tâm lý h?c giao ti?p -...

TÂMLÝHỌCGIAOTIẾP

TÂMLÝHỌCGIAOTIẾPPGS.TS.TRẦNTUẤNLỘ

Bài1:GIAOTIẾPLÀGÌ?PHÂNLOẠIGIAOTIẾPBài2:QUANHỆXÃHỘI,MÔITRƯỜNGXÃHỘIVÀHOẠTĐỘNGTÂMLÝTRONGGIAO

TIẾPBài3:VĂNHOÁGIAOTIẾPCỦAXÃHỘIVÀSỰGIAOTIẾPCÓVĂNHÓACỦAMỖICÁ

NHÂNBài4:PHÉPLỊCHSỰTRONGGIAOTIẾPVỚITỪNGLOẠINGƯƠITRONGXÃHỘI

Bài5:PHÉPLỊCHSỰTRONGGIAOTIẾPỞNHÀ,ỞCƠQUANVÀỞNƠICÔNGCỘNGBài6:NHẬNTHỨCVÀĐÁNHGIÁCONNGƯỜIQUAGIAOTIẾP

Bài7:CHUẨNBỊTÂMLÝ,NGOẠIHÌNHVÀKHUNGCẢNHTRƯỚCKHIGIAOTIẾPBài8:KHOẢNGCÁCHVÀKIỂUDÁNGĐỨNGNGỒITRONGGIAOTIẾP

Bài9:CHÀOHỎI,XƯNGHÔ,TỰGIỚITHIỆUVÀGIỚITHIỆU,XINLỖIVÀCẢMƠNTRONGGIAOTIẾP

...

CreatedbyAMWord2CHM

Bài1:GIAOTIẾPLÀGÌ?PHÂNLOẠIGIAOTIẾP


1–ĐỊNHNGHĨAKHÁINIỆMGIAOTIẾP1.1.Giaotiếplàhoạtđộngtrongđóngườinày,docómộtnhucầunàođó,tiếpcận

và tác động vào tâm lý của người kia, để tạo ra đượcmột sự giao lưu tâm lý giữa haingười,nhằmmụcđíchbiếtnhau,thôngcảmvớinhauvàđồngýthựchiệnnhữngđiềugìđótheothỏathuậncủacảhaibênđểđápứngnhucầucủamỗibên.

1.2.Cầnphânbiệtsựkhácnhauvàmốiquanhệqualạigiữacáckháiniệm:giaotiếpvàgiaolưu,giaotiếpvàứngxử,giaotiếpvàtiếpxúc,giaotiếpvàquanhệ,v.v…

2.BẢNCHẤTCỦAGIAOTIẾP2.1-Giaotiếplàmộtnhucầubẩmsinhvàsuốtđờicủaconngười.Đólànhững

nhucầu:2.11.Vềngườikhác(nhucầucóngười thânruột thịt(bốmẹ,anhchịem,ôngbà),cóbạn,cóngườiyêu,cóvợcóchồng,cócon,cócháuv.v...đểđượcgắnbó,yêuthương,chiasẻ,chămsóc,giúpđỡ,bảovệ.

2.1.2.Vềnhữngcáicầnchocuộcsốngvàhoạtđộngcủabảnthânnhưngphảithôngquangườikhácmớicóđược(vídụcầntiền,cầnđồvật,cầnkiếnthứcvàkỹnăng... thìphảigiaotiếpvớingườicóthểgiúpmìnhcótiền,cóđồvậtcókiếnthứcvàkỹnăng...)

2.2-Giaotiếplàmộthìnhthứcvậnđộngvàbiểuhiệncủanhữngquanhệgiữangườivàngườitrongxãhội.

2.2.1.Córấtnhiềuloạiquanhệgiữangườivàngườitrongxãhội:quanhệhônnhânvàquanhệhuyếtthống(quanhệvợchồng,giađình,họhàng),quanhệhàngxóm-lánggiềng,quanhệbạnbè,quanhệthầytrò,quanhệđồngnghiệp,quanhệchủ-thợ,quanhệcấptrên-cấpdưới,quanhệtuổitác,quanhệnamnữ,quanhệtìnhcảm,quanhệkinhtế,quanhệtôngiáov.v...

2.2.2.Giao tiếp làhoạtđộngxác lậpvà tiếp tụcmốiquanhệgiữahaingười, làsựpháttriểnvàcủngcốhoặclàsựduytrìtrongmộtgiớihạnnhấtđịnhmốiquanhệđó.

2.2.3.Giaotiếplàđểthểhiệnmộttháiđộ,mộthànhđộngcưxử(làđốixửvàứngxử)vớingườikhácmộtcáchphùhợphaykhôngphùhợpvớisựmongđợicủangườiđóvàvớiđạolýcủaxãhội,phápluậtcủanhànướchoặcgiáolýcủamộttôngiáonàođó.

2.3 -Giaotiếpgiữahaingườivớinhau làgặpnhaucủahainhânvật (tức làhai

chứcdanhxãhội)vàcủahainhâncách(tứclàcủahaitâmlý)khácnhau.Sựkhácnhaugiữahainhânvậtsựlàkhácnhauvềchứcvụ,danhhiệu,quyềnlực,

lợiích,tráchnhiệm,uytín,lýlịch,thanhthếv.v...Sựkhácnhaugiữahainhâncáchlàsựkhácnhauvềtrítuệ,tìnhcảm,ýchí,đạođức,

xuhướng(nhucầu,hứngthú,nguyệnvọng,lýtưởng,ướcmơ),nănglực,tínhcách,khíchấtv.v...

2.4.Giaotiếplàsựtruyềnthông,sựgiaolưuvềtâmlýgiữahaingườivànhiềungườivớinhau,quangônngữ,cửchỉ,bộmặtvàhànhđộngcủanhauvàtùythuộcvàosựhiểuđúnghaysai,đầyđủhaykhôngđầyđủcủamỗibênđốivớingônngữ,cửchỉ,bộmặtvàhànhđộngcủabênkia.Điềuđólạitùythuộcvàocáchsửdụngngônngữ,cửchỉ,cách thể hiện bộmặt và hành động củamỗi bên cũng như tùy thuộc vàomức độ gâynhiễunhiềuhayítcủamôitrường.

Cấutrúcvàcơchếvậnhànhcủasựtruyềnthông-giaolưugiữahaichủthểS1vàS2trongmộtmôitrườngEcóthểđượcpháchọaquasơđồdướiđây:3.PHÂNLOẠIGIAOTIẾP

3.1.Giaotiếpcôngviệc,giaotiếptìnhcảm.3.2.Giaotiếpviệcriêng,giaotiếpviệccông.3.3.Giaotiếpđờithường,giaotiếpnghiệpvụ.3.4.Giaotiếptrựctiếp(mặtđốimặt),giaotiếpgiántiếp(điệnthoại,thư,E-mail,qua

ngườitrunggian).3.5.Giaotiếpởnhà,ởnơicôngcộng,ởnơilàmviệc.3.6.Giaotiếpgiữahaingườivớinhau,giữamộtngườivớinhiềungườivàgiữanhiều

ngườibênnàyvớinhiềungườibênkia.3.7.Giaotiếpgiữanamvànữ(khácgiới):3.8.Giaotiếpgiữangườitrẻvàngườigià

vàgiaotiếpgiữangườitrẻvớinhauhoặcgiữangườigiàvớinhau,giaotiếpgiữangườilớnvàtrẻem,giaotiếpgiữatrẻemvớinhau.

3.9.Giaotiếpgiữacấptrênvàcấpdưới,giaotiếpgiữađồngcấp.3.10.Giaotiếpvớingườilạ,giaotiếpvớingườiquen,ngườithân,ngườiyêuvàgiao

tiếpvớingườiđốiđịch.3.11.Giaotiếpvớingườikhỏemạnh,bìnhthườngvàgiaotiếpvớingườibệnhhoặc

ngườitàntật.3.12.Giaotiếpvớingườitrongnướcvàgiaotiếpvớingườinướcngoài.3.13.Giaotiếpvớingườicùngdântộcvàgiaotiếpvớingườidântộckhác.3.14.Giao tiếpvớingườicùng tôngiáovàgiao tiếpvớingườikhác tôngiáo,giao

tiếpgiữangườikhôngtheotôngiáonàovàngườicótheomộttôngiáonàođó.

3.15.GiaotiếpgiữangườidânvớinhauvàgiaotiếpgiữangườidânvớingườiNhànướcđangthihànhcôngvụ.

3.16.Giaotiếpgiữangườibánvàngườimua.3.17.Giaotiếpgiữangườinổitiếngvànhữngngườihâmmộởnơicôngcộng.3.18.Giaotiếpgiữangườigiàuvàngườinghèo.

CÂUHỎIVÀBÀITẬP1Giaotiếplàgì?2.Phânbiệtsựkhácnhauvàmốiquanhệqualạigiữacáckháiniệm:giaotiếp,giao

lưu,giaothiệp,giaotế,giaodịch,giaoước.3.Phântíchbảnchấtcủagiaotiếp.4.Vẽvàgiảithíchsơđồcấutrúcvàcơchếvậnhànhcủagiaotiếpxétvềmặtnólà

sựtruyềnthông-giaolưugiữahaichủthểS1vàS2quamôitrườngE.5.Cóthểphânloạigiaotiếpnhưthếnào?

CreatedbyAMWord2CHM

Bài2:QUANHỆXÃHỘI,MÔITRƯỜNGXÃHỘIVÀHOẠTĐỘNGTÂMLÝTRONGGIAOTIẾP


1.QUANHỆXÃHỘISựgiaotiếpgiữahaingườivớinhaubaogiờcũngdiễnratrongmộtquanhệxãhội

nhấtđịnhnàođógiữahaingười(Vídụquanhệvợchồng,quanhệbạnbè,quanhệthầytrò,quanhệchủthợ,quanhệngườibán-ngườimua,quanhệthầythuốc-bệnhnhân...)vàdođómỗingườicómộttưcáchnhấtđịnhđểgiaotiếpvớingườikiatrongmốiquanhệđó(vídụtưcáchngườivợ,tưcáchngườibạn,tưcáchngườithầy,tưcáchngườichủ,tưcáchngườibán,tưcáchngườithầythuốckhigiaotiếpvớingườichồng,vớingườibạn,vớingườihọctrò,vớikháchhàng,vớibệnhnhâncủamình).

Mộtnguyêntắccủagiaotiếplàphảigiaotiếpvớiýthứcrõràngvềtưcáchgiaotiếpcủabênnàyvàbênkia,vềmốiquanhệgiaotiếpgiữa2bên,đểhànhvigiaotiếpkhôngphávỡtínhchấtvàkhôngvượtquágiớihạncủamốiquanhệđó(Vídụ:thầytrògiaotiếpvớinhauthìthầyphảirathầy,tròphảiratrò).Tấtnhiên,khigiaotiếpvới tưcáchkhác,trongmốiquanhệkhác,thìsựgiaotiếpcũngphảikhác,đểphùhợpvớitưcáchvàquanhệđãđổikhác.Sựchuyểnđổiquanhệvà tưcáchgiao tiếpgiữahaingườicó thểđượcthựchiệncáchnhaumột thờigiandài (quanhiềunăm, tháng)hoặcngắn (trongngày),thậmchíngaytrongmộtlầngiaotiếp.

2.MÔITRUỜNGXÃHỘISựgiaotiếpgiữahaingườivớinhaubaogiờcũngdiễnratrongmộtmôitrườngxã

hộinhấtđịnhnàođó,nghĩalàtạimộtchỗnàođó,trongmộtkhungcảnhnàođó,vớisựcómặtcủanhiềuhoặcítngườikhác(nhữngngườithứba)hoặcởmộtnơihoàntoànvắngvẻ (ví dụ ở nhà, trong gia đình, trên đường phố, nơi công cộng, trong cơ quan, trongnghĩa trang, trongnhà thờ, trong rừng...).Tuỳ theochỗgiao tiếp làởđâu, cónhữngaichungquanhhaykhôngmàcáchgiaotiếpkhôngchỉphảiphùhợpvờitínhchấtcủamốiquan hệ giữa hai người,mà còn phải phù hợp vớimôi trường, với khung cảnh chungquanh.(Vídụ:cáchgiaotiếpcủađôitìnhnhânđốivớinhauởnơivắngvẻvàởnơicôngcộng,ởnhàvàởcơquan,…khôngthểnhưnhauđược).

Xétvềmặttâmlý, lốisốngvàhànhvi,mỗicánhânlàsảnphẩmcủanềnvănhóacủadântộcmàcánhânđólàthànhviên,cũngcónghĩalàsảnphẩmcủamôitrườngvănhóa trongđócánhânđóđãsinh ravà lớn lên.Màmôi trườngvănhóa,cũngnhưmôi

trườngkinhtế,môitrườngchínhtrị,v.v...làmộtmặtcủamôitrườngxãhội,thuộcvềmôitrườngxãhội.Vìthế,mỗicánhân,khigiaotiếpvớiai,giaotiếpởđâuthìcầnphảilưuýtớivấnđề:cáchgiaotiếp-ứngxứcủamìnhvớingườiđóvàởnơiđócóphùhợpvớimôitrườngvănhóaxungquanhvàvớiđặcđiểmvănhóacủacánhânngườiđóhaykhông.

3.HOẠTĐỘNGTÂMLÝ3.1-Cảmgiácvàtrigiáctronggiaotiếp.Sựgiaotiếpđầutiêngiữahaingườibaogiờcũngbắtđầubằngnhữngcảmgiácvàtri

giácđocósựtácđộngqualạigiữahaingườivàocáccơquanthịgiácvàthínhgiáclàvàomắt,đểđượcthấy,vàtaiđểđượcnghengườimàmìnhgiaotiếp.

Nhữngcảmgiácvàsựtrigiácvềnhaugiữahaingườitronggiaotiếplàquantrọng,vìchínhnhữngcảmgiácđó,sựtrigiácđóđưađếnsựđánhgiánhâncáchcủađốitượnggiaotiếp.Nhưngđóchỉ làcảmgiác, trigiácmàthôi tứcchỉ làsựnhậnthứccảmtínhvềnhữnghiệntượngbênngoàicủađốitượngmàthôi.

Vì thế, người nhìn và nghe, người nhận thức và đánh giá đối tượng giao tiếp củamìnhkhôngnênquácoitrọngvàdừnglạiởhìnhthứcbênngoàicủađốitượngmàcầnphảitưduyvàtưởngtượngđểcóthểbiếtđược,hiểuđượccáinộitâm(bêntrong),cáibảnchấtnhâncáchcủađốitượng,nghĩalàkhôngdừnglạiởnhậnthứcvàđánhgiácảmtínhmàphải tiếnlênnhậnthứcvàđánhgiá lýtínhnếumốiquanhệvàcôngviệccủamìnhvới đối tượng đòi hỏi phải như vậy.Ngược lại, khi ta là đối tượng giao tiếp của ngườikhác,nhất làkhisựnhậnthứcvàđánhgiácủangườiđóđốivới ta làquantrọng, thì taphảicoitrọngđúngmứccáihìnhthứcbênngoàicủamình,đểcóđượcsựcảmtìnhngaytừlầngặpđầutiêncủangườiđó,đểtỏlòngkínhtrọngngườiđóvàđểngườiđóthấyrằngmìnhlàmộtngườilịchsự.

3.2-Chúývàtrínhớtronggiaotiếp.Nóichung,tronggiaotiếpvớinhau,conngườibaogiờcũngmuốnngườimàmình

giaotiếpphảinhìnvànghemình.Aimàkhôngchánvàkhóchịukhinhậnrarằngngườimàmìnhđangnóichẳngchúýnghemìnhnóimàcứnhìnđiđâuấyhoặctỏrasốtruột,cứnhấpnhổmmuốnbỏđichỗkhác.

Trínhớcũngrấtcầntronggiaotiếp.Đãhứavớiaiđiềugìthìphảinhớlờiđãhứavàphảithựchiệnchokỳđượclờihứa.Việckhôngnhớtên,hoặcnhớnhầmtênnêngọinhầmtênlàmộtđiềulàmbuồnlòngngườimàmìnhgiaotiếp.

3.3-Tưduyvàtưởngtượngtronggiaotiếp.Tưduy(suynghĩ)làhiệntượngtâmlýthườngdiễnratrongquátrìnhgiaotiếpkhi

mộtcâuhỏiđượcngườinàyđặtravàyêucầungườikiaphải trả lời.Nếuvấnđềđặt ramộtcáchđộtngột,bấtngờ,lạilàvấnđềphứctạp,tếnhịthìtakhôngthểtrảlờingaymàphảitưduy,phảisuynghĩchínchắnđểtrảlời,đểgiảiquyết.

Khitasắpgiaotiếplầnđầutiênvớimộtngườimàtachưabiếtmặt,tathườngtưởng

tượngvềbộmặt,vềcáivẻbênngoàicủangườiấy (hiền lành,vuivẻhaydữ tợn, lạnhlùng ...),vềnhữnggì sẽdiễn ragiữahaingười trong lầngiao tiếpsắp tới (dựđoán)đểchuẩnbịcáchđốiphó,ứngxửsaochođượcviệc.Ngaytrongkhiđanggiaotiếp,tacũngcóthểtưởngtượngvềtươnglai,hậuvậncủangườimàtađanggiaotiếp.

3.4-Xúccảmvàtìnhcảmtronggiaotiếp.Trongkhigiaotiếpvớinhau,ngoạihình,lờinói,cửchỉ,hànhđộngcủangườinày

làmnảysinhcảmxúcvàtìnhcảmởngườikiavàngượclại.Nhữngxúccảmvàtìnhcảmđóđượcbiểulộtrênbộmặt,trênlờinói,cửchỉvàhànhđộngtronggiaotiếp,quađóhaibênđềucóthểbiếtđượcnhữngxúccảmvàtìnhcảmđócủanhau.Tuỳtheonhữngxúccảmvàtìnhcảmđólànhưthếnàomàsựgiaotiếpcóđạtđượckếtquảnhưmongmuốnhaykhông,mốiquanhệgiữahaingườitốtlên,đượccủngcố,pháttriểnvàtiếptụchoặcxấuđi,khôngmuốngiaotiếpvớinhaunữavàchấmdứt.

Sựbiểulộxúccảmvàtìnhcảmcóthểđượcthựchiệnmộtcáchchânthực,tựnhiên,thoảimái.Nhưngcũngcóthểcónhữngtrườnghợpngườitaphảikiềmchế,giấugiếmcảmxúc và tình cảm củamình, hoặc biểu lộmột cách giả tạo những xúc cảmvà tình cảmkhôngcóthực,hoặctráivớinhữngxúccảmvàtìnhcảmcóthực.

Mỗingườichúngtacầnphảicókhảnăngbiếtvàhiểuđượcđúngcảmxúc,tìnhcảmcủangườimàmìnhđanggiaotiếpđểcócáchứngxửđúngđắn,cầnthiết.

3.5-Ýchítronggiaotiếp.Cónhữngkhitagặpnhữngkhókhăn,thửtháchrấtlớntronggiaotiếp(vídụ:giao

tiếptrongmộtmôitrườngkhôngthuậnlợi,vớimộtđốitượngkhótính,xấutínhvềmộtvấnđềphứctạp,nêntabịcăngthẳng,mệtmỏi,bựcbội,...).Nhữngkhiđó,đểđạtđượcmụcđíchcủamình,taphảichịukhó,phảicốgắngđểvượtqua,nghĩalàphảihuyđộngsứcmạnhýchí,pháthuybảnlĩnhvữngvàngcủamìnhđểkiềmchếsựbựcbội,đểchịuđựng,để thuyếtphụcbênđối tác,đểbảođảm tính lịch sự, cóvănhóacủamình tronggiaotiếp.

3.6-Xuhướng,nănglực,tínhcáchvàkhíchấtcủacánhântronggiaotiếp.Qua giao tiếp, hai bên biết được xu hướng (nhu cầu, động cơ, hứng thú, nguyện

vọng,...)củanhau(tứclàbiếtnhaumuốngì),nănglực(trìnhđộhiểubiết,khảnăngxửlý,giảiquyếtvấnđề,thựchiệnhànhđộng,...)củanhau(tứclàbiếtnhaucókhảnănglàmgì,làmđượckhông),từđómàcộngtácvớinhauđểthựchiệnnhữngviệcđó.

Cũngquagiaotiếp,haibênbiếttínhcách(tháiđộvàthóiquenphảnứngtrongđốixửvàứngxử)củanhau,biếtđượcmìnhcóthểlàmviệchaysốngchungvớingườicótínhcáchnhưthếhaykhông,vàbiếtkhíchất(tácphonghoạtđộngmạnhhayyếu,nhanhhaychậm, đều hay không đều do kiểu hoạt động của hệ thần kinhh tạo ra) của nhau, biếtđượcmìnhcóthểcộngtácvớingườiđótronghoạtđộngnàođócủamìnhhaykhông.

3.7-Ngônngữ,cửchỉ,cửđộngvàhànhđộngtronggiaotiếp.

Nếucảmgiácvà trigiác, tưduyvà tưởng tượng,xúccảmvà tìnhcảm,xuhướng,nănglực, tìnhcảmvàkhíchất lànhữngquátrìnhvànhữngthuộctínhtâmlýnẩysinh,diễnbiếnvàtồnlưutrongnãocủamỗingười,khôngnhìnthấyđượcthìngônngữ,cửchỉ,cử động và hành động là nhữnghành vi biểu lộ phần nào đó nhữngquá trình, nhữngtrạngtháivànhữngthuộctínhtâmlýnóitrên,ngườikháccóthểnhìnthấy,nghethấyvàdođócóthểbiếtphầnnàovềnhữngquátrình,trạngtháivàthuộctínhtâmlýcủangườimàmìnhđanggiao tiếp.Tấtnhiên,dohànhvicủaconngườicó thể là thậthaygiả tuỳtheo từng tìnhhuốngcụ thể,chonên tronggiao tiếp,bênnàycó thểbiếtvàhiểuđúnghoặccóthểhiểusai,hiểulầmtâmlýlúcđócủabênkia,bịbênkiađánhlừa.

Ngônngữ(nóichongườikhácnghehoặcviếtchongườikhácđọc)lànhữngphươngtiệngiaotiếpquantrọngvàphổbiếnnhất,tấtnhiênphảilàthứngônngữmàcảhaibênđềusửdụngđược.Khôngbiếtvàdođókhônghiểuđượctiếngnóivàchữviếtcủanhauthìkhôngthểgiaotiếpbằngngônngữđược.

Cửchỉlànhữngcửđộngcóýnghĩathôngtinmộtcáchcóýthứckèmtheolờinóiđểphụhoạcho lờinóihoặc thay thếcho lờinói.Nólàmột thứngônngữkhông lời.Nếungônngữlà tiếngnóihaychữviếtcủamộtdân tộcnàođó thìcửchỉvàđiệubộ là thứngônngữkhônglời,hầuhếtlàgiốngnhaugiữacácdântộc.Tấtnhiên,cũngcómộtsốcửchỉchỉcóởdântộcnàymàkhôngcóởdântộckhác,hoặccùngcócảnhưngcáchthểhiệncókhácnhauđôichút.

Cửđộnglàmộtphảnxạcủacơthể,khôngnhằmmụcđíchthôngtinmộtcáchcóýthứcchongườikhácbiếtmìnhmuốnnóiđiềugìvớingườiđó,nhưngngườikháccóthểquasựnhìnthấynhữngcửđộngđómàbiếtđượctrạngtháitâmlýcủangườiđangcócửđộngđó.

Hànhvibiểulộđầyđủnhấttâmlýcủaconngườilàhànhđộnghaynóicáchkháclàviệclàmcủachínhngườiđó.Conngườicóthểnghĩnhưthếnàođónhưngkhôngnóira,hoặcnóikhôngđúngvớiđiềumìnhđãnghĩ.Cũngnhưthế,conngườinóinhưngcóthểkhônglàmđiềumìnhđãnói,hoặclàmkhôngđúngnhưđãnói.Dùsaothìđốivớixãhội,hànhđộngbaogiờcũngquantrọnghơnlàlờinói,vànhậnxétđánhgiámộtconngườiphảicăncứchủyếuvàohànhđộngchứkhôngphảichỉcăncứvàolờinói.

CÂUHỎIVÀBÀITẬP1)Quanhệxãhộigiữangườivàngườinghĩalàgìvàquanhệxãhộilàyếutốcótầm

quantrọngnhưthếnàođốivớisựgiaotiếp?Chovídụ.2)Môitrườngxãhộicủagiaotiếpnghĩalàgìvàcótầmquantrọngnhưthếnàođối

vớisựgiaotiếp?Chovídụ.3)Hãyphântíchtầmquantrọngcủacảmgiácvàtrigiáctronggiaotiếp.Chovídụ.4)Hãyphântíchtầmquantrọngcủatưduyvàtưởngtượngtronggiaotiếp?Choví

dụ.5)Hãyphântíchtầmquantrọngcủaxúccảmvàtìnhcảmtronggiaotiếp?Chovídụ.6)Hãyphântíchtầmquantrọngcủaýchítronggiaotiếp?Chovídụ.7)Hãyphântíchtầmquantrọngcủangônngữvàcửchỉtronggiaotiếp?Chovídụ.8)Cửchỉvàcửđộngkhácnhauởchỗnào?Tronggiaotiếpgiữahaingườivớinhau,

cửđộngcủangườinàycóýnghĩagìkhôngđốivớingườikia.Chovídụ.9)Hãyphântíchtầmquantrọngcủahànhđộngtronggiaotiếp?Chovídụ.10)Nếungônngữvàhànhđộngcủaconngườikhôngphảilúcnàovàởđâucũng

thật,màcóthểgiảvờ,thìtronggiaotiếptanênthếnào?

CreatedbyAMWord2CHM

Bài3:VĂNHOÁGIAOTIẾPCỦAXÃHỘIVÀSỰGIAOTIẾPCÓVĂNHÓACỦAMỖICÁNHÂN


I.VĂNHÓAGIAOTIẾPCỦAXÃHỘI.Vănhóagiaotiếpcủamộtxãhội,mộtdântộclàtoànbộnhữngnguyêntắc,những

chuẩnmựcvànhữngquiđìnhchỉđạohoạtđộnggiaotiếpgiữangườivàngườitrongxãhộiđó,thuộcdântộcđó,đểsựgiaotiếpđóđượcđánhgiálàcógiátrịđạođức,cógiátrịthẩmmỹ, hợp lý, phùhợpvới quanniệmxãhội đóvàdân tộc đóvềvănhóavàvănminh,vềtruyềnthốngvàbảnsắccủadântộcmìnhvàphùhợpvớiđiềukiệntựnhiên,xãhội,kinhtế,vănhóacủadântộcđó.

Sựgiaotiếpquốctế,vớitínhchấtlàsựgiaotiếpgiữahaingườithuộchaidântộcvàhaiđấtnướckhácnhau(thậmchícóvịtríđịalíkhácxanhau,vớitruyềnthốngvănhóavà phong tục, tập quán khác nhau) tất nhiên không thể thực hiện bằng cách tuân theonhững nguyên tắc, chuẩn mực và qui định của chỉ một bên nào, mà phải có nhữngnguyên tắc, chuẩnmực và những qui định chung,mang tính quốc tế, cho sự giao tiếpquốctếgiữahaibên.

II.TRÌNHĐỘGIAOTIẾPVĂNHÓACỦAMỖICONNGƯỜI.Mặcdùmỗixãhộimỗiđấtnước,mỗidântộcđềucóvănhóagiaotiếpmangtính

truyền thốngcủamình,nhưngsựgiao tiếpcủamỗiconngười trongxãhộiđócó làsựgiaotiếpcóvănhóahaykhông,vàsựgiaotiếpcóvănhóađócómangsắc thái truyềnthống của dân tộc hay không (hay là mang sắc thái ngoại lai mất gốc) lại là chuyệnkhác.Điềuđótùyvàochỗcủamỗingườicóđượcgiađìnhvànhàtrườnggiáođụcvềvănhóagiaotiếphaykhôngvàtùythuộcvàochỗngườiđócóđượcsốngvàhoạtđộngtrongmôitrường,mộthoàncảnhcóvănhoáhaykhông.Nhưthếcónghĩalà:vănhóagiaotiếplàmộtmặt,mộtbộphậncủavănhóanóichung.Vàtrongquanniệmvềmộtconngườicóvănhóaphảibaogồmcảvănhóagiaotiếp.Vănhóagiaotiếplàvănhóavềđạođứcvàthẩmmỹtronggiaotiếpmàtathườnggọilàphéplịchsự.

III.NHỮNGNGUYÊNTẮCCHUNGCỦASỰGIAOTIẾPCÓVĂNHÓA1.TÍNHKHOAHỌC:Tínhkhoahọccủasựgiaotiếp(nhấtlàtronggiaotiếpkhoahọc,tronggiaotiếpkinh

doanh, tronggiao tiếphànhchính, tronggiao tiếpngoạigiaovà tronggiao tiếpnghi lễ,v.v...)thểhiệnởchỗ:nộidung,hìnhthức,phươngphápgiaotiếpphảiphùhợpvớimục

đíchvàtínhchấtgiaotiếp.2.TÍNHĐẠOĐỨCTínhđạođứccủasựgiaotiếpthểhiệnởtháiđộquítrọng,cởimở,thôngcảm,chia

sẻ,ủnghộ,giúpđỡđốivớingườimàmìnhgiaotiếp,đồngthờicũngthểhiệnởtháiđộtựtrọng,biếttựkiềmchế,nhườngnhịn,khiêmtốn,chânthànhvàlắngnghecủangườigiaotiếp.

3.TÍNHTHẨMMỸ:Tínhthẩmmỹcủasựgiaotiếpthểhiệnởchỗ,mộtlà,tínhkhoahọcvàtínhđạođức

củagiaotiếpđượcthẩmmỹhóa, tức là thểhiệnmộtcáchcaonhấtvàkhéoléonhấtđểthànhracáiđẹp,cái"códuyên",cáihoànchỉnhởngoạihìnhcủangườigiaotiếp,ởbộmặt, lờinói,cửchỉ,hànhđộngcủangườigiao tiếp,ởcáiđẹpcủakhungcảnhtrongđódiễnrasựgiaotiếp.

4.TÍNHDÂNTỘCVÀTÍNHQUỐCTẾ:a-Tínhdântộccủasựgiaotiếpthểhiệnởtâmlýdântộc(tưtưởngvàtìnhcảmcủa

conngườiViệtNam,tínhcách,bảnlĩnhcủangườiViệtNamtrongcảnướcvàcủatừngvùng)củachủthểgiaotiếp,ởhìnhthứcvàphươngphápgiaotiếpcủachủthểmangtínhdântộc(theophongtục,tậpquáncủangườiViệtNamtrongcảnướcnóichungvàtừngvùngnóiriêng).

Ngườingoạiquốcvàonước ta,giao tiếpvớingườiViệtNamchúng ta, thấy rất rõtínhdântộctrongsựgiaotiếpcủangườiViệtNamchúngtavớinhau,cũngnhưlàvớihọ.CònngườiViệtNamchúngtacũngnhậnthấyrấtrõtínhdântộctrongcáchgiaotiếpcủangườingoạiquốctùytheohọlàngườinướcnào.

Tínhdântộctrongsựgiaotiếpthểhiệnsựbìnhđẳnggiữadântộcnàyvớidântộckhácvànướckhác, thểhiệnsự tựhàocủamộtdân tộc,mộtnướcvề truyền thốngvănhoácủamình (trongđócóvănhoágiao tiếp)và làbằngchứngcủangườigiao tiếpđãkhông đánhmất bản sắc dân tộc trong con ngườimình (mình vẫn là ngườiViệtNam,khôngphảilàconngườichungchunghoặclaicăng,mấtgốc).

b -Tronggiao tiếp, tínhdân tộckhôngđối lậpvới tínhquốc tế, trái lại,bêncạnhtínhdântộc,cầncótínhquốctếkhitínhquốctếđókhônglàmtổnthươnghoặctriệttiêumàbổsungchotínhdântộc.

5-TÍNHTRUYỀNTHỐNGVÀTÍNHHIỆNĐẠI:Tínhtruyềnthốngkhôngđốilậpvớitínhhiệnđạitronggiaotiếp,tráilại,cónhững

truyềnthốngđượchiệnđạihóabằngcáchcảitiến,đổimới,vàcónhữngcáimới,cáihiệnđạikhôngcónguồngốctrongtruyềnthốngnhưngbổsungchocáitruyềnthống.

Điềuquantrọngnhấtcủasựgiaotiếpcóvănhoálàgiaotiếpvớitấmlòngnhânhậuvàtrungthực:Nếuthiếucáitâmđóthìsựgiaotiếpdùcólịchsựđếnđâucũngchỉlàcái

bềngoàikháchsáo,xãgiaomàthôi.Tấtnhiên,lịchsựtronggiaotiếp,tựbảnthânnó,đãlàmộtgiátrị.

Đólàchưanóiđếnmộtđiềuquantrọngkhácnữalàlòngtựtrọng,làsựkhôngđánhmấtnhânphẩm,danhdựvàbảnlĩnhcủabảnthânmìnhtrướcbấtcứaivàtrongbấtcứtìnhhuốngnào,mặcdùđiềuđókhôngđối lậpvớisựkhiêmtốn,ônhòa,điềuđạm,vàhòanhậpvớimọingườitronggiaotiếp.

CÂUHỎIVÀBÀITẬP1)Vănhoágiaotiếpcủamộtxãhộivàtrìnhđộvănhóagiaotiếpcủamỗicánhân

trongxãhộiđócóquanhệvớinhaunhưthếnào?2)Phântíchnộidungcủanhữngnguyêntắcchungcủasựgiaotiếpcóvănhóa.

CreatedbyAMWord2CHM

Bài4:PHÉPLỊCHSỰTRONGGIAOTIẾPVỚITỪNGLOẠINGƯƠITRONGXÃHỘI


Đốivớibấtcứai,phéplịchsựtronggiaotiếpvớingườiđóđòihỏichúngtaphảithểhiệnđượctháiđộquýtrongngườikhác,thươngyêungườikhác,thongcảmvàchiasẻvớiniềmvui,nỗibuồncủangườikhácvàsẵnsànggiúpđỡngườikhác,kểcảvớingườimàtakhôngquenbiết.Tấtcảnhữngtháiđộđóđềulànộidungcủachủnghĩanhânđạo,củamìnhngười.

Tuynhiêntrongthựctế,mỗilầnchúngtagiaotiếpvớiailàtagiaotiếpvớimộtconngườicụthể,vớitưcáchlàmộtnhâncáchcụthể,trongđótínhcáchchungcủaconngườinhânloạithốngnhấtvớimộtcáchhữucơvớitínhđặcthùcủamộtnhómxãhộivàtínhcáchđộcđáocủamộtcánhân.

Ởđâychúngtachỉxétđếntínhđặcthùvềmặttâmlýcủatừngnhómxãhộithườngcótrongmỗicánhânlàngườithuộcnhómđóđểtừđóchúngtaxácđịnhđượcphéplịchsựkhigiaotiếpvớimộtconngườithuộcnhómđóphảinhưthếnào.

Tấtnhiên,mộtđiềukhôngđơngiảnlàởchỗ:mỗingườiđềuvừathuộcvềnhómxãhộinàyvàvừathuộcvàonhómxãhộikia.

1-GIAOTIẾPVỚINGƯỜILẠ:Ngườilạlàngườitachưaquenbiết,vàdođó,takhôngbiếthọvàtêncủahọ,không

biếthọởtạiđịachỉnàovàlàmviệcởđâu,ngànhnào,khôngbiếttìnhtrạnggiađìnhcủahọ(đãcóchồngcóvợ,cóconchưa,chamẹcònkhông,anhchịemcómấyngười,ởđâu,làmgì), khôngbiết xuhướng, năng lực, tính cách, khí chất củahọ, khôngbiết họđếngiao tiếpvới tađểnhằmmụcđíchgìvàvớiđộngcơnàov.v...Nhữngđiềuvềhọmàtakhôngđượcbiếtthì,ngượclại,nhữngđiềuvềtahọcũngkhôngđượcbiết.Cảhọvàta,khigiaotiếpvớinhau,chỉmớithấyngoạihìnhcủanhau,rồihiểunhauvànghĩvềnhauđượcphầnnàoqualờinói,quacửchỉvàquaviệclàmtronglúcgiaotiếpmàthôi.

Cảtavàhọđềucócáitâmlýnghengóng,thămdò,ràođón,đềphòngđốivớinhau,đểkhỏibịhiểulầmvềmụcđíchvàđộngcơgiaotiếp,thậmchícókhiđểcheđậykhôngchongườiđốidiệnbiếtmụcđíchthực,độngcơthực,conngườithựccủamìnhlànhưthếnào,dochưatinnhau,chưaphảilàbạncủanhau.

Vìthế,cáchgiaotiếpvớingườilạkhôngthểthựchiệnmộtcáchdễdàng,thoảimái,cởimởnhưvớinóngườiquen,ngườibạnhayngườithântronggiađìnhđược

Phéplịchsựkhigiaotiếpvớingườilạđòihỏitaphảilễphéptrongcáchchàohỏivàtrảlời.Phảithưa,phảixinphép,phảixinlỗi,phảicámơn,phảitrảlờirằng"khôngcóchi"vớilờicámơncủangườita.Phéplịchsựnàycũngđòihỏitachớtọcmạch,tòmòđểhỏihan quá nhiều về người lạ đó khi không thực là cần thiết. Và phép lịch sự này cũngkhuyêntachớcóbahoa,“ruộtbỏngoàida”đểđemhếtchuyệnnộibộcủanhàmìnhhaychuyệnriêngtưthầmkíncủabảnthanmìnhra“khoe”hay“tâmsự”,“thanthở”vớingườilạ.

Tấtnhiêntaphảisẵnsàngtrảlờinhữngcâuhỏicủahọnếutathấykhôngcầnphảidấu,hoặcnếuđólàcâuhỏimàtathấykhótrảlời,trảlờikhôngtiệnthìtaxinlỗihọmànóirằngtakhôngbiếttrảlờinhưthếnàođược.

2–SỰGIAOTIẾPGIỮANAMGIỚIVÀNỮGIỚI:Sựgiaotiếpgiữanamgiớivànữgiớivớinhaucókhácvớisựgiaotiếpgiữanamgiới

vớinhauhoặcgiữanữgiớivớinhau.Đólàdosựkhácnhauvềgiới tính trêncả3mặcsinhlý,tâmlývàxãhội.

Sựkhácnhauvềsinhlýgiớitínhbaohàmtrongnókhảnăngnẩysinhmốiquanhệtìnhdụcvàtìnhyêu.

Sựkhácnhauvềtâmlýgiớitínhsẽbiểulộraởsựkhácnhauvềcáchđốixửcũngnhưvềsựđòihỏicáchđốixửgiữangườinàyvàngườikiatrongquanhệtìnhbạn,tìnhyêuvàhônnhân,kểcảquanhệtìnhdục.

Cuốicùng,sựkhácnhauvềmặtxãhộicũngcóthểảnhhưởngtíchcựchaytiêucựcđếntháiđộđốixửvớinhaugiữanamvànữ,vàtháiđộcóthểlạikhácnhautùytheochỗhọgiaotiếpvớinhauởngoàiđườnghayởtrongnhà,trướcmặtmọingườihaychỉkhicó2ngườivớinhau.Điềuđódiễn rakhácnhau trongnhữngxãhộikhácnhauvề truyềnthốngvănhóa,đạođức,tôngiáo,phongtục,tậpquán,vềsựbìnhđẳnghaylàbấtbìnhđẳnggiữanamvànữ,vềvaitròcủanamvànữtrongđờisốngkinhtế,xãhội,v.v...

Dùcókhácnhau,nhưngbấtcứthờinàovàởbấtcứnướcnào,trongmốiquanhệvàgiaotiếpgiữanamvànữ,khihọchưaquenbiếtnhau,baogiờcũngcókhoảngcách,mộthàngràonhấtđịnhvàmỗibênkhôngdámvượtquađểphânbiệtmốiquanhệcôngviệc,bạnbèvớimốiquanhệcủatìnhyêuvàtìnhvợchồng.

Trongmối quan hệ và trong sự giao tiếp giữa namvà nữ, phép lịch sự đòi hỏi ởngườinamnhiềuhơnởngườinữ:namphảitôntrọng,phảitếnhị,phảinhẹnhàngvớinữ,phải giúp đỡ và phải bảo vệ nữ, phải nhận lấy phần nặng nề, vất vả, nguy hiểm vànhườngchonữphầnítnặngnề,ítvấtvả,vàítnguyhiểmhơn.

Ngược lại, nam giới bao giờ cũng đòi hỏi nữ giới quan hệ và giao tiếp vớimìnhtrongsựhiềnlànhvàdịudàngbẩmsinhcủanữgiới.

3-GIAOTIẾPGIỮANGUỜITRẺVÀNGƯỜIGIÀ,GIỮANGƯỜILỚNVÀTRẺEM:

Tâmlýcủangườiđãgiàkhácnhiềusovớitâmlýcủangườicòntrẻ.Phéplịchsựtrongsựgiaotiếpcủangườitrẻvớingườigiàđòihỏingườitrẻphảibiết

tâmlýcủangườigiàđểcósựđốixửđemlạichongườigiàsựanủi,sựcảmđộngvàniềmvui.

Ngườitrẻtuổikhigiaotiếpvớingườigiàphảitỏralễphép,khiêmtốn,kínhtrọng,biếtơnngườigià,chânthànhhọchỏikinhnghiệmcủangườigià.Đốilại,ngườigiàcũngnêntỏrathôngcảmvàtôntrọngthếhệtrẻ,khôngkhắtkhemàsẵnsàngthathứchomọisựvôtìnhvàvụngvềtrongđốixửcủatuổitrẻ,hơnnữa,tintưởngởtuổitrẻ.

Trẻemthờinàovàởđâucũnglà trẻem.Cácemngây thơ, trong trắng,vô tộihồnnhiênvàrấtcầntìnhthươngvàsựchămsóc,giáodụccủangườilớn.

Vìthế,khigiaotiếpvớicácem,ngườilầnphảinắmbắtđượctâmlýcủacácemmàcótháiđộtôntrọngvàtintưởngởcácem,nóinăng,đốixửnhẹnhàng, lịchsựvớicácem,bảovệ,chămsócvàgiáodụccácem.

4 – SƯGIAO TIẾPGIỮANGUỜIKHỎEMẠNH LÀNH LẶNVỚI NGƯỜIBỆNHVÀNGUỜITÀNTẬT:

Khi giao tiếp vớimột người bệnh, nhất là bệnh nặng và bệnh hiểmnghèo, ngườikhỏemạnh phải cố gắng để biết và thông cảmvôi nỗi đau đớn và buồn lo của ngườibệnh,tránhnóinhữngđiềulàmchongườibệnhthêmlolắng,biquanhoặclàmtủithânngườibệnhvànênnóinhữnglờiđộngviên;anủivàtạoniềmtin,niềmhyvọngsẽkhỏibệnhchongườibệnh.

Đốivớingườitàntật,chúngtaphảithôngcảmvớimặccảmbịtànphếcủahọđểmàanủi,độngviênvàgiúpđỡ.Đừngtỏraquáchúýđếnsựtàntậtcủahọ,làmchohọcàngthêmmặccảm.

5 – SỰGIAOTIẾPVỚINGƯỜIDÂNTỘCKHÁCVÀVỚINGƯỜINƯỚCNGOÀI

Người dân tộc khác và người nước ngoài khác ta về ngôn ngữ, về tâm lý và vềtruyềnthốngvănhóacủadântộc,vềcáchănmặcvàcóthểkháccảvềmàuda,màumắt,màutócvàchiềucaov.v...Vìthế,họcóthểngỡngàng,lúngtúng,vụngvềkhitiếpxúcvàđốitácvớita,nhấtlàkhicùngsinhhoạtvớitatheocáchcủata.Họsẽngượngnghịu,thậmchíkhóchịukhithấytanhìnhọmộtcáchtòmò,giơtaychỉchỏvàomặthọrồicườivớinhauvềhọ.Họrấtcámơnvàđánhgiácaotanếutatỏrakínhtrọng,yêumến,cởimởvàgiúpđỡhọ.

Điềuquantrọngnhất là tachớcólàmđiềugìđốivớihọhoặctrướcmắthọđểhọhiểu lầmhoặc khinh bỉ đối với dân tộc ta và đất nước ta, làmnhục quốc thể, làm tổnthươngnghiêmtrọngdanhdựcủadântộcViệtNam.

6–SỰGIAOTIẾPGIỮACẤPTRÊNVÀCẤPDƯỚI:Cấptrênlãnhđạo,chỉđạo,chỉhuyvàraquyếtđịnhchocấpdướithihànhvàthực

hiện.Cấp dưới phục tùng và thi hành, thực hiện nghiêm chỉnh lệnh của cấp trên.Ngoàiđiềuđóra,cấptrênkhôngcóquyềnvìthếmàhốngháchđốivớicấpdướixúcphạmđếnnhânphẩmcủangườiđượcquyềnmình.Cấpdướiphảikính trọngvàphải có tinh thầntráchnhiệmđốivớicấptrên,nhưngkhôngvìthếmàkhúmnúm,nịnhbợcấptrên.

7 – SỰ GIAO TIẾP GIỮA NGƯỜI KHÔNG THEO TÔN GIÁO NÀO VỚINGƯỜICÓTHEOMỘTTÔNGIÁOVÀGIỮANGƯỜITHEOTÔNGIÁONÀYVỚINGƯỜITHEOTÔNGIÁOKHÁC:

TheoHiếnphápcủanướcCộnghòaXHCNViệtNam,mọicôngdânđềucóquyềntựdotínngưỡngvàtựdokhôngtínngưỡng.Vìthế,ởnướctacónhiềungườitheomộttôngiáonàođó(đạoPhật,đạoCôngGiáo,đạoTinLành,đạoHồi,đạoCaoĐài,đạoHòaHảov.v...)

Truyềnthốngđạiđoànkếtcủadântộctavàphéplịchsựtronggiaotiếpđòihỏimọingườiphảicótháiđộtôntrọngquyềntựdotínngưỡngvàtựdokhôngtínngưỡng,tôntrọngmọigiáosĩmàmọitínđồbấtkểhọtheotôngiáonào.

Sựhiểubiếtvềmỗi tôngiáogiúpmỗingườichúngtabiếtnhữnggì làcấmkỵđốivớitừngtôngiáovàdođóbiếttránhnékhôngnóivàkhônglàmnhữngđiềucấmkỵvớitín đồ của tôn giáo có những điều cấmkỵ đó khi giao tiếp với họ hoặc khi vào thămviếngnhàthờ,chùachiền,đềnmiếucủahọ.

8 – SỰ GIAO TIẾP GIỮA NGƯỜI DÂN VÀ NGƯỜI CÔNG CHỨC NƠINHIỆMSỞ

Ngườicôngchức(tứclàcánbộvànhânviênlàmviệctrongbộmáyNhànước)khitiếpdânnơinhiệmsởcủamìnhphảiluônluôncótháiđộkínhtrọngngườidânvàtinhthầntậntuỵphụcvụnhândân,tuyệtđốikhôngđượccótháiđộcửaquyềnvàgâyphiềnhàchongườidân.

NgườidânkhiđếnmộtcơquanNhànước,dùcơquanđólàcấpnhỏnhấttrongbộmáyNhànước,phảicótháiđộtôntrọngnhữngquyđịnh,nhữngyêucầucủacơquanđóđốivớingườidânđểbảođảmtrậttưvàanninhchốncôngquyền.

Trongkhigiaotiếpvớinhau,nếucóđiềugìtráiýnhauthìcảhaibênđềuphảibìnhtĩnh và ôn hoà trình bày ý kiến phản hồi củamình, tránh gây căng thẳng, ảnh hưởngkhôngtốtđếnviệcgiảiquyếtvấnđềvàđếnkhôngkhílàmviệcchungcủacôngsở.

9–SỰGIAOTIẾPGIỮANGƯỜIBÁNVÀNGƯỜIMUATrongnềnkinh tế thị trường,hoạtđộngmuabán theogiá thị trường làhiện trong

phổbiến.Tuynhiênmuabánkhôngđơngiảnchỉ là chuyện trả tiềnvànhận tiền,giaohangvànhậnhangmàcònlàchuyệngiaotiếpcóvănhóahaykémvănhóagiữangườimuavàngườibán.

Doquyluậtcạnhtranhcủakinhtếthịtrường,ngườibánphảithinhauchiềukhách(kháchhànglàthượngđế)để“vuilòngkháchđến,vừalòngkháchđi”,đểđượckháchtínnhiệm, lần sau lạiđếnmuanữa.Ngaycảkhikháchhàngkhôngmuamàchỉxem thôi,ngườibáncũngvẫnniềmnở,âncần.

Ngườimua,dùbiếtrằngngườibáncầnmình,cũngkhôngvìthếmàthiêulịchsựvớingườibán.

10 – SỰ GIAO TIẾP GIỮA NGƯỜI NỔI TIẾNG VÀ NGƯỜI HÂMMỘ ỞNHỮNGNƠICÔNGCỘNG:

Tronglĩnhvựccanhạc,thểthao,điệnảnh,v.v...cónhữngngườinổi tiếngtàinăng(nhữngngôisao)vàcóhàngtrăm,hàngngànngườihâmmộcuồngnhiệt.Cónhữngcuộcgiao lưu giữa đông đảo những người hâmmộ với “ngôi sao” củamình để được ngắmnhìn,đượchỏihan,đượcnghetrảlời,đượcchochữký,đượctặnghoavàđượcreohò,vỗtayhoannghênh...Trongnhữngtìnhhuốngnhưvậy,tháiđộgiaotiếpcủa"ngôisao"vớicôngchúngcủamìnhlàmộtvấnđềrấtquantrọng:sựvuivẻ,sựkhiêmtốn,sựkínhtrọngcủanhânvật "ngôi sao"đốivới côngchúng là thướcđo trìnhđộvănhoá,phẩmchất,nhâncáchcủangườiđượchâmmộ.Mọilờinói,cửchỉ,hànhđộngsaisót,đángchêtráchcủa“ngôisao”sẽlậptứcgâyrasựthấtvọngrấtlớnđốivớicộngchúngvàsẽgâytổnthấtchouytíncủachínhmình.

11–SỰGIAOTIẾPGIỮANGỜIGIÀUVÀNGƯỜINGHÈO:Trongnềnkinhtếthịtrường,nhiềuthànhphầnvàmởcửa,chắcchắnphảicósựphân

hoágiàunghèo:một sốngườinày làmăngiỏivàmaymắnnêngiàu lên;một sốngườikháclàmănkémvàrủiro,nênphásản,nghèođi.Đólàchưakểnhữngkẻgiàulênmộtcáchphiphápvàvôđạođức(buônlậu,lừađảo,thamnhũng...).

Vấnđềđặtralà:Tronggiaotiếpvớinhau,ngườigiàukhôngnêncótháiđộkhinhbỉngườinghèo,lấyđồngtiềnđểoép,điềukhiển,saikhiếnngườinghèo,bắtngườinghèophảichịuthuathiệt,lépvếđểbóclột;cònngườinghèothìkhôngnênvìnghèomàchịusựsỉnhụcvàoépcủangườigiàu.Nóicáchkhácdùmộtbêngiàusang,mộtbênnghèokhổ,nhưngđềulàcôngdânbìnhđẳngtrướcPhápluật,đềucónhâncách,nhânphẩmcủamìnhmàkhôngmộtaicóquyềnxúcphạm.

CÂUHỎIÔNTẬP1.Giaotiếpvớingườilạnênnhưthếnào?Tạisao?2.Namgiaotiếpvớinữthìnênnhưthếnào,cònnữgiaotiếpvớinamthìnênnhư

thếnào?Tạisao?3.Ngườitrẻgiaotiếpvớingườigiàthìnênnhưthếnào,cònngườigiàgiaotiếpvới

ngườitrẻthìnênnhưthếnào?Tạisao?Ngườilớnnêngiaotiếpvớitrẻemnhưthếnào?Tạisao?

4.Ngườikhỏemạnhnêngiaotiếpvớingườibệnhnhưthếnào?Ngườilànhlặnnêngiaotiếpvớingườitàntậtnhưthếnào?Tạisao?

5.Nêngiao tiếpvớingườidân tộckhácvàvớingườinướcngoàinhư thếnào?Tạisao?

6.Ngườikhôngtheotôngiáonàonêngiaotiếpvớingườicótôngiáonhưthếnào?Ngườitheotôngiáonàygiaotiếpvớingườitheotôngiáokhácnhưthếnào?Tạisao?

7.Côngchứcgiao tiếpvớingườidântạicôngsởphảinhưthếnào, tạisao?NgườidânkhiđếncôngsởnêngiaotiếpvớicánbộhaynhânviênNhànướcởđónhưthếnào,tạisao?

8.Cấptrênvàcấpdướinêngiaotiếpvớinhaunhưthếnào?Tạisao?9.Ngườibánvàngườimuanêngiaotiếpvớinhaunhưthếnào?Tạisao?10.Ngườinổitiếnggiaotiếpvớiđôngđảonhữngngườihâmmộmìnhnênnhưthế

nào?Tạisao?11.Ngườigiàunêncó tháiđộgiao tiếpnhưthếnàođốivớingườinghèovàngười

nghèonêncótháiđộgiaotiếpnhưthếnàođốivớingườigiàu?

CreatedbyAMWord2CHM

Bài5:PHÉPLỊCHSỰTRONGGIAOTIẾPỞNHÀ,ỞCƠQUANVÀỞNƠICÔNGCỘNG


1.PHÉPLỊCHSỰTRONGGIAOTIẾPỞNHÀ1.1-ĐặcđiểmcủaviệcgiaotiếpởnhàGiao tiếpởnhà làgiao tiếpgiữanhữngngười tronggiađìnhvớinhau(giữavợvà

chồng,giữachamẹvàconcái,giữaôngbàvàcháuchắt,giữacácanhchịem,giữachú,bác,cô,dìvớicháu...), tứclàgiữanhữngngườicóquanhệhônnhânvàquanhệhuyếtthốngvới nhau.Đây là sự giao tiếp trongnội bộmột nhómnhỏ của nhữngngười cầnđượcchungsốngvớinhaulâudàidướimộtmáinhà,vớitráchnhiệmđạođứcvàpháplýđốivớinhauvànhấtlàvớitìnhcảmthươngyêunhau.

Nhàở(môitrườnggiađình)lànơiconngườicóthểsốnghoàntoànthoảimáivàsovớimôi trườngcơquanhaynơicôngcộng,cuộc sống trongmôi trườnggiađìnhhoàntoàntuỳthuộcvàoýmuốncủacảgiađìnhnóichungvàcủatừngconngườinóiriêng.

Mỗi gia đình có những đặc điểm và điều kiện riêng của nó về kinh tế (giàu haynghèo),vềvănhóa (đượchọccao/hay thấp)vềnghềnghiệp,về lối sống..., dođó, sựgiaotiếpgiữanhữngngườitronggiađìnhvớinhauhoặcvớikháchđếnnhàcũngítnhiềucókhác nhau, nhất là về các phương tiện vật chất cho sự tiếp khách, về thời gian tiếpkhách,vềtháiđộgiaotiếpđốivớinhau....

1.2-Phéplịchsựtronggiaotiếpcủanhưngngườitronggiađìnhvớikháchđếnnhà

a.Kháchđếnnhà,bấtkểlàkháchcủaai,ngườitrongnhàđềuphải tỏraniềmnở,vui vẻ,mời khách vào nhà ngồi rồi báo cho người nhà có khách đó ra tiếp.Nếu đó làngườimàcảgiađìnhđềuquenbiếtthìngườitiếpkháchphảilàngườiphùhợpnhấtvớikhách.Vídụkháchcủangườiôngtrongnhàthìngườitiếplàngườiông,nếungườiôngđivắngthìngườitiếplàngườibà(vợcủaông),nếuhaiôngbàđivắngcảthìmớilàngườicontiếp.Đểtỏlòngquýmếnkháchhơnnữathìngườiôngratiếpcònmờiluôncảbàratiếpnữa.

b.Theophongtụcnướcta,kháchđếnnhàthìngườinhàphảimờikháchuốngnước,màtrangtrọngnhấtlàphatràđểkháchuốngtáchnướctrànóng.

c.Kháchđếnthămtấtnhiênphảihỏihanvềsứckhoẻ,sựlàmăn,sựhọchànhcủanhữngngườitrongnhànhưlàbàytỏsựquantâmvàsựmongmuốngiađìnhđượchạnh

phúc.Sauđó,nếucầnthìmớibànbạccôngviệccóliênquanđếnmìnhvàcầnsựgiúpđỡcủangườitrongnhà.Trướckhiđếnthăm,kháchnênđiệnthoạihoặcnhắntintrướcvàtốtnhấtlàchỉnênđếnthămvàolúcthuậntiệnđốivớigiađình,đượcgiađìnhhẹntrước.

d.Kháchnêncóýthứcgiớihạnthờigianngồithămgiađìnhđểkhỏilàmmấtnhiềuthờigianchogiađình,nghĩalàphảixinravềđúnglúc.Cònvềphíagiađìnhthìlạinêncóýmờikháchởlạithêmchútnữa,vànếusắpđếngiờănthìmờikháchănluônchovui.Thườnglàkháchtừchốivàcámơnvìkhôngmuốnlàmphiền.Nhưngcũngcókhisựởlạiăncơmvớigiađìnhlàcầnthiếtvềmặttìnhcảm.

e.Sựgiaotiếpvớikháchởnhà,nếulàkháchđượcmời,tấtnhiênlàcósựchuẩnbịtrongmộtmứcđộnàođó,cònnếulàkháchtựđộngđến,giađìnhkhôngbiếttrước,thìcứtiếpkháchtựnhiêntrongđiềukiệnbìnhthường,chỉcầnnóivớikháchrằngkhôngđượcbiếttrướcnênchẳngchuẩnbịgìcảvàtấtnhiênlàkháchvẫnvuivẻ.

g.Trongkhiđang tiếpkhách,giađìnhđừngđểxảy ranhữngđiềukhôngvui chokhách, nghĩa là đừng có chuyện xích mích, la mắng, đánh đập con cái trước mặtkhách.Nhỡcóxảyrathìphảixinlỗikháchvìđãlàmkháchmấtvui.

h.Khikháchravề,ngườitiếpkháchphảitiễnkháchvàchờkháchđirồimớiquayvàonhà.

Sựgiaotiếpvớinhautrongnộibộnhữngngườitronggiađìnhtấtnhiênlàthoảimáivàtựnhiênnhìn,khôngnhưgiaotiếpởcơquanhayvớingười lạởnơicôngcộng.Đócũnglàsựgiao tiếp,sựứngxửtrêncơsởniềmtinvào tình thươngyêunhauvàsựsẵnsàngthathứ,bỏquamọilỗilầmchonhaukhingườicólỗiđãhếtđượcmìnhcólỗi.

k.Sựquantâmhỏihanvàchămsócchonhaugiữanhữngngười tronggiađìnhlàquýnhưngcũngkhôngvìthếmàlàmảnhhưởngtớisựnghỉngơi,sựyêntĩnh,haysựlàmviệcriêngcủamỗingười.

2.PHÉPLỊCHSỰTRONGGIAOTIẾPỞCƠQUAN.2.1-ĐặcđiểmcủaviệcgiaotiếpởcơquanKhácvớiởnhà(ởgiađình)nhữngngườitrongmộtcơquanlàmộtthànhviêncủa

tậpthểlaođộng,đếncơquanchỉđểlàmviệcdocơquangiaocho,đếnđúnggiờvàravềđúnggiờ,vàchỉcóquanhệvớinhauvềcôngviệclàchính,tứclàquanhệcôngtác,quanhệchỉhuyvàchấphành,quanhệcông tácvàphốihợp,quanhệ liênđới tráchnhiệmtrướccơquan,trướcxãhội.

Sựgiaotiếpởcơquankhôngchỉlàsựgiaotiếpgiữanhữngngườilàthànhviêncủacơquan(sựgiaotiếpnộibộ)màcòncósựgiaotiếpvớikháchđếncơquanvàvớicáccơquankhácđểlàmviệcvớitưcáchlàđạidiệnchocơquan.Sựgiaotiếpcủangườitrongcơquanvớingườingoàicơquankhôngđòihỏiphảicósựquenbiết,phảicónhucầucủacánhân,phảicótìnhcảmđốivớinhau,màđòihỏiphảicólýdovìcôngviệc,vìtráchnhiệmvàthuộcthẩmquyền.Vìthế,ngườitrongcơquanphảicóđeotrướcngựcáohay

đínhbảngghihọtênvàchứcvụcủamình,hoặcđặtbảngđótrênmặtbànlàmviệccủamình.Vànhiềutrườnghợpsựgiaotiếpđểgiảiquyếtcôngviệcđòihỏiphảicógiấygiớithiệu,giấychứngminh,sổhộkhẩu...

2.2-Phéplịchsựtronggiaotiếpgiữacácthànhviêntrongcơquanvớinhau.a.Mỗingày,khimớiđếncơquanvàkhisắpravề,mọingườiđềuchàonhau,thậm

chícònhỏihannhaumộtvàicâunếucần.b.Tôntrọngsựlàmviệccủangườikháctrongcơquan,khôngquấyrầyhọvìnhững

chuyệnngoài cơquanhay thuộcđời tư củanhau.Đến cơ quan chỉ để làmviệc và làmviệc,khôngnóichuyệnriênghayđùacợtvớinhau.

c.Tiếpkháchcủacơquanởphòngkháchhayởphònglàmviệc,côngkhai,khôngnênmời khách cùngvớimình ra ngoài phốngồi hayvào căn tin có thể gâyhiểu lầm.Không nên hẹn và tiếp khách riêng củamình để giải quyết việc riêng củamình tại cơquan.

d.Nếukhôngcótráchnhiệmthìkhôngnêncanthiệpvàocôngviệccủangườikhác.Nếuliênquanđếntráchnhiệmcủamìnhthìcónóirõlýdocanthiệpvànếucóýkiếnthìtrướchếtgópýthẳngthắnvàthânmậtvớingườicóliênquankhiđãtìmhiểuđầyđủsựthực.

e.Khôngđiênthoạicơquanvàoviệcriêngcủamình,nhấtlàkhôngnêndùngvàoviệcriêngquálâutrongkhicóngườikhácđangcầndùngđếnđiệnthoạiđó.

g.Quanhệnamnữ trongcơquan làmộtvấnđề rấtnhạycảm.Nên cốgắng tránhquanhệtìnhvêuhaytìnhdụcđốivớingườikhácgiớitrongcơquan(vì"lửagầnrơmrấtdễcháy")vìnócóthểảnhhưởngtớichấtlượngvàhiệuquảcủacôngviệc,tớisựkháchquanvàcôngbằng trongkhen thưởngvàkỷ luật trongphêbìnhvà tựphêbình,đó làchưanới tới ảnhhưởngđếnhạnhphúc củamột gia đình, đếnngười thứba (là vợhaychồngcủa"đươngsự")ởnhà.

Quanhệnày sẽphươnghại tớiuy tín củagiámđốcnếucóchuyện"quấy rối tìnhdục"củagiámđốcvớinữthưkýcủamình,hoặcchuyệnnữthưkýdùngvẻđẹpcủamìnhđểlunglạcvàlợidụngquyềnlựccủagiámđốc.

2.3-Phéplịchsựtronggiaotiếpgiữacánbộ,nhânviêncủacơquanvớikháchđếncơquan.

a.Nếukháchlàbênđốitáccủacơquan,thìngườiđạidiệnchocơquantiếpvàlàmviệcvớikháchphảigiaotiếpvới tinhthầnthươngthảo, thươnglượng, trungthựcvàcótráchnhiệmđểgiảiquyếtcôngviệcvừacólợichocả2bên,vừacủngcốđượcmốiquanhệlàmănlâudài.

b.Nếukháchlàngườidânthìngườithaymặtcơquantiếpdânphảithểhiệntháiđộkính trọng,niềmnở,phụcvụ, tránh tháiđộ "cửaquyền",quan liêu,hốnghách,nhũngnhiễu.Nếucơquan làmộtcông ty,mộtnhàhàng,mộtkháchsạn,…thìphải luônnhớ

rằngngườidânlàkháchhàng,là"thượngđế".3.PHÉPLỊCHSỰTRONGGIAOTIẾPỞNƠICÔNGCỘNGKhácởnhà(tronggiađình)vàkhácvớinơilàmviệc(nhiệmsở:cơquan,xínghiệp,

nhàmáy,côngty, trườnghọc,bệnhviện...) lànơimàmỗingườichúngta là thànhviêncủagiađìnhvàcủatậpthể,vàlànơimàmọingườiđềubiếttalàai,tabiếtmọingườilàai,tacóquanhệnhưthếnàovớimọingười,mọingườicóquanhệnhưthếnàovớita,nơicông cộng là nơi chung cho tất cảmọi người trongxãhội và là nơimọi người thườngkhôngquenbiếtnhau,làngườilạđốivớinhau.

Sựgiaotiếpgiữangườivàngườiởnhữngnơicôngcộnglàsựgiaotiếpgiữanhữngcông dân hoàn toàn bình đẳng với nhau trước pháp luật và được pháp luật quy địnhnhữngquyềnvànhữngnghĩavụnhấtđịnhtrongmốiquanhệgiữahọvớinhauvàgiữahọvớicáctàisảncôngcộngthuộcquyềnsởhữucủatoàndân,doNhànướcquảnlý.

Vìthế,sựgiaotiếpgiữangườivàngườiởnơicôngcộngđòihỏimỗingườiphảihiểubiếtvàtựgiácthựchiệnđúngnhữngđiềumàphápluậtđãquyđịnhkểcảkhikhôngcómặtcủanhữngngườicảnhsát.Đó làchưakểcảnhữngđiều tuykhôngghi trongphápluật nhưngđạo lýxãhội và lương tri, lương tâmcủamỗingườiđòi hỏi phải làmhoặckhôngnênlàm.

3.1-Trênđườngphố:Đườngphố,dùlànơiđôngngườivàxecộqualại,cũnglàmộtnơimàngườinàycó

thểgiaotiếpvớingườikiavì lýdogiaothông(vídụbáohiệuchonhaukhirẽtrái,khivượtlên),vìlýdomuabán(dừnglạiđểmuanhữnggìđócóbàybántrênvỉahèhoặcởnhữnggiannhàmặttiền),hoặcvìlýđohỏithămlàmquenvớinhauhoặcchuyệntròvớinhau.

Phéplịchsựtrongtrườnghợpnày(giaotiếpvớinhautrênđườngphố)chủyếulàởchỗ:tôntrọngluậtlệgiaothông;khôngcảntrởsựđilạicủanhữngngườikhác;khôngla,hét,cườivàgọinhauinhỏi;khôngđuaxe,lạnglách;khôngvịntaynhauhoặcbámkẻonhauthànhhànghai,hàngba;khônggâygỗvàđánhnhau...,

3.2-TrongcôngviênCôngviênlànơithườngcónhữngcuộcgặpnhau,ngồichơivàchuyệntròvớinhau

giữa những người quen biết. Đó cũng là nơimỗi buổi sáng thường có những người ởquanhđóđếntậpthểdục....Đócũnglànơicóthểcónhữnghiệntượngtệnạnxãhội...

Sựgiaotiếpvớinhauởtrongcôngviêntuythuậnlợivàthoảimáihơnnhiềusovớitrênđườngphố,nhất làvàonhữnglúccôngviênvắngvẻ,vẫncầncóphéplịchsựcủanó.Khôngnên làmồn,khôngnênxả rác,khôngnênphónguếbừabãi.Khôngnênđộcchiếm cảmột cái ghế dài để nằm ngủ trong khi có những người qua lạimỏi chânmàkhôngbiếtngồinghỉởđâu.Khôngnêncócảnhanhnằmchịngồi(hayngượclại)vàđấmbóp,bắtchấy,nặnmụn,nhổrâuchonhaukhônglịchsựtínàotrướcmắtmọingười,nhất

làkháchngườinướcngoài.3.3-TrongnhàhátrạpxiếchoặcrạpchiếuphimVàonhàhát, rạpxiếchoặc rạp chiếuphim làđểxembiểudiễn trên sânkhấu (ca

nhạc,kịch,cảilương,tuồng,chèo,xiếc,ảothuật)hoặcđểxemphim.Khôngnênvàođóchỉđểgiaotiếpvớibạngái,bạntrai,vớingườiyêu,nghĩalàkhôngxemmàchỉđểchuyệntròvàâuyếmnhaubêncạnhmọingười,trướcmắtmọingười.

Sựgiaotiếpvớinhautrongnhàhát,rạpxiếchoặcrạpchiếuphimchỉnêndiễnrakhicần thiếtvàbằngcáchnói rấtnhỏvớinhauchỉvài câungắnngủi.Tất nhiên, trướcgiờbiểubiến,chiếuphimvàtronggiờgiảilaogiữabuổi,chúngtacóthểgiaotiếpvớinhauthoảimái,nhưngvẫnkhônggâyồnàođốivớimọingười,nhấtlàkhôngnênlahét,cườiđùa,gọinhauquátovàkhôngnêncónhữngcửchỉđùacợt,nghịchngợmlàmmấttrậttựvàkhôngkhítrangtrọngnóichungcủanhàhát,rạpxiếcvàrạpchiếuphimvớitưcáchlànhữngnơibiểudiễnvàthườngthứcnghệthuật.

Trướcconmắtcủangườimàtagiaotiếpcũngnhưtrướcconmắtcủamọngườicómặttrongnhàhát,rạpxiếc,rạpchiếubóng,mỗihànhvicủatađãđượcmọingườinhìnthấyvàđánhgiálàcóvănminh,lịchsựhaykhông.Vìthế:

-Nênđếnxemđúnggiờhoặcsớmhơnmộtchút,khôngnênđếntrễ.Buổibiểudiễnhaychiếuphimđãbắtđầu,đènđãtắt,tavàoxem,tìmchỗngồi,sẽlàmphiềnđếnngườikhác.Tấtnhiêntaphảixinlỗinhữngngườimàtađãlàmgiánđoạnviệcxemcủahọkhiđiquatrướcmặthọđểđếnchỗcủamình.

-Nênngồingayngắn,khônggácchânlênghế.-Khônghútthuốclátrongnhàhátvàtrongrạp.Khivởdiễnđãkếtthúc,taphảinánlạivàiphútđểđáplạicửchỉchàokhángiảcủa

cácnghệsĩbằngcáchđứngdậy,vỗtay,mắtnhìncácnghệsĩvớinụcườivàtánthưởng.3.4-TrongcửahàngănhoặccửahànggiảikhátKhitamờimộtngườivàomộtcửahàngđểănuốngthìtanênchọnbànchưacóai

ngồihoặcđợinhânviêncửahànghàngchỉ chỗchomìnhngồi.Nếucần tỏ ramình làngườiquýtrọngkháchmờithìmìnhnênđưabảnthựcđơnđicửahàngchongườiđóvàđềnghịhọchọnnhữngmónănmàhọthích.Nếuhọtừchốiviệcchọnmànóituỳýmình,thìmìnhxemqua thựcđơnrồinhanhchóngchọnmónăn,đừngđểkháchmờicócảmgiáclàtađangphảiđắnđo,suytínhquálâu.

Ănuốngxong,lúcthanhtoántiền,takhôngnênxemxét,cộngđicộnglạigiáthànhtrướcmặtkhách cửa ta tại bànmà,một là, xemqua rồi trả tiềnngay,hoặc, hai là, đếnquầyđểthanhtoántiền,cònkháchcủatavẫnngồitạibàn.

Tronglúcngồiănuống, takhôngnêncó tháiđộhạchsáchngườiphụcvụmàchỉnêncóýkiếnvớihọmộtcáchnhẹnhàngnếucóđiềugìchưavừaý.Nếutacảmthấyhài

lòngvề tháiđộphụcvụcủanhânviêncửahàngthìngoài lờicámơn, tacó thể thù laochongườiđómộtsốtiềnnhỏ,cóthểlàsốtiềnnhỏnhoicònlạimàcửahàngthốilạichota.

3.5-TrongcáccửahàngbuônbánVàođâylàđểtìmxemcóthứhàngmàmìnhcầnmuahaykhông,vànếuthấymua

đượcthìmuarồirakhỏicửahàng,khôngnênđứngxemchơilâuquá,ảnhhưởngđếnsựravào,muabánchung,nhấtlàởnhữngcửahàngđôngkhách.

Nênxemkỹbằngmắt,rồikhicầnthiếtlắmthìmớiyêucầungườibánhànglấyhàngchomìnhcầmxem.Khicầmhàngxemxét,phảithậntrọngđểkhỏiđánhrơi,làmdobẩnhoặc hư hỏng.Khôngmua,mà trả lại, thì nhớ cảmơn và xin lỗi nếu cảm thấy đã làmphiềnhọnhiềukhixemxéthếtmónhàngnàyđếnmónhàngkhácmàkhôngmua.Khiravề,nhớchàongườibánhàng.

Khôngnêntỏtháiđộphêphán,chêtrách,hoàinghihoặccoithườngđốivớingườibàn hàng chỉ vì giá hàng quá cao hoặc vì chất lượng,mẫumã của hàng không vừa ýmình.

3.6-KhiđếncáccôngsởKhi có việc phải đếnmột công sở nào đó để yêu cầu hoặc đề nghị người ta giải

quyếtchomìnhmộtviệcgìđótheochứcnăngcủangườitathìmìnhphảitỏratôntrọngnộiquycủacơquanđó.

Phảiquangườibảovệ(ngồiởcổngvàocơquan)hoặcphảiquangườihướngdẫncủacơquanđểbiếtphảivàophòngnào,gặpaiđểgiảiquyếtviệccủamình.

Khôngđượctựtiệnđivàophòngnọphòngkiamàkhônghỏicóđúngphòngmìnhcầnvàohaykhôngvàcóđượcphépvàohaykhông.

Nếucónhiềungườiđãđếntrướcmìnhthìmìnhphảinộpgiấytờlênbànngườisẽtiếpmìnhvàngồichờđếnlượtkhingườiđógọitênmình.

Khôngnênkểlểgiôngdàisựviệcmàchỉnênnóihoặctrảlờingắngọnmàđủvớingườicótráchnhiệmnghevàgiảiquyếtcôngviệcchomình,vìngườitacònnhiềuviệcphảilàmvàsaumìnhcòncóngườichờđếnlượt.

Không nên dẫn theo cả những người cùng đi vào công sở nếu những người đókhôngphảilàđươngsựcóviệcphảivàocôngsởđó.

3.7-TrêncácphươngtiệngiaothôngNếutalànamgiới,làcấpdướihoặclàngườitrẻtuổithìtaphảinhườngchophụnữ,

chocấptrênvàchongườigiàlênxetrướcvàngồivàochỗtốt.Khiôtôdừnglạivìđãđếnnơi cần đến, nếu ta ngồi ngoài thì ta xuống trước ngay, nhường lối xuống cho nhữngngườingồi trongbước rakhỏixevà, nếu cần, ta phải dìungườiyếu, ngườigiàkhi họbướcrakhỏixe.

Nếutađượcaiđócho"quágiang"vàngườiđócólòngtốtđưatađếntậnnhà,thìtanhớcámơnvàchờngườiđólênxe,đikhỏitamớivàonhà.Nếuthấythuậntiệnthìcũngnênmờingườitavàonhàuốngchénnướcđãtrướckhiđi.

Nhưngnếutalàngườichoaiđó"quágiang"vềđếntậncổngnhàhọ,thìtahãychờchongườiđóvàonhàđãrồitamớiđi:

Ngồihoặcnằmtrênmộtphươngtiệngiaothôngcôngcộngvớingườicùngđilàbạn,ngườiyêuhayngườinhàcủatathìtachớnênquátựnhiênthoảimáinhưlúcngồihoặcnằm ở nhàmình, nên tránh những cử chỉ hay tư thế ngồi nằm quá thânmật như hônnhau,ômnhau...trướcmặtmọingười.

Khôngnênnhìnngắmlộliễungườilạcùngđivớitatrênmộtchuyếnxe.Khôngnênghévaiđọckétờbáo,quyểnsáchmàngườingồibêncạnh(làngườilạđốivớita)đangđọc.Khôngnênngủgụcvàovaingườiđó,dùbạncóthểkhôngbiếtlàmìnhđãnhưvậy,nhấtlàkhingườiđólàphụnữ,cònmìnhlànam.

Khôngnênnóichuyệnbôbôtrongxe,aicũngnghethấy,màchỉnóinhỏ,đủnghevớingườicùngđi.

CÂUHỎIVÀBÀITẬP1.Nêuvàsosánhcácđặcđiểmkhácnhaucủa3môitrườnggiaotiếplàmôitrường

giađình,môitrườngcơquanvàmôitrườngcôngcộng.2.Việcgiaotiếpgiữagiađìnhvàkháchcủagiađìnhởnhànênnhưthếnào?3.Việcgiaotiếpởcơquannênnhưthếnào?4.Việcgiaotiếpởnơicôngcộngnênnhưthếnào?

CreatedbyAMWord2CHM

Bài6:NHẬNTHỨCVÀĐÁNHGIÁCONNGƯỜIQUAGIAOTIẾP


1.NHẬNTHỨCVÀĐÁNHGIÁCONNGƯỜINGHĨALÀGÌ?1.1 -Nhận thức conngười là hoạt động tâm lý nhằmmụcđíchbiết đượcvàhiểu

đượcngoạihìnhvàhànhvi củamộtngười cụ thểnàođóvàquađóbiếtđượcvàhiểuđượctâmlýcủaconngườiđó(tìnhcảm,ýchí,xuhướng,nănglựctínhcách,khíchấtnóiriêngvànhâncáchnóichung).Đólàmộtquátrìnhđitừnhậnthứccảmtínhbằngtrigiác(thấyđượcnhữnghiệntượngbềngoàicủaconngười)đềnnhậnthứclýtínhbằngtưduyvàtưởngtượng(đểbiếtđượcbảnchấtcủanhữnghiệntượngbềngoàiđónóiriêngvàcủaconngườiđónóichung,hoặcđểtiênđoánvềngườiđótrongtươnglai).

1.2-Đánhgiáconngườilàcăncứvàokếtquảnhậnthứcđãcóđượcvềmộtngườinàođó,đốichiếuvớinhữngnhucầuvàyêucầuchủquancủacánhânngườiđánhgiáhoặcnhữngtiêuchuẩnmàxãhộihoặcnhómđãđềrađểkếtluậnvềgiátrịcủangườiđóđốivớicánhânngườiđánhgiáhayđốivớixãhội,đốivớinhómlànhưthếnào(giátrịvềđạođức,vềtàinăng,vềthẩmmỹhoặcvềvănhoánóichung),nghĩalàđểkếtluậnrằngngườiđólàngườitốthayxấuthiệnhayácvềđạođức,ngườigiỏi,ngườitàihayngườibấttàingườikémcỏivềnănglực,ngườiđẹphayxấuvềthẩmmỹ,ngườicóvănhoáhaykémvănhoátronghànhvi,lốisống,

1.3-Tùytheokếtquảnhậnthứcvàđánhgiámộtngườinàođólànhưthếnàomàngườinhậnthứcvàđánhgiásẽcónhữngcảmxúcvàtìnhcảm,tháiđộvàhànhđộngnhưthếnàovớingườiđó.Vấnđềkhókhănvàphứctạplàởchỗnhậnthứcvàđánhgiánhưthếnàochođúngđểtrêncơsởđócótìnhcảm,tháiđộvàhànhđộngđúngvàcósựgiaotiếplịchsựđốivớingườiđó.

2 – NHỮNG NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI NHẬN THỨC VÀ ĐÁNH GIÁMỘTCONNGƯỜI

2.1–Nhữngnhântốthuộcvếchủthểnhậnthứcvàđánhgiá:a.Kiếnthứckhoahọcvàkinhnghiệmthựctiễnnhiềuhayít,đúnghaysaicủachủ

thể có thể làm cho chủ thể thấy được, thấy hết và hiểu đúng, hoặc không thấy được,không thấy hết và không hiểu đúng những hiện tượng tâm lý, xã hội ở con ngườimàmìnhgiaotiếp.

b.Nhu cầu và sự lựa chọn nhận thức của chủ thể làm cho chủ thể nhanh chóng

hướngsựchúýcủamìnhvàonhữnggìởngườimàmìnhgiao tiếpvàvì thế,đãkhôngchúýđếnnhữngcáikhácởngườiđó.Dođó,chủthểkhôngnhậnthứcvàđánhgiáđượcmột cách toàn diện, đồng bộ, tổng thể nhân cách của người mình giao tiếp, chỉ thấynhữngưuđiểmhaykhuyếtđiểmvềmộtvàimặtnàođómàkhôngthấyđượcnhữngưuđiểmhaykhuyếtđiểmtrongcácmặtkháccủangườiđó.

c.Ấntượngtốthayxấucủachủthểvềmộtngườinàođócũngảnhhưởngtớinhậnthứcvàđánhgiácủachủthểđốivớingườiđó.Cóấntượngtốtthìsẽnhậnthứcvàđánhgiátheohướngcólợichongườiđượcđánhgiá.

d.Tìnhcảmcủachủ thểcũngcó thể làmchochủ thể thiếu tínhkháchquan trongnhậnthứcvàđánhgiámộtngườinàođó.Vídụ:“yêunên tốt,ghétnênxấu”,“trênđầunhữngráccùngrơm,chồngyêuchồngbảohoathơmrắcđầu!”

e.Tâmtrạngcủachủthểcũngcóthểchiphốisựnhậnthứcvàđánhgiácủachủthểđốivớingườinàođó.Khivui thìdễdãi, rộng lượng,nhưngkhibựcbội thì có thểkhókhăn,bắtbẻ,"giậncáchémthớt".

f.Thànhkiếncủaxãhộiđốivớimộtsốngànhnghề,tướngmạođượcchủthểtiếpnhậncũngảnhhưởngtớinhậnthứcvàđánhgiácủachủthểđốivớinhữngaitrongngànhnghềđóhoặccótướngmạotươngtựmàkhôngcầnbiếtcánhâncụthểđótrongthựctếlàconngườinhưthếnào.

2.2-Nhữngnhântốthuộcvếđốitượngnhậnthứcvàđánhgiácủachủthểa.Ngoạihình,tướngmạo,cáchtrangphục,trangsứcvàtrangđiểmcủađốitượngcó

thểgâychotacónhữngýnghĩ,nhữngnhậnđịnhvàđánhgiáđúnghoặckhôngđúngvớithựctếcủađốitượng.

b.Ngônngữ,cửchỉ,nhữngcửđộngcủabộmặtvàcủacơthể,cáchđiđứngvàhànhđộng củađối tượng là nhữnghànhvimà chủ thểnhìn thấyđược, là cơ sở thực tế chonhữngnhậnđịnhđúnghoặcsai,đánhgiátốthoặcxấucủachủthểđốivớiđốitượng.

c.Khicó2hoặcnhiềuđốitượngbêncạnhnhauthìsẽgâyramộtsựsosánhởchủthểnhậnthứcvàđánhgiáđốivớitừngđốitượngđó,vàsựsosánhđólàmchoưuđiểm,khuyếtđiểmhaynhượcđiểmcủatừngđốitượngcàngnổibậtlên.

2.3-Bốicảnhgiaotiếpcũnglàmộtnhântốảnhhưởngtớinhậnthứcvàđánhgiáconngười

Tuỳtheobốicảnhgiaotiếplànhưthếnào(ởnhà,ởcơquan,ởnơicôngcộnghayởnơihoangvắng)màsựnhậnthứcvàđánhgiámộtconngườitrongmỗibốicảnhđósẽcóítnhiềusựkhácnhautuỳtheosựănmặc,nóinăngvàhànhđộngcủangườiđócóphùhợpvớibốicảnhgiaotiếphaykhông.

3.SỰNHẬNTHỨCVÀĐÁNHGIÁVỀCHÍNHBẢNTHÂNMÌNHTRONGQUÁTRÌNHGIAOTIẾPVỚINGƯỜIKHÁC.

3.1-Khigiaotiếpvớingườikhác,mỗingườiđềucócơhộiđểthấysựgiốngnhauvàkhácnhaugiữamìnhvàngườikhácbằngphươngphápsosánhvàquađócóthểthấyđượcưuđiểmcủangườikhácvàkhuyếtđiểmhaynhượcđiểmcủabảnthânmình.Đólàsựtựnhậnthứcvàtựđánhgiácủabảnthânchủthể.

3.2-Cũngcókhitronggiaotiếpgiữa2ngườihaynhiềungườivớinhau,mỗingườicóthểnhậnđượcsựphêbình(khenngợihayphêphán)củangườikháchoặccủatậpthểdođómàcósựnhậnthứcvàđánhgiáđúnghơnvềbảnthânmình.Hìnhảnhvềbảnthântứclàvề"cáitôi"màmỗingườiđãtạora,đãdựngnêntrướcđóởtrongócmìnhsẽđượcđiềuchỉnh,hoặc thayđổiquanhững lầncó sựnhận thứcmớivàđánhgiámớivềbảnthânnhưđãnóiởtrên.Nhưvậychínhtrongquátrìnhgiaotiếpvớingườikhácmàconngườinhậnthứcđượcvàđánhgiáđượcmìnhlàconngườinhưthếnàovàdođóbiếtphảicốgắngnhưthếnàođểhoànthiệnhơnnữanhâncáchcủamình.

3.3-Kháiniệm"cửasổJohari"củaJosephLuftvàcủaHarryInghamphảnánhmốiquanhệgiữanhậnthứccủaxãhộivànhậnthứccủacánhânđốivớichínhcánhânđó.

TheoJosephLuftvàHarry Ingham thìcái tôi củamỗingườigồmcó4phần (nhưmộtcáicửasổcó4ô)trongđó:

PhầnIlàphầnmàbảnthântavàngườichungquanhtađềubiết.PhầnIIlàphầnmàbảnthântakhôngbiết(tamù)nhưngnhữngngườichungquanh

tađềubiết.PhầnIIIlàphầnmàbảnthântabiết,nhưngnhữngngườichungquanhtađềukhông

biết(nhữngđiềubímậtcủatachỉriêngtabiết).PhầnIVlàphầnmàbảnthântavànhữngngườichungquanhtađềukhôngbiết.Nhưvậy,vớikháiniệm"cửasổJohari",tacóthểsuyra:Khôngthểnàobiếthếtvàhiểuhếtmọicáitrongtâmlýcủamộtconngười.-Có thểgiúp chomỗi cánhânvà chomọingười chung quanh (xã hội) hiểu biết

thêmvềchínhcánhânđóbằngsựhoànhập,sựcởimởđốivớinhaugiữacánhânvàxãhội.Lốisốngcôđộc,biệtlập,xacách,khépkíngiữacánhânvàxãhộichỉlàmtăngthêmsựkhônghiểubiếtvềnhau,sựhiểulầm,sựnghingờđốivớinhaugiữacánhânvàxãhội.

4.QUYLUẬTTÂMLÝ“ĐẸPĐẼPHÔRA,XẤUXAĐẬYLẠI”TRONGGIAOTẾPLẦNĐẦU.

Khi2ngườigiaotiếpvớinhaulầnđầutiênthìaicũngmuốntạoravàđểlạimộtấntượngđẹptrongđầuóccủangườikia.Vìthế,mỗingườiđềucốgắng“khoe”chongườikia thấy những cái đẹp, cái tốt, cái khoẻ củamình và giấu không cho người kia thấynhữngcáixấu,cáiyếu,cáikémcủamình.Thậmchícóngườicònphôracảcáigiả tạonàođóđểgâychongườikiacóấntượngrằngmìnhđẹp,mìnhtốt,mìnhkhỏe!.

Cũngcótrườnghợpđặcbiệtbắtbuộcconngườiphảilàmtráivớiquyluậttâmlýnói

trên khi phải giả vờmình là người xấu xí, yếuớt, bệnh tật, khờ khạo để đánh lừa đốitượng.

SơđồsauđâydiễntảquyluậtnóitrêntrongsựgiaotiếpgiữangườiAvàngườiB

Trongsơđồtrênđây:AlàconngườithựccủaAA1làconngườimàAtựchomìnhlànhưthếA2làconngườiAbiểulộkhiđốidiệnvớiBA3làconngườitheosựnhậnthứcvàđánhgiácủaBBlàconngườithựccủaBB1làconngườimàBtựchomìnhlànhưthếB2làconngườimàBbiểulộkhiđốidiệnvớiAB3làconngườiBtheosựđánhgiácủaATheosưođồtrênđây,AvớitưcáchlàA1,đãnhậnthứcvàđánhgiáB(khiđóBđã

biểulộthànhB2)nhưngtrongthựctếlàđãnhậnthứcvàđánhgiáB2đểcókếtquảnhậnthứcvàđánhgiálàB3

CònBcũngthế,vớitưcáchlàB1,đãnhậnthứcvàđánhgiáA(khiđóAđãbiểulộthànhA2)nhưngtrongthựctếlàđãnhậnthứcvàđánhgiáA2đểcókếtquảnhậnthứcvàđánhgiálàA3

(Hìnhvẽvuiởcuốibàivề2ôngbàđiquamặtnhautrênbãibiểnminhhoạchoquyluậttâmlý“đẹpdẽphôra,xấuxađậylại”nóitrên).

CÂUHỎIBÀITẬP1.Nhậnthứcvàđánhgiáconngườinghĩalàgì?

2.Phântíchsựquantrọngcủaviệcnhậnthứcđúngvàđánhgiáđúngmộtconngườinàođó?

3.Nhữngnhântốgìcóảnhhưởngtớisựnhậnthứcvàđánhgiásaihayđúngcủachủthểđốivớiđốitượnggiaotiếp?

4.Sựnhậnthứcvàđánhgiácủachủthểđốivớichínhbảnthânmìnhđượcthựchiệnnhưthếnàotronggiaotiếpvớingườikhác?

5.Kháiniệm"cửasổJohari"lànhưthếnàovàtừkháiniệmđótacósuyranhữngkếtluậnnhưthếnàovềsựnhậnthứcconngười?

6.Vẽvàgiảithíchsơđồđãhọcvềsựnhậnthứcvàđánhgiánhaugiữa2ngườikhigiaotiếpvớinhaulầnđầutiên?

7.Giảithíchquyluậttâmlý"đẹpđẽphôra,xấuxađậylại"tronggiaotiếplầnđầutiêngiữa2ngườivớinhau.Khinàothìquyluậtđótriệttiêu?

CreatedbyAMWord2CHM

Bài7:CHUẨNBỊTÂMLÝ,NGOẠIHÌNHVÀKHUNGCẢNHTRƯỚCKHIGIAOTIẾP


1CHUẨNBỊTÂMLÝ:1.1-Chobảnthân.Nêntựhỏivà trả lờicáccâuhỏisauđây:a)Mìnhcầngìởngườimàmìnhsẽđến

gặp?b)Ngườimàmình sẽđếngặpcóphải làngườicó thểđápứngnhucầucủamình

khôngvàcóphảilàngườimìnhnêngặpđểgiảiquyếtnhucầuđócủamìnhkhông?Haylàcóngườikháccũngcóthểgiảiquyếtnhucầuđócủamìnhmàmìnhnêngặphơnlàngườinày?

c)Ngườimàmình sẽ giao tiếp là người có tính cách như thế nào?Tính cách củangườiđósẽlàthuậnlợihaykhókhănđốivớimìnhđểgiaotiếpvàđạtmụcđíchcủagiaotiếp?Mìnhphảigiaotiếpvàứngxửnhưthếnàovớingườiđóđểpháthuythuậnlợivàhạnchếkhókhăntronggiaotiếp?

d)Nênnóinhữnggìcầnnóivớingườiđóvàkhôngnênnóinhữnggìvớingườiđó?Nênnóinhữngđiềugìtrướcvànênnóinhữngđiềugìsau?

e)Nêndựđoánnhư thếnàovềcáckhảnăngphảnhồiýkiếnhay tháiđộđốivớimìnhkhimìnhnóimỗiđiềunói trênvớingườiđó?Khảnăng tốtnhấtvàkhảnăngxấunhấtcóthểxảyrađốivớikếtquảgiaotiếpnàylàgì?Tháiđộvàýkiếncủamìnhnênnhưthếnàovớingườiđókhikhảnăngxấunhấtmàmìnhđãdựđoánđãxảyrathực?

12-Chongườimàtasẽđếngặpđểgiaotiếp.Nênthămdòýkiếncủangườiđóvềnhữngcâuhỏisauđây:a.Tôicầnđượcgặpông

(bà)anh(chị)đểxinýkiếnông(bà)anh(chị)vềmộtvấnđềcủatôi.Vậyông(bà)anh(chị)cóvuilòngchotôiđượcgặpkhông?

b.Xinông(bà)anh(chị)chotôimộtcáihẹnvềlúcnàogặpđược,gặpởđâuvàgặptrongbaolâulàtốiđa.

Nếu người muốn gặp chưa biết mình là ai thì nên tự giới thiệu ho và tên, nghềnghiệp,chỗlàmviệcvàchỗởcủamìnhchongườiđóbiếttrướckhihỏingườiđóvềđiềuAvàđiềuBvừanêutrên.

Nếucóthểthìnênnóiluônvớingườiđómìnhcóvấnđềgìmàcầngặpngườiđó.

Nếumìnhcóquenbiếtaiđólàngườimàngườiđócóquanhệ,thìcũngcóthểnóichongười,đểnếungườiđócầnthìcóthểhỏivềmìnhlàai,làconngườinhưthếnàoquangườimàcảhaibênđềuquenbiếtđó.

2.CHUẨNBỊNGOẠIHÌNHNgoạihìnhmàchúngtanóiởđâylàthânhình(sạchsẽhayhôihám,bẩnthỉu), là

đầutóc(đượcchảitửtếhayrốibù),làbộmặt(cósựbiểucảmthíchhợpvớingườimàtagiaotiếp), là trangphục(ănmặcnhưthếnào), là trangsức(đeogìchođẹp,haykhôngcầnthiết),làtrangđiểm(đốivớimìnhlànữthìcósonphấnhaykhông).

3.CHUẨNBỊKHUNGCẢNHĐâylàviệcchuẩnbịthẩmmỹvàtiệnnghicủanơigiaotiếp,kểcảviệcchuẩnbịsao

chosựgiaotiếpđượctựnhiên, thoảimái,khôngcógì làmchongườimìnhgiaotiếp lolắng.

Tùy theo tính chất,mụcđíchvànội dunggiao tiếpmà ta sẽ cùngvớingườiđó lựachọnnơigiaotiếp:ởnhàmình,ởnhàngườiđó,hayởnhàmộtngườithứba,ởnơilàmviệccủamìnhhaycủangườiđó,ởnơicôngcộngnàođó(vídụ:mộtquáncàphê,mộtnhàhàng,mộtcôngviênv.v...)

Nếugiaotiếpởnhàthìnhàđãcóphòngtiếpkhách,chỉcầnquétdọnthêmchútít(quétdọnchosạchsẽ,nướcuống,nếucầnthìcólọhoa,v.v...).Nếugiaotiếpởcơquan,ởnơilàmviệcthìnơiđócũngcóphòngtiếpkháchcủacơquan.Việcchuẩnbịchosựgiaotiếpởcơquankhôngcógìphảilàmthêmnhiềuvìđãcósẵncácphươngtiện.

Nếugiao tiếpởmộtnơi công cộngnàođó thì việc chuẩnbị cónhữngkhókhăn,phứctạpnhấtđịnh.Tùytheongườimàtagiaotiếplàai,làconngườinhưthếnàomàtachọnchỗgiaotiếpchothíchhợpvớingườiđó.Cóngườiđồngýgặpnhaunóichuyệnởmộtquáncàphê,nhưngphảilàquáncàphênhưthếnàođó,chứkhôngphảiởquáncàphê nào cũng được.Có người thích gặp nhau ở nhà hàng, quán nhậu, nhưng cũng cóngườikhôngthích.Cóngườiđồngýgặpnhaunóichuyệnởcôngviên,cóngườiengại,đólàchưakểchuyệngặpnhaubanngàyhaybantối.

Cónhữngcuộcgiaotiếpcầnđượctiếnhànhnơivắngngười,hoặcnơicóthểtránhđượcsựgặpmặthaynhìnthấycủanhữngngườimàhaibênhoặcmộtbênkhôngmuốncó.Lạicónhữngcuộcgiaotiếpnênđượcthựchiệnởnơicónhiềungườithìyêntâmhơnvềmặtantoàn.

Nói chung, bất cứ cuộc giao tiếp nào cũng nên được chuẩn bị vềmặt địa điểm vàkhungcảnhsaochongườitrongcuộcđượccảmthấydễchịu,thoảimáitựnhiên,sạchsẽ,antoàn,khôngcóđiềugìphảisợ.

CÂUHỎIVÀÔNTẬP1)-Đểgiaotiếpcóhiệuquả,tacầnchuẩnbịvềnhữngmặtnàotrướckhigiaotiếp?

2)-Chuẩnbịvềmặttâmlýlàchuẩnbịnhưthếnào,tạisao?Chomộtvídụcụthể3)-Chuẩnbịvềmặtngoạihìnhlàchuẩnbịnhưthếnào,tạisao?Chomộtvídụcụ

thể.4)-Chuẩnbịvềmặtkhungcảnhlàchuẩnbinhưthếnào,tạisao?Chomộtvídụcụ

thể.

CreatedbyAMWord2CHM

Bài8:KHOẢNGCÁCHVÀKIỂUDÁNGĐỨNGNGỒITRONGGIAOTIẾP


1.KHOẢNGCÁCH.Có3loạikhoảngcáchtronggiaotiếplàKhoảngcáchxãhội,Khoảngcáchtâmlývà

Khoảngcáchkhônggian.1.1.KhoảngcáchxãhộiKhoảng cách xã hội là khoảng cách về quan hệ xã hội, về chức danh, chức vụ,

quyềnlực,uytín,lýlịch,thanhthếv.v...Tómlạilàkhoảngcáchvềvaitròvàvịtríxãhộigiữahaingười.

Mỗingườicóthểtrongmộtlúcđóngnhiềuvaitròvàđứngởnhiềuvịtríkhácnhautronggiađìnhvàtrongxãhội.Khoảngcáchgiaotiếpgiữa2người,xétvềmặtxãhội,sẽlàlớnhaynhỏhaykhôngcókhoảngcáchtùytheohaibêngiaotiếpvớinhautrongmốiquanhệnàovàmỗibêngiao tiếpvới tưcách làaiđốivớibênkia.Mốiquanhệấyvànhữngtưcáchấytùythuộcvàoviệchaibêngiaotiếpvớinhauvềvấnđềgìvàgiaotiếpởđâu(tronggiađìnhhoặccơquan).

Nói chung, khoảng cách xã hội càng lớn thì khoảng cách tâm lý và khoảng cáchkhônggiangiữahaibêntronggiaotiếpcànglớn.Haibêníthiểubiếtcuộcsốngvàtâmlýcủanhauhơn,chỗngồichínhthứccủahaibêncũngkhácnhauvàcókhoảngcáchxahơnsovớisựgiaotiếpcủa2bêncókhoảngcáchxãhộinhỏhơn.Nếukhoảngcáchxãhộicủa2bênlàsốkhông,do2bênhoàntoànbìnhđẳngvềtuổitác,vaitrò,vịtríxãhộiv.v...thìkhoảngcáchtâmlývàkhoảngcáchkhônggiantronggiaotiếpcũngcóthểrútngắnđếnmứcnhỏnhất.

Trongtrườnghợpkhoảngcáchxãhộigiữahaibêngiaotiếplàlớnthìbêncóvaitrò,vịtríxãhộicaophảichủđộngcótháiđộthânmật,chanhòa,cởimở,thôngcảmvớibêncóvaitrò,vịtríxãhộithấpđểkhuyếnkhíchbênnàymạnhdạnhơnvàtựtintrongquanhệgiaotiếpgiữa2bên.

1.2-KhoảngcáchtâmlýKhoảngcách tâm lý làkhoảngcáchvềsựhiểubiếtnhau,về trìnhđộhọcvấn,về

kinhnghiệmsốngvàhoạtđộng,vềtìnhcảm,vềýchí,vềxuhướng,vềnănglực,vềtínhcách,vềkhí chất, tóm lại làvềnhâncáchgiữa2người tronggiao tiếp cũngnhư trongcuộcsốngnóichung.

Riêngtronggiaotiếp,nhấtlàtronglầngiaotiếpđầutiên,đólàkhoảngcáchvềsựbiếtnhauvàhiểunhau,vềtháiđộvàtìnhcảmđốivớinhau,vềquanniệmvàquanđiểmcủanhauvềnhữngvấnđềđó.

Sựthiệný,sựchânthành,sựtrungthựcvàsựứngxửcóvănhóađốivớinhaugiữa2bênsẽdầndầnhoặcnhanhchóngrútngắn,thậmchíxóabỏkhoảngcáchtâmlýgiữa2người,quanhiềulầngiaotiếp,thậmchíngaytronglầngiaotiếpđầutiên.

1.3-KhoảngcáchkhônggianKhoảngcáchkhônggianlàkhoảngcáchđođượcgiữa2ngườitronggiaotiếp.Khi2

ngườigiaotiếpmặtđốimặtthìkhoảngcáchđóthườngchỉtrêndưới1mét,hoặcxahơnlàvàibamét.Khi2ngườigiaotiếpquađiệnthoại,quathưtừthìkhoảngcáchđórấtxa,từtrongphạmvimộtphường-xã,quận-huyện,thànhphố-tỉnh,chođếntrongmộtnướchoặcgiữanướcnàyvànướckhác.

Nếukhoảngcáchxãhộivàkhoảngcáchtâmlýcàngrútngắn,thunhỏlạiđượcbaonhiêucàngtốtbấynhiêu,thìkhoảngcáchkhônggiangiữa2ngườikhigiaotiếpcầnphảicóởmộtmứcđộnhấtđịnhphùhợpvớitínhchấtcủamôiquanhệvàtìnhcảmgiữahaingười.Nóicáchkhác, tùytheohaibênlàngườilạhayngườiquen,hayngườithân,hayngườiyêumàngườitađứnghayngồivớinhữngkhoảngcáchtừxanhất(vídụ1mét)đếngầnnhất (vídụvàichụccentimet) thậmchícókhingồihayđứngsátnhau,khôngcònkhoảngcáchgiữa2cơthểnữa.Cũngcónhữngtrườnghợpkhoảngcáchnày lạidocấpbậcxãhộikhácnhau(bêncaobênthấp)hoặcngangnhauquyđịnh.

Riêngtrườnghợp2bêncóquanhệđốiđịchnhauthìtronggiaotiếpđểđàmphán,thươnglượnghayđấutranhvôinhauthườngngồiđốidiệnnhauvớikhoảngcáchtươngđốixa.

Nóichung,phéplịchsựvàsựkhiêmtốnđòihỏimỗingườiphảibiếtdừnglạitừmộtkhoảngcáchcầnthiết,thậmchícàngxahơnmộtchútthìcàngtốtkhiđếngiaotiếpvớiaiđó,nhấtlàđốivớingườilạhoặccấptrên,bềtrêncủamình.

2.KIỂUDÁNGĐỨNGNGỒICónhiềukiểudángđứngngồitronggiaotiếpvàmỗikiểudángđềucómộtýnghĩa

nhấtđịnhvềmặttháiđộgiaotiếp.Ởđâychỉnêumộtsốkiểudángphổbiến.2.1-Cáckiểudángđứnga.Đứngnghiêm(haichânđứngthẳngvàkhépkín,haicánhtayvàhaibàntayápsát

sườnvàđùi,mắtnhìnthẳngvềphíatrước)làkiểudángđứngnghiêmtrangđểlắngnghemệnhlệnhcủacấptrên.

b.Đứngcúiđầu,khoanh2taytrướcngực:Làkiểudángđứngcủangườicótộihoặccó lỗiđangnghe lờiphánxét, rănđecủangười trên,hoặccủangười tínđồđangnghethuyếtgiáo.

c.Đứngdạng2chân,khoanh2taytrướcngực:Làkiểudángđứngcủangườimuốntỏramìnhtựtinvàkhôngcầnquỵlụyai.

d.Đứngvớihai taychovào túiquầnhoặcchắpđằngsau:Làkiểudángđứngcủangườimuốntỏramìnhnhànhạ,thảnhthơi,rỗirãivàtựtin.

e.Đứngvớihai taychốngnạnh:Làkiểudángđứngcủangườimuốntỏramìnhlàngườichủ,làcấptrên,làngườiđànghoàng,ngườitựtinhoặclàkhôngsợai,thậmchíraoai.

g.Đứngvớimột taychốngnạnh,một taydựavào thànhghếdựa,vàocánhcổng,vàochiếcxev.v...:Làngườiđangmuốntỏramìnhlàchủnhâncủangôinhà,củachiếcxeấy.

2.2Cáckiểudángngồia.Ngồitrênghế,cảhaichânđềuchạmđất,tiếngkhôngdựavàolưngghế:Làkiểu

dángngồitậptrungchúý,cósựcăngthẳngtinhthần.b.Ngồitrênghế,vắtchânchữngũ(vắtchânnàylênđầugốichânkia),lưngdựavào

tường,haitayđểlênhaibênthànhghếlàkiểudángngồithoảimái,nghỉngơi.c.Cũngkiểungồinhưtrênnhưngtaychốngcằmlàtrạngtháibắtđầumệtmỏi.d.Ngồitrênghế,khôngdựa,haibàntayômđầu,haikhuỷutaychốnglênmặtbànlà

kiểudángngồisuynghĩcăngthẳngvàmỏimệt.3.KIỂUNGỒIGIAOTIẾPỞBÀNCỦANGƯỜIAVàNGƯỜIB.AvàBngồiở chínhgiữa của2 cạnhbàn song songvàmặt nhìn thẳngvàonhau

(hình1)làkiểungồigiữa2ngườiđốitácngangcấp.Angồiởgiữacủamộtcạnhbànbênkia,cònBngồimộtbêncủacạnhbànbênnày

làkiểungồicủaAlàcấptrêncònBlàcấpdưới(hình2)AvàBngồiởmỗibêncủagócbànlàkiểungồicủa2ngườibạn(hình3).AvàBcùngngồicạnhnhauvềmộtbêncủabànlàkiểungồicủa2ngườirấtthân.

(hình5).

CÂUHỎIVÀBÀITẬP1.Khoảngcáchxãhộigiữa2ngườilàgì?Chovídụ.2.Khoảngcáchtâmlýgiữa2ngườilàgì?Chovídụ.3.Khoảngcáchkhônggiangiữa2ngườilàgì?Chovídụ.4.Khoảngcáchxãhộivàkhoảngcáchtâmlýcóảnhhưởngnhưthếnàođếnsựgiao

tiếpcủa2người?5.Khoảngcáchxãhộivàkhoảngcáchtâmlýcóảnhhưởngnhưthếnàođếnkhoảng

cáchkhônggiangiữahaingườitronggiaotiếp?6.Nêucáckhoảngcáchkhônggiankhácnhau tươngứngvớicáckhoảngcáchxã

hộivàkhoảngcáchtâmlýkhácnhau.7.Hãynêumộtsốkiểuđángđứngvàýnghĩacủamỗikiểudángđóđốivớisựgiao

tiếp.8.Hãynêumộtsốkiểudángngồivàýnghĩacủamỗikiểudángđótronggiaotiếp.

CreatedbyAMWord2CHM

Bài9:CHÀOHỎI,XƯNGHÔ,TỰGIỚITHIỆUVÀGIỚITHIỆU,XINLỖIVÀCẢMƠNTRONGGIAOTIẾP


1.CHÀOHỎIVÀXƯNGHÔ1.1-Chàomộtngườinàođómàtachưaquenbiếtcónghĩalàtatỏýchongườiđó

biếtrằngtakínhtrọnghọ,cócảmtìnhhoặcmuốnlàmquenvớihọ.Đốivớingườimàtađãquenbiếtthìsựchàocủatacóýnghĩalàtavẫntiếptụcmốiquanhệquenbiếtgiữatavàhọ.

Cóthểchàobẳnglờinóikhitavàngườimàtachàoởgầntrướcmặtnhau.Vídụtanói:Chàothầyạ!Nhưngnếuxahơn,vídụngườibênnàyđường,ngườibênkiađường,thìtachàobằngcáchđưabàntaylenvẫy(vẫychào)hoặcngãnónrakhỏiđầu(nếungườitachàolàngườitrênthìtacònthêmcáicúiđầunữa).

1.2-Gặpngườithânquen,thìkhôngnhữngtachàomàtacònbắttayhoặchơnnữa,ômnhau,tayvỗvàolưnghoặcvaicủanhau,thậmchícònhônnhaunữa.Vấnđềchỉlàởchỗmốiquanhệgiữatavàngườitagặplàmốiquanhệnhưthếnào,ngườiđóvàtathânthiếtvớinhauđếnmứcnào,làngườitrên,người"bằngvaiphảilứa"hayngườidưới,đãlâulắmmớigặphayvẫngặpnhauhằngngày,lànữgiớihaynamgiớiv.v...

Cáibắttaycũngnênvừaphải:thânmậtlắmthìnắmbắtchặthơn,lâuhơn;đừngcóthờơ,yếuớtquávàcũngđừngcóbópmạnhquálàmđautayngườita.

Sựhônnhauvớitínhchấtlàtỏlòngquýmếnkhigặpnhaucũngcócáccáchkhácnhau.Cácđạibiểuhônnhautrướcsựchứngkiếnvàhoannghênhcủanhữngngườixungquanhtạisânbay,hoặctạihội trường,hoặctạiphòngkhách,v.v…thườnglàhônnhẹvàomácủanhau(thườnglàbalần,hônvàomábênnày,rồimábênkiarồi lạimábênnày).Bạnbè,anhemgặplạinhauvuivẻcũnghônnhaumộtcáchtựnhiên,thậttìnhchứkhôngmangtínhthủtục,xãgiao,ngoạigiao,nhưcácđạibiểu,cácquanchứchônnhau(thựcralàchạmmánhaumàthôi).

Ngườilớnthườngcúixuốngđểhônlêntrán,lênđầucũngnhưhônlênmáđứatrẻ,hoặcbếđứatrẻlênrồihôn.

Ởnướcta,sựhônnhaucótínhchấtlễtân,xãgiaogiữađạibiểunamgiớivàđạibiểunữgiớicũngbìnhthường,nhưngtrongnhữngtìnhhuốngkhácthìrấtíthoặckhôngthựchiện,nếuchỉlàsựgặpnhaugiữahaicánhân,khôngphảilàđạibiểuđạiđiệnchomộttổchức,mộtlựclượngnàocủaxãhộihaycủaNhànước.(Tấtnhiên,nếulàhaingườiyêu

nhau, thìhọhônnhautheokiểucủangườiyêuhônngườiyêuthườngdiễnra tronglúcchungquanhkhôngcóai.Sựhônnhauđókhôngphải làsựhônnhaucủasựgiao tiếpbạnbèmàtanóitrongbàinày).

Nếugặpngườiquenbiết,nhất lànhữngngườiquen thân,nhữngngườibàconhọhàng,nhữngngườicùnglàmtrongmộtnhiệmsở,nhữngngườibạnbèvànhữngngườilàcấptrêncủata,màtaquênchàohoặccốýkhôngchào,thìđólàmộtđiềurấtkhôngbìnhthường.Ngườitacóthểnghĩrằngtagiậnhọhoặctakhôngmuốncóquanhệgìvớihọnữa.

Gặpnhau,ngoàiviệcchàonhau,ngườitathườngcònhỏinhauđểtỏýquantâmđếnnhau.Vídụ:Anhđiđâuđấy?AnhtừHàNộivàođâyhômnào?Độràyanhđanglàmgì?Anhcókhỏekhông?Chịvàcáccháuởnhàcókhỏekhông?Màđãhỏithìcũngphảinghecâutrảlời,khôngnênhỏichocólệ,thuầntuýxãgiao,hìnhthức,hỏirồiquaysangnóichuyệnvớingườikháchaybỏđingay.

1.3-Xưnghônhưthếnàocũnglàvấnđềquantrọngtronggiaotiếp.Xưnghôđúngthìngườigiaotiếpvớimìnhsẽthấylàbìnhthườnghoặcvuilòng,hoặccảmđộnghaysẽquýmếnmình.Cònxưnghôsaithìcóthểlàmchongườimìnhgiaotiếpbấtbình,ngượngnghịu,áynáyvàhiểulầm.Phéplịchsựtrongxưnghôlàphảixưnghônhưthếnàođóđểngười nghe vui lòng, cảm động, phấn khởi vì cảm thấy được kính trọng, yêu thương,đượccoinhưngườibạnngườinhà.Vìthếphảicăncứvàomứcđộthânsơ,tuổitác,thứbậc,giớitính,lạhayquen,tínhchấtcủaquanhệtìnhcảm,hoàncảnhvàtìnhhuốngcụthểcủagiaotiếpmàxưnghôchothoảđáng,phùhợp.Vàtrongmộtlúcnàođó,ởmộtnơinàođó,đãxưnghônhưthếnàothìcứnhưthếmàxưnghô(vídụ:đangxưnganh,gọiemlạichuyểnsangquaxưnghôtôigọicô,hayxưngtaogọimày,vv…)

Theotuổitác,tacóthểxưnghô:ThưaCụ,thưaBác,thưaông,thưaBà(cònmìnhthìxưngCháuxưngCon,nếuđólàngườigià,người lớntuổihơnmìnhnhiều,cũngcóthểthưaÔng, thưaBà, thưaCô(cònmìnhthìxưngTôi),nếuđólàngườikhôngnhiềutuổihơnmìnhmấy, thậmchímộtngườiđànbàhaymộtcôgáixấpxỉmìnhhay ít tuổihơnmình,màmìnhvẫngọi làCôđể tỏ tháiđộquý trọngxãgiaocủanamgiớiđốivớinữgiới.Vềnôngthôn,gặpcácbàgià,mìnhlàcánbộ,bộđội,mìnhcóthểgọilàMávàxưngCon(nhưngàyxưa,thờikhángchiến,cánbộvàbộđộivẫngọicácbàmẹchiếnsĩnhưvậy).Đốivớinhữngngườicòntrẻ,tacóthểgọibằngAnh,bằngChị(xưngTôi).Gặpcácthiếunhi, thanhniên,nếutalàngườinhiềutuổihơn, tacóthểgọibằngCháuhaybằngEm,xưngBácxưngChúhayxưngAnh,xưngChị.Theothânsơ,quenhaylạ, tacóthểgọingườixấpxỉtuổimìnhbằngCậu(xưngTớ),bằngMày(xưngTao),bằngAnh(xưngEm)haybằngEm(xưngAnh)nếutađãcómốiquanhệthântình.Cònnếuchưaquenbiếtnhau,còn lạđốivớinhau, thìkhôngnên.Cũngcó thểgọingười ta làanhHai, chịHai,v.v...nhưnhữngngườibánhànghay làmnghềdịchvụ thườngvẫngọikháchhàngcủamìnhnhưvậy.

Đốivớinữgiới,vấnđềxưnghôlàmộtvấnđềnhạycảmvàtếnhị.Phảixưnghônhưthếnàođóđểtỏđượctháiđộkínhtrọngcủanamgiớiđốivớinữgiớivàsựtôntrọngcủanữgiớitrướcnamgiới.Đừnggọimộtphụnữcòntrẻbằngmộtngườiđànbà(nêngọilàcô) và cũng đừng đề phòng quámứcmàgọimột người đàn ông còn trẻ bằngChúvàxưngCháu,khimìnhlàmộtcôgáiđãlớntuổi,cũngnhưđừnggọimộtcôgáibằngEmvàxưngAnhkhimìnhlàmộtngườiđànôngđãgià!

Trái lại, trong tìnhyêu,bấtkể tuổi tác củanhaunhư là thếnào,nhữngngườiyêunhauđềugọiAnh,xưngEmvàgọiEmxưngAnh.Khiđangcònlàtìnhbạn,họgọinhaulàBạnxưngTôi (vídụ: "mờiBạnđixembiểudiễncakhúcvớiTôi"), cònkhichuyểnsangtìnhyêuthìhọlạichuyểnsangcáchgọiđóthànhcáchgọiAnhvàEm,EmvàAnh.SựtếnhịđòihỏiphảibiếtđếnlúcnàothìcóthểchuyểnsanggọiEmxưngAnh,haygọiAnhxưngEm,khôngnêngọisớmquákhichưađánhgiáđúngtìnhcảmcủanhau.

Trongcôngtác,tạicơquan,trongcuộchọp,ngườitagọinhaubằngĐồngchí(xưngTôi) hoặc bằngBác, bằngChú, bằngCô, bằngAnh bằngChị (xưngTôi), dù gọi là gìcũngđềuphảixưngTôi,khôngnêngiađìnhhóanhiệmsở,cơquan,đoànthểvàkhôngnêngiatrưởnghóathủtrướngcơquanbằngcáchgọiBác,gọiChúxưngCon,xưngCháu,hoặcgọiAnh,gọiChị,rồixưngEm.

Đốivớicácvị lãnhđạovàcáccánbộcóchứcvụ trongĐảng, trongbộmáyNhànước, trongcácđoànthểvàcác tổchứcxãhội,cầnphảigọiđúngchứcdanh,chứcvụ,cấpbậctrưởnghayphócủahọvàphảixưnglàTôi.

Vídụ:ThưaôngChủtịch,thưaôngGiámđốc,thưaôngBíthư,thưaĐạitáthưaBácsĩ, thưaTiến sĩ, thưaGiáo sư,v.v... (hoặc thưađồngchíChủ tịch, đồngchíGiámđốc,đồngchíBí thưv.v...).Nóichung,ngườidânkhiđếnmộtcơquancủaĐảng, củaNhànước,củamộtđoànthểhaykhidựmộtcuộchọpcócánbộcấptrênvềdự,thìhọ"Thưaông...).Còncánbộ,viênchứcthì"ThưaĐồngchí..."

Thựcra,haitiếng"đồngchí"nênchỉdùngtrongmốiquanhệmàcảihaingườiđềulàđồngchícủanhau(đềulàĐảngviên,đềulàcánbộtrongcùngmộtđoànthể,mộtcơquan,mộtngành)chứkhôngphảibấtcứaicũngcóthếgọibấtcứailàđồngchí.Thựclàbuồncườivà thiếunghiêm túckhigọi "Đồngchíxích lôơi, đồngchíbánkẹokéoơi,đồngchícasĩơi,đồngchívũnữơi".

Cũngkhôngnêngọi tênmộtngườikèmtheocảmộtvài từđểchỉcáixấuxídị tậtcủangườiđó,như:Tuấnđen,Hùngrổ,Thanhchột,Vinhsứt,Lâmgù,Thạchcàlăm,Vũlùn,v.v…

2.TỰGIỚITHIỆUVÀGIỚITHIỆUKhimìnhđếnvớimộtngườilạđểhỏihaynhờgiúpmộtviệcgìđó,thìmìnhphảitự

giớithiệungayvớingườiđóhọvàtên,chỗở,nghềnghiệp,nơilàmviệcvàchứcvụcủamình,tùytheotừngtrườnghợpmàtựgiớithiệusơsài,kháiquáthoặcđầyđủ,cụthể.Nếu

cần (như trong trườnghợp tađếnmộtcơquancủaNhànước,vídụ, cơquanCônganhoặcủybannhândânchẳnghạn)taphảitrìnhthêmgiấychứngminhhaytờđăngkýhộkhẩu.Nói chung, chỉ nên tự giới thiệu rất ngắn ngọn về bản thânmình, đừng để chongườiđốidiệnhiểu lầmlà takhoekhoanghayhùdọahọ.Cũngcó thểgiới thiệubằngmộttấmdanhthiếp.

Nếutađivớiaiđó,rồitagặpvàchàomộtngườiquenbiết,thìtacũngnêngiớithiệungườicùngđivớitavớingườitagặpđó.Làmnhưthếcóhaicáilợi:mộtlà,tatỏraquítrọngngườicùngđivớita,khôngđểhọlâmvàotìnhthế"bịbỏrơi"hay"bịgạtsangmộtbên";hailà,ngườitagặpbiếttađivớiai,vớiquanhệnhưthếnào(vídụ,ngườicùngđivớitalànữgiới,thìngườitagặpsẽbiếtđượcngườiđólàbạnta,làngườiyêucủata,vịhônthêchưacướicủatahaylàvợcủata).

Nếutagặpmộtngườiquenbiết,haymộtngườibạnvàtathấycùngđivớingườiđócòncómộtngườinàođómàtakhôngquen,thìtakhôngnênhỏingườiđólàai,quanhệvớingườiquenbiết,hayvớibạnta,nhưthếnào,vìnhưthếlàkhôngtếnhị,cóthểlàmchongườitaquenbiếthaybạntalúngtúngvìchưatiệntrảlời.

3.CẢMƠNVÀXINLỖILời“cảmơn”vàlời“xinlỗi”làhailờinóithôngthườngvàphổbiếnnhấttrongsự

giaotiếphàngngày,từviệclớnđếnviệcnhỏ,thậmchíđếncảviệcrấtnhỏ.Vídụ:tađánhrơicáivítiền,cóngườiđằngsaunhìnthấyvàgọita,báochotabiếtmànhặtlên.Taphảicảmơnngườiđó.Hoặccómộttênlưumanh,nógiựtcủatacáiđồnghồđeotayrồinóchạy,talalên,thếlàcóngườiđuổitheohoặcxôngrabắttênkẻcướpđólại,vàtalấylạiđược chiếc đồng hồ. Ta phải cámơn người đó. Cho đếnmột việc rất nhỏ như làmộtngườitrảlờichotabiếtđịachỉcủamộtcửahànghaymộtkháchsạnnàođó,haychotabiếtlúcđóđồnghồchỉmấygiờ,tacũngphảicảmơn.Thậmchícảnhữngviệcngườitalàmtheo tráchnhiệmđãđượcgiao, theo tiền lươngđãđược lĩnh(vídụ:mộtnhânviêncủacơquanbưuđiệnđếnđưacho tacái thư) thì tacũngkhôngquên lời"cảmơn"vớingườiđó.

Đặcbiệttrongtrườnghợptalàmộtngườibánhànghaymộtngườilàmnghềdịchvụnàođóthì,mộtkhinhậntiềncủakháchtađềuphảicảmơnngườikhách.

Phéplịchsựnày(lờinói"cảmơn")trongđờisốngxãhội,cộngđồngđãđivàocảtrongđờisốnggiađình:concámơnbốmẹmỗikhibốmẹchomộtcáigìđóhoặclàmchoconmộtviệcgìđó,vàbốmẹcũngcámơnconkhiconchobốmẹmộtcáigìđó,hoặclàmchobốmẹmộtviệcgìđó,khôngphảidobốmẹyêucầu,màdosángkiếnvàtìnhcảmcủacon.

Cũng thông thường và phổ biến như lời "cảmơn" là lời "xin lỗi".Trong gia đình,ngoàiđườngphố,nơinhiệmsở,mọingườiđềuphảibiếtnóilời“xinlỗi”,khimìnhcólỗithực sự với ai đó, do đã cómột lời nói,một cử chỉ,một điệu bộ,một hành độngxúcphạmđếnnhânphẩm,danhdựvàlòngtựtrọngcủangườiđó,hoặcdođãcóhànhđộng

gâyhậuquảxấu, có hại cho thân thể, cho sức khỏe, cho tài sản, chođời sốngvà chohạnhphúccủangườiđó.

Tronggiaotiếpthôngthường,ngườitacũngnóilời"xinlỗi"vìnhữngviệcrấtnhỏ,thậmchíkhôngđángkể.Vídụ,tavôýchạmvàongườicôgái,taxinlỗi;hoặctahỏimộtngườitronghaingườikhihọđangngồinóichuyệnvớinhautacũngphảixinlỗi;hoặctavôýcầmnhầmcáinón,hoặccáiáomưa,hoặccáibútbíccủangườikhác,tacũngphảixinlỗi.

Điềucầnnhớlàphéplịchsự, tình thânáigiữangườivàngườicũngđòihỏingườiđượcxinlỗiphảitỏtháiđộvàývớingườinổilờixinlỗi,rằngviệcđókhôngđánggọilàlỗi, hoặc không đáng phải xin lỗi, tức là người được xin lỗi phải nói ngay lập tức vớingườixinlỗirằng:"Khôngcóchi"hoặclễphéphơn,"Dạkhôngcóchi","Cógìđâu","Dạcógìđâu".

Ngoàira,tacóthểdùngnhữnglờinhư"Xinlỗiông(xinbà,xincô,xinbácv.v..."làmơn...",hoặc"Xinphépông(bà,cô,bác...)chotôi..."hoặc"Phiềnông(bà,cô,bác)làmơn(hoặcchophéptôi)..."đểmởđầuchomộtcâunóinếuđólàmộtcâunóiđểyêucầu,đềnghịngườikháclàmmộtviệcgìđó,hayđểxinphépđượclàmmộtviệcgìđó.

CÂUHỎIVÀBÀITẬP1.Hãygiảithíchýnghĩacủaviệcchàohỏinhaukhimớigặpnhauđểgiaotiếp.Có

thểchàohỏinhưthếnào?2.Tạisaokhigiaotiếplầnđầuvớiaiđóthìtaphảitựgiớithiệumìnhlàaichongười

đóbiết,vànếucóngườikhácnữacùngđivớimìnhthìphảigiớithiệungườiđóchophíabênkiabiết?Nêntựgiớithiệuvàgiớithiệunhưthếnào?

3.Ýnghĩacủaviệcnóilời"xinlỗi"vàlời"cảmơn"lànhưthếnào?

CreatedbyAMWord2CHM

Bài10:NGÔNNGỮLẮNGNGHEĐIỆNTHOẠIVÀVIẾTTHƯ


1-VAITRÒCỦANGÔNNGỮTRONGGIAOTIẾP:Khimộtngườigiaotiếpvớimộtngườikhác,thìngườinàyvàngườikiađềuphảisử

dụngngônngữ(nóirathànhlờihoặcviếtrathànhchữ)đểtruyềnđạttraođổiýkiến,tưtưởng, tìnhcảmchonhau.Ngaycảngườicâm,khôngnóiđượcvàtrongtrườnghợphọkhôngbiếthoặckhôngthểviếtchữthìhọdiễnđạtýnghĩ,tìnhcảmcủahọbằngcáccửchỉ,nétmặtvàdấuhiệucủahaibàntaykhigiaotiếpvớingườikhác.Nhữngcửchỉ,nétmặt và dấu hiệu đó chưa phải làmột thứ ngôn ngữ.Nhưng có những người câm đượchuấnluyệnmộtthứngônngữbằngtayvàcácngóntayhẳnhoi,mộtthứngônngữthốngnhấtchotấtcảnhữngngườicâmtrongmộtnước,thìnhữngcửđộngvàtưthếcủabàntayvàngóntaycủahọlàngônngữđểgiaotiếp,mộtthứngônngữthậtsự.

Đứabémột,haituổichưabiếtgiaotiếpbằngngônngữvìnóchưabiếtnói.Ngườilớnmàvốnngônngữcủabảnthânnghèonànthìnhiềukhianhtalúngtúngvìkhôngtìmrađượcđúngcái từngữcần thiếtđểdiễnđạtchínhxácđiềumìnhmuốnnói.Vốn liếngngônngữnghèonànsẽhạnchếchấtlượngvàhiệuquảcủamỗilầngiaotiếp.Cònnhữngngườicóvốnngônngữphongphúthìrấtthuậnlợitronggiaotiếp;họdiễnđạtdễdàngvàchínhxácnhữngđiềuhọmuốnnói,hơnnữa,họcòncóthểdiễnđạtmộtcáchhấpdẫnvớitínhthuyếtphụccao.Trongthựctế,cónhữngngườiviếtrấthaynhưngnóilạirấtdở:nóichậmchạp,línhí,khôkhan,khônglưuloát.

Cónhữngnghềnghiệpmàsựgiaotiếpđòihỏiphảicótrìnhđộpháttriểnngônngữcao,viếtvànóiđềugiỏi,nhấtlànói,vídụ,nghềdạyhọc,nghềluậtsưnghềquảngcáo,nghềphátthanhviêncủađàiphátthanhhayđàitruyềnhình...Cónhữnghoạtđộngmàviệcsửdụngngônngữ(đọc,viết,nói)phảilàmộtnănglựcnghềnghiệp,đượcđàotạo:giáoviêndạyhọc,luậtsưbàochữachokẻphạmtội,phátthanhviênđọctinvàbàitrongđài phát thanh và đài truyền hình, hướng dẫn viên du lịch, diễn viên điện ảnh và sânkhấu…

Nhưởtrênđãđềcậptới,nhữnghiệntượng,nhữngquátrìnhtâmlýnhưcảmgiác,trigiác,tưởngtượng,tưduy,xúccảm,tìnhcảm,sựchúý,trínhớ...đềucóthểthamdựvàoquátrìnhgiaotiếpvàđềubiểulộtronggiaotiếp.Tấtcảnhữnghiệntượngtâmlýđóđềugắnvớingônngữđểđượcýthứcmộtcáchrõràngtrongđầuóccủachủthểvàđượcdiễnđạtthànhngônngữđểcóthểtruyềnđạtthôngtin,chiaxẻvàtácđộngvàotâmlý(nhận

thức,tưtưởng,tìnhcảm)củađốitượnggiaotiếp.Tấtnhiêncũngcócảhiệntượng, tronggiaotiếp,vìmột lýdonàođó, thậmchívì

mộtthóiquen,conngườikhôngnóiđúngsựthật:anhtanghĩ,cảmxúccóýđịnhnhưthếnàynhưng lại nói và viết khác đi, cườngđiệu lên, giảmnhẹ đi thậmchí nói ngược lạihoàntoàn...nghĩalàanhtađãnóidối:Nhưthếcónghĩalàngônngữkhôngphảichỉlàphươngtiệnvàphươngphápđểthôngtin,diễnđạibiểulộtrungthực,thẳngthắnnhữngđiềuconngườihiểubiết,suynghĩvàcảmxúc,màcònlàphươngtiệnvàphươngphápđểconngườichedấu,xuyêntạcsựthật,đánhlạchướngtronggiaotiếp.

Tronggiaotiếp,ngônngữthểhiệnkhôngchỉýchívà tìnhcảmcủaconngườimàcònthểhiệntrìnhđộhọcvấn,trìnhđộvănhoávànhâncáchconngười,tứclàthểhiệnxuhướng,nănglực,tínhcáchvàkhíchấtcủaconngười.Tuynhiêncũngtronggiaotiếp,khôngnênchỉcăncửvàongônngữ,nghĩalàvàonhữnggìngườigiaotiếpvớimìnhđãnóihayviết,đểmànhậnđịnhvàđánhgiávềnhâncáchcủangườiđó.Mộtsựnhậnđịnhvàđánhgiánhưthếrấtcóthểsai lầm.Màphảicăncứvàoviệclàmcủangườiđó,việclàmthựcchứkhôngphảiviệclàm"đóngkịch","đánhlừa","đánhlạchướng".

2-NÓICHUYỆNVÀTRANHLUẬNNóichuyện làđể thông tin traođổikinhnghiệmchonhauhoặc tìmhiểu,chia sẻ,

thôngcảmnhucầu,hứngthú,nguyệnvọng,mơước,cảmxúc,tìnhcảmcủanhau,đểbiếtđộngcơmụcđích,nộidungvàcáchthứchànhđộnghayhoạtđộngcủanhau.Cóthểnóichuyệnbằnglời,mặtđốimặt,hayquađiệnthoại.Cũngcóthểnóichuyệnvớinhaubằngcáchviếtthưvàgửithưchonhau.Đólàchưakểcáchnóichuyệnvớinhaubằngcửchỉ,điệubộcủanhữngngườicâm.

Mộtcuộcnóichuyệnđượccoilàcóchấtlượngvàcóhiệuquảcaokhinàongườinóiđạtđượcmụcđíchcủamìnhlàngườinghehiểumình,đồngtìnhvớimình,quanhệtìnhcảmhayquanhệlàmăn,côngtácgiữahaingườivẫnđượcduytrì,củngcố.

Mộtcuộcnóichuyệntâmtìnhđểgiảibàytâmsựvàmộtcuộcnóichuyệnlàmănđểbànbạcvềcáchthựchiệnmộtcôngviệcnàođólàrấtkhácnhau.Khácvớinóichuyệntâmtình,trongđóngườinóigiảibàytâmsựlàchính,cònngườingheđểthôngcảm,đểchiasẻthôngcảmlàchính,sựbànbạcđòihỏihaibênphảiđiđếnmộtsựkếtluậnmàhaibênđềunhấttrí.Nếugiảibàytâmsựthìmuốnnóithếnàothìnói,tuỳtheocảmxúc,tâmtrạngcủamình,nóidàihaynóingắnđềuđượccả.Nhưngnếubànbạcvớinhauthìphảiđểchonhaunóiđượchếtýkiếncủamình,dođó,mỗilầnnóithìmỗibênphảinóisaochochínhxác,chorõràng,chomạchlạcvànhấtlàngắngọnchừngnàotốtchừngấy.

Mộtcuộcnóichuyệnnhằmthuyếtphụcngườikhác làmộtcuộcnóichuyệnnhằmmụcđíchlàmchongườinghetánthànhýkiếncủamình,tinrằngnhữngđiềumìnhnóilàđúngsự thật, làcó lý.Thuyếtphụccũngcònnhằmmụcđích làmchongườinghehiểurằngýkiếncủahọ,việcđãlàm,đanglàm,haysẽlàmcủahọlàkhôngđúng,làsailầm,dođóthayđổiýkiếnhoặckhônglàmcáiviệcđónữa.Đểcóthểthuyếtphụcngườinghe,

ngườinóiphảinóimộtcáchcócăncứthựctếvàlýluận("Nóicósách,máchcóchứng"),phảicólývàcótình,tấtnhiênlàphảitỏrakhiêmtốn,biếtđiều,phảitỏrahiểuđúngvàthôngcảmvớicáchsuynghĩvàvớiýđịnhcủangườingheởnhữngchỗnào,đồngthờivạch ranhữngchỗkhôngđúng, sai lầm,vô lý,không thực tế,khôngphùhợpvới luậtphápvàđạolýtrongcáchsuynghĩvàtrongviệclàmcủangườinghe.

Phéplịchsựvàtínhkhoahọccủaviệcnóichuyệnnhằmmụcđíchthuyếtphụckhigiaotiếpđòihỏichúngtanênvàkhôngnênthựchiệnnhữngđiềusauđây:

NÊN KHÔNGNÊN

1) Nói ngắn gọn, rõ ràng,mạchlạc.

1)Nóidài lê thê,nói lung tung,điềunàyđiềukia,chuyệnnày,chuyệnkiakhôngănnhậpgìvớinhau.

2) Dùng từ ngữ chính xácngườinghehiểuđúngýmình.

2)Dùngtừngữkhôngđúng,ngườinghehiểusaiýmình.

3) Thái độ nói nghiêm túc,chân thành, khiêm tốn, kínhtrọngngườinghe

3)Tháiđộnóitỏvẻnửađùanửathực,bahoa,coithườngngườinghe.

4)Nóicócăncứthựctế,cólývà có tình, chứng tỏ mình làngười từng trải có nhiều kinhnghiệm,cónghiêncứu.

4)Nóivôcăncứ,khôngcólýlẽgìcảvàkhôngcóýthứcchiếucốđếnlợiíchvàtìnhcảmcủaconngười,cóvẻthiếukinhnghiệmvàthiếuhiểubiết.

5) Bình tĩnh và chân thànhlắng nghe ý kiến thắcmắc hoặcphản bác của người nghe mìnhrồitrảlờilại.

5)Khôngđểchongườinghephátbiểuýkiến thắcmắchayphảnbác, tỏvẻmấtbình tĩnhvà tự ái, lờđikhông đề cập đến hoặc không trả lời những điềumàngườinghethắcmắc,phảnbác.

Mộtcuộctranhluậnlàmộtcuộcnóichuyệnđặtbiệtnhằmmụcđíchtìmchorachânlýbằngcáchmỗibênrasứctìmkiếm,vạchravàchứngminhsựsailầmtrongnhữngluậnđiểm,nhữngsựkiện,nhữngsố liệuvà trongphươngphápnghiêncứuvà trìnhbàykếtquảnghiêncứucủabênkia,đồngthờitìmcáchchứngminhrằngnhữngđiềumìnhnói,mìnhviếtlàđúng,nhữngđiềubênkiaphêphánmìnhlàsai.Mộtcuộctranhluậncóchấtlượngvàcóhiệuquảcaokhinàomỗibêntranhluậnthấyvàthừanhậnsựsailầmhoặcthiếu sót củamình, thấyvàcôngnhận sựđúngđắnghoặcđầyđủcủabênkia,hoặc làchứngminhvàbảovệđượcsựđúngđắntrongcácluậnđiểm,sựkiệnvàsốliệudomìnhđưaravàchứngminhđượcsựsailầmtrongsựphêpháncủabênkia

Cónhiềuloạitranhluận:tranhluậnvềkhoahọcvàkỹthuật,tranhluậnvềchínhtrị(đườnglối,vềchủtrương,chínhsáchvàbiệnpháp),tranhluậnvềthẩmmỹ,tranhluậnvềkinhdoanh...

Nhưngdùthuộcloạinào,việctranhluậncũngphảituânthủcácnguyêntắcsau:a)Tôntrọngđốiphương:tôntrọngýkiếncủangườikhác(dùýkiếnđókhácvớita,

thậmchítráingượcvớita)bằngcáchbìnhtĩnhlắngnghe,khôngcắtngangýkiếncủađốiphương, không phát biểu ý kiến phản bác, chê bai, nhạo báng ý kiến của đối phươngngaytrongkhiđốiphươngđangtrìnhbàyýkiếncủamình.

b)Phảibìnhtĩnh,điềmđạm,ôntồn,chứngminhlẽphảicủamình,chớcónổinónglên,hunghăng,lêngiọng,vungtay,đậpbàn,...

c)Cố gắng tìm thấy phần đúng, phần có lý trong ý kiến của đối phương và thừanhậnnócólýmộtcáchcôngkhaivàphảicôngkhai thừanhậncáisai trongýkiếncủamìnhmàđốiphươngđãvạchra.

d)Cảhaibênđềubìnhđẳngtrướcchânlývàđềutôntrọngvềsựbìnhđẳngđó.Dođó,tranhluậnthẳngthắn,khôngnểnang,khôngvìtuổitác,chứcvụ,cấpbậcmànểnangkhôngdámphêphánsựsailầmhoặcápđặtýkiếncủamìnhlênngườikhác.

3-LẮNGNGHEHoạtđộngngônngữtronggiaotiếp(nói,viết)gắnliềnvớisựlắngnghengườiđang

nóivớimình.a)Lắngnghelàsựchúý thínhgiácđểnắmbắt,hiểuđúngvàcảmthôngđượchết

nhữngđiềumàngườikhácđangnóivớimình.b)Lắngnghegắnliềnvớisựchúýthịgiác,nghĩalàtrongkhitaimìnhnghengườita

nóithìmắtmìnhcũngphảinhìnthẳngvàomắtngườiđangnóiđểpháthiện,khámpháthêmnhữngcảmxúc,nhữngtháiđộbiểulộtrongđôimắtcủangườiđangnói,kểcảđểbiếtđượcngườiđóđangnóithậtlòngmìnhhaychỉlàđểtỏramìnhlịchsự,haynóidối.

c)Lắngnghecũngcókhicầnđượcbiểulộbằngbộmặtdiễncảmhoặcbằngnhữngcáigậtđầuchứngtỏngườingheđãhiểu,đãcảmthông,đãtâmđắchoặccósựsửngsốt,ngạcnhiênvềnhữngđiềuđượcnghe.

d) Lắng nghe không có nghĩa là không nói gì với người đang nói,mà nên thỉnhthoảngcósựphảnhồibằnglờinóicủangườinghekhicầnthiết,bằngmộtcâuhỏihoặcbằngmộtlờinóivềcảmnghĩđểchứngtỏmìnhcósuynghĩvềnhữngđiềuđượcnghevàđểngườinóithêmphầnhàohứng,tựtin,...Tấtnhiênđừngphảnhồitheokiểucắtngangmàphảichờđếnkhingườitanóihếtđiềuđangnói.

Tómlại,lắngnghelàđiềukiệnphảicóđểcóthểhiểuđúngvàhiểuhếtnhữngđiềuđượcnghe.Hơnthếnữa,việclắngnghelàtháiđộtôntrọngngườinói.

4-NÓIQUAĐIỆNTHẠI

Khicóviệcgấpvàcóthểtrìnhbàymộtcáchngắngọn,hoặckhicómộtcáitincầnbáongayhoặccầnxinýkiếntrảlờingaychomộtcâuhỏithìcóthểdùngđiệnthoạiđểnói.

Phéplịchsựtrongviệcdùngđiệnthoạiđểnóithểhiệnởmấyđiểmsauđây:a)Phải tựgiới thiệumìnhlàaivàxinphépđượcnóichuyệnvớiaiởđầudâybên

kia.b)Nếungườiởđầudâybênkiakhôngphảilàngườimìnhcầnnóichuyệnthìphải

xinngườitalàmơnbáochongườimìnhmuốngặpđểngườiđóđếnđầudâynóichuyệnvớimình.

c)Phảicósựchàohỏivàicâuđã,sauđómớinêucôngviệc,nêuvấnđềtraođổiýkiến(trừtrườnghợpbáomộttindữ,gấpthìcóthểnóingay,khỏiphảichàohỏimấtthìgiờquíbáu).

d)Nóiđiệu thoạiởcơquan thìchỉnói tovừaphải,đểkhỏigây trởngạichomấyngườingồigầnchỗđểmấyđiện thoại.Nếu làcôngviệc thìcứsửdụngmáy trong thờigiancầnthiết,nhưngnếulàviệcriêngtưcủamìnhthìnênnóingắngọn,nhanhchóngrồitrảlạichocơquan,đừngđểchocơquanphảichờvìsựriêngtưcủamình.

e)Nóixong,cóchàohoặcchúcsứckhỏe,khôngđểdậpmáyđểcắtđứtcâuchuyệnmột cáchđộtngột trongkhingườiđầudâybênkiađangnói hoặc cònmuốnnói.Nếungừngthìnênkhéoléocáolỗivìmộtlýdonàođó.

f)Khôngnêngọiđiệnthoạinhàriêngcủangườimàmìnhcầnnóichuyệnvàonhữnggiờbấttiện:giữađêmkhuya,sángsớmchưangủđậy,cácgiờăntrưa,ăntối.Nếucầnthìcứgọinhưngcóxinlỗi.

5-VIẾTTHƯViết thưchonhau làviệccần thiếtkhi cần thông tin traođổiýkiến, traođổi tình

cảm,hoặcbànbạccôngviệcmàkhôngđếnvớinhauđược(nhấtlàvìởxa)vàkhôngtiệnnóiquađiệnthoạihoặckhôngcóđiệnthoại.Mặcdù,quathưtừ,chúngtachỉnóiđượcvớinhaubằng lời (quachữviết)màkhôngdiễn tảđược thêmbằngcửchỉ,điệubộvàbằngsựnhìnđượcvàomặtnhauđểgiaolưutìnhcảmvàcảmxúcbằngđôimắtvàbằngcả cáimiệng củamình, nhưng việc viết thư lại có cái thếmạnh riêng, so với việc nóichuyệnmặtđốimặt,ởchỗmìnhcóthểtìmđượcnhữngtừngữđúnghơnhayhơnđểviếtlêngiấy;nộidungvấnđềđượctrìnhbàycóhệthống,cóthứtựđượcsaumộtcáchhợplývànóichungvănviếtbaogiờcũng trongsáng,hợp lý, lưu loát,gọngàngvàdiễncảmhơnvănnói.

Cóhai loại thư: thưcông tácvà thưchuyện riêng.Thưcông tác cầnviết ngắn, rõràng,chínhxác,khôngbónggióvàkhôngnênthổlộtìnhcảmriêngtưhoặcnêunhữngsựviệckhôngliênquanđếnchủđềcôngtác.Cònthưriêngthìtựdo,thoảimái,nhấtlàtrongviệcnêuranhữngýnghĩvà tìnhcảmcủamìnhcũngnhưmọiviệccủabản thân,

củagiađình,củađịaphương...màmìnhcầnnóivớingườisẽnhậnthưmình.Phéplịchsựtrongviệcviếtvàgởithưchongườikhácđòihỏichúngtaphảilưuý

việcdùnggiấykiểugìđểviết,phảiviếtvớinhữnglờilẽnhưthếnàochophùhợpvớiđốitượng,chữviếtphảiđẹpvàphảirõnhưthếnào(haycóthểviếtngoáy),cáiphongbìphảinhưthếnào,dáncontemvàđềtênhọ,địachỉngườinhậnlênphongbìnhưthếnàochođẹp,thểhiệnsựtôntrọngcủatađốivớingườinhậnthư.Cóngườigởithưcôngtáckhôngphảibằngcáchviếtmàbằngcáchđánhmáy(vìcầnlưumộtbản)...cònnhưchobạn,thưchongườiyêuthìnênviếtđểthểhiệntìnhcảmvàsựcôngphucủamìnhnhiềuhơn.Đólàchưakểngàyxưacóngườilịchsựđếnmứcgởithưchongườiyêucủamìnhbằngthứgiấymỏng,cómàuhồng,xanh,haytímphơnphớtvàcóướpnướchoađểthưkhimởrađọccómùihươngthoangthoảng,dễchịu,nhẹnhàng,kínđáo!

CÂUHỎIVÀBÀITẬP1)Ngônngữcóvaitròquantrọngnhưthếnàotronggiaotiếp?2)Nóichuyệnnghĩalàgìvàphéplịchsựkhinóichuyệnvớingườikháclànhưthế

nào?3)Tranhluậnnghĩa làgìvàphéplịchsựkhi tranhluậnvớingườikháclànhưthế

nào?4)Lắngnghe trongkhigiao tiếpnghĩa làgì?Sư lắngnghequan trọngnhư thếnào

tronggiaotiếp?5)Nóiquađiệnthoạinhưthếnàolàlịchsự?6)Viếtthưnhưthếnàolàlịchsự?

CreatedbyAMWord2CHM

Bài11:BỘMẶT,CỬĐỘNG,CỬCHỈVÀHÀNHĐỘNGTRONGGIAOTIẾP


1.BỘMẶT1.1Xétvềmặtcấutrúc,bộmặtlàmộttổngthểgồmcóđầutóc,vầngtrán,đôilông

mày,haiconmắt,mũi,haimá,miệng,cằmvàhaitai.1.2.Xétvềmặtthẩmmỹ,bộmặtlàbộphậnquantrọngnhấttạonênvẻđẹpđộcđáo

vàđặctrưngcủamỗicánhân.Vẻđẹpđókhôngchỉđẹpvềmặtsinhhọc,vềmặtngoạihìnhmàcònđẹpvềmặtnộitâmdođôimắtvàcáimiệngcókhảnăngdiễncảm,biểulộthái độ tốt đẹp của con người trong giao tiếp.Ngay cả trong trường hợp sinh đôi, haingười có thểcócơ thểvàbộmặtgiốngnhaunhưđúc,nhưngvẻđẹpnội tâmcủamỗingườivẫnbiểulộkhácnhautrênbộmặtgiốngnhauđó.Tấtnhiêncũngcónhữngngườicóbộmặtkhôngđẹp,thậmchícóthểnóilàxấu(xấubẩmsinhhoặcxấudobịtainạn),nhưngtrongmộtmứcđộnàođó,vẻđẹpcủatâmhồn,sựthôngminhcủatrítuệcũngcóthểánhlêntrongđôimắthoặctrênnụcười.Vàcũnglàtấtnhiên,vẻđẹpvốncócủabộmặtmỗingườicóthểbịmấtđitrongchốclátnếungườiđónổicơnthịnhnộ!

1.3.Xétvềmặtgiaotiếp,bộmặtlàbộphậnquantrọngnhấtcủacơthểngười,donócóđôimắtvàcáimiệngcóthểbiểulộcảmxúc,tìnhcảm,tháiđộvàýmuốncủachủthểđốivớikháchthể.Đólàchưakểsựthamgiaphụhoạcủavầngtránvàđôilôngmày,củamũivàcủamá.

Đôimắtbiểulộxúccảm,tìnhcảm,tháiđộvàýmuốncủaconngườiquacáctrạngtháikhácnhaucủanó.Vídụ:-Mắtmởto(ngạcnhiên,sợhãi)-Trợn thắt (tứcgiận,đedoạ)-Mắt limdim(đang thường thức,cókhoáicảm)-Mắtnhắmkhẽ (nghenhạc, suynghĩ, thưởng thức khoái cảm)-Mắt nhắm nghiền (không thích, cảm thấy khó chịu, từchối)-Mắtnhìnxaxăm,mơmàng(nhớai,nghĩvềmộtcáigìđóởxa,trongkỳức)-Mắtliếc(đưatìnhhoặcnhìntrộm)-Mắtnhìnvuisướng,âuyếm,kínhtrọng,tintưởng,buồnrầu,lolắng,sợhãi,chánchường,chếdiễu,khinhbỉ,tứcgiận,..v.v-Mắtkhóc(nướcmắtrưngrưng,nướcmắtrơilảchả)Cáimiệngcũngbiểulộrấtrõnhữngxúccảm,tìnhcảm,tháiđộvàýmuốncủachủthể:-Miệngmím(tỏvẻcươngquyết,cốgắng)-Miệngmởto(háhốc:kinhngạc,sợhãi)-Miệngcười:cườimãn,cười lặng lẽ,cườikhúckhích,cườikhanhkhách,cườihahả,cườihôhố....

-Cắnmôi(hàmrăngtrêncắnnhẹmôidưới:xúccảm,khónói)-Bĩumôi(chếdiễu,

chêbai,khinhbỉ)Vùngtránvàđôilôngmàycóthểnhíulại(nhăntrán,caumày)biểulộtrạngtháisuynghĩcăngthẳnghaybựcbội,khóchịucủaconngười.

Mũicóthểnhănlạihoặcphổnglênkhingườitacảmthấytởmlợmhoặckhoáichí.Damặtcóthểđỏlên(đỏmặt)hoặctáiđi(táimặt).Vớitấtcảcácbộphậnnóitrên,nhấtlàvớimắtvàmiệng,bộmặtbiểulộmộtcách

khácnhaucácxúccảmcủaconngườinhưvui,buồn,ngạcnhiên,sợhãi,giậngiữ,ghêtởm.

2.CỬĐỘNGCửđộng làmộtđộng tác,mộtsựđộngđậycủacơ thể(đầu,mắt,miệng, taychân,

v.v...)donhucầucủacơthể,dothóiquen,khôngcómụcđíchthôngtin,giaotiếp,nhưngcóthểphảnánhmộttâmtrạng,mộthiệntượngtâmlýnhưthểnàođó.Vídụ:runvìlạnh,runvìsợ,rungđùi,chớpmắt,gãiđầugãitai,xoacằm,nớicàvạt,bẻngóntay,v.v…

Cử chỉ làmột cử động được thực hiện cho người khác nhìn thấy để hiểu ýmìnhmuốnnóigìvớingườiđó.Cửchỉlàdonhânloạivàdântộcsángtạoravàđượctruyềntừnhữngthếhệtrướcđếnthếhệngàynayvàmaisau,đượcmọingườithốngnhấtcáchhiểuýnghĩacủanó.Cóthểcoicửchỉlàmộtthứngônngữkhônglời.

3.1.Cửchỉcủacáiđầu:-Gậtđầumộtcái(đồngý)hoặcgậtđầulialịa(rấtđồngý)-Lắcđầuvàicái(không

đồngý)hoặclắcđầuquầyquậy(rấtkhôngđồngý)-Cúiđầu(chào,hoặccungkínhlắngnghe,hoặctỏrabiếtlỗi)-Nghiêngđầu(chào,lắngnghe)-Ngẩngcaođầu(tựhào,tựtin,tỏýkhôngsợhãi)-Vácmặtlêntrời(tỏýkiêungạo,coithườngkinhbỉmọingườixungquanh)3.2.Cửchỉcủatay:

-Chìatayra(bắttayngườikhác)-Ngửatayra(xin)-Nắmtay thànhquảđấm(đedọabạohành)-Vẫy tay (chào từxa,gặpmặt, tạmbiệt)-Ngoắc tay (gọi lại)-Xua tay(đuổiđi,xuađi)-Ngón trỏ (chỉđường, chỉvật)-Ngón cái (hạng tốt nhất, kết quảmĩmãn,sốI)-HaingóntayxoèrathànhhìnhchữV(thắnglợi)4.HÀNHĐỘNGĐỐIXỬ,ỨNGXỬTRONGKHIGIAOTIẾP

-Kéo ghế (mời ngồi)-Rót nước (mời uống) - Lấy quả cây, kẹo bánh (mời ăn) -Mangquàtớitặng,gửiquàchokháchmangvề

-Cầmtay,khoácvai,hôn-Đánhđàn,hát,mởnhạcchokháchnghe-Đưaalbumảnhchokháchxem-Mờikháchđixemnhà,xemvườn-Mờikháchăncơm,v.v…

5.KỊPTHỜINẮMBẮTVÀHỂUĐÚNGÝNGHĨACỦAMỖIBỘMẶTBIỂULỘXÚCCẢMCỦAMỖICỬĐỘNGCỬCHỈVÀHÀNHĐỘNGCỦANGƯỜIMÀTAĐANGGIAOTIẾP

5.1.Đểhiểuđúng tâmlýcủangườimà tađanggiao tiếp, takhôngnênchỉcăncứvàonhữnggìngườiđónóimàcònphảicăncứvàonhữngcửchỉ,nhữngcửđộngvàhành

động.Thật ra, xúc cảmvà tình cảm, trạng thái tâm lý, thái độ của con người rất tế nhị,

phức tạp và đa dạng. Ngoài những dạng cơ bản khác nhau (như những xúc cảm vui,buồn,ngạcnhiên,sợhãi,giậngiữ,ghêtởm...)còncónhữngdạngkếthợp,phatrộn(nhưnhữngtrạngtháitâmlývừamừngvừalo,vừagiậndữvừathương,vừangạcnhiên,vừasợ,v.v...).Vìthế,phảilàngườitinhtế,từngtrảitronggiaotiếpmớiphânbiệtđượcnhữngxúccảmnàolàxúccảmthuộcloạikếthợp,phatrộnđượcbiểulộtrênkhuônmặtcủađốiphương.

5.2.Mỗi người cần phải biết và hiểu tất cả những cử chỉ của dân tộcmình để sửdụngvàđểhiểuýngườikháctrongkhigiaotiếp.Khigiaotiếpvớingườinướcngoài,cầnphải lưu ý xem trong các cử chỉ của người nước ngoài đó có cử chỉ nào là cử chỉ củanhữngngườinướcđóvàmìnhđãbiết,đãhiểuchưa,nếuchưathìnêntìmhiểuđểbiếtvàhiểu.Mặt khác, cũng nên đề phòng trường hợpmình dùngmột cử chỉ nào đó, vốn làquen thuộcđốivớingườiViệtNam,nhữngngườinướcngoàicó thểkhôngbiết,khônghiểu,doởnướchọkhôngcócửchỉđótronggiaotiếp.Vấnđềtrởnênrắcrốikhimộtcửchỉnàođó,đốivớingườinướcnàylàbìnhthườngnhưngđốivớinướckháclạicóýnghĩathôtục,xúcphạm.Trongkhigiaotiếp,cầnlưuýcảnhữngcửđộngcủađốiphươngvìcónhữngcửđộngphảnánhtâmtrạngconngười.

5.3.Cần thận trọng,dèdặtđốivớingườimìnhgiao tiếp lầnđầu.Thận trọngvàdèdặt tronglờinóivànhất là tronghànhđộng.Cónhữnghànhđộngchỉcóthể thựchiệnkhicảhaibênđềuđãhiểuđúngvàđầyđủvềnhau,khônghiểulầmnhau,sẵnsàngbỏquachonhauvềnhữngsựvụngvềhoặcquátrớncủanhau.Nếukhôngnhưthếthìviệcthựchiệnmộthànhđộngnàođóchưađúnglúc,đúngchỗ,vàcóthểbịđốiphươngphảnứnggaygắt,gâytổnthươnghoặclàmtanvỡmốiquanhệvừamớiđượcthiếtlậpgiữahaingười.

CÂUHỎIVÀBÀITẬP1Hãyphântíchtầmquantrọngcủabộmặttronggiaotiếp.2.Đôimắtcó thểcónhững trạng tháikhácnhaunhư thếnào tronggiao tiếp?Mỗi

trạngtháiđócóýnghĩanhưthếnàovềmặttâmlý?Tạisaongườitanóirằng"đôimắtlàcửasổcủatâmhồn"?

3.Miệngcóthểcónhữngtrạngtháikhácnhaunhưthếnàotronggiaotiếp?Mỗitrạngtháiđócóýnghĩanhưthếnàovềmặttâmlý?

4.Hãymiêu tả bộmặt khi nó biểu lộ những xúc cảm vuimừng, buồn rầu, ngạcnhiên,sợhãi,giậndữ,ghêtởm.

5.Cửđộnglàgì,cửchỉlàgì,khácnhauởchỗnào?6.Nêumộtsốcửđộngthườngthấyởconngười.Mỗicửđộngđócóthểlàsựbiểulộ

củamộttrạngtháitâmlýnhưthếnào?7.Nêumộtsốcửchỉcủađầu,củatayvàchobiếtýnghĩathôngtincủamỗicửchỉ

đótronggiaotiếp.8.Tronggiaotiếp,ngườitathườngcónhữnghànhđộnggì?

CreatedbyAMWord2CHM

TÀILIỆUTHAMKHẢO


1)SHEILAOSTRANDER.Nghệthuậtgiaotiếp.NXBLongAn,1989.2)BRANDONTOROPOV.Nghệ thuậtgiao tiếphữuhiệunơi công sở.NXBTrẻ,

TPHCM,2001.3)M.KAYDUPONT.Nghệthuậtgiaodịchtrongkinhdoanh.NXBĐàNẵng,1995.4)MURIELSOLOMON.Làmviệcvớingườitráitínhtráinết.NXBTrẻ.5) ELENA JANKOWIC - SANDRABERNSTEIN.Cung cách ứng xử (cẩm nang

giaotếtrongkinhdoanh).NXBThốngKê,HàNội,1997.6)ALLANPEASE.Thuậtxétngườiquađiệubộ.NXBTrẻ,TPHCM,19997)ROGERE.AXTELL.Cửchỉ.NXBTrẻ.TPHCM,1999.8)VŨTHịKIMPHƯỢNG -DƯƠNGQUANGHUY.Giao tiếp trong kinh doanh.

NXBThốngKê,HàNội,1997.9)THÁITRÍDŨNG.Nghệthuậtgiaotiếpvàthươnglượngtrongkinhdoanh.NXB

ThốngKê,HàNội,1998.10)TRẦNBÁCỪ.Nhậnbiết người quahành viứngxử.NXBPhụNữ,HàNội,

2000.11)LÊTHỊBỪNG–HẢIVANG.Tâmlýhọcứngxử.NXBGiáodục,HàNội,1997.12)NGUYỄNTHỊOANH.Tâmlýtruyềnthôngvàgiaotiếp.KhoaPhụNữhọc-Đại

họcMởBánCông,TPHCM,1995.13)TRẦNTUẤNLỘ.Tâmlýhọcgiaotiếp.KhoaĐôngNamÁ-ĐạiHọcMởBán

Công,TPHCM,1993.

CreatedbyAMWord2CHM

tâm lý h?c giao ti?p -...

Documents