1

مجموعه روابط منظم و عقاليي بين افراد بهمنظور تامين هدف مشترك

فصل اول : سازمان و مديريت- مديريت هنر انجام كار به وسيله ديگران

فر: شأن و شوكت و ....فصل دوم مفهوم و ماهيت فرهنگ: تركيب از دو واژه

هنگ: قصد و اراده و ...

فصل سوم مفهوم و ماهيت سازمان: فرهنگي: مجموعه از منابع گ99رد آم99ده ك99ه اين منابع در راس99تاي تحق99ق اه99دافي مش99خص، هماهن99گ و هم راس99تا عم99ل می

کنند. شناسايي راه

«»تحليل ش��كاففصل چهارم: مديريت فرهنگ س99ازماني؛ فرهن99گ مطل99وب فرهنگ موجود

تدابيري براي رسيدن به اهداف در چارچوب اصول اساسيفصل پنجم:

اصول راهنماي كارگزاران فرهنگي و مجموع99ه عاليم ك99ه مس99يرحركت را نشان مي دهد.

فصل شش99م اطالع99ات ف99رهنگي: مجموع99ه اطالع99ات ك99ه الزمه ي كارآم99دي ي99كسازمان يا مدير فرهنگي است.

2

فصل هفتم برنامه ريزي و طرح ریزی: مجموعه كارهايي كه به پيش بي9ني آين9دهمي پردازد و براي طراحي و دستيابي يك آينده ي مطلوب تالش مي كند.

فصل هشتم فعاليت و عمل فرهنگي: فعاليت هايي كه به منظور تغيير، تقويت و يا توسعه ي باورها و بروز نشانه هاي مناسب از باور داش99ت مطل99وب انج99ام مي

گيرد.

فصل نهم: كنترل و ارزشيابي در مديريت ف99رهنگي: هم ق99دم آغ99ازين و هم ق99دمنهايي در مديريت

برنامه ريزي اجرا

ارزشيابي

خالصه فصل اولسازمان ومدیریت

سازمان : فرایندهای نظام یافته که رکن اصلی منابع انسانی وپیون99دهای متقاب99لبرای رسیدن به هدف مشخص .

9 صفی92 ستادی : ) صفی پشتبان ( 1واحدهای سازمان : 999 غ99یر رس99می : در2 9 رسمی : به طور قانونی بنیان . 1دسته بندی سازمان :

چارچوب رسمی پدید می آید. مدیریت : فرایند به کار گیری مؤثروکارآمد منابع مادی ، انسانی دربرنامه ریزی ، سازماندهی ، بسیج منابع وامکانات هدایت وکنترل اس99ت ک9ه ب9رای دس99تیابی ب9ه

اهداف سازمانی وبراساس نظام ارزشی مورد قبول صورت می گیرد .

3

م9دیریت )دارای س99ه )برحسب مکاتب ودیدگاه ه99ای م99دیریتی متف99اوت اس99ت (مقوله (

9 هنرذوق مدیریت3 9 فن وتجربه مدیریت 2 9 علم مدیریت 1 مدیران )فرا گرد( برای رسیدن به هدف به فعالیت پیوسته ومنظم می پردازند.

9 فرا گرد ناظربرفعالیت پیوسته ومنظم است. 49 999 ره99بری 3 999 س99ازماندهی 2 999 برنام99ه ری99زی 1)رایج ام99روزی( م99دیریت :

9 کنترل5هماهنگی ( برنامه ریزی : شا لوده مدیریت 1

برنامه ری99زی ش99الوده م99دیریت، تفک99ر بیش ازعم99ل ، تفک99ر وعقالنیت ، دورنگری ،ارشاد

برنامه ریزی: چه کسی ،چه کاری را کجا ،چه موقع ،چگونه وبا چه روشی انج99امدهد.

( سازماندهی: چه کسی چه کاری را چگونه انجام دهد یک روش سازماندهی2 بر مبنای وظیفه : تعیین هدف کلی سازمان وتقسیم به وظایف کوچک

وهماهنگی میان آنها سپردن وظایف به افراد شایسته مرتبطکردن آن جایگاه به بخش های دیگر

9 برنامه ریزی مؤثر سازماندهی مؤثر هدایت وکنترل 9 شناخت دقی99ق زیردس99تان وآگ99اهی از نیازه99ای روانی1( فرایندهای رهبری : 3

9 ایجاد انگیزش وتوانایی برانگیختن افراد با توجه به اه99داف2واجتماعی آن ها ، 999 ه99دایت وراهنم99ایی زیردس99تان در مس99یراهداف3سازمان ونیازهای کارکن99ان ،

9 دستکاری درشرایط کار به منظور باال بردن روحیه کار .4سازمان ، 9 موقعیت هرمدیردرگرو توان وی دررهبری وهدایت نیروی انسانی است.

( سازمانی که شامل قدرت قانونی وتوانایی های ناشی از1قدرت رهبری مدیر: ( توان99ایی ه99ای اس99ت ک99ه2ق99انون ومق99ام و ابزاره99ای م99دیریتی می ش99ود ،

ازشخصیت وقدرت تأ ثیر گذاری فردی مدیران در نقش رهبری ناشی می شود. ( ص99فات3( مقام سازمانی 2( قدرت 1عوامل تأثیر گذاردر قدرت رهبری مدیر:

( محی9ط اجتم9اعی6( زیردس9تان وب9اال دس9تان 5( رفتار وس9بک ره9بری 4فردی سازمان

4

9 رهبری هنر نفوذ دردیگران برای رسیدن به اهداف است.( ویژگی های کنترل وارزیابی اثربخش :4 : هدف ها ومالکه99ای کن99ترل وارزی99ابی ه99ای اف99راد س99ازمان م99وردفهم وقب99ول1

39 : اهداف سازمان والگوی سازماندهی با آن مطابقت داش99ته باش99د، 2باشد، برخورداراز شاخص های کمی دقیق باشد.

3 999 م99دیریت اداری 2 999 م99دیریت علمی 1 : کالس99یک = 1( مکاتب مدیریت : 59مدیریت بروکراسی

: نوین 3 : نئو کالسیک 2مکتب کالسیک «« مدیریت علمی : پدر نظریه «« فردیک تایلور

شعار«« یافتن بهترین شیوه برای انجام هر کار. شیرازی می نویس99د تایلورمعتق99د ب99ود بیش99ترین انگ99یزه درک99ار ش99وق ب99ه درآم99د اقتصادی است .مدیرخوب مدیری اس9ت ک9ه بدان9د چ9ه ک9اری می خواه9د انج9ام بدهد س99پس ب99رای انج99ام آن کارک9ه ب99ه به9ترین وارزان ت99رین روش انج99ام ش99ود

نظارت کند. مدیریت اداری : ) به تعبیر دیگر( نظریه اصول گرایان ،وظیف99ه گرای99ان از س99وی

کسانی مانند هنری فایول ارائه شد.( فنی1 دسته بخش کرده : 6فایول سازمان را که پیکره ی واحد می دید به

( وظایف مدیر.6( حسابداری 5( ایمنی 4( مالی 3( بازرگانی 2 ( وح99دت4( انظب99اط 3( اختی99ار 2( تقس99یم ک99ار 1 گان99ه م99دیر خ99وب : 14اصول

( جبران 7( وابستگی منافع فردی به هدف کلی 6( وحدت مدیریت 5فرماندهی ( ثبات 12( عدالت 11( نظم 10( سلسله مراتب 9( تمرکز 8خدمات کارکنان

( احساس یگانگی.14( ابتکار عمل 13 نظریه بروکراسی : این نظریه زمانی ارائه شد که جهان شامل تحوالت شگرفی

درصنعت بود که توسه سازمان دولتی وغیردولتی رابه همراه داشت.بروکراسی نامی برای نظام های برخواسته از این توسعه است.

ماکس وبرا ارائه کننده این نظریه . او می دی99د ک99ه در ی99ک نظ99ام روابطی ایج99اد می کند که بر اساس آن برخی این حق را دارند که به دیگران دستور دهد او این

روابط را اقتدار نامید .

5

( اقتدارفرهمند یا شخصی «« ویژگی که موجب تمایز می شود.1اقتدار : ( اقتدار سنتی «« بر حسب آداب ورس99وم ف99رد واج99د ق99درت اس99ت «« رئیس2

قبیله ( اقتدار عقالیی یا قانونی «« منشأ آن قدرت وقوانین «« بهترین نوع اقتدار.3

مکتب نئو کالسیک : دوره جدیدی از مکطالعات مدیریتی که بیشترین توجه آن بر (1روابط انسانی در تولید ،کار ،م99دیریت ب99ود ک99ه دارای دو نظری99ه مهم اس99ت :

نظریه مبتنی بر روابط انسانی ( نظریه مدیریتی مبتنی بر رفتار سازمانی 2

نظریه نوین : رضائیان می نویسد : امروزه نظریه پردازی به صورتی رشد کرده است که به تعبیرهارولد کنتزجنگلی ازتئوری های مدیریت پدید آمده اس99ت. وج9ه مش99خص این تئ99وری ه99ا تص99میم گ99یری علمی ، ب99ه ک99ارگیری ابزاره99ا وفن آوری

وابزارهای تصمیم گیری درمدیریت است.(مدیریت سیستمی «« توجه برعوامل محیطی داخلی وخارجی درمدیریت1( مدیریت اقتصادی «« توجه به شرایط موجود درهرزمان ومکان 2

نظریه نقش های مدیرانه «« جدید ترین نظریه مدیریت که درقالب : (نقش های متقابل شخصی )رئیس تشریفات(1(نقش های متقابل اطالعاتی )نشردهنده اطالعات( 2 (نقش های تصمیم گیری )سودا گری ( به تبین عملکرد ووظ99ایف م99دیریت می3

پردازد.براساس این نظریه آنچه مدیران انجام می دهند باید خالصه شود.

آدیزس با مطالعه مدیریت برای اداره مؤثرهرسازمان چهارنقش الزم دانسته. (ترکیبی ، ومعتقد است هرکدام با یک خ99رده4(ابداعی ،3(اجرایی ،2(تولیدی ، 1

سیستم ویک سیستم اجتماعی پیوند دارد.( ساختاری و...4( اداری 3( اجتماعی 2( انسانی 1خرده سیستم اجتماعی :

6

:2فصل فرهن99999گ ب99999ه دلی99999ل در برگ99999یری تع99999داد زی99999ادی عناص99999ر مانن99999د :عقاید ،عواطف ،ارزش ،هدف ،کردارها ، تمایالت واندوخته تعریف متعددی دارد. ابعاد واژه فرهنگ به اندازه عمیق ووسیع است ک99ه در ی99ک ق99الب مش99خص نمی

گنجد. صاحب نظران در زبان ها ورشته ها وگرایش های مختلف می توان صدها تعریف وتوصیف از فرهنگ یافت که هیچکدام جامع ومانع نیس99ت. فرهن99گ

مرکب از دو واژه ) فر( و )هنگ ( است ،)فر( به معنی جلو ،باال و...وبه عنوان اسم شکوه ،درخشندگی و...معنا دارد .

)هنگ ( از ریشه اوستایی ثنگ به معنی کشیدن ،زور و... ازنظر لغوی فرهنگ را می توان کشیدن به سوی باال ،بیرون کشیدن معنی نم99ود در زبان فارسی فرهنگ به عنوان واژه بس99یط رس99اننده بی مفه9وم ادب ،ت99ربیت

و...بوده است. واژه فرهنگ در زبان فارسی از واژه های بسیار کهنی است.

فرهنگ در اصل به معنای ادب وعلم وهر آنچه در رده ی شایستگی ه99ای اخالقیوهنروری جای دارد می باشد.

فرهنگ از آن دسته واژه هایی است که دستخوش دگرگونی معنایی زیادی ش99ده اس99ت . واژه فرهن99گ در زب99ان فارس99ی در بره99ه ای از زم99ان وبیش99تر از راه هندوستان معنای تازه ای می گ99یرد چ99را ک99ه در هن99د ب99رای ی99افتن مفه99وم ش99عر شاعران واژه نامه هایی بر مبنای حرف آخر آن تنظیم کرده که به آن لغت نام99ه می گفتند. بعدا این کتاب مورد استفاده عام ق99رار گ99رفت وب99ه خ99اطر اطالع99ات فراوان موجود در لغت نامه به ج99ای لغت نام99ه ب99ه آن فرهن99گ گفت99ه ش99د. واژه فرهنگ در تاریخ اندیشه های غربی مانند بسیاری از مفاهیم دیگر ریش99ه م99ذهبی

به معنی پرستش وآیین گرفته شده اس99ت.ت99ا اینک99ه در ق99رنculteدارد واز واژه به معنی عمل کشت وکار روی زمین به کار ب99رده وب99ه م99رور معن99ای مج99ازی16

فرهنگ شکل می گیرد مثل کار کردن در راستای توس99عه ام99ا معن99ای مج99ازی ت99ا ب99ه هم99ان18 رواج اندکی می یابد وهمه گیر نمی ش99ود وت9ا ق99رن 17پایان قرن

معنی به کار می رود.

7

فرهنگ کم کم درمعنای مجازی خود پذیرفته می شود وبا این معنا در18در قرن لغت نامه آکادمی فرانسه راه می یابد.

وبا ورود مفهوم فرهنگ به رشته ی انس99انی ،تغی99یرات مهم19از اواخر سده ی وسرنوشت سازی در این مفهوم ایجاد شد.

در دهه های اخیر ظهور فرهنگ مدرن ،توده ای شدن فرهن99گ ام99روزه جل99وه ه99ا وفراورده های م99درنی اس99ت ک99ه ب99ه واس99طه ی گس99ترش رس99انه ه99ای گ99روهی

بسط یافته اند. 20وتجاری شدن فرهنگ وفراغت در قرن 9 فرهنگ درزبان عرب «« الثقافه «« پیروزی

9 معادل واژه فرهنگ درزبان انگلیسی وفرانسه «« ) کالچرانگلیسی ( «« کشتوزرع

« ادب ونزاکت 9zivili sation آلمانی « « رشد وتربیت 9paidein یونانی «

« انتقال hua نگاشته هنر،تربیت wen 9999999چینی « 9 افغانستان وپاکستان «« کولتور «« فرهنگ

« علم ودانستن ،یاد گرفتن 9vidya سانسکریت «« وضعیت تمدن یک قومculture« دانش، روشنفکری 9banka9999999 ژاپنی «

9 هند «« سابیت «« فرهنگ 9 ترکی واژه بحری «« تربیت ) با تلفظ ترکی 9 تربید( به ج99ای کولت99ور اس99تعمال

شد.« کاشتن ،پرورش دادن 9coltivure ایتالیایی »

«مجموعه دس99تاوردهای جامع99ه درزمین99ه9kultura روسی وچند زبان دیگراسالو »پیشرفت های مادی ومعنوی.

« فرهنگ 9menninz ایسلندی « تعاریف اصطالحی : ازآن جا ک99ه ح99وزه ی معن99ایی فرهن99گ بسیارگس99ترده اس99ت ورجوع به کتاب لغت برای شناساسازی مفهوم این واژه کافی نیس99ت وهمچ99نین علمای مذهبی ،فالس9فه ،ادب9ا ،هنرمن99دان ، جامع9ه شناس9ان و...آن را درمعن9ایی متفاوت ب99ه ک99ار ب99رده وتع99ریفی اجم99اع ندانس99ته ان99د،تع99اریف اص99طالحی متن99وع

ومختلفی ازفرهنگ شکل گرفته است که به دو نمونه اشاره کی کنیم:

8

ادوارد بی . ت999ایلور«« فرهن999گ ی999ا تم999دن کلیت درهم تافت999ه ای اس999ت ک999ه شامل :دین ، دانش ، هنر ، ق99انون ،و...وه99ر گون99ه توان99ایی ی99ا ع99اداتی ک99ه آدمی

همچون عنصری از جامعه بدست می آورد. فرهنگ ها در نهاد خود منشأ هویت یک گروه انس99انی هس99تند ک99ه ب99ه آن فرهن99گ تعلق دارند ودرواقع قرهنگ ها هویت سازهستند وانس99ان ه99ا دوس99ت ندارن99د ک99ه ه99ویت شخص99ی داش99ته باش99ند وهمین هوی99تی ک99ه اورااز دیگ99ران متم99ایز می کند ،پایداری فرهنگ را تضمین می کند ، چون هویت ووجود خ99ویش را درآن می

( 1382بیند زیرا اگرآن نباشد یک انسان بی هویت می شود.)حافظ نیا ، توصیفاتی چند ازفرهن99گ : علی رغم هم99ه ی تالش ه99ایی ک99ه ت99اکنون درراس99تای شناساسازی مفهوم فرهنگ صورت گرفته است تعریفی جامع ومانع ارائه نش99ده است ،اما دراین بین توصیفاتی ازفرهنگ به عم9ل آم9ده ک9ه ج9الب توج9ه وتأم9ل

برانگیزاست که دراین بین ما به سه مورد اشاره می کنیم:(راهنمای همه فعالیت های انسانی 1(روشن زیستن واندیشیدن 2(شاخص هویت هرگروه اجتماعی و...3

دس9ته بن99دی تع9اریف فرهن99گ : دس99ته بن9دی تع9اریف فرهن9گ می توان9د ب9ه درک مفهوم فرهنگ کمک شایانی بنماید وبه دس99ته بن99دی ه99ای متف99اوتی اش99اره ش99ده است که دراین بین گونه شناسی دیگری از تعاریف فرهنگ صورت گرفته اس99ت که به نظر می رسد دسته بندی منسجم تری از تعریف فرهنگ با توجه به زوایای

مختلف ورویگردهای متفاوت ارائه می دهد.(تاریخی :که برمیراث وتمدن اجتماعی وتاریخی تأکید دارد.1(هنجاری : که بر هنجارها ،قواعد ،راه وروش ها تأکید دارد.2(روانشناختی : که برنگرش ها ،طرزتلقی ها وعادت های مشترک متمرکزند.3(ساختاری :که برالگو سازی یا سازمان فرهنگ تأکید دارد.4(تشریحی :که برعناصر تشکیل دهنده فرهنگ تأکید دارد. 5

تعاریف موجود ازفرهنگ را می توان به دو دسته کلی نیزتقسیم نمود:9 تعاریف ناظر بر استفاده ومصرف محصوالت هنری وادبی .19 تعاریف فنی وتخصصی از فرهنگ .2

9

ویژگیهای فرهنگ : برای شناخت همه جانبه فرهنگ جدا از شناختن دقیق عناص99ر آن اطالع از وی99ژگی ه99ای فرهن99گ ن99یز ض99روری اس99ت ،ش99ناخت این وی99ژگی ه99ا گذشته از آن که ما را با امور ف99رهنگی آش99نا می س99ازد ودر پرت99و آن می ت99وانیم

امور غیر فرهنگی را از امورفرهنگی تمیزدهیم.( پذیرش اجتماعی «« مقبولیت اجتماعی .1ویژگیهای فرهنگ :

( اکتسابی بودن «« درقالب یاد گیری تعلیم وتربیت فراگرفته می شود.2 ( تحول پذیری «« به لحاظ مختلف ،افکار،تأثیر پذیری از مجموعه های انسانی3

درمعرض تغییروتحول هستند. درتعریف ونظریه های مختلف در م99ورد فرهن99گ ی99ک وی99ژگی اساس99ی ومش99ترک وجود دارد وآن اینگه فرهنگ ،مشخصه ی انسان ومتمایز کننده ی او با حی99وان از ی99ک س99و وعام99ل اص99لی ه99ویت بخش99ی ب99ه اجتماع99ات انس99انی از س99وی دیگ99ر است.صرف نظر ازکلی99اتی ک99ه درب99اب وی99ژگی ه99ای فرهن99گ ذک99ر ش99د در من99ابع ومتون فرهنگ شناسی ویژگی های متعددی ب99رای فرهن99گ ی99اد ک99رد وبی99ان ش99ده

مورد می پردازیم:5است که در این جا به (عام ولی خاص بودن 1(متغییرولی ثابت بودن 2(اجباری واختیاری بودن3(مادی ومعنوی بودن4(یگانه سازی5

عناصر تشکیل دهنده فرهنگ : به طور کلی هرفرهنگ شامل ع9واملی اس99ت ک99ه جنب99ه ه99ای م99ادی ،ارزش ه99ای اجتم99اعی ،مق99ررات هنجاره99ا وس99رانجام باوره99ا

ومفاهیم ارزشی در بر می گیرد. عناصر تشکیل دهنده فرهنگ :

( عوامل مادی :) زیرساخت یا زیر بنای جامعه (1 9 عقاید وباورها :توافق هایی است در مورد این که در جهان حقیقی چه چیزی1

اصل ودرست است.

10

( ارزش ه99ای اجتم99اعی : ارزش ه99ا مبت99نی برعقای99د وباوره99ا ی ی99ک ملت ب99ه2 عنوان عنصر تش99کیل دهن99ده ی فرهن99گ هس99تند وبررفتاره99ای انس99انی بس99یاراثر

گذارده هستند. ( هنجارها ومقررات اجتماعی : هنجارها ومقررات اجتماعی تع99یین کنن99ده ن99وع3

رفتارهایی هستند که شرایط خاص باید یا نباید انجام شوند. ( نمادها : سلسله ازامورقراردادی اند ک99ه مع99رف معن99ای خاص99ی می باش99ند4

شاید مهمترین نماد را بتوان زبان نامی99د ک9ه دنی9ای ارتب9اطی انس9ان را روان میکند.

( عوامل مادی ) تولیدات فیزیکی ودستاوردهای صنعتی ( 2 ( هنج99ار : هنجاره99ا معیاره99ای رفت99اری هس99تند ک99ه انتظ99ارمی رود ب99ه وس99یله1

فرهن99گ پ99ذیری رع99ایت ش99ود.برجس99ته ت99رین گون99ه ه99ای هنجاره99ا :س99نت ه99ایعامه ،آداب ومعاشرت ،اخالقیات وقوانین

( نمادها : یکی ازعناصر تشکیل دهنده فرهنگ هر جامعه نماد اس99ت .نم99اد ی99ک2 نشانه ارتباطی است که گونه ای آگاهی را ب99ه س99اده ت99رین وس99ریع ت99رین ش99کل

منتقل می کند. ( علوم وفنون : یکی ازعناصر پرقدرت فرهنگ به شمارمی رود .3

برخی برای ساده تر شدن کارتحلیل دست به تفکیک میان دانش فنی مادی وفنآوری اجتماعی زده اند.

( نقش ها : شرایط اجتماعی هر فرد ونقش که اودرمجموعه ی ام99ور جامع99ه4 رفتارهای ویژه ای را در او می سازد که همان الگ99وی رفت99اری قاب99ل انتظ99ار ک99ه

برای مشاغل وموقعیت های اجتماعی است. ( ای999دئولوژی : ای999دئولوژی متکی ب999ه ایم999ان ویقین در فراس999وی ش999ناخت5

عقلی ،علمی ،تجربی قرار دارد وب99ه همین لح99اظ بس99یاری از الگوه99ا ی رفت99اریوبینشی افراد را درجامعه شکل می دهد.

( باورها : انتخاب اهداف ،شیوه ها ووس99یله ی رس99یدن به9آن ه9ا در جامع9ه ب9ا6 مالک های ارزشی سنجیده می شود وباوره99ا ب99ه م99ا می گوین99د چ99ه چ99یزمطلوب

است وچه چیز نا مطلوب ونکوهیده.

11

( ساختارها : ساختاراجتماعی تا حدودی نمایشگرکنش وپیوند متقابل نقش ه99ا7 اس99ت. مهم99ترین س99اختارها یی ک99ه ت99أثیر مس99تقیم برفرهن99گ کالن جامع99ه می

گذارد :نهاد مذهب ،نهاد حکومت ،نهاد آموزش وپرورش ،نهاد خانواده .عوامل تأثیر گذاربرفرهنگ :

( عوامل ذاتی : )مربوط به خود فرهنگ (19 هماهنگی عناصر تشکیل دهنده 19 درجه توان عناصر فرهنگ 29 انعطاف پذیری وپاسخ گویی به نیازهای بشری مثل نیازهویت طلبی39 جذابیت ودلنشینی 4( عوامل درونی : ) مربوط به جامعه ای که دارنده فرهنگ است(29 جامعه پذیری 19 نظارت وکنترل اجتماعی 2 ( عوامل بیرونی : ) عوامل بیرون از مرزهای جغرافیایی یک جامعه ( 39 تبادل فرهنگی 19 تهاجم فرهنگی2

9 درجه ت99وان عناص99رفرهنگ : ه99ر قدرعناص99رفرهنگ ازق99وت بیش99تری برخ9وردارباشد درجه تأثیرپذیری آن ازعوامل مخرب وآسیب زا کمتراست.

999 جامع99ه پ99ذیری : جری99انی ک99ه ب99ه ب99رکت آن انس99ان در ط99ول دوران حی99ات خویش ،عناصر اجتماعی 9 فرهنگی محیط خود را ف9را گرفت99ه ودرونی می س9ازد وبا ساخت شخصیت خود تحت تأثیر تجارب وعوامل اجتماعی معنا دار 9 همگ99ون

می سازد تا خود را با محیط اجتماعی که باید درآن زیست نماید تطبیق دهد. کارکرده9ای فرهن99گ : فرهن99گ همانن99د منش99وری اس9ت ک99ه انس99ان واقعیت را از درون آن می بیند وبه کارمی گیرد ت99ا خ99ود را ب99ا آن واقعیت تط99بیق ده99د کن99ترل

نماید.9 فصل ممیزه : فرهنگ عامل تمایز میان ملتی از ملت دیگر .19 تبیین کنند ه : تفسیر ارزش های جامعه به گونه ای انتظام یافته.29 انتطام بخش رفتار : فرهنگ وسیله ی انتطام بخشیدن به رفتاراجتماعی.3

12

9 همبسته وهماهن99گ س99ازی :هماهن99گ س99ازی اف99راد ب99ه وی99ژگی ه99ای ف99رهنگی4 999 ط99بیعی وت99دریجی «« رش99د اف99راد در درون ش99رایط ف99رهنگی1جامع99ه )

9 تالقی دو فرهنگ (2اجتماعی ، *فرهنگ در نگاه امام )ره( :

فرهنگ ازدیدگاه حضرت امام )ره( دارای اهمیت بسیار وبه مفهوم ملیت وهویت یک ملت تعریف شده اس99ت.فرهن99گ نقش تع99یین کنن99ده درهم99ه چ99یزی وجامع99ه دارد.انقالب اس999المی درنگ999اه ایش999ان انقالب ف999رهنگی ب999ود. ازنگ999اه ایش999ان

تغییرفرهنگی مطلوب بایداهداف زیررا محقق نماید : تربیت انسان کامل الهی .(1 جبران عقب ماندگی فرهنگی .(2

(مبارزه با مظاهر مفاسد.3 (ایجاد فرهنگ استقالل ورفع وابستگی فرهنگی.4

ام99ام خمی99نی )ره( ظه99ور زمام99داران وحاکم99ان س99لطه گ99ر وخ99ود کام99ه رامحصول فرهنگ دانسته ومی فرمایند :

اگر فرهنگ ، فرهنگ حق باشد ، فرهنگ الهی باشد ، ف99رهنگی ک99ه ب99رمنفعت اهل ملت برای ملت ، برای منفعت مسلمین باشد این اف99رادی ک99ه می بینی99د

االن سر کار هستند ،این ها ازشان بیرون نمی آمد.( 374 ،ص 4» دررأس همه چیزفرهنگ است « )صحیفه نور ، ج

*فرهنگ ازدیدگاه مقام معظم رهبری: مقام معظم رهبری فرهن99گ را ازض9روریات زن9دگی می دان99د ایش9ان ب99ا درک عمیق ازنقش وک99ارکرد فرهن99گ وت99أثیری ک99ه فرهن99گ برآح99اد جامع99ه دارد ب99ر

ضرورت توجه وسرمایه گذاری ویژه درعرضه فرهنگ تأکید می فرماید. مقام معظم رهبری با آسیب شناس99ی وتأکی99د ب99ر تعام99ل وتب99ادل اص99ولی بین فرهنگ ها ،هشدارهای مکرری درباره هجم99ه ی ف99رهنگی داده ان99د. ازدی99دگاه مقام معظم رهبری فرهنگ منش99أ وخاس99تگاه انقالب اس99المی ومب99دأ هم99ه ی تحوالت وامنیت واستقالل درسایرحوزه ها است که باید به وسیله کار گذاران

نظام ومدیرفرهنگی مورد توجه جدی قراربگیرد.

13

فرهنگ وانقالب اسالمی : انقالب اسالمی که هدف اص99لی اش رش99د وتع99الی انسان بود پیش از آن که در پی اصالح ساختاراجتماعی فرهنگ باشد،به دنبال اص99الح انس99انها ب99ود . انقالب اس99المی ازآن جهت ک99ه براس99اس ای99دئولوژی

اسالمی شکل گرفته بود ،موجب تسریع پدیده تکامل فرهنگی شد. حرکت به سوی کمال ورشد انس99ان ه99ا، مبن99ای دع99وت ب99ه س99وی دین اس99ت

وایدئولوژی اسالمی نیزبا تکیه براین معنا شکل گرفته است. 9 اهداف فرهنگی انقالب اسالمی : انقالب اسالمی پیش ازهرچیزدرپی تجدی99د حیات فرهنگ اص99یل اس99المی ای99رانی ب99ودو توج99ه ب99ه ح99وزه فرهن99گ وحق99وق فرهنگی مردم ومس99ئولیت ه99ای دولت جمه99وری اس99المی ای99ران در راس99تایرشد فرهنگی جامعه در قانون اساسی از اولین وظایف دولت تلقی شده که به صراحت در اصول مختلف ق9انون اساس99ی آم9ده اس9ت . توج9ه ب9ه ت9ربیت وتعالی انسان وایجاد محیطی مناسب برای رشد فضایل انسانی اصل بنی99ادی

است که ریشه در اعماق جهان بینی وانسان شناسی اسالم دارد.اهداف فرهنگی انقالب اسالمی :

9 تربیت الهی انسان «« دستیابی به کمال انسانیت 19 پاالیش فرهنگ خودی از مظاهر بیگانه «« عدم خود باختگی فرهنگی 29 غنی سازی وبازپروری فرهنگ خودی «« تقویت فرهنگ خودی 3 9 استقالل فرهنگی «« استقالل درهمه ابعاد بویژه اس99تقالل ف99رهنگی ازاص99لی4

ترین دغدغه های بنیان گذارجمهوری اسالمی بود. تعریف مبنا ازفرهنگ دراین مجموعه : یکی اززیبا ترین وعمی99ق ت99رین توص99یفات ازفرهنگ که مقام معظم رهبری ارائه کرده اند آن جا که می فرماین99د : فرهن99گ مثل آب وهواست . فرهنگ مجموعه ای است ارگانیک ازباورها ونشانه ها که ب99ه

(3( پ99یرامون 2( خود 1دارنده آن هویت می بخشد . باورها حول سه محور کلی ماوراء شکل گرفته اند .نش99انه ن99یز داللت کنن99ده ،ج99ایگزین ،نش99انگر ،وب99ه واق99ع

نمایانگریا تجلی باورها است . این نشانه ها که دراین رفتاربالقوه وبالفعل دارنده فرهنگ قابل رصد ، مش99اهده ومطالعه وارزیابی است . وجه تمایزدارنده ی آن با دیگران است ودرواقع هویت

14

دارنده را مشخص می سازد ومنظورازهویت تلقی ازخود ی99ا خ99ود آگ99اهی ف99ردیوجمعی است.

: 3فصل *مفهوم وماهیت سازمان فرهنگی : سازمان فرهنگی مجموع9ه ای ازمن99ابع گ99رد آم999ده وس999ازمان یافت999ه اس999ت ک999ه این من999ابع درراس999تای تحق999ق اه999دافی مش99خص ،هماهن99گ وهم راس99تا حم99ل می کن99د .در ش99کل گ99یری س99ازمان ه99ای فرهنگی وتحقق اهداف فرهنگی ، محیط فرهنگی واجتماعی اهمیت فوق الع99اده ای دارد . رسالت ومأموریت اصلی سازمان ه99ای ف99رهنگی درهراجتم99اع اس99ت .

سازمان های فرهنگی معموال در محیط های متالطم وپیچیده فعالیت می کنند. * مفه999وم وم999اهیت م999دیریت ف999رهنگی : م999دیریت ف999رهنگی فراین999د برنام999ه ریزی ،سازماندهی ،بس99یج من99ابع وامکان99ات ، ه99دایت وکن99ترل مجموع99ه فع99الیت هایی دانس99ت ک99ه ه99دف آن انتق99ال تث99بیت ،ت99رویج وی99ا اص99الح وتکام99ل ف99رهنگی

براساس نظام ارزشی مشخص با تمام اجزاوعناصرآن است . یک سازمان فرهنگی وظیفه دارد تا مجموعه فع99الیت ه99ای ف99رهنگی خ99ود را ب99ه گون99ه ای م99دیریت وه99دایت نمای99د ت99ا منج99ر ب99ه ایج99اد ،حف99ظ ،ارتق99ا وت99رویج باورها ،ارزش ها ،هنجارها ،والگوهای رفتاری مورد نظردرچارچوب سیاست های

فرهنگی درفرد ویا جامعه هدف بشود.درمورد دخالت های دولت در مدیریت فرهنگی سه نوع نگرش وجود دارد :

(حوزه فرهنگ باید به طور کامل به بخش خصوصی سپرده شود.1 (دولت باید به طور مستقیم وکامل فرهن99گ را تحت م9دیریت ونظ9ارت خ9ویش2

در آورد. (میانه روانه است ، دولت باید خواهان حفظ میراث ملی بوده وآفرینش ه99نری3

را بدون آنکه مس99یری ب99رای آن تع99یین کن99د ی99ا آن را تحت نظ99ارت داش99ته باش99دتشویق کند.

* پیشینه ووضع حال سازمان ومدیریت فرهنگی : مدیریت فرهنگی مفهوم

15

جدید ونوینی است که طی سال های اخیر درح99وزه ی م99دیریت ب99ه وج99ود آم99ده است . این امربه معنای وجود نداشتن فرهنگ درجوامع پیشین یا نب99ودن فع99الیت

ها وبرنامه های فرهنگی در پیشینه جوامع بشری نیست. درنتیجه تالش ها وآگاهی هرچه بیشتردولت ها وجوامع به اهمیت ونقش فرهن99گ امروزه تردیدی برای وجود نهادها یا نهادهایی که عهده دارمدیریت فرهنگی باشد باقی نمانده است ، اما وض99عیت س99ازمان م99دیریت ف99رهنگی مل99ل از کش99ور ب99ه کش999وردیگرمتفاوت اس999ت .سیاس999ت گ999ذاری ف999رهنگی نیزازکش999وری ت999ا

کشوردیگرمتفاوت است. *انقالب اسالمی ومدیریت فرهنگی : مدیریت فرهنگی پس ازانقالب به دلی99ل ب99ه کارگیری نیروهای ارزشی دچارتحول عمیقی شد، اما ب99ه رغم توفیق99ات بس99یاری که این مدیریت درسال های آغ99ازین پس ازانقالب کس99ب ک9رد، درس99الهای اخ9یر دچار ن99وعی بح99ران ش99د .پس ازپ99یروزی انقالب اس99المی م99دیران بخش فرهن99گ نیازمند ایجاد تحول اساسی در حوزه فعالیت های خ99ویش بودن99د: نخس99ت ایج99اد

تحول بینشی درنظام فرهنگی کشورودیگری ایجاد تحول درنظام روش ها. م99وفقیت آم99یزترین دس99تاورد انقالب دربخش فرهن99گ ایج99اد تغی99یردرنوع نگ99رش مردم ومسئوالن به نظام ارزش99ی وموض99وعات ف99رهنگی ب99ود. پس ازانقالب ک99ه متأسفانه موجب پدید آمدن نتایج منفی درحوزه فرهن99گ ب99ه وی99ژه فرهن99گ عام99ه

شده است به دو مورد اشاره می کنیم:(کمرنگ شدن باوربرخی ازمسئوالن فرهنگی به آرمان های انقالب. 1(عدم توجه مسئولین به فرهنگ به عنوان موضوعی دست اول.2

*ض99رورت واهمیت م99دیریت ف99رهنگی : فرهن99گ درحقیقت راه رس99م وش99یوه یزندگی است ونقش آن برای یک جامعه به مشابه روح برای جسم آدمی است.

با وجود اهمیت وضرورت غیرقابل انکارمدیریت فرهنگی ، متأس99فانه ن99ه نگ99رشغالب دربرخی جوامع ونزد برخی ازافراد که نه ازاهمیت فرهنگ

آن چنان که باید وشاید مطلع اند ونه اهمیت وضرورت م99دیریت را دریافت99ه ان99د. درحالی که اساسا موفقیت وپیروزی ی99ک ق99وم وملت درزمین99ه م99ادی ی99ا معن99وی

جزبه وجود مدیریت درهریک ازاین حوزه ها امکان پذیرنیست.

16

*اصول مدیریت فرهنگی : پس ازتعیین وقطعی نمودن رسالت واهداف مدیریت فرهنگی مهمترین اقدام تب99یین اص99ول وقواع99د ومعیاره99ایی اس99ت ک99ه درفراین99د مدیریت فرهنگی باید مورد توجه قرار گیرد. توج9ه ب9ه این معن99ا ک99ه معیاره9ا می تواند هدف گذاری عملیاتی ، طرح ریزی واجرای برنامه های فرهنگی را همواره به صورت اثربخش تضمین نماید. اصول مدیریت فرهنگی اکتشافی است ک99ه ب99ا توج99ه ب99ه مبن99ای م99دیریت ف99رهنگی ،ارزش ه99ا وآرمانه99ا رس99الت واه99داف کالن

وبرآورد شرایط محیطی به دست می آید: (ه99دف من99دی وحف99ظ جهت : م99دیریت وس99یله ای اس99ت ب99رای رس99یدن ب99ه1

ه999دف ،پس عنص999رهدف درم999دیریت ه999ر ن999وع فع999الیتی اهمیت دارد وب999دونهدف ،مدیریت بی معنی است.

اصل هدفمندی درمدیریت فرهنگی باعث کنترل وتمرکزتالش ها وحفظ جهت ه99ااست.

اهمیت حرکت براساس هدف درمدیریت فرهنگی موجب می ش99ود ک99ه م99دیرانفرهنگی تحت تأثیر حوادث گرفتار روزمرگی نگردد.

(دین محوری : تاروپود فرهنگ را باید با معیار وارزش ه9ای دی9نی همس9ان2 وهماهنگ کرد معنای این سخن نقش محوری دین درفرهنگ اس99ت وم99دیریت ف99رهنگی بای99د ب99ا این ض99ابطه ،فع99الیت ه99ا وبرنام99ه ه99ای خ99ود را تنظیم نماید.مدیرفرهنگی باید قرائت صحیح ودرس99تی ازدین داش99ته باش99د ت99ا بتوان99د

درنقد وتحلیل پدیده ها وعناصرفرهنگی به خوبی وبه درستی عمل نماید. (انسان مداری : انسانی بودن ازجمله ویژگی ه99ای فرهن99گ اس99ت.م99دیریت3

ف99رهنگی وتربی99تی نیزب99ه همین اعتب99ار، م99دیریت انس99انی اس99ت ، گس99ترده ترین ،عمیق ت99رین ، ش99دید ت99رین ن99وع م99دیریت انس99انی ، م99دیریت ف99رهنگی است. انسان مداری درمدیریت فرهنگی چند وجه دارد که به دو مورد اش99اره

می کنیم : 9 وجه انسان مداری درمدیریت ف99رهنگی ، ش99ناخت ابع99اد انس99انی وس99اخت1

های اواست. 9 وجه انسان م99داری درم99دیریت ف99رهنگی ، ش99ناخت مب99انی وس99ازوکارتأثیر2

گذاری برانسان واصطالح دقیق هدایت انسان است.

17

(جامع نگری : ازدیدگاه برنامه ریزی ، جامع نگری ، به معنای توجه ب99ه هم99ه4 عناصردرونی وبیرونی یک برنامه می باشد.دربیشترمنابع مدیریتی جامع نگری را معادل نگرش نظام مند و یا سیستمی قرارمی دهند. این اصل ازچند جهت

قابل بررسی است. 9 درط99رح ری9زی ه9ای ف9رهنگی ب9ه هم9ه92 جامع نگری درمدیریت فرهنگی 1

عناصر به صورت همه جانبه توجه خواهد شد. (قانون گرایی : بدون شک یکی از نقش های خطیر واساسی دس99تگاه ه99ای5

فرهنگی ،اجتماعی نمودن هنجارها از جمله قانون گرایی ودرونی کردن اص99ل احترام به قانون در شهروندان هر جامعه است.وقتی احترام به قانون درونی می شود ،خود مبدل به فرهنگ می گرددوفرهنگ رفتاری واجتماعی را هدایت وکنترل می نماید .اصل قانون گرایی در مندیریت فرهنگی به معنای توجه ب99ه اصول وسیاست های فرهنگی وظواب99ط ومق99ررات در ح99وزه ی ف99رهنگی هم

هست.قانون مندی فعالیت های فرهنگی یک ضرورت جدی است .

(توجه به سطوح کار: یکی ازآسیب های جدی درحوزه ی م99دیریت ف99رهنگی6 عدم توجه به سطوح کار، تداخل حوزه کاری ووظایف دس99تگاه ه99ای مختل99ف

فرهنگی است. اگرسازمان های سیاست گذاربتوانند با سیاس99ت گ99ذاری ه99ای کارآم99د وواق99ع گرا به امرسازماندهی بپردازند وبا حفظ سطح کارخود ح99وزه ه99ای تخصص99ی ک99اررا درچ99ارچوب آن سیاس99ت ه99ا وب99ه ص99ورت ک99ا آم99د ه99دایت وم99دیریت نمایند .بدون شک اثر بخشی مجموعه مدیریت ف99رهنگی کشوربیش99تر خواه99د

شد. (اشراف اطالعاتی : بدون اشراف اطالعاتی ، مدیریت فرهنگی م99ترادف ب99ا7

به هدردادن منابع ،فرص99ت ه99ا ودرنتیج99ه شکس99ت خواه99د ب99ود. ب99ه هرم99یزان تسلط واحاطه اطالعاتی مدیران فرهنگی بیشترباش99د، امک99ان تص99میم گ99یری صحیح واث99ربخش درکلی99ه مراح99ل ش99کل گ99یری ی99ک اق99دام ف99رهنگی ، بیش9تر خواهد ب99ود. درنه99ایت م99دیران ف99رهنگی برخوردارازاطالع99ات می توانن99دبا ب99ه

ابتکارعمل الزم پاسخ گوی هروضعیت جدیدی باشند.

18

( توج99ه ب99ه فن آوری ن99وین ارتباط99ات: ازنش99انه ه99ای پیش99رفت جوام99ع8 انسانی ،سازندگی وتکامل ابزاراست.ابزارسازی ، زمینه پیشرفت های بع99دی

انسان را فراهم می سازد. امروزه شناخت ابزارجدید ارتباطی وفرهنگی ب99رای م99دیران ف99رهنگی یکی از

اصول اساسی مدیریت درسازمان های فرهنگی است. ش99ناخت و توان99ایی ومه99ارت اس99تفاده ازابزاره99ای ن99وین ، توفی99ق درپوی99ایی وحراست فرهنگی را افزایش می ده99د.ع99دم ش99ناخت ابزاره99ا وچگ99ونگی ب99ه کارگیری آن ها موجب ن99اتوانی م99دیران ف99رهنگی ودرنتیج99ه انفع99ال ف99رهنگی

خواهد شد. ( توجه ب99ه عم99ق بخش99ی فع99الیت ه99ای ف99رهنگی : م99دیران وس99ازمان ه99ای9

فرهنگی اگربتوانند با ه99دف گ99ذاری ص99حیح وروش ه99ای مؤثرموجب99ات عم99ق بخشی بیشترفرهنگی را درگروه ه99ای مخ99اطب ف99راهم س99ازند، ب99دون تردی99د مخاطبین آن ها درصحنه مواج9ه ب9ا ی9ورش ف99رهنگی دش99من ب9ا بص9یرت الزم

عمل خواهند کرد. فعالیت های فرهنگی ازبتوان99د ب99ه تق99ویت مب99انی فک99ری ،اعتق99ادی ، سیاس99ی وف9999رهنگی منج9999ر ش9999ود ب9999دون ش9999ک آث9999ارآن پاس9999داری ازمرزه9999ای

فرهنگی ،جلوگیری ازنفوذ واستحاله فرهنگی دشمن خواهد بود. (استمرارومداومت: تغییرات فرهنگی زمانبروطوالنی است وفعالیت ه99ای10

فرهنگی امری است که نیاز به اس99تمرارومداومت دارد ازاین روالزم99ه تح99ول ویا تکامل فرهنگی انجام طرح ری99زی ه99ای راه99بردی وبلن99د م99دت اس99ت تاب99ه بهره برداری الزم ونتایج مطلوب برسد. برنامه های درازم99دت ف99رهنگی بای99د چشم اندازمطلوب وآرمانی را ترسیم وبرآن متمرکزگردند تا مدیران فرهنگی بتوانند شاهد تحوالت اساسی باشند.یکی دیگرازآثارتوجه ب99ه این اص99ل حف99ظ

پیوستگی فعالیت های فرهنگی است. ( انعطاف وپویایی درعین پ99ا فش99اری براص99ول : محت99وای ف99رهنگی را می11

توان به دودسته ثابت ومتغییرتقسیم کرد ک99ه بخش99ی ب99ه تن99وع وتکثیرنیازه99ای آدمی وشیوه های گوناگون پاسخ گ9ویی ب9ه آن ه9ا ب9ازمی گ9ردد وبخش دیگ9ر

19

وجه مشخصه وممیزه یک جامعه ی دیگروعامل هویت دهن99ده ب99ه اعض99ای آنجامعه است.

( همکاری مشارکت مخاطبین : ازجمله اصول مدیریت ف99رهنگی اس99تفاده12 مؤثرازآحاد اجتماع دربرنامه های فرهنگی است.م99اهیت برنام99ه ه99ا وفع99الیت های فرهنگی اقتضا می کند که ازتوان اجتماع برای پیش9برد اه9داف ف9رهنگی استفاده شود.بدیهی است ک99ه الزم99ه پ99ذیرش اص99ل مش99ارکت اجتم99اعی ،آن است ک99ه وظ99ایفی مانن99د م99وارد زی99ررا ب99رای م99دیران ف99رهنگی ب99ه رس99میت

بشناسیم.9 برداشتن موانع ومحدودیت های مشارکت اجتماعی.

9 هدایت وکنترل صحیح مشارکت ه99ای گ99روهی س99ازمان یافت99ه وغیرس99ازمانیافته .

9 تشویق وپاداش مشارکت جویان درفعالیت ها. ( نوآوری وجذابیت بخشی : ازجمله ویژگی ه99ای آدمی زیب99ا دوس99تی وزیب99ا13

گرایی است.درعین حال انسان ها ازتحمل امورشاق ودشوارتن می زنند. مجموع99ه ای ازاین دس99ت وی99ژگی ه99ا ،اص99ل مهم دیگ99ری را درفع99الیت ه99ای

فرهنگی رقم می زنند که نوآوری وجذابیت است. (زمان شناسی وبهره گیری اززمان: درمدیریت فرهنگی ،زمان از جهات14

گوناگون حائزاهمیت است ،امروزه زمان یکی ازمهم99ترین س99رمایه ه99ا ب99رای دولت ،مدیریت ها وسازمان ها به حساب می آید .س99ازماندهی ص99حیح زم99ان

بی تردید یکی ازنخستین بندهای هردستورالعمل برای موفقیت است. دشوارترین وظیفه درمی99ان گ99روه ه99ا ،همیش99ه س99ازماندهی وم99دیریت زم99ان وتنظیم وقت به وسیله افراد گروه ب99وده اس99ت جهت دیگراهتم99ام ب99ه مس99ئله زمان که خاص مدیریت ف99رهنگی وتربی99تی اس99ت ،آن اس99ت ک99ه ازی99ک منظ99ر

همواره سه زمان را احاطه کرده است ، گذشته ، حال ، آینده. مواجه با هر یک سه مقطع یاد ش99ده ب99ا دیگ99ری متف99اوت اس99ت .ازآن ج9ا ک9ه زمان ،ظرفی برای فعالیت های آدمی است مدیرفرهنگی باید نس99بت ب99ه ه99ر یک ازسه زمان برنامه مشخص داشته باشد.ام99ام علی )ع( می فرماین99د : آن

20

کسی ک99ه زم99ان را می شناس99د ازآم99ادگی واس99تعداد الزم ب99رای به99ره گ99یریومواجه با آن غافل نمی ماند.

(توج99ه ب99ه نت99ایج واثربخش99ی : یکی از مش99کالت اساس99ی فع99الیت ه99ای15فرهنگی عدم توجه به اثربخشی ونتایج آن است.

بسیاری ازفعالیت ها ومحصوالت فرهنگی کم اثرویا ازاثربخشی الزم بی بهره اند ونمی توانند .منجربه تأثیربررفتارمخاطب یا گ99روه ه99ای مخ99اطبین ش99وند. متأسفانه دربسیاری ازمواق99ع ب99رای م99دیران وس99ازمان ه99ای ف99رهنگی انج99ام فعالیت های فرهنگی دارای اهمیت است وکیفیت تأثیرآن به عنوان یک مقوله کمتر مورد توجه می باشد ویا م99دیران وکارشناس99ان ف99رهنگی ،از ارزش99یابی

تأثیرآن برمخاطب ناتوان هستند. درمجموع اثربخشی حاصل توجه به مجموعه فرایند شکل گیری ی99ک فع99الیت فرهنگی اس99ت ک99ه اگ99ر م99ورد توج99ه قرارگیرن99د گ99زینش به99ترین وم99ؤثرترین

فعالیت فرهنگی تضمین خواهد گردید. *مؤلفه ها ووی99ژگی ه99ای م99دیریت درس99ازمان ه99ای ف99رهنگی : وی99ژگی ه99ای مدیریت فرهنگی را باید درنقش فعالیت های فرهنگی ، آموزشی ،تربیتی وی99ا تبلیغی و...دارند وظیفه بسیارپیچیده تردارند. این پیچیدگی زم99انی بیش99تر می شود که بخواهیم عالوه برتوجه به فع99الیت ه99ای درونی ش99کل گ99یری فع99الیت فرهنگی ،کارکرد وعملکرد سایرسازمان ها را بررفتار های اجتم99اعی وح99وزه

های فرهنگ مورد توجه قراردهیم. «« ن99زدیکی رواب99ط : ایف99ای وظ99ایف س99ازمانی مس99تلزم برق99راری رواب99ط4

معینی میان کارکنان ومراجعین است. میزان ن99زدیکی وص99میمیت این رواب99ط ازسازمانی به سازمان دیگر تفاوت دارد که این ویژگی به سطح فنی مرب99وط است. مدیریت فرهنگی امری اجتم99اعی اس99ت وفع99الیت ف99رهنگی زم99انی ب99ا موفقیت همراه خواهد بود که با بیش99ترین مش99ارکت آح99اد اجتم99اعی ورواب99ط

نزدیک همراه باشد. «« تربیت حرفه ای : منظورازتربیت حرفه ای شایستگی وصالحیت ش99غلی5

اس99ت ک99ه ازطری99ق آم99وزش تخصص99ی دانش ه99ا ، مه99ارت ه99ا ،تج99ارب واحرازویژگی های فردی حاصل می شود. درسازمان های ف99رهنگی ب99ا توج99ه

21

ب99ه تن99وع ک99ارکرد ونقش ه99ای این س99ازمان ه99ا آم99وزش وت99ربیت حرف99ه ای وصالحیت ها وشایستگی های ف99ردی م99دیران ابع99اد گس99ترده ای دارد.وانج99ام وظایف حرفه ای بدون آمادگی الزم تخصصی وتعهد واعتم99اد وباورنس99بت ب99ه

ارزش های فرهنگی امکان پذیرنیست. «« دشواری ارزشیابی : دشواری ارزشیابی ازوظایف سطح ف99نی س99ازمان6

ها است.خدمات سازمان های فرهنگی اهمیت اجتماعی فراوانی دارند. جامعه ومردم نس99بت ب99ه عملک99رد ونت99ایج ک9ارآن ه99ا حساس99یت زی9ادی دارن99د ووظایفی که انجام می دهند بسیار پیچیده ودشواراست.انجام وظ99ایف آن ب99ه طورکلی مستلزم روابط نزدیک ب99ه جامع99ه ،ش99ناخت دقی99ق مخ99اطب ونیازه99ا وتمایالت آن است وانجام وظ99ایف حرف99ه ای آن وابس99ته ب99ه دانش ، مه99ارت، تجرب99ه، وتعه99د اس99ت.ارزش99یابی م99یزان اثربخش99ی عملک99رد وی99ا نت99ایج ی99ک

سیاست ،هدف ،برنامه وفعالیت فرهنگی سخت ،پیچیده ودشواراست.*موئلفه ها وویژگی های خاص مدیران وکارگزاران فرهنگی :

مدیران فرهنگی عالوه برمهارت عمومی باید توان9ایی ومه9ارت برنام9ه ری9زی فرهنگی ، هدایت وجهت دهی عملیات فرهنگی وارزشیابی اثربخشی فع99الیت ه99ای ف99رهنگی را نیزدانس99ته باش99د. مه99ارت ه99ای م99دیریتی مجموع99ه ای ازرفتارهایی است که به عملکرد مؤثردرش99غل منج99ر می ش99ود.مه99ارت ه99ای

مدیریتی اکتسابی وقابلیت یاد گیری دارند.دسته ،مهمترین مهارت ها «« انسانی ،ادراکی ،فنی.3کاتز ««

9 ویژگی های اختصاصی مدیران فرهنگی : مدیران فرهنگی به اعتبار نوع رس99الت ،وظ99ایف وفع9الیت ه9ای قاب99ل انتظ9ار ازآن ها باید از صفات وویژگی هایی برخوردار باشند. مدیریت ام99ور ف99رهنگی متفاوت ومتمایز با س99ایر ح9وزه ه9ا ب99وده وم9دیران ف99رهنگی بای99د از ش99رایط

متفاوتی برای تصدی مشاغل مدیریت فرهنگی برخوردار باشند. برای تعیین ویژگی های مطلوب مدیران فرهنگی پس ازتب99یین ابع99اد م99دیریت وفرهنگ ،ابتدا باید رسالت ،اهداف وسیاست های فرهنگی ک9ه درواق9ع ه9دف های مورد انتظارازیک مدیر فرهنگی است ،مورد بررسی قرار گیرد، وس99پس

22

اه9داف ، وظ99ایف ومس9ئولیت ه9ای آن مدیردرس99ازمان ف9رهنگی م99ورد نظ99راستخراج وفهرست گردد.

(ویژگی های عاطفی روانی مدیران فرهنگی : 1برگرفته از اهداف وآرمان های فرهنگی انقالب اسالمی

9993999 ظ99رفیت تحم99ل آراء ونظری99ات مختل99ف ، 92 اهل قلم وتحقیق بودن ، 19 مؤمن ودین دار بودن4عشق وپایبندی به فرهنگ ملی ،

ویژگی های معرفتی وشناختی مدیران فرهنگی :(39 شناخت عمیق فرهنگ اسالمی ،ملی وانقالبی19 برخورداری از دانش عمومی مدیریت 29 اعتقاد کامل به مبنای انقالب اسالمی39 برخورداری از چار چوب نظام فکری 49 آشنایی با اصول ،سیاست های فرهنگی نظام جمهوری اسالمی 5«« ویژگی های عینی رفتارهای مدیران فرهنگی : 39 رعایت اخالق اسالمی92 برخورداری از روحیه اعتماد به نفس ، 1 9 خطرپذیری وقاطعیت دراج99رای برنام99ه94 انعطاف پذیری وتحمل دیگران،3

ها. به طور کلی هر سازمان درسه سطح جدا ازهم درعین حال درهم تنیده عمل می کند. هر کدام ازاین سطوح نیازمند مهارته99ای م99دیریتی متف99اوتی هس99ت.

این سطوح مدیریت شامل سطح راهبردی ، میانی وعملیاتی می باشد. فهم سطوح مدیریت می تواند درفهم تمرکز فعالیت ها درسطوح گوناگون

یک سازمان کمک کند. سطوح مدیریت ،نوع سازمان وموقعیتی ک99ه س99ازمان درآن قرارمی گیرد ازعوامل مهم تعیین مهارت ها وتوانایی ها وصالحیت های

مورد نیاز برای مدیریت است.«« ویژگی های اصلی مدیران فرهنگی در سطح راهبردی : 4

این گروه در س99طح س99ازمان ه99ای مرک99زی اش99تغال دارن99د ««)نقش( عم99دتاسیاست گذاری وبرنامه ریزی کالن ««)مهارت( ادراکی یا مفهومی .

9 قدرت تبیین کالن وراهبردی مباحث فرهنگی .19 شناخت تأثیر فرهنگ ها برهم وسازوکار آن.2

23

«« ویژگی های خاص مدیران فرهنگی درسازمان میانی : 5 این گروه ازمدیران درسطح س99ازمان ه99ای می99انی اعم99ال م99دیریت می کنن99د ونقش آنها عمدتا برنامه ریزی های کوتاه م99دت درراس99تای برنام9ه ه9ای کالن

وسیاست های اتخاذ شده ازرده های عالی است.ویژگی مدیریتی مدیران این گروه :3 999 ق99درت هم جهت ک99ردن اه99داف برنام99ه ه99ای کالن ،درارتب99اط ب99ا اه99داف1

سازمان9 قدرت کنترل ونظارت برانجام برنامه ها وارزیابی عملکردها.29 اهمیت دادن به نیروی انسانی وکنترل وآموزش مستمرآن.3«« ویژگی های خاص مدیران فرهنگی درسطح اجرایی :6

وظیفه «« اجرای برنامه وکنترل نحوه ی اج99رای آن ه99ا ، برنام99ه ری99زی خ99ردوکوتاه مدت عملیاتی .

9 قدرت تبیین اهداف وبرنامه ها وهماهنگ سازی اهداف فردی وسازمانی 19 برخورداری ازصمیمیت ،صداقت وصراحت دررفتاروارتباط با افراد29 آشنایی با اصول وروش های تحقیق درمقوالت اجتماعی وفرهنگی 39 قدرت تنظیم بودجه واعمال کنترل های مالی درسازمان .4

*دسته بندی سازمانهای فرهنگی :سازمانهای فرهنگی راازنقطه نظرهای متفاوتی می توان تقسیم کرد.

ازنظرک999ارکرد، س999ازمان ه999ای ف999رهنگی را می ت999وان ب999ه س999ازمانهایتبلیغی ،ترویجی ، پژوهشی ، آموزشی وخبری تقسیم کرد.

همچنین می ت99وان س99ازمانهای ف99رهنگی را ب99ه س99ازمان ه99ای سیاس99ت گ99ذاروسازمان های مجری سیاست ها تقسیم نمود.

عالوه برتقسیم بندی ه99ای ف9وق س99ازمان ه99ای ف99رهنگی را می ت99وان ازنظ99ر میزان وابستگی به دولت هم دسته بن9دی نم9ود .ض9من اینک99ه بادرنظرداش99تن چند پارامترازجمله پارامترهای ذکر شده به صورت ترکیبی هم س99ازمان ه99ای

فرهنگی را دسته بندی کرده اند. سازمان های فرهنگی ازنظرهدف وشرح وظایف ««

24

( سازمان هایی که مأموریت وهدف آنها درارتباط مستقیم ب99ا ام99ورفرهنگی1قراردارند.

( سازمان هایی که اهداف اصلی آنه99ا ب99ه طورغیرمس99تقیم ب99ا ام99ورفرهنگی2ارتباط دارد.

: 4فصل *مفهوم وماهیت فرهنگ اسالمی :

یکی ازمشکالت صاحب نظران این عرصه دستیابی به تع99ریفی کام99ل وج99امعومورد پذیرش همگانی ازفرهنگ است.

99999 دانکن «« فرهن9999گ س9999ازمانی مجموع9999ه ای ازارزش ه9999ا ، باوره9999ای راهنما ،تفاهم وروش های تفکراست که دربین اعضای سازمان مشترک بوده

25

وبه وسیله اعضای جدید به عنوان روش های صحیح انجام کارها وتفکرجس99توجومی شود.

9 عاصمی پور«« فرهنگ سازمانی را سیستمی ازمعانی مشترک ی99ا مجموع99ه ای ازاجزای کلیدی که ارزش های سازمانی را تشکیل می دهد دانسته اس99ت

ومطرح می سازد که فرهنگ سازمانی شیوه ی انجام گرفتن فعالیت ها را درسازمان برای کارکنان روشن می سازد.

فرهنگ سازمانی مجموع99ه ای ازباوره99ای اف99راد درارتب99اط ب99ا ه99دف ازش99کلگیری ، رسالت ، چشم انداز، مأموریت و...

سازمان دانست که این باورها درنگرش ،احساس ورفتارآنان جلوه گراست.*بیشینه فرهنگ سازمانی :

اکثرمتون مدیریتی آغازمطالع99ات فرهن99گ س99ازمانی راهمزم99ان ب99ا مطالع99ات ص99ورت گرفت99ه1930هاتودن که به وسیله الت99ون مایووهمک99ارانش درده99ه ی

است ذکر کرده اند. به طوررسمی وآکادمیک اصطالح فرهنگ سازمانی برای اولین باردرادبیات علمی آمریکا ودرمقال99ه ای تحت عن99وان » مطالع99ات

مطرح شد وگسترش آن با طبع کت9ابی1976فرهنگ های سازمانی « درسال ص99ورت1982ازسوی دیل وکندی ومطالعات همزمان پی99ترزوواترمن درس99ال

گرفت .*چگونگی شکل گیری وحفظ نگهداری فرهنگ سازمانی :

فرهنگ سازمان ، نشانگرتصویری است که اعضای ی99ک س99ازمان ازک99ار خ99ودوآینده سازمان داشته وبرآن اساس رفتارخود را درسازمان جهت می دهد.

9 گزینش .1استیفن رابینز «« حفظ ونگه داری فرهنگ سازمان «« 9 جامعه پذیری .93 مدیریت عالی سازمان . 2

پس ازاینک99ه فرهن99گ س99ازمانی ب99ه ت99دریج تحت تأثیرعوام99ل مختلفی ازقبی99ل باورها وارزش ه99ای بنی99ان گ99ذاران س99ازمان ، هنجاره99ای اجتم99اعی ، انطب99اق خارجی و...شکل می گیرد ، ب99ه مرورب9ا چ9الش ه9ایی روب99ه رو می ش99ود ک9ه اعضای سازمان باید ازطریق تثبیت فرهنگ سازمان ازعهده ی این مش99کالت

برآیند.

26

رابینز«« فرهنگ سازمانی را محصول ونتیجه متقابل یا تعاملی بین تصمیم ها واصول مورد قبول بنیانگذاران سازمان وآنچه اعضای سازمان دربدو پیوستن

به سازمان می آموزند ونیزآنچه پس ازاین خواهند آموخت ،می داند.*اهمیت فرهنگ سازمانی :

موفقیت وشکست سازمان ه99ا را بای99د درفرهن99گ آن جس99ت وج99و ک99رد.ازاین رومدیران با دست پا زدن ب9ه فرهن9گ وبه9ره گ9رفتن ازآن می توانن99د خ9ود را ازبند راه حل های گذشته رها ساخته وراه ح99ل ه99ای ت99ازه ای ب99رای س99ازمان

وپیشرفت آن فراهم آورند. بررسی یی که ازس99وی گ9روهی ازاندیش99مندان علم م99دیریت ب99ه عم99ل آم99ده فرهنگ س99ازمانی ب99ه عن99وان یکی ازم99ؤثرترین عوام99ل پیش99رفت وتوس99عه ی کشورها شناخته شده است .فرهن99گ س99ازمانی ازاساس99ی ت99رین زمین99ه ه99ای

تغییر وتحول درسازمان است. فرهنگ دریک سازمان همانند شخصیت دری99ک انس99ان اس99ت بن99ابراین قب99ل از

هرتحولی باید فرهنگ سازمانی مورد شناسایی وبررسی قرارگیرد.*سطوح والیه های فرهنگ سازمان :

9 سطح ارزش های92 سطح قابل مشاهده ونظردرفرهنگ ، 1ادگارشاین «« 9 سطح مفروضات اساسی دریک جمع بن99دی ب99ر پای99ه ی3حمایتی وهنجارها ،

نتایج دیدگاه های مختلف صاحب نظران . سطوح والیه های فرهنگ سازمان را به طور کلی می توان دردوسطح دس99ته

بندی کرد : ( سطح رویین وباالیی فرهن99گ س99ازمانی «« پدی99ده ه99ای محس99وس وقاب99ل1

949 آداب وسنت ها ،93 نوع پوشاک ،92 محیط فیزیکی ،1مشاهده قراردارد : 9 داستان هاو...96 رفتارها ،5مراسم ،

( سطح زیرین فرهنگ سازمانی «« اج99زا وعناص99ر ن99ا محس99وس وغیرقاب99ل2 99959 ارزش ه99ا ،9994 عواط99ف ،9993 قواع99د ،92 نگ99رش ه99ا ،1رؤیت قراردارند:

اعتقادات.*رویکردها والگوهای شناخت فرهنگ سازمانی :

27

هرچند درباره مفهوم فرهنگ س99ازمانی اتف99اق نظرنس99بی وج99ود دارد ،ام99ا در زمینه ی نحوه ی مطالعه وشناخت فرهنگ سازمانی ، بین محقق99ان وص99احب نظ99ران ، اختالف نظروج99ود دارد. این ع99دم هم س99ویی عم99دتا مرب99وط ب99ه پژوهش های کمی درمقاب9ل پ9ژوهش ه9ای کیفی اس9ت. ب9راین اس9اس ،چ9ار چوب ها ومدل های خاص99ی ب99رای ان99دازه گ99یری وش99ناخت فرهن99گ س99ازمانی ارائه شده وب99ر پای9ه ی این م99دل ه99ا ، رویک99رد ه9ا والگوه9ایی ب99رای ش99ناخت

فرهنگ سازمانی درادبیات مدیریت مطرح است.(الگوی لیت وین واستر ینگر:1عامل برای تحلیل فرهنگ سازمانی ،بررسی وشناخت آن ها ضروری است .9 9959 ریس99ک پ9ذیری ،994 تش9ویق وت99رغیب ،993 مس9ئولیت ه9ا ،92 استانداردها ،1

9 هویت .99 ساختار ،98 صمیمیت وگرمی ،97 رفتار،6حمایت ،(الگوی کوت لوین : 2 969 هدف گذاری ،95 تصمیم گیری ،94 ارتباطات ،93 انگیزه ،92 سبک مدیریت ،1

9 کنترل.7تعامل ،(مدل گوردن ، بتز، ها لفهیل :3

عناصر شامل ابعاد رفتاری وساختاری می باشد :10 999 حم99ایت95 انس99جام ،94 هدایت وسرپرستی ،93 خطرپذیری ،92 ابتکار فردی ،1

9109 الگوی ارتباط99ات ،99 نظام پاداش ،98 هویت ،97 نظام نظارت ،6مدیریت ،تحمل اختالف سلیقه .

(الگوی هفت ...مکنزی :4عامل مهم به عنوان عامل های اساسی فرهنگ سازمانی .7 959 ش99یوه ی م99دیریت ،94 نظام ها )سه عامل سخت (،93 ساختار ،92 راهبرد ،1

9 هدف های حاکم )چهارعامل نرم(.97 کارکنان ،6مهارت ،(الگوی رابینز :5 99959 ه99دایت وره99بری ،9994 ریس99ک پ99ذیری ،9993 خطرپ99ذیری ،92 خالقیت فردی ،1

99 سیس9تم999 ه9ویت ،998 کن9ترل ونظ9ارت ،997 حم9ایت م9دیریت ،6یکپ9ارچگی ،9 الگوی ارتباطی .911 تعارض پذیری ،10پاداش ،

(مدل هافستد :6

28

999 ف99رد گ99رایی در9992 فاص99له ی ق99درت ،1چهارگون99ه ی فرهن99گ درس99ازمان «« 9 ابهام گریزی درمقابل ابهام پذیری.94 مرد گرایی ،3برابرجمع گرایی ،

(الگوی دیویس :7 9 باورهای راهبردی که سازمان براساس آن شناخته می شود وفلسفه وج99ودی1

سازمان را تشکیل می دهد. 9 باورهای روزمره که موسوم ب99ه باوره99ای مش99ترک اک99ثریت اعض99ای س99ازمان2

است وفرهنگ واقعی سازمان محسوب شده.(الگوی پنج عامل منوچهر کیا :8 99 م9دیریت995 من99ابع انس99انی ،994 س99اختار س99ازمانی ،93 فن آوری ،92 محیط ،1

سازمان . محوریت این عناصربرعهده ی مدیریت سازمان می باشد.(الگوی زارعی متین :9

عوامل تشکیل دهنده ی الگوی فرهنگ سازمانی : 999 خ99ود9996 اخالص ،95 توکل به خدا ،94 وفای به عهد ،93 نظم ،92 تقوای الهی ،1

9 سعدی صدرو...99 حسن خلق ،98 سخت کوشی ،7نظارتی ، *انواع فرهنگ سازمانی : درسازمان ه99ا ، نگ99رش ه99ا ورویکرده99ا ی مختلفی ب99ه مقوله ی فرهنگ ح99اکم اس99ت ک99ه براس99اس آن فرهن99گ ی99ک س99ازمان ازفرهن99گ

سازمان دیگر متمایز می گردد.تقسیم بندی دوریس ومیلر«««

فرهن99گ فرهمن99د ، فرهن99گ وسواس99ی دربرابرفرهن99گ پراعتم99اد، فرهن99گ پره99یزکننده ، فرهنگ سیاسی شده ، فرهنگ دیوانساالر.

کوئین ««« 99949 فرهن99گ تواف99ق ومش99ارکت ،9993 فرهن99گ ای99دئولوژیک ،92 فرهن99گ عقالیی ،1

فرهنگ سلسله مراتبی.ادگارشاین «««

9 فرهنگ مدیریتی .93 فرهنگ مهندسی ،92 فرهنگ اپراتوری ،1هلریگلن واسلوکم «««

999 فرهن99گ9994 فرهن99گ قبیل99ه ای ،9993 فرهن99گ ب99ازاری ،9992 فرهن99گ بروکراتی99ک ،1کارآفرینی .

29

چارلز هندی ««« 999 فرهن99گ94 فرهنگ وظیف99ه گ99رایی ،93 فرهنگ قالبمندانه ،92 فرهنگ چماقی ،1

هستی باوری.عالمه محمد تقی جعفری «««

9 فرهنگ94 فرهنگ خود محوری ،93 فرهنگ مایع وبی رنگ ،92 فرهنگ رسوبی ،1پویا وهدف دار .

واعظی ««« 9949 فرهن99گ م9أموریتی ،993 فرهن99گ رس9التی ،92 فرهنگ ارزش99ی 99 اس99المی ،1

فرهنگ سنتی . *م99دیریت فرهن99گ س99ازمانی : شناس99ایی فرهن99گ موج99ود ومطل99وب س99ازمانی

وتحلیل شکاف بین وضع موجود ومطلوب وتغییروبهبود یا تثبیت وپرورش آنفرایند مستمرودائمی است که مدیریت فرهنگ سازمانی را شامل می شود.

99939 تب99یین فرهن99گ س99ازمانی مطل99وب ،92 شناسایی فرهنگ موجود سازمانی ،1 999 تغی99یروپرورش فرهن99گ4مقایسه فرهنگ موجود با فرهنگ مطلوب س99ازمانی ،

سازمانی . تغییرفرهنگ سازمان دستکم مستلزم تغییرنگرش ها ،باورها وهنجارها ودر نتیج99ه

رفتارافراد سازمانی است واین مسئله می تواند غامض وتهدید کننده باشد ومقاومت هایی به دنب99ال داش99ته باش99د.مق99اومت اف99راد دربرابرکلی99ه ی تغی99یرات س99ازمانی ب99ویژه دربرابرفرهن99گ ی99ک امرط99بیعی اس99ت.این ایس99تادگی دربراب99ر

تغییرفرهنگ ها ریشه درعواملی همچون موارد زیردارد :9 تعصب کار کنان نسبت به ارزش های اجتماعی کهن. 19 تضاد فرهنگی. 29 تضادهای شخصیتی.3

ص99احب نظ99ران ب99رای جلوگ99یری ازمواجه99ه ب99ا چ99نین چ99الش ه99ایی راهکاره99اوراهبردهایی گوناگون ارائه کرده اند:

9 اطالع رسانی وتوجیه دقیق کارکنان نسبت به دلیل ومنطق تغییر.9 اجرای تغییرات نمادین.

9 ایجاد ائتالف برای تغییروبه دست آوردن حمایت اجتماعی.

30

9 *حفظ وتقویت فرهنگ سازمانی : درتقویت فرهنگ سازمان عناصرمتعددی مؤثرهستند:

بنیانگ999ذاران وره999بران ، پ999اداش ه999ای مس999تمرفرهنگی ، تق999ویت فرهن999گسازمانی ،انتخاب واجتماعی کردن ، ثبات نیروی کار.

مدیریت شبکه فرهنگی : فرهنگ سازمانی قوی بای99د م99دیریت را وادار ب99ه پدی99د آوردن محیط مناسبی برای رشد ابعاد معنوی کارکنان عالوه بر برآوردن خواست

های مادی آنان نماید. آشنا شدن با موئلف9ه ه9ای ف9رهنگی هرس99ازمان ازجمل9ه ع9واملی اس9ت ک9ه ب9ر عملکرد واقعی فرد ، اثرمی گذارد که این مورد هم ازوظ99ایف م99دیریت درق99الب

نقش مدیریت فرهنگ سازمانی است.

: 5فصل *مفهوم وماهیت سیاست وسیاست گذاری فرهنگی :

31

سیاست مجموعه ای تدابیری است که راهنمای تصمیم گیری های اساسی است وتدابیری که راه ها وخط مشی های اساسی رسیدن به اهداف قاب99ل حص99ول را درچارچوب اصول بیان می کند.سیاست فرهنگی مجموعه پیچی99ده ای ازفع99الیت ه99ای گون99اگون اس99ت ک9ه ب99ه گون99ه ای ارگانی99ک ب99ا هم ارتب99اط دارن99د.حس99ین لی سیاست فرهنگی را نوعی توافق رسمی واتفاق نظر مسئوالن ومتص99دیان ام99ور درتش99خیص تع99یین وت99دوین اص99ول واول99ویت ه99ای الزم وض99روری برنام99ه ری99زان

وکارگذاران فعالیت های فرهنگی می داند.*سطوح سیاست گذاری فرهنگی :

می توان مدعی شد که متناظر با هرتعریفی ازفرهن99گ ،مجموع99ه ای ازسیاس99ت ها را نیزمی توان طراحی وتدوین کرد وازآن جا که درجوامع جدید هرسه س99طح

معنایی مفهوم فرهنگ کلی ، میانی وخرد کارکرد دارد : (کلی ترین وجامع ترین سیاست فرهنگی ،سیاست راهبردی است که ب99ا ه99دف1

توسعه وتعمیق یا حراست ازفرهنگ عمومی جامعه طراحی وتدوین می شود. (دومین سطح ،سطحی است که موضوع آن می تواند به ن99وعی برنام99ه ری99زی2

درازمدت فرهنگی باشد که برنامه ریزی های میان مدت وکوت99اه م99دت ف99رهنگیرا هدایت می کند.

(سطح سوم را می توان مجموعه سیاست ه99ایی دانس9ت ک9ه دربرنام9ه ری99زی3 های میان م9دت همانن9د برنام9ه پنج س9اله اتخ9اذ می ش9ود.این س99طح معم9والدر

باالترین سطح نهادهای کشورطراحی وتدوین می شود.*تاریخچه ،ضرورت واهمیت سیاست گذاری فرهنگی :

درگذشته این تصورمی رفت که یا امکان سیاست گذاری فرهنگی وجود ندارد ،یا مشکل آنقدرزیاد است که عمال مانع سیاست گ9ذای درعرص9ه فرهن9گ می ش99ود وی99ا اساس99ا اعتق99ادی ب99ه امرسیاس99ت گ99ذاری درعرص99ه فرهن99گ وج99ود نداش99ته است.ازجنگ جهانی دوم بسیاری ازدولت ها گونه ای ازسیاست گذاری ف99رهنگی را پیگیری کردند ،تا بتوانن99د ی99ک ملت منس99جم وواح99د بس99ازند، ازی99ک زب99ان ملی تقویت ش99ده برخوردارگردن99د ودرنه99ایت ی99ک ه99ویت ف99رهنگی واح99دی بین اف99راد کشورخود ایج9اد کنن9د. توجی99ه دیگ9ری ک9ه اخ9یرابرای ض9رورت سیاس9ت گ9ذاری فرهنگی به وسیله ی دولت ها مط99رح ش99ده ، ت99أثیر رس99انه ه99ای جه99انی اس99ت.

32

دراصول جمهوری اسالمی ایران دولت موظف شده شرایط الزم را برای کم99الانسانی وسیر به سوی خدا درجامعه ی اسالمی برای همه ی مردم

فراهم نماید.(پیشینه سیاست گذاری درجمهوری اسالمی ایران :1

ایران ،سالهای بعد از انقالب اسالمی را می توانبه دودوره تقسیم کرد : تازمان حاضر.68 ودوره دوم از 68 تا 57دوره ی اول از سال

دردوره اول سیاست فرهنگی مدونی در کشور وجود نداشت. نبود سیاست های مشخص ف99رهنگی وه99نری دراین دوره ، درمجم99وع ب99ه معن99ای

رکورد فعالیت ها درحوزه هایی همچون سینما وتئاتروموسیقی است. وب999999ا برنام999999ه ی پنج س999999اله ی اول توس999999عه68دوره ی دوم ازس999999ال

اقتصادی ،اجتماعی وفرهنگی آغ9ازمی ش99ود.سیاس99ت ه9ای اتخ9اذ ش9ده دربخش به بعد به دو گروه کلی سیاست ه99ای آش99کار وسیاس99ت ه99ای68فرهنگ از سال

ناخواسته یا پنهان تقسیم شوند. 9 حمایت مالی : ازطریق چ99اپ ، بن خری99د ک99اال، بخش99ودگی ومع99افیت مالی99اتی1

ناشران ، کمک مالی برای تولید واجرای موسیقی . 9 ترویج وم9ردمی س99اختن فع9الیت ه9ای ف9رهنگی وه9نری : ازطری99ق برگ99ذاری2

نمایشگاه ها ، جشنواره ها ، افزایش تع99داد کتابخان99ه ه99ای عم99ومی ، حم99ایت ازانتشارنشریات وروزنامه های جدید.

9 اهتمام به آموزش وپرورش : ازطریق تشکیل کالس های آزاد آموزشی ، 3 برگذاری کنفرانس ها وگردهمایی های آموزشی اف99زایش بودج9ه ه99ای پژوهش99ی

دستگاه های فرهنگی. 9 تزریق منابع مالی : تأکید برتزریق منابع مالی یکی ازمهم99ترین سیاس99ت ه99ای4

اتخاذ شده درطول برنامه های توسعه کشوراست.*اصول سیاست های فرهنگی جمهوری اسالمی ایران :

9 اصول سیاست های فرهنگی : درجمهوری اسالمی ایران ، سیاست ف99رهنگی1 سیاست انقالب اسالمی اس99ت .سیاس99ت ف99رهنگی بعض99ی ازکش99ورها براس99اس

مدل تمرکزگرا وبرخی براساس مدل غیرتمرکزگرا تدوین شده است.

33

براساس عقاید صاحب نظران ، مدل فرهنگی جمهوری اسالمی مدل ترکی99بی از هردونوع می باشد.محورها ک99ه کارهماهن99گ س99ازی فع99الیت ه99ای س99ازمان ه99ای مختلف درعرصه فرهنگ رابرعهده دارند تحت عنوان »اصول سیاس99ت ف99رهنگی

« شناخته می شود. بررسی عینی سیاست فرهنگی دردو مرحله : نخست با تحلی99ل ع99واملی ک99ه این سیاست را تشکیل می دهند مثل اهداف ، اب99زارو...س99پس ارزی99ابی نت99ایج علمیحاصله ، ضمن واقف بودن به تفاوت میان تغییرات حاصل ازسیاست فرهنگی.

مس99ئولیت نظ99ارت وایج99اد هم99اهنگی الزم دراج99رای اص99ول سیاس99ت ف99رهنگیبرعهده ی شورای عالی انقالب فرهنگی است.

اصول وسیاست فرهنگی نظام جمهوری اسالمی :9 شناخت جامع فرهنگ ومدنیت اسالم وایران وترویج اخالق ومعارف اسالمی.

9 اهتمام به امرزبان وادبیات فارسی وتقویت وترویج گسترش آن.9 ترویج روحیه قیام به برابری وعدالت اجتماعی. اهداف کلی فرهنگی درنظام جمهوری اسالمی :

9 رشدوتعالی فرهنگ اسالمی انسانی وبسط پیام وفرهنگ انقالب اسالمی . 9 آراسته شدن به فضائل اخالقی وصفات خدایی درمسیروصول به مق99ام انس99ان

متعالی.9 اهداف سیاست فرهنگی جمهوری اسالمی ایران : 2

9 ایجاد وح99دت روی99ه وهم99اهنگی ف99رهنگی درمی99ان دس99تگاه ه99ای مختل99ف نظ99ام جمهوری اسالمی وبسیج امکانات ، تالش ه99ا وبرنام99ه ه99ای ف99رهنگی درراس99تای

پاسخ گویی به نیازهای فرهنگی جامعه وهدایت تالش ها ونیازهای موجود. 9 تمهید وتدارک الزم درراستای هم سویی وعدم مغایرت طرح ه99ا وبرنام99ه ه99ای اقتصادی ،اجتماعی وغیر فرهنگی اما دارای نتایج فرهنگی ، با سیاست ف99رهنگی

کشور.9 منهیات درسیاست فرهنگی جمهوری اسالمی ایران: 3

9 تشبث به شرع برای فرارازقانون وبالعکس .9 برداشت نادرست ازبعضی مفاهیم دینی .

9 تحت الشعاع قرارگرفتن حق درمقابل شخصیت .

34

9 ریا کاری ، نفاق ، تملق وخطرگسترش آن به صورت اخالق اجتماعی .9 نهی ازمنکربا توسل به منکرات دیگر.

9 سیاست های مقابله تهدیدات فرهنگی جمهوری اسالمی ایران: 4 تهدید فرهنگی ازتالش برنامه ریزی شده وسازمان یافته تمام یا بخشی ازی99ک ی99ا چند گروه اجتماعی فرهنگی یا ملت یا جامعه یا تم99دن وی99ا دولت ، ب99رای تحمی99ل مب99انی واص99ول اجتم99اعی ، باوره99ا ، ارزش ه99ا ، اخالقی99ات ورفتاره99ای م99ورد نظرخویش برسایرگروه ها وجوامع وارائه ی اطالعات انب99وه ب99ه ملت ه99ا وتغی99یر درنظام وارزش هایشان ب99ه ط99وری ک99ه تص99میم گ99یری ه99ا درکش99ورمورد ته99اجم منجربه تأمین سیاسی واقتصادی و...کشورهایی بشود ک99ه ازاین حرب99ه اس99تفاده می کنند .تبادل فرهنگی ، با اتکا به نقاط قوت فرهنگ ها انج99ام می ش99ود ؛ ولی تهاجم فرهنگی ، با اتکا به نقاط قوت فرهنگ مهاجم ونقاط ضعف فرهنگ م99ورد تهاجم به وقوع می پیوندد. درزمینه شناس9ایی مرزمی9ان تب99ادل ف9رهنگی وته9اجم

فرهنگی ، چگونگی انتخاب وتعیین اصول زیر،نقش محوری دارد:اصل گزینش ، اصل تحصیل وحذب ، اصل تولید فرهنگی.

9 اولویت ها وسیاست های کلی فرهنگی جمهوری اسالمی :69 اولویت دادن به کشورها وجوامع اسالمی وایرانیان درخارج ازکشور.

9 کمک به تأمین مواد اولیه وتقویت صنایع تولید مواد وملزومات فرهنگی توزیع.9 آموزش مستمر نیروی انسانی ومدیران شاغل دربخش فرهنگ .

9 توسعه ، تقویت وتجهیزخبرگذاری جمهوری اسالمی ایران. 9 تأسیس مجتمع های ف99رهنگی ،ه9نری ، س99ینمایی وش99بکه ه99ای توزی99ع وف99روش زنج99یره ای درسراس99ر کش99ور ب99ه منظورعرض99ه ی س99ریع وارزان محص99والت

وتولیدات فرهنگی وهنری. 9 ایجاد وتقویت مجتمع ه99ای پژوهش9ی وتحقیق9ات ک9اربردی در زمین99ه ه9ا وبخش

های فرهنگی.*حقوق ومقررات فرهنگی درجمهوری اسالمی :

فرهنگ ابعاد گوناگون ومتنوع وپراکنده زندگی فردی واجتماعی رادرب99رمی گ99یرد وبرالگوی رفتاری فرد وجامعه اثرمی گذارد.مجموع99ه ق99وانین ومق99ررات موج99ود درزمین99ه ام99ورفرهنگی ،قادرب99ه تنظیم ام99ورفرهنگی وجری99ان اب99زار وکااله99ای

35

ف99رهنگی آن گون99ه ک99ه درمتن همین ق99وانین ومق99ررات پیش بی99نی ش99ده نب99وده. خصلت فرهنگی انقالب اسالمی ایران وویژگی دینی آن وبه ویژه پیش99رفت ه99ای شگرف رس99انه ه9ای گ9روهی وتوس99عه ارتباط99ات جه9انی ، تالش ب99رای رف9ع این کلستی ،ب99ه عن99وان بخش99ی ازی99ک برنام99ه ملی ب99رای حف99ظ ه99ویت فرهن99گ ملی

رابیش ازپیش ضروری ساخته است. (قانون اساسی: سند مهم حقوقی وسیاسی ی99ک نظ99ام ودررأس مق99ررات ه99ر1

جامعه است وسایرقوانین نباید ازحدود آن تجاوز کند.محورهای عمده ی قانون اساسی جمهوری اسالمی ،محورهای اسالمی سیاسی

وارزشی وانقالبی است. (قوانین عادی : اصل حاکمیت قانون اقتضا می کند که تمام امورجامعه برطبق2

قوانین وقواعد کلی باشد. قانون اساسی تصویب قوانین عادی را درحدود ش99رعوقانون برعهده ی مجلس شورای اسالمی قرارداده است:

9 مصوبات مجلس ش99ورای اس99المی : تص99ویب اساس99نامه ب99رخی ازمؤسس99ات1 وس99ازمان ه99ای ف99رهنگی ک99ه ش99امل اه99داف ، وظ99ایف ، اختی99ارات ، ارک99ان وساختاراین مؤسسات است ، ازجمله قوانین ف99رهنگی مص99وب مجلس ش99ورای اس99المی تلقی می ش99ود.درمجم99وع می ت99وان گفت ک99ارکرد تع99داد زی99ادی از کمسیون های مجلس ازجمله کمسیون اجتماعی ، آموزش99ی ، ف99رهنگی وام99نیت

ملی کامال فرهنگی است. 9 معاهدات وقراردادهای بین المللی : معاهده عبارت است ازتوافق بین المللی2

که به صورت کتبی وبه موجب مق99ررات حق99وق بین المللی ازس99وی چن99د کش99ور م99ورد قب99ول وتص99ویب قرارگرفت99ه باش99د.براس99اس مص99وبه هی99أت وزی99ران ب99ه منظورپیشگیری ازناهماهنگی درامرانعقاد م99وافقت نام99ه وبرنام99ه ه99ای مب99ادالت فرهنگی فی ما بین جمهوری اس99المی ای99ران وسایرکش99ورها ، تهی99ه پیش ن99ویس موافقت نام99ه ه99ا ونیزبرنام99ه ی مب99ادالت ف99رهنگی ب99ه عه99ده ی وزارت فرهن99گ

وارشاد اسالمی بوده. 9 قانون مجازات اسالمی : این قانون به تعیین ان99واع ج99رایم واق99دامات ت99أمینی3

وتربیتی درباره ی جرم می پردازد .مجازات های مقرردراین قانون پنج قسمشامل حدود، قصاص ، دیات ، تعزیرات ، مجازات های بازدارنده می باشد.

36

9 مصوبات مجلس تشخیص مصلحت نظ99ام : مجلس تش99خیص مص99لحت نظ99ام4 درقانون اساسی جمه9وری اس99المی ،آن دس99ته ازمص99وبات مجم99ع ک9ه دراج9رای اص99ل م99ذکور ب99رای ح99ل اختالف ه99ای مجلس وش99ورای نگهب99ان ابالغ می گ99ردد درمجموعه ی یک قانون ع99ادی ظ99اهرمی ش99وند وب99رای دس99تگاه ه99ا الزم االج99را

خواهد بود. 9 مصوبات شورای عالی انقالب فرهنگی : درجمهوری اس99المی ای99ران مس99ئول5

اصلی سیاس99ت گ9ذاری ف99رهنگی ش99ورای ع9الی انقالب ف9رهنگی اس99ت، ک9ه ب99هعنوان مرجع عالی سیاست گذاری راهبردی ، مسئولیت تعیین خط مشی،

هماهنگی وهدایت امورفرهنگی آموزشی وپژوهشی کشوررادرچارچوب سیاستهای کلی نظام برعهده دارد.

(مقررات دولتی : 3 اگرچه صالحیت موض99ع ق99انون درح99دود ش99رع وق99انون اساس99ی دراختی99ارمجلس شورای اسالمی است ؛اما دولت درمقام اجرا خ99ود را نیازمن99د قوانی99نی می بین99د که درایجاد نظم عمومی وتأمین نیازمندی ه9ای جامع9ه راهنم9ایش باش9د. ق9انون گذرا صرفا به تصویب ارکان وکلیات می پردازد.حال این قوه ی مجریه است که درمقام اجرا کاستی های اموررا تشخیص می دهد وآنگاه به ابتک99ارخود مق99ررات اجرایی الزم را تدوین وبا وضع آیین نامه ها ودستورالعمل ها و مق99ررات تکمیلی

شرایط اجرای قانون را فراهم نماید.قوانین ومقررات فرهنگی :

9 قوانین تشویق کننده 19 قوانین تهدید کننده 29 قوانین حمایت کننده 3

37

:6 فصل

*مفهوم وماهیت اطالع99ات واطالع99ات ف99رهنگی : اطالع99ات ب99ه داده ه99ای جم99ع آوری شده با استفاده ازروش های گوناگون مانند : مطالعه ومشاهده وپ99ردازش وپرورش این داده های خام ،گفته می شود. مدیریت اطالعات به عنوان توان99ایی ک99ل س99ازمان درم99ورد ایج99اد ، حف99ظ ، بازی99ابی وقاب99ل دس99ترس س99اختن ف99وری اطالعات درست ، درمکان درست ، درسازمان درست ، دردست افراد شایس99ته با کمترین هزینه دربهترین رسانه ها ، برای به کارگیری درتصمیم گ99یری توص99یف

شده است. اطالعت فرهنگی عبارت است ازمجموعه اطالعات یا آگ99اهی ه99ای ف99رهنگی ک99ه

الزمه ی کارآمدی یک سازمان یا مدیرفرهنگی است. نصر«« اطالعات فرهنگی عبارت است ازعملیات یا فع99الیتی اس99ت مش99تمل ب99ر کوشش منظم برای جمع آوری ، برآورد وترکیب اخبارواطالع99ات ب99ه ترتی99بی ک99ه

بتوان چهره ی امورمورد انتظاررابه صورت شناخت مشاهده نمود.اگربخواهیم به صورت عملیاتی تراطالعات فرهنگی را تعریف نماییم :

برآورد توانایی ها وآسیب پذیری های گروه های هدف یا مخاطب به منظور طرحریزی فعالیت وعملیات فرهنگی درچارچوب اهداف وسیاست های مشخص.

*اهمیت وضرورت اطالعات فرهنگی : درهرجامعه ای که توان علمی باالتر واطالعات بیشتری وجود داشته باشد قدرت تصمیم گیری نیزافزایش می یابد. اطالع99ات اص99لی ت99رین نیازمن99دی ب99رای ط99رح ریزی فرهنگی است. بدون شک می ت99وان گفت انج99ام عملی99ات ف99رهنگی ب99دون برآورد اطالعاتی مترادف ب9ا ب99ه ه99دردادن من9ابع ، فرص9ت ه99ا وشکس9ت خواه99د بود.اطالعات مهمترین وتداوم یابنده ترین منبع مورد اس99تفاده درفراین99د فع99الیت

وعملیات فرهنگی است. م99دیران ف99رهنگی نیازمن99د اطالع99ات پ99ردازش ش99ده درکلی99ه مراح99ل ودرتم99امی جوانب فعالیت های فرهنگی واز زمان ه9دف گ9ذاری ، ط9رح ری9زی ، اج9را وب9از

خورد می باشد.*اهداف فراهم سازی اطالعات فرهنگی : هدف اصلی ازگردآوری اطالعات فرهنگی ، پاسخ گویی سریع به هروضعیت جدید ودستیابی به حقیقت است.

38

ه99دف ه99ای اساس99ی ازف99راهم س99ازی اطالع99ات ف99رهنگی درس99اختارمدیریتفرهنگی:

9 تأمین نیازمندی های اطالعاتی جهت طرح ریزی فعالیت وعملیات فرهنگی.19 کمک درجهت هدایت فعالیت وعملیات فرهنگی.29 کمک دربرآورد میزان اثربخشی فعالیت وعملیات فرهنگی.3

*کابرده99ای اطالع99ات ف99رهنگی : اطالع99ات ف99رهنگی ،اطالع99ات پ99ردازش ش99ده درموارد خاص است. مدیران فرهنگی با استفاده ازاین اطالع99ات اس99ت ک99ه می

توانند فرایند فعالیت وعملیات فرهنگی راهدایت ومدیریت نمایند.کاربردهای اطالعات پردازش شده :

9 تحلیل اهداف ومأموریت.19 تحلیل مخاطبان مورد نظر.29 تدوین برنامه های فعالیت وعملیات فرهنگی.3

*فرایند فراهم سازی اطالعات فرهنگی : فرایند فراهم سازی اطالعات رامی توان به س99ه مرحل99ه ی جم99ع آوری ، تجزی99ه

وتحلیل وبهره دهی خالصه نمود.طرح ریزی نمایانگرسیستم اطالعات :

9 جامعه ی94 راهبردها ،93 اهداف وسیاست های کالن ،92 رسالت ومأموریت ،1هدف ومخاطب.

99939 پ99ردازش وتجزی99ه وتحلی99ل ،9992 دری99افت وجم99ع آوری اخبارواطالع99ات،1انتشاروبهره دهی.

999 برآوردآس99یب ه99ا ونق99اط ق99وت92 ب99رآورد تهدی99دات وفرص99ت ه99ای ب99یرونی ،19 تدوین ،ارزیابی وانتخاب راهبردها.3درونی ،

*عرصه های دریافت وتحلیل اطالعات فرهنگی : برای انج99ام فع99الیت وعملی99ات مقابله باتهدیدات فرهنگی وپیش99گیری ازآس99یب پ99ذیری ه99ای تهاجم99ات ف99رهنگی دشمن ، یکی ازمهمترین روش های کارآمد وسود مند، کس99ب ش99ناخت ازجامع9ه ی خودی وتالش درراستای افزایش وعمق بخشی توانمندی ها وقابلیت های آنان

است.

39

هران99دازه فاص99له بین جامع99ه ی ه99دف ومخ99اطب وطراح99ان فع99الیت وعملی99ات فرهنگی بیش ترباشد کسب اطالع99ات دش99وارترپیچیده ت99روتالش بیش99تری ب99رای

شناخت وضعیت نیازخواهد بود. برای دسترسی به اطالعات ، ش99یوه ه9ا وروش ه9ا وهمچ9نین موان9ع ومح99دودیت هایی وجود دارد .مهم این است که اطالعات دقی99ق ، ب99ه هنگ99ام ، پیوس99ته ،هم99ه

جانبه وبا وضوح وروشن باشد. عرصه های دریافت وتحلی99ل محت99وای اطالع99ات قاب99ل به99ره ب99رداری درح99وزه ی

مدیریت فرهنگی :9 ناهنجاری های اجتماعی وشناخت پیشینه ها وچگونگی شکل گیری آن. 19 جریان وخطوط فکری دررسانه ها.29 شناسایی وتحلیل عناصروجریانات اجتماعی .3

*تعامل اطالعات وعملیات ف99رهنگی : عملی99ات اطالع99اتی بخش ج99دا نش99دنی از عملیات فرهنگی است ؛ بدین معنی که مدیران وکارشناسان اطالع99ات ف99رهنگی دریک فرایند منطقی ومستمردرهمه ی مراحل طرح ریزی ،ه99دایت وکن99ترل ی99ک

فعالیت فرهنگی حضور دارند. اطالعات فرهنگی عالوه بررسالتی که درتأمین اطالعات زمین99ه ای دارد درتع99یین

وتحلیل محتوای پیا م های فرهنگی ودریافت نتایج آن نقشی اساسی دارد. *برآورد وضعیت فرهنگی : برآورد وضعیت ف9رهنگی ، بررس99ی منظم ، منطقی ، دقیق وهمه جانبه ومستمرهمه ی تهدیدها ، فرصت ها ،آسیب ها ونقاط ق99وت را

خلی مؤثربرتحقیق رسالت واهداف فرهنگی است. برآورد وضعیت اطالعات ف9رهنگی مبن99ایی ب9رای ط99رح ری9زی فع9الیت وعملی9ات

فرهنگی بوده که دراختیارکارشناسان ومدیران فرهنگی قرارمی گیرد.9 اهداف تهیه ی برآورد وضعیت فرهنگی : 1

999 تجزی99ه وتحلی99ل تهدی99دها ،فرص99ت ه99ا ،آس99یب ه99ا ونق99اط ق99وت درعرص99ه ه99اوستبرهای مختلف فرهنگی

9 پیشنهاد راه کارهای مقابله و یا چگونگی بهره گیری بیشترازفرصت ه99ا ونق99اطقوت

40

9 برآورد وپیش بینی استعداد مطلوب ، گسترش منابع انسانی ومادی دش99من درعرصه فرهنگی .

راهبردهای مورد نظرباید با توجه به اهداف زیرشکل بگیرند:9 کاهش نقاط ضعف وافزایش نقاط قوت.

9 کاهش وتجدید تهدیدها وگسترش فرصت های بین المللی. 9 تهدید : عبارت ازهروضعیت یا اقدامی است که هدف ها وارزش ه99ای حی99اتی2

جامع99ه وام99نیت ملی کش99ورازطرف دش99من خ99ارجی وی99ا عوام99ل داخلی آن ب99هخطرافتد.

تهدید: 9 تهدید نظامی )سخت(19 تهدید امنیتی 9 سیاسی )نیمه سخت(29 تهدید فرهنگی )تهدید نرم(3 9 آسیب پذیری : آسیب پذیری عبارت ازناتوانی های یک نظام سیاسی است که3

مورد سوء استفاده دشمن قرارمی گیرد.هر پدیده یا رفتاری که خالف هنجارهای اجتماعی وفرهنگی ومذهبی جامعه باشد به گون99ه ای ک99ه بس99ترهای الزم راب99رای فعالیت های تهدید آمیزداخلی وخارجی وبحران های متعدد فراهم آورد می توان99د

آسیب به شمار آید. 9 فرصت : درروابط ، تعامل وتقابل بین المللی یک کشور، فرصت هایی وج99ود4

دارد که گاه گاه به نوبه ی خود ضعف رقیب به شمارمی آید. 9 قوت وقدرت : نقاط قوت وقدرت ملی یک کشوردرواقع مؤلفه ه99ایی هس99تند5

که به اتکای آن آرمان ها ،اهداف ومنافع ملی یک کشورحفظ وتوسعه می یابن99د. نقطه مشترک وهدف ازاعمال انواع تهدیدها ،تحمیل اراده به نیروی مقابل است .ازجمله اساسی ترین وضروری ت9رین ب9رآورد ه99ای اطالع9ات ف99رهنگی درزمین99ه تهدید فرهنگی 9 سیاسی )تهدید نرم( است ک9ه ام99روزه م99ؤثرترین ، کارآم99دترین وکم هزینه ترین ودرعین حال خطرناک ترین وپیچیده ترین نوع تهدیدعلی99ه ارزش

ها وامنیت ملی یک کشور تلقی می شود. هدف های تهدید فرهنگی سیاسی درفرمایشات مقام معظم رهبری :

9 جداکردن علم وایمان ازیکدیگر.

41

9 جدا کردن مردم بویژه جوانان ازاسالم ، قرآن وروحانیت.9 سلب شخصیت وهویت وسابقه فرهنگی ملت.

9 تحمیل فهم خود ازمسائل وتوقع پیروی ازاین فهم.9 ایجاد دهکده ی جهانی وجهانگیری وکدخدایی این دهکده.

9 ویژگی تهدیدات فرهنگی 9 سیاسی : 69 تهدید نرم درواقع اشغال یک ملت )اراده 9 فکر واندیشه( آن است.19 این تهدید براندازی آرام ، تدریجی ، خزنده وخاموش است.29 درشکل وبسترقانونی صورت می گیرد.39 مسالمت آمیزوبا روش های غیرفیزیکی انجام می شود.4

ابزارها ومحورهای تهاجم غرب ««« کتاب ، مطبوعات ، اینترنت ، ماهواره ، فیلم ، سینما ، سیاه نمایی اوضاع کشور والقای یأس وناامیدی ، تحریک خرده فرهنگ های ملی ،چه99ره س99ازی واس99تفاده

ابزاری اززنان . 9 اهمیت شناخت وترمیم نقاط ضعف وآسیب پذیرکمترازش99ناخت وک99اربرد نق99اط

قوت درونی نیست. : 7فصل

*مفهوم وماهیت برنامه ریزی وطرح ریزی : برنامه ریزی عبارت است ازمجموعه کارهایی که به پیش بی99نی »آین99ده« می

پردازد وبرای طراحی ودستیابی به یک آینده مطلوب ، تالش می کند.فالودی «« کاربرد روش های علمی برای سیاست گذاری.

به طور ویژه برنامه ریزی ب99ه مع9نی فراین99د خ9ود رهنم9ونی اس99ت ک9ه ممکن است دربردارنده ی رشد تغییرپذیراجزای زیر مجموعه یک سیس99تم ، ب99ه ک99ار اندازی ساختار سیستم و نگ9ه داش9ت مرزه9ای سیس9تم درزم9ان رون9د تغی99یر باشد.««س99یف ال99دینی دک99ترعلی رض99ا پورمن99د«« برنام99ه ری99زی ف99رهنگی را تنظیم روندی ازپیش طراحی شده دررسیدن به اهداف مشخص وزمان بندی

شده ی فرهنگی می داند.*ویژگی های برنامه ریزی وطرح ریزی :

42

99 اس99تمرار،95 هدف گیری ،94 ارشاد وهدایت ،93 انعطاف ،92 جامع نگری ،19 آینده نگری .6

رهنمایی وشاه حسینی دو ویژگی رابرای برنامه ریزی قائل هستند : ویژگی موضوعی 9 ویژگی مکانی یا فضایی.

*ضرورت واهمیت برنامه ریزی وطرح ریزی فرهنگی : برنام99ه ری99زی درزن99دگی ام99روزی ، درتم99ام س99ازمان ه99ا وتش99کیالت ،جایگ99اه ومفهوم خود را به دست آورده وتمام تصمیم ها براس99اس ط99رح ه99ا وبرنام99ه

های ازپیش اندیشیده شده ، گرفته می شود.دالیل ضروری شدن برنامه ریزی :

9 نیازهای فرهنگی : سواد آموزی ، دسترسی به انواع آموزش.19 حقوق فرهنگی : که دربستر شهروندی فرهنگی مطرح است.2

*برنامه ریزی اساسی ترین وظیفه مدیریت است.**پیشینه ی برنامه ریزی وطرح ریزی فرهنگی :

برنامه ریزی درمدیریت ،همگام با تح99والت جوام99ع بش99ری ودرپاس99خگویی ب99ه نیازهای مختلف زمانی درقالب ش99یوه ه99ا ، نگ99رش ه99ا ورویکرده99ای مختلفی

ب99ا1345مطرح گردیده وصاحب نظران فراوانی به آن پرداخته ان99د. ازس99ال تهیه ی برنامه ی پنجم عمرانی کش99ور، بخش9ی ب99ه ن99ام فرهن99گ درنظرگرفت99ه

رادوره ی برنام99ه ری99زی ف99رهنگی1320 9 1347ش99ده اس99ت. س99ال ه99ای برنام99ه1347 9 1375گسسته درای9ران بای9د دانس99ت. فاص9له ی س99ال ه9ای ریزی فرهنگی درقالب برنامه ریزی پیوسته انجام شد.

وب99ا تص99ویب متن سیاس99ت1347برنامه ریزی ب99ه عن99وان ی99ک روش از س99ال فرهنگی به طور جدی وارد حوزه ی مدیریت دولتی ایران شد. کتاب گ99زارش

انتشار یافت ، یکی ازپیامدهای به ک99ارگیری1347فرهنگی کشور که از سال دانش برنامه ریزی درحوزه ی تصدی دولت درامورفرهنگی بود.

*دیدگاه ها ورویکردهای برنامه ریزی وطرح ریزی فرهنگی : درتبیین رابطه ی میان فرهنگ وبرنامه ریزی سه نظر وجود دارد:

9 فرهنگ ذاتا قابل اندازه گیری وسنجش نیست .

43

9 فرهنگ به عنوان وجه وشیوه ی اصلی زندگی وس99نگ زی99رین زن99دگی گ99روههای اجتماعی ونیزسنگ بنای توسعه ی همه جانبه جوامع است.

999 فرهن99گ وحف99ظ ارزش ه99ای اص99یل وم99یراث م99ادی ومعن99وی ف99رهنگی راازاساسی ترین عوامل پایداری نظام اجتماعی وحکومت می داند.

برنامه ریزی وفرهنگ ازدومنظرمورد توجه بوده است : 9 فرهنگ ازساختارویژه ای برخورداراست.19 فرهنگ همانند سایرپدیده ها ی اجتماعی تلقی می شود.2

ضرورت مدیریت دولت برفرهنگ ازچند عامل نشأت می گیرد:9 طرح موضوع ملت سازی به وسیله بسیاری ازکشورهای درحال توسعه. 19 پیدایش وشکل گیری ماهواره وشیوه های جدید ارتباطی.2

*انواع برنامه ریزی وطرح ریزی فرهنگی : 9 عملیاتی.93 تاکتیکی ،92 راهبردی ،91 سعید نیا ««مقیاس تصمیم گیری :

9 ازدیدگاه محتوایی وموض99وعی مانن99د : برنام99ه ری99زی اقتص99ادی ،اجتم99اعی ،آموزشی ،...

9 برنامه ریزی ازنظرزمانی : 9 میان مدت.93 بلند مدت 92 کوتاه مدت 1

9 برنامه ریزی درارتباط با هدف )اهداف( :9 اهداف ویژه. 92 اهداف کلی 1

9 برنامه ریزی ازنظرمقیاس : 9 برنامه ریزی محلی. 93 برنامه ریزی منطقه ای 92 برنامه ریزی ملی 1

9 انواع برنامه ریزی فرهنگی : 9 برنامه ریزی علمی مبتنی برهدف ها یا هدف محور19 برنامه ریزی سیستمی 29 برنامه ریزی راهبردی 39 برنامه ریزی مشارکتی. 4

9 براساس میزان فراگیری وپیوستگی :9 برنامه ریزی فرهنگی پیوسته.92 برنامه ریزی فرهنگی گسسته 1

9 درنگاه اجمالی :

44

9 برنامه ریزی تحمیالتی.92 برنامه ریزی راهبردی 1*مراحل برنامه ریزی وطرح ریزی فرهنگی :

9 تجزیه وتحلیل گذشته .19 دستیابی به قانونمندی ها وهمبستگی میان متغییرها وتخمین روابط آن ها.29 گزینش هدف های آرمانی ،هدف های کلی وهدف های کمی.39 تعیین راهبردها وسیاست های برنامه.49 نظارت براجرای برنامه وارزشیابی عملکرد ها.5

9 پهلوان مراحل برنامه ریزی فرهنگی رابه شرح زیرآورده است: 9 ترسیم اهداف 9 تعیین وتدوین اهداف با تکیه برمنابع زیر.19 تعیین خط مشی ها وراهبردها.29 برنامه ریزی اجرایی )طرح ریزی(.39 سازماندهی واجرا.49 نظارت وارزشیابی.5

*مدل های برنامه ریزی وطرح ریزی فرهنگی : مدل برنامه ریزی راهبردی «««

9 تبیین چشم انداز، بیانیه رسالت ومأموریت9 بررسی عوامل محیطی

9 تجزیه وتحلیل محیط داخلی )قوت ها وضعف ها(19 تجزیه وتحلیل محیط خارجی )تهدیدها وفرصت ها(2

9 تعیین وتدوین اهداف کالن وراهبردی9 تعیین وتدوین راهبردها )استراتژی ها(

9 انتخاب راهبردها9 زمینه سازی اجرای راهبردها

9 ارزیابی اثربخشی راهبردها*عوامل مؤثردربرنامه ریزی وطرح ریزی فرهنگی اثربخش :

9 جلب مشارکت ««« جلب مشارکت همه ی دست اندرکاران .19 توجه به سرمشق های پذیرفته شده ««« آمیزه ای ازتحلیل واقعیت ها.29 کاربردی بودن پژوهش ها ««« ازطریق دیدعلمی به پدیده ها.3

45

9 واقع نگری ««« واقع بینی به طرح های آرمانشهری.4 9 رعایت تناسب میان اهداف ووسایل ««« هدف ها ووسیله ها را نباید ج99دا5

ازهم ارزیابی کرد. 9 انتخاب الگوی مناسب ««« فعالیت یک واحد مستقل را تحت مجموعه ای6

ازفرضیات ساده کننده توصیف می کند.9 انتخاب روش وشیوه مناسب.7 9 انتخاب وتعیین روش ارزی99ابی ط99رح ه99ا وفع9الیت ه99ا ««« ازطری99ق روش8

تحلیل هزینه. 999 درنظرداش99تن من99ابع م99ورد نیازمث99ل ««« مس99ائل م99الی ، بودج99ه ومن99ابع9

انسانی.*محدودیت های برنامه ریزی وطرح ریزی فرهنگی :

نخستین مح99دودیتی ک99ه برنام99ه ری99زی ف99رهنگی ب99ا آن روب99ه روس99ت درنفسبرنامه ریزی نهفته است.هرمدل ونظام برنامه ریزی مبتنی بریک مبانی

نظری است که با گزینش آن به ناچار به مفروضات ومبانی آن م99دل ول99وازم و پیامدهایش متعهد خ99واهیم ش99د، وخ99ود را درچ99ار چ99وبی ق99رارمی دهیم ک99ه مط99ابق آن بای99د رفت99ار ک99نیم. موض99وع دیگ99ری ک99ه مح99دودیت برنام99ه ری99زی فرهنگی رانشان می دهد وامکان یک برنامه یکسان برای همه اقشار وگ99روه های ف99رهنگی را زیرس99ؤال می ب9رد، وج9ود فرهن9گ ه9ای گون99اگون درجوام99ع است. درجامعه ای مانند جامعه ی ما که از پاره فرهنگ های متنوعی تش9کیل

شده است برنامه ریزی ملی فرهنگی با محدودیت روبه رو است.9 وجود ابهام دربخش فرهنگ .19 برقراری اتصال بین کلی ترین وجزیی ترین سطح فرهنگ .29 کیفی بودن مقوالت بخش فرهنگ .39 کمبود وکاستی اطالعات وآمار.49 وجود دستگاه های پرشمارمتولی امرفرهنگ .5

999 مس99ائل9992 مس99ائل علمی وتئوری99ک ،1دودس99ته مش99کل درک99ارفرهنگی :ومشکالت اجرایی.

46

:8فصل

*مفهوم وماهیت فعالیت وعمل فرهنگی : اگرفرهنگ رابطورعام ،مجموعه باوره99ای ی99ک جامع99ه ونش99انه ه99ای این ب99اور

داشت ها درآن جامعه که رفتاروروابط اجتماعی و...آنان راشکل می دهد ، درنظربگ99یریم ب99راین اس99اس ، می ت99وان هرگون99ه فع99ل وعملی ک99ه اثرگ99زار برباورها وبروز نشانه های این باورداش99ت ه9ا می ش99ود را فع99الیت وعملی99ات فرهنگی دانست. فعالیت های فرهنگی ، فعالیت هایی هستند ک99ه ب99ه منظ99ور تغییر، تقویت ویا توسعه ی باورها وبروزنشانه های مناسب ازباورداشت ه99ای

مطلوب انجام می گیرد.*ضرورت واهمیت افعال واعمال فرهنگی :

تأثیرمؤلف99ه ه99ای ف99رهنگی درمی99ان مؤلف99ه ه99ای دیگ99ر، ازهم99ه بیش99تروبارزتر است ، چون این مؤلفه با اینکه درسایرمؤلفه ها نقش اساسی دارد ، درجم99ع

بندی ومجموع آن ها نیزاثرگزاراست. خط مشی های سیاسی براساس ن99وع اندیش99ه ، ارزش ه99ا وباوره99ای ره99بران سیاس99ی ، ت99دوین وپیگ99یری می شود.همچنین مسائل اقتصادی واستفاده ازمنابع وبهره برداری ازفن آوری ویا نحوه ی توزیع درآمد به نوع نگرش اقتصاد دان99ان جامع99ه ب99رمی گ99ردد وح99تی

دربحث تربیت وآموزش و...نیزهمین گونه است. امنیت فرهنگی شرایطی است که درآن یک ملت بتوانند ض99من حف99ظ ه99ویتفرهنگی خویش وبدون برخورد با موانع بشری ، مسیرتکاملی خود را بپیماید.

*طبقه بندی فعالیت ها وعملیات های فرهنگی :

47

9 طبقه بندی برحسب نوع محصوالت فرهنگی .19 طبقه بندی برحسب مراحل فعالیت.29 طبقه بندی برحسب ارتباط با مخاطبین .3 9 طبقه بندی برحسب زمینه ی فعالیت.49 طبقه بندی برحسب ماهیت اصلی فعالیت ها.5

*شرایط واصول اجرای فعالیت های فرهنگی : 9 هدفمندی : هدف نقطه ای است که همه ی تالش ها ومنابع برآن متمرک99ز1

می شود. فعالیت بدون هدف را نمی توان فعالیت فرهنگی نامید ودرواقع ب99ههدردادن زمان ، منابع مادی وانسانی است.

9 توجه به ویژگی وشرایط مخاطبین : یک برنامه وفع99الیت ف99رهنگی زم99انی2 می توان99د ش99رایط ت99أثیر گ99ذاری برمخ99اطب راداش99ته باش99د ک99ه ب99ا نیازه99ا ، تمایالت ، استعداد گروه های مختلف مخاطب هماهنگ باشد. مراد ازمخ99اطب شناس99ی ، تنه99ا ش99ناخت شناس99نامه ای انس99ان ه99ا نیس99ت ، آنچ99ه ازمخ99اطب

شناسی درنظر است ، چیزی فراترازاین است . حاجی ده آبادی «« مخاطب شناسی یافتن پاسخی برای «« برنامه ه99ا ب99رای

چه کسانی به اجرا در می آید؟ 9 برخورداری ازپیام ومحتوا : هربرنامه وفعالیت فرهنگی هدفمند بای99د دارای3

پیام یا پیام های مشخص برای مخاطب یا گروه مخاطبین خود باشد م99وفقیت یک کارفرهنگی به وجود ویژگی ها برتردرپیام های آن است ، بدین مع99نی ک99ه اگرماهیت ومحتوای پیام ازویژگی های الزم برخوردار نباشند ، اگر چ99ه زمین99ه ی مساعد هم درمخاطب باش99د ،بازک99ارفرهنگی ی99ک تالش بی حاص99ل خواه99د

بود. 9 هماهنگی دراجرا : یکی ازعناصراصلی اجرای خوب واثربخش برنامه ه99ای4

فرهنگی ، نظم وهماهنگی دقی99ق اج99رایی آن اس99ت .ی99ک برنام99ه ی ف99رهنگی هدفمند وبا پیام ، می تواند دراثرمدیریت اجرایی ض99عیف وبی نظم ،م99وفقیت آن به شدت دچاراشکال درموفقیت گردد ومخاطبین را دچار سردرگمی کند ،

آنان را به پیش داوری منفی دچارسازد ودرنهایت موجب تخریب روحیه ی عوامل اجرایی ومخاطبین شود.

48

9999 س999ازماندهی مطل999وب : ه999دف اص999لی ازس999ازماندهی دربرنام999ه ی5 فرهنگی ،هدایت واجرای مؤثربرنامه درعمل اس99ت . ب99ا س99ازماندهی خ99وب ، افراد وظایف خود را به خوبی درک واجرا خواهند کرد ، فع99الیت ه99ا هماهن99گ

انجام خواهد شد ودرنهایت ازمنابع ، توانایی ها واستعداد متناسب با نیازبرنامه ی فرهنگی استفاده خواهد شد.

9 شرایط مجریان برنام99ه : عام99ل انس99انی نقش مح99وری وتع99یین کنن99ده در6اجرای اثربخش برنامه ی فرهنگی برعهده دارد.

*فرایند اجرای فعالیت وعملیات فرهنگی : آفرینش هرموج فرهنگی واقدام به فعالیت وعملیات فرهنگی ، نیازمند فرایند عملیاتی است که کاستی آن ، پیامدی جزعقیم ماندن حرکت های

فرهنگی نخواهد داشت. 999 فراین99دالزم ب99رای م99دیران وک99ارگزاران ف99رهنگی درهنگام99ه عم99ل وفع99الیت

فرهنگی :««« :9 انجام پژوهش میدانی. 19 تحلیل داده ها وکشف نیازها.29 اولویت بندی نیازها. 39 طراحی وبرنامه ریزی برای رفع نیاز وکسب آمادگی برای عمل.49 اجرای دقیق وبه هنگام وآگاهانه طرح عملیاتی.59 کنترل ، نظارت وارزشیابی پیش وحین اجرا.69 ارزیابی پس ازاجرا وتوزیع کار.7

*پژوهش فرهنگی :9 کاربردی 9 فرهنگی

یکی ازمهم ترین واساسی ت99رین افع99ال واعم99ال درعرص99ه ی فرهن99گ ، فع99الیت های پژوهشی است. فعالیت های فرهنگی اگرهم99راه ب99ا پ99ژوهش نباش99د راه ب99ه

جایی نخواهد برد. پژوهش فرهنگی به بررسی ومطالع99ه ی علمی موض99وع ه99ا ، مس99ائل ، مب99احث

وچالش های پیوسته با مدیریت فرهنگی وتوسعه ی فرهنگی اختصاص دارد.*روش اجرای چند فعالیت فرهنگی :

49

( برگزاری نمایشگاهای فرهنگی : 1) 9 نقش وکاربردها = جهت دهی وایجاد عالقه دربازدید کنند گ99ان ؛ آگ99اهی بخش1

وهشداردهنده ؛ ایجاد فرهنگ وتولی99د نیازدرجامع99ه ؛ ایج99اد رق99ابت درزمین99ه ه99ایمختلف ؛ تمرین کارجمعی وگروهی.

9 مراحل برگزاری نمایشگاه = اقدام هنگام برگزاری ؛ اقدام پس از برگزاری.2( برگزاری نشست ها وسمینارها :2) 9 ک9ارکرد= تص99میم گ9یری ؛ اطالع رس99انی وتب99ادل اطالع9ات ؛ اطالع رس99انی ،1

رقابت وافزایش انگیزه.9 تعیین هدف.29 انتخاب کادرمناسب.39 تقسیم بندی وظایف.4 9 شرح وظایف بخش های مختل99ف = وظ99ایف کمیت9ه برنام9ه ری9زی ونظ9ارت ؛5

وظایف دبیرخانه ی همایش ؛ تنظیم ارائه گزارش روزانه وپایانی.9 اجرا. 69 نمونه ای ازبرنامه های روزهمایش )مثل افتتاحیه وسرود و...(.79 ارزیابی همایش.8( اردوی فرهنگی :3)9 ضرورت برگزاری اردوی فرهنگی. 19 تعیین اهداف ومقاصه.29 تعیین محتوا.39 انتخاب راه کارها. 49 سازماندهی.59 ارزیابی اردو.6

50

:9 فصل *ماهیت وجایگاه کنترل وارزشیابی درمدیریت فرهنگی :

ارزشیابی وکنترل هم قدم آغازین وهم قدم نهایی مدیریت تلقی می شود، زیرا به موجب آن ممکن است تغییرات یا اصالحاتی درهدف ها ،برنامه ها ،ساختارها ورویه ها صورت گیرد.کلیه برنام99ه ه99ا وفع99الیت ه99ای ف99رهنگی باید برنامه ریزی شده پس ب9ه اج9را گذاش99ته ش99وند وپس ازآن ارزش9یابی

گردند.حاجی ده آبادی «« نتیجه ارزشیابی «« وضع مطلوب 9999 وضع موجود.

حبیبی «« کنترل را مقایسه وتشخیص فعالیت های انجام شده با مالک ه99ا واستانداردهای ازقبل تعیین ش9ده ،ب9رای کس9ب اطمین9ان ازص9حت انج9ام

فعالیت ها ودرصورت لزوم ،انجام اصالحات الزم دانسته است.9 ازنظرزمانی تقسیم کنترل :

9 کنترل گذشته نگر )مکانیسم بازخود(19 کنترل آینده نگر )بیش نگر یا هدایت کننده(29 کنترل زمان وقوع 3

*فراگرد کنترل وارزشیابی درمدیریت فرهنگی : 9 تعیین اهداف وقلمروکنترل وارزشیابی : هدف ها درفرایند برنامه ریزی1

فرهنگی مشخص می شوند وباید قابلیت تب99دیل ب99ه ش99اخص ه99ای کمی را دانسته باشند ودقیقا واقعی ودرمحدوده ی قلمرومورد نظ99راز لح99اظ ن99وع مخاطب ،زمان وموضوع باشند. ارزشیابی مبانی تدوین راهبرده99ای ه99دف

است ویا قراراست عملکرد سازمان مورد ارزشیابی قرارگیرد.

51

9999 تع999یین ش999اخص ه999ا ومالک ه999ای کن999ترل وارزش999یابی : ش999اخص2 ف999رهنگی ،ح999االت مختل999ف فرهن999گ ووج999وه آن را مش999خص می کنن999د ورهنمودهایی هستند ب99ه س99وی ه99دف ه99ایی ک99ه برنام99ه ریزانتخ99اب ک99رده

است. 9 ارزشیابی شامل : تعیین ش99اخص ف99رهنگی ، تع99یین ش99اخص به99ره وری

بخش فرهنگ.9 تعیین روش ارزشیابی واجرای آن : 3 9 روش مقیاسی : ارزش9یابی ب9ا این روش تقریب9ا ذه9نی ، س9طحی ودرص9ورت1

ضرورت گزینش جامعه ی آماری زیاد ، مستلزم صرف وقت وهزینه زیاد خواه99دبود.

9 روش مدیریت برمبن99ای ه9دف : این روش درواق9ع برمبن9ای اندیش9ه م9دیریت2 عملک99رد ش99کل گ99رفت ودرهم99ه ی س99ازمان ه99ا تحت عن99وان بررس99ی پیش99رفت

وتحقق برنامه انجام می شود. 9 روش ارزیابی محصوالت : دراین روش فرض براین است ک99ه کمیت فع99الیت3

ها ومحصوالت فرهنگی به خودی خود نشان دهن99ده ی اثربخش99ی وت99أثیر اس99ت ؛ لکن درمورد رابطه ی کمیت وتنوع تولید ومیزان ودرجه ی تأثیر گزاری تردیدهای

زیادی وجود دارد. 9 روش استفاده ازنظر سنجی های اجتماعی : بسیاری ازسازمان ها ک99ه دارای4

وظایف ورسالت های اجتم99اعی وف99رهنگی هس99تند ب99رای دری99افت م99یزان تحق99ق اهداف اجتماعی پیش بینی شده ویا دریافت نگرش مردم نس99بت ب99ه برنام99ه ه99ا

وفعالیت های آن سازمان ازاین روش استفاده می کنند.9 اصالح راهبردها ،اهداف وبرنامه : 4

مهمترین اقدام درفرایند کنترل وارزشیابی ، کاربرد نت99ایج ارزش99یابی واعم99ال آن درفرایند برنامه ریزی فرهنگی است . زمانی ارزش99یابی م99ورد توج99ه وب99ا اهمیت تلقی خواهد شد ک99ه ت99دوین وی99ا ب99ازنگری اه99داف وراهبرده99ا وی99ا اص99الح وبهب99ود

عملکرد ها متأثرازنتایج پژوهش ها ،ارزشیابی های به عمل آمده باشد.*مدل های ارزشیابی درمدیریت فرهنگی :

52

9 مدل رویکرد رسیدن به هدف : رویکرد رسیدن به هدف چنین اظهار می دارد1 ک99ه اثربخش99ی س99ازمان بای99د برحس99ب م99یزان تحق99ق اه99داف آن ، ن99ه وس99ایل وامکانات به کارگرفته شده برای دستیابی به اهداف سنجیده شود. رویک99رد نی99ل به هدف چنین فرض می کند ک99ه س99ازمان ه99ا پدی99ده ه99ای عقالیی ودرپی تحق99ق هدف هستند.براین اساس دستیابی م99وفقیت آم99یز ب99ه ه99دف ، معی99اری مناس99ب

برای سنجش اثربخشی است. 9 مدل رویکرد سیستمی : رویکرد سیستمی چنین استدالل می کند ک99ه تعری99ف2

اثربخشی فقط درقالب نیل به هدف ،صرفا یک جنبه ازاثربخش99ی اس99ت.رویک99رد سیستمی نسبت به اثربخشی ، چنین اظهارمی دارد که س99ازمان ه99ا متش99کل از قسمت ه9ای ف9رعی مرتب9ط ب9ه هم هس9تند .نظری9ه سیس9تمی توج9ه خ9ود راب9ه عواملی ازقبیل روابط با محیط برای حصول اطمینان ازدری99افت م99داوم داده ه99ا

وتولید ستادهای قابل قبول و...معطوف می دارد. 9 مدل رویکرد عوامل راه99بردی : س99ازمانی اث99ربخش اس99ت ک99ه خواس99ته ه99ای3

عواملی محیطی خود را که تداوم حیات سازمان مستلزم حمایت ازآن هاس99ت ، برآورده کند. رویکرد عوامل راهبردی چنین فرض می کند ک99ه م99دیران مجموع99ه اهدافی رادنبال می کنند.این مجموعه اهداف انتخابی ، شامل خواسته های هم99ه

ی ذی نفع هایی است که منابع مورد نیاز برای بقای سازمان راکنترل می کنند. 9 مدل رویکرد ارزش های رقابتی : مفهوم اثربخشی ،فی نفسه مفهومی ذهنی4

است واهدافی که یک ارزشیاب انتخ99اب می کن99د متکی ب99رارزش ه99ای شخص99ی ترجیح9ات ومن9افع ف9ردی اس9ت. رویک9رد ارزش ه9ای رق9ابتی اس9تدالل می کن9د عناصر مشترکی وجود دارند که درفهرستی ازمعیاره99ای اثربخش99ی ق99رار گرفت99ه ومی توانند به شیوه ای باهم ت99رکیب ش99ده ومجموع99ه ای ازارزش ه99ای رق99ابتی

راایجاد کنند.*انواع ارزشیابی درمدیریت فرهنگی :

9 ارزشیابی پایانی : ارزشیابی رسمی ازنوع پایانی اند .نقش ارزشیابی پایانی ،1ماهیت مقطعی بودن آن است.

53

9 ارزشیابی تکوینی : اطالعات مداوم جمع آوری ومورد استفاده قرار می گ9یرد2 ونیاز به باز خوردهای فردی 9 محیطی دارد.ارزشیابی تکوی99نی کم99تر ب99ه قض99اوت

وطبقه بندی توجه دارد.9 استا فل بیم «« مدل ارزشیابی ««

999 ارزش99یابی94 ارزش99یابی فراین99د ،93 ارزشیابی درون داد،92 ارزشیابی زمینه ،1برون داد.

*معیارهای ارزشیابی درمدیریت فرهنگی : 9 ارزش منابع انسانی : این معیاریک ارزش ترکیبی است که ارزش کلی یاارزش

کل تک تک اعضا رامطرح می کند. 9 تأکید برآموزش ورشد :میزان تالشی که برای رش99د من99ابع انس99انی ص99رف می

شود. 9 ثبات : نگهداری واصالح ساختار، کارکرد ومنابع درطول زمان وخصوصا دردوره

فشارمی باشد. 9 کنترل : درجه وتوزیع ، کنترل مدیریتی است که دریک سازمان برای اثر گزاری

وهدایت رفتار وجود دارد و...(خطوط راهنمای ارزشیابی اثربخش : 19 ازدیدگاه چه کسی اثربخش مورد قضاوت قرارمی گیرد ؟ 19 قضاوت روی کدام قلمرو فعالیت تمرکزیافته است ؟29 چه سطحی ازتجزیه وتحلیل مورد استفاده قرارمی گیرد ؟39 هدف ازقضاوت درمورد اثربخشی چیست ؟49 چه چارچوب زمانی مورد استفاده است ؟5 9 چه نوع داده هایی برای قضاوت درم99ورد اثربخش99ی م99ورد اس99تفاده ق99رارمی6

گیرد ؟ 9 مرجعی که با آن اثربخشی مورد قضاوت قرارمی گیرد چیست ؟7

*الزامات کنترل وارزشیابی درمدیریت فرهنگی :9 مشخص کردن دقیق اهداف ارزشیابی فرهنگ وحوزه ومحدوده دقیق آن.1 9 وج9ود اف9راد وعناص99ر برخوردارازمه99ارت ، دانش وتجرب99ه درش99ناخت عوام99ل2

فردی واجتماعی تأثیرگزاربررفتار.

54

999 اس99تفاده ازتکنی99ک وروش ه99ای ص99حیح ومناس99ب ان99دازه گ99یری وارزش99یابی3فعالیتهای فرهنگی و...

*مشکالت ومحدودیتهای ارزشیابی فرهنگی :9 نبود الگو ومدل مورد اتفاق وقابل کاربرد دربرنامه ریزی ومدیریت فرهنگی.19 درآمیخته بودن مرزهای کارفرهنگی باسایرحوزه ها.2 9 وجود قضاوت ها وارزیابی های ذه99نی متف99اوت نس99بت ب99ه نت99ایج برنام99ه ه99ای3

فرهنگی دربین مجریان ومخاطبان آن.9 دشواربودن انتخاب نحوه وروش ارزشیابی.49 ضعف واشکاالت ساختاری نظارت وارزیابی درسازمان های فرهنگی کشور.5

*شاخص های ازشیابی وکنترل درمدیریت فرهنگی : 9 شاخص های کالن : شاخص هایی هستند که برای ارزیابی وضعیت کلی وکالن1

درسطح ملی مطرح می شوند وبه طورعمده تص99ویرفرهنگ م99ردم را ارائ99ه میدهند.

9 شاخص های خرد: شاخص هایی هستند ک9ه ب99ه س99نجش وان99دازه گ99یری نت99ایج2 واثربخشی فعالیت های فرهنگی وهمچ99نین وض99عیت ف99رهنگی دربخش ه99ا وزی99ر

بخش های مختلف می پردازد.9 درنگاه عمومی ، شاخص های فرهنگی ««

9 ش99اخص ه99ای توص99یف وتب99یین وض99عیت : زمین99ه واقعی وتغی99یرات ف99رهنگی1 واجتماعی راتوصیف ومعرفی می کند.

9 شاخص های نتایج )ب99رون داد(: برنام99ه ه99ا وفع99الیت ه99ای ف99رهنگی را درس99ه2قالب معرفی می کند.

9 شاخص های کارایی : برنامه ها ی فرهنگی را با بررسی رابطه می99ان وس99ایل3 واهداف وکارایی بیرونی برنامه ی فرهنگی جامعه واهداف ونتایج م99ورد نظ99رمی

سنجد. 9 شاخص های مالی : م99یزان بودج99ه وتخص99یص من99ابع م99الی ، درج99ه ی اهمیت4

وشیوه توزیع امکانات را برای فعالیت های فرهنگی نشان می دهد. 999 ش99اخص ه99ای س99اختی : بیانگرس99اختار ن99یروی انس99انی ، توزی99ع امکان99ات5

آموزشی ، تحقیقی و...می باشد.

55

9 شاخص های جمعیتی : سنجش استفاده ازامکانات ب99ه وس99یله ی جمعیت ی99ک6 جامعه ویا توزیع امکانات نسبت به جمعیت وی99ا نس99بت جمعیت ه99ا را ب99ا یک99دیگر

می سنجد. 9 شاخص های بازدهی : اندازه گیری اثربخشی وبازدهی یک فعالیت ویا برنام99ه7

ی فرهنگی را نشان می دهد.9 شاخص های فرهنگی مصوب شورای عالی انقالب فرهنگی :

9 ارزش های اساسی نظام جمهوری اسالمی.19 شاخص های تحوالت فکری ، بینشی ورفتاری.29 شاخص های مصرف کاالها وخدمات فرهنگی.39 شاخص های توسعه ی فرهنگی ، نیروی انسانی ، فضاها و...4

تجهیزات فرهنگی :9 سینما. 93 مطبوعات. 92 کتاب. 19 ورزش.95 موسیقی ، تأتروسایر فعالیت های هنری. 49 خبرگزاری.97 رادیو وتلویزیون. 69 امورمذهبی.99 سایررسانه های صوتی وتصویری. 8

9 میراث فرهنگی وامورسیاحتی.109 اقتصاد فرهنگ ، پژوهش ومشارکت فرهنگی.119 وسایل ارتباطی. 913 مبادالت فرهنگی. 12

راهبردها :9 ویژگی ومالک هایی که باعث اعمال مدیریت می شود:

9 فعالیت منظم ، سازمان یافته ، مستمر.19 وجود اهداف که فعالیت ها درراستای آن انجام شود.29 تحقق هدف ها با هدایت فعالیت های اعضای سازمان .39 وجود مجموعه ای ازامکانات ، منابع ، ساختارها.49 طراحی ، سازماندهی ورهبری فعالیت ها برای تحقق اهداف.5

999 م99دیران ب99ا ایف99ای نقش ره99بری بای99د ش99رایطی را ف99راهم آورن99د ک99ه کارکن99ان سازمان براساس خواست خود برای تحقق اهداف درموقعیت های گوناگون وب99ه

گونه ای اثربخش اقدام نمایند.

56

9 کنترل ، یک سیستم مستقل درون مدیریت نیس9ت بلک99ه هم9ه ی سیس9تم ه9ایفرعی مدیریتی باید خود 9 کنترل باشند.

9 فراگرد کنترل سازمانی : 9 کنترل پیشگیریا مقدماتی . ) از بروزانحرافات درگردش کارسازمان جلوگیری1

می شود ، مهمترین ابزار،خط مشی های سازمان است.( 999 کن99ترل همگ99ام .)ب99رای اطمین99ان ازپیگ99یری ه99دف ش99کل می گ99یرد، ن99اظربر2

عملیات جاری سازمان ، ازجنس سرپرستی ، مدیر ب99ا مش99اهده مس99تقیم ک99اردرچارچوب شرح ووظایف ضمن نظارت روش کارراآموزش می دهند.(

9 کن99ترل ب99ازخورد.) ناظربرنت99ایج ک99ار، م99وجب پی99دا ک99ردن انحراف99ات احتم99الی3واقدامات اصالحی می شود.(

دراصل نتایج اقدامات گذشته «« راهنمای اقدامات آینده. 9 شیرازی «« تایلورمعتقد بود بیش99ترین انگ99یزه درکارش99وق ب99ه درآم99د اقتص99ادی

است. ازاین رواوتشویق وپاداش براساس کمیت بازده را پیشنهاد کرد. 9 شناخت عناصرفرنگی می تواند م99دیران ف99رهنگی را دربرنام99ه ری99زی وه99دایت

امورفرهنگی کمک نماید. 9 ازجمله فعالیت های اساسی مدیریت فرهنگی درجامعه ، تثبیت ونهادینه ک99ردن وترویج عقاید صحیح وتالش درجهت اقن99اع م99ردم ب99رای دس99ت کش99یدن ازعقای99د

ناصواب وباورهای غلط است. 9 وقتی سخن ازعوام9ل مؤثرفرهن99گ درمی99ان اس99ت مرادع9واملی اس99ت ک9ه می تواند باعث پویایی وادامه زندگی وموجودیت وتثبیت فرهنگ ش99وند ی99ا ب99رعکس ، تضعیف وانحطاط ومرگ یک فرهنگ را درپیش داشته باشد ام99ری ک99ه هیچ م99دیر

فرهنگی نباید ازآن نا آگاه باشد. 9 امکان اینکه برخی افراد به طورکلی همه عناصررا مح99ترم نش99مارند وازانج99ام

وظیفه ی خویش درقبال آن سرباززنند وجود دارد. طبیعی است مدیریت های فرهنگی نیزبه عنوان یک مأموردولت بلکه ب99ه عن99وان بخشی از بدنه ی اجتماع می توانند شیوه هایی مختلف عکس العم99ل نس99بت ب99ه این هنجارشکنی ها را مط99ابق ب99ا مق99ررات ش99ریعت وحک99ومت بیابن99د وب99ه اج99را

57

درآورند ودستکم ب9ه واکنش ه9ای معق9ول ومش9روع نس9بت ب9ه اینگون9ه رفتاره9اترغیب نمایند.

9 همه ی مدیران به ویژه مدیران فرهنگی به عنوان یک قاع99ده بای99د بدانن99د ک99ه : ن99برد ف99رهنگی را ب99ا مقابل99ه ب99ه مث99ل می ش99ود پاس99خ داد، ک99ارفرهنگی وهج99وم

فرهنگی رابا تفنگ نمی شود جواب داد ، تفنگ او قلم است. این امرازسویی نیازمند شناخت دقیق ترفندها وحیله ها وابزارهای دشمن واز

سوی دیگر شناخت دقیق نقاط ضعف وق99وت خ99ویش وکوش99ش درجهت تق99ویتآنها وبرنامه ریزی همه جانبه با این تهاجم است.

9 حضرت امام اصالح فرهنگی را محوری ترین مأموریت انقالب می دانند.9 فرستنده های رادیویی وتلویزیونی عمده آثار فرهنگی فرهیخته وسطح باال را

درمقیاس وسیع پخش می کنند. 9 امروزه هزینه های استخدامی ، آموزش وتربیت ، نگهداری وبه ک99ارگیری من99ابع انسانی ب99رای س99ازمان ه99ا قاب99ل تحم99ل نب99وده ودرص99ورت وج99ود من99ابع انس99انی غیرکارآمد ، هزینه های تحمیل شده درم99ورد ن99یروی انس99انی ب99ه س99ادگی ج99بران نمی شود، ازاین رو شرایط وسیاست های جذب وبه کار گیری منابع انسانی باید

به دقت مورد بررسی وارزیابی قرار گیرند. 9 مدیریت فرهنگ وراهبرد به نحوی که این دوبا یکدیگرهماهنگ وسازگار باش99ند ،

یک وظیفه ی کلیدی برای مدیریت به شمارمی رود. 9 ضرورت تغییرهنگ99امی رخ می ده99د ک99ه باوره99ای راه99بردی وباوره99ای روزم99ره درتضاد وتعارض باهم باشند ؛ دراین هنگام فرهنگ همچون مانعی دردستیابی ب99ه اهداف سازمان عمل می کند ودرنتیج99ه موض99وع تغییرفرهن99گ س99ازمانی مط99رح

می شود. 9 بادرنظر گرفتن سطح سیاست گذاری فرهنگی ، ب99ه لح99اظ ک99ارکردی ، به99ترین وضعیت ، زمانی است که ارتباط منطقی ومعنا داری بین سیاست های س99طحی مختلف وجود داشته باشد.به این معنی که هرسیاست بلند مدت الهام بخش ی99ک یا چند سیاست میان مدت باشد وهر سیاست میان مدت هم به تدوین یک یاچن99د سیاس99ت کوت99اه م99دت واج99رایی منج99ر می ش99ود. دراین ص99ورت مجموع99ه ی

58

منسجمی ازسیاست های فرهنگی خواهیم داشت ک9ه هرسیاس99ت ب9ه ط99ورافقیوعمومی دارای ارتباط متقابل ومنطقی با سایرسیاست ها است.

9 تأکید برتزریق منابع م99الی ب99ه بخش ف99رهنگی کش99وروافزایش ت99وان م99الی این بخش به عنوان یکی ازمهم ترین سیاست های اتخاذ ش99ده درط99ول برنام99ه ه99ای توسعه کشوراست عالوه برافزایش سهم بخش فرهنگ دربودجه عم99ومی دولت بای99د ازتس99هیالت م99الی ن99ام ب99رد ک99ه ب99ه اس99تفاده تبص99ره ه99ای ق99وانین بودج99ه

سنواتی ،هرساله به این بخش تزریق می شود. 9 قدرمسلم این است که می توانیم بگوییم ، بیشترین ، مهم99ترین وعم99ده ت99رین تالش هاوتوانمندی ها باید برای تکامل ، توسعه وتحرک فرهنگی درهمه ی شئون

فردی واجتماعی به بهترین نحو صرف شود. 9 دولت ونهادهای دست اندرکارباید با الهام از ق99انون اساس99ی وبرپای99ه ی حق99وق قابل دریافت فرهنگی ، سیاسی واقتصادی ؛ سیاس99ت ه99ای ف99رهنگی ، سیاس99ی

واقتصادی خود را تدوین کنند. 9 یکی ازراه های تثبیت مناسبات اجتماعی وسوق دادن جامعه به سمت مضامین

مورد نظرانقالب ، ازجمله درامور فرهنگی ، قانون گذاری است. 9 اطالعات به مدیران فرهنگی امکان می دهند تا بدانند چه اتفاقاتی پ99یرامون آن ها درحال وقوع است تا بتوانند درباره ی شیوه ی تعامل با آن اتف99اق ه99ا تص99میم بگیرند ، یعنی بتوانند تشخیص دهند که چه رفتارها ، کرداره99ا ، ی99ا گفتم99ان ه99ایی

درشرایط خاصی مناسب یا مقتضی هستند. 9 اطالعات یکی از پایه های اساسی مدیریت وطرح ریزی فعالیت ه99ای ف99رهنگی است. هدایت مؤثرفعالیت های فرهنگی ب99دون تولی99د وپ99ردازش اطالع99ات دقی99ق غیرممکن است واطالعات واقعی است که می تواند پیام های ف99رهنگی را جهت داده وتقویت نماید: بنابراین ماهیت اطالع99ات ف99رهنگی اش99راف برمحی99ط عم99ل وهدف آن پاسخ گویی سریع به هروضعیت جدی99د وکش99ف و دس99تیابی ب99ه حق99ایق

است. 9 مدیران اطالعات درسازمان های فرهنگی برای طرح ریزی مقابله ب99ا تهدی99دات ف99رهنگی بای99د مجموع99ه اطالع99اتی را ک99ه مرب99وط اس99ت ب99ه نظری99ات ،نح99وه ی برخوردها ،عقاید ، حساسیت ها ورفتاره99ای ارادی وغ99یرارادی تش99کیل دهن99ده ی

59

شخصیت گروه های مختلف مخاطب ،جمع آوری ، بررسی وتحلیل نموده وب99رایروش ونحوه ی مقابله ومواجهه با آن راه کارارائه دهند.

9 به هراندازه تسلط واحاطه ی اطالعاتی وآگاهی ازنیات ، مقاصد وتوان دش99من بیشترباشد، امکان سیاس99ت گ99ذاری وتص99میم گ99یری ب99رای ک99ارگزاران وم99دیران فرهنگی بیشتر خواهد بود. به همین ترتیب مناسب ترین ش99رایط ب99رای اف99زایش اثربخشی عملیات فرهنگی فراهم خواهد ش99د. درنتیج99ه رفتاردش99من تحت ت99أثیر اهداف فرهنگی قرارخواهد گرفت وتوان99ایی آفن99د ف99رهنگی را مقاب99ل انفع99ال ی99ا

آسیب پذیری فرهنگی جایگزین وافزایش خواهد داد. 999 بررس99ی منطق99ه ی فع99الیت وعملی99ات ، مهم99ترین محص99ول تالش م99دیران اطالع99ات اس99ت. دراین بررس99ی وی99ژگی ه99ا، توان99ایی ه99ا ،آس99یب پ99ذیری ه99ا و راهکارهای گوناگون فعالیت وعملیات فرهنگی دشمن تجزی99ه وتحلی99ل می ش99ود، که درتحلیل اهداف ، نگرش ، انگیزه ها ورفتارجامعه ی ه99دف ومخ99اطبین ب99رای

طرح ریزی فعالیت وعملیات فرهنگی بسیارمؤثرهستند. 9 ارزش ه99ا ، باوره99ا واعتق99ادات ، تم99ایالت ب99ه هم99راه ش99رایط محیطی ازجمل99ه مواردی هستند که شخصیت انسان را پی ریزی کرده واورا دربرابرن99ا مالیم99ات ، سختی ها وحمله ه99ای دش99من پای99دارمی س99ازند؛ ازاین رو ب99رای درهم شکس99تن مقاومت روانی افراد یک جامعه وتحت تأثیرقراردادن افک99ار، احساس99ات ورفت99ار آنان ، نخست بای99د ارزش ه99ای آن99ان ، عوام99ل درونی ، فک99ری ، محیطی وعی99نی

آنان راشناخت وآنگاه به طرح ریزی فعالیت وعملیات فرهنگی پرداخت. 9 مدیران موفق فرهنگی کسانی هستند که توان99ایی ومه99ارت ه99ای الزم را ب99رای برآورد ، طرح ریزی ، اقدام ودریافت بازخورد را درکل فرایند عملی99ات ف99رهنگی

همزمان دارا باشند. 9 غرب درتهدید فرهنگی سیاسی خود علیه جهان اسالم به ویژه نظ99ام جمه99وری اس99المی ازابزاره99ا وبس99ترهای متع99دد ومتن99وعی اس99تفاده می کن99د.ش99ناخت این ابزارها وبسترها وبرآورد اطالعات پیرامون آن برای اتخ99اذ سیاس99ت ه99ا وبرنام99ه های صحیح برای مقابل99ه ب9ا تهدی9دات ف9رهنگی سیاس99ی ب9رای م9دیران ف9رهنگی

ضروری است.

60

9 تجربه نش99ان داده اس99ت ک9ه برنام9ه ری99زی راه9بردی پرک9ارترین ابزارم9دیریتی دنیاست.شاید بتوان برنامه ریزی راهبردی را دریک جمله به معنی داشتن برنامه

ی روشن ومشخص برای رسیدن به هدفهای روشن ومشخص تعریف کرد. 9 دربرنامه ریزی راهبردی با ش9ناخت نق9اط ق9وت وض9عف فرص9ت ه9ا وتهدی9دها

بهترین شیوه برای دستیابی به اهداف تعیین می شود. 9 برنامه ریزی راهبردی یکی ازکارآمد ترین الگوها ی برنامه ریزی وط99رح ری99زی

درحوزه ی فرهنگ است. 9 رسالت فلسفه ی وجودی سازمان ، دالیلی است ک99ه س99ازمان ب99رای آن ایج99اد شده است ؛ ازاین رو نخستین مس9ئولیت برنام9ه ری9زان راه9بردی آن اس9ت ک9ه رسالت سازمان را ب9ه ش99یوه ای روش9ن ، ب9دون ابه9ام وقاب9ل درک بی99ان کنن99د ؛ بنابراین تبیین چشم اندازوتعریف یا تدوین رسالت ، م99أموریت واه99داف کالن ب99ه معنای آن است که نیازهای اساسی بنیادین معینی وجود دارد که س99ازمان م99ورد نظرق99رارداده اس99ت آن ه99ا را ب99رآورد واین ، نقط99ه ی آغازفرآین99د برنام99ه ری99زی

راهبردی است. 9 درحوزه ی فرهنگ به دلیل کیفی بودن وقابل تفسیر بودن فعالیت ه99ا ،رس99یدن به هم رأیی درباره ی چشم اندازها به مراتب پیچیده تراست. بدین ت99رتیب ب99رای برنامه ریزی راهبردی درحوزه ی فرهنگ ،نخست بای99د رس99الت واه99داف کالن ی99ا مأموریت های اساسی ومحوری هریک ازحوزه های فرعی ی99ا زیرمجموع99ه ه99ای فرهنگ تدوین شده ودرقالب چشم اندازمشترک تحقق یابد تا گام های بع99دی ب99ه

صورت منطقی برداشته شود.9 تخصیص منابع یکی از فعالیت های اصلی مدیریت است که اجرای راهبردها

را امکان پذیر می کند. 9 ازاین رو طراحی ابزارو روش هایی که بتوان با استفاده ازآن ها برنام99ه ری99زی

وسنجش ناپذیری اهداف فرهنگی را به حداقل کاهش داد،ازالزامات مدیریت فرهنگی می باشد.

9 با توجه به تعریف امنیت فرهنگی وفعالیت های ف99رهنگی، اگرجامع99ه ای نتوان99د متناسب با شرایط زمانی ومکانی با نیازهای فرهنگی مردم پاسخ مناسبی بده99د وبه شکل صحیح مبانی فرهنگی ملی ودینی را درجامعه ترویج کن99د ، خ99ود زمین99ه

61

را برای رسوخ فرهنگ بیگانه ومغایر ب99ا نظ99ام ارزش99ی ف99راهم می آورد وام99نیتملی ، ثبات سیاسی وبقای نظام سیاسی خود را به خطرخواهد انداخت.

9 بدون طراحی واستقراریک نظام گ9زارش گ9یری ازفع9الیت ه9ای ف9رهنگی نمیتوان به اهداف ارزشیابی دست یافت ،زیرا تنها ازطریق دستیابی به اطالعات

الزم ازفعالیتهای موجود است ک99ه می ت99وان ب99ا ارزش99یابی آن ه99ا ب99ه وی99ژگی ه99ا وکاستی های برنامه های موجود درراستای اهداف ازپیش تعیین شده پی برد وبا اخذ بازخورد به اصالح وهدایت آن برنامه برای تحقق اه99داف سیاس99ت ف99رهنگی

کشورپرداخت. 9 معموال نظارت وارزیابی درسازمان ه99ای ف99رهنگی کش99ور ب99ه ص99ورت گ99زارش پیشرفت برنامه ی ساالنه درچند مقطع انج99ام می گ99ردد واین گ99زارش ه99ا فاق99د تجزی99ه وتحلی99ل الزم اس99ت ونمی توان99د بیانگرارزی99ابی م99یزان اثربخش99ی واقعی

برنامه های فرهنگی یا تحقق اهداف سازمانی باشد. نت99ایج این ارزی99ابی هیچ ت99أثیری برتغییراه99داف ، بهین99ه نم99ودن س99اختارها ومن99ابع

انسانی ومادی وروش های انجام کارندارد. مناس99ب ت99رین روش این اس99ت ک99ه درزم99ان برنام99ه ری99زی وت99دوین راهبرده99ای فرهنگی درهریک ازسطح سازمان ، دقیق9ا ش99اخص ه99ای ارزی99ابی م99یزان تحق99ق اهداف راهبردها وبرنامه ها وروش انجام ارزشیابی مستمردرطول برنامه تع99یین ش99ود وم99دیران ع9الی س99ازمان ب99ا اعتق99اد الزم نس99بت ب99ه ارزش99یابی ب99ه عن99وان

اساسی ترین مرحله فرایند مدیریت براجرا نظارت الزم به عمل آورند.

62