اقتصاد مقاومتي، مفاهيم، قلمرو و راهكارها
DESCRIPTION
باسمه‌تعالي. اقتصاد مقاومتي، مفاهيم، قلمرو و راهكارها. دكتر داود دانش‌جعفري عضو هيأت علمي دانشگاه علامه طباطبايي بيست و سومين همايش سالانه سياستهاي پولي و ارزي ”ثبات اقتصادي و حمايت از توليد“ تهران- 5 و 6 خرداد 1392. مفهوم مقاومت ( Resilience ):. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
اقتصاد مقاومتي،
مفاهيم، قلمرو و راهكارها
دكتر‌داود‌دانش‌جعفريعضو‌هيأت‌علمي‌دانشگاه‌عالمه
طباطبايي
بيست‌و‌سومين‌همايش‌ساالنه‌سياست‌هاي‌پولي‌و‌ارزي
”ثبات‌اقتصادي‌و‌حمايت‌از‌توليد“1392خرداد6و5تهران-
باسمه تعالي
2
(:Resilienceمفهوم مقاومت ) اشاره‌به‌استعداد‌بازيابي‌و‌برگشت‌مقاومت:به‌وضعيت‌اوليه‌پس‌از‌مواجهه‌با‌تكان)شوك(
دارد.
مقاومت‌داراي‌معناي‌متفاوتي‌است،بطور‌مثال‌در:
مقاومت‌به‌معناي‌مقاومت‌رواني‌روانشناسي:فرد‌پس‌از‌مواجهه‌با‌افسردگي‌و‌يا‌بيماري‌را
مي‌گويند.
مقاومت‌مواد‌يعني‌خاصيت‌فيزيكي‌مواد:مصالح‌در‌حفظ‌شكل‌ظاهري‌خود‌بعد‌از‌اينكه‌آن‌شي‌ء‌تحت‌فشار‌و‌يا‌كشش‌قرار‌مي‌گيرد
)خاصيت‌كشش‌پذيري(
مقاومت‌سيستم‌يعني‌ميزان‌توانايي‌سيستم:سيستم‌در‌مقابله‌با‌تخريب‌ناگهاني.
3
در‌ادبيات‌اقتصاد‌مقاومتي،عوامل‌فراواني‌كه‌در‌چگونگي‌مقاومت‌نقش‌دارند‌را‌چنين‌مي‌شمارند:
بويژه‌سطح‌سرمايه‌انساني،ساختار‌اقتصاد:سرمايه‌سازماني‌و‌وجود‌صنايع‌پيشرو‌در‌اقتصاد.
براي‌ميزان‌انعطاف‌پذيري‌و‌پيش‌بيني‌تدابير‌اوليه‌مواجهه‌با‌شوك‌هاي‌ناگهاني،بطور‌مثال
انعطاف‌پذيري‌در‌قراردادها‌و‌امكان‌تغيير‌در‌تحول‌مقادير‌و‌برنامه‌زماني،انعطاف‌پذيري‌در‌توليد‌كه
امكان‌توليد‌محصوالت‌مختلف‌را‌ايجاد‌كند‌و‌يا‌وجود‌كارگران‌چند‌پيشه‌كه‌با‌مواجهه‌در‌بيكاري‌در‌يك
حوزه‌به‌راحتي‌قابل‌انتقال‌به‌ساير‌حوزه‌ها‌باشد‌و‌همچنين‌روابط‌مناسب‌با‌مشتريان‌در‌صورت‌وقوع
مشكالت.
4
مقاومت روان:
براي‌سنجش‌روانشناسي‌از‌اين‌اصطالح‌در
ميزان‌مقاومت‌روان‌در‌برابر‌تنش‌و‌يا‌فشار
ناگهاني‌روحي‌استفاده‌مي‌شود.
برداشت‌ديگر‌در‌همين‌راستا،تاكيد‌بر‌ميزان
مقاومت‌در‌مقابله‌با‌اتفاقات‌ناگوار‌ناگهاني
در‌آينده‌دارد.
5
مقاومت مصالح:
،مفهوم‌مقاومت‌به‌ميزان‌در‌فيزيك‌و‌مهندسي
توانايي‌مصالح‌در‌جذب‌انرژي‌اشاره‌دارد.بطور‌مثال
وقتي‌كه‌مصالح‌پس‌از‌فشار‌وارده،تغيير‌شكل‌داده
و‌پس‌از‌برداشتن‌فشار،مجدداkبه‌حالت‌اوليه
kبرمي‌گردند،در‌اين‌حالت‌انرژي‌جذب‌شده‌مجددا
بازيابي‌مي‌شود.
به‌حداكثر‌جذب‌انرژي‌مقاومت‌مصالح‌بنابراين‌ميزان
در‌يك‌واحد‌حجم‌از‌مصالح‌اشاره‌دارد‌كه‌بصورت
(در‌شي‌ء‌جذب‌شده‌باشد.Elasticقابل‌بازگشت)
6
Economicمقاومت‌اقتصادي‌يا‌اقتصاد‌مقاومتي)Resilience)ميزان‌توانايي‌اقتصاد‌براي‌بازگشت‌به
كاركرد‌عادي‌خود‌پس‌از‌مواجهه‌با‌تكان‌وارده‌را‌مورد‌بحث‌قرار‌مي‌دهد.تكان‌وارده‌به‌اقتصاد‌مي‌تواند‌ناشي
از‌عوامل‌بيروني‌و‌يا‌ضعف‌هاي‌دروني‌اقتصاد‌باشد.
براي‌تحليل‌مقاومت‌اقتصادي‌دو‌رويكرد‌كلي‌وجود‌دارد:
در‌اين‌روش‌ميزان‌احتمال-رويكرد‌مديريت‌ريسك:1Risk)شكست‌سيستم‌مورد‌محاسبه‌قرار‌مي‌گيرد.
Management)
در‌اين‌رويكرد‌روش‌هاي-رويكرد‌مهندسي‌مقاومت:2تقويت‌مقاومت‌سيستم‌و‌همچنين‌ايجاد‌انعطاف‌پذيري
بيشتر‌در‌برابر‌فشارهاي‌وارده‌مورد‌مطالعه‌قرار(ResilienceEngineering)مي‌گيرد.
7
عوامل موثر در اقتصاد مقاومتي
براي‌اينكه‌يك‌اقتصاد‌مقاوم‌باشد‌بايد‌قادر‌باشد‌تا‌تهديدهاي‌مختلفي‌را‌كه‌با‌آن‌روبرو‌مي‌شود،دفع‌كند.
Sammie & Martin)2010(:مقاله‌خود‌در‌مورد27در‌صفحه‌‌تهديدهاي‌مختلفي‌كه‌يك‌اقتصاد‌با‌آن‌روبرو‌مي‌شود‌را‌به
اين‌صورت‌ذكر‌مي‌كند:
-چرخه‌هاي‌ركودي،به‌ميدان‌آمدن‌رقيب‌جديد،تغيير‌فناوري
به‌اين‌ليست‌مي‌توان‌موارد‌ديگري‌مثل‌شوك‌هاي‌وارده‌به‌تحريم‌هاي‌خارجي،زلزله‌و‌ديگر‌بالياي‌اقتصاد‌در‌ارتباط‌با‌‌را‌اضافه‌كرد‌طبيعي‌و‌حتي‌جنگ
اقتصاد‌مقاوم‌بايستي‌‌توانايي‌دفع‌تهديدهاي‌داخلي‌و‌خارجي‌را‌داشته‌باشد.
8
سطوح‌بين‌المللي،ملي،اقتصاد‌مقاومتي،مي‌تواند‌در‌نيز‌مطرح‌باشد.منطقه‌اي،محلي‌و‌حتي‌بنگاه‌و‌خانوار
براي‌تشريح‌اقتصاد‌مقاوتي‌در‌سطح‌بين‌المللي‌مي‌توان‌به‌‌را‌نام‌برد.در‌اين‌بحران‌ما‌شاهد‌شوك‌بحران‌مالي‌جهاني
وارده‌به‌اقتصاد‌جهاني‌بوديم‌كه‌بسياري‌از‌كشورها‌را‌در‌بر‌گرفت‌و‌تاكنون‌اين‌كشورها‌به‌دليل‌ضعف‌مقاومت
اقتصادي‌نتوانسته‌اند‌به‌وضعيت‌قبلي‌خود‌بازگردند.
يك‌شوك‌به‌اقتصاد‌خرابي‌هاي‌جنگ‌تحميلي-همچنين‌ايران‌در‌سطح‌ملي‌وارد‌نمود.بازسازي‌اين‌خرابي‌ها‌در‌مجموع‌با‌موفقيت‌انجام‌شد‌و‌لذا‌اقتصاد‌ايران‌توانست
اين‌شوك‌را‌به‌خوبي‌دفع‌كند.
بندر‌خرمشهر-البته‌كاركرد‌اقتصادي‌بعضي‌از‌مناطق‌مثل‌تاكنون‌نتوانسته‌به‌وضعيت‌اوليه‌خود‌برگردد‌و‌لذا‌اقتصاد
مقاوتي‌در‌سطح‌منطقه‌نتوانسته‌بخوبي‌ايفاي‌نقش‌نمايد.
9
در‌ادبيات‌اقتصاد‌مقاومتي،عوامل‌متعددي‌را‌كه‌در‌شكل‌گيري‌مقاومت‌نقش‌دارند‌را‌چنين
مي‌شمارند:
،بويژه‌سطح‌سرمايه‌انساني،-ساختار‌اقتصاد1سرمايه‌سازماني‌و‌وجود‌صنايع‌پيشرو‌در‌اقتصاد.
-ميزان‌انعطاف‌پذيري‌و‌پيش‌بيني‌تدابير‌الزم2بطور‌مثال:براي‌مواجهه‌با‌شوك‌هاي‌ناگهاني؛
انعطاف‌پذيري‌در‌قراردادها‌و‌امكان‌تغيير‌در‌تحول‌مقادير‌و‌برنامه‌زماني‌تحويل،انعطاف‌پذيري‌در
توليد‌محصوالت‌مختلف،تربيت‌كارگران‌چند‌پيشه‌كه‌در‌مواجهه‌با‌بيكاري‌در‌يك‌حوزه‌به‌راحتي‌به‌ساير‌‌حوزه‌ها‌قابل‌انتقال‌باشند‌همچنين‌روابط
مناسب‌با‌مشتريان‌در‌صورت‌وقوع‌مشكالت.
10
ادامه:
كشورها‌و‌عدم‌وابستگي‌به‌يك‌تنوع‌در‌صادرات-3كاالي‌خاص
درس‌گرفتن‌از‌تجارب‌گذشته-4
(و‌اجرايEffectiveGovernance)حكمروايي‌مؤثر-5سياست‌هاي‌مناسب‌اقتصادي
در‌مواقع‌بحرانافزايش‌مشاركت-6
براي‌آمادگي‌مواجهه‌با‌شوك‌ذخاير‌استراتژيك-ايجاد7ناگهاني
زيربناهاي‌مناسب-داشتن8
در‌سطح‌جامعه‌آموزش‌مقاومت‌فردي-9
براي‌جلوگيري‌از‌كار‌طراحي‌شبكه‌اي‌سيستم-10افتادن‌يك‌جزء‌از‌سيستم
11
مفهوم اجرايي اقتصاد مقاومتي
ايجاد‌نهاد‌مناسب)مجموعه‌اي‌از‌سياست‌ها،قوانین
و‌تدابير‌اجرايي(كه‌خطرپذيري)ريسك(اقتصاد‌ايران
را‌در‌برابر‌تكانه‌ها‌و‌اختالل‌هاي‌آسيب‌زننده‌داخلي‌و
خارجي،بويژه‌تحريم‌هاي‌بين‌المللي،به‌حداقل
رسانيده‌و‌زمينه‌را‌براي‌دستيابي‌ايران‌به
پيشرفت‌هاي‌پايدار‌اقتصادي‌فراهم‌نمايد.
ريسك‌به‌وضعيتي‌گفته‌مي‌شود‌كه‌مفهوم‌ريسك:
پيامدهاي‌يك‌اقدام‌دقيقا�مشخص‌نيست‌و‌يا‌دستيابي
به‌نتيجه‌مورد‌انتظار‌توأم‌با‌نااطميناني‌است.
12
(: مفهوم ريسك سرمايه گذاري در اوراق 1مثال )
مشاركت‌هستند‌با‌توجه‌به‌روحيه‌خود،ريسك‌گريزاشخاصي‌كه
در‌سرمايه‌گذاري‌هايي‌وارد‌مي‌شوند‌كه‌نتيجه‌آن
دقيقاkاز‌قبل‌مشخص‌شده‌باشد‌و‌احتمال‌دور‌شدن‌از
نتيجه‌مورد‌انتظار‌صفر‌باشد.بطور‌مثال‌شخصي‌كه
درصد20مبادرت‌به‌خريد‌اوراق‌مشاركت‌با‌نرخ‌سود
مي‌نمايد،پيامد‌آن‌دقيقاkقابل‌پيش‌بيني‌است‌و
20سرمايه‌گذار‌بعد‌از‌گذشت‌يكسال‌به‌سود‌قطعي
درصد‌دست‌مي‌يابد.در‌چنين‌وضعيتي‌احتمال‌نرسيدن
درصد(صفر‌است.20به‌پيامد‌مورد‌نظر)سود
13
(: مفهوم ريسك سرمايه گذاري در بورس2مثال )
هستند‌با‌توجه‌به‌روحيه‌خود‌وارد‌ريسك‌پذير‌اشخاصي‌كه
سرمايه‌گذاري‌در‌بورس‌مي‌شوند.در‌بورس‌سود‌سهام‌را
نمي‌توان‌دقيقاkاز‌قبل‌مشخص‌نمود.فرض‌كنيد‌سوابق‌سال
15ماه‌اول‌سال6گذشته‌نشان‌مي‌دهد‌كه‌سود‌سهام‌در
درصد‌باشد‌و‌لذا55ماده‌دوم‌سال‌نيز6درصد‌بوده‌و‌در
درصد‌است.بنابراين‌در‌اين35متوسط‌بازده‌ساليانه‌به‌ميزان
حالت‌دستيابي‌به‌نتيجه‌توأم‌با‌ريسك‌است.ممكن‌است‌بازده
سهام‌کم‌و‌با‌حتي‌منفي‌باشد‌و‌ممكن‌است‌حتي‌چند‌برابر
بازده‌اوراق‌مشاركت‌عايدي‌داشت‌باشد.ويژگي‌سرمايه‌گذاري
در‌بورس‌اين‌است‌كه‌نتيجه‌قطعي‌نيست‌و‌بايد‌اين‌احتمال‌را
داد‌كه‌نتيجه‌مورد‌انتظار‌نوسانات‌زيادي‌داشته‌باشد.
14
حاشيه ريسك
اشخاص‌براي‌تصميم‌گيري‌براي‌ورود‌يك‌مقوله‌توام‌با‌ریسک‌‌آن‌حاشيه‌ريسك‌تنها‌در‌صورتي‌به‌آن‌پاسخ‌مثبت‌مي‌دهند‌كه
تصميم‌گيري‌مثبت‌باشد.
در‌مثال‌سرمايه‌گذاري‌براي‌بدست‌آوردن‌حاشيه‌ريسك‌بايستي‌بازده‌سرمايه‌گذاري‌ها‌در‌شرايطي‌ريسكي‌را‌از‌بازده
سرمايه‌گذاري‌در‌حالت‌قطعي‌كم‌نمائيم:
=بازده‌سرمايه‌گذاري‌مطمئن‌و‌بدون‌ريسك20%
=بازده‌انتظاري‌سرمايه‌گذاري‌توأم‌با‌ريسك35%
+=حاشيه‌ريسك15%
هر‌قدر‌حاشيه‌ريسك‌باالتر)البته‌مثبت(باشد،تمايل‌براي‌ورود‌به‌سرمايه‌گذاري‌هاي‌ريسكي‌بيشتر‌خواهد‌شد.اگر
حاشيه‌ريسك‌منفي‌باشد‌اشخاص‌ريسك‌پذير‌نيز‌از‌ورود‌به‌آن‌مقوله‌امتناع‌مي‌كنند.
15
قلمرو اقتصاد مقاومتي در ايران
شناسايي‌حوزه‌هاي‌خطرپذير‌اقتصاد‌ايران.-
پيدا‌كردن‌راهكارهاي‌كاهش‌خطرپذيري‌ها‌و-
همچنين‌كنترل‌و‌مديريت‌آن.
خروج‌از‌حوزه‌هايي‌كه‌ميزان‌خطرپذيري‌و-
احتمال‌آسيب‌در‌آن‌باالست
مقاوم‌سازي‌اقتصاد‌در‌برابر‌خطرپذيري‌هاي-
موجود.
16
مثال هاي اقتصاد مقاومتي
موضوع‌خطرپذيري‌جدي‌آمريكا‌در‌حوزه‌انرژي:
بعد‌از‌تحريم‌كشورهاي‌عربي‌اوپك‌نسبت‌به‌فروش
و‌همچنين‌بعد‌از‌وقوع1973نفت‌به‌آمريكا‌در‌سال
انقالب‌اسالمي‌ايران،قيمت‌جهاني‌نفت‌افزايش
يافت‌و‌در‌نتيجه‌ركود‌طوالني‌مدت‌در‌اقتصاد‌آمريكا
ايجاد‌شد،موضوع‌امنيت‌انرژي‌در‌آمريكا‌بعنوان‌يك
حوزه‌خطرپذير‌مطرح‌گرديد‌و‌لذا‌طي‌سال‌هاي‌بعد
راهكارهاي‌كاهش‌خطرپذيري‌اقتصاد‌آمريكا‌در‌حوزه
انرژي‌در‌دستور‌كار‌قرار‌گرفت.
17
-استفاده‌از‌فناوري‌هاي‌كمتر‌انرژي‌بر1
-استفاده‌از‌انرژي‌هاي‌جايگزين‌نفت2
-ايجاد‌ذخاير‌استراتژيك‌نفت‌در‌حدي‌كه3
كاهش‌مقطعي‌عرضه‌نفت،توليد‌داخلي‌را
متأثر‌ننمايد.
18
مثال: موضوع خطرپذيري تركيه به گاز وارداتي از
روسيهتركيه‌در‌دهه‌هاي‌پيش،كل‌گاز‌مورد‌نياز‌خود‌را‌از
كشور‌روسيه‌تامين‌مي‌كرد.با‌توجه‌به‌خطرپذيري
باالي‌اقتصاد‌تركيه‌از‌بابت‌وابستگي‌به‌گاز‌روسيه،
اين‌كشور‌تصميم‌گرفت‌به‌هر‌قيمت‌شده‌منابع
واردات‌گاز‌خود‌را‌متنوع‌كند‌و‌به‌وضعيت‌انحصاري
روسیه‌زمان‌خاتمه‌دهد.بنابراين‌تركيه‌با‌جمهوري
اسالمي‌ايران‌قرارداد‌گاز)با‌قيمت‌باالتر‌از‌روسيه(
منعقد‌نمود‌تا‌از‌خطرات‌وابستگي‌و‌انحصار‌گاز
روسیه‌دور‌شود.
19
(:خطر پذیری اقتصاد ایران در برابر واردات گاز از 3مثال )
ترکمنستان (86خطرپذيري‌ايران‌در‌تامين‌گاز‌در‌اوج‌مصرف)زمستان
براي‌استان‌هاي‌شمالي‌مشكالت‌فراواني‌را‌‌بوجود‌آورد.با
توجه‌به‌افزايش‌مصرف‌گاز‌در‌زمستان،همچنين‌تهيه
بخش‌مهمي‌از‌مصرف‌گاز‌استان‌هاي‌شمالي‌از‌طريق
واردات‌از‌كشور‌تركمنستان،اين‌كشور‌هنگام‌زمستان
تصميم‌به‌افزايش‌قميت‌گاز‌صادراتي‌به‌ايران‌را‌اتخاذ
نمود‌و‌چون‌مقامات‌ايران‌تسليم‌افزايش‌قيمت‌نشدند،با
كاهش‌عرضه‌گاز‌در‌زمستان‌بسياري‌صنايع‌كشور‌از
مصرف‌گاز‌محروم‌شدند‌و‌گاز‌موجود‌كشور‌صرفاkبه
مصرف‌خانوار‌ها‌اختصاص‌يافت.
20
(:3ادامه مثال )
اقدام‌تركمنستان‌مبني‌بر‌افزايش‌قيمت‌گاز‌صادراتي
به‌ايران‌نشان‌داد‌كه‌ايران‌در‌زمينه‌تامين‌گاز‌در
هنگام‌اوج‌مصرف‌زمستان،دچار‌خطرپذيری‌باال‌‌است.
بنابراين‌جمهوري‌اسالمي‌ايران‌در‌سال‌بعد‌چند‌اقدام
را‌براي‌كاهش‌خطرپذيري‌خود‌انجام‌داد:
-عقد‌قرارداد‌جديد‌با‌تركمنستان‌با‌قيمت‌باالتر1
-متنوع‌كردن‌منابع‌تامين‌گاز‌استان‌هاي‌شمالي‌و2
كاهش‌وابستگي‌به‌تركمنستان
21
(: تجربیات جنگ تحمیلی 4مثال )
تجربه‌جنگ‌تحميلي‌نشان‌داد،وابستگي‌توان‌رزم
نيروهاي‌مسلح‌جمهوري‌اسالمي‌ايران‌به‌واردات
اقالم‌خارجي‌بايستي‌كاهش‌پيدا‌كند.به‌همين‌لحاظ
در‌سال‌هاي‌بعد‌از‌جنگ‌اقدامات‌گسترده‌اي‌توسط
صنايع‌دفاع‌‌در‌جهت‌كاهش‌وابستگي‌به‌خارج‌و‌خود
كفايي‌در‌تامين‌نيازهاي‌اساسي‌نيروهاي‌مسلح
بعمل‌آمد‌و‌امروزه‌در‌صنايع‌نظامي‌وابستگي‌و
خطرپذيري‌كشور‌به‌مراتب‌كمتر‌از‌ساير‌توليدات
صنعتي‌كشور‌است.
22
(: تحرم بانکی ایران 5مثال )
با‌تشديد‌تحريم‌هاي‌بانكي‌كشورهاي‌غربي‌طي‌سال‌هاي،روزنه‌اي‌كه‌باعث‌شتاب‌گرفتن‌اين‌نوع1384بعد‌از
تحريم‌ها‌عليه‌ايران‌گرديد‌اين‌موارد‌بود:
5-بانك‌هاي‌ايراني‌اکثر‌مبادالت‌خارجي‌خود‌را‌از‌طريق1بانك‌اروپايي‌انجام‌مي‌دادند.
-نفوذ‌آمریکا‌در‌اين‌بانك‌ها‌از‌طريق‌خريد‌سهام‌آن‌ها‌‌و2يا‌تهديد‌آن‌ها.
در‌صورتيكه‌جمهوري‌اسالمي‌ايران‌مبادالت‌خارجي‌خود‌را‌در‌تعداد‌محدودي‌از‌بانك‌ها‌‌متمركز‌نكرده‌بود،میزان
خطرپذيري‌در‌تحريم‌بانكي‌كاهش‌مي‌يافت.عدم‌درك‌به‌موقع‌براي‌انجام‌تدابیر‌الزم‌در‌جهت‌کاهش‌ریسک‌مبادالت
بانکی‌باعث‌افزايش‌آسيب‌پذيري‌ایران‌گرديد‌ولي‌بعد‌از‌اين‌مرحله‌بانك‌مركزي‌به‌فكر‌پخش‌كردن‌مبادالت‌خارجي
ایران‌افتاد.
23
_ خطرپذيري وابستگي درآمد دولت به نفت:1
درصدي‌درآمدهاي‌دولت‌به‌صادرات65بيش‌از
نفت‌وابسته‌است‌و‌هرگونه‌تحريم‌خريد‌نفت
ايران‌و‌يا‌كاهش‌قيمت‌جهاني‌نفت‌موجب
آسيب‌ديدن‌درآمدهاي‌دولت‌مي‌شود.
24
-تركيب‌درآمد‌دولت‌در‌بودجه1جدول‌عمومي
درآمدهاي‌ناشي‌درآمدهاي‌ناشي‌از‌مالكيت‌هاي‌از‌مالكيت‌هاي
دولتي‌مثل‌نفت،دولتي‌مثل‌نفت،معادن‌و...معادن‌و...
ماليات‌هاي‌غير‌مستقيمماليات‌هاي‌غير‌مستقيمماليات‌هاي‌ماليات‌هاي
مستقيممستقيمنوع‌درآمدنوع‌درآمد
ماليات‌بر‌ماليات‌بر‌كشوركشوروارداتواردات
ماليات‌بر‌ماليات‌بر‌مصرف‌كاال‌و‌مصرف‌كاال‌و
خدماتخدمات
ماليات‌بر‌ماليات‌بر‌درآمد‌و‌درآمد‌و‌شركت‌هاشركت‌ها
12.2 5.1 56.1 26.5 چينچين17.8 12.9 22.8 46.5 هندهند27 2.2 32.3 38.5 اندونزياندونزي65 7.5 3.7 23.8 ايرانايران
37.1 6.2 39.2 17.5 اردناردن22.7 5.3 34.7 37.3 كره جنوبيكره جنوبي34 2.1 16.5 47.4 مالزيمالزي9 3.7 56.4 30.9 مكزيكمكزيك
8.3 3.2 33.3 55.2 آفريقاي جنوبيآفريقاي جنوبي16.3 5.2 43 35.5 تايلندتايلند17.4 1.1 55.4 26.1 تركيهتركيه
26.4 7 35.6 31
متوسط متوسط كشورهاي كشورهاي
خاورميانه و شمال خاورميانه و شمال آفريقاآفريقا
22.4 5.2 42.1 30.3متوس``````````````ط متوس``````````````ط
كشورهاي جهانكشورهاي جهان
از مأخذ:مأخذ: خام از اطالعات خام دانش- WDI 2011WDI 2011اطالعات دكتر از تكميلي دانش- محاسبات دكتر از تكميلي محاسباتجعفريجعفري
25
_ خطرپذيري وابستگي واردات ايران به نفت:2
-درآمد‌نفتي‌در‌اقتصاد‌ايران‌دو‌كاركرد‌دارد:
اول:تأمين‌كننده‌بخش‌عمده‌درآمد‌دولت
است.
دوم:تأمين‌كننده‌بخش‌عمده‌ارز‌مورد‌نياز
واردات‌كشور‌است.
26
_ درآمد ارزي ناشي از صادرات نفت در ايران:1نمودار
اسفند مأخذ:مأخذ: طباطبايي، عالمه اقتصاد دانشكده ارزي، و مالي پولي سياستهاي مقاومتي، اقتصاد همايش آقامحمدي، اسفند دكتر طباطبايي، عالمه اقتصاد دانشكده ارزي، و مالي پولي سياستهاي مقاومتي، اقتصاد همايش آقامحمدي، دكتر13911391
27
_ تغييرات درآمد ارزي ناشي از صادرات نفت 2نمودار
ايران:
اسفند مأخذ:مأخذ: طباطبايي، عالمه اقتصاد دانشكده ارزي، و مالي پولي سياستهاي مقاومتي، اقتصاد همايش آقامحمدي، اسفند دكتر طباطبايي، عالمه اقتصاد دانشكده ارزي، و مالي پولي سياستهاي مقاومتي، اقتصاد همايش آقامحمدي، دكتر13911391
28
_خطرپذيري ساختار تجارت خارجي ايران:3
ساختار‌صادرات‌و‌واردات‌كااليي‌اقتصاد‌ايران
و‌شركاي‌محدود‌ايران‌در‌صادرات‌و‌واردات،
در‌مجموع‌ساختار‌تجارت‌خارجي‌ايران‌را
خطرپذير‌نموده‌است.نگاهي‌به‌جداول‌بعدي
اين‌مشكالت‌را‌بخوبي‌نشان‌مي‌دهد.
29
كاالي‌صنعتي
)درصد‌از‌كل(
مواد‌معدني‌و‌فلزي
)درصد‌از‌كل(
سوخت)درصد‌از
كل(
مواد‌خام‌كشاورزي)درصد‌از
كل(
مواد‌غذايي
)درصد‌از‌كل(
كشور
93-8845-3868-78
1-26-44-3
2-331-4219-3
1-13-52-1
3-515-89-13
چينمصرهند
12-7 2-1 81-89 0-0 4-3 ايران
62-8010-712-2478-81
2-10-05-93-4
18-1089-9267-515-1
3-30-02-31-1
14-61-12-1
11-13
مالزيعربستان
روسيهتركيه
21-16 3-2 67-77 1-1 7-4متوسط
خاورميانه و شمال آفريقا
67-75 5-3 14-10 2-2 8-7متوسط
جهان
_ ساختار صادرات كااليي كشورها طي دورة 2جدول 2011-2000
(دست راست→ دست چپ)
WDI-2013مأخذ:
30
كاالي‌صنعتي
)درصد‌از‌كل(
مواد‌معدني‌و‌فلزي
)درصد‌از‌كل(
سوخت)درصد‌از
كل(
مواد‌خام‌كشاورزي)درصد‌از
كل(
مواد‌غذايي
)درصد‌از‌كل(
كشور
57-7552-5647-47
15-66-26-5
17-915-838-39
4-53-52-3
5-424-254-5
چينمصرهند
81-73 1-2 1-2 2-3 14-19 ايران
70-8552-5775-5961-70
6-31-11-38-4
12-516-112-48-14
2-11-11-23-4
9-415-1812-206-4
مالزيعربستان
روسيهتركيه
66-74 4-3 18-10 1-2 8-7متوسط
خاورميانه و شمال آفريقا
65-56 3-2 13-7 2-3 16-17متوسط
جهان
2000-2011_ واردات كااليي كشورها طي دوره 3جدول (دست راست→ دست چپ)
WDI-2013مأخذ:
31
3/0- آمريكا
1/8 كشورهاي منطقه يورو
1/0 ژاپن
13/4 سوئيس
18/6 سنگاپور
14/2 نروژ
3/2 CISكشورهاي
6/4 مالزي
0/2 ويتنام
4/0 افغانستان
4/9 ايران
7/0 عراق
11/2- سودان
3/1- مصر
در سال GDP_ وضعيت حساب جاري برحسب 4جدول 2012
WDI-2013مأخذ:
، گمرك جمهوري 1391مأخذ: آمار مقدماتي تجارت خارجي ايران در سال 32اسالمي ايران
، گمرك جمهوري 1391مأخذ: آمار مقدماتي تجارت خارجي ايران در سال 33اسالمي ايران
34
، گمرك جمهوري 1391مأخذ: آمار مقدماتي تجارت خارجي ايران در سال اسالمي ايران
35
، گمرك جمهوري 1391مأخذ: آمار مقدماتي تجارت خارجي ايران در سال اسالمي ايران
36
، گمرك جمهوري 1391مأخذ: آمار مقدماتي تجارت خارجي ايران در سال اسالمي ايران
37
، گمرك جمهوري 1391مأخذ: آمار مقدماتي تجارت خارجي ايران در سال اسالمي ايران
38
_ خطرپذيري رشد باالي نقدينگي و تورم:4
آثار منفي تورم در اقتصاد:
-افزايش‌هزينه‌طرح‌هاي‌سرمايه‌گذاري‌خصوصي‌و‌دولتي
-افزايش‌شكاف‌فقير‌و‌غني
-كاهش‌نرخ‌سود‌حقيقي‌و‌در‌نتيجه‌كاهش‌نرخ‌سود‌حقيقي‌بانكي‌و‌توان‌تجهيز‌منابع‌بانكي
-افزايش‌نرخ‌ارز
-اختالل‌در‌تصميمات‌سرمايه‌گذاري
-اختالل‌در‌تخصيص‌بهينه‌منابع
39
_ ادامه خطرپذيري رشد باالي نقدينگي و تورم:4
الف:داليل‌رشد‌نقدينگي:
-سياست‌هاي‌انبساطي‌مالي‌دولت
-كسري‌بودجه‌بدليل‌افزايش‌مخارج‌دولت
-تبديل‌بي‌رويه‌درآمدهاي‌ارزي‌نفت‌به‌پول‌محلي
-تحميل‌تسهيالت‌تكليفي‌به‌سيستم‌بانكي
-كافي‌نبودن‌درآمدهاي‌مالياتي‌براي‌تامين‌مخارج‌دولت
افزايش‌بي‌رويه‌طرح‌هاي‌عمراني‌و‌ناتمام‌ماندن‌آنها-بدليل‌كمبود‌مالي
-پايين‌نگه‌داشتن‌دستوري‌نرخ‌سود‌بانكي
40
_ ادامه خطرپذيري رشد باالي نقدينگي و تورم:4
ب: داليل باال بودن تورم در اقتصاد ايران:
-عدم‌انضباط‌مالي‌دولت
-سلطه‌مالي-نفتي‌بر‌سياست‌هاي‌پولي
-تامين‌كسري‌بودجه‌از‌طريق‌افزايش‌مستقيم‌و‌غيرمستقيم‌پايه‌پولي
-افزايش‌بدهي‌دولت‌و‌شركت‌هاي‌دولتي‌به‌سيستم‌بانكي
-افزايش‌بدهي‌بانك‌هاي‌تجاري‌به‌بانك‌مركزي
41
كشورهاي‌با‌تورم‌باالكشورهاي‌با‌تورم
متوسطكشورهاي‌با‌تورم
پايين
تورم )درصد( كشور تورم )درصد( كشورتورم )درصد(
كشور
59/2 بالروس 8/9 تركيه 2/5ك. منطقه
يورو
21/1 ونزوئال 6/5ك مشترك
المنافع (CIS)
صفر ژاپن
30/6 ايران 6/1 عراق 2/6 چين
22/8 اتيوپي 8/4 روسيه 1/7 مالزي
45/1 سودان 9/3 هند 0/7 امارات
35/5 سودان جنوبي 9/1 ويتنام 2/9 عربستان
2012_ وضعيت تورم در كشورهاي مختلف در سال 5جدول
2013 آوريل WDIمأخذ:
42
_ خطرپذيري كاهش اشتغال در اقتصاد ايران:5
-افزايش‌واردات‌همراه‌با‌افزايش‌درآمد‌نفتي
-ثابت‌نگه‌داشتن‌نرخ‌اسمي‌ارز‌قبل‌از‌اجراي‌تشديد‌تحريم
-با‌وجود‌تورم‌باال‌در‌داخل‌و‌ثبات‌نسبي‌قيمت‌ارز‌توليد‌بسياري‌از‌محصوالت‌توليدي‌در‌ايران‌بصرفه‌نخواهد‌بود‌و‌توليد‌كنندگان
روي‌به‌فعاليت‌مونتاژ‌مي‌آورند.
43
1392مأخذ: مركز آمار ايران به نقل از دكتر مسعود نيلي برنامه پايش ارديبهشت
44
_ خطرپذيري افزايش نرخ ارز در اقتصاد ايران:6
9932معادل1388نرخ‌رسمي‌دالر‌در‌فروردين‌ريال‌بود‌درحاليكه‌نرخ‌آزاد‌ارز‌در‌اين‌تاريخ‌به
(نرخ1392ريال‌بود‌در‌حال‌حاضر‌در)خرداد9979ريال‌رسيده‌و‌نرخ‌رسمي‌دالر35200آزاد‌دالر‌به
25400ريال‌تا12260نيز‌براي‌كاالهاي‌مختلف‌از‌ريال‌در‌نوسان‌است.اين‌مقدار‌نوسان‌در‌نرخ‌ارز‌اقتصاد‌ايران‌را‌از‌جهت‌افزايش‌هزينه‌توليد‌داخلي‌و‌همچنين‌افزايش‌قيمت‌كاالي‌وارداتي‌و‌در‌نتيجه
افزايش‌هزينه‌زندگي‌را‌با‌مشكل‌مواجه‌نموده‌است.
45
_ خطرپذيري افزايش نرخ ارز در اقتصاد ايران:6
1391مأخذ: دكتر داود دانش جعفري، طرح كاهش اثرات تحريم ، تيرماه
46
_ خطرپذيري اقتصاد ايران در ساير موارد:7
(وابستگي‌مواد‌غذايي‌مردم‌به‌واردات؛7-1
(وابستگي‌دارويي‌ايران‌به‌واردات؛7-2
(كاالهاي‌توليد‌داخل‌وابسته‌به‌واردات؛7-3
(ايجاد‌محدوديت‌در‌مبادالت‌ارزي‌ايران‌توسط‌كشورهاي‌تحريم‌كننده؛7-4
(افزایش‌مخارج‌دولت؛7-5
( افزايش تسهیالت تکلیفی؛7-6
( افزايش معوقات بانکی؛ 7-7
( افزايش بدهی دولت به پیمانکاران؛ 7-8
( تعيين دستوري نرخ سود تسهیالت بانکی؛ 7-9
( رشد حبا بي بورس؛7-10
( توان مالی صندوق های بازنشستگی؛7-11
( آلودگی های زیست محیطی؛7-12
47
از توجه شما سپاسگزارم