بررسی نقش مدیریت در کاهش حوادث و

کنترل ضایعات و حفاظت و صیانت از منابع

انسانی

)مصطفی لکزیان(

عوامل بروز حوادث :

بررسی پدیده های جهان بر اساس روابط علت و معل//ول

انجام می گیرد و این بدان معناست که دنیا و پدی//ده ه//ای آن

برای بشر قابل درک است و بشر می تواند علل پدیده ه//ا را

بیابد و آنها را کنترل نماید در غیر این صورت اگ//ر درک عل//ل

پدیده ها و روابط آنها میسر نباشد کنترل آنها هم بی مع//نی

است و از طرفی بروز هر پدیده باعث ایجاد ش//رایط جدی//دی

می گ//ردد ک//ه این ش//رایط در ب//روز پدی//ده ه//ای جدی//د م//وثر

خواهد بود .

نگارن//ده در نگ//اهی ب//ه م//دیریت و نقش پ//ر اهمیت او در

جلوگیری از بروز حوادث دسته بندی عوام//ل دخی//ل در ب//روز

حوادث را به شکل زیر ارائه و تجزیه و تحلیل می نماید .

عواملی که در بروز حوادث نقش دارند :

. عواملی که در حادثه دیده یا حادثه آف//رین وج//ود دارد ) عوام//ل1

فردی (

الف. عوامل فیزیکی فردی

ب. عوامل روانی فردی

. عواملی که در خارج از شخصیت ف//رد حادث//ه دی//ده وج//ود دارد2

) عوامل محیطی (

الف. تجهیزات و امکانات محیطی

ب. مدیریت و سرپرستی

الف( عوامل فیزیکی فردی :

اش//خاص عل//یرغم اینک//ه از نظ//ر سیس//تمهای زیس//تی و

بیولوژیکی شبیه به یکدیگر می باشند ولی از بسیاری جه//ات

با یکدیگر متفاوتن//د ، ق//د، وزن ، س//ن ، توان//ائی ، جس//می و

حس ، مهارت و سرعت و سایر ویژگیهای فیزیکی که در ه//ر

فردی مختص به خود اوست و در مجموع هس//تی ظ//اهری او

را تشکیل می دهند ، از مصادیق تفاوت و فیزیکی اف//راد می

باشند که در واکنش هر فرد نسبت به محیط موثر میباشند .

بن//ابراین بخش//ی از تف//اوت رفت//ار اف//راد بعلت تف//اوت

فیزیکی آنها می باشد همچنین یک انسان هم از لحظه تولد ،

تا پایان زندگی از نظر قوای جسمانی و توانائیها و مهارته//ا

تغییر می یابد .

ب( عوامل روانی فردی :

عالوه ب///ر تفاوته///ای ف///یزیکی ف///ردی ، اف///راد دارای

ویژگیه//ای درونی متف//اوت می باش//ند ک//ه شخص//یت آنه//ا را

شکل می دهد ، هر یک از افراد در یک موقعیت ممکن اس//ت

رفتاری متفاوت از فرد دیگر بروز دهد ، ادراک و ط//رز تلقی

افراد نیز از تفاوتهای درونی افراد می باشد .

ع//ده ای از اف//راد فک//ر می کنن//د می توانن//د آنچ//ه در

اطرافشان می گذرد تحت کنترل آورن/د مثال اگ/ر بیش/تر ک/ار

کنند موفقیت بیشتری کسب می نماین//د و ع//ده ای هم آنچ//ه

را بر آنها احداث می شود نتیجه سرنوشت می دانن//د و رف//ار

خ//ود را در ب//روز ح//وادث و وق//ایع اطرافش//ان بی ت//اثیر می

دانند . عده ای از افراد تفاوتهای قدرت و مق/ام در س/ازمان

را باور دارند وپذیرای آن هستند و عده ای م//دیریت را کم//تر

پذیرا می گردند .

ع//دهای از اف//راد تقلی//د و مت//ابعت از رفت//ار دیگ//ران می

نمایند و عده ای توجهی به رفتار دیگران نداشته و ک//ار خ//ود

را بدون توجه به سایرین انجام می دهند .

عده ای از افراد مشاغل باالتر را می جویند و عده ای در

شغل موجود بسنده می کنند . میزان عالقه افراد به گ//رفتن

تصمیمهای مهم ، انجام کارهای خطرناک ، خوش برخوردی ،

تعصب و ع/دم تعص/ب ، غ/رور و تعجی/ل و بی ص/بری، س/هل

انگاری و بی حوصلگی نیز از صفات روانی دیگ//ر اف//راد می

باشند که بر رفتار آنها تاثیر می گذارن//د . بعالوه ط//رز تلقی

افراد از کار و محی//ط ک//ار در نه//ایت م//وجب رفتاره//ائی می

گردد مثال فرد جدیدی که وارد محیط ک//ار جدی//د می گ//ردد ب//ا

اطالعاتی که سایر کارکنان درباره محیط ک//ار، سرپرس//تی و

مدیریت ، سیستم پ//رداخت حق//وق و دس//تمزد ب//ه او منعکس

می نماید موجب می گردد که فرد نسبت به موارد فوق طرز

تلقی خاصی پیدا کند ک//ه این ط//رز تلقی در نح//وه رفت//ار او

موثر خواهد بود .

طاقت و تحمل فرد در مقابل فشار عصبی از خصوصیات

روانی فرد می باشد که عالوه بر اینکه پیامد ه//ای آن عم//دتا

بر فرد تاثیر می گذارد و لیکن س/ازمان ن//یز از این پیام/د ه//ا

مت//اثر می گ//ردد حادث//ه آفری//نی، افس//ردگی و از بین رفتن

اشتها به خوردن غذا و افس//ردگی و بیخ//وابی از پیام//د ه//ای

رفتاری فشار عصبی می باشند . همچنین ممکن است فشار

عصبی بر بی نظمیه//ای جس//می مانن//د ، س//ردرد ، کم//ردرد ،

زخم معده و اثنی عشر و ناراحتی های پوستی منجر گردد .

ب//دیهی اس//ت ک//ه این پیام//د ه//ا م//وجب ک//اهش عملک//رد

مناسب و ص/حیح ف/رد ، افت ک/اری و ک/اهش به/ره وری می

گردد و در مورد مدیران نیز ب/ه تص/میم گیریه/ای غل/ط ، بهم

خ//وردن رواب//ط ک//اری ب//ا دیگ//ران ب//ه دلی//ل عص//بانیت و

ناسازگاری منجر می شود .

غیبت و ترک کار، عدم رض//ایت ش//غلی، بی روحی//ه ای در

کار، عدم تعهد و پایبن//دی ب//ه س//ازمان در اث//ر فش//ار عص//بی

متجلی می گردد و نهایتا در ص//ورتیکه فش//ار عص//بی کن//ترل

نگردد به واماندگی فرد می انجامد .

. عواملی که در خارج از شخص حادثه دیده وجود دارد )2

عوامل محیطی (

الف( تجهیزات و امکانات :

عدم وجود نور کافی ، حرارت و برودت نامناسب محیط ،

رطوبت و گرد و غبار ، بخارات و سموم و گازه//ا ، ازدح//ام و

سر و صدا ، لغزندگی ، حفاظ نامناسب ، طراحی غیر ص//حیح

دستگاهها ، شلوغی و فضای ناکافی ، عدم نگه//داری ص//حیح

مواد اولیه ، ع//دم رس//یدگی و س//رویس ب//ه موق//ع تجه//یزات

و ... از مواردی هستند که ممکن است در بروز حوادث نقش

داشته باشند بعالوههر کدام از موارد فوق نه تنها خود ممکن

است موجد و عامل بروز حادثه باشند بلکه زمینه ه//ای ایج//اد

فشار عصبی را نیز ف//راهم می کنن//د و ب//روز ح//وادث در اث//ر

فشار عصبی را نیز تشدید می نماید .

ب( مدیریت و سرپرستی:

م///دیریت من///ابع انس///انی ، فرآین///د ج///ذب )گ///زینش و

استخدام ( توسعه و بالن//دگی ) آم//وزش و پ//رورش( حف//ظ و

ص//یانت من//ابع انس//انی) پ//رداخت حق//وق مزای//ا ،ایم//نی و

بهداشت ، روابط کاری، تحقیقات وپژوهش در زمین//ه من//ابع

انسانی ( را برای نیل به اهداف سازمان بعهده دارد یعنی در

حقیقت از طریق جذب ) گزینش و اس//تخدام ( ب//ا تمرک//ز ب//ر

خصوصیات ف//ردی ) ف//یزیکی و روانی ( و از طری//ق آم//وزش

وتوسعه استعداد ها و مهارتهای افراد و ایجاد روابط مناسب

و متناسب بین عملکرد و نظام پرداخت برای کسب رضایت و

ایجاد انگیزش ، همچنین اجراء برنامه های ایمنی و بهداش//ت

برای حفظ و صیانت نیروی ک//ار و تنظیم مق//ررات و دس//تور

العمل ها و ایجاد راه کارها برای نیل به ک//ارایی و همس//وئی

اه//داف کارکن//ان ب//ا اه//داف س//ازمان را بعه//ده دارد و در

حقیقت ع//دم اح//راز و ایف//ای ه//ر ی//ک از این وظ//ایف و ی//ا

تسامح و غفلت از هر یک از آنها زمینه س//از و ب//روز ح//وادث

برای کارکنان خواهد بود، چنانچه فرآیند گ//زینش و اس//تخدام

ب//ا رع//ایت معیاره//ا و ض//وابط از جمل//ه تع//یین تواناییه//ای

جس///می و ادراکی ، مه///ارت و معلوم///ات ، مص///احبه ه///ای

بررس//ی ض//عفهای شخص//یتی و س//نجش م//یزان توان//ائی و

تحمل فشار فرد به درستی انجام نگیرد ، چنانچه آشنا سازی

، کارورزی و کار آموزی ، آم/وزش مهارته/ای جدی/د ب/ه ج/ای

مهارته//ای منس//وخ ، آم//وزش تکنول//وژی جدی//د ، تم//رین و

فراگیری ، آماده سازی برای تص//دی وظ//ایف س//طح ب//االتر و

ارزشیابی صحیح و ارزیابی دقیق آموخت//ه ه//ا انج//ام نگ//یرد ،

چنانچه بازدهی ، بهره وری و کارآیی و اث//ر بخش//ی اف//راد از

طریق ارزیابی عملکرد سنجیده نشود و چنانچ/ه طبق/ه بن/دی

عادالنه کارکنان ب//ر اس//اس اس//تعداد و ت//وان آنه//ا در اج//رای

وظایف و نیل به اهداف مطل/وب س/ازمان مش/خص نگ/ردد و

چنانچه سیستم پاداش خدمت کارکنان ، پاداش مناسب ب//رای

کارکن//ان ب//ه عن//وان حاص//ل اس//تخدام و ج//بران خ//دمت آنه//ا

منظور ننماید ، و با ایجاد ارتباط صحیح پ//اداش ب//ا عملک//رد و

ایجاد طرح انگیزشی مناسب و متناس/ب ب/ا ک/ار و س/ازمان ،

رضایت شغلی وی را کسب ننمای//د و در ص//ورتیکه ب//ا اج//رای

برنامه های بهداشتی و ایمنی و تشویق به اج//رای آنه//ا و ب//ا

ایجاد محیط کاری وتجهیزات وامکانات سالم و تنظیم دستور

العمل ها و مقررات محیطی امن با تاکید در حفظ ارزشها و

تامین سالمت روح و روان و جسم کارکنان را ایج//اد ننماین//د

و با ارائه روش//ها و برنام//ه ه//ا و ایج//اد محی//ط ک//اری س//الم

فشار های عصبی ناشی از کار را در محیط سازمان ک//اهش

ندهد در ص//ورتیکه مش//کالت کارکن//ان را نس//نجد و در پی راه

حل و مس//اعدت ب//رای رفتن آنه//ا ب//ر نیای//د ، ن//ه تنه//ا زمین//ه

افزایش بهره وری در س//ازمان ب//ه وج//ود نخواه//د آم//د بلک//ه

فقدان هر یک از موارد فوق زمینه ایجاد نارسائی و ض//ایعات

و نهایتا بروز سوانح و حوادث در محیط کار را در پی خواه//د

داشت .

اث///رات ح///وادث ب///ر کارکن///ان و

محیط کار :

بروز هر حادثه در محی//ط ک//ار اث//رات مس//تقیم اقتص//ادی

روانی واثرات غیر مستقیم اقتصادی و اجتماعی دارد . ع//دم

حضور کارگر در محی//ط ک//ار بعلت از ک//ار افت//ادگی ناش//ی از

حادثه ، در ظاهر فق//ط زی//ان ناش//ی از ع//دم تولی//د ی//ا ارائ//ه

خدمت خود اوست در صورتیکه وظیفه او ب//ر دوش همک//اران

می افتد ، فشار عصبی ناشی از حادثه بر همکاران س//نگینی

می کند ، زمینه ترک ک//ار ب//رای س//ایر کارکن//ان را ایج//اد می

نماید ، هزینه های غیر مستقیم درمان ، بیمه و افزایش ح//ق

بیمه کارکنان متجلی می گردد مدیریت را به جای پرداختن به

مسائل سازمانی به مسائل دیگ//ری ک//ه در اث//ر حادث//ه ظ//اهر

می گ//ردد .درگ//یر می نمای//د و در فرآین//د ج//ذب و اس//تخدام

نیروی جدید تاثیر می گذارد و نهایتا به کاهش ک//ارآیی و اث//ر

بخشی سازمان می انجامد .

از بع//د روانی ن//یز ب//روز حادث//ه درذهن و فک//ر کارکن//ان ،

م//دیریت و خ//انواده آن//ان اث//ر ن//امطلوب می گ//ذارد و جه//ه

واعتبار سازمان را مخدوش می نماید .

چگونه می توان از بروز ح//وادث جلوگ//یری

کرد یا از تکرار و شدت آنها کاست ؟

بحث اص//لی این بررس//ی، در حقیقت جس//تجوی راهه//ا ،

ارائه روشها و تعیین خط مشی های مدیریتی اس//ت ک//ه می

تواند در جلوگیری از بروز حوادث تاثیر داشته باشد . لذا ه//ر

یک از عوامل فوق الذکر را مورد بررس//ی و تجزی//ه و تحلی//ل

قرار می دهیم .

. فرد1

قرآن کریم در آیات زی/ادی ب/ا تاکی/د ف/راوان ب/ا ذک/ر افال

یعقلون ، افال یتدبرون ، و مش//ابه این عب//ارات انس//ان را ب//ه

تعقل و تدبر در کارها امر می کند ، مولوی می گوید :

ای برادر توهم اندیشه ای مابقی تو اس//تخوان و

ریشه ای

از نظ//ر مول//وی انس//ان ب//دون اندیش//ه و تفک//ر همچ//ون

گوشت واستخوان بی روح به سرعت فاسد و تباه گردی//ده و

از بین می رود .

دکارت می گوید : ) می اندیش//م ، پس هس//تم( و از نظ//ر

دکارت وجود و هستی انسان بدون اندیش//ه و تفک//ر مس//اوی

نیستی و فناست بنابراین فرد واندیش//ه و ادراک او ت//ا ح//دی

در ایجاد بستر برای بروز حوادث دخی//ل ب//وده و ی//ا از طری//ق

تدبیر و اندیشه و تعقل از بروز حادث//ه پیش//گیری می نمای//د .

همانگون//ه ک//ه در ابت//دای بحث ذک//ر ش//د ادراک و ط//رز تلقی

کارکن//ان ، پ//ذیرش آم//ریت و مت//ابعت ، تعه//د و پایبن//دی ،

عواطفی که انسان توان کنترل آگاهان//ه آن//را داش//ته باش//د .

اهداف عالیق و دلبستگی ها ، شناخت و تصور فرد نسبت ب//ه

آنچه درب/اره ه/ر موض/وع می دان/د تش/کیل دهن/ده شخص/یت

انسان می باشد و در تنظیم رفتار فرد بسیار موثر ند .

شخصی ممکن است به هر دلیلی نسبت به شخص دیگری

دیدگاه مثبت یا منفی داشته باش//د بن//ابراین در ارتباط//ات او

بس//ته ب//ه دی//دگاه مثبت ی//ا منفی ک//ه دارد رفت//اری متف//اوت

خواهد داشت ممکن است این دی//دگاه ب//ه کش//ش و تع//اون و

همکاری و یا برخورد تضاد و تنش بینجامد ، عواطف انس//انها

بعضا ممکن است در کنترل آگاهانه آنها قرار نگیرد . شخصی

ممکن اس//ت عل//یرغم اینک//ه می دان//د س//رعت غ//یر مج//از در

رانندگی ب//ا عب//ور از روی خ//ط ممت//د ممکن اس//ت حادث//ه ب//ه

دنبال داشته باشد ولی با خود اینگونه اس//تدالل می کن//د ک//ه

فعال جاده خلوت اس//ت و خط//ری تهدی//د نمی کن//د . بن//ابراین

ش/خص ادارک خ//ود را از محی//ط ع//وض می کن//د و اق//دام ب//ه

رفتاری می نماید .

. محیط 2

حوادثی که در محیط ه//ای ک//اری متف//اوت ب//ه وق//وع می

پیوندد دارای شدت و ضعف متفاوت می باشد .

حادثه ای که در یک کارخانه تولیدی به وقوع می پیوندد با

حوادثی که در یک دفتر کاراداری ممکن اس//ت واق//ع ش//ود از

نظر و شدت تفاوت دارد ، همچنین م//یزان وق//وع ح//وادث در

وضعیتهای مختلف در یک محیط کاری هم متفاوت است ، در

یک کارخانه با داشتن تجهیزات فرسوده و نادرست و شرایط

محیطی نامطمئن میزان وق//وع ح//وادث و ش//دت تک//رار آنه//ا

فرق دارد ، تکنولوژی مناسب و متناس//ب ، نظم و انض//باط ،

م//وقعیت مک//انی نص//ب تجه//یزات و دس//تگاهها ، و تم//امی

عواملی که تحت عنوان تجهیزات و امکانات ذکر شد در شدت

و فراوانی حوادث و ض//ایعات م//وثر می باش//ند ام//ا بحث این

اس//ت ک//ه تع//یین و ایج//اد و کن//ترل و نظ//ارت ب//ر وج//ود این

عوامل در محیط کار به دست مدیریت انجام می گیرد .

. مدیریت و دیدگاه وی 3

م//دیریت از دی//دگاه ه//ای مختل//ف متف//اوت اس//ت ولی

همیشه طالب رفتار مطلوب کارکن//ان و پیگ//یر تب//دیل رفت//ار

ن//امطلوب ب//ه ، رفت//ار مطل//وب می باش//د . اگ//ر چ//ه رفت//ار

مطلوب نیز از دی//دگاههای مختل//ف متف//اوت ولی ت//ا ح//دودی

رفتارهای مطلوب با توجه به اهداف س//ازمانها مش//خص می

گردد .

بدیهی است الزم//ه ایج//اد ه//ر گون//ه تغی//یر در رفت//ار ی//ک

شخص شناخت صحیح و درک علت بروز آن رفتار فرد است ،

به هر میزانی که م//دیریت درک ص//حیح ت//ر و دقیق//تر از علت

بروز رفتار داش//ته باش//د دس//تیابی ب//ه راه ح//ل ص//حیح ت//ر و

مناسبتر برای تغییر در رفتار نیز میسر می گ//ردد و ب//رعکس

در صورتیکه مدیریت درک صحیح از علت رفتار یک شخص ی//ا

یک مجموعه نداش//ته باش//د تص//میمات و اق//داماتی ک//ه جهت

بهبود رفتار انج//ام می ده//د ن//ه تنه//ا ب//ه نتیج//ه دلخ//واه نمی

انجامد بلکه ممکن است نتایج پیامدهای پیش بینی نش//ده ک//ه

گهگاه بروز حوادث نیز برای کارکنان سازمان داشته باشد .

مدیریت علمی تیلور از طریق استاندارد کردن کار و پیدا

کردن بهترین روش انج//ام ک//ار و کن//ترل ک//ردن ت//ا ح//دی ک//ه

برای حفظ استاندارد ها الزم است مطالع//ه زم//ان و ح//رکت

برای دستیابی به استاندارد انجام و ک//ار و سیس//تم دس//تمزد

تشویقی .

و به اين ترتيب ك//ه اگ//ر کس//ی بیش از اس//تاندارد تع//یین

شده تولید کن//د م//زد بیش//تر دری//افت کن//د و ب//ه عملک//رد زی//ر

استاندارد نیز مزد کمتر پرداخت شود س//عی در تغی//یر رفت//ار

کارکنان داشت .

نظریه دیگر یعنی روابط انسانی در نقطه مقابل مدیریت

علمی به ج//ای توج//ه ب//ه محرکه//ای م//الی بیش//تر ب//ر عرص//ه

اجتماعی کار توجه نم//وده و اهمیت گروه//ای اجتم//اعی غ//یر

رسمی را به عنوان یک نیاز انسانی مورد توج//ه ق//رار داده و

عقیده داشت که بهره وری بیش/تر ب//ا نش/ان دادن عالق//ه ب//ه

کارکنان افزایش پیدا می کند.

فرهن//گ جدی//دی ب//ر س//ازمان ه//ا و1980بع//د از ده//ه

شرکتها حاکم شد ک//ه ن//یروی ک//ار ان//دک ، انعط//اف پ//ذیری ،

دادن پاسخ سریع به ارباب رجوع ، کارکنان با انگیزیش ب//اال ،

رسیدگی و توجه به مشتریان و محص//والت ب//ا کیفیت ب//اال را

ارج می نهادند و با سبکهای مدیریت جدی//د ک//ه ف//رض وج//ود

بهترین راه را برای تحقق نتایج نپذیرفته و مس//ئولیت انج//ام

کار را بدون اینک//ه دس//تور العملی در م//ورد چگ//ونگی تحق//ق

این نتایج به دست بدهد . به عهده مدیر مح//ول می کن//د، ه//ر

یک به نوعی سعی در ایجاد رفتار مطلوب در کارکن//ان دارن//د

فارغ از اینکه مدیریت از هر یک از سبک ها و روشهای ف//وق

پیروی کند وظیفه اوهدایت کارکنان به نوعی است که رفتار

آن//ان م//وجب رش//د و اف//زایش به//ره وری و اث//ر بخش//ی ک//ل

سازمان و ایجاد محی//ط ایمن ب//رای ک//اهش ح//وادث و کن//ترل

ضایعات گردد برای نیل به این اهداف راه منحص//ر ب//ه ف//ردی

که یک بهترین راه باشد وجود ندارد ) تنوری اقتضائی ( بلک//ه

این شرایط سازمان و کارکنان است که تع//یین کنن//ده اس//ت

که مدیر با تکیه بر اطالعات ، مشاهدات ، و تجربیات با تجزیه

و تحلیل پدیده ها و درک ماهیت سازمان روش//ی را از می//ان

سبکها و روشهای رهبری و یا با آمیختن آنها انتخاب نمای//د و

بدان عمل کند. روش//ی ک//ه در ی//ک س//ازمان م//وثر واق//ع می

افتد در سازمان دیگر ممکن است موثر واقع نگردد .

آنچ//ه قص//د نگارن//ده در این بحث تاکی//د ب//ر آن می باش//د

اینکه ، افراد در درون سازمان فقط ی ف//رد نیس//تند عض//وی

از سازمان می باشند که در تعامل با س//ایر اعض//اء و عناص//ر

درون سازمان، عوامل محیطی و مدیریت می باشند .

از ابتدای ورود فرد ب//ه ی//ک س//ازمان عوام//ل بس//یاری در

تشکیل شخصیت س//ازمانی و ب//ه تب//ع آن در تع//یین چگ//ونگی

بروز رفتارهای فرد ایفای نقش می کنن//د ولی ب//ه نظ//ر می

رسد در تنظیم رفتار س//ازمانی م//دیریت نقش اول و تع//یین

کننده را ایفا می کند. زیرا هنگامی که گ//زینش و اس//تخدام ،

سازماندهی ، تعیین شغل ، تع//یین س//اعات ک//اری، رواب//ط و

تش//کیالت و اختی//ارات و مس//ئولیتهای ک//اری، م//یزان حق//وق

ودستمزد ، پاداش ، تشویق و تنبیه ، رضایت و عدم رضایت ،

ارزی//ابی علمک//رد ، آم//وزش ، پیش//رفت و ارتق//اء ی//ک ف//رد

توسط مدیریت تعین می گردد و هر یک از موارد اشاره شده

خود در چگونگی رفتار و عملک//رد ف//رد نقش دارن//د . ب//دیهی

است مدیریت که تعیین کننده مجموعه این عوامل می باش//د

ت//اثیر ب//ه س//زائی در تع//یین رفت//ار و علملک//رد ف//رد خواه//د

گذاشت .

م//دیریت ب//رای ک//اهش ح//وادث و کن//ترل

ضایعات و حفاظت و صیانت از منابع انس//انی

چه اقداماتی باید انجام دهد .

- گزینش اف//راد ب//ا تط//بیق تواناییه//ای آن//ان متناس//ب ب//ا۱

نیازها و مسیرهای شغلی سازمان از طریق فرآیند ص//حیح

گ//زینش وانتخ//اب و س//نجش توانائیه//ای ال//ف:جس//می ب:

ادراکی ج: شخصیتی د: مهارتی متقاضیان انجام گیرد .

- با تاکید بر آموزش برنامه ریزی شده از زم//ان پیوس//تن۲

افراد به سازمان تا پایان دوره کار آن//ان دانش ، مه//ارت و

رفت//ار اف//راد را ب//رای تص//دیق و اج//رای مش//اغل فعلی و

آینده که در اثر تحوالت تکنولوژی و پوی//ایی س//ازمان پدی//د

می آید توسعه دهد.

- سازماندهی و طراحی ش//غل ص//حیح ، تقس//یم منطقی۳

کار، تع//یین رواب//ط بین کارکن//ان، وظ//ایف و اختی//ارات در

درون سازمان به نحوی تعریف شود تا مقررات ح//اکم بین

کارکنان و همچنین کارکنان ب//ا کارفرم//ا ب//ه نح//و مطل//وب

برآورده شود،تا از ایجاد تنش ه//ا و ناهم//اهنگی جلوگ//یری

شود .

-تحقیق و تهیه قوانین و استانداردهای منطبق ب/ا محی/ط۴

کار برای ایجاد فضای سالم ومطمئن برای کارکنان .

-سرمایه گذاری برای رفع نواقص و کمبود ها و تعمیرات۵

و یا ج//ایگزینی تجه//یزات و اب//زار ن//اقص و ص//دمه دی//ده و

ایجاد حفاظ ها و تهیه مح//افظت کنن//ده ه//ا ، منظم ک//ردن

محیط کار، ایجاد نور ک//افی، ب//رودت و ح//رارت و رط//وبت

متناسب با کار .

- ایج//اد سیس//تم نظ//ارت و کن//ترل ، گ//زارش دهی و ثبت۶

حوادث و تجزیه و تحلیل گزارشات .

- اجرای برنامه های ایمنی و بهداشت ، آگاهی و هش//دار۷

دادن در محیط کار، تشکیل کمیته ها و بررسی و تجزی//ه و

تحلی//ل و ش//ناخت ن//واقص و کمبوده//ا و شناس//ائی زمین//ه

های بروز حوادث برای پیشگیری قبل از وقوع حادثه .

- ت//امین پ//اداش و مزای//ای عادالن//ه و شایس//ته اعم از۸

پاداشهای مستقیم یا غیر مستقیم ، مالی ی//ا غ//یر م//الی ،

تدوین طرحهای انگیزشی سازمانی مرتبط ب//ا کیفیت ک//ار

ب//رای ایج//اد انگ//یزش و رض//ایت ش//غلی در جهت عملک//رد

مطلوب .

- ایج///اد برنام///ه ه///ای ج///انبی ، ورزش ، اس///تراحت ،۹

مرخصی، کمک و مساعدت برای ح//ل مش//کالت شخص//ی،

خانوادگی ، مشاوره به کارکنان جهت مقابله با فشار های

عصبی و ارتقاء سالمتی روحی و جسمی .

- مدیریت می تواند طرز تلقی کارکنان نسبت ب//ه ک//ار ،۱۰

نسبت به همکاران و نسبت به سازمان را تا حدودی تغی//یر

دهد و در آنان تعهد ، پایبندی و رضایت ایجاد کند.

دارد؟ شدت بستگی عواملی چه به استرس

و حوادث با مقابله در افراد از ای عده و چرا دارند بیشتری روانی مقاومت مشکالت،

و شده زندگی مشکالت تسلیم آسانی به برخی حوادث برعکس با مقابله در

دارند؟ شکست احساس

روانی مقاومت مشکالت، و حوادث با مقابله در افراد از ای عده تسلیم چرا آسانی به برخی برعکس و دارند بیشتری

حوادث با مقابله در و شده زندگی دارند؟ مشکالت شکست احساس

شوند می آمیز استرس وقایع از بیشتر تاثیرپذیری باعث که است عواملی زیر قرار : به

بود ( خواهد بیشتر هم آن اثرات باشد، بیشتر واقعه شدت چه اثرات . هر مراتب به خانواده اعضای از یکی مرگ : مثال

یکی بیماری تا کند می ایجاد آنها شدیدتری . از

هم ( آن اثر انجامد، بطول بیشتر زندگی رویداد یا مشکل یک چه بود هر خواهد . بیشتر

اثرات ( روی حوادث، از تلقی طرز و وقایع از فرد ذهنی . برداشت : مثال گذارد می اثر روان و جسم بر حوادث از ناشی

تحول یک بعنوان را مرگ فردی طبق اگر و بدانید جاوید زندگی و باقی دنیای به رفتن و زندگی شرایط تغییر یک مثبت،

مرگ مشیت از ناشی روحی و جسمی اثر باشد، داشته مرگ انکار قابل غیر واقعیت به اعتقاد در الهی نزدیکان از یکی

. هر به نسبت فرد دیدگاه بنابراین بود خواهد کمتر مراتب به واقعه وی آن روحی و جسمی اثرات شدت روی واقعیت،

دارد بسزائی تاثیرات فرد . بر

باشد، ( کرده تجربه را بیشتری حوادث کودکی دوران در فرد قدر خواهد هر بیشتر بعدی حوادث از وی تاثیرپذیری

. شد

و ( عوارض به نسبت را فرد پذیری آسیب شخصیتی، خصوصیات از کند بعضی می بیشتر مشکالت از ناشی : اثرات

دارند دیگران و خانواده به حد از یبش وابستگی که . کسانی

ندارند کافی نفس به اعتماد که . کسانی

گذارند نمی میان در کسی با را خود های ناراحتی که . کسانی

نیستند بین خوش آینده و جامعه به که . کسانی

زندگی آینده حوادث با شدن روبرو در ناتوانی احساس که . دارند کسانی

خورند می شکست زندگی در شده، حوادث تسلیم زودتر افراد گونه می این مشکالت مقابل در را خود زود خیلی و

و داشته پائینی تحمل آستانه افراد این ندارند بازند، را زندگی رویدادهای و وقایع . تحمل

بیشتری ( پذیری آسیب سرشتی و ژنتیکی طور به افراد از . دارند بعضی

دارند، ( جسمی یا و روانی بیماریهای قبلی سابقه که داشت کسانی خواهند استرس از بیشتری . تاثیرپذیری

را ( فرد نیز خانوادگی و اجتماعی حمایت نبودن و اقتصادی . مشکالت دچار فردی وقتی سازد می پذیرتر آسیب

خانواده، جانب از اگر گردد، می مشکلی یا قرار سانحه عاطفی حمایت مورد آشنایان و همکاران ها، همسایه دوستان،

دچار : احتماًال گردید نگیرد، خواهد حادثه آن از ناشی روانی و جسمی . مشکالت

و ( شکننده را انسان روزمره مسائل با زیاد ذهنی درگیری سازد باًالخره می پذیر . آسیب

عروقی قلبی بیماریهای تشدید یا بروز باعث است ممکن گردد استرس خون فشار افزایش . بویژه

قرار اقتصادی و اجتماعی و روانی استرسورهای معرض در که افزایش کسانی دچار سایرین از بیش گیرند می

گردند می خون . فشار

گردد قلبی سکته باعث است ممکن حتی . استرس

عروقی قلبی بیماریهای بروز احتمال باشد شدیدتر استرس چه است هر . بیشتر

کنیم؟ مقابله استرس با چگونه

کرد مقابله استرس با توان می طریق دو : به

استرس از پیشگیری و شناسائی بینی، پیش

استرس با سازگاری

نموده بینی پیش را زندگی رویدادهای نمود، سعی باید اول طریق را در آن وقوع جلوی است مقدور که جا آن تا

و. بینی پیش قابل وقایع از بعضی است گرفت . پیشگیری

فرمائید توجه زمینه این در نمونه چند : به

میزان رانندگی، و راهنمائی مقررات و قوانین دقیق رعایت حادثه با وقوع خطر و یابد می کاهش رانندگی حوادث

را مقررات رعایت بیشترین که فردی . برای رانندگی حوادث به مربوط های استرس است ناچیز بسیار کند، می

قطع: دیدگی، آسیب با شامل و بودن تصادف صحنه شاهد وابستگان، و آشنایان فوت یا و آسیب مادی، خسارت عضو،

است بودن دیگری مرگ . شاهد

اجتناب اقساطی خرید و گرفتن قرض گرفتن، وام از اًالمکان گرفتن،. حتی وام به اقدام شرایطی در فقط ورزیم

نمائیم، قسطی صورت به خرید یا گرفتن . قرض قسط باشیم مطمئن : کامال آن اقساط پرداخت باز توانائی در که

مزمن استرس یک . داشتن دارد انسان در پایداری و منفی تاثیرات اقساط رسید سر مورد در نگرانی رود می .بشمار

استرس هستیم، نامطمئن یا اطالع بی کافی موجودی داشتن نظر از که موردی در چک . صدور به رود می بشمار

ورزید اجتناب توان می اقتصادی های استرس از بسیاری از منوال . همین

و کنیم دقت ساًالنه و ماهانه هفتگی، روزانه، ریزیهای برنامه . در بگیریم نظر در را کاری هر انجام برای کافی زمان

را کار چند کارها، انجام در کارهای ... تعجیل افتادن تاخیر به نشدن، حاضر قرار در وقت سر دادن، انجام هم با توام

شود می محسوب استرس همگی و رسیدن منزل به وقت دیر کار، محل به رسیدن دیر و . روزانه، وقت تنظیم با

همه انجام برای کافی وقت که هم با توام مختلف کارهای قبول از گونه اجتناب این از توانیم می نداریم، ها آن

کنیم جلوگیری ها . استرس

روزانه، برخوردهای و عملکرد بازنگری رفتار، اصالح حوصله، خودشناسی، و صبر داری، خویشتن شخصیت، تعالی

استرسهای از بعضی بروز مانع ایثار و . گذشت لفظی، درگیریهای نظیر استرسهایی گردد می خانوادگی و اجتماعی

ها، حسد عصبانیت و نفرت و کینه همسر، یا همکار یا همسایه با اختالف ناسازگاریها، از پرخاشگریها، ناشی همگی

است فوق موارد رعایت . عدم

گردد می اقتصادی های استرس از بعضی مانع جویی صرفه و . قناعت

طبیعی غیر و طبیعی حوادث مواقع در داری خویشتن و حوصله و گونه صبر این آمیز استرس تاثیرات از تواند می

بکاهد توجهی قابل میزان به . حوادث،

پیشه صبر و باشید داشته خداوند بر توکل حوادث و پیشامدها . کنید در

می رسد، می آنان به مصیبتی وقتی که کسانی را، صابرین ده بشارت گردیم: و می باز او بسوی و خدائیم از ما گویند

«fبقره ۱۵۶قرانکریمآیۀ « سوره

که دهد می رخ اتفاقات و حوادث از بسیاری هم باز تمهیدات، . علیرغم مشکالت از بسیاری نیست اجتناب قابل

است اجتناب قابل غیر اجتماعی یا کنترل . اقتصادی از زندگی، آمیز استرس رویدادهای کننده ایجاد عوامل از بسیاری

و است خارج گردد فرد استرس و حادثه بروز مانع و نماید رفع را عوامل آن تواند نمی تنهایی به نفر بنابراین. یک

به حوصله و صبر با و باشیم داشته خداوند بر توکل اول درجه در است بشتابیم ضروری استرس با . مقابله

گرفت نظر در باید را نکته چند استرس با سازگاری : در

بپرهیزیم عجله . از

نگیریم عجوًالنه . تصمیمات

کنیم دوری عصبانیت و اضطراب . از

با آمدن کنار و سازگاری های راه نظر دقت و حوصله و صبر بیابیم با را زندگی آمیز استرس . وقایع

یافت را آن باید دارد، حلی راه مشکلی هر باشیم داشته خاطر . به

نکنیم بست بن احساس زندگی در و نشده مشکالت . تسلیم

وجود زندگی آمیز استرس رویدادهای با سازگاری برای مختلف های بریم راه می نام را آنها نمونه چند که : دارد

و صبر تقویت و کردن واگذار خدا به را خود و خدا به توکل . پایداری ـ

به حداقل جلسه هر و هفته در جلسه سه حداقل منظم ورزش و نرمش ) ـ شنا، روی، پیاده بویژه ساعت نیم مدت

پیمائی کوه سواری، (. دوچرخه

Meditation ) سازی آرام آموزش و تمرکز تمرین یا . مراقبه

کند می معجزه استرس با مقابله در خنده شادی، و لبخند . ـ

خصومت و عصبانیت از اجتناب . ـ

برای هفته طول در معینی مواقع در سرد آب دوش از استفاده مطلوب ـ نحو به فراغت اوقات از . استفاده

عالقه مورد هنری کارهای . ـ

مناسب وقت در گردش و تفریح . ـ

خانواده اعضای با آمیز محبت و دوستانه گفتگوی . ـ

فردی و عجوًالنه های گیری تصمیم از اجتناب و دیگران با مشورت . ـ

- دادن - اختصاص خود فقط خود به را اوقاتی . ـ

است نیاز مورد هم جمعی اقدامات استرس با مقابله : برای

جامعه سطح در اقتصادی و اجتماعی فرهنگی، اصالحات . ـ

عمومی بهداشت اندرکاران دست و پزشکان آگاهی سطح بردن باًال . جامعه ـ

جمعی ارتباط وسایل طریق از آموزش .ـ

سالمت جسمي شما تاثير استرس يك عامل شناخته شده براي ابتال به افسردگي است و همچنين مي تواند بر روي

براي به حداقل رساندن آنها از اهميت ويژه اي بگذارد.بنابراين مشخص كردن دًاليل بروز استرس در زندگي و تالش

دادن چيزي در زندگي بويژه اگر مورد عالقه فرد باشد مانند از دست دادن برخوردارست.هر گونه فقدان و از دست

يا ناتواني و و جدا شدن از محل زندگي دوران كودكي و همچنين ابتال به يك بيماري به مدت طوًالني و نزديكان، طالق

چون ازدواج، اسباب كشي و تغيير نقص عضو مي تواند علل بروز استرس باشد. اما با اين حال موضوعات ديگري

نيز مي توانند استرس زيادي به همراه داشته باشند محل زندگي، مشغول شدن به شغل جديد و رفتن به تعطيالت .

هاي فيزيكي، ذهني و عاطفي است كه در نتيجه تغييرات و نيازهاي زندگي شخص بروز استرس در واقع مجموع واكنش

تغييرات زندگي متفاوت كنند. اين تغييرات ممكن است بزرگ يا كوچك باشند. البته واكنش هاي افراد نسبت به مي

كه استرس منفي مي تواند در مواقعي بروز كند كه است. استرس مثبت مي تواند در فرد انگيزه ايجاد كند، در حالي

دهند. در مورد شغل، نگراني از قرارها و موعدهاي تعيين شده يا نگراني از عدم اين تغييرات و نيازها فرد را شكست

در مواجهه با چالش هاي مخصوص در كار مي تواند منجر به بروز استرس شود توانايي .

عالئم استرس كدامند؟ -

افزايش تحريك پذيري، حساسيت بسيار باًال در انتقاد كردن، برخي از عالئم شايع براي استرس بسيار زياد عبارتند از

ها، اشكال در خوابيدن و بيدار شدن از خواب در صبح بسيار زود، مصرف نوشيدني هاي عالئم تنش مانند جويدن ناخن

فيزيكي استرس عبارت از الكلي و افزايش كشيدن سيگار، اشكال در گوارش و فقدان تمركز هستند. مهمترين عالئم

يا يبوست، افزايش ضربان قلب، سرد و مرطوب گرفتگي عضالني، سردرد، درد قفسه سينه، ناراحتي معده، اسهال و

تنفس سريع، لرز، تيك هاي عصبي، كم اشتهايي يا بي اشتهايي، ضعف، شدن دست ها، خستگي، تعريق شديد، بثورات،

هستند. همچنين عالئم عاطفي استرس شامل عصبانيت، اعتماد به نفس پايين، افسردگي، احساس خستگي و گيجي

نگراني، بي قراري، تفاوتي، تحريك پذيري، ترس و پاسخ هاي هراسي، اشكال در تمركز، احساس گناهكاري، بي

عبارت از روي آوردن به الكل و سيگار، افزايش اضطراب و وحشت هستند. به لحاظ رفتاري نيز برخي از اين عالئم

هستند. به گفته متخصصان اقدام براي بهبود استرس مخرب تا قبل از اين كه كشيدن سيگار و كاهش حافظه و منگي

جسم و روان شما تاثير بگذارد از اهميت به سزايي برخوردارست بر روي سالمت .

استرس مقابله كنيم؟ چطور با -

از بين بردن برخي از عوامل استرس زا است. اگر راز كنترل كردن استرس، مراقبت از خود و در مواقع امكان

غلبه كردن بر شما هستند، به خودتان فرصت يك تنفس عميق بدهيد. احساس كرديد كه مسائل و مشكالت در حال

و انجام كارهاي روزانه، فعاليت هاي مربوط به خانواده يا هر عامل ديگري را كه باعث سعي كنيد مرخصي بگيريد

انجام كارهايي بپردازيد كه به افزايش فشار رواني بر روي شما مي شود را موقتا رها كنيد. در طول آن روز تنها به

ترتيب اوضاع تغيير خواهد كرد و ديگر خطري متوجه شما آرامش مي دهند و احساس خوبي پيدا مي كنيد. به اين

.سالمتي شما نخواهد بود

برخي از راه هاي غلبه بر استرس كدامند؟ -

غلبه كنيد بهتر است توصيه هاي زير را در نظر داشته باشيد براي اينكه بتوانيد بر استرس خود :

سودمند را از ديگران بپذيريد كمك هاي مفيد و -

اجازه ندهيد كه استرس بر روي استرس انباشته شود در يك زمان فقط يك كار را انجام دهيد و - .

بدانيد، رقابت بيش از حد نكنيد و توقع بيش از حد نيز از خود نداشته باشيد محدوديت هاي خودتان را - .

.با كسي درباره موضوعي كه براي شما استرس ايجاد كرده صحبت كنيد -

متكا تخليه كنيد انرژي خود را به روشي كه بي خطر باشد مانند فرياد زدن، جيغ زدن و يا ضربه زدن به - .

.از موقعيت هاي استرس زا دور شويد -

به روش در لحظه شدت يافتن استرس با افرادي صحبت كنيد كه به جاي روش انتقاد يا قضاوت با شما سعي كنيد -

.تشويقي صحبت كنند

كردن قسمت تحتاني ريه ها از روش هاي آرام كننده استفاده كنيد سعي كنيد تنفس تان را آرام كنيد و براي آرام - .

بيشتري يادآوري است كه يكي از واكنش هاي استرس، بروز عصبانيت و خشم است. سعي كنيد اطالعات ًالزم به

.درباره چگونگي كنترل عصبانيت و خشم به دست آوريد

چيست؟ علت بروز استرس -

واكنش نشان مي دهد كه اين امر باعث بدن در يك موقعيت استرس زا و پرتنش با افزايش توليد هورمون هاي خاصي

و فعاليت زياد در زمان بروز اين حالت خاص رواني مي شود بروز تغييراتي در ضربان قلب، فشارخون، متابوليسم .

محيط شغلي مي تواند منجر به بروز استرس شود؟ چه عواملي در -

محيط كار مي تواند منجر به بروز استرس شود كه اين شرايط عبارتند از شرايط و موقعيت هاي زيادي در :

داشتن روابط ضعيف و ناخوشايند با همكاران -

حمايت نكند وجود رئيسي كه از كارمندانش -

فقدان مشورت و گفت و گو كردن -

زندگي خصوصي اجتماعي و خانوادگي تداخالت زياد شغل با -

كار بسيار زياد و يا كار بسيار كم -

فشار زياد با مهلت ها و فرصت هاي غيرواقعي -

باشد و يا تقاضاي كافي براي كار وجود نداشته باشد كاري كه بسيار سخت -

كاري كه در حال انجام است عدم كنترل بر روي روش -

شرايط نامطلوب كاري -

كاري هماهنگ با توانايي فرد عدم فعاليت در -

احساس بي ارزشي كردن -

امنيت و تهديد ناشي از بيكاري عدم احساس -

فرسا و غيرقابل تحمل در محيط كار هستند براي از بين بردن وقتي افراد احساس مي كنند كه تحت فشار طاقت

آورند و آنچه تصور مي كنند بايد بدست بياورند، سخت تر و سخت تر كار مي كنند و به شكاف بين آنچه بدست مي

رو به تدريج بر ميزان همين دليل زمان هاي استراحت و يا برطرف كردن نيازهايشان را از دست مي دهند و از اين

.استرس آنها افزوده مي شود

استرس پيشگيري كرد؟ چگونه مي توان از بروز -

زندگي بپردازيد كه مي توانيد از عهده آنها برآييد. از آنجا براي كمك به پيشگيري از استرس منفي به آن دسته از امور

استرس را گرفت، روش هايي را ياد بگيريد كه براي حفظ بهداشت و سالمت جسمي و كه هميشه نمي توان جلوي

دهيد خود با آنها سازگار باشيد. با مطالعه مقاًالت و كتاب هايي درباره استرس به خود آموزش رواني .

عوارض احتمالي استرس كدامند؟ -

بسياري از مشكالتي كه سالمت فرد را تهديد مي كند، نقش داشته باشد؛ از جمله اين استرس مزمن مي تواند در

سرماخوردگي، كوليت، مشكالت مي توان به بروزحوادث ناخواسته، ابتال به بيماريهاي چون آرتريت، آسم، سرطان،

گوارشي، اختالًالت پوستي، بيماريهاي قلبي، ديابت، اختالًالت غدد درون ريز، خستگي، سردرد، كمردرد، مشكالت

اختالل در رفتارهاي جنسي و بروز انواع زخم ها اشاره كرد. براي بهبود فشارخون باًال، بي خوابي، دردهاي عضالني،

احتمال يك برنامه ورزشي اتخاذ كنيد. افرادي كه به لحاظ جسمي در وضعيت مطلوبي هستند به استرس بهتر است

متعادل و مناسب توصيه مي شود. به كمتري به عوارض منفي استرس مبتال مي شوند. همچنين داشتن يك رژيم غذايي

شرايط حاد و در صورت نياز به كمك، بايد به متخصص عالوه مصرف مكمل هاي ويتامين نيز توصيه مي شود. در

صورت متخصص مربوطه براي شما دارو تجويز كند مراجعه كنيد كه ممكن است در اين .

است ر

۱ساعت :٢ روز. ٥٥ ظ /ب /۱۳۸۸ ۸ ٢  

که است بیرونی محرک یک برابر در عاطفی و روانی ، جسمانی واکنش استرس

. شود تغییرات با فرد سازگاری موجب تواند می

استرس : سطوح

: ) مثبت ) کم استرس

. را آموزی دانش استرس : مثال دارد موثری نقش ما سازگاری در کم روانی فشار

کند منع تفریح و بازی از را خود و ببندد را اتاق در که دارد می وا دارد امتحان که

. بخواند درس بتواند تا

می تبدیل پیشرفت برای مثبت میلی و انگیزه به افراد وجود در کم استرس

شود.

: ) منفی ) زیاد استرس

. گردد می بیماری بروز موجب باشد طوًالنی و مداوم شدید، روانی فشار وقتی

. گذارد می سر پشت را مرحله سه بدن زیاد استرس در

1: هشدار – مرحله

نشده، مواجه آن با تاکنون که بیرونی محرک یک برای در ما بدن که است زمانی

. گیرد می قرار

مقاومت – :2 مرحله

. شود می هماهنگ جدید وضعیت یا محرک با ما بدن

3 : ) خستگی – ) فرسودگی مرحله

می مفرط خستگی و فرسودگی دچار طوًالنی، های استرس مقابله در انسان

. به است ممکن گاه خستگی این است محدود بدن توانایی که چرا شود،

. شود منجر فرد مرگ حتی یا و روانی روحی مختلف بیماریهای و افسردگی

استرس : های نشانه

آن عالیم نوع و شدت آورد، بوجود را زیر های نشانه از بعضی تواند می استرس

. است متفاوت افراد در

جسمی : های نشانه

شکم- ) – – ...( سینه گلو انقباض یا گرفتگی

) کمر- ) – – گردن سر ناحیه در درد احساس

قلب- تپش

) تیک- ) عضالنی های پرش

کوفتگی- احساس و خستگی

دل- در چیزی فروریختن اصطالح در و درد دل

ها- دست کف در : خصوصا بدن تعریف

اسهال-

خواب- مشکالت

گوارش- و معده ناراحتی

دهان- خشکی

ناپایدار- - خلق حوصلگی بی

مورد- بی مرضی های ترس

رنجی- زود

بیقراری- - دلیل بی دلشوره داشتن

رفتاری : های نشانه

تمرکز- – نداشتن پرخاشگری

انگشت- مکیدن ناخن، جویدن

) گزیدن- ) لب لب پوست کندن یا سر موی با بازی

) هم- ) به دندانها ساییدن قروچه دندان

ظاهر- وضع به توجهی بی

خوابی- – کم یا پرخوابی خوری کم یا پرخوری

فکری : های نشانه

مکرر- – اشتباهات ذهن شلوغی و گیجی

جویی- – بهانه دقتی کم

گیری- – تصمیم در ضعف حوادث آوردن خاطر به در ناتوانی

زا : استرس عوامل از هایی نمونه

خانواده اعضای یا همسر مرگ

طالق

والدین جدایی

عضو دادن دست از یا العالج صعب های بیماری به ابتال،

شدن زندانی

شغل دادن دست از

بازنشستگی

خانواده در معتاد فرد وجود

بارداری

تغییرشغل

برای مدرسه ویژه به مکان تغییر نزدیک دوستان یا و خویشاوندان از یکی مرگ

آموزان دانش

بدهکاری

آشنایان و خویشاوندان با اختالف

همکاران با کار محل در داشتن مشکل

فرزندان یا والدین همسر، با مداوم ناسازگاری و مشاجره

ازدواج

است بدیهی که باشد همراه زیاد یا کم استرس با تواند می باًال ازعوامل یک هر

. داشت خواهد همراه به فرد برای را مشکالتی زیرا استرس در

گذارد؟ می بیشتری منفی تأثیر استرس افرادی چه در

که : افرادی در : معموًال

1. شوند – می مواجه ناگوار بسیار ای واقعه با

دارند – 2 منفی تلقی طرز و ذهنی برداشت حوادث و وقایع به نسبت

3. دارند – دیگران و خانواده به حد از بیش وابستگی

4. ندارند – کافی نفس به اعتماد

5. نیستند – بین خوش آینده و جامعه به

6. گذارند – نمی میان در دیگران با را خود های ناراحتی

7. هستند – ناتوان آینده حوادث برابر در کنند می احساس

8. دارند – را جسمی یا و روانی بیماریهای به ابتال سابقه

9. نیستند – برخوردار مناسب خانوادگی و اجتماعی اقتصادی، های حمایت از

10. کنند – می روزمره مسایل درگیر را خود ذهن

11. نیستند – برخوردار مناسب معنوی ابعاد و ایمان از

12. اند – کرده تجربه را بیشتری استرس گذشته در

13. شوند – می مواجه زا استرس ای واقعه با قبلی زمینه بدون و ناگهانی بطور

14. کنند – می تجربه مداوم و طوًالنی بصورت را زا استرس وقایع

استرس : با مقابله راهکارهای

جمله – :1 از گیریم بکار را اسالم مبین دین های توصیه

) .. القلوب ) تطمئن ذکرا به اًال خدا یاد

خدا به توکل

) راجعون ) اناالیه و الله انا ذکر و اعتقاد

بلند صلوات

عزاداری مراسم در گریه

نمازخواندن

2. برداریم – میان از و کرده شناسایی را استرس عوامل

3. کنیم - کسب تری دقیق اطالعات خود اطراف وقایع از

به – 4 مشکل بروز صورت در و باشیم مطمئن خود جسمی و روحی سالمت از

. کنیم مراجعه متخصص افراد

5. یابیم – رهایی سردرگمی از تا باشیم داشته ریزی برنامه خود کارهای در

6. کنیم – ... حرکت زودتر و ها مالقات قرار ، سرکار موقع به رسیدن برای

برسیم – 7 خود مهم کارهای به که کنیم تنظیم طوری را خود وقت

8. کنیم – می خالص نخور درد به و اضافی وسایل شر از را خود

9. بخوابیم – کافی اندازه به و موقع به ها شب

10) باشی – ) کامروا تا باش سحرخیز شویم بیدار خواب از زود ها صبح

11. دهیم – تغییر یا کرده ترک را خود زای استرس های عادت

12) ببندیم – ) را همایمان چشم گاهی دهیم استراحت خود چشمان به

13. بپذیریم – هستند که آنچنان را مشکالت

14. بگنجانیم – خود روزانه ی برنامه در را ورزش و نرمش

15. بپردازیم – آرام های محیط یا پارک در : مخصوصا زدن قدم به آرامش با

16 )... – – ( فریاد – و شهر اطراف دشت کوه آزاد هوای و سرسبز های محیط در

بکشیم.

بازی – 17 تاب : خصوصا کنیم بازی ها بچه با

18. ) کنیم – ) استفاده متخصص : خصوصا دیگران توسط بدن ماساژ از

19. کنیم – حمام گرم آب وان در

با – 20 که مشکالتی تمام که چون نکنیم، ناراحت را خود کوچک مسائل خاطر به

. اند شده تشکیل کوچک چیزهای همان از هستیم مواجه آنها

21. بسازیم – آنها با کنیم سعی نداریم مقابله توان کوچک حوادث مقابل در اگر

بر – 22 را خود اندیشه و ببندیم را خود های چشم بنشینیم، آرامی وضعیت در

فکر هر و کنیم متمرکز داریم، دوست که ای جمله یا و صدا یا لغت، یک روی

. کنیم خارج ذهن از را دیگر

یک – 23 با یعنی بکشیم نفس عمیق و صحیح طور به ، استرس بروز هنگام

با و داریم نگه ها ریه در را هوا شماره چهار تا کنیم، وارد ها ریه به را هوا شماره

. بفرستیم بیرون ها ریه از را هوا شماره دو

24. بخوریم – لذت و آرامش با را غذا

25. شویم - پیشقدم دیگران به کردن کمک در کنیم سعی

26. کنیم – فکر ها زیبایی و ها خوبی به و باشیم اندیش مثبت کنیم تالش

27. است – روانی فشار پادزهرهای ترین سالم از یکی خنده زیرا بخندیم

28 ( بدون – موسیقی : خصوصا کنیم گوش مالیم و بخش آرامش های موسیقی به

کالم(

29. » بگوییم – » نه دیگران نابجای های خواسته مقابل در

30. نکنیم - تکیه ناخوشایند اخبار روی

این – 31 چون کنیم، جلوگیری بدن به تنباکو و الکل بخصوص سموم ورود از

و زده هم بر را بدن تعادل اما کنند می ایجاد موقت تسکین نوعی ابتدا مواد

. کنند می مهیا را استرس بروز زمینه

32. کنیم – صحبت خود های نگرانی و مشکالت مورد در دیگران با

33 – – ( هیپنوتیزم – مراقبه یوگا مانند کنیم استفاده بخش آرامش های روش از

تازه– – ( هوای استنشاق ماساژ

ویتامین – 34 .Cمصرف است ضروری استرس برابر در محافظت برای

اختالل موجب و نشد کنترل فرد در استرس شده یاد موارد انجام و رعایت با اگر

. شود مراجعه روانپزشک یا و روانشناس متخصص به بایستی گردید