>>> SAYI 45

Herhangi bir say›y› kaç›rd›¤›n›zda, bunu abone bölümümüzden temin etmeniz ve “Herkes ‹çin Bilgisayar”› eksiksiz olarak biriktirmeniz mümkün.En temelden bafllayan bilgi düzeyi ileri düzeylere kadar yükselecek. Böylece “Herkes ‹çin Bilgisayar” her düzeyden kullan›c› için “eksiksiz” bir baflvuru kayna¤› olacak.

Bilgisayar›n›zla ilgili her türlü sorun için“Herkes ‹çin Bilgisayar” Destek Telefonu

0 800 211 61 17Saatleri: 9.30 - 11.00, 13.00 - 14.30

Abone Servisi0 800 211 61 18

TEMEL B‹LG‹LER

PROJELER

INTERNET

MULTIMEDIA VE E⁄LENCE

PÜF NOKTASI

INTERNET’TE B‹LG‹SAYARDONANIMLARIINTERNET’TE DONANIM F‹RMALARININ S‹TELER‹.

FRONTPAGE ‹LE ÇALIfiMAK (6)FRONTPAGE ‹LE TEMEL WEB SAYFASI TASARIMI.

INTERNET’TE TARTIfiMA GRUPLARIINTERNET’TE FORUM VE KONFERANS

D‹SK BOYUTUNUN SAPTANMASIBOfi SAB‹T D‹SK ALANI NASIL SAPTANIR?

WINDOWS

ANT‹-V‹RÜS YAZILIMLARIB‹LG‹SAYARINIZI SALDIRILARA KARfiI

NASIL KORUYAB‹L‹RS‹N‹Z?

B‹LG‹SAYARINIZIN DONANIMLARIANAKART VE ‹fiLEMC‹YE GENEL B‹R BAKIfi.

ÖZEL HOPARLÖRLERSURROUND SES S‹STEMLER‹NE B‹R BAKIfi.

ÇEfi‹TL‹ WINDOWS 98 ‹PUÇLARI (19)WINDOWS 98 ‹Ç‹N ÖNEML‹ ‹PUÇLARI.

46. SAYIDA NELER VAR?

TEMEL B‹LG‹LERB‹LG‹SAYARINIZIN DONANIMLARI (2).

WINDOWSPROGRAMCILIK.SERV‹S PAKETLER‹.

PROJELERWORD’DE OTOMAT‹K MET‹N.

INTERNETINTERNET’TE FOTO⁄RAF ARfi‹VLER‹.FRONT PAGE ‹LE ÇALIfiMAK (7).INTERNET’TE fiAHIS ARAMAK.

MULTIMEDIA VE E⁄LENCEYEN‹ D‹J‹TAL KAMERALAR.

PÜF NOKTASIÇEfi‹TL‹ WINDOWS 98 ‹PUÇLARI (XVII)

Vogel Yay›nc›l›k Piyalepafla Bul. Zincirlikuyu Cad. Ün ‹fl Merkezi No: 231/3

80380 Kas›mpafla-‹STANBULTel: (212) 297 17 24 Faks: (212) 297 17 33

Genel Yay›n Yönetmeni: Gökhun Sungurtekin (Sorumlu), Yaz› ‹flleriMüdürü: Mahmut Karsl›o¤lu, Editör: M. Berker Güngör, Grafik Tasar›m: Murat Çelik, Vogel Sat›fl Müdürü: Gönül Morgül, Müflteri Temsilcisi: YelizKoyun, Pazarlama Müdürü: Güler Okumufl, Abone Sorumlusu: AsuBozyayla, Da¤›t›m: Cem Cenker, Üretim: Turgay Tekatan, Vogel Yay›nc›l›kLtd. fiti. Genel Müdürü: Hermann W. Paul, Genel Müdür Yard›mc›s›: BesteÖzerdem, Vogel Yay›nc›l›k Ltd. fiti. Ad›na Sahibi: Gökhun Sungurtekin,Renk Ayr›m›-Film Ç›k›fl ve Bask›: As›r Matbaac›l›k Ltd. fiti., Da¤›t›mB‹RYAY A.fi.

13 Kas›m’da Bayilerde

Kaç›rmay›n!

TEMEL B‹LG‹LERB‹LG‹SAYARINIZIN DONANIMLARI

HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● TEMEL B‹LG‹LER 221

>>>

B‹LG‹SAYARINIZIN DONANIMLARIBilgisayar›n›z›n içinde neler oldu¤unu biliyor musunuz?

Özellikle son on y›l içindeki teknolojik geliflmelerbilgisayarlara günlük hayat›m›zda gittikçe dahaetkin bir rol yüklemifllerdir. Art›k bilgisayarlararastlanmayan bir alan kalmam›fl gibidir, ancak ki-flisel bilgisayar kullan›c›lar› için durum biraz da-ha farkl›d›r. Ço¤u ev kullan›c›s› için bilgisayarlaruzun zaman önce karmafl›k birer elektronik ayg›tolmaktan ç›km›fl, evdeki zamanlar›n›n ço¤unu bir-likte geçirdikleri bir "ev arkadafl›" haline gelmifl-lerdir. Gerçekten de bu cihazlarla pek çok fley ya-pabilirsiniz, oyun oynayabilir, ifl yapabilir, televiz-yon seyredebilir, uzak bir k›tadaki arkadafllar›n›z-la sohbet ya da baflka bir ülkedeki ma¤azalardanal›flverifl edebilirsiniz.

Peki hayat›n›z›n bu kadar büyük bir parças› ha-line gelen bu cihazlar› ne kadar tan›yorsunuz,masan›z›n üzerinde yer iflgaleden o demirkutunun için-de neler oldu¤u-nu ne kadar iyibiliyorsunuz?Asl›nda bu ko-nuya çok önceki sa-y›lar›m›zda bir mik-tar yer vermifltik, an-cak bu bölümde bilgi-sayar›n›n içindeki par-çalar› biraz daha detayl› bir biçimde yeniden göz-den geçirece¤iz.

Öncelikle ifle bilgisayar›n devaml› el alt›nda bu-lunan, o yüzden de göze batan parçalar›ndan bafl-layal›m. Bunlar ço¤unlukla bir monitör, klavye,fare ve büyük bir metal kutu olan bilgisayar›nkendisinden ibarettir. Tabii buna ek olarak joys-tick, yaz›c›, taray›c› gibi ek donan›ma da rastla-mak mümkündür. Ancak tüm bu parçalar›n kalbio büyük demir kutudur ve di¤erleri sadece o de-mir kutunun içinde olup bitenleri takip etmenizeyard›mc› olan araçlard›r.

Ancak tabii ki bilgisayar kasas›n›niçi de pek çok farkl› elektronik par-çayla doludur ve siz kasay› açma-d›kça bu parçalarla yüzyüze gel-mezsiniz, bu yüzden de ar›zayapana dek orada olduklar›n›unutmak çok kolayd›r. Ancakbilgisayar hakk›nda birfleylerö¤renmek istiyorsan›z, o zaman donan›mkonusunu ihmal etmemeniz gereklidir.

Bilgisayar›n›z›n kasas›n› açmayagiriflmeden önce sizi bir konuda uyarmam›zgerekiyor. E¤er sahip oldu¤unuz sistemi birfirmadan sat›n alm›flsan›z ve garanti süresihenüz dolmam›flsa, o zaman kasaya dokun-maman›z› tavsiye ederiz. Çünkü kasay› aç-maya kalkt›¤›n›zdaki üzerindeki mühürlerbozulacak, bu da garantinizin geçersiz ol-mas›na sebep olacakt›r. >>>

! < >D‹KKAT

222 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● TEMEL B‹LG‹LER

TEMEL B‹LG‹LER B‹LG‹SAYARINIZIN DONANIMLARI

<<<

KASA NED‹R?Tüm elektronik bilgisayar

parçalar›n› bir arada tutanbüyük metal kutuya "kasa"(Case) ad› verilir. Ancak birbilgisayar kasas› san›ld›¤›ndandaha önemli bir unsurdur, çün-kü sadece parçalar› bir aradatutmakla kalmaz. Ayn› za-manda içinde bulunan özelgüç kayna¤› sayesinde tümparçalara gerekli olan elektri¤i flehir cereyan›n-dan al›r ve onlar›n kullanabilece¤i bir voltaj sevi-yesine düflürür. Her ne kadar bilgisayar kasas›na220 volt elektrik girse de, içerideki parçalar ço-¤unlukla 2 ila 12 volt aras›ndaki seviyelerdeelektrik kullan›rlar. Bu yüzden kaliteli bir kasaedinmek önemlidir, çünkü içindeki güç kayna¤›n›nkalitesi de eflde¤erde olacakt›r ve bu da parçalar›-n›z› yanmaktan koruyan en temel unsurdur.

Bunun d›fl›nda iyi bir kasan›n tasar›m› içinde ra-hatça çal›flabilmenize imkan verecek yap›da olma-l›d›r. Ayr›ca kasan›n iç tasar›m›n›n ferah ve iyidüzenlenmifl olmas›, içerideki hava dolafl›m›n› vedolay›s› ile parçalar›n so¤utulmas›n› da etkileyenbir unsurdur. Ancak tabii ki her kasa modeli butürden iyi bir tasar›ma sahip olmayabilir. Meselamasaüstüne konmak üzere tasarlanm›fl ince kasa-lar›n (Slim Case) tasar›mlar› az yer kaplayacakflekilde yap›l›r. Ancak bunlar›n içleri do¤al olarakçok s›k›fl›kt›r ve yeni bir parça eklemekgenellikle imkans›zd›r.

ANAKARTLARBir bilgisayar kasas›n› açt›¤›n›zda gö-

zünüze çarpan ilk parça anakart ola-cakt›r. Bu parça oldukça büyüktür vekasan›n bir genifl kenar›n› tamamenkaplar. Anakart ç›plak haliyle üzerinde

çok say›da devre ve devre yolu bu-lunan bir plakaya benzer. Ancakbilgisayar›n içindeyken üzerindeçok say›da ek parçan›n tak›l› ol-du¤u görülecektir.

Bir anakart di¤er tüm bilgisayarparçalar›n› bir arada tutmak vebirlikte çal›flmalar›n› sa¤lamakiçin tasarlan›r. Anakart›n tasar›m›ve üretiminde kullan›lan parçalaronun kapasitesini belirleyen temel

unsurlard›r. Bugün piyasada farkl› firmalar›n ürü-nü olan pek çok anakart mevcuttur. Bu anakartlarfarkl› ifllemcileri destekleyebilecek kapasitede ol-duklar›ndan al›flveriflte çok dikkatli olunmal›d›r.Mesela AMD ve Intel ifllemciler farkl› anakartlarkullan›rlar. Ancak ifl bununla da kalmaz, ayn› fir-man›n farkl› seri ve kapasitedeki ifllemcileri içinde de¤iflik modellerdeki anakartlar aras›ndan se-çim yapmak gerekecektir.

Genelde ev ve küçük ofis kullan›m› içiniki tür kasa bulunur, bunlar "kule" (Tower)ve "masaüstü" (Slim) olarak bilinirler. An-cak sunucular ve di¤er büyük uygulamalariçin kullan›lan çok daha büyük kasa model-leri de mevcuttur. >>>

I < >INFO

E¤er son zamanlarda bilgisayar›n›z›n kasas›ndan gelen seslerde rahats›z edici birart›fl olduysa, bunun sebebi güç kayna¤› yada ifllemci üzerinde bulunan so¤utucu per-vanelerden biri olabilir. Bunlar zaman için-de afl›nma ve kirlenme sebebiyle gürültüyapmaya bafllayabilmektedirler. >>>

I < >INFO

TEMEL B‹LG‹LER B‹LG‹SAYARINIZIN DONANIMLARI

HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● TEMEL B‹LG‹LER 223

>>>

Bir anakart üzerinde çok say›da farkl› tipte ba¤-lant› slotu bulunur, bunlar farkl› parçalar›n ana-kart üzerine ba¤land›¤› noktalard›r. Kart üzerineyerlefltirilmifl ISA ve PCI türü slotlar ses kart›,modem, ekran kart› gibi pek çok ek parçan›n ba¤-lanmas›na arac› olurlar. Ancak flunu da belirtelimki ISA standard› bilgisayar parçalar› art›k hemenhiç üretilmedi¤inden, ço¤u modern anakart üze-rinde bu tür slotlara yer verilmez. Bugün için kul-lan›lan en temel standard PCI olup, bir anakartüzerinde PCI veriyolu kullanan parçalar› takabile-ce¤iniz pek çok slot bulunur. Bunlar›n d›fl›nda birde AGP slotu vard›r ki, bu slot yeni nesil grafikkartlar›n›n tak›labilmesi için tasarlanm›fl olup,anakartlar üzerinde bundan genellikle sadece birtane bulunur. Burada bahsedilen slotlar anakartüzerinde paralel olarak s›ralan›rlar ve birbirlerineyak›n olarak yerlefltirilirler.

Ancak bir anakart üzerinde bunlardan bafl-ka ba¤lant› noktalar› da mevcuttur.Bunlardan bir tanesi RAM slo-tudur, bu slotlardan biranakart üzerinde ge-nellikle 3 ya da 4 tanebulunur. RAM slotlar› adlar›n-dan da anlafl›labilece¤i gibi, bilgisayar›n ça-l›flma esnas›nda kulland›¤› geçici haf›za olanRAM birimlerini takmaya yarar. Ancak burada dadikkatli olunmas› gereklidir, çünkü piyasada farkl›RAM türleri vard›r ve herbiri kendine özel slotlarkullan›r.

Anakart üzerin-de bulunan birdi¤er slot isegörünüm olarakdi¤erlerindençok daha küçükolan IDE slot-lar›d›r. Bir ana-kart üzerinde enaz 2 adet IDE slotuvard›r.

Bunlar›n amac› ara ba¤lant› kablolar› yard›m›ylasabit disk ve CD-ROM sürücü gibi ayg›tlar›n ana-karta ba¤lanabilmesini sa¤lamakt›r. Disket sürücüba¤lamak için ayr›ca bir ba¤lant› slotu kullan›l›r.

Bir anakart üzerinde bulunan enönemli ba¤lant› noktas› iseifllemci için tasarlanm›fl

oland›r. Ev ve iflyerlerindekullan›lan PC’ler için tasarlanan

anakartlar genellikle tek ifllemcikulland›klar›ndan, bir adet ifllemciba¤lant noktas›na sahiptirler. Ancak

sunucular gibi daha yo¤un alanlardahizmet verecek yüksek kapasiteli bilgisayarlar ikiya da daha fazla ifllemci kullan›rlar, haliyle bun-larda kullan›lan anakartlarda birden fazla ifllemciba¤lant›s› bulunur.

USB ba¤lant› teknolojisi sayesinde birbilgisayara fazladan pek çok yüksek kapa-siteli ayg›t ba¤layabilmek mümkün halegelmifltir. USB ba¤lant›lar› anakart üzerin-de bulunur, ancak kasan›n d›fl›na bakacakflekilde tasarlan›rlar. Anakart modeline gö-re iki ya da daha fazla USB ba¤lant›s› bu-lunabilmektedir. >>>

I < >INFO

224 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● TEMEL B‹LG‹LER

TEMEL B‹LG‹LER B‹LG‹SAYARINIZIN DONANIMLARI

<<<

Bir anakart›n farkl› ifllemci modellerini çal›flt›-rabilecek flekilde tasarland›¤›n› daha önce de söy-lemifltik. Ancak ba¤lant› noktas› flekli aç›s›ndanele al›rsak, iki temel ifllemci tasar›m› oldu¤unugörürüz, bunlar slot vesocket modelleridir.Slot türü ifllemcilerinanakart üzerindeba¤land›klar› noktadaha ziyade PCI yada ISA slotlar›nabenzer bir yap›-dad›r, ancakbunlarla kar›fl-t›r›lmamas› içinanakart üzerine di-¤erlerine dik olacak biçimdeyerlefltirilir. Slot türü ifllemcilere Intel yap›-m› Pentium 2 ve ilk nesil Pentium 3 ifllemcilerigösterebiliriz.

Di¤er tür ifllemci ba¤lant›noktas›na ise soket ad› verilir.Soket türü ba¤lant›lar üzeri de-liklerle kapl› kare biçimindekigörünüfllerinden teflhis edilebi-lirler. Asl›nda PC’ler için tasar-lanan ifllemciler eskiden berisoket tarz›nda olagelmifllerdir,ancak sonradan üreticiler slotbiçiminde ifllemcilere yönel-mifllerdir. Ne var ki bu durum çokuzun sürmemifl, üreticiler k›sa bir süresonra tekrar soket modeline dönmüfller-dir. Bu al›flverifl esnas›nda biraz kafa ka-r›flt›rabilir, çünkü ayn› ifllemci serisininhem slot, hem de soket modellerine rast-layabilirsiniz.

Bir anakart üzerindeki di¤er önemliparçalardan biri de "Chipset" tabir edilenözel bir ifllemci grubudur. Bu ifllemciler

anakart tasar›m›n›n bir parças›d›rlar ve onun tümifllevlerini yerine getirebilmesi için gereken ifllemgücünü sa¤larlar. Bu ifllemci gruplar› ço¤unluklaanakart› üreten firmalar taraf›ndan tasarlanmaz-lar, çünkü oldukça karmafl›k bir teknoloji gerekti-

rir. Bu yüzden ifllemci grup-lar›n› üreten pek azsay›da firma vard›r vehemen her anakart üre-

ticisi bunlardan biriniseçip ürünlerinde kulla-

n›r. ‹fllemci grubu üre-ten firmalar›n en ün-

lülerinden ikisi Intelve Via olarak bilinir.Anakart›n ve haliyle

tüm bilgisayar›n çal›fl-mas›nda büyük rol oyna-

yan bir di¤er parça ise BIOS çipidir. Bu çip asl›n-da anakart üzerinde bulunan özel bir pil yard›-

m›yla gerekli verileri depo-layan bir haf›za modülü-dür. Bu modül içinde de-polanan bilgiler bilgisaya-r›n her aç›ld›¤›nda okunurve böylece sistemin çal›fl-mas› ile ilgili olarak önce-den yap›lm›fl ayarlar kul-lan›labilir.

Bir anakart üzerinde bulunan BIOS çipikaydedilen verileri saklayabilmek için de-vaml› elektri¤e ihtiyaç duyar. Bu elektrikifllemciye anakart üzerinde bulunan özel birpil taraf›ndan sa¤lan›r. Bu piller genellikle2-3 y›l de¤ifltirilmeden çal›flabilirler.>>>

I < >INFO

>>>

WINDOWSANT‹-V‹RÜS YAZILIMLARI

HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● WINDOWS 145

>>>

ANT‹-V‹RÜS YAZILIMLARIBilgisayar›n›z› sald›r›lara karfl› koruman›z flartt›r.

Bu dergide virüsler ve bilgisayar›n›za yapabile-cekleri konusuna daha önce de defalarca de¤in-dik. Ancak bilgisayar dünyas›ndaki geliflmeler çe-flitli faydal› yenilikleri getirmekle kalm›yor, ayn›zamanda insanlar›n bafl›na bela olabilecek yenikaynaklar da yarat›yor. Tabii bilgisayar virüslerisöz konusu oldu¤unda bu geliflmeler donan›mdanziyade yaz›l›msal oluyor. Virüs yarat›c›lar› güven-lik yaz›l›mlar›n› aflmak için yeni yöntemler geliflti-riyor ve yaz›l›m firmalar› da bunlara karfl› yeniönlemler al›yorlar.Ancak fluras› tart›fl›lmayacak bir gerçektir ki, gü-

nümüzde virüslerin bilgisayar kullan›c›-lar›n›n bafl›na bu denli büyük birdert olmalar›ndaki en büyük et-ken ço¤u zaman kullan›c›lar›nkonuya yeterince önem verme-mesidir. Bugün ortamda dola-flan ço¤u bilgisayar virüsü ger-çek gücünü kullan›c›lar›n ilgi-sizlik ve bilgisizli¤inden al-maktad›r. Nedense insanla-r›n aç›k bir tehdidi bafllar›na birbela aç›lmad›kça ciddiye almamak gibihuylar› vard›r. Ço¤u bilgisayar kullan›c›s› çevre-sinden virüslerle ilgili pek çok korku hikayesi du-yar, üstelik bazen bunlar›n birk›sm› asl›nda biraz da abart›lm›flöykülerdir. Ancak buna ra¤menneredeyse hemen her kullan›c› vi-rüsler hakk›nda ne en küçük birbilgi edinmeye, ne de onlardankorunmak için en küçük bir ön-lem almaya çal›flmaz. Ço¤u za-man birazc›k dikkat göstermeklesavuflturulabilecek tehlikeler, ta-mamen vurdumduymazl›ktan do-lay› çok büyük hasarlara yol aça-bilmektedir.

Modern virüsler Internet kulla-n›m›n›n yayg›nlaflmas›yla eskisin-den çok daha genifl kitlelereulaflma imkan› bulabilmektedir.Üstelik ço¤u virüs art›k EXE ya

da COM ekli basit çal›flt›r›labilirprogramlar olarak ortaya ç›kma-maktad›r. Aksine bunlar›n büyükbir k›sm› otomatik olarak çal›flanve kendilerini geri planda gizlemeyibaflaran yaz›l›mlard›r. Mesela Mic-rosoft Excel ve Word uygulamalar›için haz›rlanm›fl binlerce virüs var-d›r. Makro virüsü olarak bilinen buvirüsler, bir doküman içindeki makro-lara bulafl›r ve ancak doküman çal›flt›-

r›ld›¤›nda harekete geçerler, üstelik olduk-ça büyük hasar verebilirler. "Worm" tabir

edilen baflka bir tür tehlikeli yaz›l›mise ço¤u zaman kendini e-posta ile

farkl› kullan›c›larada¤›t›r vekullan›c›

taraf›ndangelen mesaj

aç›ld›¤›nda ha-rekete geçer. Bu

gibi virüsleri "dos-yaad›.doc.exe" gibi çift

soyadl› olmalar›ndan tan›ya-bilirsiniz.

Virüsler üzerine daha genifl bilgilenmekisteyenler flu web adreslerini ziyaret edebilirler:www.vmyths.comwww.infoworld.com/opinionswww.grc.comwww.isaserver.org >>>

I < >INFO

146 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● WINDOWS

WINDOWS<<<

ANT‹-V‹RÜS YAZILIMLARI

EN ‹Y‹ ÖNLEMBilgisayar virüslerine karfl› en iyi korunma yön-

temi her zaman için anti-virüs yaz›l›mlar› kullan-makt›r. Bu yaz›l›mlar temelde bilgisayar›n›za göz

kulak olan ve flüpheli veri ya da ifllemleri kendibilgi bankalar›ndaki bilinen virüs profilleriyle kar-fl›laflt›r›p tan›mlayan programlard›r. Anti-virüs ya-z›l›mlar› öncelikle virüs bulaflmas›n› önlemeye yö-nelik haz›rlan›rlar, ancak bunun yan›nda virüslüdosyalar› tesbit edip ar›nd›rabilme yetene¤ine desahiptirler.

Tabii ki bilinen binlerce virüs ve benzeri zararl›program›n kimlik bilgisini tafl›mak, üstelik gerek-ti¤inde flüpheli verileri inceliyerek bunlarda bulafl-ma olup olmad›¤›n› ortaya ç›karmak kolay bir ifl-lem de¤ildir. Anti-virüs yaz›l›mlar› bunu yapabil-mek için hat›r› say›l›r miktardaifllemci ve haf›za gücüne ihti-yaç duyarlar. Bu da hem bilgi-sayarda anti-virüs program›-n›n harekete geçti¤i andabelirgin bir yavafllamaya,hem de tehlikeli durumlar-da çal›flan programlar›nkesintiye u¤ramas›na se-bep olur. Ayr›ca en az›n-dan ayda bir defa Inter-net üzerinden anti-virüsyaz›l›m›n› üreten firma-n›n web sitesine ba¤la-narak tesbit edilmifl ye-ni virüslerin kimlik bilgi-lerini içeren dosyalar› in-dirmek, böylece yaz›l›m› gün-cel tutmak lüzumludur. An-cak tüm bunlar olas› bir virüs

bulaflmas› sonucu tüm de¤erli bilgilerinizin yokol-mas› ya d daha fenas› kötü niyetli insanlar›n bilgi-sayarlar›na aktar›lmas›ndan çok daha iyidir.

Ço¤u kullan›c› anti-virüs programlar›n›n ücretsizolmad›klar›ndan yak›nmakta ve bunu bir bahaneolarak kullanmaktad›rlar. Gerçekten de anti-virüsyaz›l›mlar› gelifltirilmesi zaman ve emek isteyenprogramlar olduklar›ndan ücretsiz olmad›klar›do¤rudur. Ne var ki ço¤u yaz›l›m firmas› anti-vi-rüs programlar›n›n kiflisel kullan›c›lara yönelikücretsiz sürümlerini de sunmaktad›rlar. Bunlarbüyük flirketlerin kulland›¤› kadar detayl› seçe-neklere sahip olmayabilirler, ancak virüs veri ta-ban› aç›s›ndan bir eksiklikleri yoktur ve amatörkullan›c›lar›n ihtiyaçlar›n› fazlas›yla karfl›layabil-mektedirler.

Sadece iyi bir anti-virüs program›edinmek yeterli de¤ildir. Ayn› zamanda buprogram›n veri taban›n› en az›ndan aydabir güncelleyerek yeni virüslere karfl› da et-kili olmas›n› sa¤lamak gerekir. ‹yi anti-vi-rüs yaz›l›mlar› bu güncellemeyi otomatikolarak Internet üzerinden yapabilmektedirler. >>>

* < >‹PUCU

WINDOWS

HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● WINDOWS 147

>>>ANT‹-V‹RÜS YAZILIMLARI

fiimdi piyasada bulunan anti-virüs yaz›l›mlar›nave onlar›n özelliklerine k›saca bir göz atal›m:

AVGwww.grisoft.com

AVG program› piyasada-kilerin içinde en yetenekliolanlardan biridir. Bu yaz›-l›m disketten e-posta mesaj-lar›na dek pek çok farkl›kaynaktan gelebilen virüsleritesbit etmekte oldukça baflar›l›-d›r. Herhangi bir e-postaprogram› çal›flt›r›ld›¤›ndaAVG al›nan mesajlar› ra-hatl›kla gözden geçirebil-mektedir. Ayr›ca virüs bu-laflm›fl dosyalar› temizlemek ya da en az›n-dan karantinaya alabilmek imkan› sunan AVG,e¤er istenirse kendini otomatik olarak Internetüzerinden güncelleyebilmektedir. Bu program›ngeliflmifl versiyonu ücretsiz de¤ildir, ancak amatörkullan›c›lar için haz›rlanm›fl olan ve ücretsiz su-nulan daha basit bir sürümü de mevcuttur.

NORTON ANTIVIRUS 2001www.symantec.com

Norton Antivirüs yaz›l›m›n› benzerlerinden ay›-ran en büyük özellik, virüsleri tesbit etmek içinsadece onlar›n kimlik bilgilerini incelemekle ye-tinmemesidir. Norton bilinen virüsleri aramak içinveri taban›ndaki bilgileri kullanman›n yan›s›ra,

henüz kimli¤i deflifre edilmemifl olas› yeni virüsle-ri tesbit edebilmek için "Heuristics" ad› verilen biryöntemden de faydalan›r. Bu yöntemde flüpheleni-len bir program "sanal" olarak çal›flt›r›larak flüp-

heli davran›p davranmad›¤› gözlenir. Ço¤u an-ti-virüs yaz›l›m› gibi arka planda devaml›

çal›flabilen Norton, özellikle virüsbulaflm›fl Excel dosyalar›n›

onarabilmekte oldukça yeteneklidir.Ancak "Heuristics" yönteminin

asl›nda zarars›z olan "EXE" ve"COM" dosyalar›n› tararken

s›k s›k yan›l›p yanl›fl alarm vere-bildi¤i de bilinen bir gerçektir. Oto-matik güncelleme yetene¤i de

olan bu yaz›l›m› yaklafl›k 40 USDkarfl›l›¤›nda www.symantec.com adre-

sinden edinebilirsiniz.

PC-CILLINwww.trendmicro.de

PC-CILLIN oldukça geliflmifl ancak kullan›lmas›kolay bir arabirime sahip anti-virüs yaz›l›m›d›r.Di¤er anti-virüs yaz›l›mlar› gibi veri taban› kulla-narak virüs arayan program›n kendini otomatikgüncelleme yetene¤i de mevcuttur. Bu program›nvirüs araman›n d›fl›nda sundu¤u bir baflka hizmetise belirli isimdeki ya da içeri¤e sahip olan webadreslerine eriflimi k›s›tlayabilmesidir. Bir flifreyard›m›yla çal›flt›r›lmas› denetlendi¤inden, flifreyikoyan kullan›c› d›fl›ndakiler taraf›ndan devredenç›kar›lamaz. Bu program› da www.trendmicro.de

adresinden yaklafl›k30 USD karfl›l›¤›ndaedinebilirsiniz.

Virüslere karfl› alabilece¤iniz en iyi önlemlerden biri de, e-posta ile gelen hermesaj› do¤rudan açmamakt›r. Mesaj ile ge-len eki ille de açman›z gerekiyorsa, bunuönce sabit diske kopyalay›p, anti-virüsprogram› ile taratman›z gerekir. >>>

* < >‹PUCU

148 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● WINDOWS

WINDOWS ANT‹-V‹RÜS YAZILIMLARI

<<<

PANDA ANTIVIRUSwww.pronetix.sk

Hemen her türden virüsü aray›p bulabilen Pan-da, ayn› zamanda çeflitli veri s›k›flt›rma program-lar› ile s›k›flt›r›lm›fl olan dosyalar› da tarayabilmeyetene¤ine sahiptir. Panda sadece çal›flt›r›lmaktaolan programlar› ve eriflilen veri dosyalar›n› ince-lemekle kalmaz, ayn› zamanda e-posta ve browserbazl› Internet eriflimlerini de devaml› gözalt›ndatutar, böylece olas› Java ve Applet-X uygulamala-r›n›n güvenli¤ini de kontrol eder. Browser uygula-malar›nda çeflitli ifllemler için kullan›lan bu ikikodlama yönteminin pek çok güvenlik a盤› oldu-¤u bilinen bir gerçektir. Bunun haricinde istendi-¤inde çeflitli web adreslerine eriflimi de tamamenengelleyebilen Panda, yap›lan ifllemler hakk›ndasesli uyar›lar da verebilmektedir. Normalde yakla-fl›k 60 USD civar›nda fiyatla sat›lan bu uygula-man›n bütçenizi aflt›¤›n› düflünüyorsan›z, o zamandaha basit bir versiyonu olan Panda Active Scanprogram›n› da ayn› adresten edinebilmeniz müm-kündür.

INNOCULATEITAntivirus.cai.com

Bu yaz›l›m a¤›rl›kl› olarak ev kullan›c›lar›n›nsistemlerinin güvenli¤ine sa¤lamaya yönelik ola-rak gelifltirilmifltir. Çal›fl›rken benzer yaz›l›mlar-dan çok daha az ifllemci ve haf›za gücüne ihtiyaçduymas› da en belirgin özelliklerinden biridir. An-cak maalesef pek çok konuda pek yeterli olmayan

bir yap›ya sahiptir. Meselatarama esnas›nda flüpheligörülen dosyalar› izoleetmek ya da temizle-mek yerine,sadece"fiüpheli"olarak ifla-retlemek-le yetin-mesi ke-sinliklebüyükbir tasa-r›m hatas›-d›r. Art›k üc-retsiz versiyonuda piyasada ol-mayan bu yaz›l›-m› tercih etmenizpek tavsiye edilmez.

ANTIVIR 9X PERSONAL EDITIONwww.free-av.com

Antivir 9x öncelikle ev bilgisayar›n› virüs tehdi-dine karfl› korumak isteyen Windows kullan›c›lar›için haz›rlanm›fl bir programd›r. Bu program›nProfessional sürümü kullan›c›ya çok daha fazlaseçenek sunmas›na karfl›l›k, Personal Edition’›nen önemli özelli¤i hem daha az sistem kayna¤›kullanmas›, hem de ücretsiz olmas›d›r. Oldukça

güvenilir bir yaz›l›m olarak tan›nan buprogram pek çok kullan›c› taraf›ndantercih edilmektedir.

Hiçbir yaz›l›m kusursuz de¤ildir, özellikleiflletim sistemleri gibi karmafl›k program-larda pek çok hata ya da zay›f nokta bulu-nabilmektedir. Bu yüzden s›k s›k www.win-dowsupdate.microsoft.com adresine u¤raya-rak yeni ç›kan güvenlik yamalar›n› indirme-niz, sisteminizin güvenli¤ini koruman›z› ko-laylaflt›racakt›r. >>>

* < >‹PUCU

>>>

PROJELERD‹SK BOYUTUNUN SAPTANMASI

HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● PROJELER 137

>>>

D‹SK BOYUTUNUN SAPTANMASISabit diskinizdeki bofl alan miktar›n› takip etmeniz önemlidir.

Bazen yeni bir program kurmaya ya da Win-dows alt›nda bir program çal›flt›rmaya kalkt›¤›-n›zda, ekranda sabit diskinizde yeterince yer kal-mad›¤›n› bildiren bir hata mesaj›yla karfl›laflabi-lirsiniz. Her ne kadar kurulmak için büyük mik-tarda alana ihtiyaç duyan yaz›l›mlar kurulum ifl-lemine bafllamadan önce sabit diskinizdeki boflalan› kontrol ediyorlarsa da, bunu her programyapmayabilir. Tam kurulumun ortas›nda sabit dis-kinizde bofl yer kalmad›¤› için ifllemin iptal edil-mesi flüphesiz oldukça can s›k›c› bir durumdur.Üstelik genellikle kurulumu ask›ya almak ve sabitdiskte yer açmak için flans›n›z olmayaca¤›ndan,herfleyi yeniden yapmak zorunda kalabilirsiniz.Bunu önlemek için devaml› olarak sabit diskiniz-deki bofl alan miktar›n› kontrol etmeniz gerekir.

Ad›m 1:Öncelikle Windows masaüstünde bulunan "Bilgi-

sayar›m" simgesine çift t›klayarak ilgili pencereyiaç›n. Bu pencere içinde bilgisayar›n›za tak›l› olantüm veri depolama ayg›tlar›n› görebilirsiniz.

Ad›m 2:E¤er bilgisayar›n›zda birden fazla sabit disk

mevcutsa, o zaman burada onlar›n tümünü göre-

bilirsiniz. ‹stedi¤iniz sabit diski seçin ve sonra da"Dosya" seçene¤i menüsünden "Özellikler" fl›kk›nat›klay›n. Ayn› etkiyi sabit disk simgesine sa¤ tufllat›klay›p aç›lan menüden "Özellikler" fl›kk›n› seçe-rek te elde edebilirsiniz.

Ad›m 3:"Özellikler" diyalog penceresi aç›ld›¤›nda "Genel"

bafll›kl› k›s›m alt›nda sabit diskinizle ilgili pek çokbilginin yer ald›¤›n› göreceksiniz. Burada hem sa-y›sal verilerle, hem de grafik olarak sabit diskinizüzerindeki kullan›lan ve bofl durumdaki alan›ntam miktar›n› görebilirsiniz. Bilgiler hem bayt,hem de megabayt baz›nda verilmektedir.

Ad›m 4:Burada bulunan "Diski Temizle" tufluna t›k-

layarak ilgili diyalog penceresini açabilirsi-niz. Bu diyalog penceresi içinde sabit disküzerinde bulunan geçici bilgileri içeren özelklasörlerin bir listesi mevcuttur. Bunlaruzun müddet temizlenmediklerinde içlerindebiriken geçici veriler bir hayli yer kaplaya-bilir. Buradan bu klasörlerin ne kadar yerkaplad›¤›n› görebilir, temizleme ifllemi saye-sinde o denli yer kazanabilirsiniz.

138 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● PROJELER

PROJELER<<<

D‹SK BOYUTUNUN SAPTANMASI

Ad›m 5:Aç›lan "Disk Temizleme" adl› diyalog penceresi

içindeki ikinci k›s›m olan "Di¤er Seçenekler", sizedaha fazla yer kazanma imkan› sa¤layabilir. Bubölümden kullanmad›¤›n›z Windows bileflenleriniya da di¤er türlerden çeflitli programlar› kald›ra-rak sabit diskinizde yer açabilirsiniz. Ayr›ca dis-kinizi FAT32 format›na çevirerek verilerin dahaaz yer kaplamalar›n› sa¤layabilirsiniz.

Ad›m 6:Sabit diskinizin "Seçenekler" diyalog penceresin-

de bulunan "Araçlar" k›sm› ise size farkl› araçlar

sunar. Bu k›s›ma girdi¤inizde öncelikle "Hata De-netimi" ve "Birlefltirme" tufllar› dikkatinizi çeke-cektir. Bunlardan "Hata Denetimi" tuflu sabit dis-kinizi hatalara karfl› denetler. Ço¤u zaman bilgi-sayar›n "Bafllat" tuflu menüsünden kapat›lmamas›yüzünden ortaya ç›kan hatalar sabit disk alan›n›ndo¤ru okunamamas›na sebep olabilmektedir. Ayr›-ca çeflitli sebeplerle disk üzerinde biriken at›kdosya parçalar› gereksiz yer iflgal edebilir.

Ad›m 7:Burada bulunan "Disk Birlefltirme" adl› ikinci tufl

ise sabit disikinizde rastgele da¤›lm›fl durumdabulunan verileri düzenlemenize imkan tan›r. Buifllem disk üzerinde bir hayli yer kazanman›za im-kan tan›yabilir. Ancak unutmay›n ki özellikle yük-sek kapasiteli sabit disklerde bu çok uzun zamanalabilen bir ifllemdir. >>>

INTERNET

HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET 269

>>>INTERNET’TE B‹LG‹SAYAR DONANIMLARI

INTERNET’TE B‹LG‹SAYARDONANIMLARIBu bölümde çeflitli PC ve donan›m üreticilerinin adreslerine yer veriyoruz.

www.americas.creative.comSoundblaster ses kartlar›yla PC’lerde

yaflanan multimedya devriminin liderli¤i-ni yapm›fl olan Creative firmas›, bugünde bilgisayar pazar›n›n en önde gelen do-nan›m üreticilerinden biridir. Bu firma-n›n ürünleri ile ilgili genifl bilgiyi bu site-nin sayfalar›nda bulabilirsiniz.

www.adi.com.twTayvan kökenli ADI firmas› özellikle

son y›llarda üretti¤i kaliteli ve oldukçada hesapl› bilgisayar monitörleri ile PCdonan›m pazar›nda önemli bir pay edin-mifl durumdad›r. Bu firman›n web site-sinde hem ürünleri, hem de bilgisayardünyas›ndan çeflitli haberleri bulabilirsi-niz.

www.intel.comBilgisayar denince akla gelen ilk isim-

lerden biri olan Intel, y›llard›r PC ifllem-cileri pazar›na adeta hükmetmektedir.Ancak ifllemci d›fl›nda da genifl bir ürünyelpazesine sahip olan firma hakk›ndadaha detayl› bilgi edinmek isterseniz, ozaman bu web sitesini ziyaret etmenizitavsiye ederiz.

www.dell.comBaflta masaüstü ve tafl›nabilir PC’ler

olmak üzere pek çok kaliteli ürünler su-nan Dell, tüm dünyada ifl yapmakta olanuluslarars› bir firmad›r. Firman›n ürünle-ri, servis a¤› ve benzeri bilgilere ulafla-bilmek için oldukça genifl kapsaml› ha-z›rlanm›fl olan web sitesini ziyaret etme-niz yeterlidir.

www.sony.comElektronik dünyas›n›n devlerinden biri

olan Sony uzun y›llard›r bilgisayar ala-n›nda da kullan›c›lara çeflitli ürünler sun-maktad›r. Yeni nesil LCD monitörlerdenoyun konsollar›na dek çok genifl bir ürünyelpazesi olan firman›n web sitesinin ol-dukça ilginizi çekece¤ine flüphemiz yok.

www.hp.comÜlkemizde daha çok bilgisayarlar ve

yaz›c›lar› ile tan›nan Hawlet Packard fir-mas›, asl›nda kullan›c›lara CD-R yaz›c›-lardan network sunucular›na dek oldukçaçok say›da ürün sunmaktad›r. Tüm dün-yada faaliyet gösteren firman›n ürünle-riyle ilgili yeni haberleri web sitelerindenö¤renebilirsiniz.

270 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET

INTERNET INTERNET’TE B‹LG‹SAYAR DONANIMLARI

<<<

http://www.sostechnic.netBilgisayar sistemleri ve network çö-

zümleri konusunda;projelendirme, teknikdestek ve dan›flmanl›k hizmetleri veren SO S NET, yeni ba¤lant› teknolojisiADSL konusunda da bilgilendirme ve uy-gulama çal›flmalar› bulunuyor.

http://www.bilgisayarhastanesi.com.trBilgisayar bak›m ve onar›m hizmetleri

veren Bilgisayar Hastanesi kuruluflununve verdi¤i hizmetlerin tan›t›m›n› içerenbu siteden online olarak ar›zay› bildirip,ar›zal› ürünün durumunu da takip edebi-liyorsunuz. 2. el ürün sat›fl› da mevcut.

http://www.bilkom.com.trApple´›n ürünleri ile ilgili bilgiler yer

alan ve online al›flverifl hizmetleri de su-nan sitenin tasar›m› orijinal Apple’›nweb sitesi ile ayn›. Ayr›ca site üzerindeiçinde bulundu¤umuz günlerde i-Can adl›bir film yar›flmas› da yer al›yor.

http://www.oemci.comBu sitede, oem parça fiyatlar›n› incele-

yebilir, kendi konfigürasyonunuzu kendi-niz yapabilirsiniz. Ayr›ca IBM bilgisa-yarlar ve her marka çevre birimi de siteüzerinden sat›l›yor. Günün f›rsatlar›ndanyararlan›p ürünleri ucuza almak damümkün.

http://www.koyuncu.netTürkiye’de yirmiden fazla markan›n da-

¤›t›mc›l›¤›n› üstlenmifl olan Koyuncu fir-mas›n›n web sitesinden bu firmalar ile il-gili bilgilere ve ana sayfa üzerinden deen son donan›m teknolojileri hakk›ndabilgilere ulaflmak ve e-ticaret mümkünoluyor.

http://www.empa.com.trEn büyük oem ürün da¤›t›c›lar›ndan bi-

ri olan Empa, yeni hizmete sundu¤u H›z-l› Sistem ile bayilerinden istedi¤iniz ürü-nü taksitle alabilmenize olanak tan›yor.‹çerik olarak da baflar›l› olan siteninFTP bölümünden en son donan›m sürücü-leri çekilebiliyor.

http://www.arena.com.trUzun bir zaman sadece bayilere dönük

sat›fl hizmeti verdikten sonra art›k sonkullan›c›lara da hitap eden Arena websayfas› üzerinden verilen her tür bilgisa-yar donan›m›n› size en yak›n bayi arac›l›-¤› ile evinize kadar da teslim edebiliyor.

http://www.tellioglu.com.trDi¤er büyük ürün da¤›t›c›lar›ndan biri

olan Tellio¤lu da web sayfas› üzerindenbu ürünlerinin tan›t›m›n› ve sat›fl›n›yap›yor. Firman›n ayr›ca bayilerini tekbir çat› alt›nda toplamak için site üzerin-de bir Ticari ‹nternet fiubesi de var.

http://www.index.com.trTürkiye’nin en büyük biliflim tedarikmerkezi olma slogan› ile yola ç›kan ‹n-dex’in web sitesi de çeflitlilik aç›s›ndanen zenginlerden biri. Firma 67.000’eyak›n ürün çeflidini, 84 ildeki genifl bayiyelpazesi ile müflterilerine ulaflt›rabiliyor.

INTERNETFRONTPAGE ‹LE ÇALIfiMAK (6)

HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET 271

>>>

FRONTPAGE ‹LE ÇALIfiMAK (6)Bu bölümde Frontpage ile çal›flman›n baz› önemli noktalar›n› anlat›yoruz.

MS Frontpage ile bir web sayfas› haz›rlamakoturup HTML kodu yazmaktan daha kolay gibigörünebilir. Ancak bir web sayfas› haz›rlamak sa-dece programlama yapmaktan ibaret de¤ildir. Da-ha önce de s›k s›k belirtti¤imiz gibi, bir sayfan›ntasar›m›na gösterilecek özen ziyaretçi say›n›z›nartmas›na sebep olacakt›r. ‹flte bu bölümde ziya-retçilerinizin sayfan›za u¤rad›klar›nda s›k›nt› çek-melerini önlemenize yarayacak baz› önemli husus-lar üzerinde duraca¤›z.

MET‹N B‹Ç‹MLER‹Ço¤u web sayfas› tasar›mc›s›n›n en s›k düfltü¤ü

hatalardan biri de bir web sayfas›n› renkli ve bolresimli yapman›n yeterli olaca¤›n› düflünmektir.Bu çizgide düflünen bir tasar›mc› genellikle websayfas›ndaki metinleri oluflturan fontlar gibiönemsiz görünen bir konuya pek kafa yormaya-cakt›r. Ancak bu asl›nda büyük bir hatad›r, çünküözensiz seçilmifl karakter fontlar› bir sayfadakimetinleri okunmaz k›labilir. Bu da ço¤u ziyaretçi-nin daha siteye u¤rar u¤ramaz olumsuz bir tepkivermesine sebep olabilir. Gerçekten de özensizcehaz›rlanm›fl bir metni okumaya çal›flmak kadarcan s›kan pek az husus vard›r.

Bu yüzden web sitenizde kullanaca¤›n›z metinle-rin fontlar›na büyük özen göstermeniz gereklidir,çünkü bu tüm sayfan›n görünümünü etkileyen bir

unsurdur. Genel metin parçalar›n› bafll›klar alt›n-da toplamak, ba¤lant›lar için farkl› fontlar kulla-narak onlar› vurgulamak ve sayfadaki tüm metin-leri okunabilir fontlar kullanarak görüntülemekçok önemlidir. Özellikle metin bafll›klar› arananbilginin bulunmas› aç›s›ndan dikkat edilmesi gere-ken unsurlard›r. Bunlar› ayarlayabilmek için For-matting seçene¤i menüsündeki Style listesine t›k-lay›n. Buradan metin biçimini Normal iken He-ading olarak de¤ifltirdi¤inizde, seçili durumdaki

metin parças› bafll›k haline getirile-cektir. Burada alt› farkl› bafll›k boyu-tundan birini seçebilece¤inizi de ha-t›rlatal›m.

Bilgisayar›n›za Frontpage kurarken pekçok kurulum seçene¤i ile karfl›laflacaks›n›z.Bu seçeneklerin hepsi her tür kullan›c›yahitap etmezler, o yüzden iflinize yaramaya-ca¤›n› düflündü¤ünüz seçenekleri kurmaya-rak sabit disk üzerinde yerden tasarruf ede-bilirsiniz. >>>

I < >INFO

272 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET

INTERNET FRONTPAGE ‹LE ÇALIfiMAK (6)

<<<

Z‹YARETÇ‹ B‹LG‹S‹Sitenizi ziyaret eden kullan›c›larla bir iletiflim

sa¤layabilmek pek çok aç›dan önemli olabilir.Sayfalar›n›z›n genel görünümü ya da içeri¤i hak-

k›nda insanlar›n görüfllerini almak ve siteyi gün-cellerken bu görüfllerden faydalanmak flüphesizdaha iyiye yönelmenize yard›mc› olacakt›r. Bunund›fl›nda daha pek çok sebepten dolay› sitenize u¤-rayanlarla iletiflim kurmak için bir yol bulman›zgerekebilir. Bunun en iyi yolu sitenizin bir sayfas›-na amac›n›za uygun olarak haz›rlad›¤›n›z bir bilgiformunu yerlefltirmektir. Bu tür formlar›n HTMLile nas›l kodlanaca¤›n› görmüfltük, ancak bunlar›Frontpage ile haz›rlamak çok daha kolayd›r. Bun-lardan gelen bilgileri ise bir veritaban›na kayde-debilir, ya da belirli bir e-posta adresine yönlendi-

rebilirsiniz. Veri taban› oluflturmak için kullana-ca¤›n›z araçlar› "Database Results Wizard" sizesunacakt›r.

Seçili web sayfas› içine bir form yerlefltirmekiçin araç çubu¤undaki Insert seçene¤i menüsün-den Form fl›kk›na t›klaman›z yeterlidir. Form üze-

rine Submit (Gönder) ve Reset (S›f›rla) tufllar›otomatik olarak yerlefltirilirler. Size kalan iseform s›n›rlar› içindeki bölgeyi bölümlere ay›rmakve istenen sorular› buralara yerlefltirmektir. YineInsert seçene¤i menüsünden formun içindeki bö-lümlerin farkl› özellikler kazanmas›n› sa¤layabi-lirsiniz.

UYUMLULUKPiyasada pek çok farkl› browser uygulamas›

mevcuttur. Bunlar temelde HTML dilini okumakiçin haz›rlanm›fl olsalar da, aralar›nda tam biruyumluluk bulunmamaktad›r. Bu yüzden haz›rla-nan bir sayfa farkl› browserlarla görüntülenmeyeçal›fl›l›rken önceden kestirilemeyen hatalarla kar-fl›lafl›labilir. Microsoft tasar›m esnas›nda FrontPa-ge uygulamas› içine bu tür sorunlar› en aza indi-recek bir "uyumluluk sa¤lama" seçene¤i de yerlefl-tirmifltir. Araç çubu¤undaki Tools menüsü içindekiPage Options fl›kk›na t›klad›¤›n›zda aç›lan diyalogpenceresinden, sayfalar›n›z›n hangi browser yaz›-l›mlar› ve bunlar›n hangi sürümleri ile uyumlulukgöstermesini istedi¤inizi belirleyebilirsiniz.

Formlarla çal›fl›rken sat›r aralar›nda azbir boflluk b›rakmak isterseniz, sadece EN-TER yerine, SHIFT + ENTER tufl kombi-nasyonunu kullanabilirsiniz. >>>

* < >‹PUCU

>>>

INTERNETINTERNET’TE TARTIfiMA GRUPLARI

HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET 273

>>>

INTERNET’TE TARTIfiMAGRUPLARIInternet’in en iyi yanlar›ndan biri de oldukça demokratik bir ortam olmas›d›r.

Eski ça¤larda nüfusun daha seyrek oldu¤u za-manlarda, insanlar daha rahat görüflebiliyor, fikiral›flveriflinde bulunabiliyorlard›. Özellikle antikRoma ve Yunan flehirlerinde halk›n meydanlardatoplanarak belirli konular üzerine rahatça konu-flabilmesi, bu flekilde herkesin fikrini beyan ede-bilmesi çok yayg›n bir gelenek halini alm›flt›. Za-ten Türkçe dahil pek çok dildeki "forum" kelimeside buradan gelmektedir. "Forum" asli kelime anla-m› itibariyle bu toplant›lar›n yap›ld›¤› alanlaraverilen isimdir.

Günümüzde ise teknolojinin geliflmesine ra¤meninsanlar aras›ndaki iletiflimin gittikçe kopmaktaoldu¤u görülmektedir. Bunun sebebi öncelikle her-kesin refah seviyesi televizyon gibi modern ileti-flim araçlar›n›n sundu¤u imkanlardan faydalana-cak seviyede de¤ildir. Televizyon ya da radyodanfikir beyan edebilmek için "seçkin" bir kiflilik ol-mak gereklidir. Ayr›ca bu yay›nlar her zaman içinyay›nc›lar taraf›ndan istenen biçimde etkilenebilir.Telefon ve benzeri araçlar ise çok yayg›n olmala-r›na ra¤men flah›slar aras›nda k›s›tl› bir iletiflimkurmaya yararlar. Bu da gittikçe artan nüfusuntüm imkanlara ra¤men bir araya gelip fikir beya-n›nda bulunabilmesine engel olur.

Her ne kadar belirli bir teknolojik alt yap› vedonan›m gerektirse de, Internet bu konuda bugü-

ne dek gelifltirilmifl olanlardan çok daha fazla im-kan tan›yan bir iletiflim arac›d›r. Bir bilgisayaraeriflimi olan hemen herkes Internet üzerinde bu ifliçin gelifltirilmifl forumlarda, çeflitli konular hak-k›nda fikir beyan edebilir ve baflkalar›ndan yenifikirler alabilir.

Peki forumlar ve sohbet odalar› aras›ndaki farknedir? Öncelikle sohbet odalar› nispeten k›s›tl› birkullan›c› kitlesinin, üstelik ayn› anda konuflabil-

mesine imkan tan›r. Bu da beyan edilen her fikritakip edebilmenizi ve bunlara cevap verebilmenizineredeyse imkans›z k›lar. Forumlar ise bir tür me-saj tahtas› gibi çal›fl›rlar, bir konu bafll›¤› alt›nda-ki tüm cevaplar› görebilir ve bunlara uygun ola-rak kendi mesajlar›n›z› b›rakabilirsiniz.

Forumlara kat›l›rken flunlar› unutmay›n›z:- Konu d›fl›na ç›kmay›n ve çok uzun mesaj-lardan kaç›n›n.- Tart›flma kalitesini düflürmemek için ter-biye kurallar› d›fl›na ç›kmay›n.- Okunakl› ve anlafl›labilir bir dil kullan›n.- Yahoo gibi ücretsiz bir e-posta adresi al›nve bunu mesajlar›n›za ekleyin.

>>>

I < >INFO

274 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET

INTERNET INTERNET’TE TARTIfiMA GRUPLARI

<<<

Forumlar›n en iyi yanlar›ndan biri de oldukçaesnek uygulamalar olmalar›d›r. E¤eristerseniz siz de web sitenize bir fo-rum ekleyebilirsiniz, üstelik bunuyapabilmek için uzun uzad›yaHTML dilinde kodlama yapman›zgerekmez. Tüm lüzumlu olankendi web sitenizden forumsayfalar›na bir link olufltur-makt›r. Bunun içinöncelikle forum si-tesinde kendi he-sab›n›z› açman›zgerekecektir kibu oldukça ba-sit bir ifllemdir.Ço¤u zamantüm yapman›zgereken kendihakk›n›zda k›sa bir bilgi vermek, bir kullan›c› ad›ve flifre belirlemekten ibarettir. Bundan sonra si-tenizdeki ba¤lant› yard›m›yla kendi belirledi¤inizbafll›klar alt›nda forumlar açabilir, bunlara "bafl-kanl›k" edebilirsiniz. Bu hem bilgi al›flveriflini ar-t›racak, hem de sitenize daha fazla ziyaretçi çeke-cektir.

Bu türden büyük çapl› toplant›lar yapman›n tek

yolu forumlar de¤ildir ta-bii ki, "elektronik konfe-rans" olarak adland›r›lanfarkl› bir yöntem dahavard›r. Belki Internet üze-

rinde gezerkenUSENET vebenzerlerinerastlam›fl olabi-lirsiniz. Bu türiletiflimde e-pos-ta mesajlar›kullan›l›r ve bumesajlar gönder-

di¤iniz ana sunu-cu taraf›ndan ko-

nuyla ilgili tüm kulla-n›c›lara yönlendirilir. Bu

hizmete "haber gruplar›" ismi de verilmektedir.Bu hizmette üç tür kullan›c› vard›r, bunlardan

ilki konferans› bafllatan kiflidir. "Founder" ad› veri-len bu kifli gündemi belirler, ayr›ca kat›l›mc›lar›davet edebilir. ‹kinci tür kat›l›mc› ise "Moderator"olarak adland›r›l›r ve istenirse kat›l›mc›lar›n me-sajlar›n› denetleyebilir. Üçüncü tür kat›l›mc› ise"Contributor" olarak bilinir ve konferansa kat›l›pgörüfllerini beyan eden herkes bu türe dahildir.Bir konferansta "Moderator" olmas› ille de flartde¤ildir, bazen mesajlar hiç denetlenmeden yay›n-lan›rlar.

Sonuç olarak tüm bunlar Internet’in insanlarasundu¤u özgür fikir al›flverifline imkan tan›yanhizmetlerdir. Bunlar›n do¤ru ve ak›lc› kullan›lma-s›, kullan›c›ya ömür boyu karfl›laflma f›rsat› bula-mayaca¤› insanlardan fikir ve bilgi alabilme im-kan› sunar.

Konuyla ilgili önemli adresler:www.alxnet.com – Kendi forumlar›n›z›oluflturmak için buraya u¤ray›n.Ayr›ca çeflitli forumlar› flu adreslerde bulabilirsiniz:www.filterpost.comhttp://messages.yahoo.comwww.escrew.comwww.spaceforum.comwww.thefootballforum.co.uk >>>

I < >INFO

>>>

MULTIMEDIA VE E⁄LENCEÖZEL HOPARLÖRLER

HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● MULT‹MEDYA VE E⁄LENCE 113

>>>

ÖZEL HOPARLÖRLERBilgisayara tak›lan iki basit höparlörün yeterli oldu¤u dönemler çok gerilerde kald›.

Bilgisayarlar ilk ortaya ç›kt›klar› andan itiba-ren, öncelikli olarak yap›lmas› uzun zaman veemek alan hesaplamalar› yapmak üzere kullan›l-d›lar. ‹lk bilgisayar›n top mermeilerinin balistikhesaplar›n› yapmakta kullan›ld›¤›n›, daha sonra-kilerden ise ço¤u zaman nüfus say›m› sonuçlar›n›ifllemek gibi rutin ifller için faydalan›ld›¤›n› düflü-nürseniz, ne demek istedi¤imizi daha iyi anlars›-n›z.

Ancak zaman içinde bilgisayarlar farkl› alanlarada girmeyi baflard›lar. Bunlardan bir tanesi de seskay›tlar›n›n ifllenmesi ve sentezlenmesiydi. Önce-den analog kay›t yöntemleri kullan›ld›¤›ndan bu

pek mümkün olmuyordu. Ancak zamaniçinde dijital sistemlerin geliflmeye baflla-mas›yla beraber ses ifllemek için de bilgi-sayarlar›n gücünden faydalan›labilece¤iortaya ç›kt›.

PC’ler için ses alan›ndaki dönüm nokta-s›n›n ise, Creative taraf›ndan ilk Soundb-laster ses kartlar›n›n üretildi¤i tarihleroldu¤u herkes taraf›ndan kabul edilir. Builk ses kartlar› o dönem yeni ç›kan oyun-lar taraf›ndan da destekleniyordu vePC’lere o güne dek sahip olmad›klar› biryetenek kazand›r›yorlard›. Ancak tabii kigeliflme o kadarla kalmad› ve bugün biz-ler inan›lmaz kalitedeki ses efektlerinesahip oyunlar› oynayabiliyor, en üst sevi-yedeki ses ve müzi¤e sahip filmleri bilgi-sayar›m›zda seyredebiliyoruz.

114 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● MULT‹MEDYA VE E⁄LENCE

<<<MULTIMEDIA VE E⁄LENCE ÖZEL HOPARLÖRLER

Bilgisayarlar›n kavufl-tu¤u yeni ses standard-lar› içinde flüphesiz en

etkileyici olan›"Surround"ad› verilen-dir. Bu sis-temde sesfarkl› fre-

kanslardakikanallardan yay›nlan›r ve böylece belirli bir alan-da yo¤unlaflma sa¤lanarak dinleyiciye sesler sankigerçekten çevreden geliyormufl hissi verilir. Önce-likle müzik setlerinde ve video sistemlerde kulla-n›lmaya bafllanan bu standard zaman içinde PCoyunlar›na kadar girmifltir. Creative ürünü yeninesil ses kartlar› taraf›ndan donan›msal seviyedede desteklenen bu standardla bilgisayarda yapt›¤›-n›z herfleyde bu ses etkisini elde edebilmek müm-kün olmufltur.

Bu türden ilk sistemler 2.1 olarak ortaya ç›k-m›fllard›r, bunlarda yüksek frekanslar› veren ikiTweeter ve düflük frekanslar› sa¤layan bir Subwo-ofer hoparlör mevcuttur. Ancak asl›nda bunlargerçek anlamda Surround ses veremezler. Yapt›k-lar› ifl stereo ses yay›n›n› Surround etkisi yarata-cak flekilde simüle etmekten ibarettir.

Gerçek anlamda Surround etkiye sahip sistemleris 4.1 standard› ile piyasaya ç›km›fllard›r. Bu sis-temde yüksek frekanslar kullan›c› etraf›na dizil-mifl dört uydu hoparlörden verilerek gerçek birSurround etkisi yarat›l›r. Düflük seviye sesler iseyine bir Subwoofer taraf›ndan yay›nlan›r.

Subwoofer tabir edilen hoparlörlerözellikle bas sesleri verebilmek için tasar-lanm›fl cihazlard›r. Tweeter denen küçükhoparlörler ise tiz sesleri üretirler. >>>

I < >INFO

FARKLI SES STANDARDLARI

Dolby SurroundÖncelikle sinema salonlar›nda kullan›lmaya bafllanm›fl olan ses standard›d›r, yani bu türün en eskisidir.

Dolby Pro-LogicDolby Surround sisteminin bir sonra ki fleklidir. Burada Surround etkisi elde etmek için bir dizi özel filtre kullan›l›r. Ev sis-temleri için gelifltirilmifl ucuz ama ses kalitesi oldukça zay›f olan bir standard olarak bilinir.

Dolby Digital (AC-3)Dolby Labs taraf›ndan gelifltirilmifl üçüncü nesil Surround ses standard›d›r. Burada sesler alt› farkl› kanala ayr›l›r ve tektek ifllenir. Bu yüzden 5.1 olarak ta bilinen bu sistemin ses kalitesi ürüne ba¤l› olarak inan›lmaz seviyede yüksek olabilmek-tedir.

DTSDreamworks taraf›ndan gelifltirilmifl olan bu standard bugün için mümkün olan en yüksek ses kalitesini sa¤lamaktad›r. Nevar ki üreticiler taraf›ndan pek az desteklendi¤inden, bir DTS sisteminiz olsa bile çok az faydas›n› görebilirsiniz.

‹yi bir hoparlör seti istiyorsan›z, kendinisipat etmifl ve dergilerden iyi puanlar alm›flmarkalardan birini seçmenizi öneririz. Aksitakdirde harcad›¤›n›z paray› soka¤a atm›flolacaks›n›z demektir. >>>

* < >‹PUCU

MULTIMEDIA VE E⁄LENCE

HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● MULT‹MEDYA VE E⁄LENCE 115

>>>ÖZEL HOPARLÖRLER

fiüphesiz yüksek kaliteli müzik dinlemeyi ya dafilm seyretmeyi herkes ister. Ancak burada dikkatedilmesi gereken baz› hususlar da vard›r. Öncelik-le hemen her müzik seti ve DVD üreticisi Surro-und sisteme sahip olduklar›n› iddia etse de, ger-çekte bu her zaman tam anlam›yla do¤ru olmaya-

bilir. Çünkü yüksekseviyeli Surro-und sistemleriüretmek pekucuz bir ifllemde¤ildir, bununiçin çok say›dahoparlör ve özelifllemciler kullan-mak gerekir.

Ancak bilgisayarsöz konusu ol-du¤unda ifllerbiraz daha fark-l›d›r. Burad seç-ti¤iniz ses kart›

büyük önemtafl›r, Creativetaraf›ndanüretilen Live!

serisi ses kart-lar› Surround özel-

li¤ine sahiptir. Ancak bu kart›n da farkl› model-leri oldu¤unu unutmay›n.

Bunun yan›nda seçece¤iniz hoparlörsistemi de çok önemlidir. Piyasada 4.1ya da 5.1 oldu¤u iddia edilen pek çok

sistem mevcuttur. Ancak bunlardan özellikle isim-leri pek duyulmam›fl olan baz›lar› inan›lmaz seiv-yede düflük fiyatlara sat›lmaktad›r. Oysa iyi birsistemi afl›r› ucuza alabilmek mümkün de¤ildir.Nitekim çok ucuza sat›lan sözde 4.1 Surroundhoparlör setlerinden ço¤unda dört uydu hoparlör-den iki tanesinin s›rf göstermelik oldu¤u, yani iç-lerinde bir hoparlör bile olmayan bofl plastikkutular olabildikleri bilinmektedir. Tüketicilerinbu tür sahteciliklere karfl› dikkatli olmas›,kalitenin asla çok ucuza elde edilemeyece¤inihat›rlamas› gereklidir.

MULTIMEDIA VE E⁄LENCE ÖZEL HOPARLÖRLER

<<<

116 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● MULT‹MEDYA VE E⁄LENCE

OYUNLARDA SURROUNDBugün DVD filmler haricinde bilgisayarlardaki

Surround ses sistemlerinden en büyükfayday› sa¤layan ürünler hiç flüphesizbilgisayar oyunlar›d›r. Son birkaçy›ld›r ç›kan hemen her tür-den bilgisayar oyununda flu ya da buflekilde Surround ses üretiminidestekleyen yaz›l›mlara yer veril-mektedir. Bunlardan en yayg›nrastlan›lan› EAX olup, bu stan-dard› destekleyen oyun-larda gerekli donan›mkullan›l›rsayüksek kalit-ede Surround ses eldeedilebilmektedir.

Surround ses sistemleri oyunlar üzerinde gerçek-ten de çok büyük etkiye sahiptirler. DVD filmleriseyrederken sadece gözlemci konumunda olman›z,yani ekrandaki olaylarla herhangi bir etkileflimde

bulunmaman›z inand›r›c›l›¤› k›s›tlayan bir etken-dir. Ne var ki oyunlar do¤rudan etkileflimde ol-

du¤unuz etkinliklerdir. Buradases efektlerinin etraf›n›zdan

gelmesi hem oyun atmosferinebüyük katk›da bulunur,

hem de oynan›fla yard›mc›olur. Özellikle FPS türü 3Doyunlarda etraftan gelen ses-lere göre hareket etmeniz,rakiplerinizi görmeden önce

seslerini duyabil-meniz, bu oyunlarabambaflka bir havakatar. Bu yüzden

özellikle oyun tut-kunu olup güçlü bir bilgisayar edinmifl kiflilerin,biraz daha yat›r›m yap›p Surround ses kabiliyetinibilgisayarlar›na kazand›rmalar›n› özellikle tavsiyeederiz.

EAX standard› ve bunu destekleyenoyunlarla ilgili bilgilere http://eax.cre-ative.com adresinden ulaflabilirsiniz.>>>

I < >INFO

Burada ses kart› ve hoparlör sistemlerinden baz›lar›n›n yaklafl›k fiyatlar›n› veriyoruz. Bunlar tam fiyatlar de¤ildir, ancakyine de yapman›z gereken harcamayla ilgili bir fikir verebilirler.

SES KARTLARIAureal Vortex2 A3D 45 USDSound Blaster Live! 60 USDSound Blaster Live! Platinum 5.1 60 USDSound Blaster Audigy EX 220 USD

HOPARLÖR SETLER‹Creative Digital Soundworks (2+1) 60 USDCambridge AVS 500 (4+1) 65 USDMonsoon IM-700 (4+1) 155 USDCambridge DTT 3500 (5+1) 300 USD

>>>

PÜF NOKTASI

HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● PÜF NOKTASI 45

>>>ÇEfi‹TL‹ WINDOWS 98 ‹PUÇLARI (19)

ÇEfi‹TL‹ WINDOWS 98 ‹PUÇLARI (19)KAYDIRMA ÇUBUKLARI

Windows pencerelerindeki kayd›rmaçubuklar› oldukça faydal› araçlard›r, an-cak bir o kadar da can s›k›c› olabilirler.Özellikle çok ince olduklar›nda bunlar›fareyle yakalay›p hareket ettirmek olduk-ça yorucudur. Her ne kadar üzerindekayd›rma tekeri bulunan modern farelersayesinde bu çubuklar› kullanmaya rt›kpek gerek kalmad›ysa da, yine de bun-lar›n geniflli¤ini de¤ifltirmek isteyebilir-siniz.

Bunu yapabilmek için önceliklemasaüstünde bofl bir alana sa¤ faretufluyla t›klay›n, aç›lan menüden "Özellik-ler" fl›kk›n› seçin. Aç›lan diyelog pen-ceresinde "Görünüm" bafll›kl› k›s›magirin. Buradaki "Ö¤e" sat›r›ndan "Kayd›r-

ADRES DE⁄‹fi‹KL‹⁄‹Internet üzerinde s›k s›k ziyaret et-

ti¤iniz sitelerden birinin adresi de¤ifl-ti¤inde, siz de "S›k Kullan›lanlar" k›s-m›na önceden kaydetmifl oldu¤unuz ad-resi de¤ifltirmek zorunda kalacaks›n›zdemektir. Bunu kolayca yapabilmek içinönce Internet Explorer araç çubu¤undayer alan "S›k Kullan›lanlar" seçene¤ine,aç›lan menüden de "S›k Kullan›lanlar›Düzenle" fl›kk›na t›klay›n. Burada ekranagelecek olan diyalog penceresi içinde ön-ceden kaydetmifl oldu¤unuz tüm siteisimlerini göreceksiniz. De¤ifltirmek is-tedi¤iniz site üzerine sa¤ tuflla t›klay›n ve"Özellikler" fl›kk›na t›klay›n. Aç›lan diya-log penceresindeki "Web Belgesi" k›sm›n-da bulunan URL sat›r›ndan yeni adresiyaz›n ve "Tamam" tufluna t›klay›n.

ma Çubu¤u" fl›kk›n› seçin.Yandaki "Boyut" adl› sat›rdanda istedi¤iniz de¤eri girin.De¤eri girerken önizlemepenceresinden yap›lande¤iflikli¤in sonucunugörebilirsiniz. ‹stedi¤inizsonucu elde edince "Uygula"ve "Tamam" tufllar›nabasarak pencereyi kapat›n.

FARKLI B‹R ARAMABilgisayar›n›zdaki herhangi

bir veri dosyas›n› bulabilmek için "Bul"ifllevinden faydalanabilece¤inizi biliyor-sunuz. Peki ya çok say›da dosya içerenbir klasörün içinde belirli bir dosyay›nas›l bulabilirsiniz? Burada aç›k bir pen-

cerenin içindeki dosyalar›gözden geçirirken "Bul" fonk-siyonu size herhangi biryarar getirmeyecektir. Tabiiki sa¤ tufl menüsünden dos-yalar› adlar›na göre düzen-leyerek aramay› deneyebilir-siniz. Ancak dosya say›s›n›nçok oldu¤u durumlarda buda pek kolayl›k sa¤-lamayacakt›r.

Fakat tamamen çaresizsay›lmazs›n›z, çünkü Win-dows burada size küçük bileolsa bir kolayl›k sa¤lamak-tad›r. Önce dosyalardanherhangi birinin üzer-ine bir defa t›klayarakonu seçili hale getirin.Ard›ndan da klavyedenaramakta oldu¤unuzdosyan›n ad›n›n baflkarakterine bas›n.Windows otomatikolarak o karakterlebafllayan ilk dosyayagidecektir. Bunu tek-rarlayarak arama ifl-lemini h›zl› bir biçimdeyapabilirsiniz.

46 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● PÜF NOKTASI

PÜF NOKTASI ÇEfi‹TL‹ WINDOWS 98 ‹PUÇLARI (19)

<<<

DIRECTX B‹LG‹S‹DirectX daha önce de çeflitli defalar

bahsetmifl oldu¤umuz gibi, Windows ifl-letim sisteminin pek çok farkl› uy-gulamay› çal›flt›rmak için ihtiyaç duy-du¤u önemli uygulamalardan biridir. Buolmadan Windows ile herhangi bir mul-timedya uygulama çal›flt›rmak neredeyse

tamamen imkans›zd›r.Özellikle bilgisayaroyunlar›yla ilgilenen-ler için devaml› gün-cellenmesi flartt›r.

Peki bilgisayar›n›zdahangi DirectXsürümünün kurulu ol-du¤unu nas›l an-layacaks›n›z? Bununiçin öncelikle "Bafl-lat/Program-lar/Donat›lar/SistemAraçlar›/Sistem Bil-gisi" yolunu izleyerekilgili diyalog pen-ceresine ulafl›n. Bupencerede yer alanaraç çubu¤undakiseçeneklerden "Araç-lar" fl›kk› menüsüne

girin. Burada "DirectX Diagnostic Tool"fl›kk›na t›klay›n. Aç›lacak olan çokbölümlü diyalog penceresinden sadecesürüm numaras›n› de¤il, bilgisayar›n›zlailgili daha pek çok bilgiyi ö¤renebilir-siniz. Ayr›ca yine buradan donan›msürücülerinizin herhangi bir çak›flmayarat›p yaratmad›¤›n› da görebilmenizmümkün olacakt›r.

KAZALARA KARfiIBir Word ya da Excel belgesini inceler-

ken üzerinde yanl›fll›kla de¤iflik yapmakçok s›k rastlanan bir hatad›r. Fark›ndaolmadan elinizin klavyeye çarpmas› bile

pek çok veriyi silebilir. Bunu önlemekiçin inceleyece¤iniz dosyalar›n üzerineönce sa¤ tuflla t›klay›n, aç›lan menüden"Özellikler" fl›kk›n› seçin. Ekrana gelendiyalog penceresi içinden "Salt Okunur"kutucu¤unu iflaretleyin ve de¤iflikli¤ionaylay›n. Bundan sonra bu de¤ifliklikgeri al›nmad›kça dosya içinde herhangibir de¤ifliklik yapmak mümkün ol-mayacakt›r.

CAPS LOCKÖzellikle Word ile çal›fl›rken bazen far-

k›nda olmadan Caps Lock tuflu bas›l› kal-d›¤› halde yazmaya devam edebilirsiniz.Ya da tam tersi olabilir ve büyük yaz›l-mas› gereken sat›rlar dolusu metninküçük harflerle yaz›ld›¤›n› çok sonradanfarkedebilirsiniz. Ço¤u kullan›c› bu gibibir durumda tüm yaz›lm›fl olanlar› siliptekrar do¤ru bir biçimde yazar. Ancakasl›nda buna hiç gerek yoktur, çünküWord size bunu çabucak düzeltme im-kan› sunmaktad›r.

Öncelikle de¤ifltirmek istedi¤iniz metinparças›n› seçili duruma getirin. Bundansonra ekran›n üst k›sm›ndaki araççubu¤undan "Biçim" seçene¤i menüsünegirin. Burada "Büyük/Küçük Harf De¤ifl-tir" fleklinde bir seçenek bulacaks›n›z,buna t›klay›n. Aç›lacak olan küçük diya-log penceresi size befl de¤iflik seçeneksunacakt›r. Yapmak istedi¤iniz de¤iflikliktürünü iflaretleyin ve "Tamam" tufluna t›k-lay›n. >>>