skólavarðan 4. tbl. 2014

SkólavarðanKENNARASAMBAND ÍSLANDS DESEMBER 2014

Fylgstu með tilboðum í Íslandsbanka Appinu

Stúdentakortið og Íslandsbanka Appið gera lífið skemmtilegraHandhafar Stúdentakortsins fá fjölbreytt og spennandi tilboð sem koma sér vel fyrir námsmenn. Náðu í Íslandsbanka Appið og sjáðu tilboðin streyma til þín.

islandsbanki.is Netspjall Sími 440 4000 Facebook

Námsmenn

Studen t

Kynntu þér þjónustu og tilboðtil námsmanna á islandsbanki.is

20% af bíómiðanum og meira popp og gos á verði miðstærðar þegar þú greiðir með Stúdentakorti Íslandsbanka.

DESEMBER 2014 SKóLAvARðAN 3

Fylgstu með tilboðum í Íslandsbanka Appinu

Stúdentakortið og Íslandsbanka Appið gera lífið skemmtilegraHandhafar Stúdentakortsins fá fjölbreytt og spennandi tilboð sem koma sér vel fyrir námsmenn. Náðu í Íslandsbanka Appið og sjáðu tilboðin streyma til þín.

islandsbanki.is Netspjall Sími 440 4000 Facebook

Námsmenn

Studen t

Kynntu þér þjónustu og tilboðtil námsmanna á islandsbanki.is

20% af bíómiðanum og meira popp og gos á verði miðstærðar þegar þú greiðir með Stúdentakorti Íslandsbanka.

SKóLAvARðAN DESEMBER 2014 4.TBLEFNISYFIRLIT

Starfar eftir eigin lögum

Einar Már Sigurðarson sat á Alþingi í 10 ár og tók þar þátt í að setja ný lög um öll skólastigin. Hann sneri aftur í stól skólastjóra eftir rúmlega 30 ára hlé og vinnur samkvæmt lögum sem hann átti þátt í að móta.

Tæplega fimm vikna verk-falli tónlistarkennara lokið

Mikil samstaða einkenndi harða kjarabaráttu tónlistarkennara á meðan á verkfalli stóð. Skrifað var undir kjarasamning eftir margra mánaða samningaferli.

verður launamun kynjanna eytt árið 2084?

Það mun taka næstu 70 ár að eyða kynbundnum launamun ef málin halda áfram að þróast á þeim hraða sem nú gerist. Þetta kom fram á ráðstefnu um stöðu kynjanna á vinnumarkaði.

Haustlitirnir fuku burt

Skólastjórinn Jón Rúnar Hilmars son hvílir sig á amstri starfsins með því að taka glæsi-legar ljósmyndir úti í náttúrunni. Hann hefur haldið fjölda sýninga og gefið út tvær ljósmyndabækur.

Skóla- og menntastefna KÍ

Líta þarf á nám og skólagöngu barna og ungmenna sem eina heild, frá upphafi leikskóla og til loka framhaldsskóla. KÍ hefur sett fram stefnu um brýn verkefni í skóla- og menntamálum.

Kennarasamband ÍslandsKennarahúsinu Laufásvegi 81, 101 Reykjavík Sími 595 1111Netfang: [email protected]

Forsíðumyndina tók Anton Brink í kröfu-skrúðgöngu tónlistarskólakennara 29. október þegar gengið var frá Skólavörðu-holti niður á Austurvöll.

Ritstjórar: Aðalbjörn Sigurðsson og Arndís ÞorgeirsdóttirÁbyrgðarmaður: Þórður Á. HjaltestedHönnun og umbrot: KjarninnPrófarkalestur: Urður SnædalAuglýsingar: Stella KristinsdóttirPrentun: Oddi

Síðutal

4 Leiðari formanns

6 Forystan veltur ekki á einum manni

8 Fréttir og tilkynningar

10 Um stefnu KÍ í skóla- og menntamálum

12 Samið eftir tæplega fimm vikna verkfall

15 Mikilvægt að félagsmenn þekki réttindi sín

16 Enn hægt að skila inn athugasemdum

17 Janúar verður kynningarmánuðurinn

18 Vinnur eftir eigin menntalögum

20 Kynbundnum launamun eytt árið 2084?

22 Ekki annir - heldur spannir

23 Myndasaga eftir Inga Jensson

24 Sótarar með hærri laun en kennarar

26 KÍ er virkur vinnustaður

28 Kjöraðstæður til að fjölga leikskólakennurum

30 Þurfum að huga að tilgangi skólastarfsins

32 Skólamál í brennidepli

33 Samstarf heimila og skóla

34 Skólastjórnendur eiga að hvetja til starfsþróunar kennara

36 Sá haustlitina fjúka burt

40 Eigum að leggja allt í að mennta börnin okkar

42 Krossgáta

1812203610

4 LEIðARI DESEMBER 2014

Atlantsolía / Lónsbraut 2 / 220 Hafnarfjörður / Sími 591 3100 / www.atlantsolia.is

BirgðastöðHafnarfjarðarhöfn

Kaplakrika

Kópavogsbraut

Búðakór

BYKO Breidd

Bíldshöfða

Mosfellsbæ

Öskjuhlíð

Skeifunni

Skúlagötu

HveragerðiSelfossi

Stykkishólmi Egilsstöðum

Mosfellsbæ

Borgarnesi

Akureyri(Glerártorgi ogBaldursnesi)

Reykjanesbæ

7 KRÓNURÁ ÞINNI STÖÐMeð KÍ-dælulykli Atlantsolíu fá félagsmenn7 kr. afslátt á öllum sjálfsafgreiðslustöðvum félagsins.

Á afmælisdegi dælulykilshafa veitir dælulykill 15 kr. afslátt.

Sæktu um lykil eða uppfærðu afsláttarkjörin á www.ki.is

Tónlistarkennarar skrifuðu undir nýjan kjarasamning að morgni þriðjudagsins 25. nóvember en verkfall þeirra hafði þá staðið í rétt tæpar fimm vikur. Ég

fagna því að samningar hafi náðst og óska félagsmönnum í Félagi tónlistarskólakennara til hamingju með þennan áfanga. En það er auð-vitað algerlega óásættanlegt að til slíkra aðgerða hafi þurft að koma. Eins er sá dráttur sem varð á því að Samband íslenskra sveitarfélaga yrði við eðlilegum kröfum hópsins um kjaraleiðréttingar óboðlegur. Kennarastarfið á að vera vel launað og eftirsótt á öllum skólastigum. Það mættu bæði ríki og sveitarfélög hafa í huga nú þegar styttist í næstu samningalotu. Stjórnendafélögin innan KÍ og Félag

leikskólakennara sömdu aðeins til eins árs. Vinna við vinnumat á framhaldsskólastiginu og hjá Félagi

grunnskólakennara er enn fremur í fullum gangi. Þessi félög hafa síðustu vikur verið að kynna afrakstur

mjög viðamikils starfs sem farið hefur fram frá því skrifað var undir samninga félaganna.

Úr starfi KÍÞing Kennarasambandsins í vor ákvað að gera ætti

úttekt á þjónustu og rekstri sambandsins. Sú úttekt er nú í gangi en samið var við Capacent um framkvæmd hennar. Samhliða þessari úttekt verður framkvæmd könnun meðal félagsmanna þar sem spurt er út í þjónustu KÍ og sjóði þess. Um er að ræða úrtakskönnun og bið ég alla þá sem fá boð um þátttöku að taka þátt. Það er mjög mikilvægt fyrir okkur sem störfum í ykkar þjónustu að fá breiða þátttöku í könnuninni þannig að hún gefi sem réttasta mynd af því sem verið er að kanna.

Kennarasambandið hefur í samstarfi við aðildar-félögin skipað rýnihópa og tengiliði við starfshópa sem menntamálaráðherra skipaði til að vinna að tillögum í þremur meginþáttum hvítbókar, um úrbætur í læsi,

lengd námstíma og endurskipulagningu starfsnáms. Aðferðafræði ráðherra við þessa vinnu var harðlega gagnrýnd af hálfu Kennarasambandsins en stjórn KÍ ákvað að lokum að taka þátt með þeim hætti sem boðið er upp á og hefur því aðkomu að málinu með svipuðum hætti og aðrir hagsmunaaðilar. Kennarasambandið skipaði Aðalheiði Steingrímsdóttur, varaformann KÍ, til setu í ráðgjafarhóp með verkefnisstjórn hvítbókar-verkefnisins. Leiðarljós fulltrúa KÍ í vinnunni framundan eru áherslupunktar sem teknir hafa verið saman úr stefnuskjölum sambandsins. Um það fjallar Aðalheiður aftar í blaðinu.

Stjórn KÍ sendi frá sér ályktun þar sem boðuðum skerðingum í fjárlagafrumvarpi er mótmælt harðlega. Lykill að fjölbreyttum námsmöguleikum íslenskra ungmenna er að þau hafa getað snúið aftur til náms eftir að hafa dottið út. Þeirri heftingu sem felst í því að loka framhaldsskólunum fyrir nemendum eldri en 25 ára er harðlega mótmælt. Þetta mun raska starfsemi margra framhaldsskóla og sérstaklega minni skóla á landsbyggðinni. Það má segja að þetta sé bæði jafn-réttismál og byggðamál. Stjórn KÍ hefur einnig áhyggjur af breytingum á virðisaukaskatti og þá sérstaklega að slík hækkun verði íþyngjandi fyrir launafólk. Matarverð mun hækka og boðaðar mótvægisaðgerðir eru verulega óljósar og ótryggar.

Ágæti félagsmaður, nú líður að jólum og áramótum. Það er í senn skemmtilegur og krefjandi tími í skóla-starfi. Ég óska ykkur velfarnaðar í störfum ykkar.

Þórður Á. Hjaltested

formaður KÍ

ÁGÆTI FÉLAGSMAðUR

„Kennarastarfið á að vera vel launað og eftirsótt á

öllum skólastigum.“

Atlantsolía / Lónsbraut 2 / 220 Hafnarfjörður / Sími 591 3100 / www.atlantsolia.is

BirgðastöðHafnarfjarðarhöfn

Kaplakrika

Kópavogsbraut

Búðakór

BYKO Breidd

Bíldshöfða

Mosfellsbæ

Öskjuhlíð

Skeifunni

Skúlagötu

HveragerðiSelfossi

Stykkishólmi Egilsstöðum

Mosfellsbæ

Borgarnesi

Akureyri(Glerártorgi ogBaldursnesi)

Reykjanesbæ

7 KRÓNURÁ ÞINNI STÖÐMeð KÍ-dælulykli Atlantsolíu fá félagsmenn7 kr. afslátt á öllum sjálfsafgreiðslustöðvum félagsins.

Á afmælisdegi dælulykilshafa veitir dælulykill 15 kr. afslátt.

Sæktu um lykil eða uppfærðu afsláttarkjörin á www.ki.is

6 SKóLAvARðAN DESEMBER 2014

FORYSTA vELTUR EKKI Á EINUM MANNIUmræður um hlutverk og stöðu stéttarfélaga voru meðal viðfangsefna í viðamiklu fræðsluverkefni sem fram fór á vegum KÍ í október.

Það er ekki ofsögum sagt að starfsemi Kennarasam-bands Íslands sé borin uppi af óeigingjörnu starfi

þeirra sem taka þar að sér ýmis konar trún-aðarstörf. Síðustu mánuði hafa á annað

hundrað félagsmanna valist til setu í þeim fjölmörgu nefndum og ráðum sem starfa á vegum KÍ og aðildarfélaga þess. Leitað var til sumra meðan aðrir buðu sig fram en allir eiga það sameiginlegt að þurfa

á næstu misserum að fást við mikilvæg verkefni, m.a. að framfylgja stefnu KÍ og

taka afstöðu til fjölmargra mála sem henni tengjast.

Til að búa hópinn undir starfið framundan stóð KÍ í október fyrir viðamiklu fræðsluverkefni undir nafninu

„Forystufræðsla KÍ 2014“. Fræðslan var í formi heils-dagsnámskeiða, en tvö voru haldin í Reykjavík og eitt á Akureyri. Þar kynntu nokkrir starfsmenn og stjórnendur KÍ starfsemi Kennarasambandsins. Farið var yfir fjölmarga málaflokka, allt frá skipulagi og stefnu KÍ yfir í útgáfumál, skjalakerfi og fundaraðstöðu og fjallað um hlutverk og skyldur þeirra sem veljast til forystu-starfa. Að því loknu tók Runólfur Smári Steinþórsson, prófessor við Viðskiptafræðideild Háskóla Íslands, við. Erindi hans bar yfirskriftina „Forysta og breytingar“.

Minnkandi hlutverk stéttarfélaga?„Mitt sérsvið er m.a. stefnumiðuð og stefnutengd stjórnun sem og samspil milli skipulagseininga. Þegar KÍ leitaði til mín með þetta verkefni ákvað ég að leggja

Runólfur Smári Steinþórsson prófessor velti meðal annars fyrir sér umboði stéttarfélaga í erindi sem hann flutti á Forystufræðslu KÍ 2014. MYNDIR: ANTON BRINK


áherslu á að starf samtaka eins og KÍ ylti ekki á einum einstaklingi. Því nálgaðist ég viðfangsefnið ekki út frá einstökum forystu-mönnum heldur forystusveitinni í heild,“ sagði Runólfur Smári í upphafi erindis síns. Fyrsta hlutann af erindinu nýtti hann til að vekja fólk til umhugsunar um hlutverk sitt í forystu KÍ og varpaði þá fram fjölmörgum spurningum sem áttu að vekja fundarmenn til umhugsunar. Meðal þeirra voru:

■ Hvaða erindi hef ég og hver er til-gangurinn?

■ Hvaða vald hef ég og hvernig má beita því?

■ Hvaða spurninga spyr ég? ■ Hvað liggur til grundvallar minni

forystu og stjórnun?Í kjölfarið fjallaði Runólfur lítillega um

hlutverk stéttarfélaga og hvernig það hefur verið að breytast. „Hlutverk stéttarfélaga til að ná einingu og móta stefnu í samfélaginu virðist vera minnkandi. Þessi rödd hefur ekki sömu þýðingu í dag og hún hafði áður. Rannsóknir sýna að stéttarfélög í Danmörku finna fyrir þessu í daglegu starfi sínu og eru þar komin í vörn meðal annars vegna þess að félagsmönnum fer fækkandi, en erfitt árferði og þar af leiðandi lítill vöxtur í efna-hagslífinu hefur ekki síður áhrif. Er reynslan svipuð hér á landi? Ég hef ekki svarið við því,“ sagði Runólfur.

Félög án umboðs?Reynsla og þróun í Bretlandi er samkvæmt Runólfi svipuð og hann segir að forystusveit Kennarasambandsins þurfi að velta henni fyrir sér. Hann vitnaði til Carls Roper, eins forystumanna launamanna þar í landi, sem segir að stéttarfélögin verði að finna rætur sínar. „En þau þurfa samkvæmt honum einnig að virkja tengslin við grasrótina. Ekki er nóg að fjölga félagsmönnum eða að reka öfluga þjónustuskrifstofu. Stéttarfélögin verða að hafa pólitískan styrk sem hægt er að nýta í þágu fólksins og verkefnin þurfa að hafa merkingu fyrir félagsmönnum“.

Runólfur velti einnig fyrir sér niður-stöðum Ove K. Pedersen, prófessors við Viðskiptaháskólann í Kaupmannahöfn, sem fullyrðir að stéttarfélögin hafi ekki áttað sig á samkeppnisþjóðfélaginu. „Hann segir að þegar verið var að byggja upp velferðarþjóðfélagið hafi stéttarfélögin tekið virkan þátt í mótun og uppbyggingu þess. Þegar samkeppnisþjóðfélagið kom fram þá

lentu þau í andstöðu og tóku ekki þátt. Þar áttuðu þau sig ekki á breyttum aðstæðum og töpuðu þannig tengslum og misstu að hluta til umboð sitt“.

Allt þetta dró Runólfur saman og velti síðan upp afar víðtækri spurningu – eru einhverjar breytingar sem KÍ þarf að bregðast við og er eitthvað í umhverfinu sem takast þarf á við? Hann segir að þessari spurningu þurfi allir sem tekið hafi að sér forystuhlutverk innan KÍ að velta fyrir sér. Þeir þurfi einnig að velta fyrir sér hvaðan KÍ sé að koma, hvað sé í farteskinu, hvað geti hjálpað samtökunum áfram og hvað haldi aftur af þeim. Að lokum velti hann fram sjö lykilspurningum og var þátttakendum á námskeiðinu skipt í umræðuhópa um þær. Hér fyrir neðan má sjá spurningarnar sjö og nokkur dæmi um hvernig hóparnir svöruðu þeim:

■ Í hvers þágu skal starfsemin miðuð? Að því að við séum einn hópur.

■ Hvað ætti að vera til vitnis um forgangsröðun í starfi KÍ? Sífelld endurskoðun og framþróun í þágu félagsmanna.

■ Hvað skal haft til marks um árangur af starfinu? Þegar KÍ er vel sýnilegt öllum félagsmönnum og öðrum í sam-félaginu. Einnig þegar KÍ er leiðandi í mennta- og launaumræðu.

■ Hvaða vegvísar eiga að beina starfinu í rétta átt? Liðsvinna, samræða og þátttaka sem flestra.

■ Hvernig má ýta undir sköpun og þró-un? Með samstarfi þvert á aðildarfélög.

■ Hvernig má virkja til forystu og efla bæði samstöðu og hvatningu í starf-inu? Sýna og sanna að KÍ geri gagn.

■ Hvaða óvissa truflar nætursvefninn helst? Áhugaleysi margra félagsmanna.

TrúnaðarmannafræðslaÍ október fór einnig fram á vegum Fræðslunefndar KÍ námskeið fyrir nýja og nýlega trúnaðarmenn úr öllum aðildarfé-lögum. Á námskeiðinu var lögð áhersla á að fara yfir málaflokka sem eru eins á öllum skólastigum, svo sem skipulag og starfsemi KÍ, réttindi og skyldur trúnaðarmanna, lífeyrismál, fæðingarorlof, veikinda- og orlofsrétt, starfsumhverfi og vinnuvernd.

KÍ mun framvegis standa fyrir árlegri fræðslu um sameiginleg mál fyrir trúnað-armenn. Aðildarfélögin sjá aftur á móti um fræðslu fyrir trúnaðarmenn um starfsemi og kjarasamninga hvers félags.

Þátttakendur Um eitt hundrað félagsmenn KÍ tóku í október þátt í viðamiklu fræðsluverkefni fyrir þá sem valist hafa til trúnaðarstarfa innan Kennarasambandsins.

„Ekki er nóg að fjölga félagsmönnum eða að reka öfluga þjónustu-skrifstofu. Stéttarfé-

lögin verða að hafa pólitískan styrk sem

hægt er að nýta í þágu fólksins.“

8 FRÉTTIR DESEMBER 2014

HÖFðINGLEGAR GJAFIRFélagi tónlistarkennara barst á dögunum höfðingleg gjöf frá Félagi lífeindafræðinga. Um var að ræða 750.000 króna styrk úr kjaradeilusjóði félagsins. Í bréfi sem Gyða Hrönn Einarsdóttir, formaður félagsins, skrifaði sagði meðal annars: „Gangi ykkur vel í baráttunni, ekki láta deigan síga, tón-listarmenntun er ekki minna mikilvæg en önnur menntun, allra síst fyrir sálartetrið.“

En það eru fleiri sem sýndu stuðning sinn í verki á þennan hátt, því nokkrum dög-um síðar barst félaginu styrkur upp á sömu upphæð frá Stéttarfélagi lögfræðinga.

Gyða Hrönn Einarsdóttir, formaður Félags lífeindafræðinga og Sigurlína Dögg Tómasdóttir, gjaldkeri félagsins, afhentu styrkinn í verk-fallsmiðstöð FT 19. nóvember.

REYNT Að ÚTRÝMA LAUNAMISRÉTTIÍ hádegi fimmtudagsins 13. nóvember komu saman á Hilton Hótel Reykjavík forráðamenn stærstu landssamtaka launafólks, Samtaka atvinnulífsins og Sambands íslenskra sveitarfélaga auk bæði velferðar- og fjármálaráðherra. Tilefnið var undirritun á samstarfsyfirlýsingu um nýjan jafnlaunastaðal, en markmið hans er að „auka gagnsæi og gæði í launaákvörðunum og auðvelda atvinnurekendum að viðhalda

launajafnrétti kynja á vinnustað sínum“ eins og sagði í tilkynningu sem send var út í tengslum við undirritunina. Með öðrum orðum – með jafnlaunastaðli á að reyna að tryggja að karlar og konur fái greidd sömu laun fyrir sömu störf á íslenskum vinnu-markaði. Vilji fyrirtæki og stofnanir sýna fram á að hjá þeim ríki launajafnrétti þurfa þau að uppfylla kröfur staðalsins. Geri þau það hljóta þau sérstaka vottun þar um.

KENNARAR Á EFTIRLAUNUM ERU HvATTIR TIL Að SKRÁ SIG Í FKE Vert er að benda kennurum á eftirlaunum að skrá sig í FKE (Félag kennara á eftir-launum). Ekkert félagsgjald er innheimt í félaginu. Félagið býður upp á fjölbreytta dagskrá árið um kring; svo sem ferðalög, fræðslu- og skemmtifundi, kóræfingar, bókmenntaklúbb og tölvustarf. Svo er að sjálfsögðu haldin árshátíð að vetri. FKE sendir út fréttabréf þar sem sagt er frá því helsta sem er á döfinni.

Þá er vert að benda á að félagar í FKE hafa aðgang að Orlofssjóði á meðan þeir eiga punkta til að nota.

Umsjón með félagaskránni hefur Fjóla Ósk Gunnarsdóttir í Kennarahúsinu (netfang: [email protected]).

NEFND UM FAGLEGT SAMSTARFMenntavísindasvið Háskóla Íslands og Kennarasamband Íslands undirrituðu þann 3. nóvember samning um samstarfsnefnd sem fjallar um málefni kennaramenntunar og fagleg málefni sem tengjast störfum félagsmanna KÍ í skólum. Markmið nefndar-innar eru m.a að efla kennaramenntun

og kennarastarf; taka þátt í umræðu um kennaramenntun og kennarastarf; tryggja gagnkvæmt flæði upplýsinga milli félags-manna KÍ og MVS, og sinna fræðslu- og kynningarverkefnum. Sérstök áhersla verður lögð á að auka veg og virðingu kennaramenntunar og kennarastarfsins.

NordplusMenntaáætlun norrænu ráðherranefndarinnarNordplus veitir styrki til menntasamstarfs á Norðurlöndum og Eystrasaltslöndum. Veittir eru styrkir til samstarfsverkefna, námsheimsókna, nýsköpunar og þróunar á öllum skólastigum. Nordplus skiptist í fimm undiráætlanir, sem þjóna ákveðnum markhópi eða viðfangsefni. Almennur umsóknarfrestur er 1. mars ár hvert fyrir allar áætlanir. Landskrifstofa Nordplus á Íslandi, sem staðsett er hjá Rannís, veitir allar nánari upplýsingar um áætlunina og aðstoð í umsóknarferlinu.

Nordplus Junior - Nordplus Voksen - Nordplus fyrir háskólastigið Nordplus Horizontal - Nordplus norræna tungumálaáætlunin

NordplusMenntaáætlun norrænu ráðherranefndarinnarNordplus veitir styrki til menntasamstarfs á Norðurlöndum og Eystrasaltslöndum. Veittir eru styrkir til samstarfsverkefna, námsheimsókna, nýsköpunar og þróunar á öllum skólastigum. Nordplus skiptist í fimm undiráætlanir, sem þjóna ákveðnum markhópi eða viðfangsefni. Almennur umsóknarfrestur er 1. mars ár hvert fyrir allar áætlanir. Landskrifstofa Nordplus á Íslandi, sem staðsett er hjá Rannís, veitir allar nánari upplýsingar um áætlunina og aðstoð í umsóknarferlinu.

Nordplus Junior - Nordplus Voksen - Nordplus fyrir háskólastigið Nordplus Horizontal - Nordplus norræna tungumálaáætlunin


Að undanförnu hefur staðið yfir málefnavinna hjá Kennarasambandinu og aðildarfélögum í þeim tilgangi að setja fram stefnu um brýn

verkefni í skóla- og menntamálum. Stefn-an felur í sér baráttumál sem kennarasam-

tökin hafa lengi talað fyrir og haldið á lofti og er hún jafnframt útlistun á afstöðu til

stefnumálanna í hvítbók menntamála-ráðherra. Við teljum að líta þurfi á nám

og skólagöngu barna og ungmenna sem eina heild, frá upphafi leikskóla

til loka framhaldsskóla. Hér hafa samtök okkar mikið fram að færa því við störfum í öllum skólum landsins utan háskóla.

LæsiEkki þarf að hafa mörg orð

um það að góð lestrarfærni er undirstaða þess að börn og ungmenni nái tökum á námi sínu og forsenda virkrar samfélagsþátttöku. Góð tök á tungumálinu á unga aldri ráða miklu um lestrarfærni og er grunnurinn að þessu lagður í leikskóla og fyrstu námsárum í grunnskóla. En lestrarfærni þarf að þjálfa áfram út grunnskólann með fjölbreyttum hætti í öllu námi og líka þegar komið er í framhaldsskóla. Auka þarf framboð á fjölbreytilegu náms- og kennsluefni fyrir

UM STEFNU KÍ Í SKóLA- OG MENNTAMÁLUM

Aðalheiður Steingrímsdóttirvaraformaður KÍ

Stefna KÍ í skóla- og menntamálum var mótuð á sjötta þingi KÍ sem haldið var í apríl síðastliðnum.


öll skólastig og lestrarefni við hæfi allra aldurshópa.

Í skólastarfinu eru það kennararnir sem skipta höfuðmáli fyrir nám og námsárangur barna og ungmenna. Þess vegna þarf að beina sjónum að kennurunum til að gera þeim kleift að vinna að góðri lestrarfærni til að bæta námsárangur og námsframvindu á öllum skólastigum.

Mjög brýnt er að fjölga leikskóla-kennurum í leikskólum landsins, en tölur sýna að hlutfall þeirra á landsvísu er langt undir þeim stöðugildafjölda sem kennaramenntunarlögin gera kröfu um. Í skólum þarf að vera fyrir hendi markviss kennslufræðileg ráðgjöf fyrir kennara og þeir þurfa að hafa svigrúm í starfi til að sinna börnum og ungmennum sem eiga í erfiðleikum með læsi. Einnig þarf að auka framboð á símenntun um læsi fyrir kennara og veita stuðning við starfsþróun þeirra á sviðinu.

Í leikskólum eru til miklar upplýsingar um niðurstöður skimana á hljóðkerfisvitund barna sem þurfa að fylgja þeim þegar þau byrja í grunnskóla þannig að nýta megi þær til að vinna gegn erfiðleikum við lestrar-tileinkun. Með sama hætti þurfa upplýsingar um læsisvanda í grunnskóla að skila sér með nemendum þegar þeir byrja í framhalds-skóla og nýta þarf þær til að sinna þörfum þeirra nemenda sem eiga við þennan vanda að etja.

Auk þess að skima reglulega málþroska barna í leikskóla og á yngstu stigum grunnskóla þarf að leggja mikla áherslu á að bregðast strax við vísbendingum um lestrarvanda með markvissri kennslu og stuðningi við börn og foreldra. Huga þarf sérstaklega að því að auka stuðning við börn, ungmenni og foreldra sem hafa annað móðurmál en íslensku. Gera þarf átak í því að stytta biðlista eftir greiningu á tal- og málþroskaröskunum barna, meðferð og þjálfun og fjölga sérfræðingum á þessu sviði í skólunum.

Nám og námstími Til að fleiri nemendur ljúki námi í fram-haldsskóla á eðlilegum tíma þarf að ráðast í ýmsar aðgerðir til að gera grunnskólum og framhaldsskólum kleift að mæta breytileg-um þörfum ólíkra nemendahópa.

Skima þarf fyrir áhættuþáttum brotthvarfs í efstu bekkjum grunnskóla og í

framhaldsskólum og veita nemendum sem eru í brotthvarfshættu viðeigandi úrræði og ráðgjöf. Efla þarf náms- og starfsráðgjöf fyrir nemendur í grunnskólum og fram-haldsskólum svo að náms- og starfsval endurspegli hæfileika og áhugasvið. Til að ýta undir áhuga nemenda á starfsnámi þarf að efla verklegt starfsnám í efstu bekkjum grunnskóla og kynningar fyrir þá á starfs-námi í framhaldsskólum.

Auka þarf samfellu í námi á mörkum grunnskóla og framhaldsskóla og skýrar leiðir þurfa að vera til staðar fyrir nemendur til að fara á milli skólastiga á mismunandi námshraða og til að stunda nám samtímis á tveimur skólastigum. Virkja þarf þann sveigjanleika sem núverandi lög um grunn-skóla og framhaldsskóla fela í sér.

Fjölbreyttar námsleiðir þurfa að vera við hæfi allra nemenda í framhaldsskól-um sem veita tryggan undirbúning fyrir

áframhaldandi nám og störf á vinnumark-aði.

Jafnrétti til náms í framhaldsskólum þarf að tryggja óháð aldri, og þurfa náms-gögn og námsdvöl að vera nemendum að kostnaðarlausu.

Gera þarf sömu gæðakröfur til aðila sem sinna fræðslu á framhaldsskólastigi. Í framhaldsfræðslulögum þurfa að vera skýr ákvæði um rétt nemenda, fagleg gæði og menntun kennara.

„Í skólastarfinu eru það kennararnir sem

skipta höfuðmáli fyrir nám og námsárangur barna og ungmenna.“

KENNARASAMTÖKIN EIGA EKKI BEINA AðKOMU Að vINNU vIð HvÍTBóK

Kennarasamtökin telja mjög óskynsamlegt að þau séu ekki meðal tilnefningaraðila í starfshópa menntamálaráðuneytis um vinnu að stefnumálum hvítbókar; læsi, námstíma og starfsnám. Ítrekað var óskað eftir endurskoðun á þessari skipan mála við ráðherra, en það var ekki tekið til greina. Kennarasamtök landsins, sem hafa innan sinna vébanda 10 þúsund félaga í öllum skólum utan háskóla, hafa gjörólíka stöðu og forsendur miðað við aðra aðila, bæði varðandi þekkingu á stefnumálum hvítbókar og bein áhrif þeirra á nám nemenda, skólastarfið og störf kennara, náms- og starfsráðgjafa og skólastjórnenda. Í hvítbók er mikið gert af því að benda á mikilvægi samstarfs stjórnvalda og kennarasamtaka um stefnumótun og ákvarðanir í menntamálum og góða reynslu af þessu annars staðar. Ekki virðist vera vilji til að gera það sama hér á landi.

SKIPULAG HvÍTBóKARvINNU

Ráðuneytið valdi fólk til setu í starfshópunum og eiga þeir að skila tillögum í byrjun næsta árs. Ráðuneytið leitaði til KÍ og fleira aðila um að rýna vinnu hópanna og um tilnefningar í samráðshóp með verkefnastjórn sem samhæfir vinnu starfshópanna. KÍ ákvað að tilnefna fulltrúa í rýnihópa og í samráðshópinn í þeim tilgangi að hafa áhrif á vinnu starfshópanna. Samkvæmt svörum frá ráðuneytinu er áformað að kynna afrakstur allrar vinnu í ráðgjafarhópi ráðherra í menntamálum sem skipaður verður forsvarsfólki úr atvinnulífi, sveitarstjórnum, háskólum, KÍ, og fleiri aðilum. Í framhaldi af því verði tekin ákvörðun um næstu skref en búast megi við að nýir hóp-ar verði þá skipaðir um útfærslu einstakra mála. Slíkt velti þó á því hver niðurstaða vinnunnar verður.

Á heimasíðu KÍ eru nánari upplýsingar um starfshópa ráðuneytisins um læsi, námstíma og starfsnám, sem og fulltrúana sem KÍ hefur tilnefnt í rýnihópa og samráðshóp.


SAMIð EFTIRTÆPLEGA FIMM

vIKNA vERKFALL

Fjölmennt var í kröfuskrúðgöngu sem tónlistar kennarar efndu til í miðborg Reykjavíkur 29. október. MYND: ANTON BRINK


Samninganefndir Félags tónlistarskóla-

kennara og Sambands íslenskra sveitarfélaga

eyddu miklum tíma í Karphúsinu í nóvember. Eftir að lítið hafði þokaðist í deilunni mánuð-

um saman var loks skrifað undir snemma

morguns þriðjudaginn 25. nóvember. Þá hafði fund-

ur staðið sleitulaust í fimmtán klukkustundir, eða frá því klukkan 13.00 daginn áður. Þessa dagana er verið að kynna nýjan samning fyrir félagsmönnum FT. Að þeirri kynningu lokinni greiða félagsmenn atkvæði um niðurstöðuna.

Tíu mánaða samningaferliÞegar skrifað var undir vantaði aðeins rúman sólarhring í að verkfall félagsmanna í Félagi tónlistarskólakennara hefði staðið í fimm vikur. En þar með er ekki öll sagan sögð því samningaferlið var óralangt. Það hefur lengi verið hefð á Íslandi að hefja ekki vinnu við að endurnýja kjarasamninga fyrr en þeir eru þegar runnir út, með tilheyrandi seinkun á kjarabótum fyrir þá sem starfa eftir viðkomandi samningum. Yfirleitt er launafólki þó bætt það tap á einhvern hátt, oft með eingreiðslu fljótlega eftir að kjarasamningur hefur verið

Fjölmennt var í kröfuskrúðgöngu sem tónlistar kennarar efndu til í miðborg Reykjavíkur 29. október. MYND: ANTON BRINK


undirritaður. Þetta fyrirkomulag er þó óásættanlegt og fyrir því fengu tónlistar-kennarar illilega að finna. Samningur þeirra við Samband íslenskra sveitarfélaga rann sitt skeið á enda í lok janúar. Það liðu því tæpir tíu mánuðir frá því að samningurinn rann út þar til hann var loks endurnýjaður.

Lítill samningsvilji Vilji samninganefndar Sambands íslenskra sveitarfélaga til að leysa deiluna virtist líka lengi afar lítill. Beiðnum um samningafundi var hafnað og svo fór síðsumars að lang-lundargerð forsvarsmanna FT þraut. Deilunni var vísað til ríkissáttasemjara 12. júní en þá höfðu aðeins verið haldnir fimm samninga-fundir í deilunni og þeir höfðu engu skilað. Tímasetningin reyndist erfið því nokkrum dögum síðar var skrifstofum Ríkissáttasemj-ara lokað vegna sumarleyfa. Meðal annars vegna þess gerðist ekkert í deilunni fyrr en í ágúst. Þá kom fljótlega í ljós að vilji sveitarfé-laga til að ganga til samninga hafði lítið aukist og því var ekki annað í stöðunni en að efna til atkvæðagreiðslu um verkfall. Sú atkvæða-greiðsla fór fram dagana 30. september til 6. október og þar samþykkti yfirgnæfandi meirihluti félagsmanna að leggja niður störf til að knýja á um kröfur sínar. Verkfall tónlistarkennara í FT hófst 22. október.

Öflugt starf í verkfalliLjóst var að á brattann væri að sækja enda hefur það lítil fjárhagsleg og efnahagsleg áhrif þegar tónlistarkennarar leggja niður störf. Þrýstingur á lausn deilunnar varð því að koma úr öðrum áttum og þar tók öflugur hópur félagsmanna FT málin í sínar hendur. Efnt var til fjölda viðburða um land allt til að minna á verkfallið, stöðuna og kröfur tónlistarkennara. Fljótlega kom í ljós

að málstaðurinn naut víðtæks stuðnings í samfélaginu. Stuðnings- og baráttukveðjum rigndi inn, þar á meðal frá sveitarstjórnum vítt og breitt um landið. Sú mikla vinna sem tónlistarkennarar lögðu á sig við að koma málefnum sínum á framfæri skapaði smám saman aukinn þrýsting sem skilaði sér beint inn á samningaborðið í Karphúsinu og hafði án efa mikil áhrif á að lausn náðist að lokum í erfiðri deilu.

Fjölmargir listamenn komu fram á samstöðufundi með tónlistarkennurum í Hörpu 18. nóvember og sýndu þannig stuðning sinn í verki. MYND: STYRMIR KÁRI

Sigrún Grendal Jóhannesdóttir, formaður FT, var ein þeirra sem mótmæltu aðgerðaleysi sveitarstjórn-armanna í kjaradeilu tónlistarkennara á Austurvelli 3. nóvember. MYND: ANTON BRINK


„Okkar hlutverk er að veita félagsmönnum margháttaða aðstoð þegar eitthvað bjátar

á,“ segir Kristín Stefánsdóttir tónlistar-skólakennari sem hefur verið skipuð til að gegna formennsku í Sjúkrasjóði KÍ á þessu kjörtímabili. Kristín hefur mikla reynslu af störfum Sjúkrasjóðs, enda hefur hún setið í stjórn hans frá því hann var stofnaður árið 2001.

Stjórn Sjúkrasjóðs er skipuð sjö félagsmönnum og sjö til vara. Fyrirkomu-

lagið er þannig að hvert aðildarfélag KÍ tilefnir einn aðalmann og einn varamann.

Kristín segir sjóðinn hafa vaxið frá árdögum og að úthlutunarreglurnar séu alltaf í

þróun en sífellt megi gera betur. „Það var mikil vinna á upphafsdögunum að koma sjóðnum á koppinn. Við sem vorum kjörin í stjórn þurftum að setja okkur vel inn í málin en það voru aðrir sjóðir komnir á undan sem við gátum tekið hliðsjón af. Við fórum hægt af stað og sniðum okkur stakk eftir vexti,“ segir Kristín.

Úthlutunarreglur og upphæðir eru ávallt til endur-skoðunar að sögn Kristínar. „Rekstur sjóðsins gekk mjög vel fyrstu árin og við vorum svo lánsöm að geta á hverju ári bætt aðeins í og hækkað upphæðir. Það varð hins vegar viðsnúningur þegar sjóðurinn ákvað að greiða styrki vegna tannlækninga en þeir höfðu í för með sér að mikill halla-rekstur, á bilinu 20 til 30 milljónir króna á ári, varð í þrjú ár í röð. „Við áttum fyrir þessu, en þótt sjóðurinn eigi alls ekki að safna peningum þá gengur ekki að reka hann með miklu tapi. Þetta er eina skiptið í sögu sjóðsins þar sem við þurftum að þrengja reglurnar og tannlæknastyrkirnir voru

felldir út, en með góðum fyrirvara að sjálfsögðu. Styrkir vegna tannlækninga hafa síðan verið settir inn aftur en með öðrum formerkjum,“ segir Kristín.

Sjúkrasjóður greiðir rúmlega 300 milljónir í styrki til félagsmanna á ári hverju. Á sjötta þúsund umsóknir liggja að baki styrkveitingunum og umsvif því mikil. Kristín segir starfsmenn í Kennarahúsinu afgreiða stærstan hluta um-sóknanna en stjórnin fylgist grannt með öllu frá mánuði til mánaðar. „Stjórnin tekur hins vegar allar umsóknir um sjúkradagpeninga til afgreiðslu, sem og umsóknir vegna kostnaðarsamra læknisaðgerða. Vinnureglur sjóðsins eru mjög slípaðar og gott að vinna eftir þeim. Hvað varðar um-sóknir sem eru á jaðrinum þá tökum við afstöðu í hverju tilfelli og reynum alltaf að vera sjálfum okkur samkvæm.“

Kristín segir það hafa verið áberandi að undanförnu hve gjöld fyrir ýmsa læknisþjónustu hafi hækkað. „Maður hélt til dæmis að krabbameinsmeðferð væri ókeypis en því fer fjarri, það er smurt á komugjöld og fleira.” Sjúkrasjóð-urinn getur verið mikil stoð þegar erfið veikindi herja á félagsmenn. „Okkar markmið er að hjálpa þeim sem þurfa mest á því að halda, vera öryggisnet í erfiðum aðstæðum.“

Kristín hvetur félagsmenn til að kynna sér reglur sjóðsins en þær er að finna á vef KÍ. „Við þurfum sífellt að minna fólk á að lesa sér til um hvaða rétt það hefur. Það er mikilvægt að þekkja rétt sinn,“ segir Kristín Stefánsdóttir.

MIKILvÆGT Að FÉLAGARNIR ÞEKKI RÉTTINDI SÍN

Kristín Stefánsdóttir hefur setið í stjórn Sjúkrasjóðs KÍ frá stofnun hans árið 2001. Hún gegnir nú formennsku í sjóðnum.

Okkar markmið er að hjálpa þeim sem þurfa mest á því að halda, vera öryggisnet í

erfiðum aðstæðum.

16 vINNUMAT DESEMBER 2014

Þegar skrifað var undir nýjan kjarasamning milli Félags grunnskólakennara og Sambands íslenskra sveitar-

félaga seinni partinn í maí var þegar ljóst að mikið starf væri framundan tengt seinni

hluta samnings. Inni í nýjum kjarasamn-ingi, sem greiða á atkvæði um í febrúar, var kveðið á um mjög umfangsmikla vinnu við að endurskilgreina vinnutíma grunnskólakennara í nýju vinnumati. Sú

vinna hófst strax í vor og nú liggja fyrir fyrstu drög leiðarvísis að vinnumati grunn-

skólakennara. Þau voru kynnt á alls níu fundum víðs vegar um landið dagana 10. til 20. nóvember,

en kynningarferlinu er langt í frá lokið. Grunnskóla-kennarar eru til að mynda hvattir til að kynna sér málið á vinnumat.is þar sem margs konar upplýsingar er að finna, þar á meðal upptöku af tveimur áðurnefndra kynningarfunda og sjálf drögin að leiðarvísinum.

„Nú þurfa félagsmenn okkar, bæði sem einstak-lingar og sem hluti af skólasamfélaginu að ræða þessi mál á sínum vinnustöðum. Þeir þurfa að máta sig inn í vinnumatshugsunina og meðal annars að reyna að átta sig á hvort eitthvað vanti inn í fyrirliggjandi drög, hvort einhverju sé ofaukið eða eitthvað sé þar óljóst sem þá þurfi að skilgreina betur. Einnig viljum við fá ábendingar ef eitthvað má betur fara í vinnumatsferlinu sjálfu,“ segir Guðbjörg Ragnarsdóttir, varaformaður

Félags grunnskólakennara, en hún situr í Verkefnastjórn um vinnumat kennara. „Ábendingum þarf að koma til okkar í verkefnastjórninni þar sem tillit verður tekið til allra athugasemda. Við erum með þessu að tryggja að kennarar hafi áhrif á hvernig kjarasamningur þeirra lítur út og þar með að kennarinn og skólastjórinn sem fagmenn beri ábyrgð á skipulagi skólastarfsins“.

Kennarar geta komið athugasemdum sínum og ábendingum á framfæri allt til 10. janúar 2015 í gegnum vefinn vinnumat.is.

„Við erum hér að ræða innihald vinnumats en ekki kjarasamninginn í heild,“ segir Guðbjörg. „Verk-efnið sem bíður eftir 10. janúar er að vinna úr öllum ábendingum sem fram koma í kynningarferlinu. Þegar við verðum komin með fullmótað vinnumat kynnum við það ásamt öðrum breytingum á kjarasamningi. Við leggjum niðurstöðuna ásamt breytingum á kjarasamn-ingi síðan í dóm félagsmanna FG í atkvæðagreiðslu sem fram fer í síðasta lagi 20. febrúar.“

ENN HÆGT Að SKILA INN ATHUGASEMDUMGrunnskólakennarar hvattir til að kynna sér drög að vinnumati.

Fyrstu drög að leiðarvísi að vinnumati grunnskóla-kennara voru kynnt á níu fundum víðs vegar um land í nóvember.

„Grunnskólakennarar eru hvattir til að kynna sér

málið á vinnumat.is þar sem margs konar upplýsingar er

að finna...“

Myndlist er mögnuð!Eitt af meginmarkmiðum Listasafns Reykjavíkur er að vekja nemendur á öllum aldri til umhugsunar um myndlist með lifandi fræðslustarfi.

Listasafn Reykjavíkur er með fjölbreyttar sýningar á þremur stöðum í borginni og tekur á móti skólahópum alla virka daga frá kl. 8.3015.30 eða eftir samkomulagi. Bóka þarf með fyrirvara á heimasíðu safnsins undir „Panta leiðsöng“.

Flakkari á flandri!Grunnskólum Reykjavíkur stendur til boða að fá sérhannaðar fræðslusýningar að láni í skólann. Sýningarnar kallast Flökkusýningar og eru útbúnar í færanlegum einingum sem hægt er að setja upp í skólanum. Með sýningunum fylgja verkefni fyrir nemendur, sem hægt er að fá kynningu á. Athugið að sýningarnar eru grunnskólum Reykjavíkur að kostnaðar lausu.

Allar upplýsingar um sýningar, fræðslu og við burði er að finna á heimasíðu safnsins www.listasafnreykjavikur.isListasafn Reykjavíkur er á þremur stöðum.

Ásmundarsafn Sigtún, 105 ReykjavíkOpið 1.5 – 30.9 daglega kl. 10171.10 30.4 daglega kl. 1317

HafnarhúsTryggvagata 17, 101 ReykjavíkOpið daglega kl. 1017Fimmtudögum kl. 1020 S. 590 1200

KjarvalsstaðirFlókagata, 105 ReykjavíkOpið daglega kl. 1017

Upplýsingar um safnið er einnig hægt að finna á Facebook, Flickr, Twitter, YouTube og Vimeo.

listasafnreykjavikur.is

Flakkari á flandri!

Safnfræðsla

Listasafn Reykjavíkur

Myndlist er mögnuð!Eitt af meginmarkmiðum Listasafns Reykjavíkur er að vekja nemendur á öllum aldri til umhugsunar um myndlist með lifandi fræðslustarfi.

Listasafn Reykjavíkur er með fjölbreyttar sýningar á þremur stöðum í borginni og tekur á móti skólahópum alla virka daga frá kl. 8.3015.30 eða eftir samkomulagi. Bóka þarf með fyrirvara á heimasíðu safnsins undir „Panta leiðsöng“.

Flakkari á flandri!Grunnskólum Reykjavíkur stendur til boða að fá sérhannaðar fræðslusýningar að láni í skólann. Sýningarnar kallast Flökkusýningar og eru útbúnar í færanlegum einingum sem hægt er að setja upp í skólanum. Með sýningunum fylgja verkefni fyrir nemendur, sem hægt er að fá kynningu á. Athugið að sýningarnar eru grunnskólum Reykjavíkur að kostnaðar lausu.

Allar upplýsingar um sýningar, fræðslu og við burði er að finna á heimasíðu safnsins www.listasafnreykjavikur.isListasafn Reykjavíkur er á þremur stöðum.

Ásmundarsafn Sigtún, 105 ReykjavíkOpið 1.5 – 30.9 daglega kl. 10171.10 30.4 daglega kl. 1317

HafnarhúsTryggvagata 17, 101 ReykjavíkOpið daglega kl. 1017Fimmtudögum kl. 1020 S. 590 1200

KjarvalsstaðirFlókagata, 105 ReykjavíkOpið daglega kl. 1017

Upplýsingar um safnið er einnig hægt að finna á Facebook, Flickr, Twitter, YouTube og Vimeo.

listasafnreykjavikur.is

Flakkari á flandri!

Safnfræðsla

Listasafn Reykjavíkur

JANÚAR vERðUR KYNNINGAR MÁNUðURINNStefnt er að því að niðurstaða vinnumats framhaldsskólakennara liggi fyrir um áramót.

Vinna við nýtt vinnumat framhaldsskóla-kennara er langt á veg komin. Mikil vinna er að baki og tekist hefur að standa við þær tímasetningar sem verkefnisstjórn um vinnumat setti sér í upphafi verkefnisins. Drög að nýju reikniverki hafa verið smíðuð og í nóvember voru þau prófuð með hópi kennara en einnig voru þau kynnt á sjö kynningarfundum víðsvegar um landið.

„Nú eru fulltrúar samninganefnda FF og FS og ríkisins byrjaðir að semja um ákveðna þætti sem tengjast vinnumatinu sem enn er eftir að klára að útfæra. Dæmi um þetta er t.d. hvernig á að meta hópa-stærðir og sérkennsluálag,“ segir Guðríður Arnardóttir, formaður Félags framhalds-skólakennara. „Vinnumatsnefndirnar eru enn fremur að safna gögnum frá kennurum

til að búa til sýnidæmi sem þurfa að liggja fyrir þegar greidd verða atkvæði um niður-stöðuna. Í þeirri vinnu sem er að baki hefur orðið til viðamikill gagnagrunnur. Nú er verið að taka saman upplýsingar úr honum til að hægt sé að búa til meðaltöl, samræma tímamat á milli áfanga o.s.frv.

Markmiðið er að hnýta sem flesta lausa enda fyrir lok desember og fara af fullum krafti í kynningar eftir áramót. Það má kannski segja að janúar verði kynn-ingarmánuðurinn í verkefninu en atkvæði um niðurstöðuna verða greidd um miðjan febrúar. Niðurstaðan í verkefninu í heild mun liggja fyrir áður en febrúar er úti, enda segir í samningi okkar að þá verðum við að vera búin að gefa samninganefnd ríkisins okkar svar,“ segir Guðríður.

Félagsmenn Félags framhalds-skólakennara og Félags stjórnenda í framhaldsskólum eru hvattir til að kynna sér verkefnið og fylgjast með á vef vinnu-matsnefndarinnar, www.verkefnisstjorn.is. Þar er hægt að nálgast reikniverkið eins og það lítur út í dag auk margvíslegra annarra upplýsinga.

„Markmiðið er að hnýta sem flesta

lausa enda fyrir lok desember...“

18 vIðTAL DESEMBER 2014

Fáskrúðsfjörðurinn tekur á móti tíðinda-manni Skólavörðunnar spegilsléttur og fagur þegar hann keyrir inn í bæinn á leið til fundar við skólastjórann Einar Má

Sigurðarson. Stefnan er tekin á Skólamiðstöð staðarins þar sem leik-, grunn- og tónlistarskóli eru undir sama þaki, auk bókasafnsins. Það er ekki erfitt að finna miðstöðina sem er í stæðilegu húsi á áberandi stað í bænum. Það er hins vegar erfiðara að finna Einar þegar

þangað er komið. Eftir nokkra leit bendir einn kennari skólans blaðamanni í átt að kaffistofu starfsmanna. Segir að skólastjórinn hafi verið þar fyrir augnabliki en bætir við að líklega sé hann þó ekki þar lengur enda sé erfitt sé fylgjast með ferðum stjórans. Líklega þyrfti til þess að hengja á hann GPS tæki, eða hafa hann í löngu bandi. Einar Már finnst þó að lokum og það meira að segja á sínum stað ef svo má segja, þar sem hann situr

í makindum á skrifstofu sinni. Við tökum tal og byrjum að ræða hringrás lífsins.

„Mér finnst afar skemmtilegt að rifja það upp að ég var hér skólastjóri árin 1979 til 1982 og var þá einn af yngri skólastjórum landsins. Ég sneri aftur hingað árið 2013, sem sagt rúmum þrjátíu árum síðar, til að taka á ný við gamla starfinu mínu ef svo má segja. Og þá ber svo við að ég er nú kominn í hóp hinna eldri í minni stétt.“

Á þessum rúmu þremur áratugum var Einar t.d. áfangastjóri og síðar skólameistari Verkmenntaskóla Austurlands í Neskaupstað en þaðan færði hann sig yfir til Skólaskrifstofu Austurlands, sem hann stýrði um nokkurra ára skeið. Honum verður tíðrætt um starfið þar, sem að stórum hluta snerist um að þjónusta sveitar-félögin á Austurlandi árin eftir að þau tóku yfir rekstur grunnskólans. Það er skref sem Einar segist algerlega sannfærður að hafi verið rétt. „Þetta er nærþjónusta sem

vINNUR EFTIR EIGIN MENNTALÖGUMEinar Már Sigurðarson sat á Alþingi í 10 ár og tók þar meðal annars þátt í að setja ný lög um öll skólastigin.

SkólastjórinnEinar Már Sigurðarson tók við starfi skólastjóra grunnskóla

Fáskrúðsfjarðar árið 2013. Rúm-um þrjátíu árum áður sagði hann

sömu stöðu lausri til að sinna öðrum verkefnum.

DESEMBER 2014 vIðTAL 19

á heima hjá sveitarfélögunum og reynslan hefur sýnt að sú ákvörðun að fela sveitarfé-lögunum rekstur grunnskólans hefur skilað sér í betra skólastarfi. Svo vel hefur gengið að ég er á því að við eigum að ganga lengra og flytja framhaldsskólann einnig yfir. Ástæðan er m.a. að þar er líka veitt nær-þjónusta og ég tel að fátt væri betra fyrir þá þjónustu sem framhaldsskólarnir veita en að hún yrði flutt yfir. Ég hef meira að segja gælt við þá hugmynd, og raunar sett hana fram, að stærð sveitarfélaga ætti að miðast við að geta rekið framhaldsskóla. Það væri mun betra viðmið en einhver íbúafjöldi. Því fylgir auðvitað ýmislegt, því ef sveitarfélag getur rekið framhaldsskóla þá getur það gert æði margt annað“.

Uppstokkun í kerfinu leysir krafta úr læðingiEinar segir enn fremur að stundum reynist happadrjúgt að gera breytingar einfaldlega til að stokka upp í kerfinu. Það hafi til að mynda komið í ljós þegar grunnskólinn var fluttur frá ríkinu. „Ég hef stundum sagt í hálfgerðu gríni, þó bak við það sé alltaf einhver alvara, að það gæti komið að þeim tíma að rétt væri að flytja grunnskólann aftur til ríkisins. Við það yrði óhjákvæmilega talsverð uppstokkun og þá færi ýmislegt í gang, sjónarhorn myndu breytast og ýmsir kraftar leysast úr læðingi. Ég tek það þó sérstaklega fram að ég tel víðsfjarri því að sá tími sé kominn.“

Þú fórst svo frá Skólaskrifstofunni inn á þing.

„Já, ég var þingmaður í 10 ár sem var oft afar skemmtilegt og á þeim tíma gerðist auðvitað mjög margt. Eitt var að ég fékk á þessum tíma að taka þátt í endurskoðun allra laga um skólakerfið á Íslandi. Þetta var nokkurra ára ferli og niðurstaða þess leit dagsins ljós í nýjum lögum um öll skólastig-in árið 2008. Ég var, meðan á undirbúningi laganna stóð og þegar þau voru samþykkt, varaformaður menntamálanefndar. Síðan gerist það að ég er kominn aftur á vettvanginn sem skólastjóri að vinna eftir þessum sömu lögum sem er auðvitað mjög skemmtilegt. Nú eru til dæmis miklar breytingar í gangi því við erum bæði að innleiða lögin og aðalnámskrá. Vegna þess er t.d. verið að endursemja í skólum landsins skólanámskrárnar sem taka mið af aðalnámskránni“.

Aðspurður að því hvort að hann hefði núna, eftir að vera kominn hinum megin við borðið, viljað að lögin væru á einhvern annan veg segist Einar ekki finna mikið fyrir því. Öll mannanna verk sé þó hægt að bæta. „Sem betur fer voru menn á þessum tíma komnir inn á að hafa þetta rammalög sem þýðir að í þeim er ekki farið út í smáatriði heldur er þar mörkuð stefna. Sú breyting sem ég finn mest fyrir eftir að vera kominn aftur til starfa hér á Fáskrúðsfirði er hvað öll skriffinnska hefur aukist. Það er meðal annars vegna krafna sem settar eru í nýjum lögum til að auka eftirlit með t.d. gæðum náms. Til þess þarf að safna saman alls konar upplýsingum sem þýðir að í dag fer gífurlegur tími í skriffinnskuna. Tökum sem dæmi vinnuna við nýja skólanámskrá sem ég minntist á áðan. Þetta er mikil vinna sem allir kennarar meira og minna koma að og hana þarf alla að skrá. Síðan þarf þetta efni að vera aðgengilegt á heimasíðu og raunar mun víðar. Þetta er allt vinna sem þýðir að ég eyði miklu meiri tíma í skriffinnsku en ég

gerði fyrir þrjátíu árum. Það hefur líka orðið önnur breyting sem tengist þó ekki lögunum. Fyrir þrjátíu árum kenndi maður heil ósköp og bein stjórnun var hliðarverk sem hlaupið var í eftir kennslu eða þegar skóladagurinn var búinn. Þetta er auðvitað gjörbreytt og stjórnunin er í dag svo mikið starf að menn þurfa mun meiri tíma en áður til að sinna henni. Ástæðurnar eru margar, m.a. að starfsfólki í skólum hefur fjölgað mikið og skólastarfið sjálft hefur tekið breytingum. Við erum örugglega að veita betri og fjöl-breyttari þjónustu í dag en fyrir þrjátíu árum enda erum við að reyna að sinna því æðsta hlutverki okkar, að skólinn sé fyrir alla. En ef það er eitthvað sem ég sakna þá er það að ég hefði viljað hafa miklu meiri tíma á gólfinu því það gefur manni auðvitað mest og þar getur maður haft mest áhrif.“

Framkvæmdastjórar með þekk-ingu á skólamálumEinar segir að á þessum þrjátíu árum hafi

aðstaða kennara og nemenda gjörbreyst, bæði hvað varðar aðbúnað og tæki. „Þar nefni ég aftur yfirfærsluna yfir til sveitarfélaganna. Auðvitað kom svo hrunið sem hefur hægt á, eða jafnvel sett menn svolítið aftur í tímann“. Einar bendir hér á vinnutækið sitt, gamla og lúna fartölvu sem virðist virka svona að mestu en á hraða sem reynir vafalaust oft á þolinmæðina. „Það er auðvitað ýmislegt svona sem hefur hægt á en almennt held ég að hægt sé að segja að aðstaðan í grunn-skólunum hafi gjörbreyst til hins betra“.

Spjallið þróast út í frekari umræður um hvernig búið er að grunnskólanum, nánar tiltekið hversu vel hann sé fjármagnaður. „Ég held að víða sé komið að þolmörkum í þeim efnum. Vegna þess er víða í sveitarfé-lögunum verið að gera skipulagsbreytingar, örugglega sumar til góðs en þó ekki alltaf. Þó menn leiti auðvitað alltaf bestu leiða í rekstri finnst mér á stundum að menn fari of geyst. Annað sem er jafn alvarlegt er að menn hafi beðið of lengi með að fara í óhjákvæmilegar breytingar. Þá eru menn komnir út í horn

og verða að breyta hlutunum strax í staðinn fyrir að geta gefið sér tíma í að finna bestu lausnina. Það er nauðsynlegt að vanda þarna til verka því að menntamál eru stóri þunginn í rekstri sveitarfélaga. Því miður held ég að menn horfi oft of mikið á excelskjölin þegar ákvarðanir eru teknar og þar liggur áherslan eins og við sjáum þegar við lesum auglýsingar um framkvæmdastjóra sveitarfélaga. Ég man ekki eftir því að sjá víða að það sé talið æskilegt eða nauðsynlegt að umsækjendur hafi sérstaka þekkingu á menntamálum, sem þó er obbinn af rekstrinum. Það er miklu frekar óskað eftir að menn hafi sérstaka menntun í rekstrar-fræðum af einhverjum gerðum og tegundum. En áherslan má ekki liggja þar heldur verða menn að horfa á menntamálin út frá því hvernig hægt er að veita nemendum sem besta menntun og hvernig hægt er að hlúa að þeim mannauði sem er til staðar inni í skólakerfinu. Excelfræðin eiga að vera þar fyrir neðan í forgangsröðinni“.

„Fyrir þrjátíu árum kenndi maður heil ósköp og bein stjórnun var hliðarverk sem hlaupið

var í eftir kennslu eða þegar skóladagurinn var búinn. Þetta er auðvitað gjörbreytt...“


Dagana 12. og 13. nóvember síðastliðinn voru haldnar tvær ráðstefnur um jafnlaunamál

og stöðu kynjanna á vinnumarkaði. Fyrri daginn var fjallað um norræna rannsóknarverkefnið „Hlutastörf, kyn og og dreifing tekna“ (s. Deltid, kön och ekonomisk fördeling) sem lauk um mitt ár 2014 og voru niðurstöður varðandi hlutastörf og áhrif þeirra á jafnrétti á vinnumarkaði kynntar. Seinni daginn hélt norrænn starfshópur um launa-

jafnrétti og jafnrétti á vinnu markaði, í samstarfi við aðgerðahóp íslenskra

stjórnvalda og aðila vinnumarkaðarins um launajafnrétti, ráðstefnu um jafnlaunamál og

jafnrétti á vinnumarkaði.

Hlutastörf – val eða neyð?NIKK (s. Nordisk information för kunskap om kön) hefur undanfarin misseri unnið að rannsóknarverk-efni sem kallast „Hlutastörf, kyn og dreifing tekna“ á Norðurlöndunum og var hluti niðurstaðna kynntur á ráðstefnunni. Í rannsókninni kemur í ljós að helstu ástæður fyrir því að konur vinna hlutastörf eru veikindi eða örorka, þær fá ekki fullt starf, fjölskylduábyrgð og aðrar persónulegar ástæður. Hlutfall kvenna sem vinnur hlutastörf (2012) er hæst í Noregi eða 36%, í Svíþjóð 31%, í Danmörku 29%, á Íslandi 26% og lægst í Finn-landi 16%. Hlutfall karla í hlutastörfum er mun lægra alls staðar á Norðurlöndunum, eða um 10% í Noregi þar sem hlutfallið er hæst og um 6% á Íslandi þar sem hlutfallið er lægst.

Á bilinu 30–48% kvenna á Norðurlöndunum sem vinna hlutastörf segjast gera það vegna fjölskyldunnar. Mun færri karlar en konur vinna hlutastörf og þeir nefna miklu síður en konur að það sé vegna fjöl-skyldunnar. Í rannsókninni sagði enginn íslenskur karl að hann ynni hlutastarf vegna fjölskyldunnar. Komið hefur í ljós að ástæða þess að konur velja að vinna hlutastarf er oft afleiðing af árekstrum milli atvinnu- og fjölskyldulífs og að í þeim greinum sem konur eru í meirihluta í, t.d. heilbrigðis- og umönnunarstörfum, er vinnuumhverfið heilsuspillandi og vinnuskipulag lélegt m.t.t. álags. Þannig eru hlutastörf oft úrslitaþáttur í viðleitni kvenna til að bregðast við heilsufarsspillandi aðstæðum og álagi í starfi og persónulegu lífi. Í rann-sókn NIKK kom þó í ljós að greina má fækkun meðal yngri háskólamenntraða kvenna í hlutastörfum, en

konur sem starfa í hinum hefðbundnu „kvennagreinum“ eru frekar í hlutastörfum en konur í þeim greinum þar sem kynjahlutfallið er jafnara.

Rannsóknarverkefni NIKK varpar ljósi á stöðu mála á norræna vinnumarkaðnum hvað hlutastörf varðar en í framhaldinu þarf að svara spurningum um hvort, og þá hvernig, hlutastörf kvenna séu vandamál á Norðurlöndunum. Ef það þarf að breyta kynjahlutföllum varðandi hlutastörf, eiga konur að vinna meira, eiga karlar að vinna minna, eða viljum við að bæði kyn breyti vinnutíma sínum? Gæti stytting vinnuvikunnar kannski verið hluti af lausninni?

viðheldur menntakerfið kynjamisrétti?Á ráðstefnunni kom fram að hlutastörf þýða lægri ævitekjur, takmarkaðri rétt á vinnumarkaði og takmörk-un á starfsframa. Lægri ævitekjur geta svo aftur leitt til fátæktargildru á efri árum. Í máli dr. Helgu Aune, lögfræðings og framkvæmdastjóra hjá Pricewater-HouseCoopers í Noregi, kom fram að kynjajafnrétti og launajafnrétti snúist um lagalegan rétt. Það er hlutverk Alþingis að velja bestu leiðirnar til að tryggja þann rétt. Fjöldinn allur af venjum og siðum, sem eiga rætur langt aftur í sögunni ásamt hefðum og staðalí myndum, mynda hins vegar flókinn vef af ástæðum fyrir því að launamis-munur viðgengst. Til að vinna gegn honum þarf að vinna gegn misrétti á einstaklings- og kerfislægum grunni. Í síðarnefnda tilvikinu er um að ræða bæði menntakerfið, menningu (fjölskyldur og staðalímyndir), vinnumark-aðinn og opinbera geirann. Viðheldur menntakerfið t.d. staðalímyndum kynjanna? Meirihluti þeirra nemenda sem fá sérkennslu er strákar, brottfall þeirra er hærra en stúlkna og meirihluti nemenda á háskólastigi er konur. Hvaða áhrif munu þessar staðreyndir hafa á umræðuna um launajafnrétti í framtíðinni? Myndu hærri laun í opinbera geiranum auka hlut karla í hinum hefðbundnu kvennagreinum? Dr. Helga Aune lagði áherslu á að að hagsmunaaðilar, menntakerfið, stéttarfélög o.fl. skapi þrýsting á stjórnvöld til að unnið sé heildstætt að

KYNBUNDNUM LAUNAMUN EYTT ÁRIð 2084?

„Það mun taka okkur 70 ár í viðbót að eyða kynbundnum

launamun ef málin halda áfram að þróast á þeim

hraða sem nú gerist.“

Samantekt Hafdísar D. Guðmundsdóttur og Ingibjargar Úlfarsdóttur


kynjajafnrétti , þau vinni gegn kynjamisrétti og jafnréttisfræðsla fari fram á þeirra vett-vangi. Kynjajafnrétti snýst um lög, efnahag, tilfinningar og gildi. Jafn réttur óháð kyni er grundvallarmannréttindi.

Staðan á íslenskum vinnumarkaðiEinn aðalfyrirlesari ráðstefnunnar seinni daginn var dr. Daniela Bankier, yfirmaður jafnréttismála hjá framkvæmdastjórn Evrópusambandsins. Bankier segir að það muni taka okkur 70 ár í viðbót að eyða kyn-bundnum launamun ef málin halda áfram að þróast á þeim hraða sem nú gerist. Hún sagði launamuninn vera einfalt hugtak og að í honum speglist sú mismunun sem konur standa frammi fyrir almennt. Mismunandi laun fyrir sömu vinnu eru bein mismunun.

Bankier taldi Ísland vera góða fyrir-mynd hvað kynjajafnrétti varðar og nefndi eftirfarandi því til sönnunar:

■ Atvinnuþátttaka íslenskra kvenna er ein sú mesta í heimi.

■ Atvinnuþátttaka ungra kvenna er líka mikil m.v. lönd Evrópusambandsins.

■ Barnagæsla er til fyrirmyndar, bæði almenn og ódýr, og gerir báðum foreldr-um kleift að stunda fulla vinnu.

■ Hér eru lög um hlutfall kvenna í stjórnum fyrirtækja.

■ Fæðingarorlofslöggjöfin er sterk.

Hér, eins og víða í Evrópu, er eftir sem áður kynbundinn launamunur staðreynd, íslenski vinnumarkaðurinn er kynskiptur og nokkurt hlutfall kvenna er í hlutastörfum. Bankier ræddi sérstaklega um að kynbund-inn launamunur í dag gæti leitt til kynbund-ins lífeyrismunar (e. gender pay pension gap), en í dag er hann að meðaltali um 40% í Evrópusambandslöndunum. Það þýðir að kona sem gerir hlé á vinnumarkaði til að eignast börn eða kýs hlutastarf í dag, er hugsanlega að kjósa að vera fátæk í ellinni. Hlutastörf koma sér e.t.v. vel á ýmsum ævi-skeiðum og geta hjálpað til við að samræma skyldur á vinnumarkaði og fjölskylduá-byrgð, en leiða því miður til takmörkunar á starfsframa og minni ævitekna.

Á kynskiptum vinnumarkaði er gildi starfa verðlagt á mismunandi hátt. Launa-munur og kynskipting vinnumarkaðsins eru margþætt fyrirbæri og ekkert eitt einfalt og rétt svar. Þó nefndi Bankier nokkur úrræði. Til dæmis að hægt sé að nota löggjöfina og mikilvægi gagnsæi launakjara (andstæðu

launaleyndar) og að stéttarfélögin væru sérstaklega mikilvæg í þeirri baráttu. Vit-undarvakning væri mikilvæg, að fá fjölmiðla og bæði konur og karla til þess að fá áhuga á jöfnum launum kynjanna. Það þarf líka að leysa ýmis vinnumarkaðstengd vandamál, s.s. varðandi hlutastörf. Hún nefndi líka að mikilvægt væri að fá feður til að taka virkan þátt í baráttunni.

Fyrstu vísbendingar nýrra rann-sókna á íslenskum vinnumarkaðiÍ kjölfar viljayfirlýsingar stjórnvalda og aðila vinnumarkaðarins um samstarf til að eyða kynbundnum launamun var skipaður aðgerðahópur um launajafnrétti. KÍ á fulltrúa í hópnum og leggur áherslu á virka þátttöku í starfinu.

Hlutverk aðgerðahópsins eru marg-vísleg og nú þegar hefur m.a. verið haldin norræn ráðstefna um launajafnrétti og tvær rannsóknir settar af stað. Annars vegar er um að ræða rannsókn á kynbundum launa-mun karla og kvenna á íslenskum vinnu-markaði í samstarfi við Hagstofuna. Fyrstu

niðurstöður hennar virðast benda til þess að launamunur kynjanna fari minnkandi og að hann sé meiri á almenna vinnumarkaðnum heldur en hinum opinbera.

Hins vegar er unnið að rannsókn á stöðu karla og kvenna á vinnumarkaði í samstarfi við EDDU Öndvegissetur við Háskóla Íslands. Fyrstu niðurstöður þeirrar rannsóknar benda til þess að vinna verði markvisst að útrýmingu fordóma og áreitni gagnvart konum sem velja að starfa í grein-um þar sem meirihluti starfsmanna er karl-ar og einnig gagnvart körlum sem velja að vinna í hinum hefðbundnu kvennagreinum. Einnig kemur í ljós að „umönnunarskarðið“ (e. care-giving gap) sem myndast milli loka fæðingarorlofs og upphafs leikskólagöngu barna er almennt brúað af konum.

Starfstími aðgerðahópsins er til ársloka 2015 og framundan er gerð framkvæmda-áætlunar um samræmingu fjölskyldu- og atvinnulífs. Rannsókn á stöðu karla og kvenna er einnig undirbúningur fyrir gerð framkvæmdaáætlunar um leiðir til að brjóta upp kynbundið náms- og starfsval.

Fjölmargir tóku þátt í ráðstefnu um launajafnrétti og jafnrétti á vinnumarkaði sem haldin var í nóvember.

KÍ OG JAFNRÉTTISMÁLHjá KÍ er starfandi jafnréttisnefnd sem vinnur nú drög að starfsáætlun og meðal verkefna á næstu misserum er vinna að því að gerð verði úttekt á launamun karla og kvenna meðal félagsmanna KÍ. Eftirfarandi fulltrúar skipa jafnréttisnefnd KÍ tímabilið 2014-2018: Guðrún Jóhannsdóttir (f.h. stjórnendafélaganna FS, FSL og SÍ) formaður, Hanna Björg Vilhjálmsdóttir (FF), Kolbrún Guðmundsdóttir (FG) og Sjöfn Kristjánsdóttir (FL) ritari. Hafdís D. Guðmundsdóttir, sérfræðingur KÍ í vinnuumhverfis- og jafnréttismálum, er starfsmaður jafnréttisnefndar KÍ.


Breytingar voru gerðar á fyrirkomulagi kennslu, stundaskrám og fleiri þáttum við Menntaskólann á Egilsstöðum haustið 2011. Tíðindamaður Skólavörðunnar settist á dögunum niður með Helga Ómari Braga-syni, skólameistara ME, til að fræðast um málið. Fyrst var spurt út í hvar þetta byrjaði allt.

„Ætli hugmyndin hafi ekki kvikn-að í Finnlandi árið 2003 þegar hópur skólameistara fór þangað til að kynna sér skólakerfið þar. Í skólunum sem við skoðuðum var kerfið ekki byggt upp í kring um annir heldur styttri lotur sem enduðu með prófum. Þá fóru menn að velta því fyrir sér hvort ekki mætti reyna eitthvað svipað hér á landi,“ segir Helgi Ómar.

Það gerðist þó ekki strax í Mennta-skólanum á Egilsstöðum. Undirbúningur að breyttu kennslufyrirkomulagi hófst árið 2008 og þremur árum síðar leit nýtt

námsskipulag dagsins ljós. „Við skiptum hverri önn í tvennt og köllum þessa helminga spannir. Nemandi í fullu námi er í þremur áföngum, auk íþrótta, á hverri spönn og hver einstakur áfangi er kláraður innan spannarinnar með prófi eða annars konar námsmati. Síðan fer nemandinn í aðra þrjá áfanga á næstu spönn og svo koll af kolli. Þetta þýðir að viðfangsefnin hverju sinni eru færri en áður, en á móti er hver áfangi kenndur hraðar og nemendur sitja fleiri tíma í hverjum áfanga í viku hverri.“

Stundataflan þéttHelgi Ómar segir að samhliða áður-nefndum breytingum hafi aukin áhersla verið lögð á verkefnavinnu nemenda. Stundataflan var þétt og settir sérstakir verkefnatímar inn í hana. „Ákveðinn hluti kennslunnar fer fram á hefðbundinn hátt, þ.e. nemendur sitja tíma hjá kennara í

sínu fagi. Á móti eru verkefnatímar sem fylla upp í stundatöflu nemendans. Í þessa tíma er mætingaskylda sem aftur leiðir til þess að nemendur eru að vinna alls konar verkefni í hverjum verkefnatíma. Ef nemandinn fær ekki þá aðstoð sem hann þarf í einhverjum verkefnatíma getur hann einfaldlega flutt sig til annars kennara. Við þessa breytingu náum við að láta stundatöflu nemenda vera samfellda frá 9 til 16.15 alla virka daga. Áður byrjuðu tímar klukkan átta á morgnana og kennslu lauk klukkan fimm. Á hverjum degi var fullt af götum í stundatöflu hvers nemenda og þeir sem voru í síðustu tímunum voru oft orðnir úrvinda,“ segir Helgi Ómar.

Nemendur hafa tekið nýja kerfinu vel. Helgi Ómar viðurkennir að það henti ekki öllum en segir að það hafi haft góð áhrif á meirihluta nemenda. „Eitt af því sem hefur komið okkur á óvart er að brottfall úr áföngum hefur minnkað um helming. Það er semsagt minna um úrsagnir og minna um að nemendur hætti. Kerfið skapar einnig aukinn sveigjanleika því að í lok hverrar einustu spannar hætta einhverjir nemendur en á móti koma nýir inn,“ segir Helgi Ómar að lokum.

EKKI ANNIR – HELDUR SPANNIRVerkefnavinna og samfelldur skóladagur frá níu til rúmlega fjögur einkennir nám við Menntaskólann á Egilsstöðum.

Helgi Ómar Braga-son, skólameistari

Menntaskólans á Egilsstöðum.

Myndasaga Ingi Jensson

Hlýlegar jólagjafirfyrir alla ölskylduna

Laugavegi 25REYKJAVÍKs. 552-7499

Hafnarstræti 101AKUREYRIs. 461-3006www.ullarkistan.is

24 KJARAMÁL DESEMBER 2014

SóTARAR MEð HÆRRI LAUN EN KENNARARKjör kennara voru sambærileg bótum til styrkþega sveitarfélaga árið 1941. Ein röksemdin fyrir lágum launum var að kennarar gætu sótt sér aukatekjur í tveggja mánaða sumarleyfi sínu.

Það er því miður ekkert nýtt að laun kennara séu of lág og verði til þess að fáir sækist eftir að leggja kennslu fyrir sig. Í bréfi frá árinu

1941 kemur fram að laun barnakennara nægðu þá ekki til að lifa „sjálfstæðu menningarlífi“ eins og það er orðað. Bréf-

ið skrifa þeir Arngrímur Kristjánsson, Árni Þórðarson, Guðmundur Í. Guðjónsson, Ingvar Gunnarsson, Jónas B. Jónsson, Ólafur Þ. Kristjánsson og Pálmi Jósefsson fyrir hönd Sambands íslenzkra barnakennara og er það einhvers konar inngangur að kröfugerð félagsins

í kjarasamningum. Þar er því lýst að meðal þeirra sem höfðu mun hærri laun en kennarar á þessum tíma voru

bréfberar, aftapparar og sótarar. Skólavarðan birtir hér fyrri hluta bréfsins, auk helstu krafna sem settar eru þar fram.

Greinargerð fylgdi hverri kröfu en þær eru ekki birtar hér.

„...það má fullyrða, að síðustu ár hefðu

kennarar hér í Reykja-vík alls ekki komist

af, hefði Reykjavíkur-bær ekki greitt þeim uppbætur, sem hann að lögum er alls ekki

skyldur að greiða.“

Stærðfræðitími í Laugarnesskóla um það leyti sem bréfið var skrifað. Myndin er í eigu Ljósmyndasafns Reykjavíkur. Ljósmyndari: Pétur Thomsen.

DESEMBER 2014 KJARAMÁL 25

Eins og nú standa sakir munu barnakennar-ar vera einna verst launaðir af starsfmönn-um ríkis og bæja, jafnvel þótt ekkert tillit sé tekið til hins langa náms, sem nú er krafist til þess að öðlast kennararéttindi. En til þess þarf nú þriggja vetra nám í kennaraskól-anum og auk þess allt að tveggja vetra nám undir skólann.

Til sönnunar þessu má benda á nokkur atriði:■ Grunnlaunin eru mjög lág

■ Starfstíminn er aðeins hluti úr ári

■ Kennarar hafa ekki ýmis fríðindi, sem

flestallir hafa nú, s.s. sumarleyfi með

launum og fulla aldursuppbót á skömm-

um tíma.

■ Þeir bera einir baggann af tryggingum

sínum

Til rökstuðnings því, sem þegar er tekið fram, þykir rétt að gera lítilsháttar saman-burð á launum kennara og nokkurra annara starfsmanna hins opinbera, og verða fyrst tekin nokkur dæmi frá stofnunum ríkisins:

Þá eru hér nokkur dæmi úr launasam-þykkt Reykjavíkurbæjar:

Þetta eru laun eftir 6 starfsár, en barna-kennarar fá eftir 15 ár 3712,50.

En jafnvel þótt litið sé á laun kennara án samanburðar við laun annara starfsmanna, er ljóst, að illa er að kennurum búið. Það hlýtur hver réttsýnn maður að sjá, að ekki er hægt að lifa sjálfstæðu menningarlífi á kr.

2802,50 á ári eða kr. 233,54 á mánuði, eins og byrjunarlaun kennara eru. Og þegar kennari hefur búið við þessi sultarlaun í 15 ár og eytt bestu árum sínum í erfitt starf og vanþakk-látt, þá eru laun hans enn aðeins 3712,50

á ári, eða kr. 309,37 á mánuði, eða nokkuð minni en ríkið greiðir aftöppurum í Nýborg.

Og það má fullyrða, að síðustu ár hefðu kennarar hér í Reykjavík alls ekki komist af, hefði Reykjavíkurbær ekki greitt þeim uppbætur, sem hann að lögum er alls ekki skyldur að greiða.

Það virðist kaldhæðni örlaganna, að nú, þegar allir tala um aukna menntun og menningu, þá skuli barnakennarar í Reykja-vík, með 5 manna fjölskyldu vera greitt í janúar s.l. kr. 233,54, auk hinnar ólögbundnu uppbótar bæjarins kr. 29,69. En samtímis fær styrkþegi bæjarins, með jafnstóra fjölskyldu, útborgað sér til lífsviðurværis kr.

285,-. Þess skal þó getið, að sá fyrrnefndi fékk verðlagsuppbót á janúarlaun sín kr. 77,- svo að laun hans verða kr. 55,- hærri en fátækra-styrkurinn. En þegar kennarinn hefur greitt útsvar, skatt, iðgjöld til sjúkrasamlags o.fl. verða áhöld um hvor meira ber úr býtum. En það er ömurlegt, að hægt skuli vera að bera laun barnakennara saman við greiðslur

Reykjavíkurbæjar til styrkþega sinna, en þær eru auðvitað miðaðar við það allra minnsta, sem talið er mögulegt að lifa af fyrir fjölskyldu, sem gerir vægustu kröfur til lífsins og er undan-þegin öllum opinberum

gjöldum. Kennarinn hefur þurft að kosta sig í mörg ár til þess að öðlast réttindi til

þessarar launagreiðslu. Honum er og skylt að klæðast þannig, að starfi hans sé samboðið. Hann þarf að kaupa sér bækur og notfæra sér minn-ingartæki, svo að hann

verði hæfari til síns starfs, sem er að leggja hornsteininn að mótun og uppfræðslu hinnar ungu kynslóðar.

Þegar kennarar hafa bent á, hve laun þeirra séu lág, hefur löngum verið svarað á þá lund, að á sumrin hafi þeir tíma, tvo mánuði eða svo, sem þeir geti notað til vinnu og þar með bætt upp hin ófullnægjandi laun.

En þetta er blekking ein. Þróun atvinnu-málanna hin síðari ár hefur orðið sú, að allar atvinnustéttir hafa með stéttarsamtökum og löggjöf útilokað alla þá, sem um stundarsakir

reyna að komast inn í atvinnugrein þeirra. Einnig hefur atvinnuleysi útilokað kennara frá sumaratvinnu. En auk alls þess má benda á, að aðrar menningarþjóðir líta svo á, að starf barnakennara sé svo þreytandi, að þeim sé nauðsyn á góðum hvíldartíma að sumrinu. Þær telja og kennarastarfið mjög þýðingar-mikið fyrir þjóðfélagið, og launa kennara sína svo vel, að þeir þurfa ekki að nota sumartímann til þess að leita sér að atvinnu, svo að þeir fái örlitlar aukatekjur, heldur geti varið sumarleyfinu til hvíldar og menntunar og aukið þannig þekkingu sína á kennslu og uppeldismálum. Kennarar þar verja sum-artímanum til þess að vera á námskeiðum, heimsækja uppeldisstofnanir o.fl. Til dæmis um laun kennara á Norðurlöndum má geta þess að byrjunarlaun kennara í Gautaborg árið 1938 voru kr. 5500 eða kr. 7100 með fullum aldursuppbótum.

Af framangreindu mætti vera ljóst, að laun barnakennara eru lág, en þó mun tilgangslaust að fara fram á hækkun grunn-launa að svo stöddu, enda vænta kennarar þess, að launalögin verði endurskoðuð og samræmd mjög bráðlega. En kennarar telja að mjög sé í hóf stillt, þó farið sé fram á eftirfarandi kjarabætur þeim til handa.

Aldursuppbætur kennara greiðist á 6 árum (til vara 10 árum) í stað 15 ára áður.

Launakjör kennara í kauptúnum, sem hafa eins marga íbúa og fámennasti kaup-staðurinn, skuli vera þau sömu og kennara í kaupstöðum.

Kaupstaðir og þau kauptún, sem hafa fleiri íbúa en fámennasti kaupstaðurinn, skulu greiða kennurum uppbætur, sem svarar til þeirrar uppbótar, sem Reykjavíkur-bær greiðir nú.

Öllum barnakennurum og forstöðu-mönnum skóla séu greidd laun fyrir eins mánaðar sumarleyfi.

Byrjunarlaun farkennara, miðuð við 6 mánaða kennslu, séu kr. 900,00 auk fæðis og húsnæðis, eða greiðslu þess í peningum eftir mati.

Reykjavík 25. febrúar 1941F.h. Sambands íslenzkra barnakennara

Arngrímur Kristjánsson, Árni Þórðar-son, Guðmundur Í. Guðjónsson, Ingvar

Gunnarsson, Jónas B. JónssonÓlafur Þ. Kristjánsson og Pálmi Jósefsson

Bréfið 25. febrúar 1941

Póstafgreiðslumenn ..............................................kr. 5886 – 6740Skrifarar (stúlkur) hjá Landsímanum ................kr. 5000 – 5700Bréfberar .............................................................................. kr. 4100Birgðaverðir og birgðabókarar ...........................kr. 5400 – 5800Bókarar og sölumenn ........................................................ kr. 5000Aðstoðarverkstjóri hjá Nýborg ......................................... kr. 4800Aftapparar hjá Nýborg ....................................................... kr. 4080En byrjunarlaun kennara aðeins ................................kr. 2802,50

Forstöðumenn bæjarbókasafns og ráðningarstofu ..... kr. 6120Sundkennarar, aðstoðarmenn á skrifstofu, 2. fl. .......... kr. 5400Lögregluþjónar, slökkviliðsmenn, húsverðir við Sundhöll og barnaskóla, baðhúsvörður o.fl. ....................................... kr. 5040Umsjónarmaður með salernishreinsun, sótarar, kyndarar, mælaálesarar o.fl. ....................................................................4680


KÍ hefur undanfarin þrjú ár tekið þátt í þróunarverkefni VIRK Starfsendur-

hæfingarsjóðs um forvarnir á vinnustað og endurkomu starfsfólks til vinnu eftir

veikindi eða slys. KÍ hafði, bæði sem vinnustaður og stéttar-

félag, mikinn áhuga á að taka þátt í slíku verkefni og geta þannig bætt vinnuumhverfi starfsfólks

KÍ, aukið þekkingu sína og miðlað upplýsing-um varðandi þau mál sem snúa að veikind-

um starfsfólks í skólum, hvernig hægt sé að sinna forvörnum og hvernig árangursrík-

ast sé að takast á við fjarveru.Í dag er umræðan um veikinda-

fjarveru opnari en áður og flestum finnst auðveldara að tala um hana.

Margir vilja halda sambandi við vinnustaðinn ef þeir verða langtímaveikir og eru ánægðir með að yfirmaður hafi samband á veikindatímanum. Starfsfólk kemur jafnframt fyrr til starfa ef það fær tækifæri til að vinna jafnhliða veikindum og/eða koma aftur til starfa í kjölfar veikinda í samræmi við vinnugetu.

Helstu ástæður veikindafjarvista á vinnustað eru andleg vanlíðan, s.s. streita, kvíði eða þunglyndi;

stoðkerfisvandamál, s.s. bakverkir eða liðverkir; smit-sjúkdómar og slys og óhöpp. Taka ber fram að aðeins 1,7% Íslendinga sem eru í vinnu voru fjarverandi vegna veikinda í meira en eina viku árið 2013, sem er lægsta hlutfallið á Norðurlöndum. Fjarvistir vegna veikinda voru mestar í Noregi, 3,5%. Næstir komu Finnar með 2,6% og í þriðja sæti Svíar með 2,3% (Norrænar hagtölur 2014).

Að vera heima veik(ur) í friði?Sumir kunna að spyrja af hverju sé verið að gera svona mikið mál úr veikindafjarveru starfsfólks á vinnustað. Af hverju fær fólk ekki bara að vera veikt heima í friði? Slíkt getur að sjálfsögðu átt við í þeim tilfellum þar sem um er að ræða smitsjúkdóma eða slys sem leiða til skammtímafjarveru. En langtímafjarvera frá vinnustað vegna veikinda getur haft ýmsar neikvæðar afleiðingar fyrir starfsmanninn, s.s. félagslega einangrun og verri andlega líðan. Langtímafjarvera getur hindrað viðkom-andi í að koma aftur til vinnu og valdið erfiðleikum með að viðhalda þekkingu og færni, tekjumissi og hættu á að falla út af vinnumarkaði. Flestar rannsóknir benda sterklega til þess að því lengur sem fólk er frá vinnu því ólíklegra er að það komi nokkurn tíma aftur.

KÍ ER vIRKUR vINNUSTAðUR

Þróunarverkefni Þriggja manna hópur heldur utan um verkefnið hjá Kennarasambandinu; þau Sesselja G. Sigurðardóttir, Hafdís Dögg Guðmundsdóttir og Hannes Þorsteinsson.

Fjarvera starfsmanns getur einnig haft áhrif á annað starfsfólk. Samstarfsfólk bætir á sig verkefnum þess sem er veikur, eða annar starfsmaður verður að hlaupa í skarðið. Í sumum tilfellum bíða verkefni þess sem er veikur þar til hann kemur aftur til vinnu og þar með riðlast skipulagið á vinnustaðnum. Að auki leiðir langtímafjar-vera starfsmanns til aukins kostnaðar fyrir vinnustaðinn og getur haft slæm áhrif á starfsandann.

Tekið á fjarveru Að takast á við fjarveru og velferð starfsfólks er liður í almennri starfsmannastjórnun og felur í sér að á vinnustaðnum séu skilgreind-ir ferlar um hvernig brugðist sé við fjarveru. Það er lykilatriði að allir þekki reglurnar og þær gildi jafnt fyrir alla. Á vefsíðu VIRK eru gagnlegar upplýsingar um þau verkfæri sem hægt er að nota, s.s. um forvarnir, fjarveru-stefnu, fjarverusamtöl og samtöl um endur-komu til vinnu eftir veikindi. Aðrir þættir sem jafnframt þarf að huga að eru fræðsla og upplýsingagjöf, umbætur á vinnuaðstöðu og/eða vinnufyrirkomulagi og heilsuefling o.fl. eftir þörfum hvers vinnustaðar.

Mjög mikilvægt er skýrt sé hvernig beri að tilkynna og skrá fjarveru og að stjórnendur vinni svo markvisst með þær upplýsingar. Í verkefninu var sett fram svo-kallað „lykiltölublað“ sem gerði stjórnend-um kleift að flokka fjarveru starfsfólks og meta hana og áhrif hennar á vinnustaðinn. KÍ og aðrir þátttakendur í verkefninu tóku fram hversu ánægjulegt það væri að komast að því hversu stór hluti starfsfólksins væri almennt hraustur og að langflestir væru aðeins veikir fáa daga ársins. Það er mikill minnihluti starfsmanna sem á í raun marga veikindadaga en í langtímaveikindum er mikilvægt að grípa fljótt inn í. Yfirmaður getur haft samband við veikan starfsmann reglulega og sýnt honum eðlilega umhyggju, t.d. einni til tveimur vikum eftir að veik-indafjarvera hófst. Hvetja ætti starfsmann-inn til að hafa samband við vinnustaðinn, koma í kaffi, á starfsmannafundi/ferðir o.þ.h. og ræða við viðkomandi um hvernig hann kýs að fylgjast með því sem er að gerast og fá upplýsingar.

VIRK hefur spurt þá einstaklinga sem notað hafa þjónustu þeirra hvað hefði verið hægt að gera til að auðvelda þeim

endurkomu til vinnu. Það sem flestir nefna er breyting á vinnuskyldum, tilfærsla í starfi, styttur vinnutími og breytingar á vinnuum-hverfi. Að auki nefna margir að símtal frá yfirmanni og aðstoð frá samstarfsfólki geti haft góð áhrif.

Jákvæð áhrifVerkefninu lýkur nú um áramót og í vor er gert ráð fyrir viðburði á vegum VIRK til að koma á framfæri niðurstöðum þess. KÍ lagði fyrir spurningakönnun meðal síns starfs-fólks um árangur af verkefninu og meirihluti svarenda áleit að þátttaka í verkefninu hefði skilað betri starfsanda, að frekar væri tekið á vandamálum og að samskipti á vinnustaðn-um hefðu batnað.

Í verkefninu fékk KÍ fyrirlestra frá VIRK, setti sér fjarverustefnu og tók upp fjarverusamtöl. Aðrar aðgerðir sem KÍ fór í voru m.a. reglulegir starfsmanna- og stjórnendafundir, útsending fundargerða starfsmannafunda, gerð skipurits, starfs-lýsinga og heildstæðrar starfsmannastefnu, fræðsla og Outlook-námskeið, tekin voru upp starfsmannasamtöl og haldinn liðsheildardagur.

Skeifan 8 | 108 Reykjavík | sími 517 6460 | www.belladonna.is

Nýjar vörur í hverri viku

lestur og lesskilningur

stigskiptar þjálfunaræfingar

fyrir alla

Lestrarkassinn

nýtt


KJÖRAðSTÆðUR TIL Að FJÖLGA LEIKSKóLAKENNURUM

Um 1.300 leikskólakennara vantar til að uppfylla lög um menntun og ráðningu kennara í leikskólum landsins, en þau gera ráð fyrir að minnsta kosti 2/3 þeirra sem sinna menntun í leikskólum eigi að hafa leyfisbréf til kennslu upp á vasann. Karlar eru aðeins eitt prósent þeirra sem hafa leyfisbréf til kennslu á leikskólastigi.

„Það eru flestar, ef ekki allar, þjóðir að kljást við sama vandamálið, karlkyns kennarar eru of fáir á fyrsta skólastig-

inu,“ segir Haraldur Freyr Gíslason, formaður Félags leikskólakennara, en hann

fór ásamt Herði Svavarssyni, leikskólastjóra Aðalþings, á ráðstefnu í Póllandi þar sem fjallað

var vítt og breitt um karlmenn við kennslu yngri barna. Ráðstefnugestir, sem voru af báðum kynjum og frá mörgum löndum, áttu það sameiginlegt að vera fagfólk með áhuga á fjölgun karlkennara í yngri barna kennslu.

„Við vissum auðvitað að karlkennarar væru of fáir en við lærðum að það er hægt að ná árangri ef hags-munaaðilar sameinast um langtímaátak til þess að fjölga karlkennurum.“

Þurfum að leita út fyrir hópinnHörður segir ekki hafa komið á óvart að aðrar þjóðir

glími við sams konar vanda. „Vandi okkar er hins vegar tvíþættur; við þurfum annars vegar að hækka hlutfall karla í starfsmannahópnum og hins vegar þurfum við að fjölga leikskólakennurum svo um munar,“ segir Hörður. „Það hafa verið settar á stofn nefndir eða verkefna-hópar þar sem fulltrúar ráðuneytisins, sveitarfélaga og kennarafélaga hafa reynt að leysa þessi mál árum og áratugum saman en án teljandi árangurs. Við þurfum að leita út fyrir þennan hóp og fá til liðs við okkur sérfræðinga á svið ráðningar- og mannauðsmála til að aðstoða við þetta.“

Haraldur tekur undir þessi orð og segir að átak af þessu tagi kosti peninga. Á síðasta ári hafi ráðuneyti menntamála lagt sex milljónir til málaflokksins og fjórar milljónir hafi komið frá hagsmunaaðilum. Þetta fé sé að verða uppurið og ekki sé búið að tryggja fé til frekara átaks til að fjölga leikskólakennurum og eða körlum innan stéttarinnar.

En af hverju leggja ekki fleiri fyrir sig nám í leikskólafræðum? „Það má spyrja á móti af hverju ungt fólk velur að læra þjóðfræði eða stjórnmálafræði, greinar sem veita engin starfsréttindi, frekar en kennaranám. Við þurfum að spyrja okkur að þessu. Kannski er mýtan um að launin sé svo lág í fullu gildi. Þau eru hins vegar alveg þokkaleg,“ segir Hörður.

„Það ættu að vera kjöraðstæður til að fjölga

„Það ættu að vera kjör aðstæður til að

fjölga leikskóla-kennurum nú, enda

eru grunnlaunin þau sömu á leik-skóla- og grunn-

skólastiginu.“Haraldur Freyr Gíslason

Haraldur Freyr Gíslason, formaður FL, og Hörður Svavarsson leikskóla-stjóri sóttu ráðstefnu í haust þar sem fjallað var um leiðir til að fjölga körlum í kennslu yngri barna.

Handleiðsla er líkleg til að stuðla að vellíðan í starfi. Hún

er fyrirbyggjandi þáttur varðandi starfsþreytu, skerpir

markmiðssetningu og eflir samskiptahæfni. Nýttu þér

rétt þinn til handleiðslu, sbr. 3. gr. í úthlutunarreglum

sjúkrasjóðs frá 1.des 2005.

Guðrún H. SederholmMSW fræðslu – og skólafélagsráðgjafi,námsráðgjafi og kennari.

Lundur 92, 200 Kópavogur / S: 5544873 / Gsm: 8645628

[email protected]

Öryggisbelti í öllum bílum og yfir 800 sæti með þriggja punkta beltum. Umhverfisvænar rútur Árlegt öryggisnámskeið fyrir bílstjóra

Vorferðir Fræðsluferðir Gönguferðir Fjöruferðir Sveitaheimsóknir Heimsókn í Álfa-, trölla og norðurljósasafnið eða Draugasetrið Bjóðum ódýra gistingu fyrir hópa

Dæmi um skólaferð: létt fjallganga, Álfa-, trölla- og norðurljósasafnið eða Draugasetrið og sund.

Guðmundur Tyrfingsson ehf

Sími 482 1210 [email protected]

www.gtyrfingsson.is

leikskólakennurum nú, enda eru grunn-launin þau sömu á leikskóla- og grunnskóla-stiginu. Fólk getur valið sér skólastig eftir áhuga á aldri barnanna. Auk þess er umræð-an þroskaðri hér en víðast hvar og algjörlega viðurkennt að karlar sinni kennslu yngri barna. Það er því ekkert minna merkilegt út frá menntun að nema leikskólafræði og aðstæður eru góðar þar sem störfin eru sannarlega til,“ segir Haraldur.

Kakan ekki til skiptannaÍ leikskólanum Aðalþingi sem Hörður stýrir er hlutfall leikskólakennara af starfsmannahópnum mjög hátt miðað við höfuðborgarsvæðið, eða um 60 prósent starfsmanna. „Ábyrgð okkar er mikil vegna þess að skólinn verður að vera þannig að fólk skynji og skilji að hér eru leikskóla-kennarar við störf. Það er auðvitað óskastaða þegar leikskólakennarar geta unnið saman en á mörgum leikskólum eru leikskólastjórar og deildarstjórar þeir einu sem eru með leyfisbréf og þeirra starf felst mikið í að halda leiðbeinendum að störfum eða leiðbeina þeim. Þessu þarf að breyta en

eins og staðan er nú þá erum við að skipta of lítilli köku; í sumum leikskólum vinna kannski margir leikskólakennarar saman og starfið blómstrar en í öðrum leikskólum eru nánast engir leikskólakennarar,“ segir Hörður.

Hann segir að hugsanlega hafi leik-skólakennurum ekki tekist nógu vel að sýna fram á í hverju starf þeirra felist. „Við eigum að vera duglegri við að sýna í hverju starf okkar felst og sýna hvað leikskólakennarar geta áorkað miklu þegar þeir vinna saman. Þá mun þjóðfélagið kalla eftir þessu.“

Karlar eru ekki einsAðeins eitt prósent leikskólakennara er karlar og ef leiðbeinendur eru taldir með eru karlarnir rétt tæp fjögur prósent starfsfólks-ins. Tveir karlar eru leikskólastjórar í um 280 leikskólum hér á landi. En hvers vegna er svo mikilvægt að fá karla í þessi störf?

„Af hverju er spurt að þessu árið 2014? Ekki er spurt af hverju það sé mikilvægt að hlutfall kvenna í stjórnmálum og stjórnun fyrirtækja sé hærra. Það fyrsta sem fólki dettur í hug er að þetta tengist

nauðsynlegum fyrirmyndum, og við urðum varir við þetta viðhorf í Póllandi. Mér finnst óþolandi tilhugsun að vera ráðinn á vinnustað af því ég sé af tilteknu kyni og því ákveðin fyrirmynd. Í þessu felst gamaldags eðlishyggja; en karlar eru ekki allir eins, og við erum að mínu mati komin lengra í um-ræðunni en að við séum að pæla í steríótýpu karlmannsins,“ segir Hörður.

Haraldur tekur í sama streng og bendir á þá staðreynd að körlum í kennarastétt fari fækkandi á öllum skólastigum. „Við þurfum að einbeita okkur að því að fjölga leikskólakennurum. Annað stórt verkefni er að fjölga körlum í hópi leiðbeinenda og hvetja þá til að sækja sér menntun í leik-skólafræðum. Þeir þurfa stuðning í starfi, upplifun og traust til að sinna krefjandi verkefnum. Þannig öðlast þeir áhuga á að leggja þetta fyrir sig og sækja sér starfs-réttindi. Þarna kemur til kasta stjórnenda leikskólanna reyna að búa þannig um hnútana að viðkomandi fái áhuga á að velja leikskólakennarastarfið sem ævistarf og vilji þar af leiðandi mennta sig í faginu,“ segir Haraldur.

30 STARFSÞRóUN DESEMBER 2014

Stundum verður einhver lífsreynsla til þess að maður fær sterka tilfinningu fyrir ákveðnu málefni þrátt fyrir að það hafi

aldrei verið nefnt á nafn. Þannig leið mér að lokinni ESHA-ráðstefnunni sem fram fór í Króatíu í lok október. Þessa tilfinningu fékk

ég eftir að hafa setið á tveimur málstofum og einum fyrirlestri sem á einhvern hátt tengdust sterkt í mínum huga.

Á fyrri málstofunni fjallaði Guy Claxton, prófessor við King´s College í London, um það sem hann kallaði

„The Expansive School“. Ég ætla ekki að reyna að þýða þetta hugtak hans hér en það

fjallar í grunninn um að útvíkka meginhlutverk skólans frá því sem er í dag og líta til þess breytta

heims sem við lifum í og þeirra grundvallaratriða sem við þurfum að leggja rækt við í framtíðinni. Í fáum orðum má segja að hann hafi einkum verið að tala um þætti sem tengjast lykilhæfninni okkar hér á landi. Nú virðist einmitt eiga að leggja minni

áherslu á lykilhæfni hér, að minnsta felur tillaga stjórnvalda í sér að hún skuli ekki metin við lok 10.

bekkjar.

Munur eftir aldri skólastjórnendaÁ síðari málstofunni fjallaði hollenski fræðimaður-inn, Margareth de Wit, um niðurstöður ítarlegrar

rannsóknar á hollenskum skólastjórnendum og leiðtogahæfni þeirra. Rannsóknin leiddi af sér ýmsar áhugaverðar niðurstöður og langar mig að gera tvær þeirra að umtalsefni. Sú fyrri felur í sér að það séu sextán atriði sem mikilvægt er að skólastjórnendur hafi vel á valdi sínu. Skólastjórnendur eru misgóðir í þessum sextán atriðum en að sögn de Wit þá skiptir meira máli fyrir árangur hvers og eins að viðkomandi geri þá afburðavel hlutina sem hann er fær í, frekar en að reyna að gera alla hluti nokkuð vel. Það borgar sig að leggja rækt við hæfileika sína en eyða ekki miklum tíma í að reyna að bæta sig á sviðum þar sem maður er ekki mjög sterkur fyrir. Öruggt má telja að það finnist aðrir starfsmenn í skólanum sem eru betri til að sinna þeim verkefnum sem skólastjórnandinn kann að vera veikur í.

Síðari niðurstaðan sem ég vil minnast á felur í sér muninn á skólastjórnendum eftir aldri. Skólastjórn-endum var í rannsókninni skipt í þrjá hópa; þá sem eru fæddir fyrir 1960, þá sem eru fæddir milli 1960 og 1980 og svo þá sem eru fæddir eftir 1980. Árangur í fyrrnefndum sextán atriðum var borinn saman á milli aldurshópanna og kom í ljós að elstu og yngstu skólastjórnendurnir uppfylltu nokkra þætti afburðavel. Aldurshópurinn í miðið, sem er sá hópur sem flestir skólastjórnendur hér á landi tilheyra (þar með talið undirrituð), var ekki afburðagóður í neinu hinna sextán atriða.

Hvað er ESHA?Það er félag evrópskra skólastjórnenda sem heldur úti öflugu

starfi með ráðstefnum, námskeiðum og vefsíðu, en þar má finna áhugavert efni, greinar og rannsóknir um skólastjórnun og faglega forystu, sjá frekar hér http://www.esha.org.

Næsta ESHA ráðstefna verður haldin í október 2016 í Maastricht, Hollandi.

Erindi og glærur ráðstefnunnar: http://eshaconferencedubrovnik.com/program-esha-confer-

ence/workshop-materials/

ÞURFUM Að HUGA Að TILGANGI SKóLASTARFSINS

Þórgunnur Torfadóttir

skólastjóri Grunn-skóla Hornafjarðar

Svanhildur María Óskarsdóttir, formaður SÍ, í góðum hópi skólastjórnenda í Dubrovnik í Króatíu.

[email protected]

s. 854-4510 / 894-2910

„Svefnpokagistingfyrir skólahópa“

Hver er hinn æðri tilgangur?Þriðja atriðið sem hafði sterk áhrif á mig var fyrirlestur breska fræðimannsins Toby Salt, en hann gegnir ýmsum áhrifastöðum í breska menntakerfinu. Salt var einn aðal-fyrirlesara ráðstefnunnar og sá síðasti til að stíga á svið. Erindi hans bar titilinn „Hitting the target… but missing the point“ og fjallaði um mikilvægi þess að skólastjórnendur horfðu á heildarmyndina og veltu fyrir sér raunverulegum tilgangi skólastarfsins. Hann sagði að á undanförnum árum hefðu sífellt komið fram ný markmið í skólum, markmið sem yfirvöld legðu áherslu á að ná, en á sama tíma hefði gleymst að huga að því hver væri hinn raunverulegi tilgangur með skólastarfinu. Þar á Salt við hinn æðri tilgang að baki öllu skólastarfi sem snýst um mannleg gildi á borð við jöfnuð í samfé-laginu og siðferðilegt og félagslegt réttlæti í heiminum. Hann sagði vandamálið felast í því að við værum alltaf að vinna að skamm-tímamarkmiðum en gleymdum að horfa til varanlegs tilgangs.

„We are hitting the target but missing the point“, þ.e. við náum markmiðum en missum af tilganginum.

Hin mikla áhersla á skammtímamark-mið leiðir að sögn Salt af sér lélegri árangur í skólum og dýrara skólakerfi. Kennarar flosna frekar úr starfi og skólastjórnendur þurfa að takast á við starf sem þeir oft og tíðum ráða ekki við. Salt segir að vilji skólafólk ná betri árangri í skólum þurfi að huga að raunverulegum markmiðum skólastarfsins. Það þurfi að styðja við og efla

bæði kennara og stjórnendur faglega, meðal annars með meiri samvinnu og viljanum til að veita meiri tíma til hennar. Þá þurfi að efla foreldra í sínu hlutverki, hafa meiri áhrif á stjórnmálamenn og leiða þeim fyrir sjónir hvert markmiðið sé með skólastarfinu.

Eftir þessa fróðlegu ráðstefnu er mín tilfinning sú að stór hópur skólastjórnenda eyði orku sinni í að uppfylla endalaus

skammtímamarkmið stjórnvalda og reyni með þeim hætti að standa sig vel í starfi. Á sama tími gleymi þeir hins vegar að huga að megintilgangi skólastarfsins. Þeir gefi sér langt frá því nægan tíma til að sinna þeim verkefnum sem þeir eru verulega góðir í heldur vesenist í öllum hlutum. „Are we hitting the target... but missing the point?“

HvAð ER ESHA?

Það er félag evrópskra skólastjórnenda sem heldur úti öflugu starfi með ráðstefnum, námskeiðum og vefsíðu, en þar má finna áhugavert efni, greinar og rannsóknir um skólastjórnun og faglega forystu, sjá frekar hér á www.esha.org.

Næsta ESHA ráðstefna verður haldin í október 2016 í Maastricht, Hollandi.

ATRIðIN 16 SEM MARGARETH DE WIT MÆLDI MEðAL ANNARS Í RANNSóKN SINNI

■ Er heiðarlegur■ Hvetur og örvar aðra ■ Samvinna og teymisvinna■ Leysir vandamál og greinir málefni■ Þróar langtímasjónarhorn

■ Er árangursdrifinn■ Byggir upp sambönd■ Tengir hópinn við umheiminn■ Stuðlar að þróun annarra■ Tæknileg/fagleg sérþekking

■ Sýnir frumkvæði■ Er nýjungjarn■ Setur sér háleit markmið■ Þróar sig í starfi


HV

ÍTA

HÚ

SIÐ

/SÍA

– 1

4-2

36

3

Skyndihjálpartaska Rauða krossins er jólagjöf sem vonandi þarf sem minnst að nota. Í henni er að finna alla nauðsynja-hluti verði slys eða komi til skyndilegra veikinda. Hún getur því reynst hin dýrmætasta gjöf þegar á reynir, og gæti bjargað mannslífi.

Skyndihjálpartaskan kostar 7.900 krónur.

Pantaðu tösku á skyndihjalp.is

Dýrmæt g jöf í jólapakkann

SKóLAMÁL Í BRENNIDEPLIKennarinn og fjölmiðlamaðurinn, Halldór Árni Sveinsson, hefur síðustu misseri unnið að uppbyggingu Netsamfélagsins. Þáttagerð um skólamál frá ýmsum hliðum er meðal þess sem er í pípunum.

Halldór Árni vakir yfir beinni útsendingu frá námskeiði Kennara-sambandsins um forystufræðslu sem fram fór nýverið.

Netsamfélagið er vefur þar sem hægt er að finna ýmis konar fróðleik og upptökur af viðburðum í nútíð og fortíð. Viðburðir á vegum Kennarasambands-ins og aðildarfélaga þess hafa ratað inn í Netsamfélagið og er skemmst að minn-ast forystufræðslunnar og trúnaðar-mannanámskeiðs KÍ sem voru í beinni útsendingu á vef Netsamfélagsins og voru síðan vistuð þar. Þá hafa nýliðnir fundir tónlistarkennara sem tengdust verkfalli þeirra verið sýndir beint og hlotið mikið áhorf.

Halldór Árni Sveinsson, kennari og fjölmiðlamaður, er stofnandi Netsamfé-

lagsins (netsamfelag.is). „Netsamfélagið byrjaði sem ákveðið hugarfóstur þegar ég kenndi í fjölmiðladeildinni í Flensborg fyrir um þremur árum. Við höfðum þá um árabil haldið úti vefsvæði sem hafði að geyma efni um Hafnarfjörð; allra handa myndskeið og upptökur frá ýmsum viðburðum í bæjarfélaginu,“ segir Halldór Árni.

Skólamálin eru Halldóri hugleikin þegar kemur að þróun og framtíð Netsamfélagins. Nú þegar má finna efni tengt kennaraforystunni, ráðstefnur og málþing um menntamál á vefnum. „Ég hef á undanförnum miss-erum tekið upp mikið efni á vettvangi skólanna; bæði skipulagða viðburði og annars konar efni. Ég hef alltaf

haft mikinn áhuga á skólamálum, enda sjálfur kennari, og þessa dagana er ég að undirbúa nýtt svæði á vefnum sem mun kallast Skólasamfélagið. Hugmyndin er að þetta verði frétta- og viðtalsþáttur þar sem fjallað verði um öll skólastigin og víða leitað fanga í efnisöflun,“ segir Halldór.

Menntamálin eru svolítið utangarðs í umræðunni að mati Halldórs og hann segir nauðsynlegt að sinna þessum mikilvæga þætti samfélagsins. „Athyglin beinist ekki nægilega að öllu því jákvæða sem er að gerast í skól-um landsins. Þess vegna vil ég búa til vettvang þar sem hægt er að kynna þjóðinni skólastarfið frá öllum hliðum, kynnast fólkinu sem vinnur í skólunum og einnig þeim sem vinna að menntamálum á öðrum vettvangi, svo sem hjá sveitarstjórnum og í ráðuneytinu.“

Þótt mikið af efniviði Netsamfélagsins eigi uppruna sinn í Hafnarfirði þá hefur vefurinn tekið miklum breytingum og segir Halldór Árni fókusinn beinast í allar áttir og efni sé víða af höfuðborgarsvæðinu og einnig utan af landi.

„Við setjum inn nýtt efni í hverri viku; annars vegar efni sem við erum að taka upp þessa dagana og hins vegar eldra efni sem við viljum koma fyrir sjónir almennings. Beinar útsendingar frá ýmsum viðburðum, svo sem málþingum og ráðstefnum, eru alltaf að verða stærri þáttur í starfseminni og við þjónum fólki víða í þeim efnum. Við höfum auk þess verið að gera tilraunir með hverfa- og bæjarþætti þar sem við sjáum fyrir

okkur að senda beint út frá ákveðnum stöðum; spjalla við fólk í beinni útsendingu og varpa þannig ljósi á þau mál sem brenna í ákveðnum borgarhverfum eða bæjarfé-lögum.“

Halldór Árni segir Netsamfélagið eiga í samstarfi við sveitarfélög og einkum hafi slíkt samstarf verið að vaxa í Reykjavík, til dæmis í verkefni þar sem Breiðholtið var í brennidepli. „Þetta er spennandi og sveitarfélögin hafa sýnt þessu starfi mikinn áhuga.”

Netsamfélagið verður sífellt meira að vöxtum og segir Halldór hugmyndina að fólk geti sótt þangað ýmsan fróðleik í framtíðinni. „Við sjáum þetta fyrir okkur sem frétta- og gagnaveitu til framtíðar sem allir geta notað sér að kostnaðarlausu,“ segir Halldór Árni Sveinsson.

Þegar ég var nemandi í Barnaskóla Akraness forð-um daga kynntist ég fyrst því sem í daglegu tali kallast foreldrasamstarf. Í minningunni voru þetta mjög sérstakir dagar. Amma kom til þess að passa okkur barnamergðina og mamma fór úr Hagkaupssloppnum, gott ef hún setti ekki

Carmelrúllur í hárið líka, klæddi sig upp á og lagði af stað í foreldrasamtal í skólanum. Mömmu dvaldist

dagspart þarna í skólanum því hún átti svo mörg börn, þurfti að fara í sjö samtöl. Ekki man ég eftir því að það hafi nokkurn tíma komið til umræðu að pabbi minn færi með í þessi samtöl. Þetta var á árunum í kringum 1970 og foreldrafélög voru ekki til.

Þegar ég hóf störf sem leikskólakennari einhverju seinna fékk ég upplýsingar um það hjá eldri kynslóð leikskólakennara að foreldrasamstarfið hefði stuttu áður helst einkennst af því að börnin voru afhent foreldrum við hliðið og þeir tóku töskur barnanna á girðingunni.

Síðan eru liðin mörg ár og réttur foreldra til þátttöku og upplýsinga um nám barna sinna meira að segja orðinn lögbundinn.

Í Skólastefnu Kennarasambands Íslands segir að skóli og heimili eigi að hafa tengsl og beri sameiginlega ábyrgð á námi og velferð nemenda. Þar segir líka að skólinn eigi að styðja og hvetja foreldra/forráðamenn til þátttöku í skólastarfi. Hvernig stöndum við kennarar okkur í því? Vel segja sumir, en því miður er það ennþá þannig að til eru foreldrar sem koma tvisvar á ári í foreldrasamtal og svo ekki söguna meir. Ég held að þeir séu nú ekkert sérstaklega að klæða sig upp á áður en þeir mæta en það er líklega það eina sem breyst hefur í þeim tilvikum.

Við kennarar höfum í gegnum árin þurft að vera svolítið útsjónarsamir og finna leiðir til þess að nálgast foreldra. Núna streyma að „snjallir“ foreldrar með börnin sín í leikskólann. Kynslóð sem lætur ekki snjallsímann frá sér. Ef skóli og heimili eiga að hafa virk tengsl og bera sameiginlega ábyrgð á námi og velferð nemenda eins og segir líka í skólastefnu KÍ þá verðum við kennarar að „uppfærast“.

Við þurfum að fara að meila, snappa, instagramma, skypa, feistæma, tísta, smassa, skjást og ekki hvað síst að QRast.

SAMSTARF HEIMILA OG SKóLA

HV

ÍTA

HÚ

SIÐ

/SÍA

– 1

4-2

36

3

Skyndihjálpartaska Rauða krossins er jólagjöf sem vonandi þarf sem minnst að nota. Í henni er að finna alla nauðsynja-hluti verði slys eða komi til skyndilegra veikinda. Hún getur því reynst hin dýrmætasta gjöf þegar á reynir, og gæti bjargað mannslífi.

Skyndihjálpartaskan kostar 7.900 krónur.

Pantaðu tösku á skyndihjalp.is

Dýrmæt g jöf í jólapakkann

Fjóla Þorvaldsdóttirvaraformaður

Félags leikskóla-kennara

34 STARFSÞRóUN DESEMBER 2014

Hver er staða kennara? Hvernig má efla starfsþróun og virkja kennara betur í starfi? Þessar spurningar voru meðal þess sem Kay Livingston, prófessor á menntavísindasviði Háskólans í Glasgow ræddi á námsstefnu Skóla-stjórafélagsins sem fram fór á Hótel Selfossi í október.

Námsstefnan bar yfirskriftina „Starfsþróun skólastjórnenda og kennara“ og hana sóttu um tvö hundruð skólastjórnendur sem hlýddu á fyrirlestra og tóku þátt í margvíslegum málstofum.

Kay Livingston hefur áralanga reynslu af menntamálum; hún hefur

starfað að stefnumótun bæði heima fyrir og á alþjóðleg-um vettvangi. Skólastjórnun og fagleg þróun kennara er meðal þess sem Livingston hefur rannsakað og skoðað á ferli sínum.

„Mér er sönn ánægja að vera boðin hingað til lands og á þessa námsstefnu,“ sagði Kay Livingston í upphafi ræðu sinnar en í henni gerði hún það að umtalsefni hvaða leiðir væru færar til að virkja kennara betur í starfi og hvetja þá til að taka þátt í starfsþróun. „Við þurfum að velta fyrir okkur til hvers við ætlumst af kennurum á degi hverjum, hvaða væntingar við höfum

til kennslunnar og hvað kennarar séu að fást við í kennslustofunni,“ sagði Livingston.

Hún lagði áherslu á að samhengi yrði að ríkja í lærdómi hvers einasta nemanda og að spyrja þyrfti nemendur um hvaða markmið þeir vildu setja sér. „Kennarar eiga að taka virkan þátt í námi nemenda og nú til dags gerum við síðan ráð fyrir að hver og einn læri sem sjálfstæður einstaklingur. Þannig var þessu ekki farið þegar flest okkar voru í skóla,“ sagði Livingston og bætti við að skólastjórnendur hefðu þær væntingar til kennara að þeir ynnu með þessum hætti.

Stöðug þróun er nauðsynleg að mati Livingston, sem og og vangaveltur um aðferðafræði kennslunnar. Hún segir skólastjórnendur þurfa að huga að faglegri starfsþróun kennara og að þeir eigi að hvetja sína kennara til að velja sér eigin leiðir til starfsþróunar. Ef vilji stendur til að kennarar stundi persónubundna kennslu þá þarf líka að gera ráð fyrir að þeir sæki sér persónubundið nám.

Skólastjórnendur eru ólíkir og Livingston benti á að í salnum á Hótel Selfossi væri fólk með ólíkan bakgrunn; sumir byggju yfir áralangri reynslu af skólastjórnun á meðan aðrir væru að feta sín fyrstu spor á þeim vettvangi. „Þið eruð ólík og beitið ólíkum aðferðum við stjórnun skólanna ykkar.”

Livingston segir það sitt mat að lykilatriði í skóla-stjórnun sé að stuðla að og taka þátt í námsumhverfi

SKóLASTJóRNENDUR EIGA Að HvETJA TIL STARFS-ÞRóUNAR KENNARAUm tvö hundruð skólastjórnendur komu saman á velheppnaðri námsstefnu Skólastjórarfélagsins sem fram fór í október. Möguleikar og mikilvægi starfsþróunar skólastjórnenda voru rædd í þaula.

Kay Livingston hefur starfað að mennta-málum í Skotlandi og á alþjóðavísu um langt árabil. Rannsóknir hennar hafa að miklu leyti snúist um þróun nýrra aðferða í kennaramenntun á 21. öldinni. Hægt er að kynna sér fræði og feril Livingston á vefsíðu Glasgow-háskóla.

DESEMBER 2014 STARFSÞRóUN 35

Guðlaug Sturlaugsdóttir fór yfir niðurstöður meistararitgerðar sinn-ar í sínu erindi. Ein af niðurstöðum Guðlaugar er að skólastjórnendur þurfa að finna leið til að verja meiri tíma í verkefni sem hafa áhrif á námsárangur.

kennara. Hvernig skólastjórnendur haldi á þessum málaflokki skipti mestu þegar kemur að árangri nemenda. „Kennarar bera ábyrgð og þeir þekkja sína nemendur. Kennarar eru líka ólíkir eins og annað fólk, sumir eru viljugir að þróa sig í starfi á með-an aðrir kunna að vera á móti breytingum,“ sagði Livingston.

Stuðningskerfi þarf að vera til staðar innan skólans enda má líta svo á að kennari sem kemur nýr inn í skóla hafi í hyggju að vera þar í 40+ ár. Því þarf sífellt að huga að og vinna að starfsþróun.

Áhrif skólastjórnenda á námsárangurGuðlaug Sturlaugsdóttir, skólastjóri Grunnskóla Seltjarnarness, hélt því næst erindi undir yfirskriftinni „Áhrif skólastjóra á námsárangur“, en það er eitt þeirra atriða sem Guðlaug skoðaði í nýlegri meistararitgerð sinni sem ber heitið „Stefnumörkun í skólastjórnun og áhrif skólastjóra á námsárangur.“

Guðlaug sagði erlendar rannsóknir sýna að sum verkefni skólastjórnenda væru mikilvægari en önnur. Mikilvægt sé að skólastjórar sinni stefnumörkun í skólastarfi, setji skýr markmið og væntingar, sinni starfsþróun kennara og hugi að námsumhverfi, en síðast en ekki síst segir Guðlaug að komið hafi fram að skólastjórnendur hafi áhrif á kennsluna en það feli í sér að þeir skipuleggi, meti og samræmi kennslu og námskrá. Þessu til viðbótar sýni niðurstöður rannsókna að skólastjórar sem nái árangri séu búnir ákveðnum eiginleikum; þeir taki ákvarðanir byggðar á kennslufræðilegum grunni og séu stefnu-fastir, án þess þó að vera ósveigjanlegir.

Guðlaug sagði meginniðurstöðu ritgerðar sinnar vera þá að íslenskir skólastjórnendur vinni sannanlega að faglegum viðfangsefnum auk þess sem vilji þeirra standi til verkefna af því taginu. Erlendar rannsóknir og niðurstöður rannsókna sem liggja fyrir á störfum íslenskra skólastjórnenda leiði í ljós að íslenskir skólastjórar þurfi að verja meira af vinnutíma sínum til verkefna sem hafa áhrif á námsárangur.

Þá sagði Guðlaug að þróun skólastjórastarfsins væri ekki einkamál stjórnenda heldur samvinnuverkefni sem skóla-stjórar, sveitarfélög og ríki þyrftu að koma að. Hægt er að lesa meistararitgerð Guðlaugar á Skemmunni á vefnum.

GAGNVIRKAR RAFBÆKUR Á VEF NÁMSGAGNASTOFNUNAR

Gagnvirkar rafbækur eru rafræn útgáfa af prentuðum bókum sem eru í útgáfu hjá Námsgagnastofnun. Gagnvirkum rafbókum er hægt að fletta, hlusta á þær lesnar, fá orðskýringar, hugtakaskýringar,

skoða ljósmyndir, horfa á stuttar fræðslumyndir, vinna gagnvirk verkefni o.fl. Misjafnt er eftir bókum hvernig ítarefni fylgir í gagnvirku útgáfunni.

Auk þess eru á www.nams.is 90 rafbækur sem eru ekki gagnvirkar, þeim er hægt að fletta og hlaða niður.

Spjaldtö

lvuvæ

nt

Smábókaskápurinn Í Smábókaskápnum eru átta gagnvirkar rafbækur.

· Kata og ormarnir

· Geimveran

· TX 10 í skólanum

· Valdi og Vaskur

· Gagga og Ari

· Græni gaukurinn

· Skrýtinn dagur hjá

Gunnari

· Vinir Afríku

Sögueyjan 3. hefti 1900–2010

Danski draugurinn Leitin að haferninum Merkir sögustaðir – Þingvellir

Komdu og skoðaðu eldhúsið

Komdu og skoðaðu umhverfið

Komdu og skoðaðu hafið

Lesum og skoðum orð

Safnvefur með gagnvirkum verkefnum úr ellefu smábókum.

www.nams.is

H Á S K Ó L A Ú T G Á F A Nhaskolautgafan.hi.is – [email protected] – s. 525 4003

STARFSHÆTTIR Í GRUNNSKÓLUM

Við upphaf 21. aldar

Gerður G. Óskarsdóttir


SÁ HAUSTLITINA FJÚKA BURT

Jón Rúnar Hilmarsson skólastjóri hefur síðustu ár kynnst landinu í gegnum linsu myndavélar sinnar. Hann hefur m.a. gefið út tvær ljósmyndabækur og ein er á leiðinni.

Baula Fjallið Baula í Borgarfirði með ónefndan foss í forgrunni. Myndina tók Jón Rúnar í haust.


Jón Rúnar Hilmarsson útskrifaðist sem kennari árið 1992 og hefur frá þeim tíma unnið á landsbyggðinni. Hann starfaði um nokkurra ára skeið sem kennari í Keflavík, áður en hann hélt í Skagafjörðinn þar sem hann tók við stöðu skólastjóra. Síðustu rúm tvö ár hefur hann starfað sem skólastjóri í leik- og grunnskóla Hvalfjarðarsveitar. En það sem vakti áhuga Skólavörðunnar á Jóni Rúnari er ekki hvað hann gerir í vinnunni, heldur þegar henni sleppir.

Einn með náttúrunni„Árið 2007 stóð konan mín, Alexandra

Chernyshova, sópransöngkona og tónskáld, frammi fyrir því að þurfa að láta vinna fyrir sig kynningarefni. Hluti af þeirri vinnu var að hún þurfti að láta taka af sér ljósmyndir. Ég hafði þá samband við atvinnuljós-myndara og fékk hjá honum tilboð. Það var svo hátt að ég ákvað að fara út í búð, kaupa myndavél og taka myndirnar sjálfur,“ segir Jón Rúnar.

Og það var nóg til að kveikja áhugann. Nú, um sjö árum síðar, eyðir Jón drjúgum tíma í viku hverri við að taka myndir. Hann hefur haldið á annan tug ljósmynda-sýninga og gefið út tvær ljósmyndabækur.

„Fyrri bókina gaf ég út árið 2011 þegar ég var skóla-stjóri í Skagafirði og í bókinni voru eingöngu myndir þaðan. Ég hélt áfram að taka myndir í Skagafirði og nágrenni og tveimur árum síðar gaf ég út ljósmyndabók um Norðurland vestra. Eftir að ég flutti í Hvalfjörðinn fór ég að taka myndir á því svæði og nú er þriðja bókin á leiðinni. Í henni verða eingöngu myndir af Vesturlandi. Þetta áhugamál mitt hefur verið að vinda upp á sig. Fyr-ir utan bókaútgáfuna þá sel ég í dag reglulega myndir, en það nýjasta er að útlendingar eru nú farnir að hafa samband og vilja komast í ferðir með mér“.

Jón Rúnar segir að ljósmyndunin taki mikinn tíma en að honum sé vel varið.

„Ætli ég fari ekki að jafnaði af stað einu sinni eða tvisvar í viku en ferðirnar eru auðvitað mislangar. Þetta er ákveðin hvíld frá starfinu þar sem ég er í stöðugum samskiptum við fólk en þarna er ég einn með sjálfum mér í náttúrunni. Í þessum ferðum næ ég að kúpla mig út og hlaða batteríin. Reyndar var ég aldrei mikið náttúrubarn þannig að þessi áhugi hefur þróast með ljósmyndaáhuganum. Í dag er ég stöðugt að leita að nýj-um stöðum til að mynda og vegna þess er ég farinn að fara upp á hálendið og klífa fjöll sem ég gerði ekki áður. Ef það líður langur tími á milli ferða þá fer ég að finna þörfina og klæjar í fingurna að komast af stað. Veðrið ræður auðvitað miklu um hvort og hvenær maður getur sinnt ljósmynduninni. Það var til dæmis ekki þægilegt að sitja heima í september í rigningunni og rokinu og sjá haustlitina fjúka burt“.

Menningarríkt heimiliÞegar myndir Jóns Rúnars eru skoðaðar á flickr síðu hans (www. flickr.com/jonrrr) er augljóst að eitt upp-áhalds myndefnið er fjölskyldan. Myndir af eiginkonu og börnum eru margar og teknar bæði í náttúrunni og í stúdíói sem hann hefur sett upp heima hjá sér.

„Við hjónin erum bæði á kafi í menningarverkefn-um. Til dæmis semur Alexandra óperur auk þess að setja þær upp og þar tek ég þátt. Það má segja að hún sjái um tónlistina og ég um allt hitt, þar á meðal að búa til kynningarefnið. Og þar kemur ljósmyndaáhuginn sér vel. Börnin koma líka inn í þetta eftir því sem þau eldast og í heildina má segja að þetta sé mjög menningarríkt heimili. Við gerum mikið af því að sækja menningarvið-burði saman en líka að skoða landið í lengri og styttri ferðalögum. Og þá hafa þau þolinmæði fyrir þörf mína til að vera stöðugt að taka myndir“.

En áhugamálið hefur ekki bara haft áhrif á heimilis-haldið heldur líka á starfið.

„Þegar ég var fyrir norðan þá kenndi ég þar valgrein í ljósmyndun. Slíkur áfangi er líka í boði í skólanum þar sem ég starfa í dag þó ég kenni hann ekki sjálfur. Ég hef líka mikinn áhuga á allri grafískri vinnslu og tek það með mér inn í skólann. Við erum svo heppin að vera eini skólinn á landinu sem er með I-pad fyrir alla nemendur þannig að við erum í töluverðri tækniþróun. Ég reyni að beita mér fyrir því að börnin nýti þessi tæki til að auka sköpun í skólastarfi og en einnig til að geta nálgast einstaklingsmiðað nám með þessum hætti. Þessu hefur verið vel tekið og ég finn ekki annað en að kennarar og aðrir sem ég vinn með styðji mig í þessari nálgun,“ segir Jón Rúnar að lokum.

Jón Rúnar Hilmarsson, skólastjóri og ljósmyndari.

Framhald á næstu opnu ➡

„...ef það líður langur tími á milli ferða þá fer ég að finna þörfina og klæjar í fingurna

að komast af stað.“


Hvítserkur Hvítserkur í Húnaflóa við sólarupprás í júlí. Myndin prýddi forsíðu ljósmyndabókarinnar „Ljós og náttúra Norðurlands vestra“ sem Jón Rúnar gaf út árið 2013.

Alexandra Ein fjölmargra mynda sem Jón Rúnar hefur tekið af eiginkonu sinni Alexöndru Chernyshovu.

ÚTGEFIÐ EFNI

FRÆÐSLA

Heimili og skóli og SAFT bjóða upp á fjölda fyrirlestra og námskeið fyrir nemendur, foreldra, foreldrafélög, skóla- og foreldraráð, kennara, félagasamtök og aðra áhugasama.

• BIRTINGARMYNDIR KYNJANNA• HLUTVERK UPPALENDA • JÁKVÆÐ OG ÖRUGG NOTKUN • KLÁM• MYNDBIRTINGAR• NETFÍKN• NETTÆLING• NETÖRYGGI• ORÐFÆRI Á NETINU• RAFRÆNT EINELTI• SAMFÉLAGSMIÐLAR • TÖLVULEIKIR• NÁMSKEIÐ FYRIR BEKKJAR FULLTRÚA• FYRIRLESTUR UM FORELDRASTARF• FRÆÐSLA UM AÐALNÁMSKRÁ• FRÆÐSLA FYRIR LEIKSKÓLA- FORELDRA

VÆNTANLEGT FRÆÐSLUEFNI

• EINKENNI OFNOTKUNAR NETSINS • MIÐLALÆSI OG MIÐLANOTKUN• EINELTI Á NETINU • HATURSORÐRÆÐA Á NETINU

• NETÖRYGGISPRÓF• SNJALLTÆKJANOTKUN • FORELDRABANKI• PÓLSKUR FORELDRASÁTTMÁLI

UM SAFTSAFT – Samfélag, fjölskylda og tækni, er vakningar átak um örugga og jákvæða tölvu- og nýmiðlanotkun barna og unglinga á Íslandi. Verkefnið er hluti af Safer Internet Programme, aðgerða-áætlun Evrópu sambandsins um öruggari netnotkun og er styrkt af framkvæmda-stjórn ESB. Samningsaðili við ESB er Heimili og skóli – landssamtök foreldra, sem sér um að annast útfærslu og framkvæmd verk efni s ins í formlegu samstarfi við Rauða krossinn, Ríkis-lögreglustjóra og Barnaheill – Save the Children Iceland. SAFT er í samstarfi við önnur lönd í Evrópu og deilir með þeim upplýsingum, aðferðafræði og þekkingu. Markmiðið er að til verði sam eigin legur evrópskur sjóður þekkingar og aðferða-fræði á þessu sviði sem styður hið jákvæða og spornar gegn neikvæðum hliðum upplýsinga tækninnar.

UM HEIMILI OG SKÓLAHeimili og skóli – landssamtök foreldra eru frjáls félagasamtök sem starfa óháð stjórnmála flokk um eða trúfélögum. Foreldrar og forráðamenn barna geta gerst félagar í Heimili og skóla og aðrir geta gerst styrktarfélagar. Samtökin veita ráðgjöf til foreldra og foreldrasamtaka og gefa út tímarit og ýmiss konar efni um foreldra starf. Heimili og skóli reka einnig SAFT net öryggisverkefnið.

www.saft.iswww.heimiliogskoli.is

ÚTGEFIÐ EFNI

FRÆÐSLA

Heimili og skóli og SAFT bjóða upp á fjölda fyrirlestra og námskeið fyrir nemendur, foreldra, foreldrafélög, skóla- og foreldraráð, kennara, félagasamtök og aðra áhugasama.

• BIRTINGARMYNDIR KYNJANNA• HLUTVERK UPPALENDA • JÁKVÆÐ OG ÖRUGG NOTKUN • KLÁM• MYNDBIRTINGAR• NETFÍKN• NETTÆLING• NETÖRYGGI• ORÐFÆRI Á NETINU• RAFRÆNT EINELTI• SAMFÉLAGSMIÐLAR • TÖLVULEIKIR• NÁMSKEIÐ FYRIR BEKKJAR FULLTRÚA• FYRIRLESTUR UM FORELDRASTARF• FRÆÐSLA UM AÐALNÁMSKRÁ• FRÆÐSLA FYRIR LEIKSKÓLA- FORELDRA

VÆNTANLEGT FRÆÐSLUEFNI

• EINKENNI OFNOTKUNAR NETSINS • MIÐLALÆSI OG MIÐLANOTKUN• EINELTI Á NETINU • HATURSORÐRÆÐA Á NETINU

• NETÖRYGGISPRÓF• SNJALLTÆKJANOTKUN • FORELDRABANKI• PÓLSKUR FORELDRASÁTTMÁLI

UM SAFTSAFT – Samfélag, fjölskylda og tækni, er vakningar átak um örugga og jákvæða tölvu- og nýmiðlanotkun barna og unglinga á Íslandi. Verkefnið er hluti af Safer Internet Programme, aðgerða-áætlun Evrópu sambandsins um öruggari netnotkun og er styrkt af framkvæmda-stjórn ESB. Samningsaðili við ESB er Heimili og skóli – landssamtök foreldra, sem sér um að annast útfærslu og framkvæmd verk efni s ins í formlegu samstarfi við Rauða krossinn, Ríkis-lögreglustjóra og Barnaheill – Save the Children Iceland. SAFT er í samstarfi við önnur lönd í Evrópu og deilir með þeim upplýsingum, aðferðafræði og þekkingu. Markmiðið er að til verði sam eigin legur evrópskur sjóður þekkingar og aðferða-fræði á þessu sviði sem styður hið jákvæða og spornar gegn neikvæðum hliðum upplýsinga tækninnar.

UM HEIMILI OG SKÓLAHeimili og skóli – landssamtök foreldra eru frjáls félagasamtök sem starfa óháð stjórnmála flokk um eða trúfélögum. Foreldrar og forráðamenn barna geta gerst félagar í Heimili og skóla og aðrir geta gerst styrktarfélagar. Samtökin veita ráðgjöf til foreldra og foreldrasamtaka og gefa út tímarit og ýmiss konar efni um foreldra starf. Heimili og skóli reka einnig SAFT net öryggisverkefnið.

www.saft.iswww.heimiliogskoli.is

40 FÉLAGINN DESEMBER 2014

Menntamálaráðherra er staðráðinn í að stytta nám til stúdentsprófs. Hvaða skoðun hefurðu á því? Ég hef þungar áhyggjur af styttingaráformum ráðherra eins og allt samstarfsfólk mitt hér í MR. Það er okkur algjörlega hulið hvernig hann ætlar sér að ná fram fyrirætlun sinni án þess að skerða menntun stórkostlega, þetta er hreinn niðurskurður. Hann dregur heldur ekki dulu yfir það í Hvítbókinni sinni að hann viti minnst um það hvað hann sé að gera, hann segir beinlínis að hann ætli að flana að þessu: „í stað þess að eyða löng-um tíma í að skipuleggja umbæturnar út í hörgul ætti frekar að leggja áherslu á að hrinda þeim skjótt í verk, en búa svo um hnúta að menn dragi jafnóðum lærdóm af því sem vel er gert og því sem kann að mis-takast.“ (Hvítbók, síða 26).

Ég óttast að foreldrar íslenskra barna hafi ekki hugmynd um hvað þessi áform fela í sér og þegar það loksins renni upp fyrir þeim þá verði ekki aftur snúið. Það þarf ekki nema andartak til að eyðileggja það sem hefur tekið áratugi að byggja upp. Menn ylja sér við það að börnin muni bara fá alla þekkinguna í staðinn í grunnskóla, en það eru engar samræður í gangi um það. Þá kemur á óvart sú mikla þögn sem ríkir í Háskóla Íslands og öðrum ámóta stofnunum. Á að gjaldfella námið þar líka eða hafa þeir þegar fengið einhverja dúsu sem veldur þessari miklu þögn? Eins og málin standa í dag þá komast íslenskir nýstúdentar upp til hópa ekki inn í háskóla í Danmörku án þess að kosta til viðbótar-námi í ensku og dönsku.

Er rétt að steypa alla framhaldsskóla í sama mót? Mér finnst eðlilegt að til staðar séu mismunandi framhaldsskólar fyrir nemendur með mjög svo mismunandi hæfileika og þarfir. Það er nauðsynlegt að þeir sem eiga auðvelt með að bóknám geti fundið sig í krefjandi bóknámsskóla eins og MR sem skilar þeim vel undirbúnum fyrir háskólanám í fræðum og vísindum. Það er líka nauðsynlegt að þeir sem finna hæfileika sína t.d. í iðngreinum geti gengið inni í framhaldsskóla sem veitir þeim góða menntun á því sviði. Það er sjálfsagt að allir þegnar þessa lands fái eins góða menntun og þeim er mögulegt. Menntun er fjárfesting til framtíðar og við eigum að leggja allt í mennta börnin en ekki slá til hendinni.

Hvaða þekktu persónu hefðirðu viljað hafa sem kennara? Ég hefði kunnað vel að meta að sitja tíma hjá einhverjum skemmti-legum spænskumælandi sagnameistara eins og Gabríel García Márquez sem er í aðra röndina svo fyndinn en á sama tíma rammpólitískur.

Hver ætti að fara í skammarkrókinn? Að mínu mati ættu þeir að fara í skammar-krókinn sem ekki taka þátt. Þá er ég að tala jafnt um skólastofuna sem og um lífið sjálft. Það er grundvallarskilyrði að taka þátt, því ef maður tekur ekki þátt þá lærir maður ekkert. Ég hef kennt mörgum nemendum og mismunandi og sem betur fer þá hafa þeir langflestir verið tilbúnir að taka þátt í því sem fram fer og verið áhugasamir. Ég met þá alla mikils sem voru ósparir á krafta sína til þess að gera kennslustundirnar sem líflegastar.

Hvað finnst þér best í eigin fari? Ætli það sé ekki einmitt það að ég tek þátt. Ég á fremur auðvelt með að umgangast fólk og vinna með fólki sem augljóslega er heppi-legur kostur fyrir kennara. Það er held ég til komið vegna þess að ég tek þátt.

Í hvaða félögum og klúbbum ertu? Vegna þess að ég er manneskjan sem alltaf tekur þátt og sem fyrst brotnar undan þrúgandi þögninni þegar spurt er eða beðið um sjálf-

FÉLAGINN SIGRÚN BENEDIKZ (46)

vIð EIGUM Að LEGGJA ALLT Í Að MENNTA BÖRNIN OKKARSigrún Benedikz, kennari í MR, hefur þungar áhyggjur af fyrirhugaðri styttingu á námi til stúdentsprófs. Hún óttast að for-eldra barna viti ekki hvað þessi áform muni fela í sér og vert sé að muna að það þarf ekki nema andartak til að eyðileggja það sem hefur tekið áratugi að byggja upp.

HvER: Spænsku-, lífsleikni- og líffræði-kennari við Menntaskólann í Reykjavík. Annar tveggja forvarnarfulltrúa við skólann.

Erasmus+ styrkir samstarf á öllum stigum menntunar:leik-, grunn- og framhaldsskólar - starfsmenntun - háskólar - fullorðinsfræðsla.

Næsti umsóknarfrestur um Nám og þjálfun er til 4. mars 2015 og fyrir Samstarfsverkefni til 31. mars 2015.

Nánari upplýsingar á www.erasmusplus.is

boðaliða þá tek ég þátt í alls kyns félagsstarfi í kringum börnin og vinnuna. Síðan er ég í nokkrum sauma-, skemmti- og matarklúbb-um með kærum vinkonum og vinum sem ég hef eignast um ævina. Virkasti klúbburinn er með Menntaskólavinkonunum og var hann stofnaður fyrir nærri 30 árum í MR. Sá klúbbur siglir undir fölsku flaggi sem stangveiðifélag, hann hefur þó aldrei veitt saman á stöng þó ýmislegt hafi verið brallað í gegnum tíðina. Ég ber von í brjósti um að glæða áhuga klúbb meðlima á tedrykkju og Croquetspili á komandi árum, ég er að komast á þann stað í lífinu sjálf að hafa þol-inmæði til að sitja undir sólhlíf á nýsleginni grasflötinni.

Hvaða bók lastu síðast? Ég hef verið að sökkva mér ofan í sagnfræðilegar skáldsögur undanfarið, nánar tiltekið sögur af enskum hefðarkonum. Nú síðast síðast las ég söguna af henni Katrínu frá Aragón, Englands-drottningu. Bókin heitir The Constant Princess eftir Philippu Gregory. Á sama tíma las ég Afdalabarn Guðrúnar frá Lundi og reyndist það hin undarlegasta samlesning.

Hvert var uppáhaldsfagið í skóla? Uppá-haldsfagið mitt í Menntaskóla var líffræði. Þar spilaði sterklega inní hversu frábæra kennara ég hafði. Mér verður oft hugsað til þeirra í minni kennslu og ég vona að ég sé jafn góður kennari og þau og allir hinir læri-meistararnir sem ég kynntist síðar í háskóla.

Hundur eða köttur? Hundur og köttur og öll önnur dýr. Ég er mikið gefin fyrir dýr og hef um ævina átt ketti, köngulær, fiska, hamstra og fugla. Ég er hins vegar með ofnæmi fyrir flestum dýrum, því miður.

Hvernig færðu útrás? Í kennslu. Nei djók! Ég finn yfirleitt ekki fyrir einhverju uppsöfn-uðu sem ég þarf að fá útrás fyrir. Líf mitt er ein útrás.

Ef þú mættir taka íslensku þjóðina í eina kennslustund, hvað myndirðu kenna? Það er ekki spurning að það þarf að kenna þjóð-inni meðlíðan. Ég vildi óska að það væri hægt því mörgu væri öðruvísi farið ef allir byggju yfir þeim hæfileika að geta sett sig í spor annarra og skynjað og fundið til með þeim.

Hver er uppáhalds stjórnmálamaðurinn þinn? Þeir stjórnmálamenn sem ég er oftast sammála eru uppáhalds hjá mér. Það eru tvær konur sem standa þar framar öðrum, fyrst og fremst vegna þess hve ótrúlega glöggar þær eru og heilar í öllum málaflutningi. Þetta eru þær Sigríður Ingibjörg Ingadóttir og Katrín Jakobsdóttir.

Hverju deildirðu síðast á Facebook? Ég deildi síðast frábærri grein eftir nemanda í mínum skóla, Hjalta Þór Ísleifsson, þar sem hann beinir spjótum að menntamálaráðherra og gerir það alveg sérlega vel.

Snjallsími eða spjallsími? Eitthvert ungviði úr mínum ranni benti mér á að sennilega væri farsíminn minn af gerðinni NOKIA UGLY, og að hann sameinaði það tvennt að vera bæði ljótur og óþægilegur. Ég hef margoft reynt að losa mig við hann, til að mynda með því að henda honum út úr bíl á ferð eða týna honum úti í myrkrinu. Allt hefur þó komið fyrir ekki því fólk skilar asnalegum símum til eigenda sinna og enn er hann víst í minni eigu. En það má spjalla í hann.

Erasmus+ styrkir samstarf á öllum stigum menntunar:leik-, grunn- og framhaldsskólar - starfsmenntun - háskólar - fullorðinsfræðsla.

Næsti umsóknarfrestur um Nám og þjálfun er til 4. mars 2015 og fyrir Samstarfsverkefni til 31. mars 2015.

Nánari upplýsingar á www.erasmusplus.is


Krossgáta Lausn síðustu krossgátu

Lárétt5. Útfararsiður hindúa. (6)

9. Dýr af tegundinni Coccinella undecimp-unctata (ft.). (10)

10. Það sem gamla kerlingin bað dátann um að finna í trénu. (7)

12. Stjórnarfar þar sem ríkisvaldið hefur afskipti af nær öllum þáttum mannlífsins. (6)

13. Landsvæði fjarri ströndu. (8)

15. Hérað í Frakklandi þar sem höfuðborgin heitir Amiens. (5)

16. Málsgrein í Biblíunni. (14)

17. Ólafur helgi ________ Noregskonungur, 1016 - 1030. (10)

19. Miðamerískur drykkur. (9)

20. Orðflokkur sem erfitt er að skilgreina. (9)

22. Íslenska yfir „El torero“ (11)

25. Tónn sunginn fyrir ofan venjulegt radd-svið raddar. (8)

26. Innkirtill sem gengur niður úr undirstúku heilans (12)

29. Íslenskt nafn risaeðlunnar Velociraptor sem var óvættur í júragarðinum. (8)

31. Staða tóns í tónsviði. (6)

33. Gríðarstór pálmatré, sem bera æta ávexti, upprunnin frá svæðum við Persaflóa. (11)

34. Strandfugl sem nýlega hóf að verpa á Íslandi (10)

36. Höfundur óperunnar Orfeus (10)

37. Vinstrisinnað fólk. (12)

38. Alþjóðleg fréttastofa staðsett í London. (7)

39. Eðja úr skeljum unnin úr setlögum í stöðuvötnum. (9)

40. Ætt sem bjó á Southfork. (5)

Lóðrétt1. Franskur smásagnahöfundur. (10)

2. Þunnur vefur sem þekur vegg kviðarhols-ins að innan. (8)

3. Stólar fyrir þá sem eru ekki þátttakendur í sýningu. (13)

4. Kringlóttur hlutur með gat í miðjunni sem snælduhali gengur í gegnum. (6)

5. Willy _____, þýskur stjórnmálamaður. (6)

6. Fugl sem kemur til lands en er hvorki staðfugl né farfugl. (12)

7. Finna óþekkta stærð. (6)

8. Dýrið sem nefnist Pan troglodytes. (10)

11. Pinus mugo var. pumilio, sígrænt, jarð-lægt og lávaxið (30-50 cm) barrtré. (9)

14. Maður frá ríki þar sem höfuðborgin heitir Katmandú. (6)

18. Orð í undirflokki nafnorða sem inniheldur orð sem eru alltaf skrifuð með stórum staf (et.). (7)

21. Titill sem gefur meiri réttindi en vélstjóri. (12)

23. Höfuðborg Líbanons. (6)

24. Þéttpakkaða platan úr hyrnisfrumum húðþekjunnar (6)

25. Dómari í villta vestrinu sem var ekki lögfræðimenntaður. (10)

26. Næsti fjörður við Skarðsfjörð (þgf.). (10)

27. Elsta gata Reykjavíkur. (10)

28. Svæði með tiltölulega lágum loftþrýstingi sem teygir sig út frá lægð. (10)

29. Frá stærstu eyju Danmerkur (kvk.) (8)

30. Rudolf _______, ballettdansari. (7)

32. “Þögul _____ féllu tár um kinn” (5)

34. “____ okkar er jörðin”. (5)

35. Fylki á austurströnd Bandaríkjanna þar sem Portland er stærsta borgin. (5)

Tölur og stærðirí leik og starfi

Handbók fyrir leikskólakennara, grunnskólakennara og sérkennara

Kristín Arnardóttir

Tölur og stærðir í leik og starfi

Höfundur bókarinnar Kristín Arnardóttir er sérkennari og á að baki langan starfsferil í sérskóla, leikskóla og almennum grunnskólum. Þróunarsjóður grunnskóla og Þróunarsjóður námsgagna styrktu ritun og útgáfu þessarar bókar. Kristín er einnig höfundur Ég get lesið, handbókar um lestrarkennslu fyrir leik- og grunnskóla. Í þessari bók er fjallað ítarlega um skipulag kennslunnar, samverustundina, hópverkefni og einstaklingsverkefni sem þroska skilning barna á stærðar- og fjöldahugtökum, tímahugtökum, uppbyggingu talnakerfisins og einföldum reikniaðgerðum. Nám og leikur er spunnið saman á lipran og aðgengilegan hátt. Einnig er í bókinni kafli um myndræna stundatöflu og þætti sem lúta að umgjörð kennslunnar. Í leikskólaMargar hugmyndanna í bókinni eru sniðnar fyrir leikskóla í samverustundum og hópastarfi. Bókin er hvalreki á fjörur þeirra sem vilja efla skilning og áhuga barna strax frá unga aldri. Í fyrstu bekkjum grunnskólaBókin er til viðbótar almennu námsefni í stærðfræði og er ætluð kennurum sem vilja dýpka skilning og efla áhuga barna á stærðfræði með leik og léttum æfingum. Í sérkennslu, sérdeildum og sérskólumHugmyndirnar eru sprottnar úr sérkennslu og henta því einkar vel nemendum sem þurfa á mikilli endurtekningu að halda og hlutbundna nálgun í stærðfræðinámi. HeimaFlestar hugmyndir og leiki sem finna má í bókinni geta foreldrar notað heima við í námi og leik með börnum sínum. Námskeið, fyrirlestrar, kynningarfundirKristín Arnardóttir miðlar af reynslu sinni og fjallar um notagildi þeirra hugmynda sem kynntar eru í bókunum „Ég get lesið“ og „Tölur og stærðir“.Hafðu samband við Kristínu í [email protected]

Pantanir á bókum„Tölur og stærðir“ ásamt námsefninu „Ég get lesið“ má panta í netfanginu

[email protected]íminn er 896 68 24. Sjá www.steinn.is

Tölur og stærðirí leik og starfi

Handbók fyrir leikskólakennara, grunnskólakennara og sérkennara

Kristín Arnardóttir

Tölur og stærðir í leik og starfi

Höfundur bókarinnar Kristín Arnardóttir er sérkennari og á að baki langan starfsferil í sérskóla, leikskóla og almennum grunnskólum. Þróunarsjóður grunnskóla og Þróunarsjóður námsgagna styrktu ritun og útgáfu þessarar bókar. Kristín er einnig höfundur Ég get lesið, handbókar um lestrarkennslu fyrir leik- og grunnskóla. Í þessari bók er fjallað ítarlega um skipulag kennslunnar, samverustundina, hópverkefni og einstaklingsverkefni sem þroska skilning barna á stærðar- og fjöldahugtökum, tímahugtökum, uppbyggingu talnakerfisins og einföldum reikniaðgerðum. Nám og leikur er spunnið saman á lipran og aðgengilegan hátt. Einnig er í bókinni kafli um myndræna stundatöflu og þætti sem lúta að umgjörð kennslunnar. Í leikskólaMargar hugmyndanna í bókinni eru sniðnar fyrir leikskóla í samverustundum og hópastarfi. Bókin er hvalreki á fjörur þeirra sem vilja efla skilning og áhuga barna strax frá unga aldri. Í fyrstu bekkjum grunnskólaBókin er til viðbótar almennu námsefni í stærðfræði og er ætluð kennurum sem vilja dýpka skilning og efla áhuga barna á stærðfræði með leik og léttum æfingum. Í sérkennslu, sérdeildum og sérskólumHugmyndirnar eru sprottnar úr sérkennslu og henta því einkar vel nemendum sem þurfa á mikilli endurtekningu að halda og hlutbundna nálgun í stærðfræðinámi. HeimaFlestar hugmyndir og leiki sem finna má í bókinni geta foreldrar notað heima við í námi og leik með börnum sínum. Námskeið, fyrirlestrar, kynningarfundirKristín Arnardóttir miðlar af reynslu sinni og fjallar um notagildi þeirra hugmynda sem kynntar eru í bókunum „Ég get lesið“ og „Tölur og stærðir“.Hafðu samband við Kristínu í [email protected]

Pantanir á bókum„Tölur og stærðir“ ásamt námsefninu „Ég get lesið“ má panta í netfanginu

[email protected]íminn er 896 68 24. Sjá www.steinn.is

Lífeyr iss jóðurstarfsmanna r ík is ins

Engjateigi 11105 ReykjavíkSími: 510 6100Fax: 510 6150lsr@lsr . iswww.lsr.is

Á sjóðfélagavef LSR færð þú m.a. upplýsingar um réttindi þín, greidd iðgjöld og séreignarsparnað ásamt því að hafa aðgang að Lífeyrisgáttinni. Lífeyrisgáttin er ný leið fyrir sjóðfélaga til að fá á einum stað upplýsingar um áunnin lífeyrisréttindi sín í samtryggingarsjóðum. Með Lífeyrisgáttinni opnast greið leið að þessum upplýsingum.

Upplýsingar um lífeyrisréttindiá einum stað.

YFIRLIT UMRÉTTINDI ÞÍN Á EINUM STAÐ

skólavarðan 4. tbl. 2014

Documents