slide baigiang mon dinhduonghoc

200
DINH DINH DƯỠNG DƯỠNG HỌC HỌC GIẢNG VIÊN: HỒ XUÂN HƯƠNG VIỆN CN SINH HỌC VÀ THỰC PHẨM TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP TP HCM

Upload: nguoi-vo-hinh

Post on 25-Sep-2015

19 views

Category:

Documents


3 download

DESCRIPTION

Side bai giang Dinh Duong Hoc

TRANSCRIPT

  • DINHDNG HCGING VIN: H XUN HNGVIN CN SINH HC V THC PHMTRNG I HC CNG NGHIP TP HCM

  • CHNG TRNH MN HCS TIT: 30TIU LUN BI TPTHI GIA KTIU CHUN NH GI:HNH THC THI KT THC MN HC: T LUN

  • CHNG TRNH MN HCCHNG 1: Dinh dng, sc khe, bnh tt v nhu cu nng lngCHNG 2: ProteineCHNG 3: LipideCHNG 4: GlucideCHNG 5: Nc v cc cht in giiCHNG 6: Vitamine v khang chtCHNG 7: Xy dng khu phn nCHNG 8: Thc phm chc nng

  • TI LIU THAM KHOBng nhu cu dinh dng khuyn ngh cho ngi Vit Nam Vin Dinh dngBng thnh phn dinh dng thc n ca ngi Vit Nam Vin Dinh dngCc bnh thiu dinh dung v sc khe cng ng Vit Nam H Huy Khi, T Giy NXB Y hc 1994Dinh dng ngi Nguyn Minh Thy Trng i hc Cn Th 2005Dinh dng tr em NXB Gio dc 1998Dinh dng v an tan v sinh thc phm Trng i hc Y H Ni 2004Dinh dng hp l v sc khe - H Huy Khi, T Giy NXB Y hc 2003

  • TI LIU THAM KHO8. Essential of Human Nutrition Jim Mann, A. Stewart Truswell Oxford University Press 20009. Encylopedia of Human Nutrition - MJ Sadler, JJ Strain, B. Caballeero Volume 1,2,3,199810. Nutrition: chemistry and biology Julian E. Spallholz. Prentice Hall. Engleword Cliffs. New Jersey 07632 198811. Handbook of Human Nutritional Requirements FAO Nutritional studies No.2812. Human Nutrition and dietetics Tenth edition. J S Garrow, WPT James, A Ralph Churchchill Livingstone 2000

  • CHNG 1: DINH DNG, SC KHE V NHU CU NNG LNG1.1. KHI QUT V DINH DNG HC1.2. CU TRC C TH V PHNG PHP XC NH1.3. DINH DNG V SC KHE1.4. CC BNH LIN QUAN N DINH DNG1.5. NHU CU NNG LNG

  • CHNG 1: DINH DNG, SC KHE V NHU CU NNG LNG1.1. KHI QUT V DINH DNG HC1.1.1. I TNG CA DINH DNG HC1.1.2. VI NT V S PHT TRIN CA DINH DNG HC1.1.3. NGHA KINH T, X HI CA KHOA HC DINH DNG V MI LIN QUAN GIA LNG THC PHM NNG NGHIP V SC KHE1.1.4. KHI NIM V CC CHT C BN

  • 1.1. KHI QUT V DINH DNG HC 1.1.2. VI NT V S PHT TRIN CA DINH DNG HC

    Galen (129-199) : dinh dng l 1 qu trnh chuyn ha xy ra trong cc t chc, thc n phi c ch bin v thay i bi tc dng ca nc bt v sau d dySidengai: nhm mc ch iu tr cng nh phng bnh, trong nhiu bnh ch cn cho n nhng khu phn n (diet) thch hp v sng mt i sng c t chc hp lA.L. Lavoisier 1770-1777 chng minh thc n i vo c th v sc vt s b t chy, s dng O2, gii phng CO2 v sinh nhit. Laplace v Ramur 1783 chng minh trn thc nghim h hp l mt dng t chy trong c th v o lng c lng oxy tiu th v lng CO2 thi ra ngi khi lao ng, ngh ngi v sau khi n, t c s cho vn tiu hao nng lng, gi tr sinh nng lng ca thc phm v cc nghin cu v chuyn ho.

  • 1.1. KHI QUT V DINH DNG HC 1.1.2. VI NT V S PHT TRIN CA DINH DNG HC

    J. Liebig gia TK XIX ch ra rng thc n cha ba nhm cht hu c c bn: protein, carbohydrate, lipid v cc cht v c l tro. M. Lunin v nhiu ngi khc cui TK XIX v u TK XX, cho bit thm mt s yu t dinh dng m by gi cha bit: cc vitamin v pht hin ra hng lot cc vitamin. Gomez (1956), Jelliffe (1959), Welcome (1970), Waterlow (1973) nghin cu v bnh suy dinh dng protein - nng lng Bitot (1863), M. Collum (1913), Block (1920) nghin cu v thiu vi cht nh thiu vitamin A v bnh kh mt, thiu mu thiu st, thiu km.

  • 1.1. KHI QUT V DINH DNG HC 1.1.4. KHI NIM V CC CHT C BNCc cht dinh dng c bn l cc cht hu c c: hnh thnh v tch ly trong nhng b phn nht nh ca c th ng vt v thc vt cn thit cho s tn ti v pht trin ca c th ngi v cc c th ng vt khc.

  • 1.1. KHI QUT V DINH DNG HC 1.1.4. KHI NIM V CC CHT C BNCC NHM CHT DINH DNG C BNProtideLipid GlucidVitamine Cht khangNcCht x

  • CHNG 1: DINH DNG, SC KHE V NHU CU NNG LNG1.2. CU TRC C TH V PHNG PHP XC NH

    1.2.1. CU TRC C TH

    1.2.2. PHNG PHP XC NH

  • 1.2. CU TRC C TH V PHNG PHP XC NH1.2.1. CU TRC C TH

    Bo thai 20-25 tunTr trc khi sanhTr thngTr 1 tuiNgi trng thnhTr suy dinh dngNgi bo phCn nng (kg) Nc (%) Protein (%) Cht bo (%) Phn cn li (%)0,3 88 9,5 0,5 2 1,5 83 11,5 3,5 2 3,5 69 12 16 3 20 62 14 20 4 70 60 17 17 6 5 74 14 10 2 100 47 13 35 5

  • 1.2. CU TRC C TH V PHNG PHP XC NH 1.2.2. PHNG PHP XC NH CH S KHI C TH BODY MASS INDEX BMI

    W: CN NNG, kgH:CHIU CAO, mTheo khuyn ngh ca t chc Y t th gii: ch s BMI ngi bnh thng nn vo khong 18,5 24,99 Theo Vin dinh dng Vit Nam:Mc cn nn c = [chiu cao (cm) 100] * 9/10Ch s BMI ca ngi Vit 26-40 tui l 19,72 +-2,81 (nam)19,75 +-3,41 (n)

  • CHNG 1: DINH DNG, SC KHE V NHU CU NNG LNG1.3. DINH DNG V SC KHE1.3.1. DINH DNG V TNG TRNG1.3.2. DINH DNG P NG MIN DCH V NHIM KHUN1.3.3. THIU DINH DNG C HIU V CHM TNG TRNG

  • 1.3. DINH DNG V SC KHE1.3.2. DINH DNG P NG MIN DCH V NHIM KHUNCc yu t nh hng n h thng min dch:Thiu dinh dng proteinThiu nng lngThiu mt s vit: A, C, cc vit nhm BThiu mt s cht khang: Fe, Zn, Cu, Se. Ngai ra mt s cht khc cng c nh hng nh Mg, Co, I, Ni v phn ln cc kim lai nng.

  • CHNG 1: DINH DNG, SC KHE V NHU CU NNG LNG1.4. CC BNH LIN QUAN N DINH DNG

    1.4.1. CC BNH THIU DINH DNG C NGHA SC KHE CNG NG

    1.4.2. DINH DNG TRONG MT S BNH MN TNH

  • 1.4. CC BNH LIN QUAN N DINH DNG1.4.1. CC BNH THIU DINH DNG C NGHA SC KHE CNG NGThiu dinh dng protein-nng lng (Protein Energy Malnutrition PEM) - L loi thiu dinh dng quan trng nht tr em, - - Biu hin ban u: tnh trng chm ln i km vi cc bnh nhim khun- Cc th nng l Marasmus v Kwashiorkor. Bnh thng xy ra do: - Ch n thiu v s lng v cht lng - Tnh trng nhim khun, c bit l cc bnh ng rut, si, v vim cp ng h hp dn n gim ngon ming v gim hp thu.

  • 1.4. CC BNH LIN QUAN N DINH DNG 1.4.2. DINH DNG TRONG MT S BNH MN TNH

    BO PH Thng dng Ch s khi c th (Body Mass Index, BMI ) nhn nh tnh trng gy bo. Nguyn nhn bo ph:Dinh dng Ri lon chuyn ha trong c thYu t tc ng n tnh trng bo ph c th l:Hat ng th lcYu t di truynYu t kinh t x hiSuy dinh dng thi k trc

  • 1.4. CC BNH LIN QUAN N DINH DNG 1.4.2. DINH DNG TRONG MT S BNH MN TNH

    Bo ph c th gp cc bnh sau:- Bnh tng huyt p, bnh tim do mch vnh, tiu ng- Ri lon d dy, rut, si mt... - Hm lng cholesterol trong mu tng- Huyt p tng - Nguy c ung th ti mt, ung th v v t cung ph n mn kinh, ung th thn v tuyn tin lit nam gii

  • 1.4. CC BNH LIN QUAN N DINH DNG 1.4.2. DINH DNG TRONG MT S BNH MN TNHBnh ung th C mi lin quan gia ch n ung vi ung th. Khang 30% ung th lin quan ti ht thuc l, 35% lin quan n n ung, do ru 3% v do cc cht cho thm vo thc phm 1%. Nhiu cht gy ung th c mt trong thc phm ng ch nht l - Cc aflatoxin v nitrosamin. - Mt s cc nitrosamin - Nhiu loi phm mu thc phm v cht gy ngt nh cyclamate

  • CHNG 1: DINH DNG, SC KHE V NHU CU NNG LNG1.5. NHU CU NNG LNG1.5.1. HNH THI NNG LNG1.5.2. N V NNG LNG1.5.3. NGUN NNG LNG THC PHM1.5.4. TIU HAO NNG LNG1.5.5. LNG NNG LNG CUNG CP1.5.6. CN BNG NNG LNG1.5.7. D TR V IU HA NNG LNG

  • 1.5. NHU CU NNG LNG1.5.1. HNH THI NNG LNG

    C th ngi cn nng lng cung cp cho cc hot ng Cc qu trnh chuyn ho Hot ng ca c Gi cn bng nhit ca c th Nng lng cho hot ng ca no, cc m thn kinh.

  • 1.5. NHU CU NNG LNG 1.5.2. N V NNG LNG

    n v nng lng theo h SI: joule (J), l nng lng c s dng khi 1 kilogram (kg) di chuyn qua mt metre (m) bng lc 1 Newton (N). kJ = 103 J MJ = 106J Calorie: nng lng cn thit a 1 g nc tng 10C 1000 calo = 1 kilo calo (Kcal) 1 Kcal = 4,184 kJ1 kJ = 0,239 Kcal hay 4,2 kJ = 1 Kcal.

  • 1.5. NHU CU NNG LNG 1.5.4. TIU HAO NNG LNG

    Tiu hao nng lng cho chuyn ho c bn (CHCB) CHCB l nng lng cn thit duy tr s sng con ngi trong iu kin nhn i, hon ton ngh ngi v nhit mi trng thch hp. chnh l nng lng ti thiu duy tr cc chc phn sinh l c bn nh: tun hon, h hp, hot ng cc tuyn ni tit, duy tr thn nhit...

  • 1.5. NHU CU NNG LNG 1.5.4. TIU HAO NNG LNG

    Cc yu t nh hng n CHCB: Tnh trng h thng thn kinh trung ng Cng hot ng cc h thng ni tit v menTui v gii Trng hp nhn i hay thiu n, CHCB gim. Tnh trng thiu n nng ko di, CHCB gim ti 50%.

  • 1.5. NHU CU NNG LNG 1.5.4. TIU HAO NNG LNG

    Tnh CHCB da vo cn nng (H Huy Khi, 1996) Vi W: cn nng (weight) tnh bng kg

    Nhm tui Chuyn ho c bn (kcal/ngy) Nm Nam N 0 3 3 - 10 10 - 18 18 - 30 30 - 60 Trn 60 60,9 W 54 22,7 W + 495 17,5 W + 651 15,3 W + 679 11,6 W + 879 13,5 W + 487 61,0 W - 51 22,5 W + 499 12,2 W + 746 14,7 W + 496 8,7 W + 829 10,5 W + 596

  • 1.5. NHU CU NNG LNG 1.5.4. TIU HAO NNG LNG

    Tiu hao nng lng do hot ng th lc Ngoi chuyn ho c bn ra, hot ng th lc l nhn t ch yu nht nh hng n s tiu hao nng lng ca c th. Tiu hao nng lng cho hat ng th lc ph thuc vo lai hnh lao ng

  • 1.5. NHU CU NNG LNG 1.5.4. TIU HAO NNG LNG

    Xp cc lai lao ng thnh nhm Lao ng cc nh: cng vic ngi lm l chnh, nh cng vic vn phng, cng vic lp t v sa cha my thu thanh, ng h.. Lao ng nh: Cng vic ng hoc i li t: nhn vin bn hng, thao tc trong phng th nghim nhn vin hnh chnh, cc ngh lao ng tr c, gio vinLao ng trung bnh: hot ng thng ngy ca hc sinh, li xe c ng, lp mc in, ct gt gia cng kim loi.. cng nhn xy dng, nng dn, ng dn, qun nhn, sinh vinLao ng nng: Mt s ngh trong nng nghip v cng nghip nng, vn ng vinLao ng cc nng: bc vc, cht g, khai thc khong sn v p .. phi c gii, ngh rng, ngh rn

  • 1.5. NHU CU NNG LNG 1.5.4. TIU HAO NNG LNG

    Tnh nhu cu nng lng c ngy Phng php 1: Nhu cu nng lng ca ngi trng thnh da vo chuyn ho c bn (CHCB) v c tnh theo h s thuc loi lao ngPhng php 2: Nhu cu nng lng c ngy da vo cch tnh gp: bao gm + Nhu cu nng lng cho chuyn ho c bn + Nhu cu nng lng cho tc dng ng lc c hiu ca thc n + Nhu cu nng lng cho hot ng th lc

  • 1.5. NHU CU NNG LNG 1.5.4. TIU HAO NNG LNG

    H s nhu cu nng lng c ngy ca ngi trng thnh t CHCB (2) CHCB*H S=NHU CU NNG LNG C NGY

    Loi lao ngNam N Lao ng nhLao ng vaLao ng nng1,55 1,78 2,10 1,56 1,61 1,82

  • 1.5. NHU CU NNG LNG 1.5.4. TIU HAO NNG LNG

    Bng nhu cu nng lng cho tr em (3)

    TuiNng lng Kcal

  • 1.5. NHU CU NNG LNG 1.5.4. TIU HAO NNG LNG

    Bng nhu cu nng lng ngi trng thnh (4)

    GiiTuiNng lng Kcal theo lao ngNhVaNngNam18-3030-60>602300220019002700260033003200N18-3030-60>602200210018002300220026002500

  • 1.5. NHU CU NNG LNG 1.5.6. CN BNG NNG LNG

    Cn bng nng lng = nng lng nhn vo - nng lng sn sinh (s sinh nhit). Nng lng nhn vo = 1. nng lng thc phm 2. nhit trao i 3. nhit mi trng Nng lng sn sinh = 1. nng lng t s bi tit 2. nhit mt mt ra mi trng xung quanh

  • CHNG 2: PROTEINE2.1. CU TRC V TNH CHT L HA CA PROTEIN2.2. VAI TR V CHC NNG CA PROTEIN TRONG DINH DNG2.3. CC ACIDE AMINE V VAI TR DINH DNG CA CHNG2.4. NH GI CHT LNG DINH DNG CA PROTEIN2.5. NHU CU PROTEIN V ACIDE AMINE TRONG C TH2.6. THNH PHN V HM LNG PROTEIN TRONG CC NGUN THC PHM2.7. TIU HA V HP THU PROTEINE2.8. NHNG THAY I XY RA KHI THIU PTOTEIN

  • 2.1. CU TRC V TNH CHT L HA CA PROTEINPhn lai: Proteine n gin: trong thnh phn ch cha acide amineProteine phc tp: ngai acide amine, trong phn t cn cha cc hp cht khc nh acide nucleic, glucide, lipide...

  • 2.1. CU TRC V TNH CHT L HA CA PROTEINProteine n gin:Albumin: c c trong ng thc vt: trng ( albumin), sa ( lactalbumin), mu (serum albumin), u ( legumelin)Globulin: rt ph bin, c trong trng ( ovoglobulin), sa ( lactoglobulin), mu ( fibrinogen), c ( myozin), u ( legumin), khai ty ( tuberin)Glutelin: thng c thc vt: la m (gluten)Prolamin: thng c thc vt: la m ( gliadin), bp (zein)Scleroprotein: ch c ng vt, c vai tr ging cellulose thc vtHiston: c nhn t boProtamin: trong tinh trng c

  • 2.1. CU TRC V TNH CHT L HA CA PROTEINProteine phc tp:Nucleoprotein: c nhm ngai l acide nucleic, l thnh phn ca nhn t bo v bo tngCromoprotein: nhm ngai thng l nhng cht mu nh carotenoidPhosphoprotein: trong phn t c PMetaloprotein: mhm ph l kim lai nngGlucoprotein: phn ph l glucideLipoprotein: phn ph l lipid

  • 2.2. VAI TR V CHC NNG CA PROTEIN TRONG DINH DNG2.2.1. TO V DUY TR CU TRC T BO2.2.2. THAM GIA VN CHUYN CC CHT DINH DNG2.2.3. NG VAI TR XC TC CC PHN NG HA SINH TRONG C TH2.2.4. THAM GIA VO CN BNG NNG LNG C TH2.2.5. IU HA CHUYN HA NC V CN BNG pH C TH2.2.6. VAI TR BO V V GII C2.2.7. VAI TR KCH THCH NGON MING

  • 2.3. CC ACIDE AMINE V VAI TR DINH DNG CA CHNG 2.3.1. PHN LAIn nm 1935: bit n 22 acide amine hay gp trong thc n. Nay: bit > 80 acide amine t nhinChia 2 lai: + Acide amine khng thay th+ Acide amine thay th

  • 2.3. CC ACIDE AMINE V VAI TR DINH DNG CA CHNG 2.3.2. VAI TRTham gia vo tng hp proteine trong c thL yu t cn thit cho c th pht trinTham gia vo tuyn ni tit

  • 2.4. NH GI CHT LNG DINH DNG PROTEINE2.4.1. NHNG YU T NH HNG N GI TR DINH DNG CA PROTEINnh hng ca nng lng cung cp nh hng ca vitamine v mui khangnh hng bi kh nng s dng cc acide aminenh hng bi tnh cn i ca cc acide amine trong khu phn yu t hn ch

  • 2.4. NH GI CHT LNG DINH DNG PROTEINE2.4.1. NHNG YU T NH HNG N GI TR DINH DNG CA PROTEINProtein chunDa vo tnh cn i ca proteine, chia 3 lai:+ Proteine han ho+ Proteine han ho 1 phn+ Proteine khng han ho

  • 2.4. NH GI CHT LNG DINH DNG PROTEINE2.4.2. CC PHNG PHP NH GI CHT LNG PROTEINH s tng trng lng (Protein efficiency ratio PER) L trng lng tng thm ca mt con vt ang pht trin chia cho lng Protein n vo. Trng lng sc vt tng theo g PER = ---------------------------------------------------- Lng protein s dng tnh theo g

  • 2.4. NH GI CHT LNG DINH DNG PROTEINE2.4.2. CC PHNG PHP NH GI CHT LNG PROTEIN. Gi tr sinh vt hc (biological value BV): l t l protein gi li so vi protein hp thu. N gi li BV = ------------------- * 100 N hp thu

  • 2.4. NH GI CHT LNG DINH DNG PROTEINE2.4.2. CC PHNG PHP NH GI CHT LNG PROTEINH s s dng protein (net protein utilization NPU): l t l protein gi li so vi protein n vo N gi li NPU = BV * D = ------------- * 100 N n vo Phn trm nng lng protein s dng (Net dietary Protein Calories Percent NDpCals%): th hin c v cht v lng protein trong khu phn. NDpCal% = NPU x % nng lng do protein

  • 2.4. NH GI CHT LNG DINH DNG PROTEINE2.4.2. CC PHNG PHP NH GI CHT LNG PROTEINCh s ho hc (Chemical score CS) Do c mi lin quan v gi tr sinh vt hc v yu t hn ch ca protein thc n, ch s ho hc c tnh l t s gia cc acid amin trong protein nghin cu so vi thnh phn tng ng ca chng protein trng trong cng mt lng protein ngang nhau. a x 100 CS = ------------------ ba: % hm lng acid amin trong m nghin cu b: % hm lng acid amin trong m trng

  • 2.4. NH GI CHT LNG DINH DNG PROTEINE2.4.2. CC PHNG PHP NH GI CHT LNG PROTEINCc loi protein thc n

  • 2.4. NH GI CHT LNG DINH DNG PROTEINE2.4.2. CC PHNG PHP NH GI CHT LNG PROTEINSp xp protein thc n

  • 2.5. NHU CU PROTEINE V ACIDE AMINE TRONG C TH 2.5.1. NHU CU PROTEINENHU CU DUY TR V I MIN mt theo nc tiu Uk 46mgN/kg cn nng hoc 3gN/ngyN mt theo phn Fk 20mgN/kg trng lng c th hoc 1gN/ngyN mt qua da (m hi), mng, tc P 20mgN/kg trng lng c thN mt theo ng h hp, nc mi: 3mgN/kg trng lng c th n, 2mgN/kg trng lng c th nam

  • 2.5. NHU CU PROTEINE V ACIDE AMINE TRONG C TH 2.5.1. NHU CU PROTEINENHU CU PHT TRIN - L nhu cu xy dng cc t chc mi - i tng:- Lng N gi li khang 2,9% trng lng tng thm trong qu trnh pht trin ca tr em trn 1 tuiNHU CU HI PHCXut hin nhu cu ny sau chn thng hay bnh

  • 2.5. NHU CU PROTEINE V ACIDE AMINE TRONG C TH 2.5.1. NHU CU PROTEINECCH TNH NHU CU PROTEINEK = (Uk + Fk + P + C) x 1,1 Uk: lng mt nit khng trnh khi theo nc tiu (mg/kg cn nng/ngy) Fk: lng mt nit khng trnh khi theo phn (mg/kg cn nng/ngy) P: lng mt nit theo da (mg/kg cn nng/ngy) C: lng tng nit trong thi gian pht trin/kg cn nng/ngy 1,1: s tng thm 10% b tr tiu ph do cc kch thch gp trong i sng hng ngy. Nhu cu theo m chun = K x 6,25 Tnh theo cng thc trn cho ngi trng thnh: (46 + 20 + 20) x 1,1 = 95 mg N/kg cn nng Nhu cu theo m chun = 95 mg x 6.25 = 0,59 g/kg Thm 20% cho cc thay i c bit 0,71 g/kg cn nng

  • 2.5. NHU CU PROTEINE V ACIDE AMINE TRONG C TH 2.5.1. NHU CU PROTEINE Nhu cu theo protein chun Nhu cu thc t = ------------------------------------------- NPU ca protein n vo Theo FAO: - Cc nc pht trin: NPU = 70 - 80 - Cc nc ang pht trin: NPU = 60 - 70 - Cc nc c phn n c bn khng phi l ng cc (sn) NPU = 50 - 60

  • 2.5. NHU CU PROTEINE V ACIDE AMINE TRONG C TH 2.5.2. NHU CU ACIDE AMINENhu cu ti thiu ca cc acid amin cn thit ca ngi a. Khi lng cystine y , b. Khi lng tyrosine y

  • 2.5. NHU CU PROTEINE V ACIDE AMINE TRONG C TH 2.5.2. NHU CU ACIDE AMINET l cn i gia cc acid amin cn thit theo FAO : Tryptophane-1, phenylalanine v threonine-2, methionine + cystine + valine-3, isoleucin + leucine-3;4. Theo Leverton (1959) khi nh gi t l cn i ca cc acid amin cn thit: - Ch cn tnh theo b ba: tryptophane, lysine v acid amin cha lu hynh (methionine + cystine) - T s gia chng nn l 1: 3: 3.

  • 2.5. NHU CU PROTEINE V ACIDE AMINE TRONG C TH 2.5.2. NHU CU ACIDE AMINECc acid amin khng cn thit Chim t l ln trong thnh phn m thc n. C th c th tng hp c nhng qu trnh tng hp bn trong ch p ng c nhu cu ti thiu ca c th Bao gm: alanine, asparagine, acid asparaginic, glycine, glutamin, acid glutamic, oxyprolin, proline, serine, tyrosine, cystine, cysteine..

  • 2.6. THNH PHN V HM LNG PROTEINE TRONG CC NGUN THC PHM S phn loi thc phm da vo gi tr nng lng ca protein

  • 2.7. TIU HA V HP THU PROTEINE 2.7.2. QU TRNH HP THUC chTch cc Th ng

  • 2.7. TIU HA V HP THU PROTEINE 2.7.2. QU TRNH HP THUNhng yu t nh hng n vic hp thu- Lai, lng v t l cc acide amine- Cc enzyme- Kh nng ly cc acide amine t h tun han ca cc t bo v cc m

  • 2.8. NHNG THAY I XY RA KHI THIUPROTEINEThiu protein thng dn n tnh trng suy dinh dng.Nhng du hiu ca c th thiu protein: Chm ln, t ln. Lon dinh dng, marasmus & kwashiorkor Gim chc nng bo v ca c th Ri lon s to thnh choline gan m hu qu l gan b xm nhim m. nh hng n h thng thn kinh trung ng v ngoi bin Thnh phn ho hc v cu trc xng cng b thay i. Gim hng cu, dn n hin tng thiu mu ca c th.

  • CHNG 3: LIPID3.1. CU TRC V TNH CHT C BN3.2. VAI TR CA LIPID TRONG DINH DNG NGI3.3. TIU HA V HP THU LIPID3.4. NHU CU LIPID3.5. THNH PHN V HM LNG CHT BO MT S THC PHM CHNH

  • 3.1. CU TRC V TNH CHT C BN 3.1.1. PHN LAIL ester ca glycerin v acide boNgai glyceride, trong thnh phn cht bo cn c nhiu hp cht khc nh:+ Phosphatide : lecithin, cephalin, sphingomyelin+ Sterol+ Vitamine: A, D, tocopherol

  • 3.1. CU TRC V TNH CHT C BN 3.1.1. PHN LAILipide n gin Glyceride: l cc ester ca glycerol v cc acide bo. Du m t nhin cha 98-99% glyceride, cn li phn nh l acide bo t do, monoglyceride, phospholipide v cc cht khng x phng ha. Sp: L ester ca acide bo vi ru bc cao c 1 nhm OH.

  • 3.1. CU TRC V TNH CHT C BN 3.1.1. PHN LAILipide n gin Sterid: l ester ca acide bo vi ru vng n chc sterol, chim t l nh trong cht bo (
  • 3.1. CU TRC V TNH CHT C BN 3.1.1. PHN LAILipide n gin Cholesterol - L tin thn ca cc hormon thng thn, sinh dc v ca vitamine D- Tham gia cu trc mng t bo, ng vai tr iu chnh tnh thm ca t bo- Tham gia vn chuyn cc acide bo d tr n gan - C vai tr trong vic nh tng ha rut. - Tham gia vo vic tng hp cc ni tit t v thng thn

  • 3.1. CU TRC V TNH CHT C BN 3.1.1. PHN LAILipide phc tpPhospholipide ( phosphatid): l ester ca ru a chc vi acide bo cao, c gc PO43- v baz cha N. Chia 3 nhm:Glixerophospholipide, inozitphospholipide, sphingophospholipide- L thnh phn cu trc ca t bo thn kinh, no, tim, gan, tuyn sinh dc, tp trung nhiu b mt nguyn sinh cht. - ng vai tr quan trng trong tnh thm ca mng t bo, tham gia qu trnh chuyn ha t bo v chuyn ha m. Glycolipide: l lipide phc tp trong thnh phn khng c P m c glucide hoc dn xut ca galactose

  • 3.1. CU TRC V TNH CHT C BN 3.1.1. CC ACIDE BOHm lng cc acid bo trong mt s thc n Oleic

  • 3.1. CU TRC V TNH CHT C BN 3.1.1. CC ACIDE BOCc acide bo no- Ch yu nm m ng vt- Th rn c trng lng phn t cao, th lng c trng lng phn t thp- Trng lng phn t cao th nhit nng chy thp

  • 3.1. CU TRC V TNH CHT C BN 3.1.1. CC ACIDE BOCc acide bo cha no - Ch yu du thc vt - Thng gp trong thnh phn thc n l lai 1-3 ni i - Nhy vi phn ng oxh v phn ng lin kt nn thng khng bn, khi c cc phn ng ny s chuyn thnh no th rn- Tim, gan, no, tuyn sinh dc c nhu cu cao nn khi thiu th s xy ra ri lan cc c quan ny- Vai tr sinh hc: rt quan trng v a dng.

  • 3.1. CU TRC V TNH CHT C BN 3.1.1. CC ACIDE BOHm lng cc acid bo cha no trong mt s du m n Oliu

  • 3.1. CU TRC V TNH CHT C BN 3.1.1. CC ACIDE BOCc acide bo cha no Thng gp nht l acide oleic. Nhng acide bo c nhiu ni i c hat tnh sinh hc r rng nht:Arachidonic: C19H31COOH. Linoleic: C17H31COOH Linolenic: C17H29COOH

  • 3.1. CU TRC V TNH CHT C BN 3.1.1. CC ACIDE BOXt v hot tnh sinh hc v hm lng cc acid bo cha no cn thit, c th chia cht bo thnh ba nhm: Nhm c hot tnh sinh hc cao: hm lng cc acid bo cha no cn thit khong 50 - 80% : 15 30 g/ngy c th tho mn nhu cu c th. Thuc nhm ny c: du hng dng, u nnh, bp .. Nhm c hot tnh sinh hc trung bnh: hm lng acid bo cha no cn thit khong 15 - 22% v c th cn 50 60 g/ngy m bo nhu cu. Thuc nhm ny c: m ln, m ngng, g v du olive..Nhm c hot tnh sinh hc thp: hm lng acid bo cha no cn thit
  • 3.2. VAI TR CA LIPIDE TRONG DINH DNG NGI1. Cung cp v ng vai tr d tr nng lng2. Tham gia cu trc c th3. Tham gia iu ha cc hat ng chc phn c th4. Bo v c th trnh thay i nhit v va chm c hc5. Thc y vic hp thu cc vitamine6. Lm tng cam gic no, nng cao gi tr cm quan cho thc n

  • 3.3.TIU HA V HP THU CHT BO3.3.3. NHNG VN NH HNG N VIC HP THU CHT BOCc bnh:+ au l lch: enzyme lipase c trong dch ty t+ Cc bnh v mt: mt tKhu phn cha nhiu cht x

  • 3.4. NHU CU CHT BONhu cu cht bo theo g/kg cn nng

  • 3.5. THNH PHN V HM LNG CHT BO MT S THC PHM CHNH Trong thc n thc vt: - Nhm ly tinh bt: ng 3 - 8%, la m, i mch v lu go 1,6 - 3,2%; khoai lang, khoai ty, sn ti hm lng lipid khng ng k 0,1 - 0,3%. - Cc loi rau: hu nh cha rt t lipid, tr cc loi rau u: u H lan, u c-ve 1 - 2%. Cc loi qu chn, tr gc c hm lng lipid cao, cn li cha khong 0,1 - 0,5% lipid. Ht v qu cc loi cy ly du c hm lng lipid cao hn bt k loi thc n no nh cm da, u phng, m, u nnh, c du.

  • CC BNH LIN QUAN N DINH DNG DINH DNG TRONG MT S BNH MN TNHBnh tim mchNguyn nhn chnh : Lng mui trong khu phn. Khuyn co ch n mui
  • CC BNH LIN QUAN N DINH DNG DINH DNG TRONG MT S BNH MN TNHBnh tim do mch vnh (Coronary Heart Disease CHD) Cc nhn t nguy c mc bnh: mi trng v dinh dngHt thuc l v tng huyt p: - Gy tn thng mng trong cc ng mch- Sinh ra cht nicotin gy tng nhp tim v huyt p, tng nhu cu oxy ca cc c tim. - Cc oxyde cacbon sinh ra lm gim kh nng vn chuyn oxy ca mu. - L ngun sn sinh ra cc gc t do, tng kt dnh ca tiu cu v lm gim cc lipoprotein c t trng cao (HDL: High Density Lipoprotein). Yu t dinh dngCholesterol mu

  • CHNG 4: GLUCID4.1. PHN LAI, C iM, CU TRC4.2. VAI TR TRONG DINH DNG4.3. TIU HA V HP THU4.4. NHU CU GLUCID TRONG C TH4.5. THNH PHN GLUCID TRONG 1 S THC PHM4.6. CHT X

  • 4.1. PHN LAI, C iM, CU TRC

    Cung cp khong 48% nhu cu nng lng ca khu phn. - Trong c th chuyn ho ca carbohydrate c lin quan cht ch vi chuyn ho lipid v protidCc thc phm ngun thc vt l ngun carbohydrate ca khu phn. Cc thc phm ngun ng vt c glycogen v lactose.

  • 4.1. PHN LAI, C iM, CU TRC4.1.1. PHN LAI* Cch 1:- Glucid n gin (monosaccharide)- Glucide phc tp (polysaccharide)+ Polysaccharide lai 1 (oligosaccharide, oligose): disaccharide, trisaccharide+ Polysaccharide lai 2 ( ngun thc vt: tinh bt, inulin, cellulose, hemicellulose, pectin, agar; ngun vi sunh vt: dextran; ngun ng vt: glycogen, kitin)* Cch 2:- ng n gin (monosaccharide, disaccharide)- ng a (polysaccharide): gm glycogen, dextrin, tinh bt- Cht x+ C si: cellulose, hemicellulose+ Dng keo: pectin, agar, gum+ Lignin

  • 4.1. PHN LAI, C iM, CU TRC4.1.1. PHN LAICarbohydrate tinh ch-Thuc loi carbohydrate tinh ch cao c: +Cc loi ngt, trong lng ng >70% nng lng hoc tuy c hm lng ng thp (40 - 50%) nhng m cao (>=30%). + Bt ng cc t l xay xt cao, hm lng cellulose mc
  • 4.1. PHN LAI, C iM, CU TRC4.1.1. PHN LAICarbohydrate bo v: Gm nhng carbohydrate thc vt ch yu dng tinh bt vi hm lng cellulose > 0,4%.

  • 4.1. PHN LAI, C iM, CU TRC4.1.2. C iM, CU TRCGlucose- L ngun cung cp nng lng chnh cho h thng thn kinh trung ng. Phn ln carbohydrate a vo c th c chuyn thnh glucose cung cp nng lng cho cc t chc.

  • 4.1. PHN LAI, C iM, CU TRC4.1.2. C iM, CU TRCFructose - c coi l loi carbohydrate thch hp nht cho ngi lao ng tr c v ngi gi, tt cho cc bnh nhn x va ng mch, cc trng hp ri lon chuyn ho lipid v cholesterol. - nh hng tt n hot ng ca cc vi khun c ch trong rut

  • 4.1. PHN LAI, C iM, CU TRC4.1.2. C iM, CU TRCSaccharose:c s dng nhiu nht trong dinh dng ngi. Cn gii hn lng ng s dng

  • 4.1. PHN LAI, C iM, CU TRC4.1.2. C iM, CU TRCLactose Km ngt v km ho tan hn sucrose- Rt t s dng trong c th to m, khng c tc dng lm tng cholesterol trong mu.

  • 4.1. PHN LAI, C iM, CU TRC4.1.2. C iM, CU TRCTinh bt- C c tnh ha tan dng keo, dung dch keo tinh bt khng bao gm cc ht tinh bt ring r m l cc micelle gm mt lng ln phn t. - Gm hai phn t, amylose 20 - 30% v amylopectin 70 - 80% l hp cht cao phn t ca cc n v -glucose - L thnh phn dinh dng chnh ca thc vt. - Trong c th ngi, tinh bt l ngun cung cp glucose chnh.

  • 4.1. PHN LAI, C iM, CU TRC4.1.2. C iM, CU TRCCc cht pectin -C th coi nh cc hemicellulose, va c chc phn c hc chng , chc phn ca cc cht bo v, va c gi tr dinh dng nht nh- V cu trc ho hc, acid pectinic c cc chui di gm cc anhydric ca acid galacturonic ni bi cc dy ni glucoside d b phn hy.

  • 4.1. PHN LAI, C iM, CU TRC4.1.2. C iM, CU TRCCc cht pectin Pectin gm hai dng: Protopectin v pectin- Protopectin; khng tan trong nc, c nhiu trong cc qu xanh- Pectin: thuc nhm cht ho tan, ng ho c trong c th. C vai tr trong dinh dng :+ c ch cc vi khun gy thi v iu ho h vi khun ng rut Ci thin cc qu trnh tiu ho. + C tc dng trong iu tr cc bnh v d dy rut l do cc c tnh keo ca pectin c kh nng hp ph cao

  • 4.1. PHN LAI, C iM, CU TRC4.1.2. C iM, CU TRCChc nng ca cellulose v cc cht x thc n : Phng nga ung th rut ktPhng nga x va ng mchPhng nga hnh thnh si mt, gim c hm lng m trong mu. Gy nh hng n mc ng huyt, gim bt tc dng da vo insulin ca bnh nhn tiu ng. Ngn nga s tha nng lng v bo ph.

  • 4.2. VAI TR CA GLUCID TRONG DINH DNGCung cp nng lng: L vai tr chnh ca glucid. Hn nng lng khu phn l do glucid cung cp (nc ang pht trin: 70-80%). y l ngun cung cp nng lng chnh cho lao ng ca c, c oxyha theo c 2 ng hiu kh v k kh qua chu trnh ng phn v chu trnh KrebsTrong h thn kinh, phi, glucose l cht cung cp nng lng duy nht

  • 4.2. VAI TR CA GLUCID TRONG DINH DNGCho php c th tit kim proteineVai tr to hnh: tham gia vo thnh phn t chc ca c th, c mt trong t bo. Tt c cc t chc v t bo thn kinh u c cha glucid, Tuy c th lun phn hy glucid cung cp nng lng, mc glucid trong c th vn n nh nu n vo y . Bo v gan, gii c: Khi glycogen gan c d tr , gan s c kh nng gii c tng i mnh

  • 4.3. TIU HA V HP THU GLUCID4.3.1. HP THUC 2 trng thi: hp thu th ng v hp thu ch ng Th ng: Ch ng: Vn tc hp thu:+ glucose tng ng galactose+ fructose khang . + Nu chn tc hp thu glucose l 100 th galactose 110, fructose 43, pentose 9.

  • 4.3. TIU HA V HP THU GLUCID4.3.1. HP THUTi rut non:C ch hp thu chnh: vn chuyn vt cht qua thnh t bo.Nim mc rut thc hin qu trnh hp thu ch ng i vi cc monosaccharide, trong 1 lai cht truyn ti ca t bo biu b nim mc rut s chn lc glucose v galactose chuyn n t bo, a vo mu.

  • 4.4. NHU CU GLUCIDPh thuc vo tiu hao nng lng. - Ngi lao ng trung bnh, t l gia protid: lipid v carbohydrate thch hp l 1:1:4. - Ngi lao ng chn tay: l 1:1:5. - Ngi lao ng tr c ng tui v ngi gi, t l thch hp: 1:0,8:3. - Vn ng vin trong thi k luyn tp: t l 1:0,8:6.

  • 4.5. THNH PHN GLUCID TRONG 1 S THC PHMHM LNG CC LAI NG TRONG 1 VI THC PHM (%)Ngun: Carbohydrates in human nutrition, (FAO Food and Nutrition Paper ) 1991

  • CC BNH LIN QUAN N DINH DNG DINH DNG TRONG MT S BNH MN TNHTiu ng khng ph thuc insulin Tiu ng l tnh trng tng ng huyt mn tnh do:- Thiu insulin tng i hay tuyt i ca tuyn ty- Ri lan chuyn ha glucid, protid, lipid v in gii. Khi nng ng trong mu s tng v c ng trong nc tiu. Bnh tiu ng gy tn thng mch mu, mt, thn, tng huyt p, tng nhim trng

  • 5.1. TRAO I NC5.1.3. CUNG CP V O THI NC TRONG C THNc sinh ra t khu phn n

  • 5.1. TRAO I NC5.1.3. CUNG CP V O THI NC TRONG C THo thi nc:- Nc tiu: chim 97% lng nc o thi hng ngy. - Qua da: 300-700ml/ngyQua h hp: 300-400ml/ngyQua phn: 8-10 lit nc/ ngy

  • 5.1. TRAO I NC5.1.4. NHU CU NC CA C TH

    - Lng nc ra khi c th trong 1 ngy+ Nc tiu: 1000-2000ml+ Hi th: 300-400ml+ M hi: 350-700ml+ Phn: 100-200ml+ Cng trung bnh khang 2500ml- Lng nc vo c th trong 1 ngy+ Ung+ n: 500-800ml vi khu phn 2000kcal/ngy+ Nc trao i cht: 15% lng cung cp hng ngy = 269mlVy cn b nc qua ung ti thiu 1500ml/ngy.

  • 5.1. TRAO I NC5.1.4. NHU CU NC CA C THIU HA CN BNG NC: Bng cch kim sot lng nc ung vo - Qua cm gic kht - Qua lng nc tiu bi tit ra qua thn

  • 5.1. TRAO I NC5.1.4. NHU CU NC CA C THRI LAN CN BNG NC- Mt nc: mt mi, yu, try tim mch, gim p lc mu, tng nhp tim- Tha nc: nng cc cht in gii ngai t bo gim thp: khi nc s xm nhp t ngai t bo vo trong t bo hoc cc cht in gii s chuyn t trong t bo ra ngai t bo gy nn cc hin tng chut rt, h huyt p, mt mi, c th co git, hn m, suy h hp

  • 5.2. CC CHT iN GiINaChc nng- c coi l yu t lin quan n huyt p nhiu nhtNm gian bo, c vai tr trong vic chuyn nc t trong t bo ra ngai t bo, gi p lc thm thu. Cn bng pH c th do c xu hng khng kt hp vi OH- . Na c th di khi xng trung ha acide ngai t bo- C vai tr trong vic hp thu Glucose v vn chuyn nhiu cht dinh dng qua mng t bo, c bit l t bo thnh rut.

  • 5.2. CC CHT iN GiINaPhn b trong c th- lng Na c ngai t bo, bao gm trong mch mu v gian bo10% trong t boTrong huyt thanh c 335 mg% natri- Phn cn li trong xng, mt na trong s ny c chc nng d tr Na cho c thNgun trong thc phm- T mui n NaCl - T mui c sn trong thc phm, trong ngun ng vt cha lng Na cao hn thc vt- T nc ung, lng cao hay thp ph thuc ngun nc, thng khang 250mg/1000ml nc

  • 5.2. CC CHT iN GiINaHp thu v bi titTrung bnh 3-6gNa/ngy a vo c th. Phn nh hp thu ti d dy, phn ln hp thu ti rut non sau vo mu i ti cc m. Mui c lc qua thn sau c ti hp thu 90-98%, phn cn li b mt qua ng nc tiu v m hi.

  • 5.2. CC CHT iN GiINaNhu cu Na trong c thNhu cu khuyn ngh cho ngi trng thnh khang 500mg/ngyTha Na: lm tng nng trong mu, tha nhiu c th gy ng c- Thiu Na: gy mt mi, bun nn, d kch thch, trng lc c yu. Khi nng Na trong mu thp. Nu thiu nhiu c th gy t vong

  • 5.2. CC CHT iN GiIKaliChc nng- L thnh phn c bn ca t bo, tham gia vo nhiu phn ng ha hc, c bit l qu trnh gii phng nng lng t thc n v cc qu trnh tng hp protein v glycogenng vai tr quan trng trong vic duy tr p lc thm thu trong t bong vai tr trong vic cn bng pH ng vai tr trong vic lm chuyn ng cc ion qua mng t bo thn kinh v to nn cc xung ng thn kinh- Tham gia vo qu trnh bi tit insulin t tuyn ty- Tham gia vo qu trnh gin c

  • 5.2. CC CHT iN GiIKaliPhn b trong c thK ch yu tn ti trong t bo vi lng trung bnh khang 250g. K c lc qua thn, phn ln ti hp thu, khang 7% bi tit Ngun thc phmC mt trong nhiu lai thc phm nn lng K s dng t l thun vi lng thc phm n vo. Nhu cu- Ngi trng thnh 2000mg/ngy, tr em 15-65mg/ngy - Khi thiu K: c yu c bit l c h hp, chc nng rut b ri lan, ting tim bt thng.

  • 5.2. CC CHT iN GiICloChc nng- Cung cp Cl- kt hp H+ to HCl duy tr nng acide trong d dy- Duy tr in tch trung tnh ca hng cu, gip cho vic vn chuyn O2 t phi n cc m v vn chuyn CO2 t cc m n phi do ion Cl- c th ra vo hng cu 1 cch d dngPhn b trong c th- Phn b trong c th di dng ion Cl-- C nhiu trong gian bo, nng cao nht c trong dch d dy v dch no ty, trong khi c v m thn kinh c rt t

  • 5.2. CC CHT iN GiICloNgun thc phmNgun clor chnh ca c th l mui n, ngai ra cn c trong nc Nhu cuBi tit Cl 1 lng nh qua nc tiu. Thn c vai tr tng bi tit Cl khi tha v tng hp thu khi thiu. Thiu ht Cl t khi xy ra v cng c nguyn nhn ging nh Na

  • CHNG 6: VITAMINE V CHT KHANGVITAMINE6.1. VITAMINE TAN TRONG CHT BO6.2. VITAMINE TAN TRONG NCB. CHT KHANG6.3. I CNG6.4. CHT KHANG A LNG6.5. CHT KHANG VI LNG

  • CHNG 6: VITAMINE V CHT KHANGCc vitamin v vai tr quan trng i vi dinh dng ngi

  • 6.1. VITAMINE TAN TRONG CHT BO6.1.1. VITAMINE AGII THIU CHUNG- Tn ha hc: retinol- c im cu to: c cha 1 gc ru gn vi mch hydrocacbon cha bo ha, kt thc bng vng hydrocacbon- Trong c th, vit A tn ti cc dng hot ng khc nhau nh aldehyde (retinal), acide (retinol acide)- Vit A trong gan chim 90% lng vit A tan c th, c lu gi di dng cc ht m nh.

  • 6.1. VITAMINE TAN TRONG CHT BO6.1.1. VITAMINE AGII THIU CHUNG- n v tnh: Theo khi nim ng lng retinol (RE) vitamin A (FAO/WHO), khi tnh ton tng lng vitamin A np vo t ngun thc n, quy i vitamin A c ngun gc ng vt v carotene c ngun gc thc vt thnh quan h ng lng retinol : 1 n v quc t vitamin A = 0,3 g ng lng retinol kt tinh 1 RE = 3,3 I.U Retinol & = 10 I.U carotene 1 g vitamin A = 0,1 g ng lng retinol 1 g carotene = 0,167 g ng lng retinol.

  • 6.1. VITAMINE TAN TRONG CHT BO6.1.1. VITAMINE ATIU HA V HP THU- Khang 75% vit A, 5-50% carotene c hp thu, t l hp thu vit A cao hn carotene 2-4 ln- Qu trnh hp thu tng khi c nhng yu t lm tng hp thu cht bo v ngc li.

  • 6.1. VITAMINE TAN TRONG CHT BO6.1.1. VITAMINE ANGUN VIT A- Vit A: Ch c trong cc t chc ng vt nh m c, lng trng. C th c th t to vit A t carotene- Carotene: c trong thc vt cc lai rau mu hay xanh m. C khang 600 lai carotene c tm thy thc vt, trong ch khang 50 lai c th chuyn thnh vit ANHU CU VIT ANhu cu vitamin A tnh theo retinol nh sau: - Ni chung tr em 400mcg/ngy, ngui trng thnh 600mcg/ngy

  • 6.1. VITAMINE TAN TRONG CHT BO6.1.1. VITAMINE ANhu cu vitamin A

  • 6.1. VITAMINE TAN TRONG CHT BO6.1.1. VITAMINE ANHU CU VIT A- Thiu: Nguyn nhn thiu vitamin A: + Do n ung thiu vitamin A + Nhim trng: + Suy dinh dng Cc bin i thiu vitamin A xut hin theo th t sau: Qung g - Kh kt mc v gim tit cc tuyn nc mt - Kt mc dy, , gp np - c cng mc v th gic - Ri lon th gic nh sng chi - Ph, s nh sng, thm nhim bch cu v hoi t mm gic mc (nhuyn gic mc) - Vim ton mt - Gim st trng lng v kch thc tuyn c v tuyn lch (hai c quan to t bo limpho). T bo limpho gim v c s lng v sinh lc trong vai tr to khng th. - Gim hot tnh v mc hon ho cc hin tng thc bo gim cc qu trnh to globulin min dch.

  • 6.1. VITAMINE TAN TRONG CHT BO6.1.1. VITAMINE ANHU CU VIT A- Tha: xy ra 6-15 thng sau khi ung vit A liu cao ko di (16000-55000 RE/ngy). Du hiu: au u, mt mi, bun nn, rng tc, kh da, nu tr em s b sn da, chm tng cn, km n, au xng.

  • CC BNH LIN QUAN N DINH DNGCC BNH THIU DINH DNG C NGHA SC KHE CNG NGThiu vitamin A v bnh kh mt - T l mc bnh chung l 0,72%. - Hng nm trn th gii c trn 250 000 tr em b m vnh vin do kh mt. - Nhm tui 25 - 36 thng mc bnh nhiu nht vi cc biu hin lm sng nng nht. - Thiu Vitamin A lin quan cht ch vi suy dinh dng.

  • 6.1. VITAMINE TAN TRONG CHT BO6.1.2. VITAMINE DGII THIU CHUNG- Dng tn ti: trong t nhin tn ti 2 dng + Cholecalciferol vit D3: ngun ng vt+ Ergocalciferol vit D2: l dng tng hp nhn to, cn gi l provit D, thc vt rt t gp hoc c vi lng nh- Trong c th ngi, provit D3 c da, nh nh nng mt tri s chuyn thnh vit D3. Vit D tp trung nhiu nht gan v huyt tng- Cht c hat tnh ca vit D ti cc m l 1,25-dihydroxy-vitamine D, c coi l 1 hormon hn l 1 vit do khi iu ha chuyn ha Ca, n tng tc vi hormon cn gip v c gi l h ni tit vit D- n v quc t: 1IU vit D = 25 nanogram vit D = 1ng cht1,25-dihydroxy-vitamine Dhoc 1g vit D = 40 IU vit D 1g cht 1,25-dihydroxy-vitamine D = 1000 vit D

  • 6.1. VITAMINE TAN TRONG CHT BO6.1.2. VITAMINE DTC DNG I VI C TH- To xng: do kch thch qu trnh lng ng Ca to xng, c th do tng qu trnh hp thu Ca v P, v vy c vai tr trong vic chuyn ha Ca, P trong c th. Vit D to lin kt Ca-P cn thit cho qu trnh ct ha vdo cng lm tng ng ha v hp thu Ca, P. - iu ha chc nng mt s gen, bi tit insulin, hormon cn gip, h min dch, pht trin h sinh sn v da ph n

  • 6.1. VITAMINE TAN TRONG CHT BO6.1.2. VITAMINE DNGUN VIT D Vit D c t 2 ngun: thc n trong khu phn v c th t tng hpThc phm cha vit D nh trng, c, tht, c bit l gan c thu. NHU CU VIT D - Tr em 300-400 UI, ngi trng thnh 50-100 UI - Thiu ht: bnh ci xng. - Tha: ng c, lm calci ha cc m c ca c th nh tim, phi, thn; tng calci mu. Triu chng: mt ngon ming, bun nn, gim trng lng v c th dn n t vong

  • CC BNH LIN QUAN N DINH DNG DINH DNG TRONG MT S BNH MN TNHBnh long xng L hin tng mt i mt s lng ln t chc xng trong ton b th tch xngLm c ca xng gim i ,lm xng d b gy Cc yu t sau y c nh hng ti c ca xng: - Thiu oestrogen. - Thiu hot ng. - Ht thuc l. - Ung ru v dng thuc. - Ch dinh dng nht l calci

  • 6.1. VITAMINE TAN TRONG CHT BO6.1.3. VITAMINE EGII THIU CHUNG- Dng tn ti: Bao gm t nht 8 cht trong t nhin+ 4 thuc nhm tocoferol: , , , -tocoferol + 4 thuc nhm tocotrienol Trong cc tocopherol, -tocopherol l cht hot ng nht. - n v: ng lng tocoferol TE+ 1TE = 1mg (1IU) -tocoferol+ 1mg -tocoferol = 1TE = 1IU+ 1mg -tocoferol = 0,5TE + 1mg -tocoferol = 0,1TE + 1mg -tocoferol = 0,02TE

  • 6.1. VITAMINE TAN TRONG CHT BO6.1.3. VITAMINE EGII THIU CHUNG- Duy tr tnh han chnh ca hng cu: Hm lng vitamine E trong thc n thp s dn n lng hng cu gim v rt ngn thi gian sinh tn ca hng cu. - iu tit s tng hp mt s cht trong c th: tham d vo cc qu trnh tng hp sinh hc ca DNA, l nhn t gip tng hp nn vitamin C v coenzyme Q, ng thi c kh nng lin quan n s tng hp nn hemoglobin. - Vitamin E c th c ch s oxy ho cc cht khng phi l hemoglobin nh protein st, bo v gc SH trong dehydrogenase khng b oxy ho hoc khng xy ra phn ng ho hc vi cc ion kim loi nng m mt tc dng. Vitamin E cng c kh nng to thnh v pht trin ca tinh trng.

  • 6.1. VITAMINE TAN TRONG CHT BO6.1.3. VITAMINE ENGUN VIT E- Cc thc phm thc vt: u xanh ti 3 - 6 mg%, u kh 5 - 6 mg%, c rt 1,5 mg%, salade 3 mg%, ng ht 10 mg%, mm ng 15 - 25 mg%, la m 6,5 7,5 mg%, u phng 9 mg%. - Cc thc phm ngun gc ng vt: sa b 0,1 0,2 mg%, trng g 1 - 3 mg%, lng 3,5 mg%, tht b 2 mg%, ln 0,6 mg%, c m 1,5 mg%. Sa m cha 0,05% vitamin E.

  • 6.1. VITAMINE TAN TRONG CHT BO6.1.3. VITAMINE ENHU CU VIT E- Tr em 0,5mg/kg th trng, ngi trng thnh 20-30mg/ngy. Nhu cu cn ph thuc lng acide bo cha no trong khu phn, mc hp thu lipide, s tch ly vit E trong m v qu trnh bi tit. - Thiu: xy ra khi tr em b non hoc do ri lan hp thu cht bo do bnh gan, mt, ty, rut. Du hiu: teo c, ri lan thn kinh, thiu mu, bin i no v ty, bnh vng mc (m), ri lan chc nng tiu cu v lymph- Tha: (ng c) suy chc nng gan, thn, gim s lng tiu cu c th dn n cht

  • 6.1. VITAMINE TAN TRONG CHT BO6.1.4. VITAMINE KGII THIU CHUNGDng tn ti : Gm 3 lai, gi chung l vit K, u c nhm quinon+ K1: phylloquinon, c trong thc phm ngun thc vt+ K2: menaquinon, c trong thc n ng vt do vi khun tng hp nn trong ng tiu ha+ K3: l dn xut 2-metyl-1,4-naphtoquinon t naphtoquinon

  • 6.1. VITAMINE TAN TRONG CHT BO6.1.4. VITAMINE KTC DNG I VI C THCn thit cho qu trnh ng mu: kch thch v c ch ng muTIU HA V HP THU- Khang 40-70% vit K c hp thu- T thc n, K1 c hp thu t rut non bng con ng vn chuyn tch cc, K2, K3 hp thu bng con ng th ng. Mt v dch ty ng vai tr tch cc trong vic hp thu vit K

  • 6.1. VITAMINE TAN TRONG CHT BO6.1.4. VITAMINE KNGUN VIT KC t 2 ngun- Thc n: vit K c nhiu thc n ngun ng vt. - Tng hp nh vi khun ng rut: 1,5mg/ngy, p ng nhu cu c thNHU CU VIT K- Ph thuc cn nng, khang 1g/kg trong t thc n, c th t tng hp trong rut- Thiu vit K: t gp, ch xy ra khi ri lan dn mt vo t trng lm hp thu vit K b ri lan. Triu chng: ko di thi gian ng mu, chy mu di da v c

  • 6.2. VITAMINE TAN TRONG NC6.2.1. VITAMINE B1GII THIU CHUNG- Tn gi: thiamin- Trong c th: xut hin di dng thiamin pyrpphosphate (TPP). Ngi trng thnh cha 30-70mg thiamin, 80% l TPP. Mt na thiamin trong c th nm trong c. C th khng c ngun d tr thiamin c hiu

  • 6.2. VITAMINE TAN TRONG NC6.2.1. VITAMINE B1NGUN VIT B1- Ph bin rng ri trong th gii thc vt, nm di dng thiamin t do vi hm lng khng ng k tr mt s loi c bit c nhiu (men, mm lu m, cm go). Cc loi khoai c ngho thiamin. - Trong sn phm ng vt thng gp di dng lin kt phosphate hay pyrophosphate nh diphosphothiamin. 100g: tht b 100 g, gan b 400 g. tht ba ri 530 g. c hm lng ny thp hn, trng g thiamin tp trung lng (300 g/100g).

  • 6.2. VITAMINE TAN TRONG NC6.2.1. VITAMINE B1Nhu cu vit B1- Nhu cu ti thiu >=0,7mg thiamin/ngy. Khu phn n cha nhiu cht bo nhu cu gim do khi lng cht bo tng th lng cacbonhydrate gim v do ch c 1 phn ng chuyn ha acide bo cn thiamin- Thiu: xy ra vi ch n n iu, thiu nng lng, do hp thu km, gim kh nng d tr thiamin trong c th hay do tiu th nhiu cacbonhydrate, nghin ru.

  • 6.2. VITAMINE TAN TRONG NC6.2.2. VITAMINE B2GII THIU CHUNGDng tn ti- Tn gi: Riboflavin- C trong thc phm 3 dng+ Riboflavin + flavin mononucleotid (FMN)+ flavin adenin dinucleotid (FAD)

  • 6.2. VITAMINE TAN TRONG NC6.2.2. VITAMINE B2TC DNG I VI C TH- Vai tr sinh hc chnh: tham gia vo thnh phn cu to cc flavoproteid v hot ng nh l nhng enzyme. - Cn cho chuyn ho protein- Cn cho phn ng i acide amine tryptophan thnh dng hat ng niacin cng nh chuyn vit B6 v folat thnh dng hat ng v dng d tr. - C nh hng ti cu trc t bo, lm tng tnh thm ca mng t bo i vi mt s cht nh glucose. - C vai tr trong vic sn xut hormon tuyn thng thn, to hng cu trong ty xng, tng hp glycogen v chuyn ha acide bo- Cng nh vitamin A, riboflavin c nh hng ti kh nng cm th nh sng ca mt, nht l i vi s nhn mu.

  • 6.2. VITAMINE TAN TRONG NC6.2.2. VITAMINE B2NGUN VIT B2- C nhiu trong l xanh ca cy, trong ht c t, khoai ty v cc loi c ngho riboflavin. Tri li, c chua v cc loi rau c l tng i nhiu. Cc loi men cha nhiu riboflavin nht- Thc phm ng vt: c nhiu trong ph tng, c ngho riboflavin. - Phn ln cc loi men, thc vt, nm cng nh mt s vi khun c kh nng tng hp c riboflavin.NHU CU VIT B2- Da theo kh nng tiu th, lng B2 ngh l 0,6mg/1000kcal khu phn hay lng ti thiu 1,6mg/ngy- Thiu vitamin B2: xy ra nhng tn thng ca gic mc mt, nim mc li. Thiu riboflavin cn gy ra cc bin i mu, qu trnh tng hp hemoglobin b ri lon, vim gan, x gan, vim mng phi, thp khp...

  • 6.2. VITAMINE TAN TRONG NC6.2.3. VITAMINE B3GII THIU CHUNG- Tn gi: Niacin hay acide nicotinic, cn gi l vit PP- Tn ti di 2 dng u l coenzyme niacin v ca tryptophan+ Trong cc m ng vt: dng nicotinamid+ Trong cc m thc vt: dng acide nicotinic- n v: 1mg niacin = 1niacin ng lng NENE trong thc phm c tnh t tng niacin v tryptophan- C th c to thnh t thc phm hoc c chuyn ha t tryptophan trong c th ngi

  • 6.2. VITAMINE TAN TRONG NC6.2.3. VITAMINE B3TC DNG I VI C TH- L yu t quan trng trong vic phng bnh pellagre - Cn thit cho qu trnh tng hp protein, cht bo v ng 5C, cho qu trnh to AND v ARN- L thnh phn ch yu ca 2 coenzyme quan trng trong chuyn ho glucid v h hp t bo: + Nicotiamide adenin dinucleotid (NAD, coenzyme I) + Nicotiamid adenin dinucleotid phosphate (NADP, coenzyme II). - Niacine v cc amid ca n c vai tr ct yu trong cc qu trnh oxy ho gii phng nng lng ca cc phn t glucid, lipid v protid.

  • 6.2. VITAMINE TAN TRONG NC6.2.3. VITAMINE B3TIU HA V HP THU- c hp thu t d dy v rut non ri chuyn thnh NAD v NADP trong t bo- Nu tha s c bi tit ra nc tiu dng methyl nicotinamid v methyl carboxamindo pyridon- D tr vi lng t trong thn, gan v noNGUN VIT B3- Cc thc phm thc vt giu B3: Men: 30 - 100 mg%, cm go: 30 - 100 mg%, mm la m: 17 mg%, u: 2 - 3 mg%, u phng: 16 mg%, m: 4,5 mg%, c chua: 0,5 mg% - Cc thc phm ng vt (tr trng v sa) u cha nhiu niacin: Tht gia cm: 8 - 10 mg%, tht b: 6 mg%, tht heo: 3 mg%, ph tng: 15 - 16 mg%, thn: 12 - 15 mg%. Cc loi c ngho niacin hn tht.

  • 6.2. VITAMINE TAN TRONG NC6.2.3. VITAMINE B3NHU CU VIT B3- Nhu cu: nhu cu ty thuc vo nng lng tiu th. Ngi trng thnh 6,6mg/1000kcal khu phn, tr em 8 NE/1000kcal- Thiu: nh hng nhiu nht n da, ng tiu ha, h thn kinh trung ng.- Gy bnh li en gi l bnh pellagra

  • 6.2. VITAMINE TAN TRONG NC6.2.4. VITAMINE B6GII THIU CHUNG- Gm 3 dng trong t nhin: pyridoxine, pyridoxan v pyridoxamin. Pyridoxan l sn phm oxy ho ca pyridoxine, thng gp di dng ester ca acid phosphoric (pyridoxanphosphate).- Trong c th tn ti ch yu dng phosphoryl ha l pyridoxalphosphate (PLP) v pyridoxaminphosphate

  • 6.2. VITAMINE TAN TRONG NC6.2.4. VITAMINE B6TC DNG I VI C TH- Vit B6 dng PLP l coenzyme ca trn 60 phn ng sinh ha chuyn ha protein v acide amine: cc phn ng chuyn nhm amin, kh amin, kh carboxyl. Nhng phn ng ny lin quan n hnh thnh cht trung gian thn kinh v cc cht iu ha sinh l khc nh serotonin, norepinephrin, taurin, dopamin, gamma amino butyric acide (GABA), histamin- Tham gia vo s hnh thnh mt trong nhng tin thn ca AND, ARN, tng hp nhm hem ca hemoglobin v qu trnh hnh thnh glucose- Cn cho tng hp porfirin v tham gia vo chuyn ho cc lipid, VD trong qu trnh chuyn ho acid linoleic thnh acid arachidonic. - C tc dng lm gim lng cholesterol trong huyt thanh

  • 6.2. VITAMINE TAN TRONG NC6.2.4. VITAMINE B6NGUN VIT B6- C trong t nhin thng di dng phc hp vi protid: men, go trng, mm nhiu loi ht. C 3 dng vitamin B6 trong thc phm phn ln dng lin kt vi protid ca cc men.- Ngun vit B6 c trong ng cc, rau qu 0,1-0,3mg/100g; ngun ng vt 0,5-0,9mg/100gNHU CU VIT B6- Nhu cu t l vi lng protein trong khu phn, nhu cu vitamin B6 l 0,7 mg/100 Kcal khu phn tc khang 1,6-2mg/ngy cho ngi trng thnh, 1-1,4mg/ngy cho tr em- Thiu: s gy nhng ri lan v chuyn ha protein nh chm pht trin, co git, thiu mu, gim to khng th, tn thng da v nhng du hiu khc v thn kinh.

  • 6.2. VITAMINE TAN TRONG NC6.2.5. VITAMINE B9GII THIU CHUNG- Tn gi: acide folic cn gi l acid pteroyl glutamic PGA hay vitamin B9. (folat dng poly glutamat, folic: mono glutamat, bao gm cc hp cht vi 11 phn t acide glutamic gn vi cu trc c bn ca PGA)- Acid folic c vi dng tn ti trong t nhin, cht mu ca n c hp thnh t ba thnh phn lin tip l pterin, acid P-aminobenzoic v acid glutamic- Acid folic tn ti trong t nhin ch yu di dng polyglutamic. Dng hot tnh sinh hc ca acid folic l acid tetrahydrofolic.

  • 6.2. VITAMINE TAN TRONG NC6.2.5. VITAMINE B9TC DNG I VI C TH- Cc coenzyme acid folic cn thit cho cc nhm C1, bao gm di chuyn n hp cht khc, ng vai tr quan trng trong s hp thnh purin v pirimidin, s chuyn ho ln nhau gia cc acid amin v mt vi phn ng ho hc methyl. - C tc dng trong qu trnh tng hp protein, qu trnh phn chia v sinh trng ca t bo - C vai tr chng thiu mu v cc qu trnh ln ln, sinh sn v pht trin ca bo thai. - Rt nhiu qu trnh chuyn ho ca acid folic u cn s tham gia ca acid ascorbic, vitamin B12 v vitamin B6.

  • 6.2. VITAMINE TAN TRONG NC6.2.5. VITAMINE B9NGUN VIT B9C trong cc thc n ng thc vt, cc loi thc n c cha hm lng ln l: gan, trng, c, u, c ci ng, sup l, rau cn, rau dip, cam ng, chui tiu cc loi u..NHU CU VIT B9- Nu lng hp thu mi ngy ca c th khi duy tr mc 3,1 g/kg cn nng: c th s c lng d tr acid folic tho ng. - Lng an ton cho tr em tnh theo kilogram cn nng gn ging ngi ln: khong 3,6 g/kg/ngy

  • 6.2. VITAMINE TAN TRONG NC6.2.6. VITAMINE B12GII THIU CHUNG- Tn gi: Cobalamin- Dng vit B12 trong huyt tng v m l methylcobalamin, 5-deoxyadenosyl cobalamin v hydroxocobalamin. Vit B12 phi c chuyn thnh methylcobalamin v 5-deoxyadenosyl cobalamin mi c hat tnh sinh hc

  • 6.2. VITAMINE TAN TRONG NC6.2.6. VITAMINE B12TC DNG I VI C TH- L yu t chng bnh thiu mu c tnh, hng cu to - Cn thit cho qu trnh pht trin v phn chia t bo do tham gia vo qu trnh tng hp AND - C chc nng to mu - C chc nng v thn kinh- Tng hp v vn chuyn cc nhm methyl: vitamin B12 tng sinh tng hp methyl t tin thn ca n nh: -carbon ca glycin v -carbon ca serine. - nh hng ti chuyn ho lipid v glucid, VD kch thch hot tnh coenzyme A v tham gia vo qu trnh chuyn ho glucid thnh lipid.

  • 6.2. VITAMINE TAN TRONG NC6.2.6. VITAMINE B12NGUN VIT B12- Vit B12 ch yu c t ng vt: tht trai, c, gia cm v trng cc loi, hm lng trong sa tng i thp. Hm lng vit B12 trong thc phm ng vt g/100g: tht b 2 - 8, gan b 30 - 130, tht heo 0,1 - 5, sa b 0,2 0,6, lng trng 1,2.NHU CU VIT B12 - Nhu cu 0,1g vit B12/ngy cho nm u v 1g/ngy cho tt c cc la tui- Thiu: thng gp ngi: n chay, ln tui, nghin ru, au d dy, dn n bnh thiu mu c tnh. S thiu ht cobalamin cn km theo s thiu ht cc vitamin khc.

  • 6.2. VITAMINE TAN TRONG NC6.2.7. VITAMINE CGII THIU CHUNGTn gi: acide ascorbic Tn ti trong thin nhin di hai dng: L v D. Dng L khi oxy ho s to thnh dehydro-ascorbic acid (acid ascorbic kh hydro), loi cha c oxy ho gi l acid ascorbic hon nguyn. C hai loi hon nguyn v loi kh hydro u c cng hot tnh sinh hc- L loi c lng cung cp ln nht trong cc loi vit

  • 6.2. VITAMINE TAN TRONG NC6.2.7. VITAMINE CTIU HA V HP THU- Vit C c hp thu theo c ch vn chuyn ch ng ph thuc vo Na- Do tnh cht tan trong nc nn acid ascorbic nhanh chng c hp thu t d dy-rut v vo mu trong vi gi sau khi tiu ho v c mang n huyt thanh v chuyn n tuyn thng thn, gan, thn v cc m. Thi ra ngoi ch yu qua h tit niu, trong m hi v phn cng thi ra mt t.

  • 6.2. VITAMINE TAN TRONG NC6.2.7. VITAMINE CNGUN VIT C- C hu ht cc loi rau qu. Thc phm giu vitamin C l loi qu citrus, gan, c chua v hu ht cc loi rau khc. Cc loi qu khc c hm lng vitamin C thp hn rau. - Thc phm ngun ng vt c vit C ng k l gan v thn; sa c 1 lng nh NHU CU VIT CNhu cu 138mg/ngy

  • 6.4. CHT KHONG A LNGCa - Dng tn ti- Chim khong 1,4 - 2% tng khi lng c th. 90% calci tp trung xng v rng di dng mui calci. - Calci trong c th lun dng lin kt vi phosphor. 99% Ca v 99% P rng v xng. Phn cn li cc m mm, mu, gan v tim- Phn calci cn li hin din trong huyt tng v mang nhim v trao i cht rt quan trng.

  • 6.4. CHT KHONG A LNGCa - Cc yu t nh hng n hp thu calci : + Vitamin D + Lactose: + Protein: + Tnh trng c th:

  • 6.4. CHT KHONG A LNGCa - Nhu cuNgi ln: 800 mg/ngy, ph n mang thai: 1000 - 1500 mg/ngy. Tr em: di 2 tui: 600 mg, 3 - 9 tui: 800 mg, 13 - 15 tui: 1200 mg, t cho n khi thnh ngi ln li h xung cn 800 mg. Ca Ngun thc phmNgun thc n c cha calci tt nht l sa v cc ch phm ca sa. Ngoi ra cc loi rau xanh v u cc loi, c bit u nnh v ko m, ht da, rong bin, tm... hm lng calci cng nhiu.

  • 6.4. CHT KHONG A LNGP- Dng tn ti- C nhiu trong xng, rng ca c th ngi, bng mt na lng calci. Tng lng phosphor trong c th trng thnh c khong 700 - 900 g, trong gn 3/4 tham gia vo thnh phn xng v 1/4 c trong t chc v dch th. - Tn ti trong cc t chc ng, thc vt, ch yu l kt hp vi protein, lipid to thnh nucleoprotein, phosphoprotein v phospholipid... Cng c mt lng t phosphor tn ti di dng cc hp cht phosphor hu c hoc v c khc.

  • 6.4. CHT KHONG A LNGP - Tiu ha v hp thu- Rut non hp thu phosphor trong thc n theo c ch khuch tn v vn chuyn ch ng c tiu hao nng lng - T l hp thu ty theo tui, hm lng cc ion dng khc c trong thc n nh calci, nhm.. v theo ngun thc n. - Vic hp thu trong ng rut i hi phi c s tr gip ca vit D. Nu thiu vit D th s lm cho mc phosphor v c trong huyt thanh b h thp. Mt s hp cht ca phosphor kh hp thu P Ngun thc phmNgun phosphor c trong thc n rt ph bin, do him gp trng hp c th thiu phosphor.

  • 6.4. CHT KHONG A LNGMg - Dng tn ti- C nhiu trong xng, trong c th nam trng thnh c khang 40g Mg, trong 60% trong xng. Khang 1/3 Mg trong xng lin kt cht vi ion P+, phn cn li gn vi b mt ca xng v d dng di chuyn vo mu khi cn thit- Trong huyt tng c khang 1% lng Mg ca c th

  • 6.4. CHT KHONG A LNGMg - Nhu cu- Khuyn ngh 5mg/kg th trng/ngy i vi ngi trng thnh, 50-70mg/ngy i vi tr em- Thiu ht Mg rt t gp do chc nng iu ha ca thnMg Ngun thc phm - C trong hu ht cc lai thc phm. Ngun chnh trong thc phm l cc loi ng cc, u. Sa, trng, rau qu c t, c cha nhiu hn. - Nc ung c cha 1-6 ppm Mg ty thuc nc mm hay cng

  • 6.5. CHT KHONG VI LNGFe - Chc nng- Tham gia qu trnh vn chuyn v lu tr oxy - Tham gia vo qu trnh to mu- Gi vai tr quan trng trong cc qu trnh oxy ho v kch thch chuyn ho bn trong t bo. - L thnh phn cn thit ca cc nhn t bo v tham gia vo thnh phn nhiu men oxy ho peroxydase, citocromase

  • 6.4. CHT KHONG VI LNGFe - Ngun thc phm- Ngun st chnh l t cc thc phm ngun gc ng vt v thc vt: u, ng cc, rau qu- Gan, no, lng trng c cha nhiu st.- 60% st cc ht di dng khng th hp thu c. - St rau qu d hp th v th tuy vi hm lng khng cao, nhng l ngun st quan trng.

  • 6.4. CHT KHONG VI LNGHm lng st trong mt s thc phm

  • CC BNH LIN QUAN N DINH DNGCC BNH THIU DINH DNG C NGHA SC KHE CNG NGThiu mu dinh dng - Hay gp nht l thiu mu dinh dng do thiu st. - Lm gim nng sut lao ng, gim st nng lc tr tu, sc khng c th gim v c th sinh con nh cn. - T l thiu mu cao nht tr em 6 - 24 thng v ph n c thai.

  • 6.4. CHT KHONG VI LNGMn - Dng tn tiTrong c th mangan c vi lng thp, hm lng mangan cao nht gan, thn, ty, khong 2 - 4 g/gMn Chc nng- Vai tr chnh: tham gia tch cc vo cc qu trnh oxy ho kh.- Trong c th mangan l cht kch thch qu trnh oxy ho. - Ngn nga m ho gan v tng s dng lipid trong c th.- Tham gia trong qu trnh to xng v qu trnh tng hp vit C trong c th. Mn Ngun thc phmC nhiu trong thc phm thc vt hn thc phm ng vt, tr c nhiu nht. Gia mangan v hot ng mt s vit nhm B v vit C c lin quan nht nh.. Cc thc phm thc vt giu vit C thng c nhiu mangan.

  • 6.4. CHT KHONG VI LNGCo - Dng tn tiC nhiu nht tuyn tyCo Chc nng - Vai tr chnh: tham gia vo qu trnh to mu v chuyn ho vt cht. Coban kch thch qu trnh to mu, tuy nhin liu lng cao c tc dng ngc li. - C kh nng lm chm pht trin t bo ung th- nh hng r rt n hot ng mt s men thy phn. - L nguyn liu gc ni tng hp vit B12 trong c th. Nhu cu c th ch yu c tha mn nh lng vitamin B12 do cc vi khun ng rut tng hp t coban ca thc n. Co Ngun thc phmPh bin trong thc phm vi lng rt thp (trong thc vt bin, c v ng vt khc..). Tuy nhin ch n hn hp cng tha mn nhu cu c th.

  • 6.4. CHT KHONG VI LNGIode - Dng tn ti- L vi cht c mt trong c th vi lng rt nh, khang 0,00004% trong lng c th (15-23g) - >75% tp trung tuyn gip s dng cho tng p hormon gip trng, phn cn li nc bt, tuyn v, dch tiu ha v thn. Iode tn ti dng I- t do khi dng lu thng trong c th Iode - Chc nng- Tham gia to hormon tuyn gip trng l T3 triiodothyronin v T4 thyroxin, thiu iode s dn n ri lon ca tuyn ny, gy pht sinh bu c.

  • 6.4. CHT KHONG VI LNGIode - Tiu ha v hp thu- c hp thu rut non ri c chuyn n gian bo, i vo h mch mu, 1/3 lng ny c tuyn gip thu nhn, phn cn li n thn v bi tit qua nc tiu, phn nh bi tit qua hi th v phn. Iode - Nhu cu- 150g/ngy cho ngi trng thnhIode - Ngun thc phmNgun d tr ln nht ch yu l nc bin, khng kh v t vng ven bin. Tht, sa, trng c hm lng iode cao. Tuy nhin lng iode trong thc n thay i tu theo iu kin a cht v theo loi thc phm. C bin v cc loi hi sn c nhiu iode

  • CC BNH LIN QUAN N DINH DNGCC BNH THIU DINH DNG C NGHA SC KHE CNG NGThiu iode v bnh bu c Nng iode trong nc tiu Trn 10 mcg/dl: iode 5 9,9 mcg/dl: thiu iode nh 2 4,9 mcg/dl: thiu iode trung bnh < 2 mcg/dl: thiu iode nng

  • 6.4. CHT KHONG VI LNGF - Dng tn tiC nhiu xng v rng. Xng: 200 - 400 mg/kg trng lng, rng 240 - 560 mg/kg trng lng, cc c khng qu 2 - 3 mg/kg trng lng. F - Chc nng- Tham gia vo qu trnh pht trin rng, to ng rng v men rng. - Gi vai tr quan trng trong qu trnh to xng v c nh hng n iu ho calci - phosphor. F - Ngun thc phmLng trung bnh trong thc phm 0,02 - 0,05 mg%. Trong sa c 0,01 mg%, cm 0,1 mg%, tr c nhiu fluor 7,5 - 10 mg%.

  • 6.4. CHT KHONG VI LNGCu - Chc nngTham gia tch cc vo qu trnh to mu v h hp t bo. Nhiu men oxy ho (tyrosinase, lactase..) cha ng nh l thnh phn kim loi c hiu. - ng tham gia vo qu trnh tng hp hemoglobin v c nh hng ti chc phn cc tuyn ni tit, insulin v adrenalin..Cu - Ngun thc phmC nhiu trong gan, u , ng cc v hm lng khng cao trong cc loi thc phm khc nh trng, g, sa..

  • 6.4. CHT KHONG VI LNGZn - Dng tn ti- Lng Zn trong c th 2 - 3 gr, trung bnh 30g/g trng lng, l vi khang nhiu th 2 sau Fe. Zn trong c th >95% gn vi cc metalloenzyme MT ca t bo v mng t bo- 90% Zn tp trung c v xng, km huyt tng ch chim khang 0,1% v c th thay i nhanh ty tnh trng sinh l c th v lng Zn trong khu phn. - Bnh thng lng Zn trong huyt tng 0,8-1,2g/ml v >80% Zn trong mu c tp trung cc t bo mu. Hng cu c khang 1mg Zn/106 t bo v bch cu 6mg Zn/106. - Zn c trong h thn kinh trung ng khang 1,5% tng lng trong c th

  • 6.4. CHT KHONG VI LNGZn - Tiu ha v hp thu- c hp thu khang 5mg/ngy, trong iu kin thch hp, t l hp thu khang 33%. Nhng yu t nh hng n s hp thu Zn:+ Hm lng Zn trong thc n cng thp th t l hp thu cng cao+ Ngun gc thc n+ T l Fe/Zn thch hp hn ch s c ch hp thu l 2/1- Zn c thi ra qua phnZn - Nhu cu- Thay i theo tui, gii tnh v tnh trng sinh l ca c th, tr em 5-15mg/ngy, ngi trng thnh 20-30mg/ngyZn - Ngun thc phmPh bin rng ri trong t nhin, lng trong thc phm thc vt 1 - 10 mg/100 gr trng lng. Ng cc v u c nhiu km. Sn phm ng vt nh lng trng, tht, trng, s, c rt, khoai tyc nhiu km.

  • CHNG 7: NHU CU DINH DNG, NNG LNG V PHNG PHP XY DNG KHU PHN7.1. MI QUAN H TNG H GiA CC CHT DINH DNG TRONG C TH7.2. MI LIN QUAN GiA THU NHP V KHU PHN 7.3. PHN CHIA THC PHM THEO NHM7.4. NHNG YU CU V DINH DNG CN I7.5. NGUYN TC XY DNG THC N HP L7.6. THC PHM V NHU CU DINH DNG CHO CC I TNG KHC NHAU

  • 7.1. MI QUAN H TNG H GiA CC CHT DINH DNG TRONG KHU PHNTHIU DINH DNG V NGON MINGNNG LNG V PROTEINTNH CN I CA CC ACIDE AMINECN BNG P-Ca-VIT DLIPID V VITGLUCID V VITPROTEIN V VITQUAN H GiA CC VITVIT V CHT KHANG

  • 7.3. PHN CHIA THC PHM THEO NHM1. Chia thc phm ra hai nhm Nhm bo v: cc thc phm cha nhiu m c gi tr sinh hc cao, calci v vitamin, nht l vitamin A, C, B1, B2.... Thuc nhm ny c tht, c, trng, sa, ng cc, mt s loi rau qu. Nhm cung cp nng lng: gm tt c cc loi thc phm khc nh bt trng, cht bo, ng v cht ngt, khoai v cc loi rau ngho vitamin.

  • 7.3. PHN CHIA THC PHM THEO NHM2. Chia thc phm ra 4 nhm Bn nhm thc phm c xem l c bn trong s cn thit tp trung cc cht dinh dng bao gm: Sa v cc sn phm sa Tht v cc sn phm tht Rau qu Ht (bnh m v ng cc)

  • 7.3. PHN CHIA THC PHM THEO NHMGi tr dinh dng ca nhng nhm trn: Nhm I: l ngun protein c gi tr cao gm P, St v mt lng vitamin B ng k. Ngc li thc phm ny ngho glucid, calci, vitamin A v C. Cc thc phm ny gy tnh acid ( protein, vitamin B, Fe). Nhm II: sa l mt trong cc nhm thc n ton din nht v thnh phn ho hc v gi tr dinh dng. Fromage giu protein qu. Chng l ngun calci d ng ho nht. Sa cn c riboflavin v vitamin A. Sa cha t st v vitamin C protein, calci, vitamin A, vitamin B2 Nhm III: cc cht bo l loi thc phm tng i phin din v phng din thnh phn v gi tr dinh dng. Chng khng c protein, glucid v cht khong, ngc li cha lipid l ngun nng lng cao.

  • 7.3. PHN CHIA THC PHM THEO NHMGi tr dinh dng ca nhng nhm trn: Nhm IV: nhm ng cc. y l ngun nng lng cao do c ch nhiu tinh bt. Hm lng lipid, calci trong cc thc phm nhm ny thp v hu nh khng c cc vitamin A, C, D (glucid, vitamin B) Nhm V: qu l ngun cht khong qu, nht l cc yu t vi lng, cc vitamin ch yu l vitamin C, provitamin A v mt s vitamin nhm B. y l cc thc n gy kim. ng ch l lng vitamin C trong qu khng b mt mt do qu trnh nu nng. Nhm VI: rau, khoai ty l nhm ngho nng lng. Khi la chn thch hp chng cung cp vitamin A (dng carotene), vitamin C, nhiu cellulose v cc yu t gy kim.

  • 7.4. NHNG YU CU V DINH DNG CN I2. Cn i v protein 3. Cn i v lipid 4. Cn i v glucid

  • 7.5. NGUYN TC XY DNG THC N HP L7.5.1. MT S KHI NiMKhu phnCh n Thc n

  • 7.5. NGUYN TC XY DNG THC N HP L7.5.4. NGUYN TC XY DNG KHU PHNPhn chia nng lng ba n

  • 7.6. THC PHM V NHU CU DINH DNG CHO CC I TNG KHC NHAU7.6.1. DINH DNG CHO TR EMa) Dinh dng cho tr em di 1 tuib) Dinh dnng cho tr em trn 1 tui v thanh thiu nin7.6.2. DINH DNG CHO CC I TNG LAO NG7.6.3. DINH DNG CHO NGI LAO NG TR C7.6.4. DINH DNG TUI GI7.6.5. DINH DNG CHO B M CO THAI V CHO CON B7.6.6. DINH DNG TRONG MT S BNH MN TNH

  • CHNG 8: THC PHM CHC NNG8.1. KHI NiM V THC PHM CHC NNG8.2. NGUN GC V S PHT TRIN CA THC PHM CHC NNG8.3. QUN L V S DNG THC PHM CHC NNG

  • 8.1. KHI NIM V THC PHM CHC NNG8.1.1. MT S NH NGHAKhi nim thc phm chc nng (functional foods) thc phm c cha nhng thnh phn lin quan n nhp sinh hc, phc hi sc khe, phng chng bnh tt gip nng cao sc kho cho ngi. thc n chc nng nh mt loi thc phm ngoi hai vai tr truyn thng cung cp cht dinh dng v tho mn nhu cu cm quan ca con ngi phi c tc dng i vi sc kho c chng minh bng khoa hc nh gim cholesterol mu, gim huyt p, ci thin vi khun ng tiu ho,.

  • 8.1. KHI NIM V THC PHM CHC NNG8.1.1. MT S NH NGHA- B Y t Vit Nam: Thng t s 08/TT-BYT ngy 23/8/2004 v vic Hng dn vic qun l cc sn phm thc phm chc nng a ra nh ngha: Thc phm chc nng l thc phm dng h tr chc nng ca cc b phn trong c th ngi, c tc dng dinh dng, to cho c th tnh trng thoi mi, tng sc khng v gim bt nguy c gy bnh. - Vin Khoa Hc i Sng Quc T Bc M (ILSI): nh ngha thc phm chc nng l thc phm c li cho mt hoc nhiu hot ng ca c th nh l ci thin tnh trng sc kho v lm gim nguy c mc bnh hn l so vi gi tr dinh dng do n em li.

  • 8.1. KHI NIM V THC PHM CHC NNG8.1.1. MT S NH NGHA- Hi ng Thng Tin Thc Phm Quc T (IFIC): nh ngha thc phm chc nng l thc phm cung cp cc li ch v sc kho bn cnh li ch dinh dng.- Hip hi sc khe v dinh dng thuc B Y t Nht bn nh ngha: thc phm chc nng l cc thc phm c b sung mt s thnh phn c li hoc c loi b mt s thnh phn bt li. Vic b sung hay loi b phi c chng minh v cn nhc mt cch khoa hc v c b y t cho php xc nh hiu qu tc dng ca thc phm i vi sc kho.

  • 8.1. KHI NIM V THC PHM CHC NNG8.1.1. MT S NH NGHA- Hi ng thc phm c: thc phm chc nng b ngai ging nh cc thc phm thng thng, c ngi tiu dng s dng nh mt phn ca ch n nhng thnh phn c th thay i c vai tr sinh l no ngai vic ch cung cp cc cht dinh dng cho cc nhu cu c th- Vin Y hc thuc Vin hn lm khoa hc M nh ngha: thc phm chc nng l thc phm mang n nhiu li ch sc khe, l bt c thc phm no c thay i thnh phn qua ch bin hoc cc thnh phn ca thc phm c li cho sc khe ngai cc thnh phn dinh dng truyn thng ca n

  • 8.1. KHI NIM V THC PHM CHC NNG8.1.2. S KHC NHAU GiA THC PHM CHC NNG THC PHM THUCNhng quan im thng nht chung l: TPCN phi l thc phm, cn phn bit gia thuc v TPCN, nht l cc TPCN nhm b sung vitamine, khong cht v hot cht sinh hc. Phi an ton: cc TPCN s dng lu di, c tnh truyn thng c cam kt l hon ton khng c hi. i vi TPCN mi, an ton phi c chng minh trn c s khoa hc. Khng chp nhn vic cng b kh nng cha bnh ca TPCN. Mi cng b v TPCN phi trung thc, r rng, trnh nhm ln. Cc cng b v tc dng ca cc chc nng v cc thnh phn ca TPCN phi c c quan qun l tha nhn v c xc nhn trn nhn.

  • 8.1. KHI NIM V THC PHM CHC NNG8.1.3. PHN LAI TPCN THEO MC TIN CYDa trn mc tin cy ca cc bng chng khoa hc t nhiu n t, Hi ng Khoa hc v Sc khe M xp loi cc thc phm chc nng nh sau:a) Nhm thc phm c bng chng ng tin cy nht - Ko nhai khng ng v ko cng lm t loi ng c gc ru (khng gy su rng). - Nhng loi lm gim cholesterol v gim nguy c bnh tim mch: sn phm ch bin th ca yn mch giu cht x khng tan v stanol ester; thc phm c cht x psyllium ha tan; nhng thc phm ch bin th t u nnh v t m u nnh c hot cht stanol ester, saponins, isoflavones, daidzein v genistein; b thc vt c b sung stanol thc vt hoc sterol esters.

  • 8.1. KHI NIM V THC PHM CHC NNG8.1.3. PHN LAI TPCN THEO MC TIN CYb) Nhm c bng chng tin cy- C nhiu m cha acid bo omega-3 gip gim nguy c bnh tim mch. c) Nhm c bng chng mc va phi - Ti c cc hp cht lu hunh hu c nh diallyl sulfide lm gim cholesterol mu... - Nc p tri cranberry cha proanthocyanidins lm gim nguy c nhim trng ng tiu. d) Nhm c bng chng cha tin cy, cn nghin cu thm - Tr xanh cha catechins lm gim nguy c mc bnh ung th ng tiu ha. - Lycopene trong c chua v cc sn phm t c chua gip gim nguy c mt s bnh ung th, c bit l ung th tin lit tuyn.

  • 8.1. KHI NIM V THC PHM CHC NNG8.1.3. PHN LAI TPCN THEO MC TIN CYe) Nhm cn tranh ci nhiu - Rau c l mu xanh m cha lutein lm gim nguy c bnh thoi ha vng mc. - Tht v cc sn phm ch bin t sa cha acid bo CLA (conjugated linoleic acid) rt c ch cho sc khe v lm gim nguy c ung th.- Cc loi rau h ci (bng ci xanh, ci b...) cha hot cht sulphoraphane c tc dng trung ha cc gc t do, lm gim nguy c mc bnh ung th. - Probiotics (v d vi khun lactobacillus) c li cho ng tiu ha v chc nng min dch.

  • 8.1. KHI NIM V THC PHM CHC NNG8.1.4. PHN LAI TPCN THEO NGUN GCa)Cc loi thc phm thin nhin cha qua ch bin: - u nnh:- C chua: - Ti: - Qu c mi: - Tr: - Rau l xanh: - C:. - Sa v cc ch phm t sa:

  • 8.1. KHI NIM V THC PHM CHC NNG8.1.4. PHN LAI TPCN THEO NGUN GCb)Thc phm ch bin: bao gm b sung, tng cng hoc loi b mt hay nhiu thnh phn dinh dng nhm p ng cho cc mc ch sc khe khc nhau. - Nhm b sung vitamin v khong cht: l nhm TPCN ph bin nht trn th gii. Thc phm c th b sung mt hay nhiu vi cht dinh dng nhm cung cp vit v khong cht cho ngi s dng.

  • 8.1. KHI NIM V THC PHM CHC NNG8.1.3. PHN LAI TPCN THEO TIN CY-Nhm b sung cht x: c b sung vo ung, bnh biscuit, sa, thc phm thp nng lng,nhm kim sot lng cholesterol, trng lng c th, phng chng to bn, ci thin h vi khun ng rut, - B sung cc cht dinh dng c bit khc: Taurin, omega 3 (DHA, EPA), carotenoid, cholin, MCT, Isomal,Thng c b sung trong sa, nc tng lc, nc gii kht, thc phm cho vn ng vin nhm p ng nhu cu cho cc i tng khc nhau

  • 8.1. KHI NIM V THC PHM CHC NNG8.1.3. PHN LAI TPCN THEO TIN CY- Thc phm gip cn bng h vi khun ng tiu ha: Mc ch: tng p ng min dch, gim nhim trng ng tiu ha, gim cholesterol, gim to bn, tng hp thu canxi + Probiotic: B sung cc vi khun c li nh Lactobacilus, Bifidobacterium vo thc phm vi s lng v chng loi m bo cc vi khun ny c th tn ti v pht trin trong ng tiu ha. + Prebiotic: B sung cht x oligofructose l cht c th khng tiu ha c nhng l thc n cho cc vi khun c li ng rut nhm kch thch s pht trin, c ch cc vi khun gy bnh. + Synbiotic: Kt hp b sung c probiotic v prebiotic

  • 8.1. KHI NIM V THC PHM CHC NNG8.1.2. S KHC NHAU GiA THC PHM CHC NNG THC PHM THUC- Thc phm loi b bt mt s thnh phn: + Go tch m: + Sa khng lactose, thc phm khng gluten: + Thc phm khng bo, khng cholesterol, khng ng, thp nng lng,+ Thc phm t mui: - Cc thc phm cho nhu cu dinh dng c bit: + Thc phm cao nng lng, + Thc phm thp nng lng: + Thc phm dnh cho vn ng vin, phi hnh gia, .

  • 8.2. NGUN GC V S PHT TRIN CA TPCN8.2.1. NGUN GCPhng Ty: phn tch, nhn din nhng thnh phn c tc dng nh thuc trong thc phm, tch v tinh ch chng di dng nh cc vin vit vi mc ch sn xut c nhng dc phm dinh dng t t nhin. Phng ng: theo hng phi trn nhiu thnh phn tng ti a tc dng c li, gim thiu tc dng ph ca lai thc phm-thuc lm thuc t thc phm.

  • 8.3. 8.3. QUN L V S DNG TPCNNHNG LI KHUYN1. Khng nn t dng v mt s thnh phn ca TPCN c th tng tc vi nhng loi thuc tr bnh. 2. Tnh nng ca mt s TPCN cn gy tranh ci 3. S dng lu di c th dn n tha cht ny, thiu cht kia.4.Ch dng sn phm ca thng hiu c uy tn, c bng chng nghin cu khoa hc chc chn, c k nhn trc khi s dng. 5. C phi dng cng nhiu thc phm chc nng th cng tt? Mt ch n cn i, y cht dinh dng t nhin vn c li hn s dng nhiu TPCN nhng khng cn i.