xuan ve tren thuy thon trang -...

vŠ nguÒn thÖ Ç‡ quang-vinh

1

vŠ nguÒn

Vi‰t lên cao th£m tr©i xanh:

Ch» TRUNG th¡m máu hùng-anh giÓng nòi.

GÜÖm thiêng mª nÜ§c cÙu Ç©i,

Nghìn næm in bóng gÜÖng soi ch£ng m©..

ñ‡ Quang-Vinh


2

vŠ

nguÒn


3

dù chÜa hay Çã yêu thÖ,

cÛng tìm thÖ Ç†c, Ç‹ mÖ

vŠ nguÒn

(thÖ Ç‡ quang-vinh)

Ç†c “vŠ nguÒn” Ç‹ nghe xôn-xao tình yêu tha-thi‰t:

tình yêu thiên-nhiên, tình yêu Çôi lÙa, tình yêu tu°i trÈ, tình

nghïa sÜ-ÇŒ, nghïa tình b¢ng-h»u, tình yêu ÇÃt nÜ§c, tình

yêu c¶i nguÒn g¡n bó v§i ti‰ng MË, v§i ViŒt-Tri‰t cûa tiên-

hiŠn, v§i ñåo SÓng cûa t°-tiên, v§i chính-khí håo-nhiên

cûa KÈ Sï, v§i khát-v†ng hoà-bình cho quê hÜÖng.

Ç†c “vŠ nguÒn” Ç‹ l¡ng nghe âm-nhåc du-dÜÖng cûa

ti‰ng ViŒt tuyŒt-v©i, Ç‹ nhÆn chân cÃu-trúc trác-tuyŒt, tuy

giän-dÎ mà kÿ-diŒu cûa ti‰ng MË qua m†i th‹-ÇiŒu: løc-

bát, song thÃt løc-bát, løc-bát nhÎ thÆp bát tú, løc bát lÜ«ng

tú, thÖ t¿-do, thÖ xuôi, thÖ xuôi t°ng-h®p, thÖ ñÜ©ng-luÆt

thÃt ngôn bát cú: thÖ ñÜ©ng-luÆt xÜ§ng hoå, thÖ ñÜ©ng-

luÆt Ç†c xuôi Ç†c ngÜ®c; và Ç¥c-biŒt nhÃt là thÖ løc-bát

Ç†c xuôi Ç†c ngÜ®c, m¶t khám phá m§i lÀn ÇÀu tiên ÇÜ®c

gi§i-thiŒu làm ÇËp thêm cho væn-h†c nÜ§c nhà.

Ç†c “vŠ nguÒn” Ç‹ bi‰t kÏ-thuÆt ghép ch» vào thÖ:

ghép ch» trong thÖ løc-bát, ghép ch» ÇÀu câu thÖ ñÜ©ng.


4

ñánh máy và trình bày: Quang-Vinh.

Hình bìa: tác-giä ÇŠ änh HÒ GÜÖm (Hà-n¶i) nÖi Çây có

Tháp Bút “Tä Thanh- Thiên và Tháp Rùa Hoàn Ki‰m.

Copyright © 1999 by Ç‡ quang-vinh

Tác-giä gi» bän-quyŠn.

ISBN: 0 - 9680205 - 2 - 6

Legal Deposit: December 1999

Giá bán: 8 Mï-kim / 12 Gia-kim (chÜa k‹ bÜu-phí)

Liên-låc: Mr DO

[email protected]

Tel: (905) 814-8708

mailto:[email protected]


5

kính dâng

hÜÖng-hÒn song-thân

ThÜÖng t¥ng

tiŒn-n¶i

và các con


6

Nh»ng Mänh Tâm-TÜ

Lang-Thang VŠ NguÒn

Vào TÆp (9)

Ki‰p T¢m (Thay L©i T¿a) (13)

Cäm Xuân (14)

HÒ GÜÖm TÙc-Cänh (15)

ñØng S®! (16)

ViŒt-Tri‰t (17)

TrÀu Cau (18)

Ti‰ng NÜ§c Tôi (19)

Tình Xuân (20)

Tình Thu (21)

Træng Lên (22)

Træng thanh-bình (23)

Træng Ÿ Låi (24)

Tu°i ThÖ (25)

T‰t Cûa Bé (26)

Xuân T§i (27)

N¡ng M§i (28)

Xuân VŠ Trên Thu›-Thôn-Trang (29)

Hoài-HÜÖng (31)

Nh§ HÜÖng Quê ñÃt B¡c (32)

Tre Xanh (33)

T‰t Tha-HuÖng (34)


7

Xuân Ly-HÜÖng (35)

Quê MË ViŒt-Nam (36)

Bài T¥ng Cûa ThÀy CÛ (37)

Bài Phøng-Hoå (38)

Giao-ThØa Quš-DÆu (39)

NgÜ©i Hùng Lš-TÓng (Ç†c xuôi ngÜ®c) (40)

Ti‰ng Gà Quš-DÆu, bài xÜ§ng (41)

Ti‰ng Gà Quš-DÆu, bài hoå (42)

ñåo DÎch (43)

ñêm MÜa Hå. (44)

ThÖ Chúc T‰t, bài xÜ§ng (45)

ThÖ Chúc T‰t, bài hoå (46)

Nh§ (bài xÜ§ng) (47)

Mong (bài hoå) (48)

Nói V§i Các Con Trai Tôi (49)

Gºi Cánh Chim B¢ng (52)

MØng Xuân Tái-Ng¶ (53)

ThÙc Canh L®n ñÈ, bài xÜ§ng (54)

ƒt-H®i ñÜ®c Mùa, bài hoå 1 (55)

N‡i-NiŠm, bài hoå 2 (56)

D¿ng M¶t NiŠm Tin, bài hoå 3 (57)

ThÖ Chúc T‰t , bài xÜ§ng (58)

Xuân VŠ Trên XÙ Lånh, bài hoå 1 (59)

Mùa ñông Nh§ Bån PhÜÖng Xa, bài hoå 2 (60)

Chúc Xuân ThÀy CÛ (61)


8

G¥p Låi ñÒng-NghiŒp (62)

Giao-ThØa Giáp-TuÃt, bài xÜ§ng (63)

ñ®i M¶t Mùa Xuân, bài hoå (64)

Câu ñêm (65)

Trái Cây Quê MË (66)

Ch© Næm Chu¶t (68)

T‰t Con Tš (69)

ñÙng V»ng Ngàn Thông (70)

Løt CuÓi Næm Bính-Tš, bài 1 (71)

Løt CuÓi Næm Bính-Tš bài 2, Ç†c xuôi ngÜ®c (72)

GiÃc M¶ng Ngày Xuân, Ç†c xuôi ngÜ®c (73)

Xuân V†ng CÓ-HÜÖng:

1- Ong Ch© Hoa Nª (74)

2- Chª Nhåc Quê HÜÖng (75)

3- Ngàn ThÜÖng Vån Nh§ (76)

Nh»ng Ngày ThÖ-ƒu (77)

Khát V†ng (82)

Canh-Thìn Xuân M¶ng Thái-Hoà:

1- NÜ§c T§i ñây RÒi! (88)

2- Xuân ñ‰n ñ°i ñ©i (89)

3- ThÆt Phúc Quê Tôi!(90)

4- Ngàn Mây V†ng Chúc (91)

5-Ý Xuân NgÃt Tr©i. (92)

ñáp l©i nÜ§c non (93)

L©i Båt (94)


9

Vào tÆp

Trong sinh hoåt væn-h†c häi-ngoåi, có nh»ng væn-

h»u chúng tôi g†i là ngÜ©i lành, trong Çó có nhà giáo kiêm

nhà væn ñ‡ Quang Vinh ª Mississauga, Gia-nã-Çåi, hiŒn

sinh-hoåt trong Trung-tâm Væn Bút VN Ontario.

G†i là "ngÜ©i lành" không phäi chÌ vì bän-tính

hiŠn-lành (hiŠn-lành Çôi khi không phäi là m¶t l®i-Çi‹m khi

phäi xông-pha trÆn-måc, tr¿c diŒn v§i t¶i-ác và s¿ båo-tàn).

NgÜ©i lành là ngÜ©i sÓng Çåo-ÇÙc, rao giäng ÇiŠu thiŒn, và

dùng chính cu¶c Ç©i mình làm m¶t tÃm gÜÖng, phän-chi‰u

nh»ng l©i Çã nói và Çã vi‰t.

Ÿ Çây, chúng tôi xin nói nhiŠu vŠ nhà væn ñ‡

Quang Vinh, và tÆp thÖ VŠ NguÒn, nguyên-nhân cûa bài

vi‰t này...

Tính tích c¿c

Khi b¡t tay vào viŒc hay ÇÙng trên bøc giäng ho¥c

nÖi diÍn-Çàn, nhà thÖ ñ‡ Quang Vinh linh-hoåt và nÒng-

nhiŒt. Ông sÓng h‰t mình cho giây phút Ãy. Trong thÖ,

cÛng th‰.

ThÖ ñ‡ Quang Vinh cho thÃy tác-giä là ngÜ©i næng

Ç¶ng, tích-c¿c, nÒng-nhiŒt và låc-quan. Ông ví mình nhÜ

m¶t con t¢m, và hi‹u trách-nhiŒm cûa Ç©i t¢m: nhä tÖ làm

kén, nhÃt là khi vÆn nÜ§c réo sôi:

NÜ§c sôi réo g†i con t¢m

VÜÖng tÖ nhä kén thôi n¢m æn dâu;

Chong Çèn canh thÙc ch© lâu

Cho lên n¡ng m§i vàng au ÇÃt tr©i.


10

Thích chÖi ch»

GiÓng nhÜ phÀn l§n các nhà nho, nhà giáo th‰-hŒ

trÜ§c, tác-giä ñ‡ Quang Vinh thích Çùa nghÎch, vui thú v§i

ch» và nghïa. Ti‰ng ViŒt rÃt thuÆn-l®i Ç‹ chÖi ch»: ÇÖn-âm;

t¿ dång cûa Ç¶ng-tØ không bi‰n Ç°i theo ngôi và thì; danh

tØ không bi‰n Ç°i theo phái tính và sÓ lÜ®ng.

Trong 100 trang thÖ, tác-giä bÜ§c t§i bÜ§c lui, lä

lÜ§t nhÜ "læng ba vi b¶" v§i nhiŠu th‹ ÇiŒu thÖ ñÜ©ng Ç†c

xuôi Ç†c ngÜ®c, thÖ ñÜ©ng ghép ch» ÇÀu câu và thú vÎ

nhÃt là thÖ løc bát thuÆn nghÎch Ç¶c, bên cånh các bài løc

bát, song thÃt løc bát, thÖ t¿ do, thÖ xuôi. Tác giä làm thÖ

nhÜ Çùa nghÎch, dÍ dàng và giän dÎ nhÜ th‹ cÙ ngÒi vào bàn

vi‰t hay máy vi-tính là ch» nghïa tuôn ra trên mÜ©i ÇÀu

ngón tay:

HÜÖng quê nhåc tÃu miên trÜ©ng

LÜ©ng sao thÜÖng nh§, vÃn vÜÖng xuân tình

(Chª Nhåc Quê HÜÖng)

ñ†c ngÜ®c låi së thành:

TrÜ©ng miên tÃu nhåc quê hÜÖng

Tình xuân vÜÖng vÃn, nh§ thÜÖng sao lÜ©ng...

Låc quan

Tính låc quan, yêu Ç©i yêu ngÜ©i cûa nhà thÖ th‹

hiŒn rõ qua bài Cäm Xuân. V§i bÓn câu løc-bát, 56 ch»,

ông chép låi Çû tên v®, mÜ©i m¶t ÇÙa con và tên ông, tÃt cä

13 nhân danh. NhÜng Çó là ÇiŠu lš-thú, chÜa phäi thÀn-kÿ.

ThÀn kÿ ª ch‡, v§i 56 ch» mang tên cä nhà, tác-giä diÍn-tä

ÇÜ®c cu¶c Ç©i và không khí gia-Çình ông, cänh tÜ®ng m¶t


11

mùa xuân, Çào hÒng th¡m tÜÖi, mai vàng r¿c-r«, sao sáng

ÇÀy tr©i (giao thØa), ÇuÓc sáng, gÜÖng trong, ti‰ng Çàn

rung ánh træng vàng Çêm xuân (nguyên tiêu):

VÜ©n Xuân r¿c th¡m anh-Çào,

Hoàng-hoa thÖm ngát, mai chào gió Çông,

PhÜÖng-lan thÃp-thoáng ngoài song,

NguyŒt-cÀm rung ánh træng vàng Çêm xuân,

Dao-trì Ç¿ng bóng kim-luân,

M¶t tr©i tinh, ÇÄu sáng tuÀn thai-minh,

ñÙc dày minh-kính thêm xinh,

Huy-hoàng ánh chúc, quang-vinh m¶t nhà.

Khí khái

Lòng thÜÖng và cái giÆn cûa kÈ sï th©i loån khá rõ

nét trong thÖ ñ‡ Quang Vinh:

Thäm thÜÖng dÛng sï ngÒi nhay cÛi,

UÃt hÆn gian hùng ÇÙng chÆt sân.

(Giao thØa Giáp TuÃt).

Hay:

ñã Çói dân nghèo còn Çói n»a

No rÒi, cá béo låi thêm no

(Løt cuÓi næm Bính Tš)

Ho¥c: ý quyŠn m¥c sÙc mà vÖ vét

Månh th‰ tha hÒ cÙ góp thâu

�o cä xÜÖng sÜ©n dân ng¡c ngoäi

Ong ch© hoa nª Çã tØ lâu.

(Ong ch© hoa nª)


12

BuÒn viÍn xÙ

N‡i buÒn viÍn xÙ là tâm-tình chung cûa các nhà thÖ

sÓng lÜu-vong. Tác-giä ñ‡ Quang Vinh cÛng vÆy:

SÀu dâng lÃp cä vòm tr©i

HÒn quê viÍn xÙ, sÜÖng rÖi tr¡ng ÇÀu.

Rõ là hÒn thÖ Lš Båch, m¥c dù không trùng m¶t

ch»! Lš Båch ÇÓi diŒn v§i sáng træng; ñ‡ Quang Vinh nhìn

ra thÃy tÓi tr©i. Lš Båch nhìn lên vÀng træng båc rÒi cúi ÇÀu

nh§ quê; ñ‡ Quang Vinh trông vào gÜÖng, thÃy mái ÇÀu Çã

båc mà bi‰t tu°i lÜu-Çày. Hai cänh trång, cùng m¶t niŠm

xúc cäm...

*

* *

Trên Çây là nh»ng nét chính cûa tÆp thÖ VŠ nguÒn,

mang tâm-tình nh§ nÜ§c m¶t cách tích-c¿c. ThÜÖng quê,

buÒn viÍn xÙ, nhÜng không khuÃt-phøc trÜ§c båo-l¿c,

thÕa-hiŒp v§i t¶i-ác và ÇÀu hàng nghÎch-cänh. ñó là ngÜ©i,

và thÖ ñ‡ Quang Vinh.

NguyÍn H»u Nghïa

Ch§m Çông, 1999


13

Thay L©i T¿a

Ki‰p T¢m

NÜ§c sôi réo g†i con t¢m

VÜÖng tÖ nhä kén, thôi n¢m æn dâu;

Chong Çèn canh thÙc ch© lâu,

Cho lên n¡ng m§i vàng au ÇÃt tr©i.


14

Cäm Xuân

thÜÖng t¥ng NguyŒt,

v® hiŠn yêu-dÃu;

thÜÖng t¥ng các con:

PhÜÖng-Lan, PhÜÖng -Mai,

Huy-Kính, Huy-Chúc, Huy-Tinh, Huy-Thai,

Huy-Hoàng, Huy-ñÙc, Huy-ñÄu,

Hoàng-Hoa, Anh-ñào.

VÜ©n Xuân r¿c th¡m anh-Çào,

hoàng-hoa thÖm ngát, mai chào gió Çông,

phÜÖng-lan thÃp-thoáng ngoài song,

nguyŒt-cÀm rung ánh træng vàng Çêm xuân,

dao-trì Ç¿ng bóng kim-luân,

M¶t tr©i tinh, ÇÄu sáng tuÀn thai-minh,

ñÙc dày minh-kính thêm xinh,

Huy-hoàng ánh chúc, quang-vinh m¶t nhà.


15

HÒ GÜÖm TÙc Cänh

Vi‰t lên cao th£m tr©i xanh:

Ch» Trung th¡m máu hùng-anh giÓng nòi;

GÜÖm thiêng mª nÜ§c cÙu Ç©i,

Nghìn næm in bóng gÜÖng soi ch£ng m©.


16

ñØng S®!

T¥ng anh Måc Kinh TrÀn Th‰ XÜÖng,

nguyên chû-nhiŒm chû bút

nhÆt-báo Dân-Chúng (miŠn Nam 1954-75)

Måc kinh th‰-l¿c båo-cÜ©ng,

DÀu không vÛ-khúc, væn-xÜÖng ÇËp rÒi! (1)

Ru¶t t¢m rút h‰t cho Ç©i,

N‡i-niŠm dân-chúng, góp l©i kim-thanh.(2)

M¥c cho mÜa bão hoành-hành,

Bút trÀn vÅn tä chí thành thanh-thiên:.(3)

(1) tên các vì sao trong khoa tº-vi.

(2) Trong m¶t bài thÖ khÄu-khí, vua Lê Thánh-Tôn mÜ®n l©i

Kh°ng-Tº Çem ti‰ng mõ, ti‰ng cÒng (m¶c-Çåc, kim-thanh) cûa

Th¢ng Mõ Ç‹ chÃn-hÜng Çåo-lš, canh-tân xã-h¶i. Vai trò cûa

KÈ Sï, cûa ngÜ©i cÀm bút chính là vai trò cûa Th¢ng Mõ Çã

ÇÜ®c vÎ minh-quân t¿-hoå:

“M¶c-Çåc vang lùng trong mÃy cõi,

Kim-thanh rŠn-rï kh¡p Çòi nÖi”

(3) nhà nho NguyÍn-Siêu ki‰n-trúc Tháp Bút, trên ng†n tháp

có ÇŠ: “Tä Thanh Thiên” bên ÇŠn Ng†c-SÖn tåi HÒ GÜÖm,

Thæng-Long thành tÙc HÒ Hoàn-Ki‰m tåi Hà-N¶i ngày nay. Ý

này ÇÜ®c tác-giä cäm-hÙng trong bài “HÒ GÜÖm TÙc-Cänh”

trên Çây.


17

ViŒt-Tri‰t Và Sï-Phu

Kính t¥ng

h†c-giä Hán-ChÜÖng VÛ-Çình-Trác (1)

Hoàng-hôn låi t§i bình-minh:

Âm dÜÖng ViŒt-tri‰t chÃp sinh vào Ç©i.

M¥c cho phong vÛ tÖi-b©i,

ViŒt-ThÜ©ng vÅn v»ng gi» nòi Tiên Long.

Tiên-HiŠn Bách-ViŒt t°-tông,

Væn-chÜÖng trác-tuyŒt vÅn không xoá nhoà:

Nêu cao ñåo SÓng Thái-Hoà,

Hài-hoà nhân-bän bao-la ñÃt Tr©i;

D¤m lên gai-góc cu¶c Ç©i,

Hán-chÜÖng rång-r« con ngÜ©i trÜ®ng-phu;

Soi Çu©ng Çêm tÓi âm-u,

Th¡p hÒng Çình-liŒu nghìn thu sáng ng©i.

DÀu cho lÜu-låc kh¡p nÖi,

VÅn cao ti‰ng hát: Muôn ñ©i ViŒt-Nam.

------------------------------------------------------------- (1) Linh-møc h†c-giä VÛ-Çình-Trác, ngÜ©i Çã khai-quÆt và long-tr†ng gi§i-

thiŒu di-thÜ “Bách-ViŒt Tiên-HiŠn Chí” cûa t°-tiên Låc-ViŒt, vÓn sª-h»u tri‰t-

lš dÎch-h†c quân bình âm dÜÖng nêu cao ñåo SÓng Thái-Hoà khai-nguyên

nŠn ViŒt-Tri‰t tØng Çóng góp cho væn-hoá Hán-t¶c và làm thành truyŠn-thÓng

væn-hoá ViŒt-Nam, ÇÒng th©i cÛng là tác-giä các luÆn-án ti‰n-sï “Tri‰t-lš

ChÃp sinh cûa NguyÍn-công-TrÙ” biŒn-trình tåi ñåi-h†c Fujen, ñài B¡c,

Trung-Hoa Dân-QuÓc và “Tri‰t-Lš Nhân-Bän cûa NguyÍn-Du” biŒn-trình tåi

ñåi-h†c Sophia, Tokyo, NhÆt-Bän..


18

TrÀu Cau

Vôi nÒng chung k‰t trÀu cau,

Nghïa tình hoà-h®p th¡m màu trung-trinh

Mo cau quåt mát nhân-sinh

T¿-do, thanh-thoát, l®i danh ch£ng màng.


19

Ti‰ng NÜ§c Tôi

Tôi yêu ti‰ng ViŒt m‰n yêu,

Ng†t-ngào bóng-bäy, diÍm-kiŠu, du-dÜÖng;

Tôi yêu ti‰ng ViŒt m‰n thÜÖng,

Ñ men tình š, dÆy hÜÖng nÒng-nàn.

Nghe nhÜ hÖi gió trên ngàn,

G†i chim låc hÜ§ng h†p Çàn lên non,

DÀu cho sông cån núi mòn,

Gió ngàn vÅn hát ti‰ng Çàn thiên-thu.


20

Tình Xuân

Lá xanh

V©n gió

Lao-xao;

Træng thanh

LÃp-ló,

Nø Çào

ñâm bông.

Long-lanh

SÜÖng rÕ

Cánh hÒng;

Hàng cau

To-nhÕ,

Ngàn thông

Thì-thào:

Kìa trông!

Hoa lá

ñËp sao!

D¡t nhau

Theo gió

ñi vào

Mênh-mông.


21

Tình Thu

Anh gieo håt mùa thu,

Có lá vàng û-Ãp

Cho dÆy men tình

Ngây-ngÃt

Lên hÜÖng.

Anh ÜÖm håt mùa thu,

Có sÜÖng thu nhÕ gi†t

Cho mÀm nÄy m†c,

ñÃt v« yêu thÜÖng.

ñÃt tr©i cÛng n°i ghen tuông,

Chúng mình Çang d¿ng thiên-ÇÜ©ng

Mùa Xuân


22

Træng Lên

ChiŠu lên th¡p ng†n cây rØng,

Chim hôm xao-xác g†i vÀng træng non

Mau vào thay th‰ hoàng-hôn,

ñÄy lui bóng tÓi, ru ngon Çêm dài


23

Træng Thanh-Bình

Sao træng ª mãi trên tr©i,

Ngóng hoài, chä xuÓng dÜ§i Ç©i v§i ta?

M¥t tr©i nóng-näy quá mà!

Còn træng hiŠn dÎu, thÜ§t-tha, thanh-bình.


24

Træng Ÿ Låi

Phäi chæng không thích non cao,

Nên træng l¥n xuÓng dÜ§i ao th‰ này?

Træng Öi! CÙ ª låi Çây,

Cho vàng sáng nÜ§c, ngÃt-ngây lòng ngÜ©i.


25

Tu°i ThÖ

N¡ng lên thành-phÓ r¶n-ràng,

VÜ©n Xuân hoa th¡m, bÜ§m vàng nhªn-nhÖ.

Ti‰ng cÜ©i khúc-khích trÈ thÖ,

Nghe nhÜ chim hót líu-lo trên cành.


26

T‰t Cûa Bé M‰n t¥ng các em thi‰u-nhi ViŒt-Nam

Hôm nay ngày T‰t,

Có bánh chÜng xanh,

ThÎt m« dÜa hành,

Pháo n° Çì-ÇËt.

Hôm nay ngày T‰t: Em mÖ ngày mai,

QuÀn áo xênh-xang, N¡ng hÒng tÜÖi mãi,

Nói-næng Çàng-hoàng, Lòng em phÖi-ph§i

Ch»ng-chåc ra ph‰t. Hoa th¡m ch£ng phai.

Hôm nay ngày T‰t: Em mÖ ngày mai,

ChuyŒn xÜa quên h‰t, Tr©i xanh bát-ngát

Nghï Ç‰n ngày mai, Em Çem ti‰ng hát

ñÜ©ng Çi còn dài. Ru êm cõi Ç©i.

Em mÖ ngày mai

Quê hÜÖng sÓng låi,

RÅy vÜ©n sai trái,

Lúa vàng rÖi vãi,

Hånh-phúc muôn nÖi.

Hôm nay ngày T‰t,

Chúc tu°i ông bà,

Chúc tu°i mË cha,

Chúc h‰t cä nhà,

M¶t næm ÇËp nhÃt.


27

Xuân T§i

ñã nghe chim-chóc xôn-xao

G†i mai tr° nø, g†i Çào ÇÖm bông,

ñã bØng n¡ng th¡m hØng Çông,

ñem mùa xuân th¡m ru¶ng ÇÒng reo vang.


28

N¡ng M§i

BÓn phÜÖng

Tr©i ÇÃt

Xôn-xao,

Thiên-hÜÖng

Ngây-ngÃt

QuyŒn vào

ñông-phong.

MÜa dông

TrÓn v¶i

N¡ng hÒng,

CÀu vÒng

ñÜa lÓi

Vào trong

ñ¶ng Çào.


29

Xuân VŠ Trên

Thu›-Thôn-Trang

vi‰t cho hai con Hoàng-Hoa, Anh-ñào

và các bån sinh-viên ñåi-H†c Waterloo

cùng khoá 1993-94

có tên in ch» ÇÆm trong bài,

Kìa xem trên Thûy-Thôn-Trang (1):

Khánh-vân r¿c-r«, mai vàng khoe tÜÖi (2);

Tiên-nga, m¥c-khách nói cÜ©i,

Quÿnh-lâm r¶n-rÎp, ngÜ©i ngÜ©i vui xuân (3).

ChÓn này linh-ÇÎa kiŒt-nhân,

Anh-thÜ, tuÃn-tú: thanh tâm, hào-hùng,


30

Chí tâm cuÖng-nghÎ lÆp công,

Phát-huy khoa-h†c nh»ng mong giúp Ç©i;

Công hÀu, khanh tÜ§ng ch£ng Çòi,

ChÌ mong cÖ-h¶i Çem tài giúp dân,

Mong quê cÛ h‰t lÀm-than,

Thái-bình no Ãm, giang-san phú-cÜ©ng.

Ch£ng mong xuÃt-chúng phi-thÜ©ng ,

ChÌ mong ph°-cÆp Tình ThÜÖng m†i nhà.

Ðu th©i, tri mŒnh, rõ là

Chính-danh kÈ sï nÜ§c nhà cÆy trông.

Tân dân, minh-ÇÙc m¶t lòng (4):

ñêm dài Çâu mãi, rång-Çông t§i rÒi!

ñón mØng xuân m§i nÖi nÖi,

Hoa Çào r¿c th¡m kh¡p tr©i ViŒt-Nam

ña-Hoa-Gia , ngày vào xuân

næm Giáp-TuÃt 1994.

(1) Çåi-h†c Waterloo, Canada

(2) mây næm s¡c, ÇiŠm thái-bình thÜ©ng hiŒn ra mây næm s¡c.

(3) tên vÜ©n trong phû Khai-Phong nÜ§c Trung-hoa, nÖi Vua nhà TÓng

thÜ©ng Çãi tiŒc các tân-khoa Ti‰n-sï.

(4) KÈ sï-quân-tº theo Nho-h†c là nh»ng bÆc thÙc-giä bi‰t lo viŒc Ç©i

(Üu th©i mÅn th‰), hi‹u rõ ÇÜ®c chân-lš cûa Tåo-Hóa, thông suÓt ÇÜ®c

lë Tr©i (tri thiên-mŒnh), lÃy câu "ñåi-h†c chi Çåo tåi minh minh-ÇÙc,

tåi tân dân, tåi chÌ Ü chí-thiŒn" làm chÌ-nam cho Ç©i sÓng (nhiŒm-vø

cûa ngÜ©i Çi h†c là phäi làm sao phát-huy cái ÇÙc sáng cûa ngÜ©i

quân-tº, cái Çåo-ÇÙc rÃt cao-thÜ®ng cûa mình, hÀu làm cho dân thêm

m§i mãi, hÜ§ng tÃt cä Ç‰n ch‡ hoàn toàn tÓt ÇËp nhÃt).


31

Hoài HÜÖng

T‰t này là mÃy T‰t Çây?

Ng†t bùi ch£ng thÃy, thÃy cay bánh ÇÜ©ng.

Bë-bàng ki‰p sÓng tha-hÜÖng,

HÒn quê kh¡c-khoäi nh§ thÜÖng muôn trùng.

Bao gi© tái-ng¶ tÜÖng-phùng?

Hàn-huyên cån n‡i mØng mØng rÜng-rÜng.


32

Nh§ HÜÖng Quê

ñÃt B¡c

Quít vàng chi l¡m quít Öi!

ñ‹ cho ta nh§ m¡m rÜÖi thÅn-th©.

ChuÓi xanh, ÇÆu phø, tía-tô,

Ch© hoài ch£ng thÃy ba-ba bò vŠ.

Nh§ khi gió rét cóng tê,

CÖm mo, råm m¥n khÕi chê chút nào.

Cá mè quÅy vó b© ao,

Cây sung Ç®i gÕi, gi© nào thÃy Çâu!

Nh§ t¢m æn r‡i lá dâu,

Nh¶ng rang vàng ngÆy thÖm màu lá chanh.

Cua ÇÒng thÖm ÇÆm bát canh

VÅn hÖn cua b‹ nhåt tanh chán phèo.

Bún thang dÅu ng†t nÜ§c lèo,

V¡ng con cà-cuÓng vÅn nghèo hÜÖng quê.

Nh¡c thêm càng nh¡c ngày vŠ,

Nh¡c bao k›-niŒm tràn-trŠ nh§ thÜÖng.


33

Tre Xanh (1)

M‰n t¥ng thi‰u-niên ViŒt-Nam,

các sï-phu tÜÖng-lai cûa t°-quÓc.

Tre xanh thû-thÌ tình quê,

Tre xanh thành-luÏ chª-che xóm làng;

DÀu cho dông-tÓ phÛ-phàng,

Hiên-ngang, mŠm-måi, v»ng-vàng. dÈo-dai,

Xi‰t hàng, ÇÙng dÆy, ch†c tr©i,

Ngæn quân gian t¥c, trông coi cõi b©.

Nghìn thu ti‰t tr¿c tâm hÜ (1),

Ch£ng nhÜ tÀm-gºi sÓng nh© bám quanh.

Ch£ng cùng lau sÆy Çua tranh,

Tr†n Ç©i giúp ích hi‰n mình xä thân.

Tre già mæng ti‰p chen chân,

VÜÖn cao ti‰ng hát chiêu hÒn nÜ§c non.

ñoàn em là nh»ng mæng non,

Còn non, còn nÜ§c, mæng còn ÇÙng lên.

----------------------------------------------------------------------

(1) ViŒt-væn, ViŒt-tri‰t vÓn mÜ®n cây tre, cây trúc làm bi‹u-tÜ®ng cho bÆc sï-

phu. Sï-khí ÇÜ®c tóm-t¡t trong châm-ngôn “ti‰t tr¿c tâm hÜ”. BÆc sï-phu phäi

có thái-Ç¶ ngay chính (righteousness) và gi» ÇÜ®c tâm không (composure):

hÒn không dÃy Ç¶ng, nhÜng t¿-nhiên, thanh-thän; tâm không chÃp ngã, thiên-

ki‰n, nhÜng trong såch, xä chÃp, vô vÎ-l®i. Ngoài ra, dÜ§i m¡t ngÜ©i Tây-

phÜÖng, nhÜ ông Pujarniscle, m¶t giáo-sÜ ngÜ©i Pháp, Çã nhÆn-ÇÎnh, cây tre

bi‹u-thÎ lòng cÜÖng-quy‰t, m¶t cá-tính cûa dân-t¶c ViŒt: "ñây không phäi là

s¿ cÜÖng quy‰t cûa cây s‰n ÇÙng ÇÀu bão-táp, mà là cûa cây sÆy, hay Çúng

hÖn, là cûa cây tre rÃt Èo-lä nhÜng rÃt cÙng r¡n, mà ngÜ©i ViŒt-Nam g†i là

khôn-ngoan, có lë bªi chÜng cây tre ngã xuÓng mà không gÅy, ÇiŠu này trÜ§c

m¡t h† là s¿ khôn-ngoan t¶t-Ç¶" (ñ‡ Quang-Vinh, Ti‰ng ViŒt TuyŒt-V©i, trang

174, Làng Væn, Toronto, 1994)


34

T‰t Tha-HÜÖng

T‰t này

Chºa thÃy Ç°i thay!

RÜ®u xuân nhÃp gi†ng,

Thêm cay

N‡i h©n.

Nhìn tranh tÓ-n»

BuÒn hÖn,

Phäi chæng nh§ nÜ§c,

PhÃn son

Nhåt-nhòa?

Xuân Nhâm-Thân 1992


35

Xuân Ly-HÜÖng

Gºi vŠ cÓ-hÜÖng yêu-dÃu,

nÖi Çó có các con cháu:

Mai, Thanh, Thanh, TrÜ©ng.

MÃy næm l»-khách tha-hÜÖng,

MÜa xuân ngÃn lŒ xót thÜÖng quê nhà.

Cành xuân tha-thÜ§t la-Çà,

Mai vàng Çâu thÃy, sao mà buÒn tênh!

Ngoài kia xuân-s¡c thanh-thanh,

Trong ta hiu-h¡t bÒng-bŠnh nh§ mong,

Mong sao xuân mãi xuân trÜ©ng,

CÓ-nhân tái-ng¶ quê-hÜÖng thái-hòa.

Xuân Tân-H®i 1991


36

Quê MË ViŒt-Nam

M‰n t¥ng các thi‰u-nhi ViŒt-Nam

Quê MË ViŒt-Nam

ñËp tÜÖi muôn vàn!

Quê MË miŠn B¡c: Quê MË miŠn Nam:

BÓn mùa quanh næm Hai mùa mÜa n¡ng.

Thay màu Ç°i s¡c. Tr©i nóng quanh næm.

N¡ng hè chan chan BÜ§c vào tháng tám,

Gió im phæng-ph¡c, Sáu tháng mÜa tràn.

Ve sÀu râm-ran. Ngày n¡ng chói-chan,

HÖi thu hiu-h¡t, Gió hiu-hiu mát,

Lá nhu¶m vàng sân. MÜa rào bÃt ch®t,

CÓm vòng thÖm ngát, Phút chÓc mây tan.

HÒng chuÓi ÇÀy mâm. Ngày xuân n¡ng g¡t,

ñông già xÖ-xác, T‰t vŠ hân-hoan,

Gió bÃc mÜa dÀm, Mai vàng khoe s¡c

ThÎt da nhÜ c¡t. DÜa ÇÕ tràn lan.

Khí xuân tÜÖi mát, Ru¶ng ÇÒng bát-ngát,

ñào th¡m kh¡p nÖi, Sông nÜ§c mênh-mang,

Mai båc e-Ãp, Câu hò ti‰ng hát,

R¶n-rã câu cÜ©i. Tình-t¿ chÙa-chan.

Quê MË ViŒt-Nam,

ñËp tÜÖi muôn vàn!


37

Bài T¥ng

Cûa ThÀy CÛ

Tu°i ch§m sáu mÜÖi, bác chºa già,

N‰u già sao Çoåt chÙc tân-khoa ?

MÜ©i næm xa cách lòng không cách,

Vån d¥m tÜÖng-phùng, bút nª hoa.

Hòe qu‰ sum-sê chung bóng toä,

Cân-Çai rång-r« kh¡p gÀn xa.

Vui này bõ lúc phong-trÀn nhÌ?

HiŠn-n¶i công dày sánh N»-Oa.

Lê-giáp-ñŒ

bút-ÇŠ cÄn-t¥ng anh ñ‡ Quang-Vinh và quš quy‰n

Ç‹ mØng anh vØa tên chi‰m bäng vàng

và ghi nh§ ngày h¶i-ng¶ sau nhiŠu næm xa cách.

Næm Nhâm Thân, ngày tr†ng Hå,

11-7-1992


38

Bài Phøng-H†a

MØng nhÃt hàn-huyên lúc tu°i già

Thoä lòng g¥p-g« chuyŒn væn-khoa.

Tình xÜa vë ÇÆm th©i oanh-liŒt,

Nghïa cÛ tô hÒng tu°i th¡m hoa.

Áp-bÙc lÜu Çày tØng c¿c kh°,

Êm-ÇŠm h†p m¥t h‰t lìa xa.

Hoa Quyên r¿c th¡m tình cha mË,

N¡ng ÇËp vÜ©n xuân ngÆp y‰n-oa.

ñ‡ Quang-Vinh

hoå vÀn kính t¥ng thÀy Lê Giáp-ñŒ

c¿u phó t°ng giám-ÇÓc Sàigòn Ngân-Hàng

và bºu quy‰n

Ç‹ ghi nh§ cu¶c tái-ng¶ hi-h»u

sau nh»ng tháng næm dài xa cách.

ña-Hoa-Gia, mùa hè næm Nhâm-Thân,

ngày 11-7-1992


39

Giao-ThØa Quš-DÆu

Chºa t§i canh ba, thÃy T‰t rÒi!

Xôn-xao gà gáy kh¡p nÖi nÖi.

Phen này khÌ Ç¶t Çành vŠ núi,

Lát n»a hùng-kê ¡t chi‰m ngôi.

LÃy låi giang-sÖn nên cä ti‰ng,

Hô-hào phú-túc m§i dài hÖi.

Kìa ai cõi m¶ng còn an giÃc,

ñã t§i giao-thØa thÙc dÆy thôi!

Xuân Quš-DÆu, 1993


40

NgÜ©i Hùng Lš-TÓng

(bài Ç†c xuôi)

Anh-hùng dÆy ti‰ng nÙc nÖi nÖi,

Sét sÃm rŠn rung chuy‹n ÇÃt tr©i.

Tranh-ÇÃu v»ng lòng nung nhøc nÜ§c,

Phøc-hÜng nuôi chí thoä hùng trai.

Xanh mây r®p hÎch t© “kêu g†i”,

PhÓ chÆt mØng reo dân nói cÜ©i.

Sanh tº nhË coi nên chí quy‰t,

Danh thÖm ngát toä mãi Ç©i Ç©i.

(bài Ç†c ngÜ®c)

ñ©i Ç©i mãi toä ngát thÖm danh,

Quy‰t chí nên coi nhË tº sanh,

CÜ©i nói dân reo mØng chÆt phÓ,

“G†i kêu”, t© hÎch r®p mây xanh.

Trai hùng thoä chí nuôi hÜng-phøc,

NÜ§c nhøc nung lòng v»ng ÇÃu-tranh.

Tr©i ÇÃt chuy‹n rung rŠn sÃm sét,

NÖi nÖi nÙc ti‰ng dÆy hùng-anh.


41

Ti‰ng Gà Quš-DÆu

(Bài xÜ§ng)

R¶n-rã canh khuya v£ng ti‰ng gà

SuÓt næm Quš-DÆu nh¡c dân ta:

Nhû ngÜ©i cÓ-lš nung thù nÜ§c

Giøc khách tha-hÜÖng rºa hÆn nhà.

Häi-ngoåi ÇØng quên gÜÖng Lš-TÓng, (1)

TiŠn-phÜÖng ch§ thËn chí Kinh-Kha.

Ngày Çêm cÜÖng quy‰t Çem tâm huy‰t

Xây-d¿ng c¶ng-ÇÒng ki‰n quÓc-gia.

ñ‡-tr†ng-Chu

-------------------------------------------------------------------------------------

(1) tên ngÜ©i hùng ÇŠ-cÆp trong bài thÖ Ç†c xuôi Ç†c ngÜ®c nói trên


42

Ti‰ng Gà Quš-DÆu

(Bài hoå)

ñÒng v†ng xôn-xao, rõ ti‰ng gà.

Tin mØng h£n Ç‰n v§i dân ta:

An-hòa träi r¶ng cùng non nÜ§c,

Hånh-phúc tràn lan h‰t m†i nhà.

Bäo quÓc: còn Çây gÜÖng Lš, TÓng (1)

An dân: th‰ Çó Çåo Trình, Kha (2).

ñØng lo ch£ng thi‰u ngÜ©i tâm huy‰t,

Xi‰t ch¥t cùng nhau ki‰n quÓc-gia.

ñ‡ Quang-Vinh hoå vÀn. -------------------------------------------------------------------------------

(1) Lš-thÜ©ng-KiŒt phá quân nhà TÓng.

(2) Trình-Tº tÙc Trình-Y-Xuyên và thÀy Månh-Tº tÙc Månh-Kha.


43

ñåo DÎch

Cäm-hÙng ñåo SÓng Thái-Hoà

trong trì‰t-lš âm dÜÖng dÎch-h†c,

vÓn là di-sän quš báu cûa các Çåi tiên-hiŠn ViŒt-t¶c

tØng Çóng góp cho nŠn væn-hoá Hán-t¶c

và làm thành truyŠn-thÓng væn-hoá ViŒt-Nam.

T¥ng

Anh Lš DiŒu-PhÜÖng,

Thái-c¿c dÎch-lš châm-cÙu-sÜ.

VÜ©n xuân khoe s¡c lš, Çào,

PhÜÖng-hoa kÿ-diŒu ngåt-ngào ngÃt-ngây ;

s¡c xuân không ng¡m mà say,

ÇÜa ta vào ñåo, Çêm ngày hoan-ca.

(Xuân Quš-DÆu 1993)


44

ñêm MÜa Hå

Ti‰ng gà m‡i lúc giøc thêm mau,

ThÙc Ç®i cÖn nÒm ngóng Çã lâu.

ñåi-hån næm chÀy trÖ gÓc rå,

MÜa rào mai s§m tÓt ao rau.

N¡ng tàn ¡t ch£ng còn oi bÙc,

NÜ§c t§i ÇÜÖng-nhiên h‰t kh° Çau.

Xóm m§i thôn xÜa ÇŠu løc-tøc

G†i nhau cày cÃy g¥t mùa sau.

(Xuân Quš-DÆu 1993)


45

ThÖ Chúc T‰t

(bài xÜ§ng)

Quš-DÆu qua rÒi, Giáp-TuÃt sang,

Xuân tÜÖi cänh s¡c ÇËp huy-hoàng.

ñào cÜ©i ÇÕ th¡m tràn Çô-thÎ,

Pháo n° giòn tan, ngÆp xóm làng.

Nét bút quê hÜÖng càng r¿c-r«,

Con ÇÜ©ng hånh-phúc thÆt thênh-thang.

"Vinh-an, ThÎnh-Çåt" xin mØng chúc

Bè-bån gÀn xa v§i h†-hàng.

Bäo-Vân

(Canada, Xuân ƒt-H®i, 1995)


46

ThÖ Chúc T‰t

(bài hoå)

Chén thù, chén tåc Çón xuân sang,

NguyŒn chúc vang lên t§i Ng†c-Hoàng:

Khúc-khích câu cÜ©i ran ngõ phÓ,

Véo-von ti‰ng hát r¶n buôn làng.

DÓt, nghèo dÙt tÆn cùng thôn xóm,

PhÒn-thÎnh cao v©i h‰t nÃc thang.

Bäo-quy‰n an-khang, riêng chúc bác,

Vân-Çài quÓc-h†c x‰p ÇÀu hàng.

ñ‡ Quang-Vinh h†a nguyên vÆn

(ña-Hoa-Gia, xuân ƒt-H®i, 1995)


47

Nh§

(bài xÜ§ng)

Còn nh§ gì hÖn cái nh§ nhà?

Nh§ ngÜ©i, nh§ cänh, nh§ cây Ça,

Nh§ ao bèo, thä bè rau muÓng,

Nh§ thuÓc lào, chiêu ngøm nÜ§c trà.

Nh§ m¡m tôm-ÇiŠm, canh cá lóc,

Nh§ quÀn lá-toå, áo bà-ba…

Nh§ Çình-Çám, nh§ ba ngày T‰t

Træm nh§, ngàn thÜÖng, nh§…nh§ là.

Bäo-Vân


48

Mong

(bài hoå)

Mong-mÕi nào hÖn trª låi nhà,

HÒn quê kh¡c-khoäi cái Ça-Ça.

DÜa hành có nén, cay hÜÖng T‰t!

ThuÓc Çi‰u nào say, chát gi†ng trà!

Canh muÓng, cà tÜÖng, càng nh§ mË,

Xoài chua, m¡m quËt, nh»ng thÜÖng ba.

Mong ngày Çoàn-tø: dân no Ãm,

Non-nÜ§c yên-vui, Ãy m§i là!

ñ‡ Quang-Vinh phøng-hoå


49

Nói V§i Các Con Trai Tôi

ThÜ vi‰t tØ quê nhà

gºi các con trai tåi Canada

(Huy-Kính, Huy-Chúc, Huy-Tinh, Huy-Thai,

Huy-Hoàng, Huy-ñÙc, Huy-ñÄu).

Sàigòn, T‰t Quš-H®i, 1983

Nói v§i con tôi tình yêu tha-thi‰t,

ThÜÖng nh§ tràn lòng nh¡c mãi không ngÖi.

Cát tr¡ng lºa hÒng k‰t-tinh tuyŒt-diÍm,

ñËp thay pha-lê trong v¡t sáng ng©i !

NhÅn-nåi, trung-kiên, chan-hoà, cao-khi‰t,

Con mãi là GÐ÷NG, nhân-th‰ ng¡m soi.

ñêm ñông thê-lÜÖng, cô-ÇÖn, lånh giá,

Con sáng lên nhÜ ng†n ñU–C soi ÇÜ©ng,

Mang tình yêu Ç‰n tÆn cùng sÖn-dã:

NgÜ©i ngÜ©i xích låi, Ãm-áp tình thÜÖng.

VÛ-trø tÓi-tæm, âm-thÀm, bi-Çát,

Con sáng lên lÃp-lánh m¶t tr©i SAO,

Xua tan lÀm-than, tai-ÜÖng, t¶i ác :

NgÜ©i ngÜ©i tr‡i dÆy ngÜ§c m¡t lên cao.


50

ñÓ-kœ, nghi-nan, hÆn-thù, tranh-chÃp,

Con th¡p lên r¿c sáng nhóm SAO THAI, (1)

Giãi toä an-bình, yêu thÜÖng chÃt ngÃt,

NgÜ©i ngÜ©i hoan-hÌ Çón rÜ§c tÜÖng-lai.

Khúc-khu›u, chông gai, mÎt m© bão sóng,

Con chính vÀng dÜÖng r¿c-r« HUY-HOàNG,

Tung gieo hy-v†ng, Ç¡p xây cu¶c sÓng,

Giang vòng tay ôm chi‰n-th¡ng vinh-quang.

Tâm loån, u-mê, Ç°i thay, Çen båc,

MINH-ñC dÒi-dào, con vÅn hiêu-nhiên. (2)

V»ng chính-khí, cäi lÜÖng Ç©i gian ác,

Phù nhân-luân, mÜu thiŒn phúc vô biên.

Ảo-giác, lênh-Çênh, b‰n b© Çâu bi‰t,

Con sáng hoài nhÜ BẮC-ñ…U chi‰u soi,

Cho niŠm tin cháy bØng lên bÃt-diŒt,

Cho Chân-Lš dìu ÇÜa trót cu¶c Ç©i.

Nói v§i con tôi tình yêu tha-thi‰t,

ThÜÖng nh§ tràn lòng, nh¡c mãi không ngÖi.


51

Chú-thích:

(1) Sách chiêm tinh k‹: Tam Thai là m¶t chòm sao ba cÃp, khi

m†c ngang hàng nhau thành chòm sao r¿c sáng, ÇÃy là ÇiŠm

vÆn xã-h¶i an bình, thiên-hå thái-hoà. Cho nên thÖ tä hoa sen

dÜ§i ao træng sáng v¢ng-v¥c, vua Lê-thánh-Tôn có câu:

“Dao-trì dÜ©ng thÃy chiŠu Çi rÜ§c,

H§n-hª Thai minh vÆn thái giai”

(dÜ§i ao ng†c, dÜ©ng nhÜ các tiên-n» Çang Çi rÜ§c, h§n-hª

vui mØng trong ánh sáng ngôi Tam Thai mª ra vÆn-h¶i thái-

hoà)

(2) ThÖ NguyÍn-công-TrÙ nói vŠ phÄm-cách và nhiŒm-vø cûa

KÈ Sï:

“Khí håo-nhiên chí Çåi chí cÜÖng,

So chính-khí Çã ÇÀy trong tr©i ÇÃt

Lúc vÎ ng¶hÓi tàng nÖi bÒng tÃt,

Hiêu hiêu nhiên Çi‰u VÎ canh S¢n”

(chí khí cûa KÈ Sï cao ÇËp nhÜ ng†n ÇÜÓc cháy sáng [nhiên]

c¿c kÿ to l§n [håo, Çåi], c¿c kÿ v»ng månh [cÜÖng], dÒi-dào

mênh-mông nhÜ tr©i ÇÃt. Cho nên lúc chÜa g¥p th©i, Çi ª Än

nÖi thôn-dã [cÕ bÒng cÕ tÃt], KÈ Sï vÅn v»ng bŠn th¡p sáng

[hiêu hiêu nhiên] cái chính-khí cûa mình mà tåm an vui cänh

câu cá [Çi‰u] bên sông VÎ nhÜ ông KhÜÖng-Tº-Nha, và cày

ru¶ng [canh] ª ÇÃt S¢n nhÜ ông Y-Doãn là hai danh-sï sau

này làm nên cÖ-nghiŒp nhà Chu và nhà ThÜÖng.

L©i ñÙc Kh°ng-Tº: “ñåi h†c chi Çåo tåi minh minh-ÇÙc,

tåi tân dân, tåi chÌ Ü chí-thiŒn.” (cái Çåo-nghïa cûa bÆc sï-

phu, cûa ngÜ©i theo Çåo h†c cao cä, là làm sáng tÕ cái ÇÙc

sáng cûa mình, làm sao cho dân thêm m§i mãi, Ç‹ làm cho tÃt

cä ÇŠu Çåt t§i ch‡ thÆt tÓt ÇËp hoàn toàn)


52

Gºi Cánh Chim B¢ng

M‰n t¥ng các h†c-trò cÛ næm h†c 1954-58

trÜ©ng Trung-h†c NguyÍn-trung-Tr¿c Råch-giá.

Chim (ñi‹u) B¢ng tung cánh mù khÖi,

TrÜ©ng-giang l©-l»ng, thuyŠn trôi bÆp-bŠnh.

Tr©i cao nÜ§c cä mông-mênh,

Trông v©i viÍn-phÓ, lênh-Çênh xÙ ngÜ©i.

NghiŒp væn theo mãi cu¶c Ç©i,

Công-hÀu chi n»a cho tr©i ÇÃt ghen!

L®i-danh: viÍn-kính gác bên,

Vun trÒng trí , lÍ gi» bŠn nghïa, nhân,

D¿ng cho con cháu mùa Xuân:

Mai, Çào, loan, ÇiŒp, muôn phÀn Çi‹m tÜÖi;

Ái nhân chung góp ti‰ng cÜ©i

DÆy hÒn xao-xuy‰n, tình ngÜ©i k‰t liên.

DÅu cho næm tháng bi‰n-thiên,

VÅn vàng hoa cúc tÆn miŠn non xa;

Næm châu vÅn nÜ§c non nhà,

B¢ng Öi! dØng cánh cho ta kš tình:

CÀu cho sông núi thanh-bình,

Triêu-dÜÖng r¿c-r«, dân mình an vui,

Anh-thÜ, tuÃn-kiŒt góp tài,

Quang-Vinh hÜng-phøc giÓng nòi Tiên-Long.

(ña-Hoa-Gia, nguyên-Çán Giáp-TuÃt, 1993)


53

MØng Xuân Tái-Ng¶

M‰n t¥ng

các c¿u h†c-sinh Råch-Giá cûa tôi næm h†c 1954-1958,

nhân bu°i h†p m¥t tåi California Hoa-Kÿ

sau gÀn 40 næm tr©i xa cách. ngày 30-12-1994 cuÓi næm Giáp-TuÃt,

Çón mØng næm m§i ƒt -H®i 1995

M§i ÇÃy, xa non nºa cu¶c Ç©i,

¯, sông vÅn chäy, có ngØng trôi?

Næm xÜa g¶i n¡ng, ÇÀu xanh l¡m,

Gi© Çã phÖi sÜÖng, tóc tr¡ng rÒi.

Xúm-xít hàn-huyên ngày tái-ng¶,

Um-sùm chuyŒn cÛ thuª xa-xôi.

Âu r¢ng trái ÇÃt quä tròn nhÌ!

Næm m§i mØng nhau phúc ch£ng vÖi.


54

ThÙc Canh L®n ñÈ

Khai bút tåi ña-Hoa-Gia,

Çón mØng næm m§i T‰t ƒt-H®i 1995

(bài xÜ§ng cûa tác-giä)

Ti‰ng chó truyŠn nhau: l®n ÇÈ rÒi!

Ếch còn cãi-c† mãi chÜa thôi.

TÙc mình ru¶ng cån mÜa chÜa t§i,

ƒm-Ùc ÇÒng hoang nÜ§c vÅn vÖi (1).

Ti‰p lºa cho heo mau sÜªi Ãm!

Hong rÖm Ç‹ b‰p chóng lên hÖi!

®n-©n-ªn-®n! Çây nÒi cám!

In trí! ao bèo nÜ§c vÅn trôi (2). ------------------------------------------------------------------------------------

(1) Yên trí! ngôn-ng» thÜ©ng ngày nói nhanh là: In trí!

(2) Næm Giáp-TuÃt hån hán tåi quê nhà


55

ƒt-H®i Së ñÜ®c Mùa

(bài tác-giä t¿-hoå)

Ti‰ng sÃm rŠn vang, hån h‰t rÒi!

Ếch ÇØng cãi-c† n»a, im thôi!

Trâu nhàn hí-hºng ÇÒng khôn cån;

Ãm ÇÃt reo vui nÜ§c ch£ng vÖi.

Thích nhÌ! heo sŠ Çang trª då,

Hä chÜa? n‰p û së lên hÖi.

® thÖm rÜ®u ng†t, này hÜÖng lúa,

Inh-Õi giành nhau bánh nÜ§c trôi.


56

N‡i NiŠm

bài hoå 1

cûa Ngô-Çình-ChÜÖng

Xao-xác Çào Çông låi nª rÒi!

U-hoài tØ Ç¶,vÅn chÜa thôi. Âu là chuÓc lÃy càng thêm bÆn,

N† cÛng tìm quên thÆt khó vÖi. XÜÖng máu vô phÜÖng Çành chÎu trÆn, Anh-hùng thÃt th‰ cÛng cÀm hÖi.

Xuân! à næm ngoái Xuân Con Chó,

Ước cái Xuân Heo tính së trôi.

Ngô-Çình-ChÜÖng hoå vÀn

San-Hô thành (San José), ngày 30-11-1994


57

D¿ng M¶t NiŠm Tin

bài 2

cûa tác-giä hoå låi

Xôn-xao n¡ng m§i quít vàng rÒi,

U-Än làm chi? cÛng th‰ thôi !

Ân-oán? phäi rÒi! còn vÅn hÆn,

NghËn-ngào? Çúng vÆy, Çã nào vÖi !

Xác hÒng pháo ÇÕ, trông toàn máu!

Ai khóc, ai gào? ÇÙt cä hÖi.

Xuân Ç‰n, coi kìa! heo Çã bÓc:

Ứng rÒi! chó së k‰t bè trôi.

ñ‡ Quang-Vinh hoå vÀn

ña-Hoa-Gia, ngày 12-12-1994


58

ThÖ Chúc T‰t (bài xÜ§ng)

Lånh buÓt không-gian tr¡ng ngÆp tr©i,

Båt ngàn, phÖi-ph§i tuy‰t hoa rÖi...

Trông vÜ©n, chºa thÃy xuân Çâu cä,

Bóc lÎch, vØa hay T‰t Ç‰n rÒi.

Cån chén chè sen, thêm nh§ bån,

VÖi ly rÜ®u cúc, låi yêu Ç©i.

Bài thÖ mØng tu°i hàng næm vi‰t,

Gºi chúc ngÜ©i thân kh¡p m†i nÖi.

Bäo-Vân

(Canada, Xuân ƒt H®i,1995)


59

Xuân VŠ Trên XÙ Lånh

(bài hoå 1)

ñêm lånh không træng, vÅn sáng tr©i:

Mênh-mông tr¡ng tÜªng ánh træng rÖi.

Læng phong: tùng bách còn xanh ÇÃy!

Ngåo tuy‰t: mai, lê cÛng ÇËp rÒi!

Khói thuÓc mÖ-màng: hoa k‰t tuy‰t,

HÖi men ch‰nh-choáng: n¡ng vào Ç©i.

Âm dÜÖng chuy‹n-dÎch, kìa ! Xuân Ç‰n,

NguyŒn chúc Thiên-Ân tÜ§i kh¡p nÖi.

ñ‡ Quang-Vinh phøng-hoå

ña-Hoa-Gia, Xuân „t-H®i, 1995)


60

Mùa ñông

Nh§ Bån PhÜÖng Xa

(bài hoå 2)

Nh§ bån vŠ xa tít d¥m tr©i,

Mùa ñông dài ng¡n v§i mÜa rÖi.

G¥p nhau bÆn r¶n, l©i chÜa tr†n,

Thù ti‰p, ÇÖn sÖ, nghïa ch£ng r©i.

Trao Ç°i mÃy bài, thÖ Ãm rÜ®u,

LuÆn bàn Çôi th‰, Çåo vui Ç©i.

Mong mùa Xuân, bån theo chim Ç‰n

Tìm ki‰m non BÒng Çã có nÖi.

Ngô-Çình-ChÜÖng h†a vÀn

San-Hô Thành, Xuân ƒt-H®i 1995


61

Chúc Xuân ThÀy CÛ

Cách mÃy xa-xôi cÛng vÜ®t ngàn,

Hàn-huyên ch£ng cån n‡i hân-hoan.

Úm vun nghïa cÛ luôn tÜÖi tÓt,

Chæm tÜ§i tình xÜa mãi chÙa-chan.

Xao-xác hoa quyên khoe s¡c th¡m,

Uy‹n-minh châu ng†c ánh huy-hoàng.

Âm vang k›-niŒm tình sÜ-ÇŒ,

NguyŒn chúc Thiên-ân Ç° ngÆp tràn.

(Chúc T‰t thÀy Lê-Giáp-ñŒ và bºu quy‰n

trong chuy‰n Ç‰n Stockton ngày 2-5 / 1 / 1995

T‰t ƒt-H®i, ngày 5-1-1995)


62

G¥p Låi ñÒng-NghiŒp

Thân t¥ng các ÇÒng-nghiŒp

trong Ban Giám-ñÓc Sàigòn Ngân-Hàng cÛ:

Phåm Ng†c-Khuy‰n (TGñ), Lê Giáp-ñŒ (PTGñ)

ñinh-Giang (Gñ), Phåm Thu›-Tiên (Gñ), TrÀn CÄm-Hoàng (Gñ)

N¡ng hÒng lênh-láng trÜ©ng-giang

D¿ng mùa Xuân m§i huy-hoàng, quang-vinh.

Gió Çàn hoa lá rung-rinh,

Khuy‰n-ca hòa-khúc xuân-tình xôn-xao.

Hoa tiên ng†n bút tuôn trào,

Nét son huynh-ÇŒ, dåt-dào š thÖ.

(K›-niŒm ngày Ç‰n San Francisco

g¥p låi Ban Giám-ñÓc Sàigòn Ngân-Hàng cÛ:

các ÇÒng-nghiŒp có tên in ch» ÇÆm trong bài thÖ.

T‰t ƒt-H®i, 1995)


63

Giao-ThØa Giáp-TuÃt

(bài xÜ§ng cûa tác-giä)

Gà xao-xác gáy r¶n non ngàn,

Inh-Õi tr©i Nam, chó sûa ran.

Ánh lºa lÆp-lòe xua bóng tÓi,

Pháo tràng låch-tåch ÇÓt th©i-gian.

Thäm thÜÖng dÛng-sï ngÒi nhay cÛi,

UÃt giÆn gian-hùng ÇÙng chÆt sân.

ƒy ÇÃy! Mau mau tr©i ÇÃt Ç°i!

T‰t kìa! X° cÛi chi‰m giang-san!


64

ñ®i M¶t Mùa Xuân

(bài h†a cûa anh Ngô-Çình-ChÜÖng)

ThËn m¥t nhìn quê bi‹n ngút ngàn,

HÆn bÀy loån-t¥c, máu nhÜ ran.

Im lìm há phäi quên dân-t¶c,

Êm-Ãm không Çành m¥c th‰-gian.

Nh§ T‰t bæn-khoæn nhìn xác pháo,

Ch© th©i lûi-thûi ÇÙng ven sân.

…n mình nên tåm làm ông Lã,

Un chí bình sinh Ç‹ hå san.


65

Câu ñêm

ñêm thâu,

Thä vó,

Buông câu;

V§t træng,

Træng v«;

NÜ§c Çâu

MÃt rÒi?

SÀu dâng

LÃp cä

Vòm tr©i,

HÒn quê

ViÍn-xÙ,

SÜÖng rÖi

Tr¡ng ÇÀu.


66

Trái Cây Quê MË

Quä hÒng ng†t l¡m, ai Öi!

DÅu lên xÙ Lång xa-xôi sá nào!

Quít, cam chen s¡c th¡m Çào,

HÜÖng xuân T‰t B¡c dåt-dào m‰n thÜÖng.

Cam sành, cam giÃy, cam ÇÜ©ng,

Phäi cam BÓ-Hå vÅn thÜ©ng nh¡c tên?

MÖ vàng HÜÖng-Tích cºa thiŠn,

RÜ®u mÖ thÖm ng†t bén duyên tình nÒng.

HÜng-Yên n°i ti‰ng nhãn lÒng,

Väi ch© tu-hú g†i trong n¡ng vàng.

BÜªi Çào tháng tám mùa hÒng,

ChuÓi tiêu trÙng cuÓc, cÓm Vòng dÍ yêu.


67

MiŠn Nam màu m« bao nhiêu,

Quanh næm hoa trái càng nhiŠu bÃy nhiêu.

Chôm-chôm, mæng cøt Lái-Thiêu.

Biên-Hòa bÜªi ng†t, dØa xiêm Ki‰n-Hòa.

Xoài hòn, xoài cát, ang-ca,

Xoài thÖm, xoài tÜ®ng, món quà Cºu-Long.

Má hÒng nhÜ trái Thanh-Long,

Mít thÖm tÓ-n» n¥ng lòng sÀu riêng.

Sông TiŠn, sông HÆu, sông Kiên:

Mäng cÀu, vú s»a kh¡p miŠn sum-sê.

Cam xanh ng†t nÜ§c Cái Bè,

˜i dòn xá-lÎ, ê-hŠ bi‰t bao!

Bô-chê, chuÓi sÙ, chuÓi cao,

ChuÓi già, Çu-Çû, ng†t-ngào làm sao!

Lâm-ÇÒng l¡m mÆn nhiŠu Çào

Trái bÖ béo ngÆy quên sao ÇÜ®c nào!

T‰t vŠ ru¶ng rÅy xôn-xao,

Khóm, thÖm, dÜa ÇÕ æn vào khó quên.

Bao gi© quê MË bình yên,

Ta vŠ æn Çã cÖn nghiŠn trái cây.


68

Ch© Næm Chu¶t

Bính-Tš 1996

Tåi ai bán nÜ§c? ru¶ng khô ran,

Ếch, cá n¢m phÖi tr¡ng cä Çàn.

Thºa ÇÃt cho luôn còn chä ti‰c,

Cái ao måi nÓt cûng không cÀn.

Oán than gác mõm heo ch© cám,

NhÃp-nh°m cong Çuôi chu¶t nhäy bàn.

TÙc-tÜªi ngàn thông reo ch£ng nghÌ,

Ý chØng g†i nÜ§c tÜ§i trÀn-gian.

ña-Hoa-Gia, Xuân Bính-Tš (T‰t con Tš)


69

T‰t Con Tš

T‰t Çón ông bà th¡p nén hÜÖng,

Ếm bùa Çu°i qu› tránh tai-ÜÖng.

TrÒng nêu kéo phÜ§n phân cÜÖng-gi§i,

C¡m ÇÃt tuyên ngôn chÓng båo-phÜ©ng.

Oanh hót xôn-xao tình Ãp-luÏ,

N¡ng lên r¿c-r« sóng trùng-dÜÖng.

Thäo nào chu¶t chåy cùng non nÜ§c,

Ý h£n mØng Xuân ÇËp khác thÜ©ng.

ña-Hoa-Gia, xuân Bính-Tš 1996


70

ÇÙng v»ng ngàn thông

Thông reo vang trên ÇÒi cao quang-Çåi,

Reo hân-hoan bên giòng suÓi thanh-hÜÖng,

Reo bÓn phÜÖng mang du-dÜÖng gió th°i,

Cho n¡ng hè phÖi-ph§i khí thanh-lÜÖng.

Reo miên-trÜ©ng, reo yêu thÜÖng mãi mãi,

ñem tâm-tình bay b°ng t§i tr©i xanh,

Ru nhân-sinh giÃc m¶ng lành êm-ái,

ñem an-bình vào thân-ki‰p mong-manh.

Bão tuy‰t n¡ng mÜa, không hŠ s®-hãi:

Xanh suÓt Ç©i, thông vÅn ÇÙng hiên-ngang.

Gi»a m¶t tr©i hoa huy-hoàng chói-l†i,

Cho thu gÀy nên l¶ng-lÅy cao sang.

Thông vÅn sÓng trong giá bæng tê-tái,

Cùng Çào, mai khoe tuy‰t nª trên cành,

Cho Çông già ÇËp lão nét Çan-thanh,

Ñ nø non cho sai ÇÀy hoa trái,

Së låi xây th¡m tÜÖi mùa xuân m§i,


71

Cho cu¶c Ç©i lÀm-lÛi ngát phÜÖng-danh.

Løt CuÓi Næm Bính-Tš

bài 1

Bính-Tš næm nay nån løt to,

Ru¶ng sâu, trâu c¶t, thÃy mà lo.

TriŠn-miên sóng d¶i chìm thôn Ãp,

Dai-d£ng mÜa tuôn ngÆp ÇÓng gò.

ñã Çói, dân nghèo càng Çói n»a,

No rÒi, cá béo låi thêm no.

Bao gi© ÇÌa Çói không còn nhÌ ?

V« ÇÃt trÒng khoai, h‰t g†i Çò.

(ña-Hoa-Gia, tháng tr†ng ñông næm Bính-Tš 1996)


72

Løt CuÓi Næm Bính-Tš

bài 2

(Bài Ç†c xuôi)

Mông-mênh båc tr¡ng løt làng thôn,

Cä nÜ§c triŠu lên v†ng oán h©n.

ñÒng ngÆp, thÃy tÜÖi tôm sóng Çøc,

Ru¶ng ÇÀy, trôi n°i xác bÀn-dân.

Trông ch©, ngóng Ç®i, trâu vùng-vÅy,

GiÆn-uÃt, u buÒn, nghé thª-than.

Không bi‰t có ai nào hi‹u thÃu,

Sông thành bi‹n nÜ§c: nån tràn lan?

(Bài Ç†c ngÜ®c)

Lan tràn nån nÜ§c: bi‹n thành sông,

ThÃu hi‹u nào ai có bi‰t không ?

Than-thª, nghé buÒn u-uÃt giÆn,

VÅy-vùng, trâu Ç®i ngóng ch© trông.

Dân bÀn, xác n°i trôi ÇÀy ru¶ng,

ñøc sóng, tôm tÜÖi thÃy ngÆp ÇÒng.

H©n oán v†ng lên triŠu nÜ§c cä,

Thôn làng løt tr¡ng båc mênh-mông.

(ña-Hoa-Gia, tháng tr†ng ñông næm Bính-Tš 1996)


73

GiÃc M¶ng Ngày Xuân

(Bài Ç†c xuôi)

Sang Xuân Çón T‰t, pháo ròn tan,

Ð§c vÅn còn Xuân, n¡ng mãi còn;

Vàng óng n¡ng tÜÖi khoe thÜ®c, cúc,

NÙc thÖm hÜÖng toä ngát hÒng, lan.

Vang âm vÅn v†ng hoài nguÒn c‡i,

Ti‰p nÓi còn mÖ m¶ng nÜ§c non,

Làng xóm, kh¡p nÖi, cùng nguyŒn chúc:

Khang an vån phúc, l¶c muôn ngàn.

(Bài Ç†c ngÜ®c)

Ngàn muôn l¶c phúc, vån an khang,

Chúc nguyŒn cùng nÖi, kh¡p xóm làng.

Non nÜ§c m¶ng mÖ còn nÓi ti‰p,

C‡i nguÒn hoài v†ng vÅn âm vang.

Lan, hÒng ngát toä hÜÖng thÖm nÙc,

Cúc, thÜ®c khoe tÜÖi n¡ng óng vàng;

Còn mãi n¡ng Xuân, còn vÅn Ü§c:

Tan ròn pháo T‰t, Çón Xuân sang.

ña-Hoa-Gia, ngày ñông-chí næm Bính-Tí,

V†ng Xuân ñinh-Sºu næm 1997


74

Xuân V†ng CÓ-HÜÖng

1- Ong Ch© Hoa Nª

T‰t vŠ, ch£ng thÃy pháo Xuân Çâu,

Ế-Äm hàng rao khách l¡c ÇÀu.

Tích nÜ§c chè xanh còn Ç®i lºa,

Khay trÀu thuÓc vÃn vÅn ch© cau.

ý quyŠn m¥c sÙc mà vÖ-vét,

Månh th‰ tha hÒ cÙ góp thâu.

Ẹo cä xÜÖng sÜ©n dân ng¡c-ngoäi,

Ong ch© hoa nª Çã tØ lâu.


75

2- Chª Nhåc Quê HÜÖng

(løc bát liên-hoàn thuÆn-nghÎch-Ç¶c)

TrÜ©ng-miên tÃu nhåc quê hÜÖng,

Tình Xuân vÜÖng-vÃn, nh§ thÜÖng sao lÜ©ng!

HÜÖng quê nhåc tÃu miên-trÜ©ng,

LÜ©ng sao thÜÖng nh§, vÃn-vÜÖng xuân-tình!

Bình-an hát khúc tang tình,

Làng thôn xinh ÇËp, thÎ-thành quang-vinh.

Tình tang khúc hát an-bình,

Vinh-quang thành-thÎ, ÇËp xinh thôn làng.

Màng chi chÓn lå giàu sang!

ThÜÖng yêu làng nÜ§c, thÃy càng yêu thÜÖng,

Sang giàu lå chÓn chi màng!

ThÜÖng yêu càng thÃy nÜ§c làng yêu thÜÖng.

TrÜ©ng-miên tÃu nhåc quê hÜÖng,

Tình Xuân vÜÖng-vÃn, nh§ thÜÖng sao lÜ©ng!....


76

3- Ngàn ThÜÖng Vån Nh§

(thÃt ngôn bát cú thuÆn-nghÎch-Ç¶c)

bài Ç†c xuôi

NÜÖng ÇÒng dÆy hát khúc ca-dao,

Ð§c nguyŒn l©i thÖ š dåt-dào.

VuÖng-vÃn cänh in lòng n¥ng trïu.

Thi‰t-tha tình kh¡c då nao-nao.

HÜÖng quê khói ngÃt say trÀu thuÓc,

T°-quÓc xuân tÜÖi th¡m pháo, Çào.

SÜÖng tuy‰t dãi-dÀu cho mãi mãi,

ThÜÖng ngàn nh§ vån chÃt dày cao.

bài Ç†c ngÜ®c

Cao dày chÃt vån nh§ ngàn thÜÖng,

Mãi mãi cho dÀu dãi tuy‰t sÜÖng.

ñào, pháo th¡m tÜÖi xuân quÓc t°,

ThuÓc trÀu say ngÃt khói quê hÜÖng;

Nao-nao då kh¡c tình tha-thi‰t,

Trïu n¥ng lòng in cänh vÃn-vÜÖng.

Dào-dåt š thÖ l©i nguyŒn Ü§c,

Dao-ca khúc hát dÆy ÇÒng nÜÖng.

ña-Hoa-Gia, ngày ñông-chí næm MÆu-DÀn,

V†ng Xuân K›-Mão næm 1999


77

Nh»ng Ngày ThÖ ƒu

Còn Çâu nh»ng ngày ÇÀu Ç‹ chÕm?

ñu°i b¡t gom Çom-Çóm làm Çèn.

ñÀu giÜ©ng Ç‹ h¶p d‰ mèn,

Th¢n-l¢n t¥c lÜ«i phøc khen d‰ Çàn.

“Chu¶c!”, “Ch£ng chu¶c!” vang ran ngõ tÓi,

BÀy Ính-ÜÖng Õm tÕi cãi nhau,

Dìu ta vào giÃc ngû sâu,

Sáng mai rÜ®t bÜ§m vÜ©n dâu, vÜ©n cà.

Thä trâu, ch†i cÕ gà bóng mát,

RÒi “mít dai, mít mÆt” Çánh khæng.

TrÜa hè tr©i n¡ng chang chang,

Ch†c sung, kŠu vÓi, bÜªi hæng chä tØ.

Cành °i, Çëo con cù, con vø,

B¡t chuÒn-chuÒn: cåo mû mít, sung.

Cánh cam, xén tóc, b† hung,

Sâu kèn, b† ng¿a: tìm lùng lùm cây.


78

QuÀn bám ÇÀy cÕ may, khôn giÃu,

B¡t cào-cào, châu-chÃu, chåy dông,

DØng bên th® g¥t dÜ§i ÇÒng,

NÜ§ng thÖm con mu‡m, th°i hÒng nùn rÖm.

VŠ quÃn cÖm rå rÖm lºa ÇÕ,

Cà-cuÓng vùi thÖm rõ là thÖm.

Ao bèo, xúc tép, xúc tôm.

Dái khoai cám l®n ngon thÖm th‰ nào!

Giã lá thÎ v¡t vào bát Çi‰u,

BÓ rít vào bÓ bi‹u: Làm sao?

Ô hay! Cái Çi‰u thuÓc lào,

Không æn håt mít mà sao lå-lùng!

Ba ngày T‰t quÀn chùng xúng-xính,

Däi rút dài n¥ng chÎch xu, chinh.

N¡p vung, chén v«, mänh sành,

Làm tiŠn mài nh¤n Ç‹ dành Çánh bi.

Sáu këm m¶t chinh, tiêu gì cho h‰t,

Nh»ng hai chinh m§i h‰t m¶t xu,

KËo vØng, kËo kéo ng†t lØ,

Nghe chuông l¡c g†i, chåy vù ra ngay.

QuÀn trong lót m¥c dÀy mÃy l§p,

Trä bài không nÖm-n§p s® lo,

Phäi Çòn thì cÙ giä v©,

Tay bÜng m¥t khóc, tay r© xoa mông,


79

H†c ch» ta, Ç†c không còn vÃp,

Theo thÀy ÇÒ vi‰t tÆp ch» Nho,

Thiên: tr©i, ÇÎa: ÇÃt, ê-a,

NuÓt không trôi ch», ch» O khoanh mÒm.

H†c ch» Tây, Ç†c xôm cä l§p,

Này: voa-xi lÖ b§p (voici le boeuf) con bò,

Thu¶c sai: pÖ-tí (petit) là to,

Chép hoài vÅn l‡i, thÀy cho vŠ nhà,

C°ng ngoài, gÓc mây Çà vÜÖng lá,

BÜ§c vào nhà bÓ Çã ch© Çây,

Mân-mê tay uÓn roi mây,

Gåi mông, qu¡n Çít, ch¡p tay xin chØa.

MÜa dÀm-dŠ, tr©i mÜa rä-rích,

VÒ cá rô trÜ©n lách lên sân,

Tháng næm n¡ng cháy, phanh trÀn,

B¡t cua bò n¡ng thÆp phÀn ngon Ö!

TrÜa oi bÙc, quåt mo phe-phÄy,

Lùa canh cua ÇÜa ÇÄy quä cà.

Cá mè ch© chi‰c “Çinh ba”,

Rû anh bån l§n lén ra ao nhà.

Vào n¶i-trú tÌnh xa tr† h†c,

ChÌ nh§ nhà khóc-lóc ngày Çêm,

ñ‰n gi© Çi ngû t¡t Çèn,

Pích-kê (picket) còn ÇÙng Ç‰n Çêm vŠ giÜ©ng.


80

Gõ phím Çàn ngón giÜÖng ch°ng ngÜ®c,

ThÜ§c kÈ dài khŒn xÜ§c móng tay.

Hª ra Çít hÙng roi mây,

Cái ÇÀu æn “cÓc”, mõ này cÃm la.

La-tinh “M¶t mËo men-xa (mensa),

Ba cÖn sÓt rét”, nghe mà §n xÜÖng.

ñêm Çông, dÅu chæn giÜ©ng, vÅn thi‰u,

Thèm cänh nhà Ç¡p chi‰u, ° rÖm,

˜ rÖm, chuÒng trÃu Ãm hÖn,

Mùi rÖm, khói trÃu d‡ hÒn vŠ quê.

Ve sÀu ran, than hè n¡ng g¡t,

Chim x° lÒng, ti‰ng hát bay xa,

VŠ quê, dÛi lúa, Çu°i gà,

PhÖi t¢m nhä kén cho bà kéo tÖ.

Giã cû nâu cho bà nhu¶m väi,

NÜ§c gåo vo tru¶i nái, ÇÛi tÖ.

X¡t khoai, thái s¡n, të ngô,

Trông chØng, træn trª, mau khô vào bÒ.

PhÖi lá vÓi, û cho ròng-rã,

UÓng bát sành m§i Çã khát khô.

ChiŠu chiŠu ÇÖm Çó, c¡m l©,

S§m mai ra g«, tha hÒ cá tÜÖi.

Ph‰t cánh diŠu, ngâm mÜÖi quä cÆy,

Khoét sáo diŠu, Ç¤n mÃy Óng tre,


81

Vo-ve g†i gió chiŠu hè,

Ru hÒn, ti‰ng sáo v†ng vŠ trong mÖ.

C¶t gÀu sòng, Çêm ch© tát nÜ§c,

Ti‰p gÀu dai, mai ru¶ng h‰t khô.

Sân khuya quanh ng†n Çèn m©,

Nhâm-nhi cû súng vÆy mà nên thÖ.

Theo thÀy bu, træng m©, nh° må,

HÜÖng må thÖm, thÖm cä hÒn thÖ,

HÒn thÖ dŒt nh»ng m¶ng mÖ,

HÜÖng Quê Ü§p û bây gi© chºa phai.

Ngoänh nhìn ti‰p nh»ng ch¥ng dài,

Ba phÀn Çã vÜ®t qua hai phÀn ÇÜ©ng,

Bi‹n dâu bi‰n äo khôn lÜ©ng,

Træm næm dÅu ÇÜ®c, vÅn thÜÖng cu¶c Ç©i.

ña-Hoa-Gia, K›-MËo t¿-th†, 1999


82

Khát V†ng

Ba mÜÖi næm Ãy miŒt-mài,

Ai gieo tang tóc phí hoài máu xÜÖng?

Bäy læm låi Ç‰n Çau thÜÖng,

Nhà tan, nÜ§c mÃt, bÓn phÜÖng lÜu ÇÀy.

CÖ-ÇÒ nát bÃy bÃy nay,

Buôn dân, bán nÜ§c, t¶i này cûa ai?

I

NiŠm khát-v†ng ngùn-ngøt vút lên cao, mäi-

mi‰t tìm Træng hiŠn-hoà khä-ái, Træng vÅn còn

gøc ngû trong thành Çêm sØng-s»ng âm-u.

Nh»ng vŒt sáng Çèn pha vÅn lia-lÎa quét

không-trung, nào Çã thÃy muôn vì sao Çang trÓn

lûi? M¡t lŒ m© nhìn nh»ng trái hoä-châu nÓi ti‰p

nhau mÜa sáng r¿c cháy bÓn phÜÖng tr©i, lòng

råo-r¿c, mÖ Thanh-Bình, mãi tÜªng chØng Çây

då-h¶i hoa-Çæng.


83

Nh»ng ti‰ng phi-cÖ ì-Àm sÃm Ç¶ng, nh»ng

chùm Çåi-bác båt núi long tr©i, nh»ng tràng liên-

thanh n° tan ròn-rã, xé không-gian, khua giÃc

ngû rØng khuya, dÆy thôn xóm tiêu-ÇiŠu, lòng

råo-r¿c, mÖ Thanh-Bình, mãi tÜªng chØng Çây

tÜng-bØng då-khúc Çón xuân sang.

RÒi khi thôn rØng ngØng im ti‰ng súng, khi

hoä-châu t¡t sáng, khi nh»ng ÇÓm lºa Çån không

còn vun-vút Çu°i nhau nhÜ sao tr©i Ç°i hÜ§ng,

Çêm tÓi vÅn không lùi bÜ§c, thành Çêm vÅn sØng-

s»ng âm-u, quanh Çâu Çây nghe kh¡c-khoäi lòng

Çêm Çang th°n-thÙc, cây lá thª dài, d‰ khóc nÌ-

non, sÜÖng Çêm søt-sÎt, lòng råo-r¿c, mÖ Thanh-

Bình, nghe thÃm buÒn nhÜ l©i k‹-l‹ cûa nh»ng

ngÜ©i cô-phø bi-thÜÖng:

ñ¢ng-Ç¤ng bao næm trÜ©ng chinh-chi‰n,

tím chiŠu ngÆp phû kh¡p quê hÜÖng.

Bom Çào ao, Çån cÀy ru¶ng, ru¶ng xanh

um cÕ dåi, ao ÇÀy ¡p thÎt xÜÖng.

HÆn thù bão táp, mã-tÃu tung bay, Çau-Ç§n

ngä-nghiêng, bao thôn tre qu¢n-quåi trong rên

xi‰t.


84

HÆn-thù bão táp, máu th¡m loang tr©i,

Çau-Ç§n ngä-nghiêng, bao thôn dØa ngã gøc,

trùng-dÜÖng cu¶n sóng, lÒng-l¶n thét vang niŒm

khát-v†ng, lòng råo-r¿c, mÖ Thanh-Bình, nghe

ngÆm-ngùi tê-tái nhÜ Çêm trÜ©ng giá buÓt thê-

lÜÖng.

ViŒt-Nam Öi! thân mòn sÙc kiŒt, mänh hình-

hài tan nát tä-tÖi. Chúa Öi, MË Öi! NgÜ©i ª Çâu,

sao thành Çêm vÅn âm-u sØng-s»ng? Tôi “th¡p

n‰n nguyŒn cÀu, Çâu dám rûa nguyŠn bóng

tÓi”(1). HÒn tôi Çây, trí tôi Çây, h«i gió ngàn

lÒng-l¶ng! kéo b°ng lên cho NgÜ©i thÃu nghe

niŠm khát-v†ng, lòng råo-r¿c, mÖ Thanh-Bình,

sao Træng hiŠn vÅn gøc ngû trong thành Çêm

sØng-s»ng âm-u ?

II

ñêm âm-u, gió mát vi-vu, dù cho dÎu-dàng

mÖn tr§n thi‰t-tha, vÅn ch£ng ru ngon giÃc ngû

cô-ÇÖn chÆp-ch©n thao-thÙc. Ti‰ng chó tru ghê

hÒn không át n°i ti‰ng Çåi-bác rŠn vang.


85

RÒi m¶t sáng xuân m© sÜÖng xÓn-xang, phÓ

phÜ©ng ng°n-ngang quân-trang binh-khí, liŒng

bÕ h‰t cho m¶t nhà thuÆn-hoà, hoan-hÌ, cho

chi‰n-trÜ©ng dai-d£ng b¥t ti‰ng im hÖi. Giáo-

ÇÜ©ng kh¡p nÖi không ngÖi l©i kinh ti‰ng hát,

Kinh CÀu Hoà-Bình dÆp t¡t chi‰n-chinh. Thành

phÓ b‡ng giÆt mình ngÖ-ngác, thôn Ãp ch®t sºng-

sÓt bàng-hoàng. Lå kìa! màu c© sao Ü§t Ç¤m màu

máu th¡m loang?

Bi‹n ñông vÅy sóng trÜ©ng-giang,

BiŒt-ly nÜ§c m¡t n¥ng mang ân-tình.

NghËn-ngào MË ÇÙng l¥ng thinh,

Nhìn con d¥n v§i: “Nh§ tình cÓ-hÜÖng!”

MË vŠ chæm gi» ÇÒng nÜÖng,

Cho vàng bông lúa ngát hÜÖng thôn làng.

Gi© thì mÃt cä nÜÖng ÇÒng,

Thôi Çành phó m¥c, ch£ng màng “vinh-quang”.

Ngày Çêm nghe réo loa vang:

“Hoà-bình công-bÓ, xoá tan hÆn-thù”

Hoà-bình låi ª chi‰n-khu,

HÆn-thù mau gót lù-lù vŠ Çây.

Ô hay! lành-lånh heo may, ùn-ùn mây bay.

Sao Træng gÀy Çã v¶i Çu°i ngay ngày xanh non-


86

n§t. M¥t tr©i trÓn mÃt, ch£ng Ç‹ låi chút nóng

hâm nóng tình thÜÖng. Bóng Çêm âm-u gian dÓi

ÇÒng-loã gåt lÜ©ng. Trùng-dÜÖng låi lÒng-l¶n

thét gào khóc thÜÖng tÜÖng-tàn cÓt nhøc:

Núi rØng ÇÎa ngøc

Tûi nhøc xót-xa,

Thân ngÜ©i: xác vÆt thây ma,

Lìa con, lìa v®, lìa cha, lìa chÒng.

MÒ-hôi tÜ§i Ü§t ru¶ng ÇÒng,

Lúa vàng Çâu thÃy? ThÃy hÒng máu loang.

Chàng Çi h†c-tÆp ngút ngàn,

Ÿ nhà thi‰p chít khæn tang mãn Ç©i.

TÃm thân trâu ng¿a rã-r©i:

“Anh-hùng lao-Ç¶ng”, thÃu tr©i than van.

Giành nhau tØng dái khoai lang,

Giành nhau ch‡ ÇÙng x‰p hàng nÓi Çuôi.

Con thuyŠn ngÜ®c sóng ra khÖi,

Ru¶t se bøng th¡t, sao tÜÖi nø cÜ©i?

Ôi, nø cÜ©i nÜ§c m¡t! Ç¡ng cay chua-chát!

Ôi, cÖ-ÇÒ søp nát, nhân-tình Çäo-Çiên!

Bi‹n ñông ÇÀy ¡p oan-khiên,

Qu¥n Çau vïnh-biŒt MË hiŠn thân yêu.


87

MË ViŒt-Nam truân-chuyên. MË ViŒt-Nam

u-uÃt. MË nh¡m nghiŠn Çôi m¡t. MË l¡ng nghe

trong bóng Çêm hiŠn-hoà giä dÓi, ti‰ng Çàn con

nÌ-non da-di‰t niŠm khát v†ng tha-thi‰t vô biên:

Khát v†ng bình-yên.

Khát v†ng triŠn-miên.

Sao træng hiŠn vÅn biŠn-biŒt cho Çêm tÓi bao vây?

Các con MË Çâu rÒi?

MË mÕi-m¡t trông v©i.

MË ÇÙng Çây, MË giang tay thành-khÄn:

Hãy nhìn xem

nÜ§c ViŒt-Nam u-Än!

Hãy nhìn xem

ÇÒng-bào ViŒt kiên-nhÅn Çau thÜÖng!

Bao gi© h‰t Ç° máu xÜÖng?

Bao gi© ti‰ng hát giáo-ÇÜ©ng ngân-nga ?

Bao gi© nÜ§c ViŒt thái-hoà,

T¿-do công-chính, nhà nhà an vui ?

(1) cách-ngôn Tây: “thà th¡p lên m¶t ng†n n‰n, còn hÖn ngÒi

nguyŠn rûa bóng tÓi”


88

Canh-Thìn

Xuân M¶ng Thái-Hoà

Canh-Thìn mª h¶i thái-hoà,

TÜng-bØng nh¶n-nhÎp kh¡p nhà ViŒt-Nam,

ñây niŠm nguyŒn Ü§c thành-tâm,

Giang-sÖn Çâu mãi tÓi-tæm th‰ này!

1- NÜ§c T§i ñây RÒi!

Có nÜ§c Çâu mà cÃy v§i trÒng,

Ao sâu cÛng cån huÓng chi ÇÒng!

Ng¡c-ngÜ cá lách ra b© bi‹n,

H§t-häi cua bò t§i b‰n sông.

Thº nghï vì Çâu còn hån hán?

HÕi xem c§ s¿ chºa mÜa dông?

µ-Àm sÃm Ç¶ng: tr©i Çang chuy‹n,

NÜ§c t§i Çây rÒi, h‰t ngóng trông!


89

2- Xuân ñ‰n ñ°i ñ©i

Chim én bay ngang kín r®p tr©i,

Ai không háo-hÙc quá Çi thôi!

N‰p thÖm rÜ®u cúc men nÒng cháy,

HÜÖng ngát trà sen nÜ§c réo sôi.

Tháng trÜ§c tuy‰t còn phÖi tr¡ng bãi,

Hôm nay cÕ Çã nhu¶m xanh ÇÒi.

µ-xèo chi n»a? Xuân rÒi ÇÃy!

Næm m§i rÒng bay: s¡p Ç°i Ç©i!


90

3- ThÆt Phúc Quê Tôi!

Cùng chúc mØng Xuân: "dÙt hån rÒi!"

Ai ai cÛng bäo: "Phúc quê tôi!"

N¡ng hÒng khªi s¡c tràn nÜÖng s¡n,

Hoa th¡m lên hÜÖng ngát cu¶c Ç©i;

Thäm må xanh r©n tình ÇÃt nÜ§c,

Hàng cau th£ng vút m¶ng tÜÖng-lai;

µ-Àm xÜªng máy khua thành-thÎ,

Non nÜ§c ÇÒng dao khúc tuyŒt-v©i.


91

4- Ngàn Mây V†ng Chúc:

(thÃt ngôn bát cú thuÆn-nghÎch-Ç¶c)

(Ç†c xuôi)

Lan Çào th¡m n¡ng ÇËp buôn, thôn,

T‰t Çón mØng Xuân pháo n° ròn.

Than oán h‰t rÒi, tan cu¶c chi‰n,

CÃy cÀy vui låi, sÓng bình-an,.

Dân-QuyŠn n¡m ch¡c, xây Çoàn-k‰t,

ViŒt-ñåo vun bÒi, Ç¡p nghïa nhân,

Chan-chÙa tÜ§i tuôn trào l¶c phúc,

Gian-trÀn chúc hát v†ng mây ngàn

(Ç†c ngÜ®c)

Ngàn mây v†ng hát chúc trÀn-gian:

L¶c phúc trào tuôn, tu§i chÙa-chan,;

Nhân nghïa Ç¡p bÒi, vun ñåo ViŒt,

K‰t-Çoàn xây ch¡c, n¡m quyŠn dân,

An-bình sÓng låi, vui cÀy cÃy,

Chi‰n-cu¶c tan rÒi, h‰t oán than.

Ròn n° pháo Xuân mØng Çón T‰t,

Thôn, buôn ÇËp n¡ng th¡m Çào, lan

.


92

5- Ý Xuân NgÃt Tr©i

(løc bát nhÆp k‰t thuÆn-nghÎch-Ç¶c)

Vào Xuân gió g†i mai, Çào,

Xuân-tình dào-dåt, ngåt-ngào hÜÖng hoa.

Chúc mØng Xuân m§i thái-hoà,

Reo vui sum h†p, nhà nhà Ãm no;

Chúc mØng Dân-Chû, T¿-Do,

NgÜ©i ngÜ©i ÇÙng dÆy, hát hò vang xa;

Chúc mØng thiên-k› thÙ ba,

Công-bình, Bác-ái thæng-hoa cu¶c Ç©i;

Chúc Xuân gºi Ç‰n muôn ngÜ©i ,

Tràn ÇÀy hånh-phúc, Ön Tr©i ngÃt cao;

MØng Xuân tÜÖi th¡m ng†t-ngào,

Giàn hoa khúc-khích, bí bÀu xôn-xao.

ñào, mai g†i gió Xuân vào,

Hoa hÜÖng ngào-ngåt, dåt-dào tình Xuân

ña-Hoa-Gia, ngày ñông-chí næm K›-Mão,

V†ng Xuân Canh-Thìn næm 2000


93

Çáp l©i nÜ§c non

CÄn-t¥ng & phúc thÜ Lãng-Nhân tiên-sinh

Phùng TÃt-ñ¡c

Cho hay duyên n® thÖ væn,

Lãng-nhân tÜÖng-Ç¡c nào phân trÈ già;

DÀu cho muôn d¥m cách xa,

Cäm-thông væn t¿ hoá ra tao-phùng.

Gót chân gió bøi thung-dung,

Sª-tÒn cho tÃt góp chung v§i Ç©i.

Còn non, còn nÜ§c, còn tr©i,

Còn Çem ch» nghïa Çáp l©i nÜ§c non.


94

L©i Båt ThÆt là hân hånh cho tôi khi ÇÜ®c m¶t vÎ Çàn anh nhÜ Giáo-

sÜ ñ‡ Quang Vinh nh© vi‰t bài “Båt” cho thi tÆp VŠ NguÒn

cûa ông. ñ†c qua thi tÆp này, ch¡c Ç¶c-giä cùng v§i tôi

phäi phøc Giáo SÜ ñ‡ Quang Vinh vŠ nghŒ thuÆt cÛng nhÜ

kÏ thuÆt làm thÖ, nhÃt là thÖ ñÜ©ng LuÆt:

- Khói thuÓc mÖ-màng: hoa k‰t tuy‰t

HÖi men ch‰nh-choáng: n¡ng vào Ç©i.

(Xuân VŠ Trên XÙ Lånh)

- N‰p thÖm rÜ®u cúc men nÒng cháy,

HÜÖng ngát trà sen nÜ§c réo sôi.

(Xuân ñ‰n ñ°i ñ©i)

Làm thÖ ñÜ©ng LuÆt và løc bát cho Çúng cách Çã là viŒc

khó, th‰ mà Giáo SÜ ñ‡ Quang Vinh làm thÖ ñÜ©ng LuÆt

và løc bát không nh»ng Çã Çúng cách khi Ç†c xuôi mà còn

Çúng cách, Çúng niêm luÆt, ÇÓi ngÅu và rÃt t¿ nhiên cä khi

Ç†c ngÜ®c n»a. ñây quä là m¶t khám phá m§i trong nŠn thi

ca ViŒt Nam tØ trÜ§c t§i nay. Ngoài ra, m¶t sÓ nh»ng bài

thÖ ñÜ©ng LuÆt trong thi phÄm này còn ÇÜ®c tác giä ghép

các mÅu t¿ ª m‡i ch» ÇÀu câu cûa các câu thÖ thành nh»ng

ch» có š nghïa Ç¥c biŒt. KÏ thuÆt ghép tØ còn thÃy räi rác

trong các bài thÖ løc bát, Ç†c lên, ta thÃy ngay ÇÜ®c tên

cÛng nhÜ khái quát vŠ s¿ nghiŒp cûa ngÜ©i mà tác giä ÇŠ

t¥ng. VÆy mà måch væn vÅn thanh thoát, tÙ thÖ vÅn hàm

súc dÒi dào. ThÆt quä là tài tình! S¿ kiŒn này làm chúng ta

Çã yêu ti‰ng ViŒt låi càng yêu væn thÖ ViŒt nhiŠu hÖn.


95

ThÃt ngôn Ç†c xuôi (GiÃc m¶ng Ngày Xuân):

Vang âm vÅn v†ng hoài nguÒn c‡i,

Ti‰p nÓi còn mÖ m¶ng nÜ§c non.

ñ†c ngÜ®c:

Non nÜ§c m¶ng mÖ còn nÓi ti‰p,

C‡i nguÒn hoài v†ng vÅn âm vang.

Løc bát Ç†c xuôi (Chª Nhåc Quê HÜÖng):

Bình-an hát khúc tang tình,

Làng thôn xinh ÇËp, thÎ-thành quang-vinh.

ñ†c ngÜ®c:

Tình tang khúc hát an-bình,

Vinh-quang thành-thÎ, ÇËp xinh thôn làng.

ThÖ cûa Giáo sÜ ñ‡ Quang Vinh có th‹ dùng trong viŒc

giáo hoá vì nó mang tính “væn dï täi Çåo.” ThÖ cûa ông

chÙa Ç¿ng cä tÃm lòng cho quê hÜÖng và chuyên chª bao š

tÜªng cao sâu “vŠ nguÒn ViŒt.” Ngoài ra, thÖ cûa ông còn

Çåt t§i nghŒ thuÆt cao vŠ cä hai phÜÖng diŒn cäm xúc và

nhåc tính - âm hÜªng và ti‰t tÃu - và cäm xúc tính trong thÖ

ông Çã làm cho Ç¶c giä rung cäm theo tØng š thÖ và tØng

l©i thÖ tØ ÇÀu Ç‰n cuÓi tác phÄm:

Phäi chæng không thích non cao,

Nên træng l¥n xuÓng dÜ§í ao th‰ này?

Træng Öi! CÙ ª låi Çây,

Cho vàng sáng nÜ§c, ngÃt ngây lòng ngÜ©i.

(Træng Ÿ Låi)

Cái khát khao và Ü§c v†ng trong thÖ cûa Giáo SÜ ñ‡

Quang Vinh là mong muÓn cho ÇÃt nÜ§c chúng ta ÇÜ®c

sáng tÜÖi trong t¿-do công-chính, cho toàn dân ViŒt ÇÜ®c


96

thanh bình hånh phúc Ãm no. Hãy nghe tâm s¿ Ü§c mong

cûa tác giä trong bài “Canh Thìn Xuân M¶ng Thái Hoà”:

Canh Thìn mª h¶i thái hoà,

TÜng bØng nh¶n nhÎp kh¡p nhà ViŒt Nam,

ñây niŠm Ü§c nguyŒn thành tâm,

Giang sÖn Çâu mãi tÓi tæm th‰ này!

ThÖ cûa Giáo SÜ ñ‡ Quang Vinh tr¢n-tr†c niŠm thao-thÙc

cûa KÈ Sï trÜ§c lÎch-sº Çau thÜÖng cûa ÇÃt nÜ§c:

- Ba mÜÖi næm Ãy miŒt-mài,

Ai gieo tang tóc phí hoài máu xÜÖng?

- CÖ-ÇÒ nát bÃy bÃy nay,

Buôn dân, bán nÜ§c, t¶i này cûa ai?

(Khát V†ng)

- Tåi ai bán nÜ§c? Ru¶ng khô ran,

E^’ch cá n¢m phÖi tr¡ng cä Çàn.

(Ch© Næm Chu¶t Bính Tš, 1996)

ThÖ cûa Giáo SÜ ñ‡ Quang Vinh bàng båc “Tình yêu c¶i

nguÒn g¡n bó v§i ti‰ng MË, v§i ViŒt-Tri‰t cûa tiên-hiŠn, v§i

ñåo SÓng cûa t°-tiên, v§i chính-khí håo-nhiên cûa KÈ Sï,

v§i khát-v†ng hoà-bình cho quê hÜÖng” và tình t¿ dân t¶c

cûa ViŒt Nam T¿ Do v§i gÀn næm ngàn næm væn hi‰n:

- Nhân nghïa Ç¡p bÒi, vun ñåo ViŒt.

(Ngàn Mây V†ng Chúc)

- Xua tan lÀm than, tai ÜÖng, t¶i ác,

NgÜ©i ngÜ©i tr‡i dÆy ngÜ§c m¡t lên cao.

....................................................................

V»ng chính-khí, cäi lÜÖng Ç©i gian ác,

Phù nhân-luân, mÜu thiŒn phúc vô biên.

(Nói V§i Các Con Trai Tôi)


97

- Vi‰t lên cao th£m tr©i xanh:

Ch» TRUNG th¡m máu hùng-anh giÓng nòi.

(HÒ GÜÖm TÙc Cänh)

N¥ng lòng v§i c¶i nguÒn dân t¶c nhÜ th‰, cho nên dØng

chân trÜ§c thŠm næm m§i Canh Thìn, tác giä gºi Ç‰n m†i

ÇÒng bào cùng chung giòng máu ViŒt, nh»ng l©i chúc

Xuân æm ¡p chân tình, tràn ÇÀy Ü§c v†ng:

Chúc mØng Xuân m§i thái-hoà,

Reo vui sum h†p, nhà nhà Ãm no:

Chúc mØng Dân-Chû, T¿-Do,

NgÜ©i ngÜ©i ÇÙng dÆy, hát hò vang xa.

(Ý Xuân NgÃt Tr©i)

Quä th¿c là khát v†ng hoà bình tha thi‰t. TrÜ§c khúc quanh

cûa lÎch-sº th‰-gi§i, bÜ§c vào lÓi rë cûa th©i gian, khát

v†ng Ü§c mÖ thành hiŒn th¿c: tÃt cä m†i ngÜ©i dân ViŒt

kh¡p nÖi ÇÙng dÆy Çón chào m¶t bình minh huy hoàng,

ÇÒng thanh reo hò xÜ§ng hát, hát bài Dân Chû, T¿-Do, ƒm

No, Hånh Phúc, ti‰ng hát bÃt tÆn:

DÀu cho sông cån núi mòn,

Gió ngàn vÅn hát ti‰ng Çàn thiên-thu

(Tôi Yêu Ti‰ng NÜ§c Tôi),

ti‰ng hát thiên thu v†ng vang kh¡p næm châu bÓn b‹:

DÀu cho lÜu-låc kh¡p nÖi,

VÅn cao ti‰ng hát Muôn ñ©i ViŒt-Nam.

(ViŒt-Tri‰t Và Sï-Phu)

Và cÛng vì n¥ng lòng v§i c¶i nguÒn dân t¶c, v§i “ñåo

SÓng Thái-Hoà cûa tiên-hiŠn Bách ViŒt t°-tông”, ñåo SÓng

không kÿ thÎ giai cÃp, không ÇÓ kœ hÆn thù, không bÃt công

lØa dÓi, không bÃt nhÅn båo tàn, nhÜng lÃy con ngÜ©i-


98

trung tâm Çi‹m cûa vÛ-trø- làm ÇÓi tÜ®ng phøc vø, lÃy

nhân bän làm gÓc, coi nhân vÎ làm ÇÀu:

Nêu cao ñåo SÓng Thái-Hoà,

Hài-hoà nhân-bän bao la ñÃt Tr©i.

(ViŒt-Tri‰t Và Sï-Phu)

cho nên tác-giä Çã mª r¶ng tÀm nhìn ra kh¡p dÜÖng gian,

låc quan gºi Ç‰n muôn ngÜ©i, không phân biŒt màu da, tín

ngÜ«ng, l©i chúc Xuân tha thi‰t chân thành:

Chúc mØng thiên-k› thÙ ba,

Công-Bình, Bác-Ái thæng hoa cu¶c Ç©i,

Chúc Xuân gºi Ç‰n muôn ngÜ©i,

Tràn ÇÀy hånh-phúc Ön Tr©i ngÃt cao.

MØng Xuân tÜÖi th¡m ng†t-ngào,

Giàn hoa khúc-khích, bí bÀu xôn xao.

(Ý Xuân NgÃt Tr©i)

MÃy vÀn thÖ trên Çây k‰t thúc thi phÄm VŠ NguÒn cûa

Giáo SÜ ñ‡ Quang Vinh, thi‰t nghï cÛng Çû Ç‹ nhÆn diŒn

con ngÜ©i Çích th¿c cûa tác-giä.

Khäi Chính Phåm Kim ThÜ

Toronto, 1999


99

Vi‰t vŠ sách "Tin Yêu" và "Ti‰ng ViŒt TuyŒt-V©i" cûa tác-giä

ñ‡ Quang-Vinh, Linh-møc h†c-giä VÛ-Çình-Trác nhÆn-ÇÎnh:

".......Ông vi‰t bÃt cÙ ÇŠ tài gì, thÜ©ng cÛng mãn Çåt. ñ†c ông ai cÛng thÃy

chû Çích væn bút cûa ông là muÓn cho ngÜ©i TrÈ ViŒt-Nam và ngÜ©i ngoåi

quÓc nhÆn diŒn væn h†c ViŒt Nam. Nh»ng tinh hoa và hÃp dÅn cûa ti‰ng ViŒt

là nh»ng viên ng†c quš cûa nhân væn lúc nào và ª Çâu cÛng sáng chói. ñ‹ nói

lên tÆn l©i nh»ng vÈ ÇËp Ãy, không gì b¢ng nhìn tÆn m¡t, nghe tÆn tai nh»ng

hình änh và âm thanh tuyŒt diŒu cûa ti‰ng ViŒt. Vì th‰ ông Çã xuÃt bän tÆp thÖ

nhåc TIN YÊU, Ç‹ ngÜ©i Ç†c qua tÜ tÜªng và væn chÜÖng thÃy ÇÜ®c âm thanh

du thoát và hình änh hoa gÃm cûa ti‰ng ViŒt.

ñây tình MË: MË Thiên ñÜ©ng hay MË ViŒt Nam? Hai hình änh giao hoà trong

Çåo vÎ nhË thoát:

ñÜ©ng Ç©i MË d¡t con Çi,

Con trông Ç®i Chúa: hoa quÿ hÜ§ng dÜÖng.

Con là ng†n cÕ khát sÜÖng,

MË cho con uÓng tình thÜÖng ng†t-ngào.

ñây n»a: ÇÜ©ng Çi theo Ngài hay ÇÜ©ng Çi gi»a Non Sông c° luœ:

ñÜ©ng con hi‹m trª núi ÇÒi,

Træng Sao Ç° bóng theo Ngài con Çi.

Dõi nhìn Thánh Giá tØ bi:

Tin Yêu r¿c th¡m xanh rì ÇÒi hoa.

Và Çây n»a: Nh»ng bông hoa mùa ThÜÖng hay Giang SÖn gÃm vóc:

Cây xanh tÜ§i máu tº hùng,

VÜ©n thiêng ÇÃt ViŒt tÜng-bØng tr° bông.

ChÌ b¢ng Ãy nø hoa tin yêu cÛng Çû nói lên m¶t vÜ©n thÖ th¡m cûa thÖ nhåc

ViŒt Nam. ñ‡ quang Vinh th¿c s¿ Çã hiŒn nguyên hình là m¶t con ngÜ©i ViŒt

Nam Çã m¶t lÀn ÇÜ®c tô nhuÆn bªi màu tÓ duyên cûa Çåo mÀu. Ti‰ng ViŒt nhÜ

th‰ Çã trª thành tuyŒt v©i nhÜ chÙng tØ cûa ông.

Khi Ç†c Ti‰ng ViŒt TuyŒt V©i cûa ông, ta cÛng thÃy r¢ng: Ti‰ng ViŒt là m¶t âm

thanh quen thu¶c cûa m†i ngÜ©i ViŒt, nhÜng ông Çã l¶t ÇÜ®c nh»ng tinh tuš

hÃp dÅn m¶t cách dÍ dàng, Ç‹ ngÜ©i mình t¿ xác nhÆn ÇÜ®c cÓt cách hoa mÏ

cûa mình. ñ¥c biŒt Ç‹ ngÜ©i ngoài thÃy ÇÜ®c nh»ng vÈ sáng ÇËp cûa ngÜ©i

mình..........."

(trích tØ "Công Giáo ViŒt Nam Trong TruyŠn ThÓng Væn Hoá Dân

T¶c", ChÜÖng VI, Các væn h»u th©i m§i, trang 312-313, tác-giä: Linh-

møc Petrus VÛ ñình Trác, Orange, California, 1996)


100

h†c theo khuôn vÀn tØ ÇÖn-giän Ç‰n phÙc-tåp.

muốn gìn-giữ văn-hóa của tổ-tiên

để con em không mất gốc nguồn

cho con em biết xây dựng bản-thân, yêu gia-đình, và yêu tha-nhân,

yêu quê huơng, xã-hội

đừng để con em quên mất tiếng Mẹ! vì:

"giữ-gìn tiếng Việt tuyệt-vời,

là cho con cháu vào đời hiên-ngang"

nên mỗi gia-đình cần có một cuốn để dạy kèm con em

h†c Ç†c ti‰ng ViŒt

tác-giả:: Ç‡ quang-vinh

C¿u giáo-sÜ Trung-h†c

Cao-h†c Kinh-t‰-h†c (ñåi-h†c Sàigòn)

Bachelor of Education & Ontario Teacher’s Certificate (U. of Toronto)

vi‰t theo phÜÖng-pháp quy-nåp t¿-nhiên và thuÆn-lš v§i

nh»ng Ç¥c-Çi‹m:

h†c theo khuôn vÀn tØ ÇÖn-giän Ç‰n phÙc-tåp.

tràn ngÆp ng»-v¿ng, thành-ng» và các mÅu câu.

vui h†c, tÆp t¿ Ç†c lÃy và Ç¥t câu ngay tØ bÜ§c ÇÀu.

vì bài Ç†c chÌ gÒm nh»ng vÀn Çã h†c rÒi mà thôi.

vì bài Ç†c là nh»ng bài ngø-ngôn, væn-chÜÖng, truyŒn vui,

luân-lš và công-dân giáo-døc.

vì bài Ç†c là nh»ng bài væn vÀn, Ç¥c-biŒt hÀu h‰t gÒm

nh»ng bài vi‰t theo th‹ ca-dao løc-bát dÍ h†c, dÍ nh§.

Sách gÒm 84 bài, dày 330 trang, giá bán 22 Gia-kim / 15 Mï-kim (

thÜ mua xin kèm $3 cÜ§c-phí), liên-låc Mr. DO:

e-mail: [email protected]

mailto:[email protected]


101

ñ¶c-giä tØng thích-thú khi Ç†c ti‰ng viŒt tuyŒt-v©i,

Quš vÎ Phø-huynh, và giáo-viên muÓn hÜ§ng-dÅn con em

h†c ti‰ng ViŒt b¢ng vui cÜ©i mà vÅn bóp trán suy-luÆn,

Các thanh, thi‰u-niên, h†c-sinh, sinh-viên muÓn giäi-trí

mà vÅn có th‹ t¿ trau-giÒi ÇÜ®c ngôn-ng» MË ViŒt.

hãy tìm Ç†c

ca-dao ÇÓ vui

h†c ti‰ng ViŒt

tác-giä: giáo-sÜ ñ‡ Quang-Vinh, B.Ed. & O.T.C.

Gi§i-thiŒu phÜÖng-thÙc sinh-hoåt h†c-tÆp linh-Ç¶ng

theo lÓi giáo-døc hiŒn-Çåi cûa vùng B¡c-Mï, gÒm 920

câu ÇÓ vui dÜ§i hình-thÙc ca-dao (th‹ løc-bát ) cho 32

ô ch» giäi-trí, h†c ghép ch», ráp vÀn, chính-tä, ng»-

v¿ng, thành-ng», ng»-pháp, tÆp Ç¥t câu, làm thÖ løc-

bát và làm dàn š m¶t luÆn-væn, Çúc-k‰t thành 30 bài

thÖ ca-dao tä tình, tä cänh, luân-lš và sº ViŒt...

có phÀn giäi-Çáp ª cuÓi sách

tØ nh»ng giäi-Çáp này, có th‹ l¿a ch†n các tØ thích-nghi

Ç‹ ráp thành nh»ng câu tuÿ-š, hÀu thi‰t-lÆp các câu ÇÓ

m§i cÛng dÜ§i hình-thÙc ca-dao

nhÜ vÆy rÃt tiŒn-l®i cho m†i trình-Ç¶: ho¥c làm nh»ng

câu væn xuôi ng¡n, dÍ-dàng, ho¥c làm nh»ng câu thÖ

theo th‹ ca-dao cho trình-Ç¶ cao hÖn.

sách dÀy 224 trang, giá 10 Mî-kim / 15 Gia-kim

liên-låc Mr. Vinh Do:

e-mail: [email protected]


102

Çåi-š bài HÒ GÜÖm tÙc-cänh

HÒ Hoàn Ki‰m cÛng quen g†i là HÒ GÜÖm, có:

1) Tháp Bút cånh ñŠn Ng†c-SÖn .

2) Tháp Rùa ª gi»a hÒ

Vào th‰-k› 19, nhà thÖ NguyÍn-Siêu, gÓc Hà-n¶i ki‰n-trúc

Tháp Bút nh†n nhÜ hình cây bút lông, trên Tháp Bút có ÇŠ

ba ch»: Tä Thanh-Thiên có nghïa là Vi‰t Lên Tr©i Xanh,

nêu cao š-chí cûa KÈ Sï. Ý-chí này, nhà nho NguyÍn

Công-TrÙ Çã tóm g†n trong bài KÈ Sï:

“Khí håo-nhiên chí Çåi chí cÜÖng,

So chính-khí Çã ÇÀy trong tr©i ÇÃt”

Vì hoài-bão chính-khí håo-nhiên Ãy mà KÈ Sï khi “vÎ ng¶”

vÅn gi» v»ng ÇÜ®c š-chí cao cä cûa mình nhÜ ngÜ©i xÜa

trong khi “Çi‰u VÎ, canh S¢n” vÅn “hiêu hiêu nhiên”, vÅn

“phù th‰-giáo m¶t vài câu thanh-nghÎ”, Çem væn-chÜÖng

ngôn-ng» mà bÒi Ç¡p nhân-luân, xây d¿ng sÖn-hà xã-t¡c.

Vì hoài-bão chính-khí håo-nhiên Ãy, nên KÈ Sï lúc Çã Çåt

ng¶ “rÒng mây khi g¥p h¶i Üa duyên” thì “Çem quách cä

sª-tÒn làm sª-døng”, Ç‹ mà:

“Trong lang mi‰u ra tài lÜÖng-ÇÓng,

Ngoài biên-thuÿ råch mÛi can-tÜÖng”

Chính hoài-bão này Çã làm nên nh»ng Lê-L®i, Quang-

Trung, NguyÍn-Trãi. NÖi ÇŠn vua Quang-Trung, kh¡c duy-

nhÃt có m¶t ch» TÂM trên ÇiŒn th©. TÂM g¡n liŠn v§i

TRUNG. Không có TÂM thì không th‹ có TRUNG. TRUNG

th‹-hiŒn TÂM. TÂM là cÓt lõi tâm-hÒn bên trong, mà TRUNG

th‹-hiŒn cái TÂM ra bên ngoài. TÂM và TRUNG tuy hai mà

m¶t. Cho nên TRUNG trong ch» Hán có ghép thêm ch» TÂM

ª bên dÜ§i làm cái gÓc, cái nŠn-täng xây-d¿ng và th‹-hiŒn

TRUNG là th‰.


103

VÆy TRUNG, có nghïa là h‰t lòng, h‰t cä tâm-hÒn.

Lê-L®i ÇÜ®c ThÀn Rùa trao “gÜÖm thiêng” Ç‹ d¿ng låi

giang-sÖn t°-quÓc, vì Lê-L®i Çã Çem tâm huy‰t th¿c-hiŒn ch»

TRUNG, h‰t m¶t lòng vì dân vì nÜ§c, Çem Çåi-nghïa Ç‹ th¡ng

hung tàn, lÃy chí nhân mà thay cÜ©ng-båo. Nh»ng sï-phu trÜ§c

Çó và sau này cÛng Çã dÓc lòng tÆn trung báo quÓc, Çem “máu

Çào vi‰t lên tr©i xanh cao th£m” cái “š-chí hùng-anh cûa

giÓng nòi” Låc-Long. TÃt cä cái mÀu-nhiŒm tinh-tuš này ÇÜ®c

nhà thÖ tóm g†n diÍn š trong hai câu ÇÀu:

“Vi‰t lên cao th£m tr©i xanh

ch» TRUNG th¡m máu hùng-anh giÓng nòi”

S¿-nghiŒp mª nÜ§c cûa Lê-L®i, bình-ÇÎnh giang-sÖn Çang bÎ

quân xâm-læng dày xéo, Çã Ç‹ låi cho hÆu-th‰ ngàn sau tÃm

gÜÖng sáng ng©i:

“GÜÖm thiêng mª nÜ§c cÙu Ç©i,

tr©i xanh in bóng gÜÖng soi ngàn Ç©i”

L©i thÖ hàm-súc bóng-bäy, vØa cho ta hình-dung ThÀn

Rùa rë nÜ§c trao gÜÖm thiêng, vØa vë ra cái chân-dung ngÜ©i

anh-hùng bÃt-khuÃt Çem gÜÖm báu cÙu-vãn giang-sÖn, mª-

mang b© cõi. Hình änh nŠn tr©i xanh v§i ch» TRUNG th¡m ÇÕ

máu hùng-anh, in bóng trong lòng hÒ trong v¡t nhÜ gÜÖng quä

là m¶t hình-änh ÇËp tuyŒt-v©i, càng tæng thêm š-nghïa “tÃm

gÜÖng tiŠn-nhân Ç‹ låi cho hÆu-th‰ soi chung”.

Màu ÇÕ th¡m cûa ch» TRUNG vë ÇÆm trên nŠn tr©i màu xanh

lÖ, lÒng trong màu tr¡ng trong cûa m¥t hÒ, phän chi‰u ánh

dÜÖng-quang rõ là m¶t bÙc hoåt-hoå màu s¡c linh-Ç¶ng tÜÖng-

phän.…..

xuan ve tren thuy thon trang -...

Documents