فرمایشات مقام عالی وزارتدر جلسه تودیع و معارفه مدیرعامل شرکت

مادر تخصصی عمران و بسازی شهری

(92/6/23)

به موضوع باز آفرینی شهری نبایستی فقط به

عنوان یک ماموریت اداری نگاه کرد؛ بلکه این

.فعالیتی است که باید با عشق همراه باشد

محور جویباره اصفهان

امروز روز بسیار فرخنده و موقعیت بسیار ارجمند و

مغتنمی است که با بزرگان حوزه معماری و شهرسازی

وکسانی که دل در گرو فرهنگ ایران زمین دارند و برای این

فرهنگ قلب شان می تپد سخنانی را بیان کنم .

موضوع عمران و بهسازی شهری واقیت بر این است که

یا در واقع به اصطالح جدید آن بازآفرینی شهری یک موضوع

بسیار بسیار مهم است .اگر بخواهیم صرفا از دریچه یکسری

تدابیر و آئین نامه های اجرائی به آن نگاه کنیم دچار یک

وضعیت نابهنجار و نابسامان و شاید بدتر از وضعیت ماقبل آن

خواهیم شد ، به همین جهت دوستان و همکاران که عالقمند

هستند دراین حوزه فعالیت کنند باید این نکته توجه نمایند که

به این موضوع نباید صرفا به دیده یک ماموریت اداری

نگاه کرد . بلکه فراتر از آن یک نگاه بنیادی تری را می

طلبد . بعبارت دیگر نوسازی بافت های فرسوده شهری

عالوه بر همه اینها عشق هم می خواهد .

رویکردهای متفاوتی تاکنون برای بافت های فرسوده در نظر گرفته شده؛

.رویکردهای اقتصادی، اجتماعی و کالبدی

رویکرد اساسی همان آفرینش مجدد بافت های شهری

.”بازآفرینی شهری ”است

میدان شهید بهشتی تبریز

رویکرد های معطوف به بافت های فرسوده

رویکردهای متفاوتی بوده است ، رویکردها ی اقتصادی

و مداخالت بسیار گسترده تا امحای آثار پیشین ،

رویکردی های نوسازی تا رویکرد های کامال اجرائی و

بورکرارتیک و کالبدی ، مثال گقته می شود که یک طبقه

تراکم تشویقی بدهیم و نظائر آن تا رویکرد های که

در جهت بازآفرینی هویت شهری است .

محور تربیت تبریز

باز آفرینی که ترجمه

دلنشین از واژه

RGENERATION ،است

در واقع به مفهوم خلق یا

آفرینش مجدد کالبد و

هویت در بافت های

فرسوده معنا می گردد.

موضوع بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده و

نابسامان شهری مصداق )بازآفرینی( شهری

واژه Regeneration .است

نگاه به بافت های فرسوده نباید نگاه )صرفا(کالبدی

باشد بلکه باید سرمایه های اجتماعی، هویتی و

.تاریخی مد نظر قرار گیرد

ورودی غربی بازار زنجان

من همیشه براین اندیشه بوده ام که این بافت ها

در عین پیچیده گی این حس را دارند که تاریخی را با

خودشان یدک می کشند، یک نشان و یادگاری هستند

از سبک زندگی پیشنیان ، از فرهنگ ، آداب و رسوم و

آئین زندگی یک ملت . بنابراین یک نقاشی بر روی

کاغذ سفید به شمار نمی آیند .این پیشینه هم از یک

سو کار را پیچیده می نماید و هم در عین حال یک

منبعی است از سرمایه های مختلف ، سرمایه های

بزرگ اجتماعی ، سرمایه های بزرگ اقتصادی و یک

سرمایه بزرگ فرهنگی. متاسفانه در جریان

نوسازی)مدرنیته ( یا هر آنچه بنامیم بدلیل اینکه ما

نتوانسته ایم سبک زندگی ، سبک اقتصادی و نحوه

سکونت مان را با اندیشه نوسازی یکسان و همراه

کنیم در واقع ناهم زمانی موجب فرسایش و تشدید

فرسایش بافت های تاریخی ایران شده است .

نگاه به بافت های فرسوده نباید نگاه )صرفا(کالبدی

باشد بلکه باید سرمایه های اجتماعی، هویتی و

.تاریخی مد نظر قرار گیرد

ورودی غربی بازار زنجان

این بافت ها طی چند نسل ویران نشده

است ! شاید طی یک نسل به این وضعیت

نابهنجار رسیده اند و در واقع بدلیل عدم

تطابق در جریان نوساز ی اقتصادی و

نوسازی فرهنگی ، اجتماعی بافت ها و

سکونتگاههای غیر رسمی دچار این گرفتاری

شده اند . اکنون اگر بخواهیم این بافت ها

را از منظر کالبد نگاه کنیم دچار یک

گرفتاری مضاعف می شویم . من این

وضعیت کالبد ی را از نزدیک مشاهده کرده

ام این مقرار ت به ظاهر حمایتی که شهر

دار ی ها وضع می نمایند .مشاهده کرده ام و

من فکر می کنم ، فضائی که ایجاد می شود

فضای بسیار پر مشکل از جنبه اجتماعی و

بسیار پر مزاحمت از جهت کیفیت زندگی

است .

در گذشته نگاه به شهر صرفا نگاه کالبدی بوده و

مد نظر قرار نگرفته شهر برای شهروند

است.

به ظاهر ساختمانها نو می شوند اما

کیفیت زندگی از جهات مختلف نظیر

آلودگی هوا ، ترافیک و غیره از نظر ابعاد

کیفیت زندگی در این محالت بسیار

مشکل خواهد بود. شاید جنبه نظری

صحبت های بنده به جنبه های عملی غلبه

داشته باشد و برخی دوستان به این

مطلب ایراد بگیرند . اما حس بنده این

است که ما مدتها است در کشور دچار

یک انحراف از مسیر شده ایم که شهر را

برای کالبد آن می خواهیم نه برای

شهروندان.

محور تربیت تبریز

محور تربیت تبریز

شهرسازی شهروند محور مدتها ست تحت

عناوین پر ططرق عمران و آبادانی و اقدامات و

عملیات اجرایی تحت الشعاع قرار گرفته است

در واقع شهر سازی شهر وند محور مدتها

ست تحت عناوین پر طمطراق، عمران و

آبادانی و اقدامات و عملیات اجرائی تحت

الشعاع قرار گرفته است . شهر و ندان

عناصر دست دوم اهمیت و کالبد شهر ها

یعنی پل ها ، ساختمانها ،را هها و جاده ها ،

عناصر اصلی به شمار می آیند . و دست

آخر معلوم نیست که چه بالیی بر سر این

شهروندانی که می خواهند در این شهر ها

زندگی کنند ، خواهد آمد . پس بنابراین

تمام بحث بنده این است که باید در باز

آفرینی شهری به دو مطلب توجه شود ،

هویت شهروندی و هویت شهرکه این

دو ،عناصر جدایی ناپذیرند

موضوع مشارکت مردمی در بازآفرینی شهری باید دوباره

تعریف شود.

مشارکت شهروندان فقط اطاعت از تصمیمات مدیران نیست

بلکه

شهروند باید در کلیه مراحل فرآیند

بازآفرینی شهری از ابتدا سهیم باشد.

از نظر بنده شهروند یک مفهوم پیچیده است که در ابعاد

مختلف باید برای آن فکر کنیم. قبل از آنکه برای شهروند

خدمات تصور کینم با ید برای او حق تصور کنیم. مسئله مهم

برای او حق است . شهروند، کسی است که حق دارد در این

کشور ، زندگی کند و میتواند برای این آب و خاک تصمیم

های فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، اجرائی بگیرد . اینکه ما می

گوئیم، می خواهیم به شهروند خدمت کنیم . باید بدانیم که

خدمت در مرحله دوم است و در محله اول باید بپذیریم که

آنها حق دارند و بیش از اینکه ما می خواهیم خدمت کنیم ، آنها

حق دارند از ما پرسش کنندواین دو مفهوم را اگر بخواهیم در

حوزه بافت ها مطرح کنیم ، بدین معناست که دست آخر

مشاهده کنیم که شهروندان بازآفرینی شهری و ایجاد هویت

جدید سهم داشته اند .

تحقق عملی مشارکت مردمی از طریق به

رسمیت شناختن شهروندان، ایجاد

ساختارهای محلی و حکمروایی محلی

عملی می شود.

قبل از اینکه مسئولیت وزارتی بپذیرم، در یک میزگرد تخصصی

در رابطه با بافت ها ی فرسوده، به این نتیجه رسیدم که

نوسازی این بافت ها نیاز به یک مدل حکم روائی برای احیاء

دارند. که درآن مدل حکم روائی شهر ی ما مشاهده کنیم

چگونه شهروندان می توانند اعمال نظر نمایند . تصور فعلی

ما از مشارکت این است که وقتی ما می گوئیم

مشارکت ،یعنی اینکه ما تصمیم گرفته ایم یک بخش اقداماتی

انجام بدهیم ، طراحی تهیه کرده ایم و برای آینده آن تصمیم

گرفته ایم ، شهروندان، لطفا با ما مشارکت کنید ! به عبارت

دیگر خودمان تصمیم گیری کرده ایم و از آنها انتظار مشارکت

داریم .و هر کس که با ما مشارکت نکرد احتماال دچار مشکل و

عیب و ایراد است و ما خودمان حتما فاقد عیب وایراد و

مشکل هستیم ! اما اگر بخواهیم با مفهوم شهروندی به احیاء

بافت های فرسوده توجه کنیم الزم است بدانیم که احیاء بافت و

ایجاد هویت جدید در این مناطق باید قبل از هر چیزی مطلوب

شهروندان آن باشد.

اگر بخواهیم بافت های فرسوده را

ساماندهی کنیم ابتدا باید به مشکالت جاری

این بافت ها توجه کنیم

اگر بخواهیم بافت ها ی فرسوده که دچار فقر

شهر ی از قبیل ، فقر خدمات ، انواع آسیب

ها، بزهکاری و ... شده اند را ساماندهی

کنیم ابتدا باید مشکالت جاری آن را در نظر

بگیریم که صحیح به نظر می رسد، با دادن

تراکم چیزی حل نمی شود . مثال منطقه

مرکزی تهران یک زمانی به عنوان مرکز

حکومت فرهنگ ، اقتصاد و همه چیز بوده،

اگر ما به متقاضی دو طبقه تراکم بدهیم آیا

می توانیم بگویم آینده هویت این منطقه چه

خواهد شد؟ آیا با دادن دو طبقه تراکم مسئله

حل خواهد شد؟ ما چه تصوری داریم از کارکرد

این منطقه در آینده شهر ؟ و از سوی دیگر

شهروندان در هویت آتی بافت چه نقشی

دارند و چگونه می خواهند مشارکت کنند ؟.

توجه به امر آموزش در ایجاد ساختارهای

محلی و حکمروایی محلی امری اساسی و

اجتناب ناپذیر است.

این مفهوم خیلی پیچیده ای است که این حوزه

می خواهد با آن کار کند و این کار سخت

است! آقای دکتر ایزدی! و با هر فعالیت طراحی

، مهندسی و عمرانی که انجام می شود متفاوت

است. به نظر من ما حتما با ید برویم بدنبال

ساختارهای محلی. ساختارها ی محلی که اساسا

گوش به فرمان ما نباشند، ما باید استقالل این

ساختارهای محلی را به رسمیت بشناسیم ، در

حقیت آنها تصمیم گیر باشند و ما باید ازجنبه های

هدایت، افزایش دانش ، کمک های مادی و

معنوی و جنبه های آموزشی که از بحث های

مهم است .باید کمک کنیم تا یک گام به جلو

برداریم تا به حکم روائی بهسازی شهری توسط

ساکنان برسیم. باید بدانیم چگونه می توانیم نظام

حکم روائی محلی را ایجاد کنیم ؟

نباید حفظ و احیای هویت ملی، فرهنگی و

سرعت اقدامات در تعارض قرار گیرند.

ارزش ها و هویت نباید فدای سرعت شود.

مدتها است که مادر کشور دچار این تعارض حفظ هویت

ملی ، فرهنگی و سرعت در اقدامات هستیم . گفته می شود

که باید این اقدامات بصورت سریع انجام شود ولی آیا این

سرعت به قمیت حذف و عبور از هویت صورت می گیرد ؟

ما جامعه مهندسی کشور نتوانسته ایم به این تعارض پاسخ

بگویم . هنوز که هنوز است پاسخ تعارض حفظ هویت و

ارتقاء هویت و سرعت را در نوسازی نداده ایم .

ما ایرانی ها در سخن سرائی ید طوالیی داریم اما این

سخنان چگونه تبدیل به یک راهبرد گرددکه در اجزاء

عملیات اجرایی حضور داشته باشد؟ این خیلی مهم است .

در سنوات گذشته کم سخن از معماری اسالمی – ایرانی

نشده ، ولی آیا آنچه ساخته ایم و داریم می سازیم و

هزاران میلیارد تومان در آن هزینه می کنیم ، واقعا نشانی

از معماری – ایرانی ، اسالمی دارد ؟ این مطلبی است که

فرهیختگان و افراد اهل نقد باید به آن بپردازند .

در بازآفرینی شهری بایستی درون و برون

شهر یکپارچه دیده شود، در حال حاضر هیچ

تناسبی بین این دو وجود ندارد.

پس بنvابراین بvه چنvد نکتvه مجvددا اشvاره می

کنم :

- تاکیvد بvر یvک نvوع سvاختار حکم روائی محلی

و محلvه ای و قبvول اسvتقالل آن و پvذیرش

نقش بجvای خودمvان بvرای پشvتیبانی نقش

عملیاتی مستدام

- رشvد درون و بvرون شvهر را بایvد یکپارچvه

بvبینم ، بvه نظvر می رسvد معvاونت شvهر سvازی

بایvد کvامال در اختیvار این سیاسvت وزارتخانvه

باشvد. مثال شvهر کاشvان را بعنvوان یvک شvهر

مvیزان و حجم ، بگvیریم نظvر در تvاریخی

از یvک رشvد وحشvتناک سvاخت و سvاز شvهر

برخvوردار اسvت در صvورتیکه ، بvافت از درون

تهی اسvت. واین وضvعیت دراکvثر شvهر هvای

... و ، سvمنان ، اصvفهان یvزد تvاریخی مثال

مشاهده می شود

در انتخاب مدیران نباید حق انتخاب

شهروندان نادیده گرفته شود.

من به یقین می توانم بگویم ، خودم را محق نمی دانم که در

تصمیمات به نحوی عمل نمایم که حق انتخاب شهروندان را از آنان

گذار ، حق دارم سیاست سلب نمایم . بنده به عنوان یک سیاست

گذاری نمایم، ولی این سیاسیت گزاری نباید موجب ایجاد محدودیت

برا ی حق شهروندان گردد و این یک نکته کلیدی است که باید به

آن توجه نمایم و به آن جنبه عملیاتی بدهیم . به نظر می رسد.

باید از اهل علم و تحقیق، اساتید دانشگاهی در رشته های شهر

سازی، برنامه ریزی شهری ، جغرافیا و کسانی که در رشته های

علوم انسانی ، علوم اجتماعی ، افرادی که در حوزه های مسائل

اجتماعی شهری فعالیت می کنند کمک بگیریم .که تصمیمات ما در

واقع منجر به سلب حق انتخاب از شهر وندان نگردد .

درباز آفرینی شهری هویت یک اصل مهم است، یعنی اینکه اگر ما در

فرآیند نوسازی هویت را تغییر می دهیم، می خواهیم به چه هویتی

برسیم؟و در رابطه با آن گفتگو نمایم .

در بازآفرینی باید به عنصر مالی و

اقتصادی هم توجه شود.

کvه -نکتvه آخرتvاثیر عنصvر اقتصvادی و مvالی اسvت. اگvر مطvالبی

نشvود روشvنی طvراحی مvالی الگvوی مبنvای یvک بvر بیvان شvد

دسvت آخvر بvه یvک قصvه تبvدیل خواهvد شvد و اجvرایی نخواهvد شvد.

زیvر ی شvرکتها مvدیره درهیvات کvرد، خvواهیم تالش نvیز مvا

مجموعه وزارتخانه یک عنصر برنامه ریز مالی معرفی نمایم.

وظیفه خود می دانم از زحمات های مهندس کیان پور و اعضاء هیات مدیره صمیمانه

تشکر نمایم و از زحمات تمام کسانی که دراین شرکت، وزارت راه و شهر سازی،

مشاوران حقیقی و حقوقی و پیمانکاران که دراین امر مهم کمک کرده اند تشکر نمایم.

این تغییر و تحوالت به معنای رد کردن زحمات گذشتگان نیست و به مفهوم این است

که در یک دو امدادی بقیه را ه را با یک انرژی جدید پیش ببریم و بتوانیم کار را بهتر

انجام بدهیم. برای آقای دکتر ایزدی آرزوی توفیق دارم ، انشاا... به مدد الهی و به

یاری همه شما همکاران محترم در راه اعتالی ایران اسالمی عزیرو سرافراز توفیقی

داشته باشیم.