soill produsente nuusbrief · februarie 2015 nuusbrief 2015 uitgawe 1 3 | bladsy by al die 4...
TRANSCRIPT
FEBRUARIE 2015 NUUSBRIEF 2015 UITGAWE 1 1 | Bladsy
SOILL PRODUSENTE NUUSBRIEF
Februarie 2015
2015 Uitgawe 1
Inhoud
Voornemens om te plant
Lesse te leer uit 2014
Waarheen het 2014 se opbrengs verdwyn?
Sclerotinia
Voornemens om te plant Die meeste produsente se saadbestellings is reeds in vir Canola en vanaf die inligting kan ons
tendense kry van wat aangeplant gaan word vir die komende seisoen. Tans lyk dit of die Canola
effens minder gaan wees en die verskil sal hoofsaaklik in die SSK gebied en die Swartland wees. Die
Overberg Agri saadbestellings is redelik dieselfde as vir 2014. Alhoewel dit moeilik is om nou al syfers
te waag beloop die eerste skatting op ongeveer 81 000 Ha teenoor 2014 se 92 000 Ha. Teen ‘n
gemiddelde oes van 1.5 ton/Ha beloop die potensiële oes 121 500 ton. Kom ons hoop die klimaat
speel saam en dat ons hierdie syfer bereik.
Wat kan ons leer uit die 2014 seisoen Terwyl die afgelope seisoen nog redelik vars in ons geheue is kan ons ‘n paar faktore opsom en so
probeer voorkom dat ons weer dieselfde foute maak:
Slakke en isopoda beheer
Die beste sukses met die beheer van hierdie “ongediertes” is pro-aktiewe optrede, Canola
kampe moet gereeld deurgestap word om skade vroeg te sien. Die resep wat in die meeste
gevalle goed gewerk het was om net na plant 8Kg/Ha slakpille toe te dien en dit dan na twee
weke op te volg indien nodig. Alhoewel daar baie slakpille op die mark is, is daar sekere
produkte wat meer algemeen gebruik word, maar die belangrikste is dat die slakpil wat jy
toedien beide Methaldehied asook Karbariel bevat as aktief. Hierdie resep is nie ‘n
versekering dat jy die slakke sal beheer nie, maar behoort jou op die regte pad te plaas!.
Swartstam
Swartstam was nie vanjaar die groot sondebok nie, maar in meeste gevalle is daar
voorkomend gespuit daarvoor. Die bespuiting daarvan sal afhang van elke produsent se
FEBRUARIE 2015 NUUSBRIEF 2015 UITGAWE 1 2 | Bladsy
kamp geskiedenis asook die kultivar wat geplant word. Elke kultivar het ‘n Swartstam
weerstand indeks wat vrylik beskikbaar is. Deur ‘n kultivar te spuit wat matig tot swak
weerstand het, word die kans vir die ekonomiese regverdiging van die bespuiting baie
groter. Daar is kultivars wat ek persoonlik nie sal plant sonder ‘n bespuiting teen Swartstam
nie. Die belangrikste by so ‘n bespuiting is om dit op die regte tydstip te doen, die beste
resultate word behaal tussen die 4 en 8 blaar stadium (sodra die plante die grondoppervlak
bedek).
Sclerotinia
Sclerotinia het in 2014 groot verliese in sekere dele tot gevolg gehad, toestande was ideaal
vir die ontwikkeling en verspreiding van die siekte. Sclerotinia kan suksesvol beheer word
met ‘n swambespuiting op die regte tyd. SIEN AANGEHEG ‘n VOLLEDIGE ARTIKEL OOR
SCLEROTINIA EN DIE BESTUUR DAARVAN.
Oes van Canola
My persoonlike gevoel is dat daar steeds te veel Canola is wat te groen platgesny of
doodgespuit word. Uit persoonlike ondervinding het ek drastiese opbrengsverskille in
dieselfde blokke teëgekom waar te vroeg platgesny is. Dit is sinneloos om die gewas so ver
te bring en dan met een aksie al die harde werk van die seisoen te vernietig. Gesels met jou
plaaslike landboukundige om jou te help met die besluit of kontak my in die verband.
2014 Opbrengs – wat het gebeur
Die opbrengs van die Canola van 2014 het ons almal teleurgestel, dit het aanvanklik baie
beter gelyk voordat ons begin oes het. Met nadere ondersoek het die volgende inligting
uitgekom wat die moontlike swakker opbrengste kan verklaar:
FEBRUARIE 2015 NUUSBRIEF 2015 UITGAWE 1 3 | Bladsy
By al die 4 lokaliteite in die Suid-Kaap was 2014 se gemiddelde temperatuur vir Augustus en
September drasties warmer as wat die geval was vir die vorige 3 jaar (wat goeie Canola jare was) se
temperatuur. By Langgewens was dit ook duidelik dat die minimum temperatuur heelwat warmer
was as die langtermyn gemiddeld vir Augustus. Canola is geweldig gevoelig in die blom periode vir
warmer temperatuur toestande wat veroorsaak dat die blomme vinniger afspeen. Sit hierdie
warmer temperatuur tesame met effense vogstremming en die Canola plant gaan vinniger klaar
blom wat laer opbrengs beteken. In baie omstandighede was vog wel ‘n probleem en is die
opbrengste drasties laer. Waar die plant goeie vog gehad het was die effek minder maar steeds het
die Canola vinniger klaar geblom. Die hele oes wat ten minste twee weke vroeër as 2013 se oes, wat
ook net bevestig die Canola was vinniger ryp.
Groete
Franco
Besoek gerus ons webblad by www.soill.co.za vir meer inligting, artikels en vorige nuusbriewe.
Langgewens
Blomme wat afgespeen is en nie peule
gevorm het nie?
FEBRUARIE 2015 NUUSBRIEF 2015 UITGAWE 1 4 | Bladsy
Sclerotinia stamvrot in Canola
Franco le Roux
SOILL landboukundige
082 663 0640
Inleiding
Gedurende die 2014 oes was daar in sekere dele gevalle waar daar erge verliese was as gevolg van
Sclerotinia. Dit was die eerste keer dat die siekte op so ‘n grootskaalse area voorgekom het in Suid-
Afrika. Die areas waar die grootste verliese plaasgevind het was in die hoër reënval area tussen
Riviersonderend, Caledon en Napier. In sekere gevalle is daar tot ‘n 50% verlies aangeteken.
Wat is Sclerotinia
Sclerotinia is ‘n siekte wat nie net Canola nie, maar ander breëblaar gewasse aanval of gebruik as
gasheer. Hieronder tel Lupiene, Sonneblom, Sojabone en ook Wilde Mostert. Graangewasse dien nie
as gasheer vir die siekte nie.
As ons na die lewensiklus van Sclerotinia kyk is dit duidelik dat spesiefiek omstandighede benodig
word vir die siekte om die plant te infekteer en opbrengsverliese te veroorsaak.
FEBRUARIE 2015 NUUSBRIEF 2015 UITGAWE 1 5 | Bladsy
Vir die sclerotia om te “ontkiem” en die apothea te vorm word 10 dae se nat grondtoestande in
middel tot laat winter met temperature tussen 11˚C en 15˚C benodig. Navorsing in Wes-Australië het
getoon dat die ontwikkeling van die apothea oor ‘n periode van 5 tot 6 weke kan voorkom.
Sodra hierdie Apothea (Sampioen-agtige liggame) “ontkiem” het, word die spore vrygestel in die lug.
Tydens die vrystelling is die Canola gewoonlik in vroeë blomstadium in Suid-Afrika. Die spore wat
vrygestel word beland nou op die Canola blommetjie. Spore wat op die blare beland kan nie die
plant infekteer nie. Die blom word benodig daarvoor aangesien die spore die blomblare as
voedselbron gebruik.
Wanneer die blommetjie afval beland dit in die oksel waar die blaar aan die halms vasheg. Dit is hier
waar die infeksie van die plant plaasvind. Op die plek van besmetting word die kenmerkende
Sclerotinia letsels gevorm, hieride letsels kan wissel, maar is kenmerkende grys swamagtige drade en
smertserigheid op die plantdeel.
Binne in die stam van die geinfekteerde deel sal die Sclerotia begin groei (lyk soos muis of rot mis).
Na die oes van die Canola beland die Sclerotinia weer in die grond en is die siklus voltooi.
Foto 1: Die kenmerkende vaal letsel op die stam soos wat rypwording naderkom
Foto 2: Erge infeksie in ‘n stand Canola
FEBRUARIE 2015 NUUSBRIEF 2015 UITGAWE 1 6 | Bladsy
Foto 3: Die sampioenagtige genaam sclerotinia Apothea
Foto 4: ‘n Geinfekteerde plant sterf af terwyl die ander plante nog groen is
Toestande wat benodig word vir die uitbraak
Gunstige grondvog asook temperature vir die ontwikkeling van die vrugliggame (Sampioene)
wat dan die spore vrystel (10 dae van nat grondvog en met temperature van 11˚C tot 15˚C).
Verdere nat toestande tydens blom, dit veroorsaak dat die nat blommetjie wat afval vassit
op die blare onder op die plant (Mis en erge dou kan ook bydrae hiertoe).
Verlengde nat periode tydens die periode wat die blomme afval. As daar tydens hierdie
periode warm droë weer voorkom kan infeksies drasties verminder word.
Met bogenoemde toestande genoem maak dit wat waargeneem is in 2014 sin. Sclerotinia is veral op
die vroeë kultivars waargeneem en met die later Canola wat baie minder besmetting gehad het. Dit
was ook veral by produsente wat vroeg geplant het wat daar ernstige simptome was. Gedurende die
2014 winter was dit aanvanklik baie nat met gunstige toestande vir die ontwikkeling en
spoorvrystelling, maar dit het later in die winter droog geword. Die rede hoekom die vroeë kultivars
dan meer geinfekteer was, was omrede hulle tydens hierdie nat periode vol in die blom was terwyl
die later Canola se volblomperiode meer na die nat periode was toe temperature begin optel het en
reënval afgeplat het wat die ineksie drasties verminder het.
Die volgende toestande of faktore kan bydrae tot verhoogde risiko in jou Canola:
FEBRUARIE 2015 NUUSBRIEF 2015 UITGAWE 1 7 | Bladsy
Canola in hoë reënval areas veral waar dit vroeg gesaai is met hoë plantestand.
Onder bogenoemde toestande veral as dit naby aan ‘n kamp was wat in die verlede ernstige
simptome van Sclerotinia besmetting getoon het.
In laagliggende dele waar dit gewoonlik meer nat is met min sonlig (suidelike hellings).
Kort rotasie van Canola verhoog die risiko drasties, veral as daar lupiene ook in die rotasie
ingesluit word.
Bestuur van Sclerotinia in my Canola
Sclerotinia spore word deur die wind gedra en dit is dus onmoontlik om die siekte totaal en al te
voorkom, hoe meer Canola daar in die omgewing is, hoe hoër is die kanse dat besmetting kan
voorkom. Dus is dit van kardinale belang dat die volgende bestuursfaktore uitgevoer word om die
risiko van besmetting te verminder:
1. Gewas rotasie
Kort rotasie verhoog die risiko van die voorkoms van Sclerotinia. Probeer dus om jou
Canola te beperk tot een keer in 4 jaar (onthou dit moet nie lupiene bevat nie).
Probeer om jou plaas so te bestuur dat laasjaar se Canola nie langs vanjaar se
aanplantings geleë is nie, alhoewel dit baie moeilik in praktyk kan wees.
2. Skoon saad
Moet nie saad terughou nie – Sclerotia kan tussen die saad wees en so besmet jy jou
plaas verder met die Sclerotinia.
3. Gewas bestuur
Moet nie te dik saai nie, hoe digter die aanplanting hoe minder lugbeweging is moontlik
wat afdroging sal verhoed.
Ry spasiering van 300mm kan ook help met lugbeweging teenoor heelwat smaller rye.
Bestuur jou bemesting tot so ‘n mate om oormatige geil plante te voorkom.
Bestuur breëblaar onkruide in ander graan fases.
Gebruik van swammiddels
Daar is verskeie middels wat geregistreer is op Sclerotinia wat baie suksesvol is vir die beheer van
Sclerotinia. Die gebruik van die middels moet opgeweeg word teenoor die toestande in die veld
aangesien die siekte nie elke jaar gaan voorkom nie. Kyk dus na jou omstandighede en neem die
besluit daarvolgens. Die toediening van die swammiddels moet op ‘n baie spesifieke stadium gedoen
word om effektiewe resultate te verkry. Die hoofdoel van die bespuiting is om besmetting op die
FEBRUARIE 2015 NUUSBRIEF 2015 UITGAWE 1 8 | Bladsy
hoofhalm te beperk/voorkom. Dus moet die bespuiting so wees om die plant te beskerm in die
vroeg tot middel blomstadium. Die bespuiting moet plaasvind tussen die 20 tot 50% blom stadium.
Produkte tans geregistreer is Score, Amistar, Amistar Xtra en Prosaro, nuwe produkte sal moontlik
binnekort begevoeg word by hierdie lys.
Die stadium van blom kan bepaal word deur die aantal blomme op die hoofhalm te tel. Gebruik die
riglyne onder om die % blom te bepaal:
Aantal blomme op hoofhalm % Blom
10 10%
14 – 16 20%
20 en meer 30%
Op 50% blom is die Canola op sy geelste. Tel ook blomme wat al afgeval het asook reeds gevormde
peule op die hoofhalm om die % blom te bereken.
Gee genoegsame water saam met die bespuiting (sien produkte se etikette) om voldoende benatting
van die blomme asook blare te verseker.
Berekening van % infeksie
Die persentasie infeksie in jou kamp word op die volgende manier bepaal:
Die beste tyd is net na platsny of oes
Soek 100 ewekansige plante
Stap in ‘n W patroon deur die kamp
Vat plant in 25m intervalle by jou voet
Bepaal so die % besmetting van die kamp vir toekomstige rekords
Navorsing toon dat vir elke 1% besmetting is dit ‘n 0.5% opbrengsverlies. As ‘n kamp bv 10%
besmetting het beloop die oesverlies rondom 5%. So kan die regveriging van ‘n bespuiting ook
bereken word.
Moet ek spuit?
Sclerotinia kan suksesvol bestuur word in jou Canola. Die belangrikste punt is om jou risiko en
toestande op te weeg. Daar is internasionaal verskeie “Apps” beskikbaar om jou risiko vir jou te help
kwantifiseer. Natuurlik is dit volgens hulle toestande maar deur die volgende standaard model te
gebruik kan jy ‘n goeie aanduiding kry of daar bespuit moet word of nie:
FEBRUARIE 2015 NUUSBRIEF 2015 UITGAWE 1 9 | Bladsy
Faktore Beskrywing Punte
Aantal jare sedert vorige Canola
1 tot 2 jaar 10
3 tot 6 jaar 5
Meer as 6 jaar 0
Sclerotinia in kamp geskiedenis
Geen 0
Laag (1 tot 10%) 5
Gemiddeld (11 tot 30%) 10
Hoog (meer as 30%) 15
Plantestand
Minder as 35 0
35 tot 60 5
60 + 10
Reën in laaste twee weke
Minder as 10mm 0
10 tot 30mm 5
Meer as 30mm 10
Weervoorspelling vir 2 tot 3 weke
Geen 0
Veranderlik 10
Kouefronte 15
Apathea (sampioen) ontwikkeling
Geen 0
Lae hoeveelheid 10
Baie 15
Indie die totale punte bokant 35 is kan jy ernstig begin om ‘n bespuiting te oorweeg, indien die
telling egter na 45 toe beweeg word ‘n bespuiting aanbeveel. Hierdie model gee net ‘n aanduiding
en elke produsent moet sy eie besluit neem en kan nie net hierop staatmaak nie.
Sien ook op die SOILL webblad ‘n Excel sheet wat die invul van die tabel vergemaklik en die telling
outomaties vir jou gee.
Opsomming
Dit is duidelik dat die bestuur van die Sclerotinia op verskeie maniere gedoen moet word, maar deur
hierdie basiese beginsels toe te pas soos in die artikel uitgestip kan die siekte suksesvol bestuur word
en behoort dit geensins jou Canola vertakking te benadeel nie.