1MATTAMATTA'YA GR$Incil, Tanri'nin Isa'yi gnahlari bagislayan Kurtarici olarak gnderdigini mjdelemeklebaslar. Isa'nin kendisi Tanri'nin Sz, basli basina Tanri'nin bildirisidir. Yasami,gretisi ve mucizeleri Incil'in ilk yarisini olusturmaktadir.Tanri bildirisi tektir. Tanri, Isa'nin drt izleyicisini bizim iin Isa'nin yasamini kalemealmaya yneltir (bkz. Incil Nasil Yazildi, Gnmze Nasil Ulasti). Elbette ki drt yazarIarkli grs ailarindan yazmaktadirlar. Ama Iarkli grs ailarindan yazilan metinler, birresmin paralari gibi birbirini tamamlar, Isa'nin yasam ve gretisini bir btn olarakgzler nne serer.Genel baky: Bu kitabin yazari, Levi diye de bilinen Matta'dir. Isa'nin izleyicisi olmayaagrildiginda vergi grevlisiydi (9:9-13). Kitabi yazmaktaki amaci, Isa'nin yasamini,lmn ve dirilisini anlatmaktir. zellikle Isa'nin peygamberlerce gelecegi bildirilen veYahudilerce uzun zamandir beklenen Mesih oldugunu gstermek ister. Bunun iin Isa'ningelisiyle gereklesen peygamberlik szlerinden alintilara yer verir1. Isa'nin kurtulusmjdesinin tm uluslar iin oldugunu ayrica vurgular2.Kitabn ierigi: Matta, Isa'nin soyagaci ve dogumuna iliskin bilgileri vermekle baslar(1:1-2:23). Isa'nin vaItiz olusunu ve Seytan taraIindan nasil sinandigini anlattiktan sonraO'nun Iaaliyetlerine geer. Kendisine gelen hastalarin tmn iyilestirdigi bazi olaylarikaydeder3; belirli bazi hastalari iyilestirmesinden4 ve diger mucizelerinden5 de sz eder.Bununla beraber agirlik, Isa'nin bes temel blmde6 toplanan gretisine veriliyor. Bugretinin odaginda Gklerin Egemenligi7 bulunuyor. Gklerin Egemenligi, Incil'in digerkisimlarinda Tanri'nin Egemenligi diye de geer. Isa'nin ilk gelisiyle baslayan buEgemenlik, O'nun Kral olarak dnsyle tamamlanacak. Gnahlarindan dnp Isa'yiizleyenler, `egemenligin ocuklari' olurlar. Bunlar, Isa'nin zellikle Dagdaki Konusma'daaikladigi yeni yasama agriliyorlar (5, 6 ve 7 blmleri). rnegin, n planda bulunmakyerine baskalarina hizmet etmeyi ama edinmeliler8; gsterise kapilmadan iyilikyapmalilar (6:1-18); bagislayici olmalilar (18:21-35); canlari pahasina da olsa Isa'yiizlemeliler9.Isa, szleri ile eylemleri arasinda byk uyumsuzluklar olan Yahudi din nderlerinisiddetle elestirir. Onlar iin diyor ki, Gklerin Egemenliginin kapisini insanlarin yznekaparlar; ne kendileri ieri girerler, ne de girmek isteyenleri birakirlar10. Buna karsilikIsa, dogru kisileri degil, gnahkrlari agirmaya geldi (9:13). Isa ayrica agin sonu,kendisinin ikinci gelisi ve son yargi konusunda aiklamalarda bulunur; izleyicilerininbtn bu olaylara hazirlikli olmalari gerektigini anlatir11. Isa'nin kimligine gelince, Mattaimali ama kesin konusur12.Son blmler Isa'nin lmn ve dirilisini anlatir. Ondan nce Isa, nasil lecegini tekrartekrar aiklar. Son yemeginde, Kanim...gnahlarin bagislanmasi iin biroklari ugruna2akitilan antlasma kanidir der (26:28). Uzun zamandan beri onu ldrmeyi tasarlayanYahudi nderlerin eline teslim edilir ve armiha gerilir. lr ve dirilir. Kitap, Isa'ninizleyicilerine verdigi nl son buyruguyla noktalanir: Gkte ve yeryznde btn yetkibana verildi. Bu nedenle gidin, btn uluslari grencilerim olarak yetistirin.Ana hatlar:1:1-2:23 Isa'nin dogumu ve ocuklugu3:1-4:16 Isa'nin greve hazirlanmasi4:17-18:35 Isa'nin Celile ve evresindekifaaliyetleri19:1-20:34 Kuds yolunda21:1-27:66 Isa'nin Kuds'te gretisini yaymasi,tutuklanip armiha gerilmesi28:1-20 Isa'nin dirilmesiKaynak ayetler:12:6,17; 3:3; 4:15-16; 8:17; 12:17-21; 13:14-15,35; 15:7-8; 21:4-5,42; 26:31; 27:9-1028:10-12; 21:33-45; 24:14; 28:18-2034:23-24; 8:16; 9:35; 19:24rn: 17:14-17; 20:29-345rn: 8:23-27; 14:15-2165-7; 10; 13:1-52; 18:1-35; 23-25. Bu blmlerin hepsi, Isa bu konusmasinibitirince... gibi bir deyimle biter.73:1-2; 4:17,23; 6:10-13,33; 9:35; 10:7; 11:11-12; 12:28; 13:1-52; 16:19,28; 18:23-25; 20:1-16; 22:2-14; 24:14; 25:1-46818:1-5; 20:21-28; 23:8-1296:19-34; 8:18-22; 10:16-42; 16:25-26; 19:16-301023:13-14; ayrica bkz. 5:20; 15:1-20; 16:1-12; 18:33-37; 21:23-22:46; 23:1-39117:13-23; 11:20-24; 12:36-42; 13:24-30,36-43; 24:1-25:46123:17; 9:1-7; 11:4-6,27; 13:16-17; 14:32; 16:16-20,27; 17:1-7; 26:64; 27:43,54; 28:93MATTA1. Blmsa Mesih'in soyu(Luk.3:23-38)1-2Ibrahim oglu, Davut oglu Isa Mesih'in soyuyla ilgili kayit syledir:Ibrahim, Ishak'in babasiydi.Ishak, Yakup'un babasi;Yakup da Yahuda ve onun kardeslerinin babasiydi.3Yahuda, Tamar'dan dogan Peres ve Zara'nin babasiydi.Peres, Hesron'un babasi;Hesron da Ram'in babasiydi.4Ram, Aminadab'in babasi;Aminadab, Nahson'un babasi;Nahson ise Salmon'un babasiydi.5Salmon, Rahav'dan dogan Boaz'in babasiydi.Boaz, Rut'tan dogan Obed'in babasi;Obed de Isay'in babasi;6Isay da, kral Davut'un babasiydi.Davut, Uriya'nin karisindan dogan Sleyman'in babasiydi.7Sleyman, Rehavam'in babasi;Rehavam, Abiya'nin babasi;Abiya da Asa'nin babasiydi.8Asa, YehosaIat'in babasi;YehosaIat, Yoram'in babasi;Yoram, Uziya'nin babasiydi.9Uziya, Yotam'in babasi;Yotam, Ahaz'in babasi;Ahaz da Hizkiya'nin babasiydi.10Hizkiya, Manase'nin babasi;Manase, Amon'un babasi;Amon ise Yosiya'nin babasiydi.11Yosiya, Babil srgn sirasinda dogan Yekonyave onun kardeslerinin babasiydi.12Yekonya, Babil srgnnden sonra dogan Saltiyel'in babasi;Saltiyel ise Zerubabel'in babasiydi.13Zerubabel, Abihud'un babasi;Abihud, Elyakim'in babasi;Elyakim de Azor'un babasiydi.14Azor, Sadok'un babasi;Sadok, Ahim'in babasi;Ahim ise Elihud'un babasiydi.415Elihud, Elazar'in babasi;Elazar, Matan'in babasi;Matan da Yakup'un babasiydi.16Yakup, Meryem'in kocasi YusuI'un babasiydi.Meryem'den de Mesih denilen Isa dogdu.17Buna gre, Ibrahim'den Davut'a kadar toplam on drt kusak, Davut'tan Babil srgnnekadar on drt kusak ve Babil srgnnden Mesih'e kadar da on drt kusak geti.sa Mesih'in dogumu(Luk.2:1-7)18Isa Mesih'in dogumu da syle oldu: annesi Meryem, YusuI'la nisanlanmisti. Amaevlenip birlesmelerinden nce Meryem'in Kutsal Ruh'tan gebe kaldigi anlasildi.19Meryem'in nisanlisi YusuI, dogru bir adam oldugu ve onu herkesin nnde utandirmakistemedigi iin ondan gizlice ayrilmak niyetindeydi. 20Ama byle dsnmesi zerineRab'bin bir melegi ona ryada grnerek syle dedi: Davut oglu YusuI, Meryem'ikendine es olarak almaktan korkma. nk onun rahminde olusan, Kutsal Ruh'tandir.21Meryem bir ogul doguracak. Adini Isa koyacaksin. nk halkini gnahlarindankurtaracak olan O'dur.22-23Btn bunlar, Rab'bin peygamber araciligiyla bildirdigi su szn yerine gelmesi iinoldu: Iste, kiz gebe kalip bir ogul doguracak. O'nun adini Imanuel koyacaklar.Imanuel, `Tanri bizimle' demektir.24YusuI uyaninca Rab'bin meleginin kendisine buyurdugu gibi yapti ve Meryem'i esolarak yanina aldi. 25Ne var ki, Meryem oglunu doguruncaya dek YusuI onunlabirlesmedi. Dogan ocugun adini Isa koydu.2. BlmYldzbilimcilerin ziyareti1-2Isa, Kral Hirodes'in devrinde Yahudiye'nin Beytlehem kasabasinda dogduktan sonrabazi yildizbilimciler dogudan Kuds'e gelip syle dediler: Yahudilerin krali olarakdogan ocuk nerede? Doguda O'nun yildizini grdk[] ve O'na tapinmaya geldik.3Kral Hirodes bunu duyunca btn Kuds halkiyla birlikte ok tedirgin oldu. 4Tmbaskhinleri ve ulusun din bilginlerini toplayarak onlara Mesih'in nerede dogacaginisordu. 5Yahudiye'nin Beytlehem kasabasinda dediler. nk peygamber araciligiylasyle yazilmistir:6`Sen, Yahuda diyarinda olan ey Beytlehem,Yahuda nderleri arasinda hi de en nemsizi degilsin!nk benim halkim Israil'i gdecek olan ndersenden ikacaktir.'57Bunun zerine Hirodes yildizbilimcileri gizlice agirip onlardan yildizin grndg anitam olarak grendi. 8Gidin, ocugu dikkatle arayin, buldugunuz zaman bana haberverin, ben de gelip O'na tapinayim diyerek onlari Beytlehem'e gnderdi.9Yildizbilimciler, krali dinledikten sonra yola iktilar. Doguda[] grms olduklari yildizonlara yol gsterdi ve gelip ocugun bulundugu yerin zerinde durdu. 10Yildizigrdklerinde olaganst bir sevin duydular. 11Eve girip ocugu annesi Meryem'lebirlikte grnce yere kapanarak O'na tapindilar. Hazinelerini aip O'na armagan olarakaltin, tts ve mr sundular. 12Sonra Hirodes'in yanina dnmesinler diye ryadauyarildiklarindan, lkelerine baska yoldan dndler.Msr'a kay13Yildizbilimciler yola iktiktan sonra Rab'bin bir melegi YusuI'a ryada grnd. Ona,Kalk! dedi. ocugu ve annesini al ve Misir'a ka. Ben sana haber verinceye dek oradakal. nk Hirodes ocugu ldrmek amaciyla onu arayacak.14Bylece YusuI kalkti, ayni gece ocugu ve annesini alip Misir'a dogru yola ikti.15Hirodes'in lmne dek orada kaldi. Bu, Rab'bin peygamber araciligiyla bildirdigi suszn yerine gelmesi iin oldu: Oglumu Misir'dan geri agirdim.16Hirodes, yildizbilimciler taraIindan aldatildigini grnce byk Ikeye kapildi.Onlardan tam olarak grenmis oldugu zamana gre, Beytlehem ve tm yresinde bulunaniki ve daha kk yastaki erkek ocuklarin hepsini ldrtt. 17Bylelikle Yeremyapeygamber araciligiyla bildirilen su sz yerine gelmis oldu:18Ramah'ta bir ses duyuldu,aglayis ve aci Ieryat sesleri!ocuklari iin aglayan Rahel,teselli edilmek istemiyor.nk onlar yok artik!Nasra'ya dny19-20Hirodes ldkten sonra, Rab'bin bir melegi Misir'da YusuI'a ryada grnerek,Kalk! dedi. ocugu ve annesini al, Israil diyarina dn. nk ocugu ldrmekisteyenler ld.21Bunun zerine YusuI kalkti, ocugu ve annesini alip Israil diyarina dnd. 22AmaYahudiye'de Hirodes'in yerine oglu Arhelas'in tahta getigini duyunca oraya gitmektenkorktu. Ryada aldigi buyruga uyarak Celile blgesine gitti. 23Oraya varinca Nasiradenen kente yerlesti. Bu, peygamberler araciligiyla bildirilen, O'na Nasirali denecektirsznn yerine gelmesi iin oldu.63. BlmYahya'nn ortaya ky(Mar.1:1-8; Luk.3:1-18; Yu.1:19-28)1-2O gnlerde VaItizci Yahya ortaya ikti. Yahudiye lnde su agrida bulunuyordu:Tvbe edin! Gklerin Egemenligi yaklasmistir. 3Nitekim Yesaya peygamberaraciligiyla sz edilen kisi Yahya'dir. Yesaya syle demisti:lde ykselen ses,`Rab'bin yolunu hazirlayin,geecegi patikalari dzleyin' diyor.4Yahya'nin deve tynden giysisi, belinde deriden kusagi vardi. Tek yedigi, ekirge veyaban baliydi.5-6Kuds'n, btn Yahudiye'nin ve tm Seria nehri yresinin halki ona geliyor,gnahlarini itiraI ediyor, onun taraIindan Seria nehrinde vaItiz ediliyordu.7Ne var ki, Ferisilerle Sadukilerden birok kisinin vaItiz olmak iin kendisine geldiginigren Yahya onlara syle seslendi: Ey engerekler soyu! Gelecek olan gazaptankamaniz iin sizi kim uyardi? 8Bundan byle tvbeye yarasir meyveler verin. 9Kendikendinize, `Biz Ibrahim'in soyundaniz' diye dsnmeyin. Ben size sunu syleyeyim:Tanri, Ibrahim'e su taslardan ocuk yaratacak gtedir. 10Balta simdiden agalarin kknedayanmistir. Iyi meyve vermeyen her aga kesilip atese atilacak. 11Geri ben sizi tvbeiin suyla vaftiz ediyorum, ama benden sonra gelen benden daha gldr. Ben O'nunariklarini ikarmaya bile layik degilim. O sizi Kutsal Ruh'la ve atesle vaItiz edecek.12Yabasi elindedir. Harman yerini temizleyecek, bugdayini toplayip ambara yigacak,samani snmeyen ateste yakacaktir.sa vaftiz oluyor(Mar.1:9-11; Luk.3:21-22)13Bu sirada Isa, Yahya taraIindan vaItiz edilmek zere Celile'den Seria nehrine,Yahya'nin yanina geldi. 14Ne var ki Yahya, Benim senin taraIindan vaItiz edilmemgerekirken sen mi bana geliyorsun? diyerek O'na engel olmak istedi.15Isa ona su karsiligi verdi: Simdilik buna razi ol! nk dogru olan her seyi bu sekildeyerine getirmemiz gerekir. O zaman Yahya O'nun dedigine razi oldu.16Isa vaItiz olur olmaz sudan ikti. O anda gkler aildi ve Isa, Tanri'nin Ruhunungvercin gibi inip zerine kondugunu grd. 17Gklerden gelen bir ses de syle dedi:Sevgili Oglum budur, O'ndan hosnudum.74. Blmsa snanyor(Mar.1:12-13; Luk.4:1-13)Bundan sonra Isa, Iblis'in denemelerinden gemek zere Ruh taraIindan le gtrld.2Kirk gn kirk gece oru tuttuktan sonra acikti. 3O zaman Ayartici O'na gelip, Tanri'ninOgluysan, syle de su taslar ekmek olsun dedi.4Isa ona su karsiligi verdi: Kutsal Yazilarda, `Insan yalniz ekmekle degil, Tanri'ninagzindan ikan her szle yasar' diye yazilmistir.5-6Sonra Iblis O'nu kutsal kente gtrd. Tapinagin tepesine ikarip dedi ki, Tanri'ninOgluysan, kendini buradan asagi at. nk syle yazilmistir:`Tanri, senin iin meleklerine buyruk verecek.'`Ayagin bir tasa arpmasin diyeseni elleri zerinde tasiyacaklar.'7Isa Iblis'e su karsiligi verdi: `Tanrin olan Rab'bi sinama' diye de yazilmistir.8Iblis ayni sekilde Isa'yi ok yksek bir daga ikarip O'na tm grkemleriyle dnyaninbtn lkelerini gsterdi. 9Yere kapanip bana taparsan, btn bunlari sana verecegimdedi.10Isa ona syle karsilik verdi: ekil git, Seytan! `Tanrin olan Rab'be tap, yalniz O'nakulluk et' diye yazilmistir.11Bunun zerine Iblis Isa'yi birakip gitti. Melekler de gelip Isa'ya hizmet ettiler.sa Mjde'yi duyurmaya baylyor(Mar.1:14-15; Luk.4:14-15)12Isa, Yahya'nin tutuklandigini duyunca Celile'ye dnd. 13Nasira'dan ayrilarak Zebulunve NaItali yresinde, Celile gl kiyisinda bulunan KeIernahum'a gelip yerlesti. 14-15Bu,Yesaya peygamber araciligiyla bildirilen su szn yerine gelmesi iin oldu:Zebulun diyari ve NaItali diyari,Seria nehrinin tesinde, deniz taraIi,uluslarin Celilesi!16Karanlikta yasayan halk,byk bir isik grd.lmn glgeledigi diyardayasayanlarin zerine bir isik dogdu.17O gnden itibaren Isa su agrida bulunmaya basladi: Tvbe edin! Gklerin Egemenligiyaklasti.8sa ilk grencilerini seiyor(Mar.1:16-20; Luk.5:1-11)18Isa, Celile glnn kiyisinda gezerken Petrus denen Simun ile kardesi Andreya'yigrd. Baliki olan bu iki kardes gle ag atmaktaydi. 19Isa onlara, Ardimdan gelin,sizleri insan tutan balikilar yapacagim dedi. 20Onlar da hemen aglarini birakip O'nunardindan gittiler. 21Oradan daha ileri giden Isa, baska iki kardesi, Zebedi'nin ogullariYakup'la Yuhanna'yi grd. Babalari Zebedi'yle birlikte kayikta aglarini onariyorlardi.Isa onlari agirdi. 22Onlar da hemen kayigi ve babalarini birakip Isa'nin ardindan gittiler.sa hastalar iyileytiriyor(Luk.6:17-19)23Isa, Celile blgesinin her taraIini dolasti. Buralardaki havralarda ders veriyor, GkselEgemenligin mjdesini duyuruyor, halk arasinda rastlanan her hastaligi, her illetiiyilestiriyordu. 24O'nun n btn Suriye'ye yayilmisti. esit esit hastaliklarayakalanmis, istirap iinde olan, cine tutsak, sarali, Ielli olanlarin hepsini O'na getirdiler,O da onlari iyilestirdi. 25Celile, Dekapolis, Kuds, Yahudiye ve Seria nehrinin tesindengelen byk kalabaliklar O'nun ardindan gidiyordu.5. BlmGerek mutluluk(Luk.6:20-23)Isa kalabaliklari grnce daga ikti. Oturduktan sonra, grencileri yanina geldiler. 2-3Onlara seslenip syle ders vermeye basladi:Ne mutlu ruhta yoksul olanlara!Gklerin Egemenligi onlarindir.4Ne mutlu yasli olanlara!Onlar teselli edilecekler.5Ne mutlu yumusak huylu olanlara!Onlar yeryzn miras alacaklar.6Ne mutlu dogruluga acikip susayanlara!Onlar doyurulacaklar.7Ne mutlu merhametli olanlara!Onlar merhamet bulacaklar.8Ne mutlu yregi temiz olanlara!Onlar Tanri'yi grecekler.9Ne mutlu barisi saglayanlara!Onlara Tanri ogullari denecek.10Ne mutlu dogruluk ugruna zulm grenlere!Gklerin Egemenligi onlarindir.911Bana olan bagliliginizdan tr insanlar size svp zulmettikleri, yalan yere size karsiher trl kt sz syledikleri zaman ne mutlu size! 12Sevinin, sevinle cosun! nkgklerdeki dlnz byktr. Sizden nce yasamis olan peygamberlere de bylezulmettiler.Tuz ve yk(Mar.9:50; Luk.14:34-35)13Yeryznn tuzu sizsiniz. Ama tuz tadini yitirirse, ona tekrar nasil tuz tadi verilebilir?Artik disari atilip insanlarin ayaklari altinda ignenmekten baska bir seye yaramaz.14Dnyanin isigi sizsiniz. Tepenin zerine kurulan kent gizlenemez. 15Insanlar da kandilyakip tahil legi altina koymazlar. Tersine, kandillige koyarlar; oradan da evdekilerinhepsine isik verir. 16Sizin isiginiz insanlarin nnde yle parlasin ki, iyi islerinizi grerekgklerde olan Babanizi yceltsinler!Kutsal Yasa17Kutsal Yasa'yi ya da peygamberlerin szlerini geersiz kilmak iin geldigimisanmayin. Ben geersiz kilmaya degil, tamamlamaya geldim. 18Size dogrusunusyleyeyim, gk ve yer ortadan kalkmadan, her sey gereklesmeden, Kutsal Yasa'danuIacik bir harI ya da bir nokta bile eksilmeyecek. 19Bu nedenle, bu buyruklarin enkklerinden birini kim igner ve baskalarina yle yapmayi gretirse, GklerinEgemenliginde en kk sayilacak. Ama bu buyruklari kim yerine getirir ve baskalarinagretirse, Gklerin Egemenliginde byk sayilacak. 20Size sunu syleyeyim:dogrulugunuz din bilginleriyle Ferisilerinkini kat kat asmadika, Gklerin Egemenligineasla giremezsiniz!fke ve cinayet21Atalarimiza, `Adam ldrme. ldren, yargilanmayi hak edecek' denildiginiduydunuz. 22Ama ben size diyorum ki, kardesine karsi Ikelenen her kisi yargilanmayihak edecek. Kim kardesine asagilayici bir sz[] sylerse, Yksek Kurul'un yargisini hakedecek. Kim kardesine ahmak derse, cehennem atesini hak edecek. 23-24Bu yzden,adagini sunaga getirdiginde, orada kardesinin sana karsi bir sikyeti oldugunu hatirlarsan,adagini orada, sunagin nnde birak, git, nce kardesinle baris; sonra gel, adagini sun.25Senden davaci olanla, daha yoldayken abucak anlas. Yoksa o seni yargica, yargi dagardiyana teslim edebilir; sonunda da hapse atilabilirsin. 26Sana dogrusunu syleyeyim,son kurusu[] demedike oradan asla ikamazsin.Zina ve boyanma27`Zina etme' denildigini duydunuz. 28Ama ben size diyorum ki, bir kadina sehvetlebakan her adam, zaten yreginde o kadinla zina etmistir. 29Eger sag gzn seni gnahasokarsa, onu ikar, at. nk vcudunun bir yesinin yok olmasi, tm vcudununcehenneme atilmasindan iyidir. 30Eger sag elin seni gnaha sokarsa, onu kes, at. nk10vcudunun bir yesinin yok olmasi, tm vcudunun cehenneme gitmesinden iyidir.31`Kim karisini bosarsa ona bos kgidini versin' denilmistir. 32Ama ben size diyorum ki,karisini cinsel ahlaksizliktan baska bir nedenle bosayan her adam, onu zinaya itmis olur.Bosanmis bir kadinla evlenen de zina etmis olur.Ant imek33Yine atalarimiza, `Yalan yere ant ime, ama Rab'be itigin antlari tut' denildiginiduydunuz. 34-35Oysa ben size diyorum ki, hi ant imeyin, ne gk zerine , nk orasiTanri'nin tahtidir; ne yer zerine , nk orasi O'nun ayaklarinin basamagidir; ne deKuds zerine , nk orasi Byk Kral'in kentidir. 36Basinizin zerine de ant imeyin.nk sainizin tek telini ak ya da kara edemezsiniz. 37`Evet'iniz evet, `hayir'iniz hayirolsun. Bundan Iazlasi Seytan'dandir.[]Gze gz, diye diy(Luk.6:29-30)38`Gze gz, dise dis' denildigini duydunuz. 39Ama ben size diyorum ki, ktye karsidirenmeyin. Sag yanaginiza bir tokat atana br yanaginizi da evirin. 40Size karsi davaciolup mintaninizi almak isteyene abanizi da verin. 41Sizi bin adim yol yrmeyezorlayanla iki bin adim yryn. 42Sizden bir sey dileyene verin, sizden dn isteyenigeri evirmeyin.Dymanlarnz sevin(Luk.6:27-28,32-36)43`Komsunu sev, dsmanindan neIret et' denildigini duydunuz. 44Ama ben size diyorumki, dsmanlarinizi sevin, size zulmedenler iin dua edin. 45yle ki, gklerde olanBabanizin ogullari olasiniz. nk O, gnesini hem ktlerin hem de iyilerin zerinedogdurur. Yagmurunu da hem dogrularin hem de egrilerin zerine yagdirir. 46Eger yalnizsizi sevenleri severseniz, ne dlnz olur? Vergi grevlileri de yle yapmiyor mu?47Yalniz kardeslerinize selam verirseniz, Iazladan ne yapmis olursunuz? Putperestler deyle yapmiyor mu? 48Bu nedenle, gksel Babaniz yetkin oldugu gibi, siz de yetkin olun.6. BlmYoksullara yardmDikkat edin! Yapmaniz gereken dogru isleri[] gsteris iin insanlarin gz nndeyapmayin. yle yaparsaniz, gklerdeki Babanizdan dl alamazsiniz.2Bu nedenle, birisine sadaka vereceginiz zaman bunu ilan etmek iin nnzde borazanaldirmayin. Ikiyzl kisiler, insanlarin vgsn kazanmak iin havralarda vesokaklarda byle yaparlar. Size dogrusunu syleyeyim, onlar dllerini almislardir. 3Sizsadaka verdiginiz zaman, sol eliniz sag elinizin ne yaptigini bilmesin. 4yle ki, verdiginiz11sadaka gizli kalsin. Gizlilik iinde yapilani gren Babaniz sizi dllendirecektir.Dua(Luk.11:2-4)5Dua ettiginiz zaman ikiyzller gibi olmayin. Onlar, herkes kendilerini grsn diyehavralarda ve caddelerin kse baslarinda dikilip dua etmekten zevk alirlar. Sizedogrusunu syleyeyim, onlar dllerini almislardir. 6Siz ise, dua edeceginiz zamanodaniza girip kapiyi rtn ve gizlide olan Babaniza dua edin. Gizlilik iinde yapilanigren Babaniz sizi dllendirecektir. 7Dua ettiginizde, putperestler gibi bos szlertekrarlayip durmayin. Onlar, sz kalabaligiyla seslerini duyurabileceklerini sanirlar. 8Sizonlara benzemeyin! nk Babaniz, nelere gereksinmeniz oldugunu daha siz O'ndandilemeden nce bilir.9Bunun iin siz syle dua edin:`Gklerdeki Babamiz,adin kutsal kilinsin.10Egemenligin gelsin.Gkte oldugu gibi, yeryznde desenin istedigin olsun.11Bugn bize gndelik ekmegimizi ver.12Bize karsi su isleyenleri bagisladigimiz gibi,sen de bizim sularimizi bagisla.13Ayartilmamiza izin verme.Kt olandan bizi kurtar.nk egemenlik, g ve yceliksonsuzlara dek senindir. Amin.'[]14Baskalarinin sularini bagislarsaniz, gksel Babaniz da sizin sularinizi bagislar.15Ama siz baskalarinin sularini bagislamazsaniz, Babaniz da sizin sularinizibagislamaz.Oru16Oru tuttugunuz zaman, ikiyzller gibi surat asmayin. Onlar oru tuttuklariniinsanlara belli etmek iin kendilerine perisan bir grnm verirler. Size dogrusunusyleyeyim, onlar dllerini almislardir. 17Siz oru tuttugunuz zaman, basiniza yag srpyznz yikayin. 18yle ki, insanlara degil, gizlide olan Babaniza orulu grnesiniz.Gizlilik iinde yapilani gren Babaniz sizi dllendirecektir.Gksel hazineler(Luk.12:33-36; 16:13)19Yeryznde kendinize hazineler biriktirmeyin. Burada gve ve pas onlari yiyip bitirir,hirsizlar da girip alarlar. 20Bunun yerine kendinize gkte hazineler biriktirin. Orada ne12gve ne pas onlari yiyip bitirir, ne de hirsizlar girip alar. 21Hazineniz neredeyse,yreginiz de orada olacak.22Bedenin isigi gzdr. Gznz saglamsa[], tm bedeniniz aydinlik olur. 23Gznzbozuksa[], tm bedeniniz karanlik olur. Buna gre, iinizdeki `isik' karanliksa, nekorkuntur o karanlik!24Hi kimse iki efendiye kulluk edemez. Ya birinden nefret edip brn sever, ya dabirine baglanip brn hor grr. Siz hem Tanri'ya, hem de paraya[] kulluk edemezsiniz.Kayglanmayn(Luk.12:22-31)25Bu nedenle size sunu sylyorum: `Ne yiyip ne iecegiz?' diye caniniz iin, ya da `Negiyecegiz?' diye bedeniniz iin kaygilanmayin. Can yiyecekten, beden de giyecekten dahanemli degil mi? 26Gkte uan kuslara bakin! Ne eker, ne bier, ne de ambarlardayiyecek biriktirirler. Gksel Babaniz yine de onlari doyurur. Siz onlardan ok dahadegerli degil misiniz? 27Hangi biriniz kaygilanmakla mrn bir anlik[] uzatabilir?28Giyecek konusunda neden kaygilaniyorsunuz? Kir zambaklarinin nasil bydgnebakin! Ne alisirlar, ne de iplik egirirler. 29Ama size sunu syleyeyim, tm grkemineragmen Sleyman bile bunlardan biri gibi giyinmis degildi. 30Bugn var olup yarin ocagaatilacak olan kir otunu byle giydiren Tanri'nin sizi de giydirecegi ok daha kesin degilmi, ey imani kit olanlar?31yleyse, `Ne yiyecegiz?' `Ne iecegiz?' ya da `Ne giyecegiz?' diyerek kaygilanmayin.32Uluslar hep bu seylerin pesinden giderler. Oysa gksel Babaniz tm bunlarigereksindiginizi bilir. 33Siz nce O'nun egemenliginin ve O'ndaki dogrulugun ardindangidin, o zaman size tm bunlar da verilecektir. 34O halde yarin iin kaygilanmayin.Yarinin kaygisi yarinin olsun. Her gnn derdi kendine yeter.7. BlmBaykasn yarglamayn(Luk.6:37-38,41-42)Baskasini yargilamayin ki, siz de yargilanmayasiniz. 2Baskasini nasil yargilarsaniz, sizde ayni yoldan yargilanacaksiniz. Hangi lekle lerseniz, size de ayni lekuygulanacak. 3Sen neden kardesinin gzndeki p grrsn de kendi gzndekimertegi Iarketmezsin? 4Senin gznde mertek varken nasil olur da kardesine, `Izin ver degzndeki p ikarayim' dersin? 5Seni ikiyzl! nce kendi gzndeki mertegi ikar, ozaman kardesinin gzndeki p ikarmak iin daha iyi grrsn.6Kutsal olani kpeklere vermeyin. Incilerinizi domuzlarin nne atmayin. Yoksa bunlariayaklariyla ignedikten sonra dnp sizi paralayabilirler.13Tanr'dan dileyin(Luk.11:9-13)7Dileyin, size verilecek; arayin, bulacaksiniz; kapiyi alin, size ailacaktir. 8nk herdileyen alir, arayan bulur, kapiyi alana kapi ailir. 9Hanginiz kendisinden ekmek isteyenogluna tas verir? 10Ya da balik isterse ona yilan verir? 11Sizler kt yrekli oldugunuzhalde ocuklariniza gzel armaganlar vermeyi biliyorsaniz, gklerde olan Babanizin,kendisinden dileyenlere gzel seyler verecegi ok daha kesin degil mi?12Insanlarin size nasil davranmasini istiyorsaniz, siz de onlara yle davranin. KutsalYasa'nin ve peygamberlerin syledigi budur.Dar kap, geniy kap(Luk.13:24)13Dar kapidan girin. nk kisiyi yikima gtren kapi genis ve yol enlidir. Bu kapidangirenler oktur. 14Yasama gtren kapi ise dar, yol da etindir. Bu yolu bulanlar azdir.Aga ve meyvesi(Mat.12:33-35; Luk.6:43-44)15Sahte peygamberlerden sakinin! Kuzu postuna brnerek gelirler size, ama zdeyirtici kurtlardir. 16Onlari meyvelerinden taniyacaksiniz. Dikenli bitkilerden zm,devedikenlerinden incir toplanabilir mi? 17Bunun gibi, her iyi aga iyi meyve verir, ktaga ise kt meyve verir. 18Iyi aga kt meyve veremez. Kt aga da iyi meyveveremez. 19Iyi meyve vermeyen her aga kesilip atese atilir. 20Bylece sahtepeygamberleri meyvelerinden taniyacaksiniz.21Beni, `Rab! Rab!' diye agiran herkes Gklerin Egemenligine girecek degildir. Ancakgklerde olan Babamin istegini yerine getiren girecektir. 22O gn biroklari bana diyecekki, `Rab! Rab! Biz senin adinla peygamberlik etmedik mi? Senin adinla cinler kovmadikmi? Senin adinla birok mucize yapmadik mi?' 23O zaman ben de onlara aika sylediyecegim: `Ben sizi hi tanimadim. ekilin nmden, ey ktlk yapanlar!'Saglam temel, rk temel(Luk.6:47-49)24Iste bu szlerimi duyup uygulayan herkes, evini kaya zerinde kuran akilli adamabenzer. 25Yagmur yagmis, seller ykselmis, yeller esmis ve eve saldirmis; ama evyikilmamis. nk kaya zerine kurulmustu. 26Bu szlerimi duyup da uygulamayanherkes, evini kum zerinde kuran budala adama benzer. 27Yagmur yagmis, sellerykselmis, yeller esmis ve eve yklenmis. Ve ev kms; ks de korkun olmus.28Isa konusmasini bitirince, halk O'nun gretisine sasip kaldi. 29nk onlara kendi dinbilginleri gibi degil, yetkili biri gibi ders veriyordu.148. Blmsa bir czamly iyileytiriyor(Mar.1:40-45; Luk.5:12-16)Isa dagdan inince byk bir kalabalik O'nun ardindan gitti. 2Bu sirada czamli bir adamyaklasip O'nun nnde yere kapanarak, Rab dedi, eger istersen beni temizkilabilirsin.3Isa elini uzatip adama dokundu, Isterim, temiz ol! dedi. Adam hemen o andaczamdan temizlendi. 4Sonra Isa adama, Sakin kimseye bir sey syleme! dedi. Git,khine grn ve czamdan temizlendigini herkese kanitlamak iin Musa'nin buyurduguadagi sun.Yzbaynn iman(Luk.7:1-10)5-6Isa KeIernahum'a varinca bir yzbasi O'na gelip, Ya Rab diye yalvardi, Ielliusagim korkun acilar iinde evde yatiyor.7Isa, Gelip onu iyilestirecegim dedi.8Ama yzbasi, Rab, ben layik degilim ki, atimin altina giresin! karsiligini verdi. Senyeter ki bir sz syle, usagim iyilesir. 9Ben de buyruk altinda bir adamim, benim debuyrugumda askerlerim var. Birine, `Git' derim, gider; bir digerine, `Gel' derim, gelir;kleme, `Sunu yap' derim, yapar.10Isa, duydugu bu szlere hayran kaldi. Ardindan gelenlere, Size dogrusunusyleyeyim dedi, ben byle imani Israil'de kimsede grmedim. 11Size sunusyleyeyim, dogudan ve batidan birok insan gelecek, Gklerin Egemenliginde Ibrahim,Ishak ve Yakup'la birlikte soIraya oturacaklar. 12Ama bu egemenligin asil mirasilaridisariya, karanliga atilacak. Orada aglayis ve dis gicirtisi olacaktir. 13Sonra Isayzbasiya, Git, inandigin gibi olsun dedi.Ve usak o anda iyilesti.sa biroklarn iyileytiriyor(Mar.1:29-34; Luk.4:38-41)14Isa Petrus'un evine geldiginde, onun kaynanasinin atesler iinde yattigini grd. 15Isakadinin eline dokununca atesi dsverdi. Kadin kalkip Isa'ya hizmet etmeye basladi.16Aksam olunca cine tutsak birok kisiyi kendisine getirdiler. Isa onlardaki kt ruhlaribir szle kovdu, hastalarin hepsini iyilestirdi. 17Bu, Yesaya peygamber araciligiylabildirilen su szn yerine gelmesi iin oldu:15ZayiIliklarimizi O kaldirdi,hastaliklarimizi O yklendi.sa'y izlemenin bedeli(Luk.9:57-62)18Isa, evresindeki kalabaligi grnce gln karsi yakasina geilmesini buyurdu. 19Osirada din bilginlerinden biri gelip O'na syle dedi: gretmenim, nereye gidersen, seninardindan gelecegim.20Isa ona, Tilkilerin ini, gkte uan kuslarin yuvasi var, ama Insanoglu'nun basiniyaslayacak bir yeri yok dedi.21Bir diger grencisi Isa'ya, Rab, izin ver de nce gidip babami gmeyim dedi.22Isa ona, Sen ardimdan gel dedi. lleri birak, kendi llerini kendileri gmsnler.sa frtnay dindiriyor(Mar.4:35-41; Luk.8:22-25)23Isa kayiga binince, ardindan grencileri de bindi. 24Glde ansizin byk bir Iirtinakoptu. yle ki, dalgalar kayigin zerinden asiyordu. Isa ise uykuya dalmisti. 25grencilergidip O'nu uyandirarak, Rab, kurtar bizi, batiyoruz! dediler.26Isa, Ey imani kit olanlar, neden korkuyorsunuz? dedi. Sonra kalkip rzgri ve glazarladi. Ortalik stliman oldu.27Hepsi hayret iinde kaldi. Bu nasil bir adam ki, rzgr da gl de O'nun szndinliyor? dediler.Cinli iki adamn iyileytirilmesi(Mar.5:1-20; Luk.8:26-39)28Isa gln karsi yakasinda Gadaralilarin memleketine vardiginda, cine tutsak iki kisimezarlik magaralardan ikip O'nu karsiladi. Bunlar yle tehlikeliydi ki, o yoldan kimsegeemiyordu. 29Isa'ya, Ey Tanri'nin Oglu, bizden ne istiyorsun? diye bagirdilar.Buraya, zaman dolmadan bize iskence etmeye mi geldin?30Onlardan uzakta otlayan byk bir domuz srs vardi. 31Cinler Isa'ya, Bizikovacaksan, su domuz srsne gnder diye yalvardilar.32Isa onlara, Gidin! dedi. Cinler de adamlardan ikip domuzlarin iine girdiler. O andabtn sr dik yamatan asagi kosusarak gle atlayip boguldu. 33Domuzlari gdenler isekaip kente gittiler. Cinli adamlarla ilgili haberleri dahil, olup bitenlerin hepsini anlattilar.34Bunun zerine btn kent halki Isa'yi karsilamaya ikti. O'nu grnce blgelerindenayrilmasi iin yalvardilar.169. BlmBir fellinin iyileytirilmesi(Mar.2:1-12; Luk.5:17-26)Isa bir kayiga binip karsi kiyiya geti ve kendi kentine gitti. 2Kendisine, silteye yatirilmisIelli bir adam getirdiler. Onlarin imanini gren Isa Ielliye, Oglum, cesur ol, gnahlarinbagislandi dedi.3Bunun zerine bazi din bilginleri ilerinden, Bu adam Tanri'ya kIrediyor! dediler.4Onlarin ne dsndklerini bilen Isa dedi ki, Yreginizde neden kt dsncelere yerveriyorsunuz? 5Hangisi daha kolay? `Gnahlarin bagislandi' demek mi, yoksa `Kalk,yr' demek mi? 6Ne var ki, Insanoglu'nun yeryznde gnahlari bagislama yetkisinesahip oldugunu bilesiniz diye... Sonra Ielliye, Kalk, silteni topla ve evine git! dedi.7Adam da kalkip evine gitti. 8Halk bunu grnce korkuya kapildi. Insana byle bir yetkiveren Tanri'yi ycelttiler.Matta'nn grencilere katlmas(Mar.2:13-17; Luk.5:27-32)9Isa oradan geerken, vergi toplama kulbesinde oturan birini grd. Adi Matta olan buadama, Ardimdan gel dedi. Adam da kalkip Isa'nin ardindan gitti.10Sonra Isa, Matta'nin evinde soIrada otururken, birok vergi grevlisi ve gnahkrbirok kisi gelip O'nunla ve grencileriyle birlikte oturdu. 11Bunu gren Ferisiler, Isa'ningrencilerine, Sizin gretmeniniz neden vergi grevlileri ve gnahkrlarla birlikteyemek yiyor? diye sordular.12Isa sylenenleri isitince syle dedi: Saglamlarin degil, hastalarin hekime ihtiyaci var.13Gidin de, `Ben kurban degil, merhamet isterim' sznn anlamini grenin. nk bendogru kisileri degil, gnahkrlari agirmaya geldim.Orula ilgili soru(Mar.2:18-22; Luk.5:33-39)14Bu arada Yahya'nin grencileri gelip Isa'ya, Biz ve Ferisiler oru tutuyoruz da, seningrencilerin niin tutmuyor? diye sordular.15Isa syle karsilik verdi: Gvey hl aralarindayken, davetliler yas tutar mi hi? Amagveyin aralarindan alinacagi gnler gelecek, onlar iste o zaman oru tutacaklar. 16Hikimse eski bir giysiyi ekmemis bir kumas parasiyla yamamaz. nk konulan yama,giysiden kopar ve yirtik daha kt duruma gelir. 17Hi kimse yeni sarabi eski tulumlaradoldurmaz. Yoksa tulumlar patlar; hem sarap dklr, hem de tulumlar mahvolur. Yenisarap yeni tulumlara doldurulur, bylece her ikisi de korunmus olur.17Dirilen kz, iyileyen kadn(Mar.5:21-43; Luk.8:40-56)18Isa onlara bu szleri sylerken bir havra yneticisi gelip O'nun nnde yere kapanarak,Kizim az nce ld. Ama sen gelip elini onun zerine koyarsan, dirilecek dedi. 19Isakalkip grencileriyle birlikte adamin ardindan gitti.20Tam o sirada, on iki yildir kanamasi olan bir kadin Isa'nin arkasindan yetisip giysisininetegine dokundu. 21Iinden, Giysisine bir dokunsam kurtulacagim diyordu. 22Isaarkasina dnp onu grnce, Cesur ol, kizim! Imanin seni kurtardi dedi. Ve kadin oanda iyilesti.23-24Isa, yneticinin evine varip kaval alanlarla grltl kalabaligi grnce, ekilin!dedi. Kiz lmedi, sadece uyuyor. Onlar ise kendisiyle alay ettiler. 25Kalabalik disariikarilinca Isa ieri girip kizin elinden tuttu, kiz da ayaga kalkti. 26Bu olayin haberi oyrenin tmne yayildi.ki krle bir dilsizin iyileytirilmesi27Isa oradan ayrilirken iki kr adam, Ey Davut Oglu, halimize aci! diye Ieryat ederekO'nun ardindan gittiler. 28Isa eve girince iki kr adam da yanina geldi. Onlara,Istediginizi yapabilecegime inaniyor musunuz? diye sordu.Adamlar, Inaniyoruz, ya Rab! dediler.29Bunun zerine Isa krlerin gzlerine dokunarak, Imaniniza gre olsun dedi. 30Veadamlarin gzleri aildi.Isa, Sakin kimse bunu bilmesin diyerek onlari kesin bir sekilde uyardi. 31Onlar iseikip Isa'yla ilgili haberi o yrenin tmne yaydilar.32Adamlar ikarken Isa'ya, cine tutsak dilsiz biri getirildi. 33Cin kovulunca adamin dilizld. Halk hayret iinde, Israil'de bylesi hi grlmemistir diyordu.34Ferisiler ise, Cinleri, cinlerin reisinin gcyle kovuyor diyorlardi.rn bol, iyi az35Isa tm kent ve kyleri dolasti. Buralardaki havralarda ders veriyor, GkselEgemenligin mjdesini duyuruyor, her hastaligi, her illeti iyilestiriyordu. 36Kalabaliklarigrnce onlara acidi. nk obansiz koyunlar gibi saskin ve perisandilar. 37O zaman Isagrencilerine syle dedi: rn bol, ama isi az. 38Bu nedenle rnn sahibi olan Rab'beyalvarin da, rnn kaldiracak isiler gndersin.1810. Blmsa on iki elisini greve gnderiyor(Mar.3:13-19; 6:7-13; Luk.6:12-16; 9:1-6)Isa on iki grencisini yanina agirdi; kt ruhlari kovmak ve her hastaligi, her illetiiyilestirmek zere onlara kt ruhlar zerine yetki verdi.2-4Bu on iki elinin adlari syle: birincisi Petrus adiyla bilinen Simun, onun kardesiAndreya, Zebedi'nin ogullari Yakup ve Yuhanna, Filipus ve Bartalmay, Tomas ve vergigrevlisi Matta, AlIay oglu Yakup ve Taday, Yurtsever Simun ve Isa'yi sonradan eleveren Yahuda Iskariyot.5Isa Onikileri su buyrukla halkin arasina gnderdi: Diger uluslara ait yerlere gitmeyin.Samiriyelilere ait kentlerin de hibirine ugramayin. 6Bunun yerine, Israil halkininkaybolmus koyunlarina gidin. 7Gittiginiz her yerde Gklerin Egemenliginin yaklastiginiduyurun. 8Hastalari iyilestirin, lleri diriltin, czamlilari temiz kilin, cinleri kovun.Karsiliksiz aldiniz, karsiliksiz verin. 9Kusaginiza altin, gms, ya da bakir parakoymayin. 10Yolculuk iin ne torba, ne yedek mintan, ne arik, ne de degnek alin. nkisi kendi yiyecegini hak eder. 11Hangi kent ya da kye girerseniz, orada saygidegerbirini arayin ve ayrilincaya dek onunla kalin. 12Onun evine girerken, evdekilere esenlikdileyin. 13Eger o evdekiler buna layiksa, dilediginiz esenlik onlarin zerinde kalsin; layikdegillerse, dilediginiz esenlik size geri dnsn. 14Sizi kabul etmeyen, szlerinizidinlemeyen bir evden ya da bir kentten ayrilirken, ayaklarinizin tozunu silkin. 15Sizedogrusunu syleyeyim, yargi gn Sodom ve Gomora diyarinin hali o kentin halindendaha dayanilir olacaktir.Gelecekteki skntlar(Mar.13:9-13; Luk.21:12-17)16Iste, kurtlarin arasina koyunlar gibi gnderiyorum sizi. Yilan gibi akilli, gvercin gibisaf olun. 17Insanlardan sakinin. Sizi mahkemelere verecekler, havralarindakamilayacaklar. 18Hatta benden tr valilerin ve krallarin nne ikarilacaksiniz.Bylece onlara ve uluslara taniklik edeceksiniz. 19Sizleri mahkemeye verdikleri zaman,neyi nasil syleyeceginizi dsnerek kaygilanmayin. Ne syleyeceginiz o anda sizebildirilecek. 20nk konusacak olan siz olmayacaksiniz, Babanizin Ruhu sizinaraciliginizla konusacaktir.21Kardes kardesini, baba ocugunu lme teslim edecek. ocuklar anne babalarina baskaldirip onlari ldrtecekler. 22Benim adimdan tr herkes sizden neIret edecek. Amasonuna kadar dayanan kurtulacaktir. 23Bir kentte size zulmettikleri zaman tekine kain.Size dogrusunu syleyeyim, Insanoglu gelinceye dek Israil'in tm kentlerini dolasmisolmayacaksiniz.24grenci gretmeninden, kle de eIendisinden stn degildir. 25grencinin gretmeni19gibi, klenin de eIendisi gibi olmasi yeterlidir. Eger insanlar evin eIendisine Beelzebubderlerse, ev halkina daha neler demezler!Kimden korkmal(Luk.12:2-9)26Bunun iin onlardan korkmayin. rtl olup da aiga ikarilmayacak, gizli olup dabilinmeyecek hibir sey yoktur. 27Size karanlikta sylediklerimi, siz gn isigindasyleyin. Kulaginiza Iisildanani, damlardan duyurun. 28Bedeni ldren, ama canildrmeye gc yetmeyenlerden korkmayin. Hem cani hem de bedeni cehennemdemahvedecek gte olan Tanri'dan korkun. 29Iki sere bir metelige satilmiyor mu? AmaBabanizin oluru olmadan bunlardan bir teki bile yere dsmez. 30Size gelince, basinizdakisalar bile tek tek sayilidir. 31yleyse korkmayin, siz birok sereden daha degerlisiniz.32Insanlarin nnde beni aika kabul eden herkesi, ben de gklerde olan Babaminnnde aika kabul edecegim. 33Insanlarin nnde beni inkr edeni, ben de gklerdeolan Babamin nnde inkr edecegim.sa'ya layk olmak(Mar.9:41; Luk.12:51-53; 14:26-27)34Yeryzne baris getirmeye geldigimi sanmayin! Ben baris degil, kili getirmeyegeldim. 35nk ben ogulla babasinin, kizla annesinin, gelinle kaynanasinin arasinaayrilik sokmaya geldim. 36`Insanin dsmanlari, kendi ev halki olacaktir.' 37Annesini ya dababasini beni sevdiginden ok seven, bana layik degildir. Oglunu ya da kizini benisevdiginden ok seven, bana layik degildir. 38armihini yklenip ardimdan gelmeyen,bana layik degildir. 39Canini kurtaran, onu yitirecek. Benim ugruma canini yitiren ise onukurtaracaktir.40Sizi kabul eden, beni kabul etmis olur. Beni kabul eden de beni gndereni kabul etmisolur. 41Bir peygamberi, peygamber oldugu iin kabul eden, peygambere yarasan bir dlalacak. Dogru bir adami, dogru biri oldugu iin kabul eden, dogru adama yarasan bir dlalacak. 42Bu siradan kisilerden herhangi birine, grencim oldugu iin bir bardak soguk subile iiren, size dogrusunu syleyeyim, dlsz kalmayacaktir.11. Blmsa ve Vaftizci Yahya(Luk.7:18-35)Isa, on iki grencisine btn bu buyruklari verdikten sonra onlarin kentlerinde dersvermek ve Tanri szn duyurmak zere oradan ayrildi.2-3Tutukevinde bulunan Yahya, Mesih'in yaptigi isleri duyunca, O'na gnderdigigrencileri araciligiyla sunu sordu: Gelecek Olan sen misin, yoksa baskasini mi20bekleyelim?4Isa onlara syle karsilik verdi: Gidin, isitip grdklerinizi Yahya'ya bildirin. 5Krleringzleri ailiyor, ktrmler yryor, czamlilar temiz kiliniyor, sagirlar isitiyor, llerdiriliyor ve mjde yoksullara duyuruluyor. 6Benden tr sendeleyip dsmeyene nemutlu!7Yahya'nin grencileri ayrilirken Isa halka Yahya'dan sz etmeye basladi. le negrmeye gittiniz? dedi. Rzgrda sallanan bir kamis mi? 8Syleyin, ne grmeyegittiniz? ZariI giysilere brnms bir adam mi? Oysa zariI giysiler giyenler, krallarinsaraylarinda bulunur. 9yleyse ne grmeye gittiniz? Bir peygamber mi? Evet! Ve sizesunu syleyeyim, grdgnz kisi peygamberden de stndr.10'Bak, habercimi senin nnden gnderiyorum;o nden gidip senin yolunu hazirlayacak'diye yazilmis olan szler onunla ilgilidir. 11Size dogrusunu syleyeyim, kadindandoganlar arasinda, VaItizci Yahya'dan daha stn olani ortaya ikmamistir. Bununlabirlikte, Gklerin Egemenliginde en kk olan, ondan stndr. 12VaItizci Yahya'ninortaya iktigi gnden bu yana Gklerin Egemenligi zorlaniyor, zorlu kisiler onu elegeirmeye alisiyor[]. 13Yahya'ya dek tm peygamberlerle Kutsal Yasa, olacaklarinceden bildirdiler. 14Eger bunu kabul etmek isterseniz, gelecek olan Ilyas odur. 15Kulagiolan, isitsin!16-17 Ben bu kusagin insanlarini neye benzeteyim? arsi meydanlarinda oturuparkadaslarina,`Size kaval aldik, oynamadiniz;agit yaktik, dvnmediniz'diye seslenen ocuklara benziyorlar. 18Yahya geldigi zaman oru tutup ikiden kaindi,ona `cinli' diyorlar. 19Insanoglu geldigi zaman hem yedi, hem iti. Bu kez de diyorlar ki,`Su obur ve ayyas adama bakin! Vergi grevlileri ve gnahkrlarla dost oldu!' Ne var kibilgelik, ortaya koydugu islerle dogrulanir.Tvbe etmeyen kentler(Luk.10:13-15)20-21Sonra Isa, mucizelerinin ogunu yapmis oldugu kentleri, tvbe etmedikleri iin syleazarlamaya basladi: Vay haline, ey Horazin! Vay haline, ey Beytsayda! Sizlerde yapilanmucizeler Sur ve Sayda'da yapilmis olsaydi, onlar oktan ulla rtnp kl iindeoturarak tvbe etmis olurlardi. 22Size sunu syleyeyim, yargi gn Sur ve Sayda'nin halisizinkinden daha dayanilir olacak! 23Ya sen, ey KeIernahum, gge mi ikarilacaksin?Hayir, sen ta ller diyarina ineceksin! nk sende yapilan mucizeler Sodom'dayapilmis olsaydi, o kent bugne dek ayakta kalirdi. 24Sana sunu syleyeyim, yargi gnSodom diyarinin hali, seninkinden daha dayanilir olacak!21Yorgunlara mjde(Luk.10:21-22)25Isa bundan sonra syle dedi: Baba, ggn ve yerin Rabbi! Bu gerekleri bilge ve akillikisilerden gizleyip kk ocuklara atigin iin sana skrederim. 26Evet Baba, bununbyle olmasi senin istegindi.27Babam her seyi bana emanet etti. Ogul'u, Baba'dan baska kimse tanimaz. Ogul'dan veOgul'un Baba'yi tanitmayi diledigi kisilerden baskasi da Baba'yi tanimaz.28Ey btn yorgunlar ve yk agir olanlar! Bana gelin, ben size huzur veririm. 29Benyumusak huylu ve alakgnllym. Boyunduruguma girin ve benden grenin, bylececanlariniz huzur bulur. 30Boyundurugum kolay tasinir, verecegim yk de haIiItir.12. BlmSept gn sorunu(Mar.2:23-3:6; Luk.6:1-11)O siralarda, bir Sept gn Isa ekinler arasindan geiyordu. Acikmis olan grencileribasaklari koparip yemeye basladilar. 2Bunu gren Ferisiler Isa'ya, Bak, seningrencilerin Sept gn yapilmasi yasak olani yapiyorlar dediler.3Isa onlara, Davut'un, yanindakilerle birlikte acikinca ne yaptigini okumadiniz mi?diye sordu. 4Tanri'nin evine girdi, kendisinin ve yanindakilerin yemesi yasak olan,ancak khinlerin yiyebilecegi adak ekmeklerini yedi. 5Ya da khinlerin her haftatapinakta Sept gnyle ilgili buyrugu ignedikleri halde sulu duruma dsmedikleriniKutsal Yasa'da okumadiniz mi? 6Size sunu syleyeyim, burada tapinaktan daha stn birsey var. 7Eger siz, `Ben kurban degil, merhamet isterim' sznn anlamini bilseydiniz,susuz kisileri yargilamazdiniz. 8nk Insanoglu Sept gnnn de Rabbidir.9Isa oradan ayrilip onlarin havrasina gitti. 10Orada eli sakat bir adam vardi. Isa'yisulamak amaciyla kendisine, Sept gn bir hastayi iyilestirmek Kutsal Yasa'ya uygunmudur? diye sordular.11Isa onlara su karsiligi verdi: Hanginizin bir koyunu olur da Sept gn ukura dserseonu tutup ikarmaz? 12Insan, koyundan ne kadar daha degerlidir! O halde Sept gn iyilikyapmak Yasa'ya uygundur.13Sonra adama, Elini uzat dedi. Adam elini uzatti. Sakat el, br gibi eski saglamdurumuna geliverdi. 14Disari ikan Ferisiler ise Isa'yi yok etmek iin anlastilar.Tanr'nn setigi kul15Isa bunu bildigi iin oradan ayrildi. Birok kisi O'nun ardindan gitti, O da hepsiniiyilestirdi. 16Kendisini baskalarina tanitmamalari iin onlari uyardi. 17-18Bu, Yesaya22peygamber araciligiyla bildirilen su szn yerine gelmesi iin oldu:Iste, benim setigim kulum,canimin hosnut oldugu sevgili kulum.Ruhumu O'nun zerine koyacagim,O da adaleti uluslara ilan edecek.19ekisip bagirmayacak,yollarda kimse O'nun sesini duymayacak.20Ezilmis kamisi kirmayacak,tten fitili sndrmeyecek,ve sonunda adaleti zaIere ulastiracak.21Uluslar da O'nun adina mit baglayacak.sa ve Beelzebub(Mar.3:20-30; Luk.6:43-45; 11:14-23)22Daha sonra Isa'ya, cine tutsak, kr ve dilsiz biri getirildi. Isa adami iyilestirdi. yle ki,adamin dili zld, gzleri grmeye basladi. 23Btn kalabalik sasirip kaldi. Bu,Davut'un Oglu olabilir mi? diye soruyorlardi.24Ferisiler bunu duyunca, Bu adam cinleri, ancak cinlerin reisi Beelzebub'un gcylekovuyor dediler.25Onlarin ne dsndgn bilen Isa syle dedi: Kendi iinde blnms olan her lkeyikima ugrar. Kendi iinde blnms hibir kent ya da ev ayakta kalamaz. 26Eger SeytanSeytan'i kovarsa, kendi iinde blnms demektir. Bu durumda onun egemenligi nasilayakta kalabilir? 27Eger ben cinleri Beelzebub'un gcyle kovuyorsam, sizin adamlarinizcinleri kimin gcyle kovuyorlar? Sizi bu durumda kendi adamlariniz yargilayacak.28Ama ben cinleri Tanri'nin Ruhuyla kovuyorsam, Tanri'nin Egemenligi zerinize gelmisdemektir.29Bir kimse gl adamin evine girip onun malini nasil alabilir? Ancak nceden ogl adami baglarsa, onun evini soyabilir.30Benden yana olmayan bana karsidir. Benimle birlikte toplamayan dagitiyor demektir.31Bunun iin size diyorum ki, insanlarin isledigi her gnah, ettigi her kIr bagislanacak;ama Ruh'a karsi yapilan kIr bagislanmayacak. 32Insanoglu'na karsi bir sz syleyen,bagislanacak; ama Kutsal Ruh'a karsi bir sz syleyen, ne bu agda, ne de gelecek agdabagislanacaktir.33Ya agaci iyi, meyvesini de iyi sayin; ya da agaci kt, meyvesini de kt sayin. nkher aga meyvesinden taninir. 34Sizi engerekler soyu! Kt olan sizler nasil iyi szlersyleyebilirsiniz? nk agiz yrekten tasani syler. 35Iyi insan, iindeki iyilikhazinesinden iyilik, kt insan ise iindeki ktlk hazinesinden ktlk ikarir. 36Sizesunu syleyeyim, insanlar, syleyecekleri her bos sz iin yargi gnnde hesapverecekler. 37Kendi szlerinizle aklanacak, yine kendi szlerinizle sulu23ikarilacaksiniz.Yunus'un belirtisi(Mar.8:11-12; Luk.11:24-26,29-32)38Bu arada bazi din bilginleri ve Ferisiler sz alarak syle dediler: gretmenimiz,senden dogast bir belirti grmek istiyoruz.39Isa onlara su karsiligi verdi: Kt ve veIasiz kusak bir belirti istiyor! Ama ona Yunuspeygamberin belirtisinden baska bir belirti gsterilmeyecek. 40Yunus, nasil gn gece o koca baligin karninda kaldiysa, Insanoglu da gn gece yerin bagrindakalacak. 41Ninova halki, yargi gn bu kusakla birlikte kalkip bu kusagi yargilayacak.nk Ninovalilar, Yunus'un agrisi zerine tvbe ettiler. Bakin, Yunus'tan daha stnolan buradadir. 42Gney Kraliesi, yargi gn bu kusakla birlikte kalkip bu kusagiyargilayacak. nk kralie, Sleyman'in bilgece szlerini dinlemek iin dnyanin tabr ucundan gelmisti. Bakin, Sleyman'dan daha stn olan buradadir.43Kt ruh kisinin iinden ikinca kurak yerlerde dolanip huzur arar, ama bulamaz. 44Ozaman, `iktigim eve, kendi evime dneyim' der. Eve gelince orayi bombos, sprlmsve dzeltilmis bulur. 45Bunun zerine gider, yanina kendisinden kt yedi ruh daha alirve eve girip yerlesirler. Bylece o kisinin son durumu ilkinden beter olur. Bu ktkusagin basina gelecek olan da budur.sa'nn annesi ve kardeyleri(Mar.3:31-35; Luk.8:19-21)46Isa hl halka seslenmekteyken, annesiyle kardesleri geldi. O'nunla konusmak isteyerekdisarida durdular. 47Birisi Isa'ya, Bak dedi, annenle kardeslerin disarida duruyor,seninle konusmak istiyorlar.48Isa, kendisiyle konusana su karsiligi verdi: Kimdir annem, kimdir kardeslerim?49Eliyle grencilerini gstererek, Iste annem, iste kardeslerim! dedi. 50GklerdekiBabamin istegini kim yerine getirirse, kardesim, kizkardesim ve annem odur. 13. BlmTohum benzetmesi(Mar.4:1-20; Luk.8:4-15)Ayni gn Isa evden ikti, gidip gln kiyisinda oturdu. 2evresinde yle byk birkalabalik toplandi ki, kendisi bir kayiga binip oturdu. Btn kalabalik kiyida duruyordu.3Isa onlara benzetmelerle birok sey anlatti. Bakin dedi, ekincinin biri tohum ekmeyeikmis. 4Ektigi tohumlardan kimi yol kenarina dsms. Kuslar gelip bunlari yemis.245Kimi, topragi az olan kayalik yerlere dsms. Toprak derin olmadigindan hemenIilizlenmisler. 6Ne var ki, gnes dogunca kavrulmuslar, kk salamadiklari iin kuruyupgitmisler. 7Kimi, dikenler arasina dsms. Dikenler byms, Iilizleri bogmus. 8Kimi iseiyi topraga dsms. Bazisi yz, bazisi altmis, bazisi da otuz kat rn vermis. 9Kulagi olanisitsin!10grencileri gelip Isa'ya, Halka neden benzetmelerle sesleniyorsun? diye sordular.11Isa su cevabi verdi: Gklerin Egemenliginin sirlarini anlama yetenegi size verildi, amaonlara verilmedi. 12Kimde varsa, ona daha ok verilecek ve o bolluk iinde olacak. Amakimde yoksa, kendisinde olan da elinden alinacak. 13Onlara benzetmelerle seslenmeminnedeni budur. nk,`Grdkleri halde grmezler.Duyduklari halde duymaz ve anlamazlar.'14Yesaya'nin su peygamberlik sz onlarin bu durumunda gereklesmis oluyor:`Duyacak duyacak, ama hi anlamayacaksiniz,bakacak bakacak, ama hi grmeyeceksiniz!15nk bu halkin yregi duygusuzlasti,kulaklari agir isitir oldu.Gzlerini de kapadilar.yle ki, gzleri grmesin,kulaklari isitmesin, yrekleri anlamasin,ve bana dnmesinler.Dnselerdi, onlari iyilestirirdim.'16Ama ne mutlu size ki, gzleriniz gryor, kulaklariniz isitiyor! 17Size dogrusunusyleyeyim, nice peygamberler, nice dogru kisiler sizin grdklerinizi grmek istediler,ama gremediler. Sizin isittiklerinizi isitmek istediler, ama isitemediler.18Simdi ekinciyle ilgili benzetmeyi siz dinleyin. 19Her kim Gksel Egemenlikle ilgilisz isitir de anlamazsa, Seytan[] gelir, onun yregine ekileni sker gtrr. Yol kenarinaekilen tohum iste budur. 20-21Kayalik yerlere ekilen ise isittigi sz hemen sevinle kabuleden, ama kk salamadigi iin ancak bir sre dayanan kisidir. Byle biri Tanri szndentr sikinti ya da zulme ugrayinca hemen sendeleyip dser. 22Dikenler arasinda ekilende sudur: sz isitir, ama dnyasal kaygilar ve zenginligin aldaticiligi sz bogar ve rnvermesini engeller. 23Iyi topraga ekilen tohum ise, sz isitip anlayan birine benzer.Bylesi elbette rn verir, kimi yz, kimi altmis, kimi de otuz kat.Deliceler benzetmesi24Isa onlara baska bir benzetme anlatti: Gklerin Egemenligi, tarlasina iyi tohum ekenadama benzer dedi. 25Ne var ki, herkes uyurken, adamin dsmani gelmis ve bugdayinarasina delice ekip gitmis. 26Ekin gelisip basak salinca, deliceler de grnms.2527Mal sahibinin kleleri gelip ona syle demisler: `EIendimiz, sen tarlana iyi tohumekmedin mi? yleyse delice nereden ikti?'28O da onlara, `Bunu bir dsman yapmistir' demis.`Gidip deliceleri toplamamizi ister misin?' diye sormus kleler.29`Hayir' demis. `Deliceleri toplarken belki bugdayi da skersiniz. 30Ekinin biilecegizamana kadar birakin, ikisi yan yana bysn. Ekin bime zamani gelince orakilaradiyecegim ki, nce deliceleri toplayin, yakilmak zere demet yapin. Bugdayi ise toplayipambarima koyun.'Hardal tanesi ve maya benzetmeleri(Mar.4:30-34; Luk.13:18-21)31Isa onlara bir benzetme daha anlatti: Gklerin Egemenligi bir adamin alip tarlasinaektigi hardal tanesine benzer dedi. 32Hardal tm tohumlarin en kg oldugu halde,gelisince bahe bitkilerinin boyunu asar, aga olur. yle ki, gkte uan kuslar gelipdallarinda barinir.33Isa onlara baska bir benzetme anlatti: Gklerin Egemenligi, bir kadinin alip tmhamuru kabartmak iin lek[] una karistirdigi mayaya benzer.34Isa btn bunlari halka benzetmelerle anlatti. Benzetme kullanmadan onlara hibir seyanlatmazdi. 35Bu, peygamber araciligiyla bildirilen su szn yerine gelmesi iin oldu:Agzimi benzetmeler anlatarak aacagim,dnyanin kurulusundan berigizli kalmis sirlari dile getirecegim.Deliceler benzetmesi aklanyor36Bundan sonra Isa halki birakip eve gitti. grencileri yanina gelip, Tarladaki delicelerleilgili benzetmeyi bize aikla dediler.37Isa, Iyi tohumu eken, Insanoglu'dur diye karsilik verdi. 38Tarla ise dnyadir. Iyitohum, Gksel Egemenligin ogullari, deliceler de kt olanin ogullaridir. 39Delicelerieken dsman, Iblis'tir. Ekin bime zamani, agin sonu; orakilar ise meleklerdir.40Deliceler nasil toplanip ateste yakiliyorsa, agin sonunda da byle olacak. 41-42Insanoglu meleklerini gnderecek, onlar da insanlari gnaha dsren her seyi, ktlkyapan herkesi O'nun egemenliginden toplayip kizgin Iirina atacaklar. Orada aglayis vedis gicirtisi olacaktir. 43Dogru kisiler o zaman Babalarinin egemenliginde gnes gibiparlayacaklar. Kulagi olan isitsin!Define ve inci benzetmeleri44Gklerin Egemenligi, tarlada sakli bir deIineye benzer. Bunu bulan adam yine26saklamis. Sevin iinde gitmis, varini yogunu satip o tarlayi satin almis.45Yine Gklerin Egemenligi, gzel inciler arayan bir tccara benzer. 46Tccar, okdegerli bir inci bulunca gitmis, varini yogunu satip o inciyi satin almis.Ag benzetmesi47Yine Gklerin Egemenligi, denize atilan ve her esit baligi toplayan bir aga benzer.48Ag dolunca onu kiyiya ekerler. Yere oturup yararli baliklari seer ve kaplara koyarlar,yararsiz olanlari atarlar. 49-50agin sonunda da byle olacak. Melekler gelip kt kisileridogrularin arasindan ayiracaklar ve onlari kizgin Iirina atacaklar. Orada aglayis ve disgicirtisi olacaktir.51Btn bunlari anladiniz mi? diye sordu Isa.O'na, Evet karsiligini verdiler.52O da onlara, Iste bylece Gklerin Egemenligi iin egitilmis her din bilgini,hazinesinden hem yeni hem eski degerler ikaran bir mal sahibine benzer dedi.sa reddediliyor(Mar.6:1-6; Luk.4:16-30)53Isa btn bu benzetmeleri anlattiktan sonra oradan ayrildi. 54Kendi memleketine gitti veoradaki havrada halka ders vermeye basladi. Halk sasip kalmisti. Adamin bu bilgeligi vemucizeler yaratan gc nereden geliyor? diyorlardi. 55Marangozun oglu degil mi bu?Annesinin adi Meryem degil mi? Yakup, YusuI, Simun ve Yahuda O'nun kardesleri degilmi? 56Kizkardeslerinin hepsi aramizda yasamiyor mu? O halde O'nun btn bu yaptiklarinereden geliyor? 57Ve gcenip O'nu reddettiler.Ama Isa onlara syle dedi: Bir peygamber, kendi memleketinden ve evinden baskayerde hor grlmez.58Imansizliklarindan tr Isa orada pek Iazla mucize yapmadi.14. BlmYahya peygamberin ldrlmesi(Mar.6:14-29; Luk.9:7-9)1-2O gnlerde Isa'yla ilgili haberleri duyan blge krali Hirodes, adamlarina, Bu, VaItizciYahya'dir dedi. lmden dirilmistir. Olaganst glerin O'nda etkin olmasinin nedenide budur.3Hirodes, kardesi Filipus'un karisi Hirodiya yznden Yahya'yi tutuklatmis, baglatipzindana attirmisti. 4nk Yahya Hirodes'e, O kadinla evlenmen Kutsal Yasa'yaaykiridir demisti. 5Hirodes Yahya'yi ldrtmek istemis, ama halktan korkmustu. nk27halk Yahya'yi peygamber sayiyordu.6-7Hirodes'in dogum gn senligi sirasinda Hirodiya'nin kizi ortaya ikip dans etti. Bu,Hirodes'in yle hosuna gitti ki, ant ierek kiza her ne dilerse verecegini syledi. 8Kiz,annesinin kiskirtmasiyla, Bana simdi, bir tepsi zerinde VaItizci Yahya'nin basini verdedi. 9Kral buna ok zldyse de, konuklarinin nnde itigi anttan tr bu dileginyerine getirilmesini buyurdu. 10Adam gnderip zindanda Yahya'nin basini kestirdi. 11Birtepsi zerinde getirilen bas gen kiza verildi, kiz da bunu annesine gtrd. 12Yahya'ningrencileri gelip cesedi aldilar ve gmdler. Sonra gidip Isa'ya haber verdiler.sa bey bin kiyiyi doyuruyor(Mat.6:30-44; Luk.9:10-17; Yu.6:1-14)13Isa bunu duyunca, tek basina tenha bir yere ekilmek zere bir kayikla oradan ayrildi.Bunu grenen halk, kentlerden ikip O'nu yaya olarak izledi. 14Isa kayiktan inince bykbir kalabalikla karsilasti. Onlara acidi ve hasta olanlarini iyilestirdi.15Aksama dogru grencileri O'nun yanina gelip dediler ki, Burasi issiz bir yer, vakit deartik ge oldu. Halki saliver de kylere gidip kendilerine yiyecek alsinlar.16Isa, Gitmelerine gerek yok, onlara siz yiyecek verin dedi.17grenciler, Burada bes ekmekle iki baliktan baska bir seyimiz yok ki dediler.18Isa, Onlari buraya, bana getirin dedi. 19Halka imenlerin zerine oturmalarinibuyurduktan sonra, bes ekmekle iki baligi aldi, gzlerini gge dikerek skran duasiniyapti; sonra ekmekleri blp grencilerine verdi, onlar da halka dagittilar. 20Herkes yiyipdoyduktan sonra on iki sepet dolusu yemek artigi topladilar. 21Yemek yiyenlerin sayisi,kadin ve ocuklar hari, yaklasik bes bin erkekti.sa su stnde yryor(Mar.6:45-56; Yu.6:15-21)22Bundan hemen sonra Isa grencilerine, kayiga binip kendisinden nce karsi yakayagemelerini buyurdu. Bu arada kendisi halki saliverecekti. 23Halki saliverdikten sonra duaetmek iin tek basina daga ikti. Aksam olurken orada yalnizdi. 24O sirada kayik kiyidanbir hayli uzakta[] dalgalarla bogusuyordu. nk rzgr karsi ynden esiyordu.25Sabaha karsi[] Isa, gln stnde yryerek onlara yaklasti. 26grenciler, O'nun glnstnde yrdgn grnce dehsete kapildilar. Bu bir hayalet! diyerek korkuylabagristilar.27Ama Isa hemen onlara seslenerek, Cesur olun! Ben'im, korkmayin! dedi.28Petrus buna karsilik, Ya Rab dedi, eger sen isen, buyruk ver de su stndeyryerek sana geleyim.2829Isa, Gel! dedi.Petrus da kayiktan indi, su stnde yryerek Isa'ya yaklasti. 30Ama rzgrin ne kadargl estigini grnce korktu, batmaya basladi. Rab, beni kurtar! diye bagirdi.31Isa hemen elini uzatip onu tuttu. Ona, Ey imani kit adam, neden kuskuya dstn?dedi.32Onlar kayiga bindikten sonra rzgr dindi. 33Kayiktakiler, Sen gerekten Tanri'ninOglusun diyerek O'na tapindilar.34Karsi yakaya vardiklarinda Ginesar'da karaya iktilar. 35Oranin halki Isa'yi taniyincabtn yreye haber salip hastalarin hepsini O'na getirdiler. 36Sadece giysisinin eteginedokunmalarina izin vermesi iin yalvardilar. Dokunanlarin hepsi de iyilesti.15. Blmnsan kirleten nedir?(Mar.7:1-23)1-2Bu sirada Kuds'ten bazi Ferisiler ve din bilginleri Isa'ya gelip sunu sordular: Seningrencilerin neden atalarimizin gelenegine karsi geliyorlar? Yemekten nce elleriniyikamiyorlar.3Isa onlara su karsiligi verdi: Ya siz, neden geleneginiz ugruna Tanri buyruguna karsigeliyorsunuz? 4Tanri syle buyurdu: `Annene babana saygi gster' ve, `Annesine ya dababasina sven mutlaka lmle cezalandirilsin.' 5-6Ama siz, `Her kim anne ya dababasina, benden alacagin tm maddi yardim Tanri'ya adanmistir derse, artik babasinasaygi gstermek zorunda degildir' diyorsunuz. Bylelikle, geleneginiz ugruna Tanri'ninszn geersiz kilmis oluyorsunuz. 7-8Ey ikiyzller! Yesaya'nin sizinle ilgili supeygamberlik sz ne dogrudur:`Bu halk dudaklariyla beni sayar,ama yrekleri benden uzaktir.9Bana bosuna taparlar.nk grettikleri, sadece insan kurallaridir.'10Isa, halki yanina agirip onlara, Dinleyin ve sunu belleyin dedi. 11Insani kirleten,agzina giren degildir. Agzindan ikandir insani kirleten.12Bu sirada grencileri O'na gelip, Biliyor musun, Ferisiler bu sz duyunca gcendilerdediler.13Isa su karsiligi verdi: Gksel Babamin dikmedigi her Iidan kknden sklecek.14Birakin onlari; onlar krlerin kr kilavuzlaridir. Eger kr kre kilavuzluk ederse, herikisi de ukura dser.2915Petrus, Bu benzetmeyi bize aikla dedi.16Siz de mi hl anlamiyorsunuz? diye sordu Isa. 17Agza giren her seyin mideyeindigini, oradan da ayakyoluna atildigini bilmiyor musunuz? 18Ne var ki agizdan ikan,yrekten kaynaklanir. Insani kirleten de budur. 19nk kt dsnceler, cinayet, zina,cinsel ahlaksizlik, hirsizlik, yalan taniklik ve iItira hep yrekten kaynaklanir. 20Insanikirleten bunlardir. Yikanmamis ellerle yemek yemek insani kirletmez.Kenanl kadnn iman(Mar.7:24-30)21Isa oradan ayrilip Sur ve Sayda blgesine geti. 22O yreden Kenanli bir kadin Isa'yagelip, Ya Rab, ey Davut Oglu, halime aci! Kizim cine tutsak, ok kt durumda diyeferyat etti.23Isa kadina hibir karsilik vermedi. grencileri yaklasip, Sal sunu, gitsin! diye ricaettiler. Arkamizdan bagirip duruyor.24Isa, Ben yalniz Israil halkinin kaybolmus koyunlarina gnderildim diye cevap verdi.25Kadin ise yaklasip, Ya Rab, bana yardim et! diyerek O'nun nnde yere kapandi.[]26Isa ona, ocuklarin ekmegini alip kpeklere atmak dogru degildir dedi.27Kadin, Haklisin, Rab dedi. Ama kpekler de eIendilerinin soIrasindan dsenkirintilari yer.28O zaman Isa ona su karsiligi verdi: Ey kadin, imanin byk! Diledigin gibi olsun. Vekadinin kizi o saatte iyilesti.sa drt bin kiyiyi doyuruyor(Mar.8:1-10)29Isa oradan ayrildi, Celile glnn kiyisindan geerek daga ikip oturdu. 30Yanina bykbir kalabalik geldi. Beraberlerinde ktrm, kr, olak, dilsiz ve daha birok hasta vardi.Hastalari O'nun ayaklarinin dibine biraktilar. O da onlari iyilestirdi. 31Halk, dilsizlerinkonustugunu, olaklarin saglam oluverdigini, krlerin grdgn, ktrmlerinyrdgn grnce sasti ve Israil'in Tanrisini yceltti.32Isa grencilerini yanina agirip, Halka aciyorum dedi. gndr yanimdalar veyiyecek hibir seyleri yok. Onlari a a evlerine gndermek istemiyorum, yoldabayilabilirler.33grenciler kendisine, Byle issiz bir yerde bu kadar kalabaligi doyuracak ekmeginereden bulalim? dediler.34Isa, Ka ekmeginiz var? diye sordu.30Yedi ekmekle birka kk baligimiz var dediler.35Bunun zerine Isa, halka yere oturmalarini buyurdu. 36Yedi ekmekle baliklari aldi,skredip bunlari bld, grencilerine verdi. Onlar da halka dagittilar. 37Herkes yiyipdoyduktan sonra yedi kIe dolusu yemek artigi topladilar. 38Yemek yiyenlerin sayisi,kadin ve ocuklar hari, drt bin erkekti. 39Isa, halki saliverdikten sonra kayiga binipMagadan blgesine geti.16. BlmDogast bir belirti isteniyor(Mar.8:11-13; Luk.12:54-56)Ferisilerle Sadukiler Isa'nin yanina geldiler. O'nu sinamak amaciyla kendilerine gktenbir belirti gstermesini istediler.2Isa onlara su karsiligi verdi: Aksam olunca siz, `Gkyznn rengi kizil olduguna grehava iyi olacak' dersiniz. 3Sabahleyin, `Bugn gk kizil ve bulutlu. Hava bozacak'dersiniz. Gkyznn grnmn yorumlayabiliyorsunuz da, belirli zamanlarla ilgilibelirtileri yorumlayamiyor musunuz? 4Kt ve veIasiz kusak bir belirti istiyor! Ama onaYunus'un belirtisinden baska bir belirti gsterilmeyecek. Sonra Isa onlari birakip gitti.Ferisilerle Sadukilerin mayas(Mar.8:14-21)5grenciler gln karsi yakasina geerken ekmek almayi unutmuslardi. 6Isa onlara,Dikkatli olun, Ferisilerin ve Sadukilerin mayasindan kainin! dedi.7Onlar ise kendi aralarinda konusarak, Ekmek almadigimiz iin byle diyor dediler.8Bunun Iarkinda olan Isa syle dedi: Ey imani kit olanlar! Ekmeginiz yok diye aranizdane konusup duruyorsunuz? 9-10Hl anlamiyor musunuz? Bes ekmekle bes bin kisinindoydugunu, ka sepet dolusu yemek artigi topladiginizi hatirlamiyor musunuz? Yediekmekle drt bin kisinin doydugunu, ka kIe dolusu yemek artigi topladiginizihatirlamiyor musunuz? 11Ben size, `Ferisilerin ve Sadukilerin mayasindan kainin'derken, ekmekten sz etmedigimi nasil oluyor da anlamiyorsunuz?12Kendilerine ekmek mayasindan degil de, Ferisilerle Sadukilerin gretisindenkainmalarini syledigini o zaman anladilar.Petrus'un Mesih'i tanmas(Mar.8:27-30; Luk.9:18-21)13Isa, Filipus Sezariyesi blgesine geldiginde grencilerine sunu sordu: Halk,Insanoglu'nun kim oldugunu sylyor?3114grencileri su karsiligi verdiler: Kimi VaItizci Yahya, kimi Ilyas, kimi de Yeremya yada peygamberlerden biri oldugunu sylyor.15Isa onlara, Ya siz dedi, ben kimim dersiniz?16Simun Petrus, Sen, yasayan Tanri'nin Oglu Mesih'sin cevabini verdi.17Isa ona, Ne mutlu sana, Yunus oglu Simun! dedi. Bu sirri sana aan insan[] degil,gklerdeki Babamdir. 18Ben de sana sunu syleyeyim, sen Petrus'sun[] ve bentoplulugumu bu kayanin[] zerine kuracagim. ller diyarinin kapilari ona karsidirenemeyecek. 19Gklerin Egemenliginin anahtarlarini sana verecegim. Yeryzndebaglayacagin her sey gklerde de baglanmis olacak; yeryznde zecegin her seygklerde de zlms olacak. 20Bu szlerden sonra Isa, kendisinin Mesih oldugunukimseye sylememeleri iin grencilerini uyardi.sa lp dirilecegini nceden bildiriyor(Mar.8:31-9:1; Luk.9:22-27)21Bundan sonra Isa, kendisinin Kuds'e gitmesi, ihtiyarlar, baskhinler ve dinbilginlerinin elinden ok aci ekmesi, ldrlmesi ve nc gn dirilmesi gerektiginigrencilerine anlatmaya basladi.22Bunun zerine Petrus O'nu bir kenara ekip azarlamaya basladi. Tanri korusun, yaRab! Senin basina asla byle bir sey gelmeyecek! dedi.23Ama Isa dnp Petrus'a syle dedi: ekil nmden, Seytan! Sen yolumda engelsin.Senin dsncelerin Tanri'nin degil, insanin dsnceleridir.24Sonra Isa, grencilerine sunlari syledi: Ardimdan gelmek isteyen, kendini inkr etsin,armihini yklenip beni izlesin. 25Canini kurtarmak isteyen, onu yitirecek; canini benimugruma yitiren ise onu kurtaracaktir. 26Insan btn dnyayi kazanip da canindan olursa,bunun kendisine ne yarari olur? Insan, kendi canina karsilik ne verebilir? 27Insanoglu,Babasinin grkemi iinde melekleriyle gelecek ve herkese, yaptiklarinin karsiliginiverecektir. 28Size dogrusunu syleyeyim, burada bulunanlar arasinda, Insanoglu'nunkendi egemenligi iinde geldigini grmeden lm tatmayacak olanlar var.17. Blmsa'nn grnm degiyiyor(Mar.9:2-13; Luk.9:28-36)Alti gn sonra Isa, yanina yalniz Petrus, Yakup ve Yakup'un kardesi Yuhanna'yi alarakyksek bir daga ikti. 2Orada, gzlerinin nnde Isa'nin grnm degisti. Yz gnesgibi parladi, giysileri isik gibi bembeyaz oldu. 3O anda Musa'yla Ilyas grencileregrnd. Isa ile konusuyorlardi. 4Petrus Isa'ya, Ya Rab dedi, burada bulunmamiz neiyi oldu! Istersen burada ardak kurayim: biri sana, biri Musa'ya, biri de Ilyas'a.325Petrus hl konusurken, parlak bir bulut birden onlari glgeledi. Buluttan gelen bir ses,Sevgili Oglum budur, O'ndan hosnudum. O'nu dinleyin! dedi.6grenciler bunu isitince, dehset iinde yzst yere kapandilar. 7Isa gelip onlaradokundu, Kalkin, korkmayin! dedi. 8Baslarini kaldirip bakinca Isa'dan baska kimseyigremediler.9Dagdan inerlerken Isa onlara, Insanoglu lmden dirilmeden nce, grdklerinizikimseye sylemeyin diye buyurdu.10grencileri O'na sunu sordular: Peki, din bilginleri neden nce Ilyas'in gelmesigerektigini sylyorlar?11Isa, Ilyas gerekten gelecek ve her seyi yeniden dzene koyacak diye cevap verdi.12Size sunu syleyeyim, Ilyas zaten gelmistir, ama onu tanimadilar, ona yapmadiklarinibirakmadilar. Ayni sekilde Insanoglu da onlarin elinden aci ekecektir. 13O zamangrenciler Isa'nin kendilerine VaItizci Yahya'dan sz ettigini anladilar.Cinli ocuk iyileytiriliyor(Mar.9:14-32; Luk.9:37-45)14Kalabaligin yanina vardiklarinda bir adam Isa'ya yaklasip O'nun nnde diz kt.15Ya Rab dedi, oglumun haline aci! ocuk sarali ve ok aci ekiyor. Sik sik atese yada suya dsyor. 16Onu senin grencilerine getirdim, ama iyilestiremediler.17Isa, Ey imansiz ve sapmis kusak! dedi. Sizinle daha ne kadar kalacagim? Size dahane kadar katlanacagim? ocugu buraya, bana getirin. 18Isa cini azarlayinca, cin ocuktanikti, ocuk da o anda iyilesti.19Sonra grenciler tek baslarina Isa'ya gelip, Biz cini neden kovamadik? diye sordular.20-21Isa, Imaniniz kit oldugu iin karsiligini verdi. Size dogrusunu syleyeyim, birhardal tanesi kadar imaniniz olsa su daga, `Buradan suraya g' derseniz, ger. Siziniin imknsiz bir sey kalmaz.[]sa lp dirilecegini tekrar bildiriyor(Mar.9:30-32; Luk.9:43-45)22-23Celile'de bir araya geldiklerinde Isa onlara, Insanoglu, insanlarin eline teslimedilecek ve ldrlecek, ama nc gn dirilecek dedi.grenciler buna ok kederlendiler.Tapnak vergisi24KeIernahum'a geldiklerinde, iki dirhemlik tapinak vergisini[] toplayanlar Petrus'a gelip,gretmeniniz tapinak vergisini demiyor mu? diye sordular.3325Petrus, dyor dedi.Petrus eve gelince, daha kendisi bir sey sylemeden Isa ona, Simun, ne dersin? dedi.Dnya krallari gmrk ya da vergiyi kimlerden alirlar? Kendi ogullarindan mi,yabancilardan mi?26Petrus'un, Yabancilardan demesi zerine Isa, O halde ogullar muaItir dedi. 27Amavergi toplayanlari gcendirmeyelim. Gle gidip oltani at. Tuttugun ilk baligi ikar, onunagzini a, drt dirhemlik bir ake[] bulacaksin. Parayi al, ikimizin vergisi olarak onlaraver.18. BlmEn byk kim?(Mar.9:33-37,42-48; Luk.9:46-48; 17:1-2)Bu sirada Isa'nin grencileri O'na yaklasip, Gklerin Egemenliginde en byk kim?diye sordular.2-3Isa, yanina kk bir ocuk agirdi, onu orta yere dikip syle dedi: Size dogrusunusyleyeyim, yolunuzdan dnp kk ocuklar gibi olmazsaniz, Gklerin Egemenligineasla giremezsiniz. 4Kim bu ocuk gibi alakgnll olursa, Gklerin Egemenliginde enbyk odur. 5Byle bir ocugu benim adim ugruna kabul eden, beni kabul etmis olur.6Ama kim bana iman eden bu kklerden birini gnaha dsrrse, boynuna kocamanbir degirmen tasi asilip denizin dibine atilmasi kendisi iin daha iyi olur. 7Insani gnahadsren tuzaklardan tr vay dnyanin haline! Byle tuzaklarin olmasi kainilmazdir.Ama bu tuzaklara aracilik eden kisinin vay haline!8Eger elin ya da ayagin seni gnaha sokarsa, onu kesip at. olak ya da tek ayakli olarakyasama kavusman, iki el iki ayak sahibi olarak snmez atese atilmandan iyidir. 9Egergzn seni gnaha sokarsa, onu ikarip at. Tek gzle yasama kavusman, iki gz sahibiolarak cehennem atesine atilmandan iyidir.10-11Bu kklerden bir tekini bile hor grmekten sakinin! Size sunu syleyeyim, onlaringklerdeki melekleri, gklerde olan Babamin yzn her zaman grrler.[]Kaybolmuy koyun benzetmesi(Luk.15:3-7)12Siz ne dersiniz? Bir adamin yz koyunu olsa ve bunlardan biri yolunu sasirsa, doksandokuzunu daglarda birakip yolunu sasirani aramaya gitmez mi? 13Eger onu bulacakolursa, size dogrusunu syleyeyim, yolunu sasirmamis olan doksan dokuzu iinsevindiginden daha ok onun iin sevinir. 14Bunun gibi, gklerdeki Babaniz da bukklerden hibirinin kaybolmasini istemez.34Bir kardey gnah iylerse15Eger kardesin sana karsi gnah islerse, ona git, suunu kendisine gster. Her seyyalniz ikinizin arasinda kalsin. Kardesin seni dinlerse, onu kazanmis olursun. 16Amadinlemezse, yanina bir ya da iki kisi daha al ki, sylenen her sey iki ya da taniginszyle dogrulansin. 17Eger kardesin onlari dinlemek istemezse, durumu inanlilartopluluguna bildir. Inanlilar toplulugunu da dinlemek istemezse, onu bir putperest ya davergi grevlisi yerine koy.18Size dogrusunu syleyeyim, yeryznde baglayacaginiz her sey gkte de baglanmisolacak. Yeryznde zeceginiz her sey gkte de zlms olacak. 19Yine size sunusyleyeyim, yeryznde aranizdan iki kisi, dileyecekleri herhangi bir sey iinuyusurlarsa, gklerdeki Babam dileklerini yerine getirir. 20Nerede iki ya da kisi benimadimla toplanirsa, ben de orada onlarin arasindayim.Acmasz kle benzetmesi21Bunun zerine Petrus Isa'ya gelip, Ya Rab dedi, kardesim bana karsi ka kez gnahislerse onu bagislamaliyim? Yedi kez mi?22Isa ona, Yedi kez degil dedi. Yetmis kere yedi kez derim sana. 23Syle ki, GklerinEgemenligi, kleleriyle hesaplasmak isteyen bir krala benzer. 24Kral hesap grmeyebasladiginda, kendisine on bin talant borcu olan bir kle getirilmis. 25Klenin demegc olmadigindan eIendisi onun, karisinin, ocuklarinin ve btn malinin satilip borcundenmesini buyurmus. 26Kle yere kapanip eIendisine, `Bana karsi sabirli ol! Sana btnborcumu derim' demis. 27EIendisi kleye acimis, borcunu bagislayip onu salivermis.28Ama kle ikip gitmis, kendisine yz dinar borcu olan bir baska kleye rastlamis. Onuyakalayip, `Borcunu de' diyerek bogazina sarilmis. 29Bu kle yzst yere kapanmis,`Bana karsi sabirli ol! Sana borcumu derim' diye yalvarmis. 30Ama ilk kle bunureddetmis. Gitmis, borcunu deyinceye dek kalmak zere adami zindana attirmis. 31tekikleler, olanlari grnce ok zlmsler. EIendilerine gidip btn olup bitenlerianlatmislar.32Bunun zerine eIendisi kleyi yanina agirmis. `Ey kt kle!' demis. `Banayalvardigin iin btn borcunu bagisladim. 33Benim sana acidigim gibi, senin de klearkadasina aciman gerekmez miydi?' 34Bu fkeyle efendisi, tm borcunu deyinceye dekonu iskencecilere teslim etmis.35Eger her biriniz kardesini yrekten bagislamazsa, gksel Babam da size yledavranacaktir.19. BlmBoyanmayla ilgili soru(Mar.10:1-12)35Isa, bu konusmasini bitirdikten sonra Celile'den ayrilip Yahudiye sinirlarina, Serianehrinin tesine geti. 2Byk halk topluluklari da O'nun ardindan gitti. Hasta olanlariniorada iyilestirdi.3Isa'nin yanina gelen bazi Ferisiler, O'nu sinamak amaciyla sunu sordular: Bir adamin,herhangi bir nedenle karisini bosamasi Kutsal Yasa'ya uygun mudur?4-5Isa su karsiligi verdi: Kutsal Yazilari okumadiniz mi? Yaradan, ta baslangitaninsanlari `erkek ve disi olarak yaratti' ve syle dedi: `Bu nedenle adam annesini babasinibirakacak, karisina baglanacak ve ikisi tek bir beden olacaklar.' 6Syle ki, onlar artik ikidegil, tek bedendir. O halde Tanri'nin birlestirdigini, insan ayirmasin.7Ferisiler Isa'ya, yleyse dediler, Musa neden erkegin, karisini, bir bos kgidi veripbosayabilecegini syledi?8Isa onlara, Musa, karilarinizi bosamaniza, yreklerinizin katiligindan tr izin verdidedi. Baslangita bu byle degildi. 9Ben size sunu syleyeyim, karisini cinselahlaksizliktan baska bir nedenle bosayip baskasiyla evlenen, zina etmis olur. Bosanmiskadinla evlenen de zina etmis olur.[]10grenciler Isa'ya, Eger bir erkekle karisi arasindaki iliski buysa, hi evlenmemek dahaiyi! dediler.11Isa onlara, Herkes bu sz kabul edemez dedi. Ancak byle bir Tanri vergisinesahip olanlar kabul edebilir. 12nk dogustan, ana rahminden iktiklarinda hadimolanlar bulundugu gibi, insanlar taraIindan hadim edilmis olanlar ve kendilerini GklerinEgemenligi ugruna hadim saymis olanlar da vardir. Bunu kabul edebilen, kabul etsin!sa kk ocuklar kutsuyor(Mar.10:13-16; Luk.18:15-17)13-14O sirada bazilari kk ocuklari Isa'nin yanina getirdiler; ellerini onlarin zerinekoyup dua etmesini istediler. grenciler onlari azarlayinca Isa, Birakin ocuklari dedi.Bana gelmelerine engel olmayin! nk Gklerin Egemenligi bylelerinindir.15Ellerini onlarin zerine koyduktan sonra oradan ayrildi.Zenginlik ve sonsuz yayam(Mar.10:17-31; Luk.18:18-30)16Adamin biri Isa'ya gelip, gretmenim, sonsuz yasama kavusmak iin nasil bir iyilikyapmaliyim? diye sordu.17Isa ona, Iyilik konusunda neden bana soru soruyorsun? dedi. Iyi olan tek biri var.Yasama kavusmak istersen, O'nun buyruklarini yerine getir.18-19Hangi buyruklari? diye sordu adam.36Isa su karsiligi verdi: `Adam ldrme, zina etme, hirsizlik yapma, yalan yere tanikliketme, annene babana saygi gster' ve `komsunu kendin gibi sev.'20Gen adam, Bunlarin hepsini yerine getirdim dedi, daha ne eksigim var?21Isa ona, Eger eksiksiz olmak istersen, git, varini yogunu sat, parasini yoksullara ver;bylece gklerde hazinen olur. Sonra gel, beni izle dedi.22Gen adam bu szleri isitince znt iinde oradan uzaklasti. nk ok mali vardi.23Isa grencilerine, Size dogrusunu syleyeyim dedi, zengin bir kisinin GklerinEgemenligine girmesi g olacak. 24Yine sunu syleyeyim ki, devenin igne deligindengemesi, zenginin Tanri Egemenligine girmesinden daha kolaydir.25Bunu isiten grenciler bsbtn sasirdilar, yleyse kim kurtulabilir? diye sordular.26Isa onlara bakarak, Insanlar iin bu imknsiz, ama Tanri iin her sey mmkn dedi.27Bunun zerine Petrus O'na, Bak dedi, biz her seyi birakip senin ardindan geldik.Neyimiz olacak?28Isa onlara, Size dogrusunu syleyeyim dedi, her sey yenilendiginde, Insanoglugrkemli tahtina oturdugunda, siz, evet ardimdan gelmis olan sizler, on iki tahta oturupIsrail'in on iki oymagini yargilayacaksiniz. 29Benim adim ugruna evlerini, kardeslerini,anne ya da babasini, ocuklarini ya da topraklarini birakmis olan herkes, bunlarin yzkatini elde edecek ve sonsuz yasami miras alacak. 30Ne var ki, birincilerin birogusonuncu, sonuncularin birogu da birinci olacak.20. BlmBagc benzetmesiGklerin Egemenligi, baginda alisacak isi tutmak iin sabah erkenden disari ikantoprak sahibine benzer. 2Adam, isilerle gnlg bir dinara anlasip onlari baginagndermis.3Saat dokuza dogru tekrar disari ikmis, arsi meydaninda bos duran baska adamlargrms. 4-5Onlara, `Siz de baga gidip alisin. Hakkiniz ne ise, veririm' demis, onlar dabaga gitmisler.gleyin ve saat e dogru yine ikip ayni seyi yapmis. 6Saat bese dogru ikinca, oradaduran daha baskalarini grms. Onlara, `Neden btn gn burada bos duruyorsunuz?'diye sormus.7`Kimse bize is vermedi ki' demisler.Onlara, `Siz de baga gidin, alisin' demis.8Aksam olunca, bagin sahibi khyasina, `Isileri agir' demis. `Sonunculardan37baslayarak, birincilerine kadar, hepsine cretlerini ver.'9Saat bese dogru ise baslamis olanlar gelip khyadan birer dinar almislar. 10Birincilergelince daha ok alacaklarini sanmislar, ama onlara da birer dinar verilmis. 11Paralarinialinca bagin sahibine karsi sylenmeye baslamislar. 12`Bu sonuncular yalniz bir saatalistilar' demisler. `Ama sen onlari, gnn ykn ve sicagini eken bizlerle bir tuttun!'13Bagin sahibi onlardan birine syle karsilik vermis: `Arkadas, sana haksizlik ettigimyok! Seninle bir dinara anlasmadik mi? 14Hakkini al, git! Sana verdigimi bu sonuncuyada vermek istiyorum. 15Kendi paramla istedigimi yapmaya hakkim yok mu? Yoksa elimaik diye kiskaniyor musun?'16Iste bylece sonuncular birinci, birinciler de sonuncu olacak.sa lp dirilecegini nc kez bildiriyor(Mar.10:32-34; Luk.18:31-34)17-18Isa Kuds'e giderken, yolda on iki grencisini bir yana ekip onlara zel olarak sunusyledi: Simdi Kuds'e gidiyoruz. Insanoglu, baskhinlerin ve din bilginlerinin elineteslim edilecek, onlar da O'nu lm cezasina arptiracaklar. 19O'nunla alay etmeleri,kamilayip armiha germeleri iin O'nu diger uluslara teslim edecekler. Ne var ki O,nc gn dirilecek.Bir annenin istegi(Mar.10:35-45)20O sirada Zebedi ogullarinin annesi ogullariyla birlikte Isa'ya yaklasti. nnde yerekapanarak kendisinden bir dilegi oldugunu syledi.21Isa kadina, Ne istiyorsun? diye sordu.Kadin O'na, Buyruk ver de senin egemenliginde bu iki oglumdan biri senin saginda, biride solunda otursun dedi.22Siz ne dilediginizi bilmiyorsunuz diye karsilik verdi Isa. Benim iecegim ksedensiz iebilir misiniz?Evet, iebiliriz dediler.23Isa onlara, Elbette benim ksemden ieceksiniz dedi, ama sagimda ya da solumdaoturmaniza izin vermek benim elimde degil. Babam bu yerleri belirli kisiler iinhazirlamistir.24Bunu isiten diger on grenci iki kardese kizdilar. 25Ama Isa onlari yanina agirip sylededi: Bilirsiniz ki, uluslarin nderleri onlari egemenlik hirsiyla ynetirler, ileri gelenleride onlara agirliklarini hissettirirler. 26Sizin aranizda byle olmayacak. Aranizda bykolmak isteyen, digerlerinin hizmetkri olsun. 27Aranizda birinci olmak isteyen,38digerlerinin kulu olsun. 28Nitekim Insanoglu, hizmet edilmeye degil, hizmet etmeye vecanini biroklari ugruna Iidye olarak vermeye geldi.ki krn gzleri alyor(Mar.10:46-52; Luk.18:35-43)29Eriha'dan ayrilirlarken byk bir kalabalik Isa'nin ardindan gitti. 30Yol kenarinda oturaniki kr adam, Isa'nin oradan gemekte oldugunu duyunca, Ya Rab, ey Davut Oglu,halimize aci! diye bagirdilar.31Kalabalik onlari azarlayarak susturmak istediyse de onlar, Ya Rab, ey Davut Oglu,halimize aci! diyerek daha ok bagirdilar.32Isa durup onlari agirdi. Sizin iin ne yapmami istiyorsunuz? diye sordu.33Onlar da, Ya Rab, gzlerimiz ailsin dediler.34Isa onlara acidi, gzlerine dokundu. O anda yeniden grmeye basladilar ve O'nunardindan gittiler.21. Blmsa'nn Kuds'e giriyi(Mar.11:1-11; Luk.19:28-40; Yu.12:12-19)1-2Kuds'e yaklasip Zeytin daginin yamacinda bulunan BeytIaci kyne geldiklerinde Isa,grencilerinden ikisini su szlerle kye gnderdi: Karsinizdaki kye gidin. Hemenorada bagli bir disi esek ve yaninda bir sipa bulacaksiniz. Onlari zp bana getirin. 3Sizebir sey diyen olursa, `Rab'bin bunlara ihtiyaci var, hemen geri gnderecek' dersiniz.4-5Bu olay, peygamber araciligiyla bildirilen su szn yerine gelmesi iin oldu:Siyon kizina deyin ki,`Bak, alakgnll Kralin, bir esege,evet bir sipaya,bir esek yavrusuna binmissana geliyor.'6grenciler gittiler, Isa'nin kendilerine buyurdugu gibi yaptilar. 7Esekle sipayi getiripzerlerine giysilerini yaydilar, Isa da sipanin zerine bindi. 8Halkin byk bir blmgiysilerini yolun zerine serdi. Bazilari da agalardan dallar kesiyor, yola seriyorlardi.9nden giden ve arkadan gelen kalabaliklar syle bagiriyorlardi:Davut Ogluna hozana!Rab'bin adiyla gelene vgler olsun,en ycelerde hozana!3910Isa Kuds'e girdigi zaman btn kent, Bu kimdir? diyerek alkandi.11Kalabaliklar, Bu, Celile'nin Nasira kentinden Isa peygamber diyordu.sa satclar tapnaktan kovuyor(Mar.11:15-19; Luk.19:45-48; Yu.2:13-22)12Isa, tapinagin avlusuna girerek oradaki btn satici ve alicilari disari kovdu. Parabozanlarin masalarini, gvercin satanlarin sehpalarini devirdi. 13Onlara syle dedi:`Benim evime dua evi denecek' diye yazilmistir. Ama siz burayi haydut inineevirdiniz!14Isa tapinaktayken kendisine gelen kr ve ktrmleri iyilestirdi. 15Ne var ki,baskhinlerle din bilginleri, O'nun yarattigi harikalari ve tapinakta, Davut Oglunahozana! diye bagiran ocuklari grnce Ikelendiler.16Isa'ya, Bunlarin ne syledigini duyuyor musun? diye sordular.Duyuyorum dedi Isa. Siz su sz hi okumadiniz mi? `Kk ocuklarin ve emzikteolanlarin dudaklarindan kendine vgler dktrdn.'17Isa onlari birakip kentten ikti. Beytanya'ya dnp geceyi orada geirdi.Kuruyan incir agac(Mar.11:12-14,20-24)18Isa sabah erkenden kente dnerken acikmisti. 19Yol kenarinda grdg bir incir agacinayaklasti. Agata yapraktan baska bir sey bulamayinca agaca, Artik sonsuza dek meyvenolmasin! dedi. Incir agaci hemen o anda kurudu.20grenciler bunu grnce saskina dndler. Incir agaci birdenbire nasil kurudu? diyesordular.21Isa onlara su karsiligi verdi: Size dogrusunu syleyeyim, eger imaniniz olur da kuskuduymazsaniz, yalniz incir agacina olani yapmakla kalmazsiniz; su daga, `Kalk, denizeatil' derseniz, dediginiz olacaktir. 22Iman ederek dua ettiginizde, dilediginiz her seyialacaksiniz.sa'nn yetkisi(Mar.11:27-33; Luk.20:1-8)23Isa tapinaga girmis ders veriyordu. Bu sirada baskhinler ve halkin ihtiyarlari O'nunyanina gelerek, Bunlari hangi yetkiyle yapiyorsun, bu yetkiyi sana kim verdi? diyesordular.24Isa onlara su karsiligi verdi: Ben de size bir soru soracagim. Bana cevap verirseniz,40ben de size bunlari hangi yetkiyle yaptigimi sylerim. 25Yahya'nin vaItiz etme yetkisi[]nereden geldi, Tanri'dan mi[], insanlardan mi?Bunu aralarinda syle tartismaya basladilar: `Tanri'dan' dersek, bize, `yleyse ona niininanmadiniz?' diyecek. 26Yok eger `insanlardan' dersek... Halkin tepkisinden korkuyoruz.nk herkes Yahya'yi peygamber sayiyor.27Isa'ya, Bilmiyoruz diye cevap verdiler.Isa, Ben de size bunlari hangi yetkiyle yaptigimi sylemeyecegim dedi.ki ogul benzetmesi28Ama suna ne dersiniz? Bir adamin iki oglu varmis. Adam birincisine gidip, `Oglum,git bugn bagda alis' demis.29O da, `Gitmem!' demis. Ama sonra pisman olup gitmis.30Adam ikinci ogluna gidip ayni seyi sylemis. O da, `Giderim, eIendim' demis, amagitmemis.31Ikisinden hangisi babasinin istegini yerine getirmis olur?Birincisi diye karsilik verdiler.Isa da onlara, Size dogrusunu syleyeyim, vergi grevlileriyle Iahiseler, Tanri'ninEgemenligine sizden nce giriyorlar dedi. 32Yahya size dogruluk yolunu gstermeyegeldi, ona inanmadiniz. Oysa vergi grevlileriyle Iahiseler ona inandilar. Siz bunugrdkten sonra bile pisman olup ona inanmadiniz.Bag kiraclar benzetmesi(Mar.12:1-12; Luk.20:9-19)33Bir benzetme daha dinleyin: toprak sahibi bir adam, bag dikmis, evresini itleevirmis, zm sikmak iin bir ukur kazmis, bir de beki kulesi yapmis. Sonra bagibagcilara kiralayip yolculuga ikmis. 34Bagbozumu yaklasinca, rnden kendisine dsenialmalari iin klelerini bagcilara yollamis. 35Bagcilar adamin klelerini yakalamis, birinidvms, birini ldrms, digerini de taslamislar. 36Bag sahibi bu kez ilkinden daha oksayida kle yollamis. Bagcilar bunlara da ayni seyi yapmislar. 37Sonunda bag sahibi,`Oglumu sayarlar' diyerek bagcilara onu yollamis.38Ama bagcilar adamin oglunu grnce birbirlerine, `Mirasi bu; gelin, onu ldrpmirasina konalim' demisler. 39Bylece onu yakalayip bagdan disari atmis ve ldrmsler.40Bu durumda bagin sahibi geldigi zaman bagcilara ne yapacak?41Isa'ya su karsiligi verdiler: Bu korkun adamlari korkun bir sekilde yok edecek; bagida, rnn kendisine zamaninda verecek olan baska bagcilara kiralayacak.4142Isa onlara sunu sordu: Kutsal Yazilarda su szleri hi okumadiniz mi?`Yapicilarin reddettigi tas,iste ksenin bas tasi oldu.Rab'bin isidir bu,gzmzde harika bir is!'43Bu nedenle size sunu syleyeyim, Tanri'nin Egemenligi sizden alinacak ve bununrnlerini yetistirecek bir ulusa verilecek.44Bu tasin zerine dsen, parampara olacak; tas da kimin zerine dserse, onu ezip tozedecek.45Baskhinler ve Ferisiler, Isa'nin anlattigi benzetmeleri duyunca bunlari kendileri iinsyledigini anladilar. 46O'nu tutuklamak istedilerse de, halkin tepkisinden korktular.nk halk, O'nu peygamber sayiyordu.22. BlmDgn yleni benzetmesi(Luk.14:15-24)1-2Isa sz alip onlara yine benzetmelerle syle seslendi: Gklerin Egemenligi, oglu iindgn sleni hazirlayan bir krala benzer. 3Kral, slene davet ettiklerini agirmak zereklelerini gndermis, ama davetliler gelmek istememis.4Kral yine baska klelerini gnderirken onlara demis ki, `Davetlilere sunu syleyin:Bakin, ben ziyaIetimi hazirladim. Sigirlarim, besili hayvanlarim kesildi. Her sey hazir,gelin slene!'5Ama davetliler aldirmamislar. Biri tarlasina, biri ticaretine gitmis. 6brleri de kralinklelerini yakalayip hirpalamis ve ldrmsler. 7Kral Ikelenmis. Ordularini gnderip okatilleri yok etmis, kentlerini atese vermis.8Sonra klelerine syle demis: `Dgn sleni hazir, ama agirdiklarim buna layikdegilmis. 9Gidin yol kavsaklarina, kimi bulursaniz dgne agirin.' 10Bylece kleleryollara dklms, iyi kt kimi bulmuslarsa, hepsini toplamislar. Dgn yeri konuklarladolmus.11Kral konuklari grmeye geldiginde, orada dgn elbisesi giymemis bir adam grms.12Ona, `Arkadas, zerinde dgn elbisesi olmadan buraya nasil girdin?' diye sorunca,adamin dili tutulmus.13O zaman kral, usaklarina, `Sunun ellerini ayaklarini baglayin, onu disariya, karanligaatin!' demis. `Orada aglayis ve dis gicirtisi olacaktir.'14nk agrilanlar ok, ama seilenler azdir.42Sezar'n hakk Sezar'a(Mar.12:13-17; Luk.20:20-26)15Bunun zerine Ferisiler ikip gittiler. Isa'yi, kendi syleyecegi szlerle tuzagadsrmek amaciyla bir dzen kurdular. 16Hirodes yanlilariyla birlikte gnderdikleri kendigrencileri Isa'ya gelip, gretmenimiz dediler, senin drst biri oldugunu, Tanriyolunu drste grettigini, kimseyi kayirmadigini biliyoruz. nk insanlar arasindaayrim yapmazsin. 17Peki ne dersin, syle bize, Sezar'a vergi vermek Kutsal Yasa'yauygun mu, degil mi?18Isa onlarin kt niyetlerini bildiginden, Ey ikiyzller! dedi. Beni nedensiniyorsunuz? 19Vergi demekte kullandiginiz parayi gsterin bana! O'na bir dinargetirdiler. 20Isa onlara, Bu resim, bu yazi kimin? diye sordu.21Sezar'in dediler.O zaman Isa onlara, yleyse Sezar'in hakkini Sezar'a, Tanri'nin hakkini da Tanri'yaverin dedi.22Bu szleri duyunca sastilar, Isa'yi birakip gittiler.Diriliyle ilgili soru(Mar.12:18-27; Luk.20:27-40)23-24lmden sonra dirilis olmadigini syleyen Sadukiler, ayni gn Isa'ya gelip sunusordular: gretmenimiz, Musa syle buyurmustur: `Eger bir adam ocuk sahibiolmadan lrse, kardesi onun karisini alsin, soyunu srdrsn.' 25Aramizda yedi kardesvardi. Ilki evlendi ve ld. ocugu olmadigindan karisini kardesine birakti. 26Ikincisi,ncs, yedincisine kadar hepsine ayni sey oldu. 27Hepsinden sonra kadin da ld.28Buna gre dirilis gn kadin bu yedi kardesten hangisinin karisi olacak? nk hepside onunla evlendi.29Isa onlara, Siz Kutsal Yazilari ve Tanri'nin gcn bilmediginiz iin yaniliyorsunuzdiye karsilik verdi. 30Dirilisten sonra insanlar ne evlenir, ne de evlendirilir, gktekimelekler gibidirler. 31llerin dirilmesi konusuna gelince, Tanri'nin size bildirdigi susz okumadiniz mi? 32`Ben Ibrahim'in Tanrisi, Ishak'in Tanrisi ve Yakup'un Tanrisiyim'diyor. Tanri llerin degil, yasayanlarin Tanrisidir.33Bunlari isiten halk, O'nun gretisine sasip kaldi.En byk buyruk(Mar.12:28-34; Luk.10:25-28)34Ferisiler, Isa'nin Sadukileri susturdugunu duyunca bir araya toplandilar. 35-36Onlardanbiri, bir Kutsal Yasa uzmani, Isa'yi sinamak amaciyla O'na sunu sordu: gretmenim,Kutsal Yasa'da en nemli buyruk hangisi?4337Isa ona su karsiligi verdi: `Tanrin olan Rab'bi btn yreginle, btn caninla ve btnaklinla sev.' 38Iste ilk ve en nemli buyruk budur. 39Ilkine benzeyen ikinci buyruk dasudur: `Komsunu kendin gibi sev.' 40Kutsal Yasa'nin tm ve peygamberlerin szleri buiki buyruga dayanir.Mesih kimin oglu?(Mar.12:35-37; Luk.20:41-44)41-42Ferisiler toplu haldeyken Isa onlara sunu sordu: Mesih'le ilgili olarak nedsnyorsunuz? O, kimin ogludur?Onlar da, Davut'un Oglu dediler.43Isa syle dedi: O halde nasil oluyor da Davut, Ruh'tan esinlenerek O'ndan `Rab' diyesz ediyor? Syle diyor Davut:44`Rab Rabbime dedi ki,Ben dsmanlarinisenin ayaklarinin altina serinceye deksagimda otur.'45Davut O'ndan Rab diye sz ettigine gre, O nasil Davut'un Oglu olur? 46Isa'ya hikimse karsilik veremedi. O gnden sonra artik kimse de O'na bir sey sormaya cesaretedemedi.23. BlmVay halinize!(Mar.12:38-40; Luk.11:39-51; 13:34-35; 20:45-47)1-2Bundan sonra Isa halka ve grencilerine syle seslendi: Din bilginleri ve FerisilerMusa'nin krssnde otururlar. 3Bu nedenle size sylediklerinin tmn yapin ve yerinegetirin, ama onlarin yaptiklarini yapmayin. nk syledikleri seyleri kendileriyapmazlar. 4Agir ve tasinmasi g ykleri baglayip baskalarinin omuzlarina koyarlar da,kendileri bu ykleri tasimak iin parmaklarini bile kipirdatmak istemezler.5Yaptiklarinin tmn gsteris iin yaparlar. rnegin, muskalarini[] byk, giysilerininpskllerini[] uzun yaparlar. 6Slenlerde baskseye, havralarda en sekin yerlerekurulmaya bayilirlar. 7Meydanlarda selamlanmaktan ve insanlarin kendilerini `Rabb'diye agirmalarindan zevk duyarlar.8Kimse sizi `Rabb' diye agirmasin. nk sizin bir tek gretmeniniz var ve hepinizkardessiniz. 9Yeryznde kimseye `Baba' demeyin. nk bir tek Babaniz var, O dagksel Baba'dir. 10Kimse sizi `nder' diye agirmasin. nk bir tek nderiniz var, O daMesih'tir. 11Aranizda en stn olan, digerlerinin hizmetkri olsun. 12Kendini yceltenalaltilacak, kendini alaltan yceltilecektir.4413-14Vay halinize ey din bilginleri ve Ferisiler, ikiyzller! Gklerin Egemenligininkapisini insanlarin yzne kapiyorsunuz; ne kendiniz ieri giriyorsunuz, ne de girmekisteyenleri birakiyorsunuz![]15Vay halinize ey din bilginleri ve Ferisiler, ikiyzller! Tek bir kisiyi dininizedndrmek iin denizleri ve kitalari dolasirsiniz. Dininize dneni de kendinizden iki katdaha cehennemlik yaparsiniz.16Vay halinize kr kilavuzlar! Diyorsunuz ki, `Tapinak zerine ant ienin andi sayilmaz,ama tapinaktaki altin zerine ant ien, andini yerine getirmek zorundadir.' 17Budalalar,krler! Hangisi daha nemli, altin mi, altini kutsal kilan tapinak mi? 18Yine diyorsunuzki, `Sunak zerine ant ienin andi sayilmaz, ama sunaktaki adagin zerine ant ien, andiniyerine getirmek zorundadir.' 19Ey krler! Hangisi daha nemli, adak mi, adagi kutsalkilan sunak mi? 20yleyse sunak zerine ant ien, hem sunagin hem de sunaktaki herseyin zerine ant imis olur. 21Tapinak zerine ant ien de hem tapinak, hem de tapinaktayasayan Tanri zerine ant imis olur. 22Gk zerine ant ien, Tanri'nin tahti ve tahttaoturanin zerine ant imis olur.23Vay halinize ey din bilginleri ve Ferisiler, ikiyzller! Siz nanenin, anasonun vekimyonun ondaligini verirsiniz de, Kutsal Yasa'nin daha nemli ynleri olan adalet,merhamet ve sadakati ihmal edersiniz. Ondalik vermeyi ihmal etmeden esas bunlariyerine getirmeniz gerekirdi. 24Ey kr kilavuzlar! Kk sinegi szer ayirir, ama deveyiyutarsiniz!25Vay halinize ey din bilginleri ve Ferisiler, ikiyzller! Bardagin ve anagin disinitemizlersiniz, ama bunlarin ii agzllk ve taskinlikla doludur. 26Ey kr Ferisi! Sennce bardagin ve anagin iini temizle ki, distan da temiz olsunlar.27Vay halinize ey din bilginleri ve Ferisiler, ikiyzller! Siz distan gzel grnen, amaii l kemikleri ve her trl pislikle dolu badanali mezarlara benzersiniz. 28Distaninsanlara dogru kisilermis gibi grnrsnz, ama ite ikiyzllk ve ktlkledolusunuz.29Vay halinize ey din bilginleri ve Ferisiler, ikiyzller! Peygamberlerin mezarlariniyaparsiniz, dogru kisilerin trbelerini donatirsiniz. 30`Atalarimizin yasadigi gnlerdeyasasaydik, onlarla birlikte peygamberlerin kanina girmezdik' diyorsunuz. 31Bylece,peygamberleri ldrenlerin torunlari oldugunuza siz kendiniz taniklik ediyorsunuz.32Haydi, atalarinizin baslattigi isi bitirin!33Sizi yilanlar, sizi engerekler soyu! Cehennem cezasindan nasil kaacaksiniz? 34Istebunun iin size peygamberler, bilge kisiler ve din bilginleri gnderiyorum. Bunlardankimini ldrecek, armiha gereceksiniz. Kimini havralarinizda kamilayacak, kenttenkente kovalayacaksiniz. 35Bylelikle, dogru kisi olan Habil'in kanindan, tapinakla sunakarasinda ldrdgnz Berekya'nin oglu Zekeriy