ان ماهم��ه جس��ميم بي��ا ج��انتوب���������������������������اش از ط�����رفي رخن�����ه دين

ميکنندخيز و بفرماي سرافيل راخل��وتي پ��رده اس��رار شو پانص��د و هفت��اد بس اي��امخ����������������������������واب

سايه نشين چند بود آفت��اباي ز ت��و فري��اد بفري��اد رس زرده روز اين���ک و ش���بديز

شب هردوجه���ان را پ���ر از آوازه

کن خطبه توخوان ت��ا خطب��ا دم

زنند غس�����ل ده اين من�����بر ازآلودگ����������������������������اندر غله دان عدم اندازش��ان ما همه م��وريم س�ليمان ت��وب��������������������������������اش وز دگ�����ر اط�����راف کمين

ميکنند تا بدم��د اين دو س��ه قن��ديل

راما همه خفتيم تو بي��دار شو روز بلن����د اس����ت بمجلسش������������������������������تاب

64

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

اگ��ردر آنچ��ه ظ��اهر »در پايان اشاره به اين بيان حضرت بهاءالله مي کنيم که مي فرمايند: شده تفكر نمائي خود را غني و مستغني از س��ؤال مش��اهده ك��ني. ح��ق مق��دس اس��ت از ظنون و اوهام و مشيت و اراده انام با علم يفعل ما يشاء و راية يحكم ما يريد آمده حج��ة و برهان فوق مقامات اهل امكان ظاهر فرم��وده آي��اتش در كتب و زب��ر و ال��واح موج��ود و

«.237مشهود و بيناتش در سور ملوك و رئيس ظاهر و هويدا

؟ معجزه ديانت بهايي چيست.19 موضوع معجزه فقط مربوط به ديانت بهايي نيست، لذا ب��راي درک حقيقت، اين مبحث در

نه قسمت بررسي مي شود.

خداوند به هر کاري تواناست

برخالف ادعاي ردي��ه نويس�ان علي�ه دين به�ايي، بهائي�ان معتقدن�د خداون�د ب�ر ه��ر ام��ري و معجزه اي قادر است. يعني خداوند مي توان��د معج��زه ه��اي گون��اگون، چ��ه ظ��اهري و چ��ه باطني، توسط پيامبران خود آشکار سازد. خداوند قدرت مطلق اس�ت و هيچ ق�درتي برت��ر از او نيست و همه عالم در يد اقتدار اوست، زيرا خود عالم را آفريده است و به حقايق و

ذات آن شناخت و احاطه کامل دارد.

دليل عدم وقوع معجزات

خداوند علي رغم توانايي مزبور، تمايلي به آوردن معجزات ظاهري ن��دارد و اراده فرم��وده است کارهاي اين جهان خ��اکي و م��ادي را بيش��تر از طري��ق اس��باب و وس��ايل و ب��ر طب��ق قوانين مادي انجام دهد و اين است سنت الهي. علت آن هم اين است که حتي در صورت آوردن چنين معجزاتي، فقط براي کس��اني دلي��ل هس��تند ک��ه در زم��ان وق��وع آن معج��زات حاضر بوده اند. بنابراين معجزات نمي تواند براي نس��ل ه��اي بع��دي دلي��ل محکمي باش��د. هندو ها، بودايي ها، يهوديان، مسيحي ها، زردش��تي ه��ا، مس��لمانان،... هم��ه و هم��ه چ��نين معجزاتي را به وفور نقل کرده اند، اما نتوانسته ان��د حق��انيت آئين ه��اي خ��ود را از طري��ق معجزات ظاهري براي يکديگر اثبات کنند. حتي بت پرستان ن��يز ب��ه بت ه��اي خ��ود نس��بت معجزه داده اند! به اين ترتيب معج��زات ظ��اهري نمي توانن��د بره��ان محکمي باش��ند و ب��ه

کلي مشکوک و مخدوش اند.

در خود قرآن مجيد و تاريخ اسالم شواهد قاطعي وجود دارد که منکران پيامبران، ح��تي در صورت مشاهده معجزه ظاهري نيز مؤمن نمي شدند و پي��امبران را س��احر و ج��ادوگر مي گفتند. نمونه ب��ارز آن ادع�اي ش�ق القم��ر ک�ردن حض��رت محم�د )ص( اس�ت. گفت�ه ش�ده ابوجهل از حضرت محمد )ص( معجزه خواست و حضرت، ماه را به دو نيم کردند. هر چند اين معجزه معناي باطني دارد، اما فکر مي کنيد حتي در صورت واقعي و ظاهري بودن دو نيم شدن ماه، نتيجه چه مي شد؟ آيا ابوجهل مؤمن شد؟! نه تنها مؤمن نشد، بلکه بر کفر خود افزود! اما مقايسه کنيد ابوجهل را ب��ا حض��رت علي )ع( و خديج��ه و امث��ال س��لمان و حمزه و بالل و مقداد و عمار ياسر و والدين شهيدش. اينان شق القمر را نديدن��د و م��ؤمن شدند، ولي آن معرض، به اصطالح شق القمر را ديد ولي مؤمن نش��د! پس معل��وم اس��ت آنان به خاطر دليل مهم ديگري )که در قسمت هفتم ذکر خواهد شد( مؤمن شدند و نه ب��ه خاطر معجزات ظاهري، چنانکه در قرآن نيز مذکور است که اگر خدا براي کفار فرشتگان

238را فرو فرستد و يا مردگان را به سخن آورد، باز هم ايمان نخواهند آورد.

65

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

امتناع پيامبر اسالم در مقابل درخواست معجزه

برخالف تصور مسلمانان، حضرت محمد- مانند ساير انبياي الهي- ادع��اي معج��زه ظ��اهري نفرمودند و در برابر اميال و هوي و هوس معرض��ين ک��ه هري��ک معج��زه اي از حضرتش��انى ��ك حت ؤمن ل مي طلبيدند، پاسخ منفي دادند! چنانکه در قرآن مي فرمايد: »"وق��الوا لن نخيل وعنب فتفجر األنهار خاللها تفج��يرا أو ة من ن تفجر لنا من األرض ينبوعا أو تكون لك جن��ك بيت من ��ون ل ��ة قبيال أو يك ��ه والمآلئك ��أتي بالل ماء كما زعمت علينا كسفا أو ت تسقط السي بحان رب قرؤه قل س�� ل علينا كتابا ن ى تنز ك حت ؤمن لرقي ماء ولن ن زخرف أو ترقى في الس

سوال" بشرا ر « يعني کفار گفتند ما هرگز به تو ايمان نخ��واهيم آورد ت��ا آنک��ه239هل كنت إال از زمين براي ما چشمه آبي بيرون آوري، يا آن که تو را باغي از خرما و انگور باشد که در ميان آن باغ نهرهاي آب جاري گردد، يا آن که آسمان بر سرما فرو افتد، يا آن ک��ه خ��دا را با فرشتگان در مقابل ما حاضر آري، يا آنکه خانه اي از زر و ک��اخي زرنگ��ار دارا باش��ي ي��ا آن که بر آسمان باال روي و باز هم هرگز ايمان به آسمان رفتنت نياوريم ت��ا آن ک��ه ب��ر م��ا کتابي نازل کني که آن را قرائت کنيم. بگو خدا منزه است، آيا من فرد بشري بيشترم ک��ه

از جانب خدا به رسالت آمده ام؟!

در همين مورد، حضرت عبدالبهاء در جواب کسي که مي خواسته ايش��ان را امتح��ان کن��د، چنين مي فرمايند: »هو الله. يا من امتحن من هو ميزان األمتحان، حکايت کنن��د ک��ه روزي حضرت امير عليه السالم بر لب بامي بود ش��خص بيگ��انه ئي ع��رض نم��ود ي��ا علي مطمئن بحفظ و حمايت و صيانت حق هستي فرمودند کيف ال و ان��ا اول م��ؤمن بالل��ه ع��رض ک��رد پس اعتماد بر حفظ حق نما و خود را از لب بام فرو انداز فرمودند ه��ر ع��الي دان��يرا باي��د امتحان نمايد نه هر کس در هر جا للمولي ان يمتحن العبد و ليس للعبد ان يمتحن الم��ولي اينست که هفت قبيله از قبائل عرب در حضور حضرت رسول روحي له الفدا حاضر و ه��ر يک امتحانا معجزه ئي خواستند يکي حتي تفجر لنا من األرض ينبوع��ا گفت ديگ��ري او ت��أتي بکتاب من السمآء بر زبان راند ديگري او يکون لک بيت من زخرف گفت ديگ��ري او ت��رقي الي السمآء بر زبان راند چون مقصدشان امتحان بود جواب کل قل سبحان ربي ه��ل کنت

«240اال بشرا رسوال شد.

معاني باطني معجزات

طبق آيات قرآن مجيد، آيات کتب آسماني به دو قسم اند: محکمات، متشابهات. محکمات آياتي است که معني ظاهري آن مد نظر است، اما متشابهات آياتي است که داراي معناي باطني و غير ظاهري است. شواهد نشان مي ده��د ک��ه معج��زات ظ��اهري م��ذکور در کتب آسماني نيز اکثرا از آيات متشابهات است و داراي معناي ب��اطني مي باش��د، چ��ه ک��ه اگ��ر منظور معناي ظاهري بود، چنان که اش��اره ش��د، اف��رادي ک��ه آن معج��زات را دي��ده بودن��د نبايس��تي پس از آن، انبي��ا را س��احر مي گفتن��د و ردش��ان مي کردن��د. مهم ت��ر از ش��واهد

مزبور، وجود آياتي در کتب مقدسه است که گوياي معناي باطني معجزات است.

به عنوان مثال، يکي از مشهورترين معجزات که بر س��ر زبانهاس��ت زن��ده ک��ردن مردگ��ان است. حال آن که منظور از مرده و زنده در کتب آسماني، در موارد خاصي که به معج��زه تعبير شده، معناي باطني آن است و نه معناي ظ��اهري آن. در اص��طالح وحي، بي ايمان��ان مرده شمرده شده اند و مومنان زنده. از جمله قرآن مجيد در آيه اي ک��ه راج��ع ب��ه حم��زه��ا عموي حضرت رسول )ص( و ابوجهل است مي فرمايد: »أو من كان ميتا فأحييناه وجعلن

��ه في الظلم��ات ليس بخ��ارج منه��ا... اس كمن مثل ��ه في الن ي ب « يع��ني آي��ا241له نورا يمش�� کسي که مرده بود )اشاره به حمزه قبل از ايمانش به اسالم است؛ در اينجا وي به خ��اطر

66

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

بي ايماني مرده ذکر ش�ده( و م��ا او را زن��ده ک��رديم )اش�اره ب��ه ايم��ان آوردن او( و ب��ه او روشني ايمان داديم که با آن در ميان مردم راه مي رود، مانند کسي است ک��ه در ت��اريکي هاي بي ايماني است )مقصود ابوجهل است( ک��ه نمي توان��د از آن خ��ارج ش��ود؟! در ج��اي

ان يبعثون « مشرکين و کفار را ن��يز از242ديگر با ذکر آيه »أموات غير أحياء وما يشعرون أيمردگان مي خوانند.

مؤيد همين معني نيز در انجيل آم�ده اس�ت ک�ه در آن بي ايمان��ان را م�رده ذک�ر فرم�وده: «. در اينج��ا منظ��ور از243»مرا متابعت کن و بگذار که مردگان، مردگ��ان خ��ود را دفن کنند

مردگان اول بي ايمانان هستند، و مردگان ثاني مردگان جسماني و ظاهري اند؛ و اال مرده که نمي تواند مرده را دفن کند! و همچنين مي فرمايد: »من نان حيات هستم. پدران شما در بيابان من را خوردند و مردند. اين ناني است که از آسمان ن��ازل ش��د ت��ا ه��ر ک��ه از آن بخورد، نميرد. من هستم آن نان زنده که از آسمان نازل شد. اگر کسي از اين نان بخ��ورد

آمده است: »و2«. و در رساله پولس رسول به أفسسيان، باب 244تا ابد زنده خواهد ماند شما را که در خطايا و گناهان مرده بوديد، زنده گردانيد«. به اين ترتيب منظور از کوري و کري مذکور در کتب مقدسه نيز ظاهري نيست، چنانکه مشابه آيات قرآن، اشعياء نبي نيز

«.245مي فرمايد: »قومي که چشم دارند اما کور هستند و گوش دارند اما کر مي باشند

نمونه ديگر معجزه شق القمر کردن حضرت محمد اس��ت. ام��ا ص��حبت از ش��ق القم��ر در دنياي ام�روز شايس�ته نيس��ت. ش�ما مي داني�د فاص�له م�اه ت��ا زمين يکص�د و پنج��اه ه�زار کيلومتر است و حجم ماه تقريبا يک ششم زمين است و اگر اندکي ماه از مدار خود خارج شود، آب درياها همه شهرها را فرو خواهد برد، زيرا جزر و مدها در اثر جاذبه م��اه رخ مي

کيلومتري را تص��ور کني��د؟! مگ��ر ن��ه اينک��ه150000دهند. آيا شما مي توانيد يک شمشير ماه از تمام نقاط زمين قابل رؤيت است و اين حادثه بس��يار ش��گرف ب��وده، پس چ��را اين م��اجرا در هيچ کت��اب ت��اريخي مرب��وط ب��ه هيچ کش��وري ثبت نش��ده؟ از اينه��ا گذش��ته، اين معجزه اي حتي اگر معق��ول هم ب��ود، فق��ط ب��راي ش��اهدان عي��ني حجت مي ش��د و ب��راي ديگران افسانه اي غير قابل اعتماد بود. مثال ف��رض کني��د گفت��ه ش�ود حض��رت بهاءالل�ه ب��ه اشاره انگشت، خورشيد را به چهار قس��مت کردن��د و ه��ر قس��مت آن را هم ب��ه ي��ک جهت جهان پرتاب کردن��د و بع��د قطع��ات آن��را در مش��ت خ��ود گرفتن��د و ب��ه هم چس��باندند و ب��ه آسمان پرتاب کردند و عده زيادي هم شاهد اين ماجرا بودند ک��ه هم��ه به��ائي ش��دند و اين مطلب در فالن کتاب بهائيان نقل گرديده است. آي��ا اين ادع��ا تف��اوتي ب��ا آن داس��تان ش��ق

القمر دارد و آيا براي پيروان اديان ديگر حجت محسوب مي گردد؟

اما معني باطني شق القمر اين است که قمر وجود " ابوالحکم" به انگشت اقتدار و اراده حضرت رسول اکرم، منشق و بي نور گشت و او را به "ابوجهل" زم��ان تب��ديل نم��ود. چ��ه که ابوجه��ل قب��ل از انک��ار حض��رت رس��ول )ص( ب��ه اب��والحکم مع��روف ب��ود و رئيس ب��ني مخزوم در قبيله ق��ريش ب��ود و ل��ذا بين ق��وم خ��ود همچ��ون قم��ر مي درخش��يد. ام��ا چ��ون خورشيد حضرت محمد در ميان ق��ريش بدرخش��يد و او از روي برت��افت، ن��ور حکمتش ب��ه تاريکي جهل تبديل شد و در آخر در جنگ بدر در صف کفار کشته شد. در عوض حمزه ک��ه روي به سوي خورشيد نبوت نمود، تا ابد روشن گشت و در جنگ احد در راه اس��الم ش��هيد

شد، و قبل از حضرت حسين)ع(، به سيدالشهداء ملقب گرديد.

مس واق�ع ش�د. حض�رت بهاءالل�ه مي مشابه ش�ق القم�ر، در ت��اريخ به�ايي ن�يز ش�ق الش� فرمايند: »شق قمر گفته اند، شق شمس ظاهر؛ و آن در وقتي پديد آم��د ک��ه ش�يخ محم��د

«. اش�اره246حسن نجفي که قطب علماي ايران بود از صراط لغزيد و ب��ه مق��ر خ��ود راجع مي فرمايند شيخ محمد حسن نجفي مزبور، مشهور به صاحب جواهر که به مراتب عظيم

67

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

تر از ابوجهل بود، به خاطر اعراض از ظهور جديد، خورشيد وج��ودش خ��اموش گردي��د. در کتاب مستطاب اقدس نيز ضمن ذکر اع��راض او اش��اره مي فرماين��د ب��ر عکس او، امث��ال محمد جعفر گندم پاک کن اصفهاني که ابدا اسم و رسمي نداشتند، مؤمن شدند و همچون

حمزه، نامشان ابدي گرديد.

با توضيحات فوق، از جمله رمزها و متشابهات کتب مقدسه قبل ک��ه داراي معن��اي ب��اطني اند. اما معاني حقيقي اين تماثيل براي اولين بار از منبع وحياني و اله��ام رب��اني در دو آئين بابي و بهايي روشن شده است. برخي از اين مفاهيم عبارتن��د از: قي��امت، آس��مان، زمين، ماه، شب، روز، آخرالزمان، ساعت، بهشت، جهنم، شير، عس��ل، ش��راب، آب، ن��ان، آتش، بعث، غيبت، حشر، نش��ر، رجعت، ب��رزخ، مع��اد، روح، ق��بر، دني��اي بع��د، خلقت آدم و ح��وا، خلقت آسمان و زمين در شش روز، اسم اعظم، مالئکه، جن، شيطان، حس��اب و کت��اب وفياني، ش��فاي نابين��ا و ناش��نوا و گن��گ، مجازات و مکافات، زنده شدن مرده ها، دج��ال، س�� زنده کردن مردگان، يد بيضاي موسي و م��ار و آتش، خ��اتميت حض��رت محم��د)ص(، اب��دي بودن ش��ريعت حض��رت موس��ي )ص(، از بين ن��رفتن انجي��ل جلي��ل و کالم حض��رت مس��يح )ص(، دو نيم شدن ماه، برخاستن حضرت مسيح از ق��بر بع��د از س��ه روز، مفه��وم وحي و اله��ام و جبرئي��ل و روح الق��دس و تش��بيه آن ب��ه کب��وتر، عمره��اي ط��والني همچ��ون ن��وح، لقاءالله و ديدار خدا، نشستن خدا بر عرش، عالم ذر، نزول مدينة الل��ه و اورش��ليم جدي��د، ملکوت خدا، تين و زيتون، شهرهاي جابلقا و جابلسا، خضر، رفتن حضرت يونس در ش��کم ماهي، قصه اصحاب کهف، هده�د س�ليمان، ع�والم مل�ک و ملک��وت و ج�بروت و اله�وت و امثال آن، معني مدت زمان قيامت که هم به يک چشم ب��ه هم زدن تعب��ير گش��ته و هم ب��ه پانصد هزار سال،... و بسياري اس�رار و رم��وز و متش��ابهات ديگ��ر ک��ه مع��اني و مف��اهيمي

باطني و حکيمانه دارد.

حضرت عبدالبهاء در مورد معاني باطني معجزات مي فرمايند: »اين معج��زات ظ��اهره در نزد اهل حقيقت اهميت ندارد. مثال اگر کوري بينا شود عاقبت باز کور گردد يع��ني بم��يرد و از جميع حواس و قوي محروم شود لهذا کور بينا کردن اهميتي ندارد زيرا اين قوه بالم��آل مختل گردد و اگر جسم مرده زنده شود چه ثمر دارد زيرا باز بميرد. اما اهميت در اعطاي بصيرت و حيات ابديست يعني حيات روحاني الهي زيرا اين حيات جسماني را بق��ايي ن��ه و وجودش عين عدم است مثل اينکه حضرت مسيح در جواب يکي از تالميذ مي فرمايند ک��ه بگذار مرده را مرده ها دفن کنند زيرا مولود از جسد جسد است و مولود روح روح اس��ت. مالحظه کنيد نفوسي که بظ��اهر بجس�م زن�ده بودن��د آن��ان را مس�يح ام�وات ش�مرده زي�را حي��ات، حي��ات ابديس��ت و وج��ود، وج��ود حقيقي. له��ذا اگ��ر در کتب مقدس��ه ذک��ر احي��اي امواتست مقصد اينست که به حيات ابديه موفق شدند و يا آنکه کور بود بينا شد مقصد از اين بينايي بصيرت حقيقيه است و يا آنکه ک��ر ب�ود ش�نوا ش�د مقص�د آنک�ه گ�وش روح��اني يافت و به سمع ملکوتي موفق گشت و اين به نص انجيل ث��ابت ش�ده ک��ه حض�رت مس��يح مي فرمايد که اينها مثل آنانند که اشعيا گفته اينها چشم دارند اما نبينن��د گ��وش دارن��د لکن نشنوند و من آنها را شفا دهم. و مقصد اينست که مظاهر ظهور عاجز از اجراي معجزاتند زيرا قادر هستند لکن نزدشان بصيرت باطني و گوش روحاني و حيات ابدي مقب��ول و مهم است. پس در هر جايي از کتب مقدسه که مذکور است کور بين��ا ش��د مقص��د اينس��ت ک��ه کور باطن بود به بصيرت روحاني فائز شد و يا جاهل بود عالم شد و ي�ا غاف��ل ب�ود هش�يار گشت و يا ناسوتي بود ملکوتي شد چون اين بصيرت و سمع و حيات و شفا ابديست له��ذا اهميت دارد و اال حيات و قواي حيواني را چه اهميت و قدر و حيثيتي! مانند اوهام در اي��ام معدوده منتهي گردد مثال اگر چراغ خاموشي روشن ش��ود ب��از خ��اموش گ��ردد، ولي چ��راغ

«.247آفتاب هميشه روشن است اين اهميت دارد

68

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

معجزات ظاهري

چنانکه در قسمت اول ذکر شد، ديانت بهايي منکر قدرت الهي در آوردن معجزات ظ��اهره توسط پيامبران نيست، اما طبق آنچه گذشت، معجزات ظاهري را دليل اصلي ب��راي غ��ير

حجت و دليلاين قبيل معجزات اگر چه براي ديگران مؤمنان و نسل هاي بعدي نمي داند. محسوب نمي شود، اما براي مؤمنان نشاني ثانوي و فرعي از حق��انيت دينش��ان تلقي مي

گردد. با اين ديد تمام زندگي و امور انبياء معجزه به حساب مي آيد.

از حضرت بهاءالله نيز چون ديگر مظاهر ظه��ور الهي، معج��زات ظ��اهره ن��يز آش��کار ش��د، ولي حتي اجازه ندادند مومنين به ذکر آن اشتغال ورزند و فقط گاهي مي ت��وان آنه��ا را از البالي بعضي الواح مبارکه و يا بعضي مطالب تاريخي دري��افت. مهم ت��ر از آن مطلب، ک��ه در اديان الهي بي سابقه است، اين است که حضرتشان چند بار سالطين و علما را دعوت فرمودند تا آنچه حجت و برهان مي طلبد ظاهر فرمايند، اما حتي در يک مورد هم، دع��وت ايشان پذيرفته نشد و علما از ترس رسوائي به بهان��ه ه��اي مختل��ف از روي��ارويي س��ر ب��از زدند. از جمله وقتي علماي عراق طالب معجزه شدند، فرمودند همه آنها جمع شوند و يک معجزه را در نظر گيرند تا ظاهر فرمايند. اما آنان ترسيدند و چنين نکردن��د و گفتن��د ش��ايد حضرتشان ج��ادوگر باش��ند و س��حري بنماين��د و آن وقت ديگ��ر ب��راي ايش��ان ح��رفي ب��اقي نخواهد ماند و ل��ذا منص��رف ش��ده، ب��ه دش��مني بيش��تر قي��ام کردن��د! م��ورد ديگ��ر در ل��وح ناصرالدين شاه است که از وي خواستند علما را جمع کند تا حضرتش��ان دلي��ل ظهورش��ان

17رابيان فرمايند. اما ناصرالدين شاه ضمن شکنجه و ش��هيد ک��ردن جن��اب ب��ديع - ج��وان ساله حامل لوح مزبور - وقتي از علما خواست جواب لوح را بدهن�د، ايش��ان ب��ه بهان��ه اين که حضرت بهاءالله طالب سلطنت هستند تقاضاي شاه را رد کردند. همين امر را حضرت بهاءالله از سلطان عثماني خواستند و فرمودند ده دقيقه اجازه مالقات دهد ت��ا حجت خ��ود را آشکار فرمايند، ولي وي نيز مانند شاه ايران و علماي آن س��ر ب��از زد. هم��ان ط��ور ک��ه مشهود است دعوت علما و سالطين توسط حضرت بهاءالله ب��راي آوردن دلي��ل و معج��زه در تاريخ اديان بي س��ابقه اس��ت، چنانک��ه مالحظ��ه فرمودي��د ک��ه حض��رت رس�ول تقاض��اي

معجزه کفار را رد فرمودند.

عدم ارتباط منطقي بين وظيفه رسالت و آوردن معجزه نکته اساسي ديگر آن است ک��ه بين ادع��اي پي��امبري ب��ا ق��درت معج��زات ظ��اهري منطق��ا ارتباطي وجود ندارد. به اين معني که في المثل از کسي که مدعي پزشکي است، درم��ان بيماري ها انتظار مي رود، نه اينکه بتواند پرواز کند و يا سنگ را به سخن گفتن وادارد! چه که حتي اگر چنين کارهايي را بتواند انج��ام ده��د و ب��اعث تعجب همگ��ان ن��يز بش�ود، اثب��ات پزشکي او نخواهد بود! امام محمد غزالي عالم بزرگ اسالم گفت��ه: "اگ��ر کس��ي گوي��د ک��ه

است و برهان من اين است که اين عصا را به مار تب��ديل مي کنم10 بيش از عدد 4عدد و اين کار را بکند و عصا مار شود، همانا من از حيل��ه و ک��ار او متح��ير مي ش��وم ولکن ب��ر

کم��تر اس��ت". يع��ني ارتب��اطي بين دلي��ل و10 از ع��دد 4يقين خود باقي مي مانم که عدد آنچه ادعا شده وجود ندارد. همين ط��ور پي��امبران ادع��اي س��حر و ج��ادو نک��رده ان��د ک��ه از ايشان چنين خواسته شود، بلکه ايشان مربياني آسماني هستند که اصول زن��دگي م��ادي و

معنوي و اجتماعي را به بشر مي آموزند تا در هر دو عالم سير کمالي داشته باشد.

بر طبق همين دليل منطقي است که در قرآن مجيد ب��ه حض��رت رس�ول خط��اب آم�د ک�ه: م��ا ��ع إال ب ي مل��ك إن أت أقول لكم عندي خزآئن الله وال أعلم الغيب وال أق��ول لكم إن »قل ال

رون« ير أفال تتفك توي األعمى والبص�� يع��ني ب��ه اين ق��وم بگ��و من248يوحى إلي قل هل يس��

69

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

نمي گويم خزائن خداون��د ن��زد من اس��ت و من نمي گ��ويم غيب مي دانم و من نمي گ��ويم فرشته هستم؛ جز اين نيست که آنچه را به من وحي شده است پيروي مي کنم. يعني من ادعاي علم غيب و قدرت بر اشياء نکرده ام که شما گاهي از من مي خواهي��د ب��ه آس��مان روم و هنگامي چشمه جاري کردن مي طلبيد و وقتي خانه پر از زر مي جوئيد و پيوسته به

پس بايد بين ادعا و دليل درستي آن ادعا رابط��ه اي منطقي249معجزات امتحان مي کنيد.باشد.

معجزه پيامبران آثار و کتب الهي است

با توضيحات قبل روشن مي شود که دليل و برهان اص��لي انبي��اء الهي و از جمل��ه حض��رت بهاءالله، نفس ظهور ايشان و نزول آيات وحياني بوده و هست ونه معجزات ظ��اهري؛ چ��ه که آيات و کتب الهي، بر عکس معجزات ظاهري، باقي هس��تند و هم��ه نس��ل ه��اي بش��ري مي توانند آن را مالحظه کنند و بررسي نمايند و از آن س��ود معن��وي و اجتم��اعي برن��د. ب��ه همين دليل حضرت بهاءالله به جناب نبيل امر فرمودند که معجزات مندرج در کتاب ت��اريخ نبيل را حذف کند، با اين حال، هنوز ذکر تعدادي از آن معج��زات ب��اقي مان��ده اس��ت. و ب��ه همين علت، همانطور که ذکر شد, حضرت محمد درخواست آي��ات و معج��زات ظ��اهري رائن اجتمعت اإلنس والجن رد فرمودند، اما در عوض در آيه ديگري چنين آمده است: »قل ل

يع��ني بگ��و250على أن يأتوا بمثل هذا القرآن ال يأتون بمثله ولو كان بعضهم لبعض ظه��يرا« اي پيغمبر که اگر جن و انس متفق شوند ک��ه مانن��د اين ق��رآن کت��ابي بياورن��د، هرگ��ز نمي توانند؛ هرچن��د هم��ه پش��تيبان يک��ديگر باش�ند. حض�رت ب�اب و حض��رت بهاءالل�ه ن��يز همين

251استدالل را آورده اند.

��ات م��ا اآلي ه ق��ل إن ب ��ات من ر همچنين خداوند در قرآن مي فرمايد: »قالوا لوال أنزل عليه آي��ك ��اب يتلى عليهم إن في ذل ��ك الكت ��ا علي ا أنزلن ��ذير مبين. أولم يكفهم أن ما أنا ن عند الله وإن

يعني کف��ار مي گفتن��د اگ��ر پيغم��بر اس��ت چ��را معج��زاتي252لرحمة وذكرى لقوم يؤمنون« ظاهر نمي کند. بعد خداوند در جواب مي فرماي��د ب��ه آنه��ا بگ��و ک��ه معج��زات ن��زد خداون��د هست ولي من ب�راي ان�ذار و ترس�اندن از ع�ذاب آخ�رت ظ�اهر ش�ده ام. و در ادام�ه مي فرمايند: آيا کتابي که بر تو ن��ازل ک��رديم و ب��راي ايش��ان تالوت و خوان��ده مي ش��ود ک��افي نيست؟! زيرا که در کتاب، رحمت و موعظه است براي کساني ک��ه ايم��ان مي آورن��د. ب��ر همين اساس حضرت رسول از طرف خدا در ق��رآن مي فرماين��د معج��زه ش��ان کلم��ات و

253آيات وحياني است و از همه دعوت مي کنند اگر مي توانند سوره اي مثل آن بياورند.

اما دليل معجزه ب��ودن ق��رآن چيس��ت؟ ب��رخي مي گوين��د ک��ه فص��احت و بالغت اين کت��اب س�بب معج��زه ب��ودن آن اس�ت، ام��ا اين مس��تلزم مطالع�ه تم��ام کتابه��اي فص��يح و بلي��غ و مقايسه آنها با قرآن است. از اين گذشته مي توان جمالتي را در کتب ديگ��ر ن��يز پي��دا ک�رد که از برخي آيات قرآن فص��يح ت��ر و بلي��غ ت��ر باش��د. بن��ايراين علت اص��لي آنک��ه اين کت��اب معجزه بيان گرديده، قدرت هدايت گري آن است که قوم عرب را از حضيض ذلت ب��ه اوج عزت رسانيد و همچنين اطالعات علمي و پيشبيني هاي در مورد آين��ده ک��ه در ق��رآن بي��ان شده است. حضرت عبدالبهاء درباره دليل حقانيت حضرت محمد مي فرماين��د: »از جمل��ه برهان حضرت محمد قرآن است که بش��خص امي وحي ش��ده و ي��ک معج��زه از معج��زات قرآن اينست که قرآن حکمت بالغه است شريعتي در نهايت اتق��ان ک��ه روح آن عص��ر ب��ود تأس��يس ميفرماي��د و از اين گذش��ته مس��ائل تاريخي��ه و مس��ائل رياض��يه بي��ان مينماي��د ک��ه مخالف قواعد فلکيه آنزمان بود بعد ثابت شد که منطوق قرآن حق بود در آنزم��ان قواع��د فلکيه بطلمي��وس مس��لم آف��اق ب��ود و کت��اب مجس��طي اس��اس قواع��د رياض��يه بين جمي��ع فالسفه ولي منطوقات قرآن مخالف آن قواعد مسلمه رياضيه لهذا جميع اع��تراض کردن��د

70

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

که اين آي��ات ق��رآن دلي��ل ب��ر ع��دم اطالع اس��ت ام��ا بع��د از ه��زار س��ال تحقي��ق و ت��دقيق رياضيون اخير واضح و مشهود شد که صريح قرآن مط��ابق واق��ع و قواع��د بطلمي��وس ک��ه نتيجهء افکار هزاران رياضي و فالسفه يونان و رومان و ايران بود باطل مثال يک مسئله از مسائل رياضيهء قرآن اينست که تص��ريح بح��رکت ارض نم��وده ولي در قواع��د بطلمي��وس ارض ساکن است رياضيون قديم آفتاب را حرکت فلکيه قائل ولي قرآن حرکت ش��مس را محوريه بيان فرموده و جميع اجسام فلکيه و ارضيه را متحرک دانسته لهذا چون رياض��يون اخير نهايت تحقيق و تدقيق در مسائل فلکيه نمودند و آالت و ادوات اختراع کردند و کشف اسرار نمودند ثابت و محقق شد که منطوق صريح قرآن ص��حيح اس��ت و جمي��ع فالس��فه و رياضيون سلف بر خطا رفته بودن��د ح��ال باي��د انص��اف داد ک��ه ه��زاران حکم��ا و فالس��فه و رياضيون از امم متمدنه با وجود تدرس و تدريس در مسائل فلکي��ه خط��ا نماين��د و ش��خص امي از قبائل جاهله بادية العرب که اسم فن رياضي نشنيده بود با وج��ود آنک��ه در ص��حراء در وادي غير ذي زرع نشو و نما نم��وده بحقيقت مس��ائل غامض��هء فلکي��ه پي ب��رد و چ��نين مشا کل رياضيه را حل فرمود پس هيچ شبهه نيست ک��ه اين قض��يه خ��ارق الع��اده ب��وده و بقوت وحي حاصل گشته بره�اني از اين ش�افي ت��ر و ک��افي ت�ر ممکن نيس�ت و اين قاب�ل

.254انکار نه«

جل�د مي100بنابراين معجزه حضرت بهاءالل�ه ن��يز آي�ات و کتب ايش�ان اس�ت ک�ه ح�دود باشد. حضرت بهاءالله با قدرت قلم خود ديانت خود را اعالن فرمودند و آن را پيش بردند. آثار وکتب ديانت بهايي بيان کننده تعاليمي چون وحدت نوع بشر، تساوي زن و مرد، تحري حقيقت، تعديل معيشت و بسياري از اصول انساني ديگ��ر اس��ت ک��ه بش��ريت را ق��ادر مي سازد به سوي کمال و سعادت حقيقي پيش ببرد. آيا معجزه اي از اين عظيم تر است ک��ه تعاليم حضرت بهاءالله توانسته است کساني را که به آن تمسک مي جويند، در ي��ک خيم��ه

سال قبل بي��ان160در آورد؟ ذکر اين نکته ضروري است که اين تعاليم و اصول در حدود شده اند؛ در زماني که نه تنها سياه پوستان بلکه حتي زنان نيز از حقوق اساس�ي خ��ود بي بهره بودند. همان طور که در زمان حضرت محمد مردم عادي از آوردن کالمي مانند قرآن عاجز بودند، در اين ظهور نيز فردي را نمي توان يافت که به اين وس��عت بتوان��د اص��ول و

احکامي را بيان نمايند که چنين هدايت بخش باشد.

حضرت عبدالبهاء در ل��وحي، از جمل��ه اث��رات آي��ات مزب��ور را چ��نين فهرس��ت مي نماين��د: »ظهور داليل و اشارات و عالئم و بشارات و انتشار آثار اخبار؛ انوار مشرقه از افق توحيد و ظهور بشارت کبري از مبشر ايش��ان )حض��رت ب��اب(؛ ظه��ور و ثب��وت بين بالد و اح��زاب مهاجم؛ مقاومت ملل و دول بزرگ در هر لحظه؛ بيان ب��ديع و تبي��ان بلي��غ و س��رعت ن��زول کلمات حکمت و آيات و خطب و مناجات و تفسير محکم��ات و تأوي��ل متش��ابهات؛ اش��راق شمس علومش که مورد اقرار علماي ب��زرگ دنياس��ت؛ ص��ون و حف��ظ جم��الش ب��ا وج��ود شروق انوارش و هجوم دشمنان؛ صبر و بال در زير زنجير و در همان لحظه دعوت همه ب��ه دين خ�دا؛ ال�واح مل�وک و ان�ذارات و تحق�ق آنه�ا؛ جاللش در س�جن ک�ه بي س�ابقه اس�ت؛ معج��زاتي ک��ه حاض��رين در محض��رش مش��اهده کردن��د؛ رش��د بي نظ��ير عل��وم در اث��ر

». همچنين پيش بيني ده ها حوادث مهم ت��اريخي اس��ت ک��ه در ال��واح مل��وک و255ظهورش کتاب مستطاب اقدس و ديگر آثارشان ذکر شده است و چون هم در کتب به��ايي و هم در

، س�قوط256کتب تاريخي ثبت شده است، غير قابل انکار است. از جمل�ه: کش�ف ق�وه اتم امپراطوري عثماني، سقوط ناپلئون سوم، وقوع جنگ جهاني اول و دوم، انقالب مشروطه ايران و... شايان توجه است که بعض�ي از اين پيش بي��ني ه��ا بيش از چن��دين ده��ه قب��ل از وقوع آنها صورت گرفته است که از عهده فک��ر بش��ري خ��ارج اس��ت و ص��رفا ب��ه واس��طه

وحي الهي امکان پذير مي باشد.

71

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

حض��رت عب��دالبهاء در م��ورد يکي از مص��اديق م��وارد مزب��ور مي فرماين��د: »اي بهاءالل��ه بقرب��انت اي بهاءالل��ه بف��دايت ح��رفي زده اي ک��ه منک��ر ن��دارد چ��ه ام��ر عظيمي تأس��يس فرموده اي که هر مجمعي را قانع نمايد هر فرقه اي بر عظمتش گ��واهي ده��د در کن��ائس ارواح را به اهتزاز آرد تياسفيها را هيجان دهد روحانيون را روحانيت بخشد موح��دين را ب��ه حقيقت توحيد آگاه نمايد اشتراکيون را راضي و شاکر گردان��د مج��الس ص��لح را بنش��اط و طرب آرد هيچ حزبي جز خضوع مفري نيابد اين معجزه است اين اقوي قواي ع��الم وج��ود است اين تأييد جمال مبارک است و اال اگر پ�اي لن��گ و ش�لي را ش�فا دادن معج�زه باش�د

«.257اينکار از قدري موميائي بر ميايد شأن و هنري نيست

و نيز مي فرمايند: »آنچه در الواح حضرت بهاءالله پيش از پنجاه سال مص��رح و منص��وص بود اين ايام محقق و مشروح گشت مراجعت بالواح کني��د علي الخص��وص س�وره هيک��ل و خطاباتيکه بملوک و سالطين ارض شده مالحظ��ه نمائي��د ک��ه چ��ه معج��زه ئي اعظم از اين. ابدا نفسي را گمان چنين نبود که نفوسي از ملوک که زلزله بر آف��اق انداخت��ه و در نه��ايت اقتدار موجود خطاب بهاءالله صادر و اخبار بوقائع اليوم صريح و واضح با وجود اين نفوس

«.258بيدار نشدند

��ر آف��اق از مش��رق ع��راق طل��وع نم��ود و و نيز »هواألبهي. اي بنده پروردگار، در اياميکه ني باشعه ساطعه مطالع عالم و مفارق امم را پرتو افشاند صالي عام بر جميع اهل امکان زد و ابواب موهبت کبري را بر وجه من علي االرض گشود ک��ل طوائ��ف و قبائ��ل و م��ذاهب و طرائق در ساحت اقدس حاضر و کل خاضع و خاشع بودند هر س��ائلي از غ��وامض مس��ائل الهيه پرسش نمود جواب شافي کافي شنود و هر شخصي از اصعب مسائل فن��ون قديم��ه و علوم جديده حتي علوم غريبه س��ؤال ک��ردي ج��وابي مقن��ع اس��تماع نم��ودي و اين قض��يه مشهور آفاقست و معروف نزد کل در جميع اطراف با وجود آنکه کل ميدانس��تند در م��دت

«.259حيات نه تدرسي و نه تدريسي چه معجزه اعظم از اين. عبدالبها ع

معجزه حقيقي

آن که بسياري گمان مي کنند منظور از معجزه و انجام امور خارق العاده توسط انبي��اء دو نيم کردن ماه و شکافتن دريا و زنده کردن مرده و تبديل عصا ب��ه م��ار و امث��ال آن اس�ت. حال آن که همه اينها معناي باطني دارد و در حقيقت منظور از خرق عادت و انج��ام ام��ور خارق العاده، از بين بردن تقاليد و رسوم و تعصباتي است که قرن ها در يک جامعه ريشه دوانده است. حضرت عب��دالبهاء در اين خص��وص مي فرماين��د: »هوالل��ه، ش��خص محترم��ا کنفرانس صلح ملل اعظم نتائج اين قرن عظيم اس��ت اين ق��رن ن��وراني در ت��اريخ انس��ان مثي��ل و نظ��ير ن��دارد از جمي��ع ق��رون ممت��از اس��ت بفض��ائلي اختص��اص يافت��ه ک��ه ک��وکب درخشنده تأييدات آسماني از افق اين قرن بر قرون و اعصار بتابد از جمله خ��ارق ع��ادات اين قرن که في الحقيقه معجزه است تأسيس وحدت عالم انسانيست و تفرعات آن صلح عمومي طوائف و اتحاد ملل مختلفه در اين نش��ئه انس��اني اي��ران مرک��ز اختالف و ن��زاع و جدال بين ملل بود بدرجه که وصف نتوان نمود مل��ل خ��ون يک��ديگر مب��اح ميش��مردند م��ال يکديگر را تاالن و تاراج ميکردند و در اذيت يکديگر ابدا قصور نمي نمودند نف�رت بين مل�ل بدرجه ئي بود که يکديگر را نجس ميشمردند اگر شخصي از يهود در خانه مسلماني دخول مينمود او را روي خاک مي نشاند زيرا نجس ميشمرد و اگر از کاسه آب ميخورد ي��ا کاس�ه را ميشکست و يا بکرات و مرات مي شست مقص��ود اين اس��ت ک��ه ع��داوت و بغض��اء در ميان مذاهب و ملل باين درجه بود شصت سال پيش حضرت بهاءالله بقوه آس��ماني اعالن وحدت انساني در ايران نمود و بعموم بشر خطاب کرد که اي ن��وع انس��اني هم��ه ب��ار ي��ک داريد و برگ يک شاخسار و چهل سال پيش در کتاب اقدس امر ب��الفت عم��ومي فرم�ود و

72

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

جميع دول را بصلح عمومي دعوت نمود که حدود و ثغور جميع دول بواسطه مجلس دولي تعيين گردد که هيچ دولتي تجاوز از آن نتواند و اگر نزاعي مي��ان دو دولت حاص��ل ش��ود در مجلس دولي محاکم��ه ش��ود و مانن��د متنازع��ه بين اف��راد فص��ل ش��ود و حکم گ��ردد و اگ��ر چنانچه يک طرف تمرد نمايد جميع دول بر او قي��ام نماين��د و مرق��وم فرم��ود ک��ه اين ص��لح عمومي سبب آسايش عالم آفرينش است ح��ال چ��ون کنف��رانس ص��لح مل��ل ک��ه در لن��دن تشکيل شده از تفرعات وحدت عالم انساني است لهذا بنهايت احترام شما را ياد مينمائيم که الحمدلله باين خدمت عمومي قيام نموده ايد و انشآءالله روز بروز آن انجمن توسع يابد��ه در بين مل��ل ع��الم گ��ردد و از ش��ما و سبب حص��ول فوائ��د کلي��ه و الفت و محبت عمومي

«.260خواهش دارم که احترامات فائقه مرا قبول فرمائيد. ع ع

معجزه آشکار ديگر که در اديان قبل بي سابقه است، عهد و ميثاق حضرت بهاءالله است. توضيح آنکه در اديان آسماني قبل، تعيين جانشين براي انبي��اي الهي ش�فاهي انج��ام ش��د و اين امر به وجود آمدن فرقه هاي گوناگون در يک دين را تشديد کرد. ام��ا در ظه��ور به��ايي حضرت بهاءالله کتبا به اثر قلم خود جانشين خود را انتخاب فرمودند تا مثل اديان گذش��ته

دين بهايي فرقه فرقه نشود.

درخواست معجزه نوعي کفر است

حق بايد خلق را امتحان کند، نه خلق حق را. بنابرابن طلب معجزه از مصدر امر به منزل��هامتحان حق است و تکبر ورزيدن به در درگاه او.

اعتراض به امي نبودن حضرت باب و حضرت بهاءالله.20و از جمله اعتراضات آنکه مي گويند حضرت باب و حضرت بهاءالله امي نبوده اند.

معني امي بودن

معني امي بودن آن است که داراي علوم و معارفي باشند ک��ه آن عل��وم و مع��ارف ب��دع و موهوبي و الهي بوده و از کسي نياموخته باشند و در مدارس آن را تحصيل نک��رده باش��ند، چنانکه حضرت باب و حضرت بهاءالله آثار و الواحشان داراي معارفي است که نمي ت��وان گفت آن مع��ارف اکتس��ابي اس��ت. از جمل��ه ح��ل مس��ائل غامض��ه کتب آس��ماني و آي��ات متشابهات قرآن و تورات و انجيل و کشف رموز آن آيات الهي و اين معارف وحي سماوي بوده و از علومي نبوده که علما آن را تحصيل و تدريس نموده باشند، زيرا آن��ان طب��ق آي��ه

الله « )يعني تاويلش را جز خدا، كسي نميداند( و آيه شريفه261مبارکه »وما يعلم تأويله إال « )يعني روزي كه تاويلش فرا رسد(، نمي توانستند آن آيات را ب��ه راي262»يوم يأتي تأويله

خود تأويل نمايند و بايستي منتظر روز تأويل ق��رآن ک��ه ي��وم الل��ه اس��ت، مي ماندن��د و ب��ه ناچار تا فرا رسيدن آن روز به ظواهر آيات متشابهات متمس��ک بودن��د. ام��ا چ��ون حض��رت بهاءالله اسرار کتب مقدسه را فاش و بر مال ساخته ان��د و اين اس��رار ب��ا آرا علم��اي ق��وم مخالف و مباين بود، انکار و اعتراض نمودند. پس چنانکه گفت��ه ش��د علم ايش��ان اکتس��ابي نبوده، بلکه الهي و وحي سماوي بوده است و بديهي است با اين معارف الهيه ک��ه در ن��زد

هيچ مدرسي نياموخته اند امي بوده اند.

امي بودن دليل بر حقانيت نيست

73

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

اگر امي بودن معن��ايش فق��ط ع��دم س��واد نوش��تن و خوان��دن باش��د ب��ديهي اس��ت ک��ه بي سوادي براي فرستادگان خ��دا دلي��ل حق��انيت آنه��ا نب��وده و حجت و معج��زه نخواه��د ب��ود و اصوال نداشتن سواد براي آنها شأني نيست. اگر حض�رت محم��د ب��ه حکمت بالغ�ه الهي�ه از آموزش سواد در دوران کودکي محروم ماندند، لزوما نبايستي همه پيامبران چ��نين باش��ند، کما اينکه قبل از ايشان هم نبوده اند واگر حضرت محمد امي ب��ودن خ��ويش را ب��ه عن��وان حجت ذکر کرده اند، به سبب خارق العاده بودن خلق اثري چون قرآن از شخص به ظ��اهر بي سواد است، ن��ه اينک��ه اص��وال نش��انه پي��امبري، س��واد نداش��تن باش��د. چنانک��ه حض��رت اميرالمؤمنين علي )ع( و ساير ائمه اطهار سواد خواندن و نوشتن را داش��ته ان��د و مس��لما اکتسابي بوده است، وليکن از حيث علوم و معارف الهي امي بوده ان��د، زي��را ک�ه عل�وم و معارفشان موهوبي و الهي بوده است نه اکتسابي. در غ��ير اين ص��ورت چگون��ه مي ت��وان انتظار داشت که پيامبران آينده نيز، با اين همه پيشرفت بش��ر، بي س��واد باش��ند ت��ا ث��ابت

شود که پيامبران حقيقي اند؟!

تفاوت علم اکتسابي و لدني

بسياري از نابينايان که به علت مرض آبله يا به عللي ديگ��ر در ک��ودکي نابين��ا گردي��ده و ي��ا کور مادرزاد بوده اند به واسطه فط��انت و ه��وش از راه گ��وش بفح��واي "خ��ذوا العلم من افواه الرجال" علوم متداوله را کامال فرا گرفته و داراي شهرتي بسزا گرديده به حدي ک��ه فضال و دانشمندان از محضرشان فيض کثيري مي برده ان��د. م��ع الوص��ف نمي ت��وان گفت که چون سواد نوشتن و خواندن نداشته ان��د امي ب��وده ان��د زي��را ک��ه مع�ارف و علومش�ان

اکتسابي بوده است نه لدني و موهوبي.

اعتراض علما به علوم غير اکتسابي

حضرت محمد در ميان قومي چون قريش به وجود آمدن��د ک��ه در فص��احت و بالغت ش��هير آفاق و سرآمد اقوام بوده و سبعه معلقه که فصيح ترين قصايد فصحاي عرب بوده، در آن زمان در خانه کعبه آويخته مي شده و به آن تفاخر مي نموده اند. در ميان چ��نين ق��ومي و با مصاحبت و معاشرت با چنين قبيله اي، البته بايستي لسان عربي را که زبان م��ادري آن حضرت بوده، با فصح بيان تکلم فرماين��د. ب��ا وج��ود اين مع��ارف و آم��وزه ه��اي پيش��ين آن حضرت، نمي توان گفت که آيات قرآن اکتسابي بوده، زيرا با مخالفت شديد علم��اي ق��وم مواجه شده و اشخاصي مثل ابوالحکم و کعب ابن اشرف و ديگران نسبت به آي��ات ق��رآن

ل��و مجادله و معارضه مي نمودند و آنها را حرفهاي واهي مي پنداشتند و مي گفتند که »... أساطير األولين « يعني هرگ��اه بخ��واهيم مي گ��وئيم مث��ل263نشاء لقلنا مثل هذا إن هذا إال

ق��رآن، نيس��ت اين ق��رآن غ��ير از افس��انه ه��اي پيش��ينيان و از ش��دت تعص��ب و تع��رض آن��ون اعر مجن ��ا لش�� ��اركوا آلهتن ا لت «264حضرت را شاعري ديوان��ه خوان��ده، مي گفتن��د »... أئن

يعني آيا ما براي شاعري ديوانه دست از خدايانمان برداريم. فرضا اگر هم حضرت رس��ول اکرم مانند حضرت علي ابن ابي طالب و حضرت باب و حضرت بهاءالله خواندن و نوشتن را مي دانستند، باز هم از حيث معارف الهيه همگي امي بوده و کسي آن مع�ارف و عل�وم

را به آنها نياموخته است.

حضرت باب و حضرت بهاءالله به مدارس وارد نشده اند

علميه آن زمان وارد نگشتند. حض��رتحضرت باب و حضرت بهاءالله هيچکدام به مدارس که ديدند و درياي علمي حد بسيار کمي در سنين کودکي آموزش خواندن و نوشتن باب در

هيچ تناس��بي ب��ا آن آم��وزش دوران از ايشان ظاهر گردي��د ب��ه م��دد علم ل��دني الهي ب��ود و حتي معلم حضرت باب در کودکي به دائي حضرت که سرپرستشان بود، و کودکي نداشت

74

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

گفتند اين کودک را به مکتب نياور، زيرا نيازي به آموزش من ندارد و ج��الب اينجاس��ت ک��ه همين معلم، که شيخ عابد نام داشت، به حضرت باب ايمان آورد. بنا ب��ر م��راتب معروض��ه اينک��ه حض��رت بهاءالل��ه فرم��وده ان��د »داخ��ل نش��دم در م��دارس و نخوان��ده ام از عل��وم«

«.265)ترجمه( جاي هيچگونه ترديد و اعتراضي نيست

آيا آئين بهائي ساخته سياستهاي خارجي است؟.21 از جمله اتهامات وارده بر مظاهر مقدس��ه الهي��ه، اتهام��ات سياس��ي اس��ت. در اين ظه��ور اعظم نيز اتهام ارتباط با اسرائيل، انگليس و روس به آئين به�ائي زده ش�ده اس�ت ک�ه در

اين قسمت به آن مي پردازيم.

ريشه اتهامات سياسي

طرد آئين بهائي بر اساس اين ادعا که اين آئين ساخته سياستهاي خ��ارجي اس��ت، مس��اله اي نسبتا جديد است. در واقع در صد سال اوليه ظه��ور حض��رت ب��اب و حض��رت بهاءالل��ه، هيچيک از رجال همعصر آنان که آنها را از نزديک مي شناختند و هيچيک از مردان سياس��ي و مذهبي عصر قاجار و آغاز دوره پهلوي، چه از دشمنان آئين جديد، از قبيل شاهان قاج��ار و شيخ فضل الله نوري و مال علي ک��ني و ام��ير کب��ير و چ��ه رج��ال بي ط��رف، چ��ون ش��يخ مرتضی انصاري و ميرزاي شيرازي و سيد محمد طباطبائي، هرگز ادع��ا نک��رده بودن��د ک��ه دين به��ائي منش��اء سياس��ي و خ��ارجي دارد. بلک��ه ب��ه عکس، اعتراضاتش��ان در ان موق��ع مربوط به مسائلي بود که در فرهنگ ان زمان بد و پليد ب��ه حس��اب مي آم��د. ام��ا بع��د ک��ه فرهنگ ايرانيان قدري غير مذهبي تر شد و تعريف بد و پليد هم دگرگ��ون گردي��د، دش��منان بهائي ب��ه افترائ��ات سياس�ي در ح��ق فرهن��گ ن�وآور به��ائي روي نمودن��د ت��ا روش�نفکران و تحصيل کرده ها را از آئين نوين بترسانند و ناشکيبائي و تنگ نظري م��ذهبي خ��ود را پش��ت نقابي از وطن دوستي و ايران دوستي پنهان کنند و مانع شوند ک��ه ايراني��ان در م��ورد آئين نوين ايراني دست به پژوهش مستقالنه زنند و ايران در چنگال ديو س��نت پرس��تي و عقب افتادگي و جهالت گرفتار بمان��د. اته��ام س�اختهء بيگان��ه ب��ودن آئين به��ائي از هنگ��امي آغ��از گرديد که اتهام زنندگان کوشيدند فرهنگ ايران را از هر چه که دگر انديش، پارسي، و غير اسالمي است بزدايند و هر آنچه که نوين و مترقي و ايراني است را به عنوان بيگانه جلوه

دهند.

همزمان با اين پديده، جريان ديگري نيز شدت گرفت و آن مطرح شدن بينش نظ��ري چپ در ايران ب�ود. ب��اال گ�رفتن انديش�ه چپ و ج�ا افت�ادن نگرش�ي س�طحي و اله�ام گرفت�ه از مارکسيسم در ايران، فرصت را به دشمنان داد تا با بستن نسبت سياسي آب را گل آل��ود کنند و چند صباحي بيشتر ايرانيان را از بررسي و آشنائي با آئين بهائي دور کنند. گسترش زمينه چپ بستر افکار عمومي را براي پذيرش اين نسبت آماده ساخت. از اين پس ترفند اساسي دشمنان، بستن اتهام وابستگي سياسي، مد روز بود و ب��ا م��د روز ن��يز ع��وض مي شد. بدين ترتيب گاهي انگلستان، گاهي آمريکا، گاهي روسيه و گ��اهي اس��رائيل را منش��اء دين بهائي قرار دادند. اين نسبت ه��اي ض��د و نقيض، خ��ود دروغين ب��ودن اين تهمت ه��ا را

.آشکار مي سازد

آنان که بر آئين بهائي اتهام بيگانه پرستي مي زنن��د، مخ��الف آزادي س��خن و عقي��ده ب��راي مردم ايرانند. به همين سبب، بي وقفه تهمت مي زنند ولي به بهائيان اجازه دف��اع از خ��ود

75

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

را نمي دهند، هر چند که نفس اتهام، خود اثبات دروغ بودنش است. در گذشته اعتراض به ديانت بهائي بر اين اساس توجيه مي شد که اين آئين، بدعت م��ذهبي و ارت��داد مي باش��د. استدالل دشمنان بهايي در نفي حضرت بهاءالله اين بود که ان حضرت م��دعي وحي جدي��د از جانب خدا شده است، در حاليکه قوانين اسالم تا به اب��د قاب��ل اجراس��ت. در اثب��ات اين ادعا بود که اين نويسندگان از پليد بودن آموزه هاي بهائي و تضاد آن ب��ا اس��الم س��خن مي گفتند. مثال کس�اني مانن��د ش�يخ فض��ل الل�ه ن��وري مي گفتن��د ک�ه بهائي�ان دش�من اي��ران و اسالمند، زيرا ک��ه انه��ا طرف��دار دمکراس��ي و حک��ومت پارلم��اني هس��تند، ي��ا انک��ه بهائي��ان ويرانگر ايرانند، زيرا از لزوم آموزش دختران و مدارس دخترانه سخن مي گويند، ي��ا آنک��ه بهائيان دشمن خدا هستند، بخ��اطر اينک��ه ب��رخالف ق��ران از تس��اوي حق��وق هم��ه ايراني��ان ازجمله اقليتهاي مذهبي دم مي زنند، يا انکه بهائيان معاند حقيقتند، زيرا ک��ه ب��رده داري را حرام مي شمارند، يا انکه با مملکت محروسه خصومت دارند، زيرا هيچکس را نجس نمي دانند و در فکر انهدام دين و دينداريند چه که آزادي عقيده و دين را حق انفکاک ناپذير ه��ر انس�اني مي ش�مارند. ه��زاران به��ائي در ت��اريخ اي�ران ب�ر اس�اس همين اتهام�ات کش�ته و زنداني و تبعيد شدند. اما بعدا ورق برگشت. حال که نف��وذ انديش��ه حق��وق بش��ر در مي��ان ايرانيان کم کم قدرت يافت، همان دشمنان ديرين با برچسبهاي جدي��دي وارد گ��ود ش��دند. اين بار انچه که پليد تلقي مي گشت ضعف سياسي ايران و استعمار خارجي بود. در نتيجه افسانه هاي عجيب و غريب در چسباندن آئين بهائي به سياستهاي خارجي شايع گرديد، اما از انجا که از همان ابتدا بهائيان حق آزادي سخن و دفاع از خود را نداشتند در نتيجه م��ردم

ايران هرگز جز دروغ و افترا در باره اين آئين نشنيدند.

اتهامات سياسي وارد بر ديگر مظاهر الهيه

در زمان ظهور ديانت مقدس اسالم هنوز امکان تحقق فرهنگ حقوق بشر در جهان وج��ود نداشت و در نتيجه حکم شمشير نيز نسخ نگرديد و بنابراين ايران و والت ديگر را ب��ه حکم خداوند، با شمشير تسخير نمود. اما با پيشرفت فرهنگ جامع��ه انس��اني، اين حکم توس��ط حضرت بهاءالله نسخ گرديد و ب��راي اولين ب��ار، احک��ام دي��ني و روش گس��ترش ان ن��يز ب��ر محور اصل وحدت عالم انساني، آزادي عقيده، و بردب��اري م��ذهبي بن��ا ش��د. بن��ابراين آئين بهائي تنها آئيني است که با هر نوع استعمار و استثماري مخالفت ورزيده است، حال خ��ود

چگونه مي تواند مستعمره بيگانگان باشد؟!

برخي از دشمنان آئين بهائي معتقدند که ريشه اين آئين به يهودي��ان ب��ر مي گ��ردد. يکي از استداللهاي آنان اين است که وقتي حضرت باب نوجوان بودند و در تجارتخانه دائيش��ان در بوشهر کار مي کردند، در همان زمان، تاجراني يهودي نيز از بمبئي با جاهايي مثل بوش��هر ارتباط تجاري داشتند و اين ثابت مي کند که ب��اب س��اخته دس��ت ان ت��اجران اس��ت! گوي��ا فراموش کرده ان�د ک��ه حض�رت رس�ول اک�رم در ج�واني ن��ه تنه�ا رابطهء تج��اري ب�ا تج�ار امپراطوري بيزان��تين داش��تند، بلک��ه ب��ه عالوه خ��ود س��فرهاي متع��ددي ب��ه ش��ام نمودن��د و همچنين در آيات قرآن به پيروزي آتيه روم اشاره شده و به عالوه ارتباط خاص و ن��زديکي ميان نجاشي، پادشاه مسيحي حبشه و آن حضرت وجود داشته است. آي��ا اين موض��وع ب��ه اين مع��ني اس��ت ک��ه حض��رت رس��ول اک��رم اس��تغفرالله جاس��وس دولت ام��پراطوري رم شرقي و عمال آن بوده اند؟ دشمنان امر الهي به طور نا خود آگاه به مقدس��ات خ��ود ن��يز توهين مي کنند و اين مطلب چندان عجيب نيست، زيرا ه��ر کس يکي از پي��امبران الهي را

انکار کند، در واقع همه را انکار کرده است.

برخي ديگر از دشمنان معتقدند که ديانت بهائي بخ��اطر روش ص�لح آميزش و نس�خ اس�الم در شرايط عقب افتادگي ايران و سيادت غرب، ساخته و پرداخته بيگانگان است، زي��را ب��ه

76

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

تفرقه ميان مسلمانان و پيروزي استعمار کمک مي کند. بر همين اساس در کتب رديه ک��ه در سنوات اخيره منتشر شده است، متذکر شده اند که بابي��ان و بهائي��ان س��بب تفرق��ه در امت اسالمي گرديده اند. گويا توجه به بيان مبارک حض��رت رس��ول اک��رم ننم��وده ان��د ک��ه فرموده است: »سيأتي زمان علي امتي ال ييقي من االس��الم اال اس��مه و ال من الق��رآن اال رسمه...«. حديث شريف آن حضرت وقايع آخرالزمان و ظهور حضرت ق��ائم و مظل��وميت آن حضرت و تفرقه و فساد امت را اخبار فرموده اند که شرح مفص��ل آن در اين مختص��ر نگنجد. آيا سبب تفرقه امت اسالم و انشعاب آن به سني و ش��يعه و هفت��اد ملت و م��ذهب ديگر و آن همه اختالفات هزار ساله آن، امت بابيان و بهائيان بوده اند؟! بالعکس, اگ��ر ب��ه نظر انصاف مالحظه شود، بهائيان سبب اعتقاد و ايمان معتق��دين س��اير ادي��ان ب��ه پيغم��بر اسالم گرديده اند و مبلغين بهائي حقانيت اسالم و ساير اديان را به گروه کثيري از پيروان اديان بودائي و برهمائي و زردش��تي و يه��ودي و مس��يحي و ح��تي کس��انيکه ب��ه هيچ ي��ک از اديان اعتقاد نداشته اند - همين که به امر بهائي گرويده اند- ثابت و مدلل نم��وده ان��د و از اين جهت، عالوه بر آنکه امر بهائي سبب تفرقه در دين اسالم نگرديده است، جمع کث��يري را به حقانيت اسالم معتقد ساخته، زيرا که اس اساس ديانت مقدسه بهائي اتحاد ادي��ان و

266وحدت عالم انساني است.

عين اين استدالل در مورد آئين حضرت مسيح هم ص��ادق اس��ت. در واق��ع ش��رايط ظه��ور آئين بهائي آينه شرايط ظهور آئين مسيح است. حضرت مسيح در ميان يهوديان ظاهر شد و اعالن نسخ شريعت يهود را فرمود. علماي يهود عليه او قيام کردن��د و در رد او فتواه��اي گوناگون صادر کردند. اما در آن زم��ان يهودي��ان در تحت اس�تثمار، اس��تعمار، امپري��اليزم و چيرگي امپراطوري رم قرار داشتند. در هم��ان زم��ان هم نهض��تي اف��راطي ک��ه دع��وت ب��ه مبارزه مسلحانه يهوديان مي نمود، در فلسطين بوجود آمده بود. در همين شرايط ب��ود ک��ه خداوند حضرت مسيح را به رسالتي جديد برانگيخت که نه تنها به نسخ آئين يهود پرداخت، بلکه اصل خشونت و جنگ را هم که در تورات مورد تأييد قرار گرفته بود الغاء فرمود و از ضرورت صلح و آشتي و محبت سخن گفت. شک نيست که براي برخي از يهودي��ان چ��نين تعاليمي در چنان شرايطي به معناي خيانت به يهود، ايجاد تفرقه ميان ايش��ان، و کم��ک ب��ه بيگانگان تلقي مي گشت، اما چنانکه تاريخ نيز نشان داد، اين حضرت مسيح بود که با پي��ام برابري و برادري و صلح ارکان نظ��ام ظالمان��ه ام�پراطوري رم را در هم شکس�ت و ب�راي

سرتاسر جهان مدنيتي خالق و نوين به بار آورد.

اتهام سياسي ديگري که دشمنان پر کين به حض��رت عيس��ي و پ��يروانش وارد کردن��د، اين بود که مطابق نص صريح انجيل، آن حضرت و پيروانش را در ن��زد حک��ام و س��الطين روم، مدعي مقام سلطنت و دشمن حکومت و دولت معرفي کردند. شرح استنطاق آن حضرت

267 مسطور است.11 انجيل مي آيه 27در باب

حضرت محمد نيز از اتهامات سياسي دشمنان مصون نماندند. مط��ابق نص ص��ريح ق��رآن، آن حضرت را شاعري ديوانه و ساحري کذاب دانسته و مؤمنين به آن حضرت را طبق آي��ه

فهاء « مردماني سفيه و نادان مي پنداش��تند و مي گفتن��د ق��رآن را268»أنؤمن كما آمن الس يک نفر خارجي )سلمان فارس��ي( ب��ر محم��د مي آموزان��د، چنانک��ه در ق��رآن آم��ده اس��ت:

ان ع�ربي مبين« �ه أعجمي وه�ذا لس�� ذي يلح�دون إلي ان ال ر لس� مه بش� ما يعل 269»يقولون إن

يعني آنان ميگويند جز اين نيست كه بش��ري ب��ه او ميآموزد ]ن��ه چ��نين نيس��ت زي��را[ زب��ان كسي كه ]اين[ نسبت را به او ميدهند غير عربي است و اين ]قرآن[ به زبان عربي روشن است. نظير همين اتهام را امروز به آيات امر جديد مي زنند و گفته اند يک نف��ر جاس��وس روسي، آن آيات را براي حضرت باب صادر مي ک��رده اس��ت. همچ��نين حض��رت محم��د را مدعي تاج و تخت و سلطنت ظاهره تصور مي کردند، چنانکه چون دعوت نامه آن حضرت

77

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

را به خسرو پرويز، پادشاه ساساني رساندند، نامه آن حضرت را پاره کرد و به حامل نامه پرخاش نمود. اين موضوع را فردوسي در شاهنامه از قول خسرو پرويز چنين بيان نم��وده

است:

ز ش�ير ش��تر خ��وردن وسوس��������������������مارکه تاج کي��اني کن�د آرزو

عرب را به جايي رسيدهاس�����������ت ک�����������ار تف���و ب���ر ت���و اي چ���رخگ��������������������ردان تفو

همچنين قران کريم شهادت مي دهد که اعراب در اعتراض ب��ه ان حض��رت مي گفتن��د ک��ه اقوام بيگانه حامي ايشان است. اين سنت خداست که دشمنان آئين خدا را ساخته اق��وام بيگانه قلمداد نمايند و بدين وسيله مردم را از تحقيق مس�تقالنه در م��ورد آن برح��ذر کنن��د.ذين كفروا إن ه��ذا إال قرآن در اين آيه، افتراء دشمنان اسالم را نقل مي فرمايد: »وقال ال

« يع��ني کس��اني ک��ه کافرن��د270إفك افتراه وأعانه عليه قوم آخرون فقد جاؤوا ظلم��ا وزورا گفته اند که قرآن مشتي دروغ است که بدروغ پرداخت��ه ش��ده و اق��وام بيگان��ه در اين ک��ار حضرت رسول را پشتيباني مي کنند. مثال گفته اند که مسلما اگ��ر س��لمان پارس��ي تکني��ک حفر خندق را به مسلمانان مدينه نمي آموخت و در نتيجه حملهء مکي��ان را ب��ه مس��لمانان مدينه عقيم نمي ساخت، امروز چيزي بنام اسالم در دني��ا نمي ب��ود و از اين مطلب نتيج��ه گيري کردند که آئين اسالم توسط خارجيان پرداخته شد. مي بينيم که چيزي نيست که ب��هآئين حضرت باب و آئين بهائي نسبت دهند که عين آن را به اسالم هم نسبت نداده باشند.

حضرت موسي نيز همچون بقيه رسوالن الهي، خود و ق��ومش م��ورد اته��ام سياس�ي ق��راردوا في ى وقوم��ه ليفس�� گرفتند. قرآن مي فرمايد: »وقال المأل من قوم فرعون أتذر موس��

يعني و سران قوم فرعون گفتند آيا موسي و قومش را ره��ا ميك��ني ت��ا در اين271األرض« سرزمين فساد كنند؟ در کتاب تورات سفر )استر( شرح جالبي در مورد تهمت سياسي که

272به يهوديان دوره خشايار شا زده شد آمده است.

بي اساس بودن اين اتهام

اگر آئين بهائي توسط سياس��تهاي خ��ارجي و ب��ه منظ��ور عقب افت��اده نگ��اه داش��تن اي��ران ساخته شده باشد، در ان صورت بايد آموزه هايش باعث ترويج خرافات، و مانع پيش��رفت و تکامل ايران عزي��ز باش�د، ام�ا چنانک�ه خ�واهيم دي��د، عام�ل تکام��ل و پيش��رفت اي��ران و ايرانيان بوده اس�ت. از اينجاس�ت ک�ه باي��د گفت آنچ�ه ک�ه پيش از ه��ر چ�يز بطالن ادع�اي دش��منان آئين به��ائي را ب��ه اثب��ات مي رس��اند، تن��اقض دروني دو مرحل��ه از اعتراض��ات و حمالتي است که يکي در صد سال اوليه ظهور اين ديانت و ديگري در دوران متاخر، علي��ه آن مطرح شده و ميشود. وقتي سخنان و اعتراضات به��ائي س��تيزان را در گذش��ته و ح��ال پهلوي هم مي گذاريم، دروغ بودن اتهامات جديد را آشکارا متوجه مي گرديم. چنانکه گفته شد در ابتدا مبناي حمله پاسداران فرهنگ خردستيز بر آئين بهائي، آن بود که چرا اين آئين از دمکراسي سياسي حمايت کرد و به برابري حقوق زنان و مردان تاکيد نمود و بردگي را حرام ساخت و از آزادي عقيده و مذهب دفاع کرد و اصل نجاست گروهه��اي دي��ني را لغ��و نمود و برابري حقوق همه ش�هروندان از جمل�ه اقليته�اي م�ذهبي را موک�د س�اخت و حکم ارتداد را نسخ نمود و فرهنگ جادو و خرافات را از ريشه بر کن��د و از ل��زوم تط��ابق دين و دانش و خرد سخن گفت و بجاي تکفير و تبعيض و نفرت و جنگ با ديگر مذاهب، بر وحدت حقيقت همه اديان و لزوم معاشرت و دوستي با پيروان آنان اصرار ورزيد. ب��ر اين اس��اس بود که حقوق انساني هزاران بهائي پايمال گرديد و ايشان آماج هرنوع ستم و جف��ا ش��دند. اما در موج نوين اعتراض بر اين ائين، همان بهائي س�تيزان ص��الح را در اين مي دانن��د ک��ه

78

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

اعتراضات قديم را مطرح نکنند و بجايش مردم را آماج تکرار افسانه هاي ارتباط سياسي ب��ا خارجي��ان نماين��د ت��ا ش��ايد آن��ان را از تحقي��ق مس��تقالنه در م��ورد آئين اص��يل اي��راني

بهراسانند.

اما اين دو موج اعتراض در تناقض منطقي با يکديگرند. اعتراض��ات ص��د س��ال اول نش��ان مي دهد که آئين بهائي آئين رشد و تکامل ايران است و به همين دليل اعتراض جدي��د نمي تواند درست باشد. اگر حرف دشمنان درست باشد، در ان صورت بايد چنين نتيجه گ��رفت

ب��ه عکس،ام��ا که اين دمکراسي است که بازدارنده ايران از پيشرفت ب��وده و مي باش��د! استبداد سياسي را بايد عامل رشد و توسعه و پيش��رفت اي��ران دانس��ت. ب��ه همين ت��رتيب بايد گفت که عامل عقب افتادگي يک جامعه، وجود آزادي عقيده و م��ذهب و آزادي س��خن و مطبوعات در ان کشور است! اما به عکس، خفقان و سرکوب دگر انديشي و خش��ونت و ناشکيبائي مذهبي علت تکامل علم و صنعت و اقتصاد است. ب��ه همين س��ان باي��د نتيج��ه گرفت که نيمي از جمعيت جامعه يعني زنان را انس��ان ش��مردن و ب��ا آن��ان همانن��د انس��ان رفتار کردن مانع توسعه و منافي عدالت است! در حاليکه به اسارت کشيدن ايشان باعث پيشرفت و جهش فرهنگي است. ب��ر طب��ق همين منط��ق ممس��وخ باي��د گفت ک��ه دوس��ت ايران ان است که ميان ايرانيان بر اساس اعتقاد مذهبيشان تفرقه مي افکند و ب��ه تبعيض حقوق اقليتها مي پردازد و دگ��ر ان��ديش را واجب القت��ل مي ش��مارد و نف��رت و خص��ومت مذهبي را دامان ميزند! اما به عکس دش��من اي��ران ان اس��ت ک��ه هم��ه ادي��ان را يکي مي شمارد، کينه مذهبي را به صلح و آشتي ميان همه ايرانيان مبدل مي کند و هر ن��وع تبعيض حقوق را نفي مي کند و آزادي وجدان را حق طبيعي هر انساني مي شمارد. ب��از ب��ه همين ترتيب بايد گفت که راه پيشرفت و ترقي ايران و ايرانيان وابستگي عامه م��ردم ب��ه تقلي��د از سران مذهبي، باال بردن اين يا ان شخص در سطح پيشواگرايي و بت پرستي، و تحق��ير افراد به عنوان کودکاني مقلد و تملق گو در متن فرهنگ جادو و خرافات است! در حاليکه لغو اصل تقليد، تاکيد بر برابري همه انسانها، تاکيد براصل تحري مستقالنه حقيقت توس��ط همگان و تحريم خوار شدن ي��ک انس��ان در مقاب��ل ي��ک انس��ان ديگ��ر را باي��د عام��ل ذلت و

ب�ر آئيندش�منان انحطاط و خفت مردم ايران دانست. آشکار اس�ت ک��ه خ�ود اعتراض�ات بهائي اثبات مي کند که اين آئين ک��ه آرم��ان ارتق��ا و س��رفرازي و پيش��رفت اي��ران اس��ت، طليعه دار فرهنگ ع�دالت و پيش��رفت و ع�زت اي�ران ب�وده اس�ت و ب�ر عکس اين آرم�ان دش��منان اس��ت ک��ه از اول اي��ران را از ک��اروان تم��دن غاف��ل نگ��اه داش��ت و ب��ه انحط��اطفرهنگي ايران و در نتيجه پيروزي بيگانگان بر اين مملکت مقدس منجر شده و مي شود.

از اينجاست که بررسي اين موج افترا عليه آئين بهائي اهميت بسزايي مييابد، چ��ه ک��ه اين اتهامات تنها عليه جامعهي به��ائي نيس��ت، بلک��ه در حقيقت ته��اجمي اس��ت علي��ه ج��امعهي ايران در راستاي جلوگيري از تکامل و ترقي آن. حضرت عبدالبهاء در اثري که بيش از يک ق��رن پيش تحت عن��وان »مق��الهي شخص��ي س��ياح« نوش��تهاند، ب��ه اين مس��ئله اش��اره فرمودهاند. سؤالي که حضرت عبدالبهاء در اين کتاب مطرح کردهان��د، اين اس��ت ک��ه چ��ه شد که ايران که زماني آنقدر پيشرفته بود، به اين حال افتاد و سبب چه بود ک��ه اروپ��ا ک��ه اصال پيشرفته نبود، توانست به اين قدرت دست يابد؟ پاسخ حضرت عبدالبهاء در آن زمان به اين سؤال بالمآل اين است که يکي ازعلل اصلي اين مسئله اين بود ک�ه اروپ�ا در جهت انديشهي حريت وجدان، آزادي عقيده، و آزادي فکر و س��خن ح��رکت ک��رد و همين ح��رکت س�بب خالقيت ف��رهنگي و پيش��رفت علم ش��د، در ح��الي ک��ه عکس اين ام��ر متأس�فانه در شرق متحق��ق ش�د. م��ا در جهت ناش�کيبايي م��ذهبي و فک��ري و انجم��اد ذه��ني و ش��کلهاي گوناگون نابردباري حرکت ک��رديم و اين مس��ئله ب��اعث ش��د ک��ه خالقيت ک��اهش ياب��د و در نتيجه از آن اعتالء به انحطاط متوجه شويم. س��خن حض��رت عب��دالبهاء اين ب��ود ک��ه اي��ران

79

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

براي آن که پيشرفت و رشد و ترقي کند، بايد که اين فرهنگ ناشکيبايي م��ذهبي، ف��رهنگي که مخالف حريت و وجدان است، فرهنگي ک��ه اج��ازهي آزادي عقي��ده و س��خن را نميده��د کنار گذارد و مردم ايران باي�د در جهت فرهن��گ بردب��اري و ش�کيبايي ق�دم بردارن��د، هم�ان فرهنگي که در زمان ک�ورش ب��ه ج�اي کش�تار اقليته�اي م�ذهبي، ب�ه آزاد س�اختن يهودي��ان

پرداخت و باعث افتخار ايران شد.

حقيقت اين است که حضرت بهاءالله اولين اي��راني ب��ود ک��ه از اص��ل دمکراس��ي سياس��ي دفاع نمود و لزوم تحقق دمکراسي و خود مخت��اري را ن��ه فق��ط ب��راي کش��ورهاي زورمن��د بلکه براي همه کشورها تاکيد نمود. اين ام�ر نفي کام�ل اس�تعمار اس�ت. اس�تعمار ب��ه اين معني است که تصميم گيري در مورد يک جامعه ن��ه توس��ط مش��ارکت عم��ومي م��ردم ان جامعه، بلکه توسط ساکنان جامعه اي ديگر انج��ام گ��ردد. ب��ه عالوه ب��ر خالف تقريب��ا هم��ه نظريات مربوط به اس�تعمار، ام��ر به��ائي فق�ط ب��ه بررس�ي مظ��اهر ن��ابرابري و س�تم بين المللي اکتفاء نکرده، بلکه بالعکس به محو علل ساختاري استثمار و اس��تعمار جه��اني ن��يز توجه مي کند. در واق��ع ام��ر به��ائي خواه��ان ن��ابودي اس��تعمار در سرتاس��ر دنياس�ت و اين مقصود مستلزم تغييري بني��ادي در س�اختار رواب�ط بين المللي، تب��ديل نظ�ام ه�رج و م��رج جهاني به نظام دمکراتيک جهاني و ايجاد نظام وفرهنگ وحدت عالم انساني مي باش��د. در اين راستا بايد توجه نمود که حتي لغو حکم جهاد در ديانت به��ائي ن��يز نفي کام��ل ه��ر ن��وع استعمار و استثمار مي باشد. لغو جهاد در امر بهائي به اين معني است ک��ه هيچ م��ذهب و فرهنگي حق ندارد که ب��ا توس��ل ب��ه زور و خش��ونت خ��ود را ب��ر م��ردم و فرهنگه��اي ديگ��ر تحميل کند، به کشورشان حمله کند، مملکت آنها را تصرف نمايد و از آنان ماليات اض��افي و باج و خراج بگيرد. تفاوت انديشه بهائي با شعارهاي ضد استعماري سنت گراي��ان در اين است که بهائي با استعمار به هر شکلي مخ��الف اس��ت، در حاليک��ه آن��ان فق��ط ب��ا آن ن��وع استعماري مخالفند که در آن خود استعمارگر نباش��د. بهائي��ان ق��درت راس��تين را در آزادي افکار و عقائد و شکوفائي فرهنگ شکيبائي و بردباري و فرهنگ تحري حقيقت و مش��ورت و مساوات مي بينن��د، ن��ه در تحمي��ل يکس��ان فک��ر ک��ردن و ي��ک ن��وع عقي��ده داش��تن هم��ه

ايرانيان.

تناقضات موجود در اين اتهام

نادرس��تي اين اتهام��ات از تن��اقض دروني اين اته��ام آش��کار مي گ��ردد. هم��ه اين ن��وع نويسندگان، آئين بهائي را ساخته سياست خ��ارجي ب��راي پيش��برد من��افع آن کش��ور بيگان��ه قلمداد مي کنند، اما سردرگمي و آراي پريشان سازندگان ادعاي توطئه از اينج��ا پيداس��ت که هنوز هم نتوانسته اند تصميم بگيرند که دين به��ائي را باي��د ب��ه ک��دام سياس��ت خ��ارجي نسبت دهند. در حقيقت تمام نوشته هاي اين نويسندگان در مورد اينک��ه اين کش��ور بيگان��ه چ��ه کش��وري اس��ت و اين سياس��ت و من��افع ان چيس��ت، در تع��ارض و تن��اقض مطل��ق ب��ا

يکديگرند.

به عنوان مثال بسياري گفته اند که باب و بهاء ماموران دولت روسيه بودند. در اثب��ات اين ادعا نيز به نوشته جعلي منسوب به سفير روس در ايران يع��ني خ��اطرات سياس��ي کيني��از دالغورکي استناد مي کنند، اما اين يادداشتها قطعا و به شهادت هم��ه مورخ��ان غ��ير به��ائي نوشته اي جعل شده توس�ط مس�لماني اي�راني و به�ائي س�تيز اس�ت. ام��ا در هم�ان ح��ال نويسندگان ديگر عکس اين مطلب را بيان کرده و باب و بهاء را ماموران دولت انگلس��تان قلمداد مي کنند. مثال داستان جديدي به هم بافته اند ک��ه ب��ر طب��ق ان ب��اب ح��تي از زم��ان نوجواني استخدام انگليسيها بود و باب و بهاء در خدمت من��افع انگلس��تان ک��ار مي کردن��د. البته هر پژوهنده اي از رقابت و تناقض منافع روس و انگليس در ايران باخبر اس��ت و مي

80

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

داند که جاسوس روسي، دشمن انگلستان است و همينطور عکس آن. ام��ا گ��روه ديگ��ري )مثال ديويد يزدان در مجله ميراث اي��راني( اگرچ�ه آئين به�ائي را س�اخته سياس�ت انگليس مي شمارند ولي استداللشان اين است ک��ه بهائي��ان را انگليس��يها علم کردن��د ت��ا اي��ران را ويران نمايند بدين ترتيب که بهائيان در راس نهضت فراماسيون، نهضت پ��ان-اس��الميزم را بوجود اوردند و سيد جمال الدين اسدابادي را از ميان خود برانگيختن��د و مخ��ارج آيت الل��ه خميني و انقالب اسالمي ايران را مخفيانه پرداختند تا ايران را نابود کنند! بايد ديد گ��ه اگ��ر زماني تغيير رژيم در ايران بوجود آيد و کماکان دش��مني ب��ا آزادي انديش��ه و س��لب حق��وق بهائيان ادامه يابد، روزنام��ه ه��اي اي��ران چن��د ص��د مقال��ه در اثب��ات اين نظ��ر آخ��ر خواهن��د نوشت. در اينجا جالب است که هواداران و مخالف��ان انقالب اس��المي در ي��ک چ��يز تواف��ق دارند و ان بيگانه پرست بودن بهائيان است. اما معناي اين جمله در اين دو گروه ض��د هم است: بر طبق يکي بهائي ضد علماي مبارز اس�ت و در نتيج��ه م�امور انگليس��ي اس��ت، در حاليکه بر طبق دومي علماي مبارز همه بهائي هستند که براي ويرانسازي ايران تظاهر به اسالم مي کنند! هر پژوهنده اي مي تواند بفهمد که اين مباحث در قلمرو خرد انج��ام نمي

شود بلکه همه متعلق به قلمرو خيال است.

"شاهکار" تاريخي ديگري در اين اواخر توسط برخي خيالبافان ساخته ش��ده ک��ه ب��ر طب��ق آن، آئين باب و بهاءالله را ساخته سياست انگليس ميدانند ب��ه اين دلي��ل ک�ه پس از واقع��ه رژي )جنبش تنباکو(، انگليسها فهميدند که تنها سد جلوگيري از استعمارشان علماي شيعه اند و در نتيجه پس از تشکيل جلسه اي، تصميم به ايجاد ديني کردند که ب��ر مبن��اي تس��امح مذهبي بنا شده باش�د و در نتيج��ه راه اس�تعمار در اي��ران را بگش�ايد و پس از اين جلس�ه، دين جعلي بهائي را بوجود آوردند! بر طب��ق اين نطري��ه آئين ب��اب و بهاءالل��ه فق��ط پس از آخرين دهه قرن نوزدهم مامور و پرداخته انگليسي شده و سخن بقيه در م��ورد دالغ��ورکي نادرست از آب در مي آيد. اما همين دليل بس که واقعه رژي همزم��ان ب��ا وف��ات حض��رت بهاءالله صورت مي گيرد و در نتيجه اين مطلب کذب محض است. البته همين نويس��ندگان که تاريخ مي نويسند در نوشته هاي ديگرشان ح��رف خ��ود را فرام��وش مي کنن��د و ب��اب و بهاءالله را از ابتدا مامور خارجي مي دانند )گاهي روسي، گاهي انگليسي، گ��اهي يه��ودي(. الزم به تدکر نيس�ت ک�ه پس از ايج�اد دولت اس�رائيل و ب�روز حساس�يت جدي��د، هم�ه اين نويسندگان مي کوشند به نوعي اين ائين را به دولت اسرائيل و ص��هيونيزم بچس��بانند، ام��ا چون پيامبر بهائي توسط مسلمانان به عکا تبعيد شد و ح��دود شص��ت س��ال پيش از ايج��اد اين دولت هم در تبعيد وفات فرمود و در ان موقع هم انجا اس��رائيل نب��ود بلک��ه فلس��طين اسالمي عثماني بود، در نتيجه اين نويسندگان معموال ب��ه ش�عار دادن و گفتن مش��تي دروغ اکتفا مي کنند و زياد به تحليل "تاريخي" نمي پردازند. به تازگي نيز ريشه دين به��ائي را از آمريک��ا مي دانن��د! از انچ��ه ک��ه ذک��ر ش��د ي��ک واقعيت تلخ آش��کار مي گ��ردد. در هم��ه اين اتهامات و افترائات فقط و فقط يک چيز مشترک است و ان ناشکيبايي مذهبي، نف��رت از

حقيقت، و بغض نسبت به نوآوري روحاني و فرهنگي در ايران است.

273سابقه تاريخي برخي اتهامات

در مورد رابطه حضرت بهاءالله با روس بايد گفت که پس از واقعه رمي ش��اه ک��ه توس��ط سه نفر بابي که به خيال خودشان در صدد انتقام خون حضرت باب برآم��ده بودن��د، انج��ام گرفت، حضرت بهاءالله در آن موقع تازه از عراق مراجعت فرم��وده بودن��د و در لواس��ان، قريه افچه مهمان ميرزا آقا خان صدر اعظم نوري بودن��د و جعف��ر قلي خ��ان، ب��رادر ص��در اعظم، مأمور پذيرايي از آن حضرت بود و از آن حضرت استدعا نمود که چندي در يکي از نقاط حول و حوش مخفي شوند تا آن غائله آرام گ��يرد و آن فتن��ه خ��اموش ش��ود، ولي آن وجود مبارک اين رأي را نپس��نديدند و روز بع��د ب��ا نه��ايت س��کون و وق��ار ب��ه ج��انب اردوي

81

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

پادشاه که در آن وقت در نياوران از مح��ال ش��ميران مس��تقر ب��ود، رهس��پار گرديدن��د و در زرگنده ميرزا مجير آهي، شوهر همشيره آن حضرت، که در سفارت روس س��مت منش��ي گري داشت، آن حضرت را مالقات و به منزل خود که متصل به باغ سفارت بود، دع��وت و هدايت نمودند. گماشتگان حاجي علي خان حاجب الدوله از ورود آن حضرت آگاه ش��دند و به حاجب الدوله اطالع دادند و او به عرض شاه رسانيد و شاه دستور داد حضرت بهاءالل��ه را دستگير و به نياوران بردند و از آنجا زنجير نموده، پياده و پاي برهنه به طرف انبار سياه چال طهران حرکت دادند و مدت چهار ماه در انبار سياه چال زنداني ش��دند. س��فير روس نظر به مقام ميرزا مجيد آهي، منشي اول سفارت که شوهر خواهر حضرت بهاءالله ب��ود، شاه و درباري��ان را مجب��ور نم��ود ک��ه رس��يدگي نماين��د و ش��خص بي گن��اهي را مس��جون و مقتول نسازند. لذا پس از رسيدگي، دانستند که ساحت مقدس حض�رت بهاءالل�ه، م�نزه و مبرا از دخالت در اينگونه امور بوده است. ناگزير شاه از قتل آن حضرت صرف نظر ک��رد

و ام��ا در م��ورد274و حکم بر نفي و اخراج ابدي ايشان از طهران ب��ه ع��راق، ص��ادر نم��ود. صدور الواح به امپراطور روس، باي��د دانس��ت هم��انطور ک��ه حض��رت محم��د دعوتنام��ه ب��ه پادشاه ايران و امپراطور حبشه و قيص��ر روم ارس��ال فرمودن��د، حض��رت بهاءالل��ه ن��يز ب��ه جميع سالطين و رؤساي جمهور و زمامداران ام�ور، ال��واح ص�ادر و ارس�ال فرمودن��د و آن الواح در کتاب م��بين )آث��ار قلم اعلي( طب��ع و نش��ر گردي��ده اس��ت، يکي از اين ال��واح ن��يز لوحي خطاب به امپراطور روس بوده است. لحن اين الواح بسيار مهيمن، کبريائي و ناف��ذ است که واضحا مشخص مي سازد حضرت بهاءالله گماشته هيچ دول��تي نب��وده و از ج��انب

حق مي باشند.

اما در مورد رابطه دين بهائي با انگليس با يد گفت ديپادشاه انگلس��تان حض��رت عب��دالبهاء را به لقب "سر" يعني آقايي ستوده و اح��ترام نم��وده و ي��ا حض��رت عب��دالبهاء در مناج��اتي نسبت به او دعا فرموده اند. در اين م��ورد معان��دين مي گوين��د، هم��ه اينه��ا داللت دارد ب��ر صحت يادداشتهاي کينياز دالغورکي و حمايت و دخالت ممالک خ��ارجي در ام��ر به��ائي. اين حرفها درست بدان مي مان��د ک��ه کس��ي بگوي��د ک��ه چ��ون حض��رت محم��د دعوتنام��ه ب��راي نجاشي، امپراطور حبشه ارسال فرمود و نجاشي با اداي احترام تحف و هدايايي جهت آن حض��رت فرس��تاد، پس محقق��ا در پيش��رفت دين اس��الم، سياس��ت خ��ارجي و تحريک��ات کشورهاي بيگانه در کار بوده اس��ت. لکن ارب��اب بص��يرت مي دانن��د ک��ه تنه��ا س��فير روس نبوده که براي رفع ظلم و نجات مظلومي از چنگ ظالمان خونخوار حمايت نم��وده، آن هم به خ��اطر م��يرزا مجي��د آهي منش��ي س��فارت و انتس��اب او ب��ا حض��رت بهاءالل��ه. در م��ورد

"آياخاطرات سياسي کينياز دالغ��ورکي واقعيت دارديادداشتهاي کينياز دالغورکي به سؤال "مراجعه کنيد.

مقامات و ساختمان هاي جه��انيو در مورد اينکه چرا اسرائيل مرکز جهاني بهائي است و آئين بهائي در جبل کرمل در اسرائيل قرار دارد باي��د گفت ک��ه ب��رخي ب��ا اس��تناد ب��ه همين

اگر شما در جهت منافع صهيونيسم نبوديد پس چرا به شما جا و مکان دادند؟مورد مي گويند که و بهائي��ان بس��يارجواب آنکه دولت ايران و عثماني حضرت بهاءالله را به آنجا تبعيد کردن��د

،1948 يع��ني دولت اس��رائيل در س��ال قبل ازصهيونيستها س��اکن اراض��ي مقدس��ه بودن��د، بنابراين آنها به م��ا ج��ا ندادن��د بلک��ه  سال بعد از ظهور آئين بهائي به وجود آمد،100حدود

آن حض�رت هم��ان ج�ا ص�عود فرم�وده وآنجا بسيار قبل از اين، مرک�ز دي�انت به�ائي ب��ود. مقبره ايشان در آنجا قرار دارد و با تغيير رژيم هاي سياسي درفلسطين واسرائيل، مقبره عوض نخواهد شد و مثل قبل زيارتگاه بهائي��ان اس��ت و خواه��د ب��ود، هم��انطور ک��ه مق��بره حضرت علي صدها سال است که در نجف قرار دارد و با تغيير دهها حكومت درآنجا، تغيير نک��رده اس��ت. همچ��نين اگ��ر زيارتگ��اه بهائي��ان در اس��رائيل اس��ت، مسجداالقص��ي ن��يز در

82

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

اسرائيل است و بيت اللحم مسيحيان ن��يز آنجاس��ت. پس هم��ان طورك��ه رفتن مس��لمانان ايران به نجف و كربال و عربستان و حتي اسرائيل براي زيارت، به مع��ني ارتب��اط سياس��ي آنها با حكومت هاي آن کشور ها نيست، بهائيان نيز ارتباطي سياسي با حك��ومت اس��رائيل

عليه ديگران ندارند.

از قبي��ل نيکالي فرانس��وي و پروفس��ور ب��راون275بس��ياري از مستش��رقين ن��امي جه��ان مستش��رق انگليس��ي و دک��تر اس��لمونت دانش��مند انگليس��ي و تولس��توي فيلس��وف ش��هير روس��ي و م��اري ملک��ه روماني��ا و بس��ياري ديگ��ر از مش��اهير و مع��اريف جه��ان، در کتب و نوشتجات خود که منتشر ساخته اند حقانيت و مظلوميت آن وج��ود مب��ارک و پ��يروان آئين جديد را اثبات نموده اند و بر خالف مورخين و ناشرين مغرض ايراني، حق��ايق را آن ط��ور که بوده مرقوم داشته اند و در مورد جانب��ازي و ف��داکاري مؤم��نين اين ام��ر اعظم الهي و ظلم و فجايع دش�منان پ�ر کين الح��ق داد س�خن داده ان��د. همچ�نين اف�رادي نظ��ير اطب��اي

س�ال ط�بيب9مخصوص دربار ناصرالدين شاه از قبيل شليمر، طبيب اتريش��ي ک��ه م��دت مخصوص شاه و معلم دارالفنون بود، دکتر تولوزان پزشک فرانسوي در کتابي موسوم ب��ه بابيان ايران، مولر پزشک آلماني طبيب مخص��وص و معلم دارالفن��ون و بس��ياري اش��خاص بي غرض ديگر، مشاهدات خود را نوشته و منتشر ساخته اند.جالب است ک�ه ب�رخي ح�تي دلج��ويي اين اش��خاص خ��ارجي را از بابي��ان و بهائي��ان، دلي��ل حقيقت داش��تن اين اتهام��ات

!276سياسي تلقي مي کنند

آيا خاطرات سياسي کينياز دالغورکي واقعيت دارد؟.22 در جواب به اين سؤال بايد گفت کساني که مي خواستند حضرت باب و حض��رت بهاءالل��ه را مأمور دولت روسيه عنوان کنند، نوشته اي را بنام خ��اطرات سياس��ي کيني��از دالغ��ورکي

سفير روسيه1854 تا 1845در ايران منتشر ساختند. کينياز دالغورکي در فاصله سالهاي در ايران بود. بر طبق اين يادداش��تها ک��ه خ��اطرات کني��از دالغ��ورگي قلم��داد ش��ده اس��ت، سفير مزبور به تفصيل توض��يح ميده��د ک��ه چگون��ه ب��راي ايج��اد تفرق��ه مي��ان مس��لمانان و کاربرد سياستهاي روسيه در ايران به ته�ران وک��ربال مي رود؛ پس از ورود ب��ه ته�ران پيش يکي از ش��اگردان حکيم احم��د گيالني ع��ربي آم��وخت، عب��ا و عمام��ه در ب��ر گ��رفت و در مهماني هاي برپا شده توسط حکيم احمد گيالني و در خانه وي با بهاءالله آشنا شد و او را بفريفت؛ آنگاه به ک��ربال رفت و در مجلس درس س��يد ک��اظم رش��تي ب��ا س��يد علي محم��د آشنايي برقرار کرد. پس از ذکر داس�تانهاي گون��اگون ک��ه ب��ر طب��ق آن در هم��ه تص��ميمات مربوط به آئين بهائي دالغورکي دست داشته و هم��ه نوش��ته ه��اي حض��رت بهاءالل��ه را وي نوشته است، خاطرات مزبور گزارش مي ده��د ک��ه حض��رت بهاءالل��ه را از بغ��داد ب��ه عک��ا روانه نمودند و دولت روسيه هم به تقويت آنها پرداخت و خانه و مکان براي آنه��ا س��اخت. )براي اطالعات بيشتر در مورد اين خاطرات و نيز جعلي بودن آن به مقاله محققانه دک��تر

توکلي در سايت نگاه رجوع کنيد(.

چاپ اين يادداشتها موجي از اعتراض و خصومت و نفرت را در ج��امعهء اي��ران نس��بت ب��ه بهائيان بلند نمود و هنوز هم در بسياري از نوشته هاي بهائي ستيز، مورد استدالل و استناد قرار ميگيرد. اما جعل اين يادداشتها آنقدر بص��ورتي ابلهان��ه و جاهالن��ه ص��ورت گ��رفت ک��ه بخاطر اغالط مسخرهء تاريخي آن، لحن و طرز فکر نويسندهء آن ک��ه واض��حا ي��ک اي��راني بيسواد و ناشکيباي مذهبي بوده است و فقدان نسخهء اصلي )روسي( يادداشتهاي مزبور،

83

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

بسياري از ايرانيان محقق و دانشمند تصميم گرفتند که در اثبات جعلي ب��ودن يادداش��تهاي مزبور مقاالتي بنگارند. بعنوان مثال عباس اقبال آشتياني، استاد ت��اريخ دانش��کدهء ادبي��ات دانشگاه طهران در مجله يادگار چنين نوشت: "در باب داس��تان کيني��از دالغ��ورکي، حقيقت مطلب اين است که آن بکلي ساختگي و کار بعضي از شيادان است. عالوه بر اينکه وجود چنين سندي را تا اين اواخر احدي متعرض نشده بوده، آن ح��اوي اغالط ت��اريخي مض��حکي

".277است که همانها صحت آن را بکلي مورد ترديد قرار ميدهد

همچنين آقاي مجتبي مينوي استاد دانشکدهء الهيات و معارف اسالمي دانشگاه طهران در مجلهء راهنماي کتاب نوشته است: "يقين کردم که اين يادداشتهاي منسوب ب��ه دالغ�ورکي مجعول است" و آنگاه پس از برشماري اغالط تاريخي و تناقضات دروني و امتناع منطقي صحت آن چنين مينويسد: "از روي همين مط��الب خالف واق��ع و اغالط ت��اريخي ک��ه در اين يادداشتهاي منسوب به دالغورکي موجود است، مي توان حکم کرد که تم��ام آنه��ا مجع��ول

."278است و اين جعل هم بايد در ايران شده باشد

برخي از دشمنان آئين بهائي مانند آدميت و کسروي که بر ض��د اين آئين ردي��ه نوش��ته ان��د نيز در مورد جعلي بودن اين خاطرات مطالبي نگاش��ته ان��د. مثال س��يد احم��د کس��روي ک��ه علي��ه دين به��ائي کت��اب نوش��ته و هيچگون��ه نظ��ر م��وافقي در م��ورد آن ن��دارد، در مق��االت متعددي مجعول بودن و مفتضح بودن يادداشتهاي مزبور را م��دلل داش��ته و حتي در کت��اب بهائي گري چنين نوشته است: "از سه چهارسال پيش نوش��ته اي بن��ام يادداش��تهاي کيني��از دالغورکي بميان آمده که زنجير خوشبختي گردانيده شده و کساني نس��خه ه��ائي برداش��ته به اين و آن ميفرستند... بي گمان اين چيز ساخته ايست و چنانکه بتازگي دانسته شد ي��ک مرد بي مايهء بلند پروازي که در طهران است و سالها به شناخته گردانيدن خود ميکوش��د

."279اين را ساخته و از يک راه دزدانه ميان مردم پراکنده

البته از آنجا که دشمنان پرکين امر بهائي، مردم ايران را به غلط، افرادي تصور ک�رده ان��د که هرگز شهامت تحقيق مستقل در مورد آئين بهائي را نداشته و به هر ادعاي ض��د به��ائي اعتماد مي کنند، بسياري ازآنان هنوز هم صحبت از خاطرات کيني��از دالغ��ورکي ک��رده و آن را بعنوان دليلي قاطع در اثبات بيگانه پرس��تي حض��رت ب��اب و حض��رت بهاءالل��ه بک��ار مي برند. اما اين خاطرات داراي صدها غلط فاحش تاريخي و منطقي اس��ت. از اين نکت��ه ن��يز بگذريم که جعل کننده، چون خودش نادان بوده، همه علماي ايران و کربال را مشتي ن��ادان ف��رض نم��وده ک��ه ح��تي يکي از آنه��ا هم از قياف��ه ي��ا لهج��ه ي��ا ح��االت اين ش��خص روس��ي نتوانست در مورد ايراني بودن او شک کند و بعدا هم که تقريب��ا ده س��ال س��فير اي��ران در روسيه بود، حتي يکي از اين علما هم او را به خاطر ني��اورد! ام��ا سرتاس��ر اين خ��اطرات، خود جعلي بودنش را قاطعانه ث��ابت مي کن�د. مثال خ�اطرات مزب�ور گ�زارش مي ده�د ک�ه حضرت بهاءالله را ب��ه عک��ا فرس��تادند و دولت روس ب��راي ايش��ان در آنج��ا خان��ه س��اخت.

وف��ات نم��ود، درحاليک��ه تبعي��د1867اشکال اين دروغ اين اس��ت ک��ه دالغ��ورکي در س��ال حضرت بهاءالله به عکا در سال بعد صورت مي گيرد، چه رسد به ساختن خانه در عک��ا در دوران اقامت ايشان در عکا! به همين خاطر در چاپ دوم مطلب عوض مي گ��ردد. ام��ا از اين نوع غلطها که بگذريم، مسئله اين است که تاريخ زندگي دالغورکي در دائرة المع��ارف هاي روسي و فرانسوي و غيره به تفصيل نوش��ته ش��ده اس��ت. در نتيج��ه از نظ��ر ت��اريخي مسجل است که همه اين خاطرات جعلي است، چرا که آن زماني که ب��ر طب��ق خ��اطرات مزبور دالغورکي در تهران و کربال زندگي مي کرده است، وي در پستهاي دولتي خ��اص در

هلند و ايتاليا و استانبول بسر مي برده است!

84

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

موضع جامعmmه جهmmاني بهmmائي در رابطmmه بmmا نهضmmت صهيونيسmmم و.23 فلسطين

از جمله سؤاالت و ابهامات در مورد آئين بهائي اين است که موضع جامع��ه جه��اني به��ائي در مورد تفکر صهيونيسم و تجمع يهوديان در سرزمين فلسطين چگونه است و چ��را ب��راي

دفاع از فلسطين هيچ کاري انجام نمي دهد.

ام��روزه اگ��ر از ب��رخي ايراني��ان بپرس�يد از صهيونيس�م چ��ه ميداني�د، در ج��واب مي گوين��د صهيونيسم داستان تروريست هاي يهودي اس��ت ک��ه ب��االخره دولت اس��رائيل را ب��ه وج��ود آوردند. اما بهتر است ابتذا تاريخجه تشکيل اين جنبش بيان شود تا معني اين کلمه را بهتر

متوجه شويم.

تاريخچه تشکيل جنبش صهيونيسم

در تاريخ مندرج است که دوران طالئي زندگي قوم ب��ني اس��رائيل، بع��د از س�لطنت داود و قبل از ميالد پايان پذيرفت. و از آن به بعد ش��ورش ه��ا و ن��ا آرامي922سليمان، در سال

ها قوم بني اسرائيل را فراگرفت و آنان را در جهان متفرق و متواري ساخت. گ��روهي ب��ه کشور روسيه پناه بردند و گروهي ديگر راهي اروپا شدند. قوم يهود در هيچ جاي اروپا ن��يز محل مناسبي براي اقامت نيافتن��د و ش��ايد بهمين دلي��ل ب��ه »يه��ودي س��رگردان« مع��روف

، قوم يهود تقريبا از تمام کشورهاي اروپائي ران��ده ش��ده15گرديدند. در حدود اواخر قرن ص�ورت1492بودند. بي رحمانه ترين واقعه، اخراج يهودي��ان از اس�پانيا ب��ود ک�ه در س�ال

گرفت. در رم، يهوديان را مجبور کردند که در کثيف ترين ناحي��ه اي بن��ام »گت��و« ي��ا محل��ه کليميان، سکني گزينن��د. آنه��ا را وادار کردن��د ک��ه بازوبن��د زرد داش��ته و کاله مخص��وص ب��ر

، يع��ني1656 و 1648سرگذارند تا از س��اير م��ردم رم متم��ايز ش��وند. در بين س��ال ه��اي سال، نزديک به سيصد تا پانصد هزار نفر يهودي در اروپا به قتل رسيدند. در8حدود فقط

اروپاي غربي، يهودي س�تيزي مس�يحيان ب��ا واقع�ه "دريف��وس" آغ�از گردي��د. دريف��وس ک��ه ، بع��د از جن��گ فرانس��ه و آلم��ان ب��ه ج��رم1894سرهنگي در ارتش فرانسه بود، در س�ال

فروش اسرار ارتش فرانسه به آلمان، محاکمه و زنداني، اما بعدا بخش��يده و آزاد گردي��د.Theodoreداستان اين واقعه دردناک را جواني مجارستاني، بنام تئودر ه��رزل Herzelب��راي

روزنامه اي گزارش ميداد.

وقوع اين حادثه براي هرزل بسيار حزن انگ��يز و منقلب کنن��ده ب��ود. بحديک��ه در پاي��ان اين محاکمه، هرزل و بعضي سران يهود متوجه شدند که اميد اينکه جاي ام��ني ب��راي س��کونت يهوديان در اروپا پيدا شود بسيارکم و نا چيز است و شايد در هيچ جاي اروپ��ا، نت�وان ج�ائي يافت که با يهودي��ان بط��ور مس�المت آم��يز رفت��ار ش�ود. ب��االخره ب��اين نتيج��ه رس�يدند ک��ه يهوديان بايد براي استقرار دائمي خ��ود، س��رزميني معين ک��رده و دول��تي مس��تقل تش��کيل دهند. هرزل، با مطالع��ه کت��اب ت��ورات و بش��ارات آن، نهض��ت صهيونيس��م را بوج��ود آورد. صهيونيسم از کلمه صهيون، نام تپه هاي اورشليم ک��ه معب�د داود ب��ر روي آنه��ا بن�ا گردي��ده بود، گرفته شد. اين کلمه خاطره عظمت داود و س��ليمان را زن��ده ميک��رد و يادگ��ار تم��دن قوم اسرائيل و م��ذهب و فرهن��گ آنه��ا ب��ود. اين گ��روه صهيونيس��ت ش��روع ب��ه بررس��ي و جستجو براي يافتن محلي کردند که قوم يهود بتواند ب��راي هميش��ه در آن س�کني گزي�ده و حکومت خود را تشکيل دهد. ولي هرچه بيشتر گشتند، کم��تر مح��ل مناس��بي يافتن��د و تنه��ا مکاني که به فرهنگ و سنن خويش نزديک ديدند همان مملکت فلسطين بود. در آن زم��ان قسمت اعظم فلسطين را بيابانهاي بي آب و علف و غير قاب��ل زن��دگي تش��کيل مي��داد. در هر صورت، صهيونيست ها يهوديان را تشويق به خري��د زمين در فلس��طين کردن��د. ام��ا در

85

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

ابتدا اين پيشنهاد مورد م��وافقت يهودي��ان آلم��ان واق��ع نگردي��د، زي��را آنه��ا در نه��ايت رف��اه زندگي ميکردند و دليلي نمي ديدند که آلمان مترقي را ترک کرده و ب��ه بيابانه��اي بي آب و

1904علف فلسطين پناه برند و اين پيشنهاد براي آنها توهيني بيش نبود. ه��رزل در س��ال سالگي درگذشت. 44در سن

( ک��ه دولت انگليس حک��ومت فلس��طين را بعه��ده گ��رفت،1917بعد از جنگ جه��اني اول )Chaim Weizmanيکي ديگر از گردانندگان نهضت صهيونيسم، "آرتور بلفر ،Arthur Balfour

" وزي��ر ام��ور خارج��ه انگليس را ب��رانگيخت ک��ه در ض��من اعالمي��ه اي از دولت انگليس درخواست کند که به صهيونيست ها اجازه داده شود که در سرزمين فلسطين ب��راي خ��ود مملکتي تأسيس نماين��د. اين اعالمي��ه ک��ه بع��دا بن��ام »اعالمي��ه بلف��ور« مع��روف گردي��د ب��ا

به تص��ويب1917مخالفت اغلب کشورهاي خاورميانه مواجه گرديد. اما باالخره در نوامبر رسيد و بدين طريق پايه هاي اوليه تشکيل دولت اسرائيل در س��رزمين فلس��طين گ��ذارده

هزار نفر يهودي به فلسطين مهاجرت کردند.50 حدود 1920شد. سه سال بعد، در سال 1931 هزار نفر يهودي در فلسطين ساکن بودن��د. در س��ال 100 در حدود 1928در سال

ه��زار نف��ر يه��ودي ب��ه س��ر زمين فلس��طين220 ح��دود 1933 هزار و در سال 175حدود س��اکنين30 نفر بودند ک��ه %455,457 يهوديان فلسطين 1939مهاجرت کردند. در سال

نفر يهودي زندگي ميکردند.150000فلسطين را تشکيل ميدادند. در آن زمان در تل اويو

يهوديان آلمان تا پيش از روي کار آمدن هيتلر از زندگي بسيار مرف��ه برخ��وردار بودن��د. در هيتلر به عنوان رئيس دولت آلمان انتخ��اب گردي��د. هيتل��ر در اي��ام ک��ودکي ب��ه1933سال

دالئلي جوانه کينه يهوديان را در قلبش پرورانده بود و اکنون آن جوانه ب��ه درخت تنومن��دي تبديل گشته بود و او ديگر نمي توانست جامعه موفق يهود را تحمل کند. او بسرعت مردم آلمان را بر ضد يهوديان شورانيد. ابتدا حق راي دادن را از يهوديان گرفت و بعد ب��ا ق��انون

تبديل ک��رد. ا و ن��ه تنه��ا آنه��ا را از2 يهوديان را به شهروند درجه 1935نورنبرگ، در سال حق راي محروم ساخت، بلکه استخدام آنها را در ادارات دولتي و اشتغال آنها را به کسب و کار ممنوع نمود. هيتلر مجددا استعمال نشان زرد بر روي لباس يهودي��ان و زن��دگي آن��ان را در گتو متداول کرد و باالخره آنها را به اردوهاي متمرکز کننده يهوديان، براي اشتغال به

تصميم گرفت که قوم يهود را بکلي ن��ابود1941کارهاي سخت روانه نمود. هيتلر در سال کند و بنابراين آنها را روان�ه اردوگ�اه ه��اي م�رگ نم�ود و ب�ا خفگي در اطاقه��اي گ��از ن��ابود

مليون يهودي، هيتلر دستور داد که تم��ام اش��ياء قيم��تي را از جس��د6ساخت. بعد از مرگ يهوديان جدا و حتي دندانهاي طالي آنها را بکشند، پوس��ت و اس��تخوان و م��وي س��ر، ح��تي چربي بدن آنها را جدا و قسمتهاي بي مصرف را بسوزانند. دالئلي که سبب ش�د هيتل�ر ب��ه چنين جنايت و حشيانه اي دست بزند، کامال مشخص نيست. بعضي عقيده دارند ک��ه چ��ون آلمان در جنگ جهاني اول شکست خ��ورد و خفي��ف گردي��د، آلمانه��اي ن��ازي دنب��ال گ��روهي ميگشتند که تقصير شکست و خفت آلم��ان را بگ��ردن آنه��ا بيندازن��د. اين قرع��ه ف��ال بن��ام يهوديان بيگناه زده شد و بنابراين يهوديان را بعنوان خائن مسؤل اين خفت ش��مردند.ع��ده ديگر را عقيده دارند که هيتلر عقيده داشت نژاد آلمان ک��ه از ن��ژاد »آري��ا« اس��ت ب��ر ن��ژاد »سامي« که يهوديان را شامل ميشود، برتري دارد و بنابراين تص�ميم گ�رفت ک��ه آلم��ان و بقيه اروپا را از نژاد سامي پاک کند تا فقط نژاد آريا ساکنين آلمان و بقيه کشورهاي اروپ��ا را تشکيل دهد. بعد از کشتار وحشيانه هيتلر، سيل مهاجرت يهوديان به کشور فلسطين ب��ا شدت هرچه تمامترآغاز گرديد. يهوديان با ابتکار آبياري قطره اي، بيابانهاي بي آب و عل��ف

David داود بن گ��رين 1948فلسطين را سبز و خ��رم و پ��ر ب��ار و مي��وه نمودن��د. در س��ال Ben-Gurion280 بعنوان اولين نخست وزير اسرائيل منصوب گرديد .

ديدگاه جامعه بهائي در مورد صهيونيسم86

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

ام��ا اگ��ر تع��اريف رايج جمه��وري اس��المي از صهيونيس��م را ب��ه معن��اي برت��ري ن��ژاد يه��ود مالک ق��رار دهيم، سکونت در اراضي مقدسه با اعمال خشونت و اخراج ساکنين محلي، و

به هيچ عنوان قابل تطبيق با ديدگاههاي بهائي نيست. روشهاي ديانت بهائي براي برقراري صلح، با اصولي که به آن پايبند است، تعريف مي گردد و تالش براي از ميان ب��ردن تبعيض و رفتارهاي خشونت آميز، در هر جائي که بهائيان امکان تأثيرگذاري داشته باشند، مد نظر است. في المثل در رژيم آپارتايد آفريقاي جنوبي که برتري نژاد سفيد را ت��رويج مي ک��رد،

ک�ه جمعه��اي اداري و تص�ميم گ�يري بهائيان سفيد پوست عض��ويت در محاف��ل روح�اني را به��ائي اس��ت، يکس��ره ب��ه س��ياهان واگ��ذار کردن��د و در مخ��الفت ب��ا تبعيض علي��ه جامع��ه

مي توان��د در پيش از حق خود به نفع آنان گذش��تند. روش��هائي ک��ه دي��انت به��ائي سياهان، گ���يرد در درج���ه اول ت���رويج تفک���رات ص���حيح و رف���ع تعص���بات ب���ا م���ذاکره وآم���وزش

مبتني بر مدارا و محبت است و اين کار توس��ط جامع��ه به��ائي در هم��ه عرص��ه ديدگاههاي ه��اي بين المللي ک��ه در آن حض��ور دارد ب��ه انج��ام مي رس��د. ولي در م��اجراي فلس��طين، متأسفانه با تحريکاتي که از جانب متعصبين مذهبي، علي الخصوص مالي��ان اي�ران ص�ورت

فلسطيني، بهائيان را هم دشمن مي شمارند و حتي اگ��ر در جنگجويان مسلمان مي گيرد، کس��ي در نس��لهاي قب��ل ارتب��اطي ب��ا بهائي��ان داش��ته محمود عب��اس، بين رهبرانشان مانند

باشد، او را محکوم مي کنند. همچنين در سرزمينهائي که اين ن��وع تفک��رات ق��درت دارن��د، بهائيان را از حقوق اجتماعي و حتي داشتن کارت هويت ملي مح��روم س��اخته مانند مصر،

اند. در چنين شرايطي هر اقدامي هم که توسط بهائي��ان ص��ورت گ��يرد، ب��ه چش��م ايش��اننمي آيد و آن را عملي تبليغاتي و يا در جهت کسب منافع گروهي ميپندارند.

رابطه ديانت بهائي با صهيونيست ها )يهوديان ساکن در اسرائيل(

معهد اعلي در مورد تفکر صهيونيسم و وجود مرکز جه��اني به��ائي در کش��ور اس��رائيل مي فرمايند: »عده اي يا از روي بي خبري و يا به منظور پيشبرد مقاصد خاص خود وجود مرک��ز جهاني بهائي در کشور اسرائيل را امري سياسي و نوعي وابستگي به نهض��ت صهيونيس��م به شمار مي آورند. هر طفل سبق خوان مکتب تاريخ مي داند که علت وج��ود مرک��ز جه��اني بهائي در اراضي مقدس�ه اين اس�ت ک�ه ص�د و چه�ل س�ال پيش، ب�ه تحري�ک دولت اي�ران حضرت بهاءالله به اين منطقه که در آن زمان تحت سلطه امپراطوري عثم��اني ب�ود تبعي�د شدند و بدين ترتيب هشتاد سال قبل از تأسيس کش�ور اس�رائيل، مرک�ز جه�اني به�ائي در اراضي مقدسه تثبيت يافت. روابط مرکز جهاني بهائي با اسرائيل مانن��د س��اير کش��ورهاي جهان، بر اساس اطاعت از قوانين مدني آن مملکت و ع��دم وابس��تگي و دخ��الت در ام��ور

ميالدي، ي��ک1947سياسي استوار است. شايد مناسب باشد که يادآور شويد که در س��ال سال قبل از تأسيس کشور اسرائيل، هنگامي ک��ه کميس��يون وي��ژه فلس��طين در س��ازمان ملل متحد خواهان نظر اديان و گروه هاي مختلف راجع به آين��ده اين س��رزمين ش��د، رئيس اين کميسيون، عاليجناب قاضي امي��ل سندس��تروم، ض��من ن��امه اي ب��ه مرج��ع ام��ر به��ائي، حضرت شوقي افندي، نظ��ر و دي��دگاه بهائي��ان را در اين زمين��ه جوي��ا ش��د. آن حض��رت در

در مکتوبي خطاب به ايشان فرمودند که دي��انت به��ائي ب��ه کلي از1947 جوالي 14تاريخ سياست حزبي مبرا است و در مج��ادالت و منازع��اتي ک��ه در م��ورد آين��ده ارض اق��دس در ميان است وارد نمي شود. هيکل مبارک در همان نامه توضيح مي فرماين��د ک��ه "بس��ياري ازبي نس�بت ب�ه هيچ پيروان ديانت ما از اعقاب مسلمان و يهودي هستند و ما هيچ گونه تعص� يک از اين دو گروه نداريم و به جان و دل مشتاقيم که به منظور حفظ منافع متقاب�ل آن�ان

«281و خير و صالح اين مملکت، بين آنها صلح و آشتي برقرار گردد."

رفتار و موضع بهائيان در رابطه بmا صهيونيسmت هmا، فلسmطيني هmmا و ديگmراقوام در ديگر کشورها

87

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

بهائيان پس از ورود اجباري به اراضي مقدسه، همواره در کنار برادران فلسطيني خود، ب��ا صلح و صفا، دوس�تي و وف��ا، زن��دگي ک��رده ان��د. هيچگ��اه ش�نيده نش��ده ک��ه بين بهائي��ان و برادران فلسطينيشان، کوچکترين غبار کدورت و دشمني بوجود آم��ده باش��د. ب��راي اثب��ات

، زمان درگذشت عب��دالبهاء، اش��اره ک��رد ک��ه س��اکنين1921اين مدعي، مي توان به سال فلسطين براي او تشييع جنازه بسيار عظيمي ترتيب دادند و نمايندگان مذاهب و گروههاي مختلف فلسطين، به سوگواري نشستند. در اين سوگواري، نماين��ده ه��ر گ��روهي ب��ه نوب��ه خود سخني گفت و مکنونات قلبي خود را بر زبان ران��د ک��ه ش��رح کام��ل آنه��ا در روزنام��ه »النفير«، در حيفا درج گرديد. از جمله، نماينده مسلمان فلسطين، حضرت اديب، يوس��ف افندي احساسات قلبي خود را چنين بيان کرد: "اي معشر عرب و عجم، براي ک��ه گري��ه و زاري ميکنيد؟ آيا براي کسي )عبدالبهاء( است که در حيات ديروزي خ��ود، ب��زرگ ب��ود و در موت امروزي بزرگتر است. نظر براست کنيد. نظر به چپ نمائيد. نظر ب��ه ش�رق و غ��رب نمائيد. به بينيد چه عظمت و جاللي غيبت نموده. چه پايه بزرگ صلحي، منه��دم ش��ده. چ��ه لبهاي فصيحي خاموش گشته.. وا اس��فا ". س��پس نماين��ده مس��يحيان فلس��طين، حض��رت فاضل، ابراهيم افندي، چ��نين آغ��از ب��ه س��خن نم��ود: "چق��در اين مص��يبت، جانگ��داز، تلخ و ناگوار است. اين خسارت، فقط راجع به مملکت ما نيست، بلکه يک فاجعه عمومي است. حضرتش )عبدالبهاء( ناس را تهذيب فرمود، تعليم نمود. احسان ک��رد و ارش��اد فرم��ود. ت��ا

آنکه قومش را به اعلي ذروه جالل فائز نمود ".

يهوديان بتدريج، بعد از جنگ جهاني دوم، بيشتر و بيشتر، به کشور فلسطين هجرت کردند. حتي تعداد بيشماري از يهوديان ايران هم به کشور اسرائيل روي آوردند که هنوز ب��ه زب��ان شيرين فارسي تکلم مي نمايند و بعضي هم در مقامات مهم دولتي شاغل هستند. بهائي��ان هم�واره ب�ا ه�ردو ملت مس�لمان و يه�ودي فلس�طين، رواب�ط حس�نه داش�ته ان�د. آن�ان در هرکجاي دنيا، که زيسته اند، با اقوام و ملل مختلف، صرف نظر از نژاد و رنگ و م��ذهب و مليت، روابط صميمانه داشته اند و سعي کرده اند بآنها خدمت کنند. هرگ��ز ش��نيده نش��ده که در مملکتي از بهائيان شکايتي شده باشد که خداي نکرده نسبت به گروهي، عملي ج��ز رفتار محبت آميز داشته اند. کما اينکه در زمان قحطي فلسطين، بهائيان بودند ک��ه ب��ه داد برادران فلسطيني خود رسيدند و به تمام مردم فلسطين مواد غذائي رسانده و آنه��ا را از قحطي نجات دادند. البته وقتي يهوديان هم به فلسطين هجرت کردند، بهائيان در کنار آنها با نهايت برادري و برابري زيستند. بنابراين بايد سوال کرد ک��ه در کج��اي ت��اريخ فلس��طين، اثري مي يابند از اينکه بهائيان نسبت به برادران فلسطيني خود کوچکترين کوت��اهي ک��رده اند و يا درکجاي تاريخ اثري از همکاري بهائيان با صهيونيسم مي بينن��د؟ اگ��ر چ��نين اس��ت، اعالم دارند تا عالميان با خبر شوند. آيا غير از اينست ک��ه بهائي��ان هم��واره آرزو مي ک��رده

اند که اين دو ملت فلسطين و اسرائيل در کنار يکديگر با صلح و صفا زندگي کنند؟

گذشته از آن، بهائيان در هر کشوري ساکن باشند موظفند نسبت ب��ا در نه��ايت ص��داقت و شرافت با حکومت آن کشور رفتار نمايند و هيچگونه خيانتي نسبت به آن با اص��ول دي��انت بهائي سازگار نيست، ولو اينکه آن حکومت نس��بت ب��ه بهائي��ان س��ختگير و بي مه��ر باش��د.

خي��انتي از ج��انب بهائي��ان بنابراين دولت اسرائيل اين اطمينان را دارد که خط��ر و احتم��ال نسبت به آن دولت وجود ندارد. پس بدون اينکه بهائيان سياستها و روش��هاي تعام��ل دولت اسرائيل با مسلمانان را تأييد نمايند، بنوعي در آنجا حضور دارند ک��ه م��ورد اعتمادن��د. اگ��ر اين شيوه همزيستي مورد تأييد همفکران برخي افراد نيست، دليل بر وابستگي بهائيان ب�ه

اسرائيل هم نيست.

بهائيان درنظر بسياري دولتها، ش��ريف ت��رين، خ��يرخواه ت��رين و قاب��ل اعتم��اد ت��رين گ��روه خ��ود را ب��ه جامع��ه به��ائي اجتماعيند و برخي دولتها حتي برنامه ريزيهاي آموزشي کودک��ان

88

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

واگ��ذار ک��رده ان��د. در اي��ران ن��يز ه��ر گ��اه مج��الي در بين ام��واج تعص��ب دس��ت داده، بنيان توسعه و اصالح اجتماع را نهاده ان��د. اولين م��دارس آم��وزش دخ��تران، اولين بهائيان

حمامهاي بهداشتي در بسياري نقاط ايران، اولين مهاجرت پزشکان و معلم��ان ب��ه من��اطق بس��يار موس��يقي اي��راني و ي دس��تگاهها و رديفه��اي محروم و عقب مان��ده، اولين ت��دوينها

اصالحات اقتصادي و اجتماعي ديگر در ايران، به همت بهائيان صورت گرفته و آنان در ه��ر مملکتي که عقل و انصاف حکمفرما باشد مورد احترامند و اين احترام دليل وابستگي آنها

به حکومتها نيست.

موضع جامعه بهائي در جدال ميان اسرائيل و فلسطين

سؤال ديگر اين است که با توجه تعليم »وحدت جامعه جه��اني«، جامع�ه به�ائي در دع�وا و مناقشه ميان اسرائيل و فلسطين، حق را به کدام يک مي دهند و از کدام دفاع مي کن��د و چرا جامعه بهائيت با توجه به اين اهميتي که به صلح مي ده��د، هيچ ک��اري ب��راي برق��راري

صلح ميان اسرائيل و فلسطين و رسيدن فلسطينيان به حق مسلم خود نمي کند.

در مورد اينکه حق با کدام طرف است، بايد گفت که حق اين است که هم��ه انس��انها باي��د صرف نظر از نژاد و مذهب وجنس و رنگ بتوانند در کن��ار يک��ديگر زن��دگي مس��المت آم��يز

يکديگر کمک کنند و ه��ر تفک��ري ک��ه م��انع تحق��ق چ��نين داشته باشند و به سعادت و تعالي شرايطي باشد، ناحق است. راهکار ديانت بهائي براي پايان دادن جن��گ و تج��اوز، ت��أثير در افکار و عقول و ترويج فرهنگ مدارا و احترام به حقوق و آزادي هاي ديگران و سوق دادن

افکار عمومي و جلب توجه رهبران جهان به اين حقايق است.

و اما چرا بهاييان ک��اري نمي کنن��د؟ جامع��ه به��ائي ي��ک ق��درت سياس��ي نيس��ت ک��ه بتوان��د ابزارهاي معمول در اين عرصه را بکار گيرد و وارد شدن به چ��نين ح��وزه عملک��ردي، همه

ديانت بهائي را از يک اعتقاد جهان شمول به يک حزب سياس��ي ب��ا من��افع مح��دود گ��روهي تنزل خواهد داد و ماهيت آن را نقض خواهد کرد. بنابراين جز کمکه��اي انس��ان دوس��تانه و

ک��ار بيش��تري از دس��ت جامع��ه به��ائي ب��راي حمايت و س��عي در ک��اهش نف��رت و تعص��ب،برقراري صلح و آشتي ساخته نيست.

آيا بهائيان روابط خوبي با رژيم پهلوي داشتند؟.24 بهائيان هر کجا و تحت هر نوع حکومتي باشند، نافرماني از اوامر دولتي را تا آن جا که ب��ه اصول اعتقاداتشان لطم��ه اي وارد ني��ا ورد، روا نمي ش��مارند ولي اگ��ر فرم��اني ب��ر خالف اعتقادات آنان از مراجع دولتي صادر شد، ابتدا اقدام به تظلم خواهي و احقاق حق نم��وده و سپس زجر و حبس را بر نافرماني از اعتقادات خود ترجيح مي دهند. گرچه حکومت ه��ا بايد چنين شهرونداني را پاس بدارند و مورد احترام قرار دهن��د، ام��ا در اي��ران، بهائي��ان ب��ه دليل اين خصلت اجتماعي شان، معموال مورد سوء نيت هاي سياسي ق��رار گرفت��ه ان��د ت��ا ارج گزاري. بر همين اساس مي توان گفت حکومت پهلوي اول رفتاري بي منط��ق نس��بت

به بهائيان داشت و پهلوي دوم، رفتاري نادرست و نامنصفانه.

اگر از وقايعي که هم��واره در اي��ران ب��وده و کس��ي را ي��اراي طرف��داري از بهائي��ان نب��وده است، ضرب و جرح هايي که بر افراد بهائي وارد آمد، شورش هايي که عليه جامعه بهائي رخ داد و قتل هايي که به وقوع پيوس��ت، بگ��ذريم، باي��د گفت همينک��ه رض��ا ش��اه اس��تقالل

89

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

مذهبي بهائيان را منافي با روش حک��ومت و انديش��ه انحص��ار طل��بي خ��ود دي��د، دس��ت ب��ه اقداماتي عليه بهائيان زد. مثال مدارس بهائي را که به روش نوين درس مي دادن��د تعطي��ل کرد. دليل بستن مدارس بهائي اين بود که بهائيان يک روز به خاطر تعطي��ل م��ذهبي خ��ود، مدارس خود را تعطيل نموده بودند. همچنين در برخي ش��هرها، مغ��ازه داران به��ائي را ب��ه دليل تعطيل نمودن مغازه هايش�ان در اي�ام تعطيلي م�ذهبي به��ائي، م�ورد پيگ�رد و زن�دان قرار داد. او در اواخر دوره پهلوي اول، مس��ائلي ب��راي هم��ه بهائي��ان اي��ران ف��راهم آورد و

بسياري از آنان را به علت نحوه ثبت ازدواج بهائي جريمه و زندان نمود.

اما دوره پهلوي دوم در مقايسه با رفتارهاي اجتماعي پهلوي اول، دوره دش��وارتري ب��راي بهائيان بود. نبايد تصور شود که اگر بهائيان در دوره پهلوي دوم، انتشارات مح��دود داش��تند و حظيرة القدسي )مکان اجتم��اع عم��ومي( ب��ود ک��ه گ��رد هم جم��ع مي آمدن��د و...، داراي آزادي بودند. هرچند دکتر ايادي پزشک شاه بهائي بود، اما واقعيت اين بود ک��ه ش��اه از بيم جانش، به يک دکتر بهائي اعتم��اد مي ک��رد، ن��ه ب��ه خ��اطر عالق��ه اي ک��ه ب��ه جامع��ه به��ائي داشت. همگان شاهد بودند و ت��اريخ نش��ان مي ده��د ک��ه در دوره س��لطنت همين پادش��اه،

ب��ه دلي��ل1334علي رقم آنک��ه مي دانس��ت بهائي��ان در ص��دد آزار او نيس��تند، در س��ال سياست ه��اي مملک��تي، دس��ت در دس��ت واع��ظ مش��هور محم��د تقي فلس��في گذاش��ت و ضربات هولناکي بر پيکره جامعه بهائي ايران وارد ساخت. بايد ذکر کرد که رژيم پهلوي ب��ا بهائيان برخوردي مناسب شرايط سياسي روز داشت و اگ��ر ش��رايط سياس��ي ايج��اب مي کرد بر بهائيان بسيار سخت مي گرفت. مثال به فرمان شاه، س��اواک بي رحم ب��راي ايج��اد جنگ مذهبي و منحرف کردن ذهن مردم از انقالب، صدمات زيادي به جامعه بهائيان ايران وارد نمود. همچنين امير عباس هويدا در هيچ برهه از زندگي اش بهائي نبود و بهائي��ان ن��يز در کابينه هويدا و ديگر کابينه ها عضو نبودند و او حتي براي اثب��ات به��ائي نب��ودنش ب��ه آزار بهائيان مي پرداخت. نکته اي که در اين مورد قابل توجه است، اينکه بهائيان اجازه دخالت در سياست را ندارند، در صورتي که هويدا نخست وزير اي��ران ب��ود پس ب��ه هيچ وج��ه نمي

.تواند بهائي بوده باشد

؟ آيا بهائيان دشمن اسالمند.25ف بيان جالبي در جواب به اين سؤال ذکر مي شود. معه��د اعلي مي فرماين��د: "ج��اي تأس�� است ک��ه اه��ل اف��ترا بهائي��ان را مخ��الف و حتي دش��من اس��الم مي ش��مرند. ام��ا در نقط��ه مقابل، در آثار بهائي از اسالم به عنوان "شريعت مبارکه غرا" ياد مي شود. حضرت محم��د )ص( را "سراج وهاج نبوت کبري"، "سرور کائن��ات" و "ن��ير آف��اق" ک��ه "ب��ه اراده الهي از افق حجاز اشراق نم��ود" وص��ف مي نماي��د و از حض��رت اميرالمؤم��نين )ع( ب��ه "ب��در من��ير افالک علم و معرفت" و "سلطان عرص��ه علم و حکمت" ي��اد مي کن��د. از قلم نفس ش��ارع امر ابهي زيارت نامه مخصوص حضرت سيدالشهداء نازل شده که در آن حض��رت بهاءالل��ههداء" و "ن��ير االنقط��اع من اف��ق س��ماء االب��داع" مقام آن حضرت را ب��ا الق�اب "فخ��ر الش�� مي ستايند. حضرت عبدالبهاء حدود صد سال پيش در اروپا و امريکا در کليساها، کنيس��ه ها و در جمع دانشمندان راجع به مقام و اهميت اس��الم خطاب��اتي اي��راد فرمودن��د و ب��ه همين علت بود که در مراسم تشييع و تدفين حض��رت عب��دالبهاء، ع��ده کث��يري از اه��الي منطق��ه شام، از جمله هزاران نفر مسلمان، براي اداي احترام ب��ه مق��ام ايش��ان حض��ور داش��تند و مفتي شهر حيفا و ديگر رهبران مسلمانان در بزرگداشت آن حض��رت س��خنراني کردن��د. و

90

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

جالب است که بر خالف پيروان اديان ديگر، تنها بهاييان هستند که دين اس��الم را از ج��انب".282خداوند مي دانند و به آن احترام مي گذارند.

علت مخالفت دولت و مردم با بهائيان چيست؟.26 دولت جمهوري اسالمي براي مبارزه فکري و عقي��دتي ب��ا دي��انت به��ائي، مص��مم اس��ت از بحث مستقيم بگريزد و ناچارا اتهام��ات سياس��ي را دس��ت آوي��زي ب��راي س��رکوب بهائي��ان

سال اس��ت ک��ه تم��ام اس��ناد، آرش��يوها و25کرده است. همچنين علي رقم اينکه بيش از بايگاني ها و مخابرات جامعه بهائي در دست دولت جمهوري اس��المي اس��ت، دري��غ از ي��ک سند و مدرک که ارتباطي بين ديانت به��ائي و صهيونيس��م و امپرياليس��م و غ��يره را نش��ان

 دهد.

مبارزات اعتقادي

بدون ترديد مهم ترين دليل مبارزه مسلمانان با بهائيان، از جنب��ه اعتق��ادي اس��ت. بهائي��ان اس��الم را آخ��رين دين نمي دانن��د و همين ادع��اي ب��زرگ، انحص��ار حق��انيت را از دس��ت مسلمانان مي گ��يرد و مس��لمين ک��ه طب��ق دس��تورات دي��ني خ��ود مي توانن��د ب��ه آزار دگ��ر انديشان اقدام کنند، نه تنها اذيت ک��ردن بهائي��ان را م��ذموم نمي دانن��د، بلک��ه ب��رخي آن را ثواب نيز مي شمارند. در اين صورت، کامال طبيعي است که بهائيان در اي��ران، ن��ه تنه��ا از داشتن آزادي براي تبليغ آيين خود محروم باشند، بلکه ح��ق برگ��زاري مراس��م درون دي��ني خود را نيز نداشته باشند. اينک که حک��ومت ن��يز اس��المي اس��ت، منطقي خواه��د ب��ود اگ��ر ببينيم که فشارهاي وارده بر جامعه بهائي، ص��د چن��دان ش��ده اس��ت. دو مواجه��ه در رو در رويي جمهوري اسالمي نسبت به بهائيان مي بينيم. يکي در ساليان اول انقالب و ديگ��ر در سال هاي اخير)ح��دودا پس از رحلت آيت الل��ه خمي��ني( در مرحل��ه نخس��ت، اين مب��ارزه و اذيت وجهه اعتق�ادي داش�ت. بس�ياري از مس�ؤوالن جدي��د کش�ور ب��دون آن ک��ه هيچ گون��ه اطالعي از آيين بهائي داشته باشند بهائي��ان را ک��افر، جاس��وس و خ��ائن مي دانس��تند و ب��ر اساس همين انديشه نادرست، در نابودي ديانت بهائي و افراد بهائي مي کوشيدند. مس��أله مهم اين جا است که وقتي چيزي در هيأت ي��ک اجتم��اع تب��ديل ب��ه اعتق��اد ش��د، ديگ��ر پي��دا کردن دليل و حجت براي اثبات درستي آن اعتق��اد، اهميت پي��دا نمي کن��د. هيچ کس در آن زمان نمي خواست بپرسد که آيا بهائيان واقعا جاسوس بوده اند ي��ا خ��ير، زي��را اين اعتق��اد راسخ آنان بود. وقتي انقالب شد، هيجان اسالم خواهي مردم و مهم تر از آن انديشه ح��ق

مطلق بودن باعث شد که وجوهي از کارکردهاي رژيم جديد در آزار بهائيان جلوه کند.

مبارزات سياسي

اما امروزه مبارزه جمهوري اسالمي با بهائيان ديگر بر اساس اعتق��ادات بي ماي��ه نيس��ت، بلکه ن��وع مب��ارزه بيش��تر رن��گ سياس��ي دارد و سياس��تي اس��ت ب��راي حف��ظ رژيم در بع��د مذهبي. گرچه هنوز در مطبوعات و کتاب هاي ت��اريخي، وج��وه س��خن ه��اي بي ماي��ه علي��ه بهائيان کماکان بر روش سابق است، اما مس��ؤوالن حک��ومت ديگ��ر مي دانن��د ک��ه بهائي��ان جاسوس نبوده اند و کاري به کار سياست نداشته اند. به وجود آمدن اين حس در آنان ب��ه علت خون هاي بي گناهي است که ريخته شد و آرامشي که بهائيان از خود نشان دادن��د و همچنين فشارهاي خارجي و نداشتن همان داليلي ک��ه قبال اعتق��اد ب��ود و ح��اال مي بايس��ت براي حقوق بشر توضيح داده مي شد. يقينا توضيح براي مراجع ن��اظر حق��وق بش��ر ن��ه ب��ر

91

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

اساس توهم، بلکه مي بايست بر اساس دليل باشد و اينان چون دليلي نداشتند، ش��ايد ب��ه مواضع اشتباه خود پي برده و در دستگيري هاي اخير به آن اشتباهات اقرار هم کرده ان��د. در اين صورت امروزه مبارزه با بهائيان براي اين است که مي دانند اگر بهائي آزاد باش��د، حرف براي زدن دارد و تعاليم بهائي را مطرح مي کند. بر اساس همين سياست است ک��ه بهائي براي کسب نکردن تحصيالت عاليه و ماندن در چن��بره خاموش��ي، نباي��د ب��ه دانش��گاه

رود و تماسي با جامعه داشته باشد.

کامال مشخص است که امروزه سياست مبارزه با بهائيان در بعدهاي ف��رهنگي، سياس��ي و مذهبي، با هدف بايکوت و بي حرکت ساختن جامعه بهائي صورت مي گ��يرد ت��ا بهائي��ان از

سال قبل140درون تهي شوند و اين نيز خيال باطلي است، چه که اگر چه آيين بهائي در کامال وابسته به بهائيان ايران بود، اما امروزه ديگ��ر بهائي��ان اي��ران، تنه��ا ج��زئي کوچ��ک از جامعه جهاني بهائي اند. اگر بهائيان در قت��ل ع��ام ه��اي دوره قاج��ار محف��وظ ماندن��د، باي��د گفت که مبارزه کنوني رژيم جمهوري اس��المي ب��ا بهائي��ان، قب��ل از ط��رح ري��زي شکس��ت

خورده است.

اما داليل اصلي مخالفت امروز دولت با بهائيان، اتهامات "جاسوسي براي اسرائيل، توهينبه مقدسات مذهبي و تبليغ عليه جمهوري اسالمي" است.

اتهام جاسوسي براي اسرائيل

در مورد اتهام "جاسوسي براي اسرائيل"، وجود مرکز بين المللي بهائي در خاک اس��رائيل کنوني، دست آويزي براي اين تهمت گرديده است، حال آنکه اين موض�وع باره��ا از ط�رف جامعه بهائي توضيح داده شده که در نيم��ه ق��رن ن��وزدهم حض��رت بهاءالل��ه، مؤس��س آئين بهائي، توسط حکومت قاجار و امپراطوري عثماني با ظلم و جور فراوان و به طور م��ادام العمر به اين منطقه که در خ��اک فلس��طين و ج��زو ام��پراطوري عثم��اني ب��ود تبعي��د ش��د و سرانجام در همان محل ديده از جهان فرو بست و در نتيجه مقبره ايشان و ديگ��ر ره��بران اين آئين در اين سرزمين واقع شده است. به اين ترتيب مالحظه مي شود که حدود هشتاد سال قبل از تأسيس کشور اسرائيل، مرکز جهاني دي��انت به��ائي در اين س��رزمين مس��تقر گرديد که متأسفانه اين وضع خود نتيجه مستقيم ظلم و ستمي اس��ت ک��ه از ط��رف دولت قاجار و روحانيون شيعه که ذهنيتي کامال مشابه رژيم کنوني ايران داش��تند ب��ر بني��ان گ��ذار آئين بهائي تحميل گرديد. البته اگر زور و اجباري در کار نب��ود، ايش��ان و خ��انواده ش��ان ب��ه هيچوجه حاضر نبودند وطن عزيز را ترک کنند و آواره ديار غربت ش��وند. ش��رح اين وق��ايع در ت��اريخ ثبت گردي��ده و اس��ناد معت��بر ت��اريخي و احک��ام ص��ادره از ط��رف دولت اي��ران و

امپراطوري عثماني که مؤيد اين تبعيد است، موجود مي باشد و جاي هيچ انکاري نيست.

در واقع جاسوسي مضحک ترين تهمتي است که مي توان ب��ه جامع��ه به��ائي وارد س��اخت. چگونه يک جامعه که از نظر تنوع، بسيار وسيع است و اعضايش از همه اقش��ار و طبق��ات جامعه تشکيل ش��ده و ش��امل زن و م��رد و پ��ير و ج��وان و ک��ودک و روس��تائي و ش��هري و اقوام مختلف است، مي تواند جاسوس خوانده شود؟ در چه نقطه اي از جهان ديده شده و در کجاي تاريخ ثبت شده که تم��امي ي��ک جامع��ه جاس��وس باش��ند؟ گذش��ته از اين، دي��انت بهائي تنها منحصر به ايران نيست، بلکه در اکثر قريب به اتفاق کشورهاي جهان تش��کيالت اداري شناخته شده اي دارد و در واقع به شهادت دائرة المعارف بريتانيکا بعد از مسيحيت گسترده ترين دين جهان است. حال کدام عقل سالمي اتهام جاسوسي چنين ج��امعه اي را در ايران مي تواند بپ��ذيرد؟ آي��ا هم��ه پ��يروان اين آئين در هم��ه کش��ورهاي جه��ان جاس��وس

92

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

هستند، پس چگونه است که هيچ دولتي به جز دولت جمهوري اسالمي ايران تا کنون چنيناتهاماتي به بهائيان وارد نساخته است؟

در واقع جامع��ه به��ائي هيچگون��ه فع��اليت پنه��اني نداش��ته و ن��دارد و دي��دگاههاي خ��ود را از هيچکس پنهان نمي دارد، بلکه به عکس بهائيان پيوسته در مقام آن هستند که باورهاي خود را به همه مردم اعالم دارند. معتقدات و فعاليت هاي بهائيان در همه کشورهاي جهان کامال روشن و شفاف است. حتي در ايران که از دير باز ب��ه خ��اطر معتق��دات خ��ود تحت ظلم و ستم و فشار بوده اند، هرگز هويت و عقيده خود را پنهان نکرده اند و ب��ا اينک��ه جانش��ان در خطر بوده، با شهامت ايس��تاده و ب��ه ص��راحت اق��رار کرده ان��د ک��ه به��ائي هس��تند. چگون��ه مي توان افراد چنين جامعه اي را جاسوس خواند، حال آنکه الزمه جاسوسي پنهان کاري و مخفي بودن از انظار است؟ مسئولين و اولياي امور دولت جمهوري اسالمي خود به��تر از هرکس ديگري مي دانند که بهائيان از اين افترائات به کلي مبرا هستند، چه که س��ي س��ال است تم��ام کتب و اس��ناد و نوش��ته هاي جامع��ه به��ائي را ک��ه از تش��کيالت به��ائي و من��ازل بهائيان ضبط کرده اند در اختيار دارند و از زير ذره بين گذران��ده و کوچک��ترين م��درکي ک��ه دليل بر جاسوسي بهائيان باشد پيدا نکرده اند. از آن گذشته بهائيان حق کار ک��ردن در هيچ يک از ادارات دولتي را ندارند و از شرکت در دانش�گاه )ب��ه ج�ز چن��د س�ال اخ��ير ک��ه چن�د نفري را ثبت نام و سپس اخ��راج کردن��د( محرومن��د، پس ب��ه هيچ منبعي ب��راي جاسوس��ي

متصل نيستند.

اتهام توهين به مقدسات مذهبي

در مورد اتهام "توهين به مقدسات مذهبي"، بايد گفت که هر کس ب��ا آئين به��ائي و تع��اليم آن اندکي آشنائي داشته باشد به خوبي مي داند که يکي از تع��اليم اص��لي اين آئين، وح��دت اديان است. بهائيان بر طبق تعاليم خ��ود، پي��امبران و کتب مقدس�ه هم��ه ادي�ان و از جمل�ه پيامبر اسالم و قرآن کريم را محترم مي ش��مرند و ت��وهين ب��ه آنه��ا را ت��وهين مس��تقيم ب��ه مقدسات خود مي دانند و همچنين انکار و يا توهين ب��ه ه�ر ي��ک از ادي��ان الهي را ب��ه منزل�ه انکار و توهين به همگي آنان تلقي مي کنند. توج��ه خوانن��دگان گ��رامي را ب��ه مطالع��ه آث��ار مقدسه اين آئين جلب مي نمائيم تا مالحظه فرمايند که از حضرت محمد و ائم��ه اطه��ار ب��ا چه احترامي ياد شده و آيات قرآن در متن آثار بهائي با چه لحن محترمانه اي نق��ل گردي��ده است. البته خود مسئولين جمهوري اسالمي هم بر اين حقيقت واقفند، چه که همه کتب و نوشته هاي به��ائي را از هم��ان اول انقالب مص��ادره نم��وده و مطالع��ه ک��رده ان��د، ولي چ��ه مي توان کرد که اين حضرات براي مبارزه با بهائيان به هر دروغي متوسل مي شوند و الب��د آن را نزد خودشان دروغ مصلحت آميز توجيه مي کنند! در واقع بهائيان تنها گروهي هس��تند که در خارج از جهان اسالم از حقانيت اسالم دفاع مي کنن��د و ب��ا تأس��ف باي��د گفت ک��ه ب��ه لحاظ تصوير موحشي که تندروهاي مذهبي از اسالم در اذهان عم��ومي ترس��يم نموده ان��د، امروزه دفاع از اسالم ب��راي بهائي��ان ک��ه از هم��ه ادي��ان دف��اع مي کنن��د چالش��ي ب��ه ش��مار

مي رود.

اتهام تبليغ عليه جمهوري اسالمي

در مورد "تبليغ عليه جمهوري اسالمي"، الزم به تذکر است که بهائيان بر طبق تعاليم خ��ود موظفند که در هر کشوري که س��اکن هس��تند از دولت اط��اعت نم��وده و ت��ا زم��اني ک��ه از اجراي اعتقادات بنيادين آنها بجلوگ��يري نش��ده، ب��ه ق��وانين و مق��ررات آن مملکت اح��ترام بگذارند. حضرت بهاءالله در لوحي مي فرماين�د: »اين ح�زب در مملکت ه�ر دول�تي س�اکن

93

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

« و همچ��نين مي فرماين��د:283شوند بايد به امانت و صدق و صفا با آن دولت رفت��ار نماين��د.«284»بر احدي جايز نه که ارتکاب نمايد امري را که مخالف رأي رؤساي مملکت باشد.

مقاومت در مقابل نو انديشي

است. اين مسئله در ط�ول ت��اريخ،مقاومت در مقابل نو انديشي اما علت اصلي مخالفت، در همه جوامع همواره وجود داشته است. در حقيقت، هر يک از اديان بزرگ جهان از آغ��از ظه��ور خ��ود ب��ا چ��نين مقاومت ه��ائي از ناحي��ه س��نت گراي��ان و قش��ريوني ک��ه ت��اب تحم��ل انديشه هاي تازه را نداشته اند روبرو بوده و در اکثر موارد، اين مقاومت ها آن چن��ان ش��دت يافته که ب��ه مب��ارزات خوني��ني منتهي گردي��ده اس��ت. اوراق ت��اريخ ش��اهدي اس��ت ب��ر اين مبارزات ناجوانمردانه که پيامدهاي اسف باري براي جامعه بشري داش��ته اس�ت. مي ت��وان گفت بارزترين نمونه اين مبارزات در تاريخ اديان، مصلوب نم��ودن حض��رت مس��يح اس��ت. نوانديشي و نو آوري در علم ن��يز در جامع��ه متحج��ر اروپ��ا در ق��رون وس��طي ب��ا مق��اومت شديدي روبرو بود که شاهد آن، مبارزات اصحاب کليسا با دانشمنداني چون گاليله اس��ت. البته به شهادت تاريخ هيچ يک از اين مبارزات موجب مح��و ش��دن آن افک��ار ن��و و س��ازنده

نشده و در نهايت تمدن بشري به مدد آن انديشه ها به پيشرفت خود ادامه داده است.

آري همه اين مبارزات و سرکوبي ها عليه جامعه به��ائي ک��ه هم��واره ب��ا اتهام��ات دروغين و تحريک مردم عوام همراه بوده است، تنه��ا و ص��رفا ب��ه خ��اطر نوانديش��ي جامع��ه به��ائي و

تعاليم پيشرفته آن است.

تکرار ناگوار تاريخ در تکذيب رسوالن الهي، داليل انکار آنان و ذکر يک نمونهتاريخي

مطالعه تاريخ پيدايش اديان آسماني بسي درس�ها و نکت�ه ه��ا ب��راي طالب�ان حقيقت در ب�ر دارد. حضرت بهاءالله در ل��وحي مي فرماين��د: »بگ��و اي داراي چش��م، گذش��ته آئين��ه آين��ده

« بسياري از حقايق، مبني بر اينکه اديان پيشين چ�ه س�يري را285است. ببينيد و آگاه شويد طي کرده اند يا بر خيلي ه�ا پوش�يده مان�ده و ي��ا از ي�اد رفت�ه اس�ت. تص�ورات بش�ري در خصوص دوران اوليه اديان که عموما دوران مظل��وميت و مقه��وريت اس��ت و تقريب��ا وج��ه اشتراک ما بين ادي��ان اس�ت، خالف آن چ��يزي اس�ت ک�ه در واق�ع اتف�اق افت��اده، چ��را ک�ه گذشت زمان خيلي چيزها را بدست فراموشي مي سپارد. در اينجا، نگاهي بر دوران اوليه پيدايش ديانت مسيحي مي اندازيم. تاريخ بيانگر اين حقيقت است که دي��انتي ک��ه در ح��ال حاضر رتبه اول را از نظر گسترش و تعداد پ��يروان در جه��ان دارا ميباش��د، همچ��ون ديگ��ر اديان آسماني به راحتي مورد پذيرش ق��رار نگ��رفت و حض��رت مس��يح ن��يز همچ��ون ديگ��ر پيامبران الهي مورد تکذيب اکثر مردم، خصوصا علماي قوم يهود واقع شد، چرا که ظه��ور آن حضرت مطابق با انتظارات و اعتقادات يهوديان نب��ود. از جمل��ه اي��رادات و اعتراض��اتي که در زمان ظهور هر آئين جديدي همواره تکرار شده اين است که اديان ما قب��ل هميش��ه آئين خود را آخرين آئين و پيامبر خود را آخرين پي��امبر مي دانن��د و بن��ابراين انتظ��ار ظه��ور

مفه��وم "خ��اتميتديانتي بعد از ديانت خ��ود را ندارن��د )ب��راي توض�يحات بيش��تر ب��ه س��ؤال " مراجعه کنيد(.حضرت محمد و ديگر رسوالن الهي

آيات بسياري از کالم الله مجيد نيز اشاره به مخالفت مردم با پيامبران جديد در هر زم��انتهزئون ��ه يس�� كانوا ب سول إال « يع��ني هيچ286دارد. في المثل مي فرمايد: »وما يأتيهم من ر

رسولي بر آن مردم نمي آمد جز آنکه به اس��تهزاي او مي پرداختن��د. همچ��نين مي فرماي��دبر والكتاب المنير نات والز « يعني پس287»فإن كذبوك فقد كذب رسل من قبلك جآؤوا بالبي

اي پيغمبر اگر ترا تکذيب کردند غمگين مباش ک��ه پيغم�بران پيش از ت��و را ک��ه معج��زات و94

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

م��ا زبورها و کتاب آسماني روشن بر آنها آوردند نيز تکذيب کردند. و نيز مي فرمايد: »أفكل��ون ��ذبتم وفريق��ا تقتل « يع��ني آي��ا288جاءكم رسول بما ال تهوى أنفسكم استكبرتم ففريق��ا ك

هرگاه براي شما پيغم��بري از ج��انب خ��دا بياي��د و اوام��ري ب��ر خالف ه��واي نفس ش��ما آرد يوش��ع ن��بي ن��يز در289سرکشي نموده و گروهي را تکذيب نم��وده و جمعي را مي کش��يد؟

کتاب خود همه جا شکايت مي کند که مردم زمان انبياء را ديوانه ميش��مارند و درون معب��د290خداوند با انبياء که فرستادگان اويند دشمني ميورزند.

-�� 2ديانت مسيحي تا قرن به عنوان فرقه اي از يهوديت شناخته شده ب��ود و پ��يروانش3 291در اوايل ظهور اين ديانت، به طرز وحش��يانه اي م��ورد تعقيب و آزار ق��رار مي گرفتن��د.

آنتوني گيدنز در کتاب مش��هور خ��ود "جامع��ه شناس��ي" ذي��ل کلم��ه مس��يحيت مي نويس��د: "بسياري از عقايد يهودي توسط مسيحيت اخذ شد و به صورت جزئي از اين دين در آم��د. عيسي مسيح يک يهودي درست آئين بود و مسيحيت به عنوان فرقه اي از دين يه��ود آغ��از

". نکته اي که در292گرديد، روشن نيست که عيسي ميخواسته دين جداگانه اي را بنيان نهد خور تعمق مي باشد آن است که مورخين معاصر زمان ظهور حضرت مسيح، ن��امي از آن

Josephحضرت در کتابهاي خ��ود ن��برده ان��د. في المث��ل " ژوزف فالوي��وس" ) Flaviusک��ه ) Laبزرگترين مورخ معاصر ب�ا ظه�ور حض�رت مس�يح ب�ود در کت�اب خ�ود بن�ام جن�گ يه��ود)

Guerre des (Juifsاسمي از عيسي نبرده، بعالوه کتب مربوط به آن عصر نيز از حض��رت ( نويسنده معروف کاتوليک فرانسوي وDaniel Ropsعيسي نامي نبرده اند. دانيل روپس )

عضو فرهنگستان اين کشور که نوشتجات و مطالعاتش در ديانت مسيحي مقامي ارجمن��د دارد، موضوع عدم توجه مورخين معاصر را به ظهور حضرت مسيح )ع( ب��ا نه��ايت تاس��ف

Laدر کتاب معروف خود بنام "مبارزه براي خداي يگان��ه" ) Lutte Pour Dieu Uniqueدر ) غالب عبارات زير بيان نموده است: "هيچيک از ادوار تاريخ مس��يحيت ب��ه اهميت نخس��تين دوره آن که ظهور حضرت مسيح و نخستين اق��دامات تبليغي حواري��ون مي باش��د نب��وده و متاس��فانه اين دوره هم يکي از ت��اريکترين ادوار اين دين بش��مار مي رود زي��را هيچي��ک از مورخين معاصر حضرتش توجهي به او نکرده و حتي اس��مي هم از او و ي��ا دس��توراتش در کتابهاي خود نبرده اند از اين رو ميتوان به ناچيزي و بي اهميتي که دنياي آن زمان ب��ه دين

"293مسيحي مي نگريسته پي برد...

در خصوص نحوه دستگيري و محاکمه حضرت عيسي آمده است که يهودا اسخريوطي که از حواريون حضرت مسيح بود به آن حضرت خيانت کرده و به سي درهم حضرت عيس��ي را به مأمورين و فرستادگان قيافا، رئيس کاهنان يهود آن زمان و "ک��اهن اعظم"، مع��رفي نمود که موجب دستگيري عيسي مسيح شد )يهودا اسخريوطي سرانجام از ن��اراحتي خ��ود��ان، پ��در زن قياف��ا و رئيس قبلي کهن��ه، ک��ه ه��ر دو از را از قله اي فرو افکند(. قياف��ا و حن صدوقيان بودند )صدوقيان و فريسيان ن��ام دو فرق��ه ب��زرگ از دي��انت يه��ود هس��تند ک��ه در دوره حشمونائي در ق��رن دوم قب��ل از ميالد بوج��ود آمدن��د و از سرس��خت ت��رين دش��منان حضرت مسيح به شمار ميرفتند(، حض��رت مس��يح را ب��ه ج��رم ادع��اي ابن اللهي و موع��ود يهود بودن و شکستن سبت )در سفر اعداد باب پانزدهم فقره سي و دوم ب��ه بع��د تص��ريح شده که حکم قتل درباره کسي که سبت را بش��کند اج��را ش��ود... حض��رت عيس��ي در اين خصوص ميفرمايند: »سبت بجهت انسان مقرر شد نه انسان ب��راي س��بت! بن��ابراين پس��ر

«( و تخلف از احکام تورات محاکمه نموده و فت��وي294انسان مالک روز سبت نيز مي باشد بقتل آن حضرت داده و ايشان را تسليم پيالطس ح��اکم يهودي��ان ک��رده و پيالطس دس��تور

قتل آن حضرت را صادر نمود.

ام��ا علت مخ��الفت يهودي��ان ب��ا حض��رت مس��يح اين ب��ود ک��ه آن��ان معتق��د بودن��د ظه��ور موعودشان مشروط به شرايطي ميباشد و تا اين عالم��ات ظ��اهر نش��ود، ه��ر کس ادع��اي

95

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

مسيحايي کند کاذبست. از جمله آنکه موعودشان بايد بر سرير سلطنت حض��رت س��ليمان و داود تکيه زند و ترويج جميع احکام تورات نمايد، ح��ال آنک��ه عيس��ي مس��يح بکلي احک��ام تورات را نسخ کرده و حتي سبت را شکسته - حال آنکه نص تورات است که اگ��ر نفس��ي ادعاي نبوت کند و معجزات ظاهر کند ولي سبت را بش��کند، او را بکش��يد= و همچ��نين در زمان او يهود بايد سرفراز و غالب بر جميع امم عالم گ��ردد، ح��ال آنک��ه يهودي��ان در کم��ال ذلت اسير و ذليل دولت رومانند و نيز در زم��ان س��لطنت او ع��دالت بدرج��ه اي برس��د ک��ه عدل و حق از عالم انسان به عالم حيوان سرايت نمايد )شير و آهو در يک چراگاه بچرند(،

295حال آنکه ظلم و عدوان در زمان او بدرجه اي رسيده که خود او را به صليب زدند.

70باري، "از روزيکه روميان قدم بخاک يهوديه نهادند تا زمانيکه شهر اورشليم را در سال ميالدي ويران ساختند انتظار ظهور مسيحا روز بروز نزد آن قوم افزايش مي ي��افت. و آن ملت مغلوب و شکسته بامي�د پي�دايش نج��ات دهن�ده از غيب ان��واع ش�دائد و مظ�الم ق�وم غالب را تحمل ميکردند و اعتقاد جازم داشتند که خداوند قوم برگزيده خود را چ��نين خ��وار و زار نخواهد گذاشت... باري اکثر يهود ب��ا اين افک��ار امي��د بخش روزگ��ار را بس��ر ب��رده و انواع رنجها و شدائد را تحمل کرده، در انتظار تحقق اين مواعيد نشسته بودند... در زم��ان استيالء روميان بر فلسطين فرقه صدوقيان همچنان به امور سياس��ي س��رگرم و جم��اعت فريسيان به اتفاق اکثر ناس و شوراي صنهارديم خود را مؤمنين واقعي و مت��دينين حقيقي

" اما نکته حائز اهميت ديگر که تقريبا296شريعت موسوي و در انتظار ظهور مسيحا بودند. وجه اشتراک ما بين کليه اديان در زمان ظهور پي��امبران الهي مي باش��د اين اس��ت ک��ه در يوم ظهور حضرت مسيح جميع علماي يهود با آنکه مدتها منتظر ظهور موعود بودن��د منک��ر دعوي آنحضرت شدند که مخالفت آنان با حضرت مسيح، نظر بيشتر يهودي��ان را ن��يز تحت الشعاع خود قرار داد. علمايي که بفرموده حضرت بهاءالله " بکمال زهد و انقطاع بودند و در معابد باسم حق معتکف و از جميع لذائذ دنيوي��ه اجتن��اب مينمودن��د"، مع��ذلک ب��ا ظه��ور پيامبر آسماني جديد به مخالفت برخاستند. افرادي که در لباس زهد و تقوي ظاهر ش��ده و غرقه در حب مقام و شهرت ب�وده و از خ�ود پرس�تي، غ�رور و م��نيت ره�ايي نيافت�ه و اين

س��وره بق��ره: "قه��ر خ��دا ب��ر دله��ا و7حب، چشم و دل آنها را کور کرده و به شهادت آيه گوشهاي ايشان مهر نهاده و بر ديده هايشان پرده افکنده ک��ه فهم حق��ايق و مع��ارف الهي را نمي کنند...". باري، چه ابوالحکم ها که به ابوجه��ل ه��ا تب��ديل ش��دند، چ��را ک��ه قلبش��ان پذيراي عشق الهي نبود و ضمير شان از خود پرستي رهايي نيافته بود، ه��ر چن��د در ظ��اهر

مرداني عالم و روحاني بودند. به قول موالنا:

چ���ون نب���ود بوجه���ل ازاص������������������حاب درد

ديد صد ش��ق القم��ر ب��اورنک������������������������������رد

شايان ذکر است که از عمده داليلي ک��ه ب��ا ادي��ان ن��و ظه��ور مخ��الفت ش��ده و پي��امبران و پيروان اولي��ه ش�ان م��ورد تکف�ير ق��رار گرفت��ه ان��د، اينس�ت ک��ه ظه��ور اين ادي��ان هم��واره مشروعيت قدرت رهبران سياسي و مذهبي آن دوران را به خطر انداخته است. همچ��نين، افتراها و تهمت هاي بسياري )اخالقي و سياسي و...( به مس��يحيان اولي��ه زده مي ش��د ت��ا افکار عمومي را نسبت به اين آئين و تفک��ر جدي��د خدش��ه دار ک��رده و م��ردم را از تحقي��ق

« يعني297درباره آئين جديد باز دارند. به مصداق آيه مبارکه: »بل قالوا مثل ما قال األولون بلکه گفتند مانند آنچه پيشينيان گفتند، عينا اين افتراها و تهمتها به پيروان ديانت بهائي ن��يز زده شده است. باري " افزايش پيروان حضرت مسيح در ابت��دا و ق��رون اولي��ه ب��اعث مي شد که دو جامعه بزرگ م��ذهبي و حکوم��تي يع��ني جامع��ه يه��ود و دولت مقت��در روم علي��ه مسيحيان قيام کنند. يهودي��ان از هيچ مخ��الفت و دش��مني کوت��اهي نمي کردن��د و عالوه ب��ر اينکه مستقيما مسيحيان را مورد آزار و تعقيب قرار ميدادن��د، وس��يله ابتالء و اس�ارت آنه��ا

96

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

نيز مي شدند و از همه بدتر آنها را دشمن حکومت و عامل افس��اد عقائ��د و تخ��ريب س�ننمدني معرفي مي کردند."

ادوارد گيب��ون، م��ورخ مش��هور انگليس��ي، در کت��اب مش��هور خ��ود " انحط��اط و س��قوط امپراتوري روم" در باب "رويه حکومت روم نس��بت ب��ه عيس��ويان" مي نويس��د: " افس��انه هاي فضاحت باري براي خفيف کردن عيسويان جعل کنند و در پيش نظ��ر مردم��ان خ��وش باور و بد گمان قرار دهند. اين افسانه ها دال بر آن بود که عيسويان تبهک��ارترين مردم��ان بودند. در خلوت و دور از انظار مردم به هر گونه عم��ل ق��بيحي ک��ه ممکن ب��ود در کارگ��اه تخيل آدمي منحط شکل پذيرد مبادرت مي ورزيدند و ب��ا قرب��ان ک��ردن ه��ر گون��ه فض��يلت اخالقي، لطف و عنايت خداي مجهول خ��ويش را مي خريدن��د. بس��ياري از م��ردم متظ��اهر مدعي بودند که در اين گونه مجامع منفور حضور داشته اند، يا تشريفاتي را که ديده بودند وصف مي کردند. " ليکن با توجه به تمامي مخالفت ه��ا ک��ه ب��ا پي��امبر و پ��يروان اولي��ه اين آئين آسماني شد، نه تنها آوازه اين آئين الهي خاموش نشد، بلک��ه خداون��د ن��ور خ��ود را در منتهاي ظهور و حد اعالي کمال رس�اند، چ��را ک�ه اين آئين روح زم�ان ب��ود و ق��وه روحاني�ه��ور الل��ه بتدريج غالب گردي��د. مص��داق آن، اين آي��ه مبارک��ه اس��ت: »يري��دون أن يطف��ؤوا ن

أن يتم نوره ولو كره الكافرون کافران ميخواهند ک��ه ن��ور « يعني298بأفواههم ويأبى الله إال خدا را با دهانشان خاموش کنند و خدا نگذارد، تا آنکه نور خ��ود را در منته��اي ظه��ور و ح��د اعالي کمال برساند هر چند کافران ناراضي و مخالف باش��ند. ب��اري، حقيقت چ��ون آفت��اب خواهد درخشيد و به فرموده حضرت مسيح »چراغ زير فانوس خ��اموش نمان��د و آتش ب��ر فراز تپه پنهان نشايد«، و سرانجام بعد از س��ه ق��رن کنس��تانتين، ام��پراطور روم، در س��ال

مسيحيت را برسميت شناخت و اين واقعه در حقيقت نقطه عطف تاريخي در مسير312 مسيحيت شمرده ميشود و از آن پس مسيحيت گسترش يافت و براي دو هزار س��ال بع��د

به صورت نيرويي مسلط در فرهنگ غرب در آمد.

��رى ل... موعظ���ة وذك س�� ��اء الر ��ك من أنب قص علي ن ق���رآن ک��ريم مي فرماي���د: »وك���ال و ما از همه اين حکايات و اخبار انبياء بر تو بيان ميک��نيم... مومن��ان را يعني «299للمؤمنين

300پند و عبرت و ت��ذکري باشد يروا في األرض ثم انظ��روا . همچ��نين مي فرماي��د: »ق��ل س����ذبين ��ة المك ��ان عاقب ��ف ك « يع��ني بگ��و در زمين بگردي��د آنگ��اه بنگري��د ك��ه فرج��ام301كي

تكذيبكنندگان چگونه بوده است.

اعتقادات بهائي و مخالفتهاي پي در پي

جامعه بهائي در طول ص��د و پنج��اه س��ال گذش��ته در اي��ران پيش��رو نوانديش��ي و طرف��دار اصولي مبتني بر يگانگي نوع انسان، برابري حقوق زن و مرد، صلح جهاني، وحدت ادي��ان، برطرف نمودن فقر و هماهنگي دين و علم بوده است و عليرغم همه فشارها، کش��تارها و مصائبي که از سوي مرتجعين و متعص��بين م��ذهبي ب��ر اين جامع��ه وارد ش��ده، همچن��ان ب��ا

عزمي راسخ و قدمي استوار در اين راه ايستادگي نموده است.

آئين بهائي آئيني خردگراست و ديدگاه نويني ارائ��ه مي ده��د ک��ه پاس��خگوي نيازه�اي جه��ان امروز است. تعاليم عالي اخالقي اين آئين، بزرگداشت مقام انس��ان، خراف��ات زدائي، ارج نهادن بر خرد، تأکيد بر تعليم و تربيت و ارائه اصولي جدي��د و انقالبي در جهت بهب��ود وض��ع جامعه، در ابتداي ظهور اين آئين همچون مغناطيس��ي م��وجب ج��ذب قل��وب روش��نفکران، اصالح طلبان مذهبي و جمعي از مردمان آزاده ايران گرديد. استقبال پرشور م��ردم آزادي خواه از اين آئين جديد در ايران قرن نوزدهم که عرصه خرافات، تعصبات و تحج��ر فک��ري بود موجي از مخالفت شديد روحانيون قشري و عناص��ر مرتج��ع و کهن��ه پرس��ت س��نتي را

97

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

برانگيخت، چرا که منافع خ��ود يع��ني ق��درت و ث��روت خ��ود را در خط��ر مي ديدن��د. ب��ه اين ترتيب از بدو پيدايش اين جنبش، متعصبين مذهبي که تاب تحمل هيچگون��ه دگرانديش��ي را نداشتند و متأسفانه به عنوان روحاني و پيشواي ديني در جامع��ه اي��راني ص��احب ق��درت و نفوذ فراوان بودند با تمام قوا به مخالفت ب��ا آن برخاس��تند و ب��ا کم��ک حک��ومت و تحري��ک مردم عوام، با شدت و حدت هر چه تمام تر به مبارزه با اين آئين ن��وپن و کش��تار و قل��ع و

قمع پيروان بي دفاع آن پرداختند.

کساني که از همان ابتداي ش��کل گ��يري جامع��ه به��ائي در اي��ران ب��ه مب��ارزه ب��ا اين جنبش پرداخته اند مانند همه عناصر متعصبي که در هر جامعه به جنگ انديشه هاي ت��ازه مي رون��د، به ترفن�دهاي مختلفي متوس�ل ش�ده اند ت�ا اين آئين را در انظ�ار م�ردم گم��راه، ض�د خ�دا، دش��من دين، منح��رف، فاس��د و وابس��ته ب��ه سياس��ت ه��اي خ��ارجي قلم��داد نماين��د. ابت��دا کوشيدند تا با بحث و مجادله و توسل به آيات قرآن و احاديث و اص��ول اس��المي، اين آئين را دروغين و مخالف مباني و اصول اسالم معرفي نموده مردم مسلمان را از توجه ب��ه آن باز دارند. در مقابل، دانشمندان و فرهيختگان بهائي نيز که خود با مطالعه کام�ل و احاط�ه به آيات قرآن و احاديث اسالمي و تبحر در الهيات وعلوم ديني به اين آئين پيوسته بودن��د و بعضي از آنان، مانند آقا محمد قائني ملقب به نبيل اکبر که حتي به مقام اجتهاد رس��يده و از شخصيت بي نظيري چ�ون ش�يخ مرتض�ي انص�اري حکم اجته��اد گرفت�ه ب��ود و ي��ا جن�اب ابوالفضائل گلپايگاني و ديگران، با استناد به آيات قرآن و احاديث معت��بر و اص��ول عقالني، با بياني روش��ن و اس��تداللي ق��اطع ب��ه پاس��خگوئي و دف��اع برخاس��تند و ب��ا وج��ود فش��ار و تضييقات فراوان به روشن کردن اذهان پرداختند و در اين زمين��ه کتب اس��تدالليه متع��ددي

منتشر نمودند.

مخالفين و معارضين چون استدالل عقلي و نقلي بهائيان را ق��وي و مس��تند يافتن��د و ت��وان جوابگوئي در مقابل آن را نيافتند، به سالح ضعفا که دروغ و تهمت و اف��ترا باش��د متوس��ل شدند و به منظور مخدوش نمودن اذهان عمومي و بدبين ساختن مردم، ش��روع ب��ه تهمت و اف��ترا و جع��ل اک��اذيب و نش��ر کتب و مق��االت اف��تراء آم��يز درب��اره اين آئين نمودن��د و کوشيدند آن را دست نشانده سياست هاي خارجي و عامل آنها بخوانند، ترفن��دي ک��ه هن��وز هم ب��ه آن متمس��کند. ج��الب اينجاس��ت ک��ه در ه��ر دوره اي س��عي نمودن��د اين آئين را ب��ه سياستي نسبت دهند که در آن زمان م��ورد نف��رت م��ردم ب��وده اس��ت. از اين روس��ت ک��ه مالحظه مي شود زماني اين آئين را دست نشانده روسيه خوانده و چندي بعد صد و هشتاد درجه تغيير جهت داد،ه آن را به انگليس و س��پس ب��ه آمريک��ا و در اين زم��ان ب��ه اس��رائيل نسبت داده اند. در واقع ن��اظري ک��ه ب��ا بيط��رفي ب��ه اين ب��ازي مزوران��ه مي نگ��رد ح��يران مي شود که چگونه ممکن است يک گروه هر چند صباحي به سياست و کشوري وابس��تگي داشته باشد و چگونه اين دول مختلف که داراي سياست هاي متفاوت و متضادي هس��تند و در بسياري موارد ديدگاه هايشان مخالف و معارض يکديگر است و منافعشان به ش��دت ب��ا هم در اصطکاک قرار مي گيرد، مي توانن��د ب��ه اتف��اق در ايج��اد ي��ک جنبش مداخل��ه داش��ته

باشند.

چگونگي برخورد مردم با حقيقت

خوشبختانه امروزه درخشش آفت��اب دانش و فن��اوري هم��ه زواي��اي ت��اريخ تم��دن و ص��حنه افکار و انديشه هاي جامع�ه انس�اني را روش�ن س�اخته و ظه��ور اين�ترنت هم�ه دانس�ته هاي بشري را در دسترس تمامي مردم جهان قرار داده است. در چنين زماني ديگر ب��راي هيچ جنبش، گروه، حزب يا س�ازماني امک��ان ن��دارد ک�ه عقاي��د و فعاليت ه��اي خ�ود را از انظ�ار

98

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

مخفي نگه دارد. هم��ه سياس��ت ها و وابس��تگي ها آش��کار ش��ده و مي ش��ود و بيش از پيشموجب خسران و روسياهي مفتريان و دروغ پردازان مي گردد.

ايرانيان بهائي در اين برهه از زم��ان ک��ه طوف��ان ظلم و س��تم از ه��ر جهت آنه��ا را احاط��ه نموده است، از هموطنان شريف و آزاده خ�ود ص�ميمانه انتظ��ار دارن��د ک�ه بي طرفان�ه ب�ا ديده انصاف در اصول آئين بهائي بنگرند و از خود سئوال کنند که آيا تع��اليمي مانن��د اتح��اد اديان، صلح عمومي، وحدت عالم انساني، تس��اوي حق��وق زن و م��رد، تح��ري حقيقت، هم آهنگي دين با علم و عقل، ترک همه تعصبات، دين بايد سبب الفت و محبت باشد، تعليم و ت��ربيت عم��ومي و مب��ارزه ب��ا فق��ر و تع��ديل معيش��ت چگون��ه مي توان��د ب��ا سياس��ت هاي جانب گراي روسيه، انگليس، آمريکا و اس�رائيل س�ر س�ازگاري داش�ته باش�د و ک��داميک از

منافع اين کشورها را تأمين مي نمايد؟

بايد از مردم ايران سوال نمود ک��ه ب��ا توج��ه ب��ه اينک��ه خ��ود را عاش��قان آئين محم��دي مي دانند، درکدام طريق سالک هستند. اگر نور حقيقت را در وجود رسول اک��رم ش��ناخته ان��د، چرا تالشي درجهت شناخت آن در ظهور جديد نمي کنند و تنها با خزيدن در زاويه خرافات

اگر اهل منطق و دليلند، آيا اين همه نشانهو تعصب، راه خود را به سوي کمال بسته اند؟ را مشاهده نمي نمايند؟

اصوال هنگامي که خورشيد حقيقت درجهان پرتو مي افکند و سروش غيب درجه��ان ط��نين مي اندازد، برخورد آدميان با آن بسيار متفاوت است و شايد به عدد نفوس مختلف باش��د. آنهايي که به دنبال نور و روش��نايي ب��وده ان��د و روز و ش��ب طل��وع خورش��يد راس��تي را از پروردگار طلب مي کرده اند، درنهايت وجد و شعف از آشيانه هاي خود بيرون مي آين��د ت��ا گلهاي معاني را به واس�طه ن��ور و فيض�ان اين خورش�يد رحمت پ��رورش دهن�د. اين دس�ته عاشق و بنده نور هستند و به غ��ير از آن در ع��الم چ��يزي را ط��الب نيس��تند، چ��ون ب��ه اين مسئله عارفند همان طور که حي��ات موج��ودات أرض ب��ه وج��ود خورش��يد ظ��اهري وابس��ته است، حيات معنوي وروحاني و عقالني بشر نيز به طل��وع ش��مس مع��اني بس��تگي دارد ت��ا ش��قايق ه��اي تجري��د از أرض قل��وب و ارواح مردم��ان بروي��د و پ��رورش ياب��د. اين دس��ته برايشان مهم نيست که اين خورشيد از چه برجي طلوع مي کند و چه ن��امي ب��ر آن اطالق مي شود، بلکه براي آنها نور وروشنايي مهم است. بزرگترين دليل ب��راي اين دس��ته، نفس

خورشيد است که با طلوع آن درمقابلش تسليم محضند.

افراد ديگري هستند که از نور و روشنايي بيزارند و ط��الب ت��اريکي مي باش��ند اين دس��تهء خفاش صفت، در مقابل طلوع اشعه هاي شمس معاني چ��اره اي ج��ز پن��اه ب��ردن ب��ه الن��ه تاريک خود و ستيز با نور وروش�نايي را ندارن�د. ب��راي اين گ�روه نوي��د طل�وع ش�مس معن��ا

ندارد، چون دشمن آفتابند و از نور و درخشندگي حقيقت و عدالت، مخمود و محزون.

دسته ديگري نيز وجود دارند که عينک سياهي هميشه بر چشم دارند و از پائين با نور شمع راه باريکي براي حرکت کردن خود و امثال خود باز مي کنند. بعد از طلوع ش��مس و نوي��د آن به اين دسته، بسياري از آنان حاضر نيستند، عينک از چشم بردارند و به خورش��يد نگ��اه کنند. براي اين گروه بسيار مهم است که ابتدا برايشان ث��ابت ش��ود ک��ه خورش��يدي طل�وع کرده تا بعد از آن عينک از چشم بردارند. ولي متأسفانه اين گروه هم مي خواهن��د ب��ا ن��ور شمع، وجود نور خورشيد را اثبات کنند. عاقبت افراد اين گروه متفاوت اس��ت. بعض��ي ه��ا موفق به شناخت خورشيد و عظمت و درخشندگي آن مي شوند و با نور آن شروع به پيدا کردن راه خود مي کنند، بعضي ها نيز تا آخر حيات ترجيح مي دهند با هم��ان ش��مع کوچ��ک مسير حيات خويش را دنبال کنند، اما مسئله مهم درباره اين گروه اين است که اين گروه

99

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

دشمن نور نيستند. آنها مصداق کساني هستند که خوابند و بايد بيدار شوند، اما گ��روه دوم کساني هستند که خود را به خواب زده اند و مثل قديمي مي گويد: "آنکه خ��واب اس��ت را

مي توان بيدار نمود ولي آنکه خود را به خواب زده، هرگز".

اگر با ذهني خالي از تعصب، فقط همين چند تعليم ديانت به��ائي ک��ه در ب��اال ب��ه آن اش��اره شد، با ديدگاه هاي کساني که با بهائيان مبارزه مي کنند، مقايسه گردد، ابعاد وسيع اين ن��و انديشي آشکار مي شود و تضاد آرمان هاي ترقي خواهانه اين آئين ب��ا افک��ار واپس گ��رائي که ايران را به بيراهه کنوني کشانده است، روش��ن مي گ��ردد. ب��ه امي��د روزي ک��ه اي��ران و

302ايرانيان عزيز از بند خرافات و تعصبات رهائي يابند!

وضعيت جامعه بهائي ايران در چهmmار سmmال اخmmير و مطالبmmات در زمينmmه حmmق تحصيل

نگاهي گذرا به وضعيت بهائيان ايران، طي چه��ار س��ال اخ��ير و آنچ��ه ك��ه در دولت نهم ب��ر تف��تيش من��ازل، جامع��ه به��ائي رفت، م��وج وس��يعي از وق��ايع گون��اگون اعم از بازداش��تها،

تخريب قبرستان ها، تعطيلي تشكيالت، احضار و تهديد اف��راد و ن��يز مم��انعت از تحص��يالت را به ذهن متبادر مي سازد كه بعضا منحصر به فرد و بي س��ابقه ب��وده ان��د. عاليه جوانان

اما شايد مهمترين واقعه اي كه در اين بازه زماني رخ داد را بتوان دس��تگيري و بازداش��ت تحت عنوان ياران اي��ران - و ب��ه تب��ع آن، غ��ير ق��انوني هفت تن از مسئولين جامعه بهائي -

اعالم نمودن كليه تشكيالت بهائي در ايران توسط دادستان كل كشور بيان نمود.

عالوه بر اين، جامع�ه به�ائي اي��ران طي اين س�الها ب��ا فش�ارها و تض�ييقات ري�ز و درش�ت ديگري نيز دست به گريبان بوده كه پرداختن مشروح به همه آنها ش��ايد موك��ول ب��ه كت��ابي قطور در تاريخ آئين بهائي در ايران گردد. بازداش��ت ه��اي گس��ترده اي در ته��ران، ش��يراز، سمنان، قائم شهر، مشهد، بابل، ياسوج، همدان، يزد و ساري رخ داد كه عموما با تفتيش من��ازل اف��راد و مص��ادره وس��ايل شخص��ي آن��ان هم��راه ب��ود. در اين مي��ان ب��رخي از دستگيرشدگان از سوي دادگاه هايي كه به صورت غير علني و عموما بدون حض�ور وكي�ل تشكيل گرديد، به اتهاماتي نظير تبليغ عليه نظام، جاسوسي و عض��ويت در گروهه��اي غ��ير

نفر از جوانان بهائي شيراز -54قانوني، محكوم به حبس يا تبعيد شدند. صدور حكم براي كه در حين انجام خدمات اجتماعي و انساندوستانه به كودكان و نوجوانان من��اطق مح��روم شهر بازداشت شده بودند - از جمله اين احكام صادره از سوي دادگاه ب��ود ك��ه س��ه تن از اين افراد را به چهار سال حبس تعزيري و سايرين را به يک سال حبس تعليقي، مش��روط

به سه سال شرکت در کالسهاي تبليغات اسالمي محكوم نمود.

عالوه بر بازداشتها و دستگيري هاي رسمي از سوي سازمان اطالع��ات، اق��دامات ديگ��ري نظير ربودن، شكنجه، تهديد به اعدام انقالبي از طريق ايمي�ل و نام�ه، حمل�ه ب��ه من��ازل ب�ا مواد منفجره، آتش زدن اتومبيل و شعارنويسي بر درب و ديوار منازل نيز توسط اف��راد و گروههاي ناشناس در ش�هرهاي مختل�ف ص��ورت گ�رفت ك��ه فض��ايي از رعب و وحش��ت و

فقدان امنيت را براي جامعه بهائي ايجاد نمود.

در اقدامي ديگر، حمالت مستقيمي از سوي رسانه ملي عليه دين بهائي صورت گرفت كه طي آن برنامه ها و سخنراني هايي مبني بر انتساب و وابستگي ديانت بهائي ب��ه ق��درتهاي استعماري و جاسوسي و خيانت به كش��ور، ب��ه ص��ورت س��ريالي و ادام��ه دار از تلويزي��ون پخش شد. اين امر با توجه به سياست ديرينه ناديده گرفتن و خودداري از مط��رح س��اختن

ديانت بهائي در عرصه عمومي جامعه، بي سابقه بود.

100

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

دشواريها و تضييقات اقتصادي نيز به طرق گون��اگون از قبي��ل پلمپ مح��ل كس��ب و باط��ل نم��ودن مج��وز اش��تغال، ب��ر اف��راد به��ائي وارد آم��د ت��ا اين جنب��ه از س��لب حق��وق مس��لم

شهروندي نيز مورد غفلت واقع نشده باشد!

از احضارهاي پي در پي شهروندان بهائي به اداره اطالع��ات جهت اخ��ذ تعه��داتي مب��ني ب��ر زير پا گذاشتن عقايد ديني و اصول وجداني خود كه بگذريم، نوبت به آزار و اذيت مردگاني مي رسد كه احتماال جرمشان بهائي بودن در زمان حيات بوده است! قبرستان هاي بهائي در ق��ائم ش��هر و اص��فهان، طي چن��د مرحل��ه ب��ه ش��دت تخ��ريب ش��ده و زمين قبرس��تان

مازنداران به مزايده گذاشته شد.

از سوي ديگر، يكي از پايدارترين تضييقاتي كه از زمان انقالب ف��رهنگي ب��ر جامع��ه به��ائي ايران وارد گشته بود، اخراج و جلوگ��يري از ورود جوان��ان ب��ه عرص��ه تحص��يالت عالي��ه مي باشد كه طي سالهاي اخير به اشكال مختلف ادامه و ش��دت ي��افت. در اين راس��تا، ش��مار زيادي از داوطلبان ورود به دانشگاه با درج "نقص پرونده" در كارنامه خويش مواجه ش��ده و از دريافت نتيجه كنكور و حضور در دانشگاه محروم گشتند. ساير داوطلباني ك��ه موف��ق به اخذ كارنامه شده بودند ن��يز در مراح��ل مختل��ف از دانش��گاه اخ��راج گرديدن��د. همچ��نين كودكان و نوجوانان بهائي در سطوح مختلف تحصيلي نيز ب��ه دفع��ات در فض��ايي س��اخته و پرداخته شده در مدارس مورد تحق��ير و اه��انت ق��رار گرفت��ه و بعض��ا ب��ا پرون��ده س��ازي و

احضار به دادگاه، از مدرسه اخراج گرديدند.

با توجه به اهميت غير قابل انكار تحص�يل و آم��وزش ع�الي در جنب�ه ه�اي گون�اگون حي�ات فردي و جمعي به عنوان يكي از حقوق اوليه و اساسي هر ي��ك از اف��راد انس��اني، نگ��راني عمده اي نسبت به سلب ح��ق تحص��يل از جوان��ان به��ائي اي��ران وج��ود دارد ك�ه همگ�ام ب��ا اهميت يافتن بيش از پيش مواضيع حقوق بشري در سطح ملي و بين المللي، موض��وعيت بيشتري يافته و به طور جدي تر توسط جوانان به��ائي مح��روم از تحص��يل مط��رح گردي��ده است. از جمله مطالبات اساسي در اين زمينه، استيفاي حق ورود به دانش��گاههاي كش��ور براي كليه افراد فارغ از عقيده قلبي و وابستگي مذهبي آنان و نيز وجود امنيت تحصيلي و ع��دم مواجه��ه ب��ا تبعيض و تحق��ير و اه��انت در مراك��ز علمي ب��راي كلي��ه دانش آم��وزان و دانشجويان مي باشد كه در واقع چيزي فراتر از ق��وانين و حق�وق منظ��ور ش�ده در ق��انون اساسي كشور و منشور بين المللي حقوق بشر سازمان مل��ل )ك��ه توس��ط اي��ران ن��يز ب��ه

اين منشور حاكي از آن است كه "ه��ر18 و 2امضاء رسيده( نيست. بر اين اساس، ماده کسي آزادي فکر و عقيده دارد و مي تواند بدون هيچ تمايز خصوصا از حيث رن��گ، جنس، نژاد، مذهب، عقيده سياسي يا هر عقيده ديگر از تم��ام حق��وق و کلي��ه آزادي ه��ايي ک��ه در

ماده2، بند 26 ماده 1اعالميه حقوق بشر ذکر شده بهره مند گردد". و همچنين طبق بند ، "آموزش عالي بايد بر اساس استحقاق، به يکسان در دسترس27 ماده ي 1 و بند 26ي

عموم باشد و هرکس آزادانه حق بهره مندي در پيش��رفت علمي و فواي��د آن را دارد". ب��ه ن��يز ح�اكي از آن اس�ت ك�ه "ه��دف آم�وزش و پ��رورش، گس�ترش حس�ن26عالوه، ماده

تفاهم، دگر پذيري و دوستي ميان ملت ها و تمام گروه هاي نژادي و ديني مي باشد."

به اميد روزي كه كليه افراد بشر فارغ از جنس و نژاد و عقيده، با ص��لح و آرامش در كن��ار يكديگر زندگي كرده و ن��يز حض��ور اقليته��ا و دگ��ر انديش��ان را ب��ه عن��وان وس��يله اي جهت اعتالي سطح فكري جامعه، ارج نهند تا ذكر وضعيت گروههاي اقليتي نظير جامع��ه به��ايي،

مهر تأييدي بر شايستگي دولتمردان آن كشور باشد.

الگوي ديانت بهائي براي اداره ايران

101

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

همچ��نين ديانت به��ائي حک��ومت م��ردم س��االر و مش��روطه پارلم��اني را توص��يه مي کن��د و پيشرفت و ترقي ايران و رفاه مردم ايران در تم��ام ابع��اد و جنب��ه ه��اي ممکن، از اول��ويت هاي جامعه جهاني بهائي است. مدل بهائيان ب��راي هم��ه کش��ورها ب��ر اس��اس هم��ان تفک��ر جهاني باشد که در تع��اليم به��ائي وج��ود دارد و اي��ران و غ��ير اي��ران در آن تف��اوتي ندارن��د؛ حضرت بهاءالله براي همه کشورها مدل حکومتي مش��روطه پارلم��اني را توص��يه فرم��وده اند. صرف نظر از نظام سياسي حاکم ب��ر اي��ران، بهائي��ان خ��دمت ب��ه اي��ران و ايراني��ان را

 وظيفه خود مي دانند.

آيا بهائيان نسmmبت بmmه سرنوشmmت هموطنmmان غmmير بهmmائي خmmود بي.27تفاوتند؟

بسياري از افراد مشتاقند تا دريابند بهائيان در ايران چه مشارکت هايي داشته اند.

سهم بابيان و بهائيان در تغييرات فرهنگي ايراني به سزا است. اينکه کتب ت��اريخي در اين باب سکوت کرده اند، به دليل سيستم سرکوب و خفقان ش��ديدي ب��وده ک��ه در ارتب��اط ب��ا آيين بهائي، در ايران هم��واره رواج داش��ته اس��ت. در واق��ع ه��ر ج��ا ک��ه ک��ار مهم و مثب��تي صورت گرفته، شايد بتوان ردي از آثار بهائي در آن پيدا کرد. مثال تغيير انديش��ه نس��بت ب��ه پيروان ديگر اديان و مراوده با آنان، نتيجه مستقيم رفتار و انديشه اي است که بهائي��ان در ايران ترويج داده و بدان عمل کرده اند. همين رفت��ار در دوره قاج��ار ب��اعث ش��د ت��ا تع��داد قابل توجهي از يهوديان و زرتشتيان، علي رغم وجود مشکالت بسيار در اجتماع نس��بت ب��ه

اعتقاد بهائي، به اين دين بگروند.

بهائيان از پيشگامان انديشه آزادي و فک��ر دموکراس��ي در اي��ران بودن��د. حض��رت بهاءالل��ه بيش از سي سال قبل از مش��روطيت، برق��راري مش��روطه در اي��ران را پيش��گوئي ک��رده بودند. ديانت بهائي ب��ه گون��ه اي ب��از و ش��فاف، ل��زوم دموکراس��ي و م��ردم س��االري را در

1870کش��ور داري و ل��زوم حض��ور نماين��دگان برگزي��ده م�ردم را در اداره کش�ور از ده��ه ميالدي توصيه مي کرد.

درباره ديگر تأثيرات بهائيان مي توان به نقش آنان در حقوق و ارتباط��ات اجتم��اعي زن��ان، زنده نگاه داشتن موس�يقي اص�يل اي��راني، آم�وزش و پ�رورش و تاس�يس م�دارس جدي��د، فرهنگ صلح و آشتي، فرهنگ قانون خواهي و مشروطه طلبي، گذار از ساختارهاي ذه��ني و عيني ناکارآمد و حتي تجلي اين گذار در کوچکترين اجزاي زندگي م��ردم )مانن��د س��اختن اولين حم��ام دوش اي��ران در آب��اده توس��ط بهائي��ان و بازداش��تن بهائي��ان از اس��تفاده از

حمامهاي کثيف خزينه( و... اشاره کرد.

مهم ترين تأثيري که بابيان و بهائيان بر انديشه ايراني گذاش��ته ان��د، ب��ه وج��ود آوردن حس لزوم تغييرات بنيادين اجتماعي در افکار مردم و گذار از س��نت و نح��وه برخ��ورد ب��ا دني��اي مدرن است. امروزه بسياري از کساني که م��دعي روش��ن انديش��ي در اي��ران ان��د، ح��رف هايي را مي زنند ک��ه دهه��ا س��ال پيش از اين، بهائي��ان آن را ب��ه کام��ل ت��رين وج��ه مط��رح ساخته اند و اين در حالي است که روشن انديشان کج رفتار، ل��زوم تغي��يرات اجتم��اعي را چنان با آداب نامتعادل و نامتوازن خويش آلوده ساخته اند که بازسازي آن به سالها زم��ان

نياز دارد.

102

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

اما مهم ترين مطلب اين است که اگر بهائيان براي ايران و اي��راني ارزش��ي قائ��ل نبودن��د، تن به اين همه زجر و شکنجه و کشتار نمي دادند و به راحتي در ديگر کشورها س��اکن مي شدند و زندگي آرامي را شروع مي کردند. اما در نظر آنان، کش��ور اي��ران، مق��دس ت��رين مکان ها و مردم ايران،شريف ترين و اصيل ترين مردم هستند و براي نج��ات آن��ان از تي��ه

گمراهي و رساندن آنان به آب حيات، هر زحمتي را به جان خريدارند.

اعتقادات بنيادين بهائيان چيست؟.28 يکي از اعتقادات بنيادين بهائيان مانند تمام اديان قبل، اعتقاد به وجود خداوند يکتا و جهان

پس از مرگ است. اما اعتقادات نويني نيز شالوده ايماني آنها را بنا مي سازد:

.خداوند پيامبران را براي راهنمايي انسان در امور روحاني و دنيوي مي فرستدچون حرکت تاريخي، مدني و اجتماعي بشريت متوقف نمي ش��ود، بن��ابراين ادي��ان

بعد تاريخي دارند و هيچ ديني نمي تواند جوابگوي تم��ام نيازه��اي جامع��ه بش��ري درتمام دورانها باشد. پس الزمه ديانت، تجديد آن و ظهور ديانت هاي نوين است.

شالوده تمام آموزه هاي بهائي "وحدت عالم انس��اني" اس��ت و اين تعليم، مح��ور و مرکز انديشه و حرکت در آيين بهائي است و تم��ام تالش ه��اي جه��اني آيين به��ائي،

براي رسيدن به آن وحدت انجام مي گيرد.ص�لح عم��ومي، تس�اوي حق�وق زن��ان و م��ردان، تع�ديل معيش�ت - ک��ه م��راد از آن

حصول امکان پيشرفت اقتصادي و رفع نابرابريهاي موجود اقتص��ادي اس��ت - ت��رکتعصب و ديگر تعاليم بهائي آموزه هايي است که جهان کنوني نيازمند آن است.

هر يک از اديان الهي، گذشته از آنکه مجموع�ه تع�اليمي در اص��الح اخالق و پايبس�ت ه��اي متافيزيکي دارند، در ذات خود يک هدف غايي جه��اني ن��يز دارن��د و آن ه��دف تع��يين کنن��ده نحوه انديشه و رفتار اجتماعي پيروان آن دين است. مي توان گفت اديان الهي در مجموع در روش هاي اخالقي و انديشه هاي متافيزيکي ش�باهت ه��اي زي��ادي ب�ا هم دارن�د، ام�ا در

زمان هاي مختلف رويکردهاي متفاوتي از خود نشان مي دهند.

اما در ديانت بهائي آن هدف نهايي که مبناي تمام تئوري هاي س��اختاري اين جه��اني اس��ت )در تمام مظاهر فلسفي، فرهنگي، سياسي و اجتماعي(، "وح��دت ع��الم انس��اني" اس��ت. درست اس�ت ک�ه بهائي�ان تع�اليم خ�ود را در ق�الب ح�رکت ه�اي گون�اگون در زمين�ه ه�اي انديشه، اقتصاد و اجتماع مي دانند، اما بايد توجه کنيم ک��ه تع��اليمي مانن��د ص��لح عم��ومي، پذيرفتن خط و زبان واحد، وسيله اي براي رسيدن ب��ه آن وح��دت موع��ود اس��ت؛ همچ��نين تعديل معيشت-که مراد از آن حصول امکان پيشرفت اقتصادي و رفع نابرابريه��اي موج��ود اقتصادي است-راهي براي رسيدن به آن هدف غايي است. همچنين ترک تعصب و تساوي حقوق زنان و مردان، همه در راستاي رسيدن به آن هدف اند. بهائي��ان ب��راي درک درس�ت هر تصميم و يا اقدام، بايد ببينند که آن تصميم و يا اق��دام چ��ه مق��دار م��وازي و ي��ا مط��ابق اصل "وحدت عالم انساني" قرار دارد. بديهي است که نداشتن هدف غايي، ب��راي کس��اني که مدعي اصالح عالم اند، جز سردرگمي و پريشاني نتيجه اي ب��ه دس��ت نمي ده��د. ب��راي اصالح کاستي ها و زشتي هاي دنيايي که در آن زن��دگي مي ک��نيم، تنه��ا راه اين اس��ت ک��ه سنجيده، با برنامه، به طور موازي و متحد حرکت کنيم و تمام اين ويژگيها در آم��وزه ه��اي

103

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

آئين بهايي ب��ا دي��انت اس��الم چ��هديانت بهائي ديده مي شود. براي اطالع بيشتر به سؤال "" مراجعه کنيد.تفاوتي دارد

آئين بهايي با ديانت اسالم چه تفاوتي دارد؟.29 حضرت عبدالبهاء تعاليم الهيه را به دو قسمت اص��ول و ف��روع تقس��يم نم��وده و در ض��من

»مقصد از ادي��ان الفت بين بش��ر اس��ت. له��ذا اس��اس ادي��ان الهيخطابه اي مي فرمايند: يکي است تعدد ندارد هر ديني منقسم به دو قسم است قسمي به عالم اخالق تعل��ق دارد و آن علويت عالم انساني و ترقيات بشر و معرفة الله است و کش��ف حق��ايق اش��ياء، اين امر معنوي است و اصل اساس الهي ابدا تغييري نمي کند اين اساس جميع ادي��ان اس��ت، لهذا اساس اديان الهي يکي است. قسم ثاني تعلق به مع��امالت دارد و آن ف��رع اس��ت ب��ه�ه را بخ��ورد در اقتضاي زمان تغيير مي کند در زمان نوح مقتضي بود انسان حيوان��ات بحري زمان ابراهيم مقتضي چنان بود که انسان خواهر مادري خود را بگيرد مثل سارا که خواهر حضرت ابراهيم بود در زمان آدم چنان مقتضي بود که انسان خ��واهر خ��ود را بگ��يرد چن��ان که هابيل و قابيل نمودند لکن در تورات حرام است. حضرت موس��ي در بياب��ان ب��ود ب��راي مجرمين چون محبس نبود اسباب نبود به اقتضاي آن وقت فرمود اگر کسي چش��م کس��ي را کور کند او را کور نمايند اگر دنداني بشکند دندانش را بشکنند، آي��ا ح��ال ممکن اس��ت؟ ده حکم قتل در تورات موجود که هيچ يک حاال ممکن نيست ج��اري ش��ود در ي��ک مس��ئلهء قتل قاتل حاال جميع عقال در بحث اند که قاتل را نبايد کش��ت آن احک��ام هم��ه ح��ق اس��ت. لکن به اقتضاي زمان آن وقت براي ي��ک دال��ر دس��ت دزد بري��ده مي ش��د، آي��ا ح��اال ممکن است براي هزار دالر دست بريده شود؟ پس اين گونه احکام در هر دوري تغيير مي کند و فرع است اما اساس اديان که تعلق به اخالق و روحانيات دارد تغي��ير نميکن��د و آن اس��اس يکي است تعدد و تبدل ندارد همان اساس را حضرت مسيح تأسيس کرد هم��ان اس�اس را حضرت محمد ترويج فرمود. جميع انبياي الهي به حقيقت دعوت نمودند مقص��ود ک��ل يکي

303است و آن ترقي و عزت عالم انساني و مدنيت آسماني است.«

باري چون اجل ديني فرا رسد، احک��امي ک��ه روزي حي��ات بخش جامع�ه بش��ري ب��وده ان�د، ، حکم ب��ه کش��تن304ديگر قابل اجرا نيستند و از آن جمله اند احکام نجس ب��ودن مش��رکين

، حکم جنگيدن و کشتن کساني306، عدم ايجاد روابط دوستانه با يهود و نصاري305مشرکين ، آي��ات مرب��وط ب��ه309، حرام بودن ربا308، بريدن دستان دزد307که از قرآن تبعيت نمي کنند

خريد و فروش برده و کنيز و احکام قصاص و ازدواج دختر و پسر در ن��ه و پ��انزده س��الگي و.... حال اگر به ديده بصيرت بنگريم، خواهيم ديد که هيج يک از اين احک��ام ام��روزه قاب��ل اجرا نيستند؛ آيا مي توان امروز ب��ا وج��ود س��ازمان ه��اي حق��وق بش��ري ع��ده اي را نجس دانست و به اين علت آنها را کشت و يا با پيروان اديان ديگر بي دليل درگير ش��د و آنه��ا را به قتل رساند؟ آيا جامعه اسالمي مي تواند کنج ع��زلت برگزين��د و ب��ا کش��ورهاي يه��ودي و مسيحي ارتباط نداش��ته باش��د؟ آي��ا مي ت��وان دس��ت کس��ي را ب��ه خ��اطر دزدي بري��د؟ آي��ا کشورهاي اسالمي مي توانند بدون سود حاصله از صادرات و ي��ا ب��دون سيس��تم بانک��داري که هر دو مشمول ربا هستند به زندگي ادامه دهند؟ آيا مي توان به خريد و فروش برده يا کنيز پرداخت و يا دختران را در نه سالگي شوهر داد؟ ال والله، هيچ کدام از اين احک��ام در

اين زمانه قابل اجرا نيستند.

104

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

از طرفي خداوند در قرآن مي فرمايد که اگر آيه اي را نسخ و يا ترک کنيم، به��تر از آن ي��ا . آياتي ک�ه در کتب دي�انت مق�دس به��ايي موج�ود اس�ت ش�اهد ب��ه310مثل آن را مي آوريم

وقوع پيوستن وعده الهي در قرآن است و از آن جمله اند حکم رفع دون طهارت از جمي��ع ، معاشرت با جميع اديان ب��ه خوش��ي و مهرب��اني در مقاب��ل311اشيا در مقابل حکم نجاست

، ح��رام ب��ودن خري��د و312جنگيدن و کشتن و عدم برقراري رابطه با اديان ديگر و مشرکين ، برابر بودن حد بلوغ314، حالل بودن ربا و ربح نقود با رعايت انصاف313فروش برده و کنيز

سال در دختران و پسران و ارجح بودن دختران از لحاظ تربيت و....15

از جمله تفاوت هايي که ديانت بهايي با اسالم دارد، ويژگيهاي اعتقاد بهائي در آش��تي دادن اعتقادات مذهبي با عقل و نيازهاي انسان زمان و دوري از خرافات است و ارائه تع��اليمي براي درمان دردهاي مبتال به عالم انساني. تعاليمي مثل برابري حقوق همه انسانها اعم از زن و مرد و با هر نوع اعتقاد و باور و ارتباط محبت آميز با پ��يروان هم��ه ادي��ان و تالش در جهت نيل به وحدت عالم انساني و برقراري نظامي جهاني با خط و پول و زباني مشترک، رفع فقر و ث�روت بيش از ان��دازه، ش�کيبائي م��ذهبي، رف��ع ب��رخي موان��ع در جري��ان س�الم ارتباطات مالي مثل آزاد بودن سود عادالنه براي پول، ترک تعصب و تقليد و ح��ذف طبق��ه روحاني و استفاده در آمدي از دين و جايگزيني يک نظ��ام اداري انتخ��ابي ک��ه ب��ا اتنخاب��اتي آزاد و عمومي و بدون تعيين صالحيت برگزيده مي ش��وند ب��راي سرپرس��تي دي��ني جامع��ه، تاکيد بر کسب فضائل اخالق و کماالت انساني و ت��ربيت ال�زامي فرزن�دان علي الخص�وص دختران، لغو حکم جهاد و هر گونه جنگ و خشونت در قالب مذهب، جستجوي آزاد حقيقت و ترک تعصبات بنحوي که حتي فرزندان بهائيان تا زم��اني ک��ه خ��ود ب��ه اين ب��اور و تص��ميم

که بهائي شوند، عضو جامعه بهائي محسوب نمي گردند و ب��ه اص��طالح دين نرسيده باشند موروثي و يا تقليدي در اعتقاد بهائي پذيرفته نيست، بلک��ه ني��از ب��ه تح��ري حقيقت اس��ت و

صدها ويژگي ديگر که در اين مختصر جاي بيان آن نيست.

اما يک اصل در ديدگاه بهائي نسبت به احکام ديني موجود است که آن را ب��ا ديگ��ر ادي��ان متفاوت مي سازد. حض��رت بهاءالل��ه مي فرماين��د: »اين ظه��ور از ب��راي اج��راي ح��دودات ظ��اهره نيام��ده... بلک��ه ألج��ل ظه��ورات کمالي��ه در انفس انس��انيه و ارتق��اء ارواحهم الي

، يع��ني ظه��ور پي��امبر ب��راي315المقامات الباقيه و مايصدقه عقولهم ظاهر و مشرق شده« وضع احکام و قوانين جديد نيس��ت، بلک��ه ه��دفي بس��يار واالت��ر از آن دارد، يع��ني رس��اندن

انسان به مقام و کمالي که شايسته خلقت اوست.

همچنين بهائيان پيروان همه اديان را محترم مي دانند و با ايشان به محبت رفتار مي کنند. حضرت بهاءالله در اين مورد مي فرمايند: »عاشروا مع االدي��ان ب��الروح والريح��ان ليج��دوا منکم عرف الرحمان اياکم ان تأخذکم حمية الجاهلية بين البري��ة ک��ل ب��دء من الل��ه و يع��ود

يعني با پي�روان ديگراديان با خوشي و خ���رمي316اليه انه لمبداء الخلق و مرجع العالمين« معاشرت نمائي�د تا ب�وي خ�وش رحماني را در شما بيابند. مبادا دچار تعصبات ج��اهلي رايج بين مردمان گرديد همگي از خداوند پديد آمده ايد و به او باز ميگرديد. اوست مب��داء خل��ق

و مرجع عالميان.

شالوده تمام آموزه هاي بهائي "وحدت عالم انساني" است. وحدت عالم انساني، محور و مرکز انديشه و حرکت در آيين بهائي است و تمام تالش هاي اين جهاني آيين بهائي، ب��راي رسيدن به آن وحدت انجام مي گيرد. بهائيان بسيار به صلح اهميت مي دهن��د. زي��را تم��دن کنوني بدون دسترسي به صلح راستين قادر ب��ه ت��رقي و پيش��رفت نيس��ت و ص��لح حقيقي

105

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

فقط نبود جنگ نيست بلکه الزمه آن، تغيير کلي و برقراري تفاهم و برابري بين تمام افراد هدف غايي دي��انت به��ائي وح��دت ع��الم انس��اني اس��ت و نوع بشر در جامعه بشري است.

بدون شک مهم ترين وسيله اخالقي که مي تواند ما را به آن هدف برساند، صلح و آرامش است. هيچ بنايي با جنگ پايدار نمانده است. چگونه مي توان با تناقض، منطقي متين بني��اد نهاد؟ مگر مي توان براي بر پا داشتن صلح، جنگ به راه انداخت؟ تنها وس��يله ب��راي ايج��اد صلح، تبليغ صلح و اعمال بشر دوستانه است و نه هيچ راه ديگر. البته تنه��ا وس��يله کارآم��د در آن راه، محبت و دوستي است. براي رس��يدن ب��ه وح��دت، تم��ام س��از و کاره��ا باي��د ب��ر آرامش و محبت ساخته شوند که در غير اين صورت کسي را نتيج��ه اي مثبت از اق��دامات خود عايد نخواهد شد. تن در ندادن به صلح دروني و بيروني، اف��زودن دش��واري نوي��ني ب��ه

دشواريهاي کنوني جهان است.

چرا در ديانت بهائي بهاي بسياري به صلح داده شده است؟.30 تمدن کنوني بدون دسترسي به صلح راس��تين ق��ادر ب��ه ت��رقي و پيش��رفت نيس��ت. ص��لح

حقيقي فقط نبود جنگ نيست، بلکه الزمه آن، تغيير کلي و برقراري تفاهم و برابري ب��رايتمام افراد نوع بشر در جامعه بشري است.

هدف غايي ديانت بهائي وحدت عالم انساني است و بدون شک مهم ترين وس��يله اخالقي که مي تواند ما را به آن هدف برس��اند، ص��لح و آرامش اس��ت. هيچ بن��ايي ب��ا جن��گ پاي��دار نمانده است. چگونه مي توان با تناقض، منطقي متين بنياد نهاد؟ مگر مي توان براي بر پا داشتن صلح، جنگ به راه انداخت؟ تنها وسيله براي ايجاد صلح، تبليغ ص��لح و اعم��ال بش��ر دوستانه است و نه هيچ راه ديگر. اگر کساني با اين نوع از تبليغ مخالف ب��وده ان��د و علي��ه تبليغ کنندگان صلح، خشونت به خرج داده اند، در اين صورت براي رس��يدن ب��ه آن وح��دت موعود، تنها چاره مظلوميت و صبر بوده است، کاري که بهائيان در تم��ام ط��ول حياتش��ان آن را به خوبي نشان داده اند و به عنوان تنها روش کاربردي پيشبرد اهداف ص��لح جويان��ه در دستان مردمان جهان نهاده اند. اگر بهائيان در تاريخ صبر پيش��ه نمي کردن��د و در براب��ر هر ناماليمي، مانند ديگران دست به اسلحه مي بردن�د، چگون�ه مي توانس�تند من�ادي ص�لح

باشند؟ و آيا مانند ديگران به نا کجا آباد نمي رفتند؟

ايجاد صلح تنها يک راه دارد، تبليغ صلح و زندگاني با محبت و عشق به همنوعان. البته تنه��ا وسيله کارآمد در آن راه، محبت و دوستي اس�ت. ب�راي رس�يدن ب�ه وح�دت، تم��ام س�از و کارها بايد بر آرامش و محبت ساخته شوند که در غير اين صورت، هيچ کس نتيج��ه مثب��تي از اقدامات خود نخواهد گرفت. در حقيقت تن در ندادن به صلح دروني و بيروني، اف��زودن

دشواري نويني به دشواريهاي کنوني جهان است.

چرا بهائيان اولين گروهي هستند که براي انتشار آئينشان از.31؟ايران مهاجرت کرده اند

در جواب به اين سؤال، ابتدا به موارد زير توجه کنيد:

106

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

ديانت بهائي برخاسته از کشور ايران است، ولي آموزه هاي آن براي بهبود و رف��اه تمام اهل دنياست.

حضرت بهاءالله در نامه ها و خطاب ه��ايي ب��ه س�ران آن وقت جه��ان، ل�زوم ص�لح جهاني و تاسيس پارلمان جهاني را گوشزد نموده بودند. متاسفانه ندا و پي��ام ص��لح

او تا پس از جنگ جهاني اول گوش شنوايي نيافت.،آموزه هاي بهائي ب��ا ارائ��ه طرحه��اي نوي��ني چ��ون تس��اوي حق��وق زن��ان و م��ردان

وحدت در کثرت، برابري نژادي و توجه به سوادآموزي توانسته اند انديشه متع��الي وحدت عالم انساني را به مردم جهان معرفي کنند.

تاثير تعاليم بهائي چنان است که در آفريقاي جنوبي و در سال هاي آپارتايد بهائي��ان توانستند س�ياه پوس�تان و سفيدپوس�تان به��ائي آن کش�ور را قلب��ا متح��د ک��رده، در جلسات بهائي مشترک گرد هم آورند. اين اقدام گرچ��ه ب��ا مخ��الفت دولت آپارتاي��د روبرو شد، ولي مت��اثر از تع��اليم به��ائي در براب��ري ن��ژادي و انديش��ه وح��دت ع��الم

انساني بود.

در ديانت بهائي به علت ظهور در دوره بلوغ بشر، دست ب��ه شمش��ير ب��ردن ب��راي انتش��ار دين و به بهانه سعادت بشر مجاز نيست. بهائيان پيام ديانت خود را که وحدت نوع انس��ان، برداشتن تبعيض و تعصب و برقراري صلح عمومي است، الزم مي دانن��د و ش��تاب بهائي��ان براي انتشار آيين بهائي، مبني بر اين ضرورت است. در اين دو سده، جهان ه��ر روز، خ��ود را به مرگ و نابودي نزديک ت��ر مي س��ازد و بهائي��ان ب��ه عن��وان اله��ام گيرن��دگان از دني��ايي ماوراء، اين را وظيفه خود مي دانسته اند که ب��راي جلوگ��يري از اين انه��دام، پي��ام ص��لح و وحدت خود را به همگان ابالغ دارند و نه فقط پيام صلح، بلکه روش ايجاد آن ص��لح را ن��يز در اختيار مردم جهان بگذارند. اگر اينگونه نب��ود، حض��رت عب��دالبها دو س��ال پيش از جن��گ جهاني اول، نداي صلح را به گوش اروپاييان نمي رس�اندند و آن��ان را ان��ذار نمي دادن��د ک��ه اروپا انبار مهممات و جنگ افزار شده است. افسوس گوشي بدهکار در ميان آن مردم��ان

يافت نشد و تاوان آن نيز پرداخته گشت.

نکته مهم اين جا است که بهائيان ايران، گاهي در دهات هاي بسيار کوچک به خاطر تعاليم حضرت بهاءالله و برقراري صلح جان باخته اند تا بگويند که دنيا ب��ه ي��ک ق��انون واح��د ني��از دارد، ام��ا سياس��يون ع��الم ک��ه خ��ود را خ��داي علم و دانش مي انگارن��د، هن��وز فري��اد ناسيوناليزم افراطي مي زنند و بر اساس اين کوتاه فکري، سازهاي منافع ملي را با کوک جنگ مي نوازند! با اين وض�ع، بهائي��ان وظيف�ه خ�ود مي دانن�د ک�ه ب��راي ارس�ال آنچ��ه ک�ه حضرت بهاءالله در اختيارشان نهاده، با تعجيل اقدام کنن��د. چق��در خ��ون ه��ا ريخت��ه ش��د ت��ا سازمان ملل متحد به وجود آمد، آن هم با اين وضع سياسي و ناقص. حض��رت بهاءالل��ه در دوره ناصرالدين شاه وجوب چنين سازماني )محکمه کبراي بين المللي( را به سياسيون و م�ردم ع�الم گوش�زد نمودن�د و اين مطلب ک�ه بهائي�ان دوره ناص�رالدين ش�اه از حک�ومت

جهاني حرف مي زده اند، خود دليل بينش عميق و حقانيت آنان است.

32.mرmبmمmاmmيmپ mهmmك mيmتmرmوmmص mرmد m،mتmmسmا mيmبmرmmع mنmاmmبmز mهmmب mيmئmاmmهmب mرmاmmثmآ mاmرmچ m؟mتmسmا mهmدmمmآ mنmاmرmيmا mيmاmرmب mو mتmسmا mيmنmاmرmيmا

و از جمله اعتراضات آن است که چرا حضرت باب و حضرت بهاءالله با وجود اينکه ايراني سول إال و فارسي زبان بوده اند، کتبشان به زبان عربي است. ايشان آيه »ما أرسلنا من ر

107

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

« يعني ما هيچ پيامبري را جز به زبان قومش نفرستاديم را دليل بر مدعاي317بلسان قومهخود آورده اند.

عدم تطابق آثار پيامبران پيشين با زبان مادري قومشان

حضرت مسيح نيز با اينکه در ميان قوم يهود مبعوث شدند انجيل مقدس به لس��ان يون��انينوشته شد، نه به زبان عبري. عارف کامل حکيم سنائي غزنوي مي فرمايد:

زبان گر بهر ح��قخ���������������واهي مکان کز بهر حقج�����������������وئي

چ��ه ع��براني چ��هس����������������رياني چ���ه جابلق���ا چ���ه

جابلسا

معناي حقيقي زبان قوم

مقصود از لسان قوم آن نيست که فارسي يا ع�بري ي��ا س�رياني ي��ا زب��ان م�ادري آن ق��ومباشد، بلکه مقصود اين است که مطابق فهم و استعداد قوم بوده باشد:

بهر کودک آن پدر تي تيکند

چونک��ه ب��ا ک��ودک س��روک���������ارت فت���������اد

گرچ����ه علمش هندس����هگي������������������������تي کند پس زب���ان ک���ودکي باي���دگش����������������������������اد

زبان مذهبي و علمي ايران در زمان قاجار

اگ��ر برگ��رديم ب��ه دوران س��لطنت قاجاري��ه و اوض��اع و اح��وال م��ردم اي��ران در آن زم��ان، خواهيم دانست که در کش��ور اي��ران دو زب��ان معم��ول )ع�ربي و فارس��ي( زب��ان م��ذهبي و علمي عربي ب��وده و کتب درس��ي و علمي آن روز از قبي��ل علم طب و منط��ق و حکمت و فقه و اصول و علوم ادبي و رياضي، همه به زبان عربي تدريس مي شده، کما اينک��ه آث��ار بسياري از دانشمندان ايراني همچون ابن سينا نيز به عربي نوش��ته ش�ده ان��د. بس��ياري از آثار ادبي مشهور ايران از جمله شاهکار سعدي گلستان، زيبائيش در بک��ار ب��ردن اس��تادانه همين س��بک اس��ت: »خطي��بي کريه الص��وت خ��ود را خ��وش آواز پنداش��تي و فري��اد بيه��ده برداشتي گفتي نغيب غراب البين در پردهء الحان اوست يا آيت ان انکراالص��وات در ش��ان او.« و يا در جاي ديگر مي گويد: »ع�الم ناپرهيزگ��ار کوريس��ت مش��عله دار. يه��دي ب��ه و ه��و

اليهتدي.« از حافظ ياد کنيم:

که عشق آسان نمود اول ولي افتاد مشکلهااال يا ايهاالساقي ادر کأسا و ناولها

اصوال زبان فارسي متداول آن روز و حتي امروز هم، زباني است مرکب از لغات فارس��يو عربي و بعضي لغات ديگر.

پيش بيني اسالم در مورد آثار عربي شريعت جديد

ائمه اطهار متجاوز از هزار سال قبل در اخبار پيشگويي کرده ان��د ک��ه اص��حاب ق��ائم عجم « يعني جز به زبان ع�ربي ص�حبت نمي318)غير عرب( هستند »ولکن اليتکلمون اال بالعربيه

« يع��ني آث��اري مانن��د ق��رآن319کنند و در حديث ديگر مي فرمايد: »يظهر بآثار مثل الق��رآن ظاهر مي کند. با اين حال اگر کتاب بيان و اقدس نازل به فارسي هم مي شد، ب��از ب��رخي

320معرضين اعتراض مي کردند که چرا به عربي نازل نشده است.

108

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

آثار غير عربي امر بابي و بهائي

حضرت بهاءالله و حضرت باب آثار فارسي زيادي نيز دارند و حتي الواحي از ايش��ان ن��ازل گرديده که کامال به فارسي س��ره نوش��ته ش�ده و هيچ لغت ب��ا ريش��ه ع��ربي در آن نيام��ده است و آث��ار ع��ربي ن��يز ب��ه اين س��بب ن��ازل ش��ده ان��د ک��ه ريش��ه اعتق��اد اس��المي در اين

عربي، همچون نماز و ديگ��ر ادعي��ه، بس��يار سرزمين، انس و ارتباط مردم با متون نيايشي بيش از فارسي بوده و براي ايشان زب��اني ن��ا مفه��وم و ن��ا آش�نا محس��وب نمي گ��ردد. ب��ه عالوه در يک و نيم قرن گذشته اختالط زبان عربي و فارس��ي بس��يار بيش از ام��روز ب��وده است و به يکباره گسستن از اين ريشه، به پيوستگي و ارتباط اعتقاد جديد و ق��ديم لطم��ه وارد مي آورد. بنابراين به جهت سهولت برقراري اين ارتب��اط و انتق��ال، آث��ار ب��ه مقتض��اي

الهي ک��ه تخل��ق ب��ه اخالق رحم��اني و حال مخاطبين نازل شده اند، چرا ک��ه اس��اس ادي��ان آنچه تغييرمي کند، نح�وه تط�ابق اين فض�ائل ب��ا زن��دگي فضائل يزداني است ثابت است و

انسانهاس��ت و آم��وزش بينش ه��ائي مط��ابق ب��ا درک و ني��از انس��انهاي ه��ر زم��ان. مثال در الواحي که زرتشتيان مورد خطاب بوده اند، حتي لغات با ريشه عربي را ن��يز بن��درت بک��ار برده اند. في المثل حضرت بهاءالله در ل��وح ش��يرمرد مي فرماين��د: »ام��روز کيش ي��زدان پديدار، جهان دار آمد و راه نم��ود کيش��ش نيکوک��اري و آئينش بردب��اري، اين کيش زن��دگي پاينده بخشد و اين آئين مردمان را به جهان بي نيازي رساند«. همچنين ترجمه بس��ياري از کتب و آثار مقدسه بهائي تاکنون براي ممالک غرب ب�ه زب�ان انگليس�ي و الس��ن ديگ�ر ن�يز

نتشر گرديده است.

mيmئmاmهmب mتmنmاmيmد mنmدmوmب mيmنmاmهmج

ب�ر�ا�ي� ا�ي�ر�ا�ن� ظ��ا�ه�ر� ن�ش��د�ه�،� ب�ل�ك��ه� ط�ب��ق� ب�ش��ا�ر�ا�ت�ديانت بهائي ديانت قومي نيست و فقط طبعا خود را محدود به "لسان ق��وم" نمي دان��د و ا�س�ت� و�يک ديانت جهانيپ�ي�ا�م�ب�ر�ا�ن� ق�ب�ل�،�

در بين همه اقوام مخاطبيني براي خود دارد. کما اينکه ادعيه و آث��اري از حض��رت عب��دالبها به ترکي نوشته شده و آثار بسيار زيادي از شوقي افن��دي ب��ه زب��ان انگليس��ي اس��ت و هم اکنون آثار بهائي در بين اديان مختل��ف ب��ه بيش��ترين زب��ان ه��ا ترجم��ه ش��ده و تقريب��ا هم��ه

زبانهاي زنده دنيا را پوشش داده است.

داليل کاربرد زبان هاي مختلف

در ه��ر ص��ورت زب��ان وس��يله اي ب��راي انتق��ال مف��اهيم اس��ت و ه��ر زب��اني ک��ه ب��راي مفهومي کارآمد تر باشد بايستي مورد استفاده قرار گيرد، همچ��ون بس��ياري مق��االت بيان

علمي که امروز توسط اساتيد ايراني به انگليسي نوشته مي شوند. از طرفي همان ط��ور که مي دانيد زبان عربي کامل ت��رين و فص��يح ت��رين زب��ان اس��ت، مثال ه��ر فع��ل در ع��ربي شانزده صيغه دارد و برخي خصوصيات اين زبان، در ديگر زبان ها يافت نمي ش��ود. از اين رو برخي مفهومات را نمي توان در زبان ديگري به ط��ور کام��ل بي��ان ک��رد. گذش��ته از اين موارد، بيش از نيمي از کلماتي که ما در فارسي بکار مي بريم در اصل ع��ربي هس��تند. در

حقيقت فارسي و عربي آنچنان به هم آميخته اند که تفکيک آن ممکن نيست.

اهميت نزول آيات به فارسي در ايران

آنچه در اين ديانت انقالبي و نو بشمار مي آيد آنس��ت ک��ه بنيان گ��ذارانش ب��ا نگ��ارش آث��اري ديني به زبان فارس��ي و بي��ان انديش��ه هاي خ��ود ب��ه اين زب��ان، دين را از انحص��ار مالي��ان و عربي دانان در آوردند و براي توده مردم قابل فهم ساختند. ايشان نه تنها آث��اري ب��ه زب��ان فارسي نازل فرمودند، بلکه به ترجم��ه آث��ار ع��ربي خ��ود ب��ه فارس��ي ن��يز پرداختن��د، مانن��د

109

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

قسمتي از کتاب بيان فارسي از قلم حضرت باب، و برخي آثار که حضرت بهاءالله ش��ارعديانت بهائي آن را به فارسي نيز ترجمه نموده است.

تفاوت آثار عربي و فارسي

حضرت بهاء الله با اينکه با اين زبان و وسعت و قواعد آن آشنا نبودن��د، ب��ا نوش��تجات خ��ود لسان عربي را غني ساختند و همچنان که حضرت محمد در زمان خود سبک ت��ازه اي خل��ق نمودند، ايشان نيز سبک بديعي بوجود آورده اند ک��ه اله��ام بخش نويس��ندگان و دانش��مندان بهائي بوده و هست. اين حقيقت در م��ورد آث��ار مبارک��ه آن حض��رت ب��ه زب��ان فارس�ي ن��يز صادق و معت��بر اس��ت. حض��رت بهاء الل�ه در يکي از ال�واح مبارک��ه ع��ربي را بعن��وان " لغت فصحي" و فارسي را بنام " لغت نورا " و " لسان شکرين " معرفي فرموده اند. الواح ع��ربي آن حض�رت مهيمن و مش�حون از ق�درت و اقت��دار اس�ت و آي��ات منزل�ه در آنه��ا در کم��ال

321جاللت و فصاحت جلوه گر مي ش�ود. آث��ار فارس�ي ن��يز زيب�ا ب��ا ح��رارت و روح افزاس�ت. فارس��ي لطي��ف و ظري��ف اس��ت و زب��ان ع��ربي عظيم و وس��يع اس��ت و وق��تي عظمت و وسعت با لطافت و ظرافت توأم گردد، مفاهيم عاليتر و بيشتري را ميتوان بيان نمود. مثال دربارهي عشق مالحظه فرماييد، در کلمات مکنونهي عربي، عشق الهي به صورت قلعهي مستحکمي که پناهگاه ماست، مجسم شده که آن قلعهي عش��ق ب��اعث حف��ظ و حراس��ت ماست، ولي عشق الهي در زبان فارسي شاعرانه است، لطيف است، دلنشين است، ب��ه گونهاي است که دلها را ميربايد و ما را به معش��وق حقيقي ميرس��اند. در ع��ربي راج��ع ب��ه اين موضوع بياني ميفرمايد که مضمونش اين است: "اي پس��ر هس��تي، عش��ق من قلعهي من است، هر که بدرون آن رفت، نج��ات ي��افت و ايمن گردي��د و ه��ر ک��ه از آن ب��در رفت، گمراه شد و بمرد". مالحظه کنيد همين مفهوم عشق را در کلمات مکنونه فارسي چگون��ه تعب��ير فرمودهان��د: »اي دوس��ت، در روض��هي قلب ج��ز گ��ل عش��ق مک��ار« و ي��ا »اي بلب��ل

322معنوي، جز در گلبن معاني جاي مگزين«.

اينکه آثار بهائي به دو زبان فارسي و عربي نوشته شده جزء امتي��ازات اين گذشته از اين، ديانت است که موجب نزديکي قلوب عرب زبانان و فارسي زبان��ان مي گ��ردد و انتق��اد از آن تعجب برانگيز است. اما اگ��ر کس�ي بخواه�د مت��ون ع�ربي دي�انت به�ائي را بي طرفان�ه ارزيابي کند، از اعتراف به اين نکته گريزي نخواهد داشت که روح اين آثار فرهنگ و جهان بيني ايراني است و نمي توان آنها را ج��ز بخش��ي از ادبي��ات فارس��ي، چ��يز ديگ��ري بش��مار

آورد، بلکه آن آثار نيز از فرهنگ و ادب ايران و اصطالحات ادبي فارسي متاثر است.

حضرت بهاءالله جل اسمه االعلي در يکي از مناجاتها مي فرمايند: »اگر از لغ��ات مختلف��ه عالم عرف ثناي تو متضوع شود همه محبوب جان و مقصود روان، چ��ه ت��ازي چ��ه فارس��ي اگر از آن محروم ماند قابل ذكر، نه چه الفاظ چه معاني«. همچنين حضرت عب��دالبهاء مي فرمايند: »فارسي و عربي و ترکي هر سه لسان عاش�قان جم��ال جان��ان اس�ت. عش��ق را خود صد زبان ديگر است. مقصد معاني است نه الفاظ، حقيقت اس��ت ن��ه مج��از، ص��هباي حقايق و معاني در هر کأس گوارا، خواه جام زرين باشد خواه کاسه گلين. ولي البت��ه ج��ام

بن�ابراين مهم مف�اهيمي اس�ت ک�ه در آي�ات الهي وج�ود «.323بلور و مرصع لطيف ت�ر استدارند، نه زبان آنها.

110

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

نقش حضرت عبدالبهاء در ديانت بهائي چيست؟.33 حضرت عبدالبهاء فرزند ارشد حضرت بهاءالله هستند که از ک�ودکي و در تم�ام عمرش�ان،

40شريک باليا و زندان و تبعيد پدر آسمانيشان يودند و در دوره حضرت بهاءالله ب��ه م��دت سال به عنوان خادمي صديق و فداکار به عبوديت و بندگي آستان الهي مشغول بودند، ب��ه نحوي که حضرت بهاءالله شهادت داده اند که خ��دمات حض��رت عب��دالبهاء بعض��ي ام��ور را براي حضرتشان آسان نمود. اين فرزند برومند همچ��ون س��د محکمي س��پر مش��کالت پ��در آسمانيشان بودند و بعد از صعود حضرت بهاءالله نيز تحمل باليا فرمودن��د و جامع��ه به��ايي

سال جانشيني، تمام وظايفي را که حضرت بهاءالله29را پيش بردند. ايشان نيز در مدت صعود فرمودند. از جمله ام��ور1921بر عهده ايشان گذاشته بودند انجام دادند و در سال

مهمي که انجام دادند، حفظ وحدت جامع��ه به��ايي از طري��ق تع��يين جانشينش��ان، حض��رت شوقي رباني )ولي امر بهايي در الواح مبارکه وص��ايا ب��ه قلم ملهمش��ان(، تب��يين و تش��ريح نحوه تشکيل بيت العدل اعظم که منصوص در الواح حضرت بهاءالله است، صدور صد ه��ا لوح و اثر در توضيح تعاليم حضرت بهاءالله، و نيز تبلي��غ دي��انت مق��دس به��ايي در ش��رق و

غرب عالم و... مي باشد.

در توصيف مقام و موقف حضرت عبدالبهاء بايد گفت که حضرت عب��دالبهاء شخص��يتي بي مثيل در تاريخ بشر هستند و هيچيك از اديان گذشته از موهبت داشتن اين چنين شخص��يتي برخوردار نبوده است. فضل و عنايت حضرت بهاءالله كه جامعه بهائي را پس از صعود در ظل حمايت غصن اعظم حضرت عبدالبهاء قرار داده قابل وصف نيست. حضرت بهاءالل��ه نه تنها ظهور مبارك خود را به عالميان ارزاني داشته ان��د بلك��ه فرزن��د خ��ود را ن��يز تق��ديم نموده اند كه با علم و حكمت وي عالم انساني منور شود. مش��كل بت��وان ح��تي ذره اي از

عظمت اين ظهور را بدون آگاهي از مقام فريد حضرت عبدالبهاء درك نمود.

حضرت عبدالبهاء سه نقش اساسي را در ديانت بهايي ايفا مي کنند:

حضرت عبدالبهاء مرك��ز عه��د و پيم��ان حض��رت بهاءالل�ه ميباش��ند. ق��وه ميث��اق جامعه بهائي را متحد ساخته از تعدي دشمنان و تفرقه و انقسام حف��ظ خواه��د نمود. قوه ميثاق است كه ضامن فتح و ظفر محتوم است. اساس��ا پيم��اني ك��ه حضرت بهاءالله با پيروان خود بسته اند الزمه اش اين است كه قلب هاي خ��ود را به مركز عهد متوجه ساخته و به آن وفادار باشيم. حض��رت عب��دالبهاء مرك��ز عهد الهي هستند و طبق الواح مبارك��ه وص��ايا بع��د از آنحض��رت ش��وقي افن��دي ولي امر و مركزي هستند كه بايد به ايشان توجه نماييم. اليوم مرك�ز عه�د بيت العدل اعظم است كه بن��ا ب��ه دس��تورات ص��ريحه حض��رت بهاءالل��ه و تعليم��ات

واضحه حضرت عبدالبهاء و حضرت ولى امرالله تشكيل گشته است.

حضرت عبدالبهاء مبين مصون از خطاي آثار حضرت بهاءالله مي باشند. ظهور حضرت بهاءالله و آثار منزله چنان وسيع است و مع��اني مكنون��ه در ه��ر ي��ك از بيانات نازله چنان عميق كه حضرتشان الزم دانس��تند بع��د از خ��ود مبي��نى جهت اين آثار بجا گذارند. و ايشان را الهام فرمايند و بدين ترتيب نسلهاي آينده بش��ر ميتوانند تعاليم مباركه حضرت بهاءالله را از طري��ق تبيين��ات حض��رت عب��دالبهاء در الواح و خطب عديده ادراك نمايد. و بعد از حضرت عبدالبهاء شوقي افن��دي مبين آيات الله بوده و با صعودشان وظيفه تبيين تا اب��د و ت��ا انته��اي دور به��ايي خاتمه يافت. همچنين بايد بدانيم كه با تعيين مبين آيات حضرت بهاءالل��ه فض��ل عظيمي شامل جامعه بهائي نمودند. در گذشته هر يك از اديان به طرق متع��دد

111

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

منقسم شدند زي��را از داش��تن مرك��زي ك��ه ي��اران بتوانن��د در حين اختالف نظ��ر درباره معاني كلمات منزله در كتب مقدسه بدان مراجعه نمايند محروم بودن��د. ولي در اين ظهور چنانچه معني و مفهوم بيانات حض��رت بهاءالل��ه ب��راي ي��اران روش�ن نباش�د ب�ه تبيين�ات حض�رت عب�دالبهاء و حض�رت ولي امرالل�ه مراجع�ه مينمايند و چنانچه مطلب واضح نگردد به بيت العدل اعظم توجه ميكنند و بدين ترتيب فرصتي براي اختالف در تعاليم مباركه باقي نميماند و وح��دت ام��ر الهي

محفوظ ميگردد.

حضرت عبدالبهاء مثل اعالي تعاليم مباركه پدر بزرگوارشان ميباش�ند. ه��ر چن��د ما هيچگاه نميتوانيم به آن مرحله از كم��ال واص��ل ش�ويم ولي باي��د هميش��ه آن حض�رت را م�ورد نظ�ر داش�ته و س�عي ك�نيم در اث��ر اق��دام حضرتش��ان مش�ي نم��ائيم. وق��تي در آث��ار مبارك��ه درب��اره عش��ق و محبت ميخ��وانيم ب��ه حض��رت عبدالبهاء توجه نموده و منبع عشق و مهرباني را مش��اهده مينم��ائيم. وق��تي در باره تنزيه و تقديس، عدالت و انصاف، راستى و صداقت، فرح و سرور، جود و سخاوت ميخوانيم به حضرتش توجه نموده و اين صفات را كه به حد كم��ال در

زندگي آن حضرت تجلى نموده مالحظه مي نماييم.

اما اساس حيات مبارك عبوديت است. ميدانيد كه لقب "عبدالبهاء" ب��ه مع��ني بن��ده و عب��د بهاء است ولقبي است كه حضرتش�ان ب��ر جمي��ع الق�اب ديگ�ر ت��رجيح دادن��د. بي��ان ذي��ل از حضرت عبدالبهاء نشانه آرزوي مبارك به خدمت است و چنانچه اين بي��ان را حف��ظ نمائي��د

»ن��ام من عبدالبهاءس��ت ص��فت منهادي و راهنماي ش��ما در س��بيل خ��دمت خواه��د ب��ود: عبدالبهاءس��ت. حقيقت من عبدالبهاءس��ت نعت من عبدالبهاءس��ت. رقيت ب��ه جم��ال ق��دم اكليل جليل و تاج وهاج من است و خدمت به نوع انسان آئين قديم من... ن��ه اس��مي دارد نه لقبي نه ذكري خواهد نه نع��تي، ج��ز عب��دالبهاء. اين اس��ت آرزوي من. اين اس��ت اعظم

«.324آمال من. اين است حيات ابدي من. اين است عزت سرمدي من

حال به تبيينات حضرت ولي امرلله درمورد تفاوت مقام حضرت عب��دالبهآء ب��ا مظه��ر کلي الهي و همچنين الواح مربوط به انتساب آن حض��رت ب��ه عن��وان سرپرس��ت جامع��ه به��ايي

توجه کنيد. حضرت ولي عزيز امرلله در کتاب دور بهائي مي فرمايند:

��ه مغن��اطيس في الحقيقه ما چنان به عهد حضرت عبدالبهاء نزديک و مجذوب قوهء معنوي وجودش ميباشيم که به آساني نميتوانيم به هويت و مقام آن حضرت که نه فقط در ظهور حضرت بهاءالله بلکه در سراسر تاريخ اديان مق��ام فري��د و وحي��دي را داراس��ت پي ب��ريم.ر ظه��ور به��ائي س و مبش�� حضرت عبدالبهاء در افقي خاص قائم و مرتبتش کامال ب��ا مؤس�� متفاوتست وليکن بر اثر مقامي که حضرت بهاءالله بوسيلهء عهد و ميث��اق ب��ه آن حض��رت تفويض فرموده با آن دو ذات مقدس جمعا هياکل اص��ليهء ثالثهء آئي��ني را تش��کيل ميدهن��د که در تاريخ روحاني عالم بي سابقه است. حضرتش با آن طلعات مقدسه از رف��رف علي��ا به مقدرات اين طفل رضيع امر الله ناظر و قبل از اتمام هزار سال کامل هيچ نفسي و ي��ا هيئتي که پس از آن هيکل مبارک بر خدمت امر الله قائم گ��ردد هرگ��ز ب��ه آن رتب��ه اس��ني فائز نشود. مماثل و مشابه دانستن مقام حضرت عبدالبهاء با مق��ام نفوس��ي ک��ه ب��ه رداي سلطه و اختيارات حضرتش مفتخر گرديده اند در حکم تنزيل مقام آن حضرت اس��ت و اينر و امر به همان اندازه باطل و از طريق صواب منح��رف اس��ت ک��ه حض��رتش را ب��ا مبش����ه و س ام��ر الل مظهر ظهور در صقع واحد ق��رار دهن��د. چنانک��ه در نص��وص مب��ارکهء مؤس�� همچنين در آثار و الواح مبين آيات الله مذکور است حضرت عب��دالبهاء مظه��ر ظه��ور الهي نيستند و با آنکه وصي پدر بزرگوارند و ليکن داراي همان رتبه و مقام ن��ه. و اح��دي پس از

112

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

حضرت باب و حضرت بهاءالله نميتواند قبل از انقضاي هزار سال کامل ادع��اي مظه��ريتالهيه نمايد.

حضرت عبدالبهاء در رتبه اولي مرکز و مح��ور عه��د و ميث��اق بي مثي��ل حض��رت بهاءالل��ه و اعلي صنع يد عنايتش و مرآت صافي انوارش و مثل اعالي تعاليم و مبين مصون از خطاي آياتش و جامع جميع کماالت و مظهر کليهء صفات و فضائل بهائي و غصن اعظم منش��عب از اصل قديم و غصن األمر و حقيقت من ط��اف حول��ه األس��ماء و مص��در و منش��أ وح��دت عالم انساني و رايت صلح اعظم و قمر سمآء اين شرع مق��دس ب��وده و الي األب��د خواه��د بود و نام معجز شيم عبدالبهاء بنحو اتم و اکمل و احسن جامع جميع اين نع��وت و اوص��اف��ه در است. و اعظم از کل اين اسماء عن��وان م��نيع "س��ر الل��ه" اس��ت ک��ه حض��رت بهاءالل توصيف آن حضرت اختيار فرموده اند و با آنکه بهيچوجه اين خطاب نبايد عنوان رسالت آن حضرت قرار گيرد مع الوصف حاکي از آن است که چگونه خصوصيات و صفات بشري ب��ا

فضائل و کماالت الهي در نفس مقدس حضرت عبدالبهاء مجتمع و متحد گشته است.

در کتاب مستطاب اقدس در اين مقام چنين نازل گشته: »اذا غيض بحر الوص��ال و قض��ي کتاب المبدء في المآل توجهوا الي من اراده الله الذي انشعب من هذا االص��ل الق��ديم.« و نيز در کتاب عهد جمال اقدس ابهي به کمال صراحت و تأکي�د ميفرماين�د: »باي��د اغص�ان و افنان و منتسبين طرا به غصن اعظم ناظر باشند انظروا ما انزلناه في کتابي االقدس: اذا غيض بحر الوصال و قضي کتاب المبدء في المآل توجهوا الي من اراده الله الذي انش��عب

يم. مقصود از اين آيهء مبارکه غص��ن اعظم )حض��رت عب��دالبهاء( ب��ودهدمن هذا االصل القال الک��ريم.« حض��رت عب��دالبهاء در تأيي��د کذلک اظهرنا االم��ر فض��ال من عن��دنا و ان��ا الفض�� مقامي که از طرف حضرت بهاءالله به ايشان عنايت شده چنين ميفرمايند: »به نص کتاب اقدس مرکز ميثاق را مبين کتاب فرمودند که از اول ابداع تا يومن�ا ه�ذا در ظه�ور مظ��اهر

«.325مقدسه چنين عهد محکم متيني گرفته نشده.

چرا ادامه تشريع به هيئت انتخابي بيت العدل واگذار شده است؟.34 از جمله اعتراضات اين است که چرا ادامه تشريع به بيت الع��دل واگ��ذار ش��ده اس��ت ک��ه اعضاي آن انتخابي هستند و هيچ الزام و تضميني به آگاهي و اشراف و پيروي آنان از امور بهائي و دانش الهوتي و ناسوتي نيست، در حالي که پ��يروان ام��ر به��ائي ن��يز معتقدن��د ک��ه

تشريع، امري آسماني و منبع آن وحي است و در انحصار خدا و انبياء او مي باشد.

حضرت بهاءالله مي فرمايند: »اين ظهور از براي اجراي ح��دودات ظ�اهره نيام��ده... بلک��ه ألجل ظهورات کماليه در انفس انسانيه و ارتقاء ارواحهم الي المقامات الباقيه و مايصدقه

يعني ظه��ور پي��امبر ب��راي وض��ع احک��ام و ق��وانين جدي��د326عقولهم ظاهر و مشرق شده« نيست، بلکه بسيار باالتر از آن، يعني رساندن انسان به مقام و کمالي اس��ت ک��ه شايس��ته

خلقت اوست.

بنابراين نقش اصلي پيامبر وضع قوانين نيست. هدف ديانت کمک به تقرب قل�وب انس�انها به خداوند و رسيدن آنان به جايگاهي است که شايسته آنند و اين کار تنه�ا ب�ا وض�ع ق�انون انجام پذير نيست. در جهان ما که دستخوش تغييرات بسيار س��ريع اس��ت و دائم��ا مس��ائل جديدي رخ مي نمايد که بعضا نيازمند موضع گيري دي��ني ان��د، ايج��اد م��رجعي واح��د ک��ه در عين حفظ وحدت جامعه، تشريع قوانين نمايد ابتکار بي نظيري است. البته مشابه اين کار

113

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

در اسالم با فتاوي مجتهدين رخ ميدهد ولي اختالف آراء بين علماء، تش��تت بي روي��ه اي را در جامعه ديني بوجود مي آورد که بسيار زيانبار است. گذشته از اين، به اعتق��اد اه��ل به��ا، هيئت نه نفره بيت العدل اعظم )و نه تک تک اعضاي آن( ملهم به الهامات الهيه ب��وده ودر تصميمات خود، مصون از خط�ا هس�تند. بن�ابراين بيت الع�دل اعظم ح�ق تش�ريع داش�ته و

اطاعت موازين مصوبه آن، بر تمام بهائيان واجب است.

آيا يهائيان متعصب و خشکه مقدسند؟.35 از آنجا که به طور کلي ايرانيان از مذهب و خش��که مقدس��ي رنج مي برن��د، ب��رخي مايلن��د

بدانند که آيا بهائيان در اين مورد در مقايسه با ديگران متفاوتند يا خير.

يکي از اصول مهم دي��انت به��ائي تط��ابق و ح��رکت م��وازي عق��ل و دين اس��ت. دين ب��دون حضور فعال علم، عق�ل و انديش��ه ج�زمي اس�ت و خراف��ه گ��رائي ب��ه ب��ار مي آورد. اتک��اء مفرط بر عقل و زدودن روحانيت و ديانت از جامعه، لجام گسيختگي و ع��دم ت��وازني بب��ار مي آورد که مي تواند براي جامعه زيان آور باش��د. س��عادت جوام��ع بش��ري را در ت��وازن و هماهنگي عقل و دين بايد جست. ديانت بهائي مي آموزد که »دين بايد مطابق علم و عقل

باشد«.

ترک تعصبات نيز تعليم ديگري است که براي رس��يدن ب��ه ص��لح و آرامش ض��روري اس��ت. بهائيان به عقايد تمام انسانها احترام مي گذارند و هرگز کس��ي را مل��زم ب��ه تغي��ير عقي��ده نمي نمايند. همچنين بر روي اعتقادات خود تعصب ندارند، بلکه در حفظ عقايدشان ت��ا ح��د جان استقامت مي ورزند. بايد به اين نکته توجه داشت که تفاوت بسياري ميان اس��تقامت و تعصب وجود دارد. استقامت به معن��اي پاي�داري اس�ت، در ح��الي ک��ه تعص��ب ب�ه معن��اي

دوست داشتن يک عقيده و تنفر از بقيه عقايد است.

چرا بهائيان معتقدند که هر کس به حضرت بهاءالله ايمان نياورد،.36از گمراهان است؟

اين اعتراض اشاره به فقره اول در کتاب اقدس دارد که مي فرمايد: »من فاز به ق��د ف��از بکل الخير و الذي منع انه من اهل الضالل ولو يأتي بکل االعمال« يعني هرکس موف��ق ب��ه شناخت او )بهاءالله( شد به همه خيرها دست يافت�ه اس�ت و کس�ي ک��ه از چ��نين ش�ناختي

محروم شد، از اهل گمراهي است، هرچند که همه اعمال را بجا آورد«.

بهائيان عالم هيچگاه هيچ گونه توهيني را به هيچ انساني روا نمي دارند، چه آن ف��رد به��ائي باشد و چه غير بهائي. بنابراين آنان، برخالف پيروان اديان ديگر هيچ گاه به ط��ور مس��تقيم

مخاطب خود را گمراه نمي خوانند.

اما آيه اي که در باال اشاره شد، به اين موضوع داللت دارد که تعاليم و دستورات الهي ب��ر طب��ق احتي��اج بش��ري از روي مه��ر و محبت الهي ح��ق، ب��راي رش��د و تکام��ل روح��اني، جسماني، اجتماعي، فکري، روحي، عقلي، سياسي و ساير جنب��ه ه��اي وج��ود انس��اني مي باشد. بديهيست کسي که از چنين تعاليم مطابق زماني پيروي نمي کند، خود را محروم از

114

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

اين ترقيات مي نماي��د و راه گم ک��رده اس��ت. اولين ام��ري ک��ه خداون��د ب��ر بن��دگان ف��رض فرموده، شناخت مظهر امر است )شناخت پيامبر الهي( در هر زمان ک��ه ظ��اهر مي ش��ود که به منزله اثبات ايمان شخصي است، نه تقليد. ب��ه همين دلي��ل اس�ت ک��ه ظه��ور مظه��ر الهي در هر عصري به قيامت يا رستاخيز تعبير شده، وگرنه اعتقادي که ه��ر ف��رد در ايت��دا دارد، همان است که پدرش يا مادرش به او داده است. ايمان به مظهر ام��ر جدي��د نش��انه آن است که اگر اين فرد در زمان مظهر ظهور قبلي هم زندگي مي کرد، ايم��ان مي آورد. کما اينکه اکنون که در زمان اين مظهر امر جدي��د زن��دگي مي کن��د، ب��ه او و آي��اتش ايم��ان آورده است. مرحله بعد هنگامي است که ايمان و عم��ل ب��ا هم ت��وأم ش��وند. اين عم��ل در

صورتي مورد قبول حق قرار مي گيرد که براي عشق به مظهر امر باشد.

از طرفي، از آنجايي که باالترين ثمره خلقت، هدايت الهي و قدم نهادن در مس��ير کم��االت روحاني است، هر که از اين مس�ير ب��دور باش�د، ره گم ک��رده )اه�ل ض��الل( اس�ت، چ�نين ديدگاهي نسبت به مؤمن و غير مؤمن در همه اديان بگونه اي بسيار سختگيرانه ت��ر وج��ود دارد. مثال اگر اين بيان را با ديدگاه قرآن در اين مورد مقايسه کنيد، متوجه تفاوت عملکرده و ال ذين ال يؤمنون بالل خداوند در زمان هاي قبل خواهيد شد. قرآن مي فرمايد: »قاتلوا ال��وا ��دينون دين الح��ق من الذين أوت وله و ال ي ه و رس�� م الل م��ون م��ا ح��ر باليوم اآلخر و ال يحر

ى يعطوا الجزية عن يد و هم صاغرون« يعني با كساني از اه�ل كت�اب ك�ه ب��ه327الكتاب حت خدا و روز بازپسين ايمان نميآورند و آنچه را خدا و فرستادهاش ح��رام گردانيدهان��د ح��رام نميدارند و متدين به دين حق نميگردند كارزار كنيد تا با ]كمال[ خواري ب��ه دس��تخود جزي��ه��ه و ه��و فى دهند. و نيز در جاي ديگر مي فرمايد: »و من يبتغ غير االسلم دينا فلن يقبل من

« يعني هر كه جز اسالم ديني ]ديگر[ جوي��د هرگ��ز از وي پذيرفت��ه328االخرة من الخاسريننشود و وي در آخرت از زيانكاران است.

اگر به نماز يوميه مسلمانان توجه کنيد, متوجه خواهيد شد ک��ه در روز، چن��دين مرتب��ه آي��ه »اهدنا الص��راط المس��تقيم« را تالوت مي کنن��د. مش��خص اس��ت ک��ه اگ��ر حض��رت محم��د آخرين پيامبر بود، تکرار اين آيه براي ف��رد مس��لمان، ض��رورتي نداش��ت، چ��ون از قب��ل در مسير مستقيم قرار داشت. همين امر مشخص مي کند که پي��امبر بع��دي ن��يز در راه ب��وده است و همچنين مبرهن مي شود که بيراهه يا صراط غير مستقيم، همان اعراض از مظهر

ظهور جديد است.

در چيست؟ 19 رمز تقدس عدد .37 حضرت اعلي در کتاب بيان، عدد نوزده را به عنوان عددي مق��دس مع��رفي فرم��وده و در برخي احک��ام و مش�روعات اس�تفاده نمودن�د ک�ه حض�رت بهاءالل�ه ب��رخي از آنه�ا را تأيي�د

نفر را تشکيل مي دهن��د و اظه��ار ام��ر19فرموده اند. حضرت اعلي و حروف حي، جمعا ماه19 سال پس از اظهار امر حضرت اعلي واقع شد. بهائيان 19علني حضرت بهاءالله،

روز دارد و روز هايي که در سال باقي مي ماند به اي��ام ه��اء مع��روف19دارند که هر ماه روز مي باشد. همچ��نين ح��داقل19 روز يک بار و روزه 19است. بدين ترتيب ضيافت هر

درصد اموال به حقوق الله تعلق دارد، اس��باب خان��ه ه��ر19 مثقال نقره است، 19مهريه رکعت بود و بسياري احکام ديگ��ر.19 سال يکبار تجديد مي شوند، در ديانت بابي نماز 19

اين عدد در زماني کشف شده است که کامپيوتر يا ماشين حسابي وجود نداش��ته اس��ت و س��ال،160اين خود يکي از اعجازهاي امر مبارک است. اکنون پس از گذشت ق��ريب ب��ه

115

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

19بشر تنها با استفاده از کامپيوتر و امکانات پژوهشي بسيارگسترده، توانسته رم��ز ع�دد را در قرآن کشف کند! اگر به ديده بصيرت بنگريم، تکرار اين عدد به صورت هاي مختل��ف

در قرآن، بيانگر حقانيت ديانت بابي و بهائي است.

مقاله قرآن و كامپيوتر نوشته "دكتر رشاد خليفه"، دانشمند مسلمان مصري، داراي درج��ه پي اچ دي در رشته مهندسي سيستمها و استاد دانش��گاه آريزون��اي آمريكاس��ت ك��ه م��دتي معاون سازمان توسعه صنعتي ملل متح��د ب��وده اس�ت. وي ب��ا كم��ك ع�ده اي از مس�لمين متخصص و صرف وقت بسيار، تحقيقات گسترده اي را در نظم رياض��ي ك��اربرد ح��روف و

را كلي��د19 سوره مدثر كه عدد 31 تا 11كلمات در قرآن شروع نموده و با الهام از آيات توانست رم��ز19رمز اعجاز آميز قرآن و آسماني بودن آن معرفي مي كنند، به كمك عدد

نظم رياضي حيرت انگيز و اعجاز آميز حاكم بر حروف قرآني را كشف نمايد. دك��تر رش��اد جل��د نگاش��ت. اين12خليفه، نخستين بار ترجمه قرآن مجيد از ع��ربي ب��ه انگليس��ي را در

ترجمه ها توسط مؤسسه »روح حق« واقع در شهرستان توس��ان اي��الت آريزون��اي آمريك��ا بچاپ رسيد. مقاله قرآن و كامپيوتر در پايان جلد اول كتاب ترجمه قرآن درج شده اس��ت.

دكتر رشاد خليفه در اين مقاله مي نويسد:

در چهارده قرن اخير نوشته هاي بيشمار ادبي ش��امل كت��اب، مقال��ه، گزارش��ات پژوهش��ي درباره كيفيت معجزه آساي قرآن به رشته تحرير در آمده است. دراين نوشته ها فص��احت بيان، فضيلت ادبي، معجزات علمي، سبك و حتي جاذب��ه آهن��گ تالوت ق��رآن تش��ريح ش��ده است. با وجود اين، تحقي��ق در اعج��از ق��رآن بعلت احساس��ات بش��ري، بيطرفان��ه ص��ورت نگرفته و بسته به عقيده نويسنده برعليه آن قلم فرسايي ش�ده اس�ت. چ�ون مطالع�ات و پژوهش هاي قبلي به بوسيله بشر انجام شده، خواهي نخ��واهي تم��ايالت و نظ��رات ض��د و نقيض نويسندگان در آنها به چشم مي خورد. اين نوشته ها نتوانسته اند افراد غيرمسلمان را قانع كنند كه قرآن كتاب آسماني است و داليل نويسندگان درايشان مؤثر نب��وده اس��ت. معجزه اي كه در اين رساله پژوهشي ارائه مي ش��ود برمبن��اي اص��ولي بي چ��ون و چ��را و خالي از شك و شبهه و غيرقابل تغيير استوار اس�ت؛ ب�دين ت��رتيب فن ك��امپيوتر ب��ا كش�ف سيستم اعدادي اعجاز آميز قرآن مدلل مي دارد كه قرآن مجي��د ب��دون ش��ك س��اخته فك��ر بشر نمي تواند باشد. خواست خداي توانا بوده است كه اين نظم پيچ در پيچ ع��ددي ق��رآن مخفي نماند تا تايپ شود كه سرچشمه غيبي قرآن از جانب خداوند متعال اس��ت و ن��يز در عرض گذشت قرون بوسيله ذات او محافظت مي شده و از گزند تغيير، افزايش يا كاهش

( قرآن از اين قرارند:19در امان مانده است. رموز اعجاز آميز )عدد

حرف عربي است.19اولين آيه قرآن، »بسم الله الرحمن الرحيم« داراي .1 قاب��ل قس��مت19 س��وره تش��كيل ش��ده اس��ت و اين ع��دد ب��ه 114قرآن مجيد از .2

(.19× 6است. ) ( ن��وزدهمين س��وره از96اولين سوره اي كه نازل شده است سوره علق )ش��ماره.3

آخر قرآن است. آيه دارد.19سوره علق .4( دارد.19× 15 حرف )285سوره علق .5 آي��ه اولي س��وره عل��ق را آورد ك��ه5اولين باركه جبرئيل امين با ق��رآن ف��رود آم��د .6

كلمه است.19شامل ( دارد كه به تع��داد ح��روف بس��م الل��ه ال��رحمن19×�� 4 حرف )76 كلمه، 19 اين .7

الرحيم است. ( را68 آي��ه اولي س��وره قلم )ش��ماره 9دومين باري ك��ه جبرئي��ل امين ف��رود آم��د .8

(.19 × 2 كلمه است. )38آورده كه شامل 116

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

( را73 آي��ه اولي س��وره مزم��ل )ش��ماره 10سومين باركه جبرئيل امين فرود آمد .9(.19× 3 كلمه است. )57آورد كه شامل

( را آورد كه74 آيه اولي سوره مدثر )شماره 30چهارمين باركه جبرئيل فرود آمد .10(.30 فرشته موكلند« مي باشد. )آيه 19آخرين آيه آن »بر آن دوزخ

پنجمين بار كه جبرئيل فرود آمد اولين سوره كامل »فاتحه الكتاب« را آورد ك��ه ب��ا.11 حرف( آغ��از مي ش��ود. اين بياني��ه19اولين بيانيه قرآن بسم الله الرحمن الرحيم )

فرش��ته موكلن��د« ن��ازل ش��د.19 حرفي بالفاصله بعد از نزول آيه »برآن دوزخ 19 ( و اولين بيانيه19 سوره مدثر)عدد 30اين مراتب گواهي ارتباط آري از شبهه آيه

( با سيستم اعدادي اعجاز آم��يز اس��ت19قرآن »بسم الله الرحمن الرحيم« )عدد بنا نهاده شده است.19كه بر عدد

سوره مدثر به ما ياد مي دهد ك��ه چ��را31آفريننده ذوالجالل و عظيم الشأن با آيه .12 را انتخاب كرده است. پنج دليل زير را بيان مي فرمايد:19عدد .بي ايمانان را آشفته سازد.به خوبان يهود و نصارا اطمينان دهد كه قرآن آسماني است.ايمان مومنان تقويت نمايدت��ا ه��ر گون��ه اث��ر ش��ك و تردي��د را از دل مس��لمانان و خوب��ان يه��وديت و

مسيحيت بزدايد..تا منافقين و كفار را كه سيستم اعدادي قرآن را قبول ندارند رسوا سازد

آفريننده به ما مي آموزدكه اين نظم اعدادي قرآن تذكري به تم��ام جهاني��ان اس��ت.13(.35 سوره مدثر( و يكي از معجزات عظيم قرآن است. )آيه 31)آيه

هركلمه از جمله آغازيه قرآن بسم الله الرحمن الرحيم در تمام قرآن بنحوي تكرار.14 باركلم��ه19" بس��م " قابل تقسيم است،بدين ترتيب كه كلمه 19شده كه به عدد

( وكلم��ه " ال��رحيم "19*3 بار )57(، كلمه " الرحمن " 19*42 بار)2698" الله " ( ديده مي شود.19*6 بار )114

سوره دارد كه هر كدام از سوره ها با آيه افتتاحيه " بسم الل��ه ال��رحمن114قرآن .15 ( ك��ه ب��دون آي��ه معمول��ه افتتاحي��ه9الرحيم " آغاز ميشود بجز سوره توبه )شماره

بار تكرار شده113است، لذا آيه " بسم الله الرحمن الرحيم" در ابتداي سوره ها اس����������������������������������������������������������������������������������������������������������ت.

قابل قسمت نيست و سيستم اعدادي قرآن آس��ماني س��اخته19چون اين رقم به پروردگار بايد كامل باشد يكصد وچهاردهمين آيه بسم الل��ه را در س��وره النم��ل ك��ه

بسم الله114(بنابراين قرآن مجيد 30( )آيه افتتاحيه وآيه 27دوبسم الله دارد)آيه دارد.

همانطور كه در باال اشاره شد سوره توبه فاقد آيه افتتاحي��ه بس��م الل��ه اس��ت. ه��ر.16 گاه از سوره توبه شروع ك��رده آن��را س��وره ش��ماره ي��ك وس��وره ي��ونس را س��وره شماره دو فرض نموده وبه همين ترتيب جلو برويم، مالحظ��ه مي ش�ود ك�ه س�وره

( ك��ه بس��م الل��ه تكميلي را دارد. از اين27النمل نوزدهمين س��وره اس��ت )س��وره نظم نتيجه مي گيريم كه قرآني كه اكنون در دست ماست با قرآن زمان پي��امبر از

لحاظ ترتيب سوره ها يكي است.( ميباشد.19*18)342تعداد كلمات موجود بين دو آيه بسم الله سوره النمل .17 قرآن مجيد شامل اعداد بيشماري است.مثال: ما موسي را براي چهل شب احض��ار.18

(19*15)285كرديم، ما هفت آسمان را آفريديم. شمار اين اعداد در تم��ام ق��رآن ميباشد.

(خواهد19*9189 )174591 فوق را با هم جمع كنيم، حاصل جمع 285اگر اعداد .19بود.

117

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

)162146حتي اگ�ر اع�داد تك�راري را از ع�دد ف��وق ح��ذف نم��اييم حاص�ل جم��ع .20 ( خواهد بود.19*8534

سوره ب��ا ح�روف رم��زي ش�روع29يك كيفيت مخصوص به قرآن مجيد اينست كه .21 ميشود كه معني ظاهري ندارند، اين عالمات در هيچ كت��اب ديگ��ري و در هيچ ج��ايي دي��ده نمي ش��وند.اين ح��روف در ابت��داي س��وره ه��اي ق��رآن بخش مهمي از ط��رح

بنا شده است.اولين نشانه اين ارتباط19اعدادي اعجاز آميز مي باشد كه بر عدد سوره از قرآن با اين عالمات شروع ميشود. تعداد ح��روف الفب��ا در29اينست كه (29ميباش��د.هرگ��اه تع��داد س��وره ه��ا )14 و تع��داد خ��ود رمزه��ا ن��يز14اين رم��وز

)57( جم�ع ك��نيم، حاص�ل جم�ع 14( را با تع�داد رمزه�ا )14وحروف الفبا) 3*19) خواهد بود.

خداون��د توان��ا ب��ه م��ا ي��اد مي ده��د ك��ه در هش��ت س��وره و س��وره ه��اي ش��ماره ).22 ( دو آيه اول ك��ه ب��ا اين رم��وز آغ��از ميش��وند ح��اوي10،12،13،15،26،27،28،31

وحامل معجزه قرآن هستند، باي��د توج��ه داش��ت ك��ه ق��رآن كلم��ه " آي��ه" را بمع��ني معجزه بكار برده است. بايد كلمه آيه داراي معاني متع��ددي باش��د ك��ه يكي از آنه��ا "معجزه" است ونيز بايد دانست كه خود كلمه "معج��زه" در هيچ ج��اي ق��رآن بك��ار

برده نشده است. دين جهت قرآن مناسب تفسير نسلهاي گوناگون بشريت اس��ت مثال نس��لهاي قبلي )پيش ازكشف اهميت حروف رمزي قرآن( كلم��ه آي��ه رادر اين هش��ت س��وره، آي��ه نيم بيتي مي پنداشتند، ولي نسلهاي بعدي كه از اهميت اين رموز باخبر ش��دند آي��ه را به معني معجزه تفسير كرده اند. بكار بردن كلمات چند معنايي و مناسب ب��راي

همه نسلهاي بشر در زمانهاي گوناگون خود يكي از معجزات قرآن است. ( حروف19*3)57( شامل 50سوره قاف كه با حرف ق شروع مي شود )شماره .23

ق است. سوره ديگري در ق��رآن" ح�روف ق را در عالمت رم�زي خ�ود دارد )س�وره ش�وري.24

( كه اگر حروف ق را در اين س��وره ش��مارش نمائي��د، مالحظ��ه خواهي��د42شماره ( بار تكرار شده است.19 * 3 )57كرد كه حرف ق

( ب��ه42 و 50بدين ترتيب درمي يابي��د ك��ه دو س��وره ق��رآني ف��وق ال��ذكر )ش��ماره .25 ( شامل حرف ق هستند كه مجم��وع آن دو ب��ا تع��داد س�وره57،57اندازه همديگر )

( براب��ر اس��ت. چ��ون س��وره ق ب��دين نح��و آغ��از مي ش��ود: "ق و114هاي ق��رآن ) ق م��ذكور114القرآن المجيد" تصور حرف ق به مع��ني ق��رآن مجي��د مي نماي��د و

سوره هاي قرآن است. اين احتس��اب اع��داد آش��كار و گوي��ا، م��دلل مي114گواه س��وره ق��رآن، تم��ام ق��رآن را تش��كيل مي دهن��د و چ��يزي ج��ز ق��رآن114دارد كه نيستند.

آمار كامپيوتر نشان ميدهد كه فقط اين دو سوره ك��ه ب��ا ح��رف ق آغ��از مي ش��ود،.26 مورد( هستند، گوئي خداوند توانا مي خواهد با اش��اره و57داراي تعداد معيني ق )

كنايه بفرمايد كه خودش تنها از تع��داد ح��روف الفب��ا در س��وره ه��اي ق��رآن ب��ا خ��براست.

از س�وره ق م�دلل مي دارد ك�ه ه��ر كلم�ه و در حقيقت ه�ر13ي�ك نمون��ه در آي��ه .27 حروف در قرآن مجيد به دستور الهي و طبق ي��ك سيس��تم اع��دادي بخصوص��ي ك��ه بيرون از قدرت بشر است گنجانيده شده است اين آيه مي فرمايد "عاد، فرعون و اخوان لوط" در تمام قرآن مردمي كه لوط را نپذيرفتن��د، ق��وم نامي��ده مي ش��وند. خواننده بالفاصله متوجه مي شود كه اگر بجاي »اخوان« در سوره ق كلمه »قوم« بكار برده مي شد چه اتفاقي مي افتاد. در اين صورت ذكر كلمه قوم بجاي اخوان،

قاب��ل قس��مت19 ب��ه 58 بار تك��رار مي ش��د و ع��دد 58حرف »ق« در اين سوره 118

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

»ق« كه در سوره شوري مطابقت نمي كرد و جمع آن دو57نيست و لذا با تعداد با تعداد سوره هاي قرآن برابر نمي شد، بدين معني كه با جايگزين كردن يك كلمه

بجاي ديگري نظم قرآن از بين ميرود. ( اين6تنها سوره اي كه ب��ا ح��رف »ن« آغ��از ميش��ود، س��وره قلم اس��ت )ش��ماره .28

(.19×7 قابل قسمت است )19 »ن« دارد كه به 133سوره ( كه با ح��روف38( و ص )شماره 19( مريم )شماره 7سه سوره اعراف )شماره .29

(.19×8 حرف »ص« دارند )152»ص« شروع ميشوند، جمعا ×18 ميباش��د )344( جمع تع��داد ح��روف »ط« و »ه« 20در سوره طه )شماره .30

19.)(.19×15 ميباشد )285در سوره »يس« تعداد حروف »ي« و »س« .31 2166 كه با رم��ز »حم« ش��روع ميش��وند تك��رار ح��روف 46 تا 40در هفت سوره .32

( بنابراين تمام حروف اختصاري كه در ابت��داي س��وره ه��اي ق��رآن19*14ميباشد ) قرار دارند. بدون استثناء در روش اعددي اعج��از آم��يز ق��رآن ش��ركت دارن��د. باي��د توجه داشت كه اين روش اعدادي قرآن، در مواردي ساده و در خور فهم اش��خاص معمولي است، اما در موارد ديگر، بسيار مشكل و پيچي��ده ب��وده و ب��راي درك آنه��ا

اشخاص تحصيل كرده بايد از ماشينهاي الكترونيكي كمك بگيرند. كه با رم��ز »الم« ش��روع32 و31 و30و19و 13 و 7 و3 و2در سوره هاي شماره .33

19 م��ورد و قاب��ل قس��مت ب��ه 26676ميشوند تعداد حروف ال��ف، الم، ميم جمع��ا (.19*1404ميباشند )

كه با رمز »طس« يا يكي از دو حرف42 و36 و28 و27 و26 و20در سوره هاي .34 م��ورد ميباش��د )494مزبور )ط، س( آغاز ميشوند تعداد دو ح��رف »ط« و »س«

26*19.) كه با رمز »الر« آغاز مي شوند تع��دا ال��ف،15 و14 و12 و11 و10در سوره هاي .35

م��ورد اس��ت ك��ه اين9709الم، راء به اضافه تعداد )راء( تنها در س��وره س��يزدهم (.19*511 مي باشد )19عدد قابل قسمت بر عدد

در سوره هايي كه با رمز يكي از حروف "ط" "س" و "م" آغ��از مي ش��وند، تع��داد.36(.19*438 مورد مي باشد )9177حروف طاء و سين و ميم

( كه با حرف رمزي "المرا" آغاز مي شود، تعداد حروف13در سوره رعد )شماره .37(.19*79 مورد مي باشد )1501)الف، الم، ميم، را(

( كه با حروف رمزي "المص" ش��روع مي گ��ردد تع��داد7در سوره اعراف )شماره .38 و ح��رف165 م��ورد، ح��رف "ميم" 1523 مورد، ح��رف "الم" 2572وقوع "الف"

(.19*282 بدست مي آيد)5358 مورد كه جمعا عدد 98"ص" ( كه با حروف "كهيعص" شروع مي شود، تعداد حروف19در سوره مريم )شماره .39

(.19*42 مورد مي باشد )798)كاف، ها، يا، عين، صاد( ( كه با حروف "حم عس��ق " ش�روع مي ش�ود، تع�داد42در سوره شوري )شماره .40

(.19*30 مورد مي باشد)570حروف )حا، ميم، عين، سين، قاف( در سيزده سوره اي كه حرف "الف" در لغت رمزي آنهاست )س��وره ه��اي ش��ماره.41

( جمع الف هاي موجود15و32،� 31،� 30،� 29،� 14،� 13،� 12،� 11،� 10،� 7،� 3،� 2(.19*921 مورد مي باشد)17499

(.19*620 مورد مي باشد)1870در سيزده سوره فوق الذكر جمع حروف "الم" .42 در هفده سوره اي كه حروف "ميم" در لغت رمزي آنها ست )سوره ه��اي ش��ماره.43

( جمع46،� 45،� 44،� 43،� 42،� 41،� 40،� 30،� 31،� 29،� 28،� 26،� 32،� 13،� 7،� 3،� 2(.19*457 مورد مي باشد )8683حروف "ميم"

119

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

درتاريخ، كتابي سراغ نداريم كه مانند قرآن طبق يك سيستم عددي تنظيم ش��ده باش��د ب��ر بند پيشين، موارد زير نيز گواه صادقي است:43اين حقيقت. عالوه بر

"است19 مرتبه در قرآن تكرار شده كه مضربي از عدد 2698كلمه "الله مورد مي19( و تعداد حروف "بسم الله الرحمن الرحيم" نيز 19 *� 142)

باشد. مسئله جالب اينكه در سوره اخالص بعد از "قل هو الله احد " جمل��ه " الله الصمد" آمده در صورتي كه اگر "هو الصمد" مي آم��د، جمل��ه ص��حيح بود. از نظر دستور زباني بايد "هو " مي آمد ام��ا ب��ا اين ح��ال "الل��ه" آم��ده است، اگر بجاي "الله" "هو" مي آمد، سيستم رياضي قرآن بهم مي ريختو اين مسئله شباهت زيادي دارد به همان "اخوان" و "قوم" در سوره "ق".

مورد ج��الب ديگ��ر در س��وره م��ريم ح��روف مقطع��ه كهيعص مي باش��د ك��ه بصورت حروف آغازين آمده اس�ت، اين ح��روف در س�وره م��ريم، بص��ورت

مرتب��ه، ح��رف "ه"137جداگانه، با اين تع��داد بك��ار رفت��ه ان��د: ح��رف "ك" 26 مرتبه، حرف ص" 122 مرتبه، حرف "ع" 345 مرتبه، حرف "ي" 168

مرتبه. جمع اين ارقام به اين صورت است: (19*42 مي باشد )19 كه مضرب عدد 897=� 26 122 137 168 345

يعني مجموع تكرار حروف پنجگانه )ك، ه، ي، ع، ص،( سوره مريم )س��وره )تع��داد ح��روف بس��م الل��ه ال��رحمن19( عالوه ب��ر آنك��ه برع�دد 19شماره

)كه تعداد حروف مقطعه است( نيز14الرحيم( قابل تقسيم است، بر عدد (.14*57=798قابل تقسيم مي باشد)

رابطه ديانت بهايي با مارکسيسم چيست؟.38 آئين بهائي و مارکسيسم هر دو انديشه هايي هستند مبني بر هوشياري زمانمند و ت��اريخي،

و رو ب�ه تکام�ل و هر دو جامعه را واحدي پيوسته مي ش�مارند، ه�ر دو ت�اريخ را ه�دف دار ي��ک ش��ئي و از خ��ود بيگ��انگي و به��ره ترقي مي دانند، ه��ردو از انحط��اط انس��ان ب��ه رتب��ه

برداري از دسترنج زحمتکشان انتقاد مي کنند. اما م��ارکس تعب��يري ص��رفا م��ادي از ت��اريخ دارد، در صورتي که بهائيان بر اين باورند که همه پديدارها از جمل�ه پدي��دارهاي ت��اريخي در آن واحد هم جنبه مادي دارند و هم جنبه روحاني و فرهنگي. اگر چه همه نهادها با يک��ديگر در تاثير متقابل مي باشند، اما خود اين نهاده��ا ن��يز در درون خ��ويش داراي ابع��اد گون��اگون

هستند.

در واقع سير تکامل تاريخ در اين صد و شصت سال گذشته، اثبات کننده درس��تي ش��ناخت و رويکرد بهائي بوده است، چرا که تجربه تاريخ نشان مي دهد که نه نظ��ام س��رمايه داري و رقابت عنان گس��يخته، قاب��ل پي��اده ش��دن و عم��ل اس��ت و ن��ه نظ��ام م��الکيت اش��تراکي کمونيستي. به عکس، تنها پرسش اين است که چه ساختاري از نظام "رفاه اجتم��اعي" را بايد برگزيد. اين پرسش با انديشه بهائي سازگار است که از "تعديل معيشت" سخن گفته است که در اين مفهوم حيرت انگيز اصل "عدالت" اجتماعي به شکل اصل" تع��ديل" خ��ود را ظاهر مي کند. اما نفي اصل استثمار)بهره کشي( مس��تلزم نفي نظ��ام کمونيس��تي ن��يز مي باشد چرا که ب��ر خالف تص��ور م��ارکس، نظ��ام کمونيس��تي خ��ود تعميم و توجي��ه اص��ل

استثمار در جامعه است.

120

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

تصميم گيري دسته جمعي دموکراتيک )مردم ساالر( مبن��اي آزادي اس��ت، ب��ه ش��رطي ک��ه موضوع تصميم گيري مس��تقيما مس��ائلي باش��د ک��ه جنب��ه شخص��ي و خصوص��ي نداش��ته و مربوط به همگان باشد. اما در غير اين صورت معن��اي دموکراس��ي ج��ز خودک��امگي تم��ام گرايانه و بردگي همگان نخواه��د ب��ود. در مفه��وم به��ائي از آزادي، چ��ارچوب آزادي مع��ادل حفظ تقدس و آزادي همه انسانهاست. نتيجه آنکه آزادي اقتصادي مستلزم تضمين تساوي حداقل فرصتها براي همه افراد جامعه است. حداقل فرصت، نيازمند آن است ک��ه جامع��ه مدني و عرصه اقتصاد در چارچوبي دموکراتيک و قانوني معط��وف ب��ه ع�دالت اجتم�اعي و رفاه همگ��اني ص��ورت پ��ذيرد. چ��نين نظ��امي هم مخ��الف فق��ر اس��ت وهم مخ��الف ث��روت

بيکران.

يکي از مهمترين اصول نظام بهائي، نظامي مالياتي است ک��ه داراي دو خصوص��يت عم��ده است: اول آنکه ماليات تصاعدي است، دوم آنکه عالوه ب��ر مالي��ات مثبت، ش��امل مالي��اتي منفي نيز مي باشد. به عبارت ديگر کساني که مي توانن��د تالش اقتص��ادي نماين��د و س��عي خود را مي کنند، اما درآمد آنان کمتر از مخارج معقول و ضروريشان اس��ت مالي��ات منفي مي پردازند؛ يعني بدون آنکه مورد تحقير ق��رار گيرن��د مش��مول کم��ک رف��اهي مي گردن��د. همچنين حضرت بهاءالل��ه در م��ورد دس��تگيري فق��را توس��ط ثروتمن��دان مي فرماين��د: »اي اغنياي ارض، فقراء ام��انت منن��د در مي��ان ش��ما، پس ام��انت م��را درس��ت حف��ظ نمائي��د و براحت نفس خود تمام نپردازيد«. ويژگي ديگر اين نظام آن است که ب��ر رويک��ردي جه��ان شمول از عدالت، حقوق، و اقتصاد بنا شده اس��ت. ب��دين ت��رتيب دو بع�د عم��ده اين نظ��ام يکي اقتصاد صلح است و ديگر اقتصادي جهاني که در اين نظام همه آدميان ح��ق مس��اوي نسبت به منابع کره زمين را داش��ته و همگي عالوه ب��ر ش�هروندي وطن خ��ويش از حق�وق

شهروندي سرتاسر زمين نيز برخوردار مي باشند.

البت��ه مقايس��ه آئين به��ائي ب��ا مکتب مارکس��يزم ک��ار دش��واري اس��ت، چراک��ه مارکس��يزم ديدگاهي متعلق به پهنه علوم اجتماعي است، در حاليکه آئين بهائي يک دين اس��ت. ب��ا اين حال، هر دو جهان بيني داراي نکات مشترک و نيز تفاوتهايي مي باش��ند ک��ه بحث گس��ترده آن نيازمند کتابي مستقل است. از جمله تفاوت ه��اي بني��ادين آنه��ا اين اس��ت ک��ه م��ارکس تعبيري مادي از تاريخ دارد در حالي که از نقطه نظ��ر فلس��فه به��ائي، ت��اريخ پدي��داري چن��د بعدي است. در اين مورد در جامعه شناسي سه نظر عم��ده وج��ود دارد. نظ��ر اول معتق��د است که جامعه و تاريخ اساسا توسط عوامل اقتصادي تع��يين مي ش��ود. مارکس��يزم و ت��ز ماترياليزم تاريخي آن در اين جرگه است. نظر دوم معتقد است که جامعه و تاريخ اساس��ا توسط عوامل ذهني و فرهنگي - مانند جهان بيني فلسفي و سياسي يا مذهب و ه��نر و ي��ا سياست و نظام قانوني- تع��يين مي ش��ود. نظ��ر س��وم ب��ر آن اس��ت ک��ه نهاده��ا و عوام��ل گوناگون اجتم��اعي همگي ب��ر يک��ديگر اث��ر مي گذارن��د و در نتيج��ه کنش و واکنش متقاب��ل

دارند.

پس عليت اجتماعي چند بعدي است. به عنوان مثال ماکس وبر بيشتر از اين نظ��ر س��وم حمايت مي کند. اما نقطه نظر ديانت بهائي در اين مورد اگرچه با انديشه سوم س��ازگارتر است ولي در حقيقت با آن نيز تفاوت دارد. در واقع يک اشکال بنيادين مشترک درهر س��ه اين نظريات وجود دارد. هر سه ديدگاه تفکيک قاطعي مي��ان نهاده��اي م��ادي )اقتص��ادي( و ذهني )غير اقتصادي( مي کنند. يعني مثال شيوه توليد سرمايه داري امري کامال مادي تلقي مي شود و مذهب امري کامال ذهني، و آنگاه مناقشه بر س��ر آن اس��ت ک��ه ک��دام علتن��د و کدام معلول. اما آئين بهائي بينش نويني در اين م��ورد ارائ��ه مي ده��د. فلس��فه به��ائي مي آموزد که همه پديدارها از جمله پديدارهاي تاريخي در آن واحد هم جنبه م��ادي دارن��د و هم جنبه روحاني و فرهنگي. اگر چه همه نهادها با يکديگر در تاثير متقابل مي باشند ام��ا خ��ود

121

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

اين نهاده��ا ن��يز در درون خ��ويش داراي ابع��اد گون��اگون هس��تند. باي��د گفت ک��ه در انديش��ه مع��دودي از جامع��ه شناس��ان گ��اهي نش��انه و جرق��ه اي از اين بينش دي��ده مي ش��ود ولي معموال در نوشته هايشان فراموش مي گردد. به عنوان مثال عنوان کت��اب م��اکس وب��ر ت��ا حدي بر همين اصل استوار است، ام��ا ح��تي خ��ود او ن��يز اهميت عن��وانش را بط��ور کام��ل

متوجه نشد.

در فارسي معموال اين عنوان را بدين گون��ه توص��يف مي کنن��د: اخالق پروتس��تان و روحي��ه سرمايه داري. اما اين ترجمه، اصل مطلب را پنهان مي سازد. ترجمه درس��ت اين اس��ت: اخالق پروتستان و روح سرمايه داري. واژه آلماني "گايست" به معن��اي روح و ذهن اس��ت و نه روحيه. مطلب قابل توجه اين است که ماکس وبر از "روح سرمايه داري" سخن مي گويد! اين واژه براي کسي که سرمايه داري را امري "مادي" دانسته و آنوقت آن را علت يا معلول عامل ذهني بداند اصال قابل فهم نيست. عنوان کت��اب وب��ر اين نکت��ه را بي��ان مي کند که سرمايه داري پديداري است و در آن واحد مادي و ذهني، يع��ني هم روح دارد و هم کالبد. متاسفانه حتي وبر هم بخوبي از اين کشف خود آگاه نشد و در نتيجه ب��ه تص��ريح آن نپرداخت. حضرت بهاءالله در بررسي هر پديده اي آن را در آن واحد م�ادي و روح�اني مي پندارن��د. هم��ه چ��يز در عين ظ��اهر م��اديش آين��ه تجلي خداس��ت و در نتيج��ه اين دو گ��انگي

ويژگي بنيادين همه هستي است.

در آثار بهائي گاهي اين دوگانگي به صورت دوگانگي ماهيت و وج��ود ظ��اهر مي ش��ود. ب��ه عنوان مثال حضرت بهاءالله بيان فرمودند که«در هر شيئي حکم کل ش��يئي مش��اهده مي شود« و حضرت عبدالبهاء تأکيد نموده اند که »در ه��ر چ��يزي کم��ال ه��ر چ��يزي هس��ت« و حضرت باب بيان داشت که »دون الله موجود نمي شود اال به دو جهت، جهت وج��ودي ک��ه دال بر ظهور متجلي است و جهت ماهيتي ک��ه دال ب��ر جه��ات عب��وديت و قب��ول اين تجلي است.« اما در عرص��ه ت��اريخ ن��يز حض��رت بهاءالل��ه راديک��ال ت��رين )ش��گرف ت��رين( اص��ل هشياري تاريخي را بيان نمودند. ولي بخالف هگل و مارکس نه تنها پاياني براي اين تح��ول تاريخي قائل نشدند، بلکه بعالوه منطق اين تاريخيت و زمانمندي را در عرصه کالم و وحي و تجلي الهي نيز صادق دانستند. نويسندگاني مانند هگل اگر چه ديالکتي��ک را ق��انون ت��اريخ دانستند، ولي در باره عرصه حقيقت ديني انديشه اي ايستا داش��تند، کم��ا اينک��ه از دي��دگاه هگل، مسيحيت پايان وحي و حقيقت ديني است. آئين بهائي نه تنه��ا زمانمن��دي را در هم��ه نهادها از جمله دين و وحي ص��ادق مي پن��دارد، بلک��ه تجدي��د تجلي ت��اريخي الهي )وحي( را حاصل ارتباط متقابل دين و نهادهاي جامعه دانسته و آن را مبتني بر بنيان تحول جامع��ه و

نهادهاي آن اعالن مي نمايد.

به عبارت ديگر تاريخ در آن واحد امري روحاني و مادي است و اين ارتب��اط در درون خ��ود مفهوم وحي و دين واقعيت مي يابد، چرا ک��ه ب��ه فرم��وده حض��رت عب��دالبهاء ش��ريعت ن��ه امري دلبخواهي و بي ارتباط با روابط اجتماعي، بلکه »رواب��ط ض��روريه منبعث از حق��ائق اشياء است«. به عنوان مثال حضرت عبدالبهاء مي فرمايند: »تغير احوال و تبدل و انقالب زمان، از لوازم ذاتيه ممکنات است و لزوم ذاتي از حقيقت اشياء انفک�اک ن��دارد...و چ�ون تغير و تبدل حال از لوازم ممکنات است لهذا احکام نيز به سبب تبدل و تغير زم��ان تب��ديل شود... عالم مانند انسان اس��ت و انبي��ا و رس��ل الهي طبيب��ان ح��اذق. ش��خص انس��اني ب��ر حالت واحده نماند، امراض مختلف��ه ع��ارض گ��ردد و ه��ر م��رض را عالجي مخص��وص. پس طبيب حاذق هر علل و مرض را معالجه واحده ننمايد بلکه ب��ه مقتض��اي اختالف ام��راض و

«. اين جاست که اص��ل س��نت ش��کني و نفي مفه��وم329احوال، ادويه و عالج را تغيير دهد. متداول خاتميت تا بدين حد اهميت مي يابد، زيرا که انقالبي درباره مفهوم هستي و ت��اريخ

را به ارمغان مي آورد و صرفا يک مسئله "مذهبي" نيست.122

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

رابطه دين و سياست و نظر ديانت بهائي در مورد دخالت در.39سياست

هدف اين سؤال، تميز دادن و بررسي دو سؤال مختلف است که از جهت شباهت مطالب با يکديگر، مي توان��د م��وجب س��وء تف��اهم و خط��ا در درک آن گ��ردد. بن��ايراين س��ؤال اول اينست که رابطه دين و سياست در آموزه هاي به��ائي چگون��ه توجي��ه مي گ��ردد؟ و س��ؤال دوم اينست که آيا بهائيان مي توانند درفعاليتهاي سياسي شرکت کنند؟ چگونه و تحت چ��ه

شرايطي، آري يا نه؟

سؤال اول مسئله اي بنيادين را مطرح مي سازد و رابطه دو مرجع مهم اجتماع يعني دين و سياست را بطور کلي از ديدگاه بهائي مورد تحقيق قرار مي دهد. جواب س��وال دوم ب��ه حکم منطق، بايد جواب مشروطي باشد و برحسب شرايط زمان تغير نمايد، زيرا با بسط و پيشرفت آئين بهائي، هنگامي ک��ه در مملک��تي اک��ثريت ش��هروندان پ��يرواين آئين گردن��د،

ناگزيرخواهند بود در فعاليتهاي سياسي کشور خود نيز سهيم شوند.

مروري کوتاه بر تاريخ رابطه دين و سياست

چنانچه سياست را به معناى حکومت و اداره امور جامعه تعبير کنيم و دين را مجموعه اي از تعاليم معنوي و اصول اخالقي بدانيم که بر افکار و رفتار انسانها اثر گذاش��ته و آن��ان را در جهت معيني هدايت مي کند، مسلم است که بين اين دو مرجع مهم که اولي به مسائل مادي اجتماع و دومي به تعين ارزشهاي اخالقي مي پ��ردازد، روابطي موج��ود اس��ت، زي��را سياست به معني حکومت و اداره امور جامع��ه مجموع��ه رفت��ار انس��انها در مس��ير معي��ني است. عملکرد انسانها، رابطه آنان با يکديگر و برداشتشان از مس��ائل م��ادي و اقتص��ادي، همه وا بسته به باورهاي آنان و ارزش�هاي ح��اکم ب��ر اجتم��اع اس�ت. در نتيج��ه دين و روش اخالقي و اعتقادات افراد يک جامعه در نوع سياس��ت و ي��ا در عملک��رد سياس��ي آنه��ا ت��أثير

گذار است. تاريخ سياسي جهان نيز بر اين رابطه غير مستقيم صحه مي گذارد.

رابطه مستقيم مؤسسات دي��ني و سياس��ي را ميت��وان بين دو طي��ف متض��اد، يع��ني تلفي��ق کامل آن دو به صورت حکومت ديني و يا جدائي کامل آن دو در حکومت سکوالر مش��اهده نمود. اثر گذاري مستقيم دين در سياست و ي��ا اس��تفاده سياس��ي از دين و ک��اربرد ق��درت دين، در جهت پيشبرد مقاصد سياسي در اديان مختل��ف و در فرهن��گ ه��ا و ممال��ک جه��ان، متفاوت بوده و در هر فرهنگي مسير ويژه اي را طي نموده است. اولين حکومت ديني ي��ا تئوکراسي را ميتوان درتاريخ قوم يهود يافت. تاريخ مسيحي قرنها شاهد نبرد و رقابت بين دو قدرت دنيائي و روحاني، يعني حکومت و کليسيا بود و با وجود آنکه هرگز به تئوکراسي نظير آنچه که قوم يهود تجربه نموده بود، منج��ر نگردي��د، ولي از س��وئي دوراني از ق��درت نمائي کليسيا در تمام زمينه هاي سياسي و علمي و اجتماعي را پشت سر نهاد و از سوي ديگر شاهد سوء استفاده سياسيون از نيروي دين جهت پيشبرد اميال زميني شد که منجر

گردي�د. خس�ارتهاي1648 ت�ا 1618به جنگ هاي خونين سي ساله در اروپ�ا، بين س�الهاي جاني و مالي جنگهاي سي ساله که قدرت طلبي زمامداران پيروان کاتوليک و پرتستان ها را به کشتار يکديگر واداشت، به نسبت جمعيت و موقعيت اروپا، بيش از مجموع دو جن��گ

جهاني در قرن بيستم بود.

123

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

در سي سال گذشته، کشور اي��ران ش�اهد تجرب��ه تلخ ديگ��ري از حک��ومت دي��ني اس��ت ک��ه مشروعيت خود را بر اساس دين اسالم استوار نموده و هم اکنون از درون خود مورد نقد

و بازنگري قرار گرفته است.

رد حکومت ديني و جدائي دين و سياست ک��ه در فرهن��گ غ��رب ب��ه سکوالريس��م مع��روف است، دليل بر طرد دين از اجتماع نيست. در حک��ومت ه��اي دموکراتي��ک کن�وني ک��ه اک��ثرأ خود را سکوالر مي نامند، آزادي اديان بوس��يله ق��انون اساس��ي تض��مين گردي��ده و رواب��ط حکومت و کليسيا با عقد قراردادهائي تنظيم شده و حد و مرز اختيارات مؤسسات ديني و سياسي هريک تعين گشته است. ايدئولوژي مارکسيستي- لنينيستي را گمان بر اين بود که دين در جامعه بشري ديگر نقشي نخواهد داشت، اما تاريخ دو قرن گذش��ته نش��ان داد ک��ه اين نظريه از واقعيت به دور بود. امروزه علوم سياسي، دين را ازعوامل مهمي به ش��مار مي آورد که مي تواند در اجتماع و سياست نقش مؤثري را ايفا کند، تا جائي ک��ه ب��ه مف��اد منشور حقوق بشر لطمه اي وارد نسازد. شناخت براب��ري ارزش و حق��وق حي��اتي تم��امي انسانهاي جهان که در سي ماده منشور حقوق بشر خالصه گرديده، ماوراء ه��ر ب��اور دي��ني

قرار دارد و حق مسلم هر انساني بدون توجه به اعتقادات شخصي اوست.

رابطه دين و سياست از ديدگاه آئين بهائيمورد اول:

بنيانگذار آئين بهائي، حضرت بهاءالله، صريح و شفاف ادعاي هر گونه حکومت دنيائي را از خود دور مي سازد. در دو اثر کليدي خود، کتاب اقد س يا کت��اب ق��وانين و کت��اب عه��د ک��ه وصيتنامه ايشان است، حکومت زميني را از آن زمامداران سياسي دانس��ته و ب��راي خ��ود، قلوب انسانها را اختيار مي کند. به اين ترتيب در بطن آثار به��ائي، حک��ومت دي��ني مط��رود مي شود. اين خط مشي را مي توان در آثار پسر ارش��د و جانش��ين او، حض��رت عب��دالبها، خصوصأ در رساله سياسيه دنبال نمود. او در اين اث��ر، ب��ا ش��رح ش��واهدي از ت��اريخ اس��الم نشان مي دهد که هر گاه مؤسسات دي��ني ب��ه ام��ور سياس��ي مش��غول گش��تند، در اج��راي وظيفه اصلي خود که تربيت اخالقي و معنوي انسانها س�ت اهم�ال نمودن��د. در اين رس�اله مشخص مي گردد ک��ه دين و سياس��ت داراي دو وظيف��ه جداگان��ه و دو مرج��ع ي��ا مؤسس��ه متفاوتند، در حالي که بايد بين آن دو احترام و ش��ناخت متقاب��ل و روابطي ش��فاف موج��ود باشد. حضرت ولي امرالله، نوه دختري و جانشين حضرت عبدالبها نيز در آثار خود مک��ررأ تأکيد مي کند که آئين بهائي، غير سياسي است، ولي تأسيس��ات او م��دلي را ارائ��ه ميده��د

که جنبه هاي مثبت و محسنات جميع سيستم هاي موجود را در بر مي گيرد.

بهائيان و شرکت در فعاليت هاي سياسيمورد دوم:

به حکم منطق، شرکت نکردن بهائيان در فعاليتهاي سياسي مس��ئله اي مش��روط اس��ت و بسته به بعد زماني و محت�واي سياس�ت ش�امل تح��والتي خواه��د گردي��د. حض��رت بهاءالل�ه تصميم در مورد چگونگي اين تحوالت را به عالي ترين مرج��ع تش��کيالت به��ائي، يع��ني بيت العدل اعظم واگذار نمودند. اين مرجع ک��ه ب��ه ش��يوه دموکراتي��ک يع��ني بوس��يله انتخاب��ات عمومي، س��ري و آزاد و ب��دون کاندي��دا ي��ا نامزده��اي انتخاب��اتي و ب��ري از تبليغ��ات توس��ط بهائيان جهان، انخاب مي شود، ن��ه تنه��ا در روش انتخ��اب و عملک��رد خ��ود مرحل��ه ن��وين و پيشرفته تري را در تکامل دموکراسي رقم ميزند، بلکه خ��ود را خ��يرخواه جمي��ع انس��انهاي روي زمين مي داند، بدون توجه به گوناگوني هاي نژادي، فرهنگي و ح��تي دي��ني آن��ان. اين روي��ه در فلس��فه ادي��ان ن��يز آغ��از مرحل��ه جدي��دي را در روش ارتب��اط انس��انها و ع��دالت

124

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

اجتماعي نويد مي دهد. پيام ها و اظهارنامه هاي گوناگون اين مرجع که در اختي��ار همگ��انقرار دارد، گواه نيات صادقانه و بشردوستانه آئين بهائيست.

مسئله اساسي و عميقي که تاکنون مانع شرکت بهائي��ان در فعاليته��اي سياس��ي گش��ته در بنيادي ترين باور جامعه بشري و اصل تنازع بقا خالصه ميگ��ردد. تکام��ل و بق��اي جامع�ه ت��ا کنون بر اص��ل چ��يرگي و ن��برد جهت پ��يروزي و اعم��ال ق��درت بن��ا گردي��ده اس��ت. ي��دايش ايدئولوژي ها که هريک، راه خود را تنه�ا راه ص�حيح و پس�نديده دانس�ته و ب�راي تحق�ق آن ميجنگد، يکي از بارزترين عالئم اين نبرد است که پس از از چند قرن مبارزه و گذش��ت از تجرب��ه ه��اي تلخ و دردآور، بش��ر را بس��احل دموکراس��ي و ش��ناخت منش��ور حق��وق بش��ر

رهنمون ساخت.

حال بنا به باور بهائيان بشريت وارد مرحله جديدي از رشد و تکام��ل فک��ري مي گ��ردد. در اين مرحله بقاي بشر بر اصل تنازع و نبرد پايدار نيست، بلکه بر اساس همک��اري و س��عي جهت رفاه همگاني است. انسان ها بر روي اين ک��ره خ��اکي، همانن��د س��اکنان ي��ک کش��تي ميباشند. يا همه نجات يافته و يا همگي غرق خواهند شد. هدف سيستم سياسي از ديدگاه بهائي آسايش، رفاه اقتصادي و حفظ حقوق جميع شهروندان است، نه نبرد عالئق و منافع شخص�ي ي��ا گ�روهي ک�ه منج��ر ب��ه پ�يروزي و رف�اه بيش��تر ق��وي ت�ر ه��ا مي گ�ردد. هرچ�ه سياستهاي جهان به اين ايده آل نزديک��تر گردن��د جامع��ه به��ائي بيش��تر امک��ان همک��اري در فعاليتهاي سياسي را خواهد يافت. هم اکنون بهائيان حامي کليه فعاليت ه��ائي هس��تند ک��ه

هدف آن پيشبرد منشور حقوق بشر است.

ايران کشوري سياسي است، چرا بهائيان درگير سياست نيستند؟

بهائيان مطلقا حق دخالت در امور سياسيه را ندارند و ح��تي ص��حبت همانطور که ذکر شد در م��ورد آن را هم را نمي دانن��د و اين ام��ور کال ب��ه بيت الع��دل اعظم راج��ع اس��ت و اين مرجع مشخص خواهد کرد که دخالت بهائيان در سياست آينده جه��ان چگون��ه خواه��د ب��ود. اما چند دليل موازي ديگر نيز براي عدم مداخله کنوني بهائي��ان در ام��ور سياس��ي )اي��ران(

وجود دارد.

اوال امروزه سياست يعني پش��ت هم ان��دازي و دروغ و ري��ا. سياس�ت يع�ني توجي��ه وس�يله براي رسيدن به هدف و اين حکم سياسي به طور مطلق در آيين به��ائي م��ردود و مط��رود است. سياستي که در پي توجيه رفتارهاي ناپسند خود است، مطلقا با س��از و ک��ار اخالقي

ديانت بهائي هماهنگ نيست.

دوما بايد از کساني که بهائيان را مورد خطاب قرار مي دهند که چ��را در سياس��ت دخ��الت نمي کنند، پرسيد: آنان که در اين سالها در سياست دخالت کرده اند، چه دردي را درع��الم درمان کرده ان��د؟ آي�ا بهب��ود جه��ان و رف��اه جهاني��ان فق�ط از راه کش��مکش و ج�دال ه��اي سياسي ممکن است؟ ريشه و پايه مشکالت عمده جهان کن��وني، از جمل��ه جن��گ و فق��ر و اختالف طبقاتي و گرسنگي و بيماري و تبعيض نژادي و جنسي، سياسي نيست که بتوان با راهکار و روش و تنش سياسي آن را ريشه کن نمود. دش��واريهاي کن��وني جه��ان ريش��ه در

حرص و آز و طمع دارد و درمان آن را بايد در راهکارهاي روحاني و ديني يافت.

125

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

به اميد آن روزي که جان و حيثيت هر انساني در هر گوشه جهان مق�دس ش��مرده ش�ود و سياست، منافع گروهي را دنبال نکرده، بلک��ه رف��اه و خوش��بختي تم��امي انس��ان ه��ا را در

سرلوحه کار خود قرار دهد.

؟ آيا بهائيان مرد روحاني يا مرجع تقليد دارند.40 هرديني از دو قسمت اصول و فروع تشكيل شده اس�ت. علم��اي ش�يعه مي گوين�د اص�ول دين تقليدي نيست و هركس خود بايد آن را دريابد، ام��ا ف��روع دين ن�يز ت�ا آنج�ا ك�ه ازخ�ود قرآن معلوم است تقليد الزم ندارد، ولي در بعضي مواردكه فهم ف��روع دش��وار مي گ��ردد،

علما بايد نظر دهند و پيروان يا مقلدين از ايشان تقليدكنند.

اين حقيقتي تاريخي است که مردان روح��اني در ادي��ان گذش��ته از جه��تي حاف��ظ مح��دوده اعتقاداتي بودند ک��ه ب��ه ک��ار مردم��ان مي آم��د و از جهت ديگ��ر، فس��اد ب��ه دام��ان دين مي انداختند، که بازار حقيقت را کساد مي ساخت. روزگار قديم ک��ه دانش ان��دوختگان مع��دود بودند، اقتضا مي کرد ک��ه زم��ام بي س��وادان در دس��تان باس��وادان باش��د و چ��ون هم��ه آن باسوادان متقي نبودند، جامعه را به سويي مي بردند که اميالشان اقتضا مي کرد، نه آنچه که حقيقت دينشان مي خواست. همچنين علماء ه��ر دين در زم��ان ظه��ور دين بع��د، چ��ون منافع خود را در خطر مي ديده ان��د، مهم ت��رين عام��ل ن��ا آگ��اهي و اع��راض م��ردم از دين جديد بوده اند، چنانچه اين حقيقت در تاريخ و قرآن نيز بيان شده اس�ت. ام��ا دني��ا ام�روزه تغيير کرده است. ارزش و اهميت ف��رد انس��ان در ش��ناختن محي��ط پ��يرامون و توان��ايي در انتخاب نوع حرکت، مجال را از دنياي قديم ربوده اس�ت و ديگ�ر داس�تان مري�د و م��راد در ميان افراد بشري وجهه اي ج�ذاب ن�دارد و رو ب��ه ن��ابودي اس�ت. تقلي�د ک��ه در ذات خ��ود، حکايت از بي دانشي و بي خردي مي کند، مورد پسند روح جامع��ه بش��ر ام��روزي نيس��ت. امروز، روز آزاد انديشي و تفکرات و تأمالت شخصي است. بر همين اساس ديانت به��ائي نيز مطابق با نياز و روح زمانه، داستان تقليد را به کناري نهاده است و ه��ر ش��خص به��ائي را موظف ساخته به جاي آن که ديگ��ران ب��رايش بينديش��ند و تص��ميم بگيرن��د، خ��ود پ��رچم

تحري حقيقت را به دست گيرد و بر اساس آن حرکت کند.

بحث تقليد در دين بهائي، آن طوركه درشيعه مطرح ش��ده، وج��ود ن��دارد. علت آن هم اين است كه حضرت بهاءالله وحضرت عبدالبهاء با تعيين كت��بي و رس��مي جانش��ينان خ��ود )ب��ه ترتيب زماني حضرت عبدالبهاء، حضرت ولي امرالله و بيت العدل اعظم(، اوال راه اختالف و تفرقه دائمي را برجامعه جهاني بهائي بستند و ثانيا با اين كار به جاي آنك��ه ام��ور دين را به دست علمائي بسپارند كه افكار و فتواهايشان متفاوت است و موجب اختالف و تفرق��ه در دين و جامعه ان��د، آن را ب�ه جانش�ينان رس�مي و مكت�وب ذک�ر ش�ده س�پردند و ب��ه اين ترتيب وظيفه استنباط احكام فرعي را براي احدي از علماي به��ائي قائ��ل نش��دند. ب��ه اين دليل بهائيان فقط به فرامين بيت العدل اعظم عمل مي نمايند، و دچار اختالفات ناشي از

فتواهاي متفاوت نمي شوند.

بنابراين ديانت بهائي مردان روحاني از قبيل آخوند و مفتي و کشيش ن��دارد. دي��انت به��ائي مي آموزد که هر فرد بايد تا آنجا که ممکن است در راه پ��ژوهش حقيقت بکوش�د. بهائي��ان امور روزمره جامعه بهائي را از راه مشورت اداره مي کنند. در آيين به��ائي کن��ار نه��ادن و حذف طبقه مردان روحاني، نويد بخش ايجاد سيستم نويني در اداره امور اجتماع نيز بوده است. بهائيان به جاي تکيه بر مردان روحاني، سيستم مشاوره در ام��ور جامع��ه م��ذهبي و

126

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

حتي وضع قوانين ديني را مورد توجه قرار داده و پر واضح است که در سيس��تم مش��اوره، خاخام، کشيش، موبد و يا آخوند، به عنوان کسي که آخرين حرف را مي زند، ديگ��ر ج��ايي ندارد. اين يکي از افتخارات ديانت بهائي است که اين سيستم ناپس��ند و مخ��رب را از دين

خود زدوده و به جاي آن بساط مجالس شور را بسط داده است.

بايد توجه کنيم که پس از پيامبران در ه��ر دين، تقلي��د و سرس�پردگي در ام��ور اجتم��اعي و ديني، اولين منشاء اختالف و تحزب ب��وده اس��ت. علم��اي ادي��ان ه��ر ي��ک ب��ه راهي رفت��ه و سخني گفته اند، بنابراين عده اي نيز بر گرد ايشان جمع شده و براي اثبات حقانيت خ��ود، به مباحثه پرداخته اند و نتيجه منطقي اين سير تاريخي، دعوا، جنگ، تکف�ير و ه��رج و م��رج مذهبي بوده است. اما بهائيان با حذف طبقه روحاني و پياده کردن سيستم انتخابات ب��راي تصميم گيرندگان جامعه خود، مستقيما فرد پرستي و س��پس تح��زب و فرق��ه س��ازي را در دين خود ناکارآمد ساخته اند. مح��وريت وح��دت در آيين به��ائي، م��انع کلي ب��راي ب��ه وج��ود آمدن تفرقه و تقليد است و در اين ميان نقش مرد روحاني که عامل اصلي تفرق��ه اس��ت،

حذف شده است.

اعتراض بر آيات الهي.41 از جمله اعتراضات معترضين، ايرادات بي اساس است بر آيات الهي. به عنوان مثال، مي

گويند چرا مطالبي خالف قواعد رايج نحوي در آثار بهائي وجود دارد؟

ايرادات قواعدي

اين مطلب که برخي آيات ايراد قواع��دي دارن��د ص��حيح اس��ت و کس��ي هم در آنه��ا دس��تنبرده است. اما ذکر چهار نکته ضروري است:

پيامبران قبل و نيز حضرت باب و حضرت بهاءالل��ه، هيچ ي��ک ادع��اي داش��تن س��واد.1 وتحصيالت اكتسابي نداشته اند و به طريق مشابه، علماي مخالف اسالم، نيز بيش

مورد ايراد صرف و نحوي و غيره را در قرآن ب��ر ش��مرده ان��د و کس��ي هم300از آن را اصالح نکرده است و حتي غلط اماليي ن��يز گرفت��ه ان�د. مثال مي گوين��د كلم��ه

غل��ط نوش��ته ش��ده، ح��ال آن ك��ه در لغت نام��ه245"يبصط"، در سوره بقره، آيه نيز "يبسط" نوشته شده است.9"يبسط" آمده و در كشف اآليات قرآن شماره

قواعد زبان عربي را كه امروز در دسترس است، از خود قرآن استخراج كرده ان��د.2 ولي ب��ا اين وج��ود، اس��تثناآتي در قواع��د مزب��ور ن��يز وج��ود دارد و بين ص��رفيون و

نحويون عرب نيز بر سر همين موضوع اختالفاتي وجود دارد. خداوند بشر را خلق فرموده، با اين حال بشر او را ملزم ب��ه رع��ايت قواع��دي مي.3

کند که خود ابداع نموده است! در واقع ميزان کتب الهي است ن��ه قواع��د مص��نوعدست بشر.

در حيطه غير اديان نيز بايد گفت زب��ان پدي��ده اي پوياس��ت ك��ه در ط��ول ت��اريخ ب��ه.4�ر ارتب��اط وجود آمده وتغيير يافته و بر اساس ني��از زم��ان و اش�كال مختل��ف و متغي انسان ها و فرهنگ ها با يكديگر، تكامل يافته و مي يابد. بنابراين نمي ت��وان ش��كل كلمات و قواعد زباني را صد درصد ثابت نگه داشت. براي همين است كه ام��روزه براي فهم متون قديمي ومقايس��ه آن ب��ا مت��ون جدي��دتر، فرهن��گ لغ��اتي ت��أليف مي

( زبان تنظيم شده است.Historical Principlesگردد كه براساس كاربرد "تاريخي" )127

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

قراعد ساخته دست بشر است

زبان محملي است از براي بيان مطلب و در واق��ع ق��البي اس��ت ک��ه مف��اهيم را در آن مي ريزند تا مطلبي را به شنونده انتقال دهند. آدميان زبان را در چارچوبي محبوس س��اخته اند و از براي آن قواعدي ساخته اند و خواسته اند که همگان در اين قيد بمانن��د و آن را رع��ايت کنند تا که نظمي يابد و هر کس در زبان خود آن را نامي نهاده؛ گ��روهي ص��رف و نح��وش خوانده اند و گروهي دستور زبانش گفته اند و آنقدر در اين زمينه اف��راط کرده ان��د ک��ه حتي خداي تعالي را نيز ملزم ساخته اند در اين چارچوب مقيد بماند و از نزول آيات ب��ه فط��رت اصلي خودداري کند، که اگر چنين کند و از دستور زباني که آفريدگان جعل کرده اند، عدول

فرمايد، ابدا کالمش را نپذيرند و در تيه غفلت و بيابان حيرت مادام العمر حيران بمانند.

اما همانطور که ذکر شد، واضح است که مالک و معيار، حق است نه قواعدي که انس��انها خود آنها را به طور قراردادي وضع مي کنند. آيا بايد به اين عقيده داش��ت ک��ه ح��ق باي��د از قواعد خلق تبعيت کند يا به عکس؟ اينان به قول شاعر توجه ننمايند که فرمود: "يک اه��ل

دل از مدرسه نامد بيرون ويران شود اين مدرسه، دارالجهل است".

وقتي که يعرب بن قحطان براي اولين بار به لسان عربي سخن گفت، آيا قواعد ع��ربي را رعايت کرد يا پس از آن اين قواعد به وجود آمد؟ يا زماني که حضرت ابراهيم هنگام عبور از نهر اردن براي نخستين بار به لسان عبراني تکلم فرمود، چه قواعدي را رعايت کرد که منکرين حضرتش به او متعرض نگردند و طريق اعراض نپويند؟ زماني که مرام��ر الط��ائي براي اولين بار به لسان عربي مطلب نوشت، چه قواعدي را مرعي داشت که اهل ارتياب و انتقاد به او نتازند و او را جاهل نپندارند؟ موقعي ک��ه حم��ير بن س��با ب��راي اولين ب��ار ب��ه لسان عربي شعر گفت، چه عروض و قافيه اي را رع�ايت ک��رد ک��ه مدرس��ه رفتگ��ان ب��ه او

خرده نگيرند و او را از قريحه عاري ندانند؟

ايراد به اشتباهات ظاهرا دستوري قرآن

اگر عرفاي نامي اسالم ب��ه اغالط ق��رآن، ک��ه رفي��ق الح��ق تنظيم نم��وده، ي��ا ب��ه اص��طالح، اشتباهات قرآن که شخصي در بيش از شصت م��ورد يافت��ه ک��ه آي��ه اي مطل��بي را عن��وان کرده و در آيه ديگر خالف آن نازل شده، اعتن��ا مي کردن��د و قواع��د مجع��ول و اس��تنباطات ناقص خلق الله را مالک قضاوت خود قرار مي دادند، همه بايد از فيوضات الهي ک��ه در اث��ر

مطالعه مفاهيم عميق قرآن کريم حاصل مي شود، محروم مي ماندند.

در قرآن مجيد به کرات تصريح شده که اين کتاب مقدس به زبان عربي م�بين ن��ازل ش�دهلت آي��ه28، سوره زمر آيه 113است. از آن جمله مي توان به سوره طه آيه ، س��وره فص��

اش�اره ک��رد. ام��ا12 و س�وره احق�اف آي��ه 3، س�وره زخ�رف آي��ه 7، سوره شوري آي��ه 3بسياري از واژه هاي غيرعربي را مي توان در آن يافت:

( سرياني است؛42 / قلم، آيهء 29کاهن )سورهء طور، آيهء ( سرياني و معادل لغت عبري ماشيح يا مشيه است45مسيح )آل عمران، آيهء. ( سرياني به معناي کشيش مسيحي.82قسيس )مائده، آيهء ( از ريشهء "فرقن" سرياني به معني رستگاري است.50فرقان )بقره، آيهء ��اني )آل عم��ران، آيهء ( از ريش��هء "ربن" س��رياني68 و 48 / مائ��ده، آي��ات 73رب

است. ( از ريشهء سرياني به معني "مؤمن و وفادار" است.12مهيمن )حديد، آيهء ( لقب حضرت يونس، لغت سرياني به معني ماهي است.87نون )انبياء، آيهء

128

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

( لغت سرياني به معني "کوه" است80طور )طه، آيهء.

جالب آن که خ��ود ن��ام ق��رآن مجي��د ن��يز ع��ربي نيس��ت، بلک��ه اص��طالحي فني و ب��ه مع��ني"درسي از کتابهاي مقدس" است. به موارد ديگر نيز مي توان اشاره داشت:

(.تابوت، طاغوت، زکوة، ملکوت )هر چهار واژه سرياني است.)سکينه، ماعون، تورات، جهنم )که هر چهار واژه عبري است(.فردوس، صراط و حور )که هر سه فارسي استانجيل واژه اي يوناني است.

حال به برخي از اغالط ظاهرا نحوي قرآن بپردازيم اشاره مي کنيم

قال له کن فيکون" بايد باشد "کن، فکان"؛59آل عمران، آيهء" ، يؤمنون بما انزل اليک و... مقيمين الصلوة" بايد باشد "مقيم��ون162نساء، آيهء" ،

الصلوة"؛ طائفتان من المؤمنين اقتتلوا..." بايد باشد "اقتتال"؛9حجرات، آيهء" ، الحين"10من��افقون، آيهء الحين" باي��د "أک��ون من الص�� ، "فأص��دق و أکن من الص��

باشد؛ و الشمس و ما بنيها" بايد باشد "و الشمس و من بنيها5شمس، آيهء" ،."

معيار حقيقي زبان

از اين قبيل به ظاهر ايرادات بسيار است. اما اهل بهاء به اين نکته قائلند که آنچ��ه م��يزان و مالک است، کالم الهي است نه قواعد مجعولهء بشري. مگر عارفان به حقانيت حضرت رسول اکرم و واصالن به سرمنزل مقصود که لقاي مظهر ظه��ور الهي اس�ت، متوج��ه اين

قبيل به ظاهر ايرادات نحوي نشدند؟

ش��ود.به بيان حضرت بهاءالله، "کلمات منزله الهيه ميزان کل است و دون او ميزان او نمي هر يک از قواعدي که مخالف آيات الهيه است آن قاعده از درجهء اعتبار س�اقط... قواع�د

فرمايند، »فکر کن در ايامي که فرق��انالهيه محيط است بر قواعد بريه." سپس اشاره مي از سماء مشيت رحمن نازل شد، اهل طغيان چه مق�دار اع�تراض نموده ان��د. گوي��ا از نظ��ر شما محو شده. لذا الزم شد که بعضي از آن ذکر شود شايد خود را بشناس��ي ک��ه در حين اشراق شمس محمدي از افق عز صمداني چه مقدار اعتراض نمودي. غايت آن است ک��ه در آن ايام به اسم ديگر موسوم بودي. چه، اگر تو از آن نفوس نبودي، هرگز در اين ظهور

نم��ودي. از جمل��ه اع��تراض مش��رکين در اين آيهء مبارک��ه ب��ود ک��هب��ر ح��ق اع��تراض نمي فرمايد، »النفرق بين أحد من رسله«. اعتراض نموده اند که »احد« را مابين نه و ب��ه اينمي

اند. و همچنين بر آيهء مب��ارکهءجهت بر اين کلمهء محکمهء الهيه اعتراض و استهزا نموده »خلق لکم ما في األرض جميعا ثم استوي الي السماء فسواهن سبع س��موات«. اع��تراض

اند که اين مخالف آيات ديگر است؛ چه که در اکثر آيات سبقت خل��ق س��ما ب��ر ارضنموده نازل شده. و همچنين بر آيهء مب��ارکهء »خلقن��اکم ثم ص��ورناکم ثم قلن��ا المالئک��ة اس��جدوا ألدم.« اعتراض نموده اند که سجود مالئکه قبل از تصوير خل�ق ب��وده... و همچ��نين ب��ر آيهء مبارکهء »غافر الذنب قابل التوب شديد العقاب« اع��تراض نموده ان��د ک��ه »ش��ديدالعقاب« صفت مضاف به فاعل است نعت معرفه واقع شده و مفيد تعري��ف نيس��ت. و همچ��نين در

اندفرمايد، »و استغفري لذنبک انک کنت من الخاطئين« اعتراض نمودهحکايت زليخا که مي که بايد »خاطئ��ات« باش��د چنانچ��ه قواع��د ق��وم اس��ت در جم��ع م��ؤنث و همچ��نين ب��ر آيهء

129

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

مبارکهء »و کلمة منه اسمه المس��يح«، اع��تراض نموده ان��د ک��ه کلم��ه ت��أنيث دارد و ض��ميرراجع به کلمه بايد مؤنث باشد؛ و همچنين در »احدي الکبر« و امثال آن.«

نتيجه گيري حضرت بهاءالله همان است که مقصود اين مق��ال اس��ت. ايش��ان مي فرماين��د، »علماي آن عصر و بعد بر خاتم انبياء و سلطان اصفيا اعتراض نموده اند، چ��ه در مع��اني و چه در الفاظ، و گفته اند اين کلمات اکثر غلط است و نسبت جن��ون و فس��اد ب��ه آن مع��دنور و اآلي��ات مفتري��ات. و ب��ه همين س��بب اک��ثري از ن��اس عقل داده اند. قالوا انه��ا أي الس�� مت��ابعت علم��ا نم��وده و از ص��راط ح��ق مس��تقيم منح��رف ش��ده و ب��ه اص��ل جحيم توج��ه

نموده اند.«

اين انحراف و نيز ترجيح بعضي از قصائد بر کلمات الهي ادامه داش��ت »ت��ا آن ک��ه عن��ايت الهي احاطه فرمود؛ جمعي به اين اعتراضات ممنوع نشده به ان��وار ه��دايت ک��بري مهت��دي گشتند و حکم سيف به ميان آمده طوع��ا و کره��ا ن��اس در دين الهي وارد ش��دند... بع��د از غلبهء امرالله بصر انصاف باز شد و نظر اعتراض مقطوع و محجوب و همان معرضين که

ناميدند، در بعضي از آيات منزله هفتاد محسنات فصاحتيه و بالغتي�هآيات الله را مفتريات ميذکر نمودند.«

بدين لحاظ است که بايد به منتقدين قوم که به قواعد صرف و نحو استناد مي کنن��د و کالم ش��مارند، باي��د گفت، »انالهي را، اگ��ر منطب��ق ب��ا قواع��د مجعوله ش��ان نباش��د، م��ردود مي

آيات الله لو تنزل علي قواعدکم و ما عندکم انها تکون مثل کلماتکم يا معشر المحتجبين.«

اگر بخواهيم از مفاهيم و معاني و هدايت من��دمج از آث��ار الهي غاف��ل بم��انيم و ب��ه ظ��واهر کلمات که منطبق با قواعد قوم نيست متمسک گرديم، بايد اطمينان داشته باشيم که، »از

مجلس علم و دانش به خلوت خانهء غيب راه نبوده و نيست«.

ايراد به اشتباهات ظاهرا دستوري در آثار بهائي

به همان طريق که ذکر آن گذشت، معترض�ين ب�ه آي��ات نازل�ه در کتب مقدس�ه به�ايي ن��يزايراداتي وارد آورده اند که دو نمونه از آنها ذکر مي شود.

»اعتراض به کلمه »حدودات به عنوان نمونه گفته اند عربي پيامبرتان ضعيف ب��وده، و"ح��دود" را ك�ه خ�ود جم��ع

است، "حدودات" نوشته است. از توضيحات باال که بگذريم، مورد مطرح شده در عربي مشابه دارد و نوعي جم��ع

؛ "كس��ر"، " كس��ور"،330الجموع به حساب مي آيد. مثل "نذر"، "نذور"، "ن��ذورات" . دراين خص��وص ب��ه ل��وح332 و"ص��احبة"، " ص��واحب"، " ص��واحبات"331"كسورات"

"قناع" ازحضرت بهاءالله كه دركتاب "مجموع��ه ال��واح مبارك��ه" چ��اپ مص��رمندرجاست، رجوع شود.

»اعتراض به جمله »بسمه الحاکم علي ما کان و ما يکون مورد ديگر اينکه، مترجم کتاب مفت��اح ب��اب الب��واب ت��أليف زعيم الدول��ه در ص��فحه

کتاب چنين نوشته است:268 "بسم الحاکم ما کان و ما يکون" بايد گفت��ه ش�ود: "بس��مه الح��اکم علي م��ا ک��ان و علي ما يکون" ولي چون به قواعد زبان عربي آشنا نبوده ب��ه غل��ط آن ط��ور گفت��ه

است! اوال مترجم کتاب، عبارت کتاب اقدس را مغلوط نوشته، سپس به غلطي ک��ه خ��ود مرتکب شده اعتراض کرده، در صورتي که اين عبارت کتاب مستطاب اق��دس ک��ه

130

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

قمري در بمبئي هندوستان چاپ و منتشر ش��ده، اين ط��ور مرق��وم1314در سال است: »بسمه الحاکم علي ما کان و ما يکون«

ثانيا، اينکه مترجم کتاب دو "علي" قائل شده است، دليل اس��ت ب��ر بي اطالعي او بر قواعد زبان، زيرا که چون واو عطف دارد، "علي" شامل ما کان و ما يکون، هر دو مي شود، چنانکه در صلوات مي گوييم »اللهم صلي علي محم��د و آل محم��د«. يک "علي" براي محمد و آل محمد کافي است. پس آنچ��ه م��ترجم نوش��ته، از روي بغض و عناد بر خالف واقع نوشته و اين قبيل حيل��ه ه��ا روي��ه و ش��يوه عم��وم ردي��ه

نويسان است که آيات الهي را مغلوط نوشته و مورد ايراد قرار مي دهند.

ايرادات معترضين به آيات الهي از ناتواني آنهاست

همانطور که ذکر شد معاندين و منکرين اسالم نيز مانند مغرضين و معترضين ب��ه اين ام��ر اعظم الهي، کتب رديه متعددي تأليف و انتشار داده اند، از قبيل س��نجش حقيقت و مقال��ه في االسالم و تذييلي که هاشم شامي بر آن نوشته و بسياري کتب ديگر که علماي نصاري تأليف و انتشار داده اند و ايردات و اعتراضات نحوي و صرفي و تاريخي و غيره ب��ر ق��رآن روا داشته و به زعم باطل خ��ود، بس��ياري از آي��ات ق��رآني را مخ��ل فص��احت دانس��ته ان��د. همچنين اعتراضات بسياري هم مخالفين و معترضين صدر اسالم ب��ه آي��ات ق��رآني نم��وده:

ل األول��ون « يع��ني333»بل قالوا أضغاث أحالم بل افتراه بل هو شاعر فليأتنا بآية كم��ا أرس�� بلكه گفتند خوابهاي ش�وريده اس�ت ]ن��ه[ بلك��ه آن را بربافت�ه بلك��ه او ش�اعري اس�ت پسهمان گونه كه براي پيشينيان هم عرضه شد بايد براي ما نشانهاي بياورد و به قول شاعر:

ه��زار عيب مخ��الف گ��رفتق���������������������������رآن را

األع��راف اس��ت وۀک��ه س��ور األنف������������الۀس������������ور

از مفاد اين شعر که يکي از اس��اتيد متق��دمين گفت��ه اس��ت، چ��نين اس��تنباط مي ش��ود ک��ه معترضين و مخالفين، حتي به اسامي سوره هاي قرآن هم ايران گرفته و اعتراضي ک��رده اند، از قبيل سوره هاي گاو، عنکبوت، چهار پايان، مورچه، زنبور، في��ل، جن و غ��يره. ولکن مؤمنين به قرآن براي هر کلمه از آيات آن، ه��زاران محس��نات قائلن��د و فص��احت و بالغت آيات قرآن را معجزه حضرت محمد دانسته و قرآن کريم را منشأ جمي��ع عل��وم مي دانن��د. به همين ترتيب مؤمنين به اين امر اعظم الهي، قرآن، بي��ان و اق��دس را کالم الهي و وحي سماوي و مافوق کالم بشر و سبب هدايت اهل عالم به راه رستگاري دانسته و بزرگ��ترين

.334اعجاز مي دانند

ايرادات وارد به لوح احمد.42 برخي معترضين پس از تاختني توهين آم��يز ب��ه س��بک آث��ار ع��ربي حض��رت ب��اب و حض��رت بهاءالله و آماده نمودن خواننده براي پذيرفتن استدالل هايش، حمله را متوجه لوح احمد که

. اين ل��وح ب��ه زب��ان ع��ربي اس��ت و ب��راي335از قلم حضرت بهاءالله صادر شده نم��وده اند شخصي است که در کشوري عرب زبان زندگي مي کرده است. آنان با نقل يکي دو جمل��ه از آن لوح، به ش��رح غلط ه��اي دس��توري- اعم از ص��رف و نح��و- و اش��تباهاتي ک��ه در نق��ل کلمات به کار رفته مي پردازند و با لحني عتاب آميز و آميخته به بد زباني، حضرت بهاءالل��ه

را به خاطر عربي نويسي او مورد سرزنش قرار مي دهند.

معاني مختلف هر واژه131

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

مي دانيم هر لغتي در هر زباني باري از معاني و مفاهيم گوناگون بر دوش دارد. اين معاني گاه با يکديگر کامال متفاوتند و گ��اه ب��ه نح��وي ظري��ف مفه��وم و معن��اي ان��دک متف��اوتي ب��ا مفهوم رايج آن مي گيرند. مفاهيمي از اين گروه با آنکه تفاوت بسيار کم ب��ا معن��اي اص��لي دارند، نمي توانند جايگزين آن شوند. مثال واژهء »توانستن« که همگان ب��ه معن��اي آن آش��نا

- توانائي انجام کاري: مي تواني صد تومان به۱هستيم مي تواند در مفاهيم زير معني شود: من قرض بدهي؟ و يا: توانم آنکه ني��ازارم ان��درون کس��ي / حس��ود را چ��ه کنم ک��و ب��ه رنج

- س�زاوار و شايس��ته ب��ودن: مي ت��وان او را بزرگ�ترين ش�اعر۲خويش در است. )سعدي(. ايران دانست و يا: راهي بزن که آهي بر ساز آن توان زد / شعري بخ��وان ک��ه ب��ا او رط��ل

- امکان داشتن، شدن: اوضاع نمي تواند عوض شود و يا ماييم و۳گران توان زد )حافظ(. - اجازه داشتن: مي توانم فردا اتومبيل شما را۴کهنه دلقي کاتش در آن توان زد )حافظ(.

ببرم؟

در هر واژه نامه، سواي آنکه عربي يا انگليسي يا فارسي باشد، مي توان مثال ه��اي ف��راوان در اين مورد پيدا کرد. اما زبان عربي ويژگي ديگري ن��يز دارد و آن وس��عت مي��دان مع��اني براي يک واژه و يا حضور واژه هاي گوناگون براي رساندن يک مفه��وم و ي��ک معن��ا و تغي��ير

شکل و صرف دستوري واژه در هر يک از اين موارد مي باشد.

اعتراض به واژه هاي لوح احمد

برخي با استفاده از همين دو موضوع، حمله را متوجه برخي از متون عربي در آث��ار به��ائي نموده و آنه��ا را اش��تباه و مخ��دوش خوان��ده ان��د و واژه ه��ايي ک��ه م��ورد اس��تفاده حض��رت بهاءالله و مورد فهم و درک مخاطب نامه بوده، اشتباه دانس��ته و ب��ا تن��دي و پرخاش��ي بي

دليل مي گويند او مي بايست بجاي اين واژه ها چيز ديگري مي نوشت.

مثال کسروي که از جمله معترضين است، نخستين جمل��ه آن ل��وح را نق��ل و چ��نين ترجم��ه نموده است: »هذا ورقه الف��ردوس تغني علي افن��ان س��درة البق��اء بالح��ان ق��دس مليح«. معني آنکه: "اين برگ بهشت اس��ت و آواز مي خوان��د ب��روي ش��اخه ه��اي درخت کن��ار ب��از

.336ماندن )بقاء( با آهنگهاي نمکدار پاکي )قدس("

پيش از آنکه غلط هاي دستوري ک��ه کس��روي برش��مارده و ب��ه اين ترجم��ه عجيب رس��يده، آورده شود، ترجمه فارسي اين جمله نقل مي شود تا خوانندگان با ذهن روشنتري موضوع را دنبال نمايند: "اين کبوتر بهشتي است که بر شاخس��ارهاي درخت ج��اودانگي )بق��اء( ب��ه

" آوازهاي خوش قدسي مي خواند.

( »تغن«۱کسروي آنگاه مي نويسد: "در اين جمله غلطهايي هست که يکاي��ک مي ش��مارم: ( بايستي به سر »قدس« ال��ف و۲اگر به معني »آواز خواندن« است بايد بگويد: »تغني«.

( »مليح« اگ��ر ص��فت »الح��ان« اس��ت بايس��تي بگوي��د:۳الم آورد و بگوي��د »الق��دس« »المليحه«. در اين واژه دو غلط رخ داده: يکي آنکه بجاي معرفه، نکره آورده. ديگري آنکه بجاي مذکر، مونث ياد کرده از آن سوي خواندن برگ بروي شاخه ها چه مع��ني مي دارد؟! آن بلب��ل اس��ت ک��ه ب��روي ش��اخه ها خوان��د ن��ه ب��رگ. از اين گذش��ته س��در درخت کن��ار در عربستان و جايي بي آب پيدا ش��ود و اينک��ه در ق��رآن ن��امش آم��ده به��ر آنس��ت ک��ه درخت ديگ��ري در عربس��تان کم��تر ش��ناخته مي ب��وده. در اي��ران ک��ه اين هم��ه درخته��اي گون��اگون

337مي باشد و کمتر کسي درخت کنار را ديده چه جاي آن مي بوده...؟"

338حال به پاسخ به اين ايراد ها مي پردازيم:

132

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

کلمه "ورقه" در عربي، بسته به آنکه چگونه تلفظ شود، معاني گوناگون به خود مي گ��يرد. اگر بخوانيم ورقه )به فتح اول و ثاني( به معني برگ درخت است. اگر بخ��وانيم ورق��ه )ب��ه فتح اول و کسر ثاني( معناي درخت پر برگ دارد، و اگر ب��ه فتح اول و س��کون ث��اني آن را

قه بخوانيم آن نيز به معناي برگ است و آنان که با آثار ديگر حض��رت بهاءالل��ه آش��نايند◦ور به آساني در مي يابند که منظور از برگ، برگ درخت فردوس است که در اين لوح اش��اره به »شجره طوبي« دارد - شجره اي ک��ه »س��درةالمنتهي« ن��ام گرفت��ه و ق��رآن ن��يز ب��ه آن

اشاره دارد.

بدين ترتيب اين جمله اشاره به فرستاده خداوند دارد که به قول جناب اشراق خاوري پيام خداوند با زبان او به گوش مردم مي رسد... و مردم آن نغم�ه آس�ماني را از درخت ظه�ور ]پيامبر[ مي شنوند، چنانکه حض��رت موس��ي ن��داي الهي را از ش��جره مبارک��ه ش��نيد. ب��دين ترتيب معن��اي اين جمل��ه ش��نيدن نغم��ات الهي از درخت قدس��ي ]س��درةالمنتهي[ از زب��ان

ورقاي بهشتي، و يا برگ قدسي آن درخت است.

کسروي در دنباله ايرادهاي خود مي نويسد: "آن بلبل اس��ت ک��ه ب��ر روي ش��اخه خوان��د ن��ه برگ". آنطور که در قرآن آمده حضرت موسي نداي الهي را از درخت شنيد و اگر در ل��وح احمد به خواندن برگ اشاره شده منظور اعالم ظهور امري جديد و بديع از هم��ان درخ��تي است که موسي نيز پيام خداوند را دريافت کرد، و اين همان ندا است که بر اساس جمل��ه بعدي: »پاکدالن را به قرار گ��رفتن در ج��وار پروردگ��ار و يکت��ا پرس��تان را ب��ه درگ��اه ق��رب

«.339خداوند مژده مي بخشد

کسروي مي نويسد سدر يا درخت کنار در عربستان مي رويد. او اين نکته را ناديده مي گيرد که در اينجا مراد از سدره ]سدرةالبقا[ اشاره به درختي است به نام سدرةالمنتهي که ب��ر اساس باورهاي اسالمي در ب��االترين مرحل�ه خلقت يع�ني آس�مان هفتم رويي�ده و حض�رت محمد در شب معراج خود از آن گذشت و به حضور ب��اري تع��الي ب��ار ي��افت. و اين اش��اره ظريف حکايت از ريشه و حقيقت الهي اين ظهور دارد. بر اين درخت فرخنده ورق��اء الهي

نغمه مي سرايد و مژده پديد آمدن آييني نو مي دهد.

« بايد »تغني« باشد نيز بيجاست. در پاسخ اين ايراد ديگر کسروي در اين که به جاي »تغناعتراض جناب اشراق خاوري مي نويسد:

��ه "در لغت عرب براي آواز هر موجودي لغتي خاص هست و چون کبوتر در هنگ��ام آواز غن دارد، يعني آوازش از بيني است لهذا گفته اند غن و تغن، و چون در آغاز ل��وح مب��ارک ذک��ر »ورقه« شده که ]به خاطر شباهت لفظي[ به مع��ني کب��وتر »ورق��ا« گرفت��ه ش��ده اس��ت، بنايراين لغت خاص ]نغمه سرايي[ او را که در لغت عرب مصطلح اس��ت ذک��ر فرمودن��د و اين خود از لوازم فصاحت کالم است... به اين معني که برگ را تشبيه به ورق��ا فرم��وده و بعد الزمه ورقاء را که آواز است براي برگ ذکر فرموده که اين همه از آثار فص��احت کالم

".340است که در فن بيان و معاني در باره بالغت و فصاحت تدوين شده است

کسروي همچنين کلمهء »مليح« را ب��ه س��خره »نمک��دار« ترجم��ه نم��وده ح��ال آنک��ه تم��ام واژه نامه هاي فارسي »مليح« را »شيرين و خوش آين��د« ن��يز ترجم��ه کرده ان��د و لغت نام��ه

دهخدا آن را با فصيح و گويا و خوش بيان نيز برابر دانسته است.

علت اعتراضات

سبب اين گونه اعتراضات، اعتقاد ب��رخي مس��لمين ب��ه بالغت و فص��احت ق��رآن اس�ت ک��ه قرآن را مثل اعالي س�خنداني و در اوج بالغت مي دانن��د و هيچ متن ديگ��ري را ب�ا آن براب��ر

133

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

نمي شمارند. بر اساس اين باور، معجزه پيامبر اسالم همان��ا فص��احت کالم اوس��ت. تص��ور منتقدين از سبک آثار بهائي آنست که آن متون نيز بايد کامال در لحن و کالم قرآن باشد ت��ا کامل و صحيح جلوه کند. آثار عربي بهائي، با هزار و چهار صد سال فاصله از زمان پيامبر، طبعا با سبک قرآن تفاوت دارد لذا براي اين گروه کوچک، اين آثار قابل پ��ذيرش نيس��ت و

به دنبال داليلي براي خدشه دار ساختن آن مي گردند.

در مورد سبک قرآن و معجزه بودن آن بايد گفت که در زمان پيامبر، اع��راب ش��به جزي��ره از طريق آشنايي با اقليت هاي مس��يحي و يه��ودي ع��رب ک��ه در آنج��ا زن��دگي مي کردن��د، و سپس از طريق آيات قرآن، با مندرجات انجيل و تورات و با س��نت آوردن معج��زه توس��ط موسي و عيسي آشنايي پي��دا کردن��د. در ت��ورات و انجي��ل معج��زاتي مث��ل ش��کافتن دري��ا و گذشتن از آن، تبديل عصا به مار، پر کردن روي زمين از قورباغه، و يا شفا دادن بيم��اران، زنده ساختن مردگان و تبديل آب به شراب و غ��يره آم��ده اس��ت. ام��ا در ق��رآن س��خني از معجزات پيغمبر نيست و بشهادت آيات گوناگون آن، هر بار که اهل قريش و ديگر اعراب، از حضرت محمد، به سنت پيامبران قبل، تقاضاي معج��زه نمودن��د، آيه ه��ايي ن��ازل مي ش��د مبني بر اين که حجت من کالم من است: من بشري مثل شما هس��تم فق��ط ب��ه من وحي مي رسد، انا بشر مثلکم يوحي اليه، اگر همه حتي جن و انس جم��ع ش��وند ق��ادر ب��ه آوردن آيه اي مانن��د ق��رآن نخواهن��د ب��ود، ش��ما معج��زات ]پي��امبران[ پيش��ين را ديدي��د و ايم��ان

و امثال آن.341نياورديد

آنگاه بزرگان و دانشمندان ق��ريش ک��ه دستش��ان از دي��دن معج��زه کوت��اه ش��ده ب��ود و اين سخنان را درباره اهميت آيات قرآن مي شنيدند شروع به اعتراض بر کيفيت آي��ات ق��رآن و سبک و اشتباهات آن نمودند. حتي کار را به آنج��ا رس��اندند ک��ه پي��امبر را ش��اعري مجن��ون

��ون ا لتاركوا آلهتنا لشاعر مجن « يع�ني342خواندند چنانچه در قرآن آمده است: »ويقولون أئن و مي گفتند آيا ما براي خ��اطر ش��اعر دي��وانه اي دس��ت از خ��دايان خ��ود ب��رداريم؟ نض��ر بن حارث يکي از بزرگان قريش که در دشمني و کينه ورزي با پيامبر معروف است در سفري که براي تجارت به ايران نمود برخي از افسانه ها و اساطير کهن ايران را به عربي ترجم��ه نمود و به سبک قرآن ب�ر ق�ريش خوان��د و ادع�ا ک�رد ک�ه ش�يرين تر و به�تر از ق��رآن آوردهمعنا است. به همين جهت آيه اي بر پيامبر نازل شد که »وإذا تتلى عليهم آياتنا قالوا ق��د س��

أساطير األولين « يعني چ��ون آي��ات ب��ر ايش��ان خوان��ده343لو نشاء لقلنا مثل هذا إن هذا إال شود گويند شنيديم، اگر خواهيم توانيم چون او بگوييم و مانند اين کلمات بي��اوريم، نيس��ت

اين آيات مگر افسانه پيشينيان و قصه هاي گذشتگان.

در قرن هاي متوسط اسالمي به تدريج که لغت عرب نضج و قدرتي ي��افت و دس��تور زب��ان عربي بر اساس معين )و بيش��تر در تط��بيق ب��ا ق��رآن( ت��دوين ي��افت، آث��اري از نظم و ن��ثر عربي نوشته شد و بزرگان عرب با شعر و شاهکارهاي ادبي عصر خود آشنا ش��دند. آنگ��اه اين پرسش پيش آمد که پايگاه قرآن در مقابل اين آثار چيست؟ از آنج��ا ک��ه در نف��وذ کالم قرآن و محبوبيت آن در بين عامه خلق تردي��دي نب��ود اين��ان ب��ر اين فک��ر متف��ق ش��دند ک��ه

محبوبيت و معجزهء قرآن در فصاحت و بالغت آنست.

در آيات قرآني خصايل متعددي براي کالم الله آمده از جمل��ه آنک��ه ق��رآن »کت��اب رحمت و « و امث��ال آن.345«؛ »نذير )بيم دهنده و ترساننده ]از عذاب آخ��رت[ است344موعظه است

اما نه در خود قرآن، نه در صدر اسالم و نه در قرون اوليهء اسالمي در هيچ متن ي��ا روايتيا حديثي سخن از فصاحت و بالغت قرآن نمي يابيم.

134

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

ميسيونرهاي مسيحي که در قرن هاي اخ��ير ب��ر اس��الم ردي��ه نگاش��ته اند موض��وع فص��احت قرآن را مورد اعتراض قرار داده استدالل مي نمايند که فصاحت و بالغت در يک اثر چ��يزي نيست که بتوان آن را اندازه گرفت و يا با مقايسه با ديگ��ر آث��ار ارزش��مند ب��راي آن ارج و مقامي معين کرد. ه��ر اث��ري ه��ر ق��در هم ک��ه از س��وي گ��روهي فص��يح ترين و بليغ ت��رين و شيواترين سخن تلقي شود ب��از ممکن اس��ت در ق��رني ديگ��ر و در نظ��ر گ��روهي ديگ��ر آن درجه از واالئي و شيوايي سخن را نداشته باشد. در ثاني اگر فصاحت و بالغت کالم کسي بخواهد دليل درستي ادعاي پيامبري کسي قرار گيرد، بايد کس��ي اه��ل علم و ادب باش��د و ساليان دراز به تحصيالت پردازد تا بتواند ب��ا مقايس��ه در متن ه��اي ادبي قرن ه��اي گون��اگون قضاوت نمايد که متني براي تمام ادوار تاريخ بشر از فصاحت و بالغت برخوردار اس��ت ي��ا نه. اينان هم چنين مي گويند يک مسلمان چيني يا اندونزي يا پاکس��تاني ک��ه ع�ربي نمي دان��د چگونه مي تواند در مورد فصاحت قرآن قاضي باشد و بر آن اس��اس محم��د را پي��امبر خ��دا بداند؟ سواي ميسيونرهاي غربي، برخي از مسيحيان عرب در کشورهاي مص��ر و س��وريه، در ق��رن ن��وزدهم و ابت��داي ق��رن بيس��تم کتابه��ايي در رد فص��يح ب��ودن ق��رآن و غلط ه��اي دستوري آن تاليف نمودند. همين امروزه نيز در سايت هاي کامپيوتري نه تنه��ا از من��درجات و شيوه نگارش قرآن انتقاد مي شود بلکه بحث ه�اي گون��اگون بين اف��راد مختل�ف در م��ورد

اشتباهات گرامري آن کتاب درگير است.

آنچه در باال آورده شد، براي بيان يک اصل تاريخي بود که در ه��ر عص��ر، آن��ان ک��ه خ��ود را صاحب علم و دانش و رهبر مذهبي مي دانسته اند، با همين دليل بر پيامبر عصر خود تاخت��ه و او را بي سواد و فاقد دانش خوانده اند. رديه نويساني را که به برخي آث��ار ع��ربي به��ائي

اعتراض کرده اند، بايد در آن زمره دانست.

آث��ار به�ائي تردي��دي در معج��زه ق�رآن و فص�احت و بالغت کالم آن روا نداش�ته اند. ام�ا ب�ه اعتقاد آنان معجزه کالم قرآن تنها در لغات و واژه ه��اي ق��رآن و ي��ا در س��اختار دس��توري و ادبي آن نيست. معجزه کالم قرآن در آنست که کالم خداس��ت و نف��وذي بي مانن��د در قلب توده ء انسان ها و مؤمنين به اين ديانت و هدايت ايشان داشته است. آنان همين معج��زه را در کالم مسيح و در کالم موسي و زرتشت و بودا نيز مي بينند. حتي آنکه از مسيح جز چند جمله در انجيل باقي نباشد، حتي آنکه موسي به لکنت زبان موصوف باش��د، ي��ا آنک��ه ب��ودا يک خط هم بر روي کاغذ نياورده باشد و زرتشت گفتارش به صورتي ناقص پس از قرن ها بر روي کاغذ آمده باشد. بديهي است بهائيان آث��ار به��ائي را ن��ه تنه��ا در ح��د خ��ود فص��يح و شيوا و بليغ مي دانند، بلکه معتقدند به مانند آثار ساير پيامبران از معجزهء نفوذ در قلب ها

و از منطق و مفهومي عقالني که موافق نياز عصر است بهره مند مي باشد.

اعتراض به مزد صد شهيد

از ايرادهاي ديگر کسروي به لوح احمد، بخشي است که به خواننده آن لوح مزد صد شهيد وعده داده شده است. کسروي در تعريف کلمه شهيد مي نويسد: "کسي را گفتندي ک��ه در راه خدا )يا بهتر گوييم: در جنگهاي اسالمي( کشته شود...اسالم به او ارج نهاده و مزدهاي بزرگي در نزد خدا نويد داده...". سپس چنين ادامه مي دهد: "به��اء مي گوي��د: ه��ر کس ي��ک بار اين لوح را بخواند، خدا به او مزد صد شهيد خواهد داد. نخست بايد پرسيد چرا؟! مگ��ر خواندن يک لوح چه سختي مي دارد يا نتيجه بزرگي از آن بر مي آي��د ک��ه چ��نين م��زد بس��يار

بزرگي به خواننده آن داده مي شود...".

آنگاه پس از توهين ديگري به حضرت بهاءالله مي نويسد: "چ��نين س��خني از ي��ک بنيادگ��ذ ار دين، ريشه دين خود را کندن است. چه در جايي که مردم توانند با خواندن يک لوحي م��زد

135

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

صد شهيد گيرند و در زندگاني آينده جايگاه بسيار بلندي يابند، چه نيازي دارند که بکاره��اي نيک ديگر پردازند؟! چه نياز دارند که از بديها و گناهها پرهيزند؟!". بعد کسروي مي نويسد: "کساني که در جنگ هاي بابيگري در مازندران و زنجان و ديگر جاها کش��ته ش��ده اند ف��ريب خورده و زيان بسيار برده اند زيرا اين بيچارگان يک شهيد بيشتر نبوده اند و مزد ي��ک ش��هيد بيشتر نخواهند دريافت. ولي فالن جوان خوشگذران به��ائي ه��ر روزي ي��ک ب��ار ل��وح احم��د

خواهد خواند و هنگاميکه پير شود و بميرد، مزد صدهزارها شهيد خواهد يافت..."

کسروي پس از آوردن مثال هاي ناواردي چنين ادامه مي دهد: "در همان لوح احم��د س��وگند به خدا مي خورد که اگر کسي در سختي باشد و يا دچار اندوهي گردد و اين لوح را بخواند خدا او را از سختي و از اندوه رها گرداند... اين اندازه از جه��ان و از آيين گ�ردش آن آگ�اه نمي بوده که بداند با خواندن لوح احمد يا حديث کسي از سختي ي��ا از ان��دوه ب��يرون نياي��د،

". 346 بداند که چاره سختي و اندوه را بايد از راهش کرد.

براي پاسخ به اين ايراد کسروي دو راه وجود دارد. يکي استناد به ده ها حديث اسالمي ک��ه در آن اقدام به کاري و يا بيان جمله اي و زيارت مقبره اي را با اجر صد شهيد و يا بخشيدن بهشت به ايشان برابر دانسته اند، و با نقل آن ها بگوييم اگ��ر اين اي��راد ب��ه ل��وح احم��د وارد

است، به احاديث اسالمي هم وارد است. ولي اين روش نه علمي است و نه کافي.

راه دوم آنست که به دنبال پاسخي باشيم که با خرد موافق باشد و بتواند همگ��ان را بک��ار آيد. از اين رو بايد ابتدا ببينيم احمد که بود، اين لوح چه مي گويد، و احمد چه ک��رده ي��ا باي��د بکند که شامل چنين بخششي گرديده، و آيا مزد صد شهيدي ک��ه وع��ده داده ش��ده مث��الي نمادين)سمبوليک( از پاداش خدمتي ب��زرگ اس��ت ي��ا واقع��ا کس��ي ک��ه اين ل��وح را بخوان��د

نفر شهيد را خواهد داشت، نه کمتر و نه بيشتر.۱۰۰درست اجر

س��الي ک��ه از ص��دور ل�وح احم��د۱۴۰به اين موضوع نيز خواهيم پرداخت که آي��ا در ق��ريب گذشته بهائيان، آنطور که کسروي نوشته، همه اصول و احکام و تعاليم بهائيت را ب��ه کن��ار نهاده و با خواندن آن لوح به انتظار پاداش صد شهيد نشسته اند، و يا آن را نشان و رم��زياز پاداش خدمتي بزرگ دانسته اند که در آن زمان به احمد )گيرنده لوح( وعده شده است.

توجه به اين نکته اساسي ضروري است که الواح حضرت بهاءالله و حض��رت عب��دالبهاء را مي توان به طور کلي به دو گروه تقسيم نمود. يکي الواح عمومي ک��ه در اص��ول و تع��اليم ديانت بهائي بي��ان ش��ده و ش�امل اس�اس و بني��ان آموزه ه��اي اين دين اس�ت. ديگ��ر ال��واح خصوصي که خطاب به شخصي معلوم، و يا بهائيان شهري مخصوص، و يا ناظر بر زمان و حرکت خاصي مي باشد. اين گروه از الواح بطور کلي از مضامين ال��واح عم��ومي بي به��ره نيست و اغلب داراي جمالت و بياناتي که به روشني اصول امر بهائي را تصريح مي کند نيز مي باشد. ولي در همان لوح شخص گيرنده به کار خاصي، يا سفر به شهري و دادن پيامي مامور مي گردد. به طور بديهي آن بخش از لوح بر شخص و زمان مخصوص ناظر است و براي ديگران و يا زمان ام��روز نيس��ت. همين ام��ر در م��ورد دس��تورات کلي ک��ه در زم��اني

خاص به جامعه داده شده صدق مي کند.

مثال در دوره اي، حضرت عبدالبهاء بهائيان را به آموختن زب��ان اس��پرانتو تش��ويق مي نم��ود. آموختن اسپرانتو در دوراني که زبان انگليسي مثل امروز زبان بين المللي نشده بود فواي��د فراوان داش��ت، زب��اني ب��ود س�اده ک��ه آم��وختنش م��وجب ن��زديکي بهائي��ان ش�رق و غ��رب

از ايران ديدن کرده ب��ا تحس��ين و۱۹۳۰مي شد. از جمله يک مستشرق اروپايي که در دهه تعجب نقل مي کند که در طالق��ان ب��ا روس��تائيان به��ائي از زن و م��رد ب��ه اس��پرانتو گفتگ��و نموده است. حال آيا مي توان گفت که به استناد اين گروه از الواح بايد امروزه نيز بهائيان

136

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

رو به آموختن اسپرانتو آورند؟ البته خير، زيرا نظر حض��رت عب��دالبهاء تس��هيل ارتب��اط بين بهائيان ايراني و بهائيان خارجي با زب��اني مش��ترک ب��وده و اين ام�روز ب��ا انگليس��ي حاص�ل

است، نه آنکه اسپرانتو در ديانت بهائي از اهميتي خاص بهره مند باشد.

م.( در ادرنه از سوي حضرت۱۸۶۵ ه..ق. )۱۲۸۲اينک به لوح احمد باز گرديم که در سال بهاءالله خطاب به مال احمد يزدي که در بغداد ساکن بود صادر گرديد. توج��ه ب��ه ت��اريخ اين لوح براي درک اهميت مطالب آن ضروري اس��ت. ق��ريب دو س��ال از زم��اني ک��ه حض��رت بهاءالله در باغ رضوان بغداد خود را صاحب امر و شريعت جدي��د مع��رفي ک��رد مي گ��ذرد و ظهور جديد با مشکالت فراوان روبروست. يکي جامعهء بابي که بزرگان و رهبران آن ازل را، خليفه باب مي دانستند، و اگر چه رهبري جامعه را در دست »جناب بهاء« مي ديدند اما دريافت و جذب ظهوري تازه، و نسخ دوره بيان را تاب نمي آوردند. مشکل ديگ��ر رس��اندن پيام جديد به مسلمانان و تبليغ آنان به آيين نو بود که جز کلمهء »باب« و »ب��ابي« ب��ا چ��يز ديگر آشنا نبودند، به طوري که دهه هاي متمادي پس از ظهور ديانت بهائي هنوز بهائي��ان را به طور کلي بابي مي خواندند. شکل دادن به جامعه جديد بهائي و ت��دوين اص��ول و ق��وانين اين آيين و اداره آن، چه در بغداد و عثماني و چه در ايران، مشکل بزرگ و حساس ديگري

بود که روياروي فرستادهء خدا قرار داشت.

سال ها پيش از آن که حضرت بهاءالله به فرمان دولت عثماني بغداد را به سوي استانبول و سپس ادرنه ترک نمايد، او بابيان را در پرده و به طور ضمني با فکر و توجه به ظه��وري جديد آشنا مي ساخت. برخي از بابي��ان دل آگ��اه، ب��ا توج��ه ب��ه اين آث��ار، ب��ه مق��ام حض��رت بهاءالله پي برده بودند. از جمله مال احمد يزدي که شيفته و آشفته، از بغداد قصد آمدن به ادرنه و اقامت در نزديکي حضرت بهاءالل��ه داش��ت. ولي حض��رت بهاءالل��ه ب��ا ص��دور ل��وح احمد به او نوشت که به جاي آمدن به ادرنه در بغداد بماند )و يا ب��ه رواي��تي ب��ه اي��ران ب��از گردد( و مژدهء ظهور جديد را به ديگر بابيان برساند. مال احمد بدون درنگ سفر ب��ه ادرن��ه را کنار گذارد و به اجراي دستور مواليش پرداخت. کاري بسيار دشوار که نياز به ش��جاعت

و فداکاري و حزم و دورانديشي بسيار داشت.

مندرجات لوح احمد، دشواري ماموريتي که بر عهده او گذارده شده ب��ود ب��ه خ�وبي نش��ان مي دهد. امروزه پس از گذشت دهه ه��ا وق��تي ب��ه اين ل��وح مي نگ��ريم مط��الب آن ع��ادي و حاکي از اعتقادات اساسي بهائيان است. ولي در آن دوره که فقط اندک زم��اني از اظه��ار امر حض��رت بهاءالل��ه مي گذش��ت چ��نين نب��ود. حض��رت بهاءالل��ه در اين ل��وح از س��ويي ب��ا مثال هايي نمادين )سمبوليک( اش�اره ب��ه ظه��ور دي��ني ت��ازه مي نماي��د و از س�وي ديگ�ر ب��ه روش��ني ب��ه س��تايش ظه��ور ب��اب مي پ��ردازد و او را سلطان الرس��ل ]پادش��اه پي��امبران[ و

کتابش را ام الکتاب ]مادر کتاب ها[ مي خواند. از خود به کبوتري بهشتي ياد مي کند که:

بر شاخه هاي درخت جاودانگي با آوازه��اي خ��وش قدس��ي پاک��دالن را ب��ه ق��رار گ��رفتن ب��ه درگاه خداوند مژده مي دهد و وارستگان را از اين پيام آگاه مي سازد. ]اين پيام[ به درستي بزرگترين ديدگاه روشني است که در کتابهاي فرستادگان خدا دربارهء آن نگاش��ته ش��ده و با آن حق از باطل جدا مي گردد... اين همانا درخت روح اس��ت ک��ه ميوه ه��اي خداون��د بلن��د مرتبه و توانا و بزرگ را به بار مي آورد... اين کبوتر در زن�دان ش�ما را ي�اد مي کن�د و ب��ر او

تکليفي جز رساندن آشکار ]اين پيام[ نيست.

سپس از احمد مي خواهد که اين لوح را حفظ کن��د و در اي��ام زن��دگانيش تالوت نماي��د و در اج��راي آن درن��گ روا ن��دارد. در پاي��ان ب��راي کس��ي ک��ه آن را از ص��دق دل بخوان��د اج��ر و

137

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

پاداشي بزرگ ]در اينجا به طور نم��ادين براب��ر ب��ا اج��ر ص��د ش��هيد[ عط��ا مي نماي��د و رف��عسختي و اندوه خواننده لوح را بشارت مي دهد.

در تاريخ ايران، پس از زرتشت، فقط دو تن يعني حضرت باب و حضرت بهاءالله بودند که به آوردن آييني جديد برخاستند و تاسيس شريعتي تازه نمودند. )البت��ه م��اني ن��يز در زم��ان ساسانيان چنين ادعايي داشت، ولي آيينش با مخ��الفت ش��ديد موب��دان زرتش��تي و کش��تار مانويان روبرو شد. مانويان به آسياي مرکزي فرار کردند و قرن ها در آنج��ا دي��انت خ��ود را پايداري نمودند.( که کار کوچکي نيست که کسي از جان بگ��ذرد و در جامع��ه مس��لمان آن روز به تبليغ ديانتي جديد پردازد. امروز نيز در ايران، نه تنها برخاستن به اين ک��ار مس��اوي با پاداش مرگ است، بلکه ترک اسالم و گرويدن به آئيني ديگر نيز همين مج��ازات را دارد. عجبي نيست که حضرت بهاءالله مقام کسي را که به اين کار برخيزد بسيار واال دانس��ته و

مزد او را با اجر صد شهيد برابر دانسته اند.

اما در زبان فارسي آوردن اعدادي که نمايانگر عدد و شماري هنگفت باشد فراوان اس��ت.مثل هفت و هفتاد، چهل و چهار صد، ده هزار و بيست هزار و صدهزار. حافظ مي گويد:

هزار جهد بک��ردم ک��ه س��رعش�������������������ق بپوشم

نبود بر سر آتش ميسرم کهنجوشم

و يا اين بيت سعدي:

دلي ک��ه عاش��ق و ص��ابر ب��ودمگ�����������ر س�����������نگ است

ز عش��ق ت��ا ب��ه ص��بوري ه��زارفرس��������������������������نگ است

از اين نمونه ها در آثار بهائي نيز ديده مي شود که ب��ه ي��ک مث��ال از آث��ار حض��رت عب��دالبهاءقناعت مي کنيم:

« که در اينجا347»ذره اي از عصمت اعظم از صد هزار سال عبادت و درياي معرفت است البته مقصود از »صدهزار سال عبادت« )که با توجه به عمر ط��بيعي انس��ان ام��ري مح��ال

است(، بيان اهميت عصمت و عفت است و نه چيز ديگر.

کسروي خواندن اين لوح را از صميم قلب، که سبب رفع اندوه خواننده ش��ود م��ورد اي��راد قرار داده و اين حقيقت را ناديده انگاشته که بش��ر در ط��ول ت��اريخ، دع��ا و مناج��ات را ب��ه عنوان وسيله اي کارساز و پر اهميت براي درک نعمت و سعادت نزديکي به خداوند و رف��ع اندوه و سختي زندگي به کار برده است. چرا خواندن لوح احم��د ب��ا آن جمالت زيب��ا چ��نين اثري نداشته باشد؟ چرا ديگر الواح بهائي چنين اثري نداشته باشد؟ تازه اين ن��يز در ح��الي است که بنيان گذار دين پيروانش را به خردورزي مي خواند، آنان را براي رفع مشکالتش��ان به يافتن وسايل راهنما مي شود و نه فقط توسل و اعتقاد به دعا. شفاي بيماران را نيز در دست طبيب حاذق مي بيند نه دعا و نذر و نياز و يا کمک گرفتن از رم��االن و دعانويس��ان و ورد خوانان. بهائيان را در ده ها نوشته به کار و عمل و کوشش فرا مي خواند، کار را نوعي عبادت مي داند. رسيدن توفيق را از جانب خداوند، موکول به اقدام و عمل مي بيند، و دع��ا خواندن و دست بسته منتظر حل مشکالت ماندن را نهي مي کند. نمونه اي از اين تعاليم را

در زير مي آوريم:

»اي بهائيان! بر هر يک از شما واجب شده است به کاري مثل صنعت و کسب و مانن��د آن اشتغال ورزيد و ما اين کار کردن شما را عين عبادت خداوند راستين قرار داده ايم... وقت خود را به بيکاري و تنبلي ضايع مکنيد و به کاري اش��تغال ورزي��د ک��ه خ��ود و ديگ��ران از آن

138

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

بهره بريد... بدترين مردمان در نظر خداوند آناني هستند که بيکار مي نش��ينند و از ديگ��ران «. و »هر نفسي به صنعتي و يا به کسبي مشغول شود و عم��ل نماي��د348طلب مي نمايند...

«. و »نزد اهل بهاء افتخ��ار ب��ه علم و349آن عمل نفس عبادت عندالله ]نزد خدا[ محسوب. ...«. و »بر هر نفسي اش��تغال ب��ه ص��نعت و کس��بي ف��رض350عمل و اخالق و دانش است

است. مثال من حصير ب��افي مي دانم و ش�ما ص�نعت ديگ��ر، اين عين عب��ادت اس�ت اگ��ر ب��ا«351نهايت صداقت و امانت باشد و اين سبب ترقي است...

البته کسروي ب��ر س��يره خ��ود اين بخش از تع��اليم به��ائي را بکلي نادي��ده مي گ��يرد و از آن مي گذرد. وي که اعتقادات همه ايرانيان را بر پايه خرافات و تنبلي و بيکارگي مي داند حتي از ياد مي برد که فرهنگ اصيل ايران نيز فرهنگي پويا و جوياست و شخص را به کوشش و ح��رکت مي خوان��د. ش��اهدش ض��رب المثل هايي اس��ت رايج چ��ون »از ت��و ح��رکت از خ��دا

برکت«، و يا شعر معروف:

ن����ابرده رنج گنج ميس����رنمي ش�������������������������ود

م��زد آن گ��رفت ج��ان ب��رادرک��������ه ک��������ار ک��������رد

تاريخ ديانت بهائي نشان مي دهد که آنچه در باال گفته شد، برداشت طبيعي هر ف��رد به��ائي از مندرجات اين لوح و مفهوم و معناي سمبوليک پاداش مقرر در آن بوده است. دليل اين امر نيز اين است که از زمان صدور ل��وح ه��زاران تن ج��ان خ��ود را در راه آيين جدي��د ف��دا کردند، خانه ها و خانواده ها بر باد رفت و بهائيان حماسه هايي آفريدند که ت��اريخ مانن��دش را ندي��ده اس��ت. در هم��ه اين م��وارد اگ��ر اين بهائي��ان ن��يز برداش��ت کس��روي را داش��تند مي توانستند به آساني از مهلکه برهند و با خواندن لوح احمد به پاداشي صد برابر ش��هادت برسند. اما حتي در يک مورد نيز چ��نين اتف��اقي نيفت��اد و همين ي��ک نکت��ه مي توان��د به��ترين

352پاسخ براي کسروي باشد.

چرا حضرت باب و حضرت بهاءالله ادعاي خدائي کرده اند؟.43 از جمله اعتراضات اينس��ت ک�ه چ�را حض�رت ب�اب و حض�رت به�اء الل�ه دع�وي رب�وبيت و

الوهيت نموده اند. اين سؤال را به اختصار در هشت قسمت بررسي مي کنيم.

اعتقاد اهل بهاء در مورد خداوند

با مروري سطحي بر آيات نماز يوميه اي که بهائيان مي خوانند، خواهيد ديد ن��ه تنه��ا چ��نين نيست، بلکه بهائيان خداوند را در چنان علو تقديس��ي س��تايش مي نماين��د ک��ه ح��تي اذک��ار مقربين را اليق صعود به آسمان ق��ربيت او نمي دانن��د و طي��ور قلبه��اي مخلص��ين را قاب��ل وصول به آستانه درگاهش نمي شمرند و ذات خداوند را از انتساب هر اسم و صفتي مبرا مي دانند: »سبحانک من ان تصعد الي سماء قرب��ک اذک�ار المق�ربين او ان تص�ل الي فن��اء

«353بابک طيور افئدة المخلصين، اشهد انک کنت مقدسا عن الصفات و منزها عن االسماء يعني پاک و منزهي تو از اينکه باال رود به آسمان قرب تو ذکرهاي مقربين ي��ا اينک��ه برس��د به ساحت درگاه تو پرنده هاي قلوب مخلصين، گواهي مي دهم اينکه ت��و پ��اک از ص��فات و منزه از اسم ها بوده اي، نيست خدايي جز ت��و ب��ا ش��کوه ت��رين خ��داي ارجمن��د. و »اش��هد

« يعني شهادت مي دهم به يکتايي و يگ��انگي354بوحدانيتک و فردانيتک و بانک ال اله اال انت تو و به اينکه نيست خدايي جز تو. بهائيان ستايش خداوند را در چنين درجه اي را از پيامبر

139

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

خود آموخته اند. حال چگونه مي توان پذيرفت شخصي که به پيروانش چنين آموخته، خ��ودرا خدا بداند؟

راجع به توحي��د و شناس��ايي ذات اح��ديت، حض��رت بهاءالل��ه در يکي از ال��واح مي فرماين��د »اگر جميع صاحبان عقول و افئده اراده معرفت پست ترين خل��ق او را علي م��ا ه��و علي��ه نمايند جميع خود را قاصر و عاجز مشاهده نمايند ت��ا چ��ه رس��د ب��ه مع��رفت آن آفت��اب ع��ز حقيقت و آن ذات غيب اليدرک، عرفان عرفا و بلوغ بلغا و وصف فصحا جمي��ع ب��ه خل��ق او راجع بوده و خواهد بود، صد هزار موسي در ط��ور طلب بن��داي لن ت��راني منص��عق و ص��د ه��زار روح الق��دس در س��ماء ق��رب از اص��غاي کلم��ه لن تعرف��ني مض��طرب لم ي��زل بعل��و تقديس و تنزيه در مکمن ذات مقدس خود بوده و اليزال به سمو تمنيع و ترفي��ع در مخ��زن

«. همچ��نين مي فرماين��د: »ف��اعلم ب��ان الل��ه تب��ارک و تع��الى لن355کينونت خود خواهد بود��ه و ال بذاتيت��ه لم ي��زل ک��ان مکنون��ا فى ق��دم ذات��ه و مخزون��ا فى س��رمدية يظه��ر بکينونيت

« يعني ب��دان ک�ه خ��داي تب��ارک و تع�الي هرگ��ز ب��ه کين��ونت و ذاتيت خ�ود ظه��ور356کينونته نخواهد يافت و از آغازي که براي آن آغازي نيست در قدم ذات خ��ود و س��رمديت کين��ونت

خود پوشيده و پنهان بوده است.

حضرت اعلي در توصيف خداوند مي فرماين��د:«تس��بيح و تق��ديس بس��اط ق��دس ع�ز مج��د سلطاني را اليق که لم يزل و ال يزال بوجود کينونيت ذات خود ب�وده و هس�ت و لم ي�زل و ال يزال بعلو ازليت خود متعالي از ادراک کل شئ بوده و هست خلق نفرموده آي��ه عرف��ان خود را در هيچ شيئي از عرفان او و تجلي نفرموده بشيئي اال بنفس او. اذ لم يزل متع��الي بوده از اقتران بشئي و خلق فرموده کل شئ را بشأني ک��ه ک��ل بکين��ونيت فط��رت اق��رار کنند نزد او در يوم قيامت باينکه نيس��ت از ب��راي او ع��دلي و ن��ه کف��وي و ن��ه ش��بهي و ن��ه قريني و نه مثالي بل متفرد ب��وده و هس��ت بملي��ک ال��وهيت خ��ود و متغ��زز ب��وده و هس��ت

«.357بسلطان ربوبيت خود...

حضرت ولي امرالله نيز در اين مورد مي فرماين�د: »ب��ر طب�ق معتق�دات اه�ل به�اء هيک�ل عنصري که جلوه گاه چنين ظهور مهيمني است ک��امال از کين��ونت آن روح االرواح و ج��وهر الجواهر متمايز است و آن خداي غيبي ک��ه وج��ود او ث��ابت و ال��وهيت مظ��اهر مقدس��ه اش مورد ستايش اهل ارض است هرگز حقيقت نامتن��اهي محيطهء ازليهء ال ي��درک خ��ود را در قالب فاني عنصري محدود تجسم ندهد و في الحقيقه خدائي که ذات خ��ويش را در هيک��ل بشري مجسم سازد بر وفق تعاليم حضرت بهاءالله في الحين نسبت خ��دائي از او منقط��ع

«.358مي گردد

مقام مظاهر ظهور

مظاهر مقدسه الهيه داراي دو مقام هستند، يکي مق��ام بش��ري، چنانک��ه خداون��د در ق��رآنر مثلكم ما أنا بش� « يع�ني بگ�و )اي محم�د(359خطاب به حضرت محمد مي فرمايد: »قل إن

که من بشري هستم مانند شما و ديگر مقام الهي روحي سماوي، چنانک��ه حض��رت محم��د در همان آيه مي فرمايد »يوحي الي« يعني وحي الهي به من مي رسد، يعني کالمي که از

لسان من بيرون مي آيد کالم خداست.

مثل مظاهر مقدسه الهيه با خدا، مثل ني است و ناي. اگ��ر چ��ه هم��ه آوازه��ا از ني ب��يرونمي آيد و از ني شنيده مي شود، لکن در حقيقت از نائي است که ني را مي نوازد:

اين همه آوازه��ا ازش��������ه ب��������ود

گرچ���ه از حلق���ومعبدالل������ه ب������ود

140

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

حال اگر از ني نداي »اني انا الله« بشنوي يقين بدان که اين ندا از ني نيست بلکه از ناياست.

از طرف ديگرمثل مظاهر مقدسه الهيه مثل آين��ه اس��ت ک��ه ش��مس ح��ق و حقيقت در آن تجلي فرموده؛ حال اگر آينه بگويد که شمس هستم صحيح فرموده، زيرا که همان تابش و تجلي که در شمس اس�ت در آفت�ابي ک��ه در آين��ه متجلي اس�ت مش�اهده مي گ�ردد و اگ��ر بگويد که من آينه اي بيش نيستم و شمس حق در مقام تقديس خود مستقر است، باز هم

صحيح فرموده است.

کيفيت خطاب

ما آيات قرآن را کالم خدا مي دانيم، هرچند ک��ه از فم مطه��ر حض��رت محم��د )ص( ج��اريشده است. آيات الهيه در کتب الهي به چند صورت نازل شده اند:

يکي آنک��ه خداون��د ب��ه لس��ان بن��دگان تکلم مي فرماي��د، چنانک��ه در س��وره حم��د فرم��وده »الحمد لله رب العالمين« يا در نماز کبير فرموده »يا الهي تري روحي مهتزآ في جوارحي

و ارکاني« و اين گونه آيات معموال براي مناجات بنده با خدا به کار مي رود.

وجه ديگر آياتي است که از لسان مظهر ظهور به بندگانش نازل فرم��وده اس��ت، چنانک��ه در ق��رآن مي فرماي��د »ي��ا ايه��ا الک��افرون« و ي��ا در کت��اب اق��دس مي فرماي��د »ي��ا معش�ر

العلماء«.

وجه ديگر آياتي است که خداوند خطاب به مظهر ظهور مي فرمايد، چنانکه در قرآن کريمر« و ك فكب ر قم فأن��ذر و رب ها المدث در سوره مدثر خطاب به حضرت محمد است که »يا أي در کتاب مستطاب اقدس مي فرمايد »ق��ل روح االعم��ال ه��و رض��ائي و عل��ق ک��ل ش��يئي

بقبولي«.

وجه ديگر آياتي است که خداوند از لسان مظهر ظهور منادي است به نداي »اني انا الله« و اين ندا، نداي خداست که از لسان مظهر ظهور او که لسان الله است جاري مي شود و خداست که مي فرمايد »اني انا الل��ه«. نظ��ير اينگون��ه آي��ات در ق��رآن ن��يز موج��ود اس��ت.��ا ��ه إال أن ه ال إل ��ه أن ��وحي إلي ول إال ن س�� ��ك من ر لنا من قبل آنجايي که مي فرمايد »وم��ا أرس��

��ا360فاعبدون ني أن « و شجره موسوي در طور الهي به همين نداي رباني منادي گردي��د »إنه ال إله إال أنا فاعبدني « يعني از شجره موسوي نداي الهي بلند گرديد که من هس��تم361الل

خدا و نيست خدايي غير از من، پس مرا پرستش کنيد. اگر مي توان اينطور برداشت کرد که خدا بص��ورت درخت ي��ا ش��عله در آم��ده و س��خن گفت��ه، پس ظه��ور او در قلب اش��رف مخلوقاتش نبايد جاي تعجب داشته باشد. به همين تعبير، چون کالم حضرت باب و حضرت بهاءالله کالم خدا است، اگر در الواح و آثار مبارکه به اين نداي الهي من��ادي ب��وده ان��د، در واقع خداوند غيب منيع ال يدرک از لسان مقدس آنها )که لسان الله اس��ت( ب��ه ن��داي »اني

362انا الله« منادي بوده است.

ارتباط مظاهر ظهور با خدا

در احاديث اسالمي مذکور است که حضرت رسول اکرم مي فرمايد »لي م�ع الل�ه ح�االت هو انا و انا هو و انا انا و هو هو« يعني براي من با خدا حاالتي اس��ت وق��تي او من اس��ت و من او و وقتي من من هستم و او او. غفلت از جنبه استعاري و تشبيهي اين بيانات و توهم

141

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

وحدت پيامبران با ذات الهي کفر محض مي باش�د. پس باي��د مع��ني ب��اطني آن را در نظ��رگرفت.

همچنين فرموده اند »من عرفني فقد عرف الله و من رآني فقد رأ الح��ق« يع��ني ه��رکس مرا شناخت خدا را شناخته و هرکس مرا ديد حق تعالي را ديده است. و خداوند در ق��رآن

« يعني اي محم��د س��نگي ک��ه ت��و363کريم مي فرمايد »وما رميت إذ رميت ولكن الله رمىذين انداختي بسوي دشمن تو نينداختي بلکه خ��دا ان��داخت. و همچ��نين فرم��وده ان��د »إن ال

ه يد الله فوق أيديهم ما يبايعون الل « يعني کساني که با تو بيعت کردند با خ��دا364يبايعونك إن دست بيعت داده اند، دست خدا باالي دستهاي ايشان است. اگ��ر ب��ه تعب��ير ظ��اهري توج��ه کنيم، مي توان گفت که حضرت محمد در اين آيات خ��ود را خ��دا خوان��ده و دس��ت خ��ود را

باالي همه دستها قرار داد و گفت اين دست خداست.

« و يهوديان سنگها برداش��تند ت��ا365حضرت مسيح نيز مي فرمايند: »من و پدر يکي هستيم«.366او را سنگسار کنند. همچنين ميفرمايد: »پدر در من است و من در پدر هستم

پس در کل بايد مع��اني ب��اطني من��درج در کالم خداون��د را در نظ��ر گ��رفت و باي��د در نظ��ر داشت که مظاهر ظهور الهيه آنچ��ه مي گوين��د، خ��دا گفت��ه و آنچ��ه مي کنن��د، خ��دا ک��رده و شناسايي آنها شناس��ايي خ��دا اس��ت. حض��رت بهاءالل��ه در م��ورد رابط��ه پي��امبران ب��ا خ��دا فرموده اند »به ظهور و صفات و اسماي ايشان )پيامبران( ظهور الله و اسم الله و ص��فة

«.367الله در ارض ظاهر مي شود

عرفا و نداي انا الحق

عرفاي بسياري نيز بان��گ ان��ا الح��ق س��ر داده ان��د و ب��رخي همچ��ون منص��ور بن حالج س��رخويش را بابت افشاي اين راز باالي دار برده اند.

گفتم آن ي���ار ک���زو گش���تس������������������������ردار بلند

ج��رمش آن ب��ود ک��ه اس��رارهوي�����������دا مي ک�����������رد

و شيخ محمود شبستري عارف بزرگ اسالمي در اين باره مي فرمايد:

روا باشد انا الح��ق ازدرخ���������������������تي

چ������را نب������ود روا ازنيکبخ��������������������تي

منظور از درخت، همان شجره موسوي است که نداي انا الله بلند کرد. آنان ک��ه ب��ا مت��ون عرفاني آشنايي دارند مي دانن��د ک��ه ب��االترين مرتب��ه س��لوک، فن��ا في الل��ه اس��ت و در اين جايگاه ذکر "تو" بر معشوق کفر محسوب مي گردد، چه که ب��ه معن��اي قائ��ل ش�دن وج��ود

براي خود است.

جاللالدين مول��وي در رس��اله في��ه م��ا في��ه س��خني دارد ک��ه اين مع��ني را خ��وب ميرس��اند. ميگويد: "آخر اين اناالحق گفتن هم از اين معناست که مردم ميپندارند ک��ه دع��وي ب��زرگي است. اناالعبد دع��وي بزرگيس��ت، ان��االحق تواض��عي عظيم اس��ت. آن کس ک��ه او اناالعب��د ميگويد دو هستي را اثبات ميکند يکي خود را و يکي خدا را. اما آن که اناالحق ميگويد خود را عدم کرد و به ب��اد داد. ميگوي��د ان��االحق يع��ني من نيس��تم و هم��ه اوس��ت و ج��ز خ��دا راهستي نيست و اين غايت تواضع و افکندگي باشد خود را ولي مردم اين را فهم نميکنند."

142

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

حضرت بهاءالله در اين مورد در لوح مبارک شيخ ميفرمايد: »آن جناب يا غير گفت��ه س��وره توحيد را ترجمه نمايند تا نزد کل معلوم و مبرهن گردد که ح��ق لم يل��د و لم يول��د اس��ت و بابيها به ربوبيت و الوهيت قائلند. يا شيخ، اين مقام مقام فناي از نفس و بقاء بالل��ه اس��ت و اين کلمه اگر ذکر شود مدل بر نيستي بحت بات است. اين مقام الأملک لنفسي نفع��ا و

الضرا و الحياة و النشورا است.«

عظمت ظهور کلي الهي

نکته ديگر که بايد به آن اشاره کرد اين است که عظمت اين ظه��ور اعظم الهي ب��ه ح��دي است که در تورات به ظهورالله و در انجيل به ظهور اب آسماني و در قرآن نيز ب��ه ظه��ور الله و لقاءالله و ظهور الرب تعبير و تصريح شده است. به عنوان مثال، قرآن مي فرماي��د

ك ��ات رب ك أو يأتي بعض آي أن تأتيهم المآلئكة أو يأتي رب « يع��ني غ��ير از368»هل ينظرون إال اين انتظار دارند که بيايد ايشان را مالئکه يا بيايد پروردگار تو يا بعضي آيات پروردگار ت��و؟

.369آيات ديگري نيز در کتب آسماني متضمن همين مفهوم است

بررسي آيات

توجه داشته باشيد که نياز به اين نيست که به توجيه و توضيح تمام آي��ات الهي ک��ه در آنه��ا ذکر انا الحق گرديده پرداخت، زيرا چنانکه تا ب��ه ح��ال گفت��ه ش��د، مع��ني اين ذک��ر در کتب مقدسه غير از معني ظاهري آن است، ام��ا ب��ه طري��ق ديگ��ر ن��يز مي ت��وان اين مس��اله را

اثبات کرد.

درهmmه و االبتأل من سmmاسمع ما يوحي من شطر البأل علي بقعه المحن« « 370القضأ انه ال اله اال انا المسجون الفريد

يعني بشنو آنچه را كه وحي مي شود از مص��در بال ب��ر زمين غم و ان��دوه از س��دره قضا بر ما به اينكه نيست خدايي جز من زنداني يكتا. با توجه به اين آي��ه گفت��ه ان��د خدا را چگونه توانسته اند زنداني کنند؟ بايد گفت ک��ه گ��اه خداون��د رنجه��ا و ح��االت مقربين خويش را به خود نسبت مي دهد. مثال در زيارتنام��ه حض��رت سيدالش��هداء حسين بن علي )ع( مي خوانيد »السالم عليک يا ثارالله و ابن ثاره« يعني سالم ب��ر تو اي خون خدا و پسر خون خدا. کساني که خون خدا و پسر خون خدا را توانس��ته اند با آن همه ذلت و مصيبت شهيد کنند، همان ها توانسته اند که حض��رت بهاءالل��ه را زنداني نمايند. آيا اين ح��ديث مش��هور را ک��ه مي فرماي��د »قلب الم��ومن ع��رش الرحمن« را شنيده ايد؟ پس اگر م�ومن را زن��داني کنن�د، چ�ون ب�از هم خداون�د در زندان بر قلب او که عرش رحمن است مستقر مي گردد، چنان مي نمايد ک��ه خ��دا را زنداني کرده اند. حتي در اول اين آيه ذکر شده »اسمع ي��ا ي��وحي« يع��ني بش��نو آنچه وحي شد که بيانگر اين مطلب است که اين کالم خداست که از لسان مظه��ر

ظهور او جاري مي شود.371»کذلک امر ربک اذ کان مسجونا في أخرب البالد »

يعني اينگونه امر كرد پروردگارت، زماني كه بود زنداني در خراب ترين شهرها. در مورد اين آيه که در آن ذکر رب آمده، بايد گفت که رب عالوه ب��ر مع��ني پروردگ��ار

ها « نقل372به معني مربي نيز است، چنانکه در تفسير آيه »وأشرقت األرض بنور رب « يع��ني ام��ام، رب373گرديده ک��ه ام��ام حس��ين فرمودن��د »رب االرض ام��ام االرض

زمين است و حتي اگر معني رب را پروردگار نيز بگيريم، با توجه به توضيحاتي ک��هتا به حال داده شد مغاير است با ادعاي الوهيت.

143

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

د حبسmه قmالم لنفسmق العmmتفكر في الدنيا و شأن اهلها ان الذي خل« « و »ان الmmذي خلmmق374في أخرب الديار بمmmا اكتسmmبت ايmmدي الظmmالمين

«375العالم لنفسه منعوه أن ينظر الي احد من احبائه آيه اول به اين معني است: درباره دنيا و حاالت مردم آن بينديش، زيرا آنكه جه��ان را براي خود خلق كرد، در خراب ترين مكان ها به دست ستمكاران زن��داني اس��ت و آيه دوم به اين معني است: آن كسي كه جهان را براي خ��ودش خل��ق ك��رد، او را منع مي كنند كه حتي به يكي از دوستانش نظر افكند. با توجه به اين آيه گفت��ه ان��د که چرا حضرت بهاء الله خود را خ��الق دانس��ته؟ باي��د گفت ک��ه بهائي��ان اعتق��اد ب��ه عوالم سه گانه )حق، امر، خلق( دارند. عالم حق مربوط به خدا است ک��ه م��برا از همه اسم ها و صفات است و راهي براي شناخت او وجود ندارد و عرفا در وص��ف آن گفته اند »السبيل مس��دود و الطلب م��ردود«. حض��رت بهاءالل��ه ن��يز خداون��د را ذات غيب منيع اليدرک توصيف ک��رده، مي فرماين��د »و هرگ��ز م��رغ بينش مردم��ان

«. 376زمين بر فراز آسمان دانش او نرسد عالم امر عالمي است که مشيت اوليه خوانده مي ش��ود و ع��المي اس��ت ک��ه روح مشترک انبيا از آن نشات ميگ��يرد و واس��طي اس��ت بين ع��الم ح��ق و ع��الم خل��ق، خلقت عالم به واسطه اين عالم صورت مي گيرد. بدون تصور چنين واسطي، عقال نمي توان هيچگونه نسبتي بين عالم حق که وحدت محض و قديم و بسيط است با عالم خلق که کثرت محض و ح��ادث و م��رکب اس��ت برق��رار س��اخت و اگ��ر چ��نين فرض کنيم واجب الوجود را در گير زم��ان و مک��ان و ک�ثرت و نقص نم��وده ايم ک��ه ديگر واجب الوجود نخواهد بود. بدين سبب است که خداوند درحديث قدسي پيامبر را خطاب مي کند و مي گويد »لوالک لما خلقت االفالک« يعني اگر تو نبودي افالک را خلق نمي کردم و حال آنکه اگر ناظر ب��ه وج��ود ظ��اهري پي��امبر باش��يم، ايش��ان ميلياردها سال بعد از خلق افالک خلق گردي��ده ان��د و اين عب��ارت مص��داق نخواه��د داشت. بنابراين خ��الق افالک هم��ان ع�المي اس�ت ک�ه ارواح انبي�ا از آن ص�ادر مي گ��ردد و مفه��وم خ��القيتي هم ک��ه در آث��ار حض��رت بهاءالل��ه مش��اهده مي کني��د ب��ه

واسطه همين معناست.377»االلوه من رشح امري تالهت»

در قواع��د ع��رب، اس��ميعني جميع خدايان به رشحي از امر من به الهيت رسيدند. بر دو نوع ع�ام و خ�اص "معرف�ه و نك��ره" تقس�يم مي ش�ود. اس�م “ال�ه“ از نظ��ر قواعد عربي اسم عام و نكره بوده و به معناي محبوب و معبود ميباشد و در زب��ان عرب بر هر شيي كه جنبه تقدس داشته و مورد احترام عام��ه م��ردم باش��د، اطالق مي گردد، چنانکه در لغت نامه المنجد آمده “االل�ه“: "المعبود مطلقا"، يعني اله به معناي معبود مطلق است. ب��ه همين س��بب “ال��ه“ اس�م جم��ع داش�ته و جم��ع آن “ االلوه“ و “الهه” مي باشد. همچنين اين كلمه فعل داشته و فعل آن “ تاله” است و تاله به معناي الهيت را به خود بستن و الهيت را كسب كردن است. ولي ه��ر وقت بر سر اسم "اله" كه عام و نكره است، الف الم آي��د، “ الل��ه“ مي ش��ود ک��ه اس��م خاص و معرفه بوده و تنها بر ذات الهي اطالق مي گردد. واضح است الل��ه “ ال��ه“ نيز مي باشد، اما "اله" نمي تواند الله باشد. در المنجد آمده “الله“: "اس��م ال��ذات الواجب الوجود". اكنون با اين بحث لغوي، متذكر مي شويم ك��ه انبي��اء و پي��امبران، ادعاي “ الهيت“ داشته و خود را محبوب و معب��ود م��ردم مع��رفي نم��وده ان��د، لكن

هرگز مدعي مقام الوهيت ذاتي نگشته اند. با اين توضيح مشخص شد كه در ابيات اين قصيده كلمه "االلوه" اسم جمع ب��وده و به معناي خدايان است و مراد از آن خدايان، مظاهر مقدسه اند ك��ه ب��ه رش��حي از امر حض��رت ب��اري تع��الي ب��ه مق��ام الهيت ميرس��ند و محب��وب و معب��ود م��ردم مي

144

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

گردند. همچنين كلم��ه “تال�ه“ فع��ل ب��وده و ب��ه معن��اي كس��ب ك��ردن الهيت اس��ت، چنانکه در المنجد آمده “تاله“: "صار الها"، يعني تاله به معناي ال��ه گش��تن و الهيت را به دست آوردن است. از كلمه “ تالهت“ كه در اين بيت بكار رفته است، واض��ح مي شود که مراد از “ الوه“ مظاهر مقدسي هستند، مانند حضرت مسيح و پيغمبر اسالم و حضرت بهاالله كه به امر الهي، الهيت را كسب نم��وده ان��د. بن��ايراين، اين

مقام، مقام اكتسابي و موهوبي مي باشد. بيت ب�وده و ش�ارع127مورد ديگر در مورد اين آيه آن اس�ت ک��ه قص�يده مزب��ور،

بهايي در آغاز قصيده، خ��ود را ب��ه وحي الهي نس��بت داده، مي فرماي��د: »اج��ذبتني بوارق انوار طلعته« يعني جذب كرد مرا برقهاي انوار طلعت الهي؛ يعني گوين��ده و قائل و متكلم اين كلمه، شخص بهاالله نيست، بلكه روح قدس��ي الهي مي باش��د و در حقيقت ذات حق است كه مي گويد “كل االلوه من رشح امري ت��الهت” ب��ه اين معني که تمام خدايان )مظاهر مقدسه(، به امر من به مقام الهيت رس��يدند، يع��ني حضرت موسي و مسيح و حضرت محمد رسول الله به اراده من و امر من، مق��ام شامخ مظهريت و الهيت را كسب کرده و معبود و محبوب جهانيان گشتند. بنابراين مالحظه شد که در ابيات قصيده مزبور، به هيچ وجه ادعاي الوهيتي وج��ود نداش��ته

است.»اللهم اني اسئلک بشعراتک التي يتحرک علي صفحات الوجه«

يعني خدايا ترا به موهائي که بر صورتت مي جنبد قسمت مي دهم. ب��رخي ب��ه اين دعا اعتراض کرده و معتقدند با توجه به اينکه خدا مو ن��دارد، حض��رت بهاءالل��ه اين دعا را در شأن خود فرموده اند و در نتيجه ادعاي الوهيت نموده اند. اين جمله ک��ه از آثار حضرت بهاءالله ذکر شده، از آن جهت مورد اعتراض بعضي قرار گرفته ک�ه ب��راي خداون��د ن��وعي تجس��م ظ��اهري را ب��ه تص��ور آورده ان��د. جن��اب ابوالفض��ائل گلپايگاني در جواب اين مسأله ذکر کرده که "خدائي که دس��ت دارد و چش��م دارد، مگر نبايد مو داشته باشد و شما مي دانيد اگر خدا با داش�تن س�اير اعض�اء، س�رش

بي مو باشد، البته کچل خواهد بود و ما بهائيان به خداي کچل اعتقاد نداريم". استدالل ابوالفض��ائل بن��وعي مخ��اطبين را ب��ه ن��وع تص��ور خودش��ان از خداون��د ب��از گردانده است. به فرموده قرآن )در مفه��وم ب��اطني( خداون��د ب��ر تخت مي نش��يند، دست راست و چپ دارد و آسمان را دور دست راستش مي پيچاند، س��نگ پرت��اب مي کند، بيعت مي کند و دستش را باالي دست بيعت کنندگان مي گ��ذارد، ص��ورت دارد، چشم دارد و بسيار خصوصيات انساني ديگر. با اين توصيفات، آيا س��وگند ب��ه موهاي صورت خداوند که توصيفي عاشقانه ناشي از احساسات و عواط��ف پي��امبر نسبت به پروردگار اس��ت ج��اي اع��تراض دارد و آي��ا بق��ول ابولفض��ائل، خ��دائي ک��ه

کوسه است؟ صورت و چشم و زبان دارد، کچل يا البته در اعتقاد بهائي هر نوع توص��يف و تص��ور و تش��بيه و ذک��ري در م��ورد خداون��د باطل است و همه اين صفات به خلق کام��ل خداون��د، پي��امبر ي��ا مش��يت اولي��ه ک��ه همان روح مشترک انبياست و در اصطالح بهائي به آن ع��الم ام��ر مي گوين��د راج��ع است و ب��ه ع��الم ح��ق راهي ن��دارد. حض��رت ولي امرالل��ه در اين م��ورد چ��نين مي فرمايند: »وحدت وجود و تجسم خداوند به صورت انسان مخالف عقيدهء اهل بهاء

«.378و غير قابل قبول است

رد اين ادعا از جانب حضرت بهاءالله

حضرت بهاءالله در مورد اين ادعا مي فرمايند: »من قال إن هذا هو الذي ادعي في نفسههد حينئذ ��ه... و يش�� ��ه و آيات �د آمنت بالل ما ادعي، فو الله هذا لبهت�ان عظيم، و م��ا أن��ا إال عب

145

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

��أمره و واه مخل��وق ب ��ه ال إل��ه إال ه��و و م��ا س�� ه هو الل لساني و قلبي و ظاهري و باطني بأن منجعل بارادته... و لکن إني حدثت نعمة التي أنعمني الله بجوده و إن کان هذا جرمي فأن��ا

« يعني بعضي گفتهان��د ک��ه ادع��اي خ��دائي نمودهام. قس��م بخ��دا ک��ه اين379أول المجرمين تهمتي بزرگ است. جز يکي از بندگان خدا نبودهام که به او و آياتش ايمان آورده اس��ت... زبان و قلب و ظاهر و باطن من گواه است که ج��ز خ��دا خ��دائي نيس��ت و غ��ير از او هم��ه باراده او خلق شدهاند... من فقط نعمت الهي را که بآن سرافراز شدهام باز گفتهام. اگ��ر

اين جرم و گناه من است البته من از اول مجرمانم.

يء �ل ش� �أن أق�ول في ک �ک أحب ب بتي إلي همچنين فرموده اند: »يا إلهي إذا أنظر إلي نس� «. بيت الع��دل اعظم الهي380بأني أنا الله و إذا أنظر إلي نفسي أشاهدها أحق��ر من الطين

در رساله معرفي جمال مبارک آيات فوق را جنين ترجمه فرموده اند: »خداوندگارا هرگ��اه توجه به پيوند خويش با تو ميکنم بر آن ميش��وم ک��ه ب��ر هم��ه مخلوق��ات اعالم کنم ک��ه ب��ه درستي من خدايم و آنگاه که به نفس خويش مينگرم، آوخ، که خ��ود را پس��ت ت��ر از خ��اک ميبينم«. و همچنين آيه ديگري را بيت العدل چنين ترجمه کرده اند: »چون برگي هستم که بادهاي ارادهء خداوند آن��را بح��رکت آورده اس��ت، آي��ا چ��نين ب��رگي در مقاب��ل وزش تن��دباد

«.381مقاومت تواند کرد؟ البته آنچنانکه اراده فرمايد آنرا به حرکت اندازد

همچنين حضرت ولي امرالله بر اين امر تاکيد فرموده اند: »از جمله عقايد اساسيهء اه��ل بهاء که بايد همواره مورد توج��ه ب��وده، بهيچوج�ه انح��راف از آن حاص�ل نگ�ردد آنس��ت ک��ه حضرت بهاءالله با آنکه اشد ظهورا ظاهر گشته يکي ازمظاهر الهيه ايس��ت ک��ه ب��ا حقيقت

«.382غيبيه ذات الوهيت بکلي متفاوت و متمايز است

حضرت مسيح نيز مقام خود را با مقام خداوند متمايز کرده، مي فرمايند: »هيچکس را در«.383زمين پدر مخوانيد. پدر شما يکي است که در آسمان است

مسأله تبديل مس به طال.44 مس يبوس�ت نزن��د، برخي معترضين به اين مطلب اشاره مي کنند که بهائيان معتقدند اگر

به طال تبديل مي شود و اين مسأله را دليل اعتقادات خرافي آنان دانسته اند.

تبديل مس به طال که در ايقان مبارک به آن اشاره گرديده، بکارگيري تمثيل با اس��تفاده از مقبوالت شخص مخاطب بوده و مقصود از آن، بيان يک مطلب علمي نبوده، کما اينک��ه در ادامه مي فرمايند "بعضي خود نحاس )مس( را ذهب مي دانند که به واسطه غلبه يبوست مريض شده است". در اين بيان، حضرت بهاءالله تقليب روح انس��ان و ج��ايگزيني فض��ايل روحاني در آن را که بواسطه ايمان به حق صورت مي گيرد، با تبديل مس به طال بوس��يله اکس��ير مقايس��ه مي کنن��د. گرچ��ه وج��ود اکس��ير م��ورد قب��ول دانش��مندان ام��روز نيس��ت )همانگونه که حضرت بهاءالله نيز در آثار ديگري به آن اشاره نموده ان��د( ولي اس��تفاده از سمبلي بنام اکسير هنوز هم در آثار ادبي ما مرسوم است و ايراد وارد کردن ب��ه اس��تفاده

از چنين نمادي براي تشريح يک حقيقت روحاني، ناشي از تنگ نظري منتقدين است.

کارکرد متون ديني، هدايت اخالقي و اجتم��اعي و روح��اني جامع�ه اس�ت و نباي��د ب��ه آن ب�ه عنوان متني علمي نگريست و اگر جائي ذکر مثلي از علوم تج��ربي گردي��ده، منظ��ور بي��ان معقوالت در ق��الب محسوس��ات اس��ت. اگ��ر ب��ه غ��ير از اين معتق��د باش��يم، در فهم مت��ون اسالمي و قرآني به زحمت زياد مي افتيم. مثال آنجا که ذکر غروب خورشيد در چشمه گ��ل

146

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

آلود مي گردد و يا علت آفريده شدن کوهها را جلوگيري از لرزيدن زمين بيان مي نمايند و يا آنجا که علت هالل شدن ماه را تع��يين اوق��ات ب��راي م��ردم مي خوانن��د و آفري��ده ش��دن زمين و آسمان در شش شبانه روز، زماني که هنوز خورشيدي خلق نش��ده ب��ود ت�ا ش�ب و روزي موجود باش�د و همچ��نين در هيچ ج��اي ق�رآن اش�اره مس�قيمي ب��ه گ��رد ب�ودن زمين نگرديده و حتي از آيات ذوالقرنين مي توان نتيج��ه گ��رفت ک�ه زمين مس��طح اس�ت، چ�ون صحبت از انتهاي زمين گرديده و جائي که در آنجا خورش��يد ب��ه چش��مه گ��ل آل��ود ف��رو مي

رود. بنابراين مطالب ذکر شده تنها تشبيهاتي هستند براي درک مفاهيم متعالي تر.

اين ديدگاه که هم��ه کش��فيات علمي ريش��ه در ق��رآن و مت��ون م��ذهبي دارد، ن��وعي تفک��ر انفعالي و دفاعي در مقابل هجوم تمدن غرب است و نبايد خود را در دام آن انداخت زي��را متون مذهبي کارکردها و ارزشهاي خاص خود را دارند و نبايد آنه��ا را ب��ا عل��وم تج��ربي ک��ه

رتبه اي پائين تر دارند مقايسه نمود.

مسأله تناسخ و وحدت ارواح پيامبران.45 اگر بهائي��ان ب��ه تناس��خ اعتق��اد ندارن��د، پساز جمله شبهات اين است که برخي مي گويند چرا معتقدند که روح تمام پيامبران يکي است.

انواع روح

ارواح بشر با ارواح مظاهر مقدسه متفاوتند، چرا که منشأ ارواح بشر، عالم خل�ق و منش�أ ارواح مظاهر ظهور، عالم امر است و ارواح بشر مخلوق ارواح پيامبرانند. در اين صورت، روح مظه��ر ظه��ور ي��ا روح الق��دس بش��ر را خل��ق مي کن��د، زي��را مب��دأ ال��وهيت از ارتب��اط

مستقيم با عالم مادي و خلق زميني مبراست.

حضرت عبدابهاء در مورد انواع روح مي فرمايند: »بدانکه کليه ارواح پنج قسم است، اول روح نباتي و آن قوه ايست که از ت��رکيب عناص��ر و ام��تزاج م��واد بتق��دير خداون��د متع��ال و تدبير و تأثير و ارتباط با سائر کائنات حاصل شود مثل الکتريک که از ت��رکيب بعض��ي اج��زا

بعد از آن روح حيواني است آن نيز چ��نين اس�ت از ام��تزاج عناص��ر..حاصل و پيدا ميشود. است که ترکيب ميشود ولي اين ترکيب مکمل تر است و بتقدير رب قدير امتزاج ت��ام پي��دا کند و روح حيواني که عبارت از قوه حساسه است پيدا شود و احساس حقائق محسوس��ه از مبصر و منظور و مسموع و مطعوم و مشموم و ملموس نمايد... ام��ا روح انس��اني اين مثلش مثل بلور و فيض آفتابست يعني جسم انسان که مرکب از عناص��ر اس��ت در اکم��ل صورت ترکيب و امتزاج است و غايت اتقان و اشرف ت��رکيب و اکم��ل موج��ودات اس��ت و

اين جس��م مکم�ل مانن�د آئين��ه اس�ت و روح انس��اني مانن��د بروح حيواني نشو و نما نماي��د. آفتاب اگر چنانچه بلور بشکند فيض آفتاب باقيست و اگر آئينه محو و ن��ابود ش�ود ب��ر فيض

اما اين روح انساني دو جنبه دارد يا رحماني يا شيطاني.. آفتاب ضرري نرسد آن باقيست. يعني استعداد نهايت کمال را دارد و همچنين استعداد نهايت نقص را اگر اکتس��اب فض��ائل کند اشرف ممکناتست و اگر اکتساب قبائح کند ارذل موجودات گ��ردد. ام��ا روح در مرتب��ه چهارم روح آسماني اس��ت آن روح ايم��اني و فيض رحمانيس��ت آن از نفث��ات روح الق��دس است که بقوه الهيه سبب حيات ابديه شود آن قوه ايست که انسان ارضي را سماوي کند و انسان ناقص را کام��ل نماي��د ک��ثيف را پ��اک کن��د س��اکت را ن��اطق نماي��د اس��ير ش��هوات نفسانيه را مق��دس و م��نزه کن��د جاه��ل را ع��الم نماي��د. پنجم روح الق��دس اس��ت اين روح

147

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

القدس واسطه بين حق و خلق است مثل آئينه است مقاب��ل آفت��اب چگون��ه آئين��ه مق��دس اقتباس انوار از آفتاب کن��د و ب��ديگران فيض رس��اند بهمچ��نين روح الق��دس واس��طه ان��وار تقديس است که از شمس حقيقت بحقائق مقدسه رساند و او متصف بجميع کماالت الهيه است در هر وقت ظهور کند عالم تجديد گردد و دوره جدي��د تأس��يس ش��ود و هيک��ل ع��الم

«384.انساني را خلعت جديد پوشاند

معناي رجعت در مقابل تناسخ

بنابراين چون مب��دأ ارواح مظ��اهر ظه��ور، روح الق��دس اس��ت، در مق��ام توحي��د، اين ارواح حکم روح واحد را دارند. اين مطلب به اين معنا نيس��ت ک��ه هم��ه پي��امبران الهي در مق��ام بشري يکي هستند و يا داراي روح يکسان مي باشند؛ بلکه همه آنها در صفات مش��ترکند و

هر يک رجعت صفاتي ظهور قبل از خود، محسوب مي شوند.

حضرت عبدابهاء در مورد رجعت مي فرمايند: »در کتب مقدسه و صحف الهيه ذکر رجعت موجود ولي نادانان پي بمعاني آن نبردند و تناسخ گمان نمودند، زي��را مقص��ود انبي��اي الهي از رج��وع رج��وع ذاتي نيس��ت بلک��ه رج��وع صفاتيس��ت يع��ني رج��وع مظه��ر نيس��ت رج��وع

در انجيل ميفرمايد که يحيي بن زکريا حضرت ايلياست از اين بيان مراد رج��وع کماالتست. نفس ناطقه و شخصيت حضرت ايليا در جسد حضرت يحيي نه بلکه مراد اينس��ت کم��االت

س��راجي ک��ه ش��ب گذش��ته در و صفات حضرت ايليا در حضرت يحيي جلوه و ظهور نمود. اين محفل برافروخت چون در شب آينده سراج ديگ��ر براف��روزد گ��وئيم چ��راغ ديش��ب ب��از

جاري بود بعد انقطاع يافت چ��ون ب��از جري��ان کن��د در جري��ان اي روشن شد آب از چشمه ثاني گوئيم اين آب آن آبست دوباره جاري شد و اين سراج بعينه آن س��راج و همچ��نين در بهار سال گذشته گل و رياحين بشکفت و ميوه خوشگوار بار آمد در سال آينده گ��وئيم ک��ه

از اين بي�ان آن ميوه خوشگوار ب��ار آم�د و آن گ�ل و ري��احين و ازه��ار ع�ود و ع�روج نم��ود. مقصد آن نيست که اجزاء مرکبه گل پارسال بعين��ه بع�د از تحلي�ل دوب��اره ت��رکيب ي��افت و عود و رجوع نمود بلکه مراد اينست که آن لطافت و مالحت و رائحه طيبه و لون ب��ديع ک��ه در گل پارسال بود بعينه در گل امس��ال مش��هود و واض��ح اس��ت خالص��ه مقص��ود تش��ابه و تماثل بين اين گل و آن گل است و رجعتي که در صحائف الهيه مذکور اينست و اين معني در رساله ايقان بقلم اعلي مفصل و مشروح گشته م��راجعت نمائي��د ت��ا ب��ر حق�ائق اس�رار

«385ء.الهيه مطلع گرديد و عليک التحية و الثنا

تناسخ و تواسخ

در ادامه با توض�يحات حض�رت عب��دالبهاء متوج��ه مي ش�ويم ک��ه مقص��ود از تناس�خ م��ابينمذاهب و عقايد سلف چه بوده است و اعتقاد اهل بهاء در اين مورد چگونه است.

ب��دان تناس��خيان ب��ر دو قس��مندحضرت عبدالبهاء در م��ورد مس��ئله تناس��خ مي فرماين��د: » قسمي معتقد بعقاب و ثواب معنوي در عالم اخروي نيستند، لهذا برآنند که انسان بتناس��خ و رجوع باين عالم مجازات و مکاف��ات بين��د و نعيم و جحيم را حص��ر در اين جه��ان دانن��د و

و اين فرقه ايضا بر دو قسمند بعضي برآنند که انس��ان گ��اهي در.بجهان ديگر قائل نيستند رجوع باين عالم بصورت حيوان درآيد تا مجازات شديده بيند و بعد از حم��ل ع��ذاب اليم از عالم حيوان دوباره بعالم انسان آيد و اين را تواسخ نامند و قسم ديگر برآنن��د ک��ه از ع��الم انسان بعالم انسان رجوع کند و در رجوع ثواب و جزاي زندگاني اول مشاهده نمايد و اينرا

و فرقه ديگر از اهل تناس��خ. تناسخ گويند و هر دو فرقه بجهاني غير اين جهان قائل نيستند بعالم اخروي قائل و تناس�خ را واس�طه تکام��ل ش�مرند ک�ه انس�ان ب��ذهاب و اي��اب در اين جهان بتدريج کسب کماالت نمايد تا آنکه بمرکز کمال رسد يعني نفوس ت��رکيب از م��اده و

148

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

قوتند ماده در بدايت يعني دور اول ناقص است و چون مکرر ب��اين ع��الم آي��د م��اده ت��رقي نمايد و صفا و لطافت حاصل کند تا مانند آئينه شفاف گردد وقوت که عبارت از روح است

بجميع کماالت در آن تحقق يابد.

بايد از معتقدان تناسخ برهان طلبيد نه قرائن و تصور و وجدان ولي شما از من دالئل و ... اول بره��ان امتن��اع اين اس��ت ک��ه براهين امتناع تناسخ ميجوئيد لهذا بيان امتناع بايد نم��ود.

پس ظاهر عنوان باطن است و ملک آئينه ملکوت و عالم جسماني مطابق ع��الم روح��اني. در عالم محسوس مالحظه نما که تجلي تکرر نيابد چه که هيچ کائني از کائنات بديگري من جميع الوجوه مشابه و مماثل نه آيت توحيد در جميع اشيا موجود و پديد اگ��ر خ��زائن وج��ود مملو از دانه گردد دو دانه را من جميع الوجوه مشابه و مطابق و مماثل بدون امتياز نيابي

چ��ون بره��ان توحي��د در جمي��ع اش��يا موج��ود و وح��دانيت و الب��د ف��رق و تم��ايزي در مي��ان. فردانيت حق در حقائق جميع کائنات مش��هود پس تک��رر تجلي واح��د ممتن��ع و مح��ال له��ذا تناسخ که تکرر ظهور روح واحد بماهيت و شؤون سابق در اين جهان تجلي واح��د اس��ت و

و چون از براي هر کائني از کائنات ناسوتيه تک��رر بتجلي واح��د اين مستحيل و غير ممکن. محال و ممتنع پس از براي کائنات ملکوتيه نيز تکرر در مق��امي از مقام��ات چ��ه در ق��وس

ولي در نزول و چه در قوس ص��عود ممتن��ع و مس��تحيل زي��را ناس��وت مط��ابق ملکوتس��ت. کائنات ناسوتيه من حيث النوع عود و رجوع واضح يعني اشجاري که در سنين س��ابق ب��رگ و شکوفه و ثمر نموده بودند در س��نه الح��ق ن��يز بعين��ه هم��ان اوراق و ازه��ار و اثم��ار بب��ار آوردند اين را تکرر نوع گوين��د و اگ��ر کس��ي اع��تراض نماي��د ک��ه آن ورق و ش��کوفه و ثم��ر متالشي شد و از عالم نبات بعالم جماد تنزل نمود دوباره از ع��الم جم��اد بع��الم نب��ات آم��د پس تکرر يافت جواب اينست که شکوفه و برگ و ثمر پارسال متالش��ي ش��د و آن عناص��ر مرکبه تحليل گشت و در اين فضا تفريق شد آن اجزاء مرکب�ه ب�رگ و ثم�ر پارس�ال بعينه�ا بعد از تحليل دوباره ترکيب نگشته و عود ننموده بلکه از ترکيب عناصر جديده نوعيت عود

و همچنين جسم انسان بعد از تحليل متالشي گ��ردد و اج��زاء مرکب��ه تفري��ق ش��ود و کرده. اگر چنانچه از عالم جماد و يا نبات دوباره اين جسم عود کند اين جسم بعينه اجزاء مرکب��ه انسان سابق نبوده آن عناصر تحليل شد و تفريق گشت و در اين فضاي واس��ع منتشرش��د بعد اجزاء ديگر از عناصر ترکيب گشت و جسم ثاني ش��د و ش��ايد ج��زئي از اج��زاء انس��ان سابق در ترکيب انسان الحق داخل شود اما آن اجزاء بتمامها و عينها بدون زياده و نقصان محفوظ و مصون نمانده ت��ا دوب��اره ت��رکيب گ��ردد و از آن ت��رکيب و ام��تزاج انس��ان الح��ق بوجود آيد و استدالل شود باينکه اين جسم بتمام اج��زا ع��ود نم��وده و ش��خص اول ش��خص ثاني شده بناء عليه تکرر حاصل گرديده و روح مانند جسم بعينه عود و تکرر نم��وده و بع��د

از فوت بذاته رجوع باين عالم فرموده.

و اگر گوئيم که اين تناسخ بجهت حصول کمالست ت��ا م��اده کس��ب ص��فا نماي��د و ش�فاف گردد و پرتو روح بمنتهاي کمال در او ظاهر شود اين نيز تصور محض است زيرا بر ف��رض صديق اين مطلب در تجدد و عود تغيير ماهيت ممکن ن��ه زي��را ج��وهر نقص بع��ود و رج��وع حقيقت کمال نگردد ظلمت صرف بعود و رجوع مص��در ن��ور نش��ود حقيقت عج��ز ب��رجعت��ه نش��ود ش��جره زق��وم قدرت و قوت نشود و ماهيت ناسوتيه بعود و رجوع حقيقت ملکوتي آنچه تکرر يابد ثمر شيرين ندهد و شجره طيبه ه��ر چ��ه ع��ود کن��د م��وه تلخ بب��ار ني��ارد پس معلوم شد که تکرر و رجوع بع��الم ناس��وتي م��ورث کم��ال نش��ود و اين تص��ور را بره��ان و دليلي نه عب��ارت از افک��ار اس��ت بلک��ه م��دار حص��ول کم��ال في الحقيق��ه فيض پروردگ��ار. حضرات ثياسفيها برآنند که انسان در قوس صعود بکرات و مرات ع��ود و رج��وع نماي��د ت��ا اينکه بمرکز اعلي رسد در آن مقام م��اده م��رآت ص��افي ش��ود و ان��وار روح بنه��ايت ق��وت��ه اس��ت ک��ه سطوع کند و کمال ذاتي حاصل گردد و حال آنکه مسلم مدققين مس��ائل الهي

149

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

عوالم جسماني بنهايت قوس نزول منتهي گردد و مقام انسان نهايت قوس نزول و بدايت قوس صعود است که مقابل مرکز اعلي است ديگر از بدايت تا نهايت قوس صعود مراتب روحانيه است ق��وس نزول��را اب��داع خوانن��د و ق��وس ص��عود را اخ��تراع نامن��د ق��وس ن��زول بجسمانيات منتهي گردد و قوس صعود بروحانيات و ن��وک پرگ��ار در ترس�يم دائ��ره ح��رکت قهقري ننماي��د زي�را من�افي ح��رکت ط�بيعي و نظم الهي اس�ت و اال انتظ��ام دائ�ره ب��ر هم

و از اين گذشته عالم ناسوتي را چندان قدر و مزيتي نه که انسان بع��د از نج��ات از خورد. اين قفس دوباره آرزوي اين دام نمايد بلکه بفيض ابدي استعداد و ق��ابليت حقيقت انس��ان

زف ک��ه�� و خاين صدف هر در بسير در مراتب وجود ظاهر و عيان گردد نه بتکرر و رجوع. در کمون دارد چون يک مرتبه دهان گشايد ظاهر و عيان شود و اين گياه چ��ون ي��ک مرتب��ه

و از اين گذش��ته س��ير و ح��رکت در نب��ات ث��اني نيس��ت.ابرويد خار يا گل بب��ار آرد احتي��اج ب عوالم بخ�ط مس�تقيم ب�ر نظم ط�بيعي س�بب وج�ود اس�ت و ح�رکت من�افي نظم و وض�ع طبيعي سبب انعدام است و رجوع روح بعد از صعود منافي حرکت طبيعي و مخ��الف نظم

حصول وجود ممتنع و مستحيل مانند آنست که انسان بع��د از خالص��ي الهي لهذا از رجوع، .از عالم رحم دوباره بعالم رحم رجوع نمايد

جس��م را ظ��رف ش��مرند و مالحظه نمائيد که اهل تناسخ و تواس��خ را چ��ه تص��ور سس��ت، روحرا مظروف دانند مانند آب و جام اين آب از اين جام فراغت نمود و در جام ديگر ع��ود

آن ق��در مالحظ��ه نکنن�د ک�ه روح از مج��ردات اس��ت و کرد اين تصور ملعبه ص��بيان اس��ت. دخول و خروج ندارد نهايت اينست ک��ه تعل��ق بتن مانن��د آفت��اب بآئين��ه حاص�ل نماي��د و اگ��ر چنانچه روح بسبب تکرر رجوع بعالم جسماني قطع مراتب نمايد و کمال ذاتي يابد بهتر آن ب��ود ک��ه پروردگ��ار روح را امت��داد حي��ات در ع��الم جس��ماني مي��داد ت��ا اکتس��اب کم��االت و

اين فکر اصال از تصور فيوضات مينمود لزوم چشيدن جام هالک و حصول حيات ثاني نبود. حصر وجود در اين جهان فاني و انکار جهانهاي الهي در بعضي از تناس��خيان منبعث و ح��ال

اگر عوالم الهي ب��اين ع��الم جس��ماني منتهي گ��ردد ايج��اد عبث آنکه عوالم الهي نامتناهي. شود بلکه وجود ملعبه صبيان گردد که نتيجه اين کائنات نا متناهي وجود اشرف انساني آن نيز ايامي چند در اين دار فاني ذهاب و اياب نمايد و مکافات بيند عاقبت کل کامل گردند و��ه و اس��ماء و ايجاد الهي و کائنات موج��وده نامتن��اهي تکمي��ل و منتهي ش��وند ال�وهيت رباني صفات الهيه در حق اين کائنات روحانيه موجوده اآلن از تأثير معطل و معوق گردد سبحان

ة عما يصفون مانند عقول قصيره فالسفه سلف مث��ل بط ک رب العز ي��وس و س��ائرينلمرب که چنين اعتقاد و تصور مينمودند که جهان حي��ات و وج��ود محص��ور در ک��ره ارض اس��ت و اين فض��اي نامتن��اهي وج��ود محص��ور در طبق��ات تس��عه آس��ماني و جمي��ع ف��ارغ و خ��الي. مالحظه نمائيد که چقدر فکرشان قصير و عقولشان ضعيف بود حال تناس��خيان ن��يز چن��ان گمان نمايند که جهانهاي الهي محصور در عوالم تص��ور انس��اني بلک��ه بعض��ي از تناس��خيان

ص��يري را تص��ور چن��ان ک��ه وج��ود محص��ور در اين جه��ان جس��ماني اين چ��همث��ل دروز و ن تصورجاهالنه است زيرا در اين کون الهي که در نهايت کمال و جمال و عظمت نمودار اين��ه ک��ه ��ه الهي اجرام نورانيه عالم جسماني نامتناهي ديگر دقت بايد نم��ود ک��ه ع��والم روحاني

«386اصل اساس است چقدر نامتناهي و بي پايانست فاعتبروا يا اولي االبصار.

عدم عروج ارواح به عالم جسماني

حضرت بهاءالله نيز در مورد عروج ارواح مي فرمايند: »خداوند عالم جل و عز روح مؤمن يين ص��اعد خواه��د گرداني��د در اين مق��ام ع��ز روح��اني ارواحرا قبض فرم��وده در اعلي عل

مؤمنين يکديگر را بطريقي که خداون��د ع��الم قبال مق��در فرماي��د خواهن��د ش��ناخت و ب��ا هم مستعرج باعلي علو خواهند شد... و راجع به ع��الم جس��ماني نخواهن��د ش��د ت��ا زم��اني ک��ه

اليزالي تعلق بعود خلق گيرد و ع�المي ديگ��ر ش�ود و دراين ع�الم انچ��ه بك��ون اين�دمشيت 150

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

ارواحي ديگر است نه انكه روح قبل حلول در نفسي نمايد و ش��خص نفس ش��خص س��ابق شود بل انچه نسبت به مظاهر است يعني در مقام نفس او خواه��د ب��ود ن��ه انك��ه نفس او حلول نمايد يا انكه هيئت روح مجسم گردد بل لم يزل و اليزال خلق در مق��ام خ��ود و ح��ق در مقام خود و روح م�ومن و من��افق در مق�ام خ��ود و ك�ل في فل��ك يس��بحون. درك ع�الم ارواح در اين عالم اجساد ممكن نشود هر انچه در قوه خياليه دست دهد انعالم س��واي ان

«.387است

تهمت استفاده از کلمات ناشايسته.46 حضرت بهاءالله در کتاب عهدي مي فرمايند: "لسان از براي ذکر خير است او را به گفتار

زشت مياالئيد".

تهمت ديگر معاندين در مقاله خود تحت عنوان "گزي��ده اي از تع��اليم متع��الي به��ائيت" اين است که حضرت بهاء الله و حضرت عبدالبهاء در ارتباط با برادران خ��ويش ک��ه ب��ا ايش��ان مخالفت کردند، القاب تندي بکار برده اند. ايشان ب��ا لح��ني زنن��ده چ��نين مينويس��ند: "...از خطابه مشهور بهاءالله که در آن برادر خويش را االغ معرفي نمودند بسيار شنيده اي��د. در الواح وصاياي عب��دالبها ن��يز وي ب��رادرش را ک��ه ب��ا او در جانش��يني پ��در رق��ابت داش��ت ب��ا کلمات: "سگ، خوک، سوسک، کالغ، روباه، ک��رم خ��اکي، خف��اش و پش��ه" توص��يف نم��وده است. اين در حالي است که خود را "بلبل و طاووس" معرفي مي نمايد. در کت��اب مائ��ده

آسماني نيز خطاب به يحيي ازل وي را حرامزاده را بکار ميبرد..."

بررسي اين اتهام

اگر چه پاراگراف باال خود بزرگترين اثبات بطالن خودش است، چرا که سرتاسر پاراگراف اکنده از لحني توهين آميز و بي فرهنگ است، اما سخافت اين مقاله بيش از ه��ر چ��يز، در اين است که بکلي دروغ باف و افتراء پرداز ميباشد. معم��وال اين نويس��ندگان م��وقعي ک��ه مطلبي را جعل ميکنند، از ذکر مأخذ خودداري ميکنند. در همين پاراگراف ن��يز م��وقعي ک��ه نويسنده ادعا ميکند که حضرت بهاءالله، برادر خود يحيي ازل را که بتمام قوا بر مخ��الفت حضرت بهاءالله قيام کرد "االغ و حرامزاده" ملقب کردن��د، از ذک��ر مأخ��ذ اح��تراز ميکن��د و فقط در جمله غلط خود در مورد ادعاي دوم به کتاب مائ��ده آس��ماني اش�اره ميکن��د. گوي��ا نويسنده مقاله فکر ميکند مائده آسماني کتابيست نوش�ته حض��رت بهاءالل��ه و نميدان��د ک��ه

جلد کت��اب گون��اگون٩هرگز حضرت بهاءالله چنين کتابي ننگاشتند بلکه مائده آسماني نام است که نويسنده بهائي، جناب اشراق خ��اوري در جل��دهاي گون��اگون، منتخب��اتي از بيان��ات

حضرت بهاءالله، حضرت عبدالبهاء و حضرت ولي امرالله را جمع کرده است.

اما حقيقت اينست که هرگز حضرت بهاءالله به يحيي ازل لقب االغ يا حرام��زاده ندادن��د و همانطور که ذکر شد علت اينکه نويس�نده، اين مطلب را ب��دون ذک�ر کت��اب مط�رح ميکن�د اينست که ميداند دروغ ميگويد. در پاراگراف مزبور نويسنده ي��ک اش��تباه مهم ميکن��د و آن اينست که در مورد مهمترين دليل خود ذکر مأخذ مينماي��د. چنانک��ه دي��ديم نويس��نده مقال��ه ادعا ميکند که حضرت عب��دالبهاء ب��رادر خ��ود را در ال��واح وص��ايا ب��ه الق��اب "س��گ، خ��وک، سوسک، کالغ، روباه، کرم خاکي، خفاش و پشه" توصيف فرموده اند. اشکال کار اينس��ت

ص��فحه تش��کيل ش�ده٢٥ ت��ا 20که الواح وصايا کتاب بزرگي نيست، بلکه ص��رفا از ح��دود است. بهمين جهت بآساني ميتوان آنرا بر رس��ي نم��ود ت��ا ص��حت ي��ا س��قم ادع��اي ايش��ان

151

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

واضح شود. در سرتاسر الواح وصاياي حض��رت عب��دالبهاء، ن��ه نس��بت ب��ه برادرش��ان و ن��ه نسبت به هيچ موجود ديگري هرگز هيچيک از اين کلمات، چه بشکل فارسي و چ��ه مع��ادل عربي آن نيامده است. جالب است که حتي يکي از اين هشت کلمه در الواح وصايا مطلقا ذکر نشده است. البته يک روان شناس هم بخوبي ميتواند از ترتيب کلمات م��ذکور بفهم��د که اين مطالب چيزي جز انعکاس فرهنگ نجاست در فقه اسالمي و برافروختن مسلمانان نيست، چ��را ک�ه واژه ه��اي ناشايس��ته و رکي�ک، ب��ه ش�کل اول، س�گ و دوم، خ��وک ظ�اهر

ميشود.

اگر چه ادعاي نويسنده در پ��اراگراف م��ذکور ص��د در ص��د دروغ اس��ت، ولي هم��واره کتب آسماني و ن��يز فالس��فه و ش��عراء و ادب��اي جه��ان ب��راي بي��ان حق��ائق ف��رهنگي از تم��ثيالت گوناگون، از جمله تشبيه به حيوانات استفاده کرده اند و در اين مورد آث��ار مقدس��ه به��ائي نيز از اين سبک ادبي استفاده مينمايد. بعنوان مثال اين مقاله مدعي ميش��ود ک��ه حض��رت بهاءالله برادر خود يحيي ازل را که بمخالفت ايشان قيام ک��رد االغ خط��اب ک��رده ان��د و از اين مطلب جعلي چنين نتيجه ميگيرد ک��ه حض��رت بهاءالل��ه کلم��ات ناشايس��ته و رکي��ک ادا کرده اند و لذا پيامبر الهي نيستند. اما با اين حرف خود به انک��ار کالم الل��ه مجي��د پرداخت��ه است و به توهين به خدا و به پيامبر اسالم مبادرت کرده است. علت اين ام��ر اينس��ت ک��ه قرآن کريم کافران را به شکلهاي گوناگون به االغ تشبيه فرم��وده اس��ت و حتي ب��اال ب��ردن صدا را به صداي االغ تشبيه نموده است. بعنوان مثال، ق��رآن ک��ريم از ک��افران ب��ه عن��وان

« يعني االغهائي ک��ه ب��ا دي��دن ش��ير رم ک��رده و ف��رار388»حمر مستنفره فرت من قسورة ميکنند سخن مي گويد و ي��ا در نفي ص��داي ناهنج��ار ب��ه نق��ل از لقم��ان »ان انکراالص��وات

« يعني صداي االغ انکر االصوات است، را نازل ميفرماي��د. آش��کار اس��ت389لصوت الحمير که نويسنده مقاله با دروغ بافي خود در واقع ب��ه آئين مق��دس اس��الم مي ت��ازد و در م��ورد قرآن کريم دست به جسارت و اهانت ميزند و اينهم تعجبي ندارد چرا که انک��ار ه��ر ي��ک از

پيامبران خدا، در واقع انکار همه آنهاست.

انديشه بنيادين رأفت و محبت و دوري از نزاع در آئيم بهائي

نويسندگان اين مقاالت که بخاطر نيافتن هيچ اشکالي در ال��واح وص��ايا، دس��ت ب��ه جع��ل و دروغ بافي زدند و حضرت عبدالبهاء را به دروغ متهم ساختند که در الواح وص��ايا ب��ه ب��رادره" داده ناقض خويش، القاب "سگ، خوک، سوسک، کالغ، روباه، کرم خاکي، خفاش و پش�� اند، به اين دروغ و جعل بي شرمانه خويش اکتفا نکرده، بلک�ه اين اف�تراء را مبن�ائي ب�راي يک اعتراض ديگر قرار داده اند و با لحني تمسخر آميز از تناقض ميان چنين واژه ه��ائي ب��ا شعار صلح عمومي در آثار بهائي سخن گفته اند. حقيقت اينست که الواح وصايا مش��حون از ذکر مظالم و عدوان برادر خود ميباشد و در يک مورد حضرت عبدالبهاء در مناجات خود بسوي خداوند از محاصره و هجوم توسط گرگان خونخوار نيز سخن گفته اند. اما عل��يرغم ذکر همه اين عداوتها و شقاوتها، در همان الواح وصايا است که انديش��ه رأفت و عط��وفت و محبت و صلح و مظلوميت را نه به وسيله اي براي کينه و خشونت نسبت به ظالم، بلکه وسيله اي براي گسترش عطوفت و بخشش و محبت و صلح و تعاون مبدل ميسازد. بي��ان ذيل در الواح وصايا در باره چگونگي برخورد يک بهائي با عداوت و جه��الت اش��قياء اس��ت. آري، آئين بهائي، بفرموده حضرت بهاءالله، معتقد است که »نزاع و جدال ش��ان درن��دگان

ارض بوده و هست و اعمال پسنديده شان انسان.«

حض��رت عب��دالبهاء در ال��واح وص��ايا، پس از ذک��ر ظلم و س��تم ناقض��ان عه��د الهي چ��نين��اي الهي، در اين دور مق��دس ن��زاع و ج��دال ممن��وع و ه��ر متع��ددي ميفرماين��د: »اي احب

محروم. بايد ب��ا جمي��ع طوائ��ف و قبائ��ل چ��ه آش��نا و چ��ه بيگان��ه نه��ايت محبت و راس��تي و152

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

درستي کرد و مهرباني از روي قلب نمود، بلکه رعايت محبت را بدرجهء رساند ک��ه بيگان��ه خود را آشنا بيند و دشمن خود را دوست شمرد. يعني ابدا تفاوت معامله گمان نکند، زي��را اطالق امريست الهي و تقييد از خواص امکاني. لهذا بايد فض�ائل و کم��االت از حقيقت ه�ر انساني ظاهر شود و پرتوش شمول بر عموم يابد. مثال انوار آفتاب عالمتاب است و باران رحمت پروردگار مبذول بر عالميان. نسيم جانبخش هر ذي روحي را پرورش دهد و مائ��ده الهي جميع کائنات حي را نصيب شود. بهمچنين عواطف و الطاف بن��دگان ح��ق باي��د بنح��و اطالق شامل جميع بشر گ�ردد، دراينمق�ام اب�دا تقيي�د و تخص�يص ج�ائز ن��ه. پس اي ي�اران مهربان با جميع ملل و طوائف و اديان با کمال راستي و درستي و وفاپرستي و مهرباني و خيرخواهي و دوستي معامله نمائيد ت��ا جه��ان هس��تي سرمس��ت ج��ام فيض به��ائي گ��ردد و ناداني و دشمني و بغض و کين از روي زمين زائل شود، ظلمت بيگانگي از جمي��ع ش��عوب و قبائل بانوار يگانگي مبدل گردد. اگر طوائف و مل�ل س�ائره جف�ا کنن��د ش�ما وف�ا نمائي��د، ظلم کنند عدل نمائيد، اجتناب کنند اجتذاب کنيد، دش��مني بنماين��د دوس��تي بفرمائي��د، زه��ر

بدهند شهد ببخشيد، زخم بزنند مرهم بنهيد...«

از نقطه نظر جامعه شناسي و مردم شناسي اين نکته بسيار جالب اس��ت ک�ه نويس�ندگان اين گونه مقاالت ذکر القاب منفي را در ارتباط با دشمنان مظاهر الهي، دليل بي فرهنگي و بطالن عقيده ميگيرند و از اين جهت به بهائيان اعتراض ميکنند، اما در عين حال همواره در ذکر مخالفان ائمه مانند يزي��د و ش��مر وعم��ر و معاوي��ه و اب��وبکر و حتي همس��ر پي��امبر عايشه به هزار لعن و و طعن ميپردازند و در هر طعن و لعني ثوابي براي خ��ود مق��در مي بينند و از کاربرد کلمات ناشايسته، احساس فضيلت و فرهنگ و ايم��ان ميکنن��د. ح��ال باي��د ديد که افرادي که تمام طرز فکرشان از دنيا و بشريت بر اس��اس اص��ولي خش��ونت آم��يز نظير ارتداد و تکفير و تفسيق بنا شده و اين خشونت زباني ايشان متاسفانه بشکل عملي

هم ظاهر ميگردد، چگونه از لزوم شايسته حرف زدن سخن ميگويند!

استفاده از استعارات و تشبيهات در آثار ادبا و پيامبران الهي

از آنجا که آثار حضرت بهاءالله و حضرت عبدالبهاء براي تفهيم مفاهيم پيچي��ده روح��اني از زبان تشبيه و استعاره نيز استفاده مينمايند، در بسياري از م��وارد از ظلم ظالم��ان بش��کل حمله گرگان و درندگان بر کبوتران سخن گفته ميشود. اما اين ن��وع تمثي��ل ن��ه تنه��ا رکي��ک نيست بلکه اوج فصاحت و بالغت و زيبائي کالم و لطافت و عطوفت است. در جاي ديگر، مانند همه عرفا و ادباي نامدار ايران، مفه��وم ع��روج و س��لوک روح��اني انس��ان ب��ه ش��کل پرواز يک کبوتر بطرف آس��مان قلم��داد ميگ��ردد، در حاليک��ه اه��ل وق��وف )در مقاب��ل اه��ل سلوک( که وابسته به تعلقات مادي ميباشند بعنوان ک��رم خ��اکي ي��ا کب��وتر شکس��ته ب��ال و غرق در گل تعريف ميشوند. چنين تمثيل و تشبيهي نه رکي�ک اس�ت و ن�ه ناشايس�ته، بلک�ه اوج لطافت و عشق و ايمان اس��ت. بعن��وان مث��ال ب��ه يکي از بيان��ات حض��رت بهاءالل��ه در کلمات مکنونه که حکايت از گرفتاري ط�ير الهي در دس�ت کالب ارض ميکن��د و از نوح�ه و ندبه هيکل بقاء بخاطر اين قساوت و شقاوت سخن مي گوي��د اش��اره ميگ��ردد ت��ا خوانن��ده متوجه گردد که اس��تفاده از اين تش��بيهات اثب��ات اص��ل وداد و عط��وفت و ماليمت و ص��لح

است و نه مجموعه اي از کلمات بي فرهنگ و ناشايسته.

»اي پسر انصاف. در ليل، جمال هيکل بقا از عقبه زمردي وفا حضرت بهاءالله ميفرمايند: به سدره منتهي رجوع نمود و گريست، گريستني که جميع مالء عالين و کروبين از نال��ه او گريستند، و بعد از سبب نوحه و ندبه استفس��ار ش��د. م��ذکور داش��ت ک��ه حس��ب االم��ر در عقبه وفا منتظر ماندم و رائحه وفا از اهل ارض نيافتم و بعد آهنگ رجوع نم��ودم. ملح��وظ افتاد که حمامات قدسي چند در دست کالب ارض مبتال شده اند. در اين وقت حوريه الهي

153

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

از قصر روحاني بي ستر و حجاب دويد و سئوال از اسامي ايشان نمود و جميع مذکور شد اال اسمي از اسماء و چون اصرار رفت حرف اول اسم از لسان جاري ش��د، اه��ل غرف��ات از مکامن عز خود بيرون دويدند. و چون بحرف دوم رسيد، جميع ب��ر ت��راب ريختن��د. در آن وقت ندا از مکمن قرب رسيد زياده بر اين جائز نه انا کن��ا ش��هداء علي م��ا فعل��وا و حينئ��ذ

.«390کانوا يفعلون

تشبيه نادان به حمار که در مواردي مع��دود در آث��ا حض��رت بهاءالل�ه دي��ده ميش��ود، اش��اره بآيات قرآن کريم است که معارضان و نادانان را مکررا به "حمار" تش��بيه فرم��وده اس��ت.

، يهودي��اني را ک��ه از مع��اني راس��تين ت��ورات غفلت5مثال قرآن کريم در سوره جمع��ه آي��ه ميکنند بشکل »کمثل الحمار يحمل اس��فارا« يع��ني همانن��د حم��اري ک��ه کتابه��ائي را حم��ل ميکند توصيف فرموده است. تشبيه يکي از معرضان به "سگ" نيز در س��وره اع��راف آي��ه

آمده است: »فمثله کمثل الکلب ان تحمل علي��ه يلهث او تترک��ه يلهث« يع��ني همانن��د١٧٦ سگي است که چه آنرا براني يا بحال خود گ��ذاري در ه��ر ح��ال زب��انش دراز اس��ت. بهمين

ب��ه عنکب��وت تش��بيه ش��ده ان��د »کمث��ل العنکب��وت٤١سان کافران در سوره عنکب��وت آي��ه اتخذت بيتا« يعني مانند عنکبوتي است که از خود خان��ه اي ميباف��د. ام��ا بط��ور کلي ق��رآن کريم افرادي را که دل و چشم و گوش خود را بکار نبرده و در نتيجه نميفهمند و نمي بينند

ب��ه حيوان��ات چه��ار پ��ا نامي��ده و ايش��ان را چ��نين١٧٩و نمي شنوند در س�وره اع�راف آي��ه توص��ف ميفرماي��د »اولئ��ک کاالنع��ام ب��ل هم اض��ل اولئ��ک هم الغ��افلون« يع��ني آنه��ا مانن��د

حيوانات چهار پايند بلکه از آنهم گمراه تر ميباشند، آنها براستي غافل هستند.

يکي ديگر از تشبيهاتي که گاهي در آثار حضرت بهاءالله بکار رفت��ه اس��ت واژه همج رع��اع است که بمعناي حشرات ک��وري ک��ه در ه��ر جهت ميرون��د ميباش��د. اين تش��بيه اش��اره ب��ه حديث معروف اسالمي است که در آن امام علي افرادي را که خود فکر نميکنند و ب��ا ه��ر بادي بدنبال ناعقي ح��رکت ميکنن��د بعن��وان همج رع��اع تعري��ف فرم��وده اس��ت. ام��ام علي��اني و متعلم علي س��بيل نج��ات و همج رع��اع، اتب��اع ک��ل ميفرمايد: »الناس ثالثه: ع��الم رب

��اني و متعلم در راه391ناعق يميلون مع کل ريح « يعني مردم س��ه دس��ته هس��تند: ع��الم ربنجات و حشرات کوري که هر ناعقي را دنبال کرده و با هر بادي حرکت ميکنند.

اختالف ميان حضرت بهاءالله و برادر نا تني ايشان، يحيي ازل

در اينجا الزم است باعتراض ديگ��ري هم ک��ه مک��ررا در نوش��ته ه��اي ردي��ه نويس��ان تک��رار ميشود اشاره کنيم چرا که به بحث ما مرتبط است. بسياري رديه ها عليه ديانت به��ائي در بحث تاريخ آئين بهائي از اين مسئله سخن ميگويند که پس از حضرت باب مي��ان دو ب��رادر يعني حضرت بهاءالله و يحيي ازل اختالف افتاد. حضرت بهاءالله ادعا نمود که موعود بيان است و پيامبري جديد و به تأس�يس دي�انتي ن�وين اق�دام ک�رد در ح�الي ک�ه يح�يي ازل اين دعوي را نفي کرد و خود را رهبر بابيان ناميد و در نتيجه بابيان به دو دسته تقس��يم ش��دند،

بهائي و ازلي.

البته خود اين مطلب هيچگونه اعتراض نميتواند باشد ولي نحوه بيان همين مطلب بن��وعي سخره آميز صورت ميگيرد و اين امر يعني اختالف ميان حضرت بهاءالله و مخالف ايش��ان يعني يحيي ازل بعنوان عاملي که با حقانيت ادع��اي حض��رت بهاءالل��ه تن��اقض دارد مط��رح ميشود. اما بايد از اين نويسندگان سئوال کرد که اگر کسي تاريخ اس�الم را بي��ان کن��د و از اختالف ميان حضرت علي با ابوبکر و عمر و عثمان سخن گويد و تف��رق مس��لمانان را ب��ه دو گروه شيعه و سني خاطر نشان گردد و از جنگ ميان حضرت علي و معاويه داد س��خن دهد، آيا اين واقعيات چيزي است که بايد مورد سخره و استهزاء ق��رار گ��يرد و دلي��ل ع��دم

154

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

حقانيت حضرت محم�د ي��ا ام��امت حض��رت علي تلقي ش�ود و ي��ا آنک��ه بي��انگر اين واقعيت است که همواره در مقابل حق و حقيقت، منکران و معارضان و منافق��ان و مخالف��اني همه يوس��ف ن��بي را ک��ه بوجود ميايند که عهد و پيمان الهي را در هم ميشکنند؟ يا آيا بايد قص��ط ب��رادرانش م�ورد تهمت و دروغ و انک��ار ق��رار در ق��رآن ک��ريم آم�ده و آن حض��رت توس� گرفت، قصه اي دانست که حضرت يوس��ف را شايس��ته اس��تهزاء و تمس��خر مي دان��د؟! و اصوال آيا همواره ميان پيامبر جديد و رهبران ديانت منسوخ قب��ل، اختالف وج��ود نداش��ته و پيامبر جديد مورد طعن و لعن و آزار رهبر يا رهبران مذهبي قبل قرار نگرفت��ه اس��ت )اين

(؟ در چنين صورتي چ��را اع��راض و طغي��ان يح��يي ازل،392مطلب در قرآن نيز اشاره شده رهبر بابيان، عليه پيامبر جديد يعني حضرت بهاءالل��ه باي��د مس��ئله اي عجيب و غ��ريب و ي��ا شايسته توهين و بي ادبي قرار گ��يرد؟ عجيب اس��ت ک��ه دش��منان حقيقت هرگ��ز از ت��اريخ

عبرت نميگيرند و همواره اعتراضات اقوام گذشته عليه پيامبران قبل را تکرار ميکنند.

چرا حضرت بهاءالله پيروان خويش را اغنام الله )گوسفندان.47 ؟ خدا( خوانده است

و از جمله اعتراضات معترضين موضوع اغنام الله است که در رديه ها با هزاران ناس��زا واستهزاء آن را تکرار کرده اند.

استعارات موجود در متون ديني و ادبي

در جميع زبانها مخصوصا زبان عربي و فارسي تشبيه و اس��تعاره از ص��نايع بديع��ه اس��ت و ادبا و فصحا نثر و نظم خود را به اين صنايع زينت داده ان��د، چنانک��ه س�عدي علي��ه الرحم��ه

مي فرمايد:

پادش������ه پاس������باناست درويش گوس����فند از ب����رايچوب������������ان نيست

گرچ���ه دولت ب���ه ف���راوست نعمت بلک���ه چوب���ان ب���رايخ�������������دمت اوست

در اينجا پادشاه را به چوپان و رعيت را به گوسفند تشبيه کرده است.

در تورات و انجيل و قرآن و بيانات ائمه اطهار صنايع بديع��ه، مخصوص��ا تش��بيه و اس��تعاره فراوان آمده اس��ت. مثال ت��ورات مي فرماي��د: »پيش روي ايش��ان ب��يرون رود و پيش روي ايش�ان داخ�ل ش�ود و ايش��ان را ب��يرون ب��رد و ايش��ان را درآورد ت��ا جم��اعت خداون�د مث��ل

«.393گوسفندان بي شبان نباشند

و انجيل مي فرمايد: »اما چون پسر انسان با جالل خود با جميع مالئکه مقدس خويش آي��د آنگاه بر کرسي جالل خود خواهد نشست جميع امتها در حضور او جم��ع ش��وند و آنه��ا را از همديگر جدا مي کند به قسمي که شبان ميشها را ب��ر دس��ت راس��ت و بزه��ا را ب��ر دس��ت

«. در اينجا حض��رت مس��يح خ��ود را ش��بان و امته��ا را ب��ه ميش و ب��ز394چپ خود قرار دهد تشبيه فرموده و نيز در جاي ديگر مي فرمايد »من شبان نيکو هستم شبان نيکو جان خ��ود

« و در آيه اي ديگر مي فرماي��د: »و م��را گوس��فندان ديگ��ر395را در راه گوسفندان مي نهد هست که از اين آغل نيستند بايد آنها را نيز بياورم و آواز مرا خواهند شنيد و يک گله و يک

155

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

« و نيز مي فرمايد: »يحيي عيسي را ديد که به ج��انب او مي آي��د پس396شبان خواهند شد«.397گفت اينک بره خدا که گناهان جهان را بر مي اندازد.

تشبيهات مشابه

يکي از القاب حضرت امير المؤمنين )ع( "اسدالله الغالب" است، البته تشبيه آن حض��رت به ش�ير از لح�اظ ش�جاعت آن حض�رت اس�ت، ن��ه از لح��اظ ديگ��ر و همچ�نين آن حض�رت فرموده است که »انا يعوب الدين«. يعوب به معني زنبور عسل است و از حضرت صادق )ع( سؤال از ناقه صالح شد، آن حضرت فرمود »نحن ناقه الل��ه« يع��ني م��ائيم ناق��ه خ��دا. البته مقصود آن حضرت اين بوده است که چون ناقه صالح پيغمبر که ناقه الله بوده، دچار ظلم و آزار ق��وم ل��دود واق��ع ش��د و آن حض��رت و س��اير ائم��ه اطه��ار هم گرفت��ار ظ��الم ستمکاران بوده اند، خودشان را از لحاظ مظلوميت به ناقه صالح تشبيه فرم��وده ان��د. ب��ه همين ترتيب، اغنام الله به اعتب��ار نس��بت ب��ه ح��ق و نص��رت ح��ق و تبعيت از تع��اليم الهي،

"احباءالله" مي باشند.

حال از معترضين بايد پرسيد که بره خدا و اسدالله و يعوب دين و ناقه الل�ه ب�ا اغن��ام الل�ه چه فرقي دارد و چرا ايشان که نسبت به اغنام الله اين همه اعتراض و استهزاء مي کنند،

متوجه نيستند که اعتراض آنها به بره خدا و شير خدا و يعوب دين هم وارد است.

دليل و نمونه هاي استفاده از تشبيهات

اگر بندگان مؤمن خدا را اغنام الهي ناميده اند و خداوند را به ش��باني و نگاهب��ان مث��ل زده اند، مسلم است که از لح��اظ مظل��وميت مؤم��نين بالل��ه ب��وده، ن��ه از جهت هيک��ل ط��بيعي گوسفند و خصوصيات جسماني آن حيوان، چنانکه دشمنان پرکين را هم ب��ه گرگ��ان درن��ده تشبيه فرموده اند و در قرآن کريم کفار را به گ��او و خ��ر، بلک��ه پس��ت ت��ر از به��ائم تش��بيه

« يعني آن��ان ج��ز398فرموده اند. قرآن مي فرمايد: »..إن هم إال كاألنعام بل هم أضل سبيالوراة ثم لم ��وا الت ذين حمل ��ل ال مانن��د چهارپاي��ان نيس��تند، بلك��ه گمراهترن��د و همچ��نين »مث

فارا « يع��ني کف��ار مانن��د چه��ار پاي��ان مي باش��ند، مث��ل399يحملوها كمثل الحمار يحم��ل أس�� کسانيکه حمل مي کنند تورات را، پس متحمل مفاد و معناي تورات نشدند مانند خريس��ت

:400که حمل مي کنند کتابها را. سعدي عليه الرحمه نيز در اين باره فرموده است

علم چندانک���ه بيش���ترخ������������������������واني ن���ه محق���ق ب���ود ن���هدانش���������������������مند آن تهي مغز را چه علمو خ�������������������������بر

چون عمل در ت��و نيس��تن��������������������������ادانيچارپائي بر او کتابي چند که بر او هيزم است و يادف����������������������������تر

اعتراض به تشبيه ستمگران به فرزندان شيطان.48 کت��اب گنج79يکي از معترضين )شايان( با لح��ني تن��د و عت��اب آم��يز گفت��ه ک��ه در ص��فحه

باب يازدهم تصريح شده است که "قل من ک��ان في355شايگان و مائده آسماني صفحه قلبه بغض هذا الغالم )بهاء( فقد دخ�ل الش�يطان علي ف��راش ام�ه" يع�ني بگ��و ه�رکس در قلبش دش�مني اين غالم )بهاءالل�ه( را داش�ته باش�د قطع�ا ش�يطان در بس�تر و رختخ��واب

مادرش رفته است!156

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

در اينجا بي سوادي فاحش و جعل واضح يکي ديگر از معان��دين ام��ر به��ائي آش��کار اس��ت. باب يازدهم" فقط زاده توهم و اوه��ام اين ق��رد اس�ت. کت��اب355"مائده آسماني صفحه

جلد است ک�ه توس�ط جن�اب اش�راق خ�اوري از بيان�ات مبارک�ه طلع�ات9مائده آسماني، مقدسه بهايي جمع آوري شده است. اما نويسنده که تنه��ا ن��ام اين کت��اب را ش��نيده گم��ان

مي کند که اين کتاب نوشته حضرت بهاءالله و يک جلدي است!

تعريف شيطان در ديانت بهائي واضح است. شيطان هر چيزي است که مردم را از خ��دا و دين الهي دور کند. ولي در دين به��ائي موج��ودي ب��ه ن��ام ش��يطان ي��ا ابليس وج��ود ن��دارد و حضرت بهاءالله داستان ابليس را يک استعاره و تشبيه براي تعليم بشر دانسته اند، نه ي��ک واقعيت ديني يا روحاني. مثال مي فرمايند: »شيطان عبارت از قواي طبيعت است که...به

«. همچنين مي فرمايند: »بگو اهريمنان در کمينگاهان ايستاده401نفس اماره تعبير شده... اند، آگاه باشيد و بروشنائي نام بينا از تيرگيها خود را آزاد نمائيد. عالم بين باش��يد ن��ه خ��ود بين. اهريمن��ان نفوس��ي هس��تند ک��ه حائ��ل و م��انع ان��د م��ابين عب��اد و ارتف��اع و ارتق��اء

«402مقاماتشان.

اما اين مسأله که حضرت بهاءالله در برخي بيانات، افراد ستمگر و خونخوار و بي انص��اف را بعنوان فرزندان اوهام و يا شيطان و يا ناداني تشبيه فرموده ان��د، اش��اره اي اس��ت ب��ه بيان حضرت محمد که خود و حض��رت ام��ام علي را وال�دين امت اس�الم مع�رفي فرم��وده

« يعني من و علي والدين اين امت ميباشيم و در نتيجه403علي ابوا هذه االمه است: »انا و کافران و مش��رکان بعن��وان فرزن��دان ظلم و ن��اداني و ابليس و ش��يطان تص��وير ميش��وند. واضح است که بيان حضرت محمد را نبايد بعنوان مفهوم لفظي برداشت کرد، زيرا چ��نين برداشتي کفر صريح است. در حقيقت معناي فرمايش حضرت محمد اين است ک��ه اف��راد م��ؤمن، فرزن��دان روح��اني حق��ائق الهي ميباش��ند، همانگون��ه ک��ه اف��راد مع��رض و گم��راه، فرزندان روح�اني ض�اللت و جه�الت مي باش�ند. بيان��ات حض�رت بهاءالل�ه ن�يز بهمين معن�ا

است.

به بيان ديگر، از موجودي که خودبين است و چشم حس��رت و طم��ع ب��ه دني��ا دوخت��ه و بين بندگان و خداوند حجاب مي شود، به اهريمن تعبير شده است. به عبارت ساده تر ق��رآني، شيطان همان نفس اماره است که امر کننده به عمل غ��ير الهي اس��ت. حض��رت بهاءالل��ه مي فرمايند کسي که دش��مني و کين��ه ايش��ان را داش��ته باش��د، منش��اء اين کين��ه، از نفس

اماره، شهوت قدرت و شيفتگي دنيا است.

اعتراض بر احکام الهي.49 از جمله اعتراضات معترضين، اعتراض به احکام الهي است. اگر چه در هر يک از احکام و اوامر الهي هزارها حکمت نهفته است، ولکن بايد دانست که اول وظيفه هر فرد، تحقيق و تحري حقيقت است، يعني شناختن مظهر ظهور الهي با ادله و ب��راهين عقلي و نقلي. پس از شناسايي مظهر ظهور و رسيدن به فيض ايمان و ايقان، وظيفه ثانوي اطاعت و پ��يروي از اوامر و احکام اوست، اگ��ر چ��ه آن اوام��ر و احک��ام ب��ا عق��ول ناقص��ه بن��دگان مط��ابقت نداشته باشد. حتي اگ��ر ب��ه روز روش��ن، ن��ام ش��ب ظلم��اني نهن��د و ش��ب ظلم��اني را روز روشن نامند و يا زندگان را مرده هزار ساله دانند و مردگان را زنده ابدي خوانند، چون ب��ه مظاهر مقدسه ايمان داريم، بايد اوامر و احکام آنها را اط��اعت و پ��يروي نم��اييم و دلي��ل و برهان و فلسفه نخواهيم که مثال فلسفه کشتن هزاران گاو و گوسفند و ش��تر در روز عي��د

157

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

اضحي و دفن آنها در زير خاک و رمي جمره و غيره در اعمال حج چيست و ي��ا چ��را ب��راي سه طالقه محلل مقرر گرديده و يا دليل مباح بودن خريد و فروش بنده و ب��رده در ش��رايع و اديان قبل چه بوده و بسياري از احکام ديگر که اطاعت آنها بدون چون و چرا بر هر ي��ک

از مؤمنين فرض و واجب است.

خواستن دليل و برهان و فلسفه براي احکام در هيچ ديني جايز نب��وده و اب��دا ج��اي چ��ون و چرا نيست و چنانکه مذکور شد، معترضين؛خواه معترضين به اسالم و خواه معترض��ين ب��ه امر بهائي، بايد اول از راه دليل و برهان به حقانيت آن دين معتقد شوند و پس از ايم��ان و عرفان، بدون چون و چرا اوامر و احکام آن آئين را اطاعت و پيروي نماين��د، زي��را ک��ه هيچ مريضي از طبيب حاذق، دليل و برهان و فلسفه نخواسته است ک��ه اين دارو چ��ه خاص��يت دارد و اين معالجه را چه ضرورت است. همين که به يقين مبين دانس��ته ش��ود ک��ه ط��بيب حاذق است و درد را درمان مي کند، بايد مريض بدون چون و چرا دستورات او را ب��ه ک��ار

404بندد تا معالجه شود، حتي اگر مجبور به استفاده داروهاي تلخ و نا مطبوع شود.

حضرت بهاءالله اعتراض به ريش و گيسوان بلند .50 حضرت بهاءالله در کتاب اقدس مردان را از اينکه موي سرشان از حد گوشها تجاوز کن��د، برحذر مي دارند، ولي خ��ود داراي گيس��وان بلن��د ب��وده ان��د و اين مطلب م��وجب اع��تراض

برخي گرديده است.

حضرت بهاء الله در کتاب اقدس، تراشيدن موي سر با تيغ را نهي کرده اند و فرموده ان��د که ما سر انسان را به مو زينت داديم و تراش��يدن م��وي س��ر بن��وعي زائ��ل ک��ردن زيب��ائي است. ولي مصداق تجاوز از حد آذان ک��ه بمنزل��ه ره��ا ک��ردن م��وي ب��دون پ��يرايش اس��ت، چندان دقيق نيست. البته اين نوع احکام در قياس با احک��امي ک��ه ح��رمت آن ب��ه ص��راحت بي��ان گردي��ده، مانن��د "ق��د ح��رم عليکم القت��ل و الزن��ا"، بم��راتب خفي��ف ترن��د و معص��يت

در هر صورت اين مطلب ص��حيح اس��ت و حض��رت بهاءالل��ه موه��اي محسوب نمي گردند. بلند و افشاني داشتند. البته نمونه هاي اين گونه امور در اديان قبل هم موجود بوده است، چنانکه پيامبر اسالم، در قرآن نکاح بيش از چه��ار زن را ح��رام نم��وده ان��د، ولي خ��ود چن��د

برابر اين تعداد همسر داشتند.

به نظر مي رسد گاهي پيامبران براي خودشان تخفيفهائي قائ��ل مي ش��وند ک��ه حکمت آن بر بندگان پوشيده است و البته صاحب اختيارند. اما بايد در نظر داشت که گاهي اين امور براي امتحان عباد ظاهر شده تا مشخص شود چ��ه کس��اني ايم��ان حقيقي دارن��د. ذک��ر اين نکته نيز ضروري است که احکام به تناسب حال مردمان آن زمان، در ابتدا به ط��ور کام��ل قابل اجرا نبودند و اين گونه احکام نيز در ام��ر به��ائي از زم��ان حض��رت ولي امرالل��ه، ک��ه شرايط فراهم شده بود، کامال به اجرا در آمدند. نمونه اجراي تدريج تعاليم را مي توان در دين اسالم نيز يافت؛ آنجا که حضرت محمد براي جذب اعراب، در آيات غرانيق به م��دح وستايش بتها پرداختند تا شرايط را به تدريج براي دعوت به سوي خداوند يکتا فراهم کنند.

158

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

چرا قبله شما مقبره پيامبرتان است؟.51 از جمله اعتراضات اين است که چرا رو به آرامگاه حضرت بهاءالل��ه نم��از مي خواني��د، در حالي که قرآن و پيامبر اسالم پيروان خود را از هر نوع پرستش غ��ير خ��دائي من��ع ک��رده و

هرگونه "همنوع پرستي" و سجده در برابر آنان را شرک مي داند.

حضرت بهاءالله در کتاب اقدس، اهل بهاء را به نماز گزاردن به س��وي خودش��ان س��فارش فرموده اند. در مورد قبله، با خود بينديشيد که شرف و منقبت کعبه در چيست؟ آيا غير از انتساب آن، به پيامبر الهي حضرت ابراهيم است؟ اگ��ر اين انتس��اب نباش��د، اين مجموع��ه سنگ و خاک که زماني بتخانه بوده، چه تقدسي دارد که باي��د ب��ه س��مت آن نم��از خوان��د و سجده کرد؟ آيا اراضي مقدسه را به سبب چ��يزي غ��ير از ظه��ور پي��امبران در آن، مق��دس مي دانند؟ آيا کوه طور به اين سبب ک��ه کالم الهي از ش��عله درخ��تي ظ��اهر ش��د، مق��دس نگرديد؟ آيا اگر قلب انسان که بمراتب از درخت ش��ريف ت��ر اس��ت، مح��ل ظه��ور کلم��ات خداوند باشد، به همان اندازه مقدس نيست؟ چه چيز مقدسي در مسجد االقص��ي ب��ود ک��ه

قبله اول مسلمين گرديد؟ سالها قبل از معراج،

اگر کمي به اين سؤاالت بينديشيد از اينکه مظهر ظه�ور الهي، وج�ود خ�ود را مرک�ز توج�ه مومنين قرار دهد، تعجب نخواهي��د ک��رد. همين م��وارد را در م��ورد حج ن��يز تط��بيق دهي��د و

از س��اير بن��ا ه��ا ممت��از مي بگوئيد چه چيز مق��دس ت��ري در کعب��ه وج��ود داش��ت ک��ه آن را ساخت؟ در جهان خاکي ما چه چيز مقدس تر از وجود پيامبر است که جايگ��اه ظه��ور کالم الهيست؟ اگر سنگ و خاک بواسطه انتساب ب��ه پي��امبر ب��ه چ��نين منزل��تي مي رس��ند، پس خود پيامبر ديگر چه جايگاه رفيعي دارد؟ مگر در حق رسول اکرم نفرموده اند »لوالک لما

خلقت االفالک«؟ آيا اين مقام باالتر است، يا قبله خاکي؟

حض�رت بهاءالل�ه در نه��ايت ش�جاعت، اين بت را در اذه�ان م�ا شکس�تند و موم�نين را ب�ه سرمنشأ تقديس هدايت نمودند. پيامبر بعنوان واس��طه فيض الهي، ارزش��مند ت��رين وج��ود روحاني در اين عالم است که توج��ه و اس��تمداد طلبي��دن از او مي توان��د ض��امن ه��دايت و سعادت روحاني ما شود و بنابراين مرقد او مقدس ترين مکاني است که شايسته توج��ه و روي آوردن مومنين است. مسلما اين توج��ه، ب��ه مع��ني پرس�تش پي��امبر نيس��ت، بلک��ه ب��ه

منزله استمداد طلبيدن از او بعنوان واسطه فيض اعظم الهيست.

؟ چرا بهائيان نماز جماعت ندارند.52 يکي از علل نسخ شدن حکم نماز جماعت اين است که هيچ انساني محل اقت��داء مؤم��نين در نماز نگردد و هر کس��ي در تنه��ائي خ��ويش و ب��ا نه��ايت توج��ه و آرامش بس��وي خداون��د

مسؤل اعتالي روحاني خويش و بيان راز و نياز قلبي خود با زيرا هر کس، خود نيايش کند،و نبايد اين امر مهم را به شخص ديگري تفويض نمود. خداوند است

علت ديگر اينکه در پيشگاه خداوند، همه برابر باشند و پيش نماز و صاحب امتي��ازي تع��يين نگردد. البته در دوران گذشته به سبب عدم امکان آم��وزش ب��راي همگ��ان، ل��زوم اين ن��وع نماز کامال محسوس بود. زيرا در خالل آن، آموزش آداب و شيوه ها نيز صورت مي گرفت و حتي اگر کسي نمي توانست کلمات را ادا کند، از انجام اين فريض��ه مح��روم نمي مان��د.

159

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

اما خوشبختانه امروز امکان آموزش آنقدر وسيع گرديده که نيازي به بکار گ��يري آن روشنيست.

درهر صورت هر نحوه نيايشي که پيامبر الهي توصيه نمايد، همان صحيح اس�ت و درس�تي يا نادرستي آن از مرجعي غير از کالم الهي تع��يين نمي گ��ردد. هم��ان گون��ه ک��ه اين ش��يوه

به ص��الح نيايش در دوران جاهليت مرسوم نبود و حضرت محمد انجام آن را در دوره خود دانستند، به همين سياق تغيير آن حکم از ج��انب خداون��د ب��ه س��بب ع��دم ض��رورت، ام��ري

طبيعي است.

سال يکبار چيست؟ 19 فلسفه تجديد اسباب خانه هر .53 تجديد اسباب منزل در هر نوزده سال، از احکام شريعت بي��ان اس�ت ک��ه در دي��انت به��ائي براي کساني که توان آن را دارند توصيه شده است و بقي��ه از آن معافن�د. ثم��راتي ب��ر اين کار مي توان برشمرد؛ اوال از گرد آوردن و نگهداري اس��باب کهن��ه در گوش��ه و کن��ار خان��ه پرهيز مي گردد و به عالوه با نو شدن اثاث، روحيه افراد نيز شاداب ت��رمي ش��ود. ثاني��ا ب��ا فروش اين لوازم که سالم و قابل استفاده هستند، امکان خري��د ب��راي بس��ياري اف��راد ک��ه توان خريد لوازم نو ندارند، فراهم مي گردد و کال در جريان گردش اقتصادي جامعه اثرات مفيدي دارد. اما مهمتر از اين موارد، آن است که احکام الهي حکمتي دارن��د ک��ه ب��ا وج��ود

بي اطالعي ما از آنها، الزم االجرا هستند.

اين مسأله که در اسالم نيز زن با مرد مساوي است و اين تعليم.54 ندارد در آئين بهائي تازگي

تاريخ بهترين دليل است بر عدم تساوي حقوق زن و مرد در ديانت اسالم. تا کن��ون در هيچ يک از ممالک اسالمي اين مسئله رعايت نشده و هميشه حقوق زن��ان ض��ايع ش��ده اس��ت. حال، برخي با استناد به اينکه تعداد "رجل" و “امرأة" در قرآن برابر است و ي��ا اش��اره ب��ه آياتي که در آن ذکر گرديده " نزد خداوند، برترين شما با تقواترين شماس��ت"، م��دعي ان��د

که در اسالم حقوق زن و مرد يکسان بوده است.

حضرت محمد، پيامبر عظيم الشأن اسالم، توانستند به زن حق��وق قاب��ل ت��وجهي در زم��ان خويش اختصاص دهند و دختران را از زنده ب��ه گ��ور ش��دن ب��ه مق��ام کن��وني برس��انند. ام��ا قابليت ذهن بشر در آن زمان بيش از اين نبود و تحم��ل اين را نداش��ت ک��ه زن را ب��ا م��رد برابر بداند. بنابراين اين مورد توسط خداون��د ب��ه پي��امبر بع��د واگ��ذار ش�د. در پرت��و تع��اليم حضرت بهاءالله، حقايقي که از قبل در حقيقت اديان الهي پنهان بودن�د، مش�خص ش�دند و

به فرموده آن حضرت "امروز زن و مرد در صقع واحد مشهود".

هيچ بياني از حضرت محمد و ائمه اطهار وجود ندارد که صراحتا تساوي حق��وق زن و م��رد را بيان دارند، در صورتي که اين مسئله يکي از تعاليم بنيادين آئين بهائي اس��ت. در ادام��ه مواردي ذکر خواهد شد که بيانگر مساوي نب��ودن زن و م��رد در اس��الم اس��ت ک��ه ام��روزه فقها با اضافه کردن تبص�ره ه��ايي، س�عي در مس��اوي ک��ردن اين احک�ام در م��ورد زن��ان و

مردان دارند.160

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

.ديه زنان نصف مردان است.ارث زنان نصف مردان استون من ��ان ممن ترض�� ��ا رجلين فرج��ل وامرأت م يكون خداوند در قرآن مي فرمايد: »...ف��إن ل

هداء... « يعني پس اگر دو مرد نبودند، مردى را با دو زن، از ميان گواه��اني ك��ه )ب��ه405الش عدالت آنان( رضايت داريد )گواه بگيريد(. اين مطلب بيانگر اين اس��ت ک��ه ش�هادت دو زن

در دادگاه برابر با شهادت يک مرد است..اختيار طالق به دست مرد است و حتي مرد مي تواند زنش را سه طالقه کند.مرد مي تواند تعدد زوجات اختيار كند.زنان ملزم به پوشش و حجاب اجباري اندوزهن فعظ��وهن واهج��روهن في تي تخ��افون نش�� خداون��د در ق��رآن مي فرماي��د: »...والال

ا كبيرا « يع��ني و406المضاجع واضربوهن فإن أطعنكم فال تبغوا عليهن سبيال إن الله كان علي آن زن��ان را ک��ه از نافرمانيش��ان بيم داري��د، ان��درز دهي��د و از خوابگاهش��ان دوري کني��د و بزنيدشان. اگر فرمانبرداري کردند، از آن پس ديگر راه بيداد پيش مگيريد. و خدا بلند پاي��ه

و بزرگ است. اين مطلب بيانگر اين است که مرد مي تواند همسرش را کتک بزند.در حديث است که: »وقتي پيامبر اسالم شنيد که پوران��دخت دخ��تر خس��رو پادش��اه اي��ران

« و407شده است گفت قومي که واليت امر را به زني بسپارند، هرگز رستگار نخواهند شداين بيان مي کند که زنان در رهبري و سياست ارزشي نداشته اند.

در حديث است که: »خداوند نماز پنج نفر را قبول نمي كند و از جمله آنه��ا زني اس��ت ك��ه «. همچ�نين ام�ام ص��ادق )ع( در اين م��ورد فرم�وده اس��ت:408شوهرش از او راضي نباشد

»ايما امرأة باتت و زوجها عليها ساخط في حق لم يتقبل منها صالة حتي يرض��ي عنه��ا...« يعني هرگاه زني شب را به عبادت بيدار باش��د، در ح��الي ك��ه ش��وهرش ب��ه خ��اطر پايم��ال كردن حقش از او خشمگين است، تا زماني كه او)شوهرش( را راضي نكند، نمازش مورد

قبول واقع نمي شود. اين مطالب بيانگر فرمانبرداري مطلق زن از شوهر هستند.

همچنين يسياري حقوق ديگر توسط حکومت هاي اسالمي از زنان س��لب ش��ده اس��ت. ب��ه عنوان مثال در عربستان سعودي، هنوز زنان حق رأي ندارند. و ح��تي در اي��راني ک��ه دم از اسالم ناب محمدي مي زند، اين موارد بسيارند. از جمله حق حضانت مادر از فرزند تنها تا سن هفت سالگي، نياز به اجازه پدر يا جد پدري ب��راي ازدواج دخ��تران و زن��ان و.... ب��راي

مراجعه کنيد.409اطالع بيشتر از اين قوانين به سايت کمپين يک ميليون امضاء

چرا ربح در ديانت بهايي حالل است؟.55 نظام بانكداري جهان بر پايه ربح استوار است و اگ��ر ربح برداش��ته ش��ود بانك��داري مع��وق مي شود و اقتصاد جهاني از هم مي پاشد. به عنوان نمونه، كشور ايران را در نظ�ر گيري�د ك��ه داعي��ه اج��راي تع��اليم و احك��ام اس��المي را دارد؛ هم��ه بانكه��ا )خصوص��ي و دول��تي( و موسسات مالي و اعتباري نظامشان بر ربح استوار است و ب��ا آنك��ه رب��ا در دي��انت اس��الم حرام شده است، بانكها و موسسات مالي در ايران بر چنين كاري اقدام مي كند، چ��ه ك��ه اگر غير از اين بود هيچ شخصي حسابي را در بانك يا موسسه اي باز نمي كرد. جالب آنكه بين بانكها و موسسات مالي در ميزان سود دهي )يا همان ربح پول( رقابت ن��يز مي باش��د و هر چند وقت يكبار، بانك يا موسسه اي شرايط جديدي را براي دري��افت پ��ول بيش��تر ب��ه مشتريانش اعالم مي كند. البته سودهاي وامي هم كه اين موسس��ات ي��ا بانكه��ا مي دهن��د

شكل ديگري از ربح مي باشد.

161

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

سال پيش امر ربا مجاز شمرده اند، يعني در زماني ك��ه هيچ150حضرت بهاءالله بيش از صحبتي ازنظام بانكداري نوين نبوده است. حض��رت بهاءالل��ه حكمت مج��از ش��مردن آن را چنين مي فرمايند: »اکثري از ناس محتاج باين فقره مشاهده مي شوند چه اگ��ر ربحي در ميان نباشد امور معطل و معوق خواهد ماند. نفسيکه موفق ش��ود ب��ا هم جنس خ��ود و ي��ا هموطن خود و يا برادر خ��ود م��دارا نماي��د و ي��ا مراع�ات کن��د يع��ني ب��دادن ق��رض الحس�ن کميابست لذا فضال علي العباد ربا را مثل معامالت ديگر که مابين ناس متداول است قرار فرموديم يعني ربح نقود از اين حين که اين حکم مبين از سماء مش��يت ن��ازل ش��د حالل و طيب و طاهر اس�ت ت��ا اه��ل ارض بکم��ال روح و ريح��ان و ف�رح و انبس��اط ب��ذکر محب��وب

410عالميان مشغول باشند.«

مالحظه مي فرمائيد براي راحتي زندگي انس��انها، اين ام��ر مج��از ش��ناخته ش�ده، ه��ر چن��د انسانهايي كه حاضر به بدادن قرض الحسنه به محتاجان باشند، مورد عنايت و رضاي الهي قرار دارند. اما ربح نقود حد معيني دارد و به هر اندازه و م��يزان ج��ايز ش��مرده نمي ش��ود حضرت بهاءالله در اين زمينه در لوح مزبور بن��دگان الهي را اينگون��ه ه��دايت مي فرماين��د: »ولكن بايد اين امر )ربا( به اعتدال و انصاف واقع شود.«. همچنين مي فرماين��د: »در اين

که سبب هدايت گردد«.عادالنه و منصفانه رفتار شود تجارت به قدري

نزول در ديانت بهائي هر چند در حد بسيار محدود مش��روع اس��ت، ولکن چن��دان پس��نديده نيست. حضرت عبدالبهاء در تصديق همين امر مي فرمايند: »من بعد تنزيل بنفسي ندهي��د زيرا عبدالبهاء تنزيل دوست ندارد ولو اينک��ه مش��روع اس��ت، مگ��ر ق��رض الحس��نه. ام��ا از

.411احدي تنزيل مگيريد.«

اگر به تساوي زن و مmmرد معتقديmmد، پس چmmرا اعضmmاي بيت العmmدل.56 ؟ همگي مرد هستند و ارث مرد و زن برابر نيست

دين الهي بنا بر اراده خداوند در زمان هايي که بشريت نيازمند تجديد حيات روحاني است، ظاهر مي شود و همراه با خود تعاليم و احکامي نو مي آورد که درم��ان درده��اي جامع��ه و هدايتگر قلوب انسانها ب��ه س��وي خداون��د اس��ت. يکي از درده��اي مبتال ب��ه جوام��ع انس��اني تضييع گسترده حقوق زنان بوده و هست و در آئين الهي با برداشتن تبعيض هاي ظالمان��ه، سعي در جبران نابرابري ها گرديده، ولي در بعض��ي مواض��ع تف��اوت ه��ايي وج��ود دارد ک��ه

ناظر بر حکمتهاي بالغه الهي است.

ديانت بهائي هيچ گاه مدعي برابري مطلق و افراطي زنان و م��ردان نب��وده اس��ت و تأکي��د ديانت بهايي بر تساوي حقوق است، ن��ه وظ��ايف و مس��ئوليت ه��ا. ب��دين ت��رتيب در ب��رخي موارد بنا به حکمت هاي الهي، زنان بيشتر مورد توجه قرار گرفت��ه ان��د و در ب��رخي م��وارد مردان. مثال در تعليم و تربيت، زنان بر مردان مقدمند و اگر والدين تنها ق��ادر ب��ه پ��رداخت هزينه تحصيل يکي از فرزندان باشند، فرزند دختر اولويت دارد. همچنين در ازدواج، مردان موظفند هديه اي آئيني به صورت مهري��ه ب��ه همسرش�ان بدهن��د و در هنگ�ام طالق م�ردان بمدت يکسال موظف به پرداخت هزينه زندگي همسر مطلق��ه هس��تند. ام��ا در م��ورد ارث بايد گفت که سهم االرث فرزندان دختر با فرزندان پسر و زن با شوهر کامال برابر اس��ت، ولي سهم االرث پدر از مادر و برادر از خواهر اندکي بيشتر است ک��ه نظ��ر ب��ه مس��ئوليت اداره خانواده است که بر عهده آنان قرار دارد. همچنين زنان از مسؤليتي س�نگين و تم�ام وقت )عضويت در بيت العدل اعظم( که ممکن است به وظايف تربيتي ايشان در خ��انواده

162

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

لطمه بزند معاف گرديده اند. البته اين معافيت از سوي معاندين دين الهي ک��ه غالب��ا خ��ود معتقد به باوره��اي زن س��تيزانه ومتعص��بانه هس��تند، ب��ه مح��روميت و تض��ييع حق��وق تعب��ير گرديده، که با توجه به اعتقادات تبعيض آم��يز و متحجران��ه خودش��ان بس��يارتعجب برانگ��يز

است.

در مورد شرط مرد بودن در عضويت در بيت العدل اعظم، حضرت بهاءالل��ه مي فرماين��د:��ذين ظه��روا »يا رجال العدل کونوا رعاة اغنام الله في مملکته و احفظ��وهم عن ال��ذئاب ال

«. در توضيح اين بي��ان آم��ده412باالثواب کما تحفظون ابنآئکم کذلک ينصحکم الناصح االمين است: "حضرت عبدالبهاء و حضرت ولي امرالله در آثار خويش تصريح فرموده ان��د ک��ه گ��ر چه عضويت بيت العدل اعظم منحصر به رج��ال )م��ردان( اس�ت، ولي نس�اء و رج��ال ح��ق عضويت در بي��وت ع�دل خصوص��ي و محلي را دارن��د )اين بي��وت ع�دل در ح��ال حاض�ر ب��ه

."413محافل روحاني ملي و محلي موسومند(

همچ��نين در بي��اني ک��ه از حض��رت عب��د البه��اء نق��ل ش��ده، آم��ده اس��ت ک��ه: "در خص��وص اماء الرحمن تذکر دادند آنان در همه محافل و لجنه ه��ا ش��رکت و عض��ويت خواهن��د داش��ت غير از بيت العدل اعظم که منحصر به رج��ال اس��ت و اين حکم��تى عظيم دارد بع��د معل��وم مى شود. اگر وقتى کسانى اعتراض کنن��د ک��ه بعض��ى احک��ام کت��اب اق��دس مواف��ق ام��روز�ه ع�الم هم موق�تى اس�ت. نيست بايد گفته ش�ود م��ا هم تص�ديق ميک��نيم ولي ح��الت حالي عنقريب تغييرات کثيره شديده حاصل مى شود آنوقت معلوم مى شود که کتاب مس��تطاب

."414اقدس در حقيقت دوا و غذا و حفظ الصحه عالم است

و نيز حضرت ولي امرالله در مورد عضويت در بيت العدل اعظم مي فرماين��د: "ب��ر طب��ق لوحي كه از حضرت عبدالبها موجود است عضويت بيت الع��دل اعظم منحص��ر ب��ه م��ردان است و حكمت ان در اينده معلوم خواهد گرديد. ولي در مورد عضويت در محافل محلي و ملي زنان مانند مردان حق انتخاب كردن و انتخاب شدن را دارند. احبا باي��د ب��ا اطمين��ان و اتكا به ايمان قوي خود ان را بپذيرند. حكمت الهي در اين امر کم کم براي جهانيان آشکار

".415خواهد شد.

چرا اگر کسي خانه اي را آتش زد بايد او را بسوزانيد؟.57برخي معترضند که در اين حکم، جرم با مجازاتش تطابق ندارد.

احکام الهي در ديانت بهائي مبت��ني ب��ر برق��راري نظم اس��ت و ن��ه تنبي��ه و انتق��ام ج��وئي و فرموده اند که اگ��ر نظم ع�الم ب��رهم نمي خ�ورد، ب��راي قات��ل ن��يز مج��ازاتي در نظ��ر نمي گرفتيم. بنابراين شدت بعضي احکام براي باال ب��ردن م��يزان بازدارن��دگي آن و متناس��ب ب��ا تاثيرات اجتماعي جرمي است که وقوع يافته است. آتش زدن يک خانه که موجب وحشت و اضطراب اجتماعي و احتماال مرگ فجيع ساکنان آن مي گردد، از نوع اعمال تروريس��تي

است )به زبان امروز(، که بايد به اشد وجه با آن مقابله گردد.

قرآن نيز مي فرمايد: »و اقتلوهم حيث ثقفتموهم و أخرجوهم من حيث أخرجوكم و الفتنة يعني هر كجا بر ايشان دست يافتيد، آنان را بكش��يد و هم��ان گون��ه ك��ه 416أشد من القتل«

شما را بيرون راندند آنان را بيرون برانيد ]چرا كه[ فتنه ]شرك[ از قت��ل ب��دتر اس��ت. پسفتنه گري بد تر از قتل است.

163

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

البته اجراي اين نوع احکام بستگي به قوانين مدني هر کشور دارد و با توج��ه ب��ه دي��دگاهي که در خصوص مجازات ها در آئين بهائي داده شده، اگر بتوان نظم اجتماع را حفظ نم��ود، تلطيف و تخفيف احکام تا حد ممکن ممدوح است. مثال اگ��ر در کش��وري حکم اع��دام لغ��و گرديده و اجتماع توانسته با مجازاتهاي سبک تر نظم را حف��ظ کن��د، مناف��اتي ب��ا اعتق��ادات

بهائي که مجازات قتل عمد را مرگ مي داند، ندارد.

مهريmmه دخmmتر دهmmاتي كمmmتر از مهريmmه دخmmتر چmmرا در آئين بهmmائي .58 ؟ شهري است

مهريهبرخي معترضند که اگر به وحدت عالم انساني و تساوي حقوق زن و مرد معتقديد، پس چرا دختر دهاتي كمتر از مهريه دختر شهري است؟

بررسي اشکاالت اين سؤالاوال وحدت عالم انساني به اين معني نيست که شرايط م��ادي هم��ه اف��راد ک��ره زمين

يکسان شود، بلکه وضع مالي هر فرد با ديگري متفاوت بوده و بنابراين احکام خاص��يدر مورد آنها به طرز متفاوتي اجرا مي شوند.

دوما تساوي حقوق رجال و نساء به اين معني است که زنان و م��ردان باي��د از حق��وق مساوي برخوردار باشند، نه از مسئوليت ها و شرايط يکسان، چرا که زن و م��رد، ه��ر کدام شرايط مخصوص به خود را دارند و تساوي آنها در چ�نين م�وردي ممکن نيس�ت؛

بلکه بايد عدالت اجتماعي و انساني به طور يکسان در مورد آنها اعمال شود.سوما در سؤال فوق، دختر شهري و دختر روستايي با هم مقايسه شده اند، نه زنان و

مردان؛ بنابراين اين موضوع نمي تواند ربطي به تساوي حق��وق رج��ال و نس��اء داش��تهباشد و طرح چنين سؤالي اساسا بي مورد و عجيب مي نمايد.

چهارما طراح اين سؤال در تعليم فوق دقت الزم را نداشته، زيرا مقدار مهريه با توجه به شهري يا روستايي بودن پسر مشخص مي شود، نه دختر؛ آن هم واض��ح اس��ت ک��ه اشاره اي لطيف بتفاوت قدرت مالي س��اکنان ش��هر و ده دارد، ن��ه ب��ه دالي��ل روح��اني

ومعنوي.حکم مهريه در امر بهائي و دليل آن

حضرت بهاء الله مي فرمايند: »ال يحقق الصهار اال با المهار قد قدر للمدن تسعة عش��ر مثق��اال من الذهب االبريز وللقري من الفض��ة و من اراد الزي��اده ح��رم علي��ه ان يتج��اوز عن خمس��ة و تس��عين مثقاال کذالک کان االمر بالعز مسطورا. و الذي اقتنع بالدرجة االولي خير ل��ه في الکت��اب ان��ه يغ��ني

يع��ني محق��ق نمي ش��ود417من يشاء باسباب السموات و االرض و کان الله علي کل شيء قديرا« داماد شدن، مگر به پرداختن مهريه. مهريه تعيين شده است براي شهر نشينان نوزده مثقال طالي خالص و براي ده نشينان نوزده مثقال نقره. کسي که خواس��ته باش��د از اين مق��دار زي��ادتر مهري��ه بدهد، حرام است بر او که تج��اوز کن��د از ن��ود و پنج مثق��ال طال. اين ط��ور ب��ه ع��زت ب��ه قلم الهي نوشته شد. اقتناع به درجه اولي )که نوزده مثقال نقره باشد(، بهتر اس��ت ب��راي شخص��ي ک��ه مي خواهد نکاح بکند. در کتاب الهي خداوند بي نياز مي کند هر کسي را که بخواهد به اسباب آس��مانها

و زمينها و خداوند بر هر چيزي تواناست.

از آنجا که ذکر شده "داماد شدن محقق نمي شود..."، بايد دانست که شهري يا روستايي بودن وابسته به داماد است، چنانکه در رساله سؤال و جواب، درجواب به سؤال "در مه��ر اهل قري که فضه تعيين شده باعتبار زوج است يا زوجه يا هر دو و در صورت اختالف ک��ه يکي شهري و ديگري از قري باشد چه بايد کرد؟"، آمده است »مهر ب�ه اعتب�ار زوج اس�ته )و م��يزان، ت��وطن اوس��ت ن��ه اگر از اهل مدن است ذهب و اگر از اهل قري اس��ت فض��

«. ديگر آنکه، بر طبق نص ص��ريح حض��رت ولي امرالل��ه، هم پسرش��هري418محل تولدش(

164

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

مي تواند به نوزده مثقال نق��ره اقتن��اع کن��د و هم پس��ر روس��تايي و اين در درگ��اه خداون��دپسنديده تر است.

واضح است که تفاوت حکم مهريه بخاطر آنست که همگان بتوانن��د ازدواج کنن��د و ل��ذا هم براي مردم شهر و هم براي مردم ده ميزان ناچيزي از مهريه را مشخص فرم�وده ان��د ک�ه تجاوز از آن را حرام فرموده اند. اما بخاطر آنکه مردمان ساکن ده از نظر وس��عت م��الي بالنسبه به مردان ساکن شهر ممکن است در مضيقه باشند، حض��رت بهاءالل��ه اين مهري��ه ناچيز را در مورد آنان حتي کمتر هم مقدر فرموده ان��د ت��ا مس��ئله م��الي م��انعي از ازدواج

نشود.

نظر معترضين در مورد ازدواج و دختران غير شهري

الزم بتذکر نيست که طراحان اينگونه شبهات با کاربرد واژه دختر دهاتي در ارتباط با حکم بهائي، نه تنها دروغ مي گويند بلکه بعالوه نشان ميدهند که چقدر احترام به دختران س��اکن قري و قصبات دارند! بي احترامي به "دختر دهاتي" فقط در ذهن ايش��ان اس��ت ک��ه ح��ال اهل بهاء را قياس بنفس مي کنند. اما علت اينکه ايشان مس��ئله تف��اوت مهري��ه را بش��کل تفاوت ارزش دختر شهري و دخ��تر ده��اتي تلقي ک��رده ان��د، اين اس�ت ک��ه در ذهن ايش�ان ازدواج چيزي نيست جز خريد و تملک کاالئي بنام زن توسط مردي که با اين ازدواج مال��ک او مي گردد و در واقع مهريه پرداخت قيمت اين کاالست که بنا به ارزش آن کاال، ميزانش کمتر يا بيشتر مي باشد. گفته آنان و اعتراضشان که مي گويد "حتي بين دو دخ��تر ش��هري و دهاتي تفاوت بين طال و نقره فرض گرديده است!" بخوبي ذهنيت اين افراد را در م��ورد

زن، مهريه و ازدواج نشان مي دهد.

مهريه در سنت هاي گوناگون

مهريه در کشورهاي گوناگون سنتي، از جمله خاور ميانه در بسياري از مواقع داخل ک��ردن مسئله طبقات در مورد ازدواج است. فرض اينست که دختر زيبا و يا از خ��انواده ب��اال باي��د��ق صرفا توسط کسي که از نظر مالي قدرت زي��ادي دارد و ب��ه طبق��ه ب��االي اقتص��ادي تعل دارد عقد شود و براي تضمين اين مطلب است که هر چه دختر زيباتر، يا از خانواده ب��االتر باشد مهريه اش بيشتر مي شود. در اين طرز فکر طبقاتي که زن را به حد يک کاال منحط ميسازد، و نابرابري اجتماعي را تشديد ميکند، مهريه بستگي به ارزش ک��اال دارد و ل��ذا کم و زياد ميشود. بهمين جهت است که تفاوت طال و نقره که مربوط به مح��ل س��کونت م��رد است در نظر اين نويسندگان به شکل ممسوخ تفاوت ارزش دختر ش��هري و دخ��تر ده��اتي

 تلقي شده است و آنان از اين مطلب و تناقض آن با اصل برابري به شگفت مي آيند.

تفاوت حکم مهريه در ديانت بهائي با اديان قبل

�ه حکم مهري�ه در ام�ر به�ائي نفي مطل�ق چ�نين س�نتهاي ض�د اخالقي اس�ت. حض�رت البت بهاءالله ميزان مهريه را مشخص کردند و براي آن حد اق��ل و ح��د اک��ثري معين کردن��د ک��ه حتي حد اکثر نيز ميزاني جزئي است. بدين ترتيب، مهريه براي همگ��ان يکس��ان ميش��ود و مسئله طبقاتي بالکل از صحنه ازدواج مط��رود ميگ��ردد. از آنج��ا ک��ه م��يزان مهري��ه بس��يار

مثقال نقره باشد، براي همگان توص��يه ش��ده اس��ت،١٩جزئي است و حتي حداقل آن که متوجه مي گرديم که مبناي ازدواج، عشق و عالقه مشترک و اخالق و شخصيت و انسانيت طرفين مي گردد و نه قدرت مالي افراد بر اساس ميزان طبقات اجتماعي آنها. به عبارت ديگر، حضرت بهاءالله کاري کردند که مهريه صرفا امري سمبليک يا نمادين ميشود و اب��دا هرگز مانعي راستين براي ازدواج هيچکس نخواهد شد. اما از آنجا که ميزان مهري��ه ربطي

165

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

متوجه ميشويم که مفه��وم و به دختر ندارد و لذا بر اساس خصال دختر باال و پائين نميرود معناي اين سمبل نيز دگرگون شده است. يعني بخالف سنتهائي که معترض�ين ب�ا ش�دت و غيرت حامي آنند، که مهريه را بعنوان "اجرت" براي دسترسي به جسم زن تلقي ميکن��د و لذا بستگي به ارزش کاالي مربوطه باال و پ��ائين م��يرود، در ام��ر به��ائي مهري��ه س��مبل اين واقعيت ميشود که در آئين بهائي هدف ازدواج ايجاد و تربيت فرزندان اس��ت و از آنج��ا ک�ه

م��اه ح��املگي و٩در اين مورد زنان هستند که دچار هزاران رنج و دشواري ميشوند، مانند درد زايمان، لذا ش�وهران ب��ا دادن مهري��ه در واق��ع بي��ان کنن��ده آگاهيش�ان از دين خ��ود ب��ه همسران خويش ميباشند و در واقع مهريه سمبلي از قول و تعه�د ش�وهر ب�ه همس��ر خ�ود است که در قبال همسرش مديون زحمات و ف��داکاريهاي اوس��ت و آم��ادگي خ��ود را ب��راي

جبران اين فداکاريها اعالن ميکند.

بنايراين تبديل مهريه به يک مفهوم سمبليک که مستلزم پرداخت مبلغي جزئي است و ل��ذا عامل طبقاتي را از صحنه تصميم گيري مربوط به ازدواج خارج ميکند، اثبات اصل تساوي حقوق همه انسانها و ايجاب اصل برابري حقوق زن و مرد ميباش��د. بخ��اطر اص��ل تس��اوي حقوق همه انسانها از طرفي و اصل تساوي حقوق زنان با م��ردان اس��ت ک��ه حکم ازدواج در ديانت بهائي دستخوش تحولي بنيادي ميگردد ک��ه ب��ا هم��ه س��نن گذش��ته ک��ه مبت��ني ب��ر

وص��ال نابرابري حقوق انسانها و نابرابري حقوق زن و مرد بوده است کامال تع��ارض دارد. آنچه که در آئين بهائي در مورد ازدواج مط��رح ش��ده اس��ت همگي انعک��اس اص��ل براب��ري حقوق همه انسانها و نيزاص��ل تس��اوي حق��وق زن و م��رد ميباش��د. هم��ه اص��ول ازدواج در ديانت بهائي وسيله اي براي تحقق وحدت عالم انس��اني اس��ت و در عين ح��ال آئين��ه اي از همان اصل تقدس انسان و برابري حقوق همگان ميباشد. مفهوم مهري��ه در ام��ر به��ائي از ويژگي سنتي در آمده و صرفا معناي س�مبليک يافت�ه و اين معن�اي س�مبليک هم ب�ا مع�اني

گذشته سنتي زمين تا آسمان فرق دارد.

��ع جنس��ي ک��ه قيمت ه��اي گون��اگون داش��ته و در نتيج��ه زن در آئين بهائي کاالئي ب��راي تمت محدوديتي در مورد مهريه نبوده و ميزان مهريه بستگي به ارزش کاالي مورد خريد خواه��د داشت نميباش��د. از اينجاس��ت ک��ه مفه��وم ازدواج بي��انگر تق��دس حق��وق زن��ان و م��ردان و تساوي ايشان است. بهمين علت مفهوم ازدواج ب��ا مفه��وم ازدواج در آئين مق��دس اس��الم تفاوت کيفي و عمده اي مي يابد. در آئين اسالم هنوز بشريت ب��راي درک مفه��وم تس��اوي حقوق انسانها بطور کلي و تساوي حقوق زن و مرد بطور اخص آماده نبود و ش��رائط دني��ا نيز امکان تحقق چنين اصولي را نمي داد. بهمين علت است که يکي از مهمترين شکلهاي

. ام��ا ب��ا419ازدواج در ديانت اسالم در صورت عدم استطاعت م��الي، ازدواج ب��ا کن��يز است عوض شدن زمانه و نظر به اينکه در آئين بهائي اصل وحدت عالم انس��اني ح��اکم اس��ت و حضرت بهاءالله اولين پيامبري بودند ک��ه ص��ريحا، قاطعان��ه ه��ر ن��وع ب��رده داري و خري��د و فروش کن��يز و غالم را ح��رام فرمودن��د، اين ن��وع ازدواج هم خ��ود بخ��ود باط��ل مي گ��ردد. بعالوه، نظر به تساوي حقوق زن و مرد سن ازدواج براي پس��ر و دخ��تر يکس��ان ميش��ود و هيچ دختري را نميتوان بدون رضايت خودش و صرفا باراده پدرش، بعقد مردي در آورد که

در هر دو مورد، احکام بهائي با فقه اسالمي در اين خصوص تفاوت دارد.

از آن گذشته، در فقه اسالمي، نظر به برت��ري و تحکم و قي��وميت م��رد ب��ر زن و ض��رورت اطاعت زن از مرد، يک سلسله مراتب طبقات ازدواج ب��ر اس��اس سلس��له م��راتب حق��وق اجتماعي بوجود آمده است. يع��ني چ��ون در داراالس��الم، مس��لمانان ح��اکم ب��ر اه��ل کت��اب هستند، و اهل کتاب مجبور به پ��رداخت جزي��ه ب��وده و از بس�ياري حق�وق در م��ورد اج�راي وظائف ديني خود ممنوع ميباشند، در نتيجه فقه اسالمي اجازه ميدهد که مرد مس��لمان ب��ا زن اهل کتاب ازدواج کند اما اجازه نميدهد که مرد اهل کتاب با زن مسلمان ازدواج نمايد.

166

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

علت اين مسئله هم واضح است، شوهر در موقف قيوميت و حاکميت و برتري نس��بت ب��ه زن ميباشد و لذا فقط در صورتي که شوهر مسلمان و زن مسيحي يا کليمي باشد، امکان

حفظ سلسله مراتب حقوق اجتماعي بر اساس اعتقاد مذهبي ميسر ميگردد.

مبناي ازدواج و حکم مهريه در آئين بهائي

مي بينيم که احک�ام ازدواج آئين��ه اي از فلس�فه حق�وق اجتم��اعي در جامع�ه اس�ت. بهمين جهت است که ساختار نابرابري حقوق در ميان گروههاي گوناگون در داخل ازدواج مط��رح ميگردد. اما از آنجا ک�ه در آئين به�ائي، اص�ل ف��ائق، اص�ل وح�دت ع�الم انس�ان و تس�اوي حقوق همگان است، در نتيج��ه، ازدواج به��ائي ن��يز آئين��ه اي از همين اص��ل ميگ��ردد. بهمين علت است که نه تنها حکم جزيه يا هر نوع تبعيض حقوقي نس�بت ب��ه غ�ير م�ؤمن از مي�ان رفته است، بلکه افراد بهائي، چه مرد و چه زن، آزادند که با هر زن و يا م��ردي، ص��رفنظر

از اينکه به چه قوم و ديانتي تعلق داشته باشد ازدواج نمايند. حکم مهريه در آئين بهائي براستي حکم عدالت اجتم��اعي، تق��دس انس��ان، حق��وق الينف��ک آدميان، وحدت عالم انساني، تس�اوي حق�وق زن�ان و م��ردان، و نفي فرهن��گ ک�اال س�اختن

١٩زنان است. اين اصل بخودي خود اثبات حقانيت آئين به��ائي اس��ت ک��ه در وس��ط ق��رن هنگامي که از انديش��ه براب��ري و دمکراس��ي و آزادي در مي��ان فقه��ا و نويس��ندگان اي��راني کوچکترين خبري نبود، حضرت بهاءالله نداي وحدت ع��الم انس��اني، دمکراس��ي سياس��ي و برابري حقوق زنان و مردان را در چارچوب اخالق عطوفت و يگانگي و شکيبائي به اي��ران

و جهان اعالن فرمودند.

تهمت ازدواج با محارم.59 و از جمله تهمت هايي که به آئين بهايي زده مي ش��ود، تهمت روا ب��ودن ازدواج ب��ا مح��ارم است غير از زن پدر است. رديه نويسان مقال��ه "گزي��ده اي از تع��اليم متع��الي به��ائيت" در اين مورد چنين نوشته اند: "در کتاب اقدس جناب خدا )ميرزا حسينعلي( فق��ط زن پ��در را براي ازدواج حرام کرده و براي سايرين حکمي ندارد، و آنچه حکمي ندارد و ممنوع نش��ده حالل است... مغالطه هم نکنيد و نگوئيد بقيه ازدواجها قبل از به��ائيت هم ح��رام ب��وده )در اسالم( و لذا احتياجي به گفتن نداشته چون ازدواج با زن پدر هم در اس��الم ح��رام ب��ود!...

بابي و بهائي را که پدر و مادر قب��ل از ازدواج خواه��د و ب��رادر200کپي شناسنامه حداقل بوده اند در دست داريم. مناظره کنيد نشانتان ميدهيم."

عدم صورت گرفتن ازدواج با محارم در ديانت بهائي

توهين نويسندگان اين مقاله، توهين مستقيم به بسياري از مسلمانان ايران نيز مي باش��د، چرا که بهائيان در سرتاسر ايران حضور دارن��د و اک��ثر آنه��ا داراي اق��وام مس��لمان هم مي باشند. حال بايد ديد که چرا ايشان از چاپ شناسنامه خودداري کرده اند و صرفا در هنگام "مناظره" حاضرند آنها را نشان دهند! ايشان صحبت مي کنند از شناسنامه افرادي ک��ه از طريق شناسنامه آن افراد مي توان ديد که پدر و مادر آنها خ��واهر و ب��رادر يکديگرن��د. ام��ا مشخص نيست، که ايشان چگونه از شناسنامه کودک، خواهر و برادر بودن م��ادر و پ��در را فهميده اند. اين مطلب را از هيچ شناس��نامه اي نمي ش��ود اس��تنتاج ک��رد. يکي ب��ودن ن��ام خانوادگي دو همسر و يا پدر و مادر چيزي است که در مورد مليونها ايراني صدق مي کند. مثال ازدواج دخ��تر عم��و و پس��ر عم��و ازدواجي اس��ت ک��ه در آن ط��رفين اس��م خ��انوادگي

167

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

يکساني دارند و اين مطلب هم قبل از ازدواج اس��ت و هم بع��د از ازدواج، ام��ا اين ب��ه اين معني نيست که آنها خواهر و برادر بوده اند. از طرفي همه ايرانيان عزيز مي دانند که چه در زمان رژيم گذشته و چه در زمان رژيم حاضر، اگر محضر داري متوج��ه مي گش��ت ک��ه بهائيان دست به ازدواج خواهر و برادر و ي��ا م��ادر و پس��ر زده ان��د، در آن ص��ورت ن��ه تنه��ا هزاران فرياد واويال در ايران بلن��د مي ش��د و هم��ه کتابه��ا و روزنام��ه ه��ا علي��ه بهائي��ان داد سخن مي داد، بلکه نظائر نويسندگان اين مقاله نيز اسامي اين اشخاص را با تيراژ ب��زرگ در روزنامه ها و نشريات خ�ود چ��اپ مي کردن��د ت��ا اين ق��وم را م��ورد اه��انت و ذلت ق��رار دهند. اما اينکه تا بحال حتي يک مورد ازدواج بهائي با مح��ارم ص��ورت نگرفت��ه، خ��ود دلي��ل

محکمي براي رد اين ادعا است.

حرمت صريح ازدواج با محارم در آئين بابي

عامل ديگري که دروغ بودن اين سخن را نشان مي دهد اينست که عالوه بر بهائي، ايشان از بابي هم سخن ميگ ويند. اشکال کار اينست که ب��رخالف بهائي��ان ک��ه تقي��ه نمي کنن��د و بهائي بودن خود را اعالن مي نمايند، در ميان بابيان حکم تقيه محترم است و ل��ذا ن��ه تنه��ا تعداد بابيان اندک است بلکه کسي هم از آنها باخبر نيست، زيرا ايشان به حکم تقيه، ب��ابي بودن خود را کتمان مي کنند. به عالوه در آئين حضرت باب صريحا و کتب��ا عين حکم ق��رآن کريم در مورد حرام بودن ازدواج با محارم تاکيد شده اس�ت و در نتيج��ه حکم بي�ان و حکم��ه اگ��ر ايش��ان از اين مطلب خ��بر داش�تند، در ذک��ر قرآن از اين نظر کامال يکي اس�ت. البت

شناسنامه هاي خيالي خود، حد اقل از ذکر کلمه بابي احتراز مي کردند!

علت ذکر حرمت ازدواج با زن پدر در کتاب اقدس

در کتاب اقدس حضرت بهاءالله ص��رفا ح��رام ب��ودن ازدواج ب��ا زن پ��در را ذک��ر ک��رده ان��د. همين حرمت درمورد ازدواج دختر با شوهر مادرش نيز مجري است زي��را احک��امي را ک��ه جمال مبارک درباره روابط بين زن و مرد ن��ازل فرموده ان��د، ب��ا در نظ��ر گ��رفتن تفاوته��اي الزمه جزئيه بالسويه در مورد هر دو اجرا مي گردد مگر در مواردي که اين امر غير ممکن

ام��ا اين ام��ر ب��ه اين مع��ني نيس��ت ک��ه درباشد و مسئلهء ازواج آباء هم همينط��ور اس��ت. ديانت بهائي ازدواج با افرادي نظير مادر و خ��واهر اج��ازه داده ش��ده اس��ت، بلک��ه ح��رمت محارم در ديگرآثار حضرت بهاءالله به صراحت ذک��ر ش��ده اس��ت ک��ه در ادام��ه ب��ه آن مي پردازيم. اما حتي اگر در ديگر آثار حضرت بهاءالله هم ذکر نمي ش�د، جمل��ه کت��اب اق��دس حکايت از حرام بودن مح��ارم مي نم��ود. علت اين مطلب اينس��ت ک��ه حکم کت��اب اق��دس

در اين ظهور مبارک نيز در ساير ال��واح و آي��اتمستقيما اشاره به حکم قرآن کريم دارد و صريح است که با نفوسي که انتساب نزديک دارند، مث��ل م��ادر و خ��واهر و عم��ه و خال��ه و

حکم اقدس حکم ق��رآن بنابراين420فالن و بهمان، البته اين عمل نا شايسته و حرام است.را تائيد مي کند، باستثناء يک تغيير جزئي و لذا آن تغيير را مطرح کرده است.

قرآن کريم در مورد طبقات محرمات ازدواج در دو آيه پياپي سخن ميگويد. آيه اول ص��رفا در مورد يک طبقه اس��ت و آن زن پ��در ميباش��د. آي��ه دوم بط��ور دس��ت جمعي هم��ه ديگ��ر طبقات را تحريم ميفرمايد. اما نه تنها زن پ��در بعن��وان يکي از طبق��ات دس��ته جمعي ذک��ر نشده است، بلکه بعالوه واژه هاي مربوط بآن کامال با واژه مربوط به طبقات ديگ��ر ف��رق دارد. به عبارت ديگر ازدواج با زن پدر صرفا نهي شده است، ولي صحبت از ح��رام ب��ودن آن نيست. بلکه بالعکس ازدواج با همه ديگر گروهها با واژه حرام بودن ذک��ر ش��ده اس��ت. اين تفاوت است که در کتاب مستطاب اقدس م��ورد بحث ق��رار گرفت��ه اس��ت و در م��ورد ازدواج با زن پدر هم دقيقا عين واژه قرآن در مورد طبقات دسته جمعي ذکر شده اس��ت.

168

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

)يع��ني ازدواج به عبارت ديگر، قرآن ک��ريم ازدواج ب��ا زن پ��در را را ب��ا عب��ارت`ال تنکح��وا` )حرام شده است بر نکنيد( بيان کرده و در مورد گروههاي ديگر با عبارت`حرمت عليکم`

شما( بحث مي کند. اما حضرت بهاءالله در کتاب اقدس استثناء ق��رآن در م�ورد ازدواج ب��ا زن پ��در را از مي��ان ب��رده و آن را ن��ه تنه��ا مش��مول نهي، بلک��ه مش��مول واژه`ح��رمت

فرم��وده اس��ت. بن��ابراين تف�اوت حکم اق��دس ب��ا حکم ق��رآن در اينس��ت ک��ه حکم عليکم` اقدس ازدواج با زن پدر را ن��يز داخ��ل مقول��ه دس��ته جمعي تح��ريم گروهه��اي ديگ��ر ک��رده

، حضرت بهاءالل��ه107است. عين آيات بدين قرار است: در کتاب مستطاب اقدس فقره ازواج آبائکم« يعني براستي حرام شده است بر شما ازدواج حرمت عليکم ميفرمايند »قد

ميفرمايد »و ال تنکحوا ما نکح آباؤکم٢٢با زن پدرتان. و در قرآن کريم در سوره نساء آيه ميفرماي��د٢٣من النساء« يعني با زن پدرتان نکاح نکنيد. و آنگ��اه در هم��ان س��وره در آي��ه

امهاتکم و بناتکم و اخواتکم وعماتکم وخ��االتکم و بنت االخ و بنت االخت و »حرمت عليکم امهاتکم التي ارضعنکم...« يعني حرام شده است بر شما ازدواج با مادرت��ان و دخترت��ان و خواهرتان و عمه تان و خال��ه ت��ان و دخ��تر برادرت��ان و دخ��تر خواهرت��ان و م��ادران رض��ائي

تان...

اما يکي از داليل حرمت ازدواج با زن پدر اين است که در دوران ج��اهليت قب��ل از رس��ول الله، اين عمل در ميان اعراب متداول بود که هر مردي داراي تعداد زيادي زن بود و وقتي مي م��رد اوالد او آن زنه��ائي را ک��ه م��ال پدرش��ان ب��ود و م��ادر آنه��ا محس��وب نمي ش��د، اختصاص بخود مي دادند و با آنه��ا هم��ان مع��امالتي را مي کردن��د ک��ه ب��ا زنه��اي ديگ��ر مي کردند. اين عادت جاهليت بود. بنابراين اين نوع ازدواج در دوران حض��رت محم��د نهي و ب��ا

تغيير زمانه، در اين ظهور اعظم حرام شده است.

عدم حليت ازدواج با ساير محارم

اما مورد ديگر آن است که اگر سخن اين نويسندگان را قبول کنيم که "آنچه حکمي ن��دارد و ممنوع نشده حالل است" و اين مطلب را به قرآن کريم اطالق نمائيم، در اينصورت بايد گفت که زنان مسلمان حق دارند در آن واح��د ش�وهران متع�ددي داش�ته باش�ند. علت اين امر اينست که در قرآن کريم در مورد مردان، بصراحت آمده اس��ت ک��ه ايش��ان نميتوانن��د

زن بگيرند، اما ممنوعيت تعدد شوهر براي زن در هيچ کجاي قرآن نيامده است.٤بيش از حال دو راه داريم: يا آنکه باي�د بگ�وئيم اين ام��ر از ب��ديهيات اس�ت و ني�ازي ب�ه ذک�ر آن در قرآن کريم نبوده است و يا آنکه تعدد شوهر براي زنان را حکم اسالم بدانيم. واضح اس��ت که شق صحيح م�ورد اول ميباش�د و تع�دد ش�وهر ب��راي زن مج�از نيس�ت. گذش�ته از اين، حضرت عبدالبهاء در اين مورد مي فرمايند: »در خصوص حرمت نکاح پسر به زوجات پ��در

مثال در ق�رآن ميمرق��وم نم��وده بودي��د. ص��راحت اين حکم دلي��ل ب��ر اب��احت ديگ��ران ن��ه. مت عليكم الميتة والدم ولحم الخنزي��ر..« )ح��رام اس��ت ب��ر ش�ما م��ردار و421فرمايند »حر

همچ��نين در ت��ورات تثني��ه«. 422گوشت خوک...( اين دليل بر آن نيس��ت ک��ه خم��ر ح��رام نه . حرمت ازدواج ازواج آب��اء وح��ده م��ذکور و ح��رمت ديگ��ران در مقام��ات ديگ��ر٢٢/٣فصل

.423وارد

علل تحريم ازدواج با محارم

تحريم ازدواج با محارم در ديانت بهائي بسيار قاطعانه تر و جدي تر از همه ادي��ان گذش��ته است. علت اين امر اينست که در آئين بهائي نه تنها ازدواج ب��ا مح��ارم ح��رام ش��ده اس��ت بلکه علت فلسفي، طبي و اجتماعي اين تحريم نيز مورد بحث قرار گرفته است و بخ��اطر اين مطلب است که نه تنها ازدواج با محارم حرام گرديده، بلکه اصوال به اعتقاد امر بهائي

169

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

هر چه زوج و زوجه بيشتر با يکديگر فاصله داشته باشند، بهتراس��ت. چنانک��ه خ��واهيم دي��د اين اصل انعکاسي از اصل وحدت عالم انساني و صلح عمومي است و لذا بحث در م��ورد

ازدواج در چارچوب اين فلسفه و انديشهء بديع و خالق مورد بررسي قرار ميگيرد.

اولين شکل تحريم ازدواج با محارم در آث��ار حض��رت ب��اب دي��ده ميش��ود. حض��رت ب��اب در نوشتجات گوناگوني ازدواج با مح��ارم را ح�رام فرم�وده ان�د. مثال در کت�اب قي�وم االس�ماء حکم قرآن را اينچنين تأييد ميفرمايند: »ان الله قد حلل علي المؤمنين من المؤمن��ات غ��ير ذوي قرابتهم االم و البنت و االخت و العمة و ما قد جع��ل الل��ه بمثله��ا و بن��ات االخ و بن��ات االخت... و ان ذلک حکم في کتاب الله علي کلمة الفرقان و قد کان الحکم في ام الکت��اب

و عم��ه، « يعني ازدواج را خداوند حالل فرموده مگ��ر ب��ا مح��ارم: ب��ا م��ادر،دخ��تر،424مقضيا و دختر خواهر... و اين حکم کتاب خداست در قرآن ک��ه در اين ام و دختر برادر، نظير آن،

الکتاب عمل به آن مؤکد شده است.

همچنين حضرت باب در نوشته ديگر خويش تحت عنوان "في بيان عل��ة تح��ريم المح��ارم" حکم قرآن را تائيد فرم��وده و آن��را تک��رار مج��دد ميفرماين��د. ام�ا در اين اث��ر حض��رت ب��اب يکقدم فراتر رفته و صرفا بذکر حکم نپرداخته، بلکه به بررسي علل فلسفي و متا فيزيکي اين حکم نيز مبادرت مي ورزند. حضرت باب در بررسي خود از اين حکم ازدواج با محارم را تناقضي ب��ا اص�ول خلقت، عليت و حقيقت هس��تي دانس��ته ول��ذا ح��رام ب��ودن ازدواج ب��ا محارم را امري ابدي و غير قابل تغيير معرفي کرده ان��د. قس��متي از اين ل��وح ب��دين ق��رار است: »في بيان علة تحريم المحارم من االخت واالم والعمة والخالة الخ باالصل و تح��ريم غيرها عرضا...اما السؤال مما حرم الله علي الرج��ال من التس��عة المکتوب��ه في الکت��اب و مما جعل الله من ورائها... فاعلم...ماحرم علي نفس شيئا اال ما حرم الش��ئي علي نفس��ه الن الله قد خلق االشياء به و اعطاهم الله في صورة قبولهم حکم انفسهم فل��ذلک حرم��وا عليهم کل ما حرمت انفسهم بانفسهم و کذلک حکم الله في الل��ه في الب��دء... و لم��ا بعث الله الخلق في هذا العالم قد نسوا حکم البدء من غير الحق لذا ارس��ل الل��ه اليهم الرس��ل والکتاب بالحق ليتلوا عليهم احکام قبولهم في مش��هد ذر االول...ف��ايقن ان الل��ه ق��د خل��ق االشياء من ماء البحرين احدهما ماءالعله و الثانيه ماءالمعلول و لقد مرج البحرين في ه��ذا الدنيا يلتقيان بسر االختيار من ماء هذين البحرين... و لذا قد حرم الله سبل المعلوليه علي العليه و لذلک حرمت في الکتاب االم والعمه والخاله لسرعليتهن اش��ارة الي رتب��ة التثليت في الفعل البدء...و اما الستة االخيرة فهي ق��د وج��دت بع��د ق��رب آدم بالش��جره...و ل��ذلک حرم الله علي اشرف ذريته تلک الستة.« در اين توقي��ع ک��ه "در بي��ان علت تح��ريم مح��ارم شامل خواهر و مادر و عم��ه و خال��ه و غ��يره باالص��ل و تح��ريم م��ابقي ب��العرض" ميباش��د، حضرت باب اين تح��ريم را ب��ه ق��انون ذاتي و حقيقت هس��تي اش�ياء در اص�ل خلقت راج��ع فرموده و اين تحريم را حاصل ي��ک تح��ريم ذاتي ک��ه حاص��ل ط��بيعت و ذات انس��ان اس��ت معرفي ميفرمايند. اينکه در کتب مقدسه اين تحريم بيان شده در واقع تک��رار هم��ان اص��ل ذاتي است که آدميان بخاطر غفلت از خداوند و فطرت راستين خود، فراموش ک��رده ان��د. بعالوه حض��رت ب��اب ازدواج ب��ا مح��ارم را تن��اقض ب��ا اص��ل عليت و ق��انون خلقت مع��رفي ميفرمايند و آن را بطور مطلق تحريم ميفرماين��د. ميبي��نيم ک��ه ب��ر خالف دروغ نويس��ندگان اين مقاله، تحريم محارم در آثار حضرت باب به ي��ک اص��ل مت��ا فيزي��ک تب��ديل ش��ده و ل��ذا

حد و حلقه محرميت در هر عصراصلي غير قابل تغيير و مطلق ميگردد. اما توجه کنيد که و دين متفاوت بوده و به تدريج اين حلقه بزرگتر شده، چنانک��ه در زم��ان حض��رت اب��راهيم برادر مي توانست با خواهر ازدواج کند، همانطور که حضرت اب��راهيم ب��ا خ��واهرش س��اره )سارا( ازدواج کرد. در دين يهود، اين نوع ازدواج حرام است، ولي عمو مي تواند ب��ا دخ��تر برادرش ازدواج کند. در ديانت اسالم اين نوع ازدواج ن��يز ح��رام اس��ت، ولي دخ��تر عم��و و

170

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

پسر عمو مي توانند با هم ازدواج کنند و همين طور ام��ا ازدواج ب��ا زن پ��در ن��يز نهي ش��ده است. در ديانت بهائي ازدواج با زن پدر نيز حرام گشته است و توص��يه ب��ه ازدواج ب��ا غ��ير

خويشاوندان شده است.

همين اصل تحريم محارم در مورد آثار حضرت بهاءالل��ه و حض��رت عب��دالبهاء ن��يز مص��داق دارد. در کتاب اقدس اين اصل حتي شديدتر نيز ميشود، يعني از آنجا ک��ه زن پ��در ب��ا آنک��ه مادر فرد نميباشد، ولي سمبلي از مادر ميباشد، در نتيجه بخ��اطر ح��رمت مطل��ق مح��ارم،

"حرمت عليکم"ميش��ود و ص��رفا ام��ري ک��ه م��ورد نهي ازدواج با زن پدر نيز مشمول اصل قرار گرفته باشد، نيست. حضرت بهاءالله در آثار ديگرشان، علت اجتماعي و طبي تح��ريم محارم را مورد بحث قرار داده اند و لذا همانند حضرت باب، که علت فلس�في اين تح��ريم را بررس��ي فرمودن��د، حض��رت بهاءالل��ه ب��ه عل��ل اجتم��اعي و طبي آن تاکي��د ميفرماين��د. همانطور که ذکر شد حضرت عبدالبهاء در پاسخ کساني که ممکن است عدم ذکر طبق��ات ديگ��ر محرم��ات در کت��اب اق��دس را بمعن��اي ج��واز ازدواج ب��ا مح��ارم تلقي کنن��د، توض��يح ميفرمايند که اين عدم ذکر بمعناي جواز نيست، بلک��ه حض��رت بهاءالل��ه در آث��ار ديگرش��ان دستور داده اند که حکم الهي در ازدواج مستلزم ازدواج ب��ا جنس بعي��د اس��ت. ب��ه عب��ارت ديگ��ر، ن��ه تنه��ا ازدواج ب��ا مح��ارم ممن��وع اس��ت، بلک��ه حتي ازدواج ب��ا اقرب��ا و نزديک��ان و خويشان نيز اگر چه حرام نيست اما نا مطل��وب تلقي ميش��ود. از نظ��ر آئين به��ائي ازدواج وسيله و آئينه اي از وحدت عالم انساني اس��ت و ل��ذا ازدواج ب��ا مح��ارم اص��وال تن��اقض در قول است، بلکه ازدواج بايد وسيله ارتباط و اتحاد دو گروه بعيد باش��د. حض��رت عب��دالبهاء در اين مورد مي فرمايند »در خصوص حرمت نک��اح پس��ر ب��ه زوج��ات پ��در مرق��وم نم��وده بوديد، صراحت اين حکم دليل بر اباحت ديگ��ران ن��ه...و در ال��واح س��ائره، بص��ريح عب��ارت مرقوم،که در ازدواج، حکمت الهيه چنان اقتضاء نمايد که از جنس بعيد باشد...و چون ام��ر

جمال«. در اين مورد 425بهائي قوت گيرد مطمئن باشيد که ازدواج به اقربا نيز نادر الوقوع مي فرمايند که »تشريع احکام مرب��وط ب��ه حليت194اقدس ابهي در کتاب اقدس صفحه

.426و حرمت نکاح اقارب راجع به بيت العدل اعظم است«

علت اين تحريم در آث��ار اين دي��انت، ام��ري طبي و اجتم��اعي ذک��ر ش��ده اس��ت. بفرم��وده »يعني بين زوجين هرچند بعد حضرت عبدالبهاء ازدواج با محارم مخالف اصول طبي است

بيشتر، سالله قويتر و خوش س��يماتر، ص��حت و ع��افيت به��تر گ��ردد و اين در فن طب ن��يز « و همچنين بفرم��وده ايش��ان »احک��ام طبي��ه مش��روع و عم��ل بم��وجب آن427محقق است

است. بدين ترتيب، بحکم علم طب و دالئل بهداشتي، تحريم ازدواج «428منصوص و فرضاست. "منصوص و فرض" با محارم در امر بهائي

عالوه بر علت پزشکي و بهداشتي و جسماني، آئين بهائي از علتي اجتماعي و فرهنگي نيز سخن ميگويد. در اين مورد بايد گفت ک��ه حض��رت بهاءالل��ه ص��د س��ال قب��ل از علم م��ردم شناسي جديد، علت راستين تح��ريم ازدواج ب�ا مح��ارم را بين فرم�وده ان�د. اين مطلب هم قابل تعجب نيست، زيرا که در آئين بهائي احکام بصورت دستوري تحميلي بيان نميش��وند، بلکه فلسفه، حقيقت، عملکرد اجتماعي و ضرورت اج��راي آن احک��ام هم بي��ان مي گ��ردد. براي توضيح اين مطلب بايد به کشف جديد مردم شناسان در مورد علت راس��تين ح��رمت

-Claude Levi) ازدواج با محارم اشاره شود. مردم شناس شهير فرانسوي لوي اشتراوسStrauss"اولين کسي بود که در کتاب خود تحت عن��وان "س��اختار ابت��دائي خويش��اوندي ،) (

Elementary Structures of kinship) رمز عموميت تحريم ازدواج با محارم در سرتا سر دنيا فرهنگها را کشف نمود. بنظر او اصل تحريم ازدواج ب��ا مح��ارم داراي ي��ک و در تقريبا همه

معناي راستين است که تا کنون فهمي��ده نش��ده اس��ت. ل��وي اش��تراوس ميگوي��د ک��ه حکم راستين تحريم ازدواج با محارم، في المثل با خواهر، اين نيس��ت ک��ه "ب��ا خ��واهرت ازدواج

171

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

مکن"، بلکه حکم راستين اين تحريم بدين شکل است که "ب��ا خ��واهر ديگ��ري ازدواج کن". به عبارت ديگر تحريم ازدواج ب��ا مح��ارم مس��تلزم ازدواج ب��ا جنس بعي�د اس�ت، و اين ام��ر مستلزم اتحاد و ارتباط و تفاهم و تعاون بين گروههاي گون��اگون ميگ��ردد. ل��وي اش��تراوس توضيح ميدهد که علت اصلي ايجاد تمدن، همين اصل تح��ريم ازدواج ب��ا مح��ارم اس��ت ک��ه باعث شد افراد از حيطه مستقيم خانواده خود فراتر رفته و ب��ا ديگ��ر خ��انواده ه��ا و ديگ��ر قبائ��ل ارتب��اط بيابن��د. اين ارتب��اط جدي��د خويش��آوندي بخ��اطر ازدواج ب��ا جنس بعي��د ب��اعث

گسترش روابط اقتصادي و فرهنگي گشته و تمدن را بتدريج امکان پذير مينمايد.

حضرت عبدالبهاء در مورد حکمت هاي وصلت با جنس بعيد چ��نين مي فرماين��د: »و ش��بهه «. بهمين429اي نيست که بقواعد مدنيت و طبابت وصلت جنس بعيد اقرب از جنس ق��ريب

ترتيب در بي�ان ديگ�ر ميفرماين��د: »در اق��تران ه�ر چ�ه دورت�ر موافق�تر زي�را بع�د نس�بي و «.430خويشي بين زوج و زوجه مدار صحت بنيه بشر و اسباب الفت بين ن��وع انس��ان است

بنايراين حضرت بهاءالل��ه و حض��رت عب��دالبهاء، عالوه ب��ر عوام��ل طبي و جس��ماني، اص��ل اص��ل ازدواج ب��ا غ��ير مح��ارم را "اس��باب الفت بين ن��وع انس��ان" دانس��ته و آن��را "بقواع��د مدنيت" ضروري معرفي مينمايند. واضح است که در ديانت بهائي مسئله ازدواج وس��يله و آئينه اي از اصل وحدت عالم انساني است و لذا بخالف سنتهاي گذشته، امر بهائي نه تنه��ا ازدواج با محارم را خالف طب و تمدن و دين ميداند، بلکه بعالوه از آن هم يک قدم فرات��ر رفته و ازدواج با نزديکان غير محارم را نيز نامطلوب ميشمارد و انسانها را تشويق ميکن��د که در ازدواج با افرادي که هيچگونه نسبت خويشي با آنان ندارند، پيون��د يابن��د ت��ا اين ام��ر

باعث گسترش الفت و وداد در سرتاسر عالم گردد.

درب��اره عفت وعص��مت ن��يز حض��رت بهاءالل��ه فرم��وده ان��د ك��ه هرك��ه فاس��د و بي عفت وعصمت باشد بهائي حقيقي نيست و يك ذره عفت وعصمت ازصد هزار سال نماز و دع��ا

وعبادت هم باالتراست.

تزويج دو خواهر در يک زمان در آئين بابي

در پايان به جواب مسأله اي که يکي ديگر از رديه نويس��ان مط��رح ک��رده مي پ��ردازيم. او و در کت��اب »هش��ت مي نويسد "در آئين ب��اب ت��زويج دو خ��واهر در ي��ک زم��ان ج��ايز است

س��طر دوم و س��وم189بهشت« که در آئين ب��اب و ت��اريخ بابي��ه نوش��ته ش��ده در ص��فحه مينويس��د: »شش��م - )از احک��ام نک��اح( اينک��ه جم��ع م��ابين اخ��تين در ش��ريعت بي��ان ج��ائز است«". جواب آنکه در هيچ يک از نوشته هاي حضرت باب چنين مطل��بي نيام��ده اس��ت و کتاب هشت بهشت که مورد اس�تناد س�وال کنن�ده اس�ت توس�ط دو نف�ر ک�ه اس�ما" ازلي بودند، ولي در واقع با حضرت باب دشمني داشتند، يعني آقاخان کرماني و محيط کرم��اني نوشته شده است. اين کتاب پ��ر از جعلي��ات و اش��تباه اس��ت ک��ه از آن جمل��ه همين م��ورد

است که سوال کننده نقل کرده است.

همچنين در اين کتاب نقل شده "نکاح اخت )خ��واهر( م��ادام ک��ه ب��رادر او از هنگ��ام والدت رويت نکرده باشد جائز است." همانطور که ذکر ش��د کت��اب هش��ت بهش��ت جعلي ب��وده و منسوب به حضرت باب نيست و همچنين طبق م��وارد گفت��ه ش��ده در قس��مت ه��اي قب��ل،

ازدواج با محارم نظير خواهر، در ديانت بابي و بهائي مطلقا حرام است.

172

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

چرا در ديانت بهائي به جاي مجازات براي زنا بايد جريمه نقدي.60داد؟

و از جمله اعتراضات اينست که چ��را مج��ازات زن��ا جريم��ه نق��دي اس��ت و در م��ورد زن��ايمحصنه حکمي وجود ندارد.

حکم زنا در اديان مختلف

زنا در همه اديان آسماني حرام بوده و هست، وكل انس��ان ه��ا ب��ه تق�وي وعفت وعص��مت وحيا امرشده اند. اما از جنبه فروع جسماني، راجع به انواع زنا و مجازات آنها، هر دين ب��ر اساس شرايط زمان، مكان، فرهنگ و جامعه مربوطه، به ط��ريقي متف��اوت حكم فرم��وده است. حقيقت اينست که انسان ها هميش��ه نمي توانن��د حكمت ه��اي احك��ام ادي��ان را ك��ه خداوند نازل فرموده، تماما وكامال درك كنند. به همين جهت اس��ت ك��ه حض��رت عب��دالبهاء فرموده اند حالل وحرام ها و مجازات و مكافات مربوط به احكام ف��رعي ه��ر دي��ني مانن��د دستورات و تجويزات اطبا و دكترها ست. ممكن است بيمار نفهم��د ك��ه چ��را دك��تري فالن مقدار دارو را تجويزكرده و يا داروئي ديگر را ممنوع نموده، اما چيزي ك��ه مهم اس��ت اين است كه بيمار، اول بايد به دانائي و شايستگي دكتر شناخت پيدا كن��د، و پس از آن هرچ��ه را كه دكترگفت، و لو اينکه حكمت آن را درك نكند، اجرا نمايد. فهم بشري ب��ه هرح��ال در خصوص درک حکمت احکام محدود است، چنان كه درباره فهم سايرعلوم نيز چنين است. همچنين بايدگفت دين سيستمي است كه همه اجزايش با هم بايد در نظرگرفته شود. جزء جزء كردن احكام ي��ك دين و نق��د ن��اقص آن، حقيق��تي را روش��ن نخواه��دكرد. فهم حكمت نزول هرحكم در هر دين را بايد با توجه به كل سيستم آموزه ه��اي آن بررس��ي ك��رد. خ��ود مربيان آسماني بهترين توضيحات را درباره آموزه هاي خود داده اند. بر ماست كه مقصود آنها را از همه آث��ار وكتب خ��ود ايش��ان جس��تجوكنيم و درک ک��نيم. احك��ام الهي جنب��ه ه��اي مختل��ف وحكمت ه��اي مختلفي دارن��د. بن��ابراين باي��د ب��ه جمي��ع وج��وه حكمت ه��اي احك��ام

آسماني ناظر بود.

حکم زنا در آئين بهائي

حکم زنا در کتاب اقدس به اين شکل آم��ده اس��ت: »ق��د حکم الل��ه لک��ل زان و زاني��ه دي��ة مسلمة الي بيت العدل و هي تسعة مثاقيل من الذهب و ان عاد مرة اخري عودوا بض��عف

« يعني براستي که خداوند ب��راي ه��ر م��رد431الجزاء... و في االخري قدر لهما عذاب مهين زناکار و هر زن زناکار جريمه مشخصي حکم فرم��وده اس��ت ک��ه ب��ه بيت الع��دل پ��رداخت

مثقال طالست و اگر دفعه ديگر تكرار شود، جزا دو برابر مي گردد... و در٩ميگردد و آن عالم بعد براي هر دوي آنها ع�ذاب دهش�تناکي مق�در ش�ده اس�ت. در اينج��ا مطلب بس�يار جالب اين است که کتاب اقدس در مورد مجازات زناي غير محصن و غ��ير محص��نه، يع��ني دختر و پسري که ازدواج نکرده اند سخن ميگويد، اما نحوه سخن به اين ش��کل اس��ت ک��ه "براي هر پسر زناکار و دختر زناکار" مجازات تعيين شده است. بن��ايراين اين آي��ه از پس��ر زناکار و دختر زنا کار بطور مساوي صحبت کرده و هر دوي آنها را بطور مس��اوي مس��ئول دانسته و هر دوي آنه��ا را مش��مول مج��ازات نم��وده و ه��ر دوي آنه��ا را عالوه ب��ر مج��ازات ظاهري در اين دنيا مشمول مجازات دهشتناک اخروي مي شمارد، يعني شخص مج��رم ب��ا

پرداخت جريمه نقدي به هيچوجه از عذاب اخروي معاف نمي گردد.

مفهوم مجازات و قانون جزائي در آئين بهائي

173

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

کامال متفاوت اس��ت. در دي��انت به��ائيقانون جزائي در آثار بهائي مفهوم قانون و از جمله اصل اين است که احکام الهي ص��رفا کلي��اتي را بي��ان مينماي��د ولي جزئي��ات را عامدان��ه و آگاهانه ناگفته ميگ��ذارد. بهمين ت��رتيب اگ��ر چ��ه در م��وارد بس��يار مع��دودي، مج��ازاتي کلي توسط وحي الهي مشخص شده است، اما در اکثر موارد، مجازات جرمهاي گوناگون عمدا معين نشده است و غير منصوص است به اين معني که تعيين مجازات بستگي به تص��ميم دموکراتيک جامعه دارد، تا بنحوي دموکراتي��ک ب��ه وض��ع مج��ازات ب��پردازد. ام��ا علت اينک��ه مجازات توسط کتاب الهي مشخص نشده هم��انطور ک��ه خ��ود توض��يح ميده��د اينس��ت ک��ه قوانين و مجازاتها در بسياري موارد بايد باقتضاء تکامل و تحول جامعه مورد تغيير و تجديد نظر قرار گيرد و ل�ذا امک�ان وض��ع حکمي کلي ب��راي ح��د اق��ل ه��زار س�ال )دوران دي��انت بهائي( امکان پذير نيست. بنابراين بخاطر آنکه باي��د ق��انون ب��ا مقتض��يات تح��ول ت��اريخي و واقعيات اجتماعي مطابقت داشته باشد، در نتيج��ه، کت��اب اق��دس مع��دودي از مجازاته��ا را مشخص نموده ولي اکثر آنها را به تصميم وتعيين بيت الع��دل مح��ول فرم��وده اس��ت. ام��ا بيت العدل يک مؤسسه دموکراتيک است که با انتخاب آزادانه همه افراد انتخ��اب ميگ��ردد.ط بيت الع��دل ع��وض هم خواه��د در نتيجه مجازاتها توسط بيت الع��دل وض��ع ش��ده و توس��

گرديد.

دراين بيان حضرت بهاءالله توضيح ميدهند که چرا در وضع احکام به کلياتي اکتف��ا فرم��وده و جزئيات را به تصميم گ��يري دموکراتي��ک بيت الع��دل ب��ر اس��اس ش��رايط زم��ان و مک��ان محول فرموده اند: »امور ملت معلق است به رج��ال بيت الع��دل الهي. ايش��انند امناءالل��ه بين عباده و مطالع االمر في بالده. ياحزب الله، مربي عالم عدل اس��ت، چ��ه ک��ه داراي دو رکن است، مجازات و مکافات، و اين دو رکن دو چشمه اند از ب��راي حي��ات ع�الم. چونک�ه هر روز را امري و هر حين را حکمي مقتضي، لذا امور به وزراي بيت عدل راج��ع ت��ا آنچ��ه

«. بهمين ترتيب در رساله سؤال و جواب هنگاميکه در432مصلحت وقت دانند معمول دارند مورد مجازات و مقادير حد زنا از حضرت بهاءالله سؤال شده، تعيين مقادير حد را به بيت العدل راج��ع ميفرماين��د. بهمين جهت حض��رت عب��دالبهاء ميفرماين��د: »ام��ا زاني محص��ن و

«. 433محصنه حکمش راجع به بيت العدل است

بنابراين، نظام قانوني و جزائي ديانت بهائي با نظم قانوني و جزائي اديان گذش��ته تفاوته��ا ي عمده اي دارد. اوال، در نظام قانوني و جزائي اديان قبل، تخطي از هر هنج��ار و قاع��ده اجتماعي، جرم و جنايت عليه خداوند و در واقع تعدي به "حقوق الله" تصور مي شد و ل��ذا مجازاتهاي سرکوبگر و سنگيني در مورد آنها وجود داشت. اما ب��ا پيش��رفت بش��ر و تکام��ل جوامع و ظهور انديشه حقوق بش��ر، آدمي از مرحل��ه طف��وليت خ��ويش خ��ارج ش��ده و ل��ذا بسياري از مسائلي که قبال جرم و جنايت تصور ميگرديد، ديگر امري خصوص��ي و وج��داني و وابسته به تصميم فردي تلقي ميگردد. ثانيا، مجازاتها تا حد امکان با جرم تط��ابق داش��ته و از مجازاتهائي که نيازمند قطع اعضاء بدن يا شکنجه انسان باشد جلوگ�يري ميش�ود. اين

اصول زير بناي مفهوم قانون و جزاء را در آئين بهائي تشکيل ميدهد.

علت منع مجازات هاي جسماني در آئين بهائي

عالوه بر اينکه حيطه قانون و جزاء در امر بهائي محدود ميگردد و بجاي نفي حقوق بش��ر، نظام قانوني بهائي حافظ و حامي اصل حقوق الينفک آدميان ميگردد، يک تفاوت ديگر ن��يز در اين نظام الهي ب��ه وحي الهي محق��ق ميش��ود. ب��دين ت��رتيب ک��ه مجازاته��اي س��رکوبگر بشکل قط��ع اعض�اء ب�دن و ي��ا ش�کنجه ممن��وع ميگ��ردد. بعن��وان مث��ال حکم دزدي در آئين مقدس اسالم مبتني بر قطع دست در دفعه اول و قطع پا در دفعه دوم است. هر چند ک��ه بدون شک اين حکم در زمان ظهور اسالم مناسب ترين روش براي مجازات دزد بوده، اما

174

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

با تغيير اوضاع و شرايط بشر امروز، آشکار است که ديگ��ر قط��ع دس��ت و پ��ا ن��ه ب��ا دزدي انطباق داشته و نه مسئله دزدي را حل ميکند. دزدي باين علت بد است که يک فرد ب��دون آنکه کار کند و توليد نمايد، از حاصل دسترنج ديگران استفاده کند. اما با قطع دست و پاي دزد تنها اتفاقي که مي افتد اينست که جامعه موظف ميگردد تا آخر عمر دزد مخارج او را بپردازد، يعني دزدي توسط او را تداوم بخشد. ام��ا در اين مرحل��ه از تکام��ل بش��ر، رحمت الهي مستلزم آنست که به دزد فرصت داده شود که اصالح گردد و براي اينک��ار، هم حبس

و هم تبعيد معقول است، اما قطع اعضاء بدن ديگر عملي نيست.

تحريم مطلق زنا در آئين بهائي

اما در مسئله مج��ازات زن��ا در آئين به��ائي اولين نکت��ه اي ک��ه ح��ائز اهميت اس��ت، تح��ريم مطل��ق زن��ا در آئين به��ائي اس��ت. اين ام��ر بح��دي اهميت دارد ک��ه ش��ارع به��ائي در کت��اب اق��دس، در واق��ع پس از بحث در م��ورد عب��ادات )نم��از و روزه(، اولين حکم خ��ود را ب��اين

« يع��ني434ت��رتيب بي��ان مي فرماي��د: »ق��د ح��رم عليکم القت��ل و الزن��ا ثم الغيب��ة واالف��تراء براستي حرام شده است بر شما قتل و زنا و آنگاه غيبت و افتراء. اين اولين حکم قانوني حضرت بهاءالله در کتاب اقدس است ک��ه زن��ا و قت��ل را اولين محرم��ات ق��رار فرم��وده و آنگاه بالفاصله از حرمت غيبت و افتراء سخن ميفرمايند. در آي��ات گون��اگون کت��اب اق��دس بحثي مفصل در خصوص تقدس اصل خانواده صورت ميپذيرد و ب��دين جهت مس�ئله زن�ا از نظر جزائي نيز مورد بحث قرار ميگيرد. در م��ورد زن��اي دخ��تر و پس��ر حکم ج��زائي ص��ادر شده است، اما اين حکم به هيچوجه جريمه نقدي نيست، بلکه اين جريمه نقدي وسيله اي است براي حکم اصلي که در واق��ع ش��هرت آن ف��رد اس��ت ب��ه ارتک��اب ابن عم��ل زش��ت.

»اين جزا بجهت آنست تا رذيل و رس��واي ع��الم گ��ردد و محض بفرموده حضرت عبدالبهاء «. در عين حال چنانکه ديديم، در کت��اب435تشهير است و اين رسوائي اعظم عقوبت است

اقدس تاکيد ميگردد که عالوه بر اين مجازات دنيوي، مجازات دهشتناک اخروي نيز ش��امل حال زاني و زانيه ميگردد. همچنين هم��انطور ک��ه ذک��ر گردي��د حکم زن��اي محص��نه ب��ه بيت

العدل راجع است.

نظام قانوني بهائي در چارچوب نظام اخالقي و فرهنگي بهائي قابل فهم است. اص��وال راه اصلي مبارزه با جرم و جنايت در ديانت بهائي کشتن و حبس و آزار يعني مجازات نيس��ت، بلکه پيشگيري از وق��وع ج��رم و جن��ايت اس��ت. بن��ابراين اگرچ��ه مج��ازات الزم اس�ت، ام��ا��ق و پايبن�د مج��ازات تنه��ا م��وقعي ميتوان�د م�ؤثر باش�د ک��ه در چ��ارچوب ي��ک فرهن��گ متخل ارزشهاي اخالقي و روحاني صورت پذيرد و اال مجازاته��اي س��نگين و زن��دانهاي طوي��ل ن��يز قادر به جلوگيري از جرم و جنايت نخواهد بود. شيوع وحشتناک اعتي��اد ب��ه م��واد مخ��در در ايران فعلي عليرغم مجازاتهاي س�نگين، يکي از ش�واهد همين اص��ل ميباش�د. بهمين جهت عامل اصلي که در آئين به��ائي تاکي��د ميش��ود، وج��ود ع��دالت اجتم��اعي در جامع��ه، ت��ربيت اخالقي و فرهنگي مردم و رواج فرهنگ تساوي حقوق، وداد و الفت و يگانگي و احترام ب��ه تقدس همه انسانها و حقوق همگ��ان ميباش�د و ب�العکس نظ��ام ق�انوني مبت�ني ب�ر ان�واع و اقسام تبعيضات حقوقي و فرهنگ تکفير و تفسيق و دشنام و چماق است که س��ر چش��مه

همه نوع تعدي و ظلم و جرم و جنايت در جامعه ميگردد.

بنابراين در جامعه بهائي بخ��اطر فرهن��گ روح��اني و اخالقي آن، ک��ه نفس ج��رم بزرگ��ترين مجازات براي فرد تلقي ميشود، رسوائي حاصل از تشهير، بزرگترين مجازات ممکن براي زنا ميباشد. اما با وجود آنکه مجازات زن��ا بس��يار س��نگين معين ش��ده اس��ت، اين مج��ازات مربوط به زناي غير محصن و غير محصنه اس��ت و در م��ورد زن��اي م��رد و زني ک��ه ازدواج کرده اند، بسيار سنگين تر خواهد بود. اما تعيين اين مجازات را بخاطر ارتباط آن ب��ا ديگ��ر

175

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

نهادهاي اجتماعي، از جمله خانواده و ازدواج، بر عهده جامعه )بيت العدل( گذارده ان��د ک��ه بصورتي دموکراتيک و مبت��ني ب��ر نيازه��ا و ش��رايط اجتم��اعي، مج��ازات را بص��ورتي مق��رر نمايند که هم بنحو مؤثر مانع و رادع اين گناه گردد و هم آنکه با قوانين و مقتضيات حق��وق

بشر تناقض نداشته باشد.

علل تفاوت حکم زنا در آئين اسالم و بهائي

در اينجا الزم است که متذکر شويم ک��ه در واق��ع همين مس��ئله زن��ا و مج��ازات آن بخ��وبي اثبات ميکند که احکام آئين مقدس اسالم ديگر با نياز و شرايط و س��اختار اجتم��اع وعلم و تمدن سازگار نبوده و لذا بحکمت الهي وقت آن رسيده است که اين قوانين عوض گ��ردد. توضيح آنکه مجازات سنگسار کردن مرد و زن زناکار امروزه ديگر امري عقالني و منطبق با حقوق بشر نميباشد، و اصوال هم فرصتي براي اصالح اخالقي و جبران مافات به م��رد و زن گناهکار نميدهد. مسئله ديگر اينست که چگونه ميتوان وقوع زنا را ثابت نمود و ش��يوه قانوني و قضائي براي اثبات زنا و يا اثبات تجاوز به عنف چه ميباشد؟ ق��رآن ک��ريم در اين

م�رد ش�اهد٤مورد حکمي کامال مشخص و معين داده است که خالصه آن اينست که باي�د عادل به چشم خود وقوع زنا را مشاهده کنند و اگر کسي ديگري را متهم به زنا و يا تجاوز

شاهد عادل مرد بياورد، آن وقت او و هر شاهد ديگر )اگ��ر کم��تر٤جنسي کند، ولي نتواند ضربه تازيانه زد. واضح است که اين حکم در اين زمان ب��ه اين80 مرد باشند( را بايد ٤از

معني است که هرگز زنا اثبات نخواهد شد و تنها راه اثبات زنا اقرار متهم است. ب��ه همين ترتيب اگر زني مورد تجاوز جنس��ي ق��رار گ��يرد، ب��ه هيچوج��ه راهي ب��راي قص��اص متج��اوز

شاهد عادل که تجاوز را بچشم خود ديده اند حاضر٤نيست، چون اگر آن زن بيگناه نتواند نمايد، آن وقت آن زن را بايد دروغگو تلقي نمود.

اما توجه کنيد که آئين مقدس اسالم در زماني ظ��اهر ش��د ک��ه هن��وز علم بش��ر در مرحل��ه طفوليت بود. امروزه دنيا عوض ش��ده اس��ت. بعن��وان مث��ال، اگ��ر زني م��ورد تج��اوز ق��رار

براحتي ميتوان بنحوي علمي متجاوز را مشخص نمودDNAگرفته باشد، از طريق بررسي و مورد مجازات قرار داد. علت اينکه قرآن کريم راه اثبات زنا را صرفا از طري��ق ش��هادت

شاهد عادل مرد قرار داده و اين امر را مشروط به تصميم گيري دموکراتيک جامع��ه ب��ر٤ اساس تحول علم و دانش و شرايط اجتماعي و ساختاري ننم��وده، اين اس��ت ک��ه خداون��دط بخوبي آگاه بود که آئين اسالم قبل از آغاز قرن بيس��تم بانته��ا رس��يده و احک��امش توس�� شرع جديد خداوند نسخ خواهد گرديد. در اينجا ميبينيم که حکمت کت��اب مس��تطاب اق��دس که در نيمه قرن نوزدهم نازل ميشود ت��ا چ��ه ح��د الهي و متع��الي اس��ت. کت��اب مس��تطاب اقدس جزئيات مربوط به زنا را محول به بيت عدل ميفرمايد و فقط اصل حرام بودن زن��ا را م��ورد تاکي��د ق��رار ميده��د. حتي در زم��ان حض��رت بهاءالل��ه ن��يز آزم��ايش خ��ون و

براي کشف علمي اين مس�ئله وج��ود نداش�ت، ام�ا حض�رت بهاءالل�ه بج�اي DNA آزمايش »چونکه هر روز را وضع يک روش انعطاف ناپذير در مورد راه اثبات زنا، تاکيد فرمودند که

امري و هر حيني را حکمي مقتضي، لذا امور به وزراي بيت عدل راج��ع ت��ا آنچ��ه مص��لحت وقت دانند معمول دارند«. آيا اين وس��عت نظ��ر حک��ايت از آن نميکن��د ک��ه اين آئين، آئي��ني

الهي و مبتني بر وحي رباني است؟

حکم زناي محصنه و غير محصنه در اسالم

ذکر اين نکته ضروري است که قرآن ک��ريم ن��يز در م��ورد زن��اي محص��ن و محص��نه حکمي ندارد. اين تصور که حکم اسالم در مورد زن��اي محص�ن و محص�نه سنگس��ار ک�ردن اس�ت، صرفا در احاديث بيان شده است و مطلقا در قرآن کريم نيست. اما در قرآن ک��ريم آي��ات

176

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

. در ي��ک حکم، ق��رآن درس�ه حکم مختل��ف را بدس��ت ميدهن��دمربوط به زنا س�ه مطلب و بيان ميکند که اگ��ر زني زن��ا ک��رد باي��د او را در خان��ه محب��وس ک��رد ت��ا20سوره نساء آيه

بميرد. البته در مورد مردي که زنا کند چنين حکمي وج��ود ن��دارد. در حکم ديگ��ر در س��وره ، باي��د ه��ر دو را آزار داد،دو نفر م��رتکب فحش��اء ش��دند فرمان ميدهد که اگر ٣١نساء آيه

، اينست که٢ولي اگر توبه کنند بايد آنها را رها کرد. سومين حکم قرآن، در سوره نور آيه بايد زاني و زانيه را صد ضربه شالق زد. مفسرين و فقهاء برآنند که اين حکم س��وم ناس��خ احکام گذشته است. همچنين فقهاء بر آنند که اين آيه، حکم مربوط به زناي زن شوهر دار را )حبس در خانه اش تا بميرد( که در سوره نساء آمده است نس��خ ک��رده اس��ت، ولي در عين حال اين مجازات صد تازيانه مربوط به زناي غير محصن و محصنه تلقي شده اس��ت. حقيقت اينست که حکم قرآن ک�ريم در م��ورد زن�ا اص�ال مش�خص نيس�ت. اگ��ر اس�تدالل و تفسير فقهاء را بپذيريم، در آنصورت حکم زن شوهر دار زانيه نسخ شده است، اما بج��اي آن حکم ديگري در قرآن کريم نيامده است که اين حرف عجي��بي اس��ت. اگ��ر حکم س��وره نور، يعني صد تازيانه، مربوط به زناي غير محصن و غير محصنه است، در آن ص��ورت اين حکم نميتواند ناسخ حکم سوره نساء باشد که زن شوهر دار را محکوم به حبس ابد ک��رده و در م��ورد م��رد م��زدوج زاني حکمي ن��دارد. اگ��ر هم ناس��خ آن تلقي ش��ود )ک��ه اين ام��ر منطقي بنظر نميرسد( در آنصورت مجازات زناي غير محص��ن و غ��ير محص��نه نس��خ ش��ده است، بي آنکه قرآن کريم بجاي آن حکمي بدس�ت بده��د. ح�ال باي�د گفت ک��ه چگون��ه ي��ک حديث مي تواند ناسخ حکم قرآن باشد؟ يعني قرآن کريم در مورد زنا، حکم حبس اب��د ب��ه زن و يا حکم صد تازيانه به مرد و زن داده است و چگونه ميشود ک��ه باس��تناد ي��ک ح��ديث، که دستور سنگستار کردن زاني و زانيه را ميدهد حکم قرآن را منسوخ حساب نم��ود؟ اين مطلب جالب توجه است که در سوره نور ذکر مستقيمي از اينک��ه ص��د تازيان��ه مختص ب��ه زناي غير محصن و غيرمحصنه است نميباشد و تخصيص اين حکم به اين نوع زنا صرفا ب��ر

اساس تفسير آيات قرآن ميباشد.

احکام نظير حکم زنا در اسالم

در قرآن كريم نيز شبيه چنين مسائلي )جريمه نقدي( وج��ود دارد. پي��امبر اس��الم در ق��رآنات تج��ري كم جن ئاتكم وألدخلن ي كفرن عنكم س�� مي فرمايند »...وأقرضتم الله قرضا حسنا أل

« يعني وام بدهيد خداوند را، وامي نيكو ك��ه ه��ر آين��ه درگ��ذرم از ش��ما436من تحتها األنهار گناهان شما را و در آورم شما در بهشتي كه در آن نهرهايي است ك��ه در جري��ان ميباش��د. اكنون عجيب است كه شخص معترض، آيه قرآن را ك��ه مي فرماي��د وام بدهي��د ت��ا خداون��د شما را ببخشايد باالجبار قبول نموده، لكن بر بيان شارع بهايي كه جريمه نقدي را فقط به

خاطر مجازات دنيوي مقرر فرموده است، قبول نمي نمايد!

چرا در ديانت بهائي حجاب نداريد؟.61 در ديانت بهائي بر عفت و پاکدامني تأکيد بسيار گرديده و از مهمترين شاخصه هاي ايم��ان

شمرده شده، ولي حجاب به شکل روسري يا چادر وجود ندارد.

اگر منظور پوشش است، بايد گفت حد و حدود آن در اس�الم ن��يز روش��ن نيس��ت و در اين مورد بين علماي فرقه هاي مختلف اسالمي اختالف نظ��ر وج��ود دارد! ام��ا اگ��ر منظ��ور از پرسش فوق، غير از پوشش ظاهري، تقواي باطني نيز هست، پاس��خ زي��ر ب��راي منص��فين

مفيد و کافي خواهد بود.177

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

حضرت بهاءالله درباره دوره بلوغ عالم که بهائيان آن را آغاز کرده اند، مي فرمايند: »اهل بهاء نفوسي هستند که اگر بر مدائن ذهب )شهرهاي طال( مرور کنند، نظ��ر التف��ات ب��ه آن ننمايند، و اگرچه جميع نساء ارض )زن هاي روي زمين( به احسن طراز و اب��دع جم��ال )ب��ا بهترين زينت و جديدترين زيبائي( حاضر ش��وند، ب��ه نظ��ر ه��وي )ب��ه نظ��ر ه��وي و ه��وس و

.437شهوت(در آنها نظر نکنند«

نکته مهم درباره بيان فوق از حضرت بهاءالله آن است که اولياي الهي از قبل مژده آمدن به نقليثيچنين ايامي را هنگام ظهور موعود اسالم و ديگر اديان آسماني داده اند. در حد

از حضرت امير چنين آمده است: »اگر قائم ما قي��ام کن��د آس��مان ب��اران خ��ود را ف��رو مي ريزد و زمين نباتات خود را بيرون مي دهد، و کينه ها از دل بندگان خدا زائ��ل مي ش��ود، و

تا جائي ک��ه زني ک��ه مي خواه��د، درندگان و حيوانات با هم ساخته از يکديگر رم نمي کنند راه عراق و شام را بپيمايد همه جا قدم ب��ر روي س�بزه و گياه��ان مي گ��ذارد و زينت ه��اي

بر سر دارد و کسي طمع به آن نمي کند؛ نه درنده اي به او حمله مي آورد و ن��ه اوخود را . مالحظه مي فرمائيد که اين حديث، ب��ا چ��ه تش��بيهاتي هم��ان438از درندگان وحشت دارد«

مضمون بيان حضرت بهاءالله در فوق است! آري مربيان و اولياي آسماني، حقيقت واحده اند و اراده فرموده اند تا انس��انها را ن��يز ک��ه از ن��وع واحدن��د، ب��ا يک��ديگر متح��د و مهرب��ان

فرمايند. تا به حال از خود پرسيده ايد زماني که تمام زنان مصر ب��ه حض��رت يوس��ف ب��ه دي��ده ش��هوت مي نگريستند، چرا هيچ کس مردان را مجبور به داشتن حجاب نکرد؟ آيا هوسبازي زنان آن زم��ان باي��د باعث شد تا مردان حجاب داشته باشند؟ همين امر در مورد حج��اب زن�ان ن�يز ص��دق مي کن��د. ب��ه

راستي در داستان هايي که قرآن نقل فرموده، رموز بسيار نهفته است.

با توجه به بيانات فوق از حضرت بهاءالله و حضرت علي )ع(، بايد گفت ت��ا ب��ه ح��ال فق��ط تأکيد بر اين بوده که زنان بايد خ��ود را در حج��اب س��فت و س��خت بپيچن��د ک��ه نکن��د چش��م مردي به آنان افتد و تحريک شود! اما در دوره اي ک��ه جامع��ه جه��اني دوره بل��وغ خ��ود را، طبق بشارات انبياء و از جمله بشارات فوق از حضرت علي آغاز کرده، مردان نيز باي��د از نظر ايماني و فرهنگي به چنان بلوغي رسند که به اين آساني به امتحان نيفتند! به عبارتي ديگر فقط زنان نيستند که بايد عفت و عصمت داش��ته باش��ند بلک��ه ب��ر طب��ق آم��وزه ه��اي بهايي مردان نيز بايد تقوي و انضباط معنوي و اخالقي پيشه سازند، تا هر دو جنس بتوانن��د با رعايت اعت��دال و ادب و حي��ا و عفت و تق��وي ب��ا هم تعام��ل و ارتب��اط معن��وي, انس��اني,

علمي, فرهنگي, هنري و اقتصادي داشته باشند.

حضرت بهاءالله در مورد نوع پوشش لباس براي مردان و زنان، معياري را تعيين فرم��وده اند که در هر مکاني مي توان آن را مورد استفاده قرار داد: »خداوند تعيين حد را از لباس برداشته، بگونه اي لباس بپوشيد که ملعبه جهال نگرديد«. يعني اگر در جامعه اي مردم ب��ا چادر و يا روسري هستند، اگر کسي بدون روسري در شهر بگردد، انگش��ت نم��ا ميش��ود و بالعکس اگر در جائي که مردم بدون حجاب هستند با روبنده و چادر ظاهر شويم، ملعب��ه و مسخره ميگرديم؛ بنابراين بهتر است که پوشش ما نزديک ب��ه ع��رف اجتم��اع باش��د. البت��ه اين تبعيت از عرف داراي حدودي است. مثال ب��رهنگي هرچن��د ممکن اس��ت در ج��ائي رايج

باشد، براي فرد مومن رفتار پسنديده اي نيست.

حضرت ولي امرالله در ابالغيه اي خطاب به محفل روح��اني ملي بهائي��ان اي��ران راج��ع ب��ه قضيه رقص و تقليد البسه تساء غرب مي فرماين��د: »اول وظيف��ه محف��ل ملي بهائي��ان در اين ايام که اخالق در آن سامان تدني نموده و تقليد و عدم تقيد و الم��ذهبي رواجي ش��ديد يافته، اين است که جمهور بهائيان را از قبل اين عبد ک��رارا و م��رارا در کم��ال تاکي��د و ب��ه

178

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

نهايت صراحت تذکر دهند که تجاوز از آداب بهائي و مخالف مبادي ساميه امري��ه راج��ع ب��ه تنزيه و تقديس و عفت و عصمت و اعتدال در امور و اجتناب از سيئات اهل غ��رب و آداب مذمومه غير مرضيه آنان، توليد مفاسد عظيم�ه در جامع�ه نماي��د و بني�ه جامع�ه را ض�عيف نمايد و از رونق بيندازد. بهائيان بايد همت در ترويج و اقتباس از حسنات اهل غرب نماين��د

439نه تقليد سيئات آنان، امتياز بهائيان حقيقي در اين است ال غير.«

440:بيانات زير بيانگر اهميت پوشش و عفت در ديانت بهائي هستند

.»هر نفسي از او آثار خباثت و شهوت ظاهر شود او از حق نبوده و نيست«طراز اعظم از براي اماء عصمت و عفت بوده و هست. لعمر الل��ه ن��ور عص��مت«

آفاق عوالم معاني را روشن نمايد و عرفش بفردوس اعلي رسد«.��ه »اه��ل به��اء باي��د مظ��اهر عص��مت ک��بري و عفت عظمي باش��ند در نص��وص الهي

مرقوم و مضمون آيه به فارسي چنين است که اگر ربات حجال ب��ا ب��دع جم��ال ب��ر ايشان بگذرند ابدا نظرشان بآن سمت نيفتد. مقصد اين است که تنزي��ه و تق��ديس از اعظم خصائص اهل بهاء اس�ت. ورق��ات موقن��ه مطمئن��ه باي��د در کم��ال تنزي��ه و تقديس و عفت و عصمت و ستر و حجاب و حيا مشهور آفاق گردند تا کل بر پ��اکي و طهارت و کماالت عفتيه ايشان ش��هادت دهن��د زي��را ذره اي از عص��مت اعظم از

صد هزار سال عبادت و درياي معرفت است.«عندالل���ه ام���ري اعظم از عص���مت و عفت نيس���ت. اين اعظم مقام���ات ع���الم«

انسانيست و از خصائص اين خلقت رحماني و دون آن از مقتضيات عالم حيواني.«قوي ليقومن من رقد الهوي و يتوجهن الي »انا نأمر عباد الله و امائه بالعصمة و الت

الله فاطر االرض و السماء« »ان الله قد جعل العصمة اکليال لرؤوس امائه ط��وبيالمة فازت بهذا المقام العظيم.«

441: توجه کنيديردر انتها به بيانات ز

بايد به ياد داشت که ه��دف زن��دگي جه��اني مهي��ا نم��ودن روح ب��راي جه��ان بع�د...« است. شخص بايد در اين جهان ياد بگيرد که غرائ��ز و کشش�هاي حي�واني را کن��ترل

کند، نه اينکه بنده آنها باشد.«جه��ان ام��روز بيش از ح��د ط��بيعي غ��رق در ش��هوات عش��ق جس��ماني و فاق��د«

ارزشهاي روحاني اس��ت.... زن��دگي مش��ترک و مشروعش��ان )احب��ا( باي��د در ص��دد تدارک قيد و بند ها و شروطي ب��راي رف��اقت و عش��ق اب��دي و مؤس��س ب��ر حي��ات

 روحاني انسان، نه حيات جسماني باشند.«عفت و عصمت به قبل و بعد از ازدواج مربوط مي شود. قب��ل از ازدواج عفت و«

عصمت مطلق و بعد از آن وفاداري صرف به همسر. وفاداري در روابط زناش��وئيو وفاداري در قول و عمل.«

اعتراض به حکم دون طهارت يا رفع نجاست از کل اشياء حتي.62آب نطفه

در کتاب اقدس نازل: »قد حکم الله بالطهارة علي مآء النطفة رحمة من عنده علي البريةکوا بحب��ل اشکروه بالروح و الريحان و ال تتبع��وا من ک��ان عن مطل��ع الق��رب بعي��دا... تمس��

179

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

اللطافة علي شأن اليري من ثيابکم آثار االوساخ هذا ما حکم ب��ه من ک��ان الط��ف من ک��ل لطيف. و الذي له عذر البأس عليه انه لهو الغفور الرحيم...کونوا عنصر اللطافة بين البرية��ه حکم دون الطه��ارة عن ک��ل ه��ذا م��ا اراد لکم م��والکم العزي��ز الحکيم. و ک��ذلک رف��ع الل االشيآء و عن ملل اخري موهبة من الله انه لهو الغفور الک��ريم. ق��د انغمس��ت االش��يآء في بحر الطهارة... لتعاشروا مع االديان و تبلغوا امر ربکم الرحمن هذا الکليل االعمال ل��و انتم

« يعني خداوند حکم کرده است به طهارت ماء نطفه و اين رحم��تي اس��ت442من العارفين از جانب او بر مردم. شکر کنيد اي مردم، خدا را با کمال س��رور و نش��اط و پ��يروي نکني��د کساني را که از درگاه قرب الهي دور هستند. متمسک شويد به رشته و ريسمان پ��اکيزگي و لطافت. بطوري که در سراسر لباسهاي شما بهيچ وجه آثار چرک ديده نش��ود. خداون��دي که مهربان تر از هر فرد مهرباني است، اين حکم را به شما کرده است. اگر کسي عذري داشته باشد و نتواند آنطوري که بايد و شايد رع��ايت لط��افت و نظ��افت را بکن��د، اش��کالي ندارد؛ خداوند آمرزگار است و مهربان. اساس و عنصر و ماده اص��لي لط��افت و پ��اکيزگي باشيد در بين مردم، است آنچه که خداوند که موالي شماست براي شما در نظر گرفت��ه و از شما انتظار دارد. موالي شما عزيز است و عليم. و اينچ��نين خداون��د برداش��ته اس��ت در اين ظهور مبارک حکم نجاست را از جميع اشياء و از ملل ديگر. فرو رفته اند جميع اش��ياء در درياي طهارت و پاکي. براي اينکه شما بتوانيد با پيروان اديان معاش��رت کني��د و بتواني��د امر الهي را به آنها تبليغ کنيد. اين تاج اعمال پسنديده است اگ�ر ش�ما بتواني��د اين نکت��ه را

443بشناسيد و پي ببريد.

مسئله نجس و پاکي سبب شده است که گروهي از افراد بشر، گ��روهي ديگ��ر را ناپ��اک و نجس محسوب دارند و از يکديگر به شدت اجتناب نمايند و همين موض��وع م��وجب تنف��ر و دشمني بشر نسبت به يکديگر شده اس�ت. در ش�رايع س�ابقه و ب�ه ش�هادت کتب مقدس�ه قرآن، انجيل و تورات بسياري از اشياء و بسياري از قبايل و طوايف در نزد پ��يروان ادي��ان سابقه، نجس بودند و پيروان آن اديان ملزم به دوري از آن اشياء و يا از آن اشخاص ب��وده اند. مثال در شريعت اسالم سگ و خوک ذاتا نجس و پليدند. همچ��نين خ��ون و ش��راب هم��ه نجسند. و نيز ب��ه عقي��ده بعض��ي از يه��ود و نص��اري ک��ه اس��الم را قب��ول ندارن��د، مس��لمين نجسند. البته عقيده فقهاي اسالم در باره نجاست اهل کت��اب مختل��ف اس��ت. بعض��ي اه��ل کتاب را کامال نجس و مردود مي دانند و ذاتا آنه��ا را پلي��د مي ش��مارند، بعض��ي هم آنه��ا را پاک مي دانن��د. ولي در نجاس��ت مش��رک، يع��ني بت پرس�ت ه��ا ک��ه خ��دا را قب��ول ندارن��د،

اختالفي در ميان پيروان اديان قبل نيست.

، نگذاري��د ک��ه وارد مس��جدالحرام444ق��رآن مي فرماي��د بت پرس��ت ه��ا ذات��ا نجس و پليدند بشوند، زي��را مس��جد را نجس مي کنن��د. در انجي��ل هم همينط��ور اس��ت. در انجي��ل پ��ولس نوشته است که اشخاصي که مسيح را قبول ندارند و اشخاصي ک��ه ب��ا مس��يحيين مخ��الف هستند و از شريعت الهي خبر ندارند، اينها ن��ه تنه��ا خودش��ان نجس��ند بلک��ه کلم��اتي ک��ه از دهان آنها بيرون مي آيد، نجس است. بهيچوجه به آنها نزديکي نبايد کرد. در انجي��ل بعض��ي از اطعمه را جايز وبعضي را نجس دانسته، مثال قربانيهائي که مش��رکين ب��راي بت ه��ا مي کردند، در شريعت انجيل نجس هستند و نبايد به آنها دست زد و از آنها استفاده ک��رد. ولي بعد پولس اجازه داد و در يکي از نام��ه ه��ايش مي گوي��د، ک��ه هم��ه چ��يز ب��راي پاک��ان پ��اک است. حضرت موسي بعضي از غذاها را حالل کردند و بعضي را حرام، به ش��رحي ک��ه در تورات تثنيه و سفر اعداد و الويان و غيره که از اسفار خمس��ه ت��ورات ش��مرده مي ش��ود، اين موارد تسميه شده اس��ت. همچ��نين مللي ک��ه ب��ا حض��رت موس��ي و اس��رائيل مخ��الف

بودند، به حکم تورات نجس هستند.

180

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

در اين ظهور اعظم، حضرت بهاءالله اصوال کلمه دون طهارت را محو فرمودند و ب��ه ج��اي آن، امر فرموده اند به "ازاله اوساخ" و آنچ��ه آل�وده ش�دن جام��ه و دس��ت و ب��دن ب��ه آنه��ا مکروه و ناپسند است و از طرف ديگر به رع��ايت نه��ايت نظ��افت و لط��افت اوام��ر اکي��ده صادر فرموده اند، به طوريکه در امر بهائي هيچ امري به اندازه نظ��افت و پ��اکيزگي تاکي��د نشده است، تا آنجا که حضرت بهاءالله بياني به اين مضمون مي فرمايند كه اگر بر لب��اس کسي، لکه چرکي باشد دع��اي او ب��ه درگ��اه خداون��د نمي رس��د، ام��ا اگ��ر اين ام��ر از روي ناچاري و يا عذري موجه باشد خداوند او را مي بخش��د. و حض��رت عب��دالبها فرم��وده ان��د:

«.445»نظافت ظاهره هر چند امري جس��ماني اس��ت ولكن ت��أثير ش��ديد در روحاني��ات دارد اين از فضل الهي است که بر اهل عالم احاطه کرد و ملل سابقه را از قي��د نجاس��ت و در نتيجه از قيد عدم معاشرت و عدم اختالط با اهل عالم رها نمود. ح��اال به��ائي مي توان��د ب��ا يهودي، مسيحي، گبر، ترسا، مشرک و غير مشرک از هر ملتي با کمال محبت معاش��رت و آميزش کند و به آنها در موارد الزم کمک کند تا بتواند آنه��ا را ب��ه ام��ر الهي تبلي��غ کن��د و اال اگر آنها را نجس و مردود و مطرود مي دانست، باب معاشرت بکلي بسته مي شد و ف��رد

بهائي ديگر نمي توانست کسي را به شريعت الله داللت کند.

رفع دون طهارت از آب نطفه نيز به اين دليل بوده ک��ه کس��ي ب��ه ديگ��ري نگوي��د از نطف��هناپاک و پليد به وجود آمده است. از قبل هم گفته اند که:

نطف��ه پ��اک بباي��د ک��ه ش��ودقاب��������������������������ل فيض

ور نه هر س��نگ و گلي لؤل��ؤ ومرج������������ان نش������������ود

تصور نرود که رفع دون طهارت از آب نطفه، معن��ايش آن اس��ت ک��ه اگ��ر دس��ت و ب��دن و جامه به آن آلوده شود آن را نبايد ازاله کرد و شستشو داد. بسياري چيزهاي ديگر هم پاک هستند، از جمله آب بيني و دهان که اگرچه در فقه اسالمي نجس شمرده نشده، ولي اگ�ر دست و بدن و جامه آلوده به آنها شود، باي��د آنه��ا را شستش��و داد و ازال��ه ک��رد. پ��اکي آب نطفه در اسالم هم ذکر شده، چنانچه در زيارت حضرت سيدالشهداء حس��ين ابن علي )ع( مذکور است: »اشهد انک کنت نورا في االصالب الشامخة و االرحام المطهرة لن تنجس��ک

« يعني شهادت مي دهم به اينکه تو بودي نور در صلبهاي بلند و رفي��ع446الجاهلية بانجاسها و رحمهاي پاک و پاکيزه که هرگز نجس نگردانيد ت��و را دوره ج��اهليت ب��ه نجاس�تهاي خ��ود. اين مطلب مي رساند که نطف�ه ه�ائي ک�ه در رحم ه��ا و ص�لبهاي جمي��ع آب��اء و امه��ات آن حضرت تا زمان آدم ابوالبشر بوده است، همه پ��اک ب��وده و نجاس��ات دوره ج��اهليت و بت پرستي هم آن را نجس نگردانيده است. حال اگ�ر مظه��ر ام��ر الهي ب��راي حص��ول وح��دت عالم انساني و ترک مخاصمات و منافرت ملل و اديان و مذاهب و نژاد ها، حکم فرمايد به رفع دون طهارت از افراد انسان و کل اشياء، از جمله آب نطفه ت��ا کس��ي ديگ��ري را پلي��د

447زاده و نا پاک زاده نداند، آيا اين حکم الهي چه ايرادي مي تواند داشته باشد؟

اعتراض به حکم تلطيف و زدودن موي بدن و استعمال حنا در.63 آئين بابي

معترضين در مقاله "گزيده اي از تعاليم متعالي بهائيت"، با لحني تند و جسارت آميز بي��ان مي کنند که "ميزا عليمحمد در صفحه دويست و هشتاد و شش کتاب بيان فارسي نظافت بدن را اينگونه تکليف ميکند که "ميتوانيد )در نسخه اوليه: بايد( هر فردي ح��د اک��ثر در ه��ر دوازده يا چهارده روز يکبار موي کل بدن خود را که بگيرد و سپس تمام بدن را با حنا رنگ

181

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

کند!" البته کل بدن شامل سر و صورت هم هست! ما ک��ه ح��رفي ن��زديم، فق��ط خ��واهش ميکنيم اين دستور را اگر نميخواهيد عمل کنيد به ساير اديان هم نس��بت ندهي��د. در اس��الم

اصال چنين دستوراتي نيست که موي همه بدن را بزنيم!"

در اينجا نيز در نقل قول، دس�ت ب�ه چن�د تحري��ف و اش�تباه ميزنن��د. قب��ل از بررس�ي حکم حضرت باب، بهتر است چند تحريف نويسندگان را ذکر نمائيم:

اوال نوسيندگان با کمال وقاحت جمله اي را که مينويس��ند بعن��وان عين بي��ان حض��رت ب��اب قلمداد ميکنند، حال آنکه نه در شکل عربي و نه در شکل فارسي آن چنين است. در واق��ع نويسندگان، مفهوم را بيان ميکنند ولي تظاهر ميکنند که عين بيان را نقل ک��رده ان��د. ثاني��ا بخاطر مفه�وم را هم غل�ط ميگوين��د. در بي�ان حض�رت ب�اب، مطلق�ا ذک�ري از دوازده روز نيست، بلکه صحبت از هشت روز شده است. ثالثا، ابدا در بي��ان بهيچوج��ه اين مطلب ک��ه بايد موي بدن را گرفت "و سپس تمام بدن را ب��ا حن��ا رن��گ کن��د" وج��ود ن��دارد و ب��العکس اجازه استعمال حنا نيز داده شده است. رابعا نويسندگان در نقل بيان حضرت ب��اب پران��تز باز کرده و مينويسند )در نسخه اوليه: بايد( و منظورشان اين است که اين توهم را بوجود

در حاليک��ه در چ��اپ دوم، بياورند که در چاپ اول کتاب بي��ان فارس��ي، لغت "باي��د" آم��ده،لغت "ميتوانيد" آمده است!

تمام اين قضيه دروغ است و اصوال آنچه که ميگويند ترجمه عربي اس��ت. ايش��ان عل��يرغم آنکه ميدانند احکام بيان توسط احکام کتاب اقدس نسخ شده است و ب��راي بهائي��ان قاب��ل عمل نيست، با اين وصف بخاطر غرض و عناد و حقيقت ستيزي خويش دست ب��ه تحري��ف زده و در اينجا عکس حرف خود را ميزنند و چنين تظاهر ميکنن��د ک��ه اين حکم بي��ان، حکم

مينويس��ند "م��ا ک�ه ح�رفي ن��زديم، فق�ط خ�واهش بهائي است و لذا با طنز مخصوص خود ميکنيم اين دستور را اگر نميخواهيد عمل کنيد به ساير اديان هم نس��بت ندهي��د. در اس��الم چنين دستوري نيست که موي همه بدن را بزنيم". اوال اين حکم، حکم ديانت بهائي نيس��ت که بهائيان بدان عمل کنند. ثانيا اين حکم براستي حکم "ساير اديان" است، چ��را ک��ه حکم بابي است و دي��انت ب��ابي دي��انتي غ��ير از دي��انت به��ائي اس��ت. احک��ام حض��رت ب��اب هم��ه منسوخند مگر آنکه در کتاب اقدس و ديگر آثار بهائي تائيد و تکرار شوند. حضرت بهاءالل��ه در کتاب اقدس تراشيدن موي سر از ته را نهي فرم��وده چ��ه ک��ه م��وي س��ر را زينت س��ر

و بهيچوجه از زدودن موي بدن و »ال تحلقوا رؤسکم قد زينهاالله بالشعر« معين ميفرمايد:يا استعمال حنا سخني نگفته اند، و بنابراين اين حکم بيان را نسخفرموده اند.

حقيقت امر اينست که اين نويسندگان در ذکر حکم بيان فارسي دو غل��ط عم��ده ميگوين��د: اول اينکه گرفتن موي بدن در بيان فارسي امري اختياري است و نه اجباري، بلک��ه اج��ازه آن داده شده است و عين اين مطلب در مورد اجازه استعمال حنا صادق است. دوم آنک��ه منظور از کل بدن، نه سر و صورت است و نه دست و پا، بلکه صرفا به باال و پائين ناحي��ه

شکم مربوط ميگردد.

اينکه زدودن موي بدن شامل سر و صورت نيست؛ سه صفحه بعد در هم��ان کت��اب، يع��ني در باب هشتم از واحد هش��تم بي��ان فارس��ي تص��ريح ميش��ود. در اينج��ا حض��رت ب��اب حکم ميفرمايند که در مورد پسران اجازه ميدهند ک��ه م�وي س�ر را اص�الح کنن�د و ريش خ�ود را بتراشند، بخاطر اينکه هر دو قويتر شوند و در نتيجه باحسن وجه ظاهر شوند. واضح است که در حالت عادي بايد بر طب��ق حکم بي��ان ن��ه م��وي س��ر را از ت��ه زد و ن��ه ريش را ک��امال��ه الزم ب��ه توض��يح اس��ت ک��ه اين تراشيد، بلکه بايد هر دو در کمال حسن ظاهر باشند. البت حکم حضرت باب نيز در آثار حضرت بهاءالله نسخ ميشود، بدين مع��ني ک��ه بحکم حض��رت

182

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

بهاءالله مسئله ريش کامال باختيار خود مردم سپرده شده است و حکمي در مورد داش��تن و يا نداشتن ريش در امر بهائي وجود ندارد و صرفا اين مسئله تص��ميمي شخص��ي اس��ت. البته در اسالم در اين موارد احکام مفصلي وج��ود دارد ک��ه ب��ا ظه��ور دي��انت به��ائي همگي نقض ميشود و مس�ئله ريش گ�ذاردن بهم�راه بس�ياري ديگ�ر از مس�ائل ام�ري شخص�ي و خصوصي ميشود و دي��انت در م��ورد آن دخ��الت نميکن��د. عين بي��ان حض��رت ب��اب اينس��ت: »ملخص اين باب آنکه اذن داده شده تبعيض شعر راس و اخ�ذ آن از وج�ه الج�ل ق�وت آن که بصورت حسن ظاهر شود«. اين حکم در پي حکم تلطيف آمده است معلوم ميشود که از نظر حضرت باب موي سر و ريش را نباي��د زدود. ام�ا اينک��ه دس��ت و پ��ا را هم حض��رت

٢٨٦باب از حکم زدودن مو مستثني مي کنند؛ در هم��ان حکم تلطي��ف و در هم��ان ص��فحه آمده است. در اين بيان حضرت باب توضيح ميفرمايند که زدودن م��وي دس��ت و پ��ا اص��وال محبوب نيست و صرفا در صورتي که رسم و عادت فرهنگي يک قوم باشد اجازه اين ام��ر

»و ب��ر ي��دين و رجلين اگ��ر دأب نب��وده داده شده است. عين بيان حضرت باب اين اس��ت:باشد محبوب نبوده از براي او.«

اکنون مي بينيم که حکم حضرت باب اصوال حکم نظافت بدن اس��ت و اين نظ��افت بط��ور کلي واجب است، اما در مورد زدودن موي بدن - باس��تثناء س��ر و ص��ورت و دس��ت و پ��ا - حضرت باب اين کار را نه واجب دانسته اند و نه ممنوع کرده اند، بلک��ه اج��ازه اين ک��ار را داده اند و در صورتيکه افراد قادر به اس��تحمام مک��رر نباش��ند، آن را س��ودمند ميدانن��د. در مورد حنا نيز، استفاده از حنا يا مواد مشابه آنرا براي اينکه نقشهاي زيبائي را بر روي بدن تصوير کنند اجازه داده اند. و لذا از آن به شکل»ما يتجمل به المرء« يعني آنچه که ب��اعث زيبائي فرد شود سخن ميفرمايند. اما همانطور که ذکر شد همه اين احکام چيزي است که اجازه آن داده شده اس��ت. ل��ذا عن��وان اين ب��اب اين اس��ت »في اذن التلطي��ف« يع��ني در مورد اجازه تلطيف و آنگ��اه م��وارد اين تلطي��ف بي��ان ش��ده اس��ت. و پس از ذک��ر حکم ب��ه عربي همان حکم را بفارسي بدين صورت بيان ميکنند: »ملخص اين باب آنکه در بيان اذن

روز ي��ک مرتب��ه اخ��ذ٤داده شده به تلطيف و تنظيف با علي ما يمکن در امک��ان و اگ��ر در اظفار و شعر و ما يتجمل به المرء نمايد محبوب بوده عندالله و هس��ت و تطه��ير البس��ه و

تلطيف آن هرچه اقرب تر شود اقرب بتلطيف بوده و هست و حنا اذن داده شده«.

روز، اج��ازه تلطي��ف١٤ ي��ا ٨ روز و ح��د اک��ثر ه��ر ٤بر طبق حکم حضرت باب حد اقل هر داده شده است، و اين امر شامل اجازه کوتاه کردن ن��اخن و زدودن م��وي ب��دن )باس��تثناء سر و صورت و دست و پا( و تجميل بدن و تطهير لب��اس ميباش��د. در همين ص��فحهء بي��ان حضرت باب حکم ميفرمايند که بخاطر تجميل و تلطيف »سزاوار است عبد که نظر نماي��د در مرآت و شاهد شود خلق خود را و شاکر شود محبوب خود را بر حسن حسن خود و اال استغفار کند محبوب خود را که کل کينونيات در فطرت اوليه باحسن جم��ال خل��ق ش��ده و

اگر حجابي بهم نرساند از ظهور آن، بر صورت خلق کينونيت مصور ميگردد«.

بنايراين اوال حضرت باب بخاطر تاکيد بر اصل زيبائي و تجميل، به مؤمنان خود توصيه مي فرمايند که هر روز جلوي آئينه رفت��ه و در جهت تجمي��ل خ��ود بکوش��ند. ثاني��ا حض��رت ب��اب توضيح مي دهند که همه انسانها بر اس��اس فط��رت و خل��ق اولي��ه خ��ود زيب��ا مي باش��ند و زيبائي امري فطري و همگاني است. در نتيجه يک فرد ب��ابي باي��د در جل��وي آئين��ه ب��رود ت��ا زيبائي خود را که وديعه الهي و فطرت رباني است مش��اهده کن��د و خ��ود را بعن��وان خل��ق خالقي کامل که زيبائي و جمال مطلق است و لذا مخلوقش هم زيبا خلق شده است ببيند و در نتيجه خويشتن را آئينه جمال الهي مالحظه کند و به سپاس خدا مشغول ش��ود. آنگ��اه حضرت باب توضيح مي فرمايند که اگر يک انسان در آئينه چيزي غ��ير از زيب��ائي مش��اهده کرد، اين امر بيانگر اين واقعيت است که خود را بصورت راستين و فط��ري خ��ود مالحظ��ه

183

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

نکرده است و لذا بخاطر تع��دي از ارزش�هاي روح��اني اس�ت ک��ه حج��اب و پ��رده اي مي��ان چشمان او و حقيقت کينونيت فطري وي حائل شده است که ب��اعث ميگ��ردد ام��ري خالف زيبائي را در آئينه ببيند. بنابراين اگر چنين باشد، باي��د بکوش�د ت��ا حج�اب را ب��ر ط�رف کن�د يعني با آگاهي از زيبائي راستين خود در جهت ارزشهاي روحاني و اخالقي ح��رکت نماي��د و قواي وجود خود را بالفعل ظاهر نمايد تا آنکه جز زيبائي در آئينه نبين��د. الزم بت��ذکر نيس��ت که چنين طرز فکري باعث ميشود که آدميان بجاي نفرت از خويشتن خ��ود را آئين��ه جم��ال الهي ببينند و بجاي رفتار مبتني بر خود شيفتگي در جهت ارزشهاي روحاني حرکت نماين��د، و بجاي نا اميدي از زندگي، همه وجود خود را انعک��اس اس��ماء و ص��فات الهي دانس��ته ب��ه همه چيز بچشم تقدس و جمال نگاه کرده و با همه چيز ب��ه نح��وي اخالقي معامل��ه نماين��د. پس بايد گفت که از نظر حض�رت ب�اب اص�ل تلطي�ف واس�طه مي�ان مادي�ات و روحاني�ات است و وسيله اي است که ع�الم م�ادي را ب��ا حق�ائق روح��اني پيون��د داده و مل�ک را آئين�ه

 ملکوت مينمايد.

در اينصورت بايد گفت که اگ��ر چ��ه جزئي��ات حکم حض��رت ب��اب در کت��اب اق��دس منس��وخ است، اما فلسفه و روح آن تعليم مورد تائيد امر بهائي نيز ميباش��د و اين فلس��فه تلطي��ف

براستي دريچه اي نوين و بديع و شکوهمند به تمدني خالق و زيبا و پر بار ميباشد.

اعتراض به حکم ناپرهيزي از مدفوع حيوانات در آئين بابي.64 کت��اب بي��ان ع��ربي حکم ش��ده اس��ت ک��ه از م��دفوع28معترضين مي گويند که در صفحه

حيوانات پرهيز نکنيد: »ثم السابع من بعد العشر ما يخرج من الحيوان فالتحذرن«.

در اين شبهه، مطرح کننده بقيه جمل�ه را ح�ذف ک�رده اس�ت. حض�رت ب�اب در ادام��ه مي فرمايند »اال و انتم تحبون ان تلطفون« يعني احتراز از مخروج��ات حيوان��ات، ص��رفا" باي��د

بخاطر رعايت نظافت و لطافت انجام شود.

اين حکم مترقي حضرت باب بيانگر دو مطلب انقالبي است: اول اينکه در بيان، تلطيف و لطافت محکمترين و موکدترين وظيفه هر بابي است و در نتيجه بايد از زواي��د حي��واني هم بخاطر تلطيف احتراز کرد. دوم آنکه حضرت باب مفهوم اسالمي نجاست ذاتي را از مي��ان مي برند. در يک سطح علمي و محيط زيستي همه طبيعت وابستگي متقاب��ل دارد و ب��راي تکامل و حفظ محيط زيست بايد به همه جوانب طبيعت به عنوان چيز هايي نگاه ک��رد ک��ه اگر چه از نقطه نظر ما نامطبوع است، اما براي بقاي نظام طبيعي الزم و سودمند است.

در نتيجه معن��اي حکم حض��رت ب��اب اين اس��ت ک��ه در موق��ع الزم، مانن��د اس��تفاده از ک��ود حيواني براي کشاورزي، کار کردن با اين مواد اشکالي ندارد اما در حالت ع��ادي و بخ��اطر وظيفه تلطيف، بايد از هر چيز کثيف و بو دار اجتناب کرد. اصوال فضاي کتاب بيان، فض��اي

تلطيف است و نه تنگناي وسواسي تقليد و تنجيس و تکفير.

184

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

در ديانت بابي اعتراض به حکم حمايت از حيوانات .65 برخي از رديه نويسان به لحني توهين آميز بيان کرده اند که در کت��اب بي��ان ع��ربي ب��ه اين موضوع اشاره شده که "سوار گاو نشويد و شير خر نخوريد"..."تخم مرغ را قب��ل از پختن به جائي نزنيد که ميشکند و ضايع ميشود. م��ا تخم م��رغ را روزي نقط��ه اولي ق��رار داديم، شايد شما شکر کنيد." و در ادامه اين موضوع را بدين گونه تمسخر نموده اند "قطع��ا اين آيات متعالي که نشانه اعجاز در کتاب بيان عربي ميباش��د کالم خ��دا اس��ت و ک��ل نيازه��اي

جامعه متمدن جهاني را بر طرف نموده است."

نمونه اي از احکام مشابه در اسالم

در اينجا عالوه بر بد دهاني نويسندگان - چيزي که مش��ترک مي��ان ايش��ان و دش��منان هم��ه پيامبران گذشته بوده است و به همين جهت اع��راب عربس��تان هم بج��اي دي��دن اعج��از در آيات قرآن از حضرت محمد بعنوان شاعر ديوانه و از آي��ات ق��رآني بعن��وان اس��اطير اولين سخن مي گفتند - ايشان دو سفسطه ميکنند. اول آنک��ه ب��از چ��نين وانم��ود ميکنن��د ک��ه اين احکام بهائي است، حال آنکه احکام کتاب بي��ان حض��رت ب��اب اس�ت و ل��ذا بهائي��ان اعتق��اد ندارند که احکام حض��رت ب��اب "ک��ل نيازه��اي جامع��ه متم��دن جه��اني را ب��ر ط��رف نم��وده است". اصوال احکام حضرت اعلي از ابتدا صرفا جنبه سمبليک داشته و براي اجراء نب��وده است، چرا که موعود بيان چند سال پس از نزول احکام بيان ظاهر گرديده و آنگاه احک��ام بيان منسوخ شده است. سفسطه دوم ايشان در اين است ک��ه ي��ک ي��ا دو جمل��ه از کت��اب

جهان بيني و احک��ام آن، ص��حبت از اين بيان را گرفته و بدون توجه به معناي آن و تماميت ميکند که اين يک يا دو جمله حالل مشکالت دنيا نيست و آنرا م�ورد تمس�خر ق�رار ميده�د. حال بايد ديد که اگر کسي بخواهد همين کار را در مورد قرآن کريم و ي��ا اح��اديث اس��المي��وت ��وا البي انجام دهد به چه نتيجه اي ميرسد. مثال قرآن کريم مکررا حکم ميکن��د ک��ه: »وأت

��ؤذن448من أبوابها« بي إال أن ي ��وت الن ��دخلوا بي يعني به خان��ه از درب آن وارد ش��ويد، »ال تالة449لكم« �وا الص� يعني وارد خانه محمد نشويد مگر آنكه شما را ماذون فرماي��د، »ال تقرب

يعني زماني كه مست هستيد نماز نخوانيد، »ليس عليكم جناح أن تأكلوا450وأنتم سكارى« يعني بر شما گناهي نيست اگر بخوريد با هم يا بخوريد جدا جدا، »فإذا451جميعا أو أشتاتا«

يعني زماني كه داخل منزل ميشويد سالم بگوييد، از452دخلتم بيوتا فسلموا على أنفسكم« نوشيدن خون خودداري کنيد و يا آنکه از حرکات اجرام س��ماوي و س��تارگان در ارتب��اط ب��اه آدم و ح��وا جن سخن ميگويد و يا اصل خلقت را را چند هزار سال قب��ل و از طري��ق قص�� بيان ميکند و يا آنکه از زمين و آسمان و طبقات سبعه سخن ميگويد. حال آيا ميتوان گفت

که اين احکام و مفاهيم کل نيازهاي جامعه متمدن جهاني را بر طرف نموده است؟

علل صدور اين احکام

معلوم نيست مراد معترض از انتقاد ب��ر اين مس��ئله اين اس��ت ك��ه چ��را نباي��د از حيوان��ات سواري گرفت و يا آنان را براي باركشي مورد استفاده ق��رار داد و ي��ا اع��تراض اين اس��ت كه مسئله مورد نظر مسئله بسيار ساده و پيش پاافتاده بوده و ذكر آن توس��ط ي��ك ش��ارع آسماني ضرورتي ندارد. به فرض اينكه هر دو مس��ئله م��ورد نظ��ر س��ائل باش��د، باي��د از او پرسيد كه در چنين عصر درخش��ان ماش��ين و توس��عه و تكني��ك و ص��نعت و ازدي��اد وس��ائل ارتباطي، سوار شدن بر حيوان��ات چ��ه ض��رورتي دارد؟ و اص��وال ب��ا چ��نين وس��ائل راحت و سريع كه امروزه در اختيار بشر قرار گرفته است، چرا بايد موجبات آزار و اذيت حيوان��ات را فراهم نمود؟ مسلما هيچ عقل سليمي ضرورت چنين مسئله اي را تائيد و تص��ديق نمي نمايد. به عالوه، اصوال ذكر اين مسئله در آثار حضرت ب��اب ب��ه جهت نس��خ يكي از ق��وانين

185

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

�وا منه�ا ومنه�ا ذي جع�ل لكم األنع�ام لتركب ه ال قرآن بوده است، زيرا قرآن مي فرمايد »الل يعني خداوند قرار داد حيوانات را براي شما ت��ا ب��ر آنه��ا س��وار ش��ويد و از آنه��ا453تأكلون«

تغذيه كنيد. حضرت باب به سبب وجود چنين آيه اي ك��ه در ق��رآن ك��ريم وارد ش��ده اس��ت��ل الزم دانستند كه آن را نسخ فرمايند. همچنين در سوره ديگر قرآن مذكور اس��ت »والخي

يعني اسب ها و اشترها و خرها را قرار داد تا سوار شويد. 454والبغال والحمير لتركبوها«

از طرفي گرچه مسئله ذکر شده بسيار ساده و ابتدايي مي باشد، لكن در زم��ان و مك��اني كه حضرت باب ظهور فرمودند، اين مسائل مبتال به جوامع خصوصا جامع��ه اس��المي ب��وده است، همچنانكه پيغمبر اسالم نيز مسائلي را كه اعراب در عهد جاهليت ب��دان مبتال بودن��د مورد توجه قرار دادند و با آنكه مسائل مزبور بسيار ساده و پيش پا افتاده جلوه مي ك��رد، معهذا آنان را در قرآن كريم مطرح و قبح آن اعم��ال و س��نن را گوش��زد م��ردم فرمودن��د، چنانکه مثالهايي از اينگونه آيات در باال ذکر شد. گرچه در عصر حاضر هر انساني ضرورت مراعات چنين آداب اجتماعي را که در قرآن ب��دان اش��اره گردي��ده اس��ت، درك مي کن��د و احترام به ديگران را به خوبي ميشناسد و مي داند ك�ه چگون��ه و ت��ا چ��ه ح�دي باي��د اص�ول اخالقي و انساني را در ارتباط با ديگران مراعات نمايد، ولي در زمان و مكاني ك��ه پي��امبر اسالم ظهور نمود مردم چنين بينشي را نداشتند. في المث��ل آن��ان ب��دون اج��ازه وارد خان��ه هاي يكديگر ميشدند و در ح��ال مس��تي نم��از مي گذاردن��د. ل��ذا پيغم��بر اس��الم آن مس��ائل انحرافي را مورد توجه قرار داده، قبح آن را، ولو اينك��ه ام��روز بس��يار س��اده و روش��ن ب��ه نظر ميرسد، بدانان تعليم فرمود. به همين نحو حضرت باب ن��يز مس��ائل انح��رافي جامع��ه خود را درك و قبح آن مسائل و سنن را، ولو اينكه امروز ابتدايي و كودكانه بنظر ميرس��د، به مردم تشريح و تعليم فرمود و همين است آنچه ك��ه م��ا آن را مقتض�يات زم��ان و مك��ان

مي ناميم.

متاسفانه معترض از آثار بلند عرف��اني و فلس��في و نقش رس��الت حض��رت ب��اب ك��امال بي اطالع بوده و در حقيقت از همه مطالب كه حضرتش عنوان نموده است، چشم پوشيده و تنها به چند مسئله كوچك توجه نموده و آن را معيار سنجش و ميزان شناخت مظه��ر الهي قرار داده است و خواسته است بگويد كه مشت نمونه خروار است. صرف نظ��ر از اينك��ه مثال مزبور در مسائل علمي اعتباري ندارد، به ق��ول يكي از حكم��ا، پي��امبر مانن��د ش��اهين بلند پروازي است كه گاهي اوجي فوق العاده مي گ��يرد و هيچكس را ي��اراي مقابل��ه ب��ا آن نمي باشد و گاهي همان شاهين بلند پرواز ب��ر روي زمين نشس��ته و بخ��اطر دام و دان��ه از اوج آسمان بر حضيض زمين توجه مي نمايد، ولي معترض خوب ميداند كه اگر شاهين ب��ر زمين نشست، نمي ت��وان او را مورچ��ه گفت و ش�اهباز اوج عرف��ان را م��ور ن��اتوان نت��وان

شمرد.

اما منظور اصلي حضرت باب از صدور چنين حکمي اين است که نباي��د ب��ه حيوان��ات ظلم نمود و همچنين هر حيواني را بايد به مقتضاي طاقت و توانائي او مورد اس��تفاده ق��رار داد و از سؤ رفتار و سؤ استفاده در مورد حيوانات اجتناب کرد. بهمين علت مثال بديهي گاو و خر را ميزنند که مکررا مورد استفاده آن زمان قرار مي گرفته است. حضرت باب با ذک��ر اين مثال ساده که کاري که گاو ب��راي آن مناس�ب اس�ت، در م��ورد خ��ر مناس��ب نيس��ت و بالعکس آنچه که براي خر مناسب است نبايد در مورد گاو بک��ار رود، ي��ک اص��ل کلي را در مورد استفاده از حيوانات و رفتار با ايشان بيان مي فرمايند. اين امر براي آنست که حکم کلي خود را توضيح بدهند يعني نه بايد سبب ظلم به حيوانات شد و نه سبب ح��زن انس��ان گرديد. بهمين علت در اين بيان، هم سواري بر گاو و هم گذاردن بار بر پش��ت گ��او را نهي ميفرمايند و آنگاه ب��العکس حکم ميفرماين��د ک��ه در م��ورد حم��ار نباي��د ش��ير او را نوش��يد و صرفا کمتر از طاقت او بر پش��تش ب��ار گ��ذارد. گذش��ته از اين، حض��رت ب��اب ب��راي اينك��ه

186

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

استثنايي بوجود آورند و گاو را كه حيواني مفي��د و ش��يرده مي باش��د مس��تثني فرماين��د در كتاب بيان عربي سوار بر اين حي��وان را من��ع فرمودن��د. در ادام��ه حکم ميفرماين��د ک��ه هيچ حيواني را نبايد سوار شد مگر آنکه از لگام و رکاب استفاده ش��ود و آنگ��اه نهي ميفرماين��د

سواري بر حيواني را که راکب نتواند تعادل خود را در حين سواري حفظ نمايد.

براستي اگر مسئله محبت و ترحم از دايره انسانها تجاوز نماي��د و حيوان��ات را ن��يز ش��امل گردد چه اشكالي دارد؟ حيوانات نيز در احساس با م��ا ش�ريك ب��وده و رنج و الم را ش�ديدا احساس مي نمايند و حتي مي توانند جواب محبتهاي صاحب خود را با حركت سر وگ��ردن جواب داده و از ترحم و تلطف ديگران سپاسگزاري نمايند. جمال قدم به جهت حم��ايت از حيوانات در كتاب مستطاب اقدس صريحا مي فرمايند »ال تحملوا علي الحي��وان م��ا يعج��ز عن حمله انا نهيناكم عن ذلك نهيا عظيما في الكتاب كونوا مظ��اهر الع��دل و االنص��اف بين

يع�ني حم�ل نكني��د ب�ر حيوان��ات آنچ��ه را ك�ه از حم�ل آن ع�اجز455الس�موات و االرض�ين« ميباشند ما نهي كرديم شما را از اين عمل كه نهي ب��زرگي اس��ت. باش��يد مظ��اهر ع��دل و

انصاف بين آسمانها و زمين.

مسأله حمايت از حيوانات در اديان و فرهنگ هاي ديگر

با طرح چنين سؤال كوچكي، ب��ه خ��وبي معل��وم مي ش��ود ك��ه مع��ترض مطلب را فق��ط از دريچه معيارها و سنت ها و عقايد جامعه خويش نگريس��ته اس��ت. گرچ��ه در جامع��ه وي از نظر او توجه بر حيوان��ات و ت��رحم ب��ر آن��ان بي م��ورد ب�وده و ح��تي قرب��اني آن��ان در اعي��اد مذهبي نه تنها بال مانع است، بلك��ه يكي از س��نن مم��دوح م��ذهبي بش��مار مي رود، لكن از نظر تعاليم هندو و زرتشت چنين عملي، قبيح و غير انساني محس��وب مي ش��ود. زرتش��ت در سرودهاي خود »گاتها« مي فرمايد نفرين باد به كساني كه با فرياد شادي، حيوان��ات را براي خشنودي خدا و فرشتگان قرباني ميكنند. بنابراين نتيج��ه ميگ��يريم رفت��ار ص��ميمانه و عادالنه نسبت به حيوانات مباركه گرچه از نظ�ر مع�ترض مض�حك و غ�ير عاقالن��ه ميباش�د، ولكن از نظر مذاهب هند و آريايي و جوامعي مانن��د انجمن طرف��داران حم��ايت حيوان��ات - كه امروزه انجمن بزرگي محسوب مي شود و در تم��ام نق�اط جه��ان تاسيس�ات وابس�ته و مجالت و انتش��ارات دارد و كنفرانس��هاي ب��زرگي ب��ه منظ��ور حم��ايت از حيوان��ات تش��كيل ميدهد - امري بسيار ممدوح است و اين عمل درست منطب��ق ب��ا خواس��ته و اه��داف آن��ان مي باشد. سؤال كننده اگر به جاي سكونت در ايران در هندوس��تان س��اكن ب��ود هرگ��ز ب��ه چنين اعتراضي زبان نمي گشود زيرا مشاهده مي كرد كه در جامعه هند و سرزمين پهناور هندوستان نه تنها گاو بلكه جميع حيوانات قابل ترحم و حتي اح��ترام ب��وده و هيچكس ح��ق

تعدي و تجاوز بدانان را ندارد.

مسائل ديگر مربوط به اين حکم

حضرت باب عالوه بر تأکيد به ترحم به حيوانات، سواري بر کشتي را نيز مورد بحث ق��رار ميدهند و از مجادله و منازعه مسافران حج انتقاد ميفرمايند و ضرورت کمک ب��ه فق��راء را در سفر کشتي بتوسط متمولين و مقتدرين مؤکد ميسازند و از لزوم نظ��افت و تطه��ير در سفر کشتي سخن ميگويند و بخاطر مشکالت و دشواريهاي سفر کشتي در آن زمان يعني

ميالدي سفر کشتي را تا حد امکان تح�ذير ميفرماين�د ت��ا انس�انها مح�زون١٩در نيمه قرن نشوند. و در ارتباط با اين آداب سفر است که حضرت ب��اب از ل�زوم حف�ظ تخم م��رغ ک�ه غذاي اصلي حضرت باب در زمان زنداني ايشان در وسط کوهه��اي آذربايج��ان ب��ود س��خن��د ميس��ازند. در آنزم��ان بس��ياري از ميگويند و لزوم رعايت بهداشت در مورد تغذيه را مؤک تخم مرغ ها بخاطر عدم مراقبت شکست خورده و ترک برداشته و لذا به ج��ذب ميک��روب

187

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

و خراب شدن غذا و بيماري مي انجاميد. خداوند با نسبت دادن يک ماده غذايي يع��ني تخممرغ به پيامبر خود ضرورت احترام به نعمتهاي خدا و طبيعت را متذکر ميشود.

بينش حقيقي در احکام حضرت باب

اکنون که تمامي بحث حضرت باب مطرح گرديد، خواننده ميفهم�د ک�ه من�ع س�واري و ب��ار گذاري برگاو ولي جواز نوشيدن شير آن و ب��العکس من��ع نوش��يدن ش��ير حم��ار، ولي ج��واز سواري و بارگذاري بر آن، اما کم��تر از ح��د ط��اقتش، مث��الي از ي��ک حکم کلي اس��ت و آن ضرورت احترام به حيوانات و مراعات عدالت در ارتباط با همه هستي است. در اينجا بايد اصل کلي را قدري توضيح داد. از نظر حضرت ب��اب، هم��ه چ��يز و هم��ه کس داراي حق�وق خدادادي است. اين فقط انسان نيست که داراي ح��ق اس��ت، بلک��ه هم��ه حيوان��ات و هم��ه اشياء نيز داراي حق��وق خ��ود ميباش��ند. علت اين مطلب فلس��فه ش��کوهمند حض��رت ب��اب است که حقيقت هستي را تجلي اسماء و ص��فات الهي در دل اش��ياء ميياب��د و ب��دين جهت همه هستي از نظر حضرت باب، عزيز و مقدس و ارزشمند است وبايد با آن ب��ا اح��ترام و

عدالت معامله کرد.

حال ميتوانيم ببينيم که اصول مذکور توسط حضرت باب براستي اعجاز الهي بوده و کلي��د حل تمامي مشکالت دنياي متمدن جهان را بدست ميدهد. احکام جزئي حضرت با در مورد ترحم بر حيوانات و رعايت بهداشت و زيبائي و لطافت در مورد هم��ه چ��يز از جمل��ه م��واد غذائي، انعکاس و سمبلي از آن اص��ول کلي اس��ت. بي جهت نيس��ت ک��ه در س��ر آغ��از آن فصل، حضرت باب، حکم نجاست سگ و هم��ه ديگ��ر حيوان��ات را نس��خ فرم��وده و در عين تذکر ضرورت حکم نظافت و لطافت در همهء احوال طليعهء فرهنگي را بن��ا مي نهن��د ک��ه آزار و نفرت به حيوانات مظلوم بي زبان جاي خود را ب��ه فرهن��گ محبت و وداد و ت��رحم و لطف مي سپارد. الزم به تذکر نيست که فرهنگ خشونت انسان نسبت ب��ه انس��ان ت��ا ح��د زيادي از فرهنگ خشونت انسان به حيوان متاثر ميباشد و لذا تحقق يک فرهنگ مبت��ني ب��ر وحدت عالم انساني و ص��لح عم��ومي و دموکراس��ي سياس��ي و ع��دالت اجتم��اعي و آزادي عقيده و بيان و شکيبائي و تسامح مذهبي و تساوي حقوق زن و مرد و نيز نفي نظام برده داري و الغاء تبعيض حقوقي عليه زن و غير مؤمن و همچ��نين لغ��و حکم ارت��داد و نجاس��ت اقوام و مذاهب ديگر، مستلزم رويکرد بديعي است که بر طبق آن احترام به همه اشياء و عدالت و عطوفت به حيوان��ات ع��املي اساس��ي در جه��ان بي��ني و نظ��ام ف��رهنگي آدمي��ان باشد. آثار حضرت باب شالوده چنين بينشي را بنيان نهاد و آثار حضرت بهاءالله با تاکيد بر

اصل وحدت عالم انساني، ساختار اين مدنيت بديع جهان شمول را بنا گذارد.

تهمت جايز بودن تعدد شوهر و صيغه در شريعت بيان.66 »ان فرض لکل احد ان يتاهل ليبقي عنها من نفس يوحدالل��ه ربه��ا وبرخي معترضين آيه

واحد ب��اذن البد ان يجتهد في ذلک و ان يظهر من احدهما ما يمنعها عن ذلک حل علي کل « را ب��ه اين مع��ني456دونه الن يظهر عنه الثمره و اليجوز االقتران لمن لم يدخل في الدين

باب تجويز کرده که اگر کسي نتوانست همسر خ��ود را ب��اردار کن��د،دانسته اند که حضرت اذن دهد که از ديگري باردار شود، مشروط به آنک��ه ش��خص ث��الث ايم��ان ب��ه ب��اب داش��ته

باشد.

188

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

در ابتدا ذکر اين نکته ضروري است که در بيان، اشاره صريحي به عدم جواز تعدد زوجات نيست، اما صريحا زنا حرام و ازدواج موقت )متع��ه ي��ا ص��يغه( نهي ش��ده اس��ت. همچ��نين توجه کنيد که در قرآن ک��ريم ن��يز ع��دم ج��واز تع��دد همس��ر ب��راي زن تص��ريح نش��ده و اين

مطلب فقط در احاديث نقل شده است.

اما آيه فوق متضمن چند مطلب است. نخست آنکه ازدواج را واجب مي ش�مارد ت��ا س�بب بقاي نسلي گردد که بتوحيد الهي قائل و ناطق باشد و در اين باره به سعي و کوشش امر شده است. دوم اينکه اگر يکي از طرفين بعللي قادر به داشتن فرزند نباشند، جائز اس��ت که به اذن و اطالع و موافقت همسر، جدايي اختيار نمايند تا ب��ا ازدواجي ديگ��ر اين وظيف��ه روحاني امکان پذير شود. توجه به متن آيه روشن مي سازد که افعال »يتاهل« و »يجتهد« و ضمير »عنه« همگي مذکر و ن��اظر ب��ه زوج )و ن��ه زوج��ه( اس��ت و بن��ابراين در ش��ريعت بابي، هيچ گاه زن نمي تواند بيش از يک همسر داشته باشد. اص��طالح اذن ک��ه در اين آي��ه بکار رفته است، در معني لغوي بمعني »اج��ازه« ي��ا »اطالع« اس��ت، ام��ا در ش��رع اس��الم مفهوم خاصي دارد و به مع�ني اج��ازه اي مخص��وص در ش�رايط معين اس�ت ک��ه فق�ط در موارد معلومي کاربرد دارد؛ مثال مجاز بودن افطار براي شخص روزه دار، اگ��ر س��المتي و حيات او به علتي ناگهاني در خطر افتد. لذا در آيه ف��وق مي ت��وان آن را ب��ه ج��واز طالق و جدايي در موارد عقيم بودن يا نازا ب��ودن تعب�ير نم�ود. در ض�من طالق در بي��ان ج��ايز، ولي ناپسند است. مطالعه متن باال مشخص مي کند که در صورت نازايي و ناباروري، در کت��اب بيان اجازه به ازدواج دوم به مرد داده شده است. اينک��ه اج��ازه ازدواج مج��دد موک��ول ب��ه

رضاي طرفين است، اشاره ديگري بر تساوي حقوق انساني بين زن و مرد است.

نکته مهم در شريعت بيان، اين حقيقت است که ظهور موعود بيان نزدي��ک اس��ت و بهمين جهت رد و قبول يا تأييد و نسخ احکام بيان، کال در اختيار موعود مقدس مزب��ور اس��ت ک��ه حتي به تاريخ ظهور او در چندين مورد، در بيان عربي و فارسي اش��اره ش��ده اس��ت. حکم مورد نظر در دين بهائي ادامه نيافته و ازدواج دوم در صورت ناباروري مجاز ش��مرده نمي

شود. در ضمن ازدواج در دين بهائي با اديان و مذاهب ديگر کامال آزاد است.

چرا حضرت باب مصرف دارو را حرام دانسته اند؟.67 برخي معترضين در مقاله خ��ود تحت عن��وان "گزي��ده اي از تع��اليم متع��الي به�ائيت" چ��نين نوشته اند: "ديني که در جائي مراجع��ه ب��ه ط��بيب ح��اذق را مق��رر داش��ته، در تناقض��گوئي آشکار که در ص�فحه سيص�د و بيس��ت و س�ه کت�اب بي�ان فارس�ي آم�ده اس�تعمال دارو را مطلقا حرام اعالم کرده است. جوانان بهائي يادشان باش��د اگ��ر پدرش��ان ي��ا مادرش��ان در حال مرگ هم بودند حق مصرف دارو را ندارند در عين حال حتما به پزشک حاذق مراجع��ه

نمايند!"

تفاوت اين حکم در ديانت بابي و بهائي

اين مطلب درست است که حضرت بهاءالله در کتاب مستطاب اقدس دستور داده اند که در هنگام بيماري باي��د ب��ه پزش��ک ح��اذق مراجع�ه ک��رد. اين مطلب ن��يز درس��ت اس��ت ک��ه

اس��تعمال تري��اک، مس��کرات و دارو را٣٢٣حضرت باب در کتاب بيان فارس��ي در ص��فحه تحريم فرموده اند. اما ادعاي نويسندگان در مورد اينکه در ديانت بهائي هم اس��تعمال دارو ممنوع است، مطلقا دروغ اس��ت. نويس��ندگان مزب��ور بخ��وبي ميدانن��د ک��ه دي��انت به��ائي و

189

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

ديانت بابي دو ديانت مستقل هستند و احکام کتاب بيان فارسي يعني احکام حض��رت ب��اب ربطي به آئين بهائي ندارد. ديانت به�ائي و کت��اب مس�تطاب اق�دس ناس�خ بي�ان و ق��رآن و انجيل و تورات است، يعني ديانتي است جديد با احکامي جدي��د. حض��رت ب��اب هم��واره در آثار خود از جمله بيان فارسي تأکي�د ميفرماين��د ک��ه احک�ام ايش��ان ص�رفا ت�ا زم��ان ظه��ور حضرت بهاءالله قابل اجرا است و با ظهور موعود بيان يعني حضرت بهاءالله احک��ام بي��انط حض��رت قابل اجرا نبوده و منسوخ ميگردد. اصوال ن��زول کت��اب مس��تطاب اق��دس توس�� بهاءالله هم در واقع بخاطر اين بود که آئين جديدي ظهور ک��رد و ل�ذا احک�ام بي�ان منس�وخ

»اما کتاب بي��ان ب��ه کت��اب اق��دس منس��وخ گرديد. اينست که حضرت عبدالبهاء ميفرمايند: است و احکامش غير معمول، مگر احکامي که در کتاب اقدس تکرار بيان و تاکي��د ش��ده و��ق دارد و بم��ا تعلقي ن��دارد. م��ا مادون آن احکام مؤکده در کتاب اقدس، به اه��ل بي��ان تعل

.«457مکلف به احکام کتاب اقدس هستيم

همچنين بفرمودهء حضرت عبدالبهاء "کتاب اقدس ناس��خ جمي��ع ص��حائف و کتب" اس��ت و کتاب بيان هم يکي از آن کتب است. بهمين علت هم هست که در کتاب اقدس و در ديگ��ر آثار حضرت بهاءالله مکررا احکام بيان نسخ گشته و احکام جديدي نازل ميشود، هم��انطور که بسياري از احکام قرآن کريم نيز مانن��د حکم ارت��داد و جه��اد و اخ��ذ جزي��ه از ک��افران و

زن و اج��ازه ع��دم رع��ايت ع��دالت در مي��ان زن��ان٤نجاست مش��رکان و اج��ازه ازدواج ب��ا ، در کتاب اقدس نسخ شده است.458موقعي که زن برده يعني کنيز باشد

انتقاد کند اعتراض اين نويسندگان در مورد مصرف دارو معادل اينست که کسي بر اسالم که از يک طرف روز جمعه را تعطيل مي شمارد و از طرف ديگر در ت��ورات مي گوي��د ک��ه بايد روز شنبه تعطيل شود. يا آنکه بقرآن کريم اعتراض ش��ود ک��ه از ط��رفي اج��ازه طالق داده است، در حالي که در جاي ديگر در انجيل مقدس آن را حرام اعالن کرده است. و ي��ا آنکه بگوئيم چون در قرآن خوردن گوش��ت خ��وک ح��رام ش��ده اس��ت، ولي در آئين مس��يح چنين کاري مجاز است، در آن صورت نتيجه بايد گرفت که جوانان مسلمان بايد بدانند ک��ه اگرچه بايد خوردن گوشت خوک را نفي کنند ولي در عمل وظيفه دارند ک��ه گوش�ت خ��وک

را بخورند!

حکم ديانت بهائي در مورد استفاده از دارو

حال به حکم کتاب اقدس و ديگر آثار حضرت بهاءالله در مورد اس��تفاده از دارو توج��ه مي کنيم. اين سخن که مصرف دارو در حين بيماري و احتياج ممنوع است صد در صد مخ��الف احکام بهائي است. واضح ترين مثال لوح طب است که توسط حضرت بهاءالله نازل شده و اهميت طب و پزش��ک در آن مؤک��د ش��ده اس��ت. در اين ل��وح حض��رت بهاءالل��ه چ��نين ميفرمايند: »التترک العالج عنداالحتياج و دعه عند استقامه المزاج...دع الدواء عند السالمه

در بي��ان ب��اال حض��رت بهاءالل��ه ميفرماين��د «.459و خذه عند الحاجه قابل االمراض باالسباب معالجه را در زمان احتياج ترک مکن ولي در هنگام سالمت ب��آن دس�ت م��زن... دارو را در هنگام سالمت رها کن و در هنگام احتياج آنرا بکار ب��بر... بيماريه��ا را ب��ا اس��تفاده از ط��رق علمي مقابله کن. ميبينيم که بصراحت کامل حضرت بهاءالله استفاده از دارو را در هنگ��ام

بيماري ضروري اعالن فرموده اند.

اين مطلب بعنوان يک حکم عمومي نيز بارها در ديگر آثار بهائي تصريح شده است، يع��ني بر طبق بيانات مکرر حضرت بهاءالله و حض��رت عب��دالبهاء اوال باي��د در هنگ��ام بيم��اري ب��ه پزشک حاذق مراجعه نمود و ثانيا هر آنچه را که پزشک حاذق ب��راي معالج��ه مق��رر داش��ت اجرا کرد. اين اصل باين معني است که مسئله مص��رف دارو ي��ک مس��ئله طبي اس��ت ک��ه

190

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

صرفا به حکم پزشک حاذق مرتبط است. بعنوان مثال حضرت بهاءالل��ه ميفرماين��د: »حکم��اء باي��د عم��ل نماي��د و لکن حکيم باي��د ح��اذق باش��د، در اين الله آنکه مريض به تج��ويز اطب صورت آنچه امر کند بايد به آن عمل شود چه که حفظ انسان لدي الله از هر امري اعظم

«.460تر است

اين مطلب بحدي مهم است که معموال در آثار به��ائي ض��رورت اس��تفاده از داروئي ک��ه ب��ا نوع بيماري انطباق داشته باشد بعنوان مثالي براي اثبات ضرورت تجديد احکام اديان بيان ميشود. يعني آنک��ه ه��ر کت��اب آس��ماني در واق��ع نس��خه و عالج جدي��دي اس��ت ک��ه بخ��اطر عروض بيماري جديد بر هيکل عالم انساني توسط پزش��ک ح��اذق يع��ني پي��امبر الهي ب��راي مردم زمين تجويز ميشود و جز از طريق مصرف آن دارو راه ديگري براي معالجه بيماري

 دنيا نخواهد بود.

علل صدور حکم منع استفاده از دارو در ديانت بابي

حال بايد ديد که چرا حضرت باب در کت�اب بي�ان فارس�ي اس�تفاده از تري�اک، مس�کرات و دارو را ممنوع فرمود. البته حضرت بهاءالله نيز اس��تفاده از تري��اک و مس��کرات را ممن��وع��د فرمودند، ولي چنانکه ديديم مصرف دواء را در هنگام لزوم و بتجويز پزش��ک ح��اذق مؤک ساختند. علت اين مطلب آنست که حضرت باب بخوبي از اينکه ديانت ايشان بزودي يعني

سال پس از ظهور حضرتش��ان ب��ه پاي��ان مي رس��د و ب��ا ظه��ور حض��رت بهاءالل��ه آئين و٩ احکام بديعي به مردم جهان ارائه ميگردد، با خبر بودند. بهمين علت صراحتا در کتاب بي�ان

س�ال اعالن فرم��وده و از انتظ��ار٩عربي تفاوت ميان ظهور خودشان و ظه��ور موع�ود را خ�بر دادن�د. آش�کار اس�ت ک��ه ب��رخي احک�ام٩ظهور موع�ود و درک "ک�ل خ�ير" در س�ال

حضرت باب بمنظور عمل کردن نازل نشده، بلکه بيشتر نقشي سمبليک و نم��ادين داش��ته است. يعني آنکه حضرت باب مي خواستند مردم را آماده ظهور حضرت بهاءالله نماين��د و در نزول احکام نيز همواره هر حکمي را س��مبل و رم��زي از ي��ک حقيقت متع��الي روح��اني قلمداد فرمودند تا آنکه مردم به آن معاني و رموز توج��ه کنن��د. بن��ابراين حض��رت ب��اب ب��ه جهت از هم پاشيدن اعتقادات خرافي پيشين و ايجاد آمادگي براي ظهور موعود کل اديان، برخي احکام سخت و سنگين را در کتاب بيان ن��ازل فرمودن��د و همچ��نين علت ص��دور اين حکم نيز مانند بسياري از احکام ديگر، همان گونه که در کتاب بيان ذکر گردي��ده، پره��يز از

خوران��دن گياه��ان تلخ وارد آوردن آزار به من يظهره الله )موعود( است. زيرا در آن زمان و بد طعمي همچون انغوزه بعنوان دوا به بيماران معمول بود و حضرت باب اينکار را من��ع کردند که مبادا اين تلخي به کام موعود وارد آيد. و بنا به دليل ذکر ش��ده احک��امي ديگ��ري

اغذيه بدبو، به اين توجيه که مبادا بوي بد آن موجب چون ممنوعيت استعمال سير و پياز و آزار "من يظهره الله" گردد، وضع شده است. مجموعا اگر به کوتاهي مدت زم��ان اج��را ورسالتي که حضرت باب به عهده داشتند توجه شود، اين احکام به نظرعجيب نخواهد آمد.

در کتاب بيان فارسي در توضيح تحريم دواء بيان شده است که بايد علم پزشکي در جهتي حرکت کند که معالجه بيماري ن��ه از طري��ق دواي تلخ و ش��يميائي بلک��ه از طري��ق غ��ذاهاي گوارا و ميوه هاي خوشمزه صورت پذيرد. اين مطلب در بيان فارسي ب��اين ص��ورت آم��ده است: »ملخص اين باب آنکه کل شئون دون حب از دون حق بوده و هس��ت و ک��ل ش��ئون حب از حق بوده و هست و نهي شده از مسکرات و آنچ��ه حکم دواء ب��ر او ش��ود...و ب��دل نمائي در مواق��ع ض��رورت ب��ه آالء لطيف��ه ونعم��اء طيب��ه ک��ه ش��ئون ش��جره محبت ب��وده و

هست«.

بينش حضرت باب در مورد بلوغ علم پزشکي و استفاده از داروهاي گياهي

191

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

از بيان حضرت باب آشکار ميگردد که بحث ايش��ان بح��ثي در خص��وص کم��ال و بل��وغ علم پزشکي است. يعني حکم ايشان صرفا سمبلي از کمال مطلوب بهداشت و حقيقت نه��ائي علم طب ميباشد. يعني ايشان از مرحله بلوغ و کمال علم پزشکي سخن ميگويند، مرحل��ه اي که در آن معالجه نه از طريق دواهاي مصنوعي و تلخ و بد بو و شکنجه آم��يز- ک��ه ن��وع اصلي دواء در آن زمان بود- بلکه از طريق غذاها و گياه ه�ا و مي�وه ه��اي لطي�ف و دلپ��ذير صورت بگيرد. حکم حضرت باب در اينجا حقيقت فلسفي اشياء و تمدن را بيان کن��د، ب��اين��اني ش��ود و تض��اد مي��ان روح و شکل که دنياي مادي انعکاسي از ملکوت الهي و حقايق رب جسم از ميان برود. واژه شجره محبت که در اين بيان آمده اس�ت بمعن��اي حقيقت پي��امبر الهي است که در واقع تجلي اسماء و صفات الهي يع��ني مش��يت اولي��ه خداس��ت. از نظ��ر حضرت باب حقيقت اشياء در وراء ظواهر مادي آن امري روح��اني اس�ت و آن هم بالم��آل چيزي جز تجلي خداوند که در دل اشياء بوديعه گذارده شده است نميباشد. ح��رکت ت��اريخ از نظر حضرت باب در جه��تي اس��ت ک��ه از طري��ق ظه��ورات گون��اگون الهي مب��دأ و مع��اد بيکديگر پيوند يابند و در نتيجه حقيقت اشياء در سطح ظ��اهري هم مش��هود و عي��ان گ��ردد. خالصه هدف حضرت باب از مباحث گوناگون خويش تشريع تعدادي حکم براي عم��ل نب��ود

چه که ميدانستند ظهور ايشان بالفاصله توسط ظهور حضرت بهاءالله دنبال خواهد شد.

اما چه از نظر تفاسير آيات الهي، چ��ه از طري�ق مب��احث فلس�في و چ��ه از طري��ق ش�کل احکام خويش، آن حضرت مردم را بحقيقت وجود خود معطوف ميساختند تا آم��اده ش��وند که حقيقت وجودشان را در ظاهر زندگي ف��ردي و ش��کل نهاده��اي اجتم��اعي ن��يز متجلي و نمايان سازند و با همين طرز فکر جديد آماده ظهور حضرت بهاءالله شوند. در بي��ان ف��وق حضرت باب توضيح ميدهند که هر چه با شئون محبت و لط��افت هم��اهنگي دارد انعکاس��ي از ش�جره محبت يع��ني حقيقت وج��ود هم��ه انسانهاس�ت. بن��ابراين حض�رت ب��اب از کم��ال مطلوب مدنيت انساني سخن ميگويند يعني زماني که حتي در ارتباط با بهداشت جسماني نيز همه جوانب بهداشت انعکاسي از همان اصل لطافت و مهر و التذاذ راستين باش��د. در چنين شرايطي مفهوم بيماري و مفهوم معالجه و مفهوم علم پزشکي دستخوش تح��والتي عم��ده خواه��د گردي��د. بهمين علت اس��ت ک��ه تح��ريم دواء در عين ح��ال تح��ريم تري��اک و مسکرات نيز ميباشد که همگي با ارتقاء مقام انسان در حد کم��الش ناهماهن��گ اس��ت. در اين مختصر فرص�تي ب��راي تش�ريح اين مطلب نيس�ت ام�ا اص�وال هم��ه آث��ار حض�رت ب��اب معطوف به ارائه حقايق اشياء و مفاهيم باطني روحاني است و لذا احک��ام ايش��ان هم ن��ه بخاطر عمل ظاهري بلکه بعنوان نمادي از آن حقائق رباني ارائه شده است. بعنوان مث��ال مهمترين حکم عبادت يعني حکم نماز در بيان فارسي تصريح شده اس�ت، ام��ا عمال اج��راء اين حکم را غير ممکن مقرر داش�تند، چ�را ک�ه قبل�ه را موع�ود دين خ�ود معين فرم�وده و بنابراين تا قبل از ظهور موعود و در نتيجه تا نس��خ بي��ان آن حکم قاب��ل اج��را نميباش��د، در عين حال با ظهور موعود حکم نماز هم عوض خواهد شد. در نتيجه م��راد از حکم نم��از ن��ه اجراي ظاهري حکم، بلکه توجه باين مطلب است ک��ه حقيقت نم��از، شناس��ائي خداون��د از

طريق شناسائي تجليات الهي در هر عهد و عصر ميباشد.

بنابراين مطلبي که در بيان فارسي در تحريم دواء و مسکرات و ترياک آمده اس��ت بي��انگر ويژگيهاي يک فرهنگ بالغ و راستين است. از نظر حضرت باب پزشکي در زمان بلوغ خود صرفا به دواهاي مصنوعي نامطبوع توجه نميکند بلکه ب��ه عل��ل بيم��اري توج��ه ميکن��د و ب��ه پيشگيري بيماري در جامعه ميکوشد. در نتيجه در بس��ط ف�رهنگي ک�ه مب��ني ب��ر دوس�تي و تفاهم و اعتدال اس��ت ميکوش��د و آدمي��ان را از اف��راط و تفري��ط و انهم��اک در ش��هوات و عصيان که سرمنشاء اکثر امراض است بر حذر ميدارد و رابطه اي هماهنگ ميان ط��بيعت و انسان بر قرار ميسازد و با تاسيس عدالت اجتماعي و ريشه کن ساختن فقر و خشونت

192

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

بهداشت را براي همگان ميسر ميسازد و در چنين زمينه اي است که علم پزش��کي ن��يز در کمال خود روش عملي را با حکمت نهفته در فلسفه هاي شرقي، نظير هندي و چيني، بهم مي��اميزد و ب��ا وح��دت ش��رق و غ��رب، اس��تفاده از داروه��اي گي��اهي و غ��ذائي و ط��بيعي را جانشين دواهاي مصنوعي و تلخ و ب��د ب��و - ک��ه در آن زم��ان ف��رق چن��داني ب��ا مس��کرات و

ترياک نداشتند - خواهد نمود.

اما ديانت بهائي نه تنها معطوف به کمال مطلوب است بلکه بعالوه احکام و تع��اليم آن ب��ر اساس اقتضاء زمان بمنظور اجراء و براي سوق بشر در جهت آن کم��ال مطل��وب تش��ريع شده است. بهمين علت در تعاليم بهائي از طرفي حکم ظ��اهري بي��ان نس��خ ش��ده اس��ت، يعني آنکه به بتجويز پزشک حاذق مصرف دارو الزم و واجب شده است و از ط��رف ديگ��ر امر بهائي اعالن ميدارد که اتکاء به داروهاي شيميائي و مصنوعي نشانه مرحل��ه طف��وليت دانش پزشکي است و بتدريج با پيشرفت طب معالجه از طريق غ��ذا و مي��وه و گي��اه ه��اي طبيعي صورت خواهد پذيرفت. در عين حال ام�ر به��ائي مس��ئله بهداش�ت را ص��رفا ام��ري پزشکي ندانسته، بلکه به عوامل اجتم��اعي و ف��رهنگي و روح��اني ک��ه زي��ر بن��اي بيم��اري و

شيوع آن در جامعه است نيز توجه ميکند.

در اينجا براي ختم اين بحث بقسمتي از يکي ازبيان��ات حض��رت عب��دالبهاء در اين خص��وص توجه ميکنيم: »حال از معالجه ماديه صحبت داريم. طب هنوز در درجه طفوليت است، به حد بلوغ نرسيده و چون بحد بلوغ برسد معالجه به اشيائي شود که مشام و م��ذاق انس��ان کره از آن ندارد، يعني به اغذيه و به فواکه و به نباتاتي که لطيف الم��ذاق و طيب��ه الرائح��ه هستند. زيرا مدخل امراض يعني سبب دخول امراض در جس��م انس��ان ي��ا م��واد جس��مانيه است و يا تاثر و هيجان عصبي. اما مواد جسمانيه که سبب اصلي امراض است اينست که جسم انسان مرکب است از عناصر متعدده ولي بميزان اعتدال مخصوصي. تا آن اعت��دال باقي است انسان مصون از امراض است و چون در موازنه اصليه که مدار اعت��دال م��زاج

شود، مزاج مختل ميشود، ام��راض مس��تولي گ��ردد...و چ��ون بواس��طه است خللي عارض ادويه و معالجات اعتدال پيدا کند مرض مندفع شود....حال تع��ديل اين اج��زاء ک��ه درجس��م انسانست به دو اسباب حاصل شود يا به سبب ادويه و يا ب��ه س��بب اغذي��ه. و چ��ون م��زاج اعتدال پيدا کرد مرض مندفع شود...مادام که مقصد تع��ديل اجزاس��ت اين ب��ه دوا ممکن و به غذا ممکن. امراض که بر انسان عارض ميشود اکثرش بر حيوان نيز ع��ارض ش��ود، ام��ا حيوان به دوا معالجه نکند. طبيب حيوان در کوه و بيابان ق��وه ذائق��ه و ق��وه ش��امه اس��ت. اين نباتاتي که در بيابان روئيده حيوان مريض استشمام کند، هر يک در مذاقش و در شامه اش شيرين و خوشبو آيد آانرا خورد و ش��فا ياب��د...و چ��ون طب ب��ه درج��ه کم��ال رس��د ب��ه اطعمه و اغذيه و فواکه و نباتات طيبه الرائح��ه و مي��اه مختلف��ه ب��ارده و ح��اره و درج��اتش

.« 461معالجه خواهد شد

اعتراض به حکم محو کتب و عدم تدريس و احتکار کتب در آئين.68بابي

يکي از معترضين در مقاله خود نوشته "در کيش ب��اب درس خوان��دن و درس دادن در ه��ر رشته و علمي تحريم گرديده، مگر آنچه خود باب نوشته يا در ت��رويج ام��ر ب��ابيت بنويس�ند.

(. 130»ال يجوز التدريس في کتب غير البيان« )بيان فارسي صفحه ي

193

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

بايد بدستور باب کليه ي کتب علمي جهان در هر رشته بکلي از بين برده شود، ج��ز کت��بي که در ترويج امر او بنويسند. »الباب السادس من واحد السادس في حکم محو ک�ل الکتب

(.198اال ماانشئت او تنشي في ذلک االمر« )بيان فارسي صفحه ي

جلد کت�اب داش�ته باش�د، و اگ�ر تخل�ف19بدستور باب هر شخص بابي حق ندارد بيش از مثق��ال طال جريم��ه باي��د بده��د. »نهي عنکم في البي��ان ان ال تملکن ف��وق ع��دد19ورزي��د

الواحد من کتاب و ان تملکتم فليلزمنکم تسعه عشر مثق��اال من ذهب ح��دا في کت��اب الل��هلعلکم تتقون«".

در جواب به اين اعتراض، آن را در سه قسمت بررسي مي کنيم.

تحريم تدريس و آموزش ديني

بحث اول در مورد تدريس ديني در فرهن��گ ب��ابي اس�ت. ه��دف حض�رت ب�اب اين ب��ود ک��ه فرهنگ بابي مانند فرهنگ اسالمي نشود که در آن مفهوم "علم" بعنوان تخصص "علما" به حد بحثهاي توضيح المس��ايلي و مج��ادالت ف��راوان ت��نزل کن��د ک��ه همگي بج��اي ت��رويج علم راستين به انحط��اط ف��رهنگي و بي ت��وجهي ب��ه دانش و ص�نعت منج��ر ش��دند. بن��ابراين در ارتباط با علوم ديني است که حضرت باب دستور مي دهند که تا چند سال ديگر که زم��ان ظهورحضرت بهاءالله است، نوشتن و تدريس کتابهاي دي��ني در فق��ه و تفس��ير و ح��ديث و اصول و غيره ممنوع است تا بابيان خودشان مستقيما آثار حضرت باب را مطالع��ه کنن��د و از نوشتن و ت��دريس آنچ��ه ک��ه هيج س��ودي ن��دارد )م��ا ال يس��من و ال يغ��ني( اجتن��اب کنن��د. همچنين حضرت باب درحيطه علوم ديني تنها اجازه داده اند که براي درک آثار عربي، تنها کليات صرف و نحو را عالوه بر نوشته هاي خ��ود حض��رت ب��اب بنويس��ند و فراگيرن��د، ولي آنهم نه بطور وسواسي تا عربي دانستن به ج��ايگزيني ب��راي دانش راس��تين مب��دل نش��ود. خالصهء اين حکم اين است که بابيان بايد حيطه علوم ديني را بسيار محدود کنن��د و بج��اي وابستگي و تقليد از علماء، خودشان مستقيما به آثار حضرت باب رجوع کنند و وقتشان را به کسب دانش راستين و صنعت و ب��االترين تکني��ک مش��غول کنن��د. ب��راي درک اين مطلب عين بيان حضرت باب نقل مي شود و آنگ��اه ب��ه بعض��ي از بيان��ات حض��رت ب��اب در م��ورد

ضرورت عقالنيت و کسب صنعت و ستايش دانش و صنعت غرب مي پردازيم.

حضرت باب مي فرمايند: »نقطه بيان را خداوند عالم به ظهورات ما آلنهآيه در اين ظه��ور ظاهر فرموده...وبطرق ما ال نهآيه بي��ان از او ظ��اهر گش��ته...ک��ه اح��دي محت��اج ب��ه اح��دي نباشد. و اذن داده نشده تعلم بغير آثاراون...و نهي شده از انشا ما اليسمن و ال يغني مثل اصول و منطق و قواعد فقهيه و حکميه و علم لغات غير مستعمله و ما يشبه هذا. و ما قد فصل في الصرف و النحو فان قدر ما يکتفي للمتادبين ما يعرف الفاع��ل و المفع��ول و م��ا دونهما من شيونهما. اذ دون ذلک لن يغفر الله العبد اذا اشتغل به. اگر چه در اين کور اکثر خلق بکلمات فارسيه مستغني هستند و اگر کسي بخواهد فهم بيان را بهم رساند بقدر م��ا بحتاج خود اخذ ميکند نه زياده، از نفس بيان نه غير او. اين است صراط مستقيم از ب��راي

.«462متادبين و متعلمين الي يومي که شجره حقيقت ظاهر گردد

اما اين حکم انقالبي حضرت باب که بتنهايي اجرايش در حيطه علوم مذهبي مي توانس��ت مانع هزار نوع عقب افتادگي فرهنگي در ايران بشود، هدفش اين است ک��ه توج�ه فرهن�گ به دانشهاي تج��ربي و س�ودمند معط��وف بش��ود. در زم��اني ک��ه "علم��اي" ش��يعه اي��ران از تحوالت علمي غرب غافل بودند و به ضرورت اجتناب از غربيان "کافر و نجس" تأکي��د مي کردند، حضرت باب به لزوم "اتقان" و کامل شدن در صنعت و توليد، بعنوان وظيفه دي��ني تاکيد فرمودند و از بابيان و ايرانيان دعوت کردند که از غربيان در مورد پيش��رفت تولي��د و

194

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

تکنيک و صنعت ياد يگيرند ت��ا تم��ام جه��ان را آب��اد و زيب��ا نماين��د. مثال در کت��اب االس��ما مي فرمايند: »فلتربين اللهم خلق البيان ان ال يوجد فيهم من شي مص��نوع اال و ق��د ظه��ر في��ه صفه الصنع علي منتهي الکمال...فانک قد احببت بذلک ان تعم��رن االرض بص��نايعک البهي��ه من ايدي خلقک...فاني کلما نظرت في اصناف خلقک فوق االرض ما ش��هدت خل��ق ظه��ور مثل خلق االنجيل في صنع صنايعهم و بديع بدايعهم... فاتقن کل صنعک و استعلم من ذل��ک

«. در اينج��ا حض��رت ب��اب ب��ه بابي��ان دس��تور مي دهن��د ک��ه در عل��وم463من حروف االنجيل تجربي و تکنيک و فنون صنعتي بايد کسب دانش از غربيان کنند، چرا که آنه��ا در ص��نعت و تکنيک از همه ملل ديگر پيش��رفته ترن��د و چ��ون وظيف��ه دي��ني يابي��ان اس��ت ک��ه در هرک��ار توليدي تکنيکي در حد منتهاي کمال را بکار ببرند و دنيا را آباد و عمران کنند، در نتيجه بايد از آنان کسب علم کنند. واضح است که بخالف برداشتهاي سوال کنن��ده ک�ه فک��ر مي کن��د "در کيش باب درس خوان��دن و درس دادن در ه��ر رش��ته و علمي تح��ريم گردي��ده"، کيش باب درست عکس اين انديشه ارتجاعي را بيان ميکند، يعني در عل��وم دي��ني باي��د تقلي��د را رها کرد و از بحثهاي بيهوده دوري گزيد و بجاي آن بايد به تحص��يل دانش س��ودمند از هم��ه

دنيا براي پيشرفت ايران و دنيا پرداخت.

حکم محو کتب

بر خالف نظر نويسنده، اين حکم مي خواهد که مردم ذهنشان را از آنچ��ه ک��ه بن��ام علم و کتاب در فرهنگ سنتي اسالمي نيمه اول قرن نوزدهم رواج داشته رها کنند و توجهشان را به کسب علم و دانش سودمند و منطبق با روش علمي معط�وف نماين��د, چنانک��ه در بحث قبل آشکار شد. آثار حضرت باب در يک سطح عرفاني و فلسفي وااليي است ک��ه تنه��ا ب��ا تحول سنت شکني امکان فهم آن مطرح مي باشد. اصطالح محو در آثار ايش��ان مفه��ومي منطقي و ذهني دارد و به اين مع��ني نيس��ت ک��ه کتابه��اي قبلي در ظ�اهر مح��و و آتش زده شوند، بلکه به اين معني است که اتديشه اي باالتر که هم ن��افي و هم مثبت انديش��ه قبلي است به وجود آمده است و با ظهور فرهنگ باالتر باي��د اف��راد م��يزان فکريش��ان را ع��وض کنند و بجاي روش ضد علمي ارتجاعي، به روش و فرهنگ علمي روي آورن��د و در فرهن��گ

ذهني خود به محو و نفي مقوالت گذشته بپردازند.

مورد ديگر اينست که حضرت اعلي در کتاب بيان فارسي البته ذکر ميفرمايند ک��ه مقص��ود از محو کتابها چه نوع کتابهائي است. همان طور که ذکر شد، مقصودشان کتابه��ائي اس��ت که علماء و فقها در فنون مختلفه نوشته اند. مثال کتابه��ائي ک��ه متکلمين اس��الم در مس��ائل علم کالم نوشته اند، تمامش ايراد و اشکال و اعتراض بر يک��ديگر و جن��گ و ج��دال و س��اير شئوني است که نه بدرد دنيا مي خورد، نه بدرد عق��بي و اين کتب اس��باب ظاللت هس��تند. غالب کتب فالسفه که در مسائل مختلفه نوش�ته اند، ب��ه درد کس��ي نمي خ��ورد، ج��ز اينک��ه براي خوانندگان اضطراب فکر و تشتت حواس ايجاد مي کنند. حضرت اعلي مي فرماين��د حال که مظهر امر الهي ظاهر شده و کتاب بي��ان از آس�مان ع�زت ح�ق ج�ل جالل�ه ن�زول يافته و حقايق شرايع در اين کتاب ذکر شده و اس��رار و رم��وز کتب مقدس��ه در اين کت��اب الهي کشف شده است، شما اين کتاب را بخوانيد، همچنين کتب الهي قبل را ن��يز بخواني��د تا از يک طرف به اسرار و رموز مودوعه در کتب قبل آگاه شويد و از طرف ديگر خ��ود را مهيا کنيد براي ايمان به حضرت من يظهره الله ک��ه م��ژده ظه��ورش در همين کت��اب بي��ان داده شده است. ابدا منظور حضرت اعلي از مح��و کتب، مح��و ق��رآن ي��ا ت��ورات ي��ا انجي��ل نبوده است. خود حضرت اعلي در کتاب بيان و ساير آي��ات مقدس��ه ب��ه آي��ات ق��رآن ب��راي اثبات حقانيت خود استدالل کرده اند و خود آن حضرت در دوره ظه��ور خ��ود چن��دين مرتب��ه سوره هاي قرآني را تفسير فرموده اند و حقايق قرآن را ذکر کرده اند. اين ک��ه معرض��ين و

195

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

معترضين به دروغ نسبت مي دهند که حض��رت اعلي گفته ان��د ق��رآن و ت��ورات و انجي��ل را.464بسوزانيد، ابدا چنين حکمي در کتاب بيان و ساير کتب حضرت اعلي نيست

حضرت باب در کتاب بي��ان، از بين ب��ردن ظ��اهري ه��ر کت��ابي را مطلق��ا ح��رام ک��رده ان��د، چنانکه مي فرمايند »انتم ابدا کتابا ال تحرقون )ال تخرق��ون(« يع��ني هرگ��ز و اب��دا کت��ابي را نابود نکنيد )آتش زدن ي��ا پ��اره ک��ردن(. از ط��رفي در هم��ان ج��ايي ک��ه حض��رت ب��اب حکم "محو" کتب فرهنگ قبل را بيان مي کنند، به صراحت مفهوم مح��و را ب��ا مفه��وم "ارتف��اع" يکي مي گيرند و مي فرمايند که در تمامي طول تاريخ با هر ظه��ور جدي��دي کتابه��اي قبلي مرتفع شدند، يعني محو و نسخ شدند و اين يک حکم کلي است که همواره در هم��ه ادي��ان بوده است. همچنين حضرت باب در اين مورد مي فرمايند: »نظر کن از يوم آدم تا ظه��ور رسول الله در کتب سماويه؛ اگرچه کل حق بوده و من عندالله ولي نزد ظهور فرقان ک��ل مرتفع شد و حکم غير حقيقت بر مومنين به آنها در فرقان نازل شد و همچنين در نزد ه��ر ظهوري«. در همان بحث حضرت باب مي فرمايند که با ظهور من يظهره ال��ل،ه يع��ني ب��ا ظهور موعود بيان و نسخ بيان هم هر کتابي که نوش��ته حض��رت ب��اب در ن��زد بابي��ان باش�د خود بخود و بال فاصله بخاطر عدم ايمان بابيان به ظهور جديد "محو" مي ش��ود و بن��ابراين تنها راهي که اين نوشته ها از محو نجات مي يابند و به اثبات مي رسند اين اس��ت ک��ه ب��ه کتاب و فرهنگ جديد ايمان بياورند. عين بيان حضرت باب بدين قرار است »گويا ديده مي شود من يظهره الله مي نويسد بکل...و اوست جوهر دين که اگر بر نفس��ي ن��ازل ش��ود و

في الحين مومن به او نگردد آنچه در بيان مالک شده محو مي گردد«.

کت��اب اق��دس اين77الزم به تذکر است ک��ه اين حکم توس��ط حض��رت بهاءالل��ه در فق��ره حکم را نسخ قرمودند، اما در عين حال پيروان خود را ب��ه خوان��دن کتابه��ايي س��فارش مي کنند که نفعي ب��ه ح��ال آنه��ا داش�ته باش�د، ن�ه اينک�ه تم�امش مح�دود و محص��ور باش�د ب��ه

مجادالت لفظيه، يعني از لفظ شروع شود و به لفظ خاتمه پيدا کند.

جلد کتاب19حق داشتن حداکثر

حضرت باب در واقع به بابيان دستور داده اند که در پنج سالي که تا ظه��ور موع��ود، يع��ني حضرت بها الل��ه مان��ده اس��ت، در ارتب��اط ب��ا کتب م��ذهبي، تمرک��ز را ب��ه بي��ان و ديگرآث��ار حضرت باب و يا آثار سودمند مشابه بگذارند ت��ا از شناس��ايي و ايم��ان ب��ه موع��ود مح��روم نمانند. البته حضرت باب تاکيد مي کنند که کتاب خوب را بايد با همه م��ردم جه��ان ش��ريک

شد تا آنکه آن کتابها توسط عموم خوانده شوند.

در آن زم��ان تع��داد کت��اب مح��دود ب��وده اس��ت و فق��ط علم��ا و ثروتمن��دان و زورمن��دان دسترسي به کتاب خواندن داشتند و بقيه بايد تقليد مي کردند. اين است که حض��رت ب��اب که اساس تقليد را در هم شکستند، اين حکم را وضع فرمودند که تا پنج سال ديگر يعني تا قبل از ظهور حضرت بها الله، اوال بايد کتاب سودمند داشت و دوما بايد کتابه��اي س��ودمند را در انحصار نگرفت، بلکه بالعکس باي�د آن را پس از مطالع�ه، ب��ه ديگ�ران هدي��ه ک�رد ت��ا دسترسي به کتاب همگاني شود. چنانکه در ادامه به بابيان دستور مي دهند که "کتاب ک��ل شي" را بايد به هر انسان زنده اي از هر کيش و آئيني بدهند که بخوانند، چ�را ک��ه کت��اب و دانش براي همگان است و وسيله دمکراسي و رش��د ف��رهنگي اس��ت و در نتيج��ه "احتک��ار

کتاب" در چند سال آينده تا قبل از توسعه و پخش صنعت چاپ، نوعي گناه است.

196

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

ولي امر 24 امام و 24 پير، 24 مسأله .69 شخص بزرگوار در ديانت به��ائي مي پ��ردازيم ک��ه از24در اين قسمت به بررسي مطلب آن سوء برداشت هايي شده است

امام24مسأله

نفرامامانتان يعني عباس24برخي به اين مطلب معترضند که چرا تا بحال تنها سه نفر از افندي، شوقي افندي و باب آمده اند. اما مطلب اينجاست که ديانت بهائي حتي يکي ام��ام

امام! تنها چيز مشابهي که در آثار حضرت عبدالبها با اش��اره ب��ه24هم ندارد، چه رسد به پير است که توضيحي زيادي هم در مورد آن داده نشده و به ه��ر24 ذکر گرديده، 24عدد

يک از بزرگاني که نقش برجسته اي در پيشبرد آئين الهي داشته اند اطالق گرديده، ک��ه ازجمله آنها حروف حي هستند و تعدادي ديگر نيز در آينده مشخص مي گردد.

در آثار هيچيک از مقدسين ديانت بهائي، از ادامه ام��امت و ظه��ور اف��رادي ب��ا ن��ام "ام��ام" ذکري نشده است. در صحيفه عدليه حضرت باب بحث امامت مطرح گرديده ولي صحبت از ائمه شيعه و جايگاه و مقام ايشان اس��ت و اب��دا ذک��ري از مطلب ف��وق نيس��ت. عب��اس افندي )حضرت عبدابهاء(، مبين آثار؛ ش��وقي افن��دي )حض��رت ولي امرالل��ه(، ولي ام��ر؛ و

باب )حضرت اعلي(، مبشر حضرت بهاءالله بوده اند، نه امامان ديانت بهائي.

پير در آئين بهائي24

در ادامه به "بيست و چهار پير" مورد اشاره حضرت عبدالبهاء در هنگام تفسير مکاش��فات يوحنا، نگاه دقيق تري مي اندازيم. ايشان مي فرمايند ک��ه در تم��امي ادي��ان الهي اوص��يا و

نفر بوده است، اما به دليل عظمتي اين ظهور مبارک که موعود همه12اصفيا تعدادشان نف��ر. حض��رت عب��دالبهاء،24اديان است، تعداد اين افراد دو برابر مي باشد، يع��ني براب��ر

بياناتي از مکاشفات يوحنا نقل مي فرمايند و سپس به تشريح معناي آن مي پردازند. عينجمله ي مبارک چنين است:

»بعد ميفرمايد: "و آن بيست و چهار پير که در حضور خدا بر تختهاي خود نشسته اند بروي در افتاده خدا را سجده کردند و گفتند ترا شکر اي خداوند خداي قادر مطلق که هس��تي و بودي و خواهي آمد زيرا که قوت عظيمه بدست گرفته بسلطنت پرداختي". و در هر دوري�ام �ام حض�رت يعق�وب دوازده پس��ر بودن�د و در اي اوص�يا و اص�فيا دوازده نف�ر بودن��د در اي حضرت موسي دوازده نقيب رؤساي اسباط بودند و در ايام حضرت مسيح دوازده ح��واري��ام حض��رت محم��د دوازده ام��ام بودن��د. و لکن در اين ظه��ور اعظم بيس��ت و بودند و در اي چهار نفر هس��تند دو براب��ر جمي��ع زي��را عظمت اين ظه��ور چ��نين اقتض��ا نماي��د اين نف��وس مقدسه در حضور خدا بر تختهاي خود نشسته اند يعني سلطنت ابديه ميکنند و اين بيست و چهار نفوس بزرگوار هر چند بر سرير سلطنت ابديه استقرار دارند با وجود اين بآن مظهر ظهور کلي ساجدند و خاضع و خاشع و گويند که ترا شکر ميکنيم "اي خداوند ق��ادر مطل��ق که بودي و هستي و خواهي آمد زيرا قوت عظيم خود را بدست گرفته بسلطنت پرداختي" يعني تعليمات خود را بتمامه اجرا خواهي کرد و جمي��ع من علي االرض را در ظ��ل خ��ويش

«465جمع خواهي نمود و تمام بشر را در سايه يک خيمه خواهي آورد.

ولي امر24مسأله

برخي ديگر از رديه نويسان ادعا مي کنند که اين جمله تفس��يري حض��رت عب��دالبهاء داللت ولي امر داشته باشيم! بنابراين سلسله واليت24بر آن دارد که در اين ظهور مبارکه بايد

197

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

ادام��ه مي ياب��د و اين بي��ان ش��اهدي ب��ر اين م��دعا اس��ت و از اين رو بيت الع��دل اعظم مش��روعيت ن��دارد! استداللش��ان هم اين جمل��ه اس��ت ک��ه: "در ه��ر دوري اوص��يا و اص��فيا دوازده نفر... و لکن در اين ظهور اعظم بيست و چه��ار نف��ر هس��تند دو براب��ر جمي��ع زي��را

عظمت اين ظهور چنين اقتضا نمايد."

بخش عظيمي از حمالت اخير معاندين امر اختصاص به تض��عيف مق��ام و مش��روعيت بيت العدل اعظم دارد. البته اين رويکرد مأخوذه در منطق رديه نويسان قاعدتا بايد دقيقترين و صحيح ترين روش براي تخريب ام�ر مب�ارک و ايج��اد تفرق��ه در بين اه�ل به�اء باش�د. زي��را مامن بهائيان عالم و پدر روحاني تم��امي محاف�ل ملي و محلي دني�ا بيت الع�دل اعظم مي باشد و اگر ردي��ه نويس��ان بتوانن��د مق��ام اين س��احت رفي��ع را در چش��م پ��يروانش بکاهن��د، خواهند توانست که از اقتدار بي نظير و نفوذ بي بديل آن مرجع بي مثي��ل بکاهن��د و از اين طريق اقدامات بهائيان را که هادي آن هدايات بيت العدل اعظم الهي است، سس��ت کنن��د و کاهش دهند. رديه نويسان براي رسيدن ب��ه اين ه��دف، چ��اره اي ج��ز زي��ر س��وال ب��ردن مشروعيت بيت العدل و به ميان کش��يدن مب��احث سياس��ي و نس��بت دادن آن ب��ه اعض��اي محترم بيت العدل اعظم ندارند. يکي ديگر از راههاي تقليل مش��روعيت آن س��احت رفي��ع، آن است که طرح کنيم که واليت امرالله ادامه داشته است و والة امر هم طب��ق اين بي��ان حضرت عبدالبهاء بايد ادامه بيابد و همانطور هم که حضرت عب��دالبهاء فرم��وده ان��د تع��داد

خواهد بود!24والة امر برابر

اما استفاده از اين بيان حضرت عب��دالبهاء ب��راي رس�يدن ب�ه اين ه�دف ک�ه در ام�ر به�ائي ولي امر داشته باشيم، چيزي جز مغلطه و خلط مفاهيم نيست. ب��ا مطالع��ه ي24بايستي

دقيق آثار بهائي مي توانيم پي به معني دقيقتر اين بيان مب��ارک حض��رت عب��دالبها ب��بريم و بدانيم که منظور ايشان از "اوصيا و اصفيا" به هيچ وجه والة امرالله نبوده است. حتي اگر به تنهايي در همين بيان مبارک حضرت عبدالبهاء دقت نمائيم درخواهيم يافت که مثاله��ايي که ايش��ان از وج��ود دوازده وص��ي و ص��في مي زنن��د، الزام��ا ربطي ب��ه جانش��يني و تع��داد��ام حض��رت مس��يح جانشينان ندارد، همچون مثالي که از تع��داد حواري��ون مي زنن��د: "در اي

دوازده حواري بودند".

پير چه اشخاصي هستند؟24

حضرت عبدالبهاء صراحتا نوزده نفس از آن نفوس اوصيا و اصفيا را در لوح احباي بادکوبه مشخص فرموده اند. ايشان مي فرمايند: »... ولي در اين ظهور اعظم دو برابر آنانن��د. در اين دور بديع هيجده حروف حي و ذات مقدس حضرت اعلي که جمعا نوزده نفر ميگردد و همچنين پنج نفس مقدس مبارک ديگر که حال ذکر ايشان حکمت اقتضا ننمايد بعدا ظ��اهر

و آشکار شود.«

پس در اين لوح مبارک، نوزده نفر از آن بيست و چهار نفر مشخص شده اند. اما ذک��ر پنج نفس ديگ��ر را ب��ه آين��ده موک��ول مي فرماين��د. يکي ديگ��ر از آن پنج نفس را هم در ل��وح مرحوم ناطق نيستاني مشخص مي فرمايند: »از نف��وس مبارک��ه اش��خاص خمس��ه س��ؤال نم��وده ب��ودي يکي از آنه��ا حض��رت متص��اعد الي الل��ه ح��اجي م��يرزا محم��د تقي افن��ان

.«466است

نفر تا به حال مشخص شده ان��د ک��ه هيچ ک��دام ولي24 نفس مبارک از 20بنابراين جمعا امر نبوده اند!

198

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

رد ادعاها و دالئل ميسن ريمى.70 مدتي است که برخي مخالفان آئين به�ائي ب��راي ايج�اد تفرق�ه مي�ان بهائي�ان و خدش�ه دار کردن اعتبار حض��رت ولي امرالل��ه و بيت الع��دل اعظم الهي، دس��ت ب��ه انتش��ار ادعاه��اي توخالي ميسن رمي در مورد ادعاي واليت امري کرده اند. در اين قسمت پس از بيان ي��ک

سابقه کوتاه تاريخي، اين ادعاها و پاسخ به آنها بررسي مي شوند.

مروري کوتاه بر ادعاي ميسن ريمي

Mason، ميسن ريمي )1960زماني که در رضوان Remeyاعالم ك��رد ك��ه او دومين ولى ) .Drامر ميباشد، دو بهائى آمريكائى بنامهاى دكتر لى الند ) Leland( و دك��تر اپ��ال جنس��ن )

Dr.Opal Jensen( كه فاتحين جزيره رئونيون )La Réunionدر نقشه جهاد روحاني ده ساله ) بودند، ادعاى پوچ او را قبول کردند. اين فارسان حضرت بهاءالله که در آن ايام در امريك��ا

( داش�تند وMauriceمي زيس�تند، دوس�تان به�ائى بس��يارى در جزائ�ر رئوني�ون و م�وريس ) دست به يک مبارزه ي مکاتبه ئي تند و خشن با آنان زدند. برخي ازاحباء که امر مب��ارک را از طريق اين مهاجران شناخته بودند ت��ا ان��دازه اي تحت ت��اثير اس��تداللهاي آن دو تن ق��رار گرفتند و ادعاي ميسن ريمي را به خود قبوالندن��د. ع��ده اى ن��يز عميق��ا مض��طرب ش��ده و

شروع به طرح سؤاالتي در موردعهد و ميثاق الهى كردند. جامعه بهائي در پريشانى بود.

حضرات ايادي امرالل��ه در ارض اق��دس الزم دانس��تند ك��ه يكي از اعض��اى هي��أت مع��اونت آفريقا را كه واقف بر ادع��اى ميس��ن ريمى ب��ود، ف��ورا رهس��پار آن جزائ��ر كنن��د ت��ا ج��واب مناسب به ادعاى آن ناقضين دهد. جناب علي نخجواني مأمور به انجام اين ک��ار ش��دند. در

، بيت العدل اعظم الهى، بياني��ه اي بسيارروش��ن تحت عن��وان "ميس��ن ريمي و1977سالMasonكسانيكه ب��ه راه او رفتن��د" ) Remey and those who followed himرا ب��ه چ��اپ )

.467رسانيدند

ياد آورى تاريخى

توسط حضرت ولى محبوب ام��ر الل��ه1951ميسن ريمى آرشيتكت آمريكائى که در سال ساله بود. درهم��ان س��ال،86بسمت ايادى امر الله منصوب شد، هنگام طرح ادعاي خود

آن1952حضرت ولى امرالله تصميم به تشکيل يک شوراى بين المللى گرفتند. در س��ال تكميل نمودند. حضرت ولي امرالل�ه اعض�اء اين ش�ورا را1955را توسعه داده و در سال

به ترتيب زير منصوب و اعالن فرمودند:

(ايادي امرالله امة البها روحيه خ��انمAmat'ul-Bahá Rúhíyyih Khánumراب��ط بين ) حضرت ولى امرالله و شورا

( ايادى امر الله ميسن ريمىMason Remeyرئيس )( ايادى امر الله اميليا كولينزAmelia Collinsنائب رئيس )( ايادى امر الله يوگو جياكرىUgo - Giacheryعضو سيار )( ايادى امر الله لرى آيوآسLeroy Ioas منشي )( ژسى رولJessie Revellصندوق دار )( اتل رولEthel Revellمعاون منشي براي مکاتبه با غرب )( لطف الله حكيمLotfullah Hakimمعاون منشي براي مکاتبه با شرق )( سيلويا آيوآسSylvia Ioasعضو تحت هدايت حضرت ولى امرالله )

199

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

ميسن ريمي نقشه هاى مشرق األذكار ارض اقدس، افريقا، استراليا و همچنين س��اختمان داراآلثار بين المللى را ترسيم نمود. بعد از صعود حضرت ولى عزيز امرالله، ميسن ريمي

25دراولين مجمع حضرات ايادي امرالله شركت نم��ود و اعالمي��ه ي پاي��اني مجم��ع م��ورخ را امض��ا ک��رد. اين اعالمي��ه تاکي��د ميکن��د ك��ه "حض��رت ش��وقى افن��دى هيچ1957نوام��بر

وصيتنامه اى باقى نگذاش�ته ان��د" و بعالوه "از آنج��ا ک��ه اغص��ان همگي ي��ا ص�عود ک��رده ي��ا حضرت ولي امرالله آنان را ناقض عهد اعالم ک��رده ان��د وارثي ندارن��د" و س��رانجام اينک��ه "حضرت شوقي افندي جانشيني نيز براي خود معين نفرمونده اند". در همين سند ميس��ن ريمي و سايرحض��رات اي��ادى امرالل��ه اعالن نمودن��د ك��ه "اي��ادي امرالل��ه درم��ورد زم��ان و چگونگي تکامل اين شوراي بين المللي طي مراحل متتابعى كه حضرت ولى امرالله معين فرموده اند، تصميم خواهند گرفت، مراحلى كه مقصد اعاليش استقرار بيت الع��دل اعظم الهى خواهد بود که اعضاي آن با راي اعضاي محافل مليه انتخاب ميشوند". باالخره اي��ادى امرالله بر اهميت بيت العدل اعظم بعنوان مشروعي مصون از خطا تاکيد ک��رده و ب��ر اين نکته نيز پاي مي فشارند که "بيت العدل اعظم تنها مشروعي است که ميتوان��د ش��رايطي را که در آن جامعهء امر دست به اتخاذ تدابير الزم براي عملک��رد آين��ده خ��ود بزن��د" م��ورد

رسيدگي قرار دهد.

سال بعد ميسن ريمي در دومين مجمع حضرات ايادى امرالله شركت نم��ود و دومين پي��ام امضا کرد. در اين پيام از تاسيس بيت الع��دل اعظم1958 نوامبر 30اين مجمع را بتاريخ

الهى بعنوان يک "سرچشمه گرانبه��اى مص�ون از خط��اء منبعث از فيوض�ات الهي ب��ر ك��ره ارض" ياد شده است. حضرات ايادي امرالله ب��ا اطمين��ان از ص��ميم قلب اب��راز امي��دواري

1963کردند که اين هدف همزمان با جشن مئ�وي اظه��ار ام�ر حض�رت بهاءالل�ه در س�ال تحقق يابد. سال بعد او در سومين مجم��ع حض��رات اي��ادى امرالل��ه ش��ركت جس��ته ولى از امضاء پيامى ك��ه ب��ر اس�اس اعالمي��ه اولين مجم��ع ب��ه ت��دوين مراح�ل تكام�ل ش�وراى بين

بديع(117 )1960المللى مى پردازد، امتناع ورزيد. كمتر از شش ماه بعد درايام رضوان ميسن ريمي بطور ناگهاني از طريق کانونشن ملي آمريک��ا اعالني��ه اي خط��اب ب��ه بهايي��ان جهان منتشر ميکند. در اين اعالنيه خود را بعنوان دومين ولى امرمعرفي کرده و رونوشت آن را براى بعضى از محاف��ل ملى و اش��خاص و همچ��نين حض��رات اي��ادى امرالل��ه ارس��ال ميدارد. اين اولين بار بود كه ايادى امرالله را از ادعاى خود بعنوان دومين ولى امر با خ��بر

ميساخت.

بعد از اين اعالميه، ميسن ريمى در پيگيري ادعاى خود سه پي��ام ديگ��ر خط��اب ب��ه بهائي��ان عالم منتشر نمود. اندكى بعد از اولين اعالمي�ه او، چن�د نف�ر به�ائى فرانس�وى و امريك��ائى ادعاى او را پذيرفتند. اين طرفداران گمراه كه ب��ه ميس��ن ريمى پيوس�ته بودن��د ب��ا ارس�ال نامه هايي به شمار کثيري از احباي الهي به طرف��داري از ادع��اي ميس��ن ريمي پرداخت��ه و حضرات ايادي را بش��دت م��ورد حمل��ه ق��رار دادن��د. نك��ات مختل��ف مط��الب مط��رح ش��ده

بوسيله ميسن ريمى و طرفداران او را ميتوان به دو دسته تقسيم نمود:

دالئل ميسن ريمى در اثبات ادعايش.1حمالت پى در پى وي بر ضد حضرات ايادى امرالله.2

اين ادعاها و حمالت، به ط�ور جداگان��ه و در پي هم بررس�ي خواهن��د ش�د. توج�ه کني��د ک��ه جواب ها از زبان جناب علي نخجواني، در زماني که هنوز بيت العدل اعظم تشکيل نش��ده

بود، نقل شده اند.

اولين ادعاء

200

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

ميسن ريمى ادعاى خود را بعنوان دومين ولى امر بر اين اساس متكى نم��ود ك��ه حض��رت ولى امرالله او را بعن��وان رئيس ش��وراى بين المللى منص��وب نم��وده بودن��د. او مينويس��د: "كسيكه رئيس بيت العدل اعظم ميباشد ولى امر اس��ت و كس��يكه ولى ام��ر اس��ت رئيس بيت العدل خواهد بود. اين دو وظيفه يكى به حساب مى آي�د. حض�رت ولى عزي�ز امرالل�ه مرا بعنوان رئيس شوراى بين المللى منصوب نموده است. شورائي ک��ه بفرم��وده ايش��ان پيشگام بيت العدل اعظم و چون جنينى است كه تبديل به بيت الع��دل اعظم خواه��د ش��د. بنابراين من يا يكى از جانشينان من در مؤسسه واليت امر رئيس اين ديوان ع��دل مص��ون از خطاء كه تأسيس آن ناشي ازاراده الهى است خواهد بود. و باين دليل اس��ت ک��ه واليت امر و رياس��ت بيت الع��دل در ام��ر الهى ي��ك مق��ام محس��وب ميش��ود.". "در نتيج��ه، چ��ون حضرت ولى محبوب امر كه مصون از خطاء اس�ت، م��را در رأس ام�ر الهى ق��رار داده ت��ا امر را حفظ و حراست كنم پس کار ديگرى بجز وظيفه اى كه به من محول شده است را نميتوانم انجام دهم. وظيفه اى كه مسؤليتش عظيم است با تمامى حق��وق و پاداش��ى ك��ه به آن تعلق مى گيرد. در نتيجه، بموجب دستورات مصون از خطاى او، به تنهائى بع�د از او

سکان امر را در دست خواهم گرفت و آن را به تمام و کمال حفظ خواهم كرد".

پاسخ به اولين ادعاء

حضرت عبد البهاء در الواح وصايا شرايط تعيين ولى امرالله ثانى را با كمال وض�وح چ�نين شرح ميفرمايند: »)اوست( مبين آيات الله و من بعده بكرا بع��د بك��ر يع��نى در س��الله او«. »اى احباى الهى بايد ولى امرالله در زمان حيات خويش من هو بعده را تعيين نمايد تا بع��د از صعودش اختالف حاصل نگردد و شخص معين بايد مظهر تقديس و تنزيه و تق��واى الهى و علم و فضل و كمال باشد لهذا اگر ولد بك��ر ولى ام��ر الل��ه مظه��ر الول��د س��رأبيه نباش��د يعنى از عنصر روحانى او نه و شرف اعراق با حسن اخالق مجتمع نيست بايد غصن ديگ��ر را انتخاب نمايد. و ايادى امرالله از نفس جمعيت خويش نه نفر انتخاب نمايند و هميشه به خدمات مهمه ولى امرالله مشغول باشند و انتخاب اين نه نفر يا با اتفاق مجمع ايادى يا به اك��ثريت آراء باي��د غص��ن منتخب را ك��ه ولى ام��ر الل��ه تع��يين بع��د از خ��ود نماي��د تص��ديق

نمايند...«

مالحظه مى كنيم كه دو شرط معين شده است:

شخص منتصب بايد توسط حضرت ولى امرالله منصوب شده باشد و اين فرد بايد.1.يكى از پسران او و يا از اغصان يعنى اوالد ذكور حضرت بهاء الله باشد

ايادى امرالله بايد نه نفر را از بين خود انتخاب نمايند و اين نه نفر انتصاب جانشين.2 بوسيله ولي امر را تصويب كنند تا در زمانيکه حض��رت ولى امرالل��ه در قي��د حي��ات هس��تنند همگي آگ��اه باش��ند چ��ه شخص��ى جانش��ين ايش��ان خواه��د ب��ود ت��ا بع��د از

.صعودشان اختالف حاصل نگردد

اين هيأت نه نفرى ايادى امرالله كه درالواح وصايا پيش بينى شده، درزمان حيات حض��رت ولى امرالله هيچگاه تشکيل نشد چرا ک��ه حضرتش��ان ني��ازي ب��ه آن نمي ديدن��د و از اي��ادى امرالله نيز چنين درخواستى نكردند. ايادى امرالله م��اهيت سفس��طه آم��يز ادع��اى ميس��ن ريمى را چنين روشن نمودند: "چگونه ميسن ريمى ميتوان��د دع��وى خ��ود را يع��نى انتص��اب ايشان بمقام جانشينى در دوران حي��ات حض��رت ولى امرالل��ه را ب��ا نص ال��واح وص��ايا ك��ه ميفرمايند »نه نفر ايادى بايد انتخاب شوند و اين انتصاب را تصويب نمايند« تط��بيق ده��د؟ اگر حضرت ولى امرالله ميس��ن ريمى را بعن��وان جانش��ين انتخ��اب نمودن��د پس چ��را علن��ا

201

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

برخالف دستورات الواح وصايا رفتار نمودند؟ چنين ادعايي كامال حمل��ه آش��کار ب��ه ش��خصحضرت ولى امرالله ميباشد. "

در خصوص اين ادعاء ك��ه رياس��ت ش��وراى بين المللى م��ترادف ب��ا واليت ام��ر مى باش��د،جواب واضح و مبرهن است:

ايادى امرالله چنين اعالم کردند كه "اگ��ر رئيس ش�وراى بين المللي به��ائى بخ��ودي.1 خود ولى امر بود پس حض��رت ش��وقى افن��دى ميبايس��ت رئيس اولين ش��وراى بين

". المللى باشد اي��ادى امرالل��ه اض��افه ميکنن��د "اگرنخس��تين ش��وراى بين المللى، ك��ه ي��ک ش��وراى.2

منتصب حضرت ولي امرالله بود و نه يک هيأت منتخب، هيأتي دائمى بود، پس چرا حضرت ولى امرالل��ه خواستارتش��کيل ي��ک ش��وراى بين المللى در آين��ده از طري��ق انتخابات، بعنوان مرحل��ه اى از مراح��ل تط��ور اين مؤسس��ه و ش��كوفائي غ��ائي آن

بواسطه تأسيس بيت العدل اعظم را شدند؟" وقتى مؤسسه اى ميخواهد در مملكتى آغاز به فعاليت کن��د ابت��دا ب��راى بررس��يهاى.3

اوليه و ارتباطات الزم دفترى با يک يا چند عضو ايجاد مى كند كه اين دف�تر مقدم�ه ي ايج��اد مح��ل دائمى آن مؤسس��ه ب��وده و در حقيقت اين دف��تر و ن��ه اعض��اى آن

مرحله جنينى و مظهر آن مؤسسه بشمار مى آيد. ما بين هيأت عامله ش��وراى بين المللى، عض��وى وظيف��ه ن��ائب رئيس��ى دارد. ح��ال.4

آنكه در الواح وصايا ى حض�رت عب��د البه��اء چ��نين پيش بي��نى ش�ده اس�ت ك�ه اگ��ر حضرت ولى امرالله شخصا نميتواند حضور داشته باشد بايد نماينده اش را انتخاب كند. نايب رئيس ش�ورا بج��اي رئيس ب��ه هنگ��ام غيبت او انج��ام وظيف��ه ميکن��د. اين موضوع بما نشان ميدهد كه ما بين "رئيس مقدس و عضو اعظم ممتاز الينعزل" و هر فردى كه او بعنوان نماينده خود در جلسات بيت العدل اعظم انتخ��اب نماي��د از يک طرف، و رئيس و نائب رئيس شورا ك��ه باي��د م��آال ب��ه بيت الع��دل أعظم تب��ديل يابد، از طرف ديگر، فرقى وجود دارد. براي اثبات اين وجه تمايز کافي اس��ت بي��اد آوريم که حضرت ولي امرالله به هنگام انتخاب اعضاى شورا حضرت روحي��ه خ��انم را بعنوان عضو رابط بين ايشان و شورا انتخاب فرمودند، مق��امى ج��دا از رياس��ت

. ومقامي که ايشان به آن ارجحيت داده اند حتى در نهاد هاي سياسى ن��يزبين ک��ارگرد رئيس ي��ا س�خنگوي ق��وه مقنن��ه و رئيس.5

. کشور تفاوت وجود دارد شوراى بين المللى مرحله مقدماتى براى تشكيل بيت العدل اعظم الهى است ام��ا.6

اين دو مؤسسه يكسان و مانند هم نمى باشند. بعنوان مث��ال در ش��ورا ب��انوان ن��يز.عضو بودند در صورتيكه اعضاى بيت العدل فقط رجال هستند

دومين ادعاء

ژانوي��ه9ميسن ريمى اظهار ميدارد ك��ه س��روري ک��ه حض��رت ولى ام��ر الل��ه در تلگ��راف بمناسبت تشكيل شوراى بين المللى ابراز نمودند نش��ان دهن��ده اهمي��تى اس��ت ك��ه1951

حضرت ولى امرالله به رئيس آن شورا ميدادن��د. متن بي��ان مب��ارك ك��ه اس��اس اين ادع��اء ميباشد چنين است: "با قل�بى ش�اکر و مس�رور تش�كيل ش�وراى بين المللى را ك�ه پس از مدتها انتظار بوجود مى آيد تهنيت ميگويم. اين تأسيس را تاريخ به منزله بزرگترين روي��داد عهد دوم عص��ر تك��وين دور به��ائى خواه��د س��تود. روي��دادي ک��ه از آغ��از ظه��ور نظم اداري امرالله بعد از صعود حضرت عبدالبها و وقايع ش��کوهمند دوران هياک��ل مقدس��ه ام��ر الهي

202

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

هيچ واقعه ي ديگري بالقوه به اين درجه از اهميت نبوده اس��ت. و بع��د از اق��دامات ب��اهره".468جاودانى در دوره مبشر و شارع و مركز ميثاق اين تأسيس رتبه ثاني را حائز است

پاسخ به دومين ادعاء

حضرت ولى امرالله سرور خود را براى تشكيل اين ش��وراى بين المللى ك��ه پس از م��دتها انتظار بوجود آمد ابراز داشته اند. در همان تلگرام نيز تأكي��د ميفرماين��د ك��ه يكى از دالئلى كه باعث چنين تصميمى شد: "درجه رشد كنونى محافل نه گانه مليه كه با كمال جديت در

" بود. بر اساس همين تلگ��رام، اين تص��ميم م��بين469سراسر عالم به خدمات امريه قائمند ". حضرت470مهمترين پيشرفت در نظم اداري بهاءالله در سي سال اخير محسوب ميشود

ولى امر الله مسرور بودند زيرا تشکيل شورا سر آغاز فعاليتي در س��طح بين المللى ب��ود. داربستي که فوق آن قبه اي مرتفع خواهد شد. هر چند اين قب��ه، بيت الع��دل اعظم الهى، بايد با مصالحي قطعى و دائمى ساخته ش�ود. ب�ا وج�ود اين حض�رت ولى امرالل�ه خرس�ند بودند که اين داربست گواهى ميداد که قبه بر روى آن مرتفع خواه��د ش��د. تم��ام اينه��ا هيچ

ربطى با اعضاى شورا نداشت.

سومين ادعاء

زمانيکه حضرت ولى امر الله ص��فت "جني��نى" را ب��راى توص��يف ش��وراى بين المللى بك��ار ميبرند ميبايست اين صفت را بر اساس بي��ان حض��رت عب��د البه��اء در م��ورد ج��نين تفس��ير نم��ائيم. بي��ان مب��ارک در اين م��ورد اين اس��ت: "در ب��دايت ج��نين داراى جمي��ع كم��االت و

نيروهاست. لكن اين قوه نامرئى است و بتدريج ظاهر ميگردد".

پاسخ به سومين ادعاء

صحيح نيست كه واژه اى را از متن يا بافت اصلى خود خارج كرده، بطور انتزاعي تفس��ير کرده و از آن نتيجه گيرى كنيم. حضرت ولى امرالله مقصود از جنين و مرحله جنينى را در همان تلگرام و حتى در هم��ان عب��ارت توض�يح ميفرماين��د، عب��ارتى ك��ه طرف��داران ميس��ن ريمى ميخواهند توجه را به آن جلب نمايند. عين بي��ان مب��ارک ب��دين ق��رار اس��ت: "ب��ر اين وظائف )وظائفى كه قبال تعيين شده است: تماس با مسؤلين حكومتى اسرائيل، کم��ک ب��ه ساختمان مقام اعلى و غيره( وظايف ديگري در جري��ان تکلم��ل اين نخس��تين مش��روع بين المللي جنيني افزوده خواهد شد. وظايفي كه شاخص تب��ديل اين مش��روع ب��ه ي��ک داد گ��اه بهايي به رسميت شناخته شده، تبديل آن به يک هيئت انتخابي، شكوفا شدنش ب��ا تاس��يس بيت العدل اعظم و تحکيم و تقويت نهايي اش از طريق تأس��يس موسس��ات ي��اري دهن��ده

".471متعددي که مرکز اداري جهاني را تشکيل ميدهد خواهد بود

اين عبارت كه شوراى بين المللى بهائى را چون ج��نين بيت الع��دل اعظم توص��يف ميكن��د، مراحلى را كه اين شورا بايد بگذراند تا مبدل به بيت العدل اعظم شود بر ميشمارد. يعنى محکمه بهائى؛ هيأتى منتخب ان چنانکه بايد و شايد: هيئتي که هميشه ش��وراى بين المللى ناميده خواهد شد و مآال تأسيس سپس بيت العدل اعظم منتخب به نوب��ه خ��ود مؤسس��ات ياري دهنده خواهد داش��ت. ش��ايان توج��ه و دقت اس��ت ك��ه حض��رت ولى امرالل��ه از واژه تبديل براى توصيف مرحله اى ك��ه ش��ورا "هي��أت منتخب ميگ��ردد" اس��تفاده فرم��وده ان��د. همچنين حضرت ولى امرالله به نظم ادارى چون جنين نظم جه��ان آراى حض��رت بهاءالل��ه اش��اره ميکنن��د. آي��ا رؤس��ا ي��ا اعض��اى چ��نين مؤسس��اتى ك��ه ج��نين را تش��كيل ميدهن��د در مؤسسات نظم جهانى آينده در مناصب خود باقى خواهن��د مان�د؟ حض�رت ولى امرالل�ه ب��ا

203

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

استفاده از واژه مرحل��ه جني��نى در رابط��ه ب��ا ش��وراى بين المللى هيچ امتي��از وي��ژه اى ب��هاعضاء يا رئيس آن اعطاء نفرموده اند.

چهارمين ادعاء

حضرت شوقى افن��دى در كت��اب "دور به��ائى" اظه��ار داش��ته ان��د: ولى امرالل��ه عب��ارت از ".472"نفسى كه در اين ظهور اعظم بر حسب اصل توارث بر كرس��ى واليت ج��الس است

ادعا شده است كه ميسن ريمى بعنوان رئيس ش��وراى بين المللى وارث حض��رت ش��وقىافندى محسوب شده و ضامن استمرار واليت امراست.

پاسخ به چهارمين ادعاء

ميسن ريمى و پ��يروانش از خالئى ك��ه بع��د از ص��عود حض��رت ش��وقى افن��دى ايج��اد ش��ده استفاده كرده و ما را وادار به قبول هر جانشينى مينمايند. همانطور كه قبال خ��اطر نش��ان ساختيم وظيفه رئيس شوراى بين المللى موقت هيچگونه ارتباطي ب��ا تع��يين ي��ک وارث ي��ا جانشين ولى امرالله ندارد. مطابق الواح وصاياى حضرت عبد البهاء ولى امرالله بايد پسر ارشد يا يكى ديگراز پسرهايش ي��ا به��تر بگ��وييم از اوالد ذك��ور دودم��ان حض��رت به��اء الل��ه )اغص��ان( باش��د و ب��ه ش��رايط ض��رورى روح��انى اين وظيف��ه واال تحق��ق بخش��د. بن��ابراين جانشين ولى امرالله بايد از "سالله مق��دس" باش��د ك��ه در ال��واح وص��اياى حض��رت م��ولى الورى توصيف و تجويز شده است. اين قيد و شرط نسبت جسمانى جانشين ولى امرالله با سالله مقدس به قلم حضرت شوقى افندى نيز تأييد گشته است. در كت��اب دور به��ائى "

نه تنها عامل اصلى توارث بلكه اصل تقدم ولد ارشد" مذکور است.

روشن و آشكار است كه حضرت شوقى افندى نميتوانست ميس��ن ريمى را بعن��وان وارث خود معين فرمايد زيرا نه ولد ارشد، نه يكى از پسران ديگر، نه از سالله حضرت بهاء الله

" را بجا آورد. پس ايش��ان473)غصن( و نه شخصى است كه شرايط الزمه "تقدم ولد ارشداو را بر نگزيده اند.

پنجمين ادعاء

چون حضرت ولى امرالله فرزندى از خود باقى نگذاشتند، ادعا ميش��ودكه ميس��ن ريمى را به "شجره مقدسه" پيوند زده اند. بيان ذيل از حضرت عبد البه��اء ب��راى ص��حت اين م��دعا بكار برده شده است: "مالحظه بفرمائي��د باغب��ان الهى ش��اخه خش��ک و ض��عيف آن درخت

خوب را قطع مى كند و شاخه اى از يک درخت ديگر پيوند ميزند". )ترجمه(

ادعاءپاسخ به پنجمين

همانطور كه قبال ذكر كرديم، وارث حضرت شوقى افندى بايد از" س��الله مقدس��ه" باش��د، لكن بايد متوجه باشيم كه تنها "غصن" بودن يک فرد ب��ه او ب��ه خ��ودي خ��ود ح��ق ولى ام��ر شدن را نميدهد تا چه رسد به اينكه او خود را به اين مقام معرفى نماي��د. ض��رورى اس��ت كه ولى امر در اي��ام حي��اتش وارث خ��ود را برگزين�د و انتخ��ابش م�ورد تص��ويب ن��ه نف�ر از اياديان امر قرار گ��يرد. ب��ديهى اس��ت ك��ه رع��ايت اين دو ش��رط ب��ويژه وق��تى ك��ه ش��خص

معرفى شده چون اين مدعى يک شاخه پيوند زده شده باشد بمراتب ضروري تر است.

در فقدان يک جانشين تع��يين ش��ده، ع��الم به��ائى بس��وى بيان��ات واض��ح و ص��ريح حض��رت بهاءالله، حضرت عبد البهاء و حضرت ولى امرالله روى مي آورد كه بر اس��اس اين بيان��ات مباركه بيت العدل اعظم الهى تنه��ا هي��أت ص��الح و شايس��ته ب��راى وض��ع ق��وانين در م��ورد

204

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

مسائلى كه آشكارا و به صراحت در آثار مقدسه بيان نشده اند، مى باشند. البته در ال��واح وصاياى حضرت عبد البهاء پيش بينى نشده است ك��ه اگ��ر ولى ام�ر وارث خ��ود را قب��ل از صعودش تعيين نكرده باشد چه بايد ك��رد. حض��رت عب��د البه��اء اض��افه ميفرماين��د ك��ه بيت الع�دل اعظم هي��أتى اس�ت ك��ه "اختالف واق��ع" و ي��ا "مس��ائل مبهم�ه" و ي��ا "مس��ائل غ�ير منصوصه" را بايد حل كند. مشكل فعلى واليت امر مس��ئله اى اس��ت ك��ه در آث��ار مقدس��ه پيش بينى نشده اس�ت. اين مس��ئله در ح��ال حاض��ر ي��ک "مس��ئله دش��وار" و ي��ک "مس��ئله مبهم" است كه همانطور كه مشاهده مى كنيم يک "اختالف واقع" است. بنابراين تنه��ا راه حل ما در انتظار تشكيل بيت العدل اعظم، تنها مشروع برخ��وردار از ص��الحيت ب��راى ح��ل اين مشكل، ماندن است )در زمان تحقيق جناب نخجواني، هنوز بيت العدل اعظم تش��کيل

نشده بود(.

ششمين ادعاء

اينكه حضرت ولى امرالله اياالت متحده را"مهد نظم ادارى آئين بهائى" مقرر فرموده ان��د براى ميسن ريمى يک عالمت مضاعف بر اعتبار ادعايش است و چ��نين مينويس��د: "من در

مايلى ش��يكاگو متول��د210 در شهرى كنار رودخانه ميسى سى پى در فاصله 1874سال شده ام كه زياد دور از مركز جغرافيائى اياالت متحده نيست، كه حضرت ولى امرالله اين

كشور را مهد نظم ادارى امر بهائى ناميده اند".)ترجمه(

پاسخ به ششمين ادعاء

صحيح است كه حضرت شوقى افندى اياالت متحده را مهد نظم ادارى آئين به��ائى نامي��ده اند ولي اين فقط به خاطر اينست كه اولين نظم ادارى به��ائى در اين كش��ور توس��عه داده شد, اساسنامه محفل ملى تدوين و ترويج گش��ت و محف��ل روح��انى ملى ب��ه ثبت رس��يد و

اين هيج ربطى به محل تولد جانشين ندارد.

هفتمين ادعاء

ادعا ميشود كه به علت غياب حضرت ولى امر در هنگ��ام تش��كيل بيت الع��دل اعظم، اين مؤسسه نميتواند مصون از خطا باشد. براى دفاع از اين دست آويز، نب��ذه اى از بيان��ات از كتاب "دور بهائى" ذكر شده است: "هر گاه تصميمى را وجدانا مباين ب��ا روح آي��ات منزل��ه

".474تشخيص دهد بايد ابرام و تأكيد در تجديد نظرآن فرمايد

همچنين دو نص از ال��واح وص��اياى حض��رت عب��د البه��اء آورده ش��ده اس��ت: " اگ��ر چنانچ��ه عضوى از اعضاء گناهى ارتكاب نمايد كه در حق عموم ضررى حاص��ل ش��ود، ولى امرالل��ه

". "تش�ريع باي��د مؤي��د475صالحيت اخراج او را دارد و بعد ملت ش�خص ديگ�ر انتخ��اب نمايد تنفيذ گردد و تنفيذ بايد ظهير و معين تشريع شود ت��ا از ارتب��اط والتي�ام اين دو ق�وت بني�ان

". 476عدل و انصاف متين و رزين گردد و اقاليم جنة النعيم و بهشت برين شود

پاسخ به هفتمين ادعاء

اينكه فردى به عضويت بيت العدل عمومى انتخاب شود، دلي��ل مص��ون ب��ودن او از خطا نيست. مؤسسه مصون از خطاست، نه فرد فرد اعضاى آن.

واژه "تنفيذ" در بيان فوق، مستخرج از الواح وصايا، عطف به ولى امرالله نميشود بلكه مربوط به دولت ميگردد، همانطور كه جمله قبل به وضوح اينرا نشان ميدهد.

205

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

عبارت كامل اين بيان چنين است: "اين بيت عدل مصدر تش��ريع اس��ت و حك��ومت قوه تنفيذ تشريع بايد مؤيد تنفيذ گردد و تنفيذ بايد ظهير و معين تشريع ش��ود ت��ا از التيام اين دو قوت بنيان عدل و انصاف م��تين و رزين گ��ردد و اق��اليم جن��ة النعيم و

"". اين مشخص اس��ت ك��ه در اينج��ا "تنفي��ذ" اش��اره ب��ه دولت477بهشت برين شوداست نه به ولى امر الله.

.در الواح وصاياى حضرت عبد البهاء مؤسسه واليت امر رسما تأسيس شده اس��ت ارتباط اين مؤسسه و بيت الع��دل در اين كت��اب ب��ه تفص��يل تش��ريح ش��ده اس��ت و وظ��ائف و مص��ون از خط��ا ب��ودن بيت الع��دل در ال��واح مبارك��ه از قلم اعلي ن��ازل گرديده است. در هيچيک از آثار مقدس حض��رت به��اء الل��ه و حض��رت عب��د البه��اء،

مصون از خطا بودن بيت العدل اعظم مقيد به شرطى نشده است.

اگر نص متن فوق الذكر را مط��ابق تفس��ير م��ورد ادع��ا درک ك��نيم ب��اب خط��ا پ��ذيرى بيت العدل را گشوده ايم كه در تضاد و تناقض با آيات الهيه خواهد بود. افزون بر اين، نص ذكر شده از كتاب دور بهائى نيز كامل نيست. مقدمه ي بسيار پر معناي عب��ارت از قلم افت��اده است. متن كامل بيان مبارك چنين است: "هر چن��د ولى ام��ر، رئيس ال ينع��زل اين مجلس فخيم است معهذا نميتواند بنفس�ه ح�تى بط�ور م��وقت واض�ع ق��وانين و احك�ام گ�ردد و ي��ا تصميمات اكثريت اعضاى مجلس را الغاء نمايد وليكن هر گاه تصميمى را وجدانا مباين ب��ا

".478روح آيات منزله تشخيص دهد بايد ابرام و تأكيد در تجديد نظر آن نمايد

باين ترتيب روشن و واضح است كه ولى امر حق تأكيد در تجديد نظر دارند. ولى اگ��ر بيت العدل اعظم تصميم اوليه خود را تأكيد كردند ولى امر حق امتن��اع ندارن��د، ب��ويژه حض��رت ولى امرالله خود صريحا تأكي�د فرم�وده ان��د: "نميتوان�د بنفس�ه.تص�ميمات اك�ثريت اعض�اء

". اض��افه ب��ر آن در كت��اب دور به��ائى تأكي��د ميفرماين��د: "ولى ام��ر479مجلس را الغاء نمايد ". طبق بيان��ات480مبين آيات است و جز به سمت عضو بيت عدل اعظم وضع قانون نتواند

صريح حضرت شوقي افندي، ولى امر بايد همواره در مد نظر داشته باشد كه "بيت العدل و481اعظم حقوق و امتيازاتش وضع قوانين و احكام غير منصوصه حضرت بهاء الل��ه است

هيچي��ک از اين دو مؤسس��ه الينفص��م، "واليت امرالل��ه و بيت ع��دل اعظم بين المللى"، نميتواند به حدود مقدسه ديگرى تجاوز نمايد و هرگز نيز تع��دى نخواه��د نم��ود و هيچي��ک در صدد تضعيف سلطه و اختيارات مخصوص��ه مس��لمه ديگ��رى ك��ه از ط��رف خداون��د عن��ايت

".482گشته است بر نخواهد آمد

ا گر ادعا كنيم كه ولى امرالله مصون از خطاست چه در زماني كه تصميم نهائى در اختيار ايشان باشد و چ��ه هنگاميك��ه در قلم��رو بيت الع�دل اعظم باش�د ب��اين نتيج��ه غ�ير منطقى ميرسيم كه اين دو مشروع مصون از خط��ا ميتوانن��د ب��ا هم در تض��اد باش�ند. بن��ايراين تنه��ا نتيجه اى كه ميتوان گرفت اينستكه هيچيک از اين دو مؤسسه الينفصم نميتواند "ب��ه ح��دود مقدسه ديگرى تجاوز نماي��د" و ب��ه اين ت��رتيب ه��ر ي��ک در مح��دوده مج��از و مس��تقل خ��ود

مصون از خطاست.

206

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

اعالم

حضرت باب

سيد علي محمد شيرازي معروف به باب، شارع مقدس ديانت بابي مي باشند. حضرت باب مبشر حضرت بهاءالله نيز هستند. در متن جزوه، آن حضرت با القاب حضرت باب،

سيد باب، حضرت اعلي و نقطه اولي نام برده شده اند.

حضرت بهاءالله

، شارع مقدس ديانت بهائي مي باشند. در متنبهاءاللهميرزا حسين علي نوري معروف به جزوه، آن حضرت با القاب حضرت بهاءالله، قلم اعلي، جمال مبارک و جمال اقدس ابهي

نام برده شده اند.

حضرت عبدالبهاء

عباس افندي )نوري( معروف به عبدالبهاء، پسر ارشد و جانشين حضرت بهاءالله مي باشند. در متن جزوه، آن حضرت با القاب حضرت عبدالبهاء و حضرت مولي الوري نام

برده شده اند.

حضرت ولي امرالله

شوقي رباني )افندي يا افنان( معروف به حضرت ولي امرالله، نوه ارشد دختري و جانشين حضرت عبدالبهاء مي باشند. در متن جزوه، آن حضرت با القاب حضرت ولي

امرالله و شوقي نام برده شده اند.

اياديان امرالله

نام گروهي است که حضرت ولي امرالله براي رسيدگي به امور جامعه تعيين کردند. بعد از صعود حضرت ولي امرالله و قبل از تشکيل بيت العدل اعظم، اداره جامعه بهائي به

عهده اين گروه بوده است.

بيت العدل اعظم

نفر از رجال که توسط جامعه بهائي انتخاب9بيت العدل اعظم مجمعي است متشکل از مي شوند. اين مجمع جليل تا پايان دور بهائي وظيفه هدايت جامعه بهائي را بر عهده دارند. در متن جزوه، آن هيئت با القاب بيت العدل اعظم و معهد اعلي نام برده شده

است.

207

1388 پائيز جزوه رفع شبهات

فهرست منابع

208

10 . اقدس - فقره 1۱۱( گنجينه حدود و احكام- صفحه 2، )۹۲- صفحه ٤ و خلق جلد ( امر1 . )2 ۹3- صفحه ٤ و خلق جلد امر . 3۱۳ احكام - صفحه ود و(گنجينه حد2، )۳۰۳( گلزار تعاليم بهائي - صفحه 1 . )4۱۳ احكام - صفحه ود و . گنجينه حد516 . اقدس - فقره 6۱۸۴- صفحه ١( لئالئ الحكمة جلد 2، )۳۴ احكام - صفحه ود و(گنجينه حد1 . )7 . رساله توضيح المسائل با متن فتاوي آقاي بروجردي و حواشي آيات عظام جاويدان و فراهاني-8

30- صفحه 107علميه- مسئله ۲۹۳ . اشراقات - صفحه 914 . مفاوضات- صفحه 10776 . قرن بديع- صفحه 1124 . سوره شوري - آيه 1247 - 39 . سوره حاقة - آيات 13 - اسماعيليان نجفي- قم ط دوم1- جلد1- مساله 114 . تحرير الوسيله خميني- نجاسات- صفحه 14

ه� ق.1390 . رساله توضيح المسائل با متن فتاوي آقاي بروجردي و حواشي آيات عظام جاويدان و فراهاني-15

26- صفحه 84علميه-مسئله - كتاب الطهاره-1 ه�- جلد 1403 . شرايع االسالم - محقق حلي- داراالضواء- بيروت- ط دوم 16

53صفحه 28 . سوره توبه - آيه 17 - صفحه3- جلد 2- كتاب الطهاره- ابواب مقدمه عبادت- باب 1 . وسائل الشيعه- حر عاملي- جلد 18

ه�.ق.1409- االحياء التراث- قم ط اول 30 - صفحه3- جلد 2- كتاب الطهاره- ابواب مقدمه عبادت- باب 1 . وسائل الشيعه- حر عاملي- جلد 19

ه�.ق.1409- االحياء التراث- قم ط اول 31 . برگرفته از مقاله امام غايب و آينده ايران - آرام آناهيد20143روزگار رهايي- صفحه . 21111 . حضرت مهدي )عج( - فروغ - صفحه 22146( غيبت نعمانى - صفحه 2، )226 - صفحه 52( بحار االنوار جلد 1 . )23294 - صفحه 52 . بحاراألنوار جلد 24344 . ارشاد مفيد- صفحه 25230 - صفحه 52 . بحاراألنوار جلد 26348 - صفحه 52 . بحاراألنوار جلد 27

82 - حديث 338 - صفحه 52 . بحار االنوار جلد 28303 - صفحه 1 . کمالدين جلد 29 - باب صفاته و عالماته و نسبه9 - حديث 39 - صفحه 51 . بحار االنوار جلد 30127 . الزام الناصب - صفحه 3143 - صفحه 51 . بحاراألنوار جلد 32133 - صفحه 51بحاراالنوار جلد . 33 - غيبت1 . اعالم الوري جلد 341186 . مهدي موعود - صفحه 351186 . مهدي موعود - صفحه 36868- صفحه 14( منتخب التواريخ - باب 2، )22 - صفحه 5( فرهنگ فارسي معين جلد 1 . )37642- صفحه 1 . نورالثقلين جلد 38333 = صفحه 52 . بحاراألنوار جلد 39342 - صفحه 52( بحاراالنوار جلد 2، )139- صفحه 1( نور الثقلين جلد 1 . )40277 - صفحه 5مسند احمد جلد ( 2، )125( عقدالدرر - صفحه 1 . )41476 . الغيبيه - صفحه 4252 . المالحم و الفتن - صفحه 43307 - صفحه 52 . بحاراألنوار جلد 44345 - صفحه 2 . کمالدين جلد 45127 - صفحه 5 . بحار جلد 4667 . نجم الثاقب باب دوم - صفحه 4778 . سوره االسرا - آيه 48 . فتوحات مکيه49 . عوالم50616 . روزگار رهايي - صفحه 51 7 . نجم الثاقب - صفحه 52217 - صفحه 27 . بحاراألنوار جلد 53 . بحار االنوار 5463 - صفحه 7 . اثباة الهداة جلد 5581 - صفحه 1 . مكيال المكارم جلد 5675 - حديث 74 - صفحه 53 . بحار االنوار جلد 57

61 . نجم الثاقب باب دوم - صفحه 58( جنات نعيم2، )687 - 647 و 1005 - 1000 - صفحات 2( رحيق مختوم جلد 1 . )59 13 - باب 5 . بيان فارسي واحد 60 340 . کتاب اصول کافي جلد سوم - صفحه 61340. اصول كافي - صفحه 62342. اصول كافي - صفحه 63883صفحه - 13 . بحار االنوار جلد 6411 و 10 . سوره دخان - آيات6593 . پيرامون ظهور حضرت امام مهدي )عج( - صفحه 66 . بحاراالنوار67ناسخ التواريخ . 68 . بحاراالنوار69 . بحاراالنوار7079 . سوره نحل - آيه 714 . سوره معارج - آيه 72 . مراجعه کنيد به كتاب مستطاب ايقان و قاموس آن 73122 . نهج البالغه ترجمه محمد مقيمي - صفحه 74٣٩ . سوره رحمن - آيه 75٤١ . سوره رحمن - آيه 7626 - صفحه 1 . پيام آسماني جلد 77 . مقاله شخصي سياح78420 و 419 - مهدي بامداد - صفحات 3 . شرح حال رجال ايران جلد 7942 . ناموس ناصري - صفحه8046 . ناموس ناصري - صفحه 81 47 . ناموس ناصري - صفحه8249 . ناموس ناصري - صفحه 83 60 . ناموس ناصري - صفحه8461 . ناموس ناصري - صفحه 85130 - صفحه 1375 - نشر شهيد محبي 5 . دائرة المعارف شيعه جلد 8638 – صفحه 1375 - نشر شهيد محبي 5 . دائرة المعارف شيعه جلد 87

38 – صفحه 1375 - نشر شهيد محبي 5 . دائرة المعارف شيعه جلد 8839 – صفحه 1375 - نشر شهيد محبي 5 . دائرة المعارف شيعه جلد 8913 . بحار االنوار جلد 90 . مراجعه کنيد به کتاب جنات نعيم 9168 . سوره زمر - آيه 9287 . سوره حجر- آيه 93193 - صفحه 4 . منتخباتى از مكاتيب حضرت عبدالبهاء جلد 941( انجيل يوحنا باب 2، )160 – 163( كتاب بديع - صفحات 1 . )95 . بحار االنوار961 . بر گرفته از قرن بديع جلد 97187 . سوره اعراف - آيه 987 . سوره آل عمران - آيه 9953 و 52 . سوره اعراف - آيات 10013 . سوره اسراء - آيه 101107 . سوره يوسف - آيه 10239 . سوره مريم - آيه 10325 . سوره عنكبوت - آيه 1042 و1 . سوره قمر - آيات 10555 . سوره آل عمران - آيه 10625 - آيه 11 . انجيل يوحنا باب 1071 . سوره قمر - آيه 1085( تفسير نور الثقلين جلد 2تفسير الصافي براي سورة القمر، )( 1 . )10915 و 14 . سوره طه - آيات 110122 . سوره انعام - آيه 11121 و 20 . سوره نحل - آيات 11224 . سوره انفال - آيه 11335 . سوره نور - آيه 11432 . سوره توبه - آيه 11515 . سوره مائده - آيه 1161 . سوره ابراهيم - آيه 117

8 . سوره نازعات - آيه 11811 . سوره احزاب - آيه 119103 . سوره آل عمران - آيه 1207 . سوره بقره - آيه 12118 . سوره بقره - آيه 122179 . سوره اعراف - آيه 123183 . سوره آل عمران - آيه 124210 . سوره بقره - آيه 12510 . سوره فتح - آيه 1269 . سوره انعام - آيه 12769 و 68 . سوره زمر - آيات 12813 و 7 و 6 . سوره نازعات - آيات 12927 و 26 . سوره يس - آيات 130169 . سوره آل عمران - آيه 13130 - 27 . سوره فجر - آيات 13255سوره آل عمران - آيه . 13364 . سوره مائده - آيه 13414 . سوره مائده - آيه 13517 . سوره حج - آيه 1369 . سوره آل عمران - آيه 13750 و 49 . سوره واقعه - آيه 13817 . سوره حديد - آيه 13969 . سوره زمر – آيه 140122 . سوره انعام - آيه 141218 و 217 - صفحات 1 . امر و خلق جلد 1423 . سوره مائده - آيه 1432 . سوره مائده - آيه 14425 . سوره حديد - آيه 14519 . سوره آل عمران - آيه 14685 . سوره آل عمران - آيه 147

111 . سوره مائده - آيه 14840 . سوره احزاب - آيه 149 روحي2 . بر گرفته از کتاب 150 . مقاله خاتميت - سايت آئين بهائي15177 . سوره اسراء )بني اسرائيل( - آيه 152142 - صفحه 74 . بحار االنوار جلد 153308 - صفحه 8 . اصول کافي جلد 154 . مقاله تحقيقي از محسن کديور تحت عنوان "حقوق بشر و روشن فکري ديني" - مجله آفتاب155

110 - صفحه 82 - سال 28شماره 39 و 38 . سوره رعد - آيات 15621 . سوره حجر- آيه 157 109 . سوره کهف - آيه 15864 . سوره مائده - آيه 159182 و181 . كتاب پيام ملكوت - صفحات 160120 . سوره هود - آيه 161111 . سوره يوسف - آيه 1622 - آيه 5 . ميكا فصل 16311 - آيه 132 . مزامير داود فصل 1646 - آيه 14 . انجيل يوحنا فصل 16544 - آيه 119 . مزامير داوود مزمور 16635 - آيه 24 . انجيل متي باب 16734 . سوره غافر - آيه 168 87 . سوره بقره - آيه 16930 . سوره يس - آيه 17044 . سوره مومنون - آيه 17132 . سوره أنفال - آيه 17219 . سوره انشقاق - آيه 173249 - صفحه 9 . بحار االنوار جلد 174106 . سوره بقره - آيه 175308 - صفحه 8 . بنقل از تفسير مقتنيات الدرر جلد 176 17 - صفحه 29 . بحار االنوار جلد 177

 258 - صفحه 34 . بحاراالنوار جلد178 106 - صفحه 8 . اصول کافي جلد 17953 . سوره مريم - آيه 180260 - صفحه 2 . بحار االنوار جلد18125 - آيه 11 . انجيل يوحنا باب 18224 - آيه 5 . انجيل يوحنا باب 18356 . سوره روم - آيه 184172 . سوره اعراف - آيه 18518 . سوره محمد - آيه 186398 - صفحه 24 . بحار االنوار جلد 187122 . سوره انعام - آيه 18814 و 13 . سوره يونس - آيات 18926 و 25 . سوره انعام- آيات 190 - نقل حديث از جابر 57 - صفحه 3 . تفسير مختصر مجمع البيان از شيخ محمد باقر ناصري جلد191

ابن عبدالله بنقل از پيامبر360 - صفحه 97 . بحار االنوار جلد 192 81 . سوره آل عمران - آيه 193 22 - صفحه 2 . بحار االنوار جلد194 از40 - ذيل تفسير آيه 367 - صفحه 8 . تفسيراحسن الحديث نوشته سيد علي اکبر قرشي جلد 195

سوره احزاب3 سوره الحديد - آيه . 196 ( کلمات مکنونه مالحسين فيض کاشاني چاپ سنگي - صفحه2)، 2( االسماء الحسنى جلد 1 . )197

۵۰۸( کتاب روضات الجنان و جنات الجنان حافظ حسين تبريزي - صفحه 3، )۱۸۶( کتاب روح البيان شيخ اسماعيل حقي2، )۵۵ ( حديقه الشيعه مال احمد اردبيلي - صفحه1) . 19828 - آيه 14 . انجيل يوحناباب 199 ۵0  . سوره القمر - آيه200۲۴۳  و۲۶۰ رسائل سيد کاظم رشتي در شرح خطبه طتنجيه- صفحه . 201۱۱۵ شرح القصيده سيد کاظم رشتي - صفحه . 202۱۷ مکاشفات يوحنا باب اول - آيه . 203۳ رساله به عبرانيان باب اول - آيه . 204۱۷۲  . ايقان - صفحه205۲۸  . جواهر االسرار - صفحه206

۲  . دالئل السبعه فارسي- صفحه20730 . سوره رعد - آيه 208143 . سوره بقره - آيه 20929 و 28 . سوره سبأ - آيات 21047 . سوره حج - آيه 2115 . سوره سجده - آيه 21279 . سوره بقره - آيه 21313 . سوره مائده - آيه 214 19 و 18 . سوره القيامه - آيات 2157 . سوره آل عمران - آيه 216 از سوره احزاب40 . تفسير من وحي القرآن نوش�ته محمد حسين فضل الله - ذيل تفسير آيه 2175 . سوره مائده - آيه 21838 . سوره أنعام - آيه 2195 . سوره مائده - آيه 220284 . اصول کافي جلد اول - صفحه 221154 . سوره أنعام - آيه 22248 . سوره انبياء - آيه 22325 . سوره فرقان - آيه 22448 . سوره مائده - آيه 22567 . سوره حج - آيه 226106 . سوره بقره - آيه 227 . لوح سلطان228341 . ادعيه حضرت محبوب - صفحه 22981 . سوره االسراء - آيه 23028 - 24 . سوره ابراهيم - آيات 23148 - 44 . سوره حاقه - آيات 232 . برگرفته از فرائد - ابوالفضائل گلپايگاني 233 16 . سوره شوري - آيه 234 21 . سوره شوري - آيه 235108 - صفحه 2 . مأخذ اشعار در آثار بهائي جلد 236

384 . ادعيه حضرت محبوب - صفحه 237110- 108 . سوره انعام - آيات 23893- 90 . سوره بني اسرائيل )االسراء( - آيات 239217- صفحه 8 . مکاتيب حضرت عبدابهاء جلد 240122 . سوره انعام- آيه 24121 . سوره نحل- آيه 24222 - آيه 8 . انجيل متي باب 243 51- 48 - آيات 6 . انجيل يوحنا باب 2448 - آيه 43 . اشعياء نبي باب 245137 - صفحه 4 . مائده آسماني جلد 24678 . مفاوضات - صفحه 24750 . سوره انعام – آيه 24878 . نقل از فرائد - صفحه 24988 . سوره بني اسرائيل )االسراء(- آيه 25031 و 1 - صفحات 8 . مائده آسماني جلد 25150 و 49 . سوره عنکبوت- آيات 25222 . سوره بقره - آيه 25387 - 85 - صفحات 1 . خطابات جلد 2541 . مکاتيب حضرت عبدابهاء - جلد 255101- 100 - صفحات 1( مائده آسماني جلد2( کلمات فردوسيه، )1 . )25610 - باب 5 . مائده آسماني جلد 25791- صفحه 3 . مکاتيب جلد 25813 - صفحه 6 . مکاتيب جلد 259162 - 160 – صفحات 4 . مکاتيب جلد 2607 . سوره آل عمران - آيه 26153 . سوره اعراف - آيه 26231 . سوره انفال - آيه 26336 . سوره صافات - آيه 264162 - 159 . برگرفته از برهان واضح - صفحات 265187 - 172 . برهان واضح - صفحات 266

176 . مراجعه کنيد به برهان واضح - صفحه 26713 . سوره بقره - آيه 268103 . سوره نحل - آيه 2694 . سوره فرقان - آيه 270127 . سوره اعراف - آيه 271175 و 174 . مراجعه کنيد به برهان واضح - صفحات 272181 - 178 . مراجعه کنيد به برهان واضح - صفحات 273 . بهاءالله - محمد علي فيضي274 . نظريات دانشمندان و مشاهير عالم در باره امر بهائي275http://negah2.info/articles/3 . براي اطالع بيشتر مراجعه کنيد به سايت اينترنتي 276

۱۴۸ شمسي( - صفحه ۱۳۲۸ )فروردين و ارديبهشت ۹ و ۸ . مجله يادگار - سال پنجم شماره 277۲۲(- صفحه ۱۳۴۲ )فروردين و ارديبهشت ۲و ۱ . مجله راهنماي کتاب - سال ششم شماره 278۱۳۲۲ - چاپ طهران سال ۷۰ . بهائي گري- صفحه 279[Zionism: Britannica, V 22 15th Edition . دانشنامه بريتانيکا - ويرايش پانزدهم - صهيونيسم ]280بيت العدل اعظم - 2008 اکتبر 29 . پيام 281 - بيت العدل اعظم2008 اکتبر 29 . پيام 282 . لوح بشارات283270 - صفحه 3 . امر و خلق جلد 284۸ . درياي دانش - صفحه 28511 . سوره حجر - آيه 286184 . سوره آل عمران - آيه 28787 . سوره بقره - آيه 288 (4، )36( سوره صافات- آيه 3، )27( سوره هود - آيه 2، )5( سوره غافر - آيه 1 . آيات مشابه: )289

(8، )69( سوره يس- آيه 7، )41( سوره حاقه- آيه 6، )5( سوره انبيا - آيه 5، )52سوره طور - آيه 7سوره ص- آيه

343 . تاريخ جامع اديان - جان ناس - صفحه 290499جامعه شناسي- آنتوني گيدنز- ترجمه منوچهر صبوري- صفحه . 291499 . جامعه شناسي- آنتوني گيدنز- ترجمه منوچهر صبوري- صفحه 292 . عقائد بعضي از دانشمندان جهان درباره ديانت بهائي - دکتر علي محمد افروخته29328 - آيه 2 . مرقس باب 294.14 . بهاءالله و عصر جديد- دکتر اسلمنت- صفحه 295

.365 – 364 . تاريخ جامع اديان از آغاز تا امروز- جان ناس- صفحات 29681 . سوره مومنون - آيه 29732 . سوره توبه - آيه 298120 . سوره هود - آيه 299 . مقاله بگو اي داراي چشم، گذشته آئينه آينده است. ببينيد و آگاه شويد - سايت آئين بهائي 30011 . سوره أنعام - آيه 301 . مقاله مقاومت در مقابل نوانديشي ديني - حوريوش رحماني302 -١٩١٢ اکتبر ١٢ - خطابه در کنيسه اسرائيليان سانفرانسيسکو - 312 - صفحه 2 . خطابات جلد 303

١٣٣٠اول ذي قعده 5سوره توبه - آيه . 30428سوره توبه - آيه . 30556سوره مائده - آيه . 30629 . سوره توبه - آيه 30742سوره مائده - آيه . 308276 . سوره بقره - آيه 309100سوره بقره - آيه . 31076اقدس - فقره . 311145اقدس - فقره . 31273اقدس - فقره . 313لوح زين المقربين . 314157 - صفحه 4 . مائده آسماني جلد 315145- فقره . اقدس 3164 . سوره ابراهيم - آيه 317( رساله عالئم ظهور3( فتوحات مکه، )2( جنات نعيم، )1 . )318 . بحاراالنوار مجلسي319158 - 156 . برگرفته از برهان واضح - صفحات 32033 و 32 . برگرفته از کتاب ظهورحضرت بهاءالله جلد اول - صفحات 32128و27 . يک ساعت تفکر- صفحات 322۳۵ - صفحه ۹ . مائده آسماني جلد 323 روحي2 . برگرفته از کتاب 324 68 - 52 . برگرفته از کتاب دور بهائي - صفحات 325

157 - صفحه 4 . مائده آسماني جلد 32629 . سوره توبه - آيه 32785 . سوره آل عمران - آيه 32872 . مفاوضات- صفحه 329ف�ر�ه�ن�گ� م�ع�ي�ن� . 330ا�ل�م�ن�ج�د� . لغت نامه 33191 -� ص�ف�ح�ه� 4م�ب�ا�د�ي� ا�ل�ع�ر�ب�ي�ة� ج�ل�د� . 3325 . سوره أنبياء - آيه 333170 - 167 . برهان واضح - صفحات 334 . براي ديدن متن عربي لوح احمد به ادعيه محبوب و براي متن عربي و ترجمه فارسي آن به335

مراجعه کنيد201- ۲۰۸آموزه هاي نظم نوين جهاني بهائي- صفحات ۵۶ . بهائيگري - صفحه 336۵۶ . بهائيگري - صفحه 337 -۱( اقداح الفالح جلد 2 به بعد، )۱۰۳ - صفحه ۵( اسراراآلثار جلد 1 . پاسخ ها برگرفته شده از: )338

به بعد۶۶صفحه . ترجمه فارسي لوح احمد339۶۷- صفحه ۱ . اقداح الفالح جلد340 ( سوره يونس -3، )۲۴ و ۲۳( سوره بقره - آيات 2، )133( سوره طه - آيه 1 . آيات مشابه: )341

۳۸ و ۳۷آيات ۳۶ . سوره صافات - آيه 34231 . سوره انفال - آيه 343۵۲ . سوره عنکبوت - آيه 34451 . سوره عنکبوت - آيه 34552 و 51 . بهائيگري - صفحات 346۴۵۰ - صفحه ۱ . مکاتيب جلد 347۳۳ . ترجمه کتاب اقدس - آيه 348 . بشارات349 . کلمات فردوسيه350۴۸ . اخالق بهائي- صفحه 351 . برگرفته از کتاب کسروي و کتاب بهائيگري او - بهمن نيک انديش - فصل هفتم352 . صالت کبير353 . صالت وسطي354

۴۸منتخباتي ازآثار حضرت بهاالله- صفحه . 355۲۴۸- صفحه ٣ثار قلم اعلي جلد ( آ2، )18( جواهر االسرار- صفحه 1 . )3561 . بيان فارسي - صفحه 35728 . دور بهايي- صفحه 358110 . سوره کهف - آيه 35925 . سوره انبياء - آيه 36014 . سوره طه- آيه 361146 - 137 . برگرفته از برهان واضح - صفحات 36217 . سوره انفال - آيه 36310 . سوره فتح - آيه 364 ۱۰ . انجيل يوحنا فصل 365۱4 . انجيل يوحنا فصل 366118 . ايقان- صفحه 367 158 . سوره انعام - آيه 368 ، انجيل متي13( اشعياء باب 2، )8 و 7 - آيات 24( تورات - کتاب مزامير داود مزمور 1 . مراجعه کنيد به )369

.23 و 5( سوره عنکبوت- آيات 4، )6( سوره المطففين - آيه 3، )6باب 226 - صفحه زندان عکا )کتاب مبين( - 1ثار قلم اعلي جلد . آ370465 - صفحه1ثار قلم اعلي جلد . آ37169 . سوره زمر - آيه 372326 - صفحه 7 . بحاراالنوار جلد 373115 روساي ارض- صفحه و الواح نازله خطاب بملوك . 374۲۳۰- صفحه 1آثار قلم اعلي جلد . 37559 - صفحه 34 . منتخباتي از آثار حضرت بهاء الله - شماره 376 . قصيده عز ورقائيه37729 . دور بهائي - صفحه 378١٤٨ و ١٤٧ - صفحات ١٣ . منتخباتي از آثار حضرت بهاء الله - شماره 37930 . دور بهائي - صفحه 380 -120( اسم اعظم الهي - صفحات 2، )69-68( رساله معرفي حضرت بهاءالله - صفحات 1 . )381

121122( اسم اعظم الهي - صفحه 2، )31( دور بهايي - صفحه 1 . )38223 - آيه 9 . انجيل متي باب 383

103 - 101 . مفاوضات - صفحات 384 202 - 201 . مفاوضات - صفحات 385 202 - 196 . مفاوضات - صفحات 386۳۰۹- صفحه ١ . امر و خلق جلد 387٥٠سوره مدثر - آيه . 388١٩سوره لقمان - آيه . 389٣٩٦مجموعه الواح چاپ مصر- صفحه . 390١٨٧بحار االنوار جلد اول - صفحه . 391٣٠سوره يس - آيه . 39217 - آيه 27 . تورات - سفر اعداد باب 393 31 - آيه 25 . انجيل متي باب 39411 - آيه 10 . انجيل يوحنا باب 39516 - آيه 10 . انجيل يوحنا باب 39629 - آيه 1 . انجيل يوحنا باب 39744 . سوره فرقان – آيه 3985 . سوره جمعه - آيه 399167 - 163 . برگرفته از برهان واضح - صفحات 400165 - صفحه 2 . امر و خلق جلد 40188 . درياي دانش - صفحه 402٩٥ - صفحه ١٦ . بحاراالنوار جلد 40372 - 70 . برهان واضح - صفحات 404282 . سوره بقره - آيه 40534 . سوره نساء - آيه 4065:59:709 . صحيح بخاري 407332 - صفحه13 . مستدرك الوسايل جلد 408 - کمپين يک ميليون امضاءwww.we-change.org . مراجعه کنيد به سايت اينترنتي 409 . لوح زين المقربين410 . لوح مرحوم حاجي امين41152 . کتاب اقدس - بند 412159 . کتاب اقدس - صفحه 413

501 - صفحه 1 . طراز الهي جلد 414 (2 انگليسي، )30( جمع آوري دايره تحقيق بيت العدل اعظم تحت عنوان زنان - شماره 1 . )415

62اصول ديانت بهائى - صفحه 191 . سوره بقره - آيه 41666 . اقدس - فقره 417183 و 182 - صفحات 4 . امر وخلق جلد 41825 و 24 و 3 . سوره نساء - آيات 419 ( کتاب اقدس - صفحه2، )247 و 246( تقريرات درباره کتاب مستطاب اقدس - صفحات 1 . )420

1943 . سوره مائده - آيه 421٣٧٠ . مکاتيب جلد سوم - صفحه 422187 . گنجينه حدود و احكام - صفحه 423سوره نکاح . قيوم االسماء - 424١٥٥- صفحه ٤امر و خلق جلد . 425٥٠ . رساله سؤال و جواب - فقره 426١٥٥- صفحه ٤امر و خلق جلد . 427١٥٥- صفحه ٤امر و خلق جلد . 428١٥6- صفحه ٤امر و خلق جلد . 429١٥6- صفحه ٤امر و خلق جلد . 43049 . اقدس - بند 431 . لوح بشارات432٢٠١ . گنجينه حدود و احکام - صفحه 43319 . اقدس - بند 434٣٠١ . گنجينه حدود و احکام - صفحه 43512 . سوره المائده - آيه 436229 . گنجينه حدود و احکام - صفحه 4371109 - صفحه 13 . بحاراالنوار ترجمه آقاي دواني جلد 43871 - 70صفحات - 3 . امر و خلق جلد 439219 - 217 . نقل از گلزار تعاليم - صفحات 440452 - 450 . کتاب انوار هدايت - صفحات 44175 . اقدس - فقره 442

. بر گرفته از تقريرات درباره کتاب اقدس44328 . سوره توبه - آيه 444 -�1(� م�ن�ت�خ�ب�ا�ت�ي� ا�ز� م�ک�ا�ت�ي�ب� ح�ض�ر�ت� ع�ب�د�ا�ل�ب�ه�ا�ء� ج�ل�د� 2،� )�296-� ص�ف�ح�ه� 3(� ا�م�ر� و� خ�ل�ق� ج�ل�د� 1)� . 445

143ص�ف�ح�ه� 401 . مفاتيح الجنان - زيارت نامه سيد الشهداء - صفحه 446190 - 188 . برهان واضح - صفحات 447189 . سوره بقره - آيه 44853 . سوره احزاب - آيه 44943 . سوره نساء - آيه 45061 . سوره نور - آيه 451 61 . سوره نور - آيه 45279 . سوره غافر - آيه 4538 . سوره نحل - آيه 454187 . اقدس - فقره 455289 . بيان فارسي - 456٨ - صفحه 1 . امر و خلق جلد 457٣٩ . سوره نساء - آيه 4588 و 7 - صفحات 3 . امر و خلق جلد 45911 و 10 - صفحات 3 . امر و خلق جلد 460١٩٤ . مفاوضات - صفحه 461131 و 130بيان فارسي- صفحات . 462631 و 630 . قيوم االسماء - صفحه 463189 - 187 . تقريرات درباره کتاب اقدس- صفحات46446 . مفاوضات - صفحه 46550 - صفحه 2 . مائده ي آسماني جلد 466 - ملسهايم2005 ژانويه 26 . على نخجوانى - 467 حضرت شوقي افندي1951 ژانويه 9 . ترجمه به مضمون تلگرام 468 حضرت شوقي افندي1951 ژانويه 9 . ترجمه به مضمون تلگرام 469 حضرت شوقي افندي1951 ژانويه 9 . ترجمه به مضمون تلگرام 470 حضرت شوقي افندي1951 ژانويه 9 . ترجمه به مضمون تلگرام 47188 . دور بهائى - صفحه 472

77 . دور بهائى - صفحه 47383 . دور بهائى - صفحه 474471 . الواح وصاياى حضرت عبد البهاء در ايام تسعه - صفحه 475471 . الواح وصاياى حضرت عبد البهاء در ايام تسعه - صفحه 476471 . الواح وصاياى حضرت عبد البهاء در ايام تسعه - صفحه 47783 . دور بهائى - صفحه 47883 . دور بهائى - صفحه 47983 . دور بهائى - صفحه 48083 . دور بهائى - صفحه 48183 . دور بهائى - صفحه 482