ԱՐԵՎՈՐԴԻNEWSPAPERՀայաստանում վայրի բնության և մշակութային արժեքների պահպանման հիմնադրամ

+374 10 555209, www.sunchild.am

{ {«Ա­րևոր­դի»­մի­ջազ­գա­յին­բնա­պահ­պա­նա­կան­փա­ռա­տո­նի­նպա­

տակն­է­հա­սա­րա­կու­թյան­ու­շա­դրու­թյու­նը­բևե­ռել­վայ­րի­բնու­թյան­և­ բնա­պահ­պա­նու­թյան­ վրա,­ բարձ­րաց­նել­ հա­սա­րա­կու­թյան­ գի­տակ­ցու­թյան­մա­կար­դա­կը,­ընդգրկել­հա­սա­րա­կու­թյան­բո­լոր­շեր­տե­րը`­ ե­րե­խա­նե­րից­ ու­ ե­րի­տա­սարդ­նե­րից­ մին­չև­ բիզ­նես­ ո­լորտ:­Փա­ռա­տո­նի­ ծրա­գի­րը­ նե­րա­ռում­ է­ ֆիլ­մե­րի­ ընդգրկուն­ ծրա­գիր,­բազ­մա­թիվ­բնա­պահ­պա­նա­կան­մի­ջո­ցա­ռում­ներ­ու­ակ­ցիա­ներ:Վերջ­նան­պա­տա­կը­սե­մի­նար­նե­րի,­բաց­քննար­կում­նե­րի,­հա­մա­

ժո­ղով­նե­րի­և­դա­սըն­թաց­նե­րի­անց­կաց­ման­հա­մար­բաց­ֆո­րու­մի­ստեղ­ծումն­է:­Փա­ռա­տո­նին­մաս­նակ­ցե­լու­են­ա­վե­լի­քան­60­հյու­րեր­ամ­բողջ­աշ­խար­հից`­ռե­ժի­սոր­ներ,­ար­վես­տա­գետ­ներ,­մի­ջազ­գա­յին­կազ­մա­կեր­պու­թյուն­նե­րի­ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ­և­ճա­նաչ­ված­բնա­պահ­պան­ներ:«Ա­րևոր­դի­ն»­անցկացվում­ է­ երկ­րորդ­ան­գամ:­Ա­ռա­ջին­ան­գամ­

բնա­պահ­պա­նա­կան­ փա­ռա­տո­նը­ տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին­ էր,­ միա­կը­Հա­րա­վա­յին­Կովկա­սում,­անցկացվում­էր­Հա­յաս­տա­նում­Վայ­րի­բնու­թյան­և­մշա­կու­թա­յին­ար­ժեք­նե­րի­պահ­պան­մա­ն­հիմ­նա­դրա­մի­ու­«Վի­վա­Սել­ՄՏՍ»­ըն­կե­րու­թյան­ջան­քե­րով:­Եր­կու­տա­րին­մեկ­ան­գամ­անցկացվող­փա­ռա­տոնն­այս­տա­րի­ար­դեն­մի­ջազ­գա­յին­է:Փա­ռա­տո­նի­ հիմ­նա­կան­ բա­ղա­դրի­չը`­ ֆիլ­մե­րի­ ծրա­գիրն­

ընդգրկում­է­85­ֆիլմ­30­երկրնե­րից,­այդ­թվում­16­ֆիլմ`­հիմ­նա­կան­մրցու­թա­յին­ծրագ­րում,­և­35­ֆիլմ`­տե­ղե­կատ­վա­կան­ծրագ­րում:

«Ա րևոր դի ն»` ե րե խա նե րի հա մար

Ու­շա­դրու­թյան­ կենտ­րո­նում­ ու­նե­նա­լով­ հատ­կա­պես­ ե­րե­խա­նե­րին­ ու­ ե­րի­տա­սարդ­նե­րին`­փա­ռա­տո­նը­ մեծ­ֆիլ­մա­յին­ ծրա­գիր­ է­նա­խա­տե­սել­նաև­նրանց­հա­մար`­32­ֆիլմ`­ե­րե­խա­նե­րի­կրթա­կան­և­ մրցու­թա­յին­ ծրագ­րե­րում:­ Ֆիլ­մե­րի­ բո­լոր­ ցու­ցա­դրու­թյուն­նե­րի­մուտքն­ա­զատ­է­լի­նե­լու,­կազ­մա­կերպ­վե­լու­են­նաև­«հարց­ու­պա­տաս­խա­ն»­ձևա­չա­փով­հան­դի­պում­ներ­ռե­ժի­սոր­նե­րի­ու­բնա­պահ­պան­նե­րի­հետ:­Ֆիլ­մե­րը­դի­տե­լու­են­հա­զա­րա­վոր­դպրո­ցա­կան­ներ­և­ե­րի­տա­սարդ­ներ:Փա­ռա­տո­նի­ մեկ­նար­կը­ ևս­ կազ­դա­րա­րա­րեն­ պա­տա­նի­ներն­

ու­ ե­րի­տա­սարդ­նե­րը`­ ա­ռա­ջին­ ան­գամ­ Հա­յաս­տա­նում­ կազ­մա­կերպ­վող­ կեն­դա­նի­նե­րի­ դի­մա­կա­հան­դես­քայ­լեր­թով:­ Դի­մա­կա­հան­դես­քայ­լեր­թի­ մաս­նա­կից­նե­րը,­ ինչ­պես­ նաև­ ե­րաժշ­տա­կան­խմբե­րը­ մրցույթ­նե­րի­ կմաս­նակ­ցեն­ ու­ մրցա­նակ­ներ­ կստա­նան­փա­ռա­տո­նի­և­մշա­կույ­թի­նա­խա­րա­րու­թյան­կող­մից:Աշ­խա­տան­քի­ և­ սո­ցիա­լա­կան­ հար­ցե­րի­ նա­խա­րա­րու­թյունն­ ու­

GTZ­ըն­կե­րու­թյու­նը­մաս­նա­գի­տա­կան­կողմ­նո­րո­շման­դա­սըն­թաց­կի­րա­կա­նաց­նեն­ 13­16­ տա­րե­կան­ 150­ պա­տա­նի­նե­րի­ հա­մար­Ե­րևա­նից­ու­Հա­յաս­տա­նի­չորս­մար­զե­րից`­Լո­ռի,­Տա­վուշ,­Ա­րա­րատ­և­Վա­յոց­ձոր:­Դա­սըն­թա­ցի­ըն­թաց­քում­շեշ­տադր­վե­լու­է­է­կո­լո­գիա­կան­կրթու­թյան­ար­դիա­կան­նշա­նա­կու­թյու­նը­գի­տա­տեխ­նի­կա­կան­բուռն­ա­ռա­ջըն­թա­ցի­պայ­ման­նե­րում:­

«Ա րևոր դի ն»` հա սա րա կու թյան հա մար

Այս­տա­րի­ա­ռա­ջին­ան­գամ­փա­ռա­տո­նի­շրջա­նա­կում­շնորհ­վե­լու­ է­ «Հան­դի­սա­տե­սի­ հա­մակ­րան­ք»­ մրցա­նա­կը:­ ԵԱՀԿ­ կող­մից­սահ­ման­ված­այս­ մրցա­նա­կի­ հա­մար­ հիմք­ է­ ծա­ռա­յում­ Օր­հու­սի­կոն­վեն­ցիան,­ որն­ ընդգծում­ է­ է­կո­լո­գիա­կան­ խնդիր­նե­րի­ և­ ժո­ղովր­դա­վա­րու­թյան­մի­ջև­գո­յու­թյուն­ու­նե­ցող­ան­մի­ջա­կան­կա­պը:­ԵԱՀԿ­հո­վա­նա­վո­րու­թյամբ­հա­սա­րա­կա­կան­և­պե­տա­կան­կա­ռույ­ցի­ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը,­տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին­մաս­նա­գետ­ներն­ու­փոր­ձա­գետ­նե­րը­ կքննար­կեն­ բնա­պահ­պա­նա­կան­ այն­պի­սի­ կա­րևո­րա­գույն­խնդիր­ներ,­ինչ­պի­սիք­են­ջու­րը,­կոշտ­թա­փոն­նե­րի­վե­րամ­շա­կու­մը­և­կլի­մա­յա­կան­փո­փո­խու­թյուն­նե­րը:Փա­ռա­տո­նի­ծրագ­րե­րի­կա­րևո­րա­գույն­մաս­են­Prince­Clause­(Նի­

դեռ­լանդ­նե­րի­թա­գա­վո­րա­կան­ըն­տա­նի­քի)­հիմ­նա­դրա­մի­ա­ջակ­ցու­թյամբ­ի­րա­կա­նաց­վող­`«Կով­կա­սյան­ջուր.­մեր­ա­ռա­ջին­տար­րը»­ մրցույթ­ցու­ցա­հան­դե­սը,­ Մար­տին­ Ա­դա­մյա­նի­ հի­շա­տա­կին­նվիր­ված­հուշ­ե­րե­կոն,­Է­կո­EXPO­ցու­ցա­հան­դե­սը:Փա­ռա­տո­նի­ շրջա­նա­կում­ «Մոսկ­վա­»­ կինոթատրոնի­ բաց­ դահ­

լի­ճում­ բնա­պահ­պա­նա­կան­ խնդիր­նե­րի­ մա­սին­ կա­հա­զան­գեն­«Armenian­Space­Station»,­ «Road­Movie»­և­«Որ­դան­կար­մի­ր»­ռոք­խմբե­րը:­Ռո­քը­հա­նուն­բնու­թյան­կոչ­է­ա­նում­մարդ­կանց­միա­հա­մուռ­կանգ­նել­ի­րենց­ա­պա­գա­յի­հա­մար,­պահ­պա­նել­բնա­կան­ժա­ռան­գու­թյու­նը,­որ­հենց­ին­քը՝­կյանքն­է:

«Ա րևոր դի ն»` բիզ նես ո լոր տի հա մար

Փա­ռա­տո­նը­փոր­ձում­է­­ներգ­րա­վել­հա­սա­րա­կու­թյան­բո­լոր­շեր­տե­րը:­Կազ­մա­կեր­պիչ­ներն­ու­զում­են­սո­ցիա­լա­կան­կոր­պո­րա­տիվ­պա­տաս­խա­նատ­վու­թյա­նը­(ԿՍՊ)­նվիր­ված­ե­ռօ­րյա­սե­մի­նար­նե­րի­ըն­թաց­քում­ հա­մո­զել­ տե­ղա­կան­ ըն­կե­րու­թյուն­նե­րի­ ղե­կա­վար­նե­րին­լուրջ­մի­ջոց­ներ­ձեռ­նար­կել­երկ­րի­սա­կավ­բնա­կան­ռե­սուրս­նե­րի­պահ­պա­նու­թյան­հա­մար:­Հա­րավ­կով­կա­սյան­տա­րա­ծաշր­ջա­նի­բնա­պահ­պա­նա­կան­խնդիր­նե­րը­չեն­կա­րող­ լուծ­վել­բա­ցա­ռա­պես­քա­ղա­քա­կան­մի­ջոց­նե­րով,­անհ­րա­ժեշտ­է­նաև­մաս­նա­վոր­սեկ­տո­րի­և­հա­սա­րա­կու­թյան­ներգ­րավ­վա­ծու­թյու­նը:­ԿՍՊ­սե­մի­նա­րը­ար­դյու­նա­վետ­գոր­ծիք­կդառ­նա`­մաս­նա­վոր,­պե­տա­կան­և­հա­սա­րա­կա­կան­սեկ­տոր­նե­րի­մի­ջև­երկ­խո­սու­թյուն­ստեղ­ծե­լու­հա­մար:­ԿՍՊ­ քա­ղա­քա­կա­նու­թյան­ մի­ջո­ցով­ ըն­կե­րու­թյուն­ներն­ ի­րենց­

գործ­նա­կան­ գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րին­ են­ ին­տեգ­րում­ սո­ցիա­լա­կան­ և­բնա­պահ­պա­նա­կան­ խնդիր­նե­րի­ լուծ­մանն­ ուղղ­ված­ նա­խա­գծեր:­ԿՍՊ­ռազ­մա­վա­րու­թյամբ­ձեռ­նար­կու­թյուն­նե­րը­ոչ­միայն­մաս­նակ­ցում­ են­ հա­սա­րա­կու­թյան­ դրա­կան­ ձևա­վոր­ման­ գոր­ծըն­թա­ցին,­այ­լև­նպաս­տում­տնտե­սա­կան­զար­գաց­մա­նը:

Water­is­one­of­the­fundamental­elements­in­nature.­It­gives­life­and­destroys,­it­can­charm­and­scare:­it­is­the­iceberg,­the­cloud­in­the­sky,­the­cascading­fall,­the­dew­on­the­grass,­the­flood­or­the­blizzard,­the­human.­In­all­times­human­had­special­relationship­to­water,­treated­it­as­sacred.­In­almost­all­cultures­and­religions­it­is­involved­in­initiations­and­rituals­for­purifying,­cleansing­human­bodies­and­souls.­The­water­photo­exhibition­in­the­frame­of­SunChild­Festival­presents­pictures­submitted­by­photographers­from­Armenia,­

Georgia­and­Iran­to­FPWC's­water­photo­contest.­The­artists­explore­the­topic­water­from­a­multitude­of­angels.­They­show­the­beauty­and­pureness­of­water­but­their­pictures­also­proof­that­in­the­Caucasian­region­water­and­especially­the­access­to­clean­potable­water­is­an­issue­not­only­of­the­quality­of­life­but­sometimes­of­mere­survival.­Compared­to­some­regions­in­the­world­the­Caucasus­region­is­relatively­rich­with­water­resources.­Though­states­of­the­

region­share­the­same­water­resources,­Georgia­gets­the­highest­portion­of­all­water­resources­while­Azerbaijan­suffers­from­water­shortages.­Very­small­part­of­the­water­is­reused­in­the­region­and­more­than­the­half­of­water­resources­entered­in­water­supply­systems­gets­lost­because­of­leakage.­Most­of­the­rivers­with­international­importance,­also­Caspian­Sea­are­polluted,­and­there­are­still­many­rural­areas­that­lack­proper­access­to­water.­FPWC­with­the­support­of­the­Prince­Claus­Fund­for­Culture­and­Development­launched­a­water­photo­competition­in­

order­to­emphasize­the­unique­importance­of­water­in­the­Caucasian­region.­The­selected­pictures­in­the­exhibition­are­a­first­selection­of­water­photos­which­were­submitted­for­the­contest.­The­final­deadline­for­the­contest­is­November­20th.­The­best­pictures­will­not­only­gain­price­money­but­will­also­be­published­in­a­photo­book.­With­the­water­photo­exhibition­as­well­as­with­several­other­activities­during­the­festival­dedicated­to­water­–­like­the­panels­discussions­and­the­screening­of­films­about­water­issues­–­SunChild­Festival­wants­to­increase­awareness­on­the­water­problems­existing­in­the­Caucasus­region,­and­finally­offer­all­visitors­a­unique­opportunity­to­explore­our­first­element’s­amazing­beauty­and­power.­­FPWC­invites­all­interested­photographers­form­Armenia,­Azerbaijan,­Iran,­Turkey­and­Georgia­to­submit­their­water­pho­

tos­until­November­20th.­Please­find­the­application­form­for­the­contest­under:http://www.sunchild.am/?type=menu&id=1_4_21_2

«Ա­րևոր­դի­»փառատոնն­անցկացվում­­է­երկ­րորդ­ան­գամ:­Ա­ռա­ջին­ան­գամ­բնա­

պահ­պա­նա­կան­փա­ռա­տո­նը­

տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին­էր,­միա­կը­Հա­րա­վա­

յին­Կովկա­սում,­անցկացվում­էր­Հա­յաս­

տա­նում­Վայ­րի­բնու­թյան­և­մշա­կու­թա­յին­ար­ժեք­նե­րի­

պահ­պան­մա­ն­հիմ ­նա­դրա­մի­ու­«Վի­վա­Սել­ՄՏՍ»­ըն­կե­րու­թյան­ջան­քե­րով:­

Եր­կու­տա­րին­մեկ­ան­գամ­անցկացվող­

փա­ռա­տոնն­այս­տա­րի­ար­դեն­մի­ջազ­գա­յին­է:

Our first ElEmEnt:­CAuCASIAN­WATER

«ԱՐԵՎՈՐԴԻ»­ՓԱՌԱՏՈՆՔՈ­ԵՐԿԽՈՍՈՒԹՅՈՒՆԸ ԲՆՈՒԹՅԱՆ­ՀԵՏ

Գայա

նե­Մ

անո

ւկյա

ն­/­Հայա

ստան

Photo­Exhibition

Ֆիլ­մե­րի­ծրա­գի­րը­բնու­թյան­հե­տա­զո­տու­թյա­նը­նվիր­ված­մշա­կու­թա­յին­մեծ­ի­րա­դար­

ձու­թյուն­է:­«Ա­րևոր­դի»­փա­ռա­տո­նի­ընթաց­քում­­ցու­ցադր­վե­լու­է­88­ֆիլմ­աշ­խար­հի­տար­

բեր­ ծայ­րե­րից:­ Ֆիլ­մե­րի­ ծրա­գի­րը­ յու­րօ­րի­նակ­ մի­ջոց­ է­ հա­սա­րա­կու­թյա­նը­ երկ­րագն­դի­

է­կո­լո­գիա­կան­ընդ­հա­նուր­վի­ճա­կի­մա­սին­տե­ղե­կաց­նե­լու­ և­ ո­գևո­րե­լու­ քա­ղա­քաց­ինե­րին՝­

բնա­պահ­պա­նու­թյան­ ջա­տա­գով­ներ­ դառ­նա­լու:­ Փա­ռա­տո­նի­ ըն­թաց­քում­ ցա­ցադր­վե­լիք­

ֆիլ­մե­րը­հայ­հան­դի­սա­տե­սին­բնա­գի­տա­կան­ֆիլ­մե­րի­ար­տա­դրու­թյան­մի­ջազ­գա­յին­ժա­

մա­նա­կա­կից­զար­գա­ցում­նե­րին­ու­բնա­պահ­պա­նա­կան­խնդիր­նե­րի­շուրջ­ծա­վալ­վող­ա­մե­

նա­թեժ­թե­մա­նե­րին­ծա­նո­թաց­նե­լու­նպա­տակ­ու­նեն:

­Ծրագ­րում­ներ­կա­յաց­ված­են­տե­ղե­կատ­վա­կան­և­մրցու­թա­յին­ֆիլ­մեր,­ցու­ցա­դրու­թյուն­

ներն­ անվ­ճար­ են­ բո­լո­րի­ հա­մար:­ Ցու­ցա­դրու­թյուն­նե­րին­ հա­ջոր­դե­լու­ են­ քննար­կում­ներ­

ռե­ժի­սոր­նե­րի,­բնա­գետ­նե­րի,­դե­րա­սան­նե­րի­և­կի­նե­մա­տոգ­րա­ֆիա­յի,­մշա­կույ­թի­և­բնա­

պահ­պա­նու­թյան­նվի­րյալ­նե­րի­մաս­նակ­ցու­թյամբ:­Ե­րե­խա­նե­րի­ֆիլ­մե­րի­ցու­ցա­դրու­թյա­նը­

մաս­նակ­ցե­լու­հնա­րա­վո­րու­թյուն­են­ու­նե­նա­լու­ոչ­միայն­մայ­րա­քա­ղա­քի­բնա­կիչ­նե­րը,­այ­լև­

ե­րե­խա­ներ­մար­զե­րից:

Թե­ ե­րե­խա­նե­րի­ ֆիլ­մե­րի­ մրցու­թա­յին­ ծրա­գի­րը,­ թե­ հիմ­նա­կան­ մրցու­թա­յին­ ծրա­գի­րը­

դա­սա­կարգ­վե­լու­են­եր­կու­ան­վա­նա­կար­գե­րով.

Հիմ նա կան մրցու թա յին ծրա գիր

•­Վայ­րի­բնու­թյան­մա­սին­լա­վա­գույն­ֆիլմ•­Բնա­պահ­պա­նա­կան­խնդրի­լա­վա­գույն­հե­տա­զո­տու­թյուն

Ե րե խա նե րի ֆիլ մե րի մրցու թա յին ծրա գիր

•­Բնա­պահ­պա­նա­կան­կրթա­կան­լա­վա­գույն­ֆիլմ­ե­րե­խա­նե­րի­հա­մար•­Մին­չև­16­տա­րե­կան­ե­րե­խա­նե­րի­հե­ղի­նա­կած­լա­վա­գույն­բնա­պահ­պա­նա­կան­ֆիլմ

«Ա րևոր դի» փա ռա տո նը մրցա նակ ներ է նա խա տե սել չորս ան վա նա կար գում.

1.­Բնա­պահ­պա­նա­կան­խնդրի­լա­վա­գույն­հե­տա­զո­տու­թյուն2.­Վայ­րի­բնու­թյան­մա­սին­լա­վա­գույն­ֆիլմ3.­Լա­վա­գույն­կրթա­կան­բնա­պահ­պա­նա­կան­ֆիլմ4.­Պա­տա­նի­ռե­ժի­սո­րի­հե­ղի­նա­կած­լա­վա­գույն­ֆիլմ­(մին­չև­16­տ.)

Ան­վա­նա­կար­գե­րից­յու­րա­քան­չյու­րում­հաղ­թո­ղը­ստա­նա­լու­է­«Ա­րևոր­դի»­ար­ձա­նիկ,­որի­հեղինակն­է­քան­դա­կա­գործ­Վա­հագն­Բաղ­դա­սա­րյա­նը:­Ա­րևը­գրկած­պա­տա­նուն­պատ­կե­րող­ար­ձա­նի­կը­խորհրդան­շում­է­մար­դու­և­բնու­թյան­մի­ջև­հա­վեր­ժա­կան­կա­պը:­Ա­րևը­մեր­տիե­զեր­քի­կենտ­րոնն­է­ու­Երկ­րի­վրա­կյան­քի­հիմ­նա­կան­շար­ժիչ­ու­ժը:

«ԱՐԵՎՈՐԴԻ» ՓԱՌԱՏՈՆԻ­ՖԻԼՄԵՐԻ­ԾՐԱԳԻՐ

Ան­տա­ռա­յին­ հրդեհ­նե­րը,­ ո­րոնք­ նպաս­տում­եմ­գլո­բալ­տա­քաց­մա­նը,­ար­դեն­իսկ­­հաս­նում­են­մեծ­քա­ղա­ք­նե­րին:­«Մի՞­թե­մեր­մո­լո­րա­կը­սկսել­է­ինքն­ի­րեն­այ­րե­լ»,­դար­ձյալ­ա­հա­զանգ:­Մարդ­կու­թյա­նը­մնա­ցել­է­առն­վազն­10­տա­րի­գլո­բալ­է­կո­լո­գիա­կան­ա­ղե­տից­ խու­սափ­ելու­ հա­մար,­ ե­թե­ չի­ ու­զում,­ որ­ Եր­կիրն­ իր­ հա­մար­ դառ­նա­ան­ծա­նոթ­մի­մո­լո­րակ:Հան­րա­հայտ­պրո­դյու­սեր­Լյուկ­Բե­սո­նի­և­

նույն­քան­հան­րա­հայտ­ռե­ժի­սոր­Յան­Ար­թյուս­Բերտ­րա­նի­54­երկ­րում­կա­տար­ված­օ­դա­յին­ նկա­րա­հա­նում­նե­րով­ աղմ­կա­հա­րույց­ «Տունը»­ ֆիլ­մի­ ե­րևա­նյան­ պրե­միե­րան­կբա­ցի­«Ա­րևոր­դի»­փա­ռա­տո­նը:«Տու­նը»­ ֆիլ­մի­ ռե­ժի­սո­րը­ ­ Յան­Ար­թյուս­

Բերտ­րան­ կրքոտ­ար­վես­տա­գետ­ է­ ու­ լու­սան­կա­րիչ,­ բնու­թյան­ պաշտ­պան:­ Նրա­«Եր­կի­րը`­ երկնքի­ց»­ մե­ծա­ծա­վալ­ լու­սան­կար­չա­կան­ գոր­ծե­րի­ ցու­ցա­դրությունը­ա­ռա­ջին­ ան­գամ­ բաց­վել­ է­ Փա­րի­զում­2000­ին,­ իսկ­ 2008­ին­ յու­րա­քան­չյուր­մայր­ցա­մա­քում­ 130­ մի­լիո­նից­ ա­վելի­մարդ­է­այ­ցե­լել­ցու­ցա­հան­դես:

ԵՐԿԻՐ­ՄՈԼՈՐԱԿԸ­ԲՈԼՈՐԻՍ­ՏՈՒՆՆ ԷՏՈՒՆԸ// ռեժ.­̀ ­Յան-Արթյուս Բերտրան

{{ հետևանքով­ մթնո­լորտ­ է­ ար­տա­նետ­վում­ ածխաթթու­ գա­զ:­ Մարդ­կու­թյու­նը­­խախտում­ է­ Երկ­րի­ կլի­մա­յա­կան­ հա­վա­սա­րակշ­ռու­թյու­նը:Գլո­բալ­ տա­քաց­ման­ հետևանքները­

հստակ­ուր­վագծ­վում­են­Հյու­սի­սա­յին­բևե­ռում:­Արկ­տի­կա­կան­սառ­ցե­գլխար­կը­հալ­չում­է:­Տա­քաց­ման­ար­դյուն­քում­­բաց­վել­է­հյու­սիսա­րևմ­տյան­ ծո­վա­յին­ ճա­նա­պար­հը,­որն­­ի­րար­է­կա­պել­Եվ­րո­պան,­ԱՄՆ­ը­և­Ա­սիան:Գրե­լան­դիա­յում­ մի­ջին­ ջեր­մաս­տի­ճա­նը­

գնա­լով­ բարձ­րա­նում­ է:­ Ե­թե­ սա­ռույց­նե­րը­ հալ­չեն,­ ­ երկրագն­դի­ ջրե­րը­ կբարձ­րա­նան­7­մետ­րով:­Պատ­ճա­ռը­ ­մթնո­լորտ­ա­ր­տա­նետ­ված­ գա­զերն­ են:­ Հա­լոցք­ներ­են­սկսվել­ան­գամ­Հի­մա­լայ­նե­րում:­Մարդ­կու­թյան­ վար­քա­գի­ծը­ ­ անդրադառ­նում­ է­բնու­թյան­ վրա:­ Երկ­րագն­դի­ մթնո­լոր­տը­մեկ­ ­ մար­մին­ է:­ Ե­թե­ ջրե­րը­ շա­րու­նա­կեն­բարձ­րա­նալ,­խո­շոր­քա­ղաք­նե­րում­կսկսվի­միգ­րա­ցիա:­«Երկ­րագն­դի­ կլի­մա­յի­ աշ­խար­հագ­րու­

թյու­նը­այլ­է­դար­ձել,­քա­մի­ներն­ու­անձրև­նե­րը­փո­խել­ են­ի­րենց­ուղ­ղու­թյուն­նե­րը»,­նո­րից­հնչում­է­ա­հա­զան­գը:

Այս­ պատ­մու­թյու­նը­ յուր­աքա­ն­չյու­րիս­մեջ­ է:­ Նրա­նում­ բարձ­րացված­ հար­ցե­րը­­ան­պա­տաս­խան­են,­բայց­ե­թե­ու­զում­ենք­դեռ­ինչ­որ­բան­փո­խել­ու­Եր­կիր­մո­լո­րա­կը­ զերծ­պա­հել­ար­դեն­ իսկ­ սկսված­ գլո­բալ­ կլի­մա­յա­կան­ փո­փո­խու­թյուն­նե­րից,­ա­ղետ­նե­րից­ ու­ վտանգ­նե­րից,­ hար­կա­վոր­է,­որ­­հենց­հի­մա­կանգ­առ­նենք­ու­նա­յենք­­ճշմար­տու­թյան­աչ­քե­րին:«Պետք­ է­ ա­սենք`­ ա­յո՛­ մենք­ կա­րող­ ենք­

այդ­ա­նել:­Կա­րող­ենք,­քան­զի­­Եր­կիր­մո­լո­րա­կը­յու­րա­քան­չյու­րիս­տունն­է»,­հնչում­է­ հան­րա­հայտ­ ռեժի­սոր­ Յան­Ար­թյուս­Բերտ­րա­նի­ ­ և­ ­ պրո­դյու­սեր­ Լյու­կ­ Բե­սո­նի­«Տու­նը»վա­վե­րագ­րա­կան­ֆիլ­մում:Ֆիլմն­ա­սես­­մար­տահ­րա­վեր­է­մարդ­կու­

թյա­նը`­ քա­ղա­քակր­թու­թյու­նը­ հե­ռաց­րել­ է­մեզ­բնու­թյու­նից,­հե­ղաշր­ջել­ է­մեր­վե­րա­բեր­մուն­քը­և­խլել­է­սե­րը­մեր­տան`­Երկ­րի­նկատ­մամբ,­միակ­հայտ­նի­մո­լո­րա­կի,­որ­տեղ­հնա­րա­վոր­է­ապ­րել:Կյան­քը­ հրաշք­ է,­ որ­ սկիզբ­ է­ա­ռել­ չորս­

մլրդ­տա­րի­ա­ռաջ:­Եր­կիր­մո­լո­րա­կը­կեն­դա­նի­ լե­գենդ­ է,­ որ­տեղ­ ա­մեն­ ինչ­ փոխ­կա­պակց­ված­ է:­ Կյան­քը­ Երկ­րի­ վրա­ ­ հե­տաքր­քիր­ ­ ճա­նա­պար­հոր­դու­թյուն­ է,­ լի­զար­մա­նա­լի­ ար­կած­նե­րով,­ որ­տեղ­ կեն­սա­բա­նա­կան­բո­լոր­տի­պե­րը­­պահ­պա­նում­են­Երկ­րի­հա­վասա­րակշ­ռու­թյու­նը:200­ հա­զար­ տա­րի­ ա­ռաջ­ այդ­ ա­մե­

նին­ միա­նում­ է­ մարդ­ ա­րա­րա­ծը,­ և­ ներ­դաշ­նակ­նո­րեն­ ձուլ­վում­ մայր­ բնու­թյա­նը:­­«Homo­ sapines»­ը­ իր­ զար­գաց­մա­նը­ զու­գըն­թաց­ կա­րո­ղա­նում­ ­ է­ փո­փո­խել­ նաև­երկ­րագն­դի­վար­քը:­­Մար­դը­ներ­խու­ժում­է­ա­մե­նուր:­­Սկսվում­է­­գյու­ղե­րի­ու­քա­ղա­ք­­նե­րի­ կա­ռու­ցու­մը:­ Մար­դը­ հայտ­նա­գոր­ծում­ ­ է­նավ­թը,­եր­կա­թը,­գա­զը…..­ազ­դա­րար­վում­է­մարդ­կու­թյան­զար­գաց­ման­նոր­փու­լը:Վեր­ջին­60­տա­րում­ե­րեք­ան­գամ­ա­վե­լա­

ցել­է­աշ­խար­հի­բնակ­չու­թյան­թի­վը:­Գրե­թե­2­մլրդ­բնակ­չու­թյուն­տե­ղա­փոխ­վել­է­ապ­րե­լու­ քա­ղաք­նե­րում:­ Աշ­խար­հի­ ­ խո­շո­րա­գույն­ քա­ղաք­նե­րը­ խե­լա­գար­ զար­գա­ցում­են­ապ­րում`­Շան­Հայ,­Նյու­Յորք,­Լոս­Ան­ջե­լես,­ Դու­բայ...­ երկ­նա­քե­րե­րը­ ­ գրա­վում­են­եր­կին­քը:­Խե­լա­գար­վազ­քում­մարդ­կու­թյու­նը­չի­փոր­ձում­մի­պահ­կանգ­առ­նել:Եր­կիրն­այ­լևս­ի­վի­ճա­կի­չէ­­սպա­սար­կե­լու­

մարդ­կու­թյան­ ­ ա­գահ­ կա­րիք­նե­րը:­ Հատ­վում­են­ան­տառ­նե­րը,­ցա­մա­քում­են­գե­տե­րը,­մինչ­դեռ­ա­մեն­ինչ­փոխ­կա­պակց­ված­է,­ու­մի­շղթա­յի­բա­ցա­կա­յու­թյու­նն­­ան­հե­տևանք­չի­մնում­Երկ­րի­հա­մար:­Մարդ­կու­թյու­նը­վե­րած­վել­է­մի­անկուշտ­հրե­շի,­ո­րը­նո­րա­նոր­զո­հեր­է­պա­հան­ջում:Գլո­բալ­տա­քա­ցում­ ու­ կլի­մա­յա­կան­փո­

փո­խու­թյուն­ներ:­ Մարդ­ու­ գոր­ծու­նեու­թյան­

Հան­րա­հայտ­պրո­դյու­սեր­Լյուկ­Բե­սո­նի­և­նույն­

քան­հան­րա­հայտ­ռե­ժի­սոր­Յան­Ար­թյուս­Բերտ­րա­նի­54­երկ­րում­կա­տար­ված­օ­դա­յին­նկա­րա­հա­նում­նե­րով­աղմ­կա­հա­րույց­«Տունը»­ֆիլ­մի­ե­րևա­նյան­պրե­միե­րան­կբա­ցի­«Ա­րևոր­դի»­փա­

ռա­տո­նը:

Ալպյան­ մարգագետիններում­ասեղնագործված­ է­ բնության­ հրաշքը:­ Ամեն­ ինչ­ ներդաշնակ­ է­ու­անթերի:­ Տարվա­ բոլոր­ եղանակներն­այստեղ­ասես­ կողքի­ կողքի­ են`լեռների­ գագաթներին­ձմեռ­է,­լանջերին`­գարուն,­ստորոտին`­ամառ:­Բնությունը­ասես­հատիկ­­հատիկ­հավաքել­է­բոլոր­մասնիկները`գույներ,­ձայներ,­ամպ­ծվեններ,­և­այս­ամենը­լրացնում­է­կենդանական­աշխարհը:­Ալպերի­իշխանը­կարմիր­եղջերուն­է,­որի­մասին­պատմում­է­«Ալպերի­իշխանը»­վավերագրական­ֆիլմը:Կարմիր­եղջերուն­Կենտրոնական­Եվրոպայում­ամենատարածված­տեսակն­է:­Երբ­որոսորդները­

ներխուժում­են­նրա­բնական­միջավայրը­և­քշում­անտառի­խորքը,­նա­իր­հարմարվողականության­շնորհիվ­կարողանում­է­­ողջ­է­մնալ:Ֆիլմը­մի­փոքրիկ­պատմություն­է­այս­կենդանիների­կյանքի­մասին:­Արու­կարմիր­եղջերուները­

պայքարում­են­էգ­եղջերուի­ուշադրությանն­արժանանալու­համար:­Մի­քանի­ամիս­անց­ծնվուն­են­ձագերը:­Նորածին­եղնիկը­թեկուզև­թույլ,­բայց­անմիջապես­քայլում­է:­Մայրը­մինչև­մեկ­տարի­հետևում­է­ձագին:­Վտանգի­դեպքում­հեռավորությունից,­անգամ­հոտը­զգալով,­հասնում­է­­ձագերին­օգնության:­Իսկ­Ալպերի­փոքրիկ­իշխանը­բնազդորեն­արդեն­գիտի`­ ինչպես­պաշտպանվել­ իր­համար­վտանգավոր­կենդանիներից,­երբ­մայրը­կողքին­չէ:Թվում­է`­ամեն­ինչ­կատարյալ­է,­բայց­մարդկությունը­ներխուժել­է­նաև­այստեղ:­Բեռնափոխադրող­

մեքենաների­ համար­ նախատեսված­ ճանապարհները­ անցնում­ են­ Ալպերով:­ Զգայուն­կենդանական­աշխարհը­ ձայներից­ լարվում­ է:­ Հաճախ­ մեքենաների­տակ­ են­ ընկնում­ կարմիր­եղջերուները:­Իսկ­որսորդներն­ու­օտար­այցելուները­խրտնեցնում­են­նրանց­և­ստիպում­հեռանալ­անտառի­խորքերը:

Կլի­մա­յի­ փո­փո­խու­թյան­ և­ ջեր­մաս­տի­ճա­նի­գլո­բալ­բարձ­րաց­ման­հե­տևան­քով­աշ­խար­հին­սպառ­նում­ է­ բնա­կան­ ա­ղետ­նե­րի­ ան­դառ­նա­լի­վտան­գը:­Կլի­մա­յա­կայն­փո­փո­խու­թյուն­նե­րը­տա­րեց­տա­րի­ա­վե­լի­հա­ճախ­ու­ա­վե­լի­դա­ժան­փո­թո­րիկ­նե­րի,­ ջեր­մա­յին­ ա­լիք­նե­րի,­ ե­րաշտ­նե­րի­ ու­ ջրհե­ղեղ­նե­րի­պատ­ճառ­ են­ դառ­նում:­Վնաս­վածք­նե­րի,­ թերսնման­ և­ մա­հա­ցու­թյան­ար­դյուն­քում­ա­վե­լա­նում­են­մարդ­կանց­տա­ռա­պան­քնե­րը:«Կլի­մա­յի­փո­փո­խու­թյուն­նե­րը­օրօ­րի­ջեր­մաց­

նում­են­Եր­կի­րը ­̀կոր­ծա­նե­լով­մեր­բեր­քը»,­ա­սում­է­ավստրա­լիա­ցի­գիտ­նա­կան­Քեն­Սթրի­թը­«Սեր­մեր­ո­րո­նո­ղը»­փաս­տա­վա­վե­րագ­րա­կան­ֆիլ­մում:Գիտ­նա­կա­նը­ փնտրում­ է­ հնա­մյա­ սեր­մեր,­

ո­րոնց­ մի­ջո­ցով­ կկա­րող­անա­ պաշտ­պա­նել­ մարդ­կու­թյա­նը­ վե­րա­հաս­ ա­ղետ­նե­րից­ ու­վտանգ­նե­րից:­ Աշ­խա­տան­քա­յին­ գոր­ծու­նեու­թյան­ տասը­ տա­րի­նե­րը­ Քե­նն­ անց­կաց­նում­ է­Մեր­ձա­վոր­ Ա­րևել­քի­ սրտում ­̀ Սի­րիա­յում,­ աշ­խա­տե­լով­ գյու­ղատն­տե­սա­կան­ հե­տա­զո­տու­թյուն­նե­րի­«Ի­քար­դա»­ինս­տի­տու­տում:­Այս­տեղ­մի­ խումբ­ գիտ­նա­կան­նե­րի­ հետ­ նա­ փոր­ձում­է­ հա­ցա­հա­տի­կը­ «զրա­հապատել»,­ որ­պես­զի­այն­ կա­րո­ղա­նան­ ա­ճեցնել­ ան­գամ­ ա­մե­նաե­րաշ­տա­յին­մի­ջա­վայ­րում:«Իսկ­այդ­ զրահ­ը­ գե­ներն­ ե­ն»,­­ բա­ցատ­րում­

է­Քե­նը­ֆիլ­մում:­Այդ­գե­նե­րը­գիտ­նա­կա­նը­ո­րո­նում­է­Մեր­ձա­վոր­Ա­րևել­քի­երկրնե­րում,­քան­զի­հենց­այդ­տա­րածք­նե­րում ­̀«ե­դե­մա­կան­այ­գի­նե­րու­մ»­ են­ ­ հա­զա­րա­մյակ­ներ­ ա­ռաջ­ ցան­վել­ա­ռա­ջին­սեր­մե­րը­բերք­ստա­նա­լու­հա­մար:«Սեր­մեր­ո­րո­նո­ղը»­ֆիլ­մը­ի­ցույց­է­դնում­այն­

վե­րա­հաս­ վտան­գը,­ ո­րի­ ա­ռա­ջին­ պտուղ­նե­րը­սե­փա­կան­մաշ­կի­վրա­են­զգում­աշ­խար­հի­տար­բեր­ ան­կյուն­նե­րում­ ապ­րող­ հո­ղա­գործ­ներն­ ու­ գյու­ղատն­տես­նե­րը:­ Ջեր­մաս­տի­ճա­նի­գլո­բալ­բարձ­րաց­ման­հե­տևան­քով­հա­ճա­խա­կի­ կրկնվող­ ե­րաշտն­ ու­ ցրտա­հա­րու­թյու­նը,­

բույ­սե­րին­պա­տող­հի­վան­դու­թյուն­նե­րը­թույլ­չեն­տա­լիս­ստա­նալ­այն­բեր­քը,­ինչ­ստա­նում­ էին­50­տա­րի­ա­ռաջ:Քե­նը­ փրկու­թյու­նը­ տես­նում­ է­ հա­ցա­հա­տի­

կա­յին­կուլ­տու­րան­ե­րից ­̀վայ­րի­սի­սե­ռի­փոք­րիկ­հա­տի­կում.­«Սի­սեռն­է­մի­օր­փրկե­լու­աշ­խար­հը:­Այն­հա­գե­ցած­է­պրո­տեի­նո­վ»:Ֆիլ­մը­պատ­մում­է­ժա­մա­նա­կա­կից­հա­ցա­հա­

տի­կա­յին­կուլ­տու­րա­նե­րի­սեր­մե­րի­թե­րու­թյուն­նե­րի­ մա­սին ­̀ դրանք­ զգա­յուն­ են­ բարձր­ ջեր­մաս­տի­ճա­նի,­ե­րաշտ­նե­րի,­հի­վան­դու­թյուն­նե­րի­նկատ­մամբ:­Քե­նը­փոր­ձում­է­ստա­նալ­դրանց­դի­մաց­կուն­գե­նե­րը,­ո­րոնք­ամ­բար­ված­են­վայ­րի­սի­սե­ռա­հա­տի­կում:«Վայ­րի­սի­սե­ռն­ու­տե­լու­ չէ,­ բայց­ու­նի­թաքն­

ված­ա­վե­լի­շատ­80­000­գեն,­մոտ­ե­րեք­ան­գամ­ա­վե­լի­շատ,­քան­մար­դը:­Դրանք­բա­ցա­ռիկ­գե­ներ­են,­ո­րոնք­կա­րող­են­վե­րա­փո­խել­սննդա­յին­տա­րա­տե­սակ­նե­րը­ ու­ կե­րակ­րել­ մի­լիո­նա­վոր­մարդ­կան­ց»:Վայ­րի­սի­սե­ռի­սեր­մե­րը­կհայտնվեն­գե­նա­յին­

բան­կում,­որ­տեղ­կստուգ­վի­դրանց­դի­մա­դրո­ղա­կա­նու­թյու­նը­ ե­րաշ­տի,­ ցրտա­դի­մաց­կու­նու­թյան,­ հի­վան­դու­թյուն­նե­րի­ա­ռու­մով:­Այ­նու­հետ­սի­սե­ռի­սեր­մե­րը­հիմք­կծա­ռա­յեն­նոր­տե­սակ­նե­րի­ստեղծ­ման­հա­մար:

Արկտիկայում­վեր­է­խոյանում­ լայն­եզրերով­գավաթի­նման­մի­շինություն`­հիմնական­արխիվը,­որտեղ­ամբարված­են­աշխարհի­բոլոր­ազգային­թանգարանների­հարստությունը:­Նորօրյա­ Նոյյան­ մի­ տապան,­ որտեղ­ կենդանիներ­ են­ պահվում`­ ամեն­ տեսակից­ մեկ­զույգ:­Գրքերի,­պատմությունների­ու­ու­ինֆորմացիայի­թվայնացված­տվյալների­մի­հսկա­շտեմարան:Սա­է­լինելու­Երկիր­մոլորակի­ողջ­հարստության­պատսպարանը­2055­ին,­եթե­մարդիկ­

այսօրվանից­արդեն­չսկսեն­լրջորեն­պայքարել­գլոբալ­տաքացման­դեմ:­2055­ թվական…­ Երկիր­ մոլորակն­ ավերված­ է,­ ամենուր­ հրդեհներ­ ու­ փոթորկների,­

կմախքներ­ ու­ կիսաքանդ­ շինություններ:­ Աշխարհի­ արխիվում­ հեծանիվ­ քշող­ միայնակ­ծերունին­նայում­է­էկրանին­ու­դեմքի­բացակա­արտահայտությամբ­ասում.­«Մենք­կարող­էինք­փրկել­ինքներս­մեզ,­բայց­մենք­չարեցինք­դա»:Նա­սկսում­է­թերթել­լուրերի­էլեկտրոնային­արխիվները:2010­ ­թվական:­Գլոբալ­տաքացման­հետևանքով­մահանում­են­հազարավոր­մարդիկ,­

մշակովի­հողատարածքների­հարյուրավոր­հեկտարներ­անապատանում­են,­Արկտիկայի­սառույցները­ հալչում­ են­աննախադեպ­արագությամբ,­տասնյակ­ երկրներ­ հայտնվել­ են­ջրի­տակ…Սրանք­ են­ գլոբալ­ տաքացման­ հետևանքները­ «Հիմարության­ դարը»­ ֆիլմում­ արդեն­

2010­ին,­այսինքն`­գալիք­տարի:­2008­ին­Մեծ­Բրիտանիայում­նկարահանված­90­րոպե­տևողությամբ­ ֆիլմի­ պրոդյուսերը­ Ջոն­ Բաթսեքն­ է,­ սցենարիստն­ ու­ ռեժիսորը`­ Ֆրենի­Արմսթրոնգը,­օպերատորը`­Լորենս­Գարդները:Փաստագրական­ դրամայի­ և­ անիմացիայի­ այս­ խառնուրդի­ գլխավոր­ դերակատարը­

«Օսկարի»­ հավակնորդ­ Փիթ­ Փոսլթուեյթն­ է`­ որպես­ 2055­ի­ ամայացած­ աշխարհում­ապրող­ծերունի,­որը­դիտում­է­2010­ին­կատարված­«արխիվայինե­նկարահանումներն­ու­հարցնում,­թե­ինչու­մենք­չկասեցրինք­կլիմայի­փոփոխությունը,­երբ­դեռ­հնարավորություն­ունեինք:Ֆերնան­Պարոն­լեռնային­ուղեկցորդ­է:­Նրա­խոսքով`­Եվրոպայի­ամենաբարձր­լեռան`­

Ալպերի­սառույցները­1945­ից­մինչև­2008­թվականը­հալել­են­գրեթե­150­մետրով,­2008­ին­միայն`­7­10­մետրով:­Լուրերը­հաղորդում­են,­թե­եղանակային­նման­պայմաններում­40­տարի­անց­Եվրոպան­կորցնելու­է­դահուկավայրերի­կեսը:Մասնագետներն­ ահազանգում­ են.­ խնդիրը­ ոչ­ թե­ այն­ է,­ որ­ դահուկներով­ չեն­ կարող­

սահել­ կամ­ որ­ սառույցները­ հալչում­ են,­ մեծագույն­խնդիրն­այն­ է,­ որ­ Երկիր­ մոլորակն­ապակայունանում­ է,­ բոլոր­ չափանիշները,­ որոնք­ թույլ­ են­ տվել­ կյանքի­ գոյությունը,­փոփոխվում­են:Չնայած­ աղտոտումը­ վերահսկելու­ բոլոր­ ջանքերին­ ու­ կլիմայի­ վրա­ եղած­ դրա­

ազդեցություններին`­ջերմոցային­գազերի­արտանետման­մակարդակն­այսօր­ռեկորդային­բարձր­է,­և­նվազելու­ոչ­մի­միտում­չունի:Նիգերիայում,­ որտեղ­ գտնվում­ է­ Երկիր­ մոլորակի­ վրա­ գոյություն­ ունեցող­ նավթի­

պաշարների­ մեծ­ մասը,­ նավթի­ կողքին­ հայտնաբերվող­ գազը­ թանկության­ ու­վտանգավորության­պատճառով­չի­արտահանվում­Նիգերիայից,­այլ­այրում­են:­Գազը­չի­օգտագործվում­անգամ­Նիգերիայում,­քանի­որ­դրա­օգտագործման­համար­անհրաժեշտ­ենթակառուցվածքների­կառուցման­համար­գումար­է­անհրաժեշտ,­իսկ­կառավարությունը­խուսափում­է­նման­ծախսերից,­ինչի­հետևանքով­գազի­այրումից­տարեկան­արտանետվում­է­ շուրջ­70­մլն­տոննա­ածխաթթու­գազ,­որն­ավելի­ է,­քան­10­մլն­բրիտանական­տների­տարեկան­արտանետումները­միասին:Այս­երկրում­գազի­այրումը­տարածված­բոլոր­հիվանդությունների­պատճառն­է`­ասթմա,­

բրոնխիտ,­տիֆ,­խոլերա­և­այլն:Նման­ պատկեր­ ստանում­ ենք­ այն­ դեպքում,­ երբ­ այլընտրանքային­ էներգիան­ հասու­

է­ եղել­ մարդությանը­ավելի­ քան­ 50­տարի:­Ծերունին­ հարցնում­ է`­ ինչու՞­ մենք­այն­ չենք­օգտագործել:«Որովհետև­ արդյունաբերության­ առաջին­ օրերից­ իսկ­ նավթարդյունաբերողներն­

ու­ նրանց­ շահույթները­ անառողջ­ ազդեցություն­ են­ ունեցել­ մեր­ երկիրը­ կառավարող­մարդկանց­ վրա»,­­ պատասխանում­ է­ «Հիմարության­ դարի»­ մասին­ պատմող­ ֆիլմը,­որը­մեկ­անգամ­և­հիշեցնում­է,­որ­դեռ­ամեն­ինչ­կորած­չէ,­հնարավոր­է­կանխել­գլոբալ­տաքացումն­ու­փրկել­Երկիր­մոլորակը:

ՏԱՔԱՆԱԼՈՒ­ԳԻՆԸՀԻՄԱՐՈՒԹՅԱՆ­ԴԱՐԸ // ռեժ. ­̀Ֆրենի Արմսթրոնգ

ՄԻ­՛­ԽԱԽՏԵՔ ԻՇԽԱՆԻ­ՀԱՆԳԻՍՏԸԱԼՊԵՐԻ­ԻՇԽԱՆԸ // պրոդ.­/­ռեժ. ­̀Քլաուս Ֆայխթենբերգեր, Օթմար Փենքեր

ԿՅԱՆՔԸ­ՍԻՍԵՌԱՀԱՏԻԿԻ­ՎՐԱՍԵՐՄԵՐ­ՈՐՈՆՈՂԸ // ռեժ. ­̀Սալ ի Ինգլ թոն

Իր­ գոր­ծու­նեու­թյան­ շրջա­նակ­նե­րում­ հան­դես­ գա­լով­ որ­պես­ սո­ցիա­լա­պես­ պա­տաս­խա­նա­տու­ ըն­կե­րու­թյուն`­ «Սթա­ր»­ սու­պեր­մարքեթ­նե­րի­ ցան­ցը­ ար­դեն­ ո­րե­րորդ­ ան­գամ­բնա­պահ­պա­նա­կան­ մի­ջո­ցա­ռում­նե­րի­ է­ մաս­նակ­ցում:­ «Ա­րևոր­դի»­ փա­ռա­տո­նի­ շրջա­նակ­նե­րում­ 6­ օր­ շա­րու­նակ­ «Սթա­ր»­ի­ բո­լոր­խա­նութ­նե­րում­պո­լիէ­թի­լե­նե­տոպ­րակ­նե­րի­փո­խա­րեն­ստվա­րաթղ­թե­մշակ­ված­տոպ­րակ­ներն­են­կի­րառ­վե­լու,­ո­րոնք­պատ­րաս­տել­են­«Ա­րևոր­դի»­է­կոա­կումբ­նե­րի­սա­նե­րը:­Մի­ջո­ցառ­մա­նը­«Սթա­ր»­ի­­­մաս­նակ­ցու­թյան,­ինչ­պես­նաև­ըն­կե­րու­թյան­ բնա­պահ­պա­նա­կան­քա­ղա­քա­կա­նու­թյան­մա­սին­ է­պատ­մում­տնօ­րեն­Վա­հան­Քե­րո­բյա­նը:

Ին չու՞ հա մա ձայ նե ցիք մաս նակ ցել բնա պահ պա նա կան այս ակ ցիա յին:

Մենք­ ոչ­ միայն­ հա­ճույ­քով­ ա­ջակ­ցում­ ենք­ նման­ ակ­ցիա­նե­րի,­ այ­լև­ ինք­ներս­ ենք­ նա­խա­ձեռ­նում,­ին­չի­վառ­օ­րի­նակն­է­«Սթա­ր»­ի­կող­մից­ի­րա­կա­նաց­վող­ա­մե­նա­մյա­ծա­ռա­տուն­կը:­ Դրա­նից­ զատ`­ բնու­թյան­պահ­պա­նու­թյանն­ ուղղ­ված­ մեր­ քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը­ե­րևում­է­մեր­ա­մե­նօ­րյա­գոր­ծու­նեու­թյան­մեջ:­Մենք­հա­տուկ­ու­շա­դրու­թյուն­ենք­դարձ­նում­թա­փոն­նե­րի­քա­նա­կին­և­դրանց­ի­րաց­ման­հե­տա­գա­գոր­ծըն­թա­ցին`­հա­մա­գոր­ծակ­ցե­լով­այն­պի­սի­կազ­մա­կեր­պու­թյուն­նե­րի­հետ,­ո­րոնք­կա­րող­են­դրանք­օգ­տա­գոր­ծել:­Օ­րի­նակ`­ստվա­րաթղ­թի­մեր­ողջ­թա­փո­նը­մենք­տրա­մա­դրում­ենք­«Գրանդ­տո­բա­կո»­ըն­կե­րու­թյա­նը:­Հնա­րա­վո­րու­թյան­սահ­մա­նե­րում­խա­նութ­նե­րի­սառ­նա­րան­նե­րում­օգ­տա­գոր­ծում­ենք­

այն­պի­սի­գա­զեր,­ո­րոնք­նվա­զա­գույն­ջեր­մո­ցա­յին­գա­զեր­են­ար­տա­նե­տում:­Ցան­կա­ցած­դեպ­քում­էլ­«Սթա­ր»­ը­փոր­ձում­է­լի­նել­բնու­թյան­ըն­կե­րը:

Գոր ծա րար աշ խար հում հա ճախ են ծա գում բնու թյուն-բիզ նես եր կընտ րանք ներ: Բնու թյան պահ պա նու թյան մա սին մտա ծող գոր ծա րարն ինչ պե՞ս է լու ծում այ դօ րի-նակ եր կընտ րանք նե րը:

Եր­կընտ­րանք­ներն­իս­կա­պես­շատ­են,­հատ­կա­պես­այ­սօր:­Տնտե­սա­կան­ճգնա­ժա­մը­մի­կող­մից­ սահ­մա­նա­փա­կել­ է­ բնա­պահ­պա­նու­թյանն­ ուղղ­ված­ ֆի­նան­սա­կան­ ռե­սուրս­նե­րի­քա­նա­կը,­մյուս­կող­մից`­էլ­ա­վե­լի­բարձ­րաց­րել­«բնա­պահ­պան­լի­նե­լու­գի­նը»:­Սա­կայն,­բնա­պահ­պա­նա­կան­ ո­րո­շում­ներ­ ըն­դու­նե­լը­ «Սթա­ր»­ի­ բիզ­նես­ քա­ղա­քա­կա­նու­թյունն­ է`­մենք­գի­տակ­ցում­ենք,­ որ­եր­կա­րա­ժամ­կետ­գոր­ծու­նեու­թյան­դեպ­քում­բնա­պահ­պան­ լի­նելն­այ­նուա­մե­նայ­նիվ­ա­վե­լի­ձեռն­տու­է:­Օ­րի­նակ`­մենք­ստվա­րաթղ­թե­թա­փոն­նե­րը­հանձ­նում­եք­վե­րամ­շա­կող­ըն­կե­րու­թյուն,­ու­հի­մա­ստվա­րաթղ­թի­հետ­ոչ­միայն­խնդիր­չու­նենք,­այլ­դրա­ի­րաց­ման­շնոր­հիվ­ո­րո­շա­կի­գու­մար­ենք­աշ­խա­տում:­Ուս­տի,­կա­րե­լի­է­վստա­հո­րեն­ա­սել,­որ­բնա­պահ­պան­լի­նե­լը­ոչ­միայն­օգ­տա­կար­է,­այ­լև­շա­հա­վետ:

ԲՆԱՊԱՀՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ`­ՕԳՏԱԿԱՐ­ՈՒ­ՇԱՀԱՎԵՏ

ԿԵՆ­ԴԱ­ՆԻՆԵՐԻ­ԴԻ ՄԱ ԿԱ ՀԱՆ ԴԵՍ`­ՕԳ­ՆՈՒ­ԹՅԱՆ­ԿՈ­ՉԵ­ՐՈՎ­

Ի­րենց­տե­սա­կի­պահ­պա­նու­թյան­կո­չով­գորշ­արջն­ու­սև­ա­րա­գի­լը,­դաշ­տա­մուկն­ու­անգ­ղը­կի­րա­կի`­հոկ­տեմ­բե­րի­25­ին,­ձեռք­ձեռ­քի­տված,­քայ­լե­լու­են­Ե­րևա­նի­փո­ղոց­նե­րով:­Կով­կա­սյան­տա­րա­ծաշր­ջա­նին­բնո­րոշ­50­ից­ա­վե­լի­կեն­դա­նի­ներ,­շրջե­լով­մայ­րա­քա­ղա­քի­փո­ղոց­նե­րով,­ան­ցորդ­նե­րին­խրա­խու­սե­լու­են­միա­նալ­ի­րենց:Իր­տե­սա­կով­ան­նա­խա­դեպ­այս­դի­մա­կա­հան­դեսն­ազ­դա­րա­րե­լու­ է­ «Ա­րևոր­դի»­2­րդ­մի­

ջազ­գա­յին­բնա­պահ­պա­նա­կան­փա­ռա­տո­նի­մեկ­նար­կը:­Ե­րևան­ցի­նե­րը­հայտնվե­լու­են­պայ­ծառ­ու­գու­նեղ­հե­քիա­թա­յին­մի­աշ­խար­հում`­կեն­դա­նի­նե­րի­կող­քին,­ո­րոնց­ա­պա­գա­գո­յու­թյու­նը­վտանգ­ված­է­այ­սօր:«Մի­ջո­ցա­ռու­մը­ոչ­միայն­կոչ­ված­է­վեր­հա­նե­լու­բնա­պահ­պա­նա­կան­մի­շարք­խնդիր­ներ,­

այ­լև­ցույց­տա­լու,­հա­մո­զե­լու­մարդ­կանց,­որ­նրան­ցից­յու­րա­քան­չյու­րը­կա­րող­է­և­պետք­է­իր­ներ­դրումն­ու­նե­նա­այդ­խնդիր­նե­րի­լուծ­ման­գոր­ծու­մե,­­ա­սում­է­դի­մա­կա­հան­դե­սի­պա­տաս­խա­նա­տու­Ա­նի­Մա­թևո­սյա­նը:«Ա­րևոր­դի»­փա­ռա­տո­նի­ կազ­մա­կեր­պիչ­ Հա­յաս­տա­նում­ վայ­րի­ բնու­թյան­ և­ մշա­կու­թա­յին­

ար­ժեք­նե­րի­պահ­պան­ման­ հիմ­նա­դրա­մը,­ կեն­դա­նա­կան­աշ­խար­հի­պահ­պա­նու­թյան­ գոր­ծում­խիստ­կա­րևո­րե­լով­հատ­կա­պես­ե­րի­տա­սարդ­սերն­դի­իրազեկվա­ծու­թյան­գոր­ծո­նը,­դի­մա­կա­հան­դե­սի­մաս­նա­կից­նե­րին­ընտ­րել­է­մա­տաղ­սերն­դի­ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րից­:Հա­յաս­տա­նի­աշ­խար­հագ­րա­կան­դիրքն­ու­ռե­լիե­ֆը­նպաս­տել­են­հա­րուստ­կեն­սա­բազ­մա­

զա­նու­թյուն­և­կեն­դա­նի­նե­րի­բազ­մա­թիվ­էն­դե­միկ­տե­սակ­ներ­ու­նե­նա­լուն:­Դրանց­պահ­պան­ման­ խնդիրն­այ­սօր­ ա­ռա­վել­ քան­ հրա­տապ­ է,­ քա­նի­ որ­ «Մի­ջազ­գա­յին­ պահ­պա­նու­թյու­ն»­(Conservation­International)­կազ­մա­կեր­պու­թյու­նը­Հա­յաս­տա­նը­ընդգրկել­է­կեն­սա­բազ­մա­զա­նու­թյան­ա­ռու­մով­երկ­րագն­դի­ա­մե­նա­հա­րուստ­և­միև­նույն­ժա­մա­նակ­ա­ռա­վել­վտանգ­ված­34­թեժ­կե­տե­րի­շար­քում:Պաշ­տո­նա­կան­վի­ճա­կագ­րու­թյան­հա­մա­ձայն`­ՀՀ­ֆաու­նա­յի­կազ­մում­հաշ­վառ­ված­ող­նա­

շա­րա­վոր­կեն­դա­նի­նե­րի­535­տե­սա­կից­339­ը­էն­դե­միկ­են:­Ներ­կա­յում­Հա­յաս­տա­նում­հան­դի­պող­կեն­դա­նա­տե­սակ­նե­րից­99­ը­գրանց­ված­են­Կար­միր­գրքում,­իսկ­գրե­թե­300­տե­սակ­ներ­հա­մար­վում­են­ան­հե­տա­ցող­կամ­հազվագյուտ:Ան­հե­տա­ցող­ու­հազվագյուտ­այս­կեն­դա­նի­նե­րի­քայ­լերթն­սկսվե­լու­է­Մա­տե­նա­դա­րա­նից:­

Թա­փոն­նե­րից­պատ­րաստ­ված­կեն­դա­նա­կերպ­զգեստ­նե­րով­և­դի­մակ­նե­րով­500­ից­ա­վե­լի­պա­տա­նի­ներ­խրա­խու­սե­լու­են­ան­ցորդ­նե­րին­միա­նալ­ա­ռա­ջի­կա­օ­րե­րին­ծա­վալ­վե­լիք­բազ­մաբ­նույթ­բնա­պահ­պա­նա­կան­մի­ջո­ցա­ռում­նե­րին:Կեն­դա­նի­նե­րի­դի­մա­կա­հան­դե­սին­մաս­նակ­ցե­լու­են­Հա­յաս­տա­նում­վայ­րի­բնու­թյան­և­մշա­

կու­թա­յին­ար­ժեք­նե­րի­պահ­պան­ման­հիմ­նա­դրա­մի­ե­րևա­նյան­և­մար­զա­յին­բո­լոր­է­կոա­կումբ­նե­րի­սա­նե­րը:Նա­խա­պատ­րաս­տա­կան­ աշ­խա­տանք­նե­րը­ սկսվել­ են­ մի­ջո­ցա­ռու­մից­ դե­ռևս­ շա­բաթ­ներ­

ա­ռաջ,­քա­նի­որ­հե­տաքր­քիր­ու­գու­նեղ­այս­մի­ջա­ցա­ռու­մը­խիստ­ժա­մա­նա­կա­տար­է.­դի­մա­կա­հան­դես­մրցույ­թի­պայ­ման­նե­րի­հա­մա­ձայն`­մաս­նա­կից­ներն­ի­րենք­պետք­է­պատ­րաս­

տեին­ի­րենց­կեն­դա­նա­տիպ­զգեստ­ներն­ու­դի­մակ­նե­րը:Ե­րևա­նյան­է­կոա­կում­բի­սա­նե­րը­5­6­հո­գա­նոց­խմբե­րով­են­աշ­խա­տում,­նրանք­ինք­նու­րույն­

են­ընտ­րել­կեն­դա­նա­տե­սակ­նե­րը,­որ­պետք­է­ներ­կա­յաց­նեն:­11­ա­մյա­Է­դի­տան­վեր­ջին­նախ­շերն­է­ա­նում­կրիա­յի­պա­տյա­նի­վրա­ու­պատ­մում,­թե­ինչ­պես­և­ինչ­նյու­թից­են­այն­ստա­ցել.­«Սկզբում­սպուն­գից­կրիա­յի­պա­տյան­կա­րե­ցինք,­հե­տո­կա­նաչ­գուա­շով­նախ­շա­զար­դեր­ենք­ա­րել,­որ­կրիա­յի­նման­վի,­իսկ­հի­մա­բաց­տե­ղե­րը­շա­գա­նա­կա­գույն­ենք­ներ­կում:­Չո­րա­նա­լուց­հե­տո­կա­պե­լու­ենք­մեր­մեջ­քին,­որ­նման­վենք­կրիա­յի»:«Մենք­կրիա­յի­շո­րեր­ենք­հագ­նե­լու­ու­հի­շեց­նենք­մարդ­կանց,­որ­կրիա­նե­րը­շատ­լավ­ու­գե­

ղե­ցիկ­կեն­դա­նի­ներ­են,­բայց­հի­մա­ոչն­չաց­ման­եզ­րին­են:­Կա­րող­ենք­նաև­մարդ­կանց­հետ­խո­սել­ ու­ հա­մո­զել,­ որ­ չվնա­սեն­ կեն­դա­նի­նե­րին:­Ախր,­ կրիա­ներն­ էլ­ են­ կեն­դա­նի­և­ ինչ­պես­մենք­ենք­սի­րում­ապ­րել,­այն­պես­էլ`­նրան­ք»,­­հուզ­ված­խո­սում­է­Է­դի­տան:Դի­մա­կա­հան­դե­սի­ նպա­տա­կը­տա­րա­ծաշր­ջա­նում­ վայ­րի­ կեն­դա­նի­նե­րի­ ոչն­չաց­ման­ մա­

սին­ա­հա­զան­գե­լը­չէ­միայն:­Դի­մակ­նե­րի­և­զգեստ­նե­րի­մի­ջո­ցով­ե­րե­խա­նե­րը­միա­ժա­մա­նակ­կբարձ­րաց­նեն­նաև­վնա­սա­կար­թա­փոն­նե­րի­խնդի­րը:Կեն­դա­նա­կերպ­զգեստ­ներն­ու­դի­մակ­նե­րը­պատ­րաս­տե­լու­հա­մար­բազ­մա­գույն­ու­բազ­մա­

ձև­թղթե­րից,­ծաղ­կի­փա­թե­թա­վոր­ման­պաս­տառ­նե­րից,­ներ­կե­րից­բա­ցի­ե­րե­խա­ներն­օգ­տա­գոր­ծում­են­հնա­ցած­սկա­վա­ռակ­ներ­ու­մա­լուխ,­ստվա­րաթղ­թե­տու­փեր,­հին­թեր­թեր,­պո­լիէ­թի­լե­նա­յին­տոպ­րակ­ներ­ու­պլաս­տիկ­շշեր:«Դի­մա­կա­հան­դե­սի­հան­դերձ­նե­րը­պատ­րաս­տե­լիս­թա­փո­նի­օգ­տա­գոր­ծու­մը­նպա­տակ­ու­

նի­մարդ­կանց­հի­շեց­նել­ո­րոշ­նյու­թե­րի`­բնու­թյան­հա­մար­խիստ­վնա­սա­րա­կար­լի­նե­լը,­ցույց­տալ­դրանց­կի­րառ­ման­այ­լընտ­րան­քա­յին,­հա­ճախ­ա­վե­լի­գե­ղե­ցիկ­ու­հե­տաքր­քիր­ձևե­րըե,­­ա­սում­է­ե­րևա­նյան­է­կոա­կում­բի­հա­մա­կար­գող­Ա­նի­Պետ­րո­սյա­նը:15­ա­մյա­Է­լի­նա­Ա­բո­վյա­նը­պո­լիէ­թի­լե­նա­յին­տոպ­րակ­նե­րից­կտրած­ե­րիզ­նե­րը­շերտ­շերտ­

ի­րար­է­միաց­նում`­բնու­թյան­հա­մար­խիստ­վնա­սա­կար­այս­նյու­թից­նա­պարս­կա­կան­մեղ­վա­կեր­կոչ­վող­թռչ­նի­փե­տուր­ներ­է­պատ­րաս­տում:­Իսկ­ըն­ձա­ռյու­ծի­հան­դերձ­ներ­պատ­րաս­տող­ե­րե­խա­նե­րի­խումբն­ամ­բողջ­հա­գուս­տը­«կա­րե­լ»­է­պո­լիէ­թի­լե­նա­յին­դե­ղին­ու­սև­տոպ­րակ­նե­րից:Ե­րե­խա­նե­րին­այս­գոր­ծում­օգ­նում­են­ոչ­միայն­ձևա­վո­րող­նե­րը,­այ­լև­ծնող­նե­րը:­Նրան­ցից­

մե­կը`­Աս­լի­բե­կյան­Գա­յա­նեն,­ վստահ­ է`­ լիար­ժեք­ «բնա­պահ­պա­ն»­ ե­րե­խա­նե­րը­ կդառ­նան,­ե­թե­այդ­ուղ­ղու­թյամբ­տար­վող­դաս­տիա­րա­կու­թյու­նը­սկսվի­հենց­ե­րե­խա­յի­ծնված­օր­վա­նից.«Ա­ռանց­հա­մա­պա­տաս­խան­տե­ղե­կատ­վու­թյան­այս­կար­գի­մի­ջո­ցա­ռում­նե­րը­ե­րե­խա­նե­րի­

հա­մար­պար­զա­պես­ու­րա­խա­նա­լու­ա­ռիթ­են:­Ուս­տի­կա­րևոր­է,­որ­մաս­նա­կից­ե­րե­խա­նե­րը­ոչ­միայն­գի­տակ­ցեն­ի­րենց­գոր­ծի­կա­րևո­րու­թյու­նը,­այլ­կա­րո­ղա­նան­փո­խան­ցել­դա­ի­րենց­հա­սա­կա­կից­նե­րի­ն»:

Մանե­Մադոյան

{ {"When­ I­was­a­ child,­my­grandfather­would­take­ me­ hunting.­ I­ was­ very­ happy­ to­ join­him.­But­every­time­he­ leveled­his­rifle­at­an­innocent­ animal,­ I­ closed­my­ eyes.­ Eventu­ally­ I­ stopped­ going­with­ him,­ but­ I­ always­felt­ very­ bad­when­ I­ saw­hunters­with­ their­prey.­But­ I­could­do­nothing",­­­ for­16­years­old­Arthur­these­are­sad­memories.­He­lives­in­urtsadzor,­a­remote­village­in­Armenia.­

In­2006­the­"Foundation­for­the­Preservation­of­Wildlife­and­Cultural­Assets­in­the­Republic­of­ Armenia"­ (FPWC)­ established­ a­ SunChild­Eco­club­in­Arthur's­home­village­and­he­was­one­of­ the­ first­ youths­who­ joined­ the­ club.­He­is­still­concerned­about­animals,­but­after­being­ a­ SunChild­ for­ three­ years­ now­ he­ is­no­ longer­ helpless:­ "Now­ I­ can­ speak­ about­the­problems­I­see,­I­can­show­people­that­they­mustn't­ kill­ animals,­mustn't­ cut­ trees,­ pollute­the­environment­and­many­other­things.­I­make­a­film­out­of­my­"mustn't",­and­I­show­it­to­ev­erybody."­Arthur­is­proud­that­he­now­can­help­animals­by­making­films­dedicated­to­the­unique­wildlife­and­nature­of­his­home­country.

Films­are­a­crucial­key­to­public­awareness­and­an­important­tool­for­environmental­education.­

Building­on­this­idea,­in­2006­FPWC­initiated­a­new­educational­approach­in­Armenia­–­the­SunChild­Eco­club­Network.­The­core­of­ the­program­is­to­teach­young­people­to­observe­their­ local­natural­environment­and­its­prob­lems­through­photos­and­video­cameras­and­to­express­their­concerns­in­self­made­films.

FPWC's­general­mission­in­the­field­of­educa­tion­is­to­break­the­cycle­of­mere­consumerism­and­ignorance­towards­nature­and­to­initiate­a­ reorientation­ of­ Armenia's­ young­ genera­tion.­ FPWC's­ curriculum­ empowers­ young­people­ to­ develop­ a­ dignified­ identity­ char­acterized­by­respect­and­protection­for­ their­home­country's­cultural­and­natural­heritage­as­well­as­all­other­nations.­

All­ films­produced­in­the­SunChild­Eco­clubs­thematize­environmental­problems­detected­by­ the­ young­ filmmakers­ within­ their­ own­neighborhoods.­Many­of­the­youths­confess­that­through­the­focus­of­a­camera­they,­for­the­ first­ time,­ are­ able­ to­ discern­ the­ envi­ronmental­ problems­ in­ their­ villages­ –­ the­garbage­ everywhere,­ the­ pollution­ of­ local­water­ sources,­ the­maltreatment­ of­ animals­

and­many­ other­ issues.­ Before­ participating­in­the­project­these­things­were­so­much­part­of­the­young­villagers'­daily­life­that­they­did­not­notice­them­as­problematic.­The­process­of­ filmmaking­ not­ only­ sensitizes­ them­ for­environmental­ issues;­ but­ also­ makes­ them­analyze­their­local­situations­and­encourages­them­to­search­for­possible­solutions.­

The­films­made­by­the­young­film­makers­ in­the­SunChild­Eco­clubs­are­not­only­present­ed­in­the­Children­Program­of­SunChild­Festi­val­but­also­at­many­Environmental­Film­Fes­tivals­abroad.­They­have­already­won­awards­at­several­international­festivals,­including­the­first­price­in­the­category­short­film­at­Green­Screen­ Nature­ Film­ Festival­ in­ Germany­ for­the­film­"Silent­Scream"­made­by­Arthur­and­the­other­members­of­SunChild­Eco­club­urtsadzor­

Since­ 2006­ FPWC­ opened­ local­ SunChild­Eco­clubs­in­all­ten­regions­of­Armenia­and­in­Karabagh.­ The­ organization­ herewith­ offers­the­only­ independent­and­sustainable­struc­ture­for­environmental­education­Armenia.

Currently­ approximately­ 700­800­ children­between­the­ages­of­10­and­16­are­enrolled­in­the­courses­which­–­like­the­yearly­SunChild­Summer­School­­­are­free.­­In­addition­to­the­film/photo­ lessons,­ the­ young­ members­ of­the­SunChild­Eco­clubs­are­introduced­to­en­vironmental­law,­journalism­and­ecology.­

Maintaining­the­program­is­only­possible­due­to­ the­ organizations­ partnership­ with­ the­telecommunication­ company­ VivaCell­MTS,­grants,­and­private­donations.­

After­ three­ years­ one­ can­ truly­ say­ that­ the­young­participants­of­FPWC's­environmental­education­program­are­empowered;­capable­of­becoming­future­advocates­for­the­unique­natural­heritage­of­Armenia.­Or­in­the­words­of­Anahit,­a­13­years­old­member­of­SunChild­Eco­club­ in­ Gyumri:­ "What­ we­ do­ is­ only­ a­tiny­drop­in­comparison­what­we­are­going­to­do.­ It's­ difficult,­ especially­ at­ the­beginning,­but­there­are­a­lot­of­us.­I­mean­not­only­in­our­Eco­clubs,­but­the­whole­world.­"SunChidren"­like­us­are­everywhere,­and­together­we­can­do­more­and­more­to­make­our­planet­a­bet­ter­place­to­live!"

Բնա­պահ­պան­նե­րի­վեր­լու­ծու­թյամբ`­Հա­յաս­տա­նում­ա­նա­պա­տաց­ման­սպառ­նա­լի­քի­տակ­է­երկ­րի­բնա­կան­տա­րած­քի­80%­ը,­ին­չի­ակն­հայտ­վկա­յու­թյունն­են,­օ­րի­նակ,­Ա­րա­րա­տյան­հար­թա­վայ­րում­ա­ղա­կալ­ման­դեպ­քե­րը:­Հա­յաս­տա­նում­նկատ­վել­է­նաև­ջրա­յին­ռե­սուրս­նե­րի­50%­կո­րուստ,­ին­չի­պատ­ճա­ռը­կլի­մա­յի­տա­քա­ցու­մից­զատ,­նաև­ջրի­չա­րա­շա­հումն­է:«Հա­նուն­մարդ­կա­յին­կա­յուն­զար­գաց­մա­ն»­ՀԿ­նա­խա­գահ,­բնա­պահ­պա­նու­թյան­նախ­կին­

նա­խա­րար­Կա­րի­նե­Դա­նիե­լյա­նի­հա­մոզ­մամբ`­հատ­կա­պես­ա­ղե­տա­լի­է­մայ­րա­քա­ղա­քի­վի­ճա­կը,­ո­րը­«վե­րած­վել­է­է­կոա­ղե­տի­գո­տու»:Աշ­խար­հը­ հա­մա­կող­ գլո­բալ­ տա­քա­ցու­մը­ չի­ շրջան­ցում­ նաև­ Հա­յաս­տա­նը:­ «Maplecroftե­

խորհրդատ­վա­կան­ըն­կե­րու­թյան­ու­սում­նա­սի­րու­թյան­հա­մա­ձայն`գլո­բալ­տա­քա­ցու­մից­հատ­կա­պես­տու­ժե­լու­են­թույլ­զար­գա­ցած,­աֆ­րի­կյան­և­ա­սիա­կան­աղ­քատ­երկրնե­րը:­Ա­մե­նա­շա­տը­ջեր­մաս­տի­ճա­նի­բարձ­րա­ցու­մից­տու­ժե­լու­է­Սո­մա­լին:­1994­թվա­կա­նից­հու­նի­սի­17­ը­հա­մար­վում­է­ա­նա­պա­տաց­ման­դեմ­պայ­քա­րի­մի­ջազ­գա­յին­օր.­այդ­օրն­էլ­ըն­դուն­վել­է­Ա­նա­պա­տաց­ման­դեմ­մի­ջազ­գա­յին­կոն­վեն­ցիա­ն,­ո­րին­ան­դա­մակ­ցում­են­191­եր­կիր,­այդ­թվում`­Հա­յաս­տա­նը:Հա­յաս­տա­նում­ա­նա­պա­տաց­ման­ դեմ­ կոն­վեն­ցիա­յի­ հա­մա­կար­գող­Ա­շոտ­ Վար­դևա­նյա­նի­

խոս­քով`­ա­նա­պա­տաց­ման­վտանգն­ա­ռա­վել­նկա­տե­լի­է­հա­մե­մա­տա­բար­աղ­քատ­բնա­կա­վայ­րե­րում.­կլի­մա­յի­գլո­բալ­տա­քաց­մա­նը­գու­մար­վում­է­նաև­այն,­որ­մար­դիկ­ստիպ­ված­հա­տում­են­ծա­ռե­րը­կամ­չեն­կա­րո­ղա­նում­վճա­րել­ո­ռոգ­ման­ջրի­հա­մար,­ին­չի­հե­տևան­քով­չո­րա­նում­են­մեծ­քա­նա­կու­թյամբ­ցան­քա­տա­րա­ծու­թյուն­ներ:ՀՀ­բնապ­նա­խա­րա­րու­թյան­վի­ճա­կագ­րա­կան­տվյալ­նե­րով`­Հա­յաս­տա­նում­ո­ռոգ­ման­են­թա­

կա­ 80%­ հո­ղա­տա­րած­քից­ ո­ռոգ­վում­ է­ 50­%­ը:­ Հա­յաս­տա­նի­ Կա­նաչ­նե­րի­ միու­թյան­նա­խա­գահ­Հա­կոբ­Սա­նա­սա­րյա­նը­կլի­մա­յի­փո­փո­խու­թյան­«խթա­նի­չ»­է­հա­մա­րում­հա­մա­տա­րած­ ծա­ռա­հա­տում­նե­րը`­ հատ­կա­պես­Տա­վու­շի­և­Լո­ռու­մար­զե­րում:Կլի­մա­յի­ կան­խա­տես­վող­ փո­փո­խու­թյան­

դեպ­քում,­ վե­գե­տա­ցիա­յի­ փու­լից­ և­ տե­ղի­բարձ­րու­թյու­նից­կախ­ված,­սպաս­վում­է­հո­ղի­խո­նա­վու­թյան­նվա­զում`­10­30%­ով,­ին­չի­հե­տևան­քով­բու­սա­բու­ծու­թյան­բեր­քատ­վու­թյու­նը­ Հա­յաս­տա­նում­ կա­րող­ է­ նվա­զել­8­14%­ով:­Տու­ժե­լու­ են­ նաև­ մար­դիկ.­ կլի­մա­յի­ փո­

փո­խումն­ ու­սում­նա­սի­րող­ մաս­նա­գետ­նե­րը­կան­խա­տե­սում­ են,­ որ­ կնկատ­վի­ սիրտ­ա­նո­թա­յին­ հա­մա­կար­գի­ հի­վան­դա­ցու­թյան­աճ,­ կա­րող­ է­ սրա­նալ­խո­լե­րա­յի­ հա­մա­ճա­րա­կա­յին­ի­րա­վի­ճա­կը:

«Ա­րևոր­դի»­փա­ռա­տո­նի­շրջա­նա­կ­նե­րում­կլի­մա­յա­կան­փո­փո­խու­թյուն­նե­րի­հե­տևանք­նե­րի,­ջրա­յին­խնդիր­նե­րի­և­վտան­գա­վոր/թու­նա­վոր­թա­փոն­նե­րի­վե­րամ­շակ­ման­թե­մա­նե­րով­անց­կաց­վե­լիք­հա­սա­րա­կա­կան­քննար­կում­նե­րը­նպա­տակ­ու­նեն­լու­ծում­ներ­գտնելու­Հա­յաս­տա­նի­և­տա­րա­ծաշր­ջա­նի­հա­մար­հրա­տապ­այս­խնդիր­նե­րի­լուծ­ման­հա­մար:Հա­սա­րա­կա­կան­և­պե­տա­կան­կա­ռույց­նե­րի­ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը,­ո­լոր­տի­մաս­նա­գետ­նե­րը­

ի­րենց­տե­սա­կետ­նե­րը­կներ­կա­յաց­նեն­լսա­րա­նին­և­կպա­տաս­խա­նեն­նրանց­հար­ցե­րին:­Կլոր­սե­ղան­քննար­կում­նե­րի­շրջա­նակ­նե­րում­կցու­ցադր­վեն­նաև­փա­ռա­տո­նին­ներ­կա­յաց­ված­ֆիլ­մեր­քննարկ­վող­թե­մա­նե­րով`­թե­մա­նե­րի­հրա­տա­պու­թյունն­ու­կա­րևո­րու­թյու­նը,­դրանց­վե­րա­բե­րյալ­մո­տե­ցում­նե­րը­ցույց­տա­լու­և­դրանց­լուծ­ման­հա­մար­ճիշտ­ու­ղի­ներ­գտնե­լու­հա­մար:Հան­րա­յին­քննար­կում­ներ­կազ­մա­կերպ­վում­են­Վայ­րի­բնու­թյան­և­մշա­կու­թա­յին­ար­ժեք­նե­

րի­պահ­պան­ման­հիմ­նա­դրա­մի­և­ԵԱՀԿ­հա­մա­տեղ­նա­խա­ձեռ­նու­թյամբ,­Ե­րևա­նի­պե­տա­կան­հա­մալ­սա­րա­նի­Է­կո­լո­գիա­կան­ի­րա­վուն­քի­գի­տաու­սում­նա­կան­կենտ­րո­նի­ա­ջակ­ցու­թյամբ:Բնա­պահ­պա­նա­կան­հար­ցե­րում­հա­սա­րա­կու­թյան­պա­սիվ­մաս­նակ­ցու­թյու­նը­ լուրջ­խո­չըն­

դոտ­է­Հա­յաս­տա­նում­քա­ղա­քա­ցիա­կան­հա­սա­րա­կու­թյան­ձևա­վոր­ման­հա­մար:­Թեև­Հա­յաս­տանն­ըն­դու­նել­է­Օր­հու­սի­կոն­վեն­ցիան`­հա­սա­րա­կու­թյան­ու­շա­դրու­թյու­նը­բնա­պահ­պա­նա­կան­հար­ցե­րի­ վե­րա­բե­րյալ,­ ինչ­պես­նաև­դրանց­մա­սին­ ո­րո­շում­ներ­ կա­յաց­նե­լու­ գոր­ծըն­թա­ցում­բա­վա­րար­չէ:­Ա­վե­լին`­Հա­յաս­տա­նի­քա­ղա­քա­ցի­նե­րի­մեծ­մա­սը­տե­ղյակ­չէ,­որ­հա­րավ­կով­կա­սյան­տա­րա­ծաշր­ջա­նում­բնա­պահ­պա­նա­կան­խնդիր­նե­րը­սեր­տո­րեն­կապ­ված­են­ամ­բողջ­տա­րա­ծաշր­ջա­նի­ինչ­պես­այ­սօր­վա­վի­ճա­կի,­այն­պես­էլ­ա­ռա­ջի­կա­զար­գաց­ման­հետ:Այս­քննար­կում­նե­րը­հա­սա­րա­կու­թյա­նը­հնա­րա­վո­րու­թյուն­կըն­ձեռ­են­բա­ցա­հայ­տելու­հա­րա­

վա­յին­Կով­կա­սի­բնա­պահ­պա­նու­թյա­նը­վե­րա­բե­րող­ընդ­հա­նուր­շա­հե­րը­և­ուղ­ղոր­դել­դրանք­ամ­բողջ­տա­րա­ծաշր­ջա­նի­կա­յուն­ու­խա­ղաղ­զար­գաց­մա­նը:

ARMENIA'S­SuNCHIlDREN:­YOuNG­NATuRE­CONSERVATIONISTS­WITH­CAMERAS

ԱՇԽԱՐՀԸ­ՀԱՄԱԿՈՂ­ԳԼՈԲԱԼ ՏԱՔԱՑՈՒՄԸ ՉԻ­ՇՐՋԱՆՑՈՒՄ­ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ

Ար­փի­Հա­րու­թյու­նյան

Հա­յաս­տա­նում­նկատ­վել­է­ջրա­յին­ռե­սուրս­նե­րի­50%­կո­րուստ,­ին­չի­պատ­ճա­ռը­կլի­մա­յի­տա­

քա­ցու­մից­զատ,­նաև­ջրի­չա­րա­

շա­հումն­է:

Meh

rdad

­Oskou

ei­/­Iran

Children­can­make­incredible­TV-You have great experience working in environmental field with children. As you know sunChild festival gives much attention to children and youth participation. What can you tell about chil-dren and youth importance and role in this field?It­sounds­cheesy,­but­children­really­are­the­future,­and­they­have­to­be­involved­ in­making­plans­for­ the­planet’s­sustainability­ from­an­early­age­as­possible.­If­they­are­taught­to­be­responsible­for­their­environ­ment,­ if­ they­are­taught­that­ they­can­have­an­opinion­on­the­things­they­ see­going­wrong­around­ them,­ if­ they­are­ taught­ that­ they­can­make­a­difference,­no­matter­how­small,­then­they­will­emerge­into­so­ciety­as­responsible­and­empowered­adults.­­

Secondly­it's­important­to­make­children­environmentally­aware­simply­because­of­the­developmental­phases­they­go­through­as­they­grow­up.­For­instance,­children­aged­0­6­have­incredibly­absorbent­minds,­at­this­age­they­learn­more­information,­life­skills,­and­principals,­than­they"ll­ever­learn­at­any­other­time­in­their­lives.­­Therefore,­giving­them­a­good­core­understanding­of­environmental­issues­lays­important­foundations­in­a­child's­psyche­–­they­learn­that­the­care­for­the­environment­can­no­longer­be­separated­from­care­for­oneself­(and­the­human­species).Children­ages­8­12­on­the­other­hand,­really­believe­anything­is­pos­sible­(and­that­they­can­achieve­almost­anything),­and­teaching­them­environmental­principals­at­this­age,­and­encouraging­them­to­act­on­their­desire­to­change­the­world,­provides­an­outlet­for­a­very­natural­need­in­children­at­this­age.­

-What are your expectations from festival and especially from children films?

I'm­very­excited.­I­think­children­can­make­incredible­TV,­and­approach­issues­in­a­manner­that­adults­often­don't.­I­look­forward­to­seeing­works­from­children­all­around­the­world,­seeing­what­they're­up­against,­as­well­as­the­solutions­they've­found­and­want­to­share­with­us.­

-miss lindsay have you heard about Armenia before and what you think about Armenia now?

I'm­ not­ sure­ whether­ I­ should­ confess­ to­ the­ extent­ of­my­ previous­ignorance­as­ to­ the­ location,­history,­and­politics­of­Armenia,­ in­case­you­don't­ let­me­come.­ I­ suppose­were­some­Armenians­ to­hear­ just­how­little­I­had­­known­about­Armenia,­they'd­feel­the­exact­same­way­

I­ do­when­ foreigners­ ask­me­ if­ there­ are­ lions­ and­ tigers­ roaming­ in­the­streets­of­Johannesburg­(my­city),­and­of­course,­"where­exactly­is­South­Africa?"

-there are many environmental festivals in the world like sun-Child in Armenia. What is the importance of such festivals, can they change something in the society, can they solve problems and raise awareness for environmental issues?

I­ think­ that­ any­media­ exposure­ given­ to­ an­ issue,­ any­ noise­made­around­it,­will­always­make­people­aware­of­that­issue.­­At­the­end­of­the­day­though,­people­may­be­aware­of­an­issue,­but­their­behavior­towards­that­issue­may­still­not­have­changed.­­ultimately­we­need­to­ask­ourselves­how­our­activism,­be­it­through­a­film­festival,­or­protest­march,­ can­effect­behavioral­ change­ in­people.­ ­ I­ certainly­ think­ that­targeting­children­as­catalysts­for­behavioral­change­in­a­society­is­a­very­effective­way­to­do­this.­­Armenia­ and­ South­ Africa­ are­ both­ so­ called­ "emerging­ countries".­What­special­environmental­problems­have­such­countries­and­do­you­think­ Armenia­ and­ South­ Africa­ have­ something­ in­ common­ or­ are­comparable­on­this­level?I­ think­ that­ emerging­ countries­ definitely­ have­ similar­ environmental­problems.­ ­Perhaps­the­first­and­ largest­ is­that­"emerging"­economies­feel­a­need­ to­accelerate­ their­ transformation­ into­ "first­world"­global­economies­and­consequently­are­prepared­to­waive­any­environmen­tal­cost­to­do­this.­They­forget­that­many­of­the­so­called­"first­world­economies"­have­been­achieved­at­a­huge­environmental­cost­–­there­is­ therefore­always­a­tug­within­the­"emerging­country"­governments­between­those­progressive­thinkers­who­realize­that­the­ultimate­well­being­of­country­is­rooted­in­its­sustainable­use­of­its­natural­resources,­and­those­who­wish­to­follow­old­school­development­patterns­of­slash,­burn­and­industrialize.­This­is­certainly­the­case­in­South­Africa.­­South­Africa­for­ instance­has­huge­coal­reserves,­has­developed­technology­to­extract­oil­from­coal,­and­has­extended­its­business­interests­in­this­regard­throughout­the­continent.­­However,­we­should­be­growing­our­economy­on­alternative­energy,­and­ instead­owing­ to­business­ inter­ests,­ ­ are­ taking­ short­cuts­ that­will­ have­a­ long­ term­ impact­on­ the­environment.­

Environmental­ films­ should­ address­ to­ small­ communities­and­local­problems­to­have­an­effect

-You are a famous film maker who has raised environmental issues plenty of times. What do you think about sunChild international fes-tival? You are a member of the main jury for the festival's film pro-gram. What made you decide to participate in festival?I­will­tell­you­why­I­came­to­Armenia.­I­used­to­work­for­Discovery­channel.­And­my­first­assignments­were­to­make­series­of­films­about­the­environ­mental­dangers­in­Soviet­union.­So­I­have­been­to­Russia,­latvia,­lithuania,­Estonia,­Kirgizstan,­Tajikistan,­to­many­republics­of­the­Soviet­union.­And­I­have­seen­what­Russia­have­done­to­all­these­republics­which­were­horror­stories­–­horror­stories­about­water,­just­about­the­environmental­impact­of­what­they­have­been­doing­with­the­nature.­So­when­the­opportunity­came­to­have­a­chance­to­come­here­I­decided­to­come­to­see­what­they­have­done­with­Armenia.­You­have­the­Festival­here.­And­I­want­to­see­what­problems­you­have­here­and­how­you­will­raise­them.­I­am­not­aware­of­many­pro­grams­in­the­world­that­are­doing­what­you­are­doing­here­with­SunChild­Festival.­This­is­the­thing­that­attracted­me­to­come­here.-there are many environmental festivals in the world like sunChild in Armenia. What is the importance of such festivals, can they change something in the society by screening films and other activities, and can they raise awareness for environmental issues?I­started­making­environmental­films­in­the­late­80s­and­at­that­time­films­were­like­preaching­to­everybody­like­"world­is­coming­to­an­end",­"if­you­don't­do­something­it­is­going­to­be­terrible"­and­so­on.­So­we­used­to­preach­like­that.­But­people­said­stop,­we­don't­want­to­hear­about­it­anymore.­So­today­for­a­filmmaker­to­get­an­environmental­message­you­can't­just­scream­about­because­people­don't­listen­anymore.­They­are­tired­of­listening.­So­the­way­to­do­it­is­through­entertainment­or­showing­people­small­things­that­they­can­change­about­the­world.­Because­everybody­knows­in­his/her­own­home­or­in­their­own­community­there­is­something­they­can­do.­So­I­think­environmental­films­if­they­are­properly­focused­in­terms­of­individual­action­and­community­action­can­make­deal.­So­we­have­to­stop­doing­films­that­address­the­whole­world­and­address­our­own­neighborhood.­That­is­the­big­change­of­the­approach.-You turned from film making for adults to children film making in-dustry. What was the reason for such a change?Children­are­absolutely­the­key­for­the­future.­Adults­are­pretty­much­settled­in­their­ways.­They'e­pretty­much­set­their­minds­about­what­the­problem­is­and­it­is­very­difficult­to­get­them­to­change­their­minds.­They­are­maybe­pro­environmental­which­is­good­and­they­may­be­anti­environmental,­but­it­is­very­difficult­to­get­them­to­cross­over­what­they­have­made­up­their­minds­about.­Children,­however,­have­open­minds.­The­very­famous­film­maker­in­uS­Walt­Disney­said:­"If­you­want­to­educate,­educate­through­the­children."­That's­why­five­years­ago­in­my­own­career­I­gave­up­adults,­because­I­was­making­films­for­many­many­years­trying­to­change­the­minds­of­adults­and­then­realized­that­children­are­the­way­to­go.

The­ "Foundation­ for­ the­ Preservation­ of­Wildlife­ and­ Cultural­ Assets"­(FPWC)­works­since­2001­to­protect­Armenia's­unique­natural­and­cul­tural­heritage­for­future­generations.­But­one­of­the­most­striking­ex­periences­of­the­organizers­in­the­past­years­is­that­it­will­be­impossible­to­achieve­an­improvement­of­the­environmental­situation­in­Armenia­without­a­serious­contribution­of­the­private­sector­in­this­field.­The­organizers­of­the­seminar­­­FPWC­in­cooperation­with­VivaCell­MTS­­­are­convinced­that­the­strategic­key­to­motivate­local­business­stake­holders­to­contribute­to­the­improvement­of­the­environmental­situa­tion­and­a­"better­Armenia"­is­"Corporate­Social­Responsibility"­(CSR).­CSR­is­about­enterprises­deciding­to­go­beyond­minimum­legal­require­ments­and­obligations­stemming­from­collective­agreements­in­order­to­address­societal­needs.­With­CSR­strategies­companies­usually­not­only­aim­to­take­part­in­the­positive­shaping­of­society­but­they­also­pursue­their­economical­interests.­Market­studies­clearly­prove­that­companies,­which­strategically­incorporate­environmental­and­social­concerns­into­a­ framework­of­ responsible­business­practices,­ receive­ tangible­busi­ness­benefits­through­greater­efficiency­and­overall­competitiveness.­­unfortunately­ in­ emerging­ countries­ like­ Armenia­ CSR­ practices­ and­strategies­are­not­yet­very­widespread­in­the­private­sector.­This­surely­is­on­ the­one­hand­ the­ result­of­a­ lack­of­practical­knowledge­ in­ this­field.­But­on­the­other­hand­many­business­leaders­in­emerging­markets­either­think­that­a­CSR­strategy­is­a­kind­of­"luxury"­which­can­only­be­applied­consistantly­in­western­countries­or­they­argue­that­CSR­actu­ally­will­diminish­their­local­competitiveness.­Of­course­companies­have­to­ care­ for­ bottom­ line­ results­ but­merely­ looking­ for­ profits­without­taking­into­account­the­long­term­impacts­of­business­practices­results­in­a­total­destruction­of­the­very­surrounding­where­business­can­also­flourish­in­future.­In­a­joint­effort­FPWC­in­cooperation­with­its­general­partner­VivaCell­MTS­and­the­support­of­Global­Compact­Armenia­and­GTZ­(German­Technical­Cooperation)­decided­to­ invite­three­highly­profiled­special­ists­in­the­sphere­of­CSR­who­can­underline­this­context­and­highlight­it­ through­concrete­examples.­With­ the­CSR­Seminar­ in­ the­ frame­of­"SunChild­ International­ Environmental­ Festival"­ the­ organizers­ aim­ to­motivate­local­business­stakeholders­to­take­up­the­challenge­to­imple­ment­consistent­CSR­strategies­into­their­day­to­day­practice­pursuing­a­better­business­for­a­better­Armenia.­

A bEttEr­BuSINESS­FOR­A­BETTER­ArmEniACSR­­SEMINAR­IN­THE­FRAME­OF­SuNCHIlD­FESTIVAl

Alethea lindsay­/­South­Africa­Member­of­children­program­jury

In­2006­­Alethea­lindsay­started­her­own­company­in­South­Africa,­Goldfish­Films.­In­the­past­four­years­the­company­has­

produced­52­hours­of­children's­environ­mental­TV.­She­continues­her­work­with­

children­by­training­groups­of­youngsters­aged­8­13­in­participatory­video­skills­in­

Soweto,­Johannesburg.

ronald tobias ProducerDirector­/­uSA

President­of­Main­Program­Jury

Ronald­Tobias­has­either­produced­or­directed­of­over­thirty­documentary­

films­in­science,­natural­history,­history,­and­sports.­He­has­shot­around­the­

world­from­the­rain­forests­of­the­Ama­zon­to­the­steppes­of­Kazakhstan­and­mountain­highlands­of­New­Guinea.­You­could­just­as­easily­find­him­at­a­

NASCAR­tracks­or­crawling­around­in­someone's­attic­looking­for­venomous­

spiders.­