دكتر خیراللهیاستاد:

گزارشگری مالی نوین در بخش عمومی

نسیم سهیلیارائه دهنده :

مقدمه

گزارشگری مالی

به عنوان محصول نهایی فرایند حسابداری

تحت تاثیر

نیازهای استفاده کنندگان

ویژگی های محیطی

به شكل غير مبادله اي موسوم به فعاليتهاي از

نوع دولتي يا حاكميتي

مقدمهدولت بعنوان بزرگترين نهاد بخش عمومي

براي تحقق اهداف خود دو نوع فعاليت انجام مي دهند:

جهت رسیدن به اهداف غیر بازرگانی

شهروندانجهت رفاه حال

به عنوان مکمل در کنار فعالیت

های غیر بازرگانی

فعاليتهاي غير بازرگاني

فعاليتهاي بازرگاني

WWW.YOUR-SCHOOL-URL.COM در نوین مالی گری گزارشدولتی بخش

تاثير ويژگيهاي محيطي فعاليت بر •گزارشگري مالي

ويژگي هاي محيط فعاليت ازجمله عوامل تاثير گذار در .حسابداري و گزارشگري مالي است

غIير عمIومي نهادهIاي و دولت مIالي گزارشIگري و حسIابداري دولIتي براسIاس ويIژگي هIاي منحصIر بIه فIرد محيطي اين قبيIل

سازمان ها و نهادها ودر پاسخ به اين ويژگي شكل مي گيرد.

،غIير بازرگIانيفعIاليت هIاي موسسIات بخش عمIومي عالوه بIر بازرگIاني تIرتيب نIیزفعاليتهIاي بIدين دهنIد. مي انجIام

گزارشIگري مIالي در اين قبيIل موسسIات تحت تIاثير ويIژگي هIاي قرار خواهد گرفت.بازرگانيو غير بازرگاني محيط فعاليتهاي

از متفIاوت فعIاليت نIوع دو محيطي هIاي ويIژگي كIردن لحIاظ مصIاديقي اسIت كIه نIوع و شIيوه گزارشIگري مIالي موسسIات مIورد بحث را از موسسIات بازرگIاني و توليIدي بخش خصوصIي متمIايز

مي نمايد.

WWW.YOUR-SCHOOL-URL.COM در نوین مالی گری گزارشدولتی بخش

فIراهم آوردن اطالعIات مIالي هIدف اين چIارچوب نظIري و سIودمند سياسIي اقتصIادي هIاي گIيري تصIميم جهت

و وارزيIIابي اجتمIIاعي پاسIIخگويي وظIIايف انجIIام بود.عملكردسازماني و مديريت

سIال دولIتي 1993واز حسIابداري هIاي اسIتاندارد و اصIول از چIارچوب نظIري بIر مسIئوليت پاسIخگويي فIدرال مبتIني

پيروي مي نمايند.

در این چارچوب ، هدف حسابداري ايجاد يك سيستم

يا پاسخگو و پاسخ خواه مناسب جريان اطالعات بين

صاحبان حق است.

چارچوب نظري و اصول پذيرفته شده •گزارشگري مالي

سIال از قبIل تIا حسIابداري 1987 هIاي اسIتاندارد و اصIول چIارچوب نظIري مبتIني بIر دولتهIاي ايIالتي و محلي آمريكIا از

(پIيروي NCGAمصIوب شIواري ملي حسIابداري دولIتي )تصIميم مي نمود.

WWW.YOUR-SCHOOL-URL.COM

هدف هاي گزارشگري

مالي

كIه اخIير هIاي دهIه دردو نظIري چIارچوب براسIاس مبنIاي بIر

تIدوين شIده اهIداف گزارشIگري مIالي نIيز تحت مسIئوليت پاسIخگو

تاثير اين مفهوم قرار گرفته است.

ريشIه در فلسIفه سياسIي دارد و مسIئوليت پاسIخگويي مفهIوم

حIق و پIذيرش حIق دانسIتن حقIايقمفهIوم امIروزي آن بIر اركIاني نظIير

شIهروندان بIراي خIواهي تكليIف پاسIخ و بIراي والIزام پاسIخگويي

استوار است.مقامات منتخب ايشان

در نوین مالی گری گزارشدولتی بخش

WWW.YOUR-SCHOOL-URL.COM در نوین مالی گری گزارشدولتی بخش

هدف های گزارشگری مالی •در بیانیه مفهومی

شماره یک

رعایت و

التزام بودجه

ای

اجرای عملیات

مباشرت

سیستم ها و

کنترل ها

مفهIوم مسIئوليت (( بIر مبنIاي GASBبيانيIه مفهIومي شIماره يIك از پاسIخگويي مشخصIي تعريIف ارائIه بIا و اسIت يافتIه تIدوين

مسIئوليت پاسIخگويي آن را در مركIز ثقIل گزارشIگري مIالي قIرار را مIالي گزارشIگري و اسIت مسIئوليت داده ايفIاي اصIلي ابIزار

در FASABهیIات مشIورتی اسIتانداردهای حسIابداری دولت فIدرال به رسميت شناخته است.پاسخگويي

، هIدف در فصIل چهIارم بیانیIه مفهIومی شIماره یIک 1993سIال

نمIوده بنIدی دسIته اصIلی گIروه چهIار در مIالی گزارشIگری هIای است. شامل:

WWW.YOUR-SCHOOL-URL.COM در نوین مالی گری گزارشدولتی بخش

هدف های گزارشگری مالی •در بيانيه مفهومي شماره دو

استراليا

دراين بيانيIه گزارشIگري مIالي بIا مقاصIد عمIومي مكIانيزمي فIراهم

مسIئوليت پاسIخگوييمي آورد كIه مIديريت و اعضIائ هيIات مIديره

خود را ايفا نمايند.موسسIات بازرگIاني در اين بيانيIه تصIريح شIده اسIت اگIر چIه هIدف

موسسIات غIير بازرگIاني بIه اسIت و كسIب سIود و نIرخ مطلIوب بIازده هسIتند ولي هIر دو بIراي افIراد جامعIه كIاال دنبIال هIدفهاي غيرمIالي

و خIدمات فIراهم مي كننIد و بIراي اين كIار منIابع الزم اسIت كIه در آنهIا قIانوني نماينIدگان ويIا منIابع ين ا كننIدگان فIراهم مقابIل

دارند.مسئوليت پاسخگويي

WWW.YOUR-SCHOOL-URL.COM

تIامين كننIدگان گزارشIگري مIالي بايIد اطالعIاتي فIراهم كننIد كIه در جهت تحقIق هIدفهاي از مصIرف منIابع مIالياز منIابع مIالي

پيش تعIيين شIده و منطبIق بIا شIرايط و مقIرراتي كIه بIه تصIويب رسيده اطمينان حاصل كنند.

P

بتواننIد مIالي هIاي گIزارش از كننIدگان واحIد اسIتفاده تIوان

آينIده در خIدمات و كIاال ارائIه تIداوم را گزارشIگردر خصIوص

مورد ارزيابي قرار دهند.

P

در نوین مالی گری گزارشدولتی بخش

هدفهاي مورد تاكيد در اين بيانيه شماره دو•

جهت گزارشIگري مIالي بIا مقاصIد عمIومي بايIد اطالعIات مفيIد

ارزيIابي و اتخIاذ تصIمیم گIيري هIاي الزم دربIاره تخصIيص منIابع

ارائه نمايد.مالي كمياب

P

يكي مسIئوليت پاسIخگويي فراهم كIردن اطالعIات بIراي تحقIق

عمIومي بخش مIالي گزارشIگري فرآينIد در مهم وظIايف از

است.P

WWW.YOUR-SCHOOL-URL.COM در نوین مالی گری گزارشدولتی بخش

((IFACبيانيه مطالعاتي شماره يك •

در اين بيانيIه نIيز مقIرر گرديIد اسIت گزارشIگري مIالي ضIمن احIراز دولت پاسIخگويي تابعIه مسIئوليت واحIد تحصIيل و مIورد در

مصIرف و حفIاظت از منIابع مIالي تحت كنIترل اطالعIات سIودمند براي تصميم گيري براي موارد زير فراهم نمايد.

منIIابع مصIIرف و تحصIIيل برحسIIب آيIIا است.مجوزهاي قانوني

در چارچوب اختيارات قانوني و آيا تحصيل و مصرف منابع مالي

نحوه تخصيص و مصرف صورت گرفته.محدوديت مالي

چگونگي تامين منابع مالي و وجوه منابع مالي.

شرايط مالي دولت و واحدهاي تابعه و تغييرات حاصله نقد مورد نياز.

در آن.

WWW.YOUR-SCHOOL-URL.COM

هرکIدام بIه نوبIه خIود نقIدی و تعهIدیگزارشIگری مIالی بIر مبنIای

تIامین را نیازهIای اطالعIاتی موسسIات بخش عمIومی تواننIد می

نمایند؛

در نوین مالی گری گزارشدولتی بخش

مبنای •حسابداری

بIه سیسIتم حسIابداری نقIدی را آنکIه اطالعIات مIالی دلیIل بIه

بIرای ارزیIابی بودجIه هIای نقIدی سIادگی و عیIنی تIر ارائIه می نمایIد

بیIنی منIابع نقIدی بIه تهیIه و نظIارت وپیش مفیIد اسIت امIا قIادر

اطالعIات مربIوط بIه بهIای تمIام شIده فعالیتهIا و برنامIه هIای دولت

نخواهد بود.اطالعIات مربIوط بIه بهIای تمIام شIده کIاال می توانIد مبنIای تعهIدی

را کIه بIرای تصIمیم گIیری و تحقIق مسIئولیت پاسIخگویی و خIدمات

مالی و عملیاتی اهمیت حیاتی دارد تهیه نماید.

WWW.YOUR-SCHOOL-URL.COM

دیIای تعهIر مبنIگری بIا گزارشIدهی هIا و بIایی داراییهIر شناسIه بIاد کIان ایجIدر زم

است Iتاکید IداردI.تاIریخ گIزارشگIریهمان

دیIای تعهIر مبنIگری بIای گزارشIدهی هIطح واقعی بIورد سIدی در مIات مفیIاطالع

اعمI از بIدهی هIا و سIایرتعهدIات نIظIیر بIدهی هIاIی ناشIی اIز سIازمIانهIایI عمIومی ودوIلIت

تعهدات Iانباشته صندIوق های بازنشIستگی Iکارکنان و داراییها فراهم می نماید.

دیIای تعهIر مبنIگری بIگری گزارشIا در دوره گزارشIه هIدها و هزینIایی درآمIر شناسIب

نظIام مIدیریت بIر مبنIای و بIه دIولت و موسسIات عمIومی کمIک Iمی کنIد تIا تاکیIد دارد

راI تحقق Iبخشند.نتایج و Iمدیریت بر مناIبع

ودIرد خIالی و عملکIعیت مIد وضIل دارنIومی تمایIزرگ بخش عمIات بIا و موسسIدولته

راI حIسIب مIورIدI بهIتIر یIاI بIدتر از IآIنچIهI IهسIتI نشIان IدهنIد کIه گزIارشIگرIی بIر IمبنIای IتعهIدIی

تحقIق وI ارتIقIای مIوIجب IشIفاIفیتI مIالIیI ،IدرسIتکاریI وIاIتکIاI پIذیIری IگزارشIهای مIالی Iو

می گردد.سطحI مسIئولیت پIاسخگوIیی ماIلی و عIملیاIتی

در نوین مالی گری گزارشدولتی بخش

در تعدیل شده یامبنای تعهدی کامل مزایای •گزارشگری مالی موسسات بزرگ

بخش عمومی

WWW.YOUR-SCHOOL-URL.COM

جایگاه تئوری وجوه در گزارشگری مالی

قبل از طرح تئوری وجوه تا

توسط ویلیام واتر ، دو مکتب

فکری بر حسابداری حاکم

بوده و هر دو نیز مبنای عمل

حسابداری قرارگرفته است :

مIIIالکیت تئIIIوری انفرادی:

بIه اوایIل تاریخچIه آن می19قIIرن رسIIد،

فکIIری مکتب اولین مبنIIIای کIIIه اسIIIت حسIIابداری متIIدلوژی

قرار گرفت .

بنگIIIIاه تئIIIIوری اقتصادی:

قIIرن اوایIIل 20در اقتضIای بIه و مطIرح تIIدریج بIIه و زمIIان تئIIIIوری جIIIIایگزین انفIIIرادی مIIIالکیت

گردید.

در نوین مالی گری گزارشدولتی بخش

WWW.YOUR-SCHOOL-URL.COM

، ضIمن انتقIاد از دو پIدر تئIوری وجIوه معIروف بIه ویلیIام واتIر مIورد تئIوری شخصIیت در کIافی دالیIل ارائIه و قبلی محIور

آنهIا، هIای اول نارسIائی نیمIه اواخIر در را تئIوری وجIوه و ضIمن حIذف شخصIیت از محIوریت تئIوری مطIرح20قIرن

حسIابداری، واحIد یIا منطقIه ای از عملیIات بنگIاه یIا سIازمان را بIه عنIوان کIانون و مرکIز توجIه فراینIد حسIابداری قIرار داده و دفIاتر وگزارشIهای مIالی بIرای آن واحIد یIا عملیIات تهیIه می

گردد.

، در گزارشIهای مIالی دولتهIا و حکومتهIای محلی در حIال حاضIرتئIوری وجIوه نقش برجسIته و نهادهIای بIزرگ بخش عمIومی،

ای در ایجIاد شIفافیت مIالی و کنIترل و هIدایت منIابع مIالی بIه ایفا می نماید.سوی اهداف مصوب

نقش انکIار ناپIذیر تئIوری وجIوه در گزارشIگری مIالی فعالیتهIای هIا و شIهرداری دولت حIاکمیتی نIوع تحIوالت از آخIرین در ،

بیانیIه حسIابداری دولتهIای ایIالتی و محلی آمریکIا کIه در انتشIار متبلIور شIده مIورد توجIه و تاکیIد قIرار 1999GASB مصIوب 34

گرفته است.

در نوین مالی گری گزارشدولتی بخش

WWW.YOUR-SCHOOL-URL.COM

دولIتی و حIاکمیتی فعالیتهIای گزارشIگری طریIق در از کIه

گIیرد می صIورت دولIتی وجIوه مسIتقل معیIار حسIابهای از ،

اندازه گیری جریان منابع مالی استفاده می شود.

بازرگIانی فعالیتهIای مIالی گزارشIگری طریIق در از کIه

، از معیIار حسIابهای مسIتقل وجIوه سIرمایه ای صIورت می گIیرد

اندازه گیری جریان منابع اقتصادی استفاده می شود.

دونوع معیار بر استفاده از GASB 34بیانیه در گزارشگری مالی تاکید نموده اندازه گیری

است:

در نوین مالی گری گزارشدولتی بخش

WWW.YOUR-SCHOOL-URL.COM

نظام و ( SNAحساب های ملی )سیستم (GFSآمارهای مالی دولت )

و اهدف آنها در ارتباط با گزارش های مالی دولتی

عالوه بIر گIزارش هIای مIالی ، اغلب دولتهIا اطالعIات مIالی منطبIق بIا

( GFS)نظIام آمارهIای مIالی دولت و ( SNA)سیسIتم حسIاب هIای ملی

درآمIد وثIروت خIالص کIل کشIور را انIدازه گIیری SNAنیز تهیه می نمایند .نمایIد تشIکیل می را آن از بخشIی دولت فقIط کIه

.و واحد گزارشگر آن کل جامعه استمیدهد GFS هIت کIی اسIتم خاصIل سیسIه وتحلیIرای تجزیIب

اسIت شIده طIراحی دولت حIاکمیتی و فعالیتهIای فقIط سیسIتم این در گزارشIگر فعالیتهIای واحIد

را پوشش میدهد.عمومی بخش دولتی

در نوین مالی گری گزارشدولتی بخش

یها

فهد

G

FS

, S

NA

و

ا هآن

ط با

رتا

یلت

و د

یال

می

هاش

ارز گ

با

GFS تریIIبیش تفضIIیلی تولیIIد اطالعIIات جهت بIرای را دولت عمIومی بخش بIه مربIوط اطالعIات

SNA.فراهم می نماید SNA روتIالص ثIت وخIد ، انباشIیری تولیIدازه گIر انIب اقتصIاد دارددر تاکیIد تاکیIد GFS. کشIور تولیIد بIر

جریانهIای شناسIایی آن اصIلی هIدف بلکIه نIدارد، مIالی عملکIرد تحلیIل جهت سIودمند مIالی منIابع

دولتهاست .

WWW.YOUR-SCHOOL-URL.COM

گزارشهای مالی جامع

کIه افIزایش سIطح مسIئولیت گزارشIات مIالی جIامع، گزارشIاتی اسIت مIوجب

مIصIرف صIحIیح منIابع و حفIظ وI حIراسIت از دارIایی هIاI، I و مIاIلی وI عIملیIاتIی دولت

و همIچIنین اIهIدIاف وI نتIایج حاصIل از IمصIرف منIاIبع Iرا بIه مIالیI و اقتIصIادی عمIوIمIی

طIور همزIمان فIراهم می آوIرد.

انواع گزارشات مالی جامع

گزارش بررسی وتحلیل مدیریت

مالی صورتهایاساسی

گزارشهای مالی تکمیلی

در نوین مالی گری گزارشدولتی بخش

WWW.YOUR-SCHOOL-URL.COM

واحد گزارشگری مالی

انتقIال منظIور بIه کIه اطالق می شIود واحIدی بIه گزارشIگری واحIد

مبIادرت بIه اطالعIات مIالی و سIایر اطالعIات مربIوط بIه واحIد گزارشIگر،

می نماید.انتشار صورتهای مالی با مقاصد عمومی

در نوین مالی گری گزارشدولتی بخش

ویژگی های واحد گزارشگر

هIت کIدیریتی اسIتفاده از دارای مIترل واسIه کنIوظیفمنIابع، تولیIد محصIول ونتIایج آن، اجIرای تمIام یIا قسIمتی از

می بودجIه واحIد عملکIرد پاسIخگوی و داشIته عهIده بIر را باشد.

ورتهایIه صIک اسIت نحIوی بIه گزارشIگر واحIد گسIتره ، حIوزه عملیIات وشIرایط مIالی آنIرا بIه صIورت معIنی مIالی آن

.داری معرفی نماید

الیIم صIورتهای از بIالقوه کننIدگانی اسIتفاده دارای اسIت کIه قIادر بIه اسIتفاده از اطالعIات منIدرج در صIورتهای

و بIوده منIابع تخصIیص منظIور بIه بIه مIالی ملIزم را واحIد پاسخگویی در مورد بکارگیری و مصرف منابع می نمایند.

WWW.YOUR-SCHOOL-URL.COM

رویکرد اختیار تخصیص منابع مالی

رویکرد قانونی

مفهوم مسئولیت پاسخگویی

مفهوم کنترل

ط توس

مالیی

گرزارش

د گ واح

دهدو

ن محعیی

ص تصو

رخد د

کرروی

ع نوا

ا

IFAC

در نوین مالی گری گزارشدولتی بخش

WWW.YOUR-SCHOOL-URL.COM

ونیازهای اطالعاتی گزارش های مالیاستفاده کنندگان آنها

IFAC هرداریIالی دولت وشIهای مIدگان از گزارشIتفاده کننIاس

ها را به شرح زیر طبقه بندی نموده است :

قوه مقننه -1

در نوین مالی گری گزارشدولتی بخش

- شهروندان، پرداخت کنندگان 2

مالیات، رای دهندگان،دریافت کنندگان

کاال وخدمات

4

منابع ماليبين المللي تامين - دولتها و نهادهاي

تحلیل گران -5

مالی واقتصادی

3- سرمایه

گذاران و اعتبار دهندگان

WWW.YOUR-SCHOOL-URL.COM

گزارشگری مالی در بخش عمومی ایران

دولت و واحIد هIای تابعIه، شIهرداری هIا وهمچIنین نهادهIای عمIومی

سIازمانهای جملIه از ، اسIالمی انقالب نهادهIای نظIیر دولIتی غIیر

بزرگ بخش عمومی ایران محسوب میشوند.

عمIومی توسIط مسIئولیت پاسIخگویی عدم توجIه کIافی بIه مفهIوم

مقامIات منتخب ومنصIوب سIازمانهای بIزرگ بخش عمIومی ایIران از

و سIو شIهروندی یIک مطالبIات سIطح ارتقIای مIورد عIدم حIق در

بIر منIابع مIالی واقتصIادی عمIومی از سIوی دیگIر از دانسIتن حقIایق

جملIه دالیلی اسIت کIه نظIام گزارشIگری مIالی بخش عمIومی ایIران را

با نارسایی های زیر مواجه ساخته است از جمله:

در نوین مالی گری گزارشدولتی بخش

فقدان مرجع تدوین اصول و استانداردهای

حسابداریعدم استفاده از مبنای

تعهدیعدم گزارشگری صحیح داراییها و بدهی های

غیر جاری

WWW.YOUR-SCHOOL-URL.COM

بيسIتم در آخIر قIرن در دهIه انقالب دهIه بIه كIه

نIير عمIومي بخش مIالي گزارشIگري و حسIابداري

موسIوم اسIت تحIوالت چشIمگيري در نظIام حسIابداري

محلي هIاي حكIومت و هIا دولت مIالي گزارشIگري و

كشIورهاي توسIعه يافتIه و بعضIا در حIال توسIعه يافتIه

صIورت گرفتIه اسIت. اين تحIول اساسIي كIه عمIدتا بIه

حIق پاسIخ دليIل افIزايش مطالبIات شIهروندي دايIر بIر

وتغيIير در نگIرش دولتمIردان و سياسIتمداران خIواهي

صIورت مسIئوليت پاسIخ گIويي وعمليIاتي نسIبت بIه

گIيري شIكل بIه منجIر اسIت نIوين پذيرفتIه نظIام

گرديده استگزارشگري مالي در بخش عمومي در نوین مالی گری گزارش

دولتی بخش

نتیجه گیری•

WWW.YOUR-SCHOOL-URL.COMپایان