wnos.uwm.edu.plwnos.uwm.edu.pl/uploads/files/sylabusy/os/2013-2014/sylabusy-o's-i... ·...

Sylabus

Wydział:

Wydział Nauk o ŚrodowiskuKierunek:

Ochrona środowiskaSpecjalność:

Ochrona środowiskaPoziom studiów:

Studia pierwszego stopniaForma studiów:

Stacjonarne

UNIWERSYTET WARMIŃSKO-MAZURSKI W OLSZTYNIEWydział Nauk o Środowisku

Sylabus przedmiotu/modułu - część A

13057-11-A ANALIZA INSTRUMENTALNAECTS: 2 INSTRUMENTAL ANALYSISTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADNa wykładach omawiane są kolejno wybrane techniki instrumentalne: spektralne (spektrofotometria UV-VIS; fotometria płomieniowa;absorpcyjna spektrometria atomowa), elektrochemiczne (podział i zastosowanie elektrod; sonda tlenowa; polarografia i jej modyfikacje) ichromatograficzne (gazowa, jonowa). Dla każdej z wyżej wymienionych technik omówiane są: podstawy teoretyczne, metody analizyjakościowej i ilościowej, aparatura i sposoby jej kalibracji, błędy pomiarowe i ich eliminacja, zastosowania w badaniach środowiskowych - ichmożliwości i ograniczenia (zalety i wady). Przedstawione są także rodzaje wskaźników sumarycznych (związki chloroorganiczne, związki węgla,azotu i siarki) - instrumentalne sposoby ich pomiaru oraz zastosowanie w badaniach wody, ścieków i gazów.

ĆWICZENIAZapoznanie się z zasadami BHP obowiązującymi w pracowni analizy instrumentalnej. Oznaczanie jakościowe i ilościowe składników mieszaninygazowej za pomocą chromatografu gazowego z detektorem TCD. Rozdział chromatograficzny próbki wody jeziorowej za pomocą chromatografiijonowej. Spektrofotometryczne wyznaczanie widm absorpcji mieszaniny chlorofilu w glonach w zakresie promieniowania 400-800 nm orazzastosowanie pomiarów wielkości absorpcji w zakresie UV do analizy związków humusowych w wodach powierzchniowych. Analiza ilościowakationów w wodzie wodociągowej metodą fotometrii płomieniowej. Oznaczanie tlenu rozpuszczonego w wodzie za pomocą sondy tlenowej imetodą Winklera – porównanie metody klasycznej i instrumentalnej. Rozdzielanie (mikrofiltracja) i oznaczanie stężenia całkowitego irozpuszczonego węgla organicznego, oraz zawartego w zawiesinie, w próbkach wód powierzchniowych i ścieków przy użyciu analizatora węglaTOC-5000 Shimadzu.

CEL KSZTAŁCENIAPrzekazanie studentom teoretycznych podstaw wybranych instrumentalnych metod analizy chemicznej, przybliżenie możliwości ichzastosowania w badaniach i ochronie środowiska, wyjaśnienie zasad pracy w laboratorium analizy śladowej, a także nabycie przez uczestnikówćwiczeń podstawowych umiejętności wykonywania jakościowych i ilościowych oznaczeń analitycznych wód, ścieków i powietrzaatmosferycznego z użyciem aparatury badawczej, oraz sposobów interpretacji uzyskanych wyników.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W04+, P1A_U01+, P1A_K06+, T1A_U09+, R1A_W03+, InzA_U02+Symbole efektów kierunkowych K1_W02+, K1_U03+, K1_U09+, K1_K10+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Zna zasady wykorzystania praw przyrody w technice i życiu codziennym.Rozróżnia i charakteryzuje techniki analityczne pod względemmożliwości ich wykorzystania w ocenie i kontroli zanieczyszczeń (parametrów) środowiska. Zna zasady pracy w laboratorium analizy śladowej.(K1_W02)UmiejętnościU1 - Ma zdolność krytycznej oceny wyników, stosuje podstawowe techniki analityczne jako narzędzia w ochronie środowiska.Stosuje technikiinstrumentalne do oceny i monitorowania jakości środowiska. (K1_U03)U2 - Stosuje do formułowania i rozwiązywania zadań inżynierskich metody analityczne, symulacyjne oraz eksperymentalne. Ma umiejętnościpracy w laboratorium analizy śladowej w zakresie oznaczeń ilościowych i jakościowych w próbkach wód, ścieków i powietrza z użyciemaparatury badawczej. Potrafi przewidzieć, wykryć i zinterpretować błędy pomiarowe stosowanych metod instrumentalnych. (K1_U09)Kompetencje społeczneK1 - Jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo pracy własnej i innych. Rozumie potrzebę samokształcenia. (K1_K10)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Dojlido J., Zerbe J., 1997r., "Instrumentalne metody badania wody i ścieków", wyd. Arkady, Warszawa, s.272, 2) Michalski R., 2005r.,"Chromatografia jonowa. Podstawy i zastosowania.", wyd. WNT, Warszawa, s.174, 3) Namieśnik J., Jamrógiewicz Z. (red.), 1998r.,"Fizykochemiczne metody kontroli zanieczyszczeń środowiska.", wyd. WNT, Warszawa, s.181-223, 4) Saba J., 2008r., "Wybrane metodyinstrumentalne stosowane w chemii analitycznej", wyd. UMCS, Lublin, s.200, 5) Szczepaniak W., 2011r., "Metody instrumentalne w analiziechemicznej", wyd. PWN, Warszawa, s.414.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Cygański A., 2009r., "Metody spektroskopowe w chemii analitycznej, wydanie czwarte rozszerzone", wyd. WNT, Warszawa, s.506, 2) KealeyD., Haines P. J., 2009r., "Chemia analityczna", wyd. PWN, Warszawa, s.384.

Przedmiot/moduł:ANALIZA INSTRUMENTALNAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: A-przedmiot podstawowyKod ECTS: 13057-11-AKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: II/3

Rodzaje zajęć: ćwiczenia laboratoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/2Ćwiczenia: 15/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład informacyjny oraz z prezentacją multimedialną (W1)ĆwiczeniaĆwiczenia laboratoryjne - badanie procesów fizykochemicznych z użyciem aparatury badawczej- doświadczenia w zespołach (W1, U1, U2, K1)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium pisemne 1 - test zaliczeniowy z pytaniami otwartymi (W1)Sprawdzian pisemny 6 - pytania dotyczą wiedzy na temat wykonywanych zajęć praktycznych (laboratoryjnych) (W1, U1, U2, K1)Sprawozdanie 4 - oceniane jest opracowanie(w tym statystyczne)przez studenta uzyskaych w czasie doświadczeń danych oraz ich interpretacja i właściwe formuowanie wniosków (W1, U1, U2, K1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: chemia, fizykaWymagania wstępne: podstawy fizyki i chemii(oddziaływanie promieniowania z materią,elektrochemia – reakcje na elektrodach), roztworywzorcowe, krzywe kalibracyjne, szkło laboratoryjne,podstawowe parametry i testy statystyczne

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Inżynierii Ochrony Wódadres: ul. Romana Prawocheńskiego 1, pok. 32, 10-720 Olsztyntel. 523-37-68, fax 523-47-52Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr inż. Katarzyna Parszutoe-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr inż. Katarzyna Parszuto

Uwagi dodatkowe:Warunkiem przyjęcia studenta na ćwiczenia jest obecność na pierwszych zajęciach, na których omawiane są zasady BHP i następuje podział na grupy (12-15 osób).

Szczegółowy opis przyznanej punktacji ECTS - część B

ANALIZA INSTRUMENTALNAECTS: 2 INSTRUMENTAL ANALYSIS

Na przyznaną liczbę punktów ECTS składają się :

1. Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim:- konsultacje 1,0 godz.

- udział w wykładach 15,0 godz.

- udział w ćwiczeniach 15,0 godz.

31,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- opracowanie sprawozdań z ćwiczeń laboratoryjnych 8,0 godz.

- przygotowanie do testu zaliczeniowego z wykładów 3,0 godz.

- przygotowanie do ćwiczeń laboratoryjnych 17,0 godz.

28,0 godz.

godziny kontaktowe + samodzielna praca studenta OGÓŁEM: 59,0 godz.

W tym zajęcia praktyczne:

- zajęcia praktyczne 44,0 godz.

44,0 godz.

liczba punktów ECTS = 59,00 godz.: 27,50 godz./ECTS = 2,15 ECTS

w zaokrągleniu: 2 ECTS- w tym liczba punktów ECTS za godziny kontaktowe z bezpośrednim udziałem nauczyciela akademickiego - 1,05 punktów ECTS,- w tym liczba punktów ECTS za godziny realizowane w formie samodzielnej pracy studenta - 0,95 punktów ECTS.

Liczba punktów ECTS za udział w zajęciach praktycznych - 1,60



14757-11-OF ANTROPOLOGIA KULTUROWAECTS: 2 CULTURAL ANTHROPOLOGYTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADWprowadzenie w terminologię, umiejscowienie antropologii kulturowej pośród nauk społecznych. Specyfika kultur typu magicznego, rozróżnieniemagii i nauki. Opis zjawisk kulturowych na przykładzie zachowań związanych ze sposobem postrzegania czasu, śmiercią, formą zawieraniamałżeństw. Omówienie systemów pokrewieństwa w kulturach tradycyjnych oraz pierwotnych wierzeń religijnych.

CEL KSZTAŁCENIAZnajomość zagadnień związanych z antropologią kulturową poszerza ogólną wiedzę studenta zwracając uwagę na problematykę inności iróżnorodności form i sposobów zachowania się człowieka. Poprzez analizę sposobów myślenia, postrzegania, funkcjonowania „innych” kulturposzerza się wiedzę ogólną studenta akcentując problematykę związaną z tolerancyjnością i umiejętnością „odczytywania” zjawisk kulturowychwe współczesnej kulturze.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W04++, P1A_U11+, P1A_K01+, P1A_K05+, P1A_K07+, T1A_W02++, T1A_W03++, T1A_U05+,T1A_K01+, R1A_W03++, R1A_K01+, R1A_K07+Symbole efektów kierunkowych K1_W12++, K1_U07+, K1_K08+, K1_K09+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Student posiada podstawową wiedzę o człowieku jako twórcy kultury, rozpoznaje rodzaje więzi społecznych, rozumie odmiennośćkulturową, zna metody analizy, interpretacji, wartościowania i problematyzowania różnych wytworów kultury (K1_W12)W2 - ma podstawową wiedzę o powiązaniach antropologii kulturowej z innymi dyscyplinami humanistycznymi i społecznymi, (K1_W12)UmiejętnościU1 - student posiada umiejętność poprawnego stosowania kategorii z zakresu antropologii kulturowej, analizowania zjawisk i wytworówkulturowych (K1_U07)Kompetencje społeczneK1 - Student ma postawę szacunku i tolerancji wobec inności, jest odpowiedzialny za swoje postawy życiowe. (K1_K08)K2 - Student ma świadomość znaczenia europejskiego dziedzictwa kulturowego (K1_K09)

LITERATURA PODSTAWOWA1) D. Jabłoński, L. Ostasz, 2001r., "Zarys wiedzy o rodzinie, małżeństwie, kohabitacji i konkubinacie, perspektywa antropologii kulturowej iogólnej", wyd. Adiaphora, 2) red. A. Mencwel, 2003r., "Antropologia kultury. Zagadnienie i wybór tekstów", wyd. WUW, 3) red. M. Szpakowska,2008r., "Antropologia ciała. Zagadnienia i wybór tekstów", wyd. WUW, 4) red. M. Kempy, E. Nowicka, 2004r., "Badanie kultury. Elementy teoriiantropologicznej", wyd. PWN, 5) E. Nowicka, 2002r., "Świat człowieka - świat kultury", wyd. PWN.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) M. Eliade, 1979r., "Sacrum i profanum", wyd. Wydawnictwo KR, 2) A. Aveni , 2001r., "Imperia czasu. Kalendarze, zegary i kultury", wyd. Zysk is-ka, 3) M. Eliade, 2001r., "Szamanizm i archaiczne techniki ekstazy", wyd. PWN, 4) S. Hoft, M. Goldberger, 2006r., "Oficjalne kochanki, oficjalnikochankowie. O gościnności seksualnej, wymianie małżonków, niewierności, cicisbizmie w różnych kulturach", wyd. Adiaphora, 5) red. J.Kowalewski, W. Piasek, M. Śliwa,, 2008r., "Rzeczy i ludzie, Humanistyka wobec materialności", wyd. IF UWM, 6) TH. Louis-Vincent, 1991r.,"Trup. Od biologii do antropologii", wyd. Wydawnictwo Łodzkie.

Przedmiot/moduł:ANTROPOLOGIA KULTUROWAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: Of-przedmiot kształcenia ogólnego do wyboruKod ECTS: 14757-11-OFKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: I/1

Rodzaje zajęć: wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 30/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykłady: wykład informacyjny, objaśnienie, wykład problemowy, wykład z prezentacja multimedialną (W1, W2, U1, K1, K2)Forma i warunki zaliczeniaSprawdzian pisemny 1 - sprawdzenie wiadomości przekazywanych podczas wykładów (W1, W2, U1, K1, K2)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: brakWymagania wstępne: brak

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Instytut Filozofiiadres: ul. Kurta Obitza 1, pok. 242, 10-725 Olsztyntel. 524-63-98, tel./fax 523-34-89Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr Marta Magdalena Śliwae-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr Marta Magdalena Śliwa


ANTROPOLOGIA KULTUROWAECTS: 2 CULTURAL ANTHROPOLOGY


1. Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim:- konsultacje/konsultacje e-mailowe . 1,0 godz.


31,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- przeprowadzenie zaliczenia/zaliczenia poprawkowego 2,0 godz.

- przygotowanie do zaliczenia z przedmiotu 15,0 godz.

- samodzielne lektury powiązane z problematyką wykładów (rozszerzenie, utrwalenie) 10,0 godz.

27,0 godz.




0,0 godz.






06057-11-CFW BEZTLENOWE METODY OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓWECTS: 2 ANAEROBIC WASTEWATER TREATMENTTREŚCI MERYTORYCZNE

ĆWICZENIAOkreślenie wydajności energetycznej ścieków organicznych oczyszczanych w procesaqch beztlenowych. Obliczenia technologiczne urządzeńsłużacych do beztlenowego oczyszczania ścieków. Obliczenia urządzeń wstępnych. Obliczania technologiczne wybranych typów reaktorów dobeztlenowego oczyszczania ścieków.

CEL KSZTAŁCENIAZapoznanie z podstawowymi zagadnieniami oraz sposobami obliczeń efektywności i wydajności urządzeń służących do beztlenowegooczyszczania ścieków.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W07+, P1A_K04+, P1A_K05+, P1A_K07+, T1A_W06+, T1A_W07+, T1A_U13+, T1A_U16+, T1A_K02+,T1A_K05+, T1A_K07+, R1A_W05+, R1A_K04+, R1A_K07+, InzA_W01+, InzA_W02+, InzA_W05+, InzA_U05+, InzA_U08+, InzA_K01+Symbole efektów kierunkowych K1_W14+, K1_W21+, K1_U10+, K1_U16+, K1_K02+, K1_K06+, K1_K09+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Student potrafi zdefiniować zdefiniować procesy biochemiczne zachodzące podczas beztlenowego oczyszczania ścieków. Potrafischarakteryzowaś sposoby oraz metody prowadzenia beztlenowego oczyszczania ścieków. Potrafi określić ekonomiczne aspekty stosowaniametod beztlenowego oczyszczania ścieków. (K1_W14, K1_W21)UmiejętnościU1 - Student potrafi dokonać obliczeń technologicznych procesu beztlenowego oczyszczaniaścieków oraz dobrać podstawowe parametrytechniczne reaktorów beztlenowych. (K1_U10, K1_U16)Kompetencje społeczneK1 - Rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie; potrafi inspirować i organizować proces uczenia się innych osób. Ma świadomość ważnościi rozumie pozatechnicznych aspektów i skutków działalności inżynierskiej, w tym jej wpływu na środowisko, i związanej z tym odpowiedzialnościza podejmowane decyzje. (K1_K02, K1_K06, K1_K09)

LITERATURA PODSTAWOWABrak

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCABrak

Przedmiot/moduł:BEZTLENOWE METODY OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓWObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: FakultatywnyGrupa przedmiotów: CFW-elektyw wydziałowy do wyboruKod ECTS: 06057-11-CFWKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: IV/7

Rodzaje zajęć: ćwiczenia projektoweLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Ćwiczenia: 30/2Formy i metody dydaktyczneĆwiczeniaĆwiczenia projektowe - Projekt praktyczny; rozwiązywanie zadań/ćwiczenia przedmiotowe. (W1, U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium praktyczne 1 - Rozwiązanie praktycznych zajęć obliczeniowych podczas kolokwium. (W1, U1, K1)Praca kontrolna 2 - Student przygotowuje samodzielny projekt technologiczny instalacji do beztlenowego oczyszczania ścieków. (W1, U1, K1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: Technologia wody i ścieków, Urządzenia do uzdatniania wody i ścieków.Wymagania wstępne: Podstawowe wiadomości zzakresu technologi ścieków.

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Inżynierii Środowiskaadres: ul. Warszawska 117, 10-720 Olsztyntel. (89) 524-56-05Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr hab. inż. Marcin Zieliński, prof. UWMe-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr hab. inż. Marcin Zieliński, prof. UWM


BEZTLENOWE METODY OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓWECTS: 2 ANAEROBIC WASTEWATER TREATMENT


1. Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim:- KONSULTACJE 2,0 godz.


32,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- PRZYGOTOWANIE DO KOLOKWIUM 15,0 godz.

- przygotowanie co ćwiczeń obliczeniowych 12,0 godz.

27,0 godz.




28,0 godz.






01057-11-A BIOCHEMIAECTS: 4,5 BIOCHEMISTRYTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADStruktury biochemiczne komórki prokariotycznej i eukariotycznej. Przedziałowość komórki i procesy transportu. Kwasy nukleinowe-budowa ifunkcje. Regulacja ekspresji genów. Molekularne podstawy biosyntezy kwasów nukleinowych i białek. Podstawy inżynierii genetycznej i jejwykorzystanie w biotechnologii. Bioenergetyka komórki eukariotycznej. Komponenty mitochondrialnego łańcucha oddechowego oraz przebiegutleniania komórkowego i mechanizm fosforylacji oksydacyjnej. Cykl Krebsa i jego regulacja. Metabolizm komórkowy węglowodanów i lipidów.Enzymy, biokataliza i czynniki wpływające na jej przebieg. Sygnalizacja komórkowa.

ĆWICZENIAReakcje charakterystyczne dla aminokwasów. Chromatografia bibułowa aminokwasów. Budowa, właściwości i podstawowe przemianyaminokwasów. Właściwości fizykochemiczne białek. Kolorymetryczne oznaczanie zawartości białek w ściekach przemysłowych i osadzieczynnym. Budowa i funkcje białek. Spektrofotometryczne oznaczanie zawartości kwasów nukleinowych w osadzie czynnym. Funkcjenukleotydów w metabolizmie. Regulacja ekspresji genów u Prokariota. Oznaczanie szybkości zużycia glukozy w przebiegu inkubacji osaduczynnego. Właściwości lipidów i ich składników. Węzłowe reakcje procesów fermentacyjnych. Regulacja gospodarki węglowodanowo-lipidowej.Mechanizmy syntezy energii w żywych komórkach. Podstawy kinetyki reakcji enzymatycznych. Oznaczanie aktywności dehydrogenaz wpróbkach osadu czynnego metodą testu TTC.

CEL KSZTAŁCENIAZapoznanie studenta z budową podstawowych substancji organicznych oraz przebiegiem podstawowych procesów metabolicznychzachodzących w komórkach organizmów żywych, w celu zrozumienia przez niego zasad obowiązujących w przemianie materii i energii.Przygotowanie studenta do wykonywania podstawowych analiz biochemicznych.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W01+, P1A_W03++, P1A_W08+, P1A_U06+, P1A_K06+, R1A_W01++, R1A_W04+Symbole efektów kierunkowych K1_W01+, K1_W06+, K1_W08+, K1_W10+, K1_U02+, K1_K10+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Charakteryzuje zjawiska i procesy zachodzące w przyrodzie - definiuje i charakteryzuje procesy biochemiczne zachodzące w przyrodzie(K1_W01)W2 - Zna właściwości pierwiastków oraz wybranych związków organicznych i nieorganicznych-wymienia i charakteryzuje określone związkiorganiczne i nieorganiczne. (K1_W06)W3 - Charakteryzuje molekularne podstawy funkcjonowania organizmów żywych - wyjaśnia molekularne podstawy biosyntezy białek i kwasównukleinowych, podstawy inżynierii genetycznej. (K1_W08)W4 - Opisuje podstawowe procesy fizjologiczne organizmów żywych – tłumaczy przebieg szlaków metabolicznych zachodzących worganizmach żywych (K1_W10)UmiejętnościU1 - Przeprowadza obserwacje oraz wykonuje w terenie lub laboratorium proste pomiary fizyczne, biologiczne i chemiczne- wykonuje i planujebadanie biochemiczne w celu wykrycia i ilościowego oznaczenia różnych związków organicznych i nieorganicznych, wyprowadza wnioski napodstawie przeprowadzonego eksperymentu (K1_U02)Kompetencje społeczneK1 - Jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo pracy własnej i innych; umie postępować w stanach zagrożenia – jest odpowiedzialny zawykonywaną pracę własną i zespołową, zna podstawowe zasady bezpieczeństwa pracy w laboratorium (K1_K10)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Minakowski W., Weidner S., 2007r., "Biochemia Kręgowców", wyd. Pwn, 2) Strzeżek J., Wołos A. , 2006r., "Ćwiczenia z Biochemii", wyd. Uw-M, 3) Malinowska A., 2000r., "Biochemia Zwierząt", wyd. Sggw, 4) Hames B.D., Hooper N.M., 2007r., "Krótkie wykłady. Biochemia", wyd. Pwn.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Kunicki-Goldfinger W.J.H. , 1998r., "Życie Bakterii", wyd. Pwn, 2) Stryer L. , 1997r., "Biochemia", wyd. Pwn, 3) Murrary R., Granner., GrannerD., Mayes P., Rodwell V., 2001r., "Biochemia Harpera", wyd. Pzwl.

Przedmiot/moduł:BIOCHEMIAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: A-przedmiot podstawowyKod ECTS: 01057-11-AKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: II/3

Rodzaje zajęć: ćwiczenia laboratoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 30/3Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład informacyjny, objaśnienie (W1, W2, W3, W4)ĆwiczeniaĆwiczenia laboratoryjne - ćwiczenia laboratoryjne, seminarium, film, dyskusja (W1, W2, W3, W4, U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaEgzamin ustny - Egzamin pisemny/ustny (W1, W2, W3, W4)Kolokwium pisemne 3 - kolokwium (W1, W2, W3, W4)Prezentacja 2 (analiza literatury, multimedialna, ustna) - prezentacja na określony temat (W1, W2, W3, W4)Sprawdzian pisemny 2 - Sprawdzian pisemny (W1, W2, W3, W4)Sprawozdanie 6 - Sprawozdanie-opis przeprowadzonego doświadczenia (omówienie wyników, sformułowanie wniosków) (W1, W2, W3, W4, U1, K1)Liczba punktów ECTS: 4,5Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: chemia, biologia, biologia komórkiWymagania wstępne: znajomośc chemii i biologii napoziomie szkoły średniej

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Biochemii i Biotechnologii Zwierzątadres: ul. Michała Oczapowskiego 5, pok. 233A, 10-719 Olsztyntel. 523-33-91, fax 524-01-38Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:prof. dr hab. Władysław KordanOsoby prowadzące przedmiot:prof. dr hab. Władysław Kordan, dr inż. Marek Lucjusz Lecewicz, dr inż. Łukasz Zasiadczyk

Uwagi dodatkowe:maksymalna ilość osób w grupie: 24


BIOCHEMIAECTS: 4,5 BIOCHEMISTRY


1. Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim:- egzamin 1,0 godz.

- konsultacje 0,0 godz.



- wykład 3,0 godz.

- ćwiczenia 5,0 godz.

54,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- Samodzielna praca studenta 68,0 godz.

68,0 godz.




55,0 godz.


w zaokrągleniu: 4,5 ECTS- w tym liczba punktów ECTS za godziny kontaktowe z bezpośrednim udziałem nauczyciela akademickiego - 1,99 punktów ECTS,- w tym liczba punktów ECTS za godziny realizowane w formie samodzielnej pracy studenta - 2,51 punktów ECTS.




13157-11-A BIOLOGIAECTS: 5 BIOLOGYTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADPoziomy organizacji życia – komórkowy i wielokomórkowy: organizmy beztkankowe (glony, grzyby, porosty, gąbki, jamochłony) i tkankowe(rośliny naczyniowe, bezkręgowce i kręgowce. Budowa i funkcje tkanek roślinnych, zróżnicowanie morfologiczne i anatomiczne organów roślinwystępujących w środowisku wodnym i w różnych siedliskach lądowych. Budowa i funkcje tkanek zwierzęcych, przystosowania w budowienarządów zwierząt do życia w zróżnicowanych warunkach środowiskowych. Ewolucyjne procesy powstawania i wymierania gatunków. Przeglądsystematyczny i charakterystyka biologiczna wybranych grup taksonomicznych roślin i zwierząt ze szczególnym uwzględnieniem gatunkówchronionych, wymierających, zagrożonych. Gatunki pełniące funkcje bioindykacyjne. Charakterystyka flory i fauny Polski.

ĆWICZENIATechnika mikroskopowania i wykonywania preparatów mikroskopowych. Budowa i funkcje organelli komórkowych. Podstawowe czynnościżyciowe na poziomie komórkowym – odżywianie, oddychanie, transport przez błony, rozmnażanie. Wpływ czynników środowiska nafunkcjonowanie komórki (obserwacja zjawiska plazmolizy i deplazmolizy). Organizmy beztkankowe – przegląd systematyczny: glony, grzyby,porosty, gąbki. Budowa i funkcje tkanek zwierzęcych – analiza mikroskopowa. Zróżnicowanie w budowie morfologicznej i anatomicznejnarządów zwierząt wodnych i lądowych jako efekt przystosowań do środowiska życia. Budowa i funkcje tkanek roślinnych – analizamikroskopowa. Zróżnicowanie morfologiczne i anatomiczne organów roślin wodnych i lądowych jako efekt przystosowań do środowiska życia.Wzajemne oddziaływania między roślinami i innymi organizmami.

CEL KSZTAŁCENIAZapoznanie studentów z poziomami organizacji biologicznej i różnorodnością świata organizmów.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W01++, P1A_W03+, P1A_U06+, P1A_K02+, T1A_K03+, R1A_W01+, R1A_W04++, R1A_K02+Symbole efektów kierunkowych K1_W01+, K1_W09+, K1_W10+, K1_U02+, K1_K03+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Charakteryzuje organizmy reprezentujące różne poziomy organizacji biologicznej, ich występowanie i rolę w różnych środowiskach(K1_W01)W2 - Opisuje budowę komórkową i tkankową organizmów, uzasadnia związek między budową organizmów a środowiskiem ich występowania(K1_W09)W3 - Opisuje podstawowe czynności życiowe na poziomie komórkowym, tkankowym i organizmalnym (K1_W10)UmiejętnościU1 - Prowadzi laboratoryjne obserwacje mikroskopowe oraz makroskopowe (K1_U02)Kompetencje społeczneK1 - Pracuje samodzielnie w laboratorium przestrzegając zasad BHP oraz dbałość o sprzęt i zbiory biologiczne (K1_K03)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Alberts B. (red). , 2005r., "Podstawy biologii komórki", wyd. Wyd. Nauk. PWN, t.1,2, 2) Szweykowska A., 2006r., "Botanika", wyd. Wyd. Nauk.PWN, t.1, 3) Sawicki W., 2005r., "Histologia", wyd. Wyd. Lek. PZWL, 4) Jurd R.D., 2005r., "Biologia zwierząt", wyd. Wyd. Nauk. PWN, 5) LackA.J., Evans D.E., 2005r., "Biologia roślin", wyd. Wyd. Nauk. PWN.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Kilarski W., 2003r., "Strukturalne podstawy biologii komórki", wyd. Wyd. Nauk. PWN, 2) Podbielkowski Z., Tomaszewicz H., 1996r., "Zaryshydrobotaniki", wyd. Wyd. Nauk. PWN, 3) Podbielkowski Z., Podbielkowska M., 1992r., "Przystosowania roślin do środowiska", wyd. WSiP, 4)Salomon E.P., Berg L.R., Martin D.W., Villee C. A., 2000r., "Biologia", wyd. Multico.

Przedmiot/moduł:BIOLOGIAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: A-przedmiot podstawowyKod ECTS: 13157-11-AKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: I/1

Rodzaje zajęć: ćwiczenia laboratoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 30/2Ćwiczenia: 30/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład informacyjny z prezentacją multimedialną (W1, W2, W3)ĆwiczeniaĆwiczenia laboratoryjne - ćwiczenia mikroskopowe, indywidualna praca z materiałem biologicznym (U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaEgzamin pisemny (test wielokrotnego wyboru) - test z pytaniami (zadaniami) otwartymi (W1, W2, W3)Kolokwium pisemne 1 - kolokwia pisemne (W1, W2, W3)Prezentacja 1 (multimedialna) - prezentacja wybranego tematu (W3)Sprawozdanie 1 - ocena wykonanych rysunków preparatów mikroskopowych i makroskopowych (U1, K1)Liczba punktów ECTS: 5Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: brakWymagania wstępne: znajomość podstaw biologii napoziomie szkoły średniej

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Ekologii Stosowanejadres: ul. Michała Oczapowskiego 5, pok. 316, 10-719 Olsztyntel. 523-35-17, fax 523-41-16Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr Barbara Juśkiewicz-Swaczynae-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr inż. Bożena Jolanta Jaworska, dr Barbara Juśkiewicz-Swaczyna

Uwagi dodatkowe:brak


BIOLOGIAECTS: 5 BIOLOGY





67,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- samodzielna praca studenta 64,0 godz.

64,0 godz.




53,0 godz.






13357-11-A CHEMIA NIEORGANICZNAECTS: 4,5 INORGANIC CHEMISTRYTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADPodstawowe pojęcia i prawa chemiczne. Budowa atomu, orbitale atomowe, struktura elektronowa pierwiastków. Układ okresowy a właściwościpierwiastków. Elektronowa teoria wiązań chemicznych. Układ okresowy pierwiastków, własności chemiczne pierwiastków grupgłównych.Reakcje chemiczne, reakcje redox i ich bilansowanie. Budowa materii, stany skupienia,podstawy analizy strukturalnej. Równowaga wroztworach wodnych, dysocjacja, hydroliza, pH, iloczyn rozpuszczalności. Zagrożenia chemiczne, zanieczyszczenie powietrza, wody, kwaśnedeszcze, efekt cieplarniany, dziura ozonowa.

ĆWICZENIAMetody obliczeń w chemii analitycznej- liczność materii i sposoby wyrażania stężeń. Stała równowagi chemicznej. Stała i stopieńdysocjacji.Rozpuszczalność i iloczyn rozpuszczalności. Wykładnik pH i roztwory buforowe. Organizacja pracy i podstawy BHP w laboratoriumchemicznym, zastosowanie i technika posługiwania się podstawowym wyposażeniem laboratoryjnym. Wybrane reakcje chemiczne w roztworachwodnych - zobojętnienia, hydrolizy, rozkładu, wytrącania i redox. Analiza wagowa. Metody miareczkowe - alkacymetria, miareczkowaniestrąceniowe, kompleksometryczne i redox. Wybór wskaźników i sposoby obliczenia stężeń analitów. Techniki separacji składników mieszaniny.

CEL KSZTAŁCENIACelem przedmiotu jest przekazanie studentom podstawowej wiedzy z zakresu teoretycznych i praktycznych aspektów chemii nieorganicznej,analitycznej i organicznej; nauczenie prawidłowych i bezpiecznych technik laboratoryjnych oraz sposobów przeprowadzania doświadczeń,pomiarów i obserwacji chemicznych, a także wskazanie możliwości ich wykorzystania w ochronie i monitoringu środowiska naturalnego

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W03++, P1A_U06+, P1A_K06+, T1A_U09+, R1A_W01++, InzA_U02+Symbole efektów kierunkowych K1_W06++, K1_U02+, K1_U09+, K1_K10+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Ma wiedzę o metodyce charakteryzowania zjawisk i procesów zachodzących w przyrodzie (K1_W06)W2 - Ma znajomość właściwości fizycznych i chemicznych podstawowych pierwiastków, organicznych i nieorganicznych związków chemicznych(K1_W06)UmiejętnościU1 - Wyszukuje i ocenia informacje z różnych źródeł (K1_U02)U2 - Umie wykorzystać wiedzę do samokształcenia (K1_U09)Kompetencje społeczneK1 - Posiada zdolność do zorganizowania bezpiecznego warsztatu pracy, jest przygotowany do dbania o bezpieczne warunki pracy wlaboratorium, jest zdolny do współpracy zespołowej niezbędnej przy badaniach monitorujących jakość środowiska naturalnego (K1_K10)

LITERATURA PODSTAWOWA1) A. Bielański, 2006r., "Podstawy chemii nieorganicznej", wyd. PWN W-wa, t.1 i 2, s.410, 2) L.Jones, L.Atkins, 2009r., "Chemia ogólna", wyd.PWN W-wa, t.1, s.360.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) K.H.Lautenschlager, W.Schroter, A.Wanniger, 2007r., "Nowoczesne kompendium chemii", wyd. PWN W-wa, t.1, s.352, 2) J.Fisher,J.R.P.Arnold, 2005r., "Krótkie wykłady, chemia dla biologów", wyd. PWN W-wa, t.1, s.280.

Przedmiot/moduł:CHEMIA NIEORGANICZNAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: A-przedmiot podstawowyKod ECTS: 13357-11-AKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: I/1

Rodzaje zajęć: ćwiczenia laboratoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 30/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykłady z prezentacją multimedialną (W1)ĆwiczeniaĆwiczenia laboratoryjne - wykonywanie prostych doświadczeń chemicznych (W1, W2, U1, U2, K1)Forma i warunki zaliczeniaEgzamin pisemny (ustrukturyzowane pytania) - egzamin pisemny - 20-25 pytań szczegółowych z zakresy wiedzy przekazanej na wykładach i ćwiczeniach laboratoryjnych (W1, W2)Sprawdzian pisemny 2 - pisemne kolokwia - 4 do 6 pytań (U1, U2, K1)Liczba punktów ECTS: 4,5Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: wiedza z zakresu szkoły średniejWymagania wstępne: wiedza z zakresu szkołyśredniej

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Inżynierii Ochrony Wódadres: ul. Romana Prawocheńskiego 1, pok. 32, 10-720 Olsztyntel. 523-37-68, fax 523-47-52Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:prof. dr hab. Marek Tkacz, prof.zw.e-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr Roman Głażewski, prof. dr hab. Marek Tkacz, prof.zw.

Uwagi dodatkowe:12-to osobowe grupy laboratoryjne


CHEMIA NIEORGANICZNAECTS: 4,5 INORGANIC CHEMISTRY






- przygotowanie do egzaminu 14,0 godz.

- przygotowanie do kolokwiów 22,0 godz.


63,0 godz.




54,0 godz.






16057-11-A CHEMIA ORGANICZNAECTS: 4 ORGANIC CHEMISTRYTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADWprowadzenie – struktura elektronowa związków organicznych. Alkany i ich reakcje. Stereochemia związków organicznych. Halogenopochodne,reakcje podstawienia nukleofilowego i eliminacji. Alkeny, alkiny, zdelokalizowane układy π elektronowe. Związki aromatyczne. Alkohole i ichanalogi/pochodne (fenole, etery, tiole, sulfidy). Aldehydy, ketony i ich reaktywność. Kwasy karboksylowe i ich pochodne (estry, halogenki, amidy initryle). Aminy i związki heterocykliczne. Naturalne polimery zawierające atom azotu – aminokwasy, peptydy i podstawowe elementy chemiibiałek. Związki policykliczne – węglowodany.

ĆWICZENIARegulamin pracowni, zasady BHP, sprzęt i podstawowe czynności laboratoryjne. Krystalizacja związku organicznego jako metoda oczyszczaniaciał stałych, oznaczanie temperatury topnienia ciał stałych. Rodzaje destylacji i ekstrakcji na wybranych przykładach np. ekstrakcja kofeiny zherbaty. Wybrane syntezy krystalicznych pochodnych związków organicznych. Wstępna analiza związków organicznych. Reakcje grupfunkcyjnych– estryfikacja

CEL KSZTAŁCENIAWprowadzenie do teoretycznych i praktycznych aspektów chemii organicznej

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W03++, P1A_U06+, P1A_K06+, T1A_U09+, R1A_W01++, InzA_U02+Symbole efektów kierunkowych K1_W01+, K1_W06+, K1_U02+, K1_U09+, K1_K10+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - W01 Ma podstawową wiedzę z chemii organicznej, zna budowę i własności podstawowych związków organicznych, posiada wiedzę natemat analizy związków organicznych (K1_W01, K1_W06)UmiejętnościU1 - U01 Wykorzystuje różne źródła wiedzy U02 Potrafi wykonać samodzielnie proste -jednoetapowe syntezy organiczne (K1_U02, K1_U09)Kompetencje społeczneK1 - K01 Organizuje bezpieczny warsztat pracy, jest przygotowany do brania odpowiedzialności za bezpieczeństwo i warunki pracy wLaboratorium (K_K10) K02 Współpracuje zespołowo (K_K03) (K1_K10)

LITERATURA PODSTAWOWA1) 1) P. Mastalerz , 2000r., "Chemia organiczna", wyd. Wydawnictwo Chemiczne, Wrocław , 2) 2) A.L. Vogel, 2006r., "Preparatyka organiczna",wyd. WN_T, Warszawa, 3) 3) R. Morrison, R. Boyd, 1997r., "Chemia organiczna", wyd. PWN, t.1,2.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Praca zbiorowa pod redakcją J.T. Wróbla, 1983r., "Preparatyka i elementy syntezy organicznej", wyd. PWN, 2) 2) M. Mąkosza, 1972r.,"Synteza organiczna", wyd. PWN.

Przedmiot/moduł:CHEMIA ORGANICZNAObszar kształcenia: nauki ścisłe, nauki przyrodnicze, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: A-przedmiot podstawowyKod ECTS: 16057-11-AKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: I/2

Rodzaje zajęć: ćwiczenia laboratoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/2Ćwiczenia: 30/4Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykłady z prezentacja multimedialną (W01) (W1, U1, K1)ĆwiczeniaĆwiczenia laboratoryjne - praca w grupach, ćwiczenia laboratoryjne ( W01,U01,U02, K01, K02) (W1, U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaEgzamin pisemny (ustrukturyzowane pytania) - Egzamin zawiera 40 krótkich pytań z zakresu wykładów (W1, U1, K1)Liczba punktów ECTS: 4Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: chemia nieorganicznaWymagania wstępne: wiedza ze szkoly średniej

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Inżynierii Ochrony Wódadres: ul. Romana Prawocheńskiego 1, pok. 32, 10-720 Olsztyntel. 523-37-68, fax 523-47-52Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:prof. dr hab. Marek Tkacz, prof.zw.e-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:prof. dr hab. Marek Tkacz, prof.zw.


CHEMIA ORGANICZNAECTS: 4 ORGANIC CHEMISTRY


1. Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim:- Konsultacje 3,0 godz.




49,0 godz.




49,0 godz.






05057-11-OF CZŁOWIEK WSPÓŁCZESNY WOBEC PROBLEMU UZALEŻNIEŃECTS: 2 CONTEMPORARY MAN AND THE PROBLEM OF EDUCATIONSTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADTerminologia tematyczna. Zachowania reyzykowne. Diagnostyka problemów uzależnień. Uwarunkowania sięgania po środki psychoaktywne.Rodzina alkoholowa. Dzieci w rodzinie alkoholowej. FAS. Współzależnienie.Przemoc domowa. Interwencja. Leczenie. PTSD. Profilaktyka

CEL KSZTAŁCENIAPodniesienie świadomości studentów na temat zagadnień uzależnień w Polsce i za granicą. Uświadomienie zagrożeń płynących z ryzykownegopicia alkoholu. Wzrost wiedzy na temat radzenia sobie z problemami uzaleznień.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W04+, P1A_U11+, P1A_K01+, P1A_K05+, P1A_K07+, T1A_W02+, T1A_W03+, T1A_U05+, T1A_K01+,R1A_W03+, R1A_K01+, R1A_K07+Symbole efektów kierunkowych K1_W12+, K1_U07+, K1_K08+, K1_K09+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Ma wiedzę na temat uczestników zachowań uzależnieniowych.Zna terminologię związaną używkami i uzależnieniem. Ma wiedzę na tematrodziny z problemem uzależnień. Zna mechanizmy uzależnień.Zna konsekwencje problemów związanych z ryzykownym piciem.Zna wiedzę natemat profilaktyki wobec osób nadużywających środków psychoaktywnych.Zna postępowania terapeutyczne i pomocowe wobec osóbuzależnionych. (K1_W12)UmiejętnościU1 - Potrafi odmówić picia, brania narkotyków.Wie gdzie zwrócić się o pomoc. Podejmuje trafne decyzje, tam gdzie są zagrożenia. Przestrzegazasad aby nie pić ryzykownie. Radzi sobie lepiej w sytuacjach trudnych w oparciu o wiedzę. Posługuje się wiedzą w celu z analizy motywów iwzorów ludzkiego postępowania z zakresu uzależnień. (K1_U07)Kompetencje społeczneK1 - Jest bardziej odporny na namawianie, brania narkotyków czy picia alkoholu. Jest bardziej wrażliwy na problematykę uzależnień i wyrażachęć pomocy w sytuacjach trudnych związanych z zachowaniami ryzykownymi i przemocą. (K1_K08, K1_K09)

LITERATURA PODSTAWOWA1) P.Anderson, B.Baumberg, 2007r., "Alkohol w Europie", wyd. Parpamedia, 2) B.Woronowicz, 2008r., "Jak poradzić sobie z uzależnieniem odalkoholu", wyd. Parpamedia, 3) J.Mikuła, 2006r., "Rodzina z problemem alkoholowym", wyd. Parpa, 4) D.Zaworska-Nikoniuk, 2005r., "Diagnoza,profilaktyka i terapia uzależnień", wyd. Epistheme.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) P.Anderson, B. Baumberg, 2007r., "Alkohol w Europie", wyd. Parpamedia, 2) D, Zaworska -Nikoniuk, 2009r., "Metody pomocy i samopomocyw uzależnieniach", wyd. Akapit.

Przedmiot/moduł:CZŁOWIEK WSPÓŁCZESNY WOBEC PROBLEMU UZALEŻNIEŃObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: Of-przedmiot kształcenia ogólnego do wyboruKod ECTS: 05057-11-OFKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: I/1

Rodzaje zajęć: wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 30/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - student podczas wykładów poznaje terminologię związaną z uzależnieniami oraz mechanizmy uzaleźnień (W1, U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaSprawdzian pisemny 1 - test z treści zajęć przeprowadzony na ostatnich zajęciach (W1, U1, K1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: brakWymagania wstępne: brak

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Pedagogiki Opiekuńczejadres: ul. Żołnierska 14, Olsztyntel. 524-62-38Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr Alina Zofia Rozłuckae-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr Alina Zofia Rozłucka


CZŁOWIEK WSPÓŁCZESNY WOBEC PROBLEMU UZALEŻNIEŃ

ECTS: 2 CONTEMPORARY MAN AND THE PROBLEM OF EDUCATIONS


1. Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim:- udział w wykładach 30,0 godz.


60,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- samodzielna praca studnta 5,0 godz.

5,0 godz.






13057-11-CFW DROBNOUSTROJE ŚRODOWISK NATURALNYCHECTS: 2 MICROORGANISMS IN NATURAL ENVIRONMENTSTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADRola i zadania mikrobiologii środowiska. Wspólnoty drobnoustrojów w środowiskach naturalnych. Wpływ ekosystemów na bioróżnorodnośćbakterii. Środowiska skrajne. Czynniki limitujące rozwój mikroorganizmów środowiskowych. Źródła zanieczyszczeń mikrobiologicznych -monitoring, metody ich zapobiegania i zwalczania. Wpływ drobnoustrojów na ochronę i kształtowanie środowiska naturalnego. Drobnoustrojejako bioindykatory - zasady i techniki izolacji i identyfikacji. Obowiązujące normy mikrobiologiczne (polskie, europejskie, ISO) dla różnychśrodowisk.

ĆWICZENIAOcena fenotypowa mikroorganizmów izolowanych z różnych środowisk na podstawie obserwacji mikro i makroskopowych. Porównanieśrodowisk pod kątem ilościowym i jakościowym występowania drobnoustrojów. Określenie wpływu czynników antropogenicznych naprzeżywalność drobnoustrojów izolowanych ze środowisk naturalnych. Izolacja i identyfikacja wybranych bakterii chorobotwórczych z różnychśrodowisk (powietrze, woda, gleba).

CEL KSZTAŁCENIACelem kształcenia jest przekazanie studentom wiedzy teoretycznej dotyczącej występowania, roli i znaczenia drobnoustrojów środowiskowych.Ponadto studenci poznają praktyczne zasady izolacji i identyfikacji drobnoustrojów środowiskowych oraz interpretacji uzyskanych wyników.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W01+, P1A_U06+, R1A_W04+, R1A_K05+Symbole efektów kierunkowych K1_W09+, K1_U02+, K1_K01+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Charakteryzuje zjawiska i procesy zachodzące w przyrodzie pod wpływem drobnoustrojów (K1_W09)UmiejętnościU1 - Wykazuje znajomość zastosowania podstawowych metod do izolacji drobnoustrojów ze środowisk naturalnych oraz dokonuje ichidentyfikacji, ponadto analizuje wpływ drobnoustrojów na stan środowiska naturalnego i zasobów naturalnych.Przeprowadza obserwacje orazwykonuje w laboratorium proste badania mikrobiologiczne. (K1_U02)Kompetencje społeczneK1 - Rozumie potrzebę uczenia się i odświeżania wiadomości przez całe życie w celu weryfikacji swoich informacji wraz ze zmianamiśrodowiskowymi. (K1_K01)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Krzysztofik B., 1992r., "Mikrobiologia powietrza", wyd. PWN, Warszawa, s.197, 2) Kunicki – Goldfinger J. H., 2008r., "Życie bakterii", wyd.PWN, Warszawa, s.616, 3) Paluch J., 1986r., "Mikrobiologia wód", wyd. PWN, Warszawa, s.394, 4) Rheinheimer G., 1987r., "Mikrobiologiawód", wyd. PWRiL, Warszawa, s.328, 5) Schlegel H. G., 2000r., "Mikrobiologia ogólna", wyd. PWRiL, Warszawa, s.681, 6) Zmysłowska I. i in,2009r., "Mikrobiologia ogólna i środowiskowa", wyd. UWM Olsztyn, t.Wyd. III, s.206.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Błaszczyk M., 2010r., "Mikrobiologia środowisk", wyd. PWN Warszawa, s.400, 2) Błaszczyk M., 2007r., "Mikroorganizmy w ochronieśrodowiska", wyd. PWN Warszawa, s.196, 3) Nicklin J. i in., 2011r., "Krótkie wykłady. Mikrobiologia", wyd. PWN Warszawa, s.378.

Przedmiot/moduł:DROBNOUSTROJE ŚRODOWISK NATURALNYCHObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: FakultatywnyGrupa przedmiotów: CFW-elektyw wydziałowy do wyboruKod ECTS: 13057-11-CFWKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/5

Rodzaje zajęć: ćwiczenia laboratoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/2Ćwiczenia: 15/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - informacyjny, multimedialny (W1)ĆwiczeniaĆwiczenia laboratoryjne - praktyczne wykonanie analiz mikrobiologicznych (U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaSprawdzian pisemny 1 - zaliczenie wykładów na podstawie testu z pytaniami (zadaniami) otwartymi (W1)Sprawozdanie 1 - ocena końcowa na podstawie ocen cząstkowych otrzymywanych w trakcie trwania semestru za wiedzę niezbędną do realizacji przedmiotu (U1, K1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: mikrobiologiaWymagania wstępne: przedmioty biologiczne iprzyrodnicze, mikrobiologia

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Mikrobiologii Środowiskowejadres: ul. Romana Prawocheńskiego 1, pok. 8, 10-720 Olsztyntel./fax 523-45-32Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr inż. Anna Magdalena Gotkowska-Płachtae-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr inż. Anna Magdalena Gotkowska-Płachta, dr inż. Monika Diana Harnisz, dr inż. Ewa Korzeniewska

Uwagi dodatkowe:grupy 12 osobowe


DROBNOUSTROJE ŚRODOWISK NATURALNYCHECTS: 2 MICROORGANISMS IN NATURAL ENVIRONMENTS





31,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- opracowanie 1 prezentacji multimedialnej do ćwiczeń 3,0 godz.

- przygotowanie do zaliczenia pisemnego z przedmiotu 12,0 godz.

- przygotowanie do ćwiczeń 14,0 godz.

29,0 godz.




23,0 godz.






08057-11-OF DZIEDZICTWO KULTUROWEECTS: 2 CULTURAL HERITAGETREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADKształtowanie się pojęcia dziedzictwo kulturowe. Dziedzictwo transkulturowe. „Dziedzictwo bez dziedziców”. Strategie przyswajania obcegodziedzictwa. „Regionalizm otwarty”. Historia sztuki: elementy historii sztuki uwzględniające wielokulturowość i w jej odbicie w sztuce regionów;rola muzeów i wielkich kolekcji w zachowaniu dziedzictwa kulturowego; sztuka nośnikiem idei uniwersalnych. Prawo wobec dziedzictwakulturowego: akt konstytucyjny UNESCO; konwencje UNESCO dotyczące dziedzictwa kulturowego; karta Światowego Dziedzictwa UNESCO;ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami; prawo Unii Europejskiej wobec dziedzictwa kulturowego. Organizacje rządowe ipozarządowe w ochronie dziedzictwa kulturowego: ochrona dziedzictwa kulturowego w Unii Europejskiej i w Polsce; organizacje regionalne i ichwkład w budowaniu świadomości wielokulturowego dziedzictwa.

CEL KSZTAŁCENIAUczestnictwo w wykładach ma na celu nabycie wiedzy uświadamiającej wartość dziedzictwa kulturowego i potrzebę odpowiedzialności za nie wwymiarze personalnym i ogólnoludzkim.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W04++, P1A_U11+, P1A_K01+, P1A_K05+, P1A_K07+, T1A_W02++, T1A_W03++, T1A_U05+,T1A_K01+, R1A_W03++, R1A_K01+, R1A_K07+Symbole efektów kierunkowych K1_W12++, K1_U07+, K1_K08+, K1_K09+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Znajomość w zakresie podstawowym teorii i kierunków rozwoju dotyczących dziedzictwa kulturowego. Student zna i rozumie podstawowemetody badania oraz interpretacje wytworów kultury składających się na dziedzictwo kulturowe (K1_W12)W2 - student ma podstawową wiedzę o powiązaniach wiedzy dotyczącej dziedzictwa kulturowego z innymi dyscyplinami humanistycznymi ispołecznymi; posiada wiedzę o instytucjach kultury zajmują (K1_W12)UmiejętnościU1 - Student potrafi rozpoznać różnorodne wytwory kultury, określić ich znaczenie w krajobrazie kulturowym oraz w procesie historyczno-kulturowym, posiada umiejętność wpisania ich istnienia w szerszy kontekst kulturowy, polityczny, prawny. (K1_U07)Kompetencje społeczneK1 - Świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego regionu, kraju, Europy, świata; zainspirowanie do samodzielnegoposzerzania wiedzy dotyczącej dziedzictwa kulturowego. Wzbudzenie postawy rewerencji wobec różnorodności dziedzictwa kulturowego świata.(K1_K08, K1_K09)

LITERATURA PODSTAWOWA1) -, "Dokumenty UNESCO-5 Konwencji UNESCO dotyczące ochrony dziedzictwa kulturowego", 2) Bieńkowska E. , 1999r., "Spór o dziedzictwoeuropejskie. Między świętym a świeckim", wyd. W.A.B., , 3) Gładkowska E. , 2003r., "Zrozumieć czas. Obecność wielokulturowej tradycji Warmiii Mazur na przykładzie działalności społeczno-kulturalnej i twórczości Hieronima Skurpskiego", wyd. UWM, Olsztyn, 4) Liżewska I., Knercer W.(red.) , "Zachowane-ocalone? O krajobrazie kulturowym i sposobach jego kształtowania", wyd. Borussia, 5) Mazur Z. , 1997r., "Wokółniemieckiego dziedzictwa na Ziemiach Zachodnich i Północnych", wyd. Inst. Zach. Poznań, 6) Tomaszewski A. , 1995r., "Polityczne graniceeuropejskich dóbr kultury. W: Ochrona dziedzictwa kulturowego zachodnich i północnych ziem Polski".

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) -, 2006r., "Dziedzictwo kulturowe Warmii – Mazur – Powiśla: stan zachowania, potencjały i problemy. Zarząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego", wyd. W-MBPP, Olsztyn , 2) Bursza W. J. , 2004r., "Różnorodność i tożsamość. Antropologia jako kulturowa refleksyjność", wyd.Poznań, 3) Zeidler K. , 2007r., "Prawo ochrony dziedzictwa kultury".

Przedmiot/moduł:DZIEDZICTWO KULTUROWEObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: Of-przedmiot kształcenia ogólnego do wyboruKod ECTS: 08057-11-OFKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: I/1

Rodzaje zajęć: wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 30/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład informacyjny wzbogacony materiałem ikonograficznym, prezentacja multimedialna (W1, W2, U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaSprawdzian ustny 1 - zaliczenie na podstawie ustnego sprawdzenia wiadomości, brana jest pod uwagę obecność studentów na zajęciach. (W1, W2, U1, K1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: brakWymagania wstępne: brak

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Instytut Sztuk Pięknychadres: ul. Feliksa Szrajbera 11, 10-007 Olsztyntel. 524-62-15, tel./fax. 527-34-09Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr Ewa Maria Gładkowskae-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr Ewa Maria Gładkowska


DZIEDZICTWO KULTUROWEECTS: 2 CULTURAL HERITAGE


1. Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim:- konsultacje/konsultacje e-mailowe 1,0 godz.


31,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- przygotowanie do zaliczenia ustnego z przedmiotu 14,0 godz.

- samodzielne lektury powiązane z problematyką wykładów (rozszerzenie, utrwalenie) 15,0 godz.

29,0 godz.






13157-11-B EKOLOGIAECTS: 3 ECOLOGYTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADPodstawy teoretyczne ekologii. Ekologia a ewolucja. Ekofizjologia a adaptacje organizmu do środowiska. Ekologia populacji. Liczebność,struktura demograficzna i przestrzenna populacji. Modele wzrostu populacji i przestrzennej ekspansji. Interakcje międzygatunkowe. Struktura,stabilność i sukcesja biocenoz. Rola fitocenoz. Rola gatunków wskaźnikowych skal ekologicznych. Teoria ekosystemu, klasyfikacja,zróżnicowanie ekosystemów organizacja ekosystemów. Pojęcia siedliska, niszy ekologicznej ekosystemów biotopu. Produktywnośćekosystemów i główne cechy biomów świata. Produkcja pierwotna i wtórna oraz przepływ energii przez organizm i ekosystem. Łańcuchy i siecitroficzne. Globalne cykle biogeochemiczne i obieg materii w różnych ekosystemach: leśnych, wodnych, bagiennych i agrosystemach. Układyponad ekosystemalne. Wpływ czynników antropogenicznych na funkcjonowanie ekosystemów.

ĆWICZENIAZagęszczenie populacji roślin – metoda kwadratów - symulacja badań terenowych, obliczanie zagęszczenia i frekwencji populacji roślinności.Liczebność populacji zwierząt –metoda ponownych połowów – symulacja badań terenowych , obliczanie liczebności populacji zwierząt.Różnorodność gatunkowa – analiza biocenoz – indeksy zróżnicowania gatunkowego i wskaźnik równomierności. Bilans składników mineralnychw zlewni. Metoda obliczania energii zużytej przez osobnika na poszczególne czynności na przykładzie obserwacji ptaków wodnych. Metabolizmstandardowy. Szacowanie przepływu energii przez całą populację. Pierwsza część ćwiczenia terenowa, druga seminaryjna: referaty studentówdotyczące rozszerzenia treści wykładów i dyskusja.

CEL KSZTAŁCENIACelem kształcenia jest zrozumienie przez studenta relacji między organizmami żywymi a środowiskiem w połączeniu ze współczesnymiprocesami cywilizacyjnymi. Celem jest rozumienie oddziaływania działalności człowieka na środowisko. Celem jest nabycie umiejętnościpodstawowego badania zjawisk ekologicznych. Celem kształcenia jest również wdrażanie zasad rozwoju zrównoważonego.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W01+, P1A_U06+, P1A_K01+, T1A_K01+, R1A_W03+, R1A_W04+, R1A_K01+, R1A_K05+Symbole efektów kierunkowych K1_W09+, K1_W17+, K1_U02+, K1_K01+, K1_K08+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Opisuje struktury, mechanizmy i funkcje procesów życiowych organizmów na różnych poziomach organizacji (K1_W09)W2 - Zna naturalne i antropogeniczne źródła i cykle pierwiastków biogenicznych w środowisku , charakteryzuje wpływ na biosferęantropogenicznych przekształceń globalnego cyklu węgla, posiada wiedzę dotyczącą wpływu antropogenicznych zmian cykli azotu, fosforu isiarki na równowagę biogeochemiczną w skali globalnej i ekosystemowej (K1_W17)UmiejętnościU1 - Wyszukuje, analizuje i wykorzystuje w praktyce informacje z zakresu ekologii, a szczególnie w internecie, potrafi poprawnie analizować isyntetyzować wiedzę ekologiczna zawarta w różnych źródłach, potrafi krytycznie ocenić i zweryfikować informacje z zakresu ekologiiprzekazywane w mediach (K1_U02)Kompetencje społeczneK1 - Ma świadomość znaczenia społecznej, zawodowej i etycznej odpowiedzialności za stan środowiska naturalnego, ma świadomośćodpowiedzialności za identyfikację zagrożeń ekologicznych w życiu społecznym (K1_K01, K1_K08)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Weiner J., 2006r., "Życie i Ewolucja Biosfery. Podręcznik ekologii ogólnej", wyd. PWN, t.1, s.592, 2) MacKenzie A., Ball .S.A., Virdee S.R.,2005r., "Ekologia. Krótkie Wykłady", wyd. PWN, t.1, s.427, 3) Krebs Ch. J., 2011r., "Ekologia", wyd. PWN, t.1, s.680, 4) Begon M., Harper J. L.,Townsend C. R., 1999r., "Ekologia Populacji", wyd. PWN, t.1, s.363.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) David Allan J., 1998r., "Ekologia Wód Płynących", wyd. PWN, t.1, s.450, 2) Falińska K., 1996r., "Ekologia Roślin", wyd. PWN, t.1, s.452, 3)Lampert W., Sommer U., 2001r., "Ekologia Wód Śródlądowych", wyd. PWN, t.1, s.416, 4) Ricklefs R. E., "Ecology", wyd. W. H. Freeman & Co.,New York, t.1, s.896.

Przedmiot/moduł:EKOLOGIAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: B-przedmiot kierunkowyKod ECTS: 13157-11-BKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: II/3

Rodzaje zajęć: wykład, ćwiczenia terenowe, ćwiczenia audytoryjneLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/2Ćwiczenia: 30/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład informacyjny (W1, W2)ĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - ćwiczenia audytoryjne, praca w grupach, prezentacja, dyskusja (U1, K1)Ćwiczenia terenowe - Obserwacje dotyczące przepływu energii przez osobnika i populację oraz obiegu materii w ekosystemie (U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaEgzamin pisemny (test wielokrotnego wyboru) - Test wielokrotnego wyboru 100 pytań z 4 odpowiedziami, ponad 50% poprawnych odpowiedzi - ocena pozytywna (W1, W2)Kolokwium pisemne 1 - Kolokwium z treści ćwiczeń (W1, W2)Prezentacja 1 (analiza literatury, multimedialna, ustna) - Prezentacje w Power Point na podstawie literatury przedmiotu (U1, K1)Raport 1 - Raporty z ćwiczeń z wypełnionymi zadaniami obliczeniowymi (W1, W2, U1)Liczba punktów ECTS: 3Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: Chemia, Biologia, Zagrożenia cywilizacyjne i zrównoważony rozwójWymagania wstępne: zdane egzaminy z przedmiotówwprowadzających

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Ekologii Stosowanejadres: ul. Michała Oczapowskiego 5, pok. 316, 10-719 Olsztyntel. 523-35-17, fax 523-41-16Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr hab. Marek Czesław Kruk, prof. UWMe-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr inż. Magdalena Maria Bowszys, dr hab. Marek Czesław Kruk, prof. UWM



EKOLOGIAECTS: 3 ECOLOGY


1. Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim:- konsultacje/egzamin 1,0 godz.



46,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- opracowanie sprawozdań z ćwiczeń audytoryjnych 7,0 godz.

- opracowanie sprawozdań z ćwiczeń terenowych 7,0 godz.

- przygotowanie do egzaminu pisemnego/ustnego z przedmiotu 11,0 godz.



43,0 godz.




14,0 godz.






13057-11-CFW EKOLOGIA MIKROORGANIZMÓWECTS: 2 ECOLOGY OF MICROORGANISMSTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADMikrobiocenozy różnych środowisk naturalnych. Czynne i bierne rozprzestrzenianie się mikroorganizmów. Przenoszenie informacji uzyskanychin vitro do warunków naturalnych. Ekologia mikroorganizmów a czynniki wzrostu. Współzależność międzygatunkowa mikroorganizmów:symbioza, amensalizm, pasożytnictwo i drapieżnictwo. Wpływ drobnoustrojów na ludzi, zwierzęta i rośliny. Mikrosiedliska w środowiskachnaturalnych i organizmach żywych. Przeżywalność i aktywność metaboliczna różnych grup, rodzajów i gatunków drobnoustrojów. Wykorzystaniedrobnoustrojów w procesach samooczyszczania środowisk.

ĆWICZENIABioróżnorodność mikroorganizmów i ich wzajemne zależności w różnych biotopach. Określanie preferencji pokarmowych, temperaturowych itlenowych mikroorganizmów występujących w środowiskach naturalnych. Badanie wpływu czynników antagonistycznych i stymulujących wzrostdrobnoustrojów. Aktywność metaboliczna mikroorganizmów środowiskowych. Oznaczanie przeżywalności drobnoustrojów w różnych warunkachśrodowiskowych. Współzależności międzygatunkowe mikroorganizmów. Drobnoustroje wykorzystywane w bioremediacji środowisk wodnych iglebowych.

CEL KSZTAŁCENIACelem kształcenia jest teoretyczne i praktyczne zapoznanie studentów z ekologią mikroorganizmów na podstawie ich bioróżnorodności,prowadzonych procesów metabolicznych oraz wynikających z ich aktywności zmian środowiskowych. Ponadto studenci poznają rolę, znaczeniei współzależności międzygatunkowe mikroorganizmów w środowisku.


EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Charakteryzuje zjawiska i procesy zachodzące w środowisku z punktu widzenia ekologii mikroorganizmów (K1_W09)UmiejętnościU1 - Przeprowadza obserwacje oraz wykonuje w laboratorium podstawowe badania mikrobiologiczne (K1_U02)Kompetencje społeczneK1 - Rozumie potrzebę ciągłego pogłębiania wiedzy w zakresie ekologii mikroorganizmów (K1_K01)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Błaszczyk M.K., 2010r., "Mikrobiologia środowisk", wyd. PWN, Warszawa, s.1-400, 2) Kołwzan B. i in., 2005r., "Podstawy mikrobiologii wochronie środowiska", wyd. OficynaWydawnicza Politechniki Wrocławskiej, s.1-117, 3) Alexander M., 1975r., "Ekologia mikroorganizmów", wyd.PWN, Warszawa, s.1-638, 4) Odum E.P., 1982r., "Podstawy ekologii", wyd. PWRiL, Warszawa, s.1-660, 5) Pawlaczyk-Szpilowa M., 1997r.,"Biologia i ekologia", wyd. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, s.1-387.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Kunicki – Goldfinger J. H., 2008r., "Życie bakterii", wyd. PWN, Warszawa, s.1-616, 2) Paluch J., 1986r., "Mikrobiologia wód", wyd. PWN,Warszawa, s.1-394, 3) Schlegel H.G. , 2003r., "Mikrobiologia ogólna", wyd. PWN, Warszawa, s.1-681, 4) Błaszczyk M.K., 2007r.,"Mikroorganizmy w ochronie środowiska", wyd. PWN, Warszawa, s.1-196.

Przedmiot/moduł:EKOLOGIA MIKROORGANIZMÓWObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: FakultatywnyGrupa przedmiotów: CFW-elektyw wydziałowy do wyboruKod ECTS: 13057-11-CFWKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/5

Rodzaje zajęć: ćwiczenia laboratoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/2Ćwiczenia: 15/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - informacyjny, multimedialny (W1)ĆwiczeniaĆwiczenia laboratoryjne - praktyczne wykonanie analiz mikrobiologicznych (W1, U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaSprawdzian pisemny 2 - zaliczenie ćwiczeń na podstawie ocen cząstkowych otrzymywanych w trakcie trwania semestru za wiedzę teoretyczną niezbędną do realizacji poszczególnych ćwiczeń (W1, U1, K1)Sprawdzian pisemny 1 - zaliczenie wykładów na podstawie testu z pytaniami otwartymi i opisowymi (W1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: Biologia, biochemia, mikrobiologiaWymagania wstępne: Wiedza teoretyczna z zakresuekologii oraz podstawowych procesów biochemicznychzachodzących w środowisku

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Mikrobiologii Środowiskowejadres: ul. Romana Prawocheńskiego 1, pok. 8, 10-720 Olsztyntel./fax 523-45-32Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr inż. Ewa KorzeniewskaOsoby prowadzące przedmiot:dr inż. Ewa Korzeniewska

Uwagi dodatkowe:grupy 12-osobowe


EKOLOGIA MIKROORGANIZMÓWECTS: 2 ECOLOGY OF MICROORGANISMS





31,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- przygotowanie do zaliczenia pisemnego z przedmiotu 10,0 godz.


25,0 godz.




22,0 godz.






13457-11-CFW EKOLOGIA OSADU CZYNNEGO W PRAKTYCE UŻYTKOWANIA REAKTORÓW BIOLOGICZNYCH

ECTS: 2 ACTIVATED SLUDGE ECOLOGY IN BIOREACTOR OPERATIONTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADEkologia osadu czynnego. Problem jaj pasożytów jelitowych w osadach ściekowych. Zaburzenia sedymentacji osadu czynnego. Funkcjebiocenozy osadu czynnego. Znaczenie biocenozy osadu czynnego w ocenie przebiegu procesu oczyszczania ścieków. Bioindykacja efektówoczyszczania ścieków metodą osadu czynnego. Specyficzne i niespecyficzne metody ograniczania rozwoju organizmów nitkowatych.

ĆWICZENIABiologiczna ocena osadu czynnego różnego pochodzenia: Analiza mikroskopowa morfologii kłaczka osadu czynnego. Ocena właściwościfizycznych osadu. Analiza składu gatunkowego i ilościowego biocenozy osadu czynnego. Obliczenie Biotycznego indeksu osadu czynnego.Wypełnienie karty mikroskopowej oceny osadu czynnego. Dokonanie samodzielnej oceny przewidywanego wieku osadu, wielkości obciążeniaładunkiem organicznym, warunków tlenowych, właściwości sedymentacyjnych osadu czynnego. Wskazywanie biologicznych czynnikówwpływające na obniżenie jakości ścieków oczyszczonych

CEL KSZTAŁCENIAPoznanie biologii i ekologii organizmów wodnych uczestniczących w technologicznych procesach unieszkodliwiania zanieczyszczeń.Osiągnięcie umiejętności monitorowania przebiegu i efektów pracy, rozwiązywania problemów eksploatacyjnych oczyszczalni ścieków napodstawie składu i stanu biocenoz.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W08+, R1A_W06+, R1A_U05+, R1A_K05+Symbole efektów kierunkowych K1_W11+, K1_U05+, K1_K01+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - W01 Zna metody ograniczania rozwoju organizmów stwarzających problemy eksploatacyjne przy eksploatacji reaktorów biologicznych(K1_W11)UmiejętnościU1 - U01 Wykorzystuje mikroskop optyczny: do biologicznej oceny jakości osadu czynnego, monitorowania przebiegu jak i efektów oczyszczaniaścieków (K1_U05)Kompetencje społeczneK1 - K01 Rozumie potrzeby dokształcania się i podnoszenia umiejętności w zakresie technik i technologii stosowanych w reaktorachbiologicznych (K1_K01)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Jenkins D., Richard M.G., Daigger G.I. , 2004r., "Manual on the causes and control of activated sludge bulking and foaming, 3rd edition.", wyd.IWA Publishing, 2) Wanner J., 1994r., "Activated sludge bulking and foaming control.", wyd. Technomic Publishing Co. Inc. Lancaster, 3)Eikelboom D.H., van Buijsen H.J.J. , 1998r., "Podręcznik mikroskopowego badania osadu czynnego.", wyd. Wyd. Seidel Przywecki, Szczecin, 4)Lemmer H. , 2000r., "Przyczyny powstawania i zwalczania osadu spęczniałego.", wyd. Wyd. Seidel Przywecki, Szczecin, 5) Fiałkowska E., FydaJ., Pajdak-Stoś A., Wiąckowski K. , 2010r., "Osad czynny, biologia i analiza mikrosopowa", wyd. Wyd. Seidel Przywecki, Szczecin.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Gray. N.F, 1989r., "Biology of wastewater treatment", wyd. Oxford University Press, Oxford, 2) Foissner W., Berger H. , 1996r., "A user –friendly guide to the Ciliates (Protozoa, Ciliophora) commonly used by hydrobiologists as bioindicators in rivers, lakes and waste waters, withnotes on their ecology.", wyd. Freshwater Biology 35: 375-482, 3) Cyrus Z., Sladeček V. , 1973r., "A guide of organisms from wastewater plants.Prace a Studie 133", wyd. Vyz. Ustav Vodohosp., Praha, 4) Dymaczewski Z., Oleszkiewicz J.A., Sozański M.M (red.)., 1997r., "Poradnikeksploatatora oczyszczalni ścieków", wyd. PZITS, Poznań, 5) ) Turoboyski L., 1979r., "Hydrobiologia techniczna", wyd. PWN. Warszawa, 6)Kutikova L.A., 1984r., "Fauna aerotenkov (atlas).", wyd. Nauka, Leningrad, 7) Kalisz L., Kaźmierczuk M. , 1998r., "Organizmy osadu czynnego.",wyd. IOŚ, Warszawa.

Przedmiot/moduł:EKOLOGIA OSADU CZYNNEGO W PRAKTYCE UŻYTKOWANIA REAKTORÓW BIOLOGICZNYCHObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: FakultatywnyGrupa przedmiotów: CFW-elektyw wydziałowy do wyboruKod ECTS: 13457-11-CFWKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/5

Rodzaje zajęć: ćwiczenia laboratoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 15/1Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład/wykład problemowy (W1)ĆwiczeniaĆwiczenia laboratoryjne - Ćwiczenia laboratoryjne - analiza mikroskopowa (W1, U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium praktyczne 1 - przeprowadzenie badań prób osadu czynnego i pisemna interpretacja ich wyników (U1, K1)Kolokwium ustne 1 - pytania wymagające krótkich odpowiedzi (W1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: ekologia, technologia wody, technologia ściekówWymagania wstępne: Podstawowe pojęcia związanez ekologią i technologią oczyszczania ścieków

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Ekologii Stosowanejadres: ul. Michała Oczapowskiego 5, pok. 316, 10-719 Olsztyntel. 523-35-17, fax 523-41-16Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr inż. Adam Jerzy Drzewickie-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr inż. Adam Jerzy Drzewicki

Uwagi dodatkowe:Małe grupy, Ćwiczenia zblokowane, Wstęp na salę ćwiczeń tylko w odzieży ochronnej


EKOLOGIA OSADU CZYNNEGO W PRAKTYCE UŻYTKOWANIA REAKTORÓW BIOLOGICZNYCH

ECTS: 2 ACTIVATED SLUDGE ECOLOGY IN BIOREACTOR OPERATION





32,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- przygotowanie do kjolokwium praktycznego 10,0 godz.

- przygotowanie do zaliczenia ustnego przedmiotu 10,0 godz.


29,0 godz.




28,0 godz.






13057-11-CFW EKOLOGIA ZBIORNIKÓW SŁONAWOWODNYCHECTS: 2 EKOLOGY OF CONTAINERS SALTY WATERTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADEkologia jako dziedzina nauki - jej związki z różnymi dziedzinami wiedzy. Morza, a wody słodkie. Nowe spojrzenie na rozwój zbiornikówprzybrzeżnych południowego Bałtyku. Ewolucja jezior przybrzeżnych na tle rozwoju środkowego wybrzeża Bałtyku. Estuaria i laguny jakospecyficzne zbiorniki słonawe. Wody słonawe – ogólna charakterystyka, pochodzenie, podział. Hydrologiczna charakterystyka wód słonawych.Biologiczna i ekologiczna specyfika wód słonawych. Zasolenie jako czynnik środowiskowy. Specyfika funkcjonowania życia w ekstremalnychwarunkach – megafauna, zjawisko gigantyzmu, kominy hydrotermalne. Bałtyk jako morze słonawe. Ekosystemy brzegowe Bałtyku – zalewy,zatoki, jeziora przymorskie. Biocenozy zamieszkujące wody otwarte i głębokie dno morskie Bałtyku. Słonawowodne jeziora – naturalne isztuczne. Eutrofizacja w wodach słonawych. Zanieczyszczenia i ochrona wód słonawych.

ĆWICZENIAFlora zbiorników słonawowodych. Fauna zbiorników słonawowodnych. Analiza mikroskopowa prób biologicznych pobranych z wódprzybrzeżnych o różnym stopniu zasolenia (praca w grupach). Analiza mikroskopowa prób biologicznych pobranych z jezior naturalnych isztucznych o różnym stopniu zasolenia (praca w grupach). Gatunki pełniące funkcje bioindykacyjne. Rola i znaczenie organizmów morskich wgospodarce światowej (dyskusja).

CEL KSZTAŁCENIAOmówienie specyfiki hydrologicznej, biologicznej i ekologicznej wód słonawych; poznanie biocenozy zamieszkującej wody o różnym stopniuzasolenia.


EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Charakteryzuje wpływ eutrofizacji na różnorodność biologiczną organizmów słonawowodnych, wymienia biologiczne wskaźniki trofii wód;ocenia biologiczne zasoby wód słonawych w aspekcie ich zrównoważonego wykorzystania (K1_W11)UmiejętnościU1 - Na podstawie źródeł wnioskuje o znaczeniu organizmów morskich w gospodarce światowej oraz zagrożeń ekosystemów wodnych (K1_U05)Kompetencje społeczneK1 - wykazuje kreatywność w korzystaniu z dostępnych źródeł informacji naukowej oraz popularnonaukowej, uzupełniając swoją wiedzę(K1_K01)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Andrulewicz E., Szymelfenig M., Urbański J., Węsławski J.M., 2008r., "Morze Bałtyckie – o tym warto wiedzieć", wyd. Wyd. Astra Gdynia, 2)Kajak Z. , 2001r., "Hydrobiologia – Limnologia", wyd. Wyd. PWN Warszawa, 3) Kurantowska A., 2002r., "Ekologia – Jej związki z różnymidziedzinami wiedzy", wyd. PWN Warszawa-Łódź, 4) Paturej E. , 2005r., "Zooplankton przymorskich jezior Pobrzeża Bałtyckiego", wyd.Rozprawy i Monografie 110, Wyd. UWM-Olsztyn, 5) Charles J. Krebs, 2011r., "Ekologia: eksperymentalna analiza rozmieszczenia i liczebności",wyd. Wyd. PWN Warszawa, 6) Lampert W., Sommer H., 1996r., "Ekologia wód śródlądowych", wyd. PWN Warszawa, 7) Różańska Z. , 1999r.,"Ekologia środowiska morskiego", wyd. Wyd. ART Olsztyn, 8) Chojnacki C.J , 1996r., "Zarys ekologii wód", wyd. Wyd. AR Szczecin.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Godlewska-Lipowa A.W., Ostrowski J.Y. , 2007r., "Problemy współczesnej cywilizacji i ekologii", wyd. Wyd. UWM Olsztyn, 2) Chauveau L. ,2004r., "Mały atlas zagrożeń ekologicznych. Mała encyklopedia Larousse", wyd. Wrocław, 3) Demel K. , 1974r., "Życie morza", wyd. Wyd.Morskie, Gdańsk, 4) Weiner J. , 2005r., "Życie i ewolucja biosfery", wyd. Wyd. Nauk. PWN Warszawa.

Przedmiot/moduł:EKOLOGIA ZBIORNIKÓW SŁONAWOWODNYCHObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: FakultatywnyGrupa przedmiotów: CFW-elektyw wydziałowy do wyboruKod ECTS: 13057-11-CFWKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/5

Rodzaje zajęć: wykład, ćwiczenia laboratoryjne, ćwiczenia audytoryjneLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 15/1Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - informacyjny, wykład z prezentacją multimedialną (W1)ĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - tematy ćwiczeń prowadzone interaktywnie (W1, U1, K1)Ćwiczenia laboratoryjne - Analiza mikroskopowa prób biologicznych pobranych z jezior o różnym stopniu zasolenia (U1)Forma i warunki zaliczeniaOcena pracy i współpracy w grupie 1 - Student ocenia zasoby wód słonawych w aspekcie ich zrównoważonego wykorzystania - dyskusja.Możliwych do uzyskania 5 pkt.(lider 2, wysoka aktywność 2, aktywność 1). Zalicza 1 pkt. (K1)Prezentacja 1 (multimedialna) - Student/zespól przygotowuje prezentację:wpływ eutrofizacji na różnorodność biologiczną organizmów-biologiczne wskaźniki trofii wód oznaczone pod mikroskopem.Możliwe do uzyskania 8pkt(W-3,U-5).Zal.4pkt (W1, U1)Sprawdzian pisemny 1 - Test z pytaniami(zadaniami) otwartym z wykładów-6 pytań, każde po 1 pkt.Zalicza 3 pkt. Ocena końcowa jest sumą pkt. ze wszystkich form sprawdzania W,U,K.Zalicza 7 pkt(W-50%=4,5p;U-40%=2p;K-10%=0,5p). (W1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: Biologia, EkologiaWymagania wstępne: znajomość terminologii orazpodstawowych zagadnień ekologicznych

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Ekologii Stosowanejadres: ul. Michała Oczapowskiego 5, pok. 316, 10-719 Olsztyntel. 523-35-17, fax 523-41-16Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr hab. inż. Ewa Paturej, prof. UWMe-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr hab. inż. Ewa Paturej, prof. UWM


EKOLOGIA ZBIORNIKÓW SŁONAWOWODNYCHECTS: 2 EKOLOGY OF CONTAINERS SALTY WATER





32,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- przygotowanie do sprawdzianu praktycznego 6,0 godz.

- przygotowanie do sprawdzianu teoretycznego 5,0 godz.

- przygotowanie do pisemnego zaliczenia wykładów z przedmiotu 8,0 godz.

- przygotowanie do ćwiczeń audytoryjnych 5,0 godz.


29,0 godz.




28,0 godz.






16957-11-O ERGONOMIAECTS: 0,25 ERGONOMICSTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADErgonomia – podstawowe pojęcia i definicje. Ergonomia jako nauka interdyscyplinarna. Główne nurty w ergonomii: ergonomia stanowiska pracy(wysiłek fizyczny na stanowisku pracy, wysiłek psychiczny na stanowisku pracy, dostosowanie antropometryczne stanowiska pracy, materialneśrodowisko pracy), ergonomia produktu – inżynieria ergonomicznej jakości, ergonomia dla osób starszych i niepełnosprawnych.

CEL KSZTAŁCENIACelem przedmiotu jest przybliżenie studentom podstawowych zagadnień zawiązanych z ergonomią rozumianą w sensie interdyscyplinarnym,uświadomienie zagrożeń i problemów (także zdrowotnych) związanych z niewłaściwymi rozwiązaniami ergonomicznymi na stanowiskach pracyzawodowej oraz w życiu pozazawodowym a także korzyści wynikających z prawidłowych działań w tym zakresie.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W09+, P1A_K03+, T1A_W04+, T1A_W05+, T1A_U14+, T1A_K04+, R1A_W05+, R1A_K03+, InzA_U06+Symbole efektów kierunkowych K1_W20+, K1_W25+, K1_U15+, K1_K04+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Znajomość podstawowych pojęć związanych z ergonomią, ze szczególnym uwzględnieniem ergonomii stanowiska pracy. (K1_W20,K1_W25)UmiejętnościU1 - Umiejętność oceny (w zakresie podstawowym) warunków w pracy zawodowej oraz podczas aktywności pozazawodowej ze względu naproblemy ergonomiczne i zagrożenia z tym związane (K1_U15)Kompetencje społeczneK1 - Postawa antropocentryczna w stosunku do warunków pracy i życia codziennego, reagowanie na zagrożenia wynikające z wadliwychrozwiązań i nieprawidłowości w zakresie jakości ergonomicznej; uwrażliwienie na potrzeby osób niepełnosprawnych (K1_K04)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Batogowska A. , 1998r., "Podstawy ergonomii", wyd. WSP Olsztyn, 2) Górska E., 2007r., "Ergonomia. Projektowanie, diagnoza,eksperymenty.", wyd. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 3) Górska E., Tytyk E., 1998r., "Ergonomia w projektowaniu stanowiskpracy", wyd. Wyd. Politechniki Warszawskiej, 4) Jabłoński J., 2006r., "Ergonomia produktu, ergonomiczne zasady projektowania produktów",wyd. Wyd. Politechniki Poznańskiej.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Kowal E., 2002r., "Ekonomiczno-społeczne aspekty ergonomii", wyd. PWN, 2) Ujma-Wąsowicz K., 2005r., "Ergonomia w architekturze", wyd.Wydawnictwo Politechniki Śląskiej.

Przedmiot/moduł:ERGONOMIAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: O-przedmiot kształcenia ogólnegoKod ECTS: 16957-11-OKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: II/4

Rodzaje zajęć: wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 2/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - Wykład z prezentacją multimedialną (W1, U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaTest kompetencyjny 1 - Test pisemny z wiadomości przekazanych podczas wykładu. (W1, U1, K1)Liczba punktów ECTS: 0,25Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: brakWymagania wstępne: brak

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Elektrotechniki, Energetyki, Elektroniki i Automatykiadres: ul. Michała Oczapowskiego 11, pok. 202, 10-719 Olsztyntel. 523-36-21, fax 523-36-03Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr Joanna HałaczOsoby prowadzące przedmiot:dr Joanna Hałacz


ERGONOMIAECTS: 0,25 ERGONOMICS





3,0 godz.






08157-11-OF ETYKAECTS: 2 ETHICSTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADEtyka – podstawowe znaczenia terminu. Podział etyki. Podstawowe pojęcia moralne. Z historii etyki. Eudaimonizm etyczny. Hedonizm. Etykachrześcijańska. Etyka średniowieczna. Nowożytna etyka. Teoria zmysłu moralnego. Deontologia. Utylitaryzm w etyce. Współczesna etyka cnót.Etyka sytuacyjna. Bioetyka.

CEL KSZTAŁCENIAPrzedmiot służy wprowadzeniu w problematykę i specyfikę tradycyjnej refleksji etycznej. Pokazuje najważniejsze problemy i rozstrzygnięcia wzakresie etyki. Kształtuje wyobrażenie otwartego charakteru pytań i wynikającą z tego wielość stanowisk etycznych. Zaznajamia z podstawowąterminologią, przesłankami poglądów, ich podstawowymi założeniami oraz konsekwencjami. Rozwija znajomość terminologii filozoficznej orazumiejętność sprawnego posługiwania się językiem filozoficznym.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W04+, P1A_U11++, P1A_K01+, P1A_K05+, P1A_K07+, T1A_W02+, T1A_W03+, T1A_U05++,T1A_K01+, R1A_W03+, R1A_K01+, R1A_K07+Symbole efektów kierunkowych K1_W12+, K1_U07++, K1_K08+, K1_K09+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Student zdobywa wiedzę niezbędną do studiów uniwersyteckich; zna najważniejsze nurty, szkoły, postacie z dziedziny etyki, wskazujepodobieństwa i różnice między nimi; zna podstawowe problemy i pytania głównych nurtów etycznych; definiuje elementarne pojęcia w zakresieetyki; objaśnia znaczenie etyki dla wiedzy teoretycznej oraz praktycznego działania człowieka. (K1_W12)UmiejętnościU1 - Student operuje podstawową terminologią etyczną; potrafi określić, przeanalizować podstawowe odmiany i założenia poglądów etycznych;wskazuje i na poziomie podstawowym porównuje przeciwstawne stanowiska etyczne, wskazuje i ocenia ich kluczowe założenia i konsekwencje(K1_U07)U2 - Student ilustruje historycznymi przykładami poszczególne poglądy etyczne; Dokonuje analizy i krytyki stanowisk i określa podstawoweróżnice między nimi. Wskazuje i ocenia ich wpływ na współczesne zjawiska kulturowe. (K1_U07)Kompetencje społeczneK1 - Student dostrzega i uznaje pluralizm myślenia filozoficznego; rozwija ciekawość poznawczą; samodzielnie prezentuje założenia nurtówetycznych, a także podejmuje krytykę lub ewentualnie obronę wybranych poglądów; (K1_K08)K2 - Student rozwija postawę dystansu wobec własnych przekonań, uczy się pokory intelektualnej i dostrzega elementarną więź między sferąwartości i sposobem ich uzasadniania a życiem społecznym i jego problemami. (K1_K09)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Bourke, V. J., 1994r., "Historia etyki", wyd. Krupski i S-ka, 2) Ślipko, T., 2002r., "Zarys etyki ogólnej", wyd. Kraków , 3) Vardy, P., Grosch, P.,1995r., "Etyka", wyd. Poznań, 4) Williams, B., 2000r., "Moralność: Wprowadzenie do etyki", wyd. Warszawa , 5) Singer, P. (red.), 2002r.,"Przewodnik po etyce", wyd. Warszawa , 6) Teichman, J., 2002r., "Etyka społeczna: Podręcznik dla studentów", wyd. Warszawa , 7) Brandt, R.B., 1996r., "Etyka", wyd. Warszawa.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) E. Podrez, wyb., 1993r., "W kręgu dobra i zła (Od Sokratesa do kanta)", wyd. Medium, 2) E. Podrez, wyb., 1994r., "W kręgu dobra i zła (OdHegla do Levinasa)", wyd. Medium, 3) Z. Kalita, wyb., 1995r., "Etyka, Antologia tekstów", wyd. Wrocław , 4) S. Jedynak, red., 1994r., "Małysłownik etyczny", wyd. Lublin.

Przedmiot/moduł:ETYKAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: Of-przedmiot kształcenia ogólnego do wyboruKod ECTS: 08157-11-OFKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: I/1

Rodzaje zajęć: wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 30/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład z prezentacją multimedialną (W1, U1, U2, K1, K2)Forma i warunki zaliczeniaSprawdzian pisemny 1 - Sprawdzian w formie testu (W1, U1, U2, K1, K2)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: brakWymagania wstępne: brak

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Instytut Filozofiiadres: ul. Kurta Obitza 1, pok. 242, 10-725 Olsztyntel. 524-63-98, tel./fax 523-34-89Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr Andrzej Leon Stoińskie-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr Andrzej Leon Stoiński


ETYKAECTS: 2 ETHICS





30,0 godz.






08057-11-O ETYKIETAECTS: 0,5 ETIQUETTETREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADCelem wykładów jest zapoznanie studentów z wybranymi zagadnieniami dotyczącymi zasad savoir-vivre’u (powitania, spotkania towarzyskie,zaproszenia, wizytówki) oraz etykiety biznesowej (dostosowanie ubioru do okoliczności, zasady przedstawiania), szczególnie w zakresieprzygotowania się do rozmowy kwalifikacyjnej. Ponadto scharakteryzowana zostanie tytulatura obowiązująca na uczelniach wyższych.Omówione zostaną podstawowe zasady etykiety oraz precedencji w miejscach publicznych. W dalszej części podjęte zostaną zagadnieniazwiązane z wyraźnym rozróżnieniem 3 zakresów etykiety: codziennej, biznesowej (urzędniczej) i dyplomatycznej. Wprowadzone zostaną takżezakresy etykiety stołów „zasiadanych” i przyjęć stojących.

CEL KSZTAŁCENIAEtykieta, savoir-vivre, „bon ton”, dyplomacja to pojęcia, za pomocą których definiujemy zachowania ludzkie w różnych momentach. Istotą zajęćjest próba połączenia trudnej teorii sztuki dyplomacji (trudnej na poziomie zaawansowanym) z praktyką w zakresie zasad postępowania wróżnych sytuacjach: towarzyskich, biznesowych, prywatnych.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W10+, P1A_U08+, P1A_K02+, T1A_W10+, T1A_U02+, T1A_K03+, R1A_W08+, R1A_U02+, R1A_K02+Symbole efektów kierunkowych K1_W24+, K1_U19+, K1_K03+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Student potrafi zdefiniować podstawowe pojęcia z zakresu etykiety i sztuki dyplomacji. Umie rozróżniać kryteria rządzące etykietącodzienną (savoir-vivrem) i biznesową. (K1_W24)UmiejętnościU1 - Posiada umiejętność prezentowania wyników pracy w uporządkowanej i zrozumiałej formie. (K1_U19)Kompetencje społeczneK1 - określa priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania (K1_K03)

LITERATURA PODSTAWOWA1) I. Radomska-Kamińska, 2012r., "Kultura biznesu. Normy i formy", wyd. Warszawa, 2) T. Orłowski, 2007r., "Protokół dyplomatyczny", wyd.Warszawa.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Ch. Benoit, 2008r., "Savoir-vivre dla zaawansowanych", wyd. Warszawa.

Przedmiot/moduł:ETYKIETAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: O-przedmiot kształcenia ogólnegoKod ECTS: 08057-11-OKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: II/3

Rodzaje zajęć: wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 4/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - Wykład problemowy, informacyjny, z elementami dyskusji, pokaz,case study, prezentacja. (W1, U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaTest kompetencyjny 1 - Test skladający się z 20 pytań. Min . na ocenę dostateczną to 50,5% pkt. (W1, U1, K1)Liczba punktów ECTS: 0,5Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: brakWymagania wstępne: brak

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Instytut Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznejadres: ul. Kurta Obitza 1, pok. 348, 10-725 Olsztyntel. 524-63-47, fax 524-63-09Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr Anita FrankowiakOsoby prowadzące przedmiot:dr Anita Frankowiak



ETYKIETAECTS: 0,5 ETIQUETTE




6,5 godz.2. Samodzielna praca studenta:- przygotowanie do zaliczenia 2,0 godz.

2,0 godz.






13057-11-B FAUNA EKOSYSTEMÓW WODNYCH I LĄDOWYCHECTS: 2 FAUNA OF AQUATIC AND LAND ECOSYSTEMSTREŚCI MERYTORYCZNE

ĆWICZENIACharakterystyka taksonów w randze różnych kategorii wchodzących w skład zespołów zwierząt ekosystemów wodnych oraz lądowych; cechydiagnostyczne. Oznaczanie do rzędów i rodzin oraz rodzajów i gatunków okazów należących do Protozoa, Rotatoria, Annelida, Mollusca,Arthropoda. Pospolite gatunki fauny Polski. Gatunki obce w faunie Polskiej. Gatunki zagrożone, chronione oraz wskaźnikowe

CEL KSZTAŁCENIAPraktyczna znajomość zasad klasyfikacji zwierząt. Poznanie różnorodności i bogactwa gatunkowego fauny ekosystemów wodnych i lądowych.Osiągnięcie umiejętności oznaczania oraz rozpoznawania rzędów, rodzin, rodzajów oraz gatunków bezkręgowców.


EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Ma wiedzę o roli i znaczeniu środowiska przyrodniczego i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej oraz zagrożeniach.Definiuje i objaśnia zasady klasyfikacji zwierząt. Rozpoznaje i rozróżnia gatunki zwierząt. Opisuje różnorodność i bogactwo gatunkowe faunyekosystemów wodnych i lądowych (K1_W01)UmiejętnościU1 - Przeprowadza obserwacje oraz wykonuje w terenie lub laboratorium proste pomiary biologiczne. Posiada umiejętność korzystania z kluczydo oznaczania oraz rozpoznawania rzędów, rodzin, rodzajów oraz gatunków bezkręgowców i kręgowców. Analizuje oraz formułuje wnioskidotyczące różnorodności faunistycznej. (K1_U02)Kompetencje społeczneK1 - Jest świadomy znaczenia społecznej, zawodowej i etycznej odpowiedzialności za stan środowiska naturalnego. Jest wrażliwy na otaczającyświat roślin i zwierząt. Jest gotów dowodzić, że znajomość fauny umożliwia rozumne angażowanie się ochronę środowiska i przyrody. Jestostrożny i krytyczny w wyrażaniu opinii o przyczynach zmian faunistycznych zachodzących w środowisku (K1_K01)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Jura C., 1997r., "Bezkręgowce", wyd. PWN Warszawa, 2) Kołodziejczyk A., Koperski P., 2000r., "Bezkręgowce słodkowodne Polski. Klucz dooznaczania oraz podstawy biologii i ekologii makrofauny", wyd. Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego., 3) Pławilszczikow N., 1972r., "Klucz dooznaczania owadów", wyd. PWRiL Warszawa, 4) Radwan S., 2004r., "Wrotki (Rotifera). Fauna Słodkowodna Polski.", wyd. Oficyna WydawniczaTERCJA, 5) Rybak J.I., Łędzki A.L, 2010r., "Słodkowodne skorupiaki planktonowe.", wyd. Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Kołodziejczyk A., Koperski P., Kamiński M., 1998r., "Klucz do oznaczania słodkowodnej makrofauny wodnej", wyd. Biblioteka MonitoringuŚrodowiska, Warszawa., 2) Rybak J.I., 2000r., "Bezkręgowe zwierzęta wodne.", wyd. PWN Warszawa..

Przedmiot/moduł:FAUNA EKOSYSTEMÓW WODNYCH I LĄDOWYCHObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: B-przedmiot kierunkowyKod ECTS: 13057-11-BKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: I/2

Rodzaje zajęć: ćwiczenia laboratoryjneLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Ćwiczenia: 30/2Formy i metody dydaktyczneĆwiczeniaĆwiczenia laboratoryjne - zbiór prób w terenie, oznaczanie taksonów przy pomocy kluczy (W1, U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium pisemne 2 - odpowiedż na 3 pytania zawarte w wylosowanym zestawie (W1, K1)Kolokwium praktyczne 1 - rozpoznawanie organizmów w przygotowanym zestawie (U1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: biologiaWymagania wstępne: Znajomość zasad klasyfikacjisystematycznej w zoologii oraz umiejętnośćrozpoznawania taksonów w randze typu, podtypu igromady

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Ekologii Stosowanejadres: ul. Michała Oczapowskiego 5, pok. 316, 10-719 Olsztyntel. 523-35-17, fax 523-41-16Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:prof. dr hab. Janusz Michał Terleckie-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr Izabela Jabłońska-Barna, dr inż. Lucyna Elżbieta Koprowska, dr Jacek Damian Koszałka


FAUNA EKOSYSTEMÓW WODNYCH I LĄDOWYCHECTS: 2 FAUNA OF AQUATIC AND LAND ECOSYSTEMS




33,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- przygotowanie do kolokwiów 10,0 godz.

- przygotowanie do sprawdzianu praktycznego 9,0 godz.


28,0 godz.




30,0 godz.






13057-11-CFW FITOREMEDIACJAECTS: 2 PHYTOREMEDIATIONTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADZagadnienia definicji fitoremediacji, znaczenia metod fitoremediacyjnych w prewencji i usuwaniu szkód ze środowiska, technicznegozastosowania roślin do remediacji środowiska: remediacji gruntów zanieczyszczonych i zdegradowanych, oczyszczania ścieków,unieszkodliwiania odcieków składowiskowych, zagospodarowania osadów ściekowych i odpadów komunalnych, ochrony środowiska przedmigracją zanieczyszczeń oraz budowy i umacniania obiektów hydrotechnicznych.

ĆWICZENIAZespoły robocze analizują zanieczyszczenia, warunki sytuacyjne, przeprowadzą obliczenia projektowe wybranych technologii fitoremediacyjnych.

CEL KSZTAŁCENIACelem przedmiotu jest nabycie przez studenta wiedzy o technologiach fitoremediacji środowiska oraz umiejętności projektowania systemówfitoremediacyjnych do nieszkodliwiania zanieczyszczeń w środowisku.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W03+, P1A_W07+, P1A_K05+, P1A_K07+, T1A_W07+, T1A_U13+, T1A_K02+, R1A_W01+,R1A_W05+, R1A_U07+, R1A_K07+, InzA_W02+, InzA_W05+, InzA_U05+, InzA_K01+Symbole efektów kierunkowych K1_W01+, K1_W21+, K1_U10+, K1_U17+, K1_K02+, K1_K09+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Definiuje i opisuje rodzaje fitoremediacji, określa możliwości zastosowanie metod fitoremediacyjnych do wybranych rodzajówzanieczyszczeń. (K1_W01)W2 - Określa możliwości zastosowanie metod fitoremediacyjnych do wybranych rodzajów zanieczyszczeń. (K1_W21)UmiejętnościU1 - Potrafi wykorzystać istniejące rozwiązania techniczne do Unieszkodliwiania zanieczyszczeń w środowisku (K1_U10, K1_U17)Kompetencje społeczneK1 - Wykazuje samodzielność i kreatywność w wyborze technologii fitoremediacyjnych. (K1_K02, K1_K09)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Begemann W., Schiechtl H.M., 1999r., "Inżynieria ekologiczna w budownictwie wodnym i ziemnym", wyd. Wydawnictwo Arkady, 2) KowalikP.,, 2001r., "Ochrona środowiska glebowego", wyd. Wydawnictwo Naukowe PWN, 3) Obarska-Pempkowiak H., 2002r., "Oczyszczalniehydrofitowe", wyd. Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej.


Przedmiot/moduł:FITOREMEDIACJAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: FakultatywnyGrupa przedmiotów: CFW-elektyw wydziałowy do wyboruKod ECTS: 13057-11-CFWKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/6

Rodzaje zajęć: ćwiczenia projektowe, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 15/1Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - Wykłady dotyczące definicji, procesów i zastosowań fitoremediacji środowiska. (W1, W2)ĆwiczeniaĆwiczenia projektowe - W zespołach roboczych wykonanie projektu wybranych technologii fitoremediacyjnych. (W1, W2, U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium pisemne 1 - Podstawą zaliczenia wykładów jest zaliczone kolokwium. (W1, W2)Projekt 1 - Podstawą zaliczenia ćwiczeń są oddane sprawozdania z obliczeń projektowych realizowanych na ćwiczeniach. (W1, W2, U1, K1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: Gospodarka i ochrona gleb, Metody biotechnologiczne w ochronie środowiska, Rekultywacja gleb.Wymagania wstępne: podstawowa wiedza z zakresumigracji zanieczyszczeń w gruncie, procesówbiodegradacji zanieczyszczeńw środowisku.

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Biotechnologii w Ochronie Środowiskaadres: ul. Słoneczna 45g, pok. 304, 10-709 Olsztyntel./fax 523-41-31Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr inż. Zygmunt Mariusz Gusiatine-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr inż. Zygmunt Mariusz Gusiatin

Uwagi dodatkowe:Liczebność grup ćwiczeniowych nieprzekraczająca 24 osób (optymalnie 12). Zajęcia mogą być zblokowane.


FITOREMEDIACJAECTS: 2 PHYTOREMEDIATION





31,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- opracowanie sprawozdań z ćwiczeń 10,0 godz.

- przygotowanie do zaliczenia 7,0 godz.


29,0 godz.




30,0 godz.






13257-11-A FIZYKAECTS: 5,5 PHYSICSTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADTREŚCI WYKŁADÓW Podstawy mechaniki klasycznej. Elementy termodynamiki fenomenologicznej. Elementy fizyki cząsteczkowej. Zjawiskaprzenoszenia - równania transportu. Przemiany fazowe. Zjawiska powierzchniowe w cieczach. Elementy statyki i dynamiki płynów. Drania i falew ośrodkach sprężystych. Fala akustyczna. Ultra i infradźwięki. Zagrożenie hałasem. Elektryczne i magnetyczne własności materii.Elektryczność. Rozchodzenie się fal elektromagnetycznych - równania Maxwella. Polaryzacja, interferencja i dyfrakcja fal. Optyczne sposobybadania substancji: polarymetria, nefelometria, refraktometria. Sposoby wykrywania zanieczyszczeń metodami spektroskopowymi. Absorpcyjna iemisyjna analiza widm. Spektroskopia jądrowa. Promieniowanie jonizujące i oddziaływanie jego z materią ożywioną i nieożywioną.Promieniowanie kosmiczne i słoneczne. Elementy kosmologii.

ĆWICZENIATREŚCI ĆWICZEŃ Studenci wykonują 10 ćwiczeń z podanego zestawu, między innymi: Praktyczne wyznaczanie następujących wielkościfizycznych: gęstości ciał stałych i ciekłych, bezwzględnego współczynnika lepkości metodą Stokes’a i za pomocą wiskozymetru Ostwalda,granicznej wartości liczby Reynoldsa, współczynnika napięcia powierzchniowego metodą rurek włoskowatych i za pomocą stalagmometru.Pomiar wilgotności powietrza za pomocą psychrometru.Wyznaczanie ciepła topnienia lodu, współczynnika przewodnictwa cieplnego.Wyznaczanie logarytmicznego dekrementu tłumienia.Wyznaczanie prędkości głosu w powietrzu metodą rezonansu.Pomiar współczynnikazałamania światła oraz wyznaczanie stężenia roztworów metodą refraktometryczną. Pomiar widma absorpcji barwników w roztworach zapomocą spektrofotometru. Ćwiczenia związane z optyką i spektroskopią absorpcyjną, fluorescencyjną, polaryzacją, nefelometrią

CEL KSZTAŁCENIAPrzekazanie podstawowej wiedzy z zakresu fizyki dla zrozumienia zjawisk fizycznych w przyrodzie i techniceRozwijanie samokształceniapoprzez umiejętność korzystania z różnych źródeł wiedzy. Nabycie umiejętności planowania i przeprowadzania eksperymentów fizycznych iopracowania wyników wykonanych pomiarówRozwijanie postaw służących do pracy w zespole badawczym. Wyrobienie odpowiedzialności zawyniki prac zespołowych

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W03+, P1A_W05+, P1A_U06+, P1A_K02+, T1A_W07+, T1A_U09+, T1A_K03+, R1A_W01+,R1A_W05+, R1A_K02+, InzA_W02+, InzA_W05+, InzA_U02+Symbole efektów kierunkowych K1_W01+, K1_W05+, K1_U02+, K1_U09+, K1_K03+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - K_W01+++ charakteryzuje zjawiska i procesy zachodzące w przyrodzie (rozumie zjawiska i procesy fizyczne w przyrodzie, poznajepodstawowe pojęcia, teorię oraz prawa umożliwiające fizyczną interpretację tych procesów; poznaje związki przyczynowo-skutkowe w tychprocesach i matematyczny sposób ich opisu). (K1_W01)W2 - K_W05+++ zna metody badania podstawowych wielkości fizycznych (K1_W05)UmiejętnościU1 - K_U01+++ posiada umiejętność wyszukiwania, zrozumienia, analizy zjawisk fizycznych i wykorzystania w praktyce informacji z różnychźródeł i w różnych formach. (K1_U09)U2 - K_U02+++ przeprowadza obserwacje oraz posiada umiejętność wykonywania pomiarów fizycznych w laboratorium oraz wyznaczaniapodstawowych wielkości fizycznych oraz posiada umiejętność opracowania wyników (Dyskutuje wyniki doświadczalne i porównuje z danymiliteraturowymi). (K1_U02)Kompetencje społeczneK1 - K_K10++ Jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo pracy własnej i innych; umie postępować w stanach zagrożenia, pracuje samodzielnie wlaboratorium. (K1_K03)

LITERATURA PODSTAWOWA1) R Drabant, Z. Z. Machholc, J. Siódmiak, Z. Wieczorek, 2003r., "Ćwiczenia laboratoryjne z fizyki", wyd. UWM, 2) Cz. Bobrowski , 2004r.,"Fizyka - krótki kurs", wyd. WNT, 3) J.Massalski, M. Massalska , 2006r., "Fizyka dla inżynierów.", wyd. WNT, 4) M. Skorko, 1978r., "Fizyka", wyd.PWN, 5) R.I. Grabowski, 1969r., "Fizyka dla wyższych szkół rolniczych", wyd. PWN.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) K. Dołowy , 1996r., "Fizyka dla przyrodników", wyd. PWN, 2) Z. Kęcki , 1998r., "„Podstawy spektroskopii molekularnej”", wyd. PWN , 3) D.Halliday, R. Resnick, , 2003r., "„Fizyka”", wyd. PWN .

Przedmiot/moduł:FIZYKAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: A-przedmiot podstawowyKod ECTS: 13257-11-AKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: I/1

Rodzaje zajęć: ćwiczenia laboratoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/2Ćwiczenia: 45/3Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład informacyjny wspomagany prezentacjami (W1, W2)ĆwiczeniaĆwiczenia laboratoryjne - Student powinien wykonać 8 ćwiczeń laboratoryjnych. Wykonać obliczenie i napisdać sprwaozdanie. (W1, W2, U1, U2, K1)Forma i warunki zaliczeniaEgzamin pisemny (ustrukturyzowane pytania) - Studeny pisze egzamin pisemny. Jeżeli go nie zaliczy pozytywnie to jeszcze odpowiada ustnie (W1, U1)Kolokwium ustne 1 - Ćwiczenia laboratoryjne zalicza odpowiadając ustnie z treści związanej z badanym zjawiskiem fizycznym (W1, W2, U1, U2)Sprawozdanie 1 - Jest to praktyczne zaliczenie ćwiczeń w formie sprawozdania obejmującego opis zjawisk, wykonania ćwiczenia, definicji wielkosci wyznaczanych i obliczeń. (W1, W2, U1, U2, K1)Liczba punktów ECTS: 5,5Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: matematykaWymagania wstępne: Wiadomosci z fizyki imatematyki – zakres szkoły średniej

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Fizyki i Biofizykiadres: ul. Michała Oczapowskiego 4, pok. 107, 10-719 Olsztyntel. 523-38-61, 523-34-06, fax 523-38-61Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr hab. Hanna Bożenna Grajeke-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr hab. Hanna Bożenna Grajek, dr Monika Anna Pietrzak

Uwagi dodatkowe:liczebność grup 16 osób


FIZYKAECTS: 5,5 PHYSICS





68,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- opracowanie sprawozdań do ćwiczeń 5,0 godz.


- przygotowanie do kolokwiów zaliczajacych ćwiczenia 8,0 godz.


81,0 godz.




81,0 godz.






13057-11-B FLORA EKOSYSTEMÓW WODNYCH I LĄDOWYCHECTS: 2 FLORA OF AQUATIC AND LAND ECOSYSTEMSTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADPrzedmiot realizowany tylko w formie ćwiczeń

ĆWICZENIAPrzegląd ważniejszych pojęć morfologicznych niezbędnych w dalszej charakterystyce roślin – rodzaje korzeni, pędów, liści, kwiatów ikwiatostanów, owoców, nasion. Flora ekosystemów wodnych – przegląd i charakterystyka ekologiczna wybranych roślin wodnych (planktofitów,pleustofitów, ryzofitów) oraz ziemno-wodnych (helofitów, amfifitów) ze szczególnym uwzględnieniem taksonów podlegających ochroniegatunkowej. Flora ekosystemów lądowych - przegląd i charakterystyka ekologiczna gatunków roślin zbiorowisk leśnych (olsów i łęgów, grądów,borów) i zbiorowisk nieleśnych (torfowisk, łąk, muraw napiaskowych wydm nadmorskich i śródlądowych) ze szczególnym uwzględnieniemtaksonów podlegających ochronie gatunkowej i zbiorowisk objętych ochroną.

CEL KSZTAŁCENIAZapoznanie z różnorodnością flory występującej na terenie Polski ze wskazaniem zbiorowisk roślinnych które charakteryzuje i szczególnymuwzględnieniem taksonów podlegających ochronie.


EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - wymienia gatunki i opisuje ich cechy, definiuje przynależność tych roślin do określonych zbiorowisk wodnych oraz lądowych, identyfikujegatunki roślin podlegające ochronie i typy zbiorowisk w których występują (K1_W01)UmiejętnościU1 - rozpoznaje gatunki roślin charakterystyczne dla różnych ekosystemów wodnych oraz lądowych, potrafi zakwalifikować rozpoznane taksonydo określonych zbiorowisk roślinnych - prowadzi obserwacje mikroskopowe oraz makroskopowe, (K1_U02)Kompetencje społeczneK1 - angażuje się w proces poznawania różnorodności rodzimej flory, przejawia troskę o stan środowiska przyrodniczego (K1_K01)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Szweykowska A., Szweykowski J, 2009r., "Botanika 2, Systematyka", wyd. Nauk. PWN, Warszawa, 2) Podbielkowski Z., Tomaszewicz H. ,1996r., "Zarys hydrobotaniki", wyd. Nauk. PWN, Warszawa, 3) Podbielkowski Z., 2005r., "Glony", wyd. Szkol. i Pedag., 4) Rutkowski L. , 2006r.,"Klucz do oznaczania roślin Polski niżowej", wyd. Nauk. PWN, Warszawa, 5) Polakowski B, 1995r., "Rośliny chronione", wyd. Nauk. PWN,Warszawa.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Kłosowscy S. i G. , 2007r., "Flora Polski: Rośliny wodne i bagienne", wyd. MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2) Cwender A., Sudnik-Wójcikowska B, 2006r., "Flora Polski: Rośliny kserotermiczne", wyd. MULTICO Oficyna Wydawnicza, 3) Nawara Z. , 2012r., "Flora Polski:Rośliny łąkowe", wyd. MULTICO Oficyna Wydawnicza, 4) Mowszowicz J. , 1987r., "Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnącychjesiennych pospolitych roślin zielnych", wyd. WSiP, 5) Piękoś-Mirkowa H., Mirek Z. , 2007r., "Flora Polski: Rośliny chronione", wyd. MULTICOOficyna Wydawnicza, 6) Mowszowicz J. , 1987r., "Flora wiosenna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących wiosennych pospolitych roślinzielnych.", wyd. Szkol. i Pedag., 7) Mowszowicz J. , 1979r., "Flora letnia. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących letnich pospolitych roślinzielnych", wyd. Szkol. i Pedag., 8) Witkowska-Żuk L. , 2013r., "Flora Polski: Rośliny leśne", wyd. MULTICO Oficyna Wydawnicza.

Przedmiot/moduł:FLORA EKOSYSTEMÓW WODNYCH I LĄDOWYCHObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: B-przedmiot kierunkowyKod ECTS: 13057-11-BKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: I/2

Rodzaje zajęć: ćwiczenia laboratoryjneLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 0/0Ćwiczenia: 30/2Formy i metody dydaktyczneĆwiczeniaĆwiczenia laboratoryjne - Obserwacje mikroskopowe i makroskopowe - indywidualna praca z materiałem biologicznym. (W1, U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium pisemne 3 - Sprawdzenie wiedzy teoretycznej dotyczącej treści przedmiotu (W1, K1)Kolokwium praktyczne 3 - sprawdzenie umiejętności rozpoznawania taksonów flory z różnych zbiorowisk wodnych i lądowych (W1, U1, K1)Sprawozdanie 1 - Sprawdzenie aktywnego uczestnictwa w zajęciach terenowych (W1, U1, K1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: biologiaWymagania wstępne: wiedza nabyta w oparciu oprzedmioty poprzedzające

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Ekologii Stosowanejadres: ul. Michała Oczapowskiego 5, pok. 316, 10-719 Olsztyntel. 523-35-17, fax 523-41-16Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr inż. Bożena Jolanta Jaworskae-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr inż. Bożena Jolanta Jaworska


FLORA EKOSYSTEMÓW WODNYCH I LĄDOWYCHECTS: 2 FLORA OF AQUATIC AND LAND ECOSYSTEMS





- zaliczenie praktyczne 2,0 godz.


28,0 godz.




30,0 godz.






13057-11-CFW GATUNKI OBCE W FAUNIEECTS: 2 ALIEN SPECIES IN FAUNATREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADDefinicje i pojęcia związane z ekspansją, gatunkami inwazyjnymi oraz introdukcją. Kierunki oraz sposoby przedostawania się obcych gatunkówzwierząt. Skutki ekologiczne i ekonomiczne wynikające z wprowadzania lub zawleczenia obcych gatunków zwierząt. Interakcje zwierząt obcych iautochtonicznych w biocenozach wodnych i lądowych. Sposoby zapobiegania przedostawania się nowych gatunków;konwencje oraz regulacjeprawne.

ĆWICZENIAPrzegląd najgroźniejszych gatunków obcych i inwazyjnych na świecie oraz w naszym kraju. Obserwacje mikro- i makroskopowe organizmówwodnych oraz lądowych obcych dla fauny Polski. Zagrożenia terenów chronionych. Globalne oraz regionalne skutki introdukcji obcych gatunkówzwierząt. Straty ekonomiczne oraz ekologiczne powodowane przez gatunki obce. Najważniejsze problemy środowiskowe związane z introdukcjąoraz ekspansją fauny obcej (dyskusja panelowa).

CEL KSZTAŁCENIAPrzegląd nierodzimej fauny krajowej. Poznanie biologii i ekologii wybranych przedstawicieli różnych gromad obcych zwierząt w faunie Polski.Zapoznanie studentów z zagrożeniami płynącymi z inwazji gatunków obcych dla fauny autochtonicznej i człowieka oraz skutkami introdukowaniazwierząt


EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Ma wiedzę o roli i znaczeniu środowiska i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej oraz o zagrożeniach płynących zintrudukowania gatunków obcych (K1_W11)UmiejętnościU1 - Rozpoznaje w terenie faunę obcą, analizuje zależność. Posiada umiejętność przeszukiwania baz danych o gatunkach inwazyjnych(K1_U05)Kompetencje społeczneK1 - Rozumie potrzebę ciągłego doszkalania się, wynikające z ciągłych zmian pojawienia się lub wprowadzenia nowych gatunków co jestzwiązane z przekształcaniem środowiska i budowaniu struktur które umożliwiają inwazję obcym gatunkom zwierząt (K1_K01)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Głowaciński Z., Okarma H., Pawłowski J., Solarz W. (red.) , 2008r., "Księga gatunków obcych inwazyjnych w faunie Polski", wyd. Wyd.internetowe. Instytutu Ochrony Przyrody PAN w, 2) Leppäkoski E. Gollasch S., Olenin S. (red.) , 2002r., "Invasive Aquatic Species of Europe,Distribution, Impacts and Management", wyd. Kluwer Academic Publishers, The Netherlands, 3) Lockwood J.L., Hoophes M.F., Marchetti M.P.,2007r., "Invasion Ecology. 4th Edition", wyd. Blackwell Publishing.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Miller C., Kettunen M., Shine C. , 2006r., "Scope Options for EU Action on Invasive Alien Species (IAS)", wyd. Final report for the EuropeanCommission. Institut, s.1-101, 2) MŚ, 2007r., "Krajowa strategia ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej orazProgram działań na lata 2007-2013", wyd. Ministerstwo Środowiska, Warszawa, s.1-136.

Przedmiot/moduł:GATUNKI OBCE W FAUNIEObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: FakultatywnyGrupa przedmiotów: CFW-elektyw wydziałowy do wyboruKod ECTS: 13057-11-CFWKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/5

Rodzaje zajęć: ćwiczenia audytoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 15/1Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład informacyjny, wykład z prezentacją multimedialną (W1)ĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - praca w grupach, dyskusja, prezentacje multimedialne, obserwacje materiału faunistycznego (W1, U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaPrezentacja 1 (multimedialna, ustna) - przygotowanie prezentacji, udział w dyskusji (U1, K1)Sprawdzian pisemny 1 - test z pytaniami (zadaniami) otwartymi (W1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: biologia, fauna ekosystemów wodnych i lądowychWymagania wstępne: przedmioty biologiczne iprzyrodnicze

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Ekologii Stosowanejadres: ul. Michała Oczapowskiego 5, pok. 316, 10-719 Olsztyntel. 523-35-17, fax 523-41-16Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr Jacek Damian KoszałkaOsoby prowadzące przedmiot:dr Jacek Damian Koszałka


GATUNKI OBCE W FAUNIEECTS: 2 ALIEN SPECIES IN FAUNA





32,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- przygotowanie do ćwiczeniach laboratoryjnych 8,0 godz.

- przygotowanie do sprawdzianu 8,0 godz.


- przygotowanie projektu 5,0 godz.

26,0 godz.




30,0 godz.






13957-11-CFW GATUNKI OBCE WE FLORZEECTS: 2 ALLIEN SPECIES IN FLORATREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADBiologiczne i ekologiczne podstawy geografii roślin. Rozprzestrzenianie się gatunków jako naturalny proces biologiczny. Rola człowieka wrozprzestrzenianiu roślin. Gatunki obce i inwazyjne, ich wpływ na rodzimą przyrodę w skali lokalnej i ponadlokalnej. Zapobieganierozprzestrzenianiu się obcych gatunków roślin - sposoby kontroli liczebności populacji, uregulowania prawne, gromadzenie i wymiana informacji.Metody postępowania w zakresie leśnictwa, rolnictwa, i ogrodnictwa w odniesieniu do roślin obcych i inwazyjnych.

ĆWICZENIAPrzegląd gatunków obcych i inwazyjnych we florze Polski – rozpoznawanie, oznaczanie, określanie zagrożeń. Metody przeciwdziałanianegatywnym skutkom ich inwazji. Dobre praktyki w rolnictwie, ogrodnictwie, leśnictwie i innych dziedzinach gospodarki w zakresie radzeniasobie z obecnością gatunków obcych.

CEL KSZTAŁCENIACelem kształcenia jest poznanie przez studenta głównych mechanizmów rozprzestrzeniania obcych gatunków roślin, skutków ujednolicania florw skali lokalnej i globalnej, zagrożeń powodowanych przez inwazyjne gatunki roślin oraz metod zapobiegania negatywnym skutkom tychprocesów.


EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Charakteryzuje gatunki obce i inwazyjne i ich wpływ na otaczające środowisko (K1_W11)UmiejętnościU1 - Umie poprawnie posługiwać się terminologią stosowaną w naukach botanicznych, stosowaną w kluczach do oznaczania roślin. (K1_U05)Kompetencje społeczneK1 - Aktywnie uczestniczy w pogłębianiu swojej wiedzy w zakresie występowania i zagrożeń stwarzanych przez gatunki obce we florze Polski(K1_K01)

LITERATURA PODSTAWOWA1) 1) Dajdok Z., Pawlaczyk P. (red.), 2010r., "Inwazyjne gatunki roślin ekosystemów mokradłowych", wyd. Klub Przyrodników, 2) Falińska K.,1996r., "Ekologia roślin", wyd. PWN, 3) Podbielkowski Z., 1995r., "Wędrówki roślin.", wyd. PWRiL, 4) Kornaś J., Medwecka Kornaś A., 2002r.,"Geografia roślin.", wyd. PWN, 5) Faliński J.B., 2004r., "Inwazje w świecie roślin.", t.Phytocoenosisvol. 16 (N.S.), Seminarium Geobotanic.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Vernon Heywood i Sarah Brunel, 2008r., "Kodeks postępowania w zakresie ogrodnictwa i inwazyjnych roślin obcych.", wyd. Publikacje RadyEuropy, t.Przyroda i Środowisko, nr 155.

Przedmiot/moduł:GATUNKI OBCE WE FLORZEObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: FakultatywnyGrupa przedmiotów: CFW-elektyw wydziałowy do wyboruKod ECTS: 13957-11-CFWKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/5

Rodzaje zajęć: ćwiczenia laboratoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 15/1Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład informacyjny z prezentacja multimedialną (W1)ĆwiczeniaĆwiczenia laboratoryjne - ćwiczenia laboratoryjne - praca z materiałem zielnikowym, elementy ćwiczeń audytoryjnych (U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium praktyczne 1 - Ropzpoznawanie gatunków obcych we florze Polski (U1)Prezentacja 1 (multimedialna) - Prezentacja zagrożeń związanych z obecnościa gatunków obcych i inwazyjnych w ekosystemach naturqalnych i antropogenicznych (W1, K1)Sprawdzian pisemny 1 - sprawdzian z zakresu tematyki wykładów oraz ćwiczeń (W1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: Flora ekosystemów wodnych i lądowych, Ekologia, Ochrona Przyrody, Zagrożenia cywilizacyjne i zrównowWymagania wstępne: zdane egzaminy z przedmiotówwprowadzających

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Ekologii Stosowanejadres: ul. Michała Oczapowskiego 5, pok. 316, 10-719 Olsztyntel. 523-35-17, fax 523-41-16Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr inż. Bożena Jolanta Jaworskae-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr inż. Bożena Jolanta Jaworska


GATUNKI OBCE WE FLORZEECTS: 2 ALLIEN SPECIES IN FLORA





31,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- przygotowanie do sprawdzianu 10,0 godz.

- przygotowanie do zajęć 10,0 godz.

- przygotowanie prezentacji 6,0 godz.

26,0 godz.




30,0 godz.






13157-11-A GENETYKAECTS: 2 GENETICSTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADMolekularne i chromosomowe podstawy genetyki. Prawa Mendla. Płciowość organizmów. Genetyczna determinacja płci. Mutacje punktowe,chromosomowe, genomowe.Dziedziczenie pozachromosomowe: DNA mitochondriów i chloroplastów. Ewolucjonizm: Selekcja naturalna.Ewolucjonizm: dobór naturalny, dryf genetyczny, migracje. Genetyka populacji. Zmiany częstości występowania alleli w populacji. PrawoHardy’ego Weinberga. Polimorfizm białek Polimorfizm DNA. Łańcuchowa reakcja polimerazy. Inżynieria genetyczna. Inżynieria chromosomowa.Inżynieria genomowa. Klonowanie kręgowców Archiwalne DNA a odtwarzanie wymarłych gatunków Chów wsobny i heterozja Fenotypowypolimorfizm osobników.

ĆWICZENIAPodstawy dziedziczenia: I i II prawo Mendla. Genetyka muszki owocowej (Drosophila melanogaster). Wykorzystanie programu komputerowegoDrosophiLab. Geny autosomalne i sprzężone z płcią. Drosophila melanogaster jako obiekt badań genetycznych. Chromosomy płci.Dziedziczenie cech sprzężonych zpłcią . Allele wielokrotne na przykładzie systemu grup krwi ABO u człowieka. Czynnik Rh a konfliktserologiczny. Analiza wyników hodowli muszki owocowej. Efekt plejotropowy genu. Geny letalne i subletalne na przykładzie dziedziczeniakształtu płetw mieczyka Xiphophorus helleri., teoretyczne przykłady krzyżówek pomiędzy osobnikami o różnych fenotypach. Badaniepolimorfizmu DNA metodami molekularnymi.

CEL KSZTAŁCENIACelem przedmiotu jest przekazanie wiedzy dotyczącej mechanizmów genetycznych na poziomie osobniczym i populacji oraz powiązania jej zproblemami ochrony środowiska oraz przekazanie wiedzy z zakresu genetyki molekularnej i możliwości jej wykorzystania w ochroniezróżnicowania genetycznego.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W01+, P1A_W08+, P1A_U06+, R1A_W04+, R1A_K05+Symbole efektów kierunkowych K1_W08+, K1_W09+, K1_U02+, K1_K01+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Ma wiedzę o mechanizmach dziedziczenia cech na poziomie osobniczym i populacji oraz z zakresu wykorzystania metod genetykimolekularnej w badaniach zróżnicowania genetycznego zwierząt i roślin (K1_W08, K1_W09)UmiejętnościU1 - Posiada kognitywne umiejętności pozwalające na ocenę cech genotypów organizmów na podstawie przeprowadzonych krzyżówekmiędzyosobniczych. Interpretuje wyniki uzyskane z wykorzystaniem narzędzi genetyki molekularnej (K1_U02)Kompetencje społeczneK1 - Posiada zdolność komunikacji w zakresie wykorzystania metod wnioskowania genetycznego w hodowli udomowionych i naturalnych stadzwierząt. Ma świadomość wpływu mechanizmów biologicznych, w tym związanych z dziedziczenia genów, na rozwój społeczeństwa. (K1_K01)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Brown T. A. , 2001r., "Genomy", wyd. ., PWN Warszawa, s.472, 2) Fletcher H., Hickey I., Winter P. , 2010r., "Krótkie wykłady - genetyka",wyd. Wydawnictwo Naukowe PWN, s.446, 3) Clark A.G., Hartl D.L., 2010r., "Podstawy genetyki populacyjnej", wyd. Wydawnictwo UniwersytetuWarszawskiego , s.624.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Łuczyński M., Brzuzan P., Jankun M. , 2003r., "Genetyka ryb", wyd. Wydawnictwo IRS, t.-, s.76, 2) Sadakierska-Chudy A., Dąbrowska G.,Goc A. , 2004r., "Genetyka ogólna. Skrypt do ćwiczeń", wyd. Wydawnictwo, t.-, s.320, 3) Kosowska B., Moska M., Strzała T., 2008r., "Genetykaogólna dla biologów", wyd. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocław, t.-, s.174.

Przedmiot/moduł:GENETYKAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: A-przedmiot podstawowyKod ECTS: 13157-11-AKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: II/3

Rodzaje zajęć: wykład, ćwiczenia komputerowe, ćwiczenia audytoryjneLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 15/1Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - Wykłady informacyjne i problemowe z wykorzystaniem projektora multimedialnego (W1, K1)ĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - Ćwiczenia obliczeniowe (U1, K1)Ćwiczenia komputerowe - Ćwiczenia z wykorzystaniem programów komputerowych (U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium pisemne 1 - 2 kolokwia pisemne (U1, K1)Sprawdzian pisemny 1 - Sprawdzian pisemny opisowy (W1, U1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: Biologia.Wymagania wstępne: Podstawowa wiedza z zakresubiologii

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Biotechnologii w Ochronie Środowiskaadres: ul. Słoneczna 45g, pok. 304, 10-709 Olsztyntel./fax 523-41-31Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr hab. inż. Sławomir Ciesielskie-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr hab. inż. Sławomir Ciesielski, dr inż. Dariusz Kaczmarczyk


GENETYKAECTS: 2 GENETICS





- udział w ćwiczeniach audytoryjnych 2,0 godz.


- przygotowanie do zaliczenia pisemnego 5,0 godz.


29,0 godz.




30,0 godz.






13057-11-CFW GENETYKA BAKTERIIECTS: 2 BACTERIAL GENETICSTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADWprowadzenie do wybranych zagadnień z genetyki bakterii; struktura materiału genetycznego, jego właściwości i funkcje; Wybrane metodybiologii molekularnej powszechnie stosowane w mikrobiologii i genetyce bakterii, w tym amplifikacja DNA wykorzystująca łańcuchową reakcjępolimerazy (PCR); Markery molekularne, w tym RNA, DNA (np. RFLP, RAPD, SSR, Tn, IS, VNTR); Omówienie przykładów precyzyjnegotypowania bakterii w środowisku (woda, gleba, powietrze, ścieki) i występujących w akwakulturze w kierunku: Domena szczep; Budowa genuprokariotycznego, funkcja genu bakteryjnego; Mechanizmy ekspresji genów; Pozioma wymiana materiału genetycznego pomiędzy gatunkamibakterii, prawa i zasady rekombinacji DNA bakteryjnego; Elementarna wiedza z zakresu budowy i funkcji genomów bakteryjnych; Wprowadzeniedo genetyki populacyjnej haploidów, a w tym parametry i narzędzia oceny zmienności bakterii.

ĆWICZENIAPraca w laboratorium mikrobiologicznym badań molekularnych; Zasady bezpiecznego posługiwania się sprzętem i żywym materiałembiologicznym; Przygotowanie do samodzielnego przeprowadzenia doświadczeń mikrobiologicznych i molekularnych z zastosowaniemdostępnych urządzeń i odczynników; Zależości pomiędzy fenotypem a genoptypem; Doświadczenie Averiego; Dynamika podziału komórkowegou bakterii; Pomiar gęstości zawiesin bakteryjnych metodą fotometryczną; Zasady właściwego sporządzania rozcieńczeń zawiesin komórkowycho niewielkich objętościach; Porównanie liczebności bakterii otrzymanych metodą hodowlaną i fotometryczną; Mutageneza bezkierunkowa zzastosowaniem mutagenów chemicznych; Izolacja białek bakteryjnych; Izolacja kwasów nukleinowych z komórek bakterii; Pozyskiwanie,czyszczenie i manipulacje plazmidami prokariotycznymi; Amplifikacja bakteryjnego materiału genetycznego, rozdział elektroforetyczny;Parametry zmienności genetycznej bakterii i analiza markerów DNA.

CEL KSZTAŁCENIAPoznanie struktury molekularnej bakterii i umiejętność wnioskowania o poziomie kompleksowości i kompletności posiadanych informacji natemat wybranych gatunków bakterii. Nauczenie metod podstawowych (chemicznych, biochemicznych) i molekularnych w identyfikacjigatunkowej bakterii. Wskazanie sposobu prawidłowego doboru ścieżki metodycznej oceny bioróżnorodności, zmienności bakterii izolowanych ześrodowiska. Zrozumienie miejsca, roli i funkcji genetyki bakterii w ochronie środowiska.


EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - charakteryzuje zjawiska przeprowadzane przez bakterie (K1_W09)UmiejętnościU1 - Przeprowadza obserwacje oraz wykonuje w terenie lub laboratorium proste pomiary fizyczne, biologiczne, chemiczne i molekularne(K1_U02)Kompetencje społeczneK1 - Rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie roli i funkcji mikroorganizmów w środowisku w związku z rozwojem techniki (K1_K01)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Fletcher H.L., Hickey G.I., Winter P.C. , 2010r., "Genetyka. Krótkie wykłady", wyd. PWN, s.1-446, 2) Baj J., Markiewicz Z., 2006r., "Biologiamolekularna bakterii", wyd. PWN, s.1-656, 3) Zmysłowska I., Korzekwa K., , 2011r., "Drobnoustroje w biotechnologii", wyd. UWM, s.1-350.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Buchowicz J., 2007r., "Biotechnologia molekularna. Geneza, przedmiot, perspektywy badań i zastosowań", wyd. PWN, s.1-152, 2) Brown T.A., 2009r., "Genomy", wyd. PWN, s.1-736.

Przedmiot/moduł:GENETYKA BAKTERIIObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: FakultatywnyGrupa przedmiotów: CFW-elektyw wydziałowy do wyboruKod ECTS: 13057-11-CFWKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/5

Rodzaje zajęć: ćwiczenia laboratoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 15/1Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - informacjno-dyskusyjne z prezentacją multimedialną (W1)ĆwiczeniaĆwiczenia laboratoryjne - praktyczne (laboratoryjne) w grupach z projektowaniem doświadczeń i rozwiązywaniem zadań (U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaOcena pracy i współpracy w grupie 2 - średnia z ocen z poszczególnych ćwiczeń w grupach (W1, U1, K1)Test kompetencyjny 1 - Test z oceną treści wykładowych (W1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: genetykaWymagania wstępne: chemia, biochemia,mikrobiologia


Uwagi dodatkowe:grupa ćwiczeniowa do 12 osób; w laboratorium student posiada odzież ochronną (fartuch laboratoryjny i zmiana obuwia), notatnik, ołówek, kalkulator i linijkę


GENETYKA BAKTERIIECTS: 2 BACTERIAL GENETICS







- przygotowanie do sprawdzianu z ćwiczeń laboratoryjnych 2,0 godz.

- przygotowanie do zajęć laboratoryjnych 10,0 godz.

29,0 godz.




23,0 godz.






13157-11-D GENETYKA MOLEKULARNAECTS: 3 MOLECULAR GENETICSTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADKwas deoksyrybonukleinowy (DNA) i rybonukleinowy (RNA)-budowa, właściwości i występowanie. Rodzaje sekwencji występujących w DNA.Replikacja DNA. Kod genetyczny i biosynteza białek. Budowa i działanie genów prokariotycznych. Budowa i działanie genów eukariotycznych.Geny a różnicowanie się i rozwój. Molekularne podstawy procesów odpornościowych. Genomika toksykologiczna (transkryptom, proteom) imetabolomika. Mutacje, mutageneza i naprawa uszkodzeń DNA. Mechanizmy rekombinacji genetycznej. Przegląd mechanizmów naprawy DNAobecnych w jądrze komórki i mitochondriach. Udział genów w procesie nowotworzenia. Kancerogeneza chemiczna.

ĆWICZENIAPrzepisy BHP. Statystyczna analiza wyników: Test U Manna- Whitneya, Test Wilcoxona. Analiza ilościowa ekspresji genów (qPCR) z użyciemtechniki Real-Time PCR i sond TaqMan®. Demonstracja. Konstrukcja starterów i sond molekularnych. Ocena względnej i absolutnej ilościproduktu ekspresji genu (mRNA). Szlaki receptorów AhR i ERα. Ocena absolutnej ilości produktu ekspresji genu cyp1a i erα w wątrobie rybnarażonych na działanie benzo[a]pirenu lub mikotoksyny Zearalenonu. Walidacja starterów i sond TaqMan®. Wyznaczanie krzywejstandardowej. Amplifikacja produktu PCR w Termocyklerze Applied Biosytems 7500. Pomiar stopnia indukcji genu cyp1a . Analiza wyników.Zadanie praktyczne-case study i raport z badań. Sprawdzian.

CEL KSZTAŁCENIAZapoznanie z molekularnym podłożem najważniejszych procesów życiowych zachodzących w organizmach.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P2A_W03+, P2A_W04+, P2A_U01+, P2A_K01+, P2A_K02+, P2A_K03+, P2A_K05+, P2A_K07+, T2A_W01+,T2A_W03+, T2A_U09+, T2A_K01+, T2A_K03+, T2A_K04+, R2A_K01+, R2A_K02+, R2A_K03+, R2A_K07+Symbole efektów kierunkowych K_W01+, K_W05+, K_U02+, K_K01+, K_K02+, K_K03+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Student opisuje procesy życiowe organizmów na poziomie molekularnym (K_W01)W2 - Rozpoznaje molekularne i układowe efekty działania wybranych substancji toksycznych występujących środowisku (K_W05)UmiejętnościU1 - Formułuje proste hipotezy dotyczące toksyczności wybranych zanieczyszczeń na poziomie molekularnym, opracowuje doświadczenie doich weryfikacji, analizuje wyniki (K_U02)Kompetencje społeczneK1 - Student wyprowadza wnioski na podstawie analiz (K_K01)K2 - współpracuje z innymi studentami przy zadaniu naukowym, postępuje zgodnie z zasadami etyki (K_K02, K_K03)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Brown, T.A, 2009r., "Genomy", wyd. PWN Warszawa, 2) Brzuzan, P., Jurczyk, Ł., Woźny, M., Łuczyński, M.K. , 2007r., "Ćwiczenia ztoksykologii molekularnej. Materiały PDF, dostępne na stronie: http://biotechnology.keyland.biz/pdf/tox_mol_updated.pdf,", 3) Vanden Heuvel J.P., 1998r., "PCR protocols in molecular toxicology", wyd. CRC Press New York.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Brzuzan, P., Woźny, M., Łuczyński, M. K., Góra, M., Ciesielski, S., Kuźminski, H. , 2007r., "Cyclopenta[c]phenanthrene induction of CYP1A inbrain of rainbow trout (Oncorhynchus mykiss)", wyd. Environmental Biotechnology, t.3, s.10-14, 2) Woźny M., Brzuzan P., Łuczynski M.K., GóraM., Bidzińska J., Jurkiewicz P., 2008r., "Effects of cyclopenta[c]phenanthrene and its derivatives on zona radiata protein, ERa, and CYP1AmRNA expression in liver of rainbow trout (Oncorhynchus mykiss Walbaum)", wyd. Chemico-biological interactions, t.174, s.60-68.

Przedmiot/moduł:GENETYKA MOLEKULARNAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: FakultatywnyGrupa przedmiotów: D-przedmiot specjalizacyjnyKod ECTS: 13157-11-DKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/6

Rodzaje zajęć: wykład, ćwiczenia laboratoryjne, ćwiczenia audytoryjneLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 30/2Ćwiczenia: 30/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład z prezentacją multimedialną, problemowy (W1, W2)ĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - statystyczna analiza danych (W1, U1, K1)Ćwiczenia laboratoryjne - projektowanie i przygotowanie doświadczenia (W2, U1, K2)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium pisemne 1 - Test z pytaniami ustrukturyzowanymi. Zaliczenie po uzyskaniu minimum 60% sumy punktów. (W1, W2, U1)Raport 1 - Student przygotowuje na ocenę opracowanie naukowe-raport z wykonanego doświadczenia. (W2, U1, K1, K2)Liczba punktów ECTS: 3Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: genetyka, biochemiaWymagania wstępne: zaliczenie przedmiotówwprowadzających

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Biotechnologii w Ochronie Środowiskaadres: ul. Słoneczna 45g, pok. 304, 10-709 Olsztyntel./fax 523-41-31Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:prof. dr hab. Paweł Michał Brzuzan, prof.zw.e-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:prof. dr hab. Paweł Michał Brzuzan, prof.zw.

Uwagi dodatkowe:Nie ma


GENETYKA MOLEKULARNAECTS: 3 MOLECULAR GENETICS









20,0 godz.




50,0 godz.






13057-11-CFW GENOMIKA BAKTERIIECTS: 2 BACTERIAL GENOMICSTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADZagadnienia genomiki mikroorganizmów prokariotycznych; Mapy genetyczne i fizyczne ikroorgaizmów; Zróżnicowania genetycznego haploidów;Struktura i funkcja genomu Escherichia coli na tle gatunków symbiotycznych i pasożytniczych; Tworzenie bibliotek, losowy wybór klonów cDNA;Genomika strukturalna: sekwencjonowanie i mapowanie; Organizacja genomów bakteryjnych; Zmienność alleliczna w populacjachdrobnoustrojów; Izolacja genów i sekwencji; Analiza funkcji genów z wprowadzeniem do zagadnień proteomiki, transkryptomiki, metaboleomikibakterii i bioinformatyki; Elementy genomiki porównawczej; Elementy metagenomiki; Zagadnienia GMO i bioterroryzmu.

ĆWICZENIAPodstawowe pojęcia z zakresu genomiki bakterii i podział; Mapy genetyczne i fizyczne – kompleksowa analiza map: E. coli, H. influenzae, H.pylori, M. tuberculosis, Ps. fluorescens; Zasady sekwencjonowania – modelowanie; Rodzaj informacji i jej wykorzystanie pełnego zapisuinformacji genetycznej mikrooranizmów; Konsorcja naukowe i projekty badawcze (ochrony zdrowia i środowiska); Analiza ewolucji genów,genomów i zmienności allelicznej w populacji (SNP); Studium organizacji genomów w obrębie dwóch domen bkteryjnych; kolinearność mapbakteryjnych, homologia loci; Izolacja genu – modelowanie; Monitorowanie ekspresji genów – symulacja; Elementy bioinformatyki - poznaniedziałania baz danych; Wypracowanie poglądu na manipulacje genetyczne bakterii; Stworzenie własnego wniosku notyfikacyjnego w obszarach:zdrowie, żywność, środowisko.

CEL KSZTAŁCENIAPoznanie budowy genomów bakteryjnych, metod mapowania; Umiejętność wnioskowania o poziomie kompleksowości i kompletnościposiadanych informacji o genomie; Nauczenie obsługi oprogramowania do analizy genomów haploidalnych; Zrozumienie problematykibezpiecznego wytworzenia, obrotu handlowego i utylizacji GMO, GMM; Stworzenie projektu zamkniętego użycia/zamierzonego uwolnienia/wprowadzenia do obrotu/transferu transgranicznego GMO/GMM.


EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Charakteryzuje molekularne podstawy funkcjonowania organizmów żywych(w tym bakterii) w środowisku (K1_W09)UmiejętnościU1 - Przeprowadza obserwacje oraz wykonuje w terenie lub laboratorium proste pomiary fizyczne, biologiczne, chemiczne i molekularne(K1_U02)Kompetencje społeczneK1 - Rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się o roli, funkcji mikroorganizmów w środowisku w związku z rozwojem zawodowym (K1_K01)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Blattner F.R. i in. , 1997r., "The complete genome sequence of Escherichia coli K-12", wyd. Science , t.277(5331), s.1453-1474, 2) PrimroseS. B., 1998r., "Zasady analizy genomu. Przewodnik do mapowania i sekwencjonowania DNA różnych organizmów", wyd. WNT, s.1-240, 3)Zmysłowska I., Korzekwa K., 2011r., "Drobnoustroje w biotechnologii", wyd. UWM, s.1-350.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Brown T. A., 2009r., "Genomy", wyd. PWN, s.1-736.

Przedmiot/moduł:GENOMIKA BAKTERIIObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: FakultatywnyGrupa przedmiotów: CFW-elektyw wydziałowy do wyboruKod ECTS: 13057-11-CFWKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/5

Rodzaje zajęć: ćwiczenia praktyczne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 15/1Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - informacjno-dyskusyjne z prezentacją multimedialną (W1, K1)ĆwiczeniaĆwiczenia praktyczne - praktyczne w grupach z projektowaniem doświadczeń i wytworzeniem notyfikacji (projektu) GMM/GMO (W1, U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaProjekt 2 - średnia ocen z testu pisemnego dotyczącego problematyki notyfikacji i ocena wniosku (U1, K1)Test kompetencyjny 1 - Test z oceną treści wykładowych (W1, K1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: genetykaWymagania wstępne: chemia, biochemia,mikrobiologia, genetyka


Uwagi dodatkowe:ćwiczeniowa grupa do 24 osób z podziałem na zespoły 2-3 osobowe; wymagana sala wyposażona w minimum 8 stanowisk komputerowych z dostępem do sieci i rzutnik multimedialny


GENOMIKA BAKTERIIECTS: 2 BACTERIAL GENOMICS





31,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- opracowanie projektu (notyfikacji GMM/GMO) 10,0 godz.

- przygotowanie do obrony projektu 4,0 godz.

- przygotowanie do pisemnego zaliczenia treści wykładowych 2,0 godz.

- przygotowanie do testu zaliczeniowego (problematyka ćwiczeniowa) 3,0 godz.


29,0 godz.




23,0 godz.






07057-11-B GEOLOGIA I GEOMORFOLOGIAECTS: 2 GEOLOGY AND GEOMORPHOLOGYTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADWiadomości wstępne o Ziemi, budowa Ziemi. Procesy endogeniczne - skały magmowe.Procesy egzogeniczne - skały osadowe. Procesy i skałymetamorficzne. Cechy fizyczne i mechaniczne skał litych. Deformacje skorupy ziemskiej. Elementy tektoniki i stratygrafii. Struktury geologiczno-tektoniczne Polski. Przyczyny, przebieg i skutki zlodowaceń. Procesy geologiczne w środowisku wód płynących i stojących. Procesy eoliczne.Formy geomorfologiczne. Geologiczno-inżynierska charakterystyka skał nie litych (gruntów). Zjawiska geodynamiczne. Geneza, klasyfikacja iwłaściwości wód podziemnych. Właściwości i zjawiska hydrogeologiczne. Badania geologiczno-inżynierskie i hydrogeologiczne. Uwarunkowaniaprawne. Interpretacja i ocena warunków gruntowo-wodnych dla celów inżynierskich. Dokumentacja geologiczno-inżynierska i hydrogeologiczna.

ĆWICZENIAMakroskopowe rozpoznawanie minerałów i skał: magmowych, osadowych i metamorficznych. Systematyka skał. Analiza petrograficznakruszywa naturalnego. Mapa geologiczna, mapa geomorfologiczna i przekrój geologiczny jako źródła informacji petrograficznej, tektonicznej,stratygraficznej, geologiczno-inżynierskiej i hydrogeologicznej. Analiza rzeźby terenu na podstawie mapy hipsometrycznej. Wykonanie mapyelementów rzeźby na podstawie mapy hipsometrycznej. Wykonanie Profilu hipsometrycznego na podstawie mapy hipsometrycznej i własnejmapy elementów rzeźby. Wykonanie przekroju geologicznego na podstawie metryk wierceń geologicznych.

CEL KSZTAŁCENIAPoznanie podstawowych procesów geologicznych z zakresu geologii dynamicznej, mineralogii i petrografii; podstaw stratygrafii i geochronologii itektoniki; procesów i form geomorfologicznych; właściwości geologiczno-inżynierskich skał litych i gruntów; genezy i klasyfikacji wódpodziemnych; podstawowych właściwości i zjawisk hydrogeologicznych; podstaw dokumentowania geologiczno-inżynierskiego ihydrogeologicznego.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W03+, T1A_K02+, R1A_W01+, R1A_U05+, InzA_K01+Symbole efektów kierunkowych K1_W01+, K1_U05+, K1_K02+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Charakteryzuje zjawiska i procesy geologiczne, geomorfologiczne i hydrogeologiczne. (K1_W01)UmiejętnościU1 - Rozumie, analizuje i wykorzystuje w praktyce informacje z map i przekrojów geologicznych. Identyfikuje zjawiska wpływające na stanśrodowiska geologicznego i hydrogeologicznego. Pozyskuje informacje z dokumentów geologicznych. (K1_U05)Kompetencje społeczneK1 - Ma świadomość skutków działalności inżynierskiej i jej wpływu na środowisko gruntowo wodne. (K1_K02)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Allen P., A., 2000r., "„Procesy kształtujące powierzchnię Ziemi”", wyd. PWN Warszawa, s.50, 2) Bolewski A., Parachoniak W.; , 1988r.,"„Petrografia”", wyd. Wyd. Geol.Warszawa, s.50, 3) Embleton C., Thorens J., 1985r., "„Geomorfologia dynamiczna”", wyd. PWN, Warszawa, s.50, 4) Glazer Z., Malinowski J., 1998r., "„Geologia i geotechnika”", wyd. Wyd. Geol. Warszawa, s.50, 5) Jaroszewski W., red., 1986r.,"„Przewodnik do ćwiczeń z geologii dynamicznej”", wyd. Wyd.Geol. Warszawa, s.50, 6) Klimaszewski M., 1995r., "„Geomorfologia”", wyd. Wyd.Naukowe PWN, Warszawa, s.50, 7) Książkiewicz M., 1972r., "„Geologia dynamiczna”", wyd. Wyd. Geol., Warszawa, s.50, 8) Pazdro Z. , 1983r.,"„Hydrogeologia ogólna”", wyd. Wyd. Geol., Warszawa., s.50.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Bażyński J., Turek S., 1969r., "„Słownik hydrogeologii inżynierskiej”", wyd. Wyd. Geol., Warszawa, s.25, 2) Jaroszewski W., Marks L.,Radomski A., 1985r., ""Słownik geologii dynamicznej”", wyd. Wyd. Geol. Warszawa , s.25, 3) Myślińska E. , 1992r., ",,Laboratoryjne badaniagruntów”", wyd. Wyd. Naukowe PWN, W- wa , s.25, 4) Przedwojski R., , 1973r., "„Gleboznawstwo z podstawami geomorfologii, mineralogii ipetrografii”", wyd. Skrypty ART, Olsztyn, t.Część I, s.25, 5) Szczepański A.; , 1977r., "„Dynamika wód podziemnych”", wyd. Warszawa, s.25, 6)Wiśniewska-Żelichowska M., Radlicz-Rühlowa H., 1988r., "„Podstawy geologii”", wyd. Wyd. Szkolne i pedagogiczne Warszawa, s.25.

Przedmiot/moduł:GEOLOGIA I GEOMORFOLOGIAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: B-przedmiot kierunkowyKod ECTS: 07057-11-BKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: I/2

Rodzaje zajęć: ćwiczenia praktyczne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 15/1Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - Wykład informacyjny z prezentacją multimedialną. (W1, K1)ĆwiczeniaĆwiczenia praktyczne - Praca w grupach, dyskusja, prezentacje multimedialne na określony temat. (W1, U1)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium pisemne 1 - Ustalenie oceny zaliczeniowej na podstawie ocen cząstkowych z 1 kolokwium i 2 opracowań tematycznych. (W1, U1)Test kompetencyjny 1 - Test z pytaniami (zadaniami) otwartymi. (W1, K1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: Fizyka, ChemiaWymagania wstępne: znajomość podstawowychzagadnień z fizyki i chemii

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Geotechniki i Budownictwa Drogowegoadres: ul. Heweliusza 4, pok. 3.23, 10-724 Olsztyntel./fax 523-47-59Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr Jan Andrzej DamiczOsoby prowadzące przedmiot:dr Jan Andrzej Damicz, dr Marzena Iwona Jaromińska, dr

Uwagi dodatkowe:Liczebność grup do 24 osób


GEOLOGIA I GEOMORFOLOGIAECTS: 2 GEOLOGY AND GEOMORPHOLOGY





31,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- Przygotowanie do 1 kolokwium praktycznego 9,0 godz.

- Przygotowanie do ćwiczeń 10,0 godz.

- Wykonanie 2 opracowań tematycznych 10,0 godz.

29,0 godz.




29,0 godz.






13057-11-B GLEBOZNAWSTWO I OCHRONA GLEBECTS: 3 SOIL SCIENCE AND SOIL PROTECTIONTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADPozycja Ziemi w Układzie Słonecznym, jej budowa i skład chemiczny.Procesy endogeniczne i egzogeniczne. Gospodarowanie zasobamilitosfery zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju.Proces tworzenia się gleby – czynniki glebotwórcze. Morfologia gleb. Gleba jako zasóbprzyrody i środowisko ekologiczne. Przemiany materii organicznej w glebie, dostępność wody, sorpcja i transport substancji w glebie. Typy glebw Polsce i na świecie.Zróżnicowane formy zagospodarowania gruntów w Polsce i na świecie. Antropogeniczne przekształcenia litosfery(degradacja). Wpływ rolnictwa na stan pokrywy glebowej. Rozmieszczenie gleb w Polsce według stopnia ich zagrożenia.Degradacja gleb i ichodporność na czynniki degradujące. Klasyfikacja terenów zdegradowanych. Zasady i kierunki rekultywacji gleb zdegradowanych (przemysłwydobywczy, chemiczny). Współczesne systemy rolnicze i ich wpływ na żyzność i urodzajność gleb. Rolnictwo ekologiczne w Europie i naświecie – zdrowa żywność.Ochrona gleb

ĆWICZENIAFizyczne właściwości gleb – trójfazowy układ gleby. Chemiczne i fizykochemiczne właściwości gleb. Funkcje gleby w środowisku przyrodniczym.Bonitacyjna klasyfikacja gleb. Kompleksy rolniczej przydatności gleb. Wpływ działalności człowieka na gleby (pustynnienie, intensywnerolnictwo,zanieczyszczenia chemiczne i biologiczne, komunikacja i transport). Rola roślinności w procesach odtwarzania gleby na terenachbezglebowych. Rekultywacja gleb na terenach erodowanych, gleb zakwaszonych i zasolonych,gleb skażonych metalami ciężkimi - profilaktyka iochrona. Stopień skażenia żywności w Polsce. Kryteria i zasady wyłączania skażonych gleb z produkcji żywności. Żywność a zdrowie człowieka– substancje obce,trucizny i toksyny w żywności. Rolnictwo ekologiczne w województwie warmińsko-mazurskim. Agroturystyka na tereniewojewództwa, kraju i świata.

CEL KSZTAŁCENIAInterpretacja wybranych procesów geologicznych i glebowych zachodzących współcześnie i w geologicznej skali czasu; rozumienieekologicznych funkcji gleb, antropogenicznych przekształceń oraz metod rekultywacji; zapoznanie z systemami rolniczymi; poznanie związkówprzyczynowo-skutkowych istniejących pomiędzy systemem produkcji rolniczej, a jakością żywności

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W07+, P1A_U02+, P1A_U07+, P1A_U11+, T1A_U01+, T1A_U05+, R1A_W03+, R1A_W04+,R1A_W06+, R1A_U01+, R1A_U05+, R1A_K05+Symbole efektów kierunkowych K1_W07+, K1_W16+, K1_U01+, K1_U05+, K1_U07+, K1_K01+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Definiuje i charakteryzuje zjawiska i procesy zachodzące w glebiej; wyjaśnia podstawowe zmiany i zagrożenia środowiska glebowegozwiązane z różnymi formami korzystania z zasobów pedosfery (K1_W07)W2 - Opisuje wpływ działalności człowieka na gleby; wymienia i wyjaśnia zabiegi rekultywacyjne na glebach zdegradowanych; definiuje związkiprzyczynowo-skutkowe istniejące pomiędzy systemem produkcji rolniczej, a jakością żywności (K1_W16)UmiejętnościU1 - Klasyfikuje i porządkuje przyczyny i skutki zagrożeń pedosfery powodowanych działalnością człowieka; wnioskuje na temat ocenyskuteczności metod rekultywacji gleb i jakości pozyskiwanej żywności; uzasadnienia wybór kierunku zagospodarowania powierzchnizrekultywowanej (K1_U01, K1_U05, K1_U07)Kompetencje społeczneK1 - Dyskutuje, wykazuje kreatywność w wyrażaniu ocen dotyczących zagrożeń środowiska glebowego w odniesieniu do lokalnych problemówśrodowiskowych; zachowuje ostrożność w wyrażaniu opinii dotyczących wpływu poszczególnych grup żywności na zdrowie człowieka (K1_K01)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Zawadzki S. , 2005r., "Gleboznawstwo", wyd. PWRiL Warszawa, 2) Baran S. , 2000r., "Ocena stanu degradacji i rekultywacji gleb", wyd. Wyd.AR Lublin, 3) Gworek B. (red.) , 2004r., "Technologie rekultywacji gleb", wyd. IOŚ Warszawa, 4) Maciejewska A. , 2000r., "Rekultywacja iochrona środowiska w górnictwie odkrywkowym", wyd. Wyd. PW, Warszawa, 5) Karczewska A. , 2008r., "Ochrona gleb i rekultywacja terenówzdegradowanych", wyd. Wyd. AR Wrocław, 6) Łachacz A. (red.) , 2007r., "Właściwości gleb", wyd. Wyd. UWM Olsztyn, 7) Tyburski J., Zakowska-Biemans S. , 2007r., "Wprowadzenie do rolnictwa ekologicznego", wyd. Wyd. SGGW Warszawa.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Maciak F. , 2003r., "Ochrona i rekultywacja środowiska", wyd. Wyd. SGGW Warszawa, 2) Czyżewski A., Henisz-Matuszczak A. , 2004r.,"Rolnictwo Unii Europejskiej i Polski - studium porównawcze", wyd. Wyd. AE Poznań , 3) Michna W. (red.) , 2001r., "Ekosystemy żywicielskie iżywność. Zagrożenia i problemy ochrony", wyd. IOŚ Warszawa, 4) Sikorski E. (red.) , 2007r., "Chemia żywności", wyd. WNT Warszawa.

Przedmiot/moduł:GLEBOZNAWSTWO I OCHRONA GLEBObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: B-przedmiot kierunkowyKod ECTS: 13057-11-BKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/5

Rodzaje zajęć: wykład, ćwiczenia terenowe, ćwiczenia audytoryjneLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 30/2Ćwiczenia: 30/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - informacyjny z prezentacją multimedialną (W1, W2)ĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - tematy ćwiczeń prezentowane interaktywnie (W1, W2, U1, K1)Ćwiczenia terenowe - Rolnictwo ekologiczne w województwie warmińsko-mazurskim (W1, U1)Forma i warunki zaliczeniaOcena pracy i współpracy w grupie 1 - Grupa podzielona na 2 zespoły; jeden przygotowuje argumenty "za", drugi "przeciw" na określony temat-dyskusja.Możliwych do uzyskania 5 pkt (lider 2, wysoka aktywność 2, aktywność 1). Zalicza 1 pkt. (K1)Prezentacja 1 (multimedialna) - Student/zespół przygotowuje prezentację nt.zagrożeń gleb(produkcji żywności), które występują w jego miejscu zamieszkania.Możliwych do uzyskania 4 pkt(poprawny opis 2,prezentacja 2).Zalicza 2 pkt. (U1, K1)Sprawdzian pisemny 3 - Trzy pytania za 6 pkt.(wiedza 4, umiejętności 2). Zalicza 3 pkt.Ocena końcowa z przedmiotu jest sumą pkt. ze wszystkich form sprawdzania W,U,K.Zalicza W-50%;U-40%;K-10%. (W1, W2, U1)Sprawdzian pisemny 2 - Trzy pytania za 6 pkt.(wiedza 4, umiejętności 2).Zalicza 3 pkt. (W1, W2, U1)Sprawdzian pisemny 1 - test z pytaniami (zadaniami)otwartymi z wiedzy wykładowej- 10 pytań, każde po 1 pkt.Zalicza 50% możliwych pkt.do uzyskania(5 pkt). (W1, W2)Sprawozdanie 1 - Student/zespół przygotowuje sprawozdanie z ćw.terenowych.Możliwych do uzyskania 4pkt(poprawny opis 2,wnioski2);Zalicza2pkt. (W1, U1, K1)Liczba punktów ECTS: 3Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: Zagrożenia cywilizacyjne i zrównoważony rozwój, Geologia i geomorfologiaWymagania wstępne: znajomość terminologii orazpodstawowych zagadnień środowiskowych

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Ekologii Stosowanejadres: ul. Michała Oczapowskiego 5, pok. 316, 10-719 Olsztyntel. 523-35-17, fax 523-41-16Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr hab. inż. Ewa Paturej, prof. UWMe-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr hab. inż. Ewa Paturej, prof. UWM


GLEBOZNAWSTWO I OCHRONA GLEBECTS: 3 SOIL SCIENCE AND SOIL PROTECTION






- przygotowanie do 2 sprawdzianów z cwiczeń 4,0 godz.


- przygotowanie do ćwiczeń terenowych 6,0 godz.

- przygotowanie sprawozdań z ćwiczeń terenowych 6,0 godz.

27,0 godz.




54,0 godz.






13057-11-B GOSPODARKA ODPADAMIECTS: 2 WASTE MANAGEMENTTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADWykłady z przedmiotu „Gospodarka odpadami” dotyczą podstawowych zasad gospodarowania odpadami, funkcjonowania systemów gospodarkiodpadami komunalnymi i przemysłowymi w kraju, regulacji administracyjno prawnych dotyczących organizacji gospodarki odpadami w zakresiegromadzenia odpadów, transportu, odzysku, unieszkodliwiania oraz minimalizacji produkcji odpadów. Przedstawione są strategie planowaniagospodarki odpadami w skali, kraju, regionu, gminy. Przekazywana jest wiedza dotycząca technologicznych i organizacyjnych rozwiązań wgospodarce odpadami. Omawiane są również zagadnienia związane z uciążliwością gospodarki odpadami na środowisko.

ĆWICZENIAW trakcie ćwiczeń z przedmiotu Gospodarka odpadami omawiane są zagadnienia związane z organizacją zbiórki odpadów, w tym selektywnej.W oparciu o zaproponowaną przez prowadzącego metodologię studenci opracowują Raport z oceny stanu technicznego pojemników i punktówdo selektywnej zbiórki odpadów w wybranych dzielnicach Olsztyna. Na podstawie danych demograficznych oraz danych statystycznychdotyczących wskaźników nagromadzenia odpadów studenci przeprowadzają obliczenia ilości powstających odpadów oraz niezbędnej ilościpojemników do gromadzenia selektywnego i nieselektywnego odpadów w poszczególnych dzielnica Olsztyna.

CEL KSZTAŁCENIACelem przedmiotu jest nabycie przez studenta wiedzy o funkcjonowaniu systemu gospodarowaniu odpadami, wiedzy o zasadachgospodarowania odpadami, umiejętności projektowania zbiórki odpadów, umiejętności oceny stanu gospodarki odpadami.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W04+, P1A_W07+, P1A_U11+, T1A_W02+, T1A_W03+, T1A_W07+, T1A_U05+, T1A_U13+,T1A_U14+, T1A_U16+, R1A_W03+, R1A_W05+, R1A_U07+, R1A_K05+, InzA_W02+, InzA_W05+, InzA_U05+, InzA_U06+, InzA_U08+Symbole efektów kierunkowych K1_W12+, K1_W21+, K1_U07+, K1_U10+, K1_U15+, K1_U16+, K1_U17+, K1_K01+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Rozpoznaje organizację prawną systemu gospodarki odpadami, wyróżnia obowiązki wytwórców oraz posiadaczy odpadów, charakteryzujemożliwości technologiczne i organizacyjne rozwiązywania problemów gospodarki odpadami. (K1_W12, K1_W21)UmiejętnościU1 - Oblicza ilości generowanych odpadów w jednostce osadniczej, dobiera pojemniki do zbiórki odpadów, oblicza ilość niezbędnychpojemników do selektywnej i nieselektywnej zbiórki odpadów. (K1_U07, K1_U10)U2 - Ocenia stan techniczny pojemników, punktów do zbiórki odpadów. Dokonuje oceny porównawczej funkcjonującego systemu gospodarkiodpadami w aspekcie technologicznym i prawnym. (K1_U15, K1_U16, K1_U17)Kompetencje społeczneK1 - K01 Pracuje samodzielnie w zakresie obliczeń ilościowych odpadów i pojemników do zbiórki odpadów, w kilkuosobowych zespołachweryfikuje stan gospodarki odpadami w mieście Olsztyn. (K1_K01)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Bilitewski B., Härdtle G., Marek K., 2003r., "Podręcznik gospodarki odpadami. Teoria i praktyka", wyd. Seidel-Przywecki. Sp. z o.o.,Warszawa, 2) Jędrczak A., 2007r., "Biologiczne przetwarzanie odpadów", wyd. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 3) Kempa E., 1983r.,"Gospodarka odpadami miejskimi", wyd. Arkady, Warszawa , 4) pod redakcją K Skalmowskiego, 1999r., "Poradnik gospodarowania odpadami",wyd. Wydawnictwo Verlog Dashofer. Warszawa.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Krajowy plan gospodarki odpadami 2014, "Krajowy plan gospodarki odpadami 2014 przyjęty uchwałą Nr 217 Rady Ministrów z dnia 24grudnia 2010 r. w sprawie "Krajowego planu gospodarki odpadami 2014" (M. P. Nr 101, poz. 1183)", 2) Czasopismo , "„Przegląd Komunalny”",wyd. Wydawnictwo Abrys, Poznań, 3) Czasopismo, "„Recykling”", wyd. Wydawnictwo Abrys, Poznań, 4) Czasopismo , "„Odpady. Komunalne”",wyd. Wydawnictwo Verlog Dashofer, Warszawa.

Przedmiot/moduł:GOSPODARKA ODPADAMIObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: B-przedmiot kierunkowyKod ECTS: 13057-11-BKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: II/3

Rodzaje zajęć: ćwiczenia praktyczne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 15/1Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - Aspekty dotyczące produkcji, gromadzenia, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów. (W1, K1)ĆwiczeniaĆwiczenia praktyczne - Obliczenia ilości pojemników do zbiórki odpadów, analiza stanu pojemników w mieście Olsztyn. (W1, U1, U2, K1)Forma i warunki zaliczeniaEgzamin pisemny (esej) - Podstawą zaliczenia przedmiotu jest egzamin pisemny z zakresu wykładów. (W1, K1)Kolokwium pisemne 1 - Podstawą zaliczenia ćwiczeń jest kolokwium pisemne z obliczeń ilości pojemników do gromadzenia odpadów. (U1, K1)Raport 1 - Podstawą zaliczenia ćwiczeń jest Raport z analizy stanu pojemników do gromadzenia odpadów w mieście Olsztyn. (W1, U2, K1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: brakWymagania wstępne: podstawowa wiedza z zakresuprawa ochrony środowiska

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Biotechnologii w Ochronie Środowiskaadres: ul. Słoneczna 45g, pok. 304, 10-709 Olsztyntel./fax 523-41-31Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:prof. dr hab. inż. Irena Gertruda Wojnowska-BaryłaOsoby prowadzące przedmiot:prof. dr hab. inż. Irena Gertruda Wojnowska-Baryła

Uwagi dodatkowe:Liczebność grup ćwiczeniowych nieprzekraczająca 24 osób (optymalnie 12)


GOSPODARKA ODPADAMIECTS: 2 WASTE MANAGEMENT





31,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- Opracowanie sprawozdań z ćwiczeń 7,0 godz.

- Przedmiot kończy się zaliczeniem 5,0 godz.

- Przygotowanie do kolokwiów 8,0 godz.

- Przygotowanie do ćwiczeń audytoryjnych 9,0 godz.

29,0 godz.






06057-11-B GOSPODAROWANIE WODĄECTS: 4 WATER MANAGMENTTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADCele i zadania systemowej gospodarki wodnej. Występowanie i obieg wody w przyrodzie. Zasoby wodne w ujęciu globalnym, Europy i Polski.Bilans wodno - gospodarczy. Gospodarowanie wodą w różnych działach gospodarki narodowej. Zarządzanie na obszarach zagrożonychpowodzią. Sposoby retencji wody w zlewni. Gospodarowanie wodą deszczową na obszarach zurbanizowanych. Ustawy i rozporządzenia aochrona zasobów wodnych. Wdrażanie Ramowej Dyrektywy Wodnej i Dyrektywy Powodziowej. Zagrożenia, degradacja i ochrona zasobównaturalnych.

ĆWICZENIAObliczanie i interpretacja bilansu wodnego. Sprawozdawczość w zakresie gospodarki wodno - ściekowej w aglomeracjach i zakładachprzemysłowych. Rodzaje opłat w zakresie gospodarki wodno - ściekowej. Rodzaje i wysokość opłat za pobór wody i odprowadzanie ścieków.

CEL KSZTAŁCENIAZapoznanie z zasobami wodnymi Polski na tle świata i Europy. Zapoznanie z metodami określania zasobów wodno-gospodarczych kraju.Wyjaśnienie zjawisk i procesów odpowiedzialnych za ilość i jakość wód powierzchniowych i podziemnych. Przedstawienie najnowszych aktówprawnych zarządzania zasobami wodnymi.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W04+, T1A_W02+, T1A_W03+, T1A_K02+, R1A_W03+, R1A_U05+, InzA_K01+Symbole efektów kierunkowych K1_W12+, K1_U05+, K1_K02+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Ma wiedzę zakresu gospodarowaniem wodą, procesów krążenia wody w przyrodzie. Zna zasoby ilościowe. Identyfikuje formyretencjonowania wód. Zna zagrożenia powodzią w aspekcie zmian klimatycznych. Zna podstawowe akty prawne w zarządzaniu zasobamiwodnymi. Ma wiedzę na temat ilości i jakości wód oraz potencjalnych możliwości ochrony zasobów naturalnych (K1_W12)UmiejętnościU1 - Dokonuje analizy lądowej część cyklu hydrologicznego. Potrafi wyliczyć i zinterpretować bilans wodny zbiornika, ocenia potrzeby wodne wróżnych działach gospodarki narodowej (K1_U05)Kompetencje społeczneK1 - Jest zdolny do kompleksowego rozpatrywania skutków działalności związanych z gospodarowaniem wodą. Postępuje poglądy zgodnie znaukowymi podstawami ochrony zasobów wodnych (K1_K02)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Chełmicki W, 2002r., "Woda – zasoby, degradacja, ochrona", wyd. Wyd. Nauk. PWN, t.1, 2) Cieplewski A, 1999r., "Podstawy gospodarowaniawodą", wyd. Wyd.SGGW, t.1, 3) Mikulski Z., 1998r., "Gospodarka wodna", wyd. Wyd. Nauk. PWN, t.1, 4) Mioduszewski W., 2003r., "Małaretencja: ochrona zasobów wodnych i ochrona wód", wyd. Wyd. IMUZ Falenty, t.1, 5) Dojilido J., 2006r., "Leksykon: zanieczyszczenia i ochronawód", wyd. Wyd. Szkoły Ekol. i Zarządzania, t.1, 6) Pływaczyk A., Kowlaczyk T., 2007r., "Gospodarowanie wodą w krajobrazie", wyd. Wyd. UPPoznań, t.1.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Poskrobko B., Poskrobko T., Skiba K. , 2007r., "Ochrona biosfery", wyd. Wyd. PWE, t.1, 2) Allen P.A., 2000r., "Procesy kształtującepowierzchnię Ziemi", wyd. Wyd. Nauk. PWN, t.1, 3) Bajkiewicz-Grabowska E., Mikulski Z. , 2008r., "Hydrologia ogólna", wyd. Wyd. Nauk. PWN, t.1, 4) Kundziewicz Z.W., Kowalczyk P. , 2008r., "Zmiany klimatu i ich skutki", wyd. Wyd. KURPISZ, t.1, 5) Kossowska – Cezak U., Bajkieiwcz –Grabowska E. , 2008r., "Podstawy hydrometeorologii", wyd. Wyd. Nauk. PWN, t.1.

Przedmiot/moduł:GOSPODAROWANIE WODĄObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: B-przedmiot kierunkowyKod ECTS: 06057-11-BKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: II/3

Rodzaje zajęć: ćwiczenia audytoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 30/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - informacyjne z prezentacją multimedialną, wykład problemowy (W1, K1)ĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - rozwiązywanie zadań, przygotowanie sprawozdania, praca w grupach, dyskusja problemowa (W1, U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium pisemne 2 - obliczanie opłat za korzystanie ze środowiska (U1, K1)Kolokwium pisemne 1 - obliczanie bilansu wodnego (W1, U1, K1)Sprawozdanie 1 - Przygotowanie bilansu wodnego zbiornika (U1, K1)Liczba punktów ECTS: 4Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: hydraulika i hydrologiaWymagania wstępne: student powinien posiadaćwiedzę w zakresie matematyki i fizyki

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Inżynierii Ochrony Wódadres: ul. Romana Prawocheńskiego 1, pok. 32, 10-720 Olsztyntel. 523-37-68, fax 523-47-52Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr hab. inż. Julita Anna Dunalska, prof. UWMOsoby prowadzące przedmiot:dr hab. inż. Julita Anna Dunalska, prof. UWM


GOSPODAROWANIE WODĄECTS: 4 WATER MANAGMENT






- przygotowanie do zaliczenia pisemnego/ustnego z przedmiotu 17,0 godz.

- przygotowanie do ćwiczeń audytoryjni – obliczeniowych 18,0 godz.

- przygotowanie sprawozdań 10,0 godz.

54,0 godz.




28,0 godz.






06957-11-B GRAFIKA INŻYNIERSKAECTS: 4 ENGINEERING GRAPHICSTREŚCI MERYTORYCZNE

ĆWICZENIAPodstawy obsługi narzędzi programów komputerowych typu CAD (Computer Aided Design). Elementy programowania – komunikacja zprogramem, rodzaje współrzędnych i jednostek, przestrzeń modelu i arkusza, granice rysunku. Tworzenie obiektów 2D, Rysowanie precyzyjne,(punkty charakterystyczne, śledzenie, punkt bazowy) usuwanie obiektów, transformacje obiektów. Edycja właściwości obiektów. Polecenia zzakresu zmiany obiektów. Operacje na warstwach: linie i style, wprowadzanie tekstu, style tekstu. Operacje na blokach. Wymiarowanie obiektówi skala rysunku.

CEL KSZTAŁCENIACelem jest przekazanie podstaw obsługi narzędzi programów komputerowych typu CAD

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W02+, P1A_U01+, P1A_U03+, P1A_U05+, P1A_K02+, T1A_W01+, T1A_U07+, T1A_U08+, T1A_U09+,T1A_U16+, T1A_K03+, R1A_K02+, InzA_U01+, InzA_U02+, InzA_U08+Symbole efektów kierunkowych K1_W03+, K1_U03+, K1_U04+, K1_U09+, K1_U16+, K1_K03+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Zna metody matematyczne stosowane w naukach o środowisku Student zna w podstawowym zakresie obsługę się programów typu CADdo twprzenia rysunków technicznych. Zna sposoby komunikacji z programem i jego obsługę (K1_W03)UmiejętnościU1 - worzy rysunki w programach typu CAD w zakresie obiektów 2D. Umie rysować za pomocą, śledzenia biegunowego, punktu bazowego.Edytuje obiekty zmieniając ich właściwości. Tworzy rysunki z wykorzystaniem warstw, oraz utworzonych styli. Dokonuje operacji na blokachwymiarować oraz opisuje obiekty (K1_U03)U2 - Wyszukuje, analizuje i wykorzystuje w praktyce informacje z różnych źródeł (K1_U04)U3 - W różnych formach stosuje podstawowe techniki i narzędzia badawcze w zakresie ochrony środowiska (K1_U09)U4 - Stosuje podstawowe technologie informatyczne w zakresie pozyskiwania i przetwarzania informacji (K1_U16)Kompetencje społeczneK1 - Rozumie potrzebę podnoszenia kompetencji zawodowych i osobistych (K1_K03)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Maciej Sydor , 2009r., ". Podstawy komputerowego wspomagania projektowania", wyd. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2) Andrzej Jaskulski ,2009r., "Autodesk Inventor 2010PL/2010 Metodyka projektowania dla użytkowników wersji 2009", wyd. Wydawnictwo Naukowe PWN, 3) )Andrzej Jaskulski, 2009r., "Jaskulski Autodesk Inventor 2009PL/2009+ Metodyka projektowania", wyd. Wydawnictwo Naukowe PWN .

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Mariusz Rogulski , 2009r., "EDCL CAD", wyd. Wydawnictwo Naukowe PWN .

Przedmiot/moduł:GRAFIKA INŻYNIERSKAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: B-przedmiot kierunkowyKod ECTS: 06957-11-BKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: II/3

Rodzaje zajęć: ćwiczenia komputeroweLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Ćwiczenia: 45/3Formy i metody dydaktyczneĆwiczeniaĆwiczenia komputerowe - praca na komputerze z programem (W1, U1, U2, U3, U4, K1)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium praktyczne 2 - wykonanie zadanej pracy praktycznej (W1, U3, U4, K1)Kolokwium praktyczne 1 - wykonanie zadanej pracy praktycznej (W1, U1, U2, K1)Liczba punktów ECTS: 4Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: technologia informacyjna, matematykaWymagania wstępne: znajomość obsługi komputera,znajomość układu współrzędnych

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Inżynierii Środowiskaadres: ul. Warszawska 117, 10-720 Olsztyntel. (89) 524-56-05Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr hab. inż. Marcin Zieliński, prof. UWMe-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr hab. inż. Marcin Zieliński, prof. UWM


GRAFIKA INŻYNIERSKAECTS: 4 ENGINEERING GRAPHICS




55,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- przygotowanie do kolokwiów praktycznych 15,0 godz.


55,0 godz.




83,0 godz.






03657-11-OF HISTORIA SZTUKIECTS: 2 HISTORY OF ARTTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADWykład informacyjny z wizualną prezentacją

CEL KSZTAŁCENIAZapoznanie studenta z ogólnymi dziejami sztuki od czasów prehistorycznych po współczesność, podstawową terminologią historii sztuki,najważniejszymi artystami i ich dziełami.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W04++, P1A_U11++, P1A_K01+, P1A_K05+, P1A_K07+, T1A_W02++, T1A_W03++, T1A_U05++,T1A_K01+, R1A_W03++, R1A_K01+, R1A_K07+Symbole efektów kierunkowych K1_W12++, K1_U07++, K1_K08+, K1_K09+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Wykazuje się znajomością stylów i nurtów w sztuce (K1_W12)W2 - Opisuje i interpretuje zjawiska artystyczne (K1_W12)UmiejętnościU1 - Poprawnie opisuje dzieła sztuki i rozpoznaje ich historyczna stylistykę (K1_U07)U2 - Potrafi operować podstawową terminologią historii sztuki (K1_U07)Kompetencje społeczneK1 - Ma estetyczną wrażliwość na odbiór dzieł sztuki (K1_K09)K2 - Zwraca uwagę na estetykę otoczenia, dba o zabytki (K1_K08)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Praca zbiorowa, 2005r., "Słownik terminologiczny sztuk pięknych", wyd. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2) Jan Białostocki, 2004r.,"Sztuka cenniejsza niż złoto", wyd. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 3) Wilfried Koch, 1998r., "Style w architekturze. Arcydziełabudownictwa europejskiego od antyku po czasy współczesne", wyd. wyd. Świat Książki, Warszawa, 4) Praca zbiorowa pod red. F. Tomma,2000r., "Gotyk: architektura, rzeźba, malarstwo", wyd. wyd. Koenemann, 5) Praca zbiorowa pod red. F. Tomma, 2000r., "Renesans weWłoszech: architektura, rzeźba, malarstwo", wyd. wyd. Koenemann, 6) Praca zbiorowa pod red. F. Tomma, 2000r., "Sztuka baroku: architektura,rzeźba, malarstwo", wyd. wyd. Koenemann, 7) Praca zbiorowa, 1980r., "Kierunki i tendencje w sztuce nowoczesnej", wyd. Wyd. Artystyczne iFilmowe, Warszawa, 8) Marcin Giżycki, 2002r., "Słownik kierunków, ruchów i kluczowych pojęć sztuki drugiej połowy XX wieku", wyd. wyd. słowo/obraz/terytoria, Gdańsk.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Praca zbiorowa, 1989r., "Sztuka świata", wyd. Arkady, Warszawa, t.1-13, 2) Ernst H. Gombrich, 2008r., "O sztuce", wyd. wyd. Rebis,Warszawa.

Przedmiot/moduł:HISTORIA SZTUKIObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: Of-przedmiot kształcenia ogólnego do wyboruKod ECTS: 03657-11-OFKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: I/1

Rodzaje zajęć: wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 30/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - Wykład informacyjny z prezentacją wizualną (W1, W2, U1, U2, K1, K2)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium pisemne 1 - Kolokwium sprawdzające wiedzę z wizualnej znajomości najważniejszych dzieł w dziejach sztuki, ich twórców i epok stylistycznych. (W1, W2, U1, U2, K1, K2)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: nie sprecyzowanoWymagania wstępne: nie sprecyzowano

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Instytut Sztuk Pięknychadres: ul. Feliksa Szrajbera 11, 10-007 Olsztyntel. 524-62-15, tel./fax. 527-34-09Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr Grażyna Kobrzeniecka-Sikorska, dre-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr Grażyna Kobrzeniecka-Sikorska, dr


HISTORIA SZTUKIECTS: 2 HISTORY OF ART




20,0 godz.






06057-11-B HYDROLOGIA I HYDRAULIKAECTS: 3 HYDROLOGY AND HYDRAULICSTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADElementy hydrologii i hydrauliki stanowiące podstawy do projektowania obiektów i budowli związanych z inżynierią w ochronie środowiska. Wprogramie przedmiotu znajdują się: podstawy hydrologii, określające zakres, znaczenie i zastosowanie hydrologii w inżynierii środowiska igospodarce wodnej, obieg wody w przyrodzie, sposoby jego przedstawiania i praktycznego wykorzystania. Hydrometeorologiczne podstawybilansu wodnego, podstawy hydrodynamiki i hydrostatyki, hydrologiczna charakterystyka mórz i oceanów, zbiorniki zaporowe i ich znaczenie wśrodowisku geograficznym, wody podziemne i źródła z uwzględnieniem ruchu wody w gruncie.

ĆWICZENIAPraktyczne zapoznanie z metodami pomiaru prędkości i przepływu wody. Metody uzyskiwania informacji hydrologicznej w przekrojachniekontrolowanych. Określanie parametrów morfometrycznych jezior i stawów. Parcie hydrostatyczne i hydrodynamiczne. Ruch wody w korytachotwartych. Ruch wody w przewodach zamkniętych. Parametry urządzeń technicznych związanych z ruchem wód.

CEL KSZTAŁCENIAZapoznanie studentów z podstawami hydrologii stosowanej. Studenci poznają podstawy hydrografii. Student posiada umiejętność praktycznegowykorzystywania metod obliczania podstawowych parametrów z hydrostatyki i hydrodynamiki z zakresu wykorzystywanego w ochronieśrodowiska.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W04+, P1A_W05+, P1A_U02+, P1A_U07+, P1A_U11+, T1A_W07+, T1A_U01+, T1A_U05+, T1A_U09+,T1A_U13+, T1A_K02+, R1A_W03+, R1A_W05+, R1A_U01+, InzA_W02+, InzA_W05+, InzA_U02+, InzA_U05+, InzA_K01+Symbole efektów kierunkowych K1_W02+, K1_W05+, K1_U01+, K1_U07+, K1_U09+, K1_U10+, K1_K02+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - zna zasady wykorzystania praw przyrody w technice i życiu codziennym (K1_W02)W2 - Zna metody badania podstawowych wielkości fizycznych w różnych kategoriach wód. (K1_W05)UmiejętnościU1 - Posiada umiejętność wyszukiwania, zrozumienia, analizy i wykorzystywania w praktyce informacji dotyczących podstawowych wielkościzwiązanych z wodą, dostępnych w różnych miejscach i w różnych formach. (K1_U01)U2 - Ma umiejętność samodzielnego pogłębiania wiedzy hydrologicznej w związku z rozwojem nowych technologii pomiarów i dostępu doinformacji. (K1_U07)U3 - Potrafi wykorzystać do formułowania i rozwiązywania zadań inżynierskich metody analityczne, symulacyjne oraz eksperymentalne.(K1_U09)U4 - Potrafi dokonać krytycznej analizy i ocenić istniejące rozwiązania techniczne, użyteczne w korzystaniu z wód, w szczególności stosowaneurządzenia, obiekty i systemy. Ma zdolność do samodzielnego tworzenia projektów związanych z korzystaniem z wód. (K1_U10)Kompetencje społeczneK1 - Ma świadomość skutków działalności inżynierskiej i jej wpływu na środowisko wodne. Wykazuje zrozumienie mechanizmów korzystania ześrodowiska wodnego dla celów związanych z projektowaniem (K1_K02)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Bajkiewicz -Grabowska E. Magnuszewski A.,, 2009r., "Przewodnik do ćwiczeń z hydrologii ogólnej", wyd. PWN Warszawa, 2) Bajkiewicz-Grabowska E. Mikulski Z., 2010r., "Hydrologia ogólna", wyd. PWN, Warszawa, 3) Byczkowski A, 1996r., "Hydrologia.", wyd. SGGW, Warszawa, t.1,2, 4) Dawydow L. i in, 1979r., "Hydrologia ogólna", wyd. PWN Warszawa, 5) Klugiewicz J., 1999r., "Hydromechanika i hydrologia inżynierska",wyd. Oficyna Wydawnicza Projprzem-EKO Bydgoszcz, 6) Choiński A., 1995r., "Zarys limnologii fizycznej Polski", wyd. Wydawnictwo NaukoweUAM, 7) Jarosz A., 1998r., "Hydraulika", wyd. Hortpress, 8) Król Cz, 1995r., "Hydrologia", wyd. Hortpress.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Szuster A., Utrysko B., 2008r., "Hydraulika i hydrologia", wyd. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 2) Mitosek M. i in., 2008r.,"Zbiór zadań z hydrauliki dla inżynierii i ochrony środowiska", wyd. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 3) Ozga - Zielińska M.Brzeziński J., 1997r., "Hydrologia stosowana", wyd. PWN.

Przedmiot/moduł:HYDROLOGIA I HYDRAULIKAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: B-przedmiot kierunkowyKod ECTS: 06057-11-BKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: II/4

Rodzaje zajęć: wykład, ćwiczenia terenowe, ćwiczenia audytoryjneLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 30/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - Wykład informacyjny z prezentacją multimedialną (W1, W2)ĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - Ćwiczenia audytoryjne (U1, U2, U3, U4, K1)Ćwiczenia terenowe - Ćwiczenia terenowe (U3, U4, K1)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium pisemne 1 - Studenci rozwiązują zadania (W1, W2, U1, U2, U3, U4, K1)Liczba punktów ECTS: 3Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: fizyka, matematyka, statystykaWymagania wstępne: znajomość geografii

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Inżynierii Ochrony Wódadres: ul. Romana Prawocheńskiego 1, pok. 32, 10-720 Olsztyntel. 523-37-68, fax 523-47-52Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr inż. Jolanta Katarzyna Grochowskae-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr inż. Jolanta Katarzyna Grochowska


HYDROLOGIA I HYDRAULIKAECTS: 3 HYDROLOGY AND HYDRAULICS





47,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- opracowanie wyników ćwiczeń 10,0 godz.




42,0 godz.




44,0 godz.






06957-11-B INFORMATYCZNE METODY OCENY ODDZIAŁYWANIA HAŁASU I ZANIECZYSZCZEŃ ATMOSFERYCZNYCH NA ŚRODOWISKO

ECTS: 2 INFORMATICS METHODS FOR DETERMINING OF THE IMPACT OF NOISE AND ATMOSPHERIC POLLUTION ON THE ENVIRONMENT

TREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADAnaliza aktów prawnych dotyczących wpływu zanieczyszczeń gazowych i hałasu na środowisko. Charakterystyka źródeł emisji (punktowe,obszarowe, liniowe) pod kątem oceny ich oddziaływania na środowisko. Czynniki wpływające na rozprzestrzenianie zanieczyszczeń i hałasu wśrodowisku. Źródła danych wyjściowych wykorzystywanych w informatycznych metodach oddziaływania zanieczyszczeń gazowych i hałasu naśrodowisko. Podstawowe modele opisujące rozprzestrzenianie się hałasu i gazów w środowisku.

ĆWICZENIAAnaliza aktów prawnych dotyczących wpływu zanieczyszczeń gazowych i hałasu na środowisko. Charakterystyka źródeł emisji (punktowe,obszarowe, liniowe) pod kątem oceny ich oddziaływania na środowisko. Czynniki wpływające na rozprzestrzenianie zanieczyszczeń i hałasu wśrodowisku. Źródła danych wyjściowych wykorzystywanych w informatycznych metodach oddziaływania zanieczyszczeń gazowych i hałasu naśrodowisko. Podstawowe modele opisujące rozprzestrzenianie się hałasu i gazów w środowisku.

CEL KSZTAŁCENIACelem realizacji przedmiotu jest zapoznanie studentów z informatycznymi metodami oceny oddziaływania hałasu i zanieczyszczeń emitowanychdo atmosfery zgodnymi z referencyjnymi metodykami modelowania poziomów substancji w powietrzu.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W07+, P1A_U01+, T1A_U09+, T1A_K02+, R1A_W06+, R1A_U05+, InzA_U02+, InzA_K01+Symbole efektów kierunkowych K1_W16+, K1_U03+, K1_U05+, K1_U09+, K1_K02+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Student zna w podstawowym zakresie obsługę programów komputerowych do służących do określania wpływu hałasu i zanieczyszczeńemitowanych do atmosfery na środowisko. Zna sposoby komunikacji z oprogramowaniem i jego obsługę (K1_W16)UmiejętnościU1 - Student potrafi określić model obliczeniowy zespołu emitorów wraz z źródłami emisji. Potrafi określić podokresy aktywności źródeł emisji iparametrów emisji oraz oblicza stężenia długookresowe, dla bliskiej zabudowy i punktów dodatkowych obliczenia opadu pyłu. Oblicza emisjemaksymalne i charakterystyczne. (K1_U03, K1_U05, K1_U09)Kompetencje społeczneK1 - Rozumie skutki działalności inżenierskiej i jej wpływu na środowisko. (K1_K02)



Przedmiot/moduł:INFORMATYCZNE METODY OCENY ODDZIAŁYWANIA HAŁASU I ZANIECZYSZCZEŃ ATMOSFERYCZNYCH NA ŚRODOWISKOObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: B-przedmiot kierunkowyKod ECTS: 06957-11-BKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: IV/7

Rodzaje zajęć: ćwiczenia projektowe, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 15/1Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - Wykład przedmiotowy z prezentacją (W1)ĆwiczeniaĆwiczenia projektowe - ćwiczenia projektowe z prezentacją (U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium pisemne 1 - kolokwium pisemne (W1, U1, K1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: OCHRONA ATMOSFERYWymagania wstępne: WIEDZA Z ZAKRESUOCHRONY ATMOSFERY

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Inżynierii Środowiskaadres: ul. Warszawska 117, 10-720 Olsztyntel. (89) 524-56-05Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr hab. inż. Marcin Dębowski, prof. UWMe-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr hab. inż. Marcin Dębowski, prof. UWM


INFORMATYCZNE METODY OCENY ODDZIAŁYWANIA HAŁASU I ZANIECZYSZCZEŃ ATMOSFERYCZNYCH NA ŚRODOWISKO

ECTS: 2 INFORMATICS METHODS FOR DETERMINING OF THE IMPACT OF NOISE AND ATMOSPHERIC POLLUTION ON THE ENVIRONMENT


1. Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim:- KONSULTACJE 0,1 godz.

- UDZIAŁ W WYKLADACH 3,0 godz.

- UDZIAŁ W ĆWICZENIACH 3,0 godz.



36,1 godz.2. Samodzielna praca studenta:- PRZYGOTOWANIE DO KOLOKWIUM 12,0 godz.

- PRZYGOTOWANIE DO ĆWICZEŃ OBLICZENIOWYCH 8,0 godz.

20,0 godz.




28,0 godz.






06057-11-B INŻYNIERIA PROCESOWAECTS: 3,5 PROCESS ENGINEERINGTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADZdefiniowanie przedmiotu inżynierii procesowej. Procesy absorpcji. Podstawy procesu adsorpcji. Dyfuzja, wprowadzenie do zjawiska ruchumasy. Transport masy przez membrany półprzepuszczalne. Układy rozproszone – charakterystyka. Procesy oczyszczania cieczy – filtracja.Usuwanie jonów i anionów – wymiana jonowa. Koloidy. Metody fizyko-chemiczne zmniejszenia rozproszenia koloidalnego. Sedymentacjagrawitacyjna. Transport masy, ciepła.

ĆWICZENIAPrawo stosunków objętościowych Gay-Lussaca. Prawo Avogadra. Prawo Boyle’a i Mariotte’a – przemiana izotermiczna. Przemiana izobarycznai izochoryczna. Równanie Clapeyrona. Stała gazowa. Prawo Daltona. Gęstość i masa cząsteczkowa gazu. Adsorpcja. Równowaga adsorpcyjna.Stopień pokrycia powierzchni adsorbentu. Równanie izotermy Langmuira. Wyznaczanie stałych równania izotermy adsorpcji Langmuira.Powierzchnia właściwa adsorbentu. Bilansowanie adsorberów okresowych. Absorpcja. Równowaga absorpcyjna. Izoterma absorpcji. StałaHenrego. Bilans masy absorberów przeciwprądowych. Natlenianie wody i ścieków. Stopień nasycenia wody tlenem. Stopień natlenienia.Wydajność urządzeń napowietrzających. Dyfuzja. Gęstość molowego strumienia składnika. Gęstość molowego strumienia dyfuzji składnika.Dyfuzja równomolowa, przeciwkierunkowa. Dyfuzja przeciwkierunkowa, nierównomolowa. Dyfuzja składnika przez składnik inertny.Współczynnik dyfuzji. Procesy membranowe.

CEL KSZTAŁCENIAPrzekazanie podstawowych definicji oraz znaczenia obliczeń inżynierskich charakteryzujących procesy jednostkowe wykorzystywane wtechnologiach stosowanych do ochrony środowiska.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W04+, P1A_K01+, T1A_W06+, T1A_U09+, T1A_K01+, R1A_W03+, R1A_K01+, InzA_W01+, InzA_U02+Symbole efektów kierunkowych K1_W02+, K1_W14+, K1_U09+, K1_K08+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Charakteryzuje i stosuje opis matematyczny wybranych procesów jednostkowych (K1_W02)W2 - Zna procesy jednostkowe stosowane w technologiach środowiskowych (K1_W14)UmiejętnościU1 - Oblicza parametry procesów adsorpcji, absorpcji, membranowych. Umie wykorzystać podstawowe prawa gazowe (K1_U09)Kompetencje społeczneK1 - Ma świadomość znaczenia wiedzy podstawowej, stosowanej przy projektowaniu i wprowadzaniu technologii zapobiegających degradacjiśrodowiska naturalnego (K1_K08)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Zarzycki R., 2005r., "Wymiana ciepła i ruch masy w inżynierii środowiska", wyd. WNT Warszawa..

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Ciborowski J., 1973r., "Inżynieria chemiczna. Inżynieria procesowa", wyd. WNT Warszawa, 2) Tabiś B., 2000r., "Zasady inżynierii reaktorówchemicznych", wyd. WNT Warszawa, 3) Gawroński R. , 1999r., "Procesy oczyszczania cieczy", wyd. Oficyna Wydawnicza PolitechnikiWarszawskiej..

Przedmiot/moduł:INŻYNIERIA PROCESOWAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: B-przedmiot kierunkowyKod ECTS: 06057-11-BKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: II/4

Rodzaje zajęć: ćwiczenia audytoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 30/2Ćwiczenia: 30/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - problemowe i informacyjne (W1, W2, K1)ĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - audytoryjno-obliczeniowe (U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaEgzamin pisemny (test dopasowania odpowiedzi) - egzamin testowy (W1, W2)Kolokwium pisemne 1 - kolokwia sprawdzające umiejętności (U1, K1)Liczba punktów ECTS: 3,5Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: fizyka, matematyka, technologie środowiskoweWymagania wstępne: zrealizowane przedmiotypodstawowe: matematyka, fizyka

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Biotechnologii w Ochronie Środowiskaadres: ul. Słoneczna 45g, pok. 304, 10-709 Olsztyntel./fax 523-41-31Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:prof. dr hab. inż. Irena Gertruda Wojnowska-BaryłaOsoby prowadzące przedmiot:dr inż. Katarzyna Bernat, prof. dr hab. inż. Irena Gertruda Wojnowska-Baryła


INŻYNIERIA PROCESOWAECTS: 3,5 PROCESS ENGINEERING







- przygotowanie do zaliczenia pisemnego/ustnego przedmiotu: materiał wykładowy stanowi integralną część zagadnień realizowanych podczas ćwiczeń i zaliczany jest równolegle w trakcie kolokwiów

13,0 godz.

- przygotowanie do ćwiczeń audytoryjno - obliczeniowych 14,0 godz.

40,0 godz.




43,0 godz.






09157-11-OF JĘZYK OBCY 1ECTS: 2 FOREIGN LANGUAGE 1TREŚCI MERYTORYCZNE

ĆWICZENIATreści nauczania zgodne z programem nauczania języka obcego dla I semestru wybranego poziomu, zgodnie z tabelą wymagań EuropejskiegoSystemu Opisu Kształcenia Językowego (ESOKJ).

CEL KSZTAŁCENIAKształtowanie i rozwijanie kompetencji językowych (rozumienie tekstu słuchanego, czytanego, mówienie, pisanie), zgodnie z tabelą wymagańESOKJ dla odpowiedniego poziomu, pozwalających studentom na proste i spójne wyrażania się na znane tematy i prywatne dziedzinyzainteresowań, na relacjonowanie doświadczeń i wydarzeń, opisywanie marzeń, nadziei i celów oraz podanie krótkich dowodów i objaśnień, codo planów i poglądów. Docelowo osiągnięcie poziomu B2.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W05++, P1A_U02+, P1A_U11+, P1A_U12+, P1A_K01++, T1A_W03++, T1A_U05+, T1A_U06+,T1A_K01++, R1A_W01++, R1A_U10+, R1A_K01++Symbole efektów kierunkowych K1_W13++, K1_U07+, K1_U08+, K1_K08++

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Student posiada wiedzę niezbędną do radzenia sobie w większości sytuacji życiowych (zawodowych), zgodnie z tabelą wymagań dlaodpowiedniego poziomu ESOKJ i proporcjon. do przewidzianej liczby godzin. (K1_W13)W2 - Osiąga wiedzę na poziomie B2. (K1_W13)UmiejętnościU1 - Posiada umiejętności niezbędne do radzenia sobie w większości sytuacji życiowych (zawodowych), zgodnie z tabelą wymagań dlaodpowiedniego poziomu ESOKJ i proporcjo. do przewidzianej liczby godzin. (K1_U07)U2 - Osiąga umiejętności na poziomie B2. (K1_U08)Kompetencje społeczneK1 - Rozumie wagę znajomości języków obcych, jako jednego z języków konferencyjnych. (K1_K08)K2 - Docenia wagę znajomości języków obcych jako elementu pozwalającego na zajecie lepszej pozycji w warunkach rosnącej konkurencji narynku pracy. (K1_K08)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Różni autorzy, "Właściwa dla wybranego przedmiotu".

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Różni autorzy w zależności od wybranego języka, "Słowniki językowe".

Przedmiot/moduł:JĘZYK OBCY 1Obszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: Of-przedmiot kształcenia ogólnego do wyboruKod ECTS: 09157-11-OFKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: I/1

Rodzaje zajęć: ćwiczenia audytoryjneLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Ćwiczenia: 30/2Formy i metody dydaktyczneĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - Rozmówki w języku obcym, pisanie i czytanie oraz rozwiązywanie zadań w języku obcym (W1, W2, U1, U2, K1, K2)Forma i warunki zaliczeniaPraca kontrolna 1 - Ocena w skali 2-5 prac kontrolnych realizowanych podczas zajęć. (W1, W2, U1, U2, K1, K2)Sprawdzian ustny 1 - Ocena w skali 2-5 wypowiedzi ustnych. (W1, W2, U1, U2, K1, K2)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: Wszystkie językiPrzedmioty wprowadzające: brakWymagania wstępne: deklarowana znajomość językaobcego na poziomie niższym niż realizowany w trakciezajęć

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Studium Języków Obcychadres: ul. Obrońców Tobruku 3, 10-718 Olsztyntel. (89) 523-38-14Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:mgr Anna SobotaOsoby prowadzące przedmiot:mgr Anna Sobota


JĘZYK OBCY 1ECTS: 2 FOREIGN LANGUAGE 1


1. Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim:- udział w ćwiczeniach 30,0 godz.


- przygotowanie do zaliczenia końcowego 7,0 godz.

- przygotowanie do ćwiczeń, kolokwiów, zaliczenia ustnego i pisemnego 15,0 godz.

30,0 godz.




0,0 godz.













Przedmiot/moduł:JĘZYK OBCY 2Obszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: Of-przedmiot kształcenia ogólnego do wyboruKod ECTS: 09157-11-OFKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: I/2










30,0 godz.













Przedmiot/moduł:JĘZYK OBCY 3Obszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: Of-przedmiot kształcenia ogólnego do wyboruKod ECTS: 09157-11-OFKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: II/3










30,0 godz.













Przedmiot/moduł:JĘZYK OBCY 4Obszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: Of-przedmiot kształcenia ogólnego do wyboruKod ECTS: 09157-11-OFKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: II/4










30,0 godz.






07457-11-B LIMNOLOGIA FIZYCZNAECTS: 4 PHYSICAL LIMNOLOGYTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADLimnologia fizyczna jest nauką zajmującą się badaniem jezior pod względem procesów fizycznych i chemicznych zachodzących w śródlądowychwodach powierzchniowych, traktując je jako środowisko życia dla zamieszku-jących je organizmów. Jest działem hydrologii. Przedmiot obejmujenastępujące zagadnienia: Woda jako środowisko życia. Anomalne właściwości wody. Zjawiska optyczne i termiczne w wodachpowierzchniowych. Typy termiczne jezior i bilans cieplny zbiorników wodnych. Ruchy wody w jeziorze- siły sprawcze, konsekwencje. Typycyrkulacyjne jezior. Europejski i amerykański system klasyfikacji jezior. Stabilność i statyczność mas wodnych. Gazy rozpuszczone w wodzie –źródła i znaczenie tlenu i dwutlenku węgla. Typy krzywych tlenowych. Typologia jezior. Trofia, eutrofizacja. Substancje rozpuszczone w wodzieze szczególnym uwzględnieniem wszystkich form i frakcji azotu i fosforu – ich obieg i rola w wodach powierzchniowych. Osady denne.Pochodzenie, ewolucja i zanikanie jezior.

ĆWICZENIAMetodyka poboru, transportu i utrwalania próbek wody z jezior. Oznaczanie składu fizyko-chemicznego wód powierzchniowych, a wszczególności: niektórych gazów rozpuszczonych w wodzie (tlen, dwutlenek węgla), alkaliczności i twardości wody, wapnia, magnezu, chlorków,chemicznego zapotrzebowania tlenu metodą nadmanganianową (utlenialności), żelaza, manganu oraz wszystkich form azotu mineralnego ifosforu (mineralnego, organicznego i ogólnego). Sposoby obliczania i przeliczania wyników. Omówienie czynników przeszkadzających wposzczególnych oznaczeniach i sposobów ich eliminacji.

CEL KSZTAŁCENIACelem wykładów jest dostarczenie informacji o funkcjonowaniu śródlądowych zbiorników wód stojących oraz roli i wpływie czynników fizycznych,chemicznych i biologicznych na procesy zachodzące w ekosystemach jeziorowych. Umiejętność rozpoznawania i prawidłowej klasyfikacji jeziorpod względem termicznym, cyrkulacyjnym oraz ze względu na ich stan troficzny. Celem ćwiczeń jest opanowanie umiejętności samodzielnegowykonywania podstawowych analiz chemicznych wody oraz interpretacji ich wyników.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_K06+, R1A_W03+, R1A_W04+, R1A_U05+Symbole efektów kierunkowych K1_W07+, K1_U05+, K1_K10+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - wymienia anomalne właściwości wody i tłumaczy ich wpływ na funkcjonowanie zbiorników wodnych, opisuje i identyfikuje zjawiska iprocesy w nich zachodzące. Definiuje typy termiczne i cyrkulacyjne jezior. Charakteryzuje skład chemiczny wód powierzchniowych i na jegopodstawie określa typ troficzny zbiornika. Ma uporządkowaną, podbudowaną teoretycznie wiedzę z zakresu ochrony jezior. (K1_W07)UmiejętnościU1 - Przeprowadza obserwacje oraz wykonuje w terenie lub laboratorium proste pomiary fizyczne i analizy chemiczne wraz z obliczeniem ioceną uzyskanych wyników. Potrafi wstępnie ocenić stan troficzny zbiornika na podstawie składu chemicznego wody i jej cech wizualnych.Dokonuje identyfikacji i standardowej analizy zjawisk wpływających na ich stan troficzny (K1_U05)Kompetencje społeczneK1 - Jest zdolny do samodzielnej pracy w laboratorium chemicznym oraz dba o rzetelność wyników uzyskiwanych w trakcie wykonywania analiz.Zachowuje ostrożność w kontakcie z substancjami chemicznymi oraz jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo pracy własnej i innych (K1_K10)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Choiński A., 2007r., "Limnologii fizyczna Polski", wyd. Wydawnictwo Naukowe UAM Poznań, s.298, 2) Kajak Z., 2001r., "Hydrobiologia-limnologia. Ekosystemy wód śródlądowych.", wyd. PWN Warszawa, s.360, 3) Starmach K., Wróbel S., Pasternak K., 1978r., "Hydrobiologia.Limnologia", wyd. PWN Warszawa, s.434, 4) Hermanowicz W., Dojlido J., Dożańska W., Koziorowski B., Zerbe J., 1999r., "Fizyczno-chemicznebadanie wody i ścieków", wyd. Arkady. Warszawa, s.556.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Dojlido J., 1995r., "Chemia wód powierzchniowych", wyd. Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko Białystok, s.342, 2) Choiński A., 2000r.,"Jeziora kuli ziemskiej", wyd. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa, s.204, 3) Choiński A., 2006r., "Katalog jezior Polski", wyd. WydawnictwoNaukowe UAM Poznań, s.600, 4) Bajkiewicz-Grabowska E., Mikulski Z., 2008r., "Hydrologia ogólna", wyd. Wydawnictwo Naukowe PWNWarszawa, s.286.

Przedmiot/moduł:LIMNOLOGIA FIZYCZNAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: B-przedmiot kierunkowyKod ECTS: 07457-11-BKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: I/2

Rodzaje zajęć: ćwiczenia laboratoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 30/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład problemowy, wykład informacyjny (W1, K1)ĆwiczeniaĆwiczenia laboratoryjne - wykonywanie analizy chemicznej wody (W1, U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaEgzamin pisemny (test dopasowania odpowiedzi, test wielokrotnego wyboru) - pytania testowe otwarte i zamknięte (W1)Kolokwium praktyczne 2 - analiza kolorymetryczna (U1, K1)Kolokwium praktyczne 1 - analiza miareczkowa (U1, K1)Kolokwium ustne 1 - analiza miareczkowa-zasady oznaczania (W1)Liczba punktów ECTS: 4Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: chemiaWymagania wstępne: podstawowa wiedza zdziedziny chemii nieorganicznej

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Inżynierii Ochrony Wódadres: ul. Romana Prawocheńskiego 1, pok. 32, 10-720 Olsztyntel. 523-37-68, fax 523-47-52Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr inż. Grzegorz Wiśniewskie-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr inż. Grzegorz Wiśniewski

Uwagi dodatkowe:zajęcia realizowane w małych grupach do 16 osób, obowiązuje zmiana obuwia oraz strój ochronny (fartuch)


LIMNOLOGIA FIZYCZNAECTS: 4 PHYSICAL LIMNOLOGY





54,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- przygotowanie do egzaminu pisemnego z przedmiotu 34,0 godz.



58,0 godz.




55,0 godz.






08157-11-OF LOGIKAECTS: 2 LOGICTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁAD1. Uwagi o przedmiocie logiki. 2. Pojęcie zdania, wartość logiczna zdania, alfabet języka rachunku zdań, matryca funktorów, zasady zapisu zdańjęzyka naturalnego. 3.Tautologie rachunku zdań, metoda zero-jedynkowa. 4. Wynikanie logiczne. 5. Prawda jako wartość logiczna. 6. Pojęcienazwy, desygnat nazwy, zakres nazwy, podziały nazw. 7. Stosunki między zakresami nazw. 8. Rachunek nazw – zarys sylogistyki Arystotelesa.8. Język jako system znaków słownych. Podstawowe i pochodne kategorie syntaktyczne. Funkcje wypowiedzi. 9. Definicje i problemydefiniowania. 10. Podział logiczny. 11. Pojęcie erystyki, zasady dyskusji, chwyty erystyczne. Błędy w dyskusji. 12. Filozofia i metodologia nauk –ogólny zarys.

CEL KSZTAŁCENIAPrzedmiot służy wprowadzeniu w specyfikę zagadnień logicznych. Przybliża klasyczny rachunek zdań, rachunek nazw. Zaznajamia zpodstawowymi umiejętnościami logicznymi. Rozwija znajomość terminologii logicznej oraz umiejętność sprawnego posługiwania się narzędziamilogicznymi.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W04+++, P1A_U11+++, P1A_K01++, P1A_K05+, P1A_K07+, T1A_W02+++, T1A_W03+++, T1A_U05+++, T1A_K01++, R1A_W03+++, R1A_K01++, R1A_K07+Symbole efektów kierunkowych K1_W12+++, K1_U07+++, K1_K08++, K1_K09+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Student określa przedmiot logiki. Przedstawia, na czym polega, na czym polega rozumowanie dedukcyjne. (K1_W12)W2 - Student określa, w jaki sposób bada się poprawność rozumowań (K1_W12)W3 - Wymienia rodzaje nazw i stosunki między zakresami nazw. Definiuje błędy w definiowaniu. Prezentuje chwyty erystyczne (K1_W12)UmiejętnościU1 - Student posługuje się narzędziami do badania prawd logicznych. Bada tautologiczność schematów zdań w klasycznym rachunku zdań irachunku nazw (K1_U07)U2 - Wykrywa poprawność rozumowań dedukcyjnych. Rozpoznaje typowe błędy w definicjach. (K1_U07)U3 - Ilustruje przykładami wybrane chwyty erystyczne. (K1_U07)Kompetencje społeczneK1 - Student dostrzega związek między logiką a metodologicznymi podstawami nauk. (K1_K08)K2 - Dokonuje samodzielnej oceny poprawności wybranej argumentacji. Wykorzystuje reguły dyskusji racjonalnej w działalności naukowej. Dążydo jasnego i precyzyjnego wyrażania własnych argumentów na rzecz wybranej tezy. (K1_K08)K3 - Dostrzega i uznaje pluralizm myślenia o świecie. (K1_K09)

LITERATURA PODSTAWOWA1) J. Wajszczyk, 2004r., "Wstęp do logiki z ćwiczeniami", wyd. UWM , 2) T. Hołówka, "Kultura logiczna w ćwiczeniach", 3) Z. Ziembiński , 2011r.,"Logika praktyczna", wyd. PWN, 4) B. Stampsz, 2004r., "Ćwiczenia z logiki", wyd. PWN.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) R. Wójcicki, 2003r., "Wykłady z logiki z elementami teorii wiedzy", wyd. Scholar, 2) T. Kotarbiński, "Wykłady z dziejów logiki".

Przedmiot/moduł:LOGIKAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: Of-przedmiot kształcenia ogólnego do wyboruKod ECTS: 08157-11-OFKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: I/1

Rodzaje zajęć: wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 30/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - Wykład (W1, W2, W3, U1, U2, U3, K1, K2, K3)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium pisemne 1 - Test sprawdzający (W1, W2, W3, U1, U2, U3, K1, K2, K3)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: brakWymagania wstępne: brak

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Instytut Filozofiiadres: ul. Kurta Obitza 1, pok. 242, 10-725 Olsztyntel. 524-63-98, tel./fax 523-34-89Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr Grzegorz Pacewicze-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr Grzegorz Pacewicz


LOGIKAECTS: 2 LOGIC



30,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- Praca samodzielna 30,0 godz.

30,0 godz.






13957-11-CFW MAKROFITOWE METODY OCENY WÓDECTS: 2 MACROPHYTE METHODS OF WATER ASSESSMENTTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADPodstawy hydrobotaniki, ekologiczna rola makrofitów w środowisku wodnym. Przegląd istniejących monitoringowych metodyk badawczych wocenach stanu ekologicznego rzek i jezior. Praktyczne poznanie wybranych metod makrofitowych: IBMR, MIS, TIM, MI, RI, MMOR, ESMII. Wadyi zalety stosowania powyższych metod.

ĆWICZENIAPraktyczna umiejętność stosowania metod makrofitowej oceny stanu i potencjału ekologicznego wód zalecanych do monitoringu wód w systemiePaństwowego Monitoringu Środowiska

CEL KSZTAŁCENIAPoznanie biologicznych metod diagnostyki środowiska wykorzystywanych w monitoringu ekosystemów lądowych i wodnych. Zapoznanie się zorganizacją sformalizowanych struktur, ich celami i zadaniami w funkcjonowaniu monitoringu środowiska ekosystemów lądowych i wodnych naświecie i w Polsce.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W04+, P1A_U01+, P1A_U06+, T1A_W02+, T1A_W03+, R1A_W03++, R1A_W04+, R1A_U05+,R1A_K05+Symbole efektów kierunkowych K1_W07+, K1_W12+, K1_U02+, K1_U03+, K1_U05+, K1_K01+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Zna zasady wykorzystania praw przyrody w technice i życiu codziennym. Potrafi objaśnić podstawy ekologiczne tworzenia makrofitowychmetod oceny stanu środowiska (K1_W07)W2 - Wylicza makrofitowe oceny wód stosowane w krajach UE. Charakteryzuje zjawiska i procesy zachodzące w przyrodzie, objaśniaekologiczną rolę makrofitów w środowisku wodnym, identyfikuje związek pomiędzy różnorodnością oraz stopniem pokrycia makrofitów zczynnikami środowiska które je kształtują (K1_W12)UmiejętnościU1 - Stosuje podstawowe techniki i narzędzia badawcze w zakresie ochrony środowiska (K1_U02)U2 - Posługuje się Metodą Makrofitowej Oceny Rzek (MMOR) (K1_U03)U3 - Identyfikuje i analizuje zjawiska wpływające na stan w ekosystemów wodnych diagnozowane metodą makrofitowej oceny: IBMR, MIS, TIM,MI, RI, MMOR, ESMII (K1_U05)Kompetencje społeczneK1 - Ma świadomość znaczenia społecznej, zawodowej i etycznej odpowiedzialności za stan środowiska naturalnego dzięki analizie wynikówmakrofitowej oceny wód publikowanych w oficjalnych raportach o stanie środowiska. Ma świadomość ryzyka i potrafi ocenić skutki działalnościantropogenicznej poprzez analizę wyników makrofitowej oceny wód publikowanych w oficjalnych raportach o stanie środowiska (K1_K01)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Kolada A., Soszka H., Gołub M., Szoszkiewicz K, Zbierska, J, Jusik Sz., Zgoła T., Ciecierska H., , 2006r., "Opracowanie podstawmetodycznych dla monitoringu biologicznego wód powierzchniowych w zakresie makrofitów i pilotowe ich zastosowanie dla części wódreprezentujący wybrane kategorie i typy.", wyd. MŚ, 2) Szoszkiewicz K., Jusik Sz.,Zgoła T., , 2010r., "Klucz do oznaczania makrofitów dlapotrzeb oceny stanu ekologicznego wód powierzchniowych", wyd. BMŚ, 3) IOŚ, , "Raporty o stanie środowiska. GIOŚ, WIOŚ".

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Grzybowski M.,, 2008r., "Ramowa Dyrektywa Wodna - nowe spojrzenie na monitoring wód powierzchniowych", wyd. Ekonatura, t.czerwiec 06,2) Grzybowski M.,, 2008r., "Makrofity a stan ekologiczny wód", wyd. Ekonatura, t.lipiec 07, 3) Kruk-Dowgiałło L., Michałek-Pogorzelska M.,Dubiński M., Brzeska P., Opioła R., Kuliński M., Osowiec, 2010r., "Przewodniki metodyczne do badań terenowych i analiz laboratoryjnychelementow biologicznych wód przybrzeżnych i przejściowych.", wyd. BMŚ.

Przedmiot/moduł:MAKROFITOWE METODY OCENY WÓDObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: FakultatywnyGrupa przedmiotów: CFW-elektyw wydziałowy do wyboruKod ECTS: 13957-11-CFWKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/5

Rodzaje zajęć: ćwiczenia laboratoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 15/1Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład informacyjny i problemowy (W1, W2, U3, K1)ĆwiczeniaĆwiczenia laboratoryjne - ćwiczenia laboratoryjne (U1, U2, U3, K1)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium praktyczne 1 - zaliczenie z oceną (U1, U2, U3)Sprawozdanie 1 - zaliczeniem na podstawie pracy semestralnej (W1, W2, K1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: biologia, ekologiaWymagania wstępne: wiedza z przedmiotówpoprzedzających

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Ekologii Stosowanejadres: ul. Michała Oczapowskiego 5, pok. 316, 10-719 Olsztyntel. 523-35-17, fax 523-41-16Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr Mirosław Grzybowskie-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr Mirosław Grzybowski


MAKROFITOWE METODY OCENY WÓDECTS: 2 MACROPHYTE METHODS OF WATER ASSESSMENT


1. Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim:- konsultacje materiałów wykładowych 1,0 godz.

- konsultacje materiałów ćwiczeniowych 1,0 godz.






- przygotowanie pracy semestralnej 5,0 godz.

22,0 godz.




28,0 godz.






11157-11-A MATEMATYKAECTS: 4 MATHEMATICSTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADPojęcie funkcji, własności, przykłady. Ciągi liczbowe, granica ciągu. Granica funkcji. Pochodna funkcji, reguły różniczkowania, pochodne funkcjielementarnych. Różniczka funkcji i jej zastosowania do szacowania błędów. Zastosowanie rachunku różniczkowego funkcji jednej zmiennej dobadania funkcji. Macierze, działania na macierzach. Wyznaczniki, ich własności i zastosowania. Układy równań liniowych. Metoda Gaussa.Wzory Cramera.

ĆWICZENIARozwiązywanie zadań wyjaśniających pojęcie funkcji i własności funkcji. Ciągi liczbowe, obliczenie granic ciągów. Wyznaczanie granic funkcji.Pochodna funkcji, reguły różniczkowania, obliczanie pochodnych funkcji elementarnych. Różniczka funkcji i jej zastosowania do szacowaniabłędów. Zastosowanie rachunku różniczkowego funkcji jednej zmiennej do badania funkcji. Rozwiązywanie zadań na badanie przebieguzmienności funkcji. Macierze, działania na macierzach. Wyznaczniki, ich własności i zastosowania. Przykłady na rozwiązywanie układów równańliniowych. Zastosowanie metody Gaussa i wzorów Cramera.

CEL KSZTAŁCENIAZapoznanie studentów z podstawami hydrologii stosowanej. Studenci poznają podstawy hydrografii. Student posiada umiejętność praktycznegowykorzystywania metod obliczania podstawowych parametrów z hydrostatyki i hydrodynamiki z zakresu wykorzystywanego w ochronieśrodowiska.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W02++, P1A_W06+, P1A_U01+, P1A_U02+, P1A_U07+, P1A_U11+, P1A_K02+, P1A_K05+,P1A_K07+, P1A_K08+, T1A_W01+, T1A_U01+, T1A_U05+, T1A_U09+, T1A_K03+, T1A_K06+, R1A_U01+, R1A_K02+, R1A_K07+,R1A_K08+, InzA_U02+, InzA_K02+Symbole efektów kierunkowych K1_W03+, K1_W04+, K1_U01+, K1_U03+, K1_U07+, K1_U09+, K1_K03+, K1_K07+, K1_K09+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Zna metody matematyczne i pokrewne stosowane w naukach o środowisku (K1_W03, K1_W04)UmiejętnościU1 - Posiada umiejętność wyszukiwania, zrozumienia, analizy i wykorzystywania w praktyce informacji z różnych źródeł oraz ich opracowywaniaprzy użyciu metod matematycznych (K1_U01, K1_U03, K1_U07, K1_U09)Kompetencje społeczneK1 - Rozumienie znaczenia matematyki dla wszystkich innych dziedzin nauki. Rozumienie potrzeby podnoszenia kompetencji zawodowych iosobistych (K1_K03, K1_K07, K1_K09)

LITERATURA PODSTAWOWA1) W. Oktaba, E. Niedokos, 1980r., "Matematyka i podstawy statystyki matematycznej", wyd. PWN, 2) M. Ptak, 2006r., "Matematyka dlastudentów kierunków technicznych i przyrodniczych", wyd. Kraków: Wydawnictwo Akademii Rolniczej.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) M. Gewert, Z. Skoczylas, 2001r., "Analiza matematyczna. Definicje, twierdzenia, wzory", wyd. Oficyna wydawnicza GiS.

Przedmiot/moduł:MATEMATYKAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: A-przedmiot podstawowyKod ECTS: 11157-11-AKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: I/2

Rodzaje zajęć: ćwiczenia audytoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 30/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - Wykład informacyjny wykorzystujący prezentacje multimedialną oraz dyskusję ze słuchaczami (W1, U1, K1)ĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - Rozwiązywanie zadań, omawianie problemów praktycznych zastosowań modeli matematycznych (W1, U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaUdział w dyskusji 1 - Rozwiązywanie przy tablicy bieżących zagadnień (U1, K1)Kolokwium pisemne 3 - Uzyskanie nie mniej niż 50% poprawnych odpowiedzi (W1, U1)Praca kontrolna 2 - Uzyskanie co najmniej połowy możliwych do zdobycia punktów ze wszystkich prac kontrolnych w semestrze (W1, U1)Liczba punktów ECTS: 4Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: fizyka, matematyka, statystykaWymagania wstępne: znajomość geografii

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Inżynierii Ochrony Wódadres: ul. Romana Prawocheńskiego 1, pok. 32, 10-720 Olsztyntel. 523-37-68, fax 523-47-52Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr Irena Morocka-TralleOsoby prowadzące przedmiot:dr Irena Morocka-Tralle


MATEMATYKAECTS: 4 MATHEMATICS



- Wykłady 1,0 godz.



- Ćwiczenia audytoryjne 7,0 godz.

54,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- Przygotowanie do egzaminu 12,0 godz.

- Przygotowanie do prac kontrolnych 20,0 godz.

- Przygotowanie do zajęć 20,0 godz.

52,0 godz.




27,0 godz.






01057-11-B MELIORACJEECTS: 2 LAND RECLAMATIONTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADMelioracje jako narzędzie kształtowania środowiska. Czynniki wpływające na stosunki wodne gleby. Dopuszczalne poziomy wód gruntowych –przyczyny podtopień oraz niedoborów wodnych. Rodzaje prac melioracyjnych; melioracje wodne, agromelioracje, fitomelioracje, melioracjeprzeciwerozyne, melioracje terenów zurbanizowanych. Aspekty prawne w pracach melioracyjnych; urządzenia melioracji podstawowych iszczegółowych. Podstawy melioracji odwadniających i nawadniających. Stan i potrzeby zabiegów melioracyjnych w Polsce. Zasady eksploatacjiurządzeń służących melioracji. Wpływ prac melioracyjnych na stan wód powierzchniowych.

ĆWICZENIAStosunki wodne w glebie - analiza danych środowiskowych, interpretacja materiałów kartograficznych, założenia do koncepcji odwodnieniadoliny cieku. Sposoby określania potrzeb poprawy stosunków wodnych w zlewniach. Wymiarowanie elementów melioracji odwadniających -rowy otwarte, dreny. Zasady organizacji robót ziemnych – korytowanie rowów, umocnienia, ogroblowanie. Budowle towarzyszące – przepustydrogowe, zastawki. Sposoby inwentaryzacji obiektów i urządzeń melioracji.

CEL KSZTAŁCENIACelem prowadzonych zajęć jest zapoznanie studentów z zasadami dotyczącymi planowania i wykonywania prac melioracyjnych oraz ichwykorzystania jako narzędzia ochrony i kształtowania środowiska naturalnego.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W04+, T1A_W02+, T1A_W03+, T1A_K02+, R1A_W03+, R1A_U05+, InzA_K01+Symbole efektów kierunkowych K1_W12+, K1_U05+, K1_K02+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Ma uporządkowaną, podbudowaną teoretycznie wiedzę obejmującą najważniejsze zagadnienia z zakresu planowania i wykonywania pracmelioracyjnych. Definiuje i identyfikuje przyczyny podtopień oraz niedoborów wodnych. Charakteryzuje wpływ prac melioracyjnych na stanśrodowiska wodnego (K1_W12)UmiejętnościU1 - Umiejętnie wyszukuje, zrozumie i analizuje dane kartograficzne, hydrologiczne i glebowe dotyczące stosunków wodnych na danym terenie iwykorzystuje w praktyce informacje do planowania zabiegów melioracyjnych (K1_U05)Kompetencje społeczneK1 - Nabywa świadomość roli regulowania stosunków wodnych w kształtowaniu środowiska. Rozumie i uznaje jako priorytet koniecznośćzachowania zasad ochrony gleb i środowiska wód powierzchniowych przy realizacji robót inżynierskich z zakresu meliorowania terenów(K1_K02)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Begemann W., Schiechtl H., 1999r., "Inżynieria ekologiczna w budownictwie wodnym i ziemnym.", wyd. Arkady, 2) Mielcarzewicz E., 1991r.,"Odwodnienia terenów zurbanizowanych i przemysłowych. Podstawy projektowania.", wyd. PWN, 3) Mioduszewski W., 1995r., "Zasadyprojektowania, budowy i eksploatacji małych zbiorników wodnych. Metodyczne podstawy rozwoju małej retencji.", wyd. IMUZ, 4) Olszta W,2004r., "Podstawy inżynierii wodnej środowiska.", wyd. Wyd. Politechniki Lubelskiej, 5) Prochal P. (red), 1987r., "Podstawy melioracji rolnych.",wyd. PWRiL, t.I i II.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Gutra-Korycka M., Werner-Więckowska H. (red). , 1989r., "Przewodnik do hydrograficznych badań terenowych.", wyd. PWN, 2) Dąbkowski L.,Skibiński J., Żbikowski A. (red). , 1982r., "Hydrauliczne podstawy projektów wodno-melioracyjnych", wyd. PWRiL.

Przedmiot/moduł:MELIORACJEObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: B-przedmiot kierunkowyKod ECTS: 01057-11-BKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: II/4

Rodzaje zajęć: wykład, ćwiczenia praktyczne, ćwiczenia audytoryjneLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 15/1Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład z prezentacją multimedialną, wykład problemowy (W1, K1)ĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - analiza danych środowiskowych (W1, U1, K1)Ćwiczenia praktyczne - koncepcja melioracji terenu (W1, U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium pisemne 2 - rozwiązywanie zadań praktycznych (W1, U1)Kolokwium pisemne 1 - pytania otwarte (W1, K1)Prezentacja 1 (multimedialna) - prezentacja opracowanego zagadnienia z zakresu projektowania prac melioracyjnych (W1, U1, K1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: geologia i geomorfologia, hydrologia i hydraulika, gospodarowanie wodąWymagania wstępne: podstawowa wiedza z zakresuhydrologii

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Inżynierii Ochrony Wódadres: ul. Romana Prawocheńskiego 1, pok. 32, 10-720 Olsztyntel. 523-37-68, fax 523-47-52Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr inż. Michał Łopatae-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr inż. Michał Łopata


MELIORACJEECTS: 2 LAND RECLAMATION





31,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- przygotowanie do kolokwium (obliczenia) 5,0 godz.

- przygotowanie do kolokwium (wiedza teoretyczna) 4,0 godz.


- przygotowanie do ćwiczeń obliczeniowych 8,0 godz.


27,0 godz.




30,0 godz.






07757-11-B METEOROLOGIA I KLIMATOLOGIAECTS: 4 METEOROLOGY AND CLIMATOLOGYTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADPodstawowe pojęcia. System klimatyczny i atmosfera, jej przemiany i struktura. Energia w atmosferze, promieniowanie i jego prawa, bilanscieplny. Ogólna cyrkulacja atmosfery. Woda w atmosferze ziemskiej. Parowanie i jego rodzaje, wilgotność powietrza, kondensacja pary wodnej,rodzaje chmur, opady i osady atmosferyczne. Podstawy chemii atmosfery. Rozkłady ciśnienia atmosferycznego. Przemieszczanie się maspowietrza i fronty atmosferyczne. Zjawiska towarzyszące: niże baryczne i cyklony. Cyrkulacja atmosfery a klimaty kuli ziemskiej. Czynnikiróżnicujące klimat globalny. Strefowość i regionalizacja klimatów. Charakterystyka klimatu Polski. Masy powietrza i fronty kształtujące pogodę wPolsce. Tendencje zmian klimatu w przyszłości. Modele klimatyczne. Mikro- i topoklimat. Zastosowania praktyczne meteorologii.

ĆWICZENIAPoznanie podstawowych pojęć i jednostek związanych z promieniowaniem Słońca, Ziemi i atmosfery; temperaturą powietrza i gleby; Poznanieprzyrządów i metodyki pomiarów promieniowania słonecznego, usłonecznienia i oświetlenia; temperatury powietrza i gleby; opadówatmosferycznych. Metody obliczania wartości parametrów meteorologicznych związane z energią promieniowania słonecznego, temperaturąpowietrza i gleby, wskaźnikami zawartości pary wodnej w powietrzu, ciśnieniem atmosferycznym; opadami atmosferycznymi. Tematyseminaryjne i do dyskusji panelowej: analiza przyczyn ocieplenia klimatu i jego skutków środowiskowych i gospodarczych.

CEL KSZTAŁCENIACelem przedmiotu jest, aby planując konkretne, inżynierskie rozwiązania absolwent był świadomy wpływu klimatu, zmian pogody oraz fizyczno-chemicznych zjawisk atmosferycznych na inwestycję, jak również wpływu tego przedsięwzięcia na procesy kształtujące pogodę i klimat. Jest toszczególnie ważne w okresie, kiedy zmiany klimatyczne osiągają znaczną dynamikę powodowaną oddziaływaniem człowieka na klimat, cozwiązane jest głównie z emisją tzw. gazów cieplarnianych.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W03+, P1A_W05+, T1A_W07+, T1A_K02+, R1A_W01+, R1A_W03+, R1A_W04+, R1A_W05+,R1A_U05+, InzA_W02+, InzA_W05+, InzA_K01+Symbole efektów kierunkowych K1_W01+, K1_W05+, K1_W07+, K1_U05+, K1_K02+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Posiada wiedzę o fizycznych podstawach meteorologii, znaczenia zmian chemicznych w atmosferze spowodowanych przez człowieka orazznać ogólne zasady klimatologii jako wiedzy uogólniającej badania meteorologiczne (K1_W01)W2 - Charakteryzuje procesy termiki, ciśnienia atmosferycznego i przemian fazowych wody w atmosferze (K1_W05)W3 - Ma wiedzę o metodach badania temperatury, wilgotności, ciśnienia atmosferycznego, promieniowania słonecznego, prędkości i kierunkuwiatru (K1_W07)UmiejętnościU1 - Identyfikuje i analizuje zjawiska wpływające na stan środowiska naturalnego i zasobów naturalnych oraz zna typowe technik (K1_U05)Kompetencje społeczneK1 - Ma świadomość skutków działalności inżynierskiej i jej wpływu na środowisko, ma świadomość roli warunków meteorologicznych wgospodarce i ochronie środowiska oraz świadomość konieczności działań zmierzających do ograniczenia negatywnego wpływu czynnikówantropogenicznych na klimat (K1_K02)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Woś A., 2000r., "Meteorologia dla geografów", wyd. PWN, t.1, s.350, 2) K . Kożuchowski (red.), 2005r., "Meteorologia i klimatologia", wyd.PWN, t.1, s.324, 3) Archer D., 2011r., "Globalne ocieplenie. Zrozumieć prognozę", wyd. PWN, t.1, s.200, 4) Koźmiński C., Michalska B. , 1999r.,"Ćwiczenia z agrometeorologii", wyd. PWN, t.1, s.178.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Kossowska-Cezak U., Martyn D., Olszewski K., Kopacz-Lembowicz M., 2000r., "Meteorologia i klimatologia. Pomiary, obserwacje,opracowania", wyd. PWN, t.1, s.204, 2) Falkowska L., Korzeniewski K., 1998r., "Chemia atmosfery", wyd. Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego, t.1, s.198, 3) Łykowski B, 1999r., "Podstawy klimatologii stosowanej. Działy wybrane", wyd. Wyd. SGGW, t.1, s.224, 4) Woś A., 1995r., "Klimat Polski",wyd. PWN, t.1, s.302, 5) Sorbjan Z., 2001r., "Meteorologia dla każdego. Opowieści, teorie i proste doświadczenia", wyd. Prószyński i S-ka, t.1, s.215.

Przedmiot/moduł:METEOROLOGIA I KLIMATOLOGIAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: B-przedmiot kierunkowyKod ECTS: 07757-11-BKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: I/2

Rodzaje zajęć: ćwiczenia audytoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 30/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - Wykład informacyjny (W1, W2, W3)ĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - ćwiczenia audytoryjne, praca w grupach, dyskusja, ćwiczenia obliczeniowe, prezentacje studentów (W3, U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaUdział w dyskusji 1 - Udział w dyskusji nad tematami prezentacji (U1, K1)Kolokwium pisemne 2 - Kolokwium pisemne z treści ćwiczeń: odpowiedzi opisowe na 4 pytania (W3, U1)Kolokwium pisemne 1 - Kolokwium z treści wykładów: test wielokrotnego wyboru z 40 pytań, ponad 50% poprawnych odpowiedzi daje ocenę pozytywną (W1, W2, W3)Prezentacja 1 (multimedialna) - Prezentacje w Power Point dotyczą zagadnień rozwoju techniki pomiarowej, zmian klimatu, oddziaływania człowieka na klimat, bezpieczeństwa związanego ze zjawiskami meteorologicznymi (U1, K1)Raport 1 - Raporty z ćwiczeń audytoryjnych obliczeniowych (W3)Liczba punktów ECTS: 4Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: fizykaWymagania wstępne: zdanie egzaminu z przedmiotuwprowadzającego

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Ekologii Stosowanejadres: ul. Michała Oczapowskiego 5, pok. 316, 10-719 Olsztyntel. 523-35-17, fax 523-41-16Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr hab. Marek Czesław Kruk, prof. UWMe-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr inż. Anna Maria Goździejewska, dr hab. Marek Czesław Kruk, prof. UWM



METEOROLOGIA I KLIMATOLOGIAECTS: 4 METEOROLOGY AND CLIMATOLOGY





55,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- opracowanie sprawozdań z ćwiczeń terenowych 5,0 godz.

- opracowanie sprawozdań z ćwiczeń audytoryjno-obliczeniowych 5,0 godz.

- opracowanie sprawozdań z ćwiczeń audytoryjnych 5,0 godz.


- przygotowanie do zaliczenia ustnego przedmiotu 10,0 godz.

- przygotowanie do ćwiczeń audytoryjno-obliczeniowych 10,0 godz.



58,0 godz.




28,0 godz.






13057-11-O METODOLOGIA BADAŃ NAUKOWYCHECTS: 2 METHODOLOGY OF SCIENCE STUDYSTREŚCI MERYTORYCZNE

ĆWICZENIAEtapy badań a struktura pracy. Przygotowanie warsztatu badawczego: cel i przedmiot badań, problemy badawcze i hipotezy robocze, zmienne iwskaźniki do badań, metody, techniki i narzędzia badawcze, charakterystyka próby badawczej, sposoby doboru próby do badań, organizacja iteren badań. Prezentacja wyników badań (tablice statystyczne i wykresy). Organizacja warsztatu pisarstwa naukowego. Konstruowanie narzędzibadawczych. Przygotowanie materiału pochodzącego z badań do analizy ilościowej i jakościowej (kontrola i weryfikacja zebranego materiału,grupowanie materiału uzyskanego z badań, skalowanie). Kodyfikacja (konstrukcja klucza kodyfikacyjnego, arkusze zbiorcze oraz operacjestatystyczne, prosta prezentacja statystyczna wyników badań).

CEL KSZTAŁCENIAZapoznanie studentów z wiedzą z zakresu metodologii badań, a dokładniej z: różnymi modelami badawczymi, z metodami, technikami inarzędziami badawczymi. Wyposażenie studentów w umiejętności z zakresu: doboru modelu badawczego, formułowania koncepcji badawczej,konstruowania narzędzi badawczych.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W02+, P1A_W10+, P1A_U02+, P1A_U03+, P1A_U05+, P1A_U07+, P1A_K02+, T1A_W01+,T1A_W10+, T1A_U01+, T1A_U07+, T1A_U08+, T1A_U15+, T1A_K03+, R1A_W08+, R1A_U01+, R1A_K02+, InzA_U01+, InzA_U07+Symbole efektów kierunkowych K1_W03+, K1_W24+, K1_U01+, K1_U04+, K1_U11+, K1_K03+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - zna metody matematyczne i pokrewne stosowane w naukach o środowisku (K1_W03)W2 - zna i rozumie podstawowe pojęcia i zasady z zakresu ochrony własności przemysłowej i prawa autorskie; potrafi korzystać z zasobówinformacji patentowej (K1_W24)UmiejętnościU1 - posiada umiejętności wyszukiwania, zrozumienia, analizy i wykorzystywania w praktyce informacji z różnych źródeł (w tym baz danych)i wróżnych formach (K1_U01)U2 - stosuje podstawowe technologie informatyczne w zakresie pozyskiwania i przetwarzania informacji (K1_U04)U3 - potrafi ocenić przydatność rutynowych metod i narzędzi służących do rozwiązania prostego zadania inżynierskiego o charakterzepraktycznym, charakterystycznego dla studiowanego kierunku studiów oraz wybrać i zastosować właściwą metodę i narzędzia (K1_U11)Kompetencje społeczneK1 - potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role (K1_K03)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Guziuk-Tkacz M. Siegień-Matyjewicz A. J., 2012r., "Leksykon terminów metodologicznych. Nauki pedagogiczne i pokrewne", wyd. Warszawa,2) Apanowicz J., 2002r., "Metodologia ogólna", wyd. Gdynia, 3) Apanowicz J., 2003r., "Metodologia nauk", wyd. Toruń, 4) Czempas J., 2000r.,"Elementy statystyki", wyd. Dąbrowa Górnicza, 5) Czarnecki K. M., 2009r., "Nowy leksykon metodologiczny", wyd. Sosnowiec, 6) Dutkiewicz W.,2000r., "Podstawy metodologii badań", wyd. Kielce, 7) Hajduk Z., 2005r., "Ogólna metodologia nauk", wyd. Lublin, 8) Maksimowicz-Ajchel A.,2007r., "Wstęp do statystyki. Metody opisu statystycznego", wyd. Warszawa, 9) Wawrzynek J., 2007r., "Metody opisu i wnioskowaniastatystycznego.", wyd. Wrocław, 10) Rąb J., Polewczyk A., 1995r., "Wstęp do metodologii nauk", wyd. Gliwice, 11) Zeliaś A., 2000r., "Metodystatystyczne", wyd. Warszawa.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Babbie E., 2003r., "Badania społeczne w praktyce", wyd. Warszawa, 2) Karpiński J., 2006r., "Wprowadzenie do metodologii naukspołecznych", wyd. Warszawa, 3) Miles M. B., Huberman A. M., 2000r., "Analiza danych jakościowych", wyd. Białystok, 4) Lutyński J., 2000r.,"Metody badań społecznych. Wybrane zagadnienia", wyd. Łódź.

Przedmiot/moduł:METODOLOGIA BADAŃ NAUKOWYCHObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: O-przedmiot kształcenia ogólnegoKod ECTS: 13057-11-OKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/5

Rodzaje zajęć: ćwiczenia audytoryjneLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Ćwiczenia: 30/2Formy i metody dydaktyczneĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - praca w grupach (W1, W2, U1, U2, U3, K1)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium pisemne 1 - 2 kolokwia – testy z pytaniami zamkniętymi i otwartymi (W1, W2, U1, U2, U3, K1)Prezentacja 2 (multimedialna) - 1 prezentacja multimedialna na określony temat (W1, W2, U1, U2, U3, K1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: -Wymagania wstępne: -

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Aksjologicznych Podstaw Edukacjiadres: ul. Romana Prawocheńskiego 13, 10-725 Olsztyntel./fax: +48 89 523 38 42Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr Alicja Joanna Siegień-Matyjewicze-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr Alicja Joanna Siegień-Matyjewicz

Uwagi dodatkowe:-


METODOLOGIA BADAŃ NAUKOWYCHECTS: 2 METHODOLOGY OF SCIENCE STUDYS



30,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- opracowanie jednej prezentacji multimedialnej do ćwiczeń 10,0 godz.

- przygotowanie do dwóch kolokwiów 20,0 godz.

30,0 godz.






13457-11-B METODY BIOTECHNOLOGICZNE W OCHRONIE ŚRODOWISKAECTS: 5 BIOTECHNOLOGICAL METHODS IN ENVIRONMENT PROTECTIONTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADWprowadzenie do przedmiotu: podstawowe definicje, cele biotechnologii w świetle zasad zrównowazonego rozwoju. Oczyszczanie ściekówmetodą osadu czynnego: usuwanie związków organicznych, azotu i fosforu. Złoża biologiczne – zasada działania, podział. Biotechnologicznemetody stabilizacji osadów ściekowych. Przetwarzanie osadów ściekowych na kompost. Wysokosprawne metody oczyszczania ścieków wwarunkach beztlenowych. Wytwarzanie biogazu z odpadów komunalnych. Podstawy bioremediacji i fitoremediacji. Oczyszczanie gazówodlotowych – biofiltry, biopłuczki. Biosorpcja i biosorbenty. Przetwarzanie ścieków i odpadów w użyteczne produkty – biopolimery, biowodór.

ĆWICZENIAOcena efektywności oczyszczania ścieków metodą osadu czynnego w reaktorach niskoobciążonych z przepływem ciągłym. Nitryfikacja nazłożach tarczowych i zanurzanych z wypełnieniem ruchomym. Zastosowanie reaktorów porcjowych pracujących w systemie półciągłym (SBR) dousuwania związków organicznych i biogennych (azotu i fosforu). Wpływ rodzaju źródła węgla organicznego na szybkość uwalnianiaortofosforanów w osadzie czynnym. Wyznaczanie parametrów produkcji biogazu z osadów ściekowych na podstawie badań eksperymentalnych.Fizyko-chemiczne metody oceny jakości kompostu z osadów ściekowych oraz ocena przydatności kompostu jako nawozu. Testowaniebiosorbentów do usuwania zanieczyszczeń ze ścieków.

CEL KSZTAŁCENIACelem przedmiotu jest nabycie wiedzy i umiejętności wykorzystania w kontrolowany sposób systemów biologicznych do ochrony i odnowyelementów środowiska: gleb, wód i powietrza atmosferycznego oraz rozwoju technologii przyjaznych środowisku.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W04+, P1A_U06+, P1A_K02+, T1A_W03+, T1A_U09+, T1A_U13+, T1A_K03+, R1A_W05++,R1A_U07+, R1A_K02+, InzA_W05+, InzA_U02+, InzA_U05+Symbole efektów kierunkowych K1_W12+, K1_W21+, K1_W22+, K1_U02+, K1_U09+, K1_U10+, K1_U17+, K1_K03+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Ma wiedzę w zakresie podstawowych pojęć i terminologii dotyczących biotechnologii. Zna zasady wykorzystania mieszanych kulturmikroorganizmów do oczyszczania i przetwarzania ścieków i odpadów. (K1_W12)W2 - Zna technologie biopaliw oraz biopolimerów oraz rozumie celowość ich rozwoju. Zna zasady bioremediacji i fitoremediacji. (K1_W21)W3 - Zna mechanizmy usuwania azotu i fosforu ze ścieków i proponuje stosowne rozwiązania biologiczne. Wskazuje możliwości wykorzystaniaścieków i odpadów jako zasobów i opisuje metody ich przetwarzania w użyteczne produkty (biogaz, kompost). (K1_W22)UmiejętnościU1 - Wykonuje analizy fizyko-chemiczne ścieków/osadów i dokonuje ich interpretacji w powiązaniu z procesami biologicznymi zachodzącymi wreaktorach (K1_U02)U2 - Ocenia efektywność oczyszczania ścieków na podstawie wykonanych analiz (K1_U09)U3 - Wykazuje zależności pomiędzy jakością ścieków oczyszczonych a warunkami operacyjnymi procesu w zależności od typu reaktora(K1_U10, K1_U17)Kompetencje społeczneK1 - Postrzega relacje pomiędzy osiągnięciami biotechnologii a stanem środowiska. Jest świadom roli biotechnologii w rozwoju gospodarki.Dostrzega konieczność kompleksowego rozwiązywania problemów ochrony środowiska (K1_K03)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Klimiuk E., Łebkowska M., 2003r., "Biotechnologia w ochronie środowiska", wyd. PWN Warszawa, 2) Błaszczyk M.K., 2007r.,"Mikroorganizmy w ochronie środowiska", wyd. PWN Warszawa, 3) Jędrczak A., 2007r., "Biologiczne przetwarzanie odpadów", wyd. PWNWarszawa.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Jordening H.J., Winter J., 2005r., "Environmental Biotechnology. Concepts and applications.", wyd. Wiley-VCH Verlag, Weinheim, Germany,2) Kreith F., Goswami D.Y., 2007r., "Hanbook of Energy Efficiency and Renewable Energy.", wyd. CRC Press Taylor&Francis group, USA.

Przedmiot/moduł:METODY BIOTECHNOLOGICZNE W OCHRONIE ŚRODOWISKAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: B-przedmiot kierunkowyKod ECTS: 13457-11-BKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/5

Rodzaje zajęć: ćwiczenia laboratoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 30/2Ćwiczenia: 30/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład informacyjny z prezentacją multimedialną (W1, W2, W3, K1)ĆwiczeniaĆwiczenia laboratoryjne - badanie procesów oczyszczania ścieków i stabilizacji osadów ściekowych (W1, W3, U1, U2, U3)Forma i warunki zaliczeniaEgzamin pisemny (ustrukturyzowane pytania) - definicje (25% oceny) i opis wybranych technologii stosowanych do odnowy i ochrony środowiska (schematy, procesy)(75% oceny). Egzamin zalicza ocena średnia co najmniej 3.0 (W1, W2, W3, K1)Sprawdzian pisemny 1 - 3 pytania z podstaw teoretycznych dotyczących wykonywanego ćwiczenia laboratoryjnego. Sprawdzian zalicza uzyskanie oceny średniej co najmniej 3.0 (W1, W3)Sprawozdanie 1 - wstęp (20% oceny), poprawnawość obliczeń technologiczych oraz uzyskanych wyników wraz z ich omówieniem (80% oceny). (U1, U2, U3)Liczba punktów ECTS: 5Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: chemia, biochemia, mikrobiologia środowiskowaWymagania wstępne: podstawowa wiedza z zakresuchemii, biochemii i mikrobiologii ogólnej

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Biotechnologii w Ochronie Środowiskaadres: ul. Słoneczna 45g, pok. 304, 10-709 Olsztyntel./fax 523-41-31Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:prof. dr hab. inż. Ewa Klimiuke-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:prof. dr hab. inż. Ewa Klimiuk, dr inż. Małgorzata Maria Kuczajowska-Zadrożna


METODY BIOTECHNOLOGICZNE W OCHRONIE ŚRODOWISKA

ECTS: 5 BIOTECHNOLOGICAL METHODS IN ENVIRONMENT PROTECTION








- przygotowanie do sprawdzianu 18,0 godz.


72,0 godz.




57,0 godz.






13957-11-CFW METODYKA BADAŃ MONITORINGOWYCH W SYSTEMIE PMŚECTS: 2 METHODS OF MONITORING STUDIES WITHIN THE STATE

ENVIRONMENTAL MONITORING SYSTEMTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADZadania PMŚ w ramach struktury modelu DPSIR (czynniki sprawcze/presje/stan/oddziaływanie/środki przeciwdziałania). Podsystemy i strukturaorganizacyjna PMŚ. Przegląd metod indykacyjnych stosowanych w diagnostyce środowiska w ramach podsystemów PMŚ. System klasyfikacji imonitoringu wód zgodny z Ramową Dyrektywą Wodną (2000). Metody biologiczne monitoringu wód powierzchniowych - przegląd metodmakrofitowej oceny wód płynących: MIR, MTR.

ĆWICZENIAZadania PMŚ w ramach struktury modelu DPSIR (czynniki sprawcze/presje/stan/oddziaływanie/środki przeciwdziałania). Podsystemy i strukturaorganizacyjna PMŚ. Przegląd metod indykacyjnych stosowanych w diagnostyce środowiska w ramach podsystemów PMŚ. System klasyfikacji imonitoringu wód zgodny z Ramową Dyrektywą Wodną (2000). Metody biologiczne monitoringu wód powierzchniowych - przegląd metodmakrofitowej oceny wód płynących: MIR, MTR.

CEL KSZTAŁCENIAPoznanie zadań, celów oraz struktury Państwowego Monitoringu Środowiska w Polsce. Praktyczna znajomość metod makrofitowej oceny rzek

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W07+, P1A_W08+, P1A_U01+, P1A_U02+, P1A_U06+, P1A_U07+, P1A_U08+, P1A_U11+, P1A_K03+,T1A_W09+, T1A_U01++, T1A_U05+, T1A_K04+, R1A_W06++, R1A_U01+, R1A_U10+, R1A_K03+, InzA_W04+Symbole efektów kierunkowych K1_W11+, K1_W15+, K1_W16+, K1_U01+, K1_U02+, K1_U03+, K1_U06+, K1_U07+, K1_K04+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Objaśnia zadania, cele Państwowego Monitoringu Środowiska w Polsce (K1_W11)W2 - Charakteryzuje podsystemy PMŚ. Zna struktury Państwowego Monitoringu Środowiska w Polsce (K1_W15)W3 - Tłumaczy poprzez model modelu DPSIR (czynniki sprawcze/presje/stan/oddziaływanie/środki przeciwdziałania) zadania PaństwowegoMonitoringu Środowiska w Polsce. Wymienia metody bioindykacyjne stosowane w diagnostyce ekosystemów lądowych i wodnych (K1_W16)UmiejętnościU1 - Umie wymienić podstawowe ustawy regulujące funkcjonowanie Państwowego Monitoringu Środowiska, odszukuje aktualne akty prawnewykonawcze funkcjonowania monitoringu środowiska, analizuje ich zakres merytoryczny (K1_U01)U2 - Wykonuje ocenę stanu ekologicznego wód płynących metodą makrofitowej oceny: MMOR (MIR), MTR (K1_U02)U3 - Ocenia stan (naturalnych) i potencjał ekologiczny (sztucznych i silnie zmienionych) wód powierzchniowych (K1_U03)U4 - Znajduje źródła informacji o wynikach uzyskiwanych w PMŚ oraz metodach stosowanych w ocenie środowiska (K1_U06)U5 - Ma umiejętność samokształcenia się (K1_U07)Kompetencje społeczneK1 - Potrafi określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania. Definiuje i analizuje cele będące podstawąrealizacji podsystemów PMŚ (K1_K04)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Grupa robocza 2.7. Monitoring. , 2003r., "Wytyczne metodyczne do monitoringu zgodnego z Ramową Dyrektywą Wodną.", 2) PublikacjeGIOŚ, "http://www.gios.gov.pl", 3) PIOŚ, "Publikacje BIBLIOTEKI MONITORINGU ŚRODOWISKA", wyd. BMŚ, 4) Szoszkiewicz K., Zbierska J.,Jusik Sz., Zgoła T. , 2010r., "Makrofitowa Metoda Oceny Rzek – Podręcznik metodyczny do oceny i klasyfikacji stanu ekologicznego wódpłynących w oparciu o rośliny wodne.", wyd. Bogucki Wydawnictwo Naukowe,, 5) Europejska Agencja Środowiska , 2005r., "ŚRODOWISKOEUROPY 2005 STAN I PROGNOZY. Ocena zintegrowana.", wyd. Wydawnictwo Naukowe Gabriel Borowski, .

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) OECD, 1993r., "Wskaźniki i systemy informacji o stanie środowiska.", wyd. BMŚ, 2) Rosenberg D.M, Resh V.H. (red.), , 1993r., "Freshwaterbiomonitoring and benthic macroinvertebrates.", wyd. Chapman & Hall, London & N.Y., , 3) PIOŚ, "Raport o stanie środowiska w Polsce", wyd.BMŚ.

Przedmiot/moduł:METODYKA BADAŃ MONITORINGOWYCH W SYSTEMIE PMŚObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: FakultatywnyGrupa przedmiotów: CFW-elektyw wydziałowy do wyboruKod ECTS: 13957-11-CFWKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/5

Rodzaje zajęć: ćwiczenia laboratoryjneLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 15/1Formy i metody dydaktyczneĆwiczeniaĆwiczenia laboratoryjne - ćwiczenia laboratoryjne (W1, W2, W3, U1, U2, U3, U4, U5, K1)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium praktyczne 1 - Z stosowania metody MMOR (MIR); MTR (U2, U3, U5)Prezentacja 1 (multimedialna) - prezentacja multimedialna na wybrany temat z zakresu jednego z zagadnień podsystemu PMŚ (W1, W2, W3, U1, U4, U5, K1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: biologia, ekologia, monitoring środowiskaWymagania wstępne: wiedza z przedmiotówpoprzedzających



METODYKA BADAŃ MONITORINGOWYCH W SYSTEMIE PMŚECTS: 2 METHODS OF MONITORING STUDIES WITHIN THE STATE

ENVIRONMENTAL MONITORING SYSTEM








30,0 godz.




30,0 godz.






13057-11-A MIKROBIOLOGIAECTS: 5 MICROBIOLOGYTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADMiejsce mikroorganizmów w przyrodzie, rys historyczny rozwoju badań mikrobiologicznych. Morfologia i anatomia komórki bakteryjnej.Systematyka bakterii. Przegląd bakterii w obrębie typu Proteobacteria oraz Firmicutes. Charakterystyka wirusów - budowa, namnażanie,patogenność, klasyfikacja. Charakterystyka grzybów mikroskopowych-pleśni i drożdży. Wpływ czynników fizycznych i chemicznych nadrobnoustroje. Odżywianie i wymagania pokarmowe mikroorganizmów. Metabolizm drobnoustrojów. Utlenianie prostych połączeń węglowych.Procesy fermentacyjne. Mikrobiologiczne przemiany związków azotu, siarki i fosforu. Naturalne środowiska występowania drobnoustrojów.System wskaźników sanitarnych gwarantujących bezpieczeństwo sanitarne środowisk naturalnych. Zasady izolacji i identyfikacji (fenotypowej igenotypowej) drobnoustrojów. Biologiczne oczyszczanie ścieków. Rola mikroorganizmów w procesie samooczyszczania środowisk naturalnych.

ĆWICZENIAPoznanie zasad pracy z drobnoustrojami, pomiarem obiektów mikrobiologicznych pod mikroskopem. Obserwacje makro- i mikroskopowebakterii, grzybów pleśniowych, drożdży oraz drobnoustrojów biorących udział w przemianach związków C, N. Poznanie metod hodowli, liczeniaoraz identyfikacji mikroorganizmów środowisk naturalnych. Określenie skuteczności usuwania bakterii jelitowych na różnych etapachoczyszczania ścieków. Analiza składu mikroorganizmów w osadzie czynnym i błonie biologicznej.

CEL KSZTAŁCENIAPoznanie świata mikroorganizmów (bakterii, grzybów i wirusów), ich zróżnicowania taksonomicznego, morfologicznego i fizjologicznego oraz roliw środowiskach naturalnych i procesie oczyszczania ścieków.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W01+, P1A_W03+, P1A_U06+, R1A_W01+, R1A_W03+, R1A_W04+, R1A_K05+Symbole efektów kierunkowych K1_W01+, K1_W10+, K1_W17+, K1_U02+, K1_K01+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Charakteryzuje zjawiska przeprowadzane przez drobnoustroje i procesy zachodzące w przyrodzie (K1_W01)W2 - Opisuje podstawowe procesy fizjologiczne mikroorganizmów (K1_W10)W3 - Zna naturalne i antropogeniczne źródła i cykle pierwiastków biogenicznych w środowisku oraz drobnoustroje biorące udział w ich obiegu(K1_W17)UmiejętnościU1 - Przeprowadza obserwacje oraz wykonuje w terenie lub laboratorium proste analizy mikrobiologiczne, umie określić bezpieczeństwosanitarno epidemiologicznego wód powierzchniowych i oczyszczonych ścieków (K1_U02)Kompetencje społeczneK1 - Ma świadomość ryzyka i potrafi ocenić skutki działalności antropogenicznej na stan mikrobiologiczny środowiska (K1_K01)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Kunicki-Goldfinger W.J.H.,, 2008r., "Życie bakterii", wyd. PWN, s.1-617, 2) Lubidzisz Z., Kowal K., Żakowska Z., 2006r., "Mikroorganizmy iśrodowiska ich występowania", wyd. PWN, s.1-354, 3) Paluch J., 1986r., "Mikrobiologia wód", wyd. PWN, s.1-394, 4) Rheinheimer G., 1987r.,"Mikrobiologia wód", wyd. PWRiL, s.1-328, 5) Schlegel H.G., 2003r., "Mikrobiologia ogólna", wyd. PWRiL, s.1-681, 6) Zmysłowska I., 2009r.,"Mikrobiologia ogólna i środowiskowa", wyd. UWM, s.1-206.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Baj J, Markiewicz Z., 2006r., "Biologia molekularna bakterii", wyd. PWN, s.1-655, 2) Bobrowski M. M, , 2002r., "Podstawy biologii sanitarnej",wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok, s.1-228, 3) Szewczyk E.,, 2005r., "Diagnostyka bakteriologiczna", wyd. PWN, s.1-361.

Przedmiot/moduł:MIKROBIOLOGIAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: A-przedmiot podstawowyKod ECTS: 13057-11-AKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: I/2

Rodzaje zajęć: ćwiczenia laboratoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 45/3Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - informacyjny, multimedialny (W1, W2, W3, K1)ĆwiczeniaĆwiczenia laboratoryjne - praktyczne wykonanie analiz mikrobiologicznych (W1, W2, W3, U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaEgzamin pisemny (ustrukturyzowane pytania) - zaliczenie wykładów na podstawie testu z pytaniami otwartymi (W1, W2, W3, K1)Sprawdzian pisemny 1 - zaliczenie ćwiczeń na podstawie ocen cząstkowych otrzymywanych w trakcie trwania semestru za wiedzę teoretyczną niezbędną do realizacji poszczególnych ćwiczeń oraz zaliczenie praktyczne (W1, W2, W3, U1, K1)Liczba punktów ECTS: 5Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: biologia, chemiaWymagania wstępne: Student powinien posiadaćwiedzę w zakresie biologii oraz chemii

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Mikrobiologii Środowiskowejadres: ul. Romana Prawocheńskiego 1, pok. 8, 10-720 Olsztyntel./fax 523-45-32Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr hab. Zofia Filipkowska, prof. UWMOsoby prowadzące przedmiot:dr hab. Zofia Filipkowska, prof. UWM, dr hab. inż. Iwona Gołaś, prof. UWM, dr inż. Anna Magdalena Gotkowska-Płachta, dr inż. Monika Diana Harnisz, dr inż. Karol Bronisław Korzekwa, dr inż. Ewa Korzeniewska

Uwagi dodatkowe:zajęcia w grupach 12-osobowych


MIKROBIOLOGIAECTS: 5 MICROBIOLOGY


1. Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim:- konsultacje /egzamin 4,0 godz.





67,0 godz.




53,0 godz.






13057-11-CFW MIKROBIOLOGIA SANITARNAECTS: 2 SANITARY MICROBIOLOGYTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADDrobnoustroje chorobotwórcze tlenowe i beztlenowe (bakterie, wirusy i grzyby) w wodzie, ściekach, osadach ściekowych, w powietrzu na tereniei w otoczeniu oczyszczalni ścieków, wysypisk komunalnych, oraz przenoszone drogą pokarmową. Podstawowe wiadomości z mikrobiologiilekarskiej. Perspektywy walki z bakteriami chorobotwórczymi. Szczepionki, antybiotyki. System wskaźników sanitarnych w ocenie stopniazanieczyszczenia środowisk naturalnych. Usuwanie drobnoustrojów chorobotwórczych w procesie oczyszczania ścieków oraz stabilizacjiosadów ściekowych. Mechanizm działania środków dezynfekcyjnych na drobnoustroje.

ĆWICZENIAIzolacja drobnoustrojów z różnych środowisk naturalnych oraz ze skóry (rąk), śluzówek człowieka. Ocena ich bioróżnorodności (obserwacjemakroskopowe i mikroskopowe), skuteczności działania środków dezynfekcyjnych, antybiotykooporności. Poznanie zasad identyfikacji bakteriichorobotwórczych Gram- dodatnich (Staphylococcus spp.); Gram-ujemnych, oksydazo ujemnych (Salmonella spp.); oksydazo dodatnich(Pseudomonas spp.); drożdzy i grzybów drożdżopodobnych.

CEL KSZTAŁCENIAPoznanie bioróżnorodności oraz zasad identyfikacji mikroorganizmów zasiedlających skórę i śluzówki człowieka; drobnoustrojów stwarzającychzagrożenia dla ludzi w środowiskach naturalnych; zasad monitoringu sanitarnego i umiejętność interpretacji na jego podstawie bezpieczeństwasanitarno-epidemiologicznego wód, powietrza, oczyszczonych ścieków i osadów ściekowych.


EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Opisuje zmiany i zagrożenia środowiska spowodowane obecnością drobnoustrojów patogennych i potencjalnie patogennychwprowadzanych do środowiska na skutek działalności człowieka (K1_W09)UmiejętnościU1 - Przeprowadza obserwacje oraz wykonuje w terenie lub laboratorium proste analizy mikrobiologiczne (K1_U02)Kompetencje społeczneK1 - Rozumie potrzebę uczenia się i weryfikowania wiadomości wraz ze zmieniającą się wiedzą w zakresie mikrobiologii sanitarnej (K1_K01)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Bobrowski M. M, , 2002r., "Podstawy biologii sanitarnej", wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok, s.1-288, 2) Pawlaczyk –Szpilowa M., ,1997r., "Biologia i ekologia", wyd. Oficyna wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, s.1-387, 3) Grabińska Łoniewska A., Siński E., 2010r.,"Mikroorganizmy chorobotwórcze i potencjalnie chorobotwórcze w ekosystemach wodnych i w sieciach wodociągowych", wyd. Seidel-Przywecki”sp.z o.o, s.1-256, 4) Salyers A. A., D.D. Whitt. , 2005r., "Mikrobiologia. Różnorodność, chorobotwórczość i środowisko", wyd. PWN, s.1-608.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Kunicki – Goldfinger J. H., 2008r., "Życie bakterii", wyd. PWN, s.1-615, 2) Schlegel H.G., 2003r., "Mikrobiologia ogólna", wyd. PWRiL, s.1-681,3) Filipkowska Z. , 2006r., "Sanitarno-bakteriologiczne aspekty oczyszczania ścieków na filtrach gruntowo-roślinnych", wyd. UWM, s.1-109.

Przedmiot/moduł:MIKROBIOLOGIA SANITARNAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: FakultatywnyGrupa przedmiotów: CFW-elektyw wydziałowy do wyboruKod ECTS: 13057-11-CFWKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/5

Rodzaje zajęć: ćwiczenia laboratoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/2Ćwiczenia: 15/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - informacyjny, multimedialny (W1)ĆwiczeniaĆwiczenia laboratoryjne - praktyczne wykonanie analiz mikrobiologicznych (U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaSprawdzian pisemny 1 - zaliczenie wykładów na podstawie testu z pytaniami otwartymi (W1)Sprawozdanie 1 - zaliczenie ćwiczeń na podstawie ocen cząstkowych otrzymywanych w trakcie trwania semestru za sprawozdania z poszczególnych ćwiczeń (U1, K1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: mikrobiologiaWymagania wstępne: podstawowe wiadomości zmikrobiologii, biochemii

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Mikrobiologii Środowiskowejadres: ul. Romana Prawocheńskiego 1, pok. 8, 10-720 Olsztyntel./fax 523-45-32Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr hab. Zofia Filipkowska, prof. UWMOsoby prowadzące przedmiot:dr hab. Zofia Filipkowska, prof. UWM, dr inż. Anna Magdalena Gotkowska-Płachta, dr inż. Monika Diana Harnisz

Uwagi dodatkowe:zajęcia w grupach 12 osobowych


MIKROBIOLOGIA SANITARNAECTS: 2 SANITARY MICROBIOLOGY





31,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- przygotowanie do pisemnego zaliczenia przedmiotu 13,0 godz.


29,0 godz.




23,0 godz.






13957-11-B MONITORING ŚRODOWISKAECTS: 3 ENVIRONMENTAL MONITORINGTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADTeoretyczne podstawy bioindykacji. Klasyfikacja bioindykatorów. Właściwości bioindykacyjne żywych układów na różnych poziomachorganizacji. Indykacyjna rola procesów ekologicznych – autoindykacja. Przegląd metod bioindykacyjnych stosowanych w diagnostyceekosystemów lądowych i wodnych. Wskaźniki miary toksyczności. Wykorzystanie biotestów do diagnostyki ekosystemów lądowych i wodnych wtym mikrobiotesty (toxkits); oceny ryzyka dla zdrowia człowieka i środowiska. Wskaźniki krajobrazowe. Definicja Państwowego MonitoringuŚrodowiska (PMŚ). Struktura Państwowego Monitoringu Środowiska w Polsce – podsystemy, założenia i cele. System klasyfikacji i monitoringuwód zgodny z Ramową Dyrektywą Wodną. Cele środowiskowe. Kompetencje i zadania GIOŚ, WIOŚ. Inicjatywy międzynarodowe. Źródła wiedzy.

ĆWICZENIAWspółczynniki fitoplanktonowe. Metody makrozoobentosowe oceny stanu i potencjału ekologicznego wód powierzchniowych. Metodyhydromorfologicznej oceny wód płynących: Ekomorfologiczna waloryzacja dróg wodnych, River Habitat Survey (RHS), MetodaHydromorfologicznej Oceny Rzek (MHR)

CEL KSZTAŁCENIAPoznanie biologicznych metod diagnostyki środowiska wykorzystywanych w monitoringu ekosystemów lądowych i wodnych. Zapoznanie się zorganizacją sformalizowanych struktur, ich celami i zadaniami w funkcjonowaniu monitoringu środowiska ekosystemów lądowych i wodnych naświecie i w Polsce.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W08+, P1A_U01+, P1A_U02+, P1A_U07+, P1A_U08+, P1A_K03+, T1A_W04+, T1A_W05+,T1A_W08+, T1A_W09+, T1A_U01++, T1A_U10+, T1A_U12+, T1A_K04+, R1A_W02++, R1A_W05+, R1A_U01+, R1A_U10+, R1A_K03+,R1A_K06+, InzA_W03+, InzA_W04+, InzA_U03+, InzA_U04+Symbole efektów kierunkowych K1_W15+, K1_W18+, K1_W19+, K1_W20+, K1_U01+, K1_U03+, K1_U06+, K1_U18+, K1_K04+, K1_K05+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Definiuje pojęcia z zakresu monitoringu środowiska, w tym różne klasyfikacje indykatorów. Wymienia metody stosowane w indykacjiekosystemów lądowych i wodnych. Wymienia akty prawne międzynarodowe i krajowe określające ramy funkcjonowania monitoringu środowiska.Charakteryzuje strukturę systemu PMŚ w Polsce. Wylicza kompetencje instytucji prowadzących monitoring środowiska w Polsce. (K1_W15)W2 - Charakteryzuje związki przyczynowo-skutkowe między zachodzącymi zmianami w środowisku a skutkami środowiskowymi. (K1_W18,K1_W19)W3 - Wyciąga wnioski o konieczności prowadzenia badań monitoringowych środowiska celem racjonalnego zarządzania jego zasobami(K1_W20)UmiejętnościU1 - Nazywa i umie korzystać z zasobów publikowanych na stronach instytucji prowadzących PMŚ. Nazywa oraz umie korzystać zinternetowych baz danych dotyczących monitoringu środowiska. (K1_U01)U2 - Umie wykonać oraz analizować wyniki hydromorfologicznej oceny wód płynących: Ekomorfologiczna waloryzacja dróg wodnych, RiverHabitat Survey (RHS), Metoda Hydromorfologicznej Oceny Rzek (MHR) (K1_U03)U3 - Wymienia wskaźniki miary toksyczności. Wymienia elementy jakości wód powierzchniowych które są podstawą do tworzenia metod ocenystanu i potencjału ekologicznego. Charakteryzuje system klasyfikacji wód wynikający z implementacji Ramowej Dyrektywy Wodnej do prawakrajowego oraz wymienia metody stosowane do oceny stanu bądź potencjału ekologicznego wód powierzchniowych (K1_U06)U4 - Przeprowadza ocenę stanu ekologicznego rzeki za pomocą dwóch metod: Ekomorfologiczna waloryzacja dróg wodnych, River HabitatSurvey (RHS) (K1_U18)Kompetencje społeczneK1 - Analizuje zasady tworzenia zadań i programów realizowanych w ramach PMŚ (K1_K04)K2 - Postrzega relacje przyczynowo-skutkowe miedzy działalnością antropogeniczną a skutkami środowiskowymi monitorowanymi poznanymimetodami (K1_K05)

LITERATURA PODSTAWOWA1) PIOŚ, "Publikacje BIBLIOTEKI MONITORINGU ŚRODOWISKA", wyd. BMŚ, 2) Grupa robocza 2.7. Monitoring. , 2007r., "Wytycznemetodyczne do monitoringu zgodnego z Ramową Dyrektywą Wodną.", 3) Europejska Agencja Środowiska, 2005r., "ŚRODOWISKO EUROPY2005 STAN I PROGNOZY. Ocena zintegrowana.", wyd. Wydawnictwo Naukowe Gabriel Borowski, 4) GIOŚ, "Publikacje GIOŚ", wyd. MŚ, 5)DzU, MP, "Akty prawne".

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) OECD, 1993r., "Wskaźniki i systemy informacji o stanie środowiska.", wyd. BMŚ, 2) Rosenberg D.M, Resh V.H. (red.), , 1993r., "Freshwaterbiomonitoring and benthic macroinvertebrates.", wyd. Chapman & Hall, London& N.Y., 3) PIOŚ, "Raport o stanie środowiska w Polsce.", wyd.BMŚ, 4) Zimny H., , 2006r., "Ekologiczna ocena stanu środowiska – Bioindykacja i biomonitoring.", wyd. ARW Grzegorczyk, 5) Półtoracka J., ,1969r., "Współczynniki fitoplanktonowe jako metoda określania stopnia troficzności środowisk wodnych", wyd. Ekologia Polska , t.Tom XV, z4, s.119-12.

Przedmiot/moduł:MONITORING ŚRODOWISKAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: B-przedmiot kierunkowyKod ECTS: 13957-11-BKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/5

Rodzaje zajęć: ćwiczenia laboratoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/2Ćwiczenia: 30/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład informacyjny (W1, W3, K1, K2)ĆwiczeniaĆwiczenia laboratoryjne - ćwiczenia laboratoryjne (W2, U1, U2, U3, U4, K2)Forma i warunki zaliczeniaEgzamin pisemny (test wyboru tak/nie) - test wyboru (W1, W3)Kolokwium pisemne 1 - kolokwium pisemne (U3)Kolokwium praktyczne 1 - kolokwium praktyczne (U4)Prezentacja 1 (multimedialna, ustna) - prezentacja multimedialna (W2, U1, K1, K2)Sprawdzian pisemny 1 - sprawdzian pisemny poprzedzający praktyczną część ćwiczeń (W2, U3)Sprawozdanie z praktyki 1 - sprawozdanie z praktyki (U2)Liczba punktów ECTS: 3Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: biologia, ekologiaWymagania wstępne: wiedza z przedmiotówpoprzedzających



MONITORING ŚRODOWISKAECTS: 3 ENVIRONMENTAL MONITORING



- konsultacje materiałów wykładowych 3,0 godz.







26,0 godz.




51,0 godz.






13957-11-CFW MONITORING ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGOECTS: 2 NATURAL ENVIRONMENT MONITORINGTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADPodsystem Monitoringu przyrody. Monitoring lasów. Monitoring siedlisk i gatunków sieci Natura 2000. Zintegrowany Monitoring ŚrodowiskaPrzyrodniczego. Monitoring zbiorowisk seminaturalnych na obszarach funkcjonowania programów rolno-środowiskowych. Ekologiczne liczbywskaźnikowe roślin naczyniowych Polski. System Stałych Powierzchni Obserwacyjnych (SPO). Metoda oceny stanu zdrowotnego lasu zapomocą wskaźnika odbarwienia i defoliacji. Wady i zalety biologicznych metod oceny środowiska.

ĆWICZENIAPodsystem Monitoringu przyrody. Monitoring lasów. Monitoring siedlisk i gatunków sieci Natura 2000. Zintegrowany Monitoring ŚrodowiskaPrzyrodniczego. Monitoring zbiorowisk seminaturalnych na obszarach funkcjonowania programów rolno-środowiskowych. Ekologiczne liczbywskaźnikowe roślin naczyniowych Polski. System Stałych Powierzchni Obserwacyjnych (SPO). Metoda oceny stanu zdrowotnego lasu zapomocą wskaźnika odbarwienia i defoliacji. Wady i zalety biologicznych metod oceny środowiska.

CEL KSZTAŁCENIAPoznanie biologicznych metod diagnostyki środowiska wykorzystywanych w monitoringu ekosystemów lądowych i wodnych. Zapoznanie się zwybranymi metodami monitoringu lasów, siedlisk i gatunków sieci Natura 2000.


EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - identyfikuje zjawiska i procesy zachodzące w atmosferze, hydrosferze i litosferze (K1_W11)UmiejętnościU1 - ma umiejętność samokształcenia się, zna źródła wiedzy w tym portale internetowe które dotyczą monitoringu przyrody (K1_U05)Kompetencje społeczneK1 - Definiuje priorytety dotyczące monitoringu przyrody realizowanego w ramach PMŚ (K1_K01)

LITERATURA PODSTAWOWA1) ZARZYCKI K.,TRZCIŃSKA-TACIK H., RÓŻAŃSKI W., SZELĄG Z., WOŁEK J., KORZENIAK U.,, 2002r., "Ekologiczne liczby wskaźnikoweroślin naczyniowych Polski", wyd. Instytut Botaniki im. W. Szafera, PAN Kraków, 2) Ministerstwo Środowiska, 2004r., "Poradniki ochrony siedliski gatunków Natura 2000. Podręcznik metodyczny. T. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9.", 3) Makomaska-Juchiewicz M. (red.) , 2010r., "Monitoring gatunkówzwierząt. Przewodnik metodyczny.", wyd. GIOŚ, 4) Mróz W. (red.) , 2010r., "Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny.", wyd.GIOŚ, 5) Perzanowska J. (red.) , 2010r., "Monitoring gatunków roślin. Przewodnik metodyczny.", wyd. GIOŚ, 6) WYSOCKI CZ., SIKORSKI P. ,2002r., "Fitosocjologia stosowana", wyd. Wydawnictwo SGGW.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Europejska Agencja Środowiska , 2005r., "ŚRODOWISKO EUROPY 2005 STAN I PROGNOZY. Ocena zintegrowana.", wyd. WydawnictwoNaukowe Gabriel Borowski, 2) OECD, , 1993r., "Wskaźniki i systemy informacji o stanie środowiska.", wyd. BMŚ, 3) PIOŚ, "Raport o stanieśrodowiska w Polsce.", wyd. BMŚ, 4) ELLENBERG H., 1974r., "Indicator values of vascular plants In Central Europe, Scripta Geobotanica;",wyd. Universität Göttingen, t.Band 9, .

Przedmiot/moduł:MONITORING ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGOObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: FakultatywnyGrupa przedmiotów: CFW-elektyw wydziałowy do wyboruKod ECTS: 13957-11-CFWKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/5

Rodzaje zajęć: ćwiczenia laboratoryjneLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 15/1Formy i metody dydaktyczneĆwiczeniaĆwiczenia laboratoryjne - ćwiczenia laboratoryjne (W1, U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium pisemne 1 - kolokwium pisemne (W1, K1)Praca kontrolna 1 - praca kontrolna (K1)Prezentacja 1 (multimedialna, ustna) - prezentacja multimedialna (U1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: biologia, ekologia, monitoring środowiskaWymagania wstępne: wiedza z przedmiotówpoprzedzających



MONITORING ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGOECTS: 2 NATURAL ENVIRONMENT MONITORING








30,0 godz.




30,0 godz.






08057-11-OF NAUKA O KULTURZE I JĘZYKU POLSKIMECTS: 2 STUDY OF POLISH LANGUAGE AND CULTURETREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADWykłady zawierają podstawową wiedzę na temat kultury polskiej stanowiącej element kultury europejskiej. Prezentowane są ogólne pojęciakultury oraz definicje kultury narodowej i regionalnej. Ilustrujące wykład przykłady wybitnych dzieł sztuki są pretekstem do rozważań oznakowości kultury, wzajemnym przenikaniu się kultur narodów europejskich. Jako element kultrury narodowej rozpatrywany jest język ojczysty.Wprowadza się ogólne pojęcie języka, informacje o poprawności językowej oraz zróżnicowaniu języka narodowego. Kultura języka polskiegorozumiana szerzej niż tylko poprawność językowa przedstawiana jest z perspektywy nowoczesnych badań nad sprawnością komunikacyjną.

CEL KSZTAŁCENIACelem kształcenia jest wyposażenie studenta w wiedzę o kulturze i języku polskim oraz kształcenie umiejętności czytania znaków kulturypolskiej stanowiących integralny fragment kultury europejskiej. Podniesienie kompetencji komunikacyjnej następuje w wyniku zrozumieniamechanizmów rządzących językiem w procesie komunikowania się interpersonalnego.


EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Student czyta w układzie chronologicznym znaki kultury światowej i europejskiej. (K1_W12)UmiejętnościU1 - Student potrafi o kreślić swoje miejsce w kulturze regionalnej, narodowej i europejskiej (K1_U07)Kompetencje społeczneK1 - Student rozumie wartość kultury dla rozwoju osobowości człowieka i dialogu między narodami. (K1_K08, K1_K09)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Jadacka H., 2005r., "Kultura języka polskiego", wyd. PWN, s.wybrane, 2) Żegleń U.M., 2000r., "Wprowadzenie do semiotyki teoretycznej isemiotyki kultury", wyd. Wyd. UMK , s.wybrane, 3) Kłoskowska A., 1991r., "Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. Pojęcia i problemy wiedzy okulturze", wyd. Wiedza o Kulturze, s.wybrane, 4) Sapir E., 1978r., "Kultura jezyka,osobowość. wybrane eseje", wyd. PIW, s.wybrane, 5) Ożóg K.,2001r., "Polszczyzna przełomuXX i XXI wieku", wyd. Fraza Rzeszów, s.wybrane.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Chrzanowski T., 1988r., "Wędrówki po Sarmacji europejskiej. Eseje o sztuce i kulturze staropolskiej", wyd. Znak, s.wybrane, 2) Bartmiński J.red., 2001r., "Współczesny język polski", wyd. UMCS, s.wybrane.

Przedmiot/moduł:NAUKA O KULTURZE I JĘZYKU POLSKIMObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: Of-przedmiot kształcenia ogólnego do wyboruKod ECTS: 08057-11-OFKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: I/1

Rodzaje zajęć: wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 30/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - Wykład konwersatoryjny wspierany prezentacją multimedialną, fragmentami muzyki. (W1, U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaEsej 1 - Esej na temat "Moje istnienie w kulturze" (W1, U1, K1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: brakWymagania wstępne: podstawowa wiedza o kulturzei języku polskim

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Instytut Filologii Polskiejadres: ul. Kurta Obitza 1, pok. 260, 10-725 Olsztyntel. 524-63-61, tel./fax 527-63-13Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr Renata Makarewicze-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr Renata Makarewicz


NAUKA O KULTURZE I JĘZYKU POLSKIMECTS: 2 STUDY OF POLISH LANGUAGE AND CULTURE



30,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- Przygotowanie eseju 10,0 godz.

- Uzupełnienie wiedzy inspirowane wykładami 20,0 godz.

30,0 godz.






06957-11-CFW NIEKONWENCJONALNE ŹRÓDŁA ENERGIIECTS: 2 UNCONVENTIONAL SOURCES OF ENERGYTREŚCI MERYTORYCZNE

ĆWICZENIAObliczenia technologiczne układów do spalania biogazu i biomasy. Przykłady obliczeniowe dotyczące promieniowania słonecznego, kolektorówsłonecznych, ogniw oraz modułów fotowoltaicznych. Obliczenia dla silników wiatrowych oraz pomp ciepła. Obliczenia technologiczne systemówprodukcji biogazu.

CEL KSZTAŁCENIACelem prowadzonych zajęć jest zapoznanie studentów z technologiami pozyskiwania energii ze źródeł niekonwencjonalnych i odnawialnychoraz możliwości ich zastosowania.


EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - ma wiedzę o cyklu życiu urządzeń powiązanych z technologiami pozyskiwania energii ze źródeł niekonwencjonalnych i odnawialnych(K1_W14)W2 - zna technologie przyjazne środowisku związane z wykorzystaniem niekonwencjonalnych źródeł energii oraz opisuje zmiany i zagrożeniaśrodowiska spowodowane działalnością człowieka (K1_W21)UmiejętnościU1 - stosuje obliczenia dotyczące wydajności i możliwości wykorzystania niekowencjonalnych źródeł energii (K1_U16)U2 - wskazuje alternatywne i oryginalne rozwiązania problemów inżynierskich w zakresie energetyki niekonwencjonalnej oraz posiadaumiejętność wyszukiwania, zrozumienia, analizy i wykorzystywania w praktyce informacji z różnych źródeł i w różnych formach (K1_U10)Kompetencje społeczneK1 - Wyraża oceny wpływu technik stosowanych w pozyskiwaniu energii na środowisko. Jest otwarty na wszelkie inicjatywy i innowacjetechnologiczne (K1_K02)K2 - rozumie potrzeby i aktywnie dąży do ciągłego pogłębiania wiedzy (K1_K09)K3 - docenia potrzebę ukierunkowanego dokształcania się, wykazuje aktywność w dążeniu do doskonalenia swoich umiejętności i ciągłegopodnoszenia kwalifikacji (K1_K06)

LITERATURA PODSTAWOWA1) ) Chochowski A., Czekalski D., 1999r., "Słoneczne instalacje grzewcze", wyd. Centralny Ośrodek Informacji Budownictwa, 2) LewandowskiW.M., 2002r., "Proekologiczne źródła energii odnawialnej", wyd. WNT, 3) Sobański R, Kabat M., Nowak W., 2000r., "Jak pozyskać ciepło zziemi", wyd. Centralny Ośrodek Informacji Budownictwa, 4) Rokicki H., 1996r., "Urządzenia kotłowe, przykłady obliczeniowe", wyd. PolitechnikaGdańska.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Mikielewicz J., Cieśliński J., 1999r., "Niekonwencjonalne urządzenia i systemy konwersji energii", wyd. PAN, IMP Gdańsk, 2) Cieśliński J.,1997r., "Niekonwencjonalne urządzenia i układy energetyczne – przykłady obliczeń.", wyd. Politechnika Gdańska .

Przedmiot/moduł:NIEKONWENCJONALNE ŹRÓDŁA ENERGIIObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: CFW-elektyw wydziałowy do wyboruKod ECTS: 06957-11-CFWKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: IV/7

Rodzaje zajęć: ćwiczenia audytoryjneLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Ćwiczenia: 30/1Formy i metody dydaktyczneĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - ćwiczenia przedmiotowe (W1, W2, U1, U2, K1, K2, K3)Forma i warunki zaliczeniaEgzamin pisemny (test dopasowania odpowiedzi) - AAA (W1, W2)Kolokwium pisemne 1 - AAA (U1, U2, K1, K2, K3)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: fizyka, chemiaWymagania wstępne: zna podstawy chemii i fizyki



NIEKONWENCJONALNE ŹRÓDŁA ENERGIIECTS: 2 UNCONVENTIONAL SOURCES OF ENERGY





- przygotowanie do zaliczenia pisemnego z przedmiotu: 7,0 godz.

- przygotowanie do ćwiczeń audytoryjnych –obliczeniowych 15,0 godz.

29,0 godz.




30,0 godz.






13057-11-B OCENY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKOECTS: 3 ENVIRONMENTAL IMPACT ASSESSMENTTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADFilozofia procedur OOŚ i ich historia. Znaczenie procedur OOŚ dla wdrażania polityki zrównoważonego rozwoju. Procedury i raporty OOŚ wzależności od etapu procesu inwestycyjnego i uwarunkowań środowiskowych (np. związanych z obszarami Natura 2000). Identyfikacja „GrupInteresu” przedsięwzięć i ich znaczenie w procedurach OOŚ. Prawodawstwo polskie i UE związane z procedurami OOŚ. Problemy pojawiającesię w procedurach OOŚ i praktyce sporządzania raportów OOŚ na bazie przykładów z praktyki.

ĆWICZENIAZrozumienie podstawowych pojęcia związane z rozwojem zrównoważonym i filozofią OOŚ (np. rozwój gospodarczy w tym zrównoważony,środowisko, oddziaływanie na środowisko itp.) i ich właściwe stosowanie w praktyce. Podstawowe narzędzia i techniki pracy stosowane wraportach OOŚ, w tym identyfikowania oddziaływań różnej działalności człowieka na środowisko. Praktyczne zastosowanie wiedzy.Przydzielenie tematów indywidualnych do wykonania raportu OOŚ i omówienie ich zawartości merytorycznej i formy opracowania. Praca nadprojektem indywidualnym w konsultacji z prowadzącym. Cele i zasady prezentowania raportu OOŚ, prezentacje przez studentów pracindywidualnych przed gronem potencjalnie zainteresowanych osób, np. „Grupami Interesu” (w tej roli studenci i prowadzący zajęcia), dyskusja.Omówienie prac indywidualnych i jego prezentacji.

CEL KSZTAŁCENIAStudent powinien rozumieć znaczenie procedury OOŚ w ochronie środowiska i rozwoju gospodarczym, powinien posiadać umiejętnościwspółuczestniczenia w realizacji raportów OOŚ ich wykorzystania w procedurach OOŚ. Powinien potrafić wykorzystywać wiedzę (zdobytą nastudiach i poza studiami) w pracy zawodowej. Student powinien umieć pracować zespołowo (umieć słuchać i przekonywać).

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_U01+, P1A_U02+, P1A_U07+, P1A_U08+, P1A_U11+, P1A_K03+, T1A_W04+, T1A_W05+, T1A_W08+,T1A_U01++, T1A_U05+, T1A_U10+, T1A_U12+, T1A_K04+, R1A_W02+, R1A_W05+, R1A_U01+, R1A_U10+, R1A_K03+, R1A_K06+,InzA_W03+, InzA_U03+, InzA_U04+Symbole efektów kierunkowych K1_W19+, K1_W20+, K1_U01+, K1_U03+, K1_U06+, K1_U07+, K1_U18+, K1_K04+, K1_K05+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Zna pojęcia związanych z OOŚ, z zarządzaniem w ochronie środowiska, rozwojem zrównoważonym. Zna znaczenie procedur OOŚ przywdrażaniu polityki zrównoważonego rozwoju. Zna sposoby identyfikowania oddziaływań różnej działalności człowieka na środowisko (K1_W19,K1_W20)UmiejętnościU1 - Umie stosować w praktyce zawodowej podstawowe pojęcia związane z procedurami OOŚ, zarządzaniem w ochronie środowiska irozwojem zrównoważonym (K1_U01, K1_U03, K1_U06)U2 - Potrafi stosować podstawowe narzędzia i techniki pracy wykorzystywane w raportach OOŚ. Potrafi wykonać raport OOŚ w przypadkunieskomplikowanych przedsięwzięć samodzielnie, bardziej złozonych w zespole (K1_U07, K1_U18)Kompetencje społeczneK1 - Student będzie kompetentny do przygotowywania dokumentów niezbędnych w podejmowaniu decyzji związanych z rozwojemzrównoważonym. Będzie kompetentny do pracy w zespole opracowującym różnego rodzaju Raporty OOŚ. Będzie miał świadomość ryzyka ipotrafi ocenić skutki działalności antropologicznej, potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie i innychzadania (K1_K04, K1_K05)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Lenart W., Tyszecki A. , 1998r., "Poradnik przeprowadzania ocen oddziaływania na środowisko", wyd. EKOKONSULT; Gdańsk, 2)Czerwieniec M., 2002r., "Podstawy metodyczne sporządzania strategicznych ocen oddziaływania na środowisko dla potrzeb planowaniaprzestrzennego", wyd. IRM; Kraków , 3) Ryńska E., 2006r., "Środowiskowe uwarunkowania procesu inwestycyjnego", wyd. Oficyna WydawniczaPolitechniki Warszawskiej; Wars, 4) Ustawa 2008, 2008r., ") Ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jegoochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko", wyd. Dz. U. Nr 199/2008, poz. 1227, zpóźn. zm., 5) Rozporządzenie 2010, 2010r., "Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogącychznacząco oddziaływać na środowisko", wyd. Dz. U Nr 213/2010, poz. 1397 z późn. zm..

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Dyrektywa Rady nr 85/337/EWG , 2008r., "Dyrektywa Rady nr 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985r. w sprawie oceny wpływu wywieranegoprzez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko. (Dyrektywa OOŚ) Interpretacja definicji niek", wyd. European Communities,2008-022, 2) Wytyczne OOŚ, 2001r., "Wytyczne dotyczące OOŚ (Scoping, Scrinning, Weryfikacja ROŚ)", wyd. Zarząd Zasobami ŚrodowiskaNorloch House, 36 King’, 3) Narodowe Strategiczne Ramy , 2009r., "Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013. Wytyczne wzakresie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięć współfinansowanych z krajowych lub regionalnychprogram", wyd. Minister Rozwoju Regionalnego MRR/H/16/3/05/09 War.

Przedmiot/moduł:OCENY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKOObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: B-przedmiot kierunkowyKod ECTS: 13057-11-BKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/6

Rodzaje zajęć: ćwiczenia projektowe, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 30/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - konwersatoryjne, informacyjne, z prezentacją multimedialną (W1)ĆwiczeniaĆwiczenia projektowe - metoda projektów, praca w grupach, analiza zdarzeń krytycznych, analiza przypadków, dyskusja (W1, U1, U2, K1)Forma i warunki zaliczeniaEgzamin pisemny (ustrukturyzowane pytania) - egzamin pisemny z zagadnień teoretycznych i umiejętności praktycznych obejmujących wiedzę z wykładów i ćwiczeń (W_01) (W1)Projekt 1 - sporządzenie pracy indywidualnej – raport OOŚ dla określonego przedsięwzięcia, publiczna prezentacja raportu i obrona przed „Stronami Interesu” (studentami) oraz prowadzącym zajęcia (W1, U1, U2, K1)Liczba punktów ECTS: 3Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: jak najwięcej przyrodniczych i technicznychWymagania wstępne: brak

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Biotechnologii w Ochronie Środowiskaadres: ul. Słoneczna 45g, pok. 304, 10-709 Olsztyntel./fax 523-41-31Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr hab. inż. Dorota Kulikowska, prof. UWMe-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr hab. inż. Dorota Kulikowska, prof. UWM



OCENY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKOECTS: 3 ENVIRONMENTAL IMPACT ASSESSMENT








- przygotowanie materiałów do prezentacji raportu i przygotowanie się do prezentacji 3,0 godz.

- wykonanie pracy indywidualnej – raportu OOŚ dla przydzielonego przedsięwzięcia 16,0 godz.

32,0 godz.




58,0 godz.






06957-11-B OCHRONA ATMOSFERYECTS: 3 ATMOSPHERIC PROTECTIONTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADAtmosfera ziemska – ewolucja, budowa, właściwości, dynamika i zachowanie. Bilans energetyczny układu Ziemia-atmosfera. Zanieczyszczania isamooczyszczanie atmosfery. Rozprzestrzenianie zanieczyszczeń drogą atmosferyczną. Antropogeniczne zmiany atmosfery. Podstawowepojęcia, koncepcje i zasady prawa ochrony atmosfery. Międzynarodowe i wspólnotowe akty prawne związane z ochroną atmosfery. Systemprawa ochrony powietrza atmoserycznego w Polsce. Główne źródła zanieczyszczeń powietrza. Analiza wybranych technologii uciążliwych dlaśrodowiska atmosferycznego. Pierwotne i wtórne metody zapobiegania zanieczyszczaniu atmosfery. Ograniczanie emisji zanieczyszczeń.Charakterystyka procesów stosowanych w ochronie powietrza (absorpcja, adsorpcja, spalanie). Zasada działania odpylaczy i urządzeństosowanych do usuwania zanieczyszczeń gazowych.

ĆWICZENIAObliczenia z wykorzystaniem praw gazu doskonałego. Obliczanie standardów emisyjnych z instalacji. Obliczanie właściwości gazów w tymgęstości, wilgotności względnej, wilgotności bezwzględnej, stopnia zwilżenia, współczynników dyfuzji, współczynników lepkości. Przeliczaniestężeń gazów odlotowych w postaci ułamka molowego, procentu objętościowego, stężenia masowego, stężenia molowego, stężenia ppm,ciśnienia parcjalnego. Obliczanie emisji na podstawie wskaźników, na podstawie pomiarów oraz z bilansu masowego. Obliczanie ilości i składuspalin podczas spalania paliw gazowych o różnej charakterystyce, węgla oraz paliw płynnych.

CEL KSZTAŁCENIACelem kształcenia jest nauczenie studentów identyfikacji zjawisk i procesów zachodzących w atmosferze oraz przekazanie studentom wiedzypotrzebnej do zrozumienia, analizy i wykorzystywania w praktyce informacji z różnych źródeł i w różnych formach, dokonania identyfikacji istandardowej analizy zjawisk wpływających na stan atmosfery ziemskiej.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W04+, P1A_W07+, P1A_U08+, P1A_K04+, T1A_W02+, T1A_W03+, T1A_U01+, T1A_K05+, T1A_K07+,R1A_W03+, R1A_W06+, R1A_U05+, R1A_U10+, R1A_K04+, R1A_K05+Symbole efektów kierunkowych K1_W12+, K1_W16+, K1_U05+, K1_U06+, K1_K01+, K1_K06+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - identyfikuje zjawiska i procesy zachodzące w atmosferze, a także powiązane procesy zachodzące w hydrosferze i litosferze, mauporządkowaną, podbudowaną teoretycznie wiedzę obejmującą kluczowe zagadnienia z zakresu ochrony środowiska, głównie ochronyatmosfery (K1_W12, K1_W16)UmiejętnościU1 - dokonuje identyfikacji i standardowej analizy zjawisk wpływających na stan atmosfery ziemskiej oraz jakość powietrza (K1_U05)U2 - posługuje się terminologią naukową w zakresie ochrony atmosfery (K1_U06)Kompetencje społeczneK1 - Ma świadomość znaczenia społecznej, zawodowej i etycznej odpowiedzialności za stan środowiska naturalnego, głównie jakości powietrzaatmosferycznego, posiada świadomość znaczenia stosowanych technik ochrony i odnowy środowiska dla ludzi i ekosystemów (K1_K01,K1_K06)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Gubrynowicz A., 2005r., "Ochrona powietrza w świetle prawa międzynarodowego", wyd. Liber, 2) Szklarczyk M., 2001r., "Ochrona atmosfery",wyd. UWM, 3) Warych J., 1998r., "Oczyszczanie gazów - procesy i aparatura", wyd. WNT, 4) Warych J., 2000r., "Proces oczyszczania gazów.Problemy projektowo – obliczeniowe", wyd. Politechnika Wrocławska.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Zwoździak J., Zwoździak A., Szczurek A., 1998r., "Meteorologia w ochronie atmosfery", wyd. Politechnika Wrocławska, 2) Falkowska,Korzeniewski K., 1995r., "Chemia atmosfery", wyd. Uniwersytet Gdański, 3) Rutkowski J. D. Syczewska K., Trzepierczyńska I. , 1993r.,"Podstawy inżynierii ochrony środowiska", wyd. Politechnika Wrocławska.

Przedmiot/moduł:OCHRONA ATMOSFERYObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: B-przedmiot kierunkowyKod ECTS: 06957-11-BKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: II/4

Rodzaje zajęć: ćwiczenia audytoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 30/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - informacyjny z prezentacją multimedialną (W1)ĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - ćwiczenia przedmiotowe (W1, U1, U2, K1)Forma i warunki zaliczeniaEgzamin pisemny (test dopasowania odpowiedzi) - AAA (W1)Kolokwium pisemne 1 - AAA (U1, U2, K1)Liczba punktów ECTS: 3Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: fizyka, chemia, matematykaWymagania wstępne: podstawowa wiedza na tematstanu gazowego oraz umiejętność stosowania prawgazu doskonałego



OCHRONA ATMOSFERYECTS: 3 ATMOSPHERIC PROTECTION








- przygotowanie do zaliczenia pisemnego z przedmiotu 5,0 godz.

- przygotowanie do ćwiczeń audytoryjno-obliczeniowych 20,0 godz.

38,0 godz.




72,0 godz.






01957-11-B OCHRONA I REKULTYWACJA ZBIORNIKÓW WODNYCHECTS: 3 PROTECTION AND RECLAMATION OF WATER RESERVOIRSTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADEkosystem jeziorny. Produktywność jezior a zasobność w pierwiastki biogenne. Eutrofizacja zbiorników wodnych i jej konsekwencje. Fazystarzenia się jezior. Przyczyny degradacji zbiorników wodnych. Zewnętrzne i wewnętrzne źródła zanieczyszczeń wód powierzchniowych. Wpływużytkowania zlewni na obciążenie jezior ładunkiem biogenów – ładunki dopuszczalne i niebezpieczne. Ochrona zbiorników wodnych – metodyograniczania zanieczyszczeń ze źródeł punktowych, rozproszonych, obszarowych. Zasady zagospodarowania rekreacyjnego. Reakcja jezior naredukcję obciążenia zewnętrznego. Metody rekultywacji zbiorników wodnych: usuwanie wód hypolimnionu, przepłukiwanie, sztucznenapowietrzanie jezior, inaktywacji fosforu, obróbka i usuwanie osadów dennych. Biologiczne metody wspomagania rekultywacji zbiornikówwodnych – usuwanie sestonu, makrofitów, eksploatacja ryb, biomanipulacja. Podstawowe zasady projektowania i wdrażania metod ochrony irekultywacji jezior.

ĆWICZENIAObliczenia dotyczące morfometrii jezior. Wymiarowanie elementów charakteryzujących zewnętrzne wymiary jeziora i misę jeziorną. Analizadanych hydrologicznych i hydrograficznych i wyznaczanie zlewni jezior. System klasyfikacji jezior. Parametry określające kategorię podatnościjezior na degradację. Parametry stanu czystości jezior. Sposoby wyznaczania specyficznych obciążeń zewnętrznych biogenami. Punktowe,obszarowe, rozproszone, atmosferyczne oraz liniowe źródła zanieczyszczeń. Sposoby wyznaczania obciążeń dopuszczalnych i niebezpiecznychw różnych typach jezior. Projektowanie zabiegów ochronnych w zlewniach jezior. Dobór metody rekultywacji zbiorników wodnych.

CEL KSZTAŁCENIAZdobycie podbudowanej teoretycznie szczegółowej wiedzy związanej z problemami ochrony i rekultywacji zbiorników wodnych. Przygotowaniestudenta do podejmowania decyzji i planowania zabiegów dot. ochrony jezior przed zanieczyszczeniem. Nabycie umiejętności doboruodpowiednich technik rekultywacji do indywidualnych cech zbiorników wodnych.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W04+, P1A_W07+, P1A_U08+, P1A_K04+, T1A_W02+, T1A_W03+, T1A_U01+, T1A_U13+, T1A_K05+,T1A_K07+, R1A_W03+, R1A_W06+, R1A_U07+, R1A_U10+, R1A_K04+, R1A_K05+, InzA_U05+Symbole efektów kierunkowych K1_W12+, K1_W16+, K1_U06+, K1_U10+, K1_U17+, K1_K01+, K1_K06+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - ma wiedzę z zakresu ochrony i rekultywacji zbiorników wodnych; potrafi określić rolę substancji biogennych w procesie degradacji jezior,charakteryzuje proces eutrofizacji zbiorników wodnych opisuje bezpośrednie przyczyny. Charakteryzuje metody ochrony i rekultywacjizbiorników wodnych (K1_W12, K1_W16)UmiejętnościU1 - ma umiejętność wyszukiwania, opracowywania i interpretacji danych środowiskowych o zbiornikach wodnych (K1_U17)U2 - podejmuje decyzje w zakresie czynnej ochrony jezior, planuje metody rekultywacji technicznej jezior, jak również dokonuje krytycznejanalizy istniejących rozwiązań w zakresie poprawy jakości wód (K1_U10)U3 - posługuje się terminologią naukową w zakresie działań ochronnych w zlewniach i prac związanych z rewitalizacją ekosystemów jeziornych(K1_U06)Kompetencje społeczneK1 - rozumie rolę zbiorników wodnych w kształtowaniu krajobrazu i utrzymaniu bioróżnorodności oraz uznaje priorytet ochrony jezior przedeutrofizacją i konieczność dostosowania gospodarki w zlewniach jeziornych do potrzeb ochrony jezior (K1_K01)K2 - ma świadomość zróżnicowanego funkcjonowania jezior o różnych typach genetycznych i morfologicznych, propaguje koniecznośćindywidualnego podejścia do zagadnień ochrony i rekultywacji jezior (K1_K06)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Choiński A., 2008r., "Limnologia fizyczna Polski.", wyd. Wyd. Nauk. UAM, Poznań, 2) Cooke G. D., E. B. Welch, S. A. Peterson, S. A. Nichols,2005r., "Restoration and management of lakes and reservoirs.", wyd. CRC Press, 3) Kajak Z., 1979r., "Eutrofizacja jezior.", wyd. PWN,Warszawa, 4) Kajak Z., 2001r., "Hydrobiologia – limnologia. Ekosystemy wód śródlądowych.", wyd. PWN, Warszawa, 5) Klapper H., 1991r.,"Control of eutrophication in inland waters.", wyd. Ellis Hornwood, New York. , t.I i II, 6) Lossow K., H. Gawrońska, 2000r., "Jeziora, rekultywacja,przegląd metod.", wyd. Przegląd Komunalny, t.9(108), s.91-106.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Bajkiewicz-Grabowska E., 2002r., "Obieg materii w systemach rzeczno-jeziornych.", wyd. Wyd. UW, Warszawa, 2) Klapper H., 2003r.,"Technologies for lake restoration.", wyd. J. Limnol. , t.62(1), s.73-90, 3) Kudelska D., D. Cydzik, H. Soszka., 1994r., "Wytyczne monitoringupodstawowego jezior.", wyd. Bibl. Monit. Środ., Warszawa.

Przedmiot/moduł:OCHRONA I REKULTYWACJA ZBIORNIKÓW WODNYCHObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: B-przedmiot kierunkowyKod ECTS: 01957-11-BKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: IV/7

Rodzaje zajęć: ćwiczenia audytoryjneLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 30/1Formy i metody dydaktyczneĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - analiza tekstów z dyskusją, praca w grupach, ćwiczenia obliczeniowe (W1, U1, U2, U3, K1, K2)Forma i warunki zaliczeniaEgzamin pisemny (test dopasowania odpowiedzi, test wielokrotnego wyboru, ustrukturyzowane pytania) - pytania otwarte i zamknięte (W1)Kolokwium pisemne 2 - kolokwium z zakresu metod rekultywacji wód (U2, U3, K2)Kolokwium pisemne 1 - kolokwium z zakresu interpretacji danych limnologicznych (U1, U3, K1)Liczba punktów ECTS: 3Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: limnologia fizyczna, hydrologia i hydraulika, gospodarowanie wodą, ekologiaWymagania wstępne: podstawowa wiedza z zakresulimnologii, hydrologii i ekologii

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Inżynierii Ochrony Wódadres: ul. Romana Prawocheńskiego 1, pok. 32, 10-720 Olsztyntel. 523-37-68, fax 523-47-52Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr inż. Renata Brzozowskae-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr inż. Renata Brzozowska


OCHRONA I REKULTYWACJA ZBIORNIKÓW WODNYCHECTS: 3 PROTECTION AND RECLAMATION OF WATER RESERVOIRS






55,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- przygotowanie do egzaminu 12,0 godz.




31,0 godz.




29,0 godz.






13057-11-B OCHRONA PRZYRODYECTS: 3 NATURE CONSERVATIONTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADHistoria ochrony przyrody na świecie i w Polsce, globalne i cywilizacyjne aspekty ochrony przyrody, ochrona ekosystemów naturalnych -wodnych, leśnych, torfowiskowych, wydmowych, twory przyrody i obszary o zróżnicowanym statusie ochronnym na świecie, transgraniczneobszary chronione, sieć Natura 2000, czerwone księgi i czerwone listy roślin i zwierząt, ochrona puli genowej gatunków zagrożonych,charyzmatycznych, flagowych, introdukcja gatunków zagrożonych i ochrona (in situ, ochrona bioróżnorodności Polski, korytarze ekologiczne ifragmentacja krajobrazu, podstawy prawne ochrony przyrody na świecie i w Polsce, edukacja ekologiczna w ochronie przyrody, organywykonawcze i organizacje pozarządowe w strategii ochrony przyrody.

ĆWICZENIAMapy zasięgów geograficznych gatunków chronionych na przykładach. Zagrożenia antropogeniczne parków narodowych i rezerwatów przyrodyw Polsce. Problemy delimitacji granic obszarów chronionych. Bariery ekologiczne naturalne i antropogeniczne. Metodyka wyznaczania i opisuoraz typowania ostoi roślinnych w Polsce. Modele ekologiczno-przestrzenne w krajobrazie przyrodniczym i kulturowym. Metody obliczaniawspółczynnika fragmentacji siedlisk lasów pierwotnych.

CEL KSZTAŁCENIAPoznanie globalnych i regionalnych zagrożeń w egzystencji gatunków chronionych jak i ekosystemów naturalnych, metod i możliwości tworzeniasieci obszarów chronionych.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W04+, P1A_W08+, P1A_U08+, T1A_W02+, T1A_W03+, T1A_U01+, T1A_K02+, R1A_W03+,R1A_W06+, R1A_U10+, R1A_K05+, InzA_K01+Symbole efektów kierunkowych K1_W11+, K1_W12+, K1_U06+, K1_K01+, K1_K02+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - ma wiedzę o roli i znaczeniu środowiska przyrodniczego i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej oraz o jegozagrożeniach, posiada wiedzę umożliwiającą sformułowanie i objaśnienie zagrożeń globalnych i regionalnych gatunków chronionych flory i faunyoraz obszarów cennych przyrodniczo jak Parki Narodowe, Rezerwaty Przyrody, Sieć NATURA 2000 (K1_W11)W2 - ma uporządkowaną, podbudowaną teoretycznie wiedzę obejmującą kluczowe zagadnienia z zakresu ochrony środowiska orazwyposażony jest w uporządkowaną wiedzę teoretyczną oparta o podbudowę ekologiczną, umie zdefiniować pojęcia ochroniarskie jak i wskazaćkrytyczne momenty na styku cywilizacja człowieka i jej rozwój a zachowanie dla przyszłych pokoleń wartości przyrodniczych. (K1_W12)UmiejętnościU1 - potrafi posługiwać się terminologią naukową w zakresie ochrony środowiska, umie stosować właściwe pojęcia z zakresu ochrony przyrody,filozofii przyrody i łączyć zagadnienia z kilku dyscyplin naukowych w celu nakreślenia i planowania przedsięwzięć ochroniarskich, potrafisporządzać i planować wykonanie wraz z opisem korytarzy ekologicznych, szlaków migracyjnych (K1_U06)Kompetencje społeczneK1 - ma świadomość skutków działalności inżynierskiej i jej wpływu na środowisko, wykształcił w sobie wrażliwość na procesy degradacjicennych obszarów chronionych, ginących gatunków flory i fauny i jest zdeterminowany w celu ochrony tworów natury (K1_K01, K1_K02)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Simonides E., 2007r., "Ochrona przyrody", wyd. Wyd. Uniw. Warszaw, 2) Pullin A.S., 2004r., "Biologiczne podstawy ochrony przyrody", wyd.PWN, Warszawa, 3) Grzegorczyk M. (red.) , 2007r., "Integralna ochrona przyrody", wyd. Inst. Ochr. Przyr. PAN, Kraków, 4) Wisniewskai J.,Gwiazdowicz D.J, 2009r., "Ochrona Przyrody", wyd. Wyd. Uniw. Przyr. Poznań, 5) Rąkowski G., 2000r., "Transgraniczne obszary chronione nawschodnim pograniczu Polski", wyd. Inst. Ochr. Śród. Warszawa.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) 1, "Przyroda Polska", wyd. Przyroda Polska. LOP, 2) 2, "Echa Leśne", wyd. Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, 3) 3, "Salamandra",wyd. PTOLP SALAMANDRA, 4) 4, "Wszechświat", wyd. Polskie Towarzystwo Przyrodników.

Przedmiot/moduł:OCHRONA PRZYRODYObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: B-przedmiot kierunkowyKod ECTS: 13057-11-BKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: I/1

Rodzaje zajęć: ćwiczenia audytoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 15/1Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład problemowy (W1, W2, K1)ĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - praca w grupach, dyskusja, ćwiczenia terenowe (W1, W2, U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium pisemne 2 - odpowiedzi opisowe na zadane pytania (W1, W2, U1, K1)Ocena pracy i współpracy w grupie 3 - wykonanie prac koncepcyjnych (U1, K1)Liczba punktów ECTS: 3Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: biologiaWymagania wstępne: brak

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Ekologii Stosowanejadres: ul. Michała Oczapowskiego 5, pok. 316, 10-719 Olsztyntel. 523-35-17, fax 523-41-16Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:prof. dr hab. Zbigniew Wiktor Endler, prof.zw.Osoby prowadzące przedmiot:prof. dr hab. Zbigniew Wiktor Endler, prof.zw., dr inż. Anna Maria Goździejewska


OCHRONA PRZYRODYECTS: 3 NATURE CONSERVATION






45,0 godz.




0,0 godz.






13157-11-CFW OCHRONA SIEDLISK I GATUNKÓW NATURA 2000ECTS: 2 PROTECTION OF HABITATS AND SPECIES OF THE NATURE 2000TREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADIdea ochrony europejskiego dziedzictwa przyrodniczego. Koncepcja Europejskiej Sieci Ekologiczna Natura 2000. Koncepcja „gatunkówparasolowych”. Priorytetowość gatunków lub siedlisk przyrodniczych. System obszarów chronionych sieci Natura 2000 w Polsce i Europie.Zasady wyznaczania i ochrony obszarów Natura 2000. Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków (OSO). Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk (SOO).Obszary o Znaczeniu dla Wspólnoty (OZW). Załączniki Dyrektywy Siedliskowej (I, II, IV) i Dyrektywy Ptasiej (I). Siedliska kontynentalne Natura2000. Siedliska alpejskie Natura 2000. Ptaki Natura 2000. Pozostałe gatunki zwierząt (oprócz ptaków) Natura 2000. Rośliny Natura 2000.Zarządzanie obszarami Natura 2000. Zasady prowadzenia działalności gospodarczej na obszarach Natura 2000. Przegląd źródeł wiedzy ogatunkach i siedliskach Natura 2000.

ĆWICZENIAGatunki Załącznika I Dyrektywy Ptasiej. Gatunki z załączników I, II, IV Dyrektywy Siedliskowej. Proces wyznaczania obszarów Natura 2000.Standardowy Formularz Danych (SDF) obszaru Natura 2000. Inwentaryzacje przyrodnicze (siedliskowe, gatunkowe).

CEL KSZTAŁCENIAZapoznanie słuchaczy z przedmiotami ochrony Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000


EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - tłumaczy ideę ochrony europejskiego dziedzictwa przyrodniczego, definiuje pojęcia związane z ochroną siedlisk i gatunków w EuropejskiejSieci Ekologicznej Natura 2000 , wymienia typy obszarów Natura 2000, potrafi opisać zasady wyznaczania obszarów Natura 2000 (K1_W11)UmiejętnościU1 - planuje ochronę wybranych siedlisk i gatunków w ramach tworzenia Planu Zadań Ochronnych wybranego obszaru Natura 2000 (K1_U05)Kompetencje społeczneK1 - ocenia programy ochrony siedlisk i gatunków realizowane w ramach sieci Natura 2000.Wykazuje aktywną postawę w wyszukiwaniuinformacji o siedliskach i gatunkach sieci Natura 2000 (K1_K01)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Ministerstwo Środowiska, 2004r., "Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000. Podręcznik metodyczny. T. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9.", 2)Makomaska-Juchiewicz M. (red.) , 2010r., "Monitoring gatunków zwierząt. Przewodnik metodyczny.", wyd. GIOŚ, 3) Mróz W. (red.) , 2010r.,"Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny.", wyd. GIOŚ, 4) Perzanowska J. (red.) , 2010r., "Monitoring gatunków roślin.Przewodnik metodyczny.", wyd. GIOŚ.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Pullin A.S. , 2002r., "Biologiczne podstawy ochrony przyrody.", wyd. Wyd. Nauk. PWN, 2) Hołdyński Cz., Krupa M. (red.) , 2009r., "ObszaryNatura 2000 w województwie warmińsko-mazurskim.", wyd. MANTIS, 3) Hołdyński Cz., (red.) , 2009r., "Siedliska i gatunki Natura 2000. RDLPOlsztyn.", wyd. MANTIS.

Przedmiot/moduł:OCHRONA SIEDLISK I GATUNKÓW NATURA 2000Obszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: FakultatywnyGrupa przedmiotów: CFW-elektyw wydziałowy do wyboruKod ECTS: 13157-11-CFWKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/5

Rodzaje zajęć: ćwiczenia audytoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 15/1Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład informacyjny i problemowy (W1)ĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - ćwiczenia audytoryjne i terenowe (W1, U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium ustne 1 - zaliczenie z oceną (W1, U1)Praca kontrolna 1 - praca kontrolna (U1, K1)Prezentacja 1 (multimedialna) - zaliczeniem na podstawie prezentacji seminaryjnych wybranych problemów (W1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: Biologia, Ochrona przyrodyWymagania wstępne: Wiedza z przedmiotówpoprzedzających



OCHRONA SIEDLISK I GATUNKÓW NATURA 2000ECTS: 2 PROTECTION OF HABITATS AND SPECIES OF THE NATURE 2000






- przygotowanie do kolokwiów praktycznych 5,0 godz.



- przygotowanie prezentacji seminaryjnej 5,0 godz.

28,0 godz.




28,0 godz.






14157-11-O OCHRONA WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJECTS: 0,25 INTELELCUAL PROPERTY PROTECTIONTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADWIADOMOŚCI WSTĘPNE- POJĘCIA PODSTAWOWE, METODY REGULACJI. PODSTAWOWE INSTYTUCJE. PRZEDMIOT, PODMIOT ITREŚĆ PRAWA WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ. ŚRODKI OCHRONY WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ.

CEL KSZTAŁCENIAPoznanie podstawowych instytucji i środków ochrony własności intelektualnej.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W10+, P1A_U02+, P1A_U07+, P1A_K02+, T1A_W08+, T1A_W10+, T1A_U01+, T1A_K03+,R1A_W02+, R1A_W08+, R1A_U01+, R1A_K02+, InzA_W03+Symbole efektów kierunkowych K1_W19+, K1_W24+, K1_U01+, K1_K03+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Ogólna orientacja w prawie własności intelektualnej. (K1_W19, K1_W24)UmiejętnościU1 - Ogólna orientacja w prawie własności intelektualnej. (K1_U01)Kompetencje społeczneK1 - Aktywność w zakresie respektowania cudzych praw własności intelektualnej. (K1_K03)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Redaktor Piotr Stec, 2011r., "Ochrona własności intelektualnej", wyd. Branta, 2) Red. J.Sieńczyło-Chlabicz, 2009r., "Prawo własnościintelektualnej", wyd. LexisNexis.


Przedmiot/moduł:OCHRONA WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: O-przedmiot kształcenia ogólnegoKod ECTS: 14157-11-OKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: II/4

Rodzaje zajęć: wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 2/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - Wykład informacyjny. (W1, U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaTest kompetencyjny 1 - est składający się z 20 pytań. Na ocenę dostateczną min. 50,5 % punktów. (W1, U1, K1)Liczba punktów ECTS: 0,25Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: brakWymagania wstępne: brak

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Prawa Cywilnegoadres: ul. Benedykta Dybowskiego 11, pok. 11, 10-719 Olsztyntel. 524-64-79, sekretariat: 524-64-91Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr Radosław FordońskiOsoby prowadzące przedmiot:dr Radosław Fordoński


OCHRONA WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJECTS: 0,25 INTELELCUAL PROPERTY PROTECTION





3,5 godz.






06957-11-CFW ODNOWA WÓDECTS: 2 WATER RENOVATIONTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADZanieczyszczenia w ściekach oczyszczonych. Definicje procesów odnowy wody. Układy technologiczne stosowane na 4. stopniu oczyszczaniaścieków. Procesy zaawansowanego utleniania w odnowie wody. Procesy membranowe jako możliwość zastąpienia procesów dezynfekcji wodnowie wód.

ĆWICZENIAOdnowa wody na cele przemysłowe oraz do nawadniania gruntów. Usuwanie azotu amonowego ze ścieków metodami fizyko-chemicznymi orazbiologicznymi. Gospodarka osadowa zakładu odnowy wody.

CEL KSZTAŁCENIAZapoznanie z procesami jednostkowymi stosowanymi w odnowie wód. Kształtowanie umiejętności oceny stosowanych rozwiązańtechnologicznych.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W07+, P1A_K05+, P1A_K07+, T1A_W06+, T1A_W07+, T1A_U13+, T1A_K02+, R1A_W05+,R1A_U07+, R1A_K07+, InzA_W01+, InzA_W02+, InzA_W05+, InzA_U05+, InzA_K01+Symbole efektów kierunkowych K1_W14+, K1_W21+, K1_U10+, K1_U17+, K1_K02+, K1_K09+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - charakteryzuje i zna procesy jednostkowe oraz rozwiązania technologiczne stosowane do odnowy wód (K1_W14)W2 - zna kierunki wykorzystania wody odnowionej (K1_W21)UmiejętnościU1 - umie zaprojektować wybrane technologie stosowane w odnowie wód oraz skalkulować ilości osadów ściekowych powstających wzakładach odnowy wody (K1_U10, K1_U17)Kompetencje społeczneK1 - ma świadomość znaczenia technologii zapobiegających degradacji środowiska naturalnego (K1_K02)K2 - ma aktywną postawę wobec konieczności samokształcenia (K1_K09)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Kowal A.L., 1996r., "Odnowa wody. Podstawy teoretyczne procesów", wyd. Oficyna Wyd. Politechn. Wrocławskiej Wrocław.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Metcalf & Eddy, Tchobanoglous G., Burton F.L., 2002r., "Wastewater Engineering. Treatment, disposal, reuse", wyd. McGraw-Hill Science,Nowy Jork.

Przedmiot/moduł:ODNOWA WÓDObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: FakultatywnyGrupa przedmiotów: CFW-elektyw wydziałowy do wyboruKod ECTS: 06957-11-CFWKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/6

Rodzaje zajęć: ćwiczenia audytoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/3Ćwiczenia: 15/3Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - prezentacja multimedialna (W1, W2)ĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - wykonywanie projetu technologicznego (W1, U1, K1, K2)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium pisemne 1 - kolokwium obliczeniowe (U1, K1, K2)Sprawdzian pisemny 1 - pisemne zaliczenie treści wykładów; 50% oceny końcowej (W1, W2)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: Technologia wody i ściekówWymagania wstępne: zrealizowane przedmiotypodstawowe: matematyka, fizyka, chemia,mikrobiologia

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Biotechnologii w Ochronie Środowiskaadres: ul. Słoneczna 45g, pok. 304, 10-709 Olsztyntel./fax 523-41-31Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:prof. dr hab. inż. Irena Gertruda Wojnowska-BaryłaOsoby prowadzące przedmiot:prof. dr hab. inż. Irena Gertruda Wojnowska-Baryła, dr inż. Magdalena Zielińska


ODNOWA WÓDECTS: 2 WATER RENOVATION







- przygotowanie do ćwiczeń projektowych 15,0 godz.

29,0 godz.




30,0 godz.






12957-11-OF PIERWSZA POMOC PRZEDMEDYCZNAECTS: 2 PRE-MEDICAL FIRST AIDTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADZarys anatomii i fizjologii człowieka w aspekcie udzielania pierwszej pomocy – . BLS, ALS i AED . Postępowanie ratunkowe w wybranychjednostkach chorobowych cz.1 Postępowanie ratunkowe w zatruciach. Postępowanie doraźne w urazach, krwotokach i złamaniach.Postępowanie doraźne w wybranych zagrożeniach środowiskowych . Specyfika zabiegów ratujących życie u dzieci, najczęstsze zachorowania.Resuscytacja krążeniowo oddechowa i postepowanie ratunkowe u dzieci. Stany zagrożenia życia w wybranych jednostkach chorobowych cz.1.Stany zagrożenia życia w wybranych jednostkach chorobowych cz.2

CEL KSZTAŁCENIACelem kształcenia jest dostarczenie ogólnej wiedzy odnośnie oceny stanu pacjenta na podstawie parametrów życiowych , oraz postępowania wprzypadkach zagorzenia życia lub zdrowia u dzieci i osób dorosłych. Poznać postępowanie w początkowej fazie resuscytacji (techniki utrzymaniadrożności dróg oddechowych, zasady stosowania prostych przyrządów do utrzymania drożności dróg oddechowych jak i zastosowanie intubacji.Poznać postępowanie u pacjentów z zatrzymaniem krążenia w rytmach nie do

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W04+++, P1A_U11+++, P1A_K01+, P1A_K05+, P1A_K07+, T1A_W02+++, T1A_W03+++, T1A_U05+++, T1A_K01+, R1A_W03+++, R1A_K01+, R1A_K07+Symbole efektów kierunkowych K1_W12+++, K1_U07+++, K1_K08+, K1_K09+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Postępowanie ratownicze w zdarzeniach masowych i katastrofach oraz w sytuacjach szczególnych: skażenia chemicznego, radiacyjnego ibiologicznego (K1_W12)W2 - Współpraca z jednostkami ratownictwa medycznego (K1_W12)W3 - Zna postępowanie w sytuacjach zagrożenia życia w najczęstszych zespołach chorobowych. (K1_W12)UmiejętnościU1 - Student umie ocenić stan pacjenta na podstawie prostych parametrów życiowych (K1_U07)U2 - Przygotowanie pacjenta do transportu (K1_U07)U3 - BLS i AED jako podstawowe umiejętności ratownicze każdego człowieka (K1_U07)U4 - Potrafi zastosować zaawansowane czynności ratujące życie. (K1_U07)Kompetencje społeczneK1 - potrafi nawiązać kontakt z chorym i jego rodziną.jego postawę cechuje empatia.Aktywnie organizuje akcję ratunkową (K1_K08, K1_K09)

LITERATURA PODSTAWOWA1) A. Zawadzki, 2008r., "„Medycyna ratunkowa i katastrof", wyd. Lekarskie PZWL, 2) S.H.Plantz, J.N.Adler ,, 2000r., "„Medycyna ratunkowa”",wyd. Urban & Partne, 3) Polska Rada Resuscytacji,, 2007r., "Specjalistyczne zabiegi resuscytacyjne –", 4) M.C.Colquhoun, A.J.Handley,T.R.Evans ,, 2000r., "„ABC Resuscytacji”", wyd. órnicki Wydawnictwo Medyczne.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) L.Kubicji ,, 2003r., "„Prawo medyczne”", wyd. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, 2) Z.Rybicki , 2009r., "Intensywna terapiadorosłych”", wyd. Makmed, , 3) W.Jorritsma , 2004r., "Anatomia na żywym człowieku – wstęp do terapii manualnej”", wyd. WydawnictwoMedyczne Urban .

Przedmiot/moduł:PIERWSZA POMOC PRZEDMEDYCZNAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: Of-przedmiot kształcenia ogólnego do wyboruKod ECTS: 12957-11-OFKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: I/1

Rodzaje zajęć: wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 30/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykłady multimedialne z prezentacją (W1, W2, W3, U1, U2, U3, U4, K1)Forma i warunki zaliczeniaTest kompetencyjny 1 - Test wielokrotnego i jednokrotnego wyboru (W1, W2, W3, U1, U2, U3, U4, K1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: brakWymagania wstępne: brak

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Medycyny Ratunkowejadres: ,Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr med. Robert RopiakOsoby prowadzące przedmiot:dr med. Robert Ropiak


PIERWSZA POMOC PRZEDMEDYCZNAECTS: 2 PRE-MEDICAL FIRST AID



30,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- samodzielna praca 30,0 godz.

30,0 godz.






16957-11-B PODSTAWY EKONOMII W OCHRONIE ŚRODOWISKAECTS: 2 FUNDAMENTALS OF ECONOMICS IN ENVIRONMENTAL PROTECTIONTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADPodstawowe pojęcia i prawa ekonomiczne. Problem ekologiczny w teorii ekonomii. Ekonomiczna teoria środowiska. Ekonomiczna analizazanieczyszczenia i ochrony środowiska w gospodarce rynkowej. Internalizacja środowiskowych niekorzyści zewnętrznych. Ekonomiczna teoriazachowania przyrody. Podstawy wyceny zasobów naturalnych. Teoria trwałego rozwoju – ekorozwoju. Instrumenty ekonomiczne w ochronieśrodowiska. Instrumenty bezpośrednie i ekonomiczne w gospodarowaniu zasobami naturalnymi. Międzynarodowe i globalne uwarunkowaniaoraz skutki ekologiczne procesów gospodarczych. Ekonomiczne podstawy gospodarki wodnej. Problemy ekologiczne w gospodarce rynkowej wPolsce i w Unii Europejskiej.

ĆWICZENIAPodstawy gospodarowania zasobami naturalnymi, pojęcia, klasyfikacja. Aspekty ekonomiczne związane z ochroną środowiska wgospodarowaniu zasobami odnawialnymi. Straty i korzyści środowiskowe – rodzaje i metody wyceny. Rodzaje i zasady polityki ochronyśrodowiska. Instrumenty ekonomiczne w polityce ekologicznej Polski. Instrumenty ekonomiczne ochrony środowiska w wybranych krajach UE.Dokumenty strategiczne dotyczące rozwoju gospodarczego na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym oraz aspekty środowiskowe w nichzawarte. Aspekty środowiskowe w przedsiębiorstwach. Wybrane przykłady systemów zarządzania środowiskowego w przedsiębiorstwach.Źródła i zasady finansowania ochrony środowiska w Polsce.

CEL KSZTAŁCENIAPoznanie podstaw oraz zastosowanie metod ekonomicznych w działaniach związanych z ochroną środowiska.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W08+, P1A_U01+, P1A_K08+, T1A_W08+, T1A_K06+, R1A_W02++, R1A_K08+, InzA_W03+,InzA_K02+Symbole efektów kierunkowych K1_W18+, K1_W19+, K1_U03+, K1_K07+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - ma podstawową wiedzę dotyczącą prowadzenia działalności gospodarczej ze szczególnym uwzględnieniem aspektów związanych zochroną środowiska (K1_W19)W2 - zna zasady oceny i wyceny gospodarczego znaczenia zasobów środowiska (K1_W18)UmiejętnościU1 - potrafi znaleźć, zrozumieć i przeanalizować informacje związane z aspektami ekonomicznymi w ochronie środowiska (K1_U03)Kompetencje społeczneK1 - potrafi myśleć i działać w sposób przedsiębiorczy i zgodny z wymaganiami ochrony zasobów naturalnych (K1_K07)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Fiedor B. (red.) , 2002r., "Podstawy ekonomii środowiska i zasobów naturalnych", wyd. . Wyd. C. H. Beck. Warszawa, 2) Fiedor B. i in. 2003 ,2003r., "Koncepcja modyfikacji systemu instrumentów ekonomicznych dla ochrony środowiska", wyd. Wydaw. A.E. Wrocław, 3) Stefański M. ,2004r., "Finanse w ochronie środowiska", wyd. SHE: LEGA Oficyna Wydawnicza Włocławskiego Towarzy, 4) Woś A. , 1995r., "Ekonomikaodnawialnych zasobów naturalnych.", wyd. Wyd. Nauk. PWN. Warszawa. , 5) ) Świderska A. (red.) , 2005r., "Źródła i zasady finansowaniaochrony środowiska w Polsce. Informator", wyd. Wyd. Ekonomia i Środowisko. Białystok.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Górka K., Poskrobko B. , 1991r., "Ekonomika ochrony środowiska", wyd. PWE. Warszawa., 2) Winpenny J., 1995r., "Wartość środowiska.Metody wyceny ekonomicznej.", wyd. PWE. Warszawa, 3) Śleszyński J. , 2000r., "Ekonomiczne problemy ochrony środowiska.", wyd. AgencjaWydawnicza ARIES. Warszawa, 4) Żylicz T. (red.), 2004r., "Ekonomia środowiska i zasobów naturalnych", wyd. . PWE. Warszawa.

Przedmiot/moduł:PODSTAWY EKONOMII W OCHRONIE ŚRODOWISKAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: B-przedmiot kierunkowyKod ECTS: 16957-11-BKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: II/4

Rodzaje zajęć: ćwiczenia audytoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 15/1Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład informacyjny, prelekcje, prezentacje (W1, W2)ĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - prezentacje z dyskusją/praca w grupach/burza mózgów/analiza przypadków/dyskusja (W2, U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaUdział w dyskusji 1 - ocena aktywności studenta na zajęciach (K1)Kolokwium pisemne 1 - test z pytaniami otwartymi dotyczącymi tematyki poruszanej na ćwiczeniach (W1, W2)Prezentacja 1 (multimedialna) - przedstawienie wyszukanych i przeanalizowanych informacji na zadany temat (U1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polski/angielskiPrzedmioty wprowadzające: Matematyka i statystyka, Zagrożenia cywilizacyjne i zrównoważony rozwój, Gospodarowanie wodą, Ochrona przyrody, Ochrona atmosfery, Waloryzacja ekosystemówWymagania wstępne: podstawy wiedzy przyrodniczej,o środowisku, matematyki i statystyki

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Turystyki i Rekreacjiadres: ul. Michała Oczapowskiego 5, 10-719 Olsztyntel. (89)523-33-84Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr hab. inż. Konrad Romuald Turkowski, prof. UWMe-mail: kontur@uwm,edu.plOsoby prowadzące przedmiot:dr inż. Anna Luiza Hakuć-Błażowska, dr hab. inż. Konrad Romuald Turkowski, prof. UWM


PODSTAWY EKONOMII W OCHRONIE ŚRODOWISKAECTS: 2 FUNDAMENTALS OF ECONOMICS IN ENVIRONMENTAL PROTECTION






32,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- przygotowanie do egzaminu pisemnego/ustnego oraz udział w egzaminie 12,0 godz.

- przygotowanie do kolokwów 11,0 godz.


28,0 godz.






06957-11-CFW PODSTAWY PROJEKTOWANIA OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓWECTS: 2 BASICS OF SEWAGE TREATMENT PLANTS DESIGNTREŚCI MERYTORYCZNE

ĆWICZENIARodzaj i parametry projektowe urządzeń stosowanych do oczyszczania ścieków. Zasady ustalania układów technologicznych oczyszczalniścieków oraz odpowiadających im układów urządzeń. Obliczanie podstawowych parametrów projektowych urządzeń do mechanicznegooczyszczania ścieków. Obliczanie urządzeń do biologicznego oczyszczania ścieków. Obliczanie osadników wtórnych. Obliczenie i dobórurządzeń do chemicznego oczyszczania ścieków.

CEL KSZTAŁCENIACelem prowadzonych zajęć jest poznanie zasad projektowania, przeznaczenia i działania urządzeń oczyszczalni ścieków.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_K05+, P1A_K07+, T1A_W06+, T1A_U09+, T1A_K02+, R1A_K07+, InzA_W01+, InzA_U02+, InzA_K01+Symbole efektów kierunkowych K1_W14+, K1_U09+, K1_K02+, K1_K09+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - zna rodzaje i wybrane parametry urządzeń oczyszczalni ścieków. Wyjaśnia działanie i przeznaczenie poznanych urządzeń oczyszczalniścieków (K1_W14)UmiejętnościU1 - ustala układy technologiczne oczyszczalni ścieków oraz odpowiadające im układy urządzeń. Oblicza podstawowe wymiary wybranychurządzeń oczyszczalni ścieków (K1_U09)Kompetencje społeczneK1 - ma świadomość ważności i znaczenia prawidłowo zaprojektowanej oczyszczalni ścieków i jej wpływu na środowisko (K1_K02)K2 - docenia konieczność ciągłego dokształcania się i podnoszenia kompetencji zawodowych (K1_K09)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Heidrich Z., Witkowski A., 2005r., "Urządzenia do oczyszczania ścieków. Projektowanie, przykłady obliczeń", wyd. Wydawnictwo "Seidel-Przywecki"Sp. z o.o., 2) Praca zbiorowa, 1997r., "Poradnik eksploatatora oczyszczalni ścieków", wyd. PZIiTS, Oddział w Poznaniu, LEM sc.,Kraków, Pozna, 3) Łomotowski J., Szpindor A., 1999r., "Nowoczesne systemy oczyszczania ścieków", wyd. Arkady, Warszawa, 4) MielcarzewiczE., Wartalski J., 1990r., "Systemy zaopatrzenia w wodę i usuwanie ścieków. Wybrane zagadnienia.", wyd. Politechnika Wrocławska., 5) AnielakA. , 2000r., "Chemiczne i fizykochemiczne oczyszczanie ścieków.", wyd. PWN. Warszawa, 6) Henze M., Harremoës P., Jes la Cour J., Arvin E.,2002r., "Oczyszczanie ścieków, procesy biologiczne i chemiczne.", wyd. Wyd. Pol. Świętokrzyskiej. Kielce..

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Bever J., Stein A., Reichmann H., 1997r., "Zaawansowane metody oczyszczania ścieków.", wyd. Oficyna Wydawnicza Proj-przem-EKO.Bydgoszcz., 2) Magrel L., 2000r., "Uzdatnianie wody i oczyszczanie ścieków. Urządzenia, procesy, metody.", wyd. Wydawnictwo Ekonomia iŚrodowisko. Białystok, 3) Imhoff K. i K. R., 1996r., "Kanalizacja miast i oczyszczanie ścieków", wyd. Oficyna Wydawnicza Proj. Przem. EKO,Bydgoszcz, 4) Praca zbiorowa, 1992r., "Poradnik majstra budowlanego", wyd. Arkady, Warszawa, 5) Błaszczyk W. H., Stamatello P., BłaszczykP., 1984r., "Kanalizacja. Sieci i pompownie", wyd. Arkady, Warszawa, t.I, 6) Cywiński B., Gdula S., Kempa E., Kurbiel J., Płoszański H., 1972r.,"Oczyszczanie ścieków miejskich", wyd. Arkady, Warszawa.

Przedmiot/moduł:PODSTAWY PROJEKTOWANIA OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓWObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: FakultatywnyGrupa przedmiotów: CFW-elektyw wydziałowy do wyboruKod ECTS: 06957-11-CFWKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: IV/7

Rodzaje zajęć: ćwiczenia audytoryjneLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Ćwiczenia: 30/2Formy i metody dydaktyczneĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - ćwiczenia audytoryjno – obliczeniowe : rozwiązywanie zadań (W1, U1, K1, K2)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium pisemne 2 - Rozwiązywanie zadań. 60 % sumy punktów możliwych do uzyskania z 1 i 2 kolokwium zalicza ćwiczenia. (W1, U1, K1, K2)Kolokwium pisemne 1 - Rozwiązywanie zadań. 60 % sumy punktów możliwych do uzyskania z 1 i 2 kolokwium zalicza ćwiczenia. (W1, U1, K1, K2)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: Hydrologia i hydraulika, Technologia wody i ścieków, Wodociągi, Kanalizacja, Urządzenia do uzdatnianWymagania wstępne: posiadać wiedzę z zakresuHydrologii i hydrauliki, Technologii wody i ścieków orazUrządzeń do uzdatniania wody i oczyszczania ścieków.

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Inżynierii Środowiskaadres: ul. Warszawska 117, 10-720 Olsztyntel. (89) 524-56-05Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr inż. Joanna Rodziewicze-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr inż. Joanna Rodziewicz


PODSTAWY PROJEKTOWANIA OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓWECTS: 2 BASICS OF SEWAGE TREATMENT PLANTS DESIGN





- przygotowanie do ćwiczeń audytoryjno- obliczeniowych 15,0 godz.

29,0 godz.




30,0 godz.






06957-11-CFW PODSTAWY PROJEKTOWANIA STACJI UZDATNIANIA WODYECTS: 2 BASICS OF WATER TREATMENT FACILITIES DESIGNTREŚCI MERYTORYCZNE

ĆWICZENIARodzaj i parametry projektowe urządzeń stosowanych do uzdatniania wody. Zasady ustalania układów technologicznych oraz odpowiadającychim układów urządzeń. Obliczenia urządzeń do magazynowania reagentów oraz przygotowania i dawkowania roztworów reagentów. Obliczeniamieszalników, komór flokulacji, osadników konwencjonalnych, klarowników z zawieszonym osadem, filtrów pospiesznych.

CEL KSZTAŁCENIACelem prowadzonych zajęć jest poznanie zasad projektowania, przeznaczenia i działania urządzeń stacji uzdatniania wody.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_K05+, P1A_K07+, T1A_W06+, T1A_U09+, T1A_K02+, R1A_K07+, InzA_W01+, InzA_U02+, InzA_K01+Symbole efektów kierunkowych K1_W14+, K1_U09+, K1_K02+, K1_K09+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Zna rodzaje i wybrane parametry urządzeń stacji uzdatniania wody. Wyjaśnia działanie i przeznaczenie poznanych urządzeń stacjiuzdatniania wody (K1_W14)UmiejętnościU1 - Ustala układy technologiczne stacji uzdatniania oraz odpowiadające im układy urządzeń. Oblicza podstawowe wymiary wybranychurządzeń stacji uzdatniania wody (K1_U09)Kompetencje społeczneK1 - Ma świadomość ważności i znaczenia prawidłowo zaprojektowanej stacji uzdatniania wody i jej wpływu na środowisko (K1_K02)K2 - Docenia konieczność ciągłego dokształcania się i podnoszenia kompetencji zawodowych (K1_K09)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Mielcarzewicz E., Wartalski J., 1990r., "Systemy zaopatrzenia w wodę i usuwanie ścieków. Wybrane zagadnienia.", wyd. PolitechnikaWrocławska., 2) Kowal A., Świderska-Bróż M. , 2000r., "Oczyszczanie wody.", wyd. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 3) Kowal A.,Maćkiewicz J., Świderska-Bróż M., 1998r., "Podstawy projektowe systemów oczyszczania wód.", wyd. Oficyna Wydawnicza PolitechnikiWrocławskiej, Wroc, 4) Heidrich Z., Roman M., Tabernacki J., Zakrzewski J., 1980r., "Urządzenia do uzdatniania wody. Zasady projektowania iprzykłady obliczeń.", wyd. Arkady. Warszawa.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Magrel L., 2000r., "Uzdatnianie wody i oczyszczanie ścieków. Urządzenia, procesy, metody.", wyd. Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko.Białystok, 2) Praca zbiorowa pod red. Nawrockiego J., Biłozora S., 2000r., "Uzdatnianie wody. Procesy chemiczne i biologiczne.", wyd. Wyd.Nauk. PWN, Warszawa - Poznań, 3) Montgomery J.M., 1985r., "Water treatment. Principles and design", wyd. John Wiley and Sons Inc., NewYork, 4) Adamski W., 2002r., "Modelowanie systemów oczyszczania wód", wyd. PWN. Warszawa.

Przedmiot/moduł:PODSTAWY PROJEKTOWANIA STACJI UZDATNIANIA WODYObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: FakultatywnyGrupa przedmiotów: CFW-elektyw wydziałowy do wyboruKod ECTS: 06957-11-CFWKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: IV/7

Rodzaje zajęć: ćwiczenia audytoryjneLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Ćwiczenia: 30/2Formy i metody dydaktyczneĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - ćwiczenia audytoryjne: rozwiązywanie zadań (W1, U1, K1, K2)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium pisemne 2 - Rozwiązywanie zadań. 60 % sumy punktów możliwych do uzyskania z 1 i 2 kolokwium zalicza ćwiczenia. (W1, U1, K1, K2)Kolokwium pisemne 1 - Rozwiązywanie zadań. 60 % sumy punktów możliwych do uzyskania z 1 i 2 kolokwium zalicza ćwiczenia. (W1, U1, K1, K2)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: Hydrologia i hydraulika, Technologia wody i ścieków, Wodociągi, Kanalizacja, Urządzenia do uzdatnianWymagania wstępne: posiadać wiedzę z zakresuHydrologii i hydrauliki, Technologii wody i ścieków orazUrządzeń do uzdatniania wody i oczyszczania ścieków.

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Inżynierii Środowiskaadres: ul. Warszawska 117, 10-720 Olsztyntel. (89) 524-56-05Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr inż. Joanna Rodziewicze-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr inż. Joanna Rodziewicz


PODSTAWY PROJEKTOWANIA STACJI UZDATNIANIA WODYECTS: 2 BASICS OF WATER TREATMENT FACILITIES DESIGN





- przygotowanie do ćwiczeń audytoryjno- obliczeniowych 15,0 godz.

29,0 godz.




30,0 godz.






16057-11-OF POGODA, KLIMAT I CZŁOWIEKECTS: 2 WEATHER, CLIMATE AND A MANTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADWstęp do przedmiotu - historia procesu zrozumienia fenomenu pogody i klimatu w odniesieniu do środowiska i człowieka. System pogodowoklimatyczny i jego składowe: atmosfera ziemska, bilanse energetyczne, przemiany fazowe wody w atmosferze, ciśnienie i cyrkulacjaatmosferyczna, masy i fronty atmosferyczne. Ekstremalne zjawiska pogodowe jako jedno z zagrożeń naturalnych człowieka. Systemklimatyczny. Zmiany klimatu w przeszłości i współcześnie. Pogoda i klimat w kształtowaniu historii ludzkości. Biometeorologia: bodźcepogodowe, mierniki oddziaływania pogody na funkcjonowanie organizmu człowieka, meteoropatia i choroby meteorotropowe, bioklimat Polski,leczenie klimatem.

CEL KSZTAŁCENIAPowyższy przedmiot jako tzw. ogólnouczelniany realizowany jest w celu dostarczenia podstawowej wiedzy z zakresu bioklimatu, wiedzyniezbędnej każdemu człowiekowi, dzięki której osoby uczestniczące w wykładach będą racjonalnie oceniać stany pogodowe, typowe, anomalne iekstremalne i dostosowywać reakcję własną do skali presji jaką dany układ powoduje.


EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Posiada wiedzę na poziomie ogólnym o zasadach funkcjonowania systemu pogodowo-klimatycznego. Zna różne stopnie zależnościaktywności ludzkiej od przebiegu pogody. Wie na czym polega zależność pomiędzy pogodą i klimatem, a rozwojem ludzkości i postępemcywilizacyjnym (K1_W12)UmiejętnościU1 - Student zdobywa umiejętność analizy zjawisk pogodowych pod kątem ich następstw, potrafi właściwie zakwalifikować dany typ pogodowydo odpowiedniej kategorii wpływu na organizm ludzki oraz kategorii zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego. (K1_U07)Kompetencje społeczneK1 - Student staje się osobą kompetentną społecznie w zakresie przyjmowania i propagowania zachowań racjonalnych w różnorodnych stanachpogodowych, a szczególnie w odniesieniu do zjawisk ekstremalnych. Przyjmuje oraz upowszechnia postawy służące ochronie atmosfery iklimatu (K1_K08, K1_K09)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Bogucki J., 1999r., "Biometeorologia turystyki i rekreacji", wyd. Wydawn. AWF, s.291, 2) Hessman-Kosaris A., 1993r., "Wpływ pogody nazdrowie człowieka", wyd. PWN, s.310, 3) Kozłowska-Szczęsna T., Błażejczyk K., Krawczyk K., Krawczyk B., 1997r., "Bioklimatologia człowieka",wyd. IGiZP PAN, s.212, 4) Kożuchowski K., 2007r., "Meteorologia i klimatologia", wyd. PWN, s.316, 5) Lee L., 2007r., "Blame it on the rain", wyd.Harper Collins Publishers, s.320, 6) O'Hare J., Sweeney R., Wilby S., 2005r., "Weather climate and climate change", wyd. Perason, s.300, 7)Siemiński M., 2007r., "Środowiskowe zagrożenia zdrowia", wyd. PWN, s.390, 8) Szwejkowski Z., 2004r., "Pogoda klimat i środowisko", wyd.Wydawn. UWM, s.230.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Martyn D., 2000r., "Klimaty kuli ziemskiej", wyd. PWN, s.510, 2) Kozłowska-Szczęsna T., 1991r., "Antropoklimat Polski", wyd. Zesz. IGiPZPAN, s.64, 3) Kożuchowski K., 1998r., "Atmosfera, klimat, ekoklimat", wyd. PWN, 4) Lamb H.H., 1995r., "Climate, history and the modernWorld", wyd. New Fetter Lane, London EC4P 4EE.

Przedmiot/moduł:POGODA, KLIMAT I CZŁOWIEKObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: Of-przedmiot kształcenia ogólnego do wyboruKod ECTS: 16057-11-OFKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: I/1

Rodzaje zajęć: wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 30/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - Wykład monograficzny z prezentacjami multimedialnymi (filmy, slajdy), ew. zajęcia terenowe. (W1, U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaUdział w dyskusji 1 - Wykład prowadzony jet metodą otwartą, zaliczenie zaś student uzyskuje poprzez aktywne uczestnictwo w dyskusjach na wykładach. (W1, U1, K1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: brakWymagania wstępne: brak

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Meteorologii i Klimatologiiadres: pl. Łódzki 1, pok. 6, 10-727 Olsztyntel./fax 523-33-58Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:prof. dr hab. Zbigniew Szwejkowski, prof.zw.e-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:prof. dr hab. Zbigniew Szwejkowski, prof.zw.


POGODA, KLIMAT I CZŁOWIEKECTS: 2 WEATHER, CLIMATE AND A MAN


1. Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim:- Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim - udział w wykładach 0,5 godz.


30,5 godz.2. Samodzielna praca studenta:- Samodzielna praca studenta (lektura zalecanych pozycji książkowych i internetowych, przygotowanie się do zaliczeń) 22,0 godz.

22,0 godz.






07457-11-CFW POTAMOLOGIA W ASPEKCIE ZARZĄDZANIA ZASOBAMI WODNYMI

ECTS: 2 POTAMOLOGYTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADPodstawowe informacje o liniowych obiektach hydrograficznych. Cele i zasady racjonalnego zarządzania zasobami wód płynących. Parametrymorfometryczne rzek. Systemy klasyfikacji cieków. Sieć rzeczna-rzędowość cieków. Krzywe stanów wody i ich znaczenie w prawidłowymzarządzaniu zasobami wodnymi.

ĆWICZENIAObliczanie i interpretacja parametrów morfometrycznych rzek. Zapoznanie z metodami klasyfikacji rzek i wyznaczania rzędowości cieków.Kreślenie i interpretacja poszczególnych typów krzywych stanów wody. Zarządzanie zasobami wodnymi w oparciu o krzywe stanów. Obliczaniezasobów dyspozycyjnych wód płynących.

CEL KSZTAŁCENIAZapoznanie studenta z podstawowymi zagadnieniami związanymi z funkcjonowaniem cieków. Zapoznanie z metodami obliczania parametrówmorfometrycznych oraz klasyfikacji rzek. Przedstawienie celów i zasad racjonalnego zarządzania zasobami wód płynących.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W03+, P1A_U11+, T1A_W09+, T1A_U05+, T1A_K02+, R1A_W01+, R1A_U05+, R1A_K06+Symbole efektów kierunkowych K1_W01+, K1_W15+, K1_U05+, K1_U07+, K1_K02+, K1_K05+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Wymienia i charakteryzuje parametry morfometryczne rzek. Systemy klasyfikacji rzek. Rodzaje sieci rzecznych. Charakteryzuje zjawiska iprocesy zachodzące w powierzchniowych wodach płynących. (K1_W01)W2 - Ma wiedzę na temat celu i zasad racjonalnego zarządzania zasobami wód płynących. (K1_W15)UmiejętnościU1 - Potrafi kreślić i interpretować krzywe stanów wody. Potrafi obliczyć i scharakteryzować podstawowe parametry morfometryczne rzeki.Posiada umiejętność klasyfikacji rzek oraz określania rzędowości cieków w różnych systemach. (K1_U05)U2 - Posiada umiejętność samokształcenia się w celu interpretacji krzywych stanów wody oraz obliczania i analizy zasobów dyspozycyjnych wódrzecznych (K1_U07)Kompetencje społeczneK1 - Ma świadomość skutków działalności inżynierskiej na kształtowanie się przepływów w ciekach. (K1_K02)K2 - Zdolność do kompleksowego rozpatrywania ryzyka i oceny skutków zarządzania zasobami wód płynących przez człowieka. (K1_K05)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Bajkiewicz -Grabowska E., Magnuszewski A., 2009r., "Przewodnik do ćwiczeń z hydrologii ogólnej", wyd. PWN Warszawa, 2) Bajkiewicz-Grabowska E., Mikulski Z., 2010r., "Hydrologia ogólna", wyd. PWN Warszawa, 3) Król Cz. , 1995r., "Hydrologia", wyd. Hortpress, 4) Dołęga J.,Rogala R., 1973r., "Materiały pomocnicze do obliczeń z hydrologii", wyd. Skrypt Politechniki Wrocławskiej.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Ozga-Zielińska M., Brzeziński J., 1997r., "Hydrologia stosowana", wyd. PWN Warszawa, 2) Mitosek M., 2008r., "Zbiór zadań z hydrauliki dlainżynierii i ochrony środowiska.", wyd. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej.

Przedmiot/moduł:POTAMOLOGIA W ASPEKCIE ZARZĄDZANIA ZASOBAMI WODNYMIObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: FakultatywnyGrupa przedmiotów: CFW-elektyw wydziałowy do wyboruKod ECTS: 07457-11-CFWKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/5

Rodzaje zajęć: ćwiczenia projektowe, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 15/1Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - Wykład informacyjny, wykład z prezentacją multimedialną. (W1, W2, K2)ĆwiczeniaĆwiczenia projektowe - Obliczanie parametrów morfometrycznych rzek. Wykreślanie krzywych stanów wody. (U1, U2, K1)Forma i warunki zaliczeniaProjekt 1 - Ćwiczenia-wykonanie kompleksowej charakterystyki wybranego cieku. (U1, U2, K1)Test kompetencyjny 1 - Wykłady-zaliczenie w formie testu z pytaniami zamkniętymi. (W1, W2, K2)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: brakWymagania wstępne: brak




POTAMOLOGIA W ASPEKCIE ZARZĄDZANIA ZASOBAMI WODNYMI

ECTS: 2 POTAMOLOGY





31,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- przygotowanie do ćwiczeń 8,0 godz.

- przygotowanie projektu zaliczeniowego 12,0 godz.

20,0 godz.




16,0 godz.






06957-11-CFW POZWOLENIA WODNOPRAWNEECTS: 2 WATER PERMITSTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADPozwolenia wodnoprawne –rys historyczny. Instrumenty zarządzania zasobami wodnymi. Kompetencje organów właściwych do wydaniapozwolenia wodnoprawnego. Odwołania od decyzji. Szczególne korzystanie z wód. Przedsięwzięcia wymagające uzyskania pozwoleniawodnoprawnego, Koszty związane z uzyskiwaniem i posiadaniem zezwoleń. Formy korzystania z wód. Procedury wydawania decyzji.Wygaszanie, cofanie i ograniczanie pozwoleń wodnoprawnych.

ĆWICZENIAPraktyczne zapoznanie z metodami wykonywania operatów wodnoprawnych. Metody uzyskiwania informacji niezbędnej w tworzeniudokumentacji. Określanie celu i zakresu zamierzonego korzystania z wód. Schematy funkcjonalne i technologiczne urządzeń wodnychPrzygotowywanie wzorcowych operatów. Przygotowanie instrukcji gospodarowania wodą. Urządzenia techniczne służące pomiarom.

CEL KSZTAŁCENIAZapoznanie studentów z podstawami funkcjonowania systemu zezwoleń wodnoprawnych. Przygotowanie ich do analizy i tworzeniadokumentacji. Praktyczne tworzenie operatów wodnoprawnych dla różnych form korzystania z wód. Ponadto studenci posiądą umiejętnośćpraktycznego wykorzystywania nabytej wiedzy w przedsięwzięciach związanych z korzystaniem z wód i szeroko rozumianego środowiska.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W07+, P1A_W08+, P1A_U02+, P1A_U07+, P1A_K01+, T1A_U01+, T1A_K01+, R1A_W06++,R1A_U01+, R1A_U05++, R1A_K01+, R1A_K05+Symbole efektów kierunkowych K1_W11+, K1_W16+, K1_U01+, K1_U05++, K1_K01+, K1_K08+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Ma uporządkowaną, podbudowaną teoretycznie wiedzę obejmującą kluczowe zagadnienia z zakresu ochrony środowiska. Opisuje zmiany izagrożenia środowiska spowodowane działalnością człowieka. (K1_W11)W2 - Zna podstawowe regulacje prawne i ekonomiczne w działalności gospodarczej, edukacyjnej, badawczej oraz zarządzania środowiskiem.Zna podstawowe technologie stosowane w ochronie i odnowie środowiska. (K1_W16)UmiejętnościU1 - Dokonuje identyfikacji i standardowej analizy zjawisk wpływających na stan środowiska naturalnego i zasobów naturalnych oraz wykazujeznajomość zastosowania typowych technik i ich optymalizacji. (K1_U01)U2 - Potrafi dokonać krytycznej analizy sposobu funkcjonowania i ocenić – zwłaszcza w powiązaniu ze studiowanym kierunkiem studiów –istniejące rozwiązania techniczne, w szczególności urządzenia, obiekty, systemy, procesy, usługi. (K1_U05)U3 - Potrafi – przy formułowaniu i rozwiązywaniu zadań inżynierskich – dostrzegać ich aspekty systemowe i pozatechniczne. (K1_U05)Kompetencje społeczneK1 - Ma świadomość skutków działalności inżynierskiej i jej wpływu na środowisko. (K1_K01)K2 - Rozumie potrzebę samodokształcania się w związku ze zmieniającymi się przepisami prawa. (K1_K08)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Sejm, "Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne", 2) M. Górski (red.), 2009r., "Prawo ochrony środowiska", 3) Gruszecki K., 2008r.,"Prawo ochrony środowiska: komentarz", wyd. Wolters Kluwer Polska, 4) Szachułowicz J., 2010r., "Prawo wodne Komentarz", wyd. KomentarzeLexisNexis.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Paczuski R., 2000r., "Prawo ochrony środowiska", wyd. Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz, 2) Jendrośka J., Jerzmański J., 2001r.,"Prawo ochrony środowiska dla praktyków", wyd. Verlag Dashofer, Warszawa, t.Wyd. 5.

Przedmiot/moduł:POZWOLENIA WODNOPRAWNEObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: FakultatywnyGrupa przedmiotów: CFW-elektyw wydziałowy do wyboruKod ECTS: 06957-11-CFWKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/5

Rodzaje zajęć: ćwiczenia projektowe, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/2Ćwiczenia: 15/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład informacyjny (W1, W2, K1)ĆwiczeniaĆwiczenia projektowe - Przygotowanie operatu wodnoprawnego (U1, U2, U3, K2)Forma i warunki zaliczeniaProjekt 1 - Ćwiczenia-Przygotowanie operatu wodnoprawnego (U1, U2, U3, K2)Test kompetencyjny 1 - Wykłady-zaliczenie w formie testu z pytaniami zamkniętymi (W1, W2, K1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: brakWymagania wstępne: brak



POZWOLENIA WODNOPRAWNEECTS: 2 WATER PERMITS





31,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- przygotowanie do testu z wykładów 9,0 godz.

- przygotowanie projektu-operatu 15,0 godz.

24,0 godz.




18,0 godz.






13057-11-DF PRACA INŻYNIERSKAECTS: 15 ENGINEERING THESISTREŚCI MERYTORYCZNE

ĆWICZENIApraca dyplomowa i egzamin dyplomowy (praca własna i z opiekunem naukowym)

CEL KSZTAŁCENIAKształtowanie umiejętności formułowania problemu z zakresu ochrony środowiska, którego rozwiązaniem jest projekt instalacji, procesutechnologicznego analiza próbek środowiskowych, przegląd piśmiennictwa oraz opracowania i edycji wyników badań/doświadczeń, ekspertyz/przeglądu literatury fachowej.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W04+, P1A_W05+, P1A_U02+, P1A_U04+, P1A_U09+, P1A_U10+, P1A_U11+, P1A_U12+, P1A_K01+,P1A_K05+, P1A_K07+, T1A_W02+, T1A_W03++, T1A_U03+, T1A_U04+, T1A_U05+, T1A_U06+, T1A_U15+, T1A_U16+, T1A_K01+,R1A_W01+, R1A_W03+, R1A_U04+, R1A_U08+, R1A_U09+, R1A_U10+, R1A_K01+, R1A_K07+, InzA_U07+, InzA_U08+Symbole efektów kierunkowych K1_W12+, K1_W13+, K1_U07+, K1_U08+, K1_U11+, K1_U12+, K1_U13+, K1_U14+, K1_U16+, K1_K08+,K1_K09+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - wykazuje się wiedzą specjalistyczną w zakresie ochrony środowiska (K1_W12, K1_W13)UmiejętnościU1 - dobiera właściwe metody i narzędzia do realizacji problemu opisanego tematem pracy dyplomowej; posiada umiejętność wyszukiwania,zrozumienia, analizy i przetwarzania informacji związanych z tematem pracy inżynierskiej (K1_U12)U2 - posługuje się terminologią naukową, w języku polskim i obcym przygotowując bibliografię (K1_U13)U3 - umie przygotować dobrze udokumentowany wstęp do problemu będącego przedmiotem pracy; posiada umiejętność redagowaniaposzczególnych rozdziałów pracy dyplomowej (K1_U14)U4 - posiada umiejętność pozyskiwania wyników do pracy dyplomowej w różnych organach administracji państwowej, wykonując prosteprojekty, ekspertyzy, eksperymenty, ścieżki dydaktyczne itd.; formułuje wnioski z badań własnych (K1_U07, K1_U08, K1_U11)U5 - potrafi wykonać prostą specyfikację projektu technicznego, technologicznego – dostrzega elementy systemowe i pozatechniczne wykonującpracę aplikacyjną (projekt techniczny, wykorzystanie wskaźników biologicznych do oceny stanu środowiska; opracowanie ścieżki dydaktycznejitd.), bądź opisową. (K1_U16)Kompetencje społeczneK1 - wykazuje kreatywność w podnoszeniu kompetencji zawodowych i osobistych; rozumie potrzebę ciągłego pogłębiania wiedzy (kursy,szkolenia, samokształcenie) (K1_K08, K1_K09)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Różni autorzy, "Czasopisma naukowe", 2) Różni autorzy, "Inne rodzaje materiałów związanych z tematyką pracy inżynierskiej", 3) Różniautorzy, "Czasopisma branżowe".


Przedmiot/moduł:PRACA INŻYNIERSKAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: Df-przedmiot specjalizacyjny do wyboruKod ECTS: 13057-11-DFKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: IV/7

Rodzaje zajęć: ćwiczenia audytoryjneLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Ćwiczenia: 138Formy i metody dydaktyczneĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - . (W1, U1, U2, U3, U4, U5, K1)Forma i warunki zaliczeniaPraca dyplomowa 1 - Na ocenę pracy dyplomowej składa się: ocena opiekuna pracy oraz recenzenta. (W1, U1, U2, U3, U4, U5, K1)Liczba punktów ECTS: 15Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: Metodologia badań, wszystkie przedmioty ze studiówWymagania wstępne: brak

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Wydział Nauk o Środowiskuadres: ,Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr hab. inż. Urszula Filipkowska, prof. UWMe-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr hab. inż. Julita Anna Dunalska, prof. UWM, dr hab. Zofia Filipkowska, prof. UWM, dr hab. inż. Wojciech Janczukowicz, prof. UWM, dr hab. Marek Czesław Kruk, prof. UWM, prof. dr hab. inż. Irena Gertruda Wojnowska-Baryła



PRACA INŻYNIERSKAECTS: 15 ENGINEERING THESIS


1. Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim:- realizacja pracy i konsultacje z opiekunem naukowym 3,0 godz.


141,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- Opracowanie wyników badań 54,0 godz.

- Przygotowanie kompletnej pracy dyplomowej 55,0 godz.

- Przygotowanie się do egzaminu dyplomowego 60,0 godz.

- Zaplanowanie i realizacja eksperymentu, projektu, instrukcji, ścieżki dydaktyczne 54,0 godz.

- Zbieranie materiałów źródłowych związanych z tematyką pracy inżynierskiej 52,0 godz.

275,0 godz.




138,0 godz.






13057-11-P PRAKTYKA ADMINISTRACYJNAECTS: 6 INTERNSHIP IN ADMINISTRATIONTREŚCI MERYTORYCZNE

PRAKTYKAStruktura organizacyjno-prawna, kompetencje, uprawnienia i zadania jednostek administracji państwowej; budżet i zasady finansowania. Zakresobowiązków i kompetencji poszczególnych pracowni/referatów. Stan środowiska naturalnego w województwie/mieście: stosowane orazplanowane formy i metody ochrony wód powierzchniowych i podziemnych, powietrza, klimatu akustycznego, gleby oraz gospodarowanieodpadami. Bieżące inwestycje dotyczące ochrony środowiska realizowane w województwie/regionie. Tryb stosowania środków represyjnych wochronie środowiska.

CEL KSZTAŁCENIAZapoznanie z zakresem działania organów administracji państwowej różnego szczebla oraz nabycie umiejętności wykonywania pracadministracyjnych związanych z zanieczyszczeniem, ochroną i zarządzaniem środowiskiem oraz warunkami korzystania z zasobów przyrody wdanym regionie.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_U02+, P1A_U07+, P1A_U08++, P1A_K02+, T1A_W09+, T1A_U01++, T1A_U02+, T1A_K03+,R1A_U01+, R1A_U02+, R1A_U10+, R1A_K02+, InzA_W04+Symbole efektów kierunkowych K1_W15+, K1_U01+, K1_U06+, K1_U19+, K1_K03+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - objaśnia strukturę organizacyjno-prawną jednostek administracyjnych, ich kompetencje i uprawnienia oraz zakres obowiązkówposzczególnych sekcji, budżet i zasady finansowania (K1_W15)UmiejętnościU1 - korzysta z dostępnych źródeł informacji niezbędnych i pomocnych w wykonywaniu powierzonych prac administracyjnych (K1_U01)U2 - posługuje się fachowym językiem w zakresie ochrony środowiska i wykonywanych zadań administracyjnych (K1_U06)U3 - wykonuje prace administracyjne związane z całokształtem problematyki zanieczyszczenia, ochrony i zarządzania środowiskiem zgodnie zzakresem kompetencji jednostek (K1_U19)Kompetencje społeczneK1 - współpracuje z przełożonymi i członkami zespołu; wykazuje aktywną postawę w realizacji powierzonych zadań; uczestniczy w pracyposzczególnych referatów; postępuje zgodnie z zasadami etyki/kodeksu etycznego Urzędu; postępuje zgodnie z przyjętą przez jednostkęadministracyjną jakością uwzględniając rolę klienta (K1_K03)

LITERATURA PODSTAWOWA1) 1., "Aktualnie obowiązujące akty prawne zgodne z zakresem działania jednostki administracyjnej, w której odbywana jest praktyka", 2) 2.,"Kodeks etyczny obowiązujący w poszczególnych jednostkach, 3) Księga jakości realizowanych zadań i procedur", 3) 3., "ewnętrzne regulaminyorganizacyjne", 4) 4., "Literatura branżowa", 5) 5., "instrukcje obsługi podstawowych urządzeń biurowych będących w użytkowaniu jednostkiadministracyjnej, w której odbywana jest praktyka".


Przedmiot/moduł:PRAKTYKA ADMINISTRACYJNAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: P-PraktykaKod ECTS: 13057-11-PKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: PraktycznyForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/6

Rodzaje zajęć: praktykaLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Praktyka: 148/40Formy i metody dydaktycznePraktykaPraktyka - praktyka administracyjna (W1, U1, U2, U3, K1)Forma i warunki zaliczeniaSprawozdanie z praktyki 1 - Warunkiem zaliczenia jest złożenie pełnej dokumentacji i uzyskanie pozytywnych ocen ze sprawozdania i opinii zakładowego opiekuna praktyk (W1, U1, U2, U3, K1)Liczba punktów ECTS: 6Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: Zagrożenia cywilizacyjne i zrównoważony rozwój, Gospodarowanie wodą, Ochrona atmosfery, Prawo i zarzWymagania wstępne: wiedza nabyta w toku studiówdotycząca problematyki zanieczyszczenia, ochrony izarządzania środowiskiem

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Ekologii Stosowanejadres: ul. Michała Oczapowskiego 5, pok. 316, 10-719 Olsztyntel. 523-35-17, fax 523-41-16Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr Izabela Jabłońska-Barnae-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr Izabela Jabłońska-Barna

Uwagi dodatkowe:Praktyka może być odbywana w jednostkach administracji państwowej różnego szczebla zajmujących się problematyką ochrony środowiska, Dyrekcjach Parków Narodowych i Krajobrazowych oraz innych strukturac


PRAKTYKA ADMINISTRACYJNAECTS: 6 INTERNSHIP IN ADMINISTRATION


1. Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim:- konsultacje i zaliczenie praktyki 1,0 godz.

- udział w praktykach 148,0 godz.

- zapoznanie z zasadami odbywania praktyk 2,0 godz.


- przygotowanie się do odbywania praktyki 2,0 godz.


15,0 godz.




166,0 godz.






06057-11-P PRAKTYKA PRZEMYSŁOWAECTS: 3 INDUSTRIAL PRACTISETREŚCI MERYTORYCZNE

PRAKTYKAZapoznanie się zadaniami i obowiązkami zakładowej komórki odpowiedzialnej za stan środowiska w przedsiębiorstwie - przepisami BHP,podstawowymi przepisami regulującymi gospodarkę wodno-ściekową (operat i pozwolenie wodno-prawne), podstawowymi przepisamiregulującymi gospodarkę odpadami stałymi, (pozwolenia i decyzje), podstawowymi dokumentami związanymi z ochroną atmosfery przedzanieczyszczeniem i hałasem, charakterystyką produkcyjną zakładu odnośnie powstawania ścieków, odpadów, hałasu, wibracji itp., budową ifunkcjonowaniem urządzeń do uzdatniania wody, oczyszczania ścieków, przeróbki osadów ściekowych, odpylania, ochrony przed hałasem iwibracją, zakresem analiz kontrolnych laboratorium wod-kan., działaniami i planami przedsiębiorstwa mającymi na celu zmniejszenie ilościpowstających zanieczyszczeń i odpadów, zmniejszenie ilości wody wykorzystywanej do produkcji wody, itp.

CEL KSZTAŁCENIANabycie wiedzy praktycznej w zakresie gospodarki wodno-ściekowej zakładu przemysłowego oraz innymi zagadnieniami związanymi zzanieczyszczeniem i ochroną środowiska na terenie danego zakładu

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W04+, P1A_U08+, P1A_K02+, T1A_W02+, T1A_W03+, T1A_U02+, T1A_K03+, R1A_W03+,R1A_U02+, R1A_U07+, R1A_K02+Symbole efektów kierunkowych K1_W12+, K1_U17+, K1_U19+, K1_K03+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - ma wiedzę na temat zanieczyszczeń i ochrony środowiska na terenie danego zakładu oraz podstawowymi przepisami regulującymigospodarkę wodno-ściekową (operat i pozwolenie wodno-prawne), podstawowymi przepisami regulującymi gospodarkę odpadami stałymi,(pozwolenia i decyzje) oraz podstawowymi dokumentami związanymi z ochroną atmosfery przed zanieczyszczeniem i hałasem (K1_W12)UmiejętnościU1 - umie ocenić działania związane z ograniczaniem zużycia wody w zakładach przemysłowych ilością powstających ścieków oraz ładunkiemzanieczyszczeń i odpadów (K1_U17, K1_U19)Kompetencje społeczneK1 - zna funkcjonowanie zakładowej komórki ochrony środowiska. Współpracuje z zespołami wchodzących w skład struktury przedsiębiorstwa iwykazuje odpowiedzialność za stan środowiska (K1_K03)



Przedmiot/moduł:PRAKTYKA PRZEMYSŁOWAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: P-PraktykaKod ECTS: 06057-11-PKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: II/4

Rodzaje zajęć: praktykaLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Praktyka: 75Formy i metody dydaktycznePraktykaPraktyka - zajęcia praktyczne (W1, U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaSprawozdanie z praktyki 1 - prowadzenie dzienniczka praktyk, ocena sprawozdania (W1, U1, K1)Liczba punktów ECTS: 3Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: wodociągi i kanalizacja IWymagania wstępne: podstawowe wiadomości zzakresu wodociągów i kanalizacji



PRAKTYKA PRZEMYSŁOWAECTS: 3 INDUSTRIAL PRACTISE




75,5 godz.2. Samodzielna praca studenta:- wykonanie sprawozdania 13,0 godz.

13,0 godz.




87,0 godz.






06957-11-P PRAKTYKA WODOCIĄGOWO-KANALIZACYJNAECTS: 3 WATER-SEWAGE PRACTISETREŚCI MERYTORYCZNE

PRAKTYKAZapoznanie się z zagadnieniami dotyczącymi struktury i organizacji przedsiębiorstwa, zasad finansowania oraz warunków bezpieczeństwapodczas eksploatacji urządzeń wodociągowo- kanalizacyjnych, funkcjonowania warsztatów zakładowych, pogotowia technicznego i służbkontrolujących jakość wody i ścieków, funkcjonowania zakładowego laboratorium wody, ścieków i osadów, funkcjonowania służbodpowiedzialnych za inwestycje prowadzone przez przedsiębiorstwo, eksploatacji sieci kanalizacyjnych i wodociągowych, eksploatacji stacjiuzdatniania wody, eksploatacji oczyszczalni ścieków, budowy obiektów i urządzeń technologicznych służących do podnoszenia i uzdatnianiawody, pompowania i oczyszczania ścieków oraz przeróbki osadów ściekowych.

CEL KSZTAŁCENIANabycie wiedzy praktycznej w zakresie funkcjonowania i organizacji przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W04+, P1A_U08+, P1A_K02+, T1A_W02+, T1A_W03+, T1A_U02+, T1A_K03+, R1A_W03+,R1A_U02+, R1A_U07+, R1A_K02+Symbole efektów kierunkowych K1_W12+, K1_U17+, K1_U19+, K1_K03+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - student ma wiedzę na temat funkcjonowania systemów wodno-kanalizacyjnych, działania ujęć wody, pompowni wodociągowych ipompowni ścieków, podstawowych zabiegów eksploatacyjnych na sieciach wod.-kan. Zna sposób funkcjonowania lokalnego przedsiębiorstwawodociągów i kanalizacji, eksploatacji sieci wodociągowo-kanalizacyjnych, obiektów uzdatniania wody, oczyszczalni ścieków (K1_W12)UmiejętnościU1 - ma umiejętność współpracy w przedsiębiorstwie wod.-kan., związaną z prowadzeniem renowacji istniejących odcinków sieci i budowy(K1_U17)U2 - rozumie i stosuje procedury postępowania w sytuacjach awarii systemu wod.-kan. (K1_U19)Kompetencje społeczneK1 - rozumie funkcjonowanie przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego, pracuje w zespołach wchodzących w skład strukturyprzedsiębiorstwa wod.-kan. (K1_K03)



Przedmiot/moduł:PRAKTYKA WODOCIĄGOWO-KANALIZACYJNAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: P-PraktykaKod ECTS: 06957-11-PKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: II/4

Rodzaje zajęć: praktykaLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Praktyka: 75Formy i metody dydaktycznePraktykaPraktyka - zajęcia praktyczne (W1, U1, U2, K1)Forma i warunki zaliczeniaSprawozdanie z praktyki 1 - prowadzenie dzienniczka praktyk, wykonanie sprawozdania (W1, U1, U2, K1)Liczba punktów ECTS: 3Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: hydraulika i hydrologia, wodociągi i kanalizacjaWymagania wstępne: student powinien posiadaćwiedzę w zakresie wodociągów i kanalizacji



PRAKTYKA WODOCIĄGOWO-KANALIZACYJNAECTS: 3 WATER-SEWAGE PRACTISE




76,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- wykonanie sprawozdania 13,0 godz.

13,0 godz.




88,0 godz.






10657-11-B PRAWO I ZARZĄDZANIE W OCHRONIE ŚRODOWISKAECTS: 3 LAWS AND MANAGEMENT IN ENVIRONMENTAL PROTECTIONTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADPodstawy prawa krajowego oraz prawa Unii Europejskiej. Międzynarodowe i wspólnotowe prawo ochrony środowiska. Międzynarodowekonwencje ochrony środowiska. System i struktura prawa ochrony środowiska w Polsce. Normy konstytucyjne w ochronie środowiska, ustawaprawo ochrony środowiska. Organizacja administracji ochrony środowiska. Ustawowe kompetencje organów administracji w zakresie ochronyśrodowiska. Odpowiedzialność karna, cywilna, administracyjna i karno-administracyjna za naruszanie stanu środowiska. Zasady postępowaniasądowego w przypadkach naruszania regulacji prawnych dotyczących środowiska. Podstawe formy ochrony przyrody. Strategia, zarządzaniestrategiczne w ochronie środowiska.. Podstawowe pojęcie nauki o zarządzaniu. Środki zarządzania środowiskowego. Klasyfikacja instrumentówzarządzania środowiskiem. Zarządzanie wybranymi zasobami środowiska. Wprowadzenie do zarządzania środowiskiem w przedsiębiorstwie.

ĆWICZENIAZasady korzystania z baz aktów prawnych. Ochrona i gospodarowanie poszczególnymi elementami środowiska, Pozwolenia na wprowadzaniedo środowiska substancji lub energii (wydawanie pozwoleń, pozwolenia zintegrowane…). Opłaty w ochronie środowiska (Oplata za korzystanieze środowiska, opłaty: depozytowa i produktowa, opłaty za usuwanie drzew i krzewów w ustawie o ochronie przyrody…). Rodzajeodpowiedzialności prawnej w ochronie środowiska (administracyjna, cywilna, karna) Ochrona środowiska w zagospodarowaniu przestrzennym iprzy realizacji inwestycji , Organizacja systemu zarządzania ochroną środowiska w Polsce i innych krajach – podstawowe uwarunkowania,organy administracji rządowej (centralne i terenowe), finansowanie, instytucje kontrolne. Zasady gospodarowania odpadami. Systemyzarządzania środowiskowego.

CEL KSZTAŁCENIACelem ogólnym jest nabycie podstaw wiedzy z zakresu prawa i zarządzania w ochronie środowiska. W rezultacie przeprowadzonych zajęćstudent powinien znać zasady stanowienia i stosowania prawa, hierarchię aktów normatywnych w kraju i w Unii Europejskiej oraz wykładnięprawa, student powinien potrafić wymienić i omówić główne źródła międzynarodowe prawa w ochronie środowiska, a także strukturę prawaochrony środowiska w Polsce, powinien wiedzieć na czym polega postępowanie administracyjne i sądowe w przypadku naruszenia prawaochrony środowiska. Student powinien znać zasady zarządzania w ochronie środowiska zarówno na poziomie globalnym, jak i lokalnym.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_U02+, P1A_U07+, P1A_U08+, T1A_W08+, T1A_W09+, T1A_U01++, R1A_W02+, R1A_U01+,R1A_U10+, R1A_K05+, InzA_W03+, InzA_W04+Symbole efektów kierunkowych K1_W15+, K1_W19+, K1_U01+, K1_U06+, K1_K01+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - ma podstawową wiedzę dotyczącą zarządzania środowiskiem i prowadzenia działalności gospodarczej (K1_W15)W2 - zna podstawowe regulacje prawne i ekonomiczne w działalności gospodarczej, edukacyjnej, badawczej oraz zarządzania środowiskiem(K1_W19)UmiejętnościU1 - umie wyszukiwać, zrozumieć, analizować i wykorzystywania w praktyce informacji z różnych źródeł i w różnych formach (K1_U01)U2 - potrafi posługiwać się terminologią naukową w zakresie ochrony środowiska (K1_U06)Kompetencje społeczneK1 - ma świadomość znaczenia społecznej, zawodowej i etycznej odpowiedzialności za stan środowiska naturalnego (K1_K01)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Lex-Omega. , 2012r., "Aktualizowany Zbiór Przepisów Prawnych.", wyd. Strony Internetowe Uniwersytetu Warmińsko-Mazurski, 2) PaczuskiR. , 2005r., "Prawo ochrony środowiska", wyd. Wyd. Studio DTH s.c. Bydgoszcz, 3) Gruszecki K, 2011r., "Prawo ochrony środowiskaKomentarz", wyd. wolters kluwer, 4) Rakoczy B., Wierzbowski B., 2012r., "Prawo ochrony środowiska. Zagadnienia podstawowe", wyd.LexisNexis, 5) Nierzwicki W. , 2006r., "Zarządzanie środowiskowe", wyd. PWE, Warszawa, 6) Poskrobko B., Poskrobko T, 2012r., "Zarządzanieśrodowiskiem w Polsce Wydawnictwo: PWE , 2012", wyd. PWE , 7) Wawak T. (red.) , 2010r., "Komunikacja I jakość w zarządzaniu", wyd. Wyd.U.J., Kraków, t.I i II, 8) Czarniawska B. , 2010r., "Trochę inna teoria zarządzania. Organizowanie jako konstrukcja sieci działań.", wyd. Wyd.Poltext, 9) Elkin P.M, 2010r., "Planowanie i strategie biznesowe", wyd. Wyd. Wolters Kluwer Polska. , 10) Buzek L., Strebel H., Kramer M,2005r., "Międzynarodowe zarządzanie środowiskiem", wyd. Wyd. C.H.Beck, t.III.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Kramer M., Brauweiler J., Nowak Z. , 2005r., "Międzynarodowe zarządzanie środowiskiem", wyd. Wyd. C.H.Beck, t.II, 2) Latoszek E., 2008r.,"Finansowanie MSP w Polsce ze środków finansowych UE jako czynnik wpływający na konkurencyjność przedsiębiorstw.", wyd. Wyd. SGH,Warszawa , 3) Lichtarski J., 2007r., "Podstawy nauki o przedsiębiorstwie.", wyd. Wyd. Akademii Ekonomicznej im. O. Langego we Wrocł.

Przedmiot/moduł:PRAWO I ZARZĄDZANIE W OCHRONIE ŚRODOWISKAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: B-przedmiot kierunkowyKod ECTS: 10657-11-BKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: II/4

Rodzaje zajęć: ćwiczenia audytoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/2Ćwiczenia: 30/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład z prezentacja multimedialną (W1, W2)ĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - prezentacja na określony temat, dyskusja (U1, U2, K1)Forma i warunki zaliczeniaUdział w dyskusji 1 - ocena aktywności w dyskusji (K1)Kolokwium pisemne 1 - zaliczenie pisemne (test zawierający pytania wielokrotnego wyboru) z treści wykładów i ćwiczeń (W1, W2)Prezentacja 1 (multimedialna) - ocena wartości merytorycznej oraz sposoby prezentacji na dany temat (U1, U2)Liczba punktów ECTS: 3Język wykładowy: polski/angielskiPrzedmioty wprowadzające: Matematyka i statystyka, Zagrożenia cywilizacyjne i zrównoważony rozwój, Gospodarowanie wodą, Ochrona przyrody, Ochrona atmosfery, Waloryzacja ekosystemówWymagania wstępne: podstawy wiedzy przyrodniczej,o środowisku, matematyki i statystyki

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Rybactwa Jeziorowego i Rzecznegoadres: ul. Michała Oczapowskiego 5, pok. 327, 10-719 Olsztyntel./fax 523-39-69Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr inż. Krzysztof Rafał Kuprene-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr inż. Krzysztof Rafał Kupren


PRAWO I ZARZĄDZANIE W OCHRONIE ŚRODOWISKAECTS: 3 LAWS AND MANAGEMENT IN ENVIRONMENTAL PROTECTION






- udział w ćwiczeniach audytoryjnych 5,0 godz.

56,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- przygotowanie do kolokwium 12,0 godz.


24,0 godz.






16957-11-O PRZEDSIĘBIORCZOŚĆECTS: 1 ENTERPRICETREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADPojęcie przedsiębiorczości. Psychologiczne podstawy zachowań przedsiębiorczych – cechy przedsiębiorcy. Teoria osobowości. Uwarunkowaniakulturowe w zarządzaniu przedsięwzięciem. Przedsiębiorczość wewnętrzna i zewnętrzna. Teorie potrzeb. Sztuka argumentacji i dyskusji.Racjonalność działania. Racjonalność rzeczywista, a racjonalność proceduralna. Decyzje optymalne. 10 reguł Sama Waltona. Czynnikidecydujące o sukcesie firmy. Podstawy teoria pieniądza. Wartość pieniądza w czasie, kapitalizacja i aktualizacja wartości pieniężnych, inflacja ideflacja, aprecjacja i deprecjacja. Podstawy bankowości, system finansowy, bank centralny, banki komercyjne, kredyty, pożyczki, instrumentyfinansowe.

CEL KSZTAŁCENIACelem jest nabycie podstawowej wiedzy na temat przedsiębiorczości oraz finansów.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W11+, P1A_U11+, P1A_K08+, T1A_W08+, T1A_W11+, T1A_U05+, T1A_K06+, R1A_W02+,R1A_W09+, R1A_U07+, R1A_K08+, InzA_W03+, InzA_K02+Symbole efektów kierunkowych K1_W19+, K1_W23+, K1_U07+, K1_U17+, K1_K07+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Ma wiedzę z zakresu regulacji finansowych i organizacyjnych w działalności gospodarczej, a także zna zasady tworzenia i wspieraniaprzedsiębiorczości indywidualnej. (K1_W19, K1_W23)UmiejętnościU1 - Rozumie potrzebę samokształcenia i samodzielnego planowania własnej kariery zawodowej. (K1_U07)U2 - Identyfikuje, ocenia i rozwiązuje problemy z zakresu zarządzania przedsiębiorstwem oraz regulacji finansowych i organizacyjnych wdziałalności gospodarczej. (K1_U17)Kompetencje społeczneK1 - Potrafi myśleć i działać w sposób przedsiębiorczy prawidłowo identyfikując i rozwiązując problemy organizacyjne i finansowe oraz maświadomość wagi tych działań. (K1_K07)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Sobiecki R. , 2003r., "Podstawy przedsiębiorczości w pytaniach i odpowiedziach", wyd. Difin, 2) Sobiecki R. , 2004r., "Podstawyprzedsiębiorczości. Poradnik praktyczny dla ucznia.", wyd. Difin, 3) Czaja I. , 2002r., "Podstawy przedsiębiorczości: zbiór zadań.", wyd. Wyd.Akademii Ekonomicznej, Kraków., 4) Czaja I., Śliwa R. , 2003r., "System wspierania przedsiębiorczości w Polsce.", wyd. Wyd. AkademiiEkonomicznej, Kraków, 5) Kurek Z. , 2001r., "Wprowadzenie do przedsiębiorczości", wyd. Wyd. OWSIiZ, Olsztyn. , 6) Hamel G., Breen B.,2008r., "Zarządzanie jutra. Jakie jest twoje miejsce w przyszłości", wyd. HBSP Londyn.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Moczydłowska J., Pacewicz J., 2007r., "Przedsiębiorczość", wyd. Wyd. Oświatowe „FOSZE”, Rzeszów, 2) Lichtarski J., 2007r., "Podstawynauki o przedsiębiorstwie.", wyd. Wyd. Akademii Ekonomicznej im. O. Langego we Wrocł, 3) Latoszek E., 2008r., "Finansowanie MSP w Polsceze środków finansowych UE jako czynnik wpływający na konkurencyjność przedsiębiorstw.", wyd. Wyd. SGH, Warszawa , 4) Kapusta F. ,2006r., "Przedsiębiorczość. Teoria i praktyka.", wyd. Wyd. Wyższa Szkoła Zarządzania i Bankowości w Pozn, 5) Targalski J. , 2003r.,"Przedsiębiorczość i zarządzanie.", wyd. Wyd. C.H. Beck, Warszawa. .

Przedmiot/moduł:PRZEDSIĘBIORCZOŚĆObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: O-przedmiot kształcenia ogólnegoKod ECTS: 16957-11-OKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/6

Rodzaje zajęć: wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład informacyjny, prelekcje, prezentacje (W1, U1, U2, K1)Forma i warunki zaliczeniaSprawdzian pisemny 1 - zaliczenie pisemne na ocenę z możliwością ustnej poprawy (W1, U1, U2, K1)Liczba punktów ECTS: 1Język wykładowy: polski/angielskiPrzedmioty wprowadzające: Matematyka i statystyka, Prawo i Zarządzanie w Ochronie Środowiska, Podstawy Ekonomii w Ochronie ŚroWymagania wstępne: podstawy wiedzy z matematyki,statystyki, ekonomii i zarządzania

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Rybactwa Jeziorowego i Rzecznegoadres: ul. Michała Oczapowskiego 5, pok. 327, 10-719 Olsztyntel./fax 523-39-69Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr hab. inż. Konrad Romuald Turkowski, prof. UWMe-mail: kontur@uwm,edu.plOsoby prowadzące przedmiot:dr hab. inż. Konrad Romuald Turkowski, prof. UWM


PRZEDSIĘBIORCZOŚĆECTS: 1 ENTERPRICE




15,5 godz.2. Samodzielna praca studenta:- gromadzenie informacji i czytanie zadanej lektury 6,0 godz.


12,0 godz.






13057-11-OF PTAKIECTS: 2 BIRDSTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADOpis budowy i przystosowania do lotu ptaków. Charakterystyka ptaków obserwowanych okresie zimowym. Zasady dokarmiania ptaków wokresie zimowym. Sposoby badania liczebności ptaków. Liczebność i rozmieszczenie ptaków na terenie Polski. Charakterystyka wybranychrzędów ptaków zamieszkujące obszar Polski. Szczegółowe omówienie biologii ptaków wodnych oraz tych gnieżdżących się i żerujących naobszarach podmokłych. Sposoby ochrony miejsc bytowania i gniazdowania ptaków. Migracje ptaków oraz sposoby ich badania. Omówieniewszelkich zagrożeń mogących wpływać na populację ptaków występujących na terenie Polski. Metody pomocy oraz zasady postępowania zrannymi ptakami.

CEL KSZTAŁCENIADostarczenie podstawowej wiedzy teoretycznej i praktycznej z zakresu biologii ptaków ekosystemów wodnych i wodno-lądowych. Uwrażliwieniena problemy związane z ochroną ptaków i ich siedlisk.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W04++, P1A_U11+++, P1A_K01+, P1A_K05+, P1A_K07+, T1A_W02++, T1A_W03++, T1A_U05+++,T1A_K01+, R1A_W03++, R1A_K01+, R1A_K07+Symbole efektów kierunkowych K1_W12++, K1_U07+++, K1_K08+, K1_K09+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Charakteryzuje zjawiska i procesy zachodzące w przyrodzie (K1_W12)W2 - Ma wiedzę na temat biologii wybranych przedstawicieli awifauny Polski (K1_W12)UmiejętnościU1 - Korzysta na poziomie podstawowym z dostępnych źródeł informacji z zakresu ornitologii (K1_U07)U2 - Posługuje się terminologią i nomenklaturą stosowaną w ornitologii (K1_U07)U3 - Identyfikuje wybrane gatunki ptaków (K1_U07)Kompetencje społeczneK1 - Dostrzega oraz trafnie diagnozuje problemy dotyczące zagrożenia środowiska naturalnego oddziaływające na populacje ptaków (K1_K08)K2 - Ma świadomość zagrożeń i potencjalnie negatywnych skutków ludzkiej działalności środowisko (K1_K09)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Aulak W. , 1989r., "Klucz do oznaczania gniazd ptaków lęgowych Polski", wyd. SGGW-AR Warszawa, 2) Balát F., 1986r., "Klíč k určovánínašich ptáků v přírodĕ", wyd. Academia, Praha, 3) Gotzman J. , 1979r., "Z lornetką wśród ptaków", wyd. PWRiL, 4) Brtek L., Kňaze I. , 1989r.,"Pri vtáčích hniezdach", wyd. Bratislava, 5) Czarnecki Z., Dobrowolski K.A. Jabłoński B. Nowak E., Siwek W. , 1982r., "Ptaki Europy - przewodnikterenowy", wyd. PWN Warszawa, 6) Dudziński W., 1988r., "Ptaki łowne", wyd. PWR i L, Warszawa, 7) Elphick J. , 1996r., "Atlas wędrówekptaków. Szlakami skrzydlatych podróżników", wyd. PWRiL, 8) Gromadzki M. , 2004r., "Ptaki. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000– podręcznik metodyczny", wyd. Warszawa, 9) Hanzák J. , 1981r., "Wielki atlas ptaków", wyd. PWR i L, Warszawa, 10) Kłosiewicz S., 1998r.,"Ptaki święte, przeklęte i inne", wyd. Prószyński i S-ka, 11) Kruszewicz A., 2006r., "Ptaki Polski I", wyd. Multico, 12) Kruszewicz A., 2006r., "PtakiPolski II", wyd. Multico, 13) Łącki A. , 1988r., "Wśród zwierząt. Ptaki", wyd. PWRiL Poznań , 14) Radziszewski M., Matysiak M., 2010r.,"Ilustrowana encyklopedia ptaków Polski", wyd. Grupa wydawnicza PWN Carta blanca.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Bezzel E. , 2010r., "Przewodnik Jakie To Pióro?", wyd. Wydawnictwo: Multico, 2) Bicudo E., 2010r., "Ecological and Environmental Physiologyof Birds", wyd. Oxford University Press , 3) Caswell H. , 2006r., "Birds & Climate Change", wyd. Academic press , 4) Newton I. , 2007r.,"Migration Ecology of Birds", wyd. Academic press, 5) Madej M., 2007r., "Ptaki śpiewające, łatwe rozpoznawanie. Atlas.", wyd. Firma KsięgarskaJacek i Krzysztof Olesiejuk – Inw, 6) Atkinson C. , 2008r., "Parasitic Disease of Wild Birds", wyd. Blackwell science, 7) Price T. , 2007r.,"Speciation in Birds", wyd. Roberts & Company.

Przedmiot/moduł:PTAKIObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: Of-przedmiot kształcenia ogólnego do wyboruKod ECTS: 13057-11-OFKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: I/1

Rodzaje zajęć: wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 30/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - Wykład informacyjny z prezentacją multimedialną (W1, W2, U1, U2, U3, K1, K2)Forma i warunki zaliczeniaTest kompetencyjny 1 - Test sprawdzające nabyte wiadomości (W1, W2, U1, U2, U3, K1, K2)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: ..Wymagania wstępne: ..

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Rybactwa Jeziorowego i Rzecznegoadres: ul. Michała Oczapowskiego 5, pok. 327, 10-719 Olsztyntel./fax 523-39-69Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:prof. dr hab. inż. Roman Jacek Kujawae-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:prof. dr hab. inż. Roman Jacek Kujawa


PTAKIECTS: 2 BIRDS



30,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- przygotowanie do wykładów 15,0 godz.

- przygotowanie projektu 15,0 godz.

30,0 godz.






13057-11-CFW RECYKLINGECTS: 2 RECYCLINGTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADWykłady z przedmiotu „Recykling” obejmują zagadnienia związane z odzyskiem, w tym recyklingiem odpadów z sektora komunalnego orazprzemysłowego. Omawiane są zagadnienia dotyczące z szczególności elementów istoty recyklingu, jego miejsca i znaczenia w gospodarceodpadami, rodzajów odpadów podatnych na recykling, materiałoznawstwa, wielkości produkcji odpadów pochodzących z różnorodnychstrumieni, przygotowania odpadów do recyklingu, technologii recyklingu wybranych rodzajów odpadów, zagadnień związanych z odpadów,przepisami prawnymi związanymi z recyklingiem odpadów oraz ekonomiką recyklingu odpadów.

ĆWICZENIAW trakcie ćwiczeń z przedmiotu „Recykling” studenci dobrani w zespoły robocze dla wybranego rodzaju odpadu wykonają projekt technologicznyinstalacji recyklingu wybranego odpadu, przy uwzględnieniu dostępnych technologii gromadzenia, transportu i przetwarzania odpadów, limitówobniżania ilości składowanych odpadów biodegradowalnych, poziomów odzysku odpadów opakowaniowych, dostępnych odbiorców odpadów doodzysku i recyklingu oraz obowiązujących przepisów prawnych i uwarunkowań środowiskowych.

CEL KSZTAŁCENIACelem przedmiotu jest nabycie przez studenta umiejętności opracowania koncepcji systemu i projektów technologicznych instalacji technicznychzwiązanych z recyklingiem odpadów.


EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Definiuje, opisuje zasady gospodarki odpadami. Zna znaczenie recyklingu odpadów w gospodarce odpadami. (K1_W14)W2 - Charakteryzuje i interpretuje właściwości odpadów oraz czynniki wpływające na ich ilość oraz skład, rozpoznaje organizację prawnąsystemu recyklingu odpadów w Polsce, definiuje i charakteryzuje możliwości technologiczne i organizacyjne recyklingu odpadów. (K1_W21)UmiejętnościU1 - Oblicza ilości generowanych odpadów, proponuje technologie przygotowania odpadów do recyklingu, proponuje technologie recyklingu,dobiera konkretne urządzenia techniczne służące przygotowaniu odpadów do recyklingu oraz do samego recyklingu. (K1_U17)U2 - Ocenia dostępne technologie recyklingu odpadów. (K1_U10)Kompetencje społeczneK1 - Współpracuje w zespołach w celu opracowania projektu technologicznego instalacji recyklingu odpadów. Krytycznie ocenia propozycjewłasne oraz kolegów w celu wyboru najkorzystniejszego rozwiązania technologicznego. (K1_K02)K2 - Pogłębia wiedzę. (K1_K09)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Bilitewski B., Härdtle G., Marek K., 2003r., "Podręcznik gospodarki odpadami. Teoria i praktyka", wyd. Wydawnictwo .Seidel-Przywecki. Sp. zo.o., Warszaw, 2) Jędrczak A., 2007r., "Biologiczne przetwarzanie odpadów", wyd. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 3) Kempa E.,1983r., "Gospodarka odpadami miejskimi.", wyd. Arkady, Warszawa, 4) pod redakcją K Skalmowskiego, 1999r., "Poradnik gospodarowaniaodpadami", wyd. Wydawnictwo Verlog Dashofer. Warszawa.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Krajowy plan gospodarki odpadami 2014, "Krajowy plan gospodarki odpadami 2014 przyjęty uchwałą Nr 217 Rady Ministrów z dnia 24grudnia 2010 r. w sprawie "Krajowego planu gospodarki odpadami 2014" (M. P. Nr 101, poz. 1183)", 2) Czasopismo, "„Przegląd Komunalny”",wyd. Wydawnictwo Abrys, Poznań, 3) Czasopismo, ""Recykling"", wyd. Wydawnictwo Abrys, Poznań, 4) Czasopismo, ""Odpady Komunalne"",wyd. Wydawnictwo Verlog Dashofer, Warszawa.

Przedmiot/moduł:RECYKLINGObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: FakultatywnyGrupa przedmiotów: CFW-elektyw wydziałowy do wyboruKod ECTS: 13057-11-CFWKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/6

Rodzaje zajęć: ćwiczenia projektowe, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 15/1Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - Zagadnienia z zakresu wymogów pranych i technologii recyklingu odpadów. (W1, W2, K2)ĆwiczeniaĆwiczenia projektowe - Wykonanie projektu technologicznego instalacji recyklingu odpadów. (U1, U2, K1, K2)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium pisemne 1 - Zaliczenie wykładów poprzez kolokwium pisemne. (W1, W2, K2)Projekt 1 - Wykonanie i zaliczenie projektu technologicznego instalacji recyklingu odpadów. (U1, U2, K1, K2)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: gospodarka odpadami, gospodarka odpadami komunalnymi, gospodarka odpadami przemysłowymiWymagania wstępne: podstawowa wiedza z zakresuprawa ochrony środowiska, gospodarki odpadami orazmetod unieszkodliwiania odpadów.

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Biotechnologii w Ochronie Środowiskaadres: ul. Słoneczna 45g, pok. 304, 10-709 Olsztyntel./fax 523-41-31Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr inż. Katarzyna BernatOsoby prowadzące przedmiot:dr inż. Katarzyna Bernat

Uwagi dodatkowe:Liczebność grup ćwiczeniowych nieprzekraczająca 24 osób (optymalnie 12)


RECYKLINGECTS: 2 RECYCLING






- przygotowanie do zaliczenia pisemnego/ustnego przedmiotu 9,0 godz.


29,0 godz.




30,0 godz.






13057-11-DF SEMINARIA DYPLOMOWEECTS: 2 DIPLOMA SEMINARTREŚCI MERYTORYCZNE

SEMINARIUMWymogi formalne dotyczące przygotowywania prac inżynierskich.Rodzaje prac dyplomowych inżynierskich: aplikacyjna (projekt techniczny,technologiczny; instrukcja obsługi; wykorzystanie wskaźników biologicznych do oceny stanu środowiska;eksperyment inżynierski; opracowanieścieżki dydaktycznej itd.), przeglądowa (analiza aktualnego dorobku i stanu wiedzy na określony temat z uwzględnieniem jej braków), opisowa(opisująca nowe stanowiska gatunków, obiekty, elementy struktury ekologicznej). Struktura pracy dyplomowej inżynierskiej.Lista zagadnieńegzaminacyjnych. Zbieranie materiałów i sporządzanie bibliografii:klasyfikacja materiałów źródłowych, ocena i selekcja zebranych materiałów,zasady przygotowania not bibliograficznych.Zasady korzystania z baz i czasopism elektronicznych.Sposób cytowania i zestawianialiteratury.Opracowanie i prezentacja tematu, celu i zakresu badań własnych z wykorzystaniem programów multimedialnych.Przygotowaniewłasnej pracy seminaryjnej stanowiącej wstęp do problemu będącego przedmiotem pracy.

CEL KSZTAŁCENIAZapoznanie ze stanem wiedzy i dorobkiem innych autorów w zakresie danego problemu, nabycie umiejętności korzystania z literatury fachowejoraz opanowanie podstawowych zasad techniki pisania, opracowywania części graficznej.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W10+, P1A_U03+, P1A_U05+, P1A_U08+, P1A_U09+, P1A_U10+, P1A_K05+, P1A_K07+, T1A_W10+,T1A_U02+, T1A_U03+, T1A_U04+, T1A_U07+, T1A_U08+, T1A_U15+, R1A_W08+, R1A_U02+, R1A_U08+, R1A_U09+, R1A_K07+,InzA_U01+, InzA_U07+Symbole efektów kierunkowych K1_W24+, K1_U04+, K1_U11+, K1_U12+, K1_U13+, K1_U19+, K1_K09+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Zna i rozumie prawo autorskie oraz potrafi przedstawić zasady ochrony własności intelektualnej (K1_W24)UmiejętnościU1 - posiada umiejętność wyszukiwania, zrozumienia, analizy i przetwarzania informacji pochodzących z różnych źródeł (K1_U04)U2 - dobiera właściwe metody i narzędzia (uzasadnia ich wybór) do realizacji problemu opisanego tematem pracy dyplomowej (K1_U11)U3 - posiada umiejętność ustnego prezentowania poszczególnych rozdziałów pracy dyplomowej oraz sporządzenia abstraktu w językuangielskim (K1_U12)U4 - posługuje się terminologią naukową, w języku polskim i obcym przygotowując bibliografię do pracy dyplomowej inżynierskiej; umieprzygotować dobrze udokumentowany wstęp do problemu będącego przedmiotem pracy (K1_U13)U5 - posiada umiejętność pozyskiwania wyników do pracy dyplomowej w różnych organach administracji państwowej (K1_U19)Kompetencje społeczneK1 - wykazuje kreatywność w podnoszeniu kompetencji zawodowych i osobistych; rozumie potrzebę ciągłego pogłębiania wiedzy (kursy,szkolenia, samokształcenie) (K1_K09)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Hajduk Z., 2002r., "Metodologia nauk przyrodniczych", wyd. Lublin, 2) Weiner J., 2003r., "Technika pisania i prezentowania przyrodniczychprac naukowych.", wyd. PWN Warszawa, 3) Grobler A., 2006r., "Metodologia nauki", wyd. Kraków, 4) Bjorn O., 2007r., "Research Methodologyin the Medical and Biological Sciences", wyd. . Academic Press, ISBN 13: 978-0-12-373874-5, 5) Pabis S., 2009r., "Metodoligia naukempirycznych", wyd. Koszalin.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Żabski E., 2002r., "Nauka w oczach metodologów. O niektórych metodach badawczych z punktu widzenia logiki", wyd. Wrocław, 2) ZaczyńskiW.P., 1995r., "Poradnik autora prac seminaryjnych, dyplomowych i magisterskich.", wyd. Żak Warszawa.

Przedmiot/moduł:SEMINARIA DYPLOMOWEObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: Df-przedmiot specjalizacyjny do wyboruKod ECTS: 13057-11-DFKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/6

Rodzaje zajęć: seminariumLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Seminarium: 30/2Formy i metody dydaktyczneSeminariumSeminarium - praca indywidualna i w grupach, dyskusja, prezentacje multimedialne (W1, U1, U2, U3, U4, U5, K1)Forma i warunki zaliczeniaPrezentacja 1 (multimedialna) - Prezentacja tematów z egzaminu inżynierskiego (W1, U1, U2, U3, U4, U5, K1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: metodologia badańWymagania wstępne: znajomość podstawowychdefinicji: metodologia, metoda, metodyka orazprocedur badawczych

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Biotechnologii w Ochronie Środowiskaadres: ul. Słoneczna 45g, pok. 304, 10-709 Olsztyntel./fax 523-41-31Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:prof. dr hab. inż. Irena Gertruda Wojnowska-BaryłaOsoby prowadzące przedmiot:dr hab. inż. Julita Anna Dunalska, prof. UWM, dr hab. Zofia Filipkowska, prof. UWM, dr hab. inż. Wojciech Janczukowicz, prof. UWM, dr hab. Marek Czesław Kruk, prof. UWM, prof. dr hab. inż. Irena Gertruda Wojnowska-Baryła


SEMINARIA DYPLOMOWEECTS: 2 DIPLOMA SEMINAR



- udział w seminariach 30,0 godz.


- przygotowanie dwóch wystąpień 6,0 godz.

- − zbieranie materiałów i sporządzanie bibliografii 10,0 godz.

24,0 godz.






13057-11-DF SEMINARIA DYPLOMOWEECTS: 2 DIPLOMA SEMINARTREŚCI MERYTORYCZNE

SEMINARIUMWyszukiwanie piśmiennictwa w elektronicznych bazach polskich i zagranicznych. Porządkowanie materiałów i sporządzanie bibliografii:klasyfikacja materiałów źródłowych, ocena i selekcja zebranych materiałów. Prawa autorskie, ochrona własności intelektualnej. Struktura ikonstrukcja pracy dyplomowej: stosowane metody badawcze, sposoby przedstawiania wyników (projektowanie tabel, rysunków, schematów) iformułowanie wniosków. Prezentacja poszczególnych rozdziałów pracy wspomagana prezentacją multimedialną - dyskusja. Korekta pracy.Dyskusje i konsultacje seminaryjne. Przygotowanie do obrony pracy – przebieg egzaminu dyplomowego. Analiza Internetowego SystemuAntyplagiatowego

CEL KSZTAŁCENIANabycie umiejętności samokształcenia się, zwiększenie zdolności obserwowania i analizowania otaczających go zjawisk, zdobycie wiedzy ometodach badawczych, wymiana doświadczeń pomiędzy studentami oraz rozwijanie i pogłębianie współpracy pomiędzy studentem i opiekunem;opanowania techniki pisania pracy.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W05+, P1A_W10+, P1A_U02+, P1A_U03+, P1A_U05+, P1A_U08+, P1A_U10+, P1A_U11+, P1A_U12+,P1A_K01+, P1A_K05+, P1A_K07+, T1A_W03+, T1A_W10+, T1A_U02+, T1A_U04+, T1A_U05+, T1A_U06+, T1A_U07+, T1A_U08+,T1A_U15+, T1A_K01+, R1A_W01+, R1A_W08+, R1A_U02+, R1A_U09+, R1A_U10+, R1A_K01+, R1A_K07+, InzA_U01+, InzA_U07+Symbole efektów kierunkowych K1_W13+, K1_W24+, K1_U04+, K1_U07+, K1_U08+, K1_U11+, K1_U12+, K1_U19+, K1_K08+, K1_K09+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Zna i rozumie prawo autorskie oraz potrafi przedstawić zasady ochrony własności intelektualnej (K1_W13, K1_W24)UmiejętnościU1 - posiada umiejętność wyszukiwania, zrozumienia, analizy i przetwarzania informacji pochodzących z różnych źródeł (K1_U11, K1_U12)U2 - dobiera właściwe metody i narzędzia (uzasadnia ich wybór) do realizacji problemu opisanego tematem pracy dyplomowej (K1_U04)U3 - Posiada umiejętność ustnego prezentowania poszczególnych rozdziałów pracy dyplomowej oraz sporządzenia abstraktu w językuangielskim (K1_U07)U4 - Posługuje się terminologią naukową, w języku polskim i obcym przygotowując bibliografię do pracy dyplomowej inżynierskiej (K1_U08)U5 - Umie przygotować dobrze udokumentowany wstęp do problemu będącego przedmiotem pracy; posiada umiejętność pozyskiwania wynikówdo pracy dyplomowej w różnych organach administracji państwowej (K1_U19)Kompetencje społeczneK1 - Wykazuje kreatywność w podnoszeniu kompetencji zawodowych i osobistych; rozumie potrzebę ciągłego pogłębiania wiedzy (kursy,szkolenia, samokształcenie) (K1_K08, K1_K09)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Hajduk Z., 2002r., "Metodologia nauk przyrodniczych", wyd. Lublin, 2) Weiner J., 2003r., "Technika pisania i prezentowania przyrodniczychprac naukowych.", wyd. PWN Warszawa, 3) Grobler A., 2006r., "Metodologia nauki", wyd. Kraków, 4) Bjorn O., 2007r., "Research Methodologyin the Medical and Biological Sciences", wyd. . Academic Press, ISBN 13: 978-0-12-373874-5, 5) Pabis S., 2009r., "Metodoligia naukempirycznych", wyd. Koszalin.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Żabski E., 2002r., "Nauka w oczach metodologów. O niektórych metodach badawczych z punktu widzenia logiki", wyd. Wrocław, 2) ZaczyńskiW.P., 1995r., "Poradnik autora prac seminaryjnych, dyplomowych i magisterskich.", wyd. Żak Warszawa.

Przedmiot/moduł:SEMINARIA DYPLOMOWEObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: Df-przedmiot specjalizacyjny do wyboruKod ECTS: 13057-11-DFKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: IV/7

Rodzaje zajęć: seminariumLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Seminarium: 30/2Formy i metody dydaktyczneSeminariumSeminarium - Praca indywidualna i w grupach, dyskusja, prezentacje multimedialne (W1, U1, U2, U3, U4, U5, K1)Forma i warunki zaliczeniaUdział w dyskusji 1 - Aktywny udział w dyskusji (W1, U1, U2, U3, U4, U5, K1)Prezentacja 1 (multimedialna) - Prezentacja referatów (W1, U1, U2, U3, U4, U5, K1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: metodologia badańWymagania wstępne: znajomość struktury ikonstrukcji pracy dyplomowej inżynierskiej oraz zasadprzygotowania not bibliograficznych

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Biotechnologii w Ochronie Środowiskaadres: ul. Słoneczna 45g, pok. 304, 10-709 Olsztyntel./fax 523-41-31Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:prof. dr hab. inż. Irena Gertruda Wojnowska-BaryłaOsoby prowadzące przedmiot:dr hab. inż. Julita Anna Dunalska, prof. UWM, dr hab. Zofia Filipkowska, prof. UWM, dr hab. inż. Wojciech Janczukowicz, prof. UWM, dr hab. Marek Czesław Kruk, prof. UWM, prof. dr hab. inż. Irena Gertruda Wojnowska-Baryła


SEMINARIA DYPLOMOWEECTS: 2 DIPLOMA SEMINAR



- udział w seminariach 30,0 godz.

31,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- korekta pracy 4,0 godz.

- prezentacja rozdziałów pracy 15,0 godz.

- projektowanie tabel, rysunków, schematów 10,0 godz.

29,0 godz.






14257-11-OF SOCJOLOGIAECTS: 2 SOCIOLOGYTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADPrzedmiot, funkcje i problemy badawcze socjologii. Podstawy życia społecznego. Struktura społeczna - ruchliwość i zróżnicowanie społeczneoraz procesy i zmiany społeczne. Wybrane obszary analizy socjologicznej - socjologie szczegółowe: socjologia rodziny, socjologia wsi i miasta,socjologia wyborów politycznych, socjologia mniejszości, socjologia narodu. Metodologia - główne założenia, zasady i błędy w badaniachspołecznych. Socjotechnika - manipulacje, wybrane techniki sterowania motywacją ludzką.

CEL KSZTAŁCENIACelem przedmiotu jest przybliżenie studentom problematyki, którą zajmuje się socjologia, ze szczególnym uwzględnieniem podstawowychzjawisk i procesów zachodzących w rodzinie, grupach rówieśniczych, grupach celowych, narodzie i Polsce.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W04+++, P1A_U11++, P1A_K01+, P1A_K05+, P1A_K07+, P1A_K08+, T1A_W02+++, T1A_W03+++,T1A_U05++, T1A_K01+, T1A_K06+, R1A_W03+++, R1A_K01+, R1A_K07+, R1A_K08+, InzA_K02+Symbole efektów kierunkowych K1_W12+++, K1_U07++, K1_K07+, K1_K08+, K1_K09+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Student ma ogólną orientację czym zajmuje się socjologia. (K1_W12)W2 - Student potrafi zdefiniować podstawowe pojęcia socjologiczne. (K1_W12)W3 - Student jest w stanie omówić podstawowe procesy zachodzące w społeczeństwie oraz ich uwarunkowania i konsekwencje. (K1_W12)UmiejętnościU1 - Student potrafi wykorzystać zdobytą wiedzę w życiu codziennym w celu zrozumienia zjawisk i procesów zachodzących w różnych grupach izbiorowościach społecznych. (K1_U07)U2 - Student potrafi ocenić różne działania społeczne i przewidzieć ich konsekwencje. (K1_U07)Kompetencje społeczneK1 - Student jest w stanie praktycznie zastosować zdobytą wiedzę w życiu codziennym, co umożliwia lepsze funkcjonowanie w różnych grupachspołecznych. (K1_K07)K2 - Student potrafi ocenić różne działania społeczne i przewidzieć ich konsekwencje. (K1_K08, K1_K09)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Turowski J., 2000r., "Socjologia. Wielkie struktury społeczne", wyd. TN KUL, 2) Polakowska-Kujawa J. Red., 1999r., "Socjologia ogólna.Wybrane problemy", wyd. SGH, 3) Sztompka P., 2003r., "Socjologia", wyd. Znak.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Cialdini R., 2007r., "Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka", wyd. GWP, 2) Kawczyńska-Butrym Z., 2009r., "Migracje. Wybranezagadnienia", wyd. UMCS, 3) Loubier A., 2006r., "Grupy redukcyjne. Techniki sterowania i manipulacji wewnątrz stowarzyszeń", wyd.Wydawnictwo ANTYK, 4) Turowski J., 2001r., "Socjologia. Małe struktury społeczne", wyd. TN KUL, 5) Znyk P., 2008r., "Od komunikacji domanipulacji", 6) Znyk P., 2011r., "Propaganda. Współczesne oblicza", wyd. Bracia Zybert.

Przedmiot/moduł:SOCJOLOGIAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: Of-przedmiot kształcenia ogólnego do wyboruKod ECTS: 14257-11-OFKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: I/1

Rodzaje zajęć: wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 30/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład z prezentacją multimedialną (W1, W2, W3, U1, U2, K1, K2)Forma i warunki zaliczeniaSprawdzian pisemny 1 - Student otrzymuje zaliczenie przedmiotu po uzyskaniu co najmniej 50% (W1, W2, W3, U1, U2, K1, K2)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: brakWymagania wstępne: brak

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Socjologiiadres: , 10-007 Olsztyntel. 533-83-90, 524-65-70, fax 533-83-91Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr Marek Paweł ButrymOsoby prowadzące przedmiot:dr Marek Paweł Butrym


SOCJOLOGIAECTS: 2 SOCIOLOGY




31,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- lektura zalecanej literatury 8,0 godz.


30,0 godz.






11257-11-A STATYSTYKAECTS: 3 STATISTICSTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADStatystyka elementarna. Parametryczne testy istotności. Rozkład normalny. Statystyki opisowe. Testy nieparametryczne. Analiza wariancji.Analiza frekwencji. Korelacja i regresja. Wielowymiarowe techniki eksploracyjne.

ĆWICZENIAStatystyka elementarna – skale pomiarowe, miary centralne, kryteria wyboru testów statystycznych, graficzne przedstawienie danych.Parametryczne testy istotności dotyczących rozkładów danych. Analiza skupień, szeregi czasowe. Testy nieparametryczne – próby zależne iniezależne. Analiza wariancji – klasyfikacja jedno- i wieloczynnikowa. Analiza frekwencji –szeregi rozdzielcze, zastosowanie testów. Korelacja iregresja – współczynniki korelacji, regresja prosta i wielokrotna, analiza reszt. Analiza składowych głównych (PCA) i klasyfikacja. Analizaczynnikowa.

CEL KSZTAŁCENIAZnajomość technik analiz statystycznych, umiejętność ich prawidłowego wyboru i zastosowania.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W02++, P1A_W06+, P1A_U01+, T1A_W01+, T1A_K02+, InzA_K01+Symbole efektów kierunkowych K1_W03+, K1_W04+, K1_U03+, K1_K02+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - zna metody statystyczne stosowane w naukach o środowisku (K1_W03)W2 - zna metody statystyczne służąco do opisu zjawisk i procesów zachodzących w środowisku (K1_W04)UmiejętnościU1 - stosuje podstawowe techniki i narzędzia badawcze w zakresie ochrony środowiska (K1_U03)Kompetencje społeczneK1 - ma świadomość skutków działalności inżynierskiej i jej wpływu na środowisko (K1_K02)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Adam Łomnicki, 2005r., "Wprowadzenie do statystyki dla przyrodników", wyd. PWN Warszawa , 2) Andrzej Stanisz, 2007r., "Przystępny kursstatystyki", wyd. Wydawnictwo Statsoft .

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Jerzy Greń, 1984r., "Statystyka matematyczna. Modele i zadania", wyd. PWN Warszawa.

Przedmiot/moduł:STATYSTYKAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: A-przedmiot podstawowyKod ECTS: 11257-11-AKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/6

Rodzaje zajęć: ćwiczenia komputerowe, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 30/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - prezentacje multimedialne (W1, W2)ĆwiczeniaĆwiczenia komputerowe - analiza statystyczna zbioru danych z wykorzystaniem arkusza kalkulacyjnego (EXEL oraz STATISTICA) (W1, W2, U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium praktyczne 1 - Analiza statystyczna trzech zbiorów danych (U1)Prezentacja 1 (multimedialna) - Prezentacja multimedialna oparta o wyniki uzyskane podczas analiz prowadzonych na ćwiczeniach (U1, K1)Sprawdzian pisemny 1 - Trzy pytania za 6 pkt, zalicza 3.5 pkt (W1, W2)Liczba punktów ECTS: 3Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: MatematykaWymagania wstępne: podstawowa wiedzamatematyczna ze szkoły ponadgimnazjalnej

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Ekologii Stosowanejadres: ul. Michała Oczapowskiego 5, pok. 316, 10-719 Olsztyntel. 523-35-17, fax 523-41-16Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr Jacek Damian KoszałkaOsoby prowadzące przedmiot:dr Jacek Damian Koszałka


STATYSTYKAECTS: 3 STATISTICS







- przygotowanie prezentacji z ćwiczeń 5,0 godz.

- przygotowanie sprawdzianu pisemnego 8,0 godz.

31,0 godz.




55,0 godz.






06957-11-B SYSTEMY INFORMACJI PRZESTRZENNEJECTS: 2 GEOGRAPHIC INFORMATION SYSTEMSTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADGeoinformacja - podstawowe pojęcia i terminologia. Akty prawne dot. zastosowania geoinformacji. Dyrektywa INSPIRE - założenia dokumentu.Kompetencje GIS w gminach. - geoinformacja w odniesieniu do zadań związanych z planowaniem przestrzennym oraz ochroną środowiska.Identyfikacja źródeł danych przestrzennych. Zasady i formy udostępniania danych przestrzennych. Infrastruktura Danych Przestrzennych.Metadane. Podstawowe informacje o systemie GPS. Numeryczne modele powierzchni terenowej. Środki narzędziowe GIS i typowe zadania zdziedziny ochrony środowiska rozwiązywane za pomocą systemów informacji przestrzennej.

ĆWICZENIAObsługa oprogramowania komputerowego do tworzenia i zarządzania projektami GIS. Internetowe i klasyczne źródła danych GIS.Wykorzystanie dostępnych zasobów baz danych przestrzennych na potrzeby działań związanych z ochroną środowiska. Wykorzystanieortofotomapy oraz zdjęć lotniczych. Integracja przestrzeni i informacji. Przetwarzanie danych z GPS oraz ich prezentacja. Projekt – studiumprzypadku.

CEL KSZTAŁCENIAWprowadzenie technologii Systemów Informacji Przestrzennej (GIS) jako narzędzia usprawniającego podejmowanie działań związanych zochroną środowiska i zagospodarowaniem przestrzennym. Zapoznanie z zasobami baz danych dedykowanych dla GIS, z problematykądotyczącą redagowania, treści map w tym map cyfrowych, stosowanych układów współrzędnych. Wykształcenie umiejętności wykorzystaniainformacji zawartych w GIS na potrzeby działań związanych z ochroną środowiska.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W02+, P1A_W10+, P1A_U03+, P1A_U05+, P1A_U08+, P1A_K02+, T1A_W01+, T1A_W09+,T1A_W10+, T1A_U02+, T1A_U07+, T1A_U08+, T1A_U09+, T1A_K02+, T1A_K03+, R1A_W08+, R1A_U02+, R1A_K02+, InzA_W04+,InzA_U01+, InzA_U02+, InzA_K01+Symbole efektów kierunkowych K1_W03+, K1_W15+, K1_W24+, K1_U04+, K1_U09+, K1_U19+, K1_K02+, K1_K03+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - posiada wiedzę dotyczącą GIS (w zakresie niezbędnym w Ochronie Środowiska), Zna rolę narzędzi GIS w prostych zadaniachplanistycznych, zna możliwości i potrafi wskazać zadania wymagające wykorzystania zaawansowanych narzędzi informatycznych typu GIS(K1_W03)W2 - zna powiązania zadań ochrony środowiska – z technologią GIS (K1_W15)W3 - posiada podstawową wiedzę z zakresu prawa autorskiego, w zakresie dotyczącym: użytkowania GIS, udostępniania, użytkowania,odsprzedawania oprogramowania, wykorzystywania różnych zasobów (K1_W24)UmiejętnościU1 - potrafi: samodzielnie uzupełniać wiedzę teoretyczną (K1_U04)U2 - przygotuje projekt bazy danych środowiskowych służącej do wprowadzania danych do GIS i wczyta ją do aplikacji (K1_U09)U3 - zespołowo przygotowuje wybór treści i elementów graficznych niezbędnych do tworzonego dokumentu/prezentacji dot. wykorzystywaniazasobów GIS przeznaczonego dla specjalistów i niespecjalistów (K1_U19)Kompetencje społeczneK1 - ma świadomość zagrożeń (w tym dla środowiska) jakie niesie ze sobą nieodpowiedzialne stosowanie/nie stosowanie technologii GIS(K1_K02)K2 - zna zakres zadań i odpowiedzialności lidera zespołu i wykonawców w zespole; ma świadomość: współodpowiedzialności za terminoweoddanie pracy, wynik końcowy, podczas pracy w zespole (K1_K03)

LITERATURA PODSTAWOWA1) E.S. Dobers, 2008r., "Introduction to Geographic Information Systems", wyd. Wyd. UWM, 2) Paul A. Longley, Michael F. Goodchild, David J.Maguire, David W. Rhind, 2008r., "GIS teoria i praktyka", wyd. PWN, 3) Gotlib D., Iwaniak A., Olszewski R., 2007r., "GIS. Obszary zastosowań",wyd. PWN.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) materiały e-learningowe prowadzących, "MOODLE.UWM.EDU.PL", wyd. UWM.

Przedmiot/moduł:SYSTEMY INFORMACJI PRZESTRZENNEJObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: B-przedmiot kierunkowyKod ECTS: 06957-11-BKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/6

Rodzaje zajęć: wykład, ćwiczenia terenowe, ćwiczenia projektowe, ćwiczenia komputeroweLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 10/1Ćwiczenia: 20/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład audytoryjny z prezentacją multimedialną, wykład problemowy, materiały e-learningowe (W1, W2, W3, U1)ĆwiczeniaĆwiczenia komputerowe - ćwiczenia praktyczne z użyciem aplikacji komputerowych - programy GIS, praca grupowa (W1, U1, U2, U3, K1, K2)Ćwiczenia projektowe - wprowadzenie do samodzielnego przygotowania projektu zaliczeniowego. Omówienie form danych projektu (W1, W3, U1, U2, U3, K1, K2)Ćwiczenia terenowe - zajęcia terenowe mające na celu pozyskanie danych do systemu GIS (W2, U2, K2)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium praktyczne 1 - kolokwia oceniające praktyczną umiejętność posługiwania się oprogramowaniem SIP w praktyce inżynierskiej (W1, U1, U2)Projekt 1 - przygotowanie bazy danych na potrzeby środowiska GIS oraz wizualizacja jej zawartości w postaci warstw tematycznych (W2, U2, U3, K1, K2)Sprawdzian pisemny 1 - test sprawdzający wiedzę wyniesioną z wykładów (W1, W2, W3, U1, K1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: Technologia informacyjnaWymagania wstępne: wiedza z zakresu geografiiwyniesiona ze szkoly sredniej

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Ichtiologiiadres: ul. Michała Oczapowskiego 5, pok. 345, 10-719 Olsztyntel./fax 523-37-54Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr inż. Anna Małgorzata Wiśniewskae-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr Marta Ewa Gwiaździńska-Goraj, dr inż. Jarosław Król, dr inż. Anna Małgorzata Wiśniewska

Uwagi dodatkowe:ze względu na ograniczenia licencji - grupy maksymalnie 16 osobowe. Organizacja ćwiczeń 7 tyg zajęć-3 tyg przerwy na sam. przygotowanie projektów-3 tyg ćwiczeń. łącznie 10 tyg zaj. + 3 tyg. sam. pracy


SYSTEMY INFORMACJI PRZESTRZENNEJECTS: 2 GEOGRAPHIC INFORMATION SYSTEMS







- przygotowanie projektu i sprawozdań 10,0 godz.

29,0 godz.




60,0 godz.






06957-11-CFW SYSTEMY ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGOECTS: 2 ENVIRONMENTAL MANAGEMENT SYSTEMSTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADZagadnienia związane z systemami zarządzania środowiskowego w przedsiębiorstwach. Systemy zarzadzania środowiskowego. Wdrażanie ifunkcjonowanie SZŚ. Cykl Deminga. Normy dotyczące zarządzania środowiskowego: norma ISO 14001 i normy narzędziowe. Audity SZŚ,audity środowiskowe, certyfikacyjne i weryfikacyjne. Wspólnotowy system ekozarządzania i auditu EMAS. Pozwolenia i decyzje związane zochroną środowiska w procesie inwestycyjnym i działalności gospodarczej. Pozwolenia zintegrowane.

ĆWICZENIADyrektywa IPCC. Dokumenty referencyjne BREF. Najlepsze dostępne techniki (BAT) w różnych gałęziach przemysłu: przemyśle metalinieżelaznych, rafineriach ropy naftowej, przemyśle celulozowo-papierniczym, przemyśle cementowo-wapienniczym, przetwórstwie żelaza i stali,przemyśle włókienniczym, przemyśle szklarskim, kuźnictwie i odlewnictwie, produkcji trzody chlewnej, produkcji drobiu.

CEL KSZTAŁCENIAZdobycie podstawowych informacji o aspektach środowiskowych, systemach zarządzania środowiskowego, ich wdrażaniu i doskonaleniu,procedurach certyfikacji i weryfikacji, wiedzy o podstawowych pozwoleniach i decyzjach dla podmiotów gospodarczych. Znajomość elementówSystemów Zarządzania Środowiskowego w przedsiębiorstwach, procedur, dokumentacji.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W07+, P1A_U01++, P1A_K01+, P1A_K04+, T1A_W06+, T1A_W07+, T1A_U13+, T1A_K01+,T1A_K02+, T1A_K05+, T1A_K07+, R1A_W05+, R1A_K01+, R1A_K04+, InzA_W01+, InzA_W02+, InzA_W05+, InzA_U05+, InzA_K01+Symbole efektów kierunkowych K1_W14+, K1_W21+, K1_U03++, K1_U10+, K1_K02+, K1_K06+, K1_K08+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - rozróżnia technologie produkcji w różnych gałęziach przemysłu oraz ich oddziaływanie na środowisko (K1_W14, K1_W21)UmiejętnościU1 - dokonuje identyfikacji i standardowej analizy wpływu przemysłu na stan środowiska naturalnego i zasobów naturalnych (K1_U03, K1_U10)U2 - wykazuje znajomość zastosowania typowych technik ograniczania zanieczyszczeń oraz ich optymalizacji (K1_U03)Kompetencje społeczneK1 - ma świadomość działalności inżynierskiej w przemyśle i wpływu różnych jej wariantów na środowisko (K1_K02)K2 - posiada świadomość znaczenia stosowanych w przemyśle technik ochrony i odnowy środowiska dla ludzi i ekosystemów (K1_K06)K3 - posiada potrzebę samodoskonalenia się w /w zakresie (K1_K08)

LITERATURA PODSTAWOWA1) PKN-ISO, "Seria Norm ISO 14001 i 19020- Systemy Zarządzania Środowiskowego", wyd. PKN-ISO, 2) Pochyluk R. i in., 1999r., "zasadywdrażania systemu zarządzania środowiskowego zgodnego z wymaganiami normy ISO 14001", wyd. Biuro Projektowo-Doradcze Eko-konsult,Gdańsk, 3) Pochyluk R. i in., 2005r., "Wspólnotowy system ekozarządzania i audytu (EMAS). Poradnik dla organizacji", wyd. Royal HaskoningRotterdam, 4) Pochyluk R., Szymański J., 2001r., "Pozwolenia zintegrowane- nowy instrument w ochronie środowiska", wyd. Biuro Projektowo-Doradcze Eko-konsult, Gdańsk.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Podgajniak T. i in., 2003r., "Wybrany aspekty oddziaływań środowiskowych. Pozwolenia zintegrowane, analizy ryzyka, przeglądy ekologiczne iprogramy dostosowawcze", wyd. Biuro Projektowo-Doradcze Eko-konsult, Gdańsk, 2) EU, Ministerstwo Środowiska, "Dokumenty referencyjneBREF".

Przedmiot/moduł:SYSTEMY ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGOObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: FakultatywnyGrupa przedmiotów: CFW-elektyw wydziałowy do wyboruKod ECTS: 06957-11-CFWKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/5

Rodzaje zajęć: ćwiczenia audytoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/2Ćwiczenia: 15/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład z prezentacją multimedialną (W1, K3)ĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - analiza tekstów z dyskusją, analiza przypadków (W1, U1, U2, K1, K2, K3)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium pisemne 1 - zaliczenie pisemne materiału wykładowego (W1)Prezentacja 1 (multimedialna, ustna) - wykonanie pracy zaliczeniowej - przygotowanie prezentacji (U1, U2, K1, K2, K3)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: prawo w ochronie środowiska, zagrożenia cywilizacyjne i zrównoważony rozwójWymagania wstępne: podstawowa wiedza zdziedziny prawa ochrony środowiska, technologiioczyszczania ścieków i gazów odlotowych, odpadów



SYSTEMY ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGOECTS: 2 ENVIRONMENTAL MANAGEMENT SYSTEMS








29,0 godz.




18,0 godz.






06957-11-O SZKOLENIE W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY

ECTS: 0,5 SAFETY AND HYGIENE AT WORKTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADRegulacje prawne z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Obowiązujące ustawy, rozporządzenia (Konstytucja RP, Kodeks Pracy,Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 5 lipca 2007 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w uczelniach.Identyfikacja, analiza i ocena zagrożeń dla życia i zdrowia na poszczególnych kierunkach studiów (czynniki niebezpieczne, szkodliwe iuciążliwe). Analiza okoliczności i przyczyn wypadków studentów: omówienie przyczyn wypadków. Ogólne zasady postępowania w raziewypadku podczas nauki i w sytuacjach zagrożeń (np. pożaru). Zasady udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku – apteczka pierwszejpomocy. Dostosowanie treści szkoleń do profilu danego kierunku studiów jest bardzo ważne, gdyż chodzi o wskazanie potencjalnych zagrożeń,z jakimi mogą zetknąć się studenci.

CEL KSZTAŁCENIACelem kształcenia jest przekazanie podstawowych wiadomości na temat ogólnych zasad postępowania w razie wypadku podczas nauki i wsytuacjach zagrożeń, okoliczności i przyczyn wypadków studentów, zasad udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku, jak również wskazaniepotencjalnych zagrożeń, z jakimi mogą zetknąć się studenci.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W03+, P1A_W09+, P1A_U06+, P1A_U11+, P1A_K06+, T1A_U05+, R1A_W01+Symbole efektów kierunkowych K1_W06+, K1_W25+, K1_U02+, K1_U07+, K1_K10+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Student powinien posiadać wiedzę na temat ogólnych zasad postępowania w razie wypadku podczas nauki i w sytuacjach zagrożeń,okoliczności i przyczyn wypadków studentów, zasad udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku (K1_W06, K1_W25)UmiejętnościU1 - Umiejętność postępowania z materiałami niebezpiecznymi i szkodliwymi dla zdrowia, zna zasady bezpieczeństwa związane z pracą(K1_U02)U2 - Umiejętność posługiwania się środkami ochrony indywidualnej i środkami ratunkowymi, w tym umiejętność udzielania pierwszej pomocy(K1_U07)Kompetencje społeczneK1 - Student zachowuje ostrożność w postępowaniu z materiałami niebezpiecznymi i szkodliwymi dla zdrowia, dba o przestrzeganie zasad BHPprzez siebie i swoich kolegów, wykazuje odpowiedzialność za bezpieczeństwo i higienę pracy w swoim otoczeniu, angażuje się w podejmowanieczynności ratunkowych (K1_K10)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Ustawa z dn. 27 lipca 2005 r. z późniejszymi zmianami, Prawo o szkolnictwie wyższym,, ";", 2) Rozporządzenie Ministra Nauki i SzkolnictwaWyższego z dnia 5 lipca 2007 roku w sprawie bezpieczeńst, ";", 3) Nauka o pracy – bezpieczeństwo, higiena, ergonomia pod redakcją naukowąprof. dr hab. med., ";".


Przedmiot/moduł:SZKOLENIE W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACYObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: O-przedmiot kształcenia ogólnegoKod ECTS: 06957-11-OKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: I/1

Rodzaje zajęć: wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 4/0Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład z zastosowaniem środków audiowizualnych (W1, U1, U2, K1)Forma i warunki zaliczeniaSprawdzian ustny 1 - ustne sprawdzenie wiedzy (W1, U1, U2, K1)Liczba punktów ECTS: 0,5Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: brakWymagania wstępne: brak

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Elektrotechniki, Energetyki, Elektroniki i Automatykiadres: ul. Michała Oczapowskiego 11, pok. 202, 10-719 Olsztyntel. 523-36-21, fax 523-36-03Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:mgr inż. Danuta Kuryje-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:mgr inż. Danuta Kuryj


SZKOLENIE W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY

ECTS: 0,5 SAFETY AND HYGIENE AT WORK




5,5 godz.2. Samodzielna praca studenta:- przygotowanie do zajęć 2,0 godz.

2,0 godz.




0,0 godz.






13057-11-CFW TECHNIKI POBIERANIA PRÓBEK MIKROBIOLOGICZNYCHECTS: 2 METHODS OF MICROBIOLOGICAL SAMPLINGTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADPojęcie próbki reprezentatywnej. Opracowanie programu pobierania próbek – zasady wyznaczania stanowisk badawczych, częstotliwośćpobierania. Techniki pobierania próbek. Utrwalanie i postępowanie z próbkami. Dokumentacja pobierania próbek. Pobieranie próbekreprezentatywnych z środowisk naturalnych i zmienionych antropogenicznie - wody powierzchniowe i podziemne, powietrze, gleba, wodaprzeznaczona do spożycia, ścieki i osady ściekowe. Pobieranie próbek żywności oraz z powierzchni.

ĆWICZENIANabyta wiedza jest wykorzystywana i rozwijana praktycznie w trakcie ćwiczeń laboratoryjnych. Student korzystając z wyposażenia laboratoriummikrobiologicznego ma możliwość praktycznej nauki pobierania próbek środowiskowych do badań mikrobiologicznych

CEL KSZTAŁCENIAPrzygotowanie studenta do samodzielnego pobierania próbek do analiz mikrobiologicznych. Teoretyczne i praktyczne zapoznanie z pracąpróbkobiorcy. Umiejętności posługiwania się zdobytą wiedzą w praktyce. Zapoznanie się z metodami poboru próbek wykorzystywanymi wnowoczesnym laboratorium mikrobiologicznym. Umiejętność posługiwania się normami PN – EN- ISO, PN ISO oraz rozporządzeniami MinistraZdrowia dotyczącymi pobierania próbek do analiz mikrobiologicznych.


EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - ma wiedzę obejmującą zasady pobieranie próbek środowiskowych do badań mikrobiologicznych (K1_W09)UmiejętnościU1 - przeprowadza obserwacje oraz posiada umiejętność pobieranie próbek reprezentatywnych z środowisk naturalnych, zmienionychantropogenicznie, żywności, sporządza dokumentację poboru próbek (K1_U02)Kompetencje społeczneK1 - Jest świadom istotnych zagrożeń zdrowia społecznego ludzi, znaczenia zawodowego i etycznego i oraz odpowiedzialności, jaka ciąży naosobach zajmujących się ochroną środowiska naturalnego (K1_K01)

LITERATURA PODSTAWOWA1) , "PN-EN ISO 19458", 2) , "-EN ISO 5667 (wszystkie części)", 3) , "PN ISO 5667 (wszystkie części)", 4) , "PN – ISO 18593:2005", 5) , "PN – Z-04008-00:1989", 6) , "ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożyciaprzez ludzi", 7) , "ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 16 października 2002 r.w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadaćwoda w kąpieliskach".

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Błaszczyk M. K., 2010r., "Mikrobiologia środowisk,", wyd. PWN, Warszawa, s.1-400.

Przedmiot/moduł:TECHNIKI POBIERANIA PRÓBEK MIKROBIOLOGICZNYCHObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: FakultatywnyGrupa przedmiotów: CFW-elektyw wydziałowy do wyboruKod ECTS: 13057-11-CFWKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/5

Rodzaje zajęć: ćwiczenia laboratoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/2Ćwiczenia: 15/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - multimedialny, informacyjny (W1)ĆwiczeniaĆwiczenia laboratoryjne - Prawidłowe pobieranie próbek do badań mikrobiologicznych z różnych środowisk (U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium pisemne 1 - zaliczenie wykładów na podstawie kolokwium pisemnego składającego się z pytań otwartych i zamkiętych (W1)Kolokwium praktyczne 2 - zaliczenie ćwiczeń na podstawie wyników ze sprawdzianu praktycznego (U1)Sprawozdanie 3 - zaliczenie ćwiczeń na podstawie ocen ze sprawozdań (U1, K1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: MikrobiologiaWymagania wstępne: Mikrobiologia, wiedza na temattechnik stosowanych w mikrobiologii

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Mikrobiologii Środowiskowejadres: ul. Romana Prawocheńskiego 1, pok. 8, 10-720 Olsztyntel./fax 523-45-32Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr inż. Monika Diana HarniszOsoby prowadzące przedmiot:dr inż. Monika Diana Harnisz

Uwagi dodatkowe:grupy 12-osobowe


TECHNIKI POBIERANIA PRÓBEK MIKROBIOLOGICZNYCHECTS: 2 METHODS OF MICROBIOLOGICAL SAMPLING






- przygotowanie do zaliczenia pisemnego/ustnego przedmiotu 10,0 godz.


29,0 godz.




23,0 godz.






11357-11-O TECHNOLOGIA INFORMACYJNAECTS: 2 INFORMATION TECHNOLOGYTREŚCI MERYTORYCZNE

ĆWICZENIAZdobywanie i przetwarzanie informacji przy użyciu IT. Rola IT w codziennym otoczeniu, w pracy inżyniera. Internet- pozyskiwanie iprzetwarzanie informacji. Proste strony WWW. Obsługa programów graficznych.Podstawy technik informatycznych – teoria i terminologiazwiązana z technologiami informatycznymi stosowanymi w życiu codziennym. Użytkowanie komputerów. Przetwarzanie tekstów – edytorytekstów. Arkusze kalkulacyjne. Bazy danych. Grafika menedżerska i prezentacyjna. Usługi w sieciach informatycznych: Podstawowe wiadomościo sieciach komputerowych i Internecie. Bezpieczeństwo w sieci Web. Treści ćwiczeń przygotowane zgodnie z aktualnym sylabusem PolskiegoTowarzystwa Informatycznego przygotowujące do egzaminów ECDL Profile

CEL KSZTAŁCENIACelem jest poznanie podstawowych metod i techniki z zakresu ICT stosowanych w pracy zawodowej, uwarunkowań prawnych dostępu donarzędzi ICT oraz uświadomienie dynamiki rozwoju technologii informacyjnej i konieczności ciągłego samodoskonalenia w tym zakresie.Ponadto po zakończonym kursie student powinien umieć dokonać oceny przydatności narzędzi ICT (również w pracy zespołowej) oraz wybrać istosować odpowiednie techniki do realizacji zamierzonych celów, w tym do wymiany informacji zawodowych

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W02+, P1A_U02+, P1A_U03+, P1A_U05+, P1A_U07+, P1A_U08+, P1A_K02+, P1A_K05+, P1A_K07+,T1A_W01+, T1A_U01+, T1A_U02+, T1A_U07+, T1A_U08+, T1A_K03+, R1A_U01+, R1A_U02+, R1A_K02+, R1A_K07+, InzA_U01+Symbole efektów kierunkowych K1_W03+, K1_U01+, K1_U04+, K1_U19+, K1_K03+, K1_K09+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - zna podstawową terminologię z zakresu ICT, elementy składowe oraz cykl życia jednostki komputerowej; wie o występowaniu powiązaniazadań wykonywanych w obrębie studiowanej dyscypliny – ochrony środowiska – z narzędziami ICT; sposoby i warunki udostępnianiaoprogramowania; posiada podstawową wiedzę z zakresu prawa autorskiego w zakresie dotyczącym użytkowania ICT (K1_W03)UmiejętnościU1 - potrafi posługiwać się narzędziami ICT do zdobywania i przetwarzania informacji; zarchiwizować te które będą niezbędne do tworzonegodokumentu i prezentacji dla specjalistów i niespecjalistów; wyszukać materiały pomocnicze dotyczące współczesnych narzędzi ICT służących dotworzenia witryn i przechowywania i udostępniania informacji; odnaleźć grupy i aktywnie uczestniczyć w dyskusjach na forach (K1_U04)U2 - samodzielnie przygotowuje się do obsługi aplikacji ICT korzystając z udostępnionej instrukcji, potrafi samodzielnie uzupełniać wiedzęteoretyczną (brak wykładów) wymaganą do zaliczenia testu sprawdzającego kompetencje z zakresu wiedzy ogólnej i terminologii technologiiInformacyjnej (K1_U01)U3 - posługuje się edytorami tekstów do przygotowania profesjonalnych dokumentów oraz arkuszami kalkulacyjnymi do przygotowaniaprofesjonalnych szablonów obliczeniowych; potrafi stworzyć dokument zawierający elementy graficzne, przeznaczony dla specjalistów iniespecjalistów, potrafi dobrać narzędzia niezbędne do zaprojektowania prostej bazy danych, potrafi posłużyć się gotową bazą danych (K1_U19)Kompetencje społeczneK1 - zna zakres zadań i odpowiedzialności lidera zespołu i wykonawców; ma świadomość odpowiedzialności za: wynik końcowy, terminoweoddanie pracy, podczas pracy w zespole; (K1_K03)K2 - ma świadomość konieczności ciągłego samokształcenia z powodu dynamiki zmian w zakresie technologii ICT i konieczności bieżącegośledzenia rozwoju technologii w zakresie zgodnym z kierunkiem studiów; (K1_K09)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Mirosława Kopertowska, Witold Sikorski, 2009r., "Arkusze Kalkulacyjne, Poziom zaawansowany", wyd. PWN, 2) ) Mirosława Kopertowska,Witold Sikorski. , 2009r., "Przetwarzanie tekstu. Poziom zaawansowany.", wyd. PWN, 3) M. Groszek, 2007r., "ABC Access 2007 PL.", wyd.Helion Gliwice.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) John Walkenbach., 2007r., ". Excel 2007 PL. Formuły.", wyd. Helion Gliwice.

Przedmiot/moduł:TECHNOLOGIA INFORMACYJNAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: O-przedmiot kształcenia ogólnegoKod ECTS: 11357-11-OKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: II/3

Rodzaje zajęć: ćwiczenia komputeroweLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Ćwiczenia: 30/2Formy i metody dydaktyczneĆwiczeniaĆwiczenia komputerowe - z użyciem aplikacji komputerowych w zakresie ECDL Profile (W1, U1, U2, U3, K1, K2)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium pisemne 2 - student odpowiada na pytania z zakresu podstaw pracy i bezpieczeństwa w sieci internetowej (W1, K2)Kolokwium pisemne 1 - student odpowiada na pytania z zakresu wiedzy o użytkowaniu komputerów i funkcjonowaniu systemu operacyjnego (W1, K2)Kolokwium praktyczne 1 - oceniające praktyczną umiejętność stosowania technologii informacyjnej w codziennej pracy i praktyce inżynierskiej: edytor tekstów, arkusze kalkulacyjne i bazy danych (U1, U2, U3, K2)Ocena pracy i współpracy w grupie 1 - Przygotowanie projektu z wykorzystaniem arkusza kalkulacyjnego lub aplikacji bazy danych (U1, K1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: technologia informacyjnaWymagania wstępne: podstawowa znajomośćobsługi komputera

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Ichtiologiiadres: ul. Michała Oczapowskiego 5, pok. 345, 10-719 Olsztyntel./fax 523-37-54Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:prof. dr hab. Małgorzata Jankun-Woźnicka, prof.zw.e-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr hab. inż. Piotr Władysław Hliwa, prof. dr hab. Małgorzata Jankun-Woźnicka, prof.zw.


TECHNOLOGIA INFORMACYJNAECTS: 2 INFORMATION TECHNOLOGY





30,0 godz.




55,0 godz.






06957-11-B TECHNOLOGIA WODY I ŚCIEKÓWECTS: 5 WATER AND SEWAGE TECHNOLOGIESTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADRodzaje zanieczyszczeń wód. Procesy jednostkowe w uzdatnianiu wody: klarowanie, odbarwianie, odkwaszanie, odżelazianie, odmanganianie,infiltracja, filtracja, wymiana jonowa, sorpcja, procesy membranowe, utlenianie, dezynfekcja. Usuwanie z wody domieszek i zanieczyszczeńspecyficznych. Wskaźniki zanieczyszczeń w ściekach komunalnych. Procesy fizyczne i chemiczne w oczyszczaniu ścieków. Procesybiologiczne: naturalne systemy oczyszczania ścieków, oczyszczalnie hydrobotaniczne, osad czynny, złoża biologiczne. Przeróbka osadówściekowych. Rozwiązania technologiczne stosowane w uzdatnianiu wody i oczyszczaniu ścieków.

ĆWICZENIANatlenianie wody i ścieków, wydajność urządzeń napowietrzających. Usuwanie żelaza i manganu z wód podziemnych. Wymiana jonowa: istotaprocesu, zastosowanie w oczyszczaniu wody, rodzaje i budowa wymieniaczy jonowych, całkowita i robocza zdolność wymienna jonitu.Parametry technologiczne osadu czynnego konwencjonalnego w komorach o pełnym wymieszaniu ze zintegrowanym osadnikiem wtórnym.Koagulacja, mechanizm i chemizm procesu, wpływ rodzaju i dawki koagulanta na efektywność usuwania barwy, mętności, utlenialności wodyoraz fosforu ze ścieków; sposoby prowadzenia procesu; celowość prowadzenia sedymentacji i filtracji po koagulacji. Odwadnianie osadówściekowych: charakterystyka osadów, wpływ kondycjonowania fizycznego i chemicznego na efektywność odwadniania; pojęcie oporu filtracji.

CEL KSZTAŁCENIAZapoznanie z procesami jednostkowymi stosowanymi w uzdatnianiu wód i oczyszczaniu ścieków. Kształtowanie umiejętności doboruparametrów eksploatacyjnych oraz oceny stosowanych rozwiązań technologicznych.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W04+, P1A_W07+, P1A_U06+, P1A_U08+, P1A_K04+, P1A_K06+, T1A_W02+, T1A_W03+,T1A_W07+, T1A_U01+, T1A_U09+, T1A_U13+, T1A_K02+, T1A_K05+, T1A_K07+, R1A_W03+, R1A_W05+, R1A_U10+, R1A_K04+,InzA_W02+, InzA_W05+, InzA_U02+, InzA_U05+, InzA_K01+Symbole efektów kierunkowych K1_W12+, K1_W21+, K1_U02+, K1_U06+, K1_U09+, K1_U10+, K1_K02+, K1_K06+, K1_K10+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Charakteryzuje i zna procesy jednostkowe oraz rozwiązania technologiczne stosowane do uzdatniania wody, oczyszczania ścieków oraz wprzeróbce osadów ściekowych. (K1_W12, K1_W21)UmiejętnościU1 - Analizuje procesy jednostkowe stosowane w uzdatnianiu wody, oczyszczaniu ścieków i przeróbce osadów ściekowych, rozumie ich rolę wtechnologiach stosowanych w ochronie środowiska. (K1_U02, K1_U06)U2 - Wyznacza eksperymentalnie parametry procesów napowietrzania cieczy w reaktorach, odżelaziania i odmanganiania, wymiany jonowej,osadu czynnego konwencjonalnego, koagulacji wody i ścieków oraz procesów odwadniania osadów ściekowych. Potrafi obliczyć ilość osadówchemicznych powstających podczas strącania fosforu. (K1_U09, K1_U10)Kompetencje społeczneK1 - Ma świadomość znaczenia technologii zapobiegających degradacji środowiska naturalnego. (K1_K02)K2 - Potrafi pracować w zespole. Ma świadomość konieczności uczenia się przez całe życie. (K1_K06, K1_K10)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Kowal A.L., Świderska-Bróż M., 1996r., "Oczyszczanie wody", wyd. PWN, Warszawa-Wrocław, 2) Łomotowski J., Szpindor A., 1999r.,"Nowoczesne systemy oczyszczania ścieków", wyd. Arkady, Warszawa, 3) Wojnowska-Baryła I., Stachowiak D., 1997r., "Systemy oczyszczaniaścieków metodą osadu czynnego", wyd. ART, Olsztyn, 4) Bień J.B., 2002r., "Osady ściekowe. Teoria i praktyka", wyd. PolitechnikiCzęstochowskiej, Częstochowa, 5) Granops M., Kaleta J., 2005r., "Woda. Uzdatnianie i odnowa. Laboratorium", wyd. SGGW, Warszawa.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Czasopismo branżowe, "Gaz, Woda i Technika Sanitarna", 2) Akt prawny, "Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. wsprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych", 3)Akt prawny, "Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi".

Przedmiot/moduł:TECHNOLOGIA WODY I ŚCIEKÓWObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: B-przedmiot kierunkowyKod ECTS: 06957-11-BKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/6

Rodzaje zajęć: ćwiczenia laboratoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 30/2Ćwiczenia: 45/6Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - problemowe i informacyjne (W1)ĆwiczeniaĆwiczenia laboratoryjne - laboratoryjna kontrola procesów technologicznych (U1, U2, K1, K2)Forma i warunki zaliczeniaEgzamin pisemny (test wielokrotnego wyboru) - test wyboru (W1)Raport 1 - raport z wynikami analiz laboratoryjnych oraz wnioskami wynikającymi z przeprowadzonych eksperymentów (U1, U2, K2)Sprawdzian pisemny 1 - pytania otwarte (U1, U2, K1, K2)Liczba punktów ECTS: 5Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: fizyka, matematyka, technologie środowiskoweWymagania wstępne: zrealizowane przedmiotypodstawowe: matematyka, fizyka, chemia,mikrobiologia

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Biotechnologii w Ochronie Środowiskaadres: ul. Słoneczna 45g, pok. 304, 10-709 Olsztyntel./fax 523-41-31Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:prof. dr hab. inż. Irena Gertruda Wojnowska-BaryłaOsoby prowadzące przedmiot:dr inż. Agnieszka Cydzik-Kwiatkowska, prof. dr hab. inż. Irena Gertruda Wojnowska-Baryła

Uwagi dodatkowe:grupy audytoryjne


TECHNOLOGIA WODY I ŚCIEKÓWECTS: 5 WATER AND SEWAGE TECHNOLOGIES








- przygotowanie do zaliczenia ćwiczeń 22,5 godz.


60,0 godz.




72,0 godz.






13457-11-B TECHNOLOGIE BIOENERGETYCZNEECTS: 3 BIO-ENERGETIC TECHNOLOGIESTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADBioenergetyka – aspekty społeczne, prawne, ekonomiczne oraz techniczne. Biomasa jako źrodło energii. Plantacje energetyczne. Podział metodwytwarzania biopaliw z uwzględnieniem rodzaju surowca. Produkcja biopaliw ciekłych: oleje, monoestry wyższych kwasów tłuszczowych,bioetanol. Produkcja bioetanolu z upraw rolniczych. Technologie produkcji bioetanolu 1. i 2. generacji. Technologie wytwarzania biogazurolniczego. Oczyszczanie i wykorzystanie biogazu do celów energetycznych. Technologie termochemicznego przetwarzania biomasy: spalanie,zgazowanie, piroliza. Technologie przetwarzania biomasy do paliw ciekłych (BTL). Produkcja biowodoru. Koncepcja biorafinerii

ĆWICZENIAObliczenia potencjału energetycznego różnego rodzaju substratów organicznych. Bilans masowy wytwarzania biodiesla z olejów roślinnychmetodą wsadową. Projekt technologiczny wytwarzania biodiesla metodą wysokociśnieniową. Bilans materiałowy przetwarzania odpadówkomunalnych na biogaz metodą suchą. Koncepcja technologiczna wytwarzania biogazu z surowców roślinnych i odpadów rolniczych

CEL KSZTAŁCENIACelem przedmiotu jest nabycie wiedzy w zakresie przyjaznych środowisku technologii rozumianych jako „zielone technologie” oraz technologiidla zrównoważonego rozwoju a także wykorzystania w kontrolowany sposób systemów biologicznych do wytwarzania biopaliw.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_U08+, P1A_K04+, T1A_U01+, T1A_K05+, T1A_K07+, R1A_W05+, R1A_U10+, R1A_K04+Symbole efektów kierunkowych K1_W22+, K1_U06+, K1_K06+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - zna krajowe i unijne uwarunkowania prawne i ekonomiczne produkcji energii odnawialnej. Zna rodzaje biomasy i możliwości ichwykorzystania do produkcji biopaliw. Opisuje technologie produkcji wieloletnich roślin jako surowców do termicznego i mikrobiologicznegoprzetwarzania biomasy (K1_W22)UmiejętnościU1 - oblicza potencjał energetyczny różnych substratów organicznych oraz umie opracować koncepcję technologiczną produkcji różnego typubiopaliw. Wykonuje podstawowe obliczenia technologiczne w procesach przetwarzania surowców rolniczych i spożywczych na celeenergetyczne (K1_U06)Kompetencje społeczneK1 - dostrzega potrzebę współpracy z przedsiębiorstwami energetycznymi, gospodarstwami rolniczymi oraz zakładami przetwórstwa rolno-spożywczego. Jest otwarty na nowe rozwiązania technologiczne umożliwiające rozwój biopaliw 2. generacji. Widzi konieczność stałegopogłębiania wiedzy (K1_K06)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Klimiuk E., Pawłowska M., Pokój T., 2012r., "Biopaliwa - technologie dla zrównoważonego rozwoju", wyd. Wydawnictwa Naukowe PWN, 2)Lewandowski W.M. , 2007r., "Proekologiczne źródła energii odnawialnej", wyd. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa, 3) Jędrczak A. ,2007r., "Biologiczne przetwarzanie odpadów", wyd. Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Wandrasz J.W., Wandrasz A.J. , 2006r., "Paliwa formowalne", wyd. Wydawnictwo Seidel-Przywecki Sp. z o.o., Warszawa, 2) Szczukowski S.,Tworkowski J., Stolarski M.J. , 2004r., "Wierzba energetyczna", wyd. PlantPress Sp. z o.o., Kraków, 3) Basu P. , 2010r., "Biomass Gasificationand Pyrolysis: Practical Design and Theory", wyd. Elsevier, Academic Press, Burligton, USA..

Przedmiot/moduł:TECHNOLOGIE BIOENERGETYCZNEObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: B-przedmiot kierunkowyKod ECTS: 13457-11-BKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/5

Rodzaje zajęć: wykład, ćwiczenia projektowe, ćwiczenia audytoryjneLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 30/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład informacyjny z prezentacją multimedialną (W1, K1)ĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - Obliczanie potencjału energetycznego. Obliczanie wydajności biodiesla metodą wsadową (U1)Ćwiczenia projektowe - Wytwarzanie biodiesla metodą wysokociśnieniową. Produkcja biogazu z odpadów surowców rolniczych (U1)Forma i warunki zaliczeniaEgzamin pisemny (ustrukturyzowane pytania) - definicje (25% oceny) i opis wybranych technologii biopaliw (schematy, procesy, operacje jednostkowe)(75% oceny). Egzamin zalicza ocena średnia co najmniej 3.0 (W1, K1)Kolokwium pisemne 2 - zadania dotyczące obliczeń technologicznych produkcji biogazu. Kolokwium zalicza uzyskanie 60% maks. ilości punktów. (U1)Kolokwium pisemne 1 - zadania dotyczące obliczania potecjału energetycznego substratów oraz produkcji biodiesla. Kolokwium zalicza uzyskanie 60% maks. ilości punktów (U1)Liczba punktów ECTS: 3Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: chemia, biochemia, mikrobiologia, matematyka i statystykaWymagania wstępne: podstawowa wiedza z zakresumatematyki, chemii, biochemii i mikrobiologii

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Biotechnologii w Ochronie Środowiskaadres: ul. Słoneczna 45g, pok. 304, 10-709 Olsztyntel./fax 523-41-31Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:prof. dr hab. inż. Ewa Klimiuke-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:prof. dr hab. inż. Ewa Klimiuk, dr inż. Tomasz Pokój


TECHNOLOGIE BIOENERGETYCZNEECTS: 3 BIO-ENERGETIC TECHNOLOGIES






53,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- przygotowanie do kolokwium z ćwiczeń projektowych 7,0 godz.

- przygotowanie do egzaminu pisemnego 10,0 godz.

- przygotowanie do kolokwium z ćwiczeń audytoryjno –obliczeniowe 9,0 godz.

26,0 godz.




27,0 godz.






06057-11-CFW TECHNOLOGIE UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW STAŁYCHECTS: 2 TECHNOLOGIES OF MUNICIPAL SOLID WASTE DISPOSALTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADDefinicje procesów odzysku i unieszkodliwiania odpadów stałych. Rozwiązania techniczne i technologiczne stosowane w mechaniczno-biologicznym unieszkodliwianiu odpadów. Kompostowanie odpadów stałych. Stabilizacja beztlenowa frakcji organicznej odpadów stałych.Wykorzystanie termicznych właściwości odpadów komunalnych. Biosuszenie. Paliwo zastępcze. Spalanie, piroliza, zgazowanie. Składowiskoobiekt inżynierski. Instalacje do odgazowania. Odzysk energii z biogazu.

ĆWICZENIAIlość i skład morfologiczny odpadów komunalnych. Wyznaczanie aktywności biologicznej odpadów komunalnych z wykorzystaniem metodyokreślania produktywności gazowej oraz zużycia tlenu przez odpady - test AT4. Wyznaczanie ilości tlenu potrzebnej do stabilizacji odpadów.Zaprojektowanie technologii unieszkodliwiania odpadów komunalnych na podstawie wskaźników aktywności biologicznej odpadów.

CEL KSZTAŁCENIAPrzekazanie podstawowych definicji oraz znaczenia obliczeń inżynierskich charakteryzujących procesy jednostkowe wykorzystywane wtechnologiach stosowanych do ochrony środowiska.


EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - zna różne technologie stosowanie w unieszkodliwianiu odpadów. Zna zasady doboru technologii w zależności od ilości i jakości odpadówstałych. Integracja wiedzy w zakresie unieszkodliwiania odpadów. Formułowanie oczekiwań i skutków w stosunku do wdrażanych technologiiunieszkodliwiania odpadów stałych (K1_W14)W2 - znajomość uregulowań prawnych w kwestii przetwarzanie i unieszkodliwiania odpadów stałych (K1_W21)UmiejętnościU1 - dobieranie rozwiązań technologicznych w zależności od ilości i jakości odpadów, strategii postępowania oraz aktywności biologicznejodpadów. Przygotowanie koncepcji unieszkodliwiania odpadów stałych. Stosuje uregulowania prawne w kwestii przetwarzanie iunieszkodliwiania odpadów stałych (K1_U17)U2 - umie oceniać technologie i dostosować priorytety w postępowaniu z odpadami stałymi (K1_U10)Kompetencje społeczneK1 - ma świadomość zagrożenia oraz skutków społecznych zaniechania rozwiązywania problemów związanych z unieszkodliwianiem odpadówstałych. Aktywna postawa w stosunku do proponowanych rozwiązań organizacyjnych oraz technologicznych (K1_K02)K2 - jest zorientowany na ochronę środowiska naturalnego (K1_K09)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Ustawa z dn. 27 kwietnia 2001 r. o odpadach, "(Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późniejszymi zmianami),", 2) Rosik-Dulewska Cz., 2007r., "PodstawyGospodarki Odpadami", wyd. Wydawnictwo Naukowe PWN, 3) Jędrczak A., 2007r., "Biologiczne Przetwarzanie Odpadów", wyd. WydawnictwoNaukowe PWN.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) KPGO, "Krajowy Plan Gospodarki Odpadami".

Przedmiot/moduł:TECHNOLOGIE UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW STAŁYCHObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: FakultatywnyGrupa przedmiotów: CFW-elektyw wydziałowy do wyboruKod ECTS: 06057-11-CFWKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/6

Rodzaje zajęć: ćwiczenia audytoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 15/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykłady problemowe i informacyjne (W1, W2)ĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - metoda projektów (U1, U2, K1, K2)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium pisemne 2 - kolokwium sprawdzające umiejętności, zaliczenie od 60% (U1, U2, K1, K2)Kolokwium pisemne 1 - zaliczenie testowe, zaliczenie od 60% (W1, W2)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: matematyka, technologie środowiskoweWymagania wstępne: zrealizowane przedmiotypodstawowe: matematyka

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Biotechnologii w Ochronie Środowiskaadres: ul. Słoneczna 45g, pok. 304, 10-709 Olsztyntel./fax 523-41-31Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr inż. Katarzyna BernatOsoby prowadzące przedmiot:dr inż. Katarzyna Bernat

Uwagi dodatkowe:grupy audytoryjne


TECHNOLOGIE UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW STAŁYCHECTS: 2 TECHNOLOGIES OF MUNICIPAL SOLID WASTE DISPOSAL






- przygotowanie do zaliczenia pisemnego/ustnego przedmiotu: materiał wykładowy stanowi integralną część zagadnień realizowanych podczas ćwiczeń i zaliczany jest równolegle w trakcie kolokwium

14,0 godz.


29,0 godz.




28,0 godz.






06957-11-B URZĄDZENIA DO UZDATNIANIA WODY I OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW

ECTS: 2 EQUIPMENT FOR WATER AND SEWAGE TREATMENTTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADPodstawowe schematy technologiczne stacji uzdatniania wody i oczyszczalni ścieków. Charakterystyka techniczna urządzeń do uzdatnianiawody podziemnej (do usuwania agresywnego dwutlenku węgla, odżelaziania, odmanganiania, dezynfekcji). Urządzenia do uzdatniania wódpowierzchniowych (kraty, siatki, mikrosita, komory szybkiego i wolnego mieszania, osadniki, klarowniki, filtry). Urządzenia i obiekty domagazynowania reagentów, przygotowania roztworów reagentów i dawkowania reagentów. Dane wyjściowe do wymiarowania urządzeńoczyszczalni ścieków. Urządzenia do mechanicznego oczyszczania ścieków (kraty, rozdrabniarki, sita, piaskowniki, osadniki). Urządzenia dobiologicznego oczyszczania ścieków (komory osadu czynnego, złoża biologiczne). Osadniki wtórne. Urządzenia do III stopnia oczyszczaniaścieków. Zagrożenia związane z eksploatacją SUW i OŚ. Podstawowe zasady BHP.

ĆWICZENIAUstalanie układów technologicznych stacji uzdatniania wody i oczyszczalni ścieków oraz odpowiadających im układów urządzeń. Rodzaje iparametry projektowe urządzeń stosowanych do oczyszczania wód. Bilans ilościowo-jakościowy ścieków bytowo-gospodarczych iprzemysłowych. Obliczenie prognozowanego składu ścieków miejskich i wymaganego stopnia ich oczyszczania. Rodzaje i parametry projektoweurządzeń stosowanych do oczyszczania ścieków.

CEL KSZTAŁCENIACelem prowadzonych zajęć jest zapoznanie studentów z podstawowymi urządzeniami stacji uzdatniania wody i oczyszczalni ścieków, ichprzeznaczeniem, zasadami działania i eksploatacją.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_K05+, P1A_K07+, T1A_W06+, T1A_U09+, T1A_U16+, T1A_K02+, R1A_K07+, InzA_W01+, InzA_U02+,InzA_U08+, InzA_K01+Symbole efektów kierunkowych K1_W14+, K1_U09+, K1_U16+, K1_K02+, K1_K09+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - zna parametry urządzeń stacji uzdatniania wody i oczyszczalni ścieków. Wyjaśnia działanie i przeznaczenie urządzeń stacji uzdatnianiawody i oczyszczalni ścieków (K1_W14)UmiejętnościU1 - potrafi zbilansować ilość ścieków bytowo – gospodarczych i przemysłowych. Oblicza podstawowe wymiary wybranych urządzeń stacjiuzdatniania wody i oczyszczalni ścieków (K1_U09, K1_U16)Kompetencje społeczneK1 - docenia znaczenie prawidłowo zaprojektowanych i funkcjonujących urządzeń oczyszczalni ścieków i stacji uzdatniania wody (K1_K02)K2 - ma świadomość konieczności ciągłego dokształcania się i podnoszenia kompetencji zawodowych (K1_K09)

LITERATURA PODSTAWOWA1) prca zbioriwa, 1997r., "Poradnik eksploatatora oczyszczalni ścieków", 2) Łomotowski J., Szpindor A. , 1999r., "Nowoczesne systemyoczyszczania ścieków", wyd. Arkady, 3) Mielcarzewicz E., Wartalski J. , 1990r., "Systemy zaopatrzenia w wodę i usuwanie ścieków. Wybranezagadnienia.", wyd. Politechnika Wrocławska, 4) Kowal A., Świderska-Bróż M. , 2000r., "Oczyszczanie wody", wyd. Wydawnictwo naukowePWN, 5) Heidrich Z., Witkowski A., 2005r., "Urządzenia do oczyszczania ścieków. Projektowanie, przykłady obliczeń", wyd. "Seidel-Przywecki"Sp. z o.o., 6) Heidrich Z., Roman M., Tabernacki J., Zakrzewski J. , 1980r., "Urządzenia do uzdatniania wody. Zasady projektowania iprzykłady obliczeń.", wyd. Arkady.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Błaszczyk W. H., Stamatello P., Błaszczyk P. , 1984r., "Kanalizacja. Sieci i pompownie", wyd. Arkady, 2) Imhoff K. i K. R., 1996r., "Kanalizacjamiast i oczyszczanie ścieków.", wyd. Oficyna Wydawnicza Proj. Przem. EKO, 3) Cywiński B., Gdula S., Kempa E., Kurbiel J., Płoszański H. ,1972r., "Oczyszczanie ścieków miejskich", wyd. Arkady, 4) M. Abramowicz, 1992r., "Poradnik majstra budowlanego", wyd. Arkady, 5) Magrel L. ,2000r., "Uzdatnianie wody i oczyszczanie ścieków. Urządzenia, procesy, metody.", wyd. Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, 6) Bever J.,Stein A., Reichmann H., 1997r., "Zaawansowane metody oczyszczania ścieków", wyd. Oficyna Wydawnicza Proj-przem-EKO.

Przedmiot/moduł:URZĄDZENIA DO UZDATNIANIA WODY I OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓWObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: B-przedmiot kierunkowyKod ECTS: 06957-11-BKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/6

Rodzaje zajęć: wykład, ćwiczenia terenowe, ćwiczenia audytoryjneLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 15/1Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład z prezentacją multimedialną (W1)ĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - rozwiązywanie zadań, ćwiczenia terenowe (U1, K1, K2)Ćwiczenia terenowe - zajęcia terenowe na stacji uzdatniania wody i oczyszczalni ścieków (W1, K1)Forma i warunki zaliczeniaEgzamin pisemny (ustrukturyzowane pytania) - W czasie pisemnego egzaminu student udziela odpowiedzi na pięć pytań. Uzyskuje pozytywną ocenę zdobywając 60% punktów. (W1)Kolokwium pisemne 1 - Rozwiązywanie zadań. 60 % punktów uzyskanych na kolokwium pozwala na zaliczenie ćwiczeń (U1, K1, K2)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: Mechanika płynów, Technologia wody i ścieków, Wodociągi, KanalizacjaWymagania wstępne: wiedza z zakresu Mechanikipłynów i Technologii wody i ścieków.

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Inżynierii Środowiskaadres: ul. Warszawska 117, 10-720 Olsztyntel. (89) 524-56-05Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr inż. Joanna Rodziewicze-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr hab. inż. Wojciech Janczukowicz, prof. UWM, dr inż. Joanna Rodziewicz


URZĄDZENIA DO UZDATNIANIA WODY I OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW

ECTS: 2 EQUIPMENT FOR WATER AND SEWAGE TREATMENT






33,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- przygotowanie do egzaminu pisemnego/ustnego z przedmiotu: 11,0 godz.



28,5 godz.




28,0 godz.






13057-11-B WALORYZACJA EKOSYSTEMÓWECTS: 2 ECOSYSTEMS EVALUATIONTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADUwarunkowania przyrodnicze a rozwój gospodarczy. Ekologiczne podstawy waloryzacji przyrodniczej ekosystemów. Cele i zasadyinwentaryzacji i waloryzacji przyrodniczej. Wybrane metody waloryzacji ekologicznej. Kwalifikacja terenu na podstawie turystyki i rekreacji.Metoda geobotaniczna w ocenie przydatności i odporności środowiska na użytkowanie. Kwalifikacja terenu na potrzeby budownictwa. Ocenawartości przyrodniczej i użytkowej ekosystemów wodnych. Znaczenie i miejscem opracowań przyrodniczych w systemie administracyjno-prawnym z uwzględnieniem potrzeb ochronnych, gospodarczych, planowania przestrzennego.

ĆWICZENIAUwarunkowania przyrodnicze terenu – praca z mapami. Inwentaryzacja i waloryzacja przyrodnicza, zakres, metody. Ocena stopnia naturalności iprzekształceń elementów przyrody ożywionej. Wartość przyrodnicza i ekologiczna ekosystemów leśnych. Ocena uwarunkowań przyrodniczych iprzydatności wybranego obiektu przyrodniczego na potrzeby rekreacji. Waloryzacja ekologiczna środowiska przyrodniczego w oparciu oprzykładowe wskaźniki.

CEL KSZTAŁCENIACelem niniejszych zajęć jest zapoznanie studentów z podstawowymi zasadami oceny środowiska przyrodniczego w kontekście ochronyzasobów naturalnych oraz rozwoju i gospodarczego.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W08+, P1A_U08+, P1A_K03+, T1A_U01+, T1A_K04+, R1A_W02+, R1A_U10+, R1A_K03+Symbole efektów kierunkowych K1_W18+, K1_U06+, K1_K04+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - identyfikuje i opisuje struktury przyrodnicze; różnicuje metody oceny uwarunkowań naturalnych terenu w zależności od potrzeb (K1_W18)UmiejętnościU1 - potrafi posługiwać się terminologią naukową w zakresie ochrony środowiska, ochrony przyrody i ekologii (K1_U06)Kompetencje społeczneK1 - syntezuje, wyciąga wnioski na temat przydatności uwarunkowań przyrodniczych w aspekcie podejmowanych działań gospodarczych i wochronie przyrody (K1_K04)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Bartkowski T. , 1986r., "Zastosowania geografii fizycznej.", wyd. PWN Warszawa, 2) Racinowski R. , 1987r., "Wprowadzenie do fizjografiiosadnictwa.", wyd. PWN Warszawa, 3) Obidziński A. Żelazo J., 2007r., "Inwentaryzacja i waloryzacja przyrodnicza. Przewodnik terenowy.", wyd.Wydawnictwo SGGW. Warszawa. , 4) Szyszko J., Rylke J. Jeżowski P. , 2010r., "Ocena i wycena zasobów przyrodniczych.", wyd. WydawnictwoSGGW. Warszawa..

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Matuszkiewicz J. M. , 2007r., "Zespoły leśne Polski.", wyd. PWN Warszawa., 2) ) Krzymowska-Kostrowicka A., 1997r., "Geoekologia turystyki iwypoczynku.", wyd. PWN Warszawa., 3) Richling A., Solon J. , 1996r., "Ekologia krajobrazu", wyd. PWN Warszawa..

Przedmiot/moduł:WALORYZACJA EKOSYSTEMÓWObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: B-przedmiot kierunkowyKod ECTS: 13057-11-BKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: II/4

Rodzaje zajęć: wykład, ćwiczenia terenowe, ćwiczenia audytoryjneLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 15/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład z prezentacją multimedialną (W1)ĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - metody waloryzacji na przykładach, opracowywanie wyników badań terenowych, prezentacje (W1, U1, K1)Ćwiczenia terenowe - waloryzacja przyrodnicza danego terenu, ocena przydatności użytkowej wybranego obszaru (W1)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium pisemne 1 - zaliczenie pisemne z treści wykładów, realizowane w trakcie ćwiczeń (W1)Prezentacja 1 (multimedialna, ustna) - prezentacje studentów na określony temat, poszerzające wiedzę i przygotowujące do zajęć terenowych (U1, K1)Sprawozdanie 2 - sprawozdanie pisemne: ocena przydatności rekreacyjnej wybranego obiektu przrodniczego na podstawie badań terenowych, propozycje zagospodarowania; omówienie sprawozdań i dyskusja (W1, U1, K1)Sprawozdanie 1 - sprawozdanie pisemne z zajęć terenowych (waloryzacja przyrodnicza), omówienie wyników i dyskusja (W1, U1, K1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: biologia, botanika, zoologia, ekologia, ochrona przyrodyWymagania wstępne: Znajomość podstawowychzagadnień zakresu biol;ogi i ochrony przyrody

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Ekologii Stosowanejadres: ul. Michała Oczapowskiego 5, pok. 316, 10-719 Olsztyntel. 523-35-17, fax 523-41-16Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr inż. Magdalena Maria Bowszyse-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr inż. Magdalena Maria Bowszys


WALORYZACJA EKOSYSTEMÓWECTS: 2 ECOSYSTEMS EVALUATION






- przygotowanie do zaliczenia wykładów z przedmiotu 8,0 godz.



29,0 godz.




30,0 godz.






08957-11-OF WIEDZA O TEATRZEECTS: 2 THEATRE STUDIESTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADGeneza teatru- źródła obrzędowe i ludyczne.Relacje:teatr- rzeczywistość. Teatr antycznej Grecji jako przykład teatru uczestnictwa. Elementystrukturalne teatru: widz, aktor, autor sztuki, reżyser i inscenizator, scenograf,kompozytor, choreograf, technicy. Ewolucja ich ról na przestrzenidziejów. Obserwacja ich funkcji na przykładzie spektaklu współczesnego.Rodzaje teatru: teatr dramatyczny, teatr lalek, opera, operetka, balet,pantomima. Funkcje teatru (edukacyjna, terapeutyczna, kulturotwórcza). Zmiana pojmowania roli teatru na przykładzie różnych typów recenzjiteatralnych. Wpływ krytyki na żywot zjawiska teatralnego. Teatr w telewizji. Miejsce teatru we współczesnej edukacji humanistycznej (obecnośćtwórców teatru w życiu politycznym, społecznym i w rozrywce).Teatr a literatura- wzajemne zależności.Problem analizy widowiska teatralnego.Elementy historii teatru od antyku po współczesność.

CEL KSZTAŁCENIAZapoznanie z podstawowymi wiadomościami z zakresu historii teatru i jego związków z innymi dziedzinami zycia społecznego. Wykształcenieumiejętności krytycznego oglądu ceremonii społecznych i widowisk artystycznych. Poznanie najwazniejszych zjawisk i nazwisk współczensegotaetru.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W04+, P1A_U11++, P1A_K01+, P1A_K05+, P1A_K07+, T1A_W02+, T1A_W03+, T1A_U05++,T1A_K01+, R1A_W03+, R1A_K01+, R1A_K07+Symbole efektów kierunkowych K1_W12+, K1_U07++, K1_K08+, K1_K09+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Student zapoznaje się z elementami strukturalnymi widowiska teatralnego, poznaje podstawowe fakty z historii teatru oraz fragmentyuznanych przedstawień zarejestrowane na nośnikach wideo. (K1_W12)UmiejętnościU1 - Student wskazuje elementy teatru obecne we współczesnym życiu,dokonuje także krytycznego oglądu danego dzieła teatralnego, potrafiokreślić jego znaczenie dla danej społeczności.Doskonali umiejętność odbioru tekstu kultury, jakim jest widowisko. (K1_U07)U2 - Student zdobywa i doskonali umiejętności praktyczne: analizy widowiska teatralnego, wykorzystania materiałów źródłowych do określaniaroli teatru w kulturze. (K1_U07)Kompetencje społeczneK1 - Student kształtuje krytyczną postawę obserwatora i uczestnika kultury, zwłaszcza w jej teatralnym wymiarze. Obiektywnie i odpowiedzialnieocenia rolę teatru w życiu społecznym, formułuje w pełni samodzielną ocenę konkretnych zjawisk kulturowych. (K1_K08, K1_K09)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Balme Ch.; tłum.i uzup.: Dudzik W., Leyko M. , 2002r., "Wprowadzenie do wiedzy o teatrze,", wyd. Warszawa PWN, 2) Brown J. R. (red.),tłum.:Baltyn- Karpińska H., 2007r., "Historia teatru", wyd. Warszawa, PWN, 3) Carlson M., Kubikowska E. (tłum.),Kubikowski T. (red.), 2007r.,"Performans", wyd. Warszawa PWN, 4) Chałupnik A.,Dudzik W.,Kanabrodzki M., Kolankiewicz L. (red.) , 2005r., "Antropologiawidowisk.Zagadnienia i wybór tekstów", wyd. Warszawa WUW, 5) Dudzik W. (red.), 2007r., "Świadomość teatru. Polska myśl teatralna drugiejpołowy XX wieku", wyd. Warszawa PWN, 6) Fik M. (red.), 2000r., "Encyklopedia kultury polskiej XX wieku.Teatr. Widowisko", wyd. Warszawa,Instytut Kultury, 7) Kosiński D., 2010r., "Teatra polskie", wyd. Warszawa PWN, 8) Pavis P., Ubersfeld A. (wstęp), Świontek S. (oprac.) , 1998r.,"Słownik terminów teatralnych", wyd. Wrocław, Ossolineum, 9) Raszewski Z., 1991r., "Krótka historia teatru polskiego", wyd. Warszawa PWN,10) Dudzik L., Kolankiewicz L. (oprac.), 1991r., "Wiedza o kulturze, cz. III, Teatr w kulturze. Zagadnienia i wybór tekstów", wyd. Warszawa WUW.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Adamiecka- Sitek A., 2005r., "Teatr i tekst. Interpretacja w teatrze postmodernistycznym", wyd. Kraków, Księgarnia Akademicka, 2)Gruszczyński P., 2003r., "Ojcobójcy. Młodsi zdolniejsi w teatrze polskim", wyd. Warszawa , Wyd. WAB, 3) Kocur M., 2001r., "Teatr antycznejGrecji", wyd. Wrocław, Wyd. UWr., 4) Kocur M., 2005r., "We władzy teatru. Aktorzy i widzowie w antycznym Rzymie", wyd. Wrocław, Wyd. UWr.,5) Raszewska M. , 2005r., "Teatr Narodowy 1949-2004", wyd. Warszawa, Teatr Narodowy, 6) Raszewski Z., 1991r., "Teatr w świecie widowisk.Dziewięćdziesiąt jeden listów o naturze teatru", wyd. Warszawa, Wyd. KRĄG, 7) Skwara E., 2001r., "Historia komedii rzymskiej", wyd.Warszawa, Wyd. Prószyński i S-ka., 8) Szejnert M., 1988r., "Sława i infamia. Rozmowa z Bohdanem Korzeniewskim", wyd. Londyn, Aneks., 9)Ubersfeld A., tłum.: Żurowska J. , 2002r., "Czytanie teatru I", wyd. Warszawa PWN, 10) Wąchocka E. (red.), 1996r., "Od symbolizmu do post-teatru", wyd. Warszawa, Fundacja Astronomii Polskiej.

Przedmiot/moduł:WIEDZA O TEATRZEObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjne, nauki humanistyczneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: Of-przedmiot kształcenia ogólnego do wyboruKod ECTS: 08957-11-OFKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: I/1

Rodzaje zajęć: wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 30/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład problemowy, konwersatoryjny, prezentacje multimedialne, projekcje wideo (W1, U1, U2, K1)Forma i warunki zaliczeniaSprawdzian pisemny 1 - Sprawdzian w postaci testu (W1, U1, U2, K1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: brakWymagania wstępne: brak

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Instytut Filologii Polskiejadres: ul. Kurta Obitza 1, pok. 260, 10-725 Olsztyntel. 524-63-61, tel./fax 527-63-13Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr Kamila BialikOsoby prowadzące przedmiot:dr Kamila Bialik


WIEDZA O TEATRZEECTS: 2 THEATRE STUDIES




31,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- samodzielna praca studenta- przygotowanie do pisemnego zaliczenia lub prezentacji 30,0 godz.

30,0 godz.






06957-11-B WODOCIĄGI I KANALIZACJA IECTS: 3 WATER SUPPLY AND SEWAGE SYSTEMSTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADZapotrzebowanie na wodę - podstawowe pojęcia. Metoda wyznaczania wskaźników jednostkowego zapotrzebowania na wodę. Metoda zzastosowaniem wskaźników sumarycznych. Metoda bilansowania. Jednostkowe ilości ścieków, określanie ilości ścieków za pomocą wskaźnikówjednostkowych i sumarycznych. Ujęcia i strefy ochrony wód. Jednostrefowe i wielostrefowe systemy wodociągowe. Grawitacyjne i pompowesystemy wodociągowe. Zasady wymiarowania przewodów wodociągowych i kanalizacyjnych. Systemy i rodzaje kanalizacji. Pompownieścieków. Technologie i materiały stosowane do budowy sieci i urządzeń wod.-kan. Podstawowe zabiegi eksploatacyjne na sieciach wod.-kan.

ĆWICZENIAZasady wyznaczania przepływów charakterystycznych. Współczynniki nierównomierności rozbioru wody. Scalone wskaźniki zapotrzebowania nawodę. Zasady doboru średnic, określania spadków jednostkowych i wyznaczania strat liniowych na odcinku sieci wodociągowej. Obliczeniahydrauliczne kanałów. Dobór średnic, określanie spadków jednostkowych i prędkości przepływu ścieków na odcinku sieci kanalizacyjnej.Obliczenia pompowni ścieków.

CEL KSZTAŁCENIAZapoznanie z systemami zbiorowego zaopatrzenia w wodę i odprowadzania ścieków. Zaznajomienie z metodami określania zapotrzebowania nawodę dla jednostek osadniczych, określania ilości powstających ścieków oraz wymiarowania sieci wodociągowych i kanalizacyjnych.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W04+, P1A_W07+, P1A_U08+, T1A_W06+, T1A_W07+, T1A_U01+, T1A_U14+, T1A_K02+,R1A_W03+, R1A_W05+, R1A_U05+, R1A_U10+, InzA_W01+, InzA_W02+, InzA_W05+, InzA_U06+, InzA_K01+Symbole efektów kierunkowych K1_W02+, K1_W14+, K1_W21+, K1_U05+, K1_U06+, K1_U15+, K1_K02+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - ma wiedzę o systemach wodociągowo-kanalizacyjnych, wskaźników jednostkowego zapotrzebowania na wodę i jednostkowej ilościścieków, zasad hydraulicznego obliczania przewodów wod.-kan, roli i działania ujęć wody, pompowni wodociągowych i pompowni ścieków,podstawowych zabiegów eksploatacyjnych na sieciach wod.-kan. (K1_W02, K1_W14, K1_W21)UmiejętnościU1 - oblicza przepływy charakterystyczne w sieci wodociągowej, wyznacza nierównomierności rozbioru wody, przeprowadza obliczeniahydrauliczne przewodów wodociągowych i kanalizacyjnych, dobra średnice, określa prędkość i spadki jednostkowe i rzeczywiste linii ciśnień wsieci wodociągowej oraz spadki dna kanałów w sieci kanalizacyjnej (K1_U05, K1_U06, K1_U15)Kompetencje społeczneK1 - ma świadomość konieczności odpowiedzialnego podchodzenia do określania danych wyjściowych do wymiarowania systemówwodociągowych i kanalizacyjnych (K1_K02)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Gabryszewski T.,, 1983r., "Wodociągi", wyd. Arkady Warszawa, 2) Mielcarzewicz E., 2000r., "Obliczanie systemów zaopatrzenia w wodę",wyd. Arkady Warszawa, 3) Błażejewski R., 2004r., "Kanalizacja wsi", wyd. Wydawnictwo PZITS, Poznań, 4) Szpindor A., 1998r., "Zaopatrzeniew wodę i kanalizacja wsi", wyd. Arkady Warszawa, 5) Błaszczyk W., Roman M., Stamatello H. , 1974r., "Kanalizacja", wyd. Arkady Warszawa,t.I, 6) Błaszczyk W., Stamatello H. Błaszczyk P., 1983r., "Kanalizacja. Sieci i pompownie", wyd. Arkady Warszawa, 7) Heidrich Z., Kalenik M.,Podedworna J., Stańko G., 2008r., "Sanitacja wsi", wyd. „Seidel-Przywecki”,Sp. z o. o. Warszawa.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Praca zbiorowa, 1992r., "Wodociągi i kanalizacja. Poradnik.", wyd. Arkady Warszawa, 2) Praca zbiorowa, 2000r., "Uzdatnianie wody,Poradnik", wyd. Wydawnictwo: PROJPRZEM, 3) Praca zbiorowa, 2005r., "Poradnik eksploatatora systemów zaopatrzenia w wodę", wyd. Siedel-Przywecki, Warszawa, 4) Denczew S., Królikowski A., 2002r., "Podstawy nowoczesnej eksploatacji układów wodociągowych i kanalizacyjnych",wyd. Arkady Warszawa, 5) Bień J., Cholewińska M., 1995r., "Kanalizacja podciśnieniowa i ciśnieniowa.Skrypty Politechniki Częstochowskiej",wyd. Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej, 6) Weisman D., 2001r., "Komunalne przepompownie ścieków", wyd. „Seidel-Przywecki” , Sp. zo. o. Warszawa.

Przedmiot/moduł:WODOCIĄGI I KANALIZACJA IObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: B-przedmiot kierunkowyKod ECTS: 06957-11-BKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: II/4

Rodzaje zajęć: ćwiczenia audytoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/2Ćwiczenia: 30/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - informacyjny z prezentacją multimedialną (W1)ĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - audytoryjno-obliczeniowe: przedmiotowe, rozwiązywanie zadań (U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaEgzamin pisemny (ustrukturyzowane pytania) - egzamin pisemny; 60% punktów możliwych do uzyskania zalicza egzamin (W1)Kolokwium pisemne 2 - rozwiązywanie zadań; 60% z sumy punktów z 1 i 2 kolokwium zalicza ćwiczenia (U1, K1)Kolokwium pisemne 1 - rozwiązywanie zadań; 60% z sumy punktów z 1 i 2 kolokwium zalicza ćwiczenia (U1, K1)Liczba punktów ECTS: 3Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: hydraulika i hydrologiaWymagania wstępne: student powinien posiadaćwiedzę w zakresie matematyki i fizyki i hydrauliki

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Inżynierii Środowiskaadres: ul. Warszawska 117, 10-720 Olsztyntel. (89) 524-56-05Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr hab. inż. Urszula Filipkowska, prof. UWMe-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr hab. inż. Urszula Filipkowska, prof. UWM, dr hab. inż. Wojciech Janczukowicz, prof. UWM


WODOCIĄGI I KANALIZACJA IECTS: 3 WATER SUPPLY AND SEWAGE SYSTEMS






48,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- przygotowanie do egzaminu pisemnego/ustnego z przedmiotu 15,0 godz.



31,0 godz.




28,0 godz.






13957-11-CFW WSTĘP DO TOKSYKOLOGIIECTS: 2 INTRODUCTION TO ENVIRONMENTAL TOXICOLOGYTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADZanieczyszczenia i ich losy w ekosystemach: przewidywanie stężeń substancji chemicznych w środowisku, bioakumulacja i biomagnifikacja.Wpływ zanieczyszczeń na organizmy: czynniki decydujące o toksyczności rozmaitych substancji ksenobiotycznych występujących w środowisku,a w szczególności metali, pestycydów, polichlorobifenyli, wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, "estrogenów" środowiskowych,dioksyn, środków powierzchniowo-czynnych, ropy i substancji ropopochodnych, oraz toksyn sinicowych.

ĆWICZENIAPrzepisy BHP. Statystyczna analiza wyników testów toksykologicznych: Test U Manna- Whitneya, Test Wilcoxona. Fitotoksyczność odcieków zeskładowisk odpadów. Mikrobiotest PHYTOTOXKIT. Przygotowanie i przeprowadzenie doświadczenia. Analiza danych. Sprawdzian.Biochemiczne skutki działania zanieczyszczeń. Wpływ wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) na ekspresję genów.Demonstracja doświadczenia (Ekspozycja, uzyskiwanie RNA z tkanek ryb, Reakcja PCR i RT-PCR). Fizjologiczne skutki działaniazanieczyszczeń. Zmiany we krwi obwodowej ryb wskutek zatrucia WWA. Zmiany histopatologiczne w wątrobie ryb wskutek zatrucia WWA orazmikrocystyną-LR. Sprawdzian. Zaliczenie.

CEL KSZTAŁCENIAZapoznanie z czynnikami decydującymi o toksyczności wybranych substancji zanieczyszczających rozmaite ekosystemy.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W01+, P1A_W08+, R1A_W04+, R1A_U05+, R1A_K05+Symbole efektów kierunkowych K1_W08+, K1_W09+, K1_U05+, K1_K01+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - charakteryzuje podłoże i skutki toksyczne działania wybranych substancji zanieczyszczających środowisko (K1_W08)W2 - opisuje zmiany i zagrożenia w ekosystemach spowodowane toksycznością wybranych zanieczyszczeń (K1_W09)UmiejętnościU1 - dokonuje identyfikacji i analizy zjawisk spowodowaną toksycznością wybranych zanieczyszczeń, interpretuje informacje pochodzące zbadań ekotoksykologicznych (K1_U05)Kompetencje społeczneK1 - współpracuje z innymi studentami przy doświadczeniu naukowym, wykazuje krytycyzm w wyrażaniu opinii na temat zagrożeńtoksykologicznych środowiska (K1_K01)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Penningroth, S., 2010r., "Essentials of Toxic Chemical Risk Science and Society", wyd. CRC Press London, 2) Walker C. H., Hopkin S. P.,Sibly R. M., Peakall B. , 2002r., "Podstawy ekotoksykologii", wyd. PWN Warszawa.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Brzuzan, P., Jurczyk, Ł., Woźny, M., Łuczyński, M.K., 2007r., "Ćwiczenia z toksykologii molekularnej. Materiały PDF, dostępne na stronie:http://biotechnology.keyland.biz/pdf/tox_mol_updated.pdf,".

Przedmiot/moduł:WSTĘP DO TOKSYKOLOGIIObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: FakultatywnyGrupa przedmiotów: CFW-elektyw wydziałowy do wyboruKod ECTS: 13957-11-CFWKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/6

Rodzaje zajęć: wykład, ćwiczenia laboratoryjne, ćwiczenia komputerowe, ćwiczenia audytoryjneLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 15/1Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład z prezentacją multimedialną (W1, W2)ĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - statystyczna analiza danych (W1)Ćwiczenia komputerowe - Opracowanie wyników doświadczeń (U1)Ćwiczenia laboratoryjne - przygotowanie i przeprowadzenie doświadczenia (U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaEgzamin pisemny (test wielokrotnego wyboru, test wyboru tak/nie, ustrukturyzowane pytania) - Student rozwiązuje test (w tym pytania ustrukturyzowane); zalicza w przypadku uzyskania 60% punktów możliwych do zdobycia. (W1, W2, U1)Kolokwium pisemne 1 - Student rozwiązuje test (w tym pytania ustrukturyzowane); zalicza w przypadku uzyskania 60% punktów możliwych do zdobycia. (W1, W2)Raport 1 - Student przygotowuje raport z badań (U1, K1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: ekologia, genetyka, biochemiaWymagania wstępne: zaliczenie przedmiotówwprowadzających

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Biotechnologii w Ochronie Środowiskaadres: ul. Słoneczna 45g, pok. 304, 10-709 Olsztyntel./fax 523-41-31Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:prof. dr hab. Paweł Michał Brzuzan, prof.zw.e-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr inż. Dariusz Kaczmarczyk


WSTĘP DO TOKSYKOLOGIIECTS: 2 INTRODUCTION TO ENVIRONMENTAL TOXICOLOGY







- przygotowanie do zaliczenia pisemnego ćwiczeń 5,0 godz.


- przygotowanie do ćwiczeń komputerowych 1,5 godz.


30,5 godz.




28,0 godz.






06957-11-CFW WYBRANE ZAGADNIENIA Z KANALIZACJIECTS: 2 SELECTED ISSUES IN SEWERAGETREŚCI MERYTORYCZNE

ĆWICZENIAObliczenia sieci kanalizacyjnych – obliczenia hydrauliczne, zasady wymiarowania sieci. Zasady projektowania sieci kanalizacyjnych. Siećkanalizacji sanitarnej. Siec kanalizacji deszczowej – metoda stałych i zmiennych natężeń

CEL KSZTAŁCENIAPrzekazanie zasad projektowania i obliczania kanalizacji sanitarnej i deszczowej metoda stałych i zmiennych natężeń deszczu.


EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - ma wiedzę potrzebną do określania danych i złożeń przy wyborze rodzaju i układu sieci kanalizacyjnej. Zna podstawy projektowania siecikanalizacji sanitarnej i deszczowej. Zasad wyznaczania ilości ścieków na podstawie planu zagospodarowania, wymiarowania kanałów iwyrównywania zwierciadeł ścieków w kanalizacji sanitarnej i deszczowej. Zna zasadę doboru rodzaju sieci w zależności od ilości ścieków(K1_W14)W2 - zna rozwiązania technologiczne dotyczące sieci kanalizacyjnych (K1_W21)UmiejętnościU1 - dobiera rodzaj i układ sieci kanalizacyjnej w planie zależności od ilości ścieków i terenu objętego siecią kanalizacji. Wyznaczy ilość ściekóww kanalizacji sanitarnej i metodą stałych i zmiennych natężeń w sieci kanalizacji deszczowej Wymiaruje poszczególne odcinki sieci, dobraśrednice, określa spadki i prędkości ścieków w kanałach (K1_U16)U2 - dokonuje krytycznej analizy i oceny istniejących rozwiązań technicznych użytecznych w korzystaniu z sieci kanalizacyjnych, wszczególności stosowania urządzeń, obiektów i systemów (K1_U10)Kompetencje społeczneK1 - wykazuje samodzielność i kreatywność w doborze systemu kanalizacyjnego (K1_K02)K2 - ma świadomość odpowiedzialnego podchodzenia do określania danych wyjściowych do wymiarowania sieci kanalizacyjnej (K1_K06)K3 - Będzie zorientowany na śledzenie zmian w wytycznych projektowania. (K1_K09)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Heidrich Z., Kalenik M., Podedworna J., Stańko G., 2008r., "Sanitacja wsi", wyd. „Seidel-Przywecki”,Sp. z o. o. Warszawa, 2) Bień J.,Cholewińska M., 1995r., "Kanalizacja podciśnieniowa i ciśnieniowa.Skrypty Politechniki Częstochowskiej", wyd. Wydawnictwo PolitechnikiCzęstochowskiej, 3) Weisman D., 2001r., "Komunalne przepompownie ścieków", wyd. „Seidel-Przywecki”,Sp. z o. o. Warszawa, 4) Denczew S.,Królikowski A., 2001r., "Podstawy nowoczesnej eksploatacji układów wodociągowych i eksplaotacyjnych", wyd. Arkady Warszawa, 5)Kwietniewski M., Roman M., Kloss-Trębaczkiewicz H., 1993r., "Niezawodność wodociągów i kanalizacji", wyd. Arkady Warszawa.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Bajer J., Iwanejko R., Kapcia J., 2006r., "Niezawodność systemów wodociągowych i kanalizacyjnych w zadaniach", wyd. WydawnictwaPolitechniki Krakowskiej. Kraków.

Przedmiot/moduł:WYBRANE ZAGADNIENIA Z KANALIZACJIObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: CFW-elektyw wydziałowy do wyboruKod ECTS: 06957-11-CFWKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: IV/7

Rodzaje zajęć: ćwiczenia audytoryjneLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Ćwiczenia: 30/2Formy i metody dydaktyczneĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - audytoryjno - obliczeniowe : przedmiotowe, rozwiązywanie zadań (W1, W2, U1, U2, K1, K2, K3)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium pisemne 2 - rozwiązywanie zadań; 60% punktów możliwych do uzyskania z 1 i 2 kolokwium zalicza przedmiot (W2, U2, K2, K3)Kolokwium pisemne 1 - rozwiązywanie zadań; 60% punktów z sumy możliwych do uzyskania z 1 i 2 kolokwium (W1, U1, K1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: wodociągi i kanalizacjaWymagania wstępne: student powinien posiadaćwiedzę w zakresie matematyki i fizyki i hydrauliki,potrafić stosować umiejętności nabyte w trakcierealizacji przedmiotu Grafika inżynierska.

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Inżynierii Środowiskaadres: ul. Warszawska 117, 10-720 Olsztyntel. (89) 524-56-05Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr hab. inż. Urszula Filipkowska, prof. UWMe-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr hab. inż. Urszula Filipkowska, prof. UWM


WYBRANE ZAGADNIENIA Z KANALIZACJIECTS: 2 SELECTED ISSUES IN SEWERAGE






29,0 godz.




30,0 godz.






06957-11-CFW WYBRANE ZAGADNIENIA Z WODOCIĄGÓWECTS: 2 WATER SUPPLY AND SEWAGE SYSTEM ISELECTED ISSUES IN

WATERWORKSTREŚCI MERYTORYCZNE

ĆWICZENIASieć wodociągowa rozdzielcza i pierścieniowa. Zasady projektowania sieci wodociągowej. Wybór układu i trasowanie sieci wodociągowej.Wyznaczanie zapotrzebowania na wodę. Wydatki odcinkowe i przepływy obliczeniowe. Obliczenia hydrauliczne i wymiarowanie sieci. Określenierzędnych linii ciśnienia.

CEL KSZTAŁCENIAPrzekazanie zasad projektowania i prowadzenia obliczeń sieci wodociągowej rozgałęzionej i pierścieniowej.


EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - zna dane i złożenia przyjmowane do wyboru rodzaj i układ przewodów wodociągowych. Zna zasady projektowania sieci wodociągowejrozgałęzieniowej i pierścieniowej. Zna metody obliczania wydajności i wielkości podstawowych elementów sieci wodociągowej na podstawieplanu zagospodarowania, wymiarowania przewodów i wyznaczania linii ciśnień (K1_W14)W2 - zna rozwiązania technologiczne dotyczące sieci wodociągowych (K1_W21)UmiejętnościU1 - wybiera rodzaj i układ sieci wodociągowej w planie. Wyznaczy współczynniki nierównomierności rozbioru wody i miarodajne przepływyobliczeniowe w charakterystycznych godzinach pracy systemu wodociągowego Wymiaruje poszczególne odcinki sieci. Dobiera średnice, określaprędkości oraz linie ciśnień w godzinach maksymalnego rozbioru i maksymalnego tranzytu. (K1_U16)U2 - krytycznie analizuje i ocenia istniejące rozwiązania techniczne, użyteczne w korzystaniu z sieci wodociągowych , w szczególnościstosowane urządzenia, obiekty i systemy (K1_U10)Kompetencje społeczneK1 - wykazuje samodzielność i kreatywność w doborze systemu wodociągowego (K1_K02)K2 - ma świadomość odpowiedzialnego podchodzenia do określania danych wyjściowych do wymiarowania sieci wodociągowej (K1_K06)K3 - jest zorientowany na śledzenie zmian w wytycznych projektowania (K1_K09)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Gabryszewski T.,, 1983r., "Wodociągi", wyd. Arkady Warszawa, 2) Mielcarzewicz E., 2000r., "Obliczanie systemów zaopatrzenia w wodę",wyd. Arkady Warszawa, 3) Szpindor A., 1998r., "Zaopatrzenie w wodę i kanalizacja wsi", wyd. Arkady Warszawa, 4) Heidrich Z., 1999r.,"Wodociągi", wyd. WSiP Warszawa, 5) Kusia K. i inni, 1998r., "Podstawy projektowania układów i obiektw wodociągowych. Wybranezagadnienia", wyd. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, 6) Żuchowicki W. i inni, 2001r., "Wodociągi i kanalizacja - Projektowanie, montaż,eksploatacja, modernizacja", wyd. Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o.o., Warszawa.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Praca zbiorowa, 1992r., "Wodociągi i kanalizacja. Poradnik.", wyd. Arkady Warszawa.

Przedmiot/moduł:WYBRANE ZAGADNIENIA Z WODOCIĄGÓWObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: CFW-elektyw wydziałowy do wyboruKod ECTS: 06957-11-CFWKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: IV/7

Rodzaje zajęć: ćwiczenia audytoryjneLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Ćwiczenia: 30/2Formy i metody dydaktyczneĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - audytoryjno – obliczeniowe (W1, W2, U1, U2, K1, K2, K3)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium pisemne 2 - rozwiązywanie zadań; 60% punktów możliwych do uzyskania z 1 i 2 kolokwium zalicza ćwiczenia (W1, W2, U1, U2, K1, K2, K3)Kolokwium pisemne 1 - rozwiązywanie zadań; 60% punktów możliwych do uzyskania zalicza ćwiczenia (W1, W2, U1, U2, K1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: wodociągi i kanalizacjaWymagania wstępne: student powinien posiadaćwiedzę w zakresie matematyki i fizyki i hydrauliki,potrafić stosować umiejętności nabyte w trakcierealizacji przedmiotu Grafika inżynierska

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Inżynierii Środowiskaadres: ul. Warszawska 117, 10-720 Olsztyntel. (89) 524-56-05Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr hab. inż. Urszula Filipkowska, prof. UWMe-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr hab. inż. Urszula Filipkowska, prof. UWM


WYBRANE ZAGADNIENIA Z WODOCIĄGÓWECTS: 2 WATER SUPPLY AND SEWAGE SYSTEM ISELECTED ISSUES IN

WATERWORKS






29,0 godz.




30,0 godz.






16157-11-OF WYCHOWANIE FIZYCZNE IECTS: 1 PHYSICAL EDUCATIONTREŚCI MERYTORYCZNE

ĆWICZENIANauka i doskonalenie umiejętności technicznych i taktycznych w następujących dyscyplinach sportowych do wyboru: piłka siatkowa, piłka nożna,koszykówka, badminton, tenis stołowy, tenis, unihokej, gimnastyka, różne formy aerobiku i ćwiczeń fizycznych z muzyką oraz ćwiczeń nasiłowni. Atletyka terenowa i lekkoatletyka, turystyka rowerowa i kajakowa, łyżwiarstwo, narciarstwo alpejskie, pływanie. Podnoszenie sprawnościfizycznej. Przekazywanie wiedzy na temat przepisów w poszczególnych dyscyplinach sportu oraz korzyści zdrowotnych w wyniku uprawianiakultury fizycznej. Zdobywanie umiejętności organizowania czasu wolnego w aktywny sposób. Zajęcia w formie ćwiczeń praktycznych naobiektach sportowych UWM oraz obozach.

CEL KSZTAŁCENIAPrzekazanie wiadomości dotyczących wpływu ćwiczeń na organizm człowieka, sposobów podtrzymania zdrowia , sprawności fizycznej orazwiedzy dotyczącej relacji między wiekiem, zdrowiem, aktywnością fizyczną, sprawnością motoryczną kobiet i mężczyzn. Opanowanieumiejętności ruchowych z zakresu poznanych dyscyplin sportowych i wykorzystania ich w organizowaniu czasu wolnego.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W04++, P1A_U11++, P1A_K08+, T1A_W02++, T1A_W03++, T1A_U05++, T1A_K06+, R1A_W03++,R1A_K08+, InzA_K02+Symbole efektów kierunkowych K1_W12++, K1_U07++, K1_K07+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Student zna pozytywny wpływ ćwiczeń fizycznych na organizm człowieka oraz sposoby podtrzymania zdrowia i sprawności fizycznej.(K1_W12)W2 - Student zna główne zasady bezpieczeństwa obowiązujące na obiektach krytych/hale sportowe, pływalnie/ i odkrytych/boiska, korty istadiony/ oraz przepisy w wybranej grze sportowej lub rekreacyjnej. (K1_W12)UmiejętnościU1 - Opanowanie umiejętności ruchowych przydatnych w podnoszeniu sprawności fizycznej oraz w rekreacyjnym uprawianiu wybranejdyscypliny. (K1_U07)U2 - Student potrafi bezpiecznie korzystać z obiektów i urządzeń sportowych oraz sędziować rywalizację w rekreacyjnej formie uprawianejdyscypliny. (K1_U07)Kompetencje społeczneK1 - W wielu dyscyplinach wymagane jest współdziałanie z innymi uczestnikami zajęć, umiejętność szybkiego komunikowania się orazodpowiedzialność za wykonywanie wyznaczonych zadań. (K1_K07)



Przedmiot/moduł:WYCHOWANIE FIZYCZNE IObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: Of-przedmiot kształcenia ogólnego do wyboruKod ECTS: 16157-11-OFKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: I/1

Rodzaje zajęć: ćwiczenia praktyczneLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Ćwiczenia: 30/2Formy i metody dydaktyczneĆwiczeniaĆwiczenia praktyczne - Ćwiczenia praktyczne w formie zadaniowej, ścisłej i zabawowej. Gry szkolne i właściwe. (W1, W2, U1, U2, K1)Forma i warunki zaliczeniaOcena pracy i współpracy w grupie 1 - Zaliczenie z oceną na podstawie aktywności na zajęciach oraz oceny sprawności i umiejętności. (W1, W2, U1, U2, K1)Liczba punktów ECTS: 1Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: brakWymagania wstępne: brak

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Studium Wychowania Fizycznego i Sportuadres: ul. Prawocheńskiego 7, 10-720 Olsztyntel. (89)523-33-08, fax. (89)523 -5-72Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:mgr Tomasz Żabińskie-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:mgr Grzegorz Dubielski


WYCHOWANIE FIZYCZNE IECTS: 1 PHYSICAL EDUCATION



30,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:

0,0 godz.




30,0 godz.






16157-11-OF WYCHOWANIE FIZYCZNE IIECTS: 1 PHYSICAL EDUCATIONTREŚCI MERYTORYCZNE

ĆWICZENIANauka i doskonalenie umiejętności technicznych i taktycznych w następujących dyscyplinach sportowych do wyboru: piłka siatkowa, piłka nożna,koszykówka, badminton, tenis stołowy, tenis, unihokej, gimnastyka, różne formy aerobiku i ćwiczeń fizycznych z muzyką oraz ćwiczeń nasiłowni. Atletyka terenowa i lekkoatletyka, turystyka rowerowa i kajakowa, łyżwiarstwo, narciarstwo alpejskie, pływanie. Podnoszenie sprawnościfizycznej. Przekazywanie wiedzy na temat przepisów w poszczególnych dyscyplinach sportu oraz korzyści zdrowotnych w wyniku uprawianiakultury fizycznej. Zdobywanie umiejętności organizowania czasu wolnego w aktywny sposób. Zajęcia w formie ćwiczeń praktycznych naobiektach sportowych UWM oraz obozach.

CEL KSZTAŁCENIAPrzekazanie wiadomości dotyczących wpływu ćwiczeń na organizm człowieka, sposobów podtrzymania zdrowia , sprawności fizycznej orazwiedzy dotyczącej relacji między wiekiem, zdrowiem, aktywnością fizyczną, sprawnością motoryczną kobiet i mężczyzn. Opanowanieumiejętności ruchowych z zakresu poznanych dyscyplin sportowych i wykorzystania ich w organizowaniu czasu wolnego.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W04++, P1A_U11++, P1A_K08+, T1A_W02++, T1A_W03++, T1A_U05++, T1A_K06+, R1A_W03++,R1A_K08+, InzA_K02+Symbole efektów kierunkowych K1_W12++, K1_U07++, K1_K07+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Student zna pozytywny wpływ ćwiczeń fizycznych na organizm człowieka oraz sposoby podtrzymania zdrowia i sprawności fizycznej.(K1_W12)W2 - Student zna główne zasady bezpieczeństwa obowiązujące na obiektach krytych/hale sportowe, pływalnie/ i odkrytych/boiska, korty istadiony/ oraz przepisy w wybranej grze sportowej lub rekreacyjnej. (K1_W12)UmiejętnościU1 - Opanowanie umiejętności ruchowych przydatnych w podnoszeniu sprawności fizycznej oraz w rekreacyjnym uprawianiu wybranejdyscypliny. (K1_U07)U2 - Student potrafi bezpiecznie korzystać z obiektów i urządzeń sportowych oraz sędziować rywalizację w rekreacyjnej formie uprawianejdyscypliny. (K1_U07)Kompetencje społeczneK1 - W wielu dyscyplinach wymagane jest współdziałanie z innymi uczestnikami zajęć, umiejętność szybkiego komunikowania się orazodpowiedzialność za wykonywanie wyznaczonych zadań. (K1_K07)



Przedmiot/moduł:WYCHOWANIE FIZYCZNE IIObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: Of-przedmiot kształcenia ogólnego do wyboruKod ECTS: 16157-11-OFKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: I/2

Rodzaje zajęć: ćwiczenia praktyczneLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Ćwiczenia: 30/2Formy i metody dydaktyczneĆwiczeniaĆwiczenia praktyczne - Ćwiczenia praktyczne w formie zadaniowej, ścisłej i zabawowej. Gry szkolne i właściwe. (W1, W2, U1, U2, K1)Forma i warunki zaliczeniaOcena pracy i współpracy w grupie 1 - Zaliczenie z oceną na podstawie aktywności na zajęciach oraz oceny sprawności i umiejętności. (W1, W2, U1, U2, K1)Liczba punktów ECTS: 1Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: brakWymagania wstępne: brak

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Studium Wychowania Fizycznego i Sportuadres: ul. Prawocheńskiego 7, 10-720 Olsztyntel. (89)523-33-08, fax. (89)523 -5-72Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:mgr Tomasz Żabińskie-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:mgr Grzegorz Dubielski


WYCHOWANIE FIZYCZNE IIECTS: 1 PHYSICAL EDUCATION



30,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:

0,0 godz.




30,0 godz.






13057-11-B ZAGROŻENIA CYWILIZACYJNE I ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJECTS: 4,5 THREATS OF CIVILIZATION AND SUSTAINABLE DEVELOPMENTTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADBiosfera jako środowisko globalne. Historia ochrony środowiska w Polsce i na świecie. Skala problemów środowiskowych na szczeblu lokalnym,regionalnym i globalnym - stan środowiska według danych GUS. Globalne przyczyny zmian i zagrożeń środowiska (zmiany bioróżnorodności,rozwój techniki, urbanizacja, modele życia). Zasady gospodarowania zasobami odnawialnymi i nieodnawialnymi. Alternatywne źródła energii wPolsce i na świecie. Polska strategia ekorozwoju - wskaźniki rozwoju zrównoważonego. Ochrona atmosfery – źródła i rodzaje zanieczyszczeń,skutki zagrożeń globalnych (zakwaszenie środowiska; efekt cieplarniany; dziura ozonowa). Ochrona hydrosfery – źródła i rodzajezanieczyszczeń - eutrofizacja, problem deficytu wody na świecie. Ochrona gleb – źródła i rodzaje zanieczyszczeń, różne formy oddziaływania nalitosferę, systemy rolnicze a zdrowa żywność. Rolnictwo ekologiczne w Polsce, Europie i na świecie. Sytuacja demograficzna na świecie aproblem niedożywienia

ĆWICZENIAObszary ekologicznie zagrożone w Polsce. Zagrożenia terenów chronionych. Bioróżnorodność na terenie województwa warmińsko-mazurskiego. Zasoby odnawialne i nieodnawialne w województwie. Alternatywne źródła energii w województwie. Założenia zrównoważonegorozwoju w województwie, powiecie, gminie - regionalne programy ekorozwoju. Źródła i rodzaje zanieczyszczeń powietrza w województwie –regionalne skutki zanieczyszczeń. Źródła i rodzaje zanieczyszczeń wód w województwie - powodzie jako nowe zagrożenie kraju. Źródła i rodzajezanieczyszczeń gleb w województwie – żywność ekologiczna. Choroby wynikające z zanieczyszczeń środowiska. Najważniejszy problemśrodowiskowy w województwie (dyskusja panelowa)

CEL KSZTAŁCENIAOcena stanu środowiska i funkcjonowania w nim człowieka w skali lokalnej i globalnej; omówienie czynników naruszających homeostazęśrodowiska oraz skutków ich oddziaływania na środowisko i zdrowie człowieka; omówienie praw i zasad wdrażania zrównoważonego rozwoju.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W07+, P1A_W08+, R1A_W03+, R1A_W04+, R1A_W06++, R1A_U05+, R1A_K05+, R1A_K06+Symbole efektów kierunkowych K1_W07+, K1_W11+, K1_W16+, K1_U05+, K1_K01+, K1_K05+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - opisuje globalne przyczyny zmian i zagrożeń środowiska, charakteryzuje skutki tych zagrożeń; porządkuje problemy środowiskowe naszczeblu lokalnym i regionalnym; definiuje ideę zrównoważonego rozwoju – prawa, zasady i wskaźniki (K1_W11)W2 - wymienia i opisuje zagrożenia środowiska związane z różnymi formami korzystania z zasobów środowiska; określa wpływ różnych formgospodarczej działalności na środowisko i zdrowie człowieka (K1_W07, K1_W16)UmiejętnościU1 - klasyfikuje i porządkuje przyczyny i skutki zagrożeń powodowanych działalnością człowieka; analizuje argumenty na rzeczzrównoważonego rozwoju; posiada umiejętność omówienia wybranych regionalnych programów ekorozwoju (K1_U05)Kompetencje społeczneK1 - dyskutuje, wykazuje aktywną postawę (pełni funkcję lidera zespołu) w odniesieniu do lokalnych i regionalnych problemów ochronyśrodowiska (K1_K01)K2 - wykazuje kreatywność w wyrażaniu ocen dotyczących zagrożeń środowiska, które wynikają z działalności człowieka i sił natury (K1_K05)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Borys T. (red.) , 2000r., "Wskaźniki ekorozwoju", wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok, 2) Famielec F., Kożuch M. (Red.), 2010r., "Rozwójpolityki ekologicznej w Unii Europejskiej i w Polsce", wyd. Fundacja UE w Krakowie, 3) Kozłowski S. , 2000r., "Ekorozwój - wyzwanie XXI wieku",wyd. Wyd. Nauk. PWN W-wa, 4) Kozłowski S. , 2007r., "Przyszłość ekorozwoju", wyd. Wyd. KUL Lublin, 5) Kurantowska A., 2002r., "Ekologia –Jej związki z różnymi dziedzinami wiedzy", wyd. PWN W-wa/Łódź, 6) Mannion A.M. , 2001r., "Zmiany środowiska Ziemi", wyd. Wyd. Nauk. PWNW-wa, 7) PAN, 2005r., "Ochrona środowiska w dokumentach Unii Europejskiej", wyd. PAN, Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus”, 8) Piontek B. ,2002r., "Koncepcja rozwoju zrównoważonego i trwałego Polski", wyd. Wyd. Nauk. PWN W-wa, 9) Siemiński M. , 2007r., "Środowiskowezagrożenia zdrowia", wyd. Wyd. Nauk. PWN W-wa.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Barier M. , 1995r., "Atlas wielkich zagrożeń. Ekologia, Środowisko, Przyroda", wyd. Wyd. Nauk.-Tech. Warszawa, 2) Kowalski Z., KulczyckaJ., Góralczyk M. , 2007r., "Ekologiczna ocena cyklu życia procesów wytwórczych (LCA)", wyd. Wyd. Nauk. PWN Warszawa, 3) Weiner J. ,2005r., "Życie i ewolucja biosfery", wyd. Wyd. Nauk. PWN Warszawa.

Przedmiot/moduł:ZAGROŻENIA CYWILIZACYJNE I ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: B-przedmiot kierunkowyKod ECTS: 13057-11-BKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: I/1

Rodzaje zajęć: ćwiczenia audytoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 30/2Ćwiczenia: 30/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - informacyjny z prezentacją multimedialną (W1, W2)ĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - tematy ćwiczeń prezentowane interaktywnie (W1, W2, U1, K1, K2)Forma i warunki zaliczeniaEgzamin pisemny (test wielokrotnego wyboru) - Test z pytaniami (zadaniami) otwartymi, druga poprawa ustna.Test 8 pytań,każde pyt.1 pkt.Zalicza egzamin 60% możliwych do uzyskania. (W1, W2)Ocena pracy i współpracy w grupie 1 - Grupa podzielona na 2 zespoły; jeden przygotowuje argumenty "za", drugi "przeciw" na określony temat-dyskusja. Możliwych do uzyskania-5 pkt.(lider 2,wysoka aktywność 2,aktywność 1). Zalicza 1 pkt. (K1, K2)Prezentacja 1 (multimedialna) - Student/zespół przygotowuje prezentację nt. związany z problemem środowiskowym w miejscu swojego zamieszkania.Możliwych do uzyskania 4pkt.(poprawny opis 2,prezentacja 2).Zalicza 2pk. (U1)Raport 1 - Student/zespól przygotowuje raport o stanie środowiska w swojej gminie/powiecie (wykazanie samodzielnej pracy).Możliwych do uzyskania 4 pkt.(poprawny opis 2,właściwe wnioskowanie 2).Zalicza 2 pkt. (U1, K1)Sprawdzian pisemny 2 - Trzy pytania za 5 pkt.(wiedza 3,umiejętności 2). Zalicza 2,5pkt. Ocena końcowa jest sumą pkt.ze wszystkich form sprawdzania W,U,K.Zalicza W-50%, U-40%, K-10%. (W1, W2, U1)Sprawdzian pisemny 1 - Trzy pytania za 5 pkt.(wiedza 3, umiejętności 2).Zalicza 2,5 pkt. (W1, W2, U1)Liczba punktów ECTS: 4,5Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: BiologiaWymagania wstępne: wiedza biologiczna iprzyrodnicza ze szkoły ponadgimnazjalnej

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Ekologii Stosowanejadres: ul. Michała Oczapowskiego 5, pok. 316, 10-719 Olsztyntel. 523-35-17, fax 523-41-16Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr hab. inż. Ewa Paturej, prof. UWMe-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr Izabela Jabłońska-Barna


ZAGROŻENIA CYWILIZACYJNE I ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJECTS: 4,5 THREATS OF CIVILIZATION AND SUSTAINABLE DEVELOPMENT







- opracowanie raportu o stanie i zagrożeniach środowiska przyrodniczego 4,0 godz.

- przygotowanie do egzaminu pisemnego z przedmiotu 8,0 godz.

- przygotowanie do sprawdzianów 9,0 godz.


54,0 godz.




0,0 godz.






06057-11-CFW ZAGROŻENIA POWODZIOWEECTS: 2 FLOOD RISKTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADCharakterystyka powodzi w Polsce i na świecie w ujęciu historycznym i współczesnym. Straty i szkody powodziowe w Polsce. Strategie i środkiochrony przed powodzią zgodne z polityką wodną Unii Europejskiej, wdrażanie Dyrektywy Powodziowej. System ochrony przed powodzią:składowe systemu, zasady i etapy realizacji. Ocena poziomu zagrożenia powodziowego w skali regionalnej i lokalnej.

ĆWICZENIASystem ochrony przed powodzią: składowe systemu, zasady i etapy realizacji. Ocena poziomu zagrożenia powodziowego w skali regionalnej ilokalnej.

CEL KSZTAŁCENIANabycie wiedzy dotyczącej zasad identyfikacji, oceny zagrożenia oraz strategii i środków obniżania ryzyka powodziowego. Zapoznanie zpodstawowymi przepisami i planami niezbędnymi do realizacji ochrony przeciwpowodziowej

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W07+, P1A_U01+, P1A_K01+, P1A_K04+, T1A_W06+, T1A_W07+, T1A_U13+, T1A_K01+, T1A_K02+,T1A_K05+, T1A_K07+, R1A_W05+, R1A_K01+, R1A_K04+, InzA_W01+, InzA_W02+, InzA_W05+, InzA_U05+, InzA_K01+Symbole efektów kierunkowych K1_W14+, K1_W21+, K1_U03+, K1_U10+, K1_K02+, K1_K06+, K1_K08+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Ma podstawową wiedzę o cyklu życia urządzeń, obiektów i systemów technicznych (K1_W14)W2 - Zna podstawowe technologie stosowane w ochronie i odnowie środowiska (K1_W21)UmiejętnościU1 - Stosuje podstawowe techniki i narzędzia badawcze w zakresie ochrony środowiska (K1_U03)U2 - Potrafi dokonać krytycznej analizy sposobu funkcjonowania i ocenić- zwłaszcza w powiązaniu ze studiowanym kierunkiem studiów-istniejące rozwiązania techniczne, w szczególności urządzenia, obiekty, systemy, procesy, usługi (K1_U10)Kompetencje społeczneK1 - Ma świadomość skutków działalności inżynierskiej i jej wpływu na środowisko (K1_K02)K2 - Posiada świadomość znaczenia stosowanych technik ochrony i odnowy środowiska dla ludzi i ekosystemów (K1_K06)K3 - Rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie (K1_K08)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Pawłowska K., Słysz K. , 2002r., "Zagrożenia i ochrona przed powodzią w planowaniu przestrzennym", wyd. IGPiK, Kraków, 2) Pracazbiorowa pod redakcją K. Mosieja i A. Ciepilowskiego , 1992r., "Ochrona przed powodzią", wyd. Instytut Melioracji i Użytków Zielonych wFalentac, 3) Nachlik E., Kostecki S., Gądek W., Stochmal R. , 2000r., "Strefy zagrożenia powodziowego.", wyd. Wrocław, 4) M. Wiatkowski, A.Czamara, R. Kosierba, 2008r., "Zarządzanie kryzysowe – ochrona przed powodzią (rozwiązania praktyczne)", wyd. Opole, 5) IMS Sp. z o.o.,1999r., "Poradnik projektowania obwałowań rzecznych", wyd. Wrocław.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Bednarczyk S., Jarzębińska T., Mackiewicz S., Wołoszyn E. , 2006r., "Vademecum ochrony przeciwpowodziowej", wyd. Gdańsk, 2) CebulakE., 1955r., "Budownictwo wodne – cz. I: regulacja rzek", wyd. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa, 3) Ciepielowski A., KicińskiT. , 1990r., "Budownictwo wodne – część I", wyd. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa, 4) Lambor J. , 1962r., "Gospodarka wodnana zbiornikach retencyjnych", wyd. Warszawa: Arkady .

Przedmiot/moduł:ZAGROŻENIA POWODZIOWEObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: FakultatywnyGrupa przedmiotów: CFW-elektyw wydziałowy do wyboruKod ECTS: 06057-11-CFWKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/5

Rodzaje zajęć: ćwiczenia audytoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 15/1Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - Wykład informacyjny z prezentacją multimedialną, wykład problemowy (W1, W2)ĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - Rozwiązywanie zadań, przygotowanie sprawozdania, praca w grupach, dyskusja problemowa (U1, U2, K1, K2, K3)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium pisemne 1 - Odpowiedź pisemna na pytania dotyczące treści przekazywanych na wykładach oraz ćwiczeniach (W1, W2, U1, U2, K1, K2, K3)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: gospodarowanie wodąWymagania wstępne: Podstawowa wiedza z zakresumatematyki

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Inżynierii Ochrony Wódadres: ul. Romana Prawocheńskiego 1, pok. 32, 10-720 Olsztyntel. 523-37-68, fax 523-47-52Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr hab. inż. Julita Anna Dunalska, prof. UWMOsoby prowadzące przedmiot:dr hab. inż. Julita Anna Dunalska, prof. UWM


ZAGROŻENIA POWODZIOWEECTS: 2 FLOOD RISK








17,5 godz.




14,0 godz.






13057-11-B ZANIECZYSZCZENIA I REMEDIACJA GRUNTÓWECTS: 2 SOIL POLLUTION AND REMEDIATIONTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADCharakterystyka organicznych i nieorganicznych zanieczyszczeń środowiska gruntowo-wodnego. Akty prawne w zakresie ochrony środowiskagruntowo-wodnego. Transport zanieczyszczeń w środowisku gruntowo-wodnym. Mineralne i organiczne składniki gleb i ich rola w sorpcjizanieczyszczeń. Techniki remediacji zanieczyszczonych gleb – ogólna charakterystyka i kryteria podziału metod. Metody unieruchamianiazanieczyszczeń w środowisku gruntowo-wodnym. Remediacja i bioremediacja gruntów zanieczyszczonych ropą i produktami naftowymi. Metodyusuwania metali ciężkich ze środowiska gruntowo-wodnego.

ĆWICZENIACzęść audytoryjna: Rodzaje zanieczyszczeń w środowisku gruntowo-wodnym. Sorpcja zanieczyszczeń w glebach. Migracja zanieczyszczeń wśrodowisku gruntowo-wodnym. Część laboratoryjna: Określanie pojemności sorpcyjnej gleb, stopnia wysycenia kompleksu sorpcyjnegokationami zasadowymi. Zastosowanie związków powierzchniowo-czynnych (ZPC) w remediacji gleb zanieczyszczonych metalami ciężkimi.Oznaczanie zawartości produktów naftowych w glebach.

CEL KSZTAŁCENIAZaznajomienie studentów z rodzajami zanieczyszczeń występujących w środowisku gruntowo-wodnym oraz technikami remediacji imożliwościami ich stosowania w praktyce.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W07++, P1A_U06+, P1A_K04+, T1A_W07+, T1A_U13+, T1A_K05+, T1A_K07+, R1A_W05+,R1A_W06+, R1A_U05+, R1A_U07+, R1A_K04+, R1A_K06+, InzA_W02+, InzA_W05+, InzA_U05+Symbole efektów kierunkowych K1_W16+, K1_W21+, K1_U02+, K1_U05+, K1_U10+, K1_U17+, K1_K05+, K1_K06+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Charakteryzuje skład i właściwości środowiska gruntowo-wodnego. Zna źródła zanieczyszczeń chemicznych i ich właściwości. Klasyfikuje irozróżnia techniki remediacji zanieczyszczonych gruntów. (K1_W16)W2 - Zna akty prawne w zakresie ochrony gleb. (K1_W21)UmiejętnościU1 - Wykonuje analizy fizyczno-chemiczne gleb. (K1_U02)U2 - Ocenia skuteczność wybranych metod remediacji i wyprowadza stosowane wnioski. Uzyskane wyniki eksperymentalne porównuje z danymiliteraturowymi. Korzysta z odpowiednich aktów prawnych przy określaniu stopnia zanieczyszczenia gruntów. (K1_U05)U3 - Wyznacza parametry związane z sorpcją i migracją zanieczyszczeń w gruntach. (K1_U10, K1_U17)Kompetencje społeczneK1 - Ma świadomość znaczenia technik remediacji w poprawie jakości środowiska. (K1_K06)K2 - Kształci w sobie potrzebę dbałości o środowisko, potrafi współdziałać i pracować w grupie. (K1_K05)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Alloway B.J., Ayres D.C. , 1999r., "Chemiczne podstawy zanieczyszczenia środowiska", wyd. PWN Warszawa, 2) Greinert H., Greinert A. ,1999r., "Ochrona i rekultywacja środowiska glebowego", wyd. Politechnika Zielonogórska, 3) Buczkowski R., Kondzielski I., Szymański T. ,2002r., "Metody remediacji gleb zanieczyszczonych metalami ciężkimi", wyd. Uniwersytet Mikołaja Kopernika Toruń, 4) Gworek B. (red.), 2004r.,"Technologie rekultywacji gleb", wyd. IOŚ Warszawa.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Kowalik P., 2001r., "Ochrona środowiska glebowego", wyd. PWN Warszawa, 2) Karczewska A., 2008r., "Ochrona gleb i rekultywacja terenówzdegradowanych", wyd. Akademia Rolnicza Wrocław.

Przedmiot/moduł:ZANIECZYSZCZENIA I REMEDIACJA GRUNTÓWObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: B-przedmiot kierunkowyKod ECTS: 13057-11-BKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: IV/7

Rodzaje zajęć: wykład, ćwiczenia laboratoryjne, ćwiczenia audytoryjneLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/2Ćwiczenia: 15/1Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład z prezentacją multimedialną, wykład informacyjny (W1, W2, K1)ĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - Ćwiczenia obliczeniowe, rozwiązywanie zadań związanych z problematyka przedmiotu. (U3)Ćwiczenia laboratoryjne - wykonywanie analiz fizyko-chemicznych gleb oraz doświadczeń z zakresu remediacji gleb (U1, U2, K1, K2)Forma i warunki zaliczeniaKolokwium pisemne 2 - Kolokwium pisemne z ćwiczeń audytoryjnych, obejmuje zadania obliczeniowe związane z rodzajem zanieczyszczeń i ich transportem w środowisku gruntowo-wodnym, zaliczenie od 60%. (U3)Kolokwium pisemne 1 - Kolokwium pisemne z części wykładowej. Forma testowa (pytania otwarte i zamknięte, zaliczenie od 60%. (W1, W2, K1)Sprawozdanie 1 - Sprawozdanie obejmuje obliczenia, dyskusję wyników oraz wnioski, oceniane w skali 2-5. Dodatkową ocenę student otrzymuje z ustnej obrony sprawozdania. (U1, U2, K2)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: chemia ogólna, gleboznawstwo, geologiaWymagania wstępne: umiejętność wykonywaniaobliczeń chemicznych i matematycznych, znajomośćzasad pracy w laboratorium chemicznym

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Biotechnologii w Ochronie Środowiskaadres: ul. Słoneczna 45g, pok. 304, 10-709 Olsztyntel./fax 523-41-31Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr inż. Zygmunt Mariusz Gusiatine-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr inż. Zygmunt Mariusz Gusiatin

Uwagi dodatkowe:Ćwiczenia laboratoryjne są wykonywane w 3-4 osobowych podgrupach


ZANIECZYSZCZENIA I REMEDIACJA GRUNTÓWECTS: 2 SOIL POLLUTION AND REMEDIATION






- przygotowanie do kolokwiów praktycznych 1,0 godz.


- przygotowanie do zaliczenia pisemnego przedmiotu 8,0 godz.


26,0 godz.




15,0 godz.






13057-11-CFW ZARZĄDZANIE FORMAMI OCHRONY PRZYRODYECTS: 2 MANAGING FORMS OF ENVIRONMENTAL PROTECTIONTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADZarządzanie obszarami chronionymi na poziomie UE, krajowym i regionalnym. Instrumenty prawne i ekonomiczne zarządzania obszaramichronionymi. Zasady powoływania, zmiany granic i likwidacji form ochrony przyrody. Narzędzia zarządzania formami ochrony przyrody (planyzadań ochrony, plany ochrony). Rola systemu OOŚ w zarządzaniu formami ochrony przyrody. Zasady finansowania administracji i służbparkowych. Finansowanie ochrony w sieci Natura 2000. Zadania i kompetencje Ministerstwa Środowiska w zakresie ochrony przyrody, zadania ikompetencje Konserwatora Przyrody na szczeblu kraju i województwa, zadania i kompetencje Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska naszczeblu kraju i województw ze szczególnym uwzględnieniem zadań: Departamentu Ochrony Przyrody oraz Departament Obszarów Natura2000; Kompetencje i priorytety Dyrekcji Parków Narodowych i Krajobrazowych. Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody. Baza Danych oObszarach chronionych w Polsce.

ĆWICZENIAZarządzanie obszarami chronionymi na poziomie UE, krajowym i regionalnym. Instrumenty prawne i ekonomiczne zarządzania obszaramichronionymi. Zasady powoływania, zmiany granic i likwidacji form ochrony przyrody. Narzędzia zarządzania formami ochrony przyrody (planyzadań ochrony, plany ochrony). Rola systemu OOŚ w zarządzaniu formami ochrony przyrody. Zasady finansowania administracji i służbparkowych. Finansowanie ochrony w sieci Natura 2000. Zadania i kompetencje Ministerstwa Środowiska w zakresie ochrony przyrody, zadania ikompetencje Konserwatora Przyrody na szczeblu kraju i województwa, zadania i kompetencje Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska naszczeblu kraju i województw ze szczególnym uwzględnieniem zadań: Departamentu Ochrony Przyrody oraz Departament Obszarów Natura2000; Kompetencje i priorytety Dyrekcji Parków Narodowych i Krajobrazowych. Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody. Baza Danych oObszarach chronionych w Polsce.

CEL KSZTAŁCENIAPrzedstawienie struktury i kompetencji instytucji odpowiedzialnych za zarządzanie formami ochrony przyrody. Praktyczna umiejętność tworzeniainstrumentów administracyjnych służacych zarządzaniu formami ochrony przyrody. Zdolność do zastosowania zdobytej wiedzy w praktycznychdziałaniach w zakresie ochrony przyrody w myśl zasad zrównoważonego rozwoju. Podniesienie poziomu świadomości ekologicznej,kształtowanie postaw proekologicznych

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W03+, P1A_W08+, P1A_U02+, P1A_U06+, P1A_U07+, P1A_K01++, T1A_U01+, T1A_K01++,R1A_W01+, R1A_W06+, R1A_U01+, R1A_K01++Symbole efektów kierunkowych K1_W01+, K1_W11+, K1_U01+, K1_U02+, K1_K08++

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - charakteryzuje zjawiska i procesy zachodzące w środowisku w związku z zmianami granic i likwidacji form ochrony przyrody. (K1_W01)W2 - Wymienia instytucje odpowiedzialne za zarządzanie formami ochrony przyrody. Charakteryzuje kompetencje instytucji odpowiedzialnych zazarządzanie formami przyrody. Opisuje i wyjaśnia założenia obszarów cennych przyrodniczo np. sieć Natura 2000 (K1_W11)UmiejętnościU1 - wybiera sposób uzyskania informacji dotyczących form ochrony przyrody. Wyszukuje oraz analizuje informacje publikowane w sieci Internetdotyczące form ochrony przyrody na szczeblu krajowym oraz regionalnym. Umie korzystać oraz analizować zasoby Centralnego Rejestru, FormOchrony Przyrody. Umie korzystać z zasobów z Bazy Danych o Obszarach chronionych w Polsce. (K1_U01)U2 - Przeprowadza w terenie obserwacje oraz proste pomiary dotyczące oceny i zarządzania ryzykiem zagrożeń środowiskowych (K1_U02)Kompetencje społeczneK1 - docenia potrzebę tworzenia form ochrony przyrody oraz narzędzi umożliwiających racjonalne zarządzanie nimi. Posiada świadomość żeformalne narzędzia umozliwiające zarządzanie formami ochrony przyrody służą zrównoważonemu rozwojowi kraju. (K1_K08)K2 - Angażuje się w zastosowanie zdobytej wiedzy w praktyczne działania w zakresie ochrony przyrody w myśl zasad zrównoważonego rozwoju(K1_K08)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Akty prawne, 2009r., "Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody", wyd. Dz.U, 2) Akty prawne, 2008r., "Ustawa z dnia 3października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenachoddziaływania na środowisko", wyd. Dz.U, 3) Akty prawne, 2001r., "Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska", wyd. Dz.U, 4)Akty prawne, "Obowiązujące akty wykonawcze do wymienionych ustaw", wyd. Dz.U, MP.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Pullin A.S. , 2002r., "Biologiczne podstawy ochrony przyrody.", wyd. Wyd. Nauk. PWN, , 2) Hołdyński Cz., Krupa M. (red.) , 2009r., "ObszaryNatura 2000 w województwie warmińsko-mazurskim", wyd. Mantis, 3) Hołdyński Cz., (red.) , 2009r., "Siedliska i gatunki Natura 2000. RDLPOlsztyn.", wyd. Mantis, 4) Ministerstwo Środowiska, 2004r., "Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000. Podręcznik metodyczny. T. 1, 2,3, 4, 5, 6, 7, 8, 9", 5) Makomaska-Juchiewicz M. (red.) , 2010r., "Monitoring gatunków zwierząt. Przewodnik metodyczny.", wyd. GIOŚ, 6) MrózW. (red.) , 2010r., "Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny.", wyd. GIOŚ, 7) Perzanowska J. (red.) , 2010r., "Monitoringgatunków roślin. Przewodnik metodyczny", wyd. GIOŚ.

Przedmiot/moduł:ZARZĄDZANIE FORMAMI OCHRONY PRZYRODYObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: FakultatywnyGrupa przedmiotów: CFW-elektyw wydziałowy do wyboruKod ECTS: 13057-11-CFWKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/5

Rodzaje zajęć: wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 15/1Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład informacyjny i problemowy (W1, W2, U1, U2, K1, K2)Forma i warunki zaliczeniaPraca kontrolna 1 - zaliczeniem na podstawie pracy semestralnej (W1, U1, U2, K1, K2)Sprawdzian ustny 1 - sprawdzian ustny (W2)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: Ochrona przyrody, Biologia, EkologiaWymagania wstępne: Wiedza z przedmiotówpoprzedzających



ZARZĄDZANIE FORMAMI OCHRONY PRZYRODYECTS: 2 MANAGING FORMS OF ENVIRONMENTAL PROTECTION






- przygotowanie do ćwiczeń i/lub prezentacji 14,0 godz.

28,0 godz.




30,0 godz.






13957-11-CFW ZARZĄDZANIE ZASOBAMI WÓD PODZIEMNYCHECTS: 2 MANAGEMENT OF GROUNDWATER RESOURCESTREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADGeneza, kryteria klasyfikacji, rodzaje i zasoby wód podziemnych. Właściwości fizyczne, chemiczne i organoleptyczne wód podziemnych.Mikroskładniki w wodach podziemnych. Sposoby wykorzystania wód podziemnych. Wpływ czynników naturalnych (biotyczne i abiotyczne) orazantropogenicznych na parametry ilościowe i jakościowe wód podziemnych. Procesy samooczyszczania w wodach podziemnych. Wpływeksploatacji wód podziemnych na środowisko. Zagrożenia bezpośrednie oraz stref ochronnych dla wód podziemnych i sposoby przeciwdziałaniazagrożeniom. Ochrona czynna i bierna zasobów wód podziemnych- poprawa jakości wód podziemnych. Zasady racjonalnego gospodarowaniawodami podziemnymi.

ĆWICZENIAElementy zarządzania zasobami wód podziemnych. Wybrane metody stosowane w badaniach hydrogeochemicznych (badania terenowe ilaboratoryjne, opróbowanie hydrogeochemiczne, ocena jakości danych hydrochemicznych, metody klasyfikowania i prezentacji składuchemicznego wód podziemnych, monitoring jakości wód podziemnych, ocena tła i anomalii hydrogeochemicznych, zasady modelowaniageochemicznego wód podziemnych). Metodyka określania zasobów eksploatacyjnych ujęć zwykłych wód podziemnych. Metody ocenypodatności wód podziemnych na zanieczyszczenie – mapy zagrożeń i podatności wód podziemnych na zanieczyszczenie, klasy wódpodziemnych. Procedura postępowania w określaniu zakresu wahań parametrów wód leczniczych- przykłady ustalania dopuszczalnych wahańparametrów jakościowych. Wody podziemne w planach gospodarowania wodą – przykłady rozwiązań i działań w Polsce i na świecie –prezentacja i dyskusja.

CEL KSZTAŁCENIAZapoznanie z rodzajami i właściwościami wód podziemnych, zasadami zarządzania nimi oraz racjonalnego ich wykorzystania bez obniżania ichparametrów ilościowych i jakościowych.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W04+, P1A_W07+, P1A_U06++, T1A_W02+, T1A_W03+, T1A_K02+++, R1A_W03+, R1A_W06+,InzA_K01+++Symbole efektów kierunkowych K1_W12+, K1_W16+, K1_U02++, K1_K02+++

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - zna możliwości wykorzystania zasobów wód podziemnych oraz opisuje ich parametry jakościowe i ilościowe; zna zasady racjonalnegogospodarowania zasobami wód podziemnych oraz ich zagrożenia (K1_W12)W2 - zna podstawowe technologie stosowane w ochronie wód podziemnych i sposoby poprawy ich jakości (K1_W16)UmiejętnościU1 - stosuje odpowiednie techniki i narzędzia badawcze w ocenie parametrów ilościowych i jakościowych wód podziemnych (K1_U02)U2 - potrafi dokonać krytycznej analizy gospodarowania zasobami wód podziemnych- wyciąga wnioski dotyczące stanu zasobów wódpodziemnych, zagrożeń i możliwości ochrony lub poprawy jakości (K1_U02)Kompetencje społeczneK1 - dyskutuje, wykazuje aktywną postawę w odniesieniu do lokalnych i regionalnych problemów gospodarowania zasobami wód podziemnych -ma świadomość społecznej, zawodowej i etycznej odpowiedzialności za ich stan (K1_K02)K2 - - posiada świadomość znaczenia stosowanych technik ochrony i odnowy zasobów wód podziemnych dla jakości środowiska i gospodarki(K1_K02)K3 - rozumie potrzebę samokształcenia (K1_K02)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Ciężkowski W., Kiełczawa B., Latour T., Liber E., Przylibski T. A., Sziwa D., Żak S. , 2007r., "Dopuszczalne wahania eksploatacyjnych ifizyczno-chemicznych parametrów wód leczniczych. Zasady ustalania.", wyd. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej,, 2) Chełmicki W. ,2002r., "Woda – zasoby, degradacja, ochrona.", wyd. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa,, 3) Dąbrowski S., Górski J., Kapuściński J., Przybyłek J.,Szczepański A. , 2004r., "Metodyka określania zasobów eksploatacyjnych ujęć zwykłych wód podziemnych. Poradnik metodyczny.", wyd.POLGEOL S.A. HYDROCONSULT, Warszawa,, 4) Macioszczyk A., Dobrzyński D. , 2002r., "Hydrogeochemia strefy aktywnej wymiany wódpodziemnych.", wyd. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, .

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Macioszczyk A.,, 1990r., "Tło i anomalie hydrogeochemiczne. Metody badania, oceny i interpretacji.", wyd. SGGW - AR, Warszawa,, t.CPBP04.10, Z. 54, 2) Błaszyk T., Górski J., , 1993r., "Zanieczyszczenie, zagrożenia i ochrona wód podziemnych w Polsce.", wyd. WydawnictwoNaukowe UAM, Poznań,.

Przedmiot/moduł:ZARZĄDZANIE ZASOBAMI WÓD PODZIEMNYCHObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: FakultatywnyGrupa przedmiotów: CFW-elektyw wydziałowy do wyboruKod ECTS: 13957-11-CFWKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: III/5

Rodzaje zajęć: ćwiczenia audytoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/2Ćwiczenia: 15/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład informacyjny z prezentacją multimedialną (W1, W2, K2)ĆwiczeniaĆwiczenia audytoryjne - ćwiczenia: audytoryjne, obliczeniowe (rozwiązywanie zadań), dyskusja, prezentacje studentów (W1, W2, U1, U2, K1, K2, K3)Forma i warunki zaliczeniaUdział w dyskusji 1 - aktywność w dyskusji na temat problemów poruszanych na kolejnych ćwiczeniach (W1, U2, K1, K2, K3)Prezentacja 1 - 10 minutową prezentacja na temat - Wody podziemne w planach gospodarowania wodą – przykłady rozwiązań i działań w Polsce i na świecie (W1, W2, U2, K1, K2, K3)Sprawdzian pisemny 3 - ocena zadań i obliczeń wykonanych w trakcie ćwiczeń (W1, U1, U2, K3)Test kompetencyjny 1 - test z pytaniami otwartymi -zaliczenie wykładów (W1, W2, K2, K3)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: podstawy hydrologii z hydauliką, matematyki, chemiiWymagania wstępne: podstawowe wiadomości zprzedmiotów wprowadzających

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Katedra Inżynierii Ochrony Wódadres: ul. Romana Prawocheńskiego 1, pok. 32, 10-720 Olsztyntel. 523-37-68, fax 523-47-52Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr inż. Katarzyna Parszutoe-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr inż. Katarzyna Parszuto

Uwagi dodatkowe:studenci na zajęciach muszą posiadać kalkulatory


ZARZĄDZANIE ZASOBAMI WÓD PODZIEMNYCHECTS: 2 MANAGEMENT OF GROUNDWATER RESOURCES





31,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- przygotowanie do zaliczenia pisemnego z wykładów 6,0 godz.



29,0 godz.




30,0 godz.






12057-11-OF ZDROWY STYL ŻYCIA I HIGIENA CZŁOWIEKAECTS: 2 HEALTHY LIFESTYLE AND HUMAN HYGIENETREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁADPojęcie zdrowia.Modele edukacji zdrowotnej.Ekologiczne i higieniczne czynniki decydujące o zdrowiu.Higiena psychiczna i snu.Stres jegonastępstwa, metody postępowania w stresie.Przyczyny i profilaktyka bólów kręgosłupa.Wady postawy u dzieci-rozpoznanieiprofilaktyka.Znaczenie aktywności fizycznej dla zdrowia. Choroby cywilizacyjne - zapobieganie.Higiena osobista.Profilaktyka otyłości iosteoporozy u dzieci i dorosłych.Wybrane zagadnienia z edukacjiseksualnej i choroby zakaźne przenoszone drogą płciową. Higiena żywności iżywienia.Choroby pasożytnicze.Profilaktyka uzależnień.Promocja zdrowia i programy profilaktyczne.

CEL KSZTAŁCENIAPrzekazanie wiedzy na temat czynników warunkujących zdrowie, poznanie niektórych chorób ze szczególnym zwróceniem uwagi na ichprofilaktykę. Analiza zdrowego stylu życia i możliwości jego wpływu na zdrowie.


EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Nabycie wiedzy o czynnikach warunkujących zdrowie człowieka.Poznanie znaczenia aktywności fizycznej dla zdrowia.Zapoznanie się zchorobami cywilizacyjnymi, podstawami higieny osobistej,higieny psychicznej,higieny snu, przyczynami stresu i jego następstwami,przyczynami iprofilaktyką bólów kręgosłupa, otyłości oraz uzależnień u dzieci i dorosłych (K1_W12)UmiejętnościU1 - Zdolność zastosowania nabytej wiedzy w praktyce.Przygotowanie studenta do interpretowania i rozumienia wiedzy dotyczącej zdrowegostylu życia i planowania edukacji zdrowotnej.Udział w dyskusji. (K1_U07)Kompetencje społeczneK1 - Kreatywność i kształtowanie postawy studenta do promowania własnego zdrowia i zdrowia swojego otoczenia.Przeciwdziałanieuzależnieniom i nieprawidłowym nawykom. (K1_K08, K1_K09)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Karczewski J.K., 2002r., "Higiena", wyd. Czelej sp.z oo, 2) Wojnarowska B., 2008r., "Edukacja zdrowotna", wyd. PWN, 3) Wojnarowska B,2000r., "Zdrowie i szkoła", wyd. PZWL, 4) Korczek C.W., 1994r., "Higiena.Ochrona zdrowia", wyd. PZWL, 5) Marciniak W., 2006r., "Wiktora DegiOrtopedia i Rehabilitacja", wyd. PZWL, 6) Bilikiewicz A, 2002r., "Psychiatria", wyd. Urban Partner, t.II.


Przedmiot/moduł:ZDROWY STYL ŻYCIA I HIGIENA CZŁOWIEKAObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: Of-przedmiot kształcenia ogólnego do wyboruKod ECTS: 12057-11-OFKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: I/1

Rodzaje zajęć: wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 30/2Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - Wykłady interaktywne,dyskusja,prezentacje,referaty (W1, U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaUdział w dyskusji 1 - umiejętność analizy problemu (U1, K1)Prezentacja 1 (analiza literatury, multimedialna, ustna) - przydotowanie prezentacji nt.wybranego zagadnienia dotyczącego zdrowego stylu życia (W1, U1, K1)Liczba punktów ECTS: 2Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: biologia na poziomie szkoły średniejWymagania wstępne: podstawy anatomii człowiekana poziomie szkoły średniej

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej przedmiot: Odzdział Kliniczny Rehabilitacji Ogólnej i Neurologicznejadres: ,Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:dr n. med. Joanna Mieczysława Białkowskae-mail: [email protected] prowadzące przedmiot:dr n. med. Joanna Mieczysława Białkowska

Uwagi dodatkowe:przygotowanie referatu lub prezentacji podwyższa ocenę


ZDROWY STYL ŻYCIA I HIGIENA CZŁOWIEKAECTS: 2 HEALTHY LIFESTYLE AND HUMAN HYGIENE



30,0 godz.2. Samodzielna praca studenta:- samodzielna praca sudenta 30,0 godz.

30,0 godz.






13357-11-B ŚCIEKI BYTOWO-GOSPODARCZE I PRODUKCYJNEECTS: 4 HOUSEHOLD AND PRODUCTION SEWAGETREŚCI MERYTORYCZNE

WYKŁAD1. Charakterystyka ścieków bytowo - gospodarczych (ilości wody wykorzystywanej w gospodarstwach domowych w zależności od wyposażeniamieszkań, ilości powstających ścieków, ich obciążenie i skład). Związki organiczne w ściekach bytowo - gospodarczych. Detergenty. Skład,obciążenie i wpływ na odbiornik ścieków powstających w przemyśle rolno – spożywczym (na przykładzie przemysłu cukrowniczego imleczarskiego), włókienniczym (na przykładzie przemysłu bawełnianego i wełnianego), garbarskim, metali nieżelaznych. Cykle produkcyjne zpodkreśleniem powstawania ścieków.

ĆWICZENIAWłaściwości fizyczne wody i ścieków. Chemiczne zapotrzebowanie tlenu (ChZT-Cr, ChZT-Mn). Chlorki. Biochemiczne Zapotrzebowanie tlenu(BZT5). Oznaczanie zawartości tlenu rozpuszczonego. Arsen. Chrom ogólny i chrom (III). Azot amonowy, organiczny, albuminowy. Siarkowodór.Miedź. Fosfor. Indeks objętościowy i gęstościowy osadu czynnego. Kationowe substancje powierzchniowo - czynne. Anionowe substancjepowierzchniowo – czynne. Fenole. Żelazo ogólne.

CEL KSZTAŁCENIARozróżnienie ścieków wg. źródeł ich powstawania (bytowo – gospodarcze, przemysłowe, deszczowe, rolne. Omówienie ilości powstającychścieków i ich obciążenie. Praktyczne zapoznanie z zasadami oznaczania głównych zanieczyszczeń ścieków.

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO OBSZAROWYCH I KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbole efektów obszarowych P1A_W03+, P1A_K06+, T1A_K02+, R1A_W01+, R1A_U05+, InzA_K01+Symbole efektów kierunkowych K1_W06+, K1_U05+, K1_K02+, K1_K10+

EFEKTY KSZTAŁCENIAWiedzaW1 - Student zna skład ścieków bytowo-gospodarczych i ilości wprowadzanych zanieczyszczeń. Wie jakie surowce wykorzystuje i jakie produktywytwarza przemysł (K1_W06)UmiejętnościU1 - Potrafi identyfikować i analizować zjawiska wpływające na stan środowiska naturalnego (w tym odprowadzanie ścieków, przeobrażeniaśrodowiska związane z wydobywaniem kopalin) oraz wykazuje znajomość zastosowania optymalizacji produkcji zmierzających do ograniczeniailości ścieków i zmniejszenia ich obciążenia. Obsługuje sprzęt laboratoryjny oraz korzysta z materiałów i metodyki (K1_U05)Kompetencje społeczneK1 - Student pracuje samodzielnie. Jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo pracy własnej i innych, potrafi właściwie reagować w przypadkuzagrożenia (K1_K02, K1_K10)

LITERATURA PODSTAWOWA1) Hermanowicz W., Dożańska W., Dojlido J., Koziorowski B., 1999r., "Fizyczno-chemiczne badanie wody i ścieków", wyd. Arkady, Warszawa,2) Dojlido R.J., 1995r., "Chemia wód powierzchniowych", wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok, 3) Bartkiewicz B., 2002r., "Oczyszczanieścieków przemysłowych", wyd. PWN, Warszawa.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA1) Imhoff K., K., 1982r., "Kanalizacja miast i oczyszczanie ścieków", wyd. Arkady, Warszawa, 2) Koziorowski B., 1980r., "Oczyszczanie ściekówprzemysłowych", wyd. WNT Warszawa, 3) Świetlik R., Dojlido R.J., 1999r., "Metody analizy wody i ścieków", wyd. Wyd. Politechniki Radomskiej,4) Bartkiewicz B., 2000r., "Ścieki przemysłowe", wyd. Oficynas Wydawnicza Politechniki Warszawskiej , 5) GUS, 2005r., "Ochrona Środowiska,Informacje i opracowania statystyczne", s.http://www.stat.gov.pl.

Przedmiot/moduł:ŚCIEKI BYTOWO-GOSPODARCZE I PRODUKCYJNEObszar kształcenia: nauki przyrodnicze, nauki techniczne, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjneStatus przedmiotu: ObligatoryjnyGrupa przedmiotów: B-przedmiot kierunkowyKod ECTS: 13357-11-BKierunek studiów: Ochrona środowiskaSpecjalność: Ochrona środowiskaProfil kształcenia: OgólnoakademickiForma studiów: StacjonarnePoziom studiów/Forma kształcenia: Studia pierwszego stopniaRok/semestr: II/3

Rodzaje zajęć: ćwiczenia laboratoryjne, wykładLiczba godzin w semestrze/tygodniu:Wykład: 15/1Ćwiczenia: 30/3Formy i metody dydaktyczneWykładWykład - wykład informacyjny z prezentacją multimedialną (W1)ĆwiczeniaĆwiczenia laboratoryjne - Student wykonuje analizy chemiczne z użyciem specjalistycznej aparatury laboratoryjnej (U1, K1)Forma i warunki zaliczeniaEgzamin pisemny (ustrukturyzowane pytania) - egzamin pisemny w formie pytań opisowych (W1)Kolokwium pisemne 1 - kolokwium w formie pytań wymagających krótkich i syntetycznych odpowiedzi oraz zrozumienia całości zagadnień realizowanych na ćwiczeniach i dostrzegania powiązań pomiędzy nimi (W1)Ocena pracy i współpracy w grupie 1 - obserwacja pracy studenta ze zwróceniem uwagi na zachowanie zasad bezpieczeństwa (K1)Sprawozdanie 1 - sprawozdanie w zeszycie pracy studenta (U1)Liczba punktów ECTS: 4Język wykładowy: polskiPrzedmioty wprowadzające: limnologia fizycznaWymagania wstępne: znajomość chemii organicznej inieorganicznej, elementy fizyki


Uwagi dodatkowe:ćwiczenia prowadzone w małych grupach, 12 os.


ŚCIEKI BYTOWO-GOSPODARCZE I PRODUKCYJNEECTS: 4 HOUSEHOLD AND PRODUCTION SEWAGE







- przygotowanie do egzaminu pisemnego z przedmiotu 15,0 godz.

- przygotowanie do kolokwium 16,0 godz.


54,0 godz.




57,0 godz.




wnos.uwm.edu.plwnos.uwm.edu.pl/uploads/files/sylabusy/os/2013-2014/sylabusy-o's-i... ·...

Documents