voorbeeld: werkskedule / pasaanduider … · 3 lewenswetenskappe – graad 11 werkskedule en...

NASIONALE KURRIKULUM VERKLARING

GRAAD 11 (ALGEMEEN)

VOORBEELD: WERKSKEDULE / PASAANDUIDER

Lewenswetenskappe

Graad 11

2010

DIR

EC

TO

RA

TE

: CU

RR

ICU

LU

M F

ET

LEWENSWETENSKAPPE – GRAAD 11 WERKSKEDULE EN PASAANDUIDERS 2010

2

INHOUSOPGAWE

Onderwerp

Page

1

Inleiding

3

2

Formaat van Vraestelle

3

3

Verhouding tussen Leeruitkomstes

3

4

Verhouding tussen Kognitiewe vlakke

4

5

Verhouding tussen Vertakkings/kennisareas per Vraestel

4

6

Assesseringsprogram

4

7

Ontrafeling van Leeruitkomstes

8

8

Benadering

10

9

Hoe om die werkskedule/pasaanduider te gebruik

10

10

Voorbeeld van `n werkskedule / pasaanduider vir Graad 11

12


3

1 INLEIDING

Hierdie werkskedule is ontwerp om duidelikheid oor die volgende te verskaf: 1.1 Inligting in die nuwe Lewenswetenskappe Inhoudsraamwerk gedateer Februarie

2008; 1.2 Riglyne te gee oor wat in graad 11 onderrig, geleer en geassesseer behoort te word

(omvang van die inhoud): 1.3 dien ook as `n pasaanduider, dui op `n moontlike volgorde van die jaar se werk, met

`n kolom vir die notering van wanneer `n sekere afdeling/onderafdeling afgehandel is. 1.4 Die samestelling en formaat van die vraestelle 1.5 Die gewigswaarde vir die uitkomstes vir elke vraestel 1.6 Die gewigswaarde vir die vertakkings/kennisareas per vraestel 1.7 Verduidelik elke assesseringstandaard in elke leeruitkomste. (Verduidelik die vaar-

dighede wat geassesseeer behoort te word om die prestasie van die spesifieke asses-seringstandaard te demonstreer)

2. DIE FORMAAT VAN BEIDE VRAESTELLE VIR DIE PROMOSIE-EKSAMENS

Die formaat van beide vraestelle is dieselfde en alle vraestelle is verpligtend. Die duur van die vraestelle is 2½ uur elk.

AFDELING BESKRYWING PUNTE

A

Bestaan uit `n verskeidenheid van objektiewe vraag-tipes soos veelkeusige, terminologie, paringsvrae, diagramme, stellings en items, ens.

50

B

Bestaan uit twee vrae wat `n verskeidenheid vaardig-hede en bevoegdhede assesseer. Vrae mag drie tot vier onderafdelings bevat. Vrae mag gebaseer word op verskeie gegewe tipe data, soos paragrawe, tekeninge, tabelle, grafieke, elektronmikrograwe, ens.

(2 x 30)

Totaal: 60

C

Bestaan uit twee dele (verwante onderwerp)

Vraag(e) gebaseer op `n gevalle studie of ge-baseer op data-analise en interpretering.

`n mini-opstel

20

20 Totaal: 40

3. DIE VERHOUDING TUSSEN DIE DRIE LEERUITKOMSTES Die verhouding tussen die drie leeruitkomstes vir elke vraestel is soos volg:

LU1 LU2 LU3

30% 60% 10%


4

4. DIE VERHOUDING TUSSEN DIE KOGNITIEWE VLAKKE

Die verhouding tussen die kognitiewe vlakke vir elke vraestel is soos volg.

Kategorieë A (Basiese Kennis)

B (Insig en begrip)

C (Toepassing)

D Evaluering en

sintese)

Gewigswaarde (%)

20% 40% 30% 10%

5. DIE GEWIGSWAARDE VAN DIE VERSKILLENDE VERTAKKINGS/KENNISAREAS PER VRAESTEL

VRAESTEL Vraestel 1 Vraestel 2

Vertakkings/ kennisareas

Lewensprosesse in plante en diere

Omgewingstu-dies

Diversiteit, ve-randering en kontinuiteit

Lewe op mole-kulêre, sellulêre en weefselvlak

Onderwerpe Ondersteuning en vervoer in plante en diere

Menslike in-vloede op die omgewing

Diversiteit van diere en plante &biogeografie

Viruses, bakte-rieë, protista en fungi

Gewigswaarde (%)

60% 40% 60% 40%

6 ASSESSERINGSPROGRAM VIR GRADE 10 EN 11

Die assesseringsprogram vir Lewenswetenskappe in graad 10 en 11 bestaan uit sewe take wat intern geassesseer word. Van hierdie sewe take maak die ses take wat gedurende die skooljaar voltooi word 25% van die totale punt vir Lewenswetenskappe uit, onderwyl die jaar se eindeksamen die sewende taak is en die oorblywende 75% uitmaak.

6.1 Die onderstaande tabel illustreer die aantal assesseringstake en die -vorme vir Graad 10 en 11.

ASSESSERINGSPROGRAM

ASSESSERINGSTAKE (DASS) Promosie-eksamen

Persentasie

toegeken

25% 75%

Vorme van

assessering

Praktiese

take

(1ste

en 3de

kwartaal)

Navorsings-

projek

(2de

kwar-

taal)

Kontrolle

toetse

(1ste

en 3de

kwartaal)

Junie ek-

samen

November Eksamen

Aantal stukke 2 1 2 1 1 (2 vraestelle)

Punte 25 25 20 10 10 10 150 150

Sub-totale 100 300

Groottotaal 400


5

Hierdie inligting behoort gebruik te word om `n assesserinsprogram/plan vir Grade 10 en 11 in Lewenswetenskappe saam te stel en aan die leerders en ouers te verskaf gedurende die eertse week van die eerste kwartaal.

6.2 DETAIL BESKRYWING VAN DIE VORME VAN ASSESSERING INGESLUIT IN DIE FORMELE

ASSESSERINGPROGRAM

6.2.1 Praktiese Ondersoeke (LU1) Die doel en fokus van „n praktiese ondersoek is om die leerder se wetenskaplike ondersoek-ende vaardighede te ontwikkel en te asseseer. Praktiese ondersoeke behoort gebaseer te word op vaardighede en behoort daarom ontwerp te word vanuit die sub-vaardighede wat in die LU1 voorkom. Vir doeleindes van integrasie, kan LU2 en LU3 in „n natuurlike wyse en waar van toepassing toegevoeg word.

Praktiese take/ondersoeke kan die vorm van “hands-on” aktiwiteite en hipotese toetsing aan-neem. Om in staat te wees om hierdie verskillende vaardighede te assesseer en te ontwikkel, moet leerders veelvuldige geleenthede om al die eksperimente/ondersoeke in die verskillende hoofstukke in groepe, individueel of as „n onderwyser/leerder-demonstrasie uit te voer. Ten-minste twee eksperimente/ondersoeke moet formeel geassesseer en aangeteken word. Een dubbelperiode of 1 uur behoort gebruik te word deur die leerders om die wetenskaplike ondersoek uit te voer en resultate op te teken. Leerders behoort buite skoolure tyd te gebruik om vir die ondersoek voor te berei en ook om „n wetenskaplike verslag te skryf.

6.2.2 Kontrole toetse en interne eksamens (Junie-, Sept-, en Promosie-eksamens) (Alle LU‟s en Assesseringstandaarde)

Wanneer bogenoemde opgestel word moet die Lewenswetenskappe onderwyser seker maak dat: Die kontrole toets in die eerste kwartaal al die werk wat onderrig en geleer is in hierdie

kwartaal dek. Die Junie-eksamen assesseer die werk wat onderrig en geleer is in die eerste en

tweede kwartale. Alle Leeruitkomstes moet geassesseer word in die konteks van die kennisareas wat in

die spesifieke kwartaal of kwartale gedek is. Gebalanseerde toetse en eksamens in terme van die voorgeskrewe verhouding van

kognitiewe vlakke en Leeruitkomstes. Toetse en eksamens behoort diagnosties geanaliseer te word om toepaslike remedier-

ings-en intervensiestrategieë te implementer. Alle promosie- en Septembereksamens vir Graad 12 moet bestaan uit TWEE vraestelle,

naamlik Vraestel 1 en Vraestel 2.

6.2.3 Navorsingsprojek „n maksimum van drie weke van nie-kontaktyd behoort aan `n navorsingsprojek gesopandeer te word. Kontaktyd kan gebruik word vir bespreking van riglyne, opvolg van vordering en ondersteuning. Die hoeveelheid en die aard sal bepaal word deur die spesifieke situasie by elke skool. „n Totaal van 80 punte behoort toegeken te word vir „n navorsingsprojek. Hierdie punt sal dan verwerk word na „n punt uit 20 vir die optekening daarvan. Die projek behoort ontwerp te word om al drie LUs te assesseer. Ondersoekende projek mag gegee word aan individuele leerders, twe-twee of aan groepe nie groter as vier nie. Projek mag „n model en/of uitslaiing of „n praktiese ondersoek insluit, maar moet `n geskrewe aan-


6

bieding ook insluit. Wanneer „ navorsingsprojek ontwerp word moet Lewenswetenskappe on-derwysers verseker dat: dit „n ondersoekende projek is; (LO1: AS 1, 2) dit spreek Leeruitkomste 1, Leeruitkomste 2 en Leeruitkomste 3 aan; gedetailleerde riglyne word verskaf en waarvan toepassing relevante bronne behoort

bekend gemaak of beskikbaar gestel te word aan leerders; en ditt fokus op die ontsluiting van kennis deur literatuurstudies en primêre bronne soos

mense, teks, internet, ens. (LO2: AS 1) Sub-vaardighede of kriteria wat geassesseer moet word: Formulering van ondersoekende vraag Insameling van inligting vanaf „n verskeidenheid van bronne Manipulering en prosesering van inligting Maak van afleidings (analisering van inligting, identifiseer tendense/patrone, evalueer

data en maak geldige gevolgtrekkings, toets gevolgtrekkings aan nuwe waarnemings) Verifieër bevindings deur middle van ander bronne Kommunikeer bevindings

Lewensvaardighede: Vermoë om in groepe te werk Vermoë om onafhanklik te werk Kreatiwiteit, inisiatief, houdings bestuursvaardighede; Vermoë om te beplan, organiseer, verdeel take en tydsbestuur Kommunikasievaardighede: terugvoering – mondelingse vaardighede

Voorgestelde sleutelaspekte vir die opteken/skryf van die navorsingsprojek: 1. Opsomming (10 punte)

„n Opsomming van die essensiële navorsing bevindings en gevolgtrekkings in nie meer as 60 woorde nie.

2. Titelblad (5 punte)

Die titelblad bestaan uit die navorsingstitel, die name van die leerders en die datum waarop dit voltooi is.

3. Inleiding (10 punte)

Dit begin met „n stelling/ondersoekende vraag wat die doel van die navorsing ver-duidelik. Voldoende inligting moet voorsien word om die belangriheid van die navorsing te vestig.

4. Verslag van die navorsingsprojek (15 punte)

Navorsings resultate/bevindings word aangebied in die leerders se eie woorde. Geen “cut and paste” nie. Wetenskaplike terme en konsepte word korrek gebruik. Bronne /Internet webwerwe gebruik en gekonsulteer word met behulp van voetnotas aangedui. Geen “eerste persoon”-stellings in die verslag nie. Die verslag weerspieël dat die ondersoekende vraag goed genavors is. Demonstreer `n poging om `n profes-sionele verslag te produseer wat vry van grammitikale -, speling-, tik- en wetenskap-like foute is.

5. Gevolgtrekking (25 punte)

Die mees belangrike navorsingsbevindings/resultate word weer aangebied. Die leerd-ers se finale idees/gedagtes, gevolgtrekkings, afleidings oor die navorsingsonderwerp


7

word aangebied. Die leerder stel idees vir addisionele navorsings oor die onderwerp voor.

6. Bibliografie (5 punte)

„n Enkele bladsy bibliografie moet die navorsingsprojek vergesel. 7. Bylae (10 punte)

Relevante diagramme of foto`s word hier ingesluit. Navorsingorganisasie word gede-monstreer deur „n konsepkaart of vloeidiagram wat gebruik is om die navorsingsprojek te beplan in te sluit.


8

2 ONTRAFELING VAN LEERUITKOMSTES1

LEERUITKOMSTE 1: ONDERSOEK VERSKYNSELS IN LEWENSWETENSKAPPE

Leerders behoort instaat te wees om 1.1 Beplan/ontwerp `n ondersoek (aard van wetenskap – die rol van bevraagteken verskynsels/

ondersoeke Vaardighede (nie alle vaardighede sal noodwendig in een ondersoek plaasvind nie)

Deur waarnemings, identifiseer verskynsels en formuleer 'n vraag Lys alle moontlike verenerlikes (faktore betrokke in die ondersoek) Formuleer 'n hipotese van die vraag (toetsbare voorspelling) Identifiseer die afhanklike verenerlike/s wat getoets moet word Identifiseer die onafhanklike verenerlikes Identifiseer ener verenerlikes (faktore) wat konstant gehou moet word gedurende die ondersoek Lys toepaslike apparaat – waar benodig Beplan die opeenvolging van stappe om die hipotese te toets Stel toepaslike kontrole op Voorbereiding van materiale Neem noodsaaklike veiligheidsmaatreëls Oorweeg etiese vraagstukke Herhaal ondersoek om bevindings te bevestig/ te verfieer waar toepaslik Identifiseer voordele en beperkings van eksperimentele ontwerp

1.2 Versamel data Vaardighede

Neem afmetings/maak waarnemings Hanteer apparaat en materiale Gebruik instrumente en/of toerusting (Skaaltekening, meting van hoeveelhede, sistematiese tel,

passing, differensiëring, beskrywing van voorwerpe/meganismes/prosesse, neem van foto's) Teken resultate aan in die vorm van tabelle, tekeninge of/en beskrywings van waarnemings Kommunikeer, hervertoon data deur middle van grafieke (lyn-, kolomgrafieke, histogramme en

sirkelgrafieke) en vloeidiagramme, geheue- en konsepkaarte, verslae, ens.

1.3 Analiseer data/inligting

Vaardighede

Identifiseer tendense/patrone vanaf grafieke (lyn-, kolom-, sitrkelgrafieke, histogramme) vloeidia-gramme, beskrywings, mikrograwe, ens.

Identifiseer verwantskappe tussen afhanklike en onafhanklike verenerlike (hoe afhanklike veren-erlike verener oor tyd/konsentrasie verener (pH, lig, koolstofdioksied, ens.) gedurende die eksperiment)

Maak toepaslike berekeninge Identifiseer onreëlmatighede in resultate Identifiseer ooreenkomstes en verskille (vergelyk) Verifieer/evalueer/vergelyk resultate deur gebruik te maak van relevante wetenskaplike kennis

(bv. resultate van soortgelyke eksperiment ts, aanvaarde feite, wette en teories) Sintetiseer/konstrueer `n verduideliking van resultate/bevindings, ondersteun deur wetenskaplike

bewyse Gebruik en erken verwysings gebriuk in ondersoek Aanvaar/verwerp/pas hipotese aan waar nodig Maak afleidings/gevolgtrekkings deur data te verduidelik, verenerings, patrone en vergelykings

1 Developed by the WCED’s Senior Curriculum Planner en Curriculum Advisers, en Anna Crowe (UCT)


9

LEERUITKOMSTE 2: KONSTRUEER LEWENSWETENSKAPPE KENNIS

Leerders behoort instaat te wees om 2.1 Konstrueer kennis (versamel inligting van `n verkeidenheid van bronne soos naslaanboeke,

Handboeke, internet, deskundiges, onderwysers, portuurs, koerante, tydskrifte, ouers, ens.) om basiese Lewenswetenskappe kennis te verwerf/internaliseer.

Vaardighede Evalueer die inhoud om die kernidees te kan selekteer om sodoende basiese kennis te konstrueer Herroep en beskryf die basiese Lewenswetenskappe kennis (konsepte, verskynsels, prosesse,

meganismes, beginsels, wette, teorieë, modelle, ens.) 2.2 Verworwe insig en begrip van kennis in Lewenswetenskappe

Vaardighede Analiseer die verworwe kennis kennis (konsepte, verskynsels, prosesse, meganismes, beginsels,

wette, teorieë, modelle, ens.) Evalueer die verworwe kennis kennis (konsepte, verskynsels, prosesse, meganismes, beginsels,

wette, teorieë, modelle, ens.) Sintese (her-organiseer) `n opsomming deur die inhoud in `n bekende konteks (die konteks waarin

dit verwerf is) te verduidelik in eie woorde deur gebruik te maak van vloeidiagramme, diagramme, geheuekaarte, paragrawe, ens

2.3 Pas verworwe Lewenswetenkappe kennis in `n nuwe/onbekende konteks toe

Vaardighede Analiseer en evalueer die verworwe kennis (konsepte, verskynsels, prosesse, meganismes, begin-

sels, wette, teorieë, modelle, ens.) en pas in `n nuwe/onbekende konteks toe

LEERUITKOMSTE 3: PAS LEWENSWETENSKAPPE In GEMEENSKAP TOE

Leerders behoort instaat te wees om 3.1 Die geskiedenis van wetenskaplike ontdekkings te kan beskryf

Vaardighede Evalueer die inhoud om die sleutelideës van bronne te kies om die geskiedenis van ontdekkings

vanuit die verlede en huidige kulture te konstrueer (herroep en beskryf).

3.2 Verduidelik die verwantskap tussen inheemse kennis en lewende stelsels

Vaardighede Ontdek en evalueer die aard van wetenskap (skakel met LU1 oor die rol van ontdekkende onder-

soeke) en die aard van inheemse kennistelsels Beskryf die etiese en wetlike kwessies oor inheemse kennistelsels van kulture in die verlede en

hedendaagse kulture

3.3 Pas Lewenswetenskaplike kennis in industrieë, beroepsgeleenthede en in alledaagse lewe toe

Vaardighede Analiseer, evalueer en som die toepassing van biotegnologie in alledaagse lewe op


10

Evalueer en som die positiewe en negatiewe aspekte, sowel as die etiese en wetlike kwessies, van biotegnologie op die omgewing (insluitend die gemeenskap) op

Ondersoek die beroepsgeleenthede in biotegnologie

3 BENADERIN2

Die benadering wat in hierdie werkskedule gebruik word, is `n integrering van die verskil-lende leeruitkomstes in `n logiese volgorde van elke onderwerp of onderafdeling van die kennisareas. Hierdie volgorde vorm `n storielyn wat die leerders in Graad 10 pas. Die genoemde vaardighede hierbo behoort en kan nie in isolasie ontwikkel word nie. `n Geïntegreerde benadering moet tydens onderrig, leer en assesseringprosesse gebruik te word. Die onderstaene vloeidiagram poog om die benadering te illustreer:

4 HOE OM HIERDIE WERKSKEDULE/ PASAANDUIDER TE GEBRUIK

Die werkskedule dui die volgende aspekte gerangskik in verskillende kolomme aan: Kolom Een: Die leeruitkomstes, met die vaardighede wat vir elke onderafdeling onderrig,

geleer en geassesseer moet word Kolom Twee: Die voorgeskrewe onderwerp/onderafdeling van die relevante stroom, met

uitbreiding van die omvang van die inhoud

2 Developed by the WCED’s Senior Curriculum Planner en Curriculum Advisers, en Anna Crowe (UCT)

Inhoud gespesifiseerd in raamwerk/

beleid

LU 1 LU 2

VA

AR

DIG

HE

DE

3.1 GEïNTEGREERDE ONDERRIG-, LEER- EN ASSESSERINGSPROSES

Vlakke van KOGNATIEWE VEREISTES

LU 3

Verworwe, geleerde kennis en

vaardighede


11

Kolom Drie: Moontlike informele en formele assesseringtake/-strategieë Kolom Vier: Moontlike onderrig en leerstrategieë/idees Kolom Vyf: Moontlike LOOM om te gebruik Kolom Ses: Tyd in weke Kolom Sewe: Aanduiding van vordering, met spasie vir onderwyserkommentaar, paraaf en

notering van datum wanneer afgehandel. Die werkskedule/pasaenuider3 behoort saam met ener beleidsdoukmente, naslaanbronne en Handboeke gebruik te word om lesplanne en assesseringstake te ontwikkel.

3 Developed by the WCED’s Senior Curriculum Planner en Curriculum Advisers

VOORBEELD VAN WERKSKEDULE VIR GRAAD 11

KWARTAAL 1 : 13 Januarie to 26 Maart 2010 (10½ Weke)

VERTAKKING 1: LEWENSPROSESSE IN PLANTE EN DIERE ONDERSTEUNING EN VERVOER IN PLANTE

Leeruitkom-ste (Vaar-dighede en Subvaar-dighede)

Voorgeskrewe inhoud Uitbreiding

Voorgestelde As-sessering

Voorgestelde onderrig-strategieë

LOOM Tyd (weke)

Handteken-ing en da-tum van voltooing

LU2: Konstruksie van kennis (Ver-samel inligting uit verkeidenheid bronne),verwerf verstaanbaarheid en maak be-tekenis van ken-nis en pas ver-worwe Lewen-swetenskap ken-nis toe op nuwe en onbekende konteks.

Anatomie van tweesaadlobbige plante Hersien die struktuur en funksies van die vol-gende weefsels (vanaf Graad 10):

Epidermis

Xileem

Floeëm

Sklerenchiem

Kollenchiem

Parencheim Gebruik mikroskoopskyfies en/of elektronmik-rograwe om die struktuur van die wortel en stingel van tweesaadlobbige plante te bestudeer – insluitende die verspreiding van die verskillende weefsels soos die epidermis, xileem, floeëm, sklerenchiem, kollenchiem en parenchiem.

Informele assesser-ing: Groep be-spreking, tabuleer ver-skille in strukture en funksies, tekeninge met byskrifte

Aanbieding: PowerPoint sky-fies, elektron mi-crograwe, mik-roskoop skyfies, fotos vanaf inter-net

Teksboek, ver-wysings boeke, werk-kaarte, elektron mikrograwe, mikroskoop skyfies, internet fotos ens.

1


13

LU2: Konstruksie van kennis (Ver-samel inligting uit verkeidenheid bronne),verwerf verstaanbaarheid en maak be-tekenis van ken-nis en pas ver-worwe Lewen-swetenskap ken-nis toe op nuwe en onbekende konteks.

LU1:Beplan/ontwerp ondersoek met instruksies. Evalueer die eksperimentele ontwerp. Versa-mel data. Teken resul-tate/bevindinge op. Herorgani-seer data. Anali-seer en evalueer bevindinge. Maak afleidings/gevolg trekings

Opname van water en mineraalsoute in wor-tel en vervoer daarvan na die blare. (Hersien prosesse van diffusie, osmose en ak-tiewe vervoer – vanaf Graad 10) Verduidelik:

Die rol van wortelhare in opname van water en mineraalsoute .

Die beweging van water na xileem van wortel– verskillende roetes

Aanpassings van xileem in waterver-voer

Die opwaartse beweging van water in terme van worteldruk, transpirasie suigkrag en kapillariteit.

Demonstreer die beweging van water deur die xileem van ‘n plant. Transpirasie - Definisie Demonstreer die volgende:

Transpirasie van water deur blare.

Verduidelik:

Hoedat waterverlies veband hou met blaarstruktuur (Hersien blaarstruktuur vanaf Graad 10)

Die effek van variasie in temperatuur, humiditeit en ligintensiteit op die tran-spirasietempo.

Hoedat verlepping plaasvind.

Informele assesser-ing: Klaswerk: Voltooi werkkaarte van op-name en vervoer van water en mineraal-soute, tekeninge met byskrifte.

Praktiese demonstra-sie vanbeweging van water deur xileem deur gebruik te maak van eosien of voed-selkleursel. Formele assesser-ing: Praktiese ondersoek van die effek van ligin-tensiteit, veranderinge in temperatuur, humid-iteit op transpira-sietempo deur gebruik te maak van potome-ter.

Aanbieding: PowerPoint sky-fies, elektron mik-rograwe, mik-roskoop skyfies, internet fotos. Groepwerk, be-sprekings .

Teksboek, ver-wysings boeke, werk-kaarte, elektron mikrograwe, mikroskoop skyfies, internet fotos ens. Apparaat b.v. Glasbeker, saailing, eosien of voedselk-leursel, mik-roskoop ens. Apparaat b.v. potometer, verwarmer, waaier, lig-bron,beblaarde takkie

2

2

2


14

LU2: Konstruksie van kennis (Ver-samel inligting uit verkeidenheid bronne),verwerf verstaanbaarheid en maak be-tekenis van ken-nis en pas ver-worwe Lewen-swetenskap ken-nis toe op nuwe en onbekende konteks. LU1: Versamel data en analiseer data/inligting. Maak afleidings/ gevolgtrekkings LU3: Beskryf geskiedenis van wetenskaplike ontdekkings en pas Lewen-swetenskap kennis toe op nywerheid, alle-daagse lewe en ondrsoek loop-baangeleenthede in Lewensweten-skappe

Verduidelik translokasie van vervaardigde stowwe vanaf die blare na ander dele van die plant.

Rol van floeëm (sifvate)

Aanpassings van floeëmweefsel. Sekondêre groei Verduidelik:

die rol van kambium in sekondêre groei.

Vorming en die tel van jaarringe.

Ondersoek en versamel inligting oor die eko-nomiese gebruike van plante.

Wat verband hou met hul anatomie bv. Vesels (xileem en sklerenchiem) wat gebruik word vir papier, materiaal vir mandjies

Sekondêre groei – hout vir meubels, geboue en houers

Informele assesser-ing: Klaswerk: struktuur en aanpassings van floeëm, tekeninge met byskrifte. Informele assesser-ing: Klaswerk en tekeninge met byskrifte om se-kondêre diktegroei te illustreer. Praktiese demonstra-sie – Ondersoek jaar-ringe op boomstamme om ouderdom van-bome te bepaal. Informele assesser-ing: Navorsingsopdrag – oorsig oor die gebruik van tradisionele plant material, werk-kaarte,gevallestudies

Aanbieding: PowerPoint sky-fies, elektron mik-rograwe, mik-roskoop skyfies, internet fotos. Groepwerk, be-sprekings Koöperative leer, groepwerk, de-batte, argumenter-ing, gevallestudies

Teksboek, ver-wysings boeke, werk-kaarte, electron mikrograwe, mikroskoop skyfies, internet fotos ens.

3

3


15

ONDERSTEUNING SISTEME EN BEWEGING IN DIERE Leeruitkom-ste (Vaar-dighede en Subvaar-dighede)

Voorgeskrewe inhoud Uitbreiding

Voorgestelde As-sessering

Voorgestelde onderrig-strategieë

LOOM Tyd (weke)

Handteken-ing en da-tum van voltooing

LU2: Konstruksie van kennis (Ver-samel inligting uit verkeidenheid bronne),verwerf verstaanbaarheid en maak be-tekenis van ken-nis en pas ver-worwe Lewen-swetenskap ken-nis toe op nuwe en onbekende konteks. LU1: Versamel data en analiseer data/inligting. Maak afleidings/ gevolgtrekkings LU2: Konstruksie van kennis (Ver-samel inligting uit verkeidenheid bronne),verwerf verstaanbaarheid en maak be-tekenis van ken-nis en pas ver-worwe Lewen-swetenskap ken-nis toe op nuwe en onbekende

Hersien structure en funksies van diere weef-sels (vanaf Graad 10) Ondersoek verskeie maniere om te beweeg wat verband hou met die ekologiese posisie, verkieslik uit die ekosisteem wat in Graad 10 bestudeer is, bv. hardloop, loop, hop, kruip, swem, vlieg. Soort skelette

Onderskei tussen verskillende tipes skelette –hidrostaties, endoskelet en eksoskelet.

Noem voor-en nadele van verskillende soorte skelette.

Vergelyk skelette van (of foto‟s van) verskilllende gewerweldes – aanpass-ings tot verkillende tipes bewegings (skakel met modifikasies van diere lig-gaamsplanne in Graad 11)

Informele assesser-ing: Neem waar en onder-soek die beweging van diere in ekosisteem wat in Graad 10 bestudeer is. Identifiseer die met „n hidrostatiese, endo- en eksoskelet. Tabuleer voor-en nadele van verskil-lende soorte skelette. Klaswerk, werkkaarte.

Aanbieding: PowerPoint sky-fies, diagramme met byskrifte, internet - fotos. Groepwerk, be-sprekings

Teksboek, ver-wysings boeke, internet fotos ens.

4

4


16

konteks. LU2: Konstruksie van kennis (Ver-samel inligting uit verkeidenheid bronne),verwerf verstaanbaarheid en maak be-tekenis van ken-nis en pas ver-worwe Lewen-swetenskap ken-nis toe op nuwe en onbekende konteks. LU1: Versamel data en analiseer data/inligting. Maak afleidings/ gevolgtrekkings LU1: Versamel data en analiseer data/inligting. Maak afleidings/ gevolgtrekkings

Menslike skelet: Skeletweefsels Beskryf struktuur (soos soos dit verband hou met hul funksie) van die volgende skeletweef-sels (ander detail van weefselstruktuur nie vereis) :

Been

Kraakbeen

Senings

Ligamente Aksiale skelet Beskryf

die struktuur van die skedel (name van bene van skedel nie vereis ), verte-brale kolom en toraks.

Ruggraatbeserings bv. verskuifde in-tervertebrale skyf, verlamming

Appendikulêre skelet Beskryf die struktuur van die boonste en onderste ledemate, die pektorale en bekken-gordels - (namevan dele van bene nie vereis) Funksies wat verband hou met beweging, beskerming, ondersteuning, minerale berging en gehoor. Struktuur van ‘n langbeen Maak „n tekening met byskrifte van „n langbeen bv. femur, humerus. Waarneming van lengte- en dwarsnee deur „n langbeen. Praktiese demonstrasie om aan te toon dat „n kombinasie van mineralesoute en organise vesels harde, sterk,elastiese bene bou (HCl en verbranding)

Informele assesser-ing: Klaswerk, werkkaarte, diagramme met by-skrifte. Tabuleer verskille in strukture en aanpass-ings tot hul funksies tussen skeletale weef-sels. Informele assesser-ing: Praktiese ondersoek: Doen „n opname in gemeenskap van die voorkoms van rugbe-serings. Informele assesser-ing: Prakties – Ondersoek lengtesnee deur „n langbeen en identi-fiseer dele. Informele assesser-ing: Prak-ties/ondersoeke

Aanbieding: PowerPoint sky-fies, diagramme met byskrifte, internet - fotos. Groepwerk, be-sprekings ,Aanbieding: PowerPoint sky-fies, diagramme met byskrifte, internet - fotos. Prakties, groep-werk, besprekings

Teksboek, ver-wysings boeke, internet fotos, tydskrifte, modelle ens.

Teksboeke, verwysings boeke, internet foto‟s, tyds-krifte, modelle, X-strale

5

5


17

LU2: Konstruksie van kennis (Ver-samel inligting uit verkeidenheid bronne),verwerf verstaanbaarheid en maak be-tekenis van ken-nis en pas ver-worwe Lewen-swetenskap ken-nis toe op nuwe en onbekende konteks. LU1: Versamel data en analiseer data/inligting. Maak afleidings/ gevolgtrekkings LU3: Beskryf geskiedenis van wetenskaplike ontdekkings en pas Lewen-swetenskap kennis toe op nywerheid, alle-daagse lewe en ondrsoek loop-baangeleenthede in Lewensweten-skappe

Bespreek skeletale beserings – beenfrakture. Gewrigte

Definieer „n gewrig soos dit verband hou met die skeletale sisteem.

Noem, lys voorbeelde van elk van die volgende soorte gewrigte : vas, gedeeltelik beweeglik en vryelik

beweeglik (sinoviaal).

Maak „n tekening met byskrifte van „n sinoviale gewrig

Ondersoek X-strale van menslike bene en gewrigte en identifiseer en benoem dele.

Bespreek beserings soos verstuitings en ontwrigtings.

Spiere

Beskryf die antagonistiese rangskik-king van skeletale spiere en hul aan-hegting aan bene.

Beskryf hoe antagonistiese spiere saamwerk om ledemate op te lig of te laat sak.

Maak „n diagram met byskrifte om die struktuur van skeletale spiere en ve-randering in miofibril struktuur wanneer spiere saamtrek.

Bespreek beserings soos verrekkings en krampe

Doen navorsing oor siektes van die musku-loskeletale stelsel : ragitis, osteoporose, artritis, spierdistrofie. Verwys ook na die belangrikheid van oefening vir gesonde spier –en skeletont-wikkeling en vermyding van beserings.

Gevallestudies van skeletbeserings. Werkkaarte – Teken-ing van sinoviale ge-wrig en byskrifte by dele, X- strale. Gebruik mikroskoopskyfies om spierweef-sel te ondersoek en maak diagramme van die spierweefsel wat waargeneem is. Maak modelle om an-tagonistiese spiere te demonstreer Informele assesser-ing: Werkkaarte, dia-gramme, bou van modelle, mikroskoop-werk. Praktiese demostrasie – Dissekteer „n hoendervlerk om spiere, gewrigte, kra-akbeen, ligamente en been waar te neem. Assessering: Navorsingsprojek oor siektes van die muskuloskeletale stel-sel.

Aanbieding: PowerPoint sky-fies, diagramme met byskrifte, internet - fotos. Prakties, groep-werk, besprekings

Teksboeke, verwysings boeke, internet foto‟s, ty-dskrifte, mod-elle

6


18

VERVOER IN DIERE

Leeruitkomstes (Vaardighede en subvaardighede)

Voorgeskrewe inhoud (Uitbreiding)

Voorgestelde as-sessering

Voorgestelde onderrig strategieë

LOOM Tyd (weke)

Handtekening en datum van afhandeling

LU2: Konstruksie van kennis (Versamel inligting uit verkeidenheid bronne),verwerf ver-staanbaarheid en maak betekenis van kennis en pas ver-worwe Lewen-swetenskap kennis toe op nuwe en on-bekende konteks. LU1: Versamel data en analiseer data/inligting. Maak afleidings/ gevolgtrekkings

Menslike sirkulasiestelsel:

Vergelyk kortliks „n oop en geslote sirkulasiestelsel

Gebruik „n vloeidiagram om die verskille tussen „n enkel en

dubbele geslote sirkulasi-esisteem te illustreer

Verwys na die ligging van die verskillende organe en bloedvloei

Ondersoek deur disseksies die struktuur van die soogdierhart

Teken „n diagram met byskrifte van die waargenome strukture in die gedissekteerde hart

Hartstruktuur: Gebruik vloeidigramme/modelle en muurkaarte om die uit- en inwendige struktuur van die hart te beskryf deur te verwys na:

atria

ventrikels – en die aard van hul wande

trikuspidale, bikuspidale en half-maankleppe

Noem die funksie/s van elke deel van die hart. Verduidelik hoedat die hart bloed pomp deur te verwys na:

die kardiale siklus

sistool en diastool Verduidelik hoe en waarom bloeddruk styg en daal. Bespreek die meganismes wat hartklop en polsslag beheer.

Informele assesser-ing: Vloeidigramme, werkkaarte, opsom-mings, tabuleer die verskille tussen die twee sisteme Ondersoeke, dia-gramme met byskrifte prakties, demonstra-sies Bou van modelle, dia-gramme, vloeidia-gramme, geheue-kaarte.

Power Point sky-fies, diagramme met byskrifte, internet fotos Prakties, groep-werk, be-sprekings Power Point sky-fies, diagramme met byskrifte, internet fotos Prakties, groep-werk, bespreking Power Point sky-fies, diagramme met byskrifte, internet fotos Prakties, groep-werk, bespreking

Teksboeke, verwysings boeke, inter-net foto‟s, ty-dskrifte, mod-elle Teksboeke, verwysings boeke, inter-net foto‟s, ty-dskrifte, mod-elle

7


19

LU2: Konstruksie van kennis (Versamel inligting uit verkeidenheid bronne),verwerf ver-staanbaarheid en maak betekenis van kennis en pas ver-worwe Lewen-swetenskap kennis toe op nuwe en on-bekende konteks.

LU1: Versamel data en analiseer data/inligting. Maak afleidings/ gevolgtrekkings

Bloedvate: Beskryf die struktuur en funksie/s van

slagare/arteries

are/venes

kapillêre vate Gebruik mikrograwe en skyfies van bloed en teken die waargenome bloedweefsel. Bloed en limf as weefsels:

Vergelyk bloedplasma, weefsel vloeistof en limf met mekaar.

Bespreek die verwantskap tussen die limfstelsel en bloedstelsel.

Noem die funksies van die limfstelsel.

Bespreek kardiovaskulêre siektes onder die volgende:

Oorerflike siektes

siektes wat deur swak dieet en leefstyl veroorsaak word.

Bespreek die oorsake, simptome en effek van die volgende siektes wat veroorsaak word deur swak dieet en leefstyl:

ateroom

hipotensie and hipertensie

anemie/bloedarmoede Bespreek die verskillende bloedgroepe (skakel met genetika in graad 12) Definieer bloedoortappings

Gebruik diagramme met byskrifte om die strukture van die vers-killende bloedvate te verstaan Gebruik tabelleom bloedplasma, weef-selvloeistof en limf te vergelyk Vloeidigramme en geheuekaarte Assessering: On-dersoek die polsslag van leerders en hoe-dat oefening „n effek het op die polsslag en hoe dit verband hou met harttempo. Be-nadruk die belangrik-heid van rustende polsslag in verband met polsslag. Ondersoeke, navorsing

Mikrograwe, mik-roskope, Gevallestudies

Mikrograwe en mik-roskope Teksboeke, verwysings boeke, inter-net foto‟s, ty-dskrifte, mod-elle

8 8


20

LU3: Beskryf ges-kiedenis van weten-skaplike ontdekkings en pas Lewen-swetenskap kennis toe op nywer-heid, alledaagse lewe en ondrsoek loop-baangeleenthede in Lewenswetenskappe LU2: Konstruksie van kennis (Versamel inligting uit verkeidenheid bronne),verwerf ver-staanbaarheid en maak betekenis van kennis en pas ver-worwe Lewen-swetenskap kennis toe op nuwe en on-bekende konteks.

Debatteer hartoorplantings onder die vol-gende :

Geskiedenis van Prof Chris Bar-nard en die eerste suksesvolle hartoorplanting wat in SA gedoen is.

Brei uit oor die vordering wat ge-maak is in hartopera-sies/oorplantings vanaf die tyd vanaf die eerste opera-sie/oorplanting

Die etiek, geloof en wetgewing rondom orgaan - oorplantings

Ekskresie in mense Definieer ekskresie Gebruik modelle/muurkaarte ens – identi-fiseer en benoem die verskillende organe (longe, niere, lewer, ingewande, blaas en vel) verantwoordelik vir ekskresie in die menslike liggaam. Noem die ekskresieprodukte van elk van die geïdentifiseerde organe. Urienestelsel (makroskopiese struk-tuur) Gebruik muurkaarte en modelle om die posisie van die niere en die verskillende dele van die urienstelsel te identifiseer. Teken diagramme met byskrifte om die makroskopiese bou van die nier aan te toon en noem die funksies van elke deel.

Teken van dia-gramme, vloeidi-gramme, geheue-kaarte. Teken van dia-gramme, vloeidi-gramme, geheue-kaarte. Navorsing, debatte, onderhoude Informele assesser-ing: Groepwerk, bestudeer elektronmikrograwe, diagramme, gebruik vloeidigramme, ge-heuekaarte. Informele assesser-ing: Groepwerk, bestudeer elektronmikrograwe, diagramme, gebruik vloeidigramme, ge-heuekaarte.

Groepwerk, besprekings Power Point sky-fies, diagramme met byskrifte, internet fotos. Prakties, groep-werk, be-sprekings Gebruik dia-gramme met by-skrifte om die verskillende dele van die makroskopiese bou te verstaan

Teksboeke, verwysings boeke, inter-net foto‟s, ty-dskrifte, mod-elle Teksboeke, verwysings boeke, inter-net foto‟s, ty-dskrifte, klinieke

9

9

Alle LU‟s Dieselfde formaat as vraestel

Assessering: Kontrole toets oor menslike skelet en bloed

10


21

KWARTAAL 2: 12 April tot 9 Junie 2010 (8 Weke) VERTAKKING 1: LEWENSPROSESSE IN PLANTE EN DIERE

Leeruitkomstes (Vaardighede en subvaardighede


Voorgestelde as-sessering


LOOM Tyd (weke)


LU1: Versamel data en analiseer data/inligting. Maak afleidings/ gevolgtrekkings LU2: Konstruksie van kennis (Versamel inligting uit verkeidenheid bronne),verwerf ver-staanbaarheid en maak betekenis van kennis en pas ver-worwe Lewen-swetenskap kennis toe op nuwe en on-bekende konteks.

Mikroskopiese struktuur Ondersoek deur disseksies die struk-tuur van „n skaapnier. Maak „n benoemde diagram van die waargenome strukture in die gedis-sekteerde nier en noem die funksies van elke deel Gebruik skyfies, modelle en muur-kaarte om die dele van die nefron te identifiseer. Gebruik muurkaarte en modelle en identifiseer die bloedvate wat geassosieer word met die nefron. Beskryf die funksie van die nefron in :

ultra-filtrasie

tubulêre herabsorpsie

tubulêre ekskresie Gebruik „n vloeidiagram om die ho-meostatiese beheer van water en soute in die nier te bespreek wat ver-band hou met ADH en aldosteroon. Bespreek die rol wat die nier speel in pH regulering.

Informele assesser-ing: Groepwerk, bestudeer elektronmikrograwe, diagramme, vloeidi-gramme, ge-heuekaarte, opsom-mings, opdragte, dia-gramme met byskrifte.

Power Point sky-fies, diagramme met byskrifte, internet fotos. Prakties, groep-werk, besprekings Gebruik vloeidia-gramme om die werking van die nefron en homeo-statiese beheer van water en soute te verstaan

Teksboeke, verwysings boeke, inter-net foto‟s, tydskrifte, klinieke

1 2


22

LU3: Beskryf ges-kiedenis van weten-skaplike ontdekkings en pas Lewen-swetenskap kennis toe op nywer-heid, alledaagse lewe en ondrsoek loop-baangeleenthede in Lewenswetenskappe

Leerders interpreteer data wat ver-band hou met die samestelling van die vloeistowwe in verskillende dele van die nefron en versamelbuis. Siektes: Verduidelik dialise en hoe dit werk met betrekking tot niermasjiene. Tabuleer die voor-en nadele van nieroorplantings in vergelyking met dialise behandeling. Debatteer etiese kwessies en wet-gewing rakende orgaanoorplantings. Bespreek siektes wat lei tot nierver-saking bv.

nierstene

nierinfeksies

bilharzia

Leerders interpreteer en analiseer data van die verskillende dele van die nefron Informele assessering: Neem leerders na „n hospitaal waar die werking van die dialise masjien gedemon-streer kan word Tabelle, vergelykings, besprekings,groepwerk

Leerders debatteer die etiese kwes-sies rondom orgaanoorplantings

Teksboeke, verwysings boeke, inter-net foto‟s, tydskrifte, klinieke, hos-pitaal

2


23

Kwartaal 2: 12 April tot 9 June 2010 (8 Weke) VERTAKKING 2: OMGEWINGSTUDIES



Voorgestelde assessering

Voorgestelde onderrig

strategieë

LOOM Tyd (weke)


LU2: Konstrueer kennis (ontleen inligting uit „n verskeidenheid bronne). Verkry, ver-staan en maak be-tekenis van inhoude. Pas Lewensweten-skappe kennis in nuwe, onverwante kontekste toe. LU1: Versamel en ontleed data/inligting en maak afleidings LU1: Beplan/ontwerp „n ondersoek met instruksies. Evalueer die eksperimentele ontwerp. Versamel en teken data op. Herorganiseer data. Ontleed data en maak afleidings. Kommunikeer

Besoedeling: Noem dat besoedeling enige ongewenste verandering in die fisiese, chemiese of biologiese eienskappe van die lug, water of land is. Lys soorte besoedeling: lug-, water- en landbesoedeling en voorsien voorbeelde van die besoedelende stof in elke geval. Lugbesoedeling: Ondersoek die lugbesoedelende stowwe in jou plaaslike omgewing:

die oorsake;

die impak daarvan op die men-slike gesondheid en omgewing;

moontlike oplossings van lugbe-soedeling

etiese kwessies met betrekking tot lugbesoedeling

Waterbesoedeling: Ondersoek die waterbesoedelende stowwe in jou plaaslike omgewing:

die oorsake;


moontlike oplossings van water-besoedeling

etiese kwessies met betrekking tot waterbesoedeling

Informele asses-sering: Groepwerk, be-sprekings, klaswerk, debat, trek van tabelle en grafieke, gevall-estudies, onder-soeke

Leerders doen ondersoeke oor die verskillende tipes besoedeling in die plaaslike omgewing. Fokus ook op die insameling van data en maak van afleidings Gevallestudies

Internet, plaaslike munisipaliteit, teksboeke, ty-dskrifte

3

3

3


24

bevindinge LU2: Konstrueer kennis (ontleen inligting uit „n verskeidenheid bronne). Verkry, ver-staan en maak be-tekenis van inhoude. Pas Lewensweten-skappe kennis in nuwe, onverwante kontekste toe. LU3: Beskryf die ges-kiedenis van som-mige wetenskaplike ontdekkings en die toepassing van Le-wenswetenskappe in nywerhede, loop-baangeleenthede in alledaagse lewe LU2: Konstrueer kennis (ontleen inligting uit

Land (grond)besoedeling: Ondersoek die grondbesoedelende stowwe in jou plaaslike omgewing:

die oorsake;


moontlike oplossings van grond-besoedeling

etiese kwessies met betrekking tot grondbesoedeling

Bespreek die volhoubaarheid van die om-gewing deur na die volgende te verwys:

Bestuur en behandeling van huishoudelike afval en die uitloop van nywerhede

Vermindering van uitlaatgasse deur meer volhoubare gebruik van hulpbronne

Verduidelik die vermindering van die osoon, kweekhuiseffek en globale aard-verwarming ten opsigte van

Die oorsaak van elkeen

Hul uitwerking op die omgewing (Verwys na plaaslike, nasionale en globale kwessies) Bespreek die historiese ontwikkeling deur na die volgende aspekte te verwys:

Die osoonstorie;

Aardverwarming, klimaats-verandering, die Kioto-protokol, politiek en ekonomie

Assessering: Doen „n praktiese ondersoek oor die menslike invloed op water of grondbesoedeling in „n ekosisteem in jou plaaslike omgewing Informele asses-sering: Groepwerk, be-sprekings, klaswerk, debat, trek van tabelle en grafieke, gevall-estudies, onder-soeke, opdrag Navorsing, debat, gevallestudies, be-sprekings, opdrag, navorsing

Leerders doen navorsing oor die koolstofdioksied konsentrasie en die effek daarvan op fotosintese Leerders gebruik die internet om navorsing oor die historiese ontwik-keling van die osoonstorie, aardverwarming en klimaats- veranderinge te doen

Internet, plaaslike munisipaliteit, teksboeke, ty-dskrifte, biblio-teek Internet, teks-boeke, tydskrifte, biblioteek Internet, teks-boeke, tydskrifte, biblioteek

4

4

4


25

„n verskeidenheid bronne). Verkry, ver-staan en maak be-tekenis van inhoude. Pas Lewensweten-skappe kennis in nuwe, onverwante kontekste toe. LU1: Versamel en ontleed data/inligting en maak afleidings LU3 Beskryf die ges-kiedenis van som-mige wetenskaplike ontdekkings en die toepassing van Le-wenswetenskappe in nywerhede, loop-baangeleenthede in alledaagse lewe LU3: Beskryf die ges-kiedenis van som-

Bespreek woestynvorming, ontbossing en oorbeweiding deur na die volgende te verwys:

Oorsake, gevolge en bestuur Volhoubaarheid van die omgewing: Hersien voedselwebbe en voedselpira-mides Gebruik voedselpiramides en voedsel-webbe om omgewingsveranderinge te in-terpreteer wat deur mense veroorsaak is:

Uitwissing van fauna en flora deur besoedeling van riviere of die see;

Eutrofikasie van riviere;

Impak van suurreën op ekosis-teme;

Ontbossing op produsente en ver-bruikers;

Insektedoders en uitdunning van diere op verbruikers;

Oorbevolking op produsente en verbruikers

Uitheemse indringerspesies: Bespreek die uitheemse indringerspesies in Suid-Afrika onder die volgende hoofde:

Inbring van invallende uitheemse spesies

Impak op biodiversiteit

Beheermeganismes (meganies, chemiese, biologies en geïnte-greerd)

Klaswerk, opdrag, bespreking, gevall-estudies, navorsing Informele asses-sering: Leerders doen „n praktiese onder-soek om die uit-werking van suur-reën op die groei van plante te bepaal Navorsing, debat, gevallestudies, be-sprekings, opdrag, navorsing

Leerders gebruik die wetenskaplike metode om die uitwerking van suurreën op die groei van plante te ondersoek Gebruik gevall-estudies om die volhoubare benut-ting van medisi-nale plante te verstaan

Apparatuur Internet, teks-boeke, tydskrifte, biblioteek

5

5


26

mige wetenskaplike ontdekkings en die toepassing van Le-wenswetenskappe in nywerhede, loop-baangeleenthede in alledaagse lewe

Ondersoek hoedat die volgende plaaslike inheemse bronne, bv. Duiwelsklou, rooi-bos, fynbos, Afrika-aartappel, Hoodia en peperbasboom „n rol speel in medisinale doeleindes Stel ook strategieë voor om oorbenutting van die plante te voorkom en die volhou-baarheid te onderhou Rehabilitasie van die omgewing: Noem die rol van ekotoerisme op die om-gewing Bespreek kortliks die gevallestudie van St Lucia vleiland as Wêreld Erfenisgebied Bespreek die bestuur, gebruik en misbruik van hulpbronne, bv gebruik van fossielen-ergie

Navorsing, gevallestudies, be-sprekings, op-dragte, onder-soeke, tabelle en grafieke Navorsing, argu-mentasie, debatte, besprekings,

Leerders kan die data wat tydens die ondersoek ingesamel is, in „n tabel voorstel. Leerders doen „n ondersoek oor die verskillende tipes huishoudelike afval in die plaaslike om-gewing Leerders doen navorsing op hernieubare en-ergie soos son-, wind-, golf-, bio-massa-, hidroëlektriese en geotermiese en-ergie

Internet, teks-boeke, tydskrifte, biblioteek Internet, teks-boeke, tydskrifte, biblioteek

5

Alle LU‟s Assessering: Junie Eksamen Prosesse en Omgewingstudies

6-8


27

Kwartaal 3: 13 Julie tot 23 September (11 Weke)

VERTAKKING 3: DIVERSITEIT, VERANDERING & KONTINUïTEIT





LOOM Tyd (weke)


LU1: Versamel en ontleed data/inligting en maak afleidings LU2: Konstrueer kennis (ontleen inligting uit „n verskeidenheid bronne). Verkry, verstaan en maak betekenis van in-houde. Pas Lewen-swetenskappe ken-nis in nuwe, onver-wante kontekste toe. LU3: Beskryf die ges-kiedenis van som-mige wetenskaplike ontdekkings en die toepassing van Le-wenswetenskappe in nywerhede, loop-baangeleenthede in alledaagse lewe

PLANT EN DIER DIVERSITEIT IN SUID-AFRIKA Illustreer die enorme diversiteit van lewe in Suider-Afrika en die aantal endemiese spesies (Hersien terminologie soos biodiversiteit, biome en endemiese spesies vanaf graad 10) Bedreigings vir biodiversiteit in Suid-Afrika: Noem die impak van die vol-gende op biodiversiteit:

Landbou

Nywerheid

Menslike bevolkingsgroei

Stede en paaie Noem die waarde van die behoud van biodiversiteit deur na die volgende te verwys:

Toerismepotensiaal en

Estetiese waarde van en be-houd van biodiversiteit vir sy eie onthalwe

Informele asses-sering: Klaswerk, opdragte, navorsing, gevalle studies, opsom-mings, kaartwerk.

Illustreer deur middel van diagramme, tabelle en grafieke die aantal spesies van elke vernaamste groep wat in Suid-Afrika verteenwoordig is. Lees en interpreteer verspreidings= kaarte van spesies. .

Handboeke, internet, ty-dskrifte, ko-erante, Wetenskap joernale, bevolkings verspreidings kaarte, ens.

1


28


PLANTDIVERSITEIT

Plante kan gegroepeer word ingevolge die teenwoordigheid of afwesigheid van die volgende:

vaskulêre weefsel (xileem &floëem)

ware blare en wortels

sade of spore

vrugte,

sowel as die afhanklikheid van water vir voortplanting.

Hierdie groepe sluit Briofiete, Pteridofiete, Gimnosperme en Angiosperme in. Leerders moet Suid-Afrikaanse voorbeelde van elk van hierdie groepe kan identifiseer:

Briofiete (mosse en lewer-mosse)

Pteridofiete (varings)

Gimnosperme (geelhout en broodbome)

Angiosperme (blomplante) Vergelyk die volgende vier hoof plantgroepe deur na die volgende te verwys:

Briofiete: geen vaskulêre weefsel, geen ware blare en wortels, spore, afhanklik van water vir bevrugting

Pteridofiete: vaskulêre weefsel, ware blare en wortels, spore, afhanklik van water vir bevrugting

Gimnosperme en Angiosperme: vaskulêre weefsel, ware blare en

Informele asses-sering: Klaswerk, opdragte, navorsing, opsom-mings, gevallestud-ies, kaartwerk.

Power point skyfies, dia-gramme met byskrifte, beelde van die internet. Voorbeelde van mosse, varings, geel-hout, brood-bome Vergelyk (ta-bel) die vier hoof plant-groepe met mekaar - ge-bruik die ge-lyste ken-merke. Kan verduidelik word in die konteks van evolusienêre

Handboeke, internet, ty-dskrifte, ko-erante, Wetenskap joernale. Botaniese tuine of natuurlike parke, vid-eos, ens

2 3


29

LU2: Konstrueer kennis (ontleen inligting uit „n verskeidenheid bronne). Verkry, verstaan en maak betekenis van in-houde. Pas Lewen-swetenskappe ken-nis in nuwe, onver-wante kontekste toe. LU1: Versamel en ontleed data/inligting en maak afleidings LU3: Beskryf die ges-kiedenis van som-mige wetenskaplike ontdekkings en die toepassing van Le-wenswetenskappe in nywerhede, loop-baangeleenthede in alledaagse lewe

wortels, sade, onafhanklik van water vir bevrugting.

ontwikkeling

Gimnosperme produseer keëls wat sade dra met geen beskermende bedekking nie.

Angiosperme produseer blomme en die saad word deur „n vrug omring.

Gimnosperme: Maak melding van die oer- en unieke plantgroepe in Suider-Afrika: broodbome en Welwitschia. Ekotoerisme en diefstal van broodbome, bewaringswerk Angiosperme: Vergelyk die morfologie van „n plaaslike eensaadlobbige en tweesaadlobbige plant, insluitende die blomme Noem dat angiosperme sluit in plante van landboukundige belang, soos vrug-tebome, en gewasse soos mielies, kor-ing, hawer en sorghum Bosbou – beklemtoon die ekonomiese belangrikheid en impak op ekosisteme (verwys na omgewingstudies)

Informele asses-sering: Klaswerk, opdragte, navorsing, opsom-mings, gevallestud-ies, kaartwerk.

Illustreer deur middel van diagramme, kaarte en grafieke die getal spesies van elke hoof plantgroep in Suid-Afrika Verduidelik hoe om die verspreiding-skaarte te lees en interpreteer

Handboeke, internet, ty-dskrifte, ko-erante, Wetenskap joernale. Botaniese tuine of natuurlike parke, vid-eos, ens

4


30


DIEREDIVERSITEIT

Inleiding: Verduidelik die konsep van „n filum soos geïllustreer deur „n liggaamsplan van die ses dier filums hieronder.

Die diereryk bevat ongeveer 30 filums, maar ons sal slegs op ses fokus, d.i. Porifera, Cnidaria, Platyhelminthes, Annelida, Arthropoda, Chordata, met betrekking tot die volgende liggaamsplanne:

Simmetrie (asimmetrie, bilaterale simmetrie, radiale simmetrie)

Aantal weefsellae wat uit die embrio ontwikkel(twee of drie)

Teenwoordigheid of afwesigheid van 'n seloom ('n holte in die mesoderm)

Teenwoordigheid of afwesigheid van 'n deurgangsverteringskanaal

Interpreteer „n filogenetiese boom wat die evolusionêre geskiedenis van die diere verteenwoordig.

Vergelyk die liggaamsplanne van die onderstaande filums. (Kort vergely-kende ontleding van die lig-gaamsplan. Verduidelik in die kon-teks van evolusie).

Filum Porifera: asimmetries, geen weefsel en geen seloom; eenvoudig maar hoogs gespesialiseer vir filtervoeding

Filum Cnidaria: radiaal simmetries, twee weefsellae, geen seloom, enkele opening na die gastroïntestinale holte. Eenvoudig,

Informele asses-sering: Klaswerk, opdragte, navorsing, opsom-mings, gevallestud-ies, kaartwerk. Informele asses-sering: Klaswerk, navorsing, op-dragte, opsom-mings

Power point skyfies, diagramme met by-skrifte, beelde van die internet. Prakties, groepwerk en besprekings Kort vergelykende ontleding van die liggaamsplanne van die verskillende filums word verwag – verwys na die ge-lyste kenmerke. Kan verduidelik word in die konteks van evolusienêre ontwik-keling Power point skyfies, diagramme met by-skrifte, beelde van die internet.

Handboeke, internet, ty-dskrifte, ko-erante, Wetenskap joernale. Botaniese tuine of natuurlike parke, vid-eos, ens Handboeke, internet, ty-dskrifte, ko-

5 6


31


maar het hoogs gespesialiseerde nematosiste.

Filum Platyhelminthes: bilateraal simmetries, drie weefsellae, geen seloom, enkele opening na die ingewande.

Filum Annelida: bilateraal simmetries, drie weefsellae, 'n seloom, 'n deurgangsingewande.

Filum Arthropoda: bilateraal simmetries, drie weefsellae, 'n seloom, 'n deurgangsingewande, 'n eksoskelet van chitien

Filum Chordata: bilateraal simmetries, drie weefsellae, 'n seloom, 'n deurgangsingewande. Interne skelet van kraakbeen en been.

Identifiseer Suider-Afrikaanse verteenwoordigers van elk van die filums hieronder, deur middel van foto's, toepaslike boeke of besoeke aan museums of veldbesoeke waarin veldgidse gebruik word.

Porifera (sponse)

Cnidaria (jellievisse, bloublasies, korale, see-anemone)

Platyhelminthes (Planaria, slakke soos bilharziawurm, lintwurm)

Annelida (erdwurm, Polychaetae, bloedsuiers)

Nematoda (rondewurms, haakwurms, haarwurms)

Arthropoda (insekte, arachnidae, skaaldiere, myriapoda)

Mollusca (slakke, oesters, klipmossels, seekatte en inkvisse)

Echinodermata (seekastaiings, seesterre)

Chordata (visse, amfibieë, reptiele,

Kies EEN filum of klas uit die lys en illustreer die biodiversiteit daarvan in Suid-Afrika op 'n plakkaat. (Individue of klein groepe kan elk 'n ander dieregroep kies) Groepwerk Informele asses-sering: Klaswerk, navorsing, op-dragte, opsom-mings, gevallestud-ies, vloeidia-gramme, Koöperatiewe leer:

Prakties, groepwerk en besprekings Power point skyfies, diagramme met by-skrifte, beelde van die internet. Prakties, groepwerk en besprekings

erante, Wetenskap joernale, bevolkings verspreidings kaarte, na-sionale parke, diere-tuine, vieos,ens Handboeke, internet, ty-dskrifte, ko-erante, Wetenskap joernale, bevolkings verspreidings kaarte, na-sionale parke, diere-tuine, vieos,ens

7


32


voëls, soogdiere). Bespreek enige EEN van die parasitiese wurms wat in Suid-Afrika aangetref word: verspreiding, voorkoms, lewensiklus, effek op gasheer, behandeling en maniere om verspreiding te beperk. (Kies 'n plaaslike parasitiese wurm wat problematies vir mense of ander diere is). Bespreek die rol van arthropoda as ektoparasiete en vektore van patogene wat siektes veroorsaak, bv. vlieë en cholera, bosluise en bosluiskoors, muskiete en malaria, tseste-vlieë en slaapsiekte. Bespreek die rol van ongewerweldes in landbou en ekosisteme (bv. bestuiwers, ontbinding, belugting van die grond). Bespreek die volhoubare gebruik van diere in Suid-Afrika, bv. perlemoen, vis, wildsboerdery: ekonomiese en werksgeleenthede. Probleme met wilddiefstal.

Informele asses-sering: Klaswerk, groep-werk, opdragte op-sommings, gevall-estudies, practise

Diagramme met by-skrifte vanaf internet, groepwerk, be-sprekings

Teksboeke, internet, koerante, wetenskappe joernale

8


33


AANPASSINGS VAN BASIESE LIGGAAMSPLANNE Kies EEN van die volgende vir verdere studie: Soogdier se voorste ledemaat: basiese plan wat aangepas is vir grawe (mol), vlieg (vlermuis), vinnig hardloop (perd), swem (rob) en boomklim (aap). Identifiseer en vergelyk die ledemate van vertebrate vanaf diagramme, en maak aantekeninge hoedat bene aangepas is vir hul funksie

OF Aanpassing van voedings- of bewegingsuitsteeksels van insekte vir verskillende voedsels wat geëet word Identifiseer voeding of bewegende aanhangsels van insekte

OF

Aanpassing van blomme soos orgideë (of enige ander geskikte groep) vir spesifieke bestuiwers. Identifiseer aangepaste blomme Aard van wetenskap: Soek verduidelikings vir aanpassings van basiese liggaamsplanne. Charles Darwin het voorgestel dat aanpassing van basiese liggaamsplanne op gesamentlike afkoms vanaf 'n enkele voorouer dui. [Hou verband met voorbeelde in LU 2]

Informele Assessering: Klaswerk, groep-werk, opdragte, opsommings, ge-vallestudies, navorsing Ondersoek of voëls „n gemeenskaplike voorouer gehad het deur van literatuur navorsing gebruik te maak

Beelde van die inter-net, groepwerk, be-sprekings, fotos en kaartwerk Leerders tabuleer die verskille tussen groot loopvoëls

Teksboeke, internet, koerante, wetenskappe joernale

9


34

LU2: Konstrueer kennis (ontleen inligting uit „n verskeidenheid bronne). Verkry, verstaan en maak betekenis van in-houde. Pas Lewen-swetenskappe ken-nis in nuwe, onver-wante kontekste toe. LU3: Beskryf die ges-kiedenis van som-mige wetenskaplike ontdekkings en die toepassing van Le-wenswetenskappe in nywerhede, loop-baangeleenthede in alledaagse lewe

Biogeografie Definieer biogeografie Gebruik „n filogenetiese boom om te illustreer hoedat die loopvoëls verwant is aanmekaar) Trek „n kaart van die wêreld en plaas prente van „n volstruis, emu, nandoe en moa op kaart waar hulle voorkom. Noem die ooreenkomstes en tabuleer die verskille tussen die groot loopvoëls onder die volgende hoofde:

Habitat

Voortplanting

Dieët Bespreek Darwin se verduideliking van die biogeografiese verspreiding van spesies en doen „n ondersoek of voëls „n gemeenskaplike voorouer gehad het. Gebruik kontinentale drywing om die verwantskap tussen die loopvoëls te verduidelik.

Informele Assessering: Klaswerk, groep-werk, opdragte, opsommings, ge-vallestudies, navorsing Ondersoek of voëls „n gemeenskaplike voorouer gehad het deur van literatuur navorsing gebruik te maak

10

Alle LUs Formale assessering: Kontrole toets oor Di-

versiteit, Verandering en Kontinuiteit 11


35

KWARTAAL 4: 4 Oktober tot 10 Desember 2010 (10 Weke)

VERTAKKING 4: LEWE OP MOLEKULêRE, SELLULêRE EN WEEFSELVLAK Leeruitkomstes (Vaardighede en subvaardighede




LOOM Tyd (weke)


LU2: Konstrueer kennis (ontleen inligting uit „n verskeidenheid bronne). Verkry, verstaan en maak betekenis van in-houde. Pas Lewen-swetenskappe ken-nis in nuwe, onver-wante kontekste toe. LU1: Versamel en ontleed data/inligting en maak afleidings

Ondersoek kortliks die historiese ontwikkeling van virusse en bakterieë deur na die volgende te verwys: Ontdekking van viruses en bakterieë Bestudeer die biodiversiteit van vi-russe, bakterieë, protiste en swamme (Skakel met graad 10) Maak diagramme met byskrifte om die basiese struktuur van die onder-staande organismes en noem die al-gemene kenmerk van: Virusse Bakterieë Protiste Swamme Soek bewyse van virale, bakteriële of swamsiektes op plante, bv. in die skooltuin, leerders se tuin, in hulle groente of gewasse. Identifiseer EEN van hierdie siektes en beskryf die effek op die plant. Vind meer uit oor ten minste TWEE maniere om hierdie siekte te behandel en onderneem 'n wetenskaplike ondersoek om die doeltreffendheid van hierdie behandelings te vergelyk, bv. verskillende chemikalieë en natuurlike behandelings, ens.

Informele Assessering: Ondersoek die historiese ont-wikkeling van vi-ruses en bakterieë Klastoets en akti-witeite deur dia-gramme, vloeidia-gramme, geheue-kaarte en mikro-grawe te gebruik Leerders doen „n ondersoek op een van die siektes

Gebruik PP aan-bieding en ander visuele materiaal Basiese struktuur en algemene kenmerke Historiese ontwik-keling Simbiotiese ver-wantskap Een of meer siektes Leerders som op: gebruik diagramme, vloeidiagramme, geheuekaarte en mikrograwe

Teksboeke, internet, beelde, ver-wysings- boeke en PP aanbieding Gebruik inter-net in reke-naar- Lokaal. Let op die volgende webtuistes: http://en.wikipedia.org/wiki/Virus)

http://www.biolo

gycor-ner.com/bio1/pro

tista.html

http://en.wikipedia.org/wiki/Protist

http://en.wikipedi

a.org/wiki/Bacterial_cell_structure

1

2


36

LU2: Konstrueer kennis (ontleen inligting uit „n verskeidenheid bronne). Verkry, verstaan en maak betekenis van in-houde. Pas Lewen-swetenskappe ken-nis in nuwe, onver-wante kontekste toe. LU3: Beskryf die ges-kiedenis van som-mige wetenskaplike ontdekkings en die toepassing van Le-wenswetenskappe in nywerhede, loop-baangeleenthede in alledaagse lewe

LU1: Versamel en ontleed data/inligting en maak afleidings LU3: Beskryf die ges-kiedenis van som-mige wetenskaplike ontdekkings en die

Noem die belangrike rol van die or-ganismes om die balans in die om-gewing /voedselweb te handhaaf (Skakel met grade 10 en 12) Rolle in simbiotiese verwantskappe bv. stikstofhoudende bakterieë in plante; E. coli in menslike ingewande (Skakel met graad 10) Ondersoek 'n siekte wat veroorsaak word deur EEN van die mikro-organismes en wat algemeen in die gemeenskap voorkom, bv. MIV/VIGS, malaria, cholera, TB, griep. Selekteer data oor voorkoms, effek op die liggaam, weerstand teen medisyne en geskikte behandeling. Gebruik ook ander bronne bv. boeke, gesondheisspamflette Debatteer van die opvattings, houdings en waardes rakende oorsake van en genesing van tenminste EEN siekte, bv. MIV/VIGS, malaria, TB, cholera Ondersoek die effek en bestuur van ten minste EEN siekte van elk van die vier groepe:

virusse – MIV/VIGS,

bakterieë, bv. cholera, tuberkulose, antraks

protiste – bv. malaria

fungi – bv. Skimmel, roes, sproei, omloop

Debatteer die ekonomiese gebruik van

Informele Assessering: Klaswerk, kreatiewe opsom-mings, ge-heuekaarte, tabelle Leerders onder-soek EEN van die siektes bv, MIV/VIGS, malaria, cholera, TB in die gemeenskap Assessering: Doen navorsing in die gemeenskap, klinieke en boeke op EEN van MIV/VIGS, malaria, cholera, TB en griep Leerders werk bv, in tuis en ekspert

Navorsing, onder-soeke, besprekings Leerders doen lit-eratuur navorsing in teksboeke en op die internet Praktiese onder-soeke (Fokus op ondersoekende vrae, hipotese, ve-randerlikes, data insameling, ta-belle/grafieke, ontleding van data, afleidings)

Klinieke, inter-net, brosjure, teksboeke

3 4


37

toepassing van Le-wenswetenskappe in nywerhede, loop-baangeleenthede in alledaagse lewe

LU3: Beskryf die ges-kiedenis van som-mige wetenskaplike ontdekkings en die toepassing van Le-wenswetenskappe in nywerhede, loop-baangeleenthede in alledaagse lewe

bakterieë, protiste en swamme deur na tradisionele tegnologie te verwys bv. bier en biotegnologie in voedselindustrie bv. kaas, wyn Verduidelik: Immuniteit, passiewe en aktiewe immu-niteit, rol van witbloedselle en antibiotika en immunisasie. Verduidelik die immuunsrespons teen die dwelms/medikasie deur die organ-ismes wat besmetting veroorsaak bv. Hoe die patogene organismes hulself teen die medikasie beskerm wat gebruik word om hulle te vernietig

groepe op die ef-fek en bestuur van siektes Informele Assessering: Besprekings, groepwerk, onder-soeke, vloeidia-gramme

Debatteer die tra-disionele maak van bier met die moderne maak van bier Debatteer die impak van siektes op die ekonomie, gesond-heidsisteme en fa-milie struktuur

Gemeen-skappe, klinieke, inter-net, teksboeke Klinieke, inter-net, brosjure, teksboeke

4

Hersiening en voorbereiding vir die eind eksamen vraestelle Weke 4 tot 5

Assessering: Einde van die jaar eksamen (November 2010) Weke 6 to 10

voorbeeld: werkskedule / pasaanduider … · 3 lewenswetenskappe – graad 11 werkskedule en...

Documents