پژوهش علمی

1

فهرست مطالب:انواع پژوهشهای کمی1.

پژوهشهای آزمایشی .1.1 پژوهشهای شبه آزمایشی .1.2

پژوهشهای توصیفی.1.3

پروپوزال نویسی2.بیان مسئله .2.1 نمونه گیری .2.2

جمع آوری اطالعات.2.3 آمار .2.4

)نمودار(روشهای تحلیل .2.5

2

:اهداف آموزشی این سری اسالید

روش هاي مختلف تجزيه و تحليل مسئله را  •بيان کنيد

بتوانيد مسئله مورد نظر را تجزيه و تحليل •کنيد

•……

برگشت به فهرست

انواع پژوهشهای کمی

Experimentalپژوه�ش آزمایش�ی)تجربی( •وتعیین • مس��تقل متغی��ر کردن )دس��تکاری

روابط علی بین متغیرها (

Descriptiveپژوهش توصیفی •بدون • متغیرها بی�ن ممک�ن رواب�ط کش�ف (

دستکاری متغیرها (

4

برگشت به فهرست

انواع پژوهش

کيفي تقسیم بندی پژوهشهای کمی

توصيفي

پيمايشي

longitudinal

cohort

trend

panel

longitudinal

Cross sectional

Description of single variable

Exploring relationship

Time-bounded

Time-ordered

عليمقايسه

ايهمبستگي

آزمايشي

شبه آزمايش

گواه غير معادل

متوازن

توالي زماني

آزمايشواقعي

تصادفي،گوا ه

پس آزمون

تصادفي، گواه همتاسازيپس آزمون

تصادفي،گواه

پس آزمون

سه گروهي سولومون

چهار گروهيسولومون

طرح هاي عاملي

ماقبل آزمايش

يک گروه پيش آزمون

يک گروه ،پيش

وپس آزمون

ايستا

5

نمودارلینک به توضیحات است

پژوهش آزمایشی

6

برگشت به فهرست

پژوهش آزمایشی(Experimental)

7

تجرب�ی(( آزماي�ش ترين ))پژوه�ش س�خت علمي بررس�ي شک�ل تري�ن ومطلوب

است .مشخص�ه آ�ن شرائ�ط کنترل شده بررسي

است .

اثبات کارکردي روابط شناخ��ت امکان دست نظ�ر مورد هاي پديده بي�ن شده مي فراه�م را وتربي�ت تعلي�م کار اندر

آورد.

برگشت به فهرست

مزيت هاي پژوهش آزمایشی

محقق مي تواند : شرائ�ط را ب�ه ص�ورت نظام من�د دستکاري و •

به تغييرات و کن�د ايجاد تغيي�ر آنه�ا در ي�ا وجود آمده در نتايج را در نظر گيرد.

ترتي�بي ده�د ت�ا رويداد در زمان�ي اتفاق افتد •دقيق گيري اندازه و مشاهده براي ک��ه

آمادگي دارد.• ، ها يافت�ه وس�قم اثبات ص�حت منظور ب�ه

مشاهدات�ش را تح�ت همان شرايط تکرار و 8کنترلي مستقل بر روي نتايج اعمال کند .

پژوهش

تجربی

برگشت به فهرست

روشهاي مورد استفاده در پژوهشهای آزمایشی

-انتخاب تصادفي آزمودينها 1• استفاده از گروه -2 •

)کنترل(گواه

؟؟-استفاده از پيش آزمون 3••

9

پژوهش

تجربی

برگشت به فهرست

: در طراحی پژوهش آزمایشیآزمودن و اطالعات گردآوری نحوه )مهندسی

ب�ه میزان�ی ک�ه پژوهشگ�ر روشهای ذکر فرضی�ه( شده در اس�الید قبل�ی را ب�ه کار گیرد نتای�ج قابل اطمینان تری ب�ه دس�ت خواه�د آورد. از این رو در میزان ب�ه حسب آزمایش�ی پژوهشهای طراح�ی

روش ذک�ر شده اس�امی گوناگون�ی به 3بکارگیریطرح پژوهش تجربی داده می شود((.

ب�ه کارگیری موارد فوق در واق�ع مهمترین مزاحم متغیرهای کنترل برای محق�ق ابزارهای

می باشند10

پژوهش

تجربی

برگشت به فهرست

انواع طرح هاي آزمايشي))تجربی((

بر مبناي ميزان کنترلي که پژوهشگراعمال مي کند :

تجربی طرح هاي ما قبل

واقعيتجربی طرح هاي

تجربی طرح هاي شبه

Pre experimental design

True experimental design

Quasi experimental design

11

پژوهش

تجربی

برگشت به فهرست

ای ک�ه دارند فرضی�هپژوهشگران ب�ه حس�ب ای ک�ه در اختیار دارند بودج�ه و زمانو کنترل و قص�د ک�ه را متغیرهای�ی آنها

)نقشه ای�ن طرحه�ا از میتوانن�د دارن�د، های( پیشنهادی بهره گیرند.

هنگام در پژوهشگر البت�ه انتخاب طرح )نقش�ه پژوه�ش( ب�ه مساله داشته توج�ه کامال نتای�ج تحلی�ل نحوه

.باشد12

پژوهش

تجربی

برگشت به فهرست

Types of DesignsIs random assignment used

Randomized ortrue experiment

Yes

Quasi-experiment

Yes

Is there a control group orMultiple measures?

No

Non-experiment

No

برگشت به فهرست

داشتن اعتبار )روايي( شرطی اساسی در تحقیق است هر تحقیق آزمایشی را از نظر اعتبار از

دو جهت می توان مورد بررسی قرار داد . (اعتبار بیرونی 2( اعتبار درونی 1

شرط اساسي تحقيق

14

برگشت به فهرست

از شرایط ضروری هر تحقیق است و اولین هدف هر روش آزمایشی پاسخ به این سوال

است که: آیا دستکاری آزمایشی در این مطالعه خاص تفاوت واقعی را به وجود می

آورد؟ یعنی آیا همان چیزی که باید مورد مطالعه قرار

بگیرد قرار گرفته یعنی رابطه بین متغیرها درست حساب شده است و معلول ها از همان

علت هایی که ما در نظر گرفته ایم نشات گرفته اند.

پاسخ به این سوال میزان اعتبار درونی تحقیق آزمایش ما را می سنجد . اگر آزمایشی فاقد اعتبار درونی باشد در واقع فاقد ارزش و غیر

قابل قبول است

اعتبار درونی

برگشت به فهرست

اعتبار بیرونی

؟؟؟

16

برگشت به فهرست

Conclusion Validity

Internal Validity

Construct Validity

External Validity

Analysis

Design

Measurement

Sampling

Is there a relationship?Is the relationship causal?

Can we generalize to the construct?

Can we generalize to other persons, places, and times?

The validity questions are

برگشت به فهرست

Observation or measures OInterventions or Treatments XGroups Assignment to GroupR= random assignmentN= nonequivalent groupsC= assignment by cutoff

Elements of Design

برگشت به فهرست

Random Selection & Assignment

• Random selection• Related to sampling external validity

• Random assignment • Related design internal validity

ممکن است هر دو را داشته باشیم •یکی از این دو داشته باشیم •ویا هیچ کدام نداشته باشیم•

برگشت به فهرست

Single group threats

O X O

X O

MeasureBaseline

MeasureOutcome

AdministerIntervention

History Maturation

Testing Instrumentation

Mortality Regression

Two single group design:

برگشت به فهرست

انواع مطالعات کمی

Quantitative Research

Interventional

Experimental

Quasi-Experimental

Pre experimental

Non-Interventional

no experimental

برگشت به فهرست

ما قبل طرح هاي ))تجربی(( آزمايشي

Pre experimental design22

پژوهش

تجربی

برگشت به فهرست

ما قبل ويژگي هاي طرح هاي آزمايشي))تجربی((

.فاقد گروه کنترل هستند- 1• ي از طري��ق تص��ادفيافراد آزمودن��-2 •

. شونديانتخاب نممتغيرهاي 3• روي بر ها طرح اي�ن در -

نامرتب�ط کنترل وجود ندارد ي�ا کنترل کم است .

23

پژوهش

تجربی

برگشت به فهرست

))تجربی(( ما قبل ... انواع طرح هاي آزمايشي

با آزمون نهائييک گروه طرح پيش آزمون ، پس يک گروهي طرح

آزمونگروه ايستا)دوگرهی( طرح مقايسه اي

24

پژوهش

تجربی

برگشت به فهرست

گروه آزمایشگروه کنترل

نمونه گیری تصادفیمداخله

عدم مداخلهمشاهده )آزمون(

نمادهای موجود در اسالیدها

25

O

RX----

گروه آزمایش

گروهکنترل

برگشت به فهرست

OX

- ط�رح يک گروه با آزمون 1نهائي

، تحت تاثير متغيير افراد مورد آزمايشمستقل قرار گرفته و سپس جهت پي

ر مستقل بر رفتار يبردن به تاثير متغ ، رفتار آنان مورد افراد مورد آزمايش

مشاهده و سنجش قرار مي گيرد. ))ساده ترین شکل تجربه ))آزمایش((

مداخله و سپس مشاهده در یک گروه

One shot study تک گروهي

مثال : برنامه ا�ي طراحی شده در يك گروه اجرا مي شود و بعد از اجراي برنامه آزمون به عمل مي آيد.

26

پژوهش

تجربی

ماقبل تجربی

در اين نوع طراحي، افراد مورد مطالعه يك نوع •درمان را دريافت مي كنند و يا مثال در بحث آموزش

در يك ترم يك گروه دانشجو يك روش آموزشي جديد آموزش مي بينند و سپس مورد بررسي از نظر نتايج

قرار مي گيرند ليكن گروه كنترلي وجود ندارد. شبيه به تمام مطالعات تجربي هدف اين است كه •

ببينيم درمان و يا مثال مداخله آموزشي مفيد بوده است يا نه؟

البته نداشتن گروه كنترل سبب مي شود كه نتوانيم •گزارش كنيم كه اين آموزش در كساني كه آموزش دیده اند ، در مقايسه با افراديكه آموزش ندیده اند

چگونه است؟ عيب ديگر اين نوع طراحي اين است كه بدليل •

نداشتن پيش آزمون نمي توانيم تغييرات پيامد را صرفا ناشي از مداخله بدانيم.

برگشت به فهرست

داده هاي به دست آمده را با انجام 1. در مورد تفاوت نمره هاي tآزمون

ميانگين گروه هاي گواه وآزمايش تجزيه وتحليل مي کنيم .

اگرتوزیع نمره ها به نحوی باشد که 2. میسر نباشد بايد tآ}ستفاده از آزمون

از آزمون ناپارامتري tبه جاي آزمون (U) .من ويتني استفاده کرد

آناليز طرح گروه گواه آزمودني، فقط با پس آزمون

28

برگشت به فهرست

- طرح يک گروهي پيش آزمون، پس 2آزمون

One – group pretest-posttest designسه مرحله دارد : •

اجراي پي�ش� آزمون براي اند�ازه گي��ري 1.متغ�ير وابس�ته

به کارگيري� عمل آزمايشي� )متغير مستقل( 2.روي آزمودنی ها در یک گروه

اجراي پس آزمون و اندازه گيري مجد�د 3.متغير وابسته

O1 X O2

مثال :برنامه اي طراحی شده در يك گروه اجرا مي شود قبل و بعد از اجراي برنامه

29آزمون به عمل مي آيد.

پژوهش تجربی

ماقبل تجربی

يك حسن اين روش نسبت به روش قبلي داشتن پيش •آزمون و مشخص كردن سطح اوليه افراد شركت

كننده است. اين روش بخصوص در طرح هاي آموزشي داراي •

كارآيي باال است در ابتداي ترم يك پيش آزمون از دانشجويان به عمل مي آيد تا سطح دانش زمينه اي آنان مشخص شود و پس از معلوم شدن پيامد مي توان به جرأت اذعان كرد كه تغيير ناشي از مداخله

بوده است. تنها عيب اين نوع طراحي اين است كه ممكن است •

عوامل ديگري در اين فاصله مثال بجز روش آموزش روي تغيير پيامد مؤثر باشند.

برگشت به فهرست

Pre-Experimental Designs

• Design 3: The Static-Group Comparison:در برنامه دستیار به عنوان معلم مقرر است كه •

دستياران را به دو گروه داخلي و جراحي تقسيم برنامه اي طراحی شده در يك گروه اجرا كنيم.

مي شود بعد از اجراي برنامه آزمون به عمل مي آيد.

N X1 ON O

برگشت به فهرست

در اين نوع طراحي گروه كنترل وجود ندارد ولي از يك گروه ثابت جهت مقايسه استفاده مي

شود. بدين معني كه دو گروه تعيين مي شوند يكي از

آنها مداخله را مي گيرد و ديگري نمي گيرد. پس آزمون از هر دو گروه به عمل مي آيد و

مقايسه مي شود عيب اين روش طراحي نداشتن پيش آزمون است.

برگشت به فهرست

طرح هاي آزمايشي

))تجربی(( واقعي

True experimental design

33

برگشت به فهرست

انواع طرح هاي آزمايشي ))تجربی(( واقعيTrue experimental design

طرح گروه گواه، آزمودنيهاي تصادفي، 1.فقط با پس آزمون

طرح آزمودني هاي همتا شده تصادفي با 2.گروه گواه ، فقط با پس آزمون

طرح آزمودني هاي تصادفي با گروه گواه ، 3.پيش آزمون - پس آزمون

طرح سه گروهي سولومون4.

طرح چهار گروهي سولومون5.

طرح هاي عاملي6.34

پژوهش تجربی

واقعی

برگشت به فهرست

- طرح گروه گواه ، آزمودني هاي تصادفي تنها با پس 1آزمون

post test only control group design

انتخاب آزمودني ها از ميان افراد جامعهبطور تصادفي

به دو بطور تصادفي تقسيم آزمودني هاگروه آزمايش و گواه

متغير فقط گروه آزمايش تحت تاثيرقرار مي گيرد.مستقل

متغير وابسته عملکرد هردو گروه در•مورد سنجش قرار مي گيرد.

O2

O1

R

R X----

گروه آزمایش

گروهکنترل

35

پژوهش تجربی

واقعی

برگشت به فهرست

نمونه گیری مزيت اين طرح ، •آن است و اينکه مي توان تصادفي

بيشتر از دو گروه انتخاب نمود. هر چه تعداد نمونه ها بيشتر باشد •

امکان اينکه توزيع تصادفي گروه هاي هم ارزي بوجود آورد بيشتر است.

•

... طرح گروه گواه،آزمودني هاي تصادفي،فقط با پس آزمون

36

پژوهش تجربی

واقعی

برگشت به فهرست

داده هاي به دست آمده را با انجام • در مورد تفاوت نمره هاي tآزمون

ميانگين گروه هاي گواه وآزمايش تجزيه وتحليل مي کنيم . اگرتوزیع

نمره ها به نحوی باشد که آ}ستفاده از میسر نباشد بايد به جاي آزمون tآزمون

t( از آزمون ناپارامتري U من ويتني استفاده کرد. (

دراين طرح امکان سنجش تغيير وجود •ندارد ودر صورتي که چنين امري مورد

designنظر محقق� است مي تواند از ديگري که پيش آزمون داشته باشد ،

استفاده کند.

... آناليز طرح گروه گواه آزمودني هاي تصادفي ، فقط با پس آزمون

37

پژوهش تجربی

واقعی

tداده هاي به دست آمده را با انجام آزمون 1.در مورد تفاوت نمره هاي ميانگين گروه

هاي گواه وآزمايش تجزيه وتحليل مي کنيم .

اگرتوزیع نمره ها به نحوی باشد که 2. میسر نباشد بايد به جاي tآ}ستفاده از آزمون

من ويتني U از آزمون ناپارامتري )tآزمون استفاده کرد. (

دراين طرح امکان سنجش تغيير وجود ندارد 3.ودر صورتي که چنين امري مورد نظر محقق

ديگري که پيش designاست مي تواند از آزمون داشته باشد ، استفاده کند.

آناليز طرح گروه گواه آزمودني هاي تصادفي ، فقط با پس آزمون

38

True Experimental Designs

• Pretest-Posttest Control Group به صورت معلمشركت كنندگان برنامه دستیار به عنوان•

تصادفی انتخاب مي شوند ، در گروه اول )مورد ( ابتدا برنامه اجرا مي شود و قبل و بعد •

از اجراي برنامه آزمون به عمل مي آيد. و در گروه گروه كنترل بدون اجراي برنامه پيش آزمون و پس •

آزمون اجرا مي شود

R O1 X O2R O1 O2

برگشت به فهرست

O

- طرح آزمودني هاي همتا شده تصادفي 2 تنها پس آزمون با گروه گواه

X

OR

RM

M

انتخاب آزمودني ها به روش همتاسازي•شکل دهي زوج ها بر اساس همتاسازي•قرار دادن هريک از افراد زوجين در •

گروه آزمايش وکنترل به روش تصادفيقرار دادن گروه آزمايش تحت تاثير •

متغير مستقلسنجش عملکرد هر دو گروه در متغير •

گروهوابسته آزمایش

گروهکنترل

----

40

پژوهش تجربی

واقعی

برگشت به فهرست

- طرح آزمودني هاي تصادفي ،3 پيش آزمون - پس آزمون با

گروه گواهآزمودني ها از ميان افراد جامعه بطور •

تصادفي انتخاب و بطور تصادفي به دو گروه آزمايش و گواه تقسيم مي شوند.

فقط گروه آزمايش تحت تاثير متغير •مستقل قرار مي گيرد.

از هر دو گروه پيش آزمون و پس •آزمون گرفته مي شود.

R

R

O3

O1 O2

O4

X

نام ديگر : گروه کنترل با پيش آزمون و آزمون نهائي

----

41

پژوهش تجربی

واقعی

برگشت به فهرست

... آناليز طرح آزمودني هاي تصادفي پيش آزمون - پس آزمون با گروه گواه

تفاوت نمره هر فرد در پيش آزمون و آزمون نهايي - 1( تا نمره کسب O4 –O3 و O1 - O2محاسبه مي شود. )

شده هر فرد بدست� آيد سپس ميانگين تفاوت نمرات هر گروه محاسبه مي شود.

ميانگين هاي بدست آمده با استفاده از روشهاي: – مستقل )در صورت برقرار نبودن مفروضات Tالف – آزمون •

مستقل Tاستفاده از آزمون من ويتنيUب – آزمون

با هم مقايسه مي شوند تا تفاوت احتمالي آنها مشخص گردد. – با اس�تفاده از روش تجزيه و تحليل کواريانس هر 2

گونه تفاوت احتمالي بين دو گروه قبل از اجراي پژوهش خنثي مي گردد، سپس ميانگين نمرات آزمون نهايي د�و گروه با هم مقايسه مي شود.

42

پژوهش تجربی

واقعی

برگشت به فهرست

نخستین گام در تحلیل داده های اماری حاصل از این طرح محاسبه شاخص های توصیفی است.

کمپل و استانلی مشاهده کردند که پژوهشگران اغلب برای تحلیل از روشهای آماری نادرست استفاده می

کنند . )آزمون تی ومقایسه پیش آزمون وپس آزمون (

روش آماری مناسب استفاده از تحلیل کواریانس است .

؟؟؟

تحلیل آماری

برگشت به فهرست

Classifying Experimental DesignsWhat we see

Noise Signal

Can be divided into

برگشت به فهرست

Classification Experimental Designs

05/04/09 45

Noise ReducerSignals Enhancer

Factorial Designs Covariance Designs

Blocking Designs

برگشت به فهرست

برمشکل اثرپيش آزمون گواه دوم با اضافه کردن گروه •فائق مي آيد .

در هنگام تحليل آماري چنانچه ميانگين نمرات پس آزمون •گروه آزمايش و گواه دوم باالتر از ميانگين نمرات پس

X را مي توان به Yآزمون گروه گواه اول بود تغييرات نسبت داد .

- طرح سه گروهي سولومون4

R

o3

O1 O2

O4

X

R

R

X O546

تجربی

1کنترل

2کنترل

پژوهش تجربی

واقعی

برگشت به فهرست

- ط�رح چهار گروهي 5سولومون

سه گروه گواه داريم که در دوتا پيش آزمون انجام • ودريکي،متغير وابسته درمعرض نمي شود

متغيرمستقل قرارمي گيرد.

R

R

R

R

O3

O1 O2

O4

X

O5

o6

X

47

تجربی

1کنترل

2کنترل

3کنترل

پژوهش تجربی

واقعی

برگشت به فهرست

در اين طرح عمال آزمايش دو بار) يک بار •با پيش آزمون و يک بار بدون پيش

.آزمون ( انجام مي شود

مهمترين نقائص اين طرح ، مشکل بودن •در اجرا و صرف وقت وهزينه بيشتر

وهمچنين مشکل يافتن آزمودني هاي يکسان است.

از معايب اين روش نداشتن يک روش • اندازه موجود بطور 6آماري براي مقايسه

تحليل واريانس دو همزمان است که برخي را با نمرات پس آزمون به تنهائي عاملي

توصيه مي کنند .

... ويژگي هاي طرح چهار گروهي سولومون

48

پژوهش تجربی

واقعی

برگشت به فهرست

... طرح چهار گروهي سولومون

طرح چهار گروهي سولومون مورد خاصي •از طرح عاملي� است که براي رسيدن به

سه هدف مورد استفاده قرار ميگيرد:در مقايسه با سنجش اثر عمل آزمايشي 1.

مداخله در گروه گواهتعيين ميزان� حساس سازي پيش آزمون�2.ارزيابي تعامل بين پيش آزمون وشرائط� 3.

آزمايشي

49

پژوهش تجربی

واقعی

تحلیل آماری را میتوان طرح چهار گروهي سولومون•

در نظر 2در 2به عنوان یک طرح عاملی گرفت .

در ابتدا یک تحلیل چند متغیری واریانس )( را •در مورد دو اندازه گیری از متغیر وابسته

؟؟؟•

Switching Replications Design

One of the strongest of the experimental designs. It addresses one of of the major problems in experimental designs – the need to deny the program to some participants through random assignment

R O X OR O O X

OO

Switching Replications DesignR O X OR O O X

OO

Pretest Posttest 1 Posttest 2

Short term persistent treatment effect

e.g. effect of anatomy course on anatomy knowledge

دراین قسمت باز هم اسالید در رابطه با

Switching Replications Designبود که توضیحات نداشت و اضافه نشد

اگر الزم است اضافه می کنم. ؟؟؟

53

برگشت به فهرست

- طرح هاي عاملي6

اين طرح ها زماني استفاده مي شوند که : بخواهيم چند متغير مستقل را تغيير دهيم و –

اثرش را همزمان بر روي متغير وابسته ببينيم.

مثال : بررسي همزمان اثرات اندازه کالس وآموزش کامپيوتر از راه

دوربرمیزان یادگیری–

54

پژوهش تجربی

واقعی

برگشت به فهرست

... مزاياي طرح هاي عاملي

مي توانند آنچه را که نياز به دو يا چندبررسي جداگانه دارد در يک بررسي

انجام دهند. امکان بررسي تعامل ها را فراهم مي

آورند که معموال در تحقيقات آموزشي حائز اهميت مي باشند.

براي آزمون فرضيه ها،آزمونهاي قوي.تري را ارائه مي دهند

55

پژوهش تجربی

واقعی

برگشت به فهرست

Important features1. Great flexibility for exploring or enhancing the

signal (treatment) in our studies2. Combines several studies efficiently3. The only effective way to examine interaction

effects4. Increase the chance phenomenon

Factorial Design

برگشت به فهرست

محاسبه آماره هاي توصيفي براي هر تركيب از عوامل

( و تحلیل كوواریانس ANOVAتحلیل واریانس ) يا تحليل رگرسيون چند گانه براي تعيين اين

موضوع ، كه آيا تفاوت بين نمره هاي ميانگين از نظر آماري معنادار است ياخير؟

تحلیل آماری

برگشت به فهرست

طرح هاي شبه آزمايشي

Quasi experimental design

58

برگشت به فهرست

انواع مطالعات نیمه تجربیQuasi-Experimental

برگشت به فهرست

طرح هاي شبه آزمايشي Quasi experimental design

ها آزم�ودني جور کردنازطريق کنترل گروه •. نمي آيدبوجود

نمي شود. استفاده تصادفيروش انتخاباز •، در شرائط موجود اين طرح ها تا حد امکان •

امکان کنترل را فراهم مي آورد.معموال بدلیل عدم امکان کنترل م�خدوشگرها و •

استفاده درست از روش انتخاب تصادفی� در پژوهشهای علوم رفتاری، از این روش

استفاده می شود.60

شبهآزمايشي

برگشت به فهرست

الف( طرح گروه گواه غير تصادفي با پيش آزمون و پس آزمون

دو گروه که بدون تغيير و دستکاري گروه ها، تنها يکي از آنها در معرض آزمايشي قرار مي گيرد و

سپس متغير وابسته براي دو گروه اندازه گيري مي شود.

نداريم خطر نمونه گیری تصادفي وهمتا سازي چون هم ارز نبودن گروه ها وجود دارد و نمي توان

مطمئن بود گروه ها از نظر عوامل اثرگذار بر متغير وابسته يکسان هستند.

X

O2

O1 روش جديد تدريس

مثال روش سنتي

1

2

گروه آزمایش

گروهکنترل

61

شبهآزمايشي

برگشت به فهرست

انتخاب آزمودني ها از ميان افراد جامعه تصادفي نيست.

تخصيص آزمودني ها به گروه آزمايش و كنترل احتماال تصادفي است.

گروهي، بدون انتخاب تصادفي با 2طرح پس آزمون

E X O C -- O

Quasi experimental design طراحی شبه :تجربی

62

شبه آزماي•

شي

برگشت به فهرست

طرح هاي شبه آزمايشي... انواع

الف( طرح گروه گواه غير تصادفي با پيش •آزمون و پس آزمون

طرح هاي متوازن1.

طرح توالي� زماني 2..Iطرح توالي زماني يک گروهي.IIطرح توالي زماني با گروه گواه .IIIطرح تک آزمودني

63

شبهآزمايشي

برگشت به فهرست

؟؟؟- طرح هاي متوازن1

64

شبهآزمايشي

برگشت به فهرست

- طرح توالي زماني 2 Time series design

اندازه گيري دوره اي بر روي آزمودني ها و •مداخله آزمايشي در طول توالي زماني اين

اندازه گيري مشخصه اين طرح ها است.

انواع طرح هاي توالي زماني :• طرح توالي زماني يک گروهي1. طر�ح توالي زماني با گروه گواه2. طرح هاي تک آزمودني3.

65

شبهآزمايشي

برگشت به فهرست

آيا تخصيص تصادفي اتفاق افتاده؟آيا پيش آزمون انجام شده است؟

آيا اطالعات كافي در اختيار شركت كنندگان قرار دارد؟آيا مدرسين مداخله را بطور كامل و دقيق اجرا نموده اند؟

آيا مداخله كامل توضيح داده شده است. آيا روش هاي ارزشيابي پيامد دقيقا مشخص شده اند؟

آيا پس آزمون به خوبي طراحي شده است. آيا روش هاي مختلفي در سطوح مختلف پيامد آموزش مورد

ارزشيابي قرار مي گيرد؟آيا داده ها بر اساس فرضيات اوليه تجزيه و تحليل مي شوند؟

آيا متغيرهاي مداخله گر كنترل شده اند؟

استفاده از شاخص هاي كيفيت در طراحي مطالعات تجربي و شبه

تجربي در آموزش

برگشت به فهرست

شرایطی به وجود می آید که بین گروه آزمایش و کروه کنترل از لحاظ رفتار مورد مطالعه اختالف به وجود می آید به طوری

که همین امر موجب سو گیری در یافته های تحقیق می شود در انجام تحقیق آزمودنی های اندکی را به کار می برند که در

نهایت منجر به اشتباه های نمونه گیری زیاد و نتایج بی معنا می شود

در مواقعی که کروه های کوچک تر اطالعا ت با ارزش تری ارائه می کنند گروه های آزمایشی را به چندین گروه کوچک تقسیم

نمی کند و با همان دو گروه کار خود را ادامه می دهد .

آزمودنی های گروه آزمایش را با متغیر هایی همتا می کنند که بین آنها و متغیر وابسته هم بستگی کافی وجود ندارد.

در ابتدای تحقیق سعی می کنند که آزمودنی ها را بر اساس سه یا چهار متغیر همتا کنند ولی در حین تحقیق تعداد زیادی از

آزمودنی ها را که نمی توان زیر پوشش متغیر های همتا شده قرار دهند از دست می دهند.

اشتباه های متداول در طرح های آزمایشی ونیمه آزمایشی

برگشت به فهرست

طرح تحقیق دارای دو هدف کلی است:الف( پاسخ به سوالهای تحقیق

ب( کنترل واریانس )پراکندگی(: واریانس یک شاخص آماری است که به منظور مشاهده و اندازه گیری پراکندگی نمره ها یا میانگین ها در آزمایش بکار می رود.

کنترل واریانس، یعنی در نظر گرفتن تاثیر کلیه عواملی که به طور منظم در تفاوت نمره ها یا در اندازه نتایج یا متغیر وابسته تاثیر می گذارند.

یعنی، باید تاثیر منظم متغیر های دیگری که ناخواسته هستند و ممکن است بر نتایج .پنج راه وجود داردآزمایش تاثیر بگذارد کنترل شود ،

A جلو گیری از مداخله متغیر های نا مربوط مانند بهره هوشی بوسیله ثابت نگه ) داشتن آنها یعنی انتخاب آزمودنی های کامال" همگن که این راه بسیار مشکل است

B انتخاب آزمودنی ها به صورت تصادفی که هم زمان کلیه متغیر های نا مربوط و ) این راه بهترین شیوه برای کنترل واریانس است .متشبه کننده را کنتل می کند

C متغیر های نا مربوط را همانند متغیر مستقل وارد تحقیق کنیم با این عمل هم کنترل ) امکان پذیر است وهم اطالعات دیگری درباره تاثیر آنها بر متغیر وابسته و کنش های

متقابل احتمالی میان آنها بدست می آوریم اما از آنجا که تعداد متغیر های مزاحم بسیار زیاد است این روش چندان پاسخ گو نیست.

D استفاده از طرح های همتاسازی ، در این روش آزمودنی ها بر اساس یک یا چند ) متغیر همتا می شوند ، این روش معایب فراوانی دارد و امروزه کمتر مورد استفاده

قرار می گیرد E آخرین روش کنترل، کنترل آماری است این روش بخش جدایی ناپذیر تمام طرح )

های تحقیق است زیرا از سایر روش های کنترل غیر قابل تفکیک است از طرف دیگر می توان از روش تحلیل کواریانس به جای همتاسازی استفاده کرد اما اجرای

این تحلیل مستلزم انتخاب آزمودنی ها به صورت تصادفی است.

کنترل، یک مفهوم کلیدی در طرح آزمایشی

برگشت به فهرست

باید تاثیر نوسان های تصادفی که خطا های اندازه گیری نام دارند به حداقل رسانده شود .

این امر از طریق کنترل دقیق خطای اندازه گیری و افزایش پایایی مقیاس اندازه گیری

میسر است اگر چه واریانس خطا قابل پیشبینی نیست اما میانگین آن تقریبا" برابر با

صفر است اما اگر میزان آن قابل مالحظه باشد می تواند واریانس منظم متغیر های

آزمایشی را در خود حل کند به همان ترتیبی که یک عالمت معین در یک فضای شلوغ ناپدید

میشود .

به حداقل رساندن واریانس خطا

برگشت به فهرست

RBD comparison design’s equivalent to stratified random sampling

The key idea is that the variability within each block is less than the variability of the entire sample. Thus each estimate of the treatment effect within a block is more efficient than the estimates across the entire sample

Randomized Block Designs

برگشت به فهرست

در رابطه با اسالید قبل اسالیدهای بعد آمده ولی برای آنها توضیحاتی نیامده

حذف نکردماما فکر میکنم اگر الزم دانستید در مجموعه

اسالیدها باشند نیاز به توضیحات دارند

؟؟؟71

برگشت به فهرست

Randomized Block DesignsR X OR O

R X OR O

R X OR O

R X OR O

Hom

ogenous Groups

برگشت به فهرست

Stratified sampling vs

Randomized block designvs

Subgroup analysis

برگشت به فهرست

Subgroup Analysis in Randomized Experimental Design

Population Sample

R

Random Assignment

C

T

I

I

NI

NI

Result

18-25 yr25-35 yr35-45 yr

Effect of computer assisted instruction on learning

برگشت به فهرست

Randomized Experimental Design with stratified sampling

PopulationStratified Sample

R

Random Assignment

C

T

برگشت به فهرست

Randomized Block Design

Population Sample T

T

T

C

C

C

R

RR

Assignment to random

blocks

برگشت به فهرست

Randomized Block Design with stratified sampling

PopulationStratified Sample

T

T

T

C

C

R

RR

Assignment to random

blocks

C

برگشت به فهرست

10

20

30

40

50

60

70

80

10 20 30 40 50 60 70 80 90 1000

pretest

posttest

×××××

×××× ××

×××××

××× ×

×

×××

××

× ×

× ×× ×

×

× ×

×

×

××× ×

××

××××

××××

× ×

×××××

××× × × ×

×

××××

×× × × ×

×

×××

×

××

× × × ××

××

××× ×

×

×××

×

× ××××

× ×

How blocking reduces noiseTreated Control

◦×M

ean Difference

Variability of Y

Variability of X

برگشت به فهرست

10

20

30

40

50

60

70

80

10 20 30 40 50 60 70 80 90 1000

pretest

posttest

×××××

×××× ××

×××××

××× ×

×

×××

××

× ×

× ×× ×

×

× ×

×

×

××× ×

××

××××

××××

× ×

×××××

××× × × ×

×

××××

×× × × ×

×

×××

×

××

× × × ××

××

××× ×

×

×××

×

× ××××

× ×

How blocking reduces noiseTreated Control

◦×

Mean D

ifference

Variability of Y in block

Range of X in block

برای آشنایی کاملتر با این طرحها

به کتاب روش تحقیق در تعلیم و تربیت تالیف:آری-جیکوبز-رضویه ترجمه :وازگن

سرکیسیان و مینو نیکو ؛انتشارات مرکز

تحقیقات صدا و سیما مراجعه کنید.

80

برگشت به فهرست

چند مثال از

پژوهشهای تجربی

81

برگشت به فهرست

Evaluation of an audience response system for the continuing education of health professionals

82

مثالتجرب

ی

رزیابی اثرات یک سیستم امبتنی بر پاسخ فراگیر بر

آموزش مداوم بهداشت کاران

The journal of continuing education in the health professions, vol 23,pp,109-115

برگشت به فهرست

طراحی پژوهش تجربی واقعی )سیستم پاسخ فراگیر( ARSبمنظور مقایسه تاثیر بکارگیری روش •

نقطه 5 از Clinical Roundtable(CRT) برنامه 42سخنرانان مختلف

ایاالت متحده برای در دو گروه:

)گفتگوو بحث ARS تعاملیتدریس به ر�وش 1. پرسش� وپاسخ با هدایت استاد(

)ارائه مطلب با محوریت استاد( غیرتعاملیو یا 2.به صورت تصادفی •

انتخاب شدند.

پرسشنامهروش جمع اوری اطالعات :

83

مثالتجرب

ی

برگشت به فهرست

84

طراحی پژوهش تجربی واقعی

تجربی

کنترل

تصادفی

تصادفی

ARSتعاملی

O2غیرتعاملی

O1

مثالتجرب

ی

برگشت به فهرست

شرکت کننده : 283از • تعاملی ARSنفر با استفاده از روش 164•ARSنفر بدون استفاده از روش 119• این روش را از ARSاستفاده کنندگان روش •

نظر کیفیت ارائه ، کیفیت سخنرانی و میزان توجه به مطلب بسیار باالتر از گروه دیگر

((p<.05دانستند دانش ارائه شده برای دو گروه تفاوت معنا •

داری نداشتهم سخنرانان و هم مستمعین ترجیح دادند که •

از این روش استفاده CRTدر برنامه های اتی شود

:نتایج

85

مثالتجرب

ی

برگشت به فهرست

Reference:Qual. Saf. Health Care 2004;13;395-397

Title:Effectiveness of a simulator in training anesthesiology residents.

86

اثربخشی استفاده از سیمیالتور در آموزش دستیاران بیهوشی

مثالتجرب

ی

برگشت به فهرست

فرضیه ها

(a )residents achieve proficiency levels in asmaller number of elapsed days of training, thus effecting a saving of time in the training of personnel ,

(b ) Residents achieve a proficiency level in a smaller number of trials in the operating

, room thus posing significantly less threat to patient safety.

87

مثالتجرب

ی

برگشت به فهرست

روش : رزيدنت بيهوشي جديد الورود به 12نفر از 10

بيمارستان Los Angeles county 5به ترتيب زم�ان ورود به ا�ين بيمارستان به

نفر كه در شغل� قبلي خود 2) گروه دو نفره تقس�يم شدند لوله گذاري داخل تراكه را به كرات انجام داده بودند، به مطالعه وارد

نشدند( سپس با استفاده از سكه انداختن جفت ها به گروه

آزمایش و كنترل تعلق گرفتند.

ساعت( با 5/9 تا 5/5 هفته )بين 2گروه آزمایش در طول • computer- controlled patient simulator ازاستفاده

.قرار گرفتند Endotracheal Intubationتحت آموزش

گروه کنترل چه؟؟88

مثالتجرب

ی

برگشت به فهرست

گروه آزمایش

)آموزش دیدند(

گروه کنترل

89

انتخاب تصادف

ی

زوج های دوتایی

مثالتجرب

ی

برگشت به فهرست

روش : رزيدن�ت از زمان شروع مطالع�ه تا زمان 10ك�ل

در professional level of proficiencyرس�يدن ب�ه يك قرار گرفتند.observationاتاق عمل مورد

Observer در كه مخص��وصي چارت از ه��ا مي اس�تفاده ش�د، م�ي اس�تفاده بيمارس�تان

ها در Anesthesiologistكردند. اي�ن چارت توس�ط پايان ه�ر عم�ل جراح�ي پ�ر م�ي ش�د ك�ه شامل

انجام نحوه از كاملي و intubationاطالعات رزيدنت نام )همچني�ن شام�ل بود آ�ن كيفي�ت انجام دهندة انتوباس�يون، نام بيمار، تاريخ و...

بوده است(90

مثالتجرب

ی

برگشت به فهرست

روش : Anesthesiologyاين كارتها پس از تكميل براي دپارتمان

ارسال مي گرديد و آنان در پاسخ اين سوال كه

برپايه اطالعات اين چارت آيا شما به ا�ين رزيدنت را خواهيد supervisionاجازه كار در ا�تاق عمل بدون

داد؟

اختص�اص ميدادند.–+ يا به رزيدنت� مورد نظر عالمت

مرتب مي به ترتيب تاريخاين كارتها براي ه�ر رزيدنت شد.

91

مثالتجرب

ی

برگشت به فهرست

سطح از عملكرد تعريف گرديد :3همچنين

تعداد لوله گذاري مورد نياز دراتاق عمل : 1سطح•براي رزيدنت تا به چهار + متوالي دست يابد.

: تعداد لوله گذاري مورد نياز دراتاق عمل 2سطح•براي رزيدنت تا به

+ متوالي دست يابد.8 از 7

: تعداد لوله گذاري مورد نياز دراتاق عمل 3سطح•براي رزيدنت تا به

+ متوالي دست يابد.10 از 9

92

مثالتجرب

ی

برگشت به فهرست

93

توضیح؟؟

مثالتجرب

ی

برگشت به فهرست

94

پژوهشهای کمی توصیفی

برگشت به فهرست

تحقیق� توصیفیبه دلیل این که در علوم انسانی ودر تحقیقاتی که با آزمودنیهای •

انسانی سرو کار دارند بکارگیری روش تجربی کاری دشوار ,در بسیاری از اوقات غیر ممکن و در بسیاری موارد غیر اخالقی

است .از این رو استفاده از روشهای تحقیق توصیفی هم بسیار شایع وهم برای کشف روابط بین متغیر هااساسی و مفید

است .حجم عظیمی از تحقیقات حوزه علوم رفتاری و به ویژه حوزه •

آموزش به دالیلی که ذکر شد از انواع تحقیق توصیفی است.دقت داشته باشید که طراحی پژوهشهای تو صیفی که در ان •

سئواالت و یا فرضیه های با اهمیتی مطرح باشند بسیار مشکل و زمان بر است و به پژوهشگران خبره ای نیاز دارد. نتایج این نوع از پژوهشها به هیچ وجه کم ارزش تر از نتایج پژوهشهای تجربی

نیست. این روشها شا مل توصیف ویژگیهای افراد یا پدیده ها ی مورد •

مطالعه بدون دستکاری متغیر ها و گردآورری اطالعات با ابزارهای معتبر است .

در تحقیقات توصیفی بایدکلیه مراحل تحقیق کمی رادنبال نکته :•کرد.تنظیم مسأله ؛ بیان فرضیه؛انتخاب نمونه وابزارهای

مناسب؛ جمع آوری وتحلیل داده ها.

95

پژوهشهای

توصیفی

برگشت به فهرست

در�تحقیقات توصیفی متغیر مستقل توسط� محقق •خارج از� کنترل اعمال نمیشود بلکه متغیر مستقل

محقق استسؤاالت پژوهش در بعضی موارد بجای فرضیه از •

استفاده میشود میباشد در� نتیجه نیاز�مند بزرگدارای جامعه های آماری •

نمونه گیری میباشنددارای متغیرهایی هستند که به روش عملیاتی تعریف •

میشوند میباشد .پرسشنامهابزار جمع آوری اطالعات آنها اکثرا •هدف این است که با در نظرگرفتن متغیرها وشرایط •

بگوید ”چه وجود دارد“

96

ویژگیهاپژوهشها

ی

توصیفی

برگشت به فهرست

پیمایشی

علی مقایسه ای

همبستگی

97

برگشت به فهرست

الف( تحقیق پیمایشی Survey

از تحقیقات توصیفی • نوع�ی نی�ز تحقی�ق ای�ن میباشد.

در ای�ن تحقی�ق نتای�ج آ�ن از طری�ق نظ�ر سنجی •یا آماری جامع�ه افراد دیدگاهه�ا ی وبررس�ی

گروه نمونه بدست میاید.مانند : بررسی رابطه فقر اقتصادی والدین و •

عقب ماندگی تحصیلی فرزندان آنها از دیدگاه xآموزگاران منطقه

98

پژوهشهای

توصیفی

برگشت به فهرست

ابزارهای مورد استفاده:پرسسشنامه

مصاحبهآزمونها

پایایی و اعتبار

ابزار توصیفیپژوهشها

ی

توصیفی

برگشت به فهرست

پيمايش خوب داراي ارتباطات توضيح پذير بين •سواالت تحقيقي و سواالت پيمايشي مي باشد.

امكان پرسش سواالت به طور مستقيم وجود ندارد،•اما باز هم مجبوريد سواالت پرسشنامه را به گونه اي

طراحي كنيد كه پاسخهاي آنها با سواالت تحقيق مرتبط باشند.

پيمايش ها به ندرت با ساير رويكردها تركيب مي •گرچه كه برخي تركيب ها امكانپذيرند)مثال" با اشوند.

رويكرد ارزشيابي يا عملكردي(.

مهارتهاي قابل مالحظه اي براي مطرح سازي •سواالت تحقيق وجود دارد. اكثريت آنها همان اصول

واضح ومنطقي هستند.)مثال" سواالت پيچيده وطوالني نپرسيد،از پرسيدن سواالت هدايت كننده كه پاسخ ها را به مخاطب القا مي كند،پرهيز كنيد(

سواالت پرسشنامه

100

برگشت به فهرست

رويكردي است كه به خوبي با مخاطبان مختلف ارتباط برقرار مي كند.

داده هاي كمي كه به آساني با تجزيه و تحليل آماري كامپيوتري قابل توضيح هستند فراهم

مي كند.نوعي طرح ثابت است چراكه مي توان زمان و

منابع الزم براي تكميل جمع آوري داده و تجزيه و تحليل را در آن پيش بيني كرد.نمونه اي با اندازه ي بزرگ با استفاده از

پرسشنامه بدون هزينه ي زياد فراهم مي كند.

با استفاده از نمونه هاي شاخص از جمعيت شناخته شده، امكان تعميم يافته ها ونتايج به

جمعيت وجود دارد.

مزایا

101

برگشت به فهرست

اطمينان بي موردي در مورد يافته ها وجود •دارد.)به ويژه زماني كه نارسايي در نمونه

گيري وجود دارد يا ميزان پاسخها بسيار كم است.(

امكان دستيابي به ميزان زياد پاسخ از پيمايش •ارسال شده وجود ندارد.

بررسي در مورد صداقت پاسخهاي ارائه شده •گان به منظور تكميل داز سوي پاسخ دهن

پرسشنامه سخت است.پيمايش ها معموال" جزئيات را كاهش مي •

كه خستگي و پيچيدگي پرسشنامه چرا دهندبر ميزان پاسخدهي تاثير مي گذارد.

پيمايش ها كشف شرايط پديده ي مورد مطالعه را •امكان پذير نمي كنند.

Colin Robson, How to do a research project: a guide for undergraduate students , Publisher Blackwell Pub., 2007

معايب:

102

برگشت به فهرست

اندازه های گرایش به مرکز:میانگین

میانهنما

اندازه های پراکندگی:انحراف معیار

واریانسدامنه

نمره های مشتق:معادلهای سنی

صدکهانمره های تراز شده

آماره ها در تحقیق توصیفیپژوهشها

ی

توصیفی

104

برگشت به فهرست

میانگین: تقسیم مجموع نمرات بر تعداد نمرات

بهترین شاخص گرایش به مرکز است.و ثباتش بیش از میانه و نما است.

در تقارن نمرات میانگین ومیانه بر هم منطبق هستند.میانه:

% موارد زیر آن قرار 50نقطه میانی در یک توزیع نمره هاست. ومیگیرند.

وقتی نمرات متقارن نیستند، میانه عملکرد متوسط نمونه را با دقت بیشتری منعکس می کند.

اگر کجی توزیع نمرات زیاد باشد باید بجز میانگین، میانه نیز گزارش شود

نما:نمره ای با بیشترین فراوانی در یک توزیع است.

اندازه های گرایش به مرکز:پژوهشها

ی

توصیفی

پژوهشهای

توصیفی

106

اریبی•یا چولگی منفی

پژوهشهای

توصیفی

107

:اندازه های پراکندگی و واریانسانحراف معیار•مفیدترین اندازه های تغییرپذیری هستند. و برپایه •

انحراف از میانگین بنا شده اند.- X x=Xانحراف از میانگین عبارت است از•و انحراف معیار برابرمجموع انحراف ها تقسیم •

برتعداد موارد است.واریانس مجذور انحراف معیار می باشد.•دامنه:•ساده ترین شاخص تغییرپذیری، دامنه است.•تفاوت بین باالترین و پایین ترین نمره در یک توزیع •

R=Xb-Xiاست.

پژوهشهای

توصیفی

برگشت به فهرست

انواع تحقیقات پیمایشی

تحقیقات پیمایشی رامیتوان برمبنای •اهدافشان به دو گروه گسترده طبقه

بندی کرد :

توصیفی •تبیینی•

108

پژوهشهای

توصیفی

برگشت به فهرست

تحقیقات پیمایشی توصیفی

موجود • آنچه دارد س�عی تحقیقات ای�ن در اینکه بدون بگیرد اندازه را اس�ت

مورد چرایی آن سؤال کند.

کتابخانه های دانشکده ها به مانند : •نسبت هر دانشجو چند کتاب دارند ؟

109

پژوهشهای

توصیفی

برگشت به فهرست

تحقیقات پیمایشی تبیینیاین تحقیقات شکلی از تحقیقات علی– مقایسه ای است.•

میروند. فراتر این نوع تحقیقات از توصیف صرف متغیرها•

در این تحقیقات س�عی بر آ�ن اس�ت که تعیین کنن�د آیا متغیرهای مورد نظر •مرتبط با هم تغییر میکنند؟ یا تحت چه شرایطی تغییر میکنند ؟

تحقی�ق پیمایش�ی تبیین�ی نگرشه�ا و رفتاره�ا را بر مبنای داده های بدست •آمده در یک مقطع زمانی توضیح میدهد.

نیز می نامند.توصیفی – تحلیلی در برخی منابع این نوع پژوهش ر�ا •

ای�ن تحقیقات معموال ب�ا فرضی�ه ای ک�ه داده های� تحقی�ق راهدای�ت میکند •شروع میشود

مانند : •بررسی علل اقدام به خودکشی در بین دانشجویان دانشگاههای� ... •

110

پژوهشهای

توصیفی

برگشت به فهرست

دو نوع عمده تحقیقات توصیفی

تحقیق طول���������ی 1. longitudinal

تحقیق� مقطع�������ی 2.• cross sectional

111

پژوهشهای

توصیفی

برگشت به فهرست

. تحقیقات طول��ی1

یک پژوهش طولی شامل جمع آوری داده ها از یک نمونه درمقاطع زمانی مختلف به منظوربررسی تغییرات یا پیوستگی

ویژگیهای نمونه است. مانند بررسی فرایند طبیعی که فرد از

تولد تا بزرگسالی رشد میکند. اجرای طرحهای طولی مشکل

است ولی برای کشف مسائل مربوط به چگونگی و قواعد تغییرات درتمامی ابعاد زندگی انسانی با اهمیت می

باشند.نیز آینده نگر به این گونه پژوهشها تحقیقات

اطالق می شود و معموال توسط نهادهای علمی توانمند پشتیبانی و اجرا می شوند

112

پژوهشهای

توصیفی

برگشت به فهرست

انواع طرحهای تحقیق طولی

تحقیقات در اساسی تحقی�ق طرح نوع س�ه طولی وجود دارد:

(trendطرحهای روند پژوهی)1((cohortطرحهای هم دسته ای)2((panelطرحهای پانل���������ی)3(

نمونه ای�ن طرحهااس�اسا انتخاب درچگونگ�ی مطالعه مورد مختل�ف زمانهای در ک�ه ای

، متفاوتند.قرار گرفته است 113

پژوهشهای

توصیفی

برگشت به فهر114ست

طرحهای تحقیق توصیفی طولی روند پژوهی (1ب��ا• تغییرات توص��یف ب��ه طرح انتخاب ای��ن ای نمونه

جامع�ه ای که ،دره�ر مقط�ع جم�ع آوری اطالعات، از متفاوت، می پردازد.ثابت نیست

به عنوان نمونه : •

اگربخواهی�م رون�د آشنای�ی و اس�تفاده اس�تادان دانشگاه ها را •الکترونیکی اطالعات بانکهای از اس�تفاده میزان زمین�ه در مطالع�ه کنی�م، میتوانی�م شرک�ت کنندگان در یکی از همایشهای جامعه عنوان ب�ه را میشود برگزار س�الیانه ک�ه را علم�ی ازای�ن اعضا را پژوه�ش تعری�ف کرد س�پس میتوان نمون�ه ای از استفاده میزان بارۀ£ نظ��ر،در مورد واطالعات انتخاب

بانکهای اطالعات الکترونیکی را مورد پرسش قرار داد.در س�الهای بع�د احتماالشرک�ت کنندگان همایش قدری متفاوت •

ودر کرده است تغیی�ر ب�ه شکل�ی بنابرای�ن جامع�ه بود خواه�د با همان ول�ی خواهدش�د انتخاب جدیدی نمون�ه بعدی انتخاب س�ؤال قبل�ی پژوه�ش واینکاردرسالهای متعددی تکرار میشود از استفاده میزان در تغیی�ر چگونگ�ی از روشن�ی تص�ویر ت�ا

بانکهای اطالعات الکترونیکی به دست آید.

پژوهشهای

توصیفی

برگشت به فهرست

Time1 Time 2 Time3 ...

Trend survey

115

برگشت به فهرست

دوره impactمطالعه بررسی اثربخشی و •دوساله کالج آموزش تکنیکها درکارولینای

ساله7جنوبی، در یک دوره زمانی • The study analyzed six specific indicators which measure faculty

credentials, faculty compensation, program accreditation, graduation rates, graduate scores on professional examinations, and institutional accessibility

• The overall mean of the trend data changed from 2.645 in 1998-1997 to 2.703 in 2004-2005

Mohammad Nurul Hossain, LONGITUDINAL TREND ANALYSIS OF PERFORMANCE INDICATORS FOR SOUTH CAROLINA’S TECHNICAL COLLEGES, A Dissertation, Presented to the Graduate School of Clemson University, Doctor of Philosophy Educational Leadership, 2010

مثال:

116

برگشت به فهرست

طرحهای تحقیق توصیفی طولی

(تحقیقات هم دسته ای2

انتخاب • ب�ا را تغییرات تحقیقات ای�ن نمونه در در هر مقطع جمع آوری اطالعات ای متفاوت

توصیف میکنند جمعیتی که ثابت استاز • : مثال ای حرفه نگرش تغیی��ر

دانشجویان گروه پزشک�ی و پیرا پزشکی طی دوره تحصیلی 88ورودی

117

پژوهشهای

توصیفی

برگشت به فهرست

Time1 Time 2 Time3

Cohort survey

118

21 3 33

برگشت به فهرست

در پژوهشی آینده نگر که هدف آن تعیین ارتباط بین استرس، خستگی و فرسایش دانشجویان در اثر برنامه آموزشی بود، از روش مطالعه

توصیفی طولی کوهورت استفاده شد. ماه بعد از 24ماه بعد، 12داده ها در سه مرحله:

شروع و در پایان برنامه آموزشی جمع آوری شد.

یافته های پژوهش افزایش استرس را با گذشت زمان نشان داد.

Deary I. J, Watson R, Hogston R. A longitudinal cohort study of burnout and attrition in nursing students, Journal of Advanced Nursing,2003, 43(1), 71–81

Example of Cohort survey:

119

برگشت به فهرست

طرحهای تحقیق توصیفی طولی (تحقیقات پانلی3در شروع ی�ک نمونهدر ای�ن نوع تحقیقات •

در س�پس و میش�ود انتخاب هر پژوه�ش همان از اطالعات آوری جمع مقط��ع

نمونه استفاده میش�ود ای�ن تح�قیقات افراد یک�س�انی در • چون در

میتوان میش�وند دنبال زمان طول را خاص افراد در بوجودآمده تغییرات

موردتوج�ه قرار داد همچنی�ن دالی�ل احتمال�ی را ک�ه باع�ث این •

تغییرات شده اند را مش�خص کرد.120

پژوهشهای

توصیفی

برگشت به فهرست

اندازه گیریهای م�کرر روی نمونه یک تحقیق •پانلی میتواند آثار جانبی� را که مورد نظر محقق

.نیست� را به همراه داشته باشد�تحقیق ترم�ن در شناسایی کودکان :مانند•

تیزهوش و دنبال کردن رشد آنها از کودکی� تا بزرگسالی� .

فرایند شناسایی ممکن است انتظاراتی توجه•را در پژوهشگرایجاد کند� که کام�بخش� بوده و

موجب تغییر در م�اهیت� نتایج شود.

121

تحقیقات پانلی ...پژوهشها

ی

توصیفی

برگشت به فهر122ست

...تحقیقات پانلیامتیازات تحقیق پانلی بر سایر تحقیقات طولی•علت اینکه افراد یکسانی در هر مقطع جمع •

آوری اطالعات مورد بررسی قرار میگیرند طرح پانلی در مقایسه با تحقیقات هم دسته یا روند

در حجم نمونه حساس تغییرات جزئی پژوهی به است .

از طریق تحقیقات پانلی میتوان تشخیص داد •چه کسی و در چه جهتی تغییر کرده است .

بنابراین میتوان به واقعه ها و ویژگیهای •افرادی که ممکن است در این تغییرات نقش

داشته باشند رجوع کرد .

پژوهشهای

توصیفی

برگشت به فهر123ست

: در تحقیقات پانل�ی مخصوصا اف�ت آزمودنیه�ا•زمان�ی ک�ه پژوه�ش برای مدت طوالن�ی ادامه

پیدا کند افت آزمودنیها مسأله ساز میباشد.

بعل�ت مشکالت در اختیار داشت�ن گ�روه کامل •میشود پیشنهاد زمان؛ طول در آزمودنیها تحقیقات پانل�ی از لحاظ زمان�ی کوتاهتر از

سایر تحقیقات طولی باشد

تحقیقات پانلی ...پژوهشها

ی

توصیفی

برگشت به فهرست

Time1 Time 2 Time3

Panel survey

124

پژوهشهای

توصیفی

برگشت به فهرست

در تحقیقی میزان استفاده از کامپیوترجیبی در نفر از کارمندان با تحصیالت دانشگاهی 10بین

بررسی شد. ابزار جمع آوری اطالعات مصاحبه هفته بود و در طی این 20بود و دوره زمانی

مرتبه پیمایش انجام شد. وتعداد 5مدت دفعات استفاده، چگونگی استفاده،... از

کامپیوتر جیبی در طول سه هفته قبل از آن بررسی شد.

داده ها تغییر در نوع استفاده و کاهش استفاده را در بعضی موارد نشان داد.

Prekop P. An Exploratory Study of Mobile Computing Use by Knowledge Workers, 2003, Proceedings of the 2003 Australasian Computer Human Interaction Conference

:1مثال

125

برگشت به فهرست

( که در انگلستان به منظور بررسی دینامیک BHPSدر تحقیق)تغییرات تجارب مردم بریتانیا )از مسکن، درآمد، پس

انداز،�....( و سیر تکاملی آن در طول زمان تحقیق از سال (، از روش 2003 که این تحقیقات شروع شده تاکنون)1991

تحقیق پیمایشی طولی پانلی استفاده شد. )این سری مطالعات مشهور می باشند.(

survey of over 10,000 individuals in some 5,500 households in Britain

ابزار: پرسسشنامه، مصاحبه(13wave مرتبه )13تعداد دفعات بررسی

Lynn P, Buck N, Burton J , Laurie H, Uhrig S C N. Quality Profile: British Household Panel Survey. 1991-2003, 2006, Institute for Social and Economic Research, University of Essex

:2مثال

126

2مشکالت در تحقیق مثال :

از مشکالت اجرایی شدن این گونه طرح ها)پانلی( از دست دادن نمونه است که بدالیل

مختلف می باشد مهمترین مجموعه علل:مهاجرت نمونه و جابجایی اش از 1.

نظرجغرافیایی امتناع از پاسخدهی در دورهای بعدی2.

Refusals =panel fatigue

برگشت به فهرست

In a panel survey the issue of how to describe response rates longitudinally becomes somewhat problematic.

1. For each cross-sectional wave of the survey we can calculate the household response rate

2. Similarly we can calculate the individual response rates for each cross-sectional wave.

...

128

برگشت به فهرست

تا آخر تحقیق بودند ولی تعدادی فقط یک دور بعضی تا 79%•دفعه دوم بررسی و... که بسته به اینکه کدامیک از روشهای تحلیل گفته شده را بکار برده، از این نتایج هم استفاده شد.

درجمع آوری اطالعات هدیه داده شد.•استفاده از یک روش مناسب یا چند روش ترکیبی برای جمع •

آوری اطالعات از نمونه ها و از دست ندادن آنهاردیابی پاسخ دهنده ها•حداقل شش تماس تلفنی برای برقراری ارتباط و مراجعه •

جهت جمع آوری اطالعات و سپس انصراف از ادامه کاردر نظر گرفتن یک شماره تلفن رایگان و ماشین پاسخگو به •

نمونه هابرقراری ارتباط در بین فواصل پرسشگری مجدد و اصالح •

نشانی هاایمیل یا نامه تشکر•بررسی علل عدم پاسخدهی•استفاده از مصاحبه گر باتجربه و استفاده از همان فرد در •

دفعات بعد• Laurie H, Smith R, Lynne Scott. Strategies for Reducing Non response in a Longitudinal Panel Survey,

Journal of Official Statistics, Vol. 15, No. 2, 1999, pp. 269±282

استراتژیهای استفاده شده برای کاهش ...مشکالت مثال

129

برگشت به فهرست

cross sectional . تحقیق مقطعی 2

آوری • جمع طول�ی درتحقیقات اینک�ه عل�ت ب�ه و دارد نیاز زیادی زمان مدت به اطالعات

همچنی�ن دس�تیابی ب�ه آزمودنیهای قاب�ل مقایسه در ه�ر مقط�ع جم�ع آوری اطالعات مشک�ل است برای مقابل�ه ب�ا این مشکالت میتوان از تحقیقات مقطعی به جای تحقیقات طولی استفاده کرد.

مقطع • ی�ک در ه�ا داده مقطع�ی تحقیقات در زمان�ی ول�ی از گروههای�ی ب�ا س�نین مختل�ف یا در آوری جمع متفاوت های گروه و مراح��ل

میشوند.

130

پژوهشهای

توصیفی

برگشت به فهرست

( physical functioning and self-rated health) بررسی سالمت ساله روسیه با کمک پرسشنامه در 18جوانان

یک مقطع زمانی• Data were analysed in logistic regression for two

dichotomised outcomes: poor self-rated health (worse than average) and low physical functioning (less than 60% of maximum).

• In this study of two self-reported health outcomes, both self-rated health and physical functioning were strongly associated with several socioeconomic and psychosocial factors.

BOBAK M, PIKHART H, HERTZMAN C, ROSE R, MARMOT M. SOCIOECONOMIC FACTORS, PERCEIVED CONTROL AND SELF-REPORTED HEALTH IN RUSSIA. A CROSS-SECTIONAL SURVEY. 1998, Med. Vol. 47, No. 2, pp. 269-279,

:1مثال

131

پژوهشهای

توصیفی

برگشت به فهرست

• Bullying behaviour and psychosocial health among school students in New South Wales, Australia: cross sectional survey

هدف: بررسی میزان شیوع رفتارهای قلدر مابانه در بچه های دبستانی در •رابطه با سالمت جسمی و روانی آنها

مدرسه دولتی 115 دانش آموز ورودی سال ششم، هشتم و دهم از 3918• از استرالیا با کمک پرسشنامه خود ارزیاب New South Walesو غیر دولتی

برای ارزیابی نشانه های جسمی و روانی قلدری 21/5% یعنی ¼ دانش آموزان قلدری می کردند و 23نتایج نشان می داد •

% تحت تاثیر قلدری دیگران بودندو ..

Forero R, McLellan L, Rissel C, Bauman A. Bullying behaviour and psychosocial health among school students in New South Wales, Australia: Cross_sectional survey. BMJ, 1999, VOLUME 319, p 344

:2مثال

132

پژوهشهای

توصیفی

برگشت به فهرست

بعنوان نوعی ازتحقیقات طولی Cohort تفاوت )علی مقایسه ای(cohortبا

طوری longitudinal و Repeated measureشباهت که بضی آنها را معادل می گیرند.

گاه تحقیقات آینده نگر و گاه گذشته نگر می باشند.

نکات:پژوهشها

ی

توصیفی

برگشت به فهرست

• correlation between repeated outcome measurements

• missing data• irregularly timed data• mixture of static and time varying covariates• availability of software for model fitting

Edwards L. J.Modern Statistical Techniques for the Analysis of Longitudinal Data in Biomedical Research, Pediatric Pulmonology, 2000, 30:330–344 ()

بعضی مباحث تحلیل عملی و تئوری داده های این مطالعات را پیچیده می کنند مانند:

پژوهشهای

توصیفی

برگشت به فهرست

a) A longitudinal study has a regularly timed schedule if measurements are scheduled at equal intervals of the longitudinal metameter. A longitudinal study has regularly timed data if measurements are actually obtained at regular intervals of the longitudinal metameter.

مثال: هر دو ماهb) A longitudinal study has a consistently timed schedule if every subject has the same schedule,

i.e., is scheduled to be evaluated at the same set of longitudinal metameter values, whether or not the schedule is regularly timed. A longitudinal study has consistently timed data if every subject is evaluated at the same set of longitudinal metameter values

مثال: هر گاه امتحان میان ترم و پایان ترم را دادند )معیار امتحان دادن است و چند روز دیگر آن دقیقا معلوم نیست(

Helms RW. Intentionally incomplete longitudinal designs: Methodology and comparison of some full span designs. Stat Med 1992;11:1889–1993.

در مطالعات طولی چند سری مطالعه در طول زمان داریم ودو تعریف خیلی خوب در مورد جمع آوری داده ها

برطبق برنامه، در یک مطالعه طولی:

پژوهشهای

توصیفی

تحقیقات علی - مقایسه ایب(

یاپس رویدادی

تحقیق� توصیفی

Causal comparative OrEx – Post - Facto

136

برگشت به فهرست

تحقیقات علی مقایسه ای

آ�ن محق�ق سعی در مطالع�ه ای ک�ه برای دلیلی ی�ا عل�ت یافت�ن در

در موجود چند تفاوتهای ی�ا دو از افراد می باشد. گروه

تفاوتهای و علت مطالع�ه ای�ن در و افتاده اتفاق قبال موجود

می گذشت�ه نگ�ر مطالع�ه ب�ه ص�ورت باشد.

137

پژوهشهای

توصیفی

برگشت به فهرست

�ساده ترین روش کمی� برای کشف� روابط ع�لی� معلولیبین� پدیده ها است.

در این روش مقایسه افرادی که واجد یک الگوی رفتاری �یا ویژگی شخصی� هستند با افراد واجد آن الگو یا ویژگی

شخصی انجام می شود و علل بالقوه و تاثیرات آن ها �بررسی� می� شود.

:مثال استفاده از روش علی مقایسه ای در بررسی علل پیشرفت تحصیلی باالی دانشجویان یا علل

بزهکاری )یک الگوی رفتاری()در بررسی تاثیرات هوش و انگیزه )ویژگی های شخصی

...تحقیقات علی مقایسه ای

138

برگشت به فهرست

در این تحقیقات محقق کنترل مس�تقیم بر متغیر مس�تقل ندارد، �زیرا یا این متغیر ها ماهیتا قابل� دس�تکاری نیس�تند یا اینکه قبل

از شروع تحقیق اتفاق افتاده اند.در این مطالعات محقق نمی تواند نمونه ها را به صورت

تص�ادفی� به طبقات مختلف بر اساس متغیرهای مس�تقل اختص�اص� دهد.

به این متغیرهای مستقل� که محقق نمی� تواند آن ها را دس�تکاری کند، متغیر خص�یص�ه ای می گویند.

متغیر خصیص�ه ای، متغیری است که آزمودنی� آن را قبل از شروع تحقیق دارد.

...تحقیقات علی مقایسه ای

برگشت به فهرست

به تحقیقات علی مقایسه ای، تحقیقات علی پس از وقوع گفته می شود زیرا علت ها بعد از

بروز تاثیرات آن ها روی متغیرهای دیگر مطالعه می شوند. مثال در بررسی تاثیرات

اشتغال دانشجویان بر پیشرفت تحصیلی آن ها محقق می تواند تاثیرات طبیعی تغییرات در

اشتغال را بر پیشرفت تحصیلی بررسی کند و نمی تواند در شرایط مصنوعی مانند اختصاص

تصادفی نمونه ها بر اساس متغیر مستقل انجام شود.

...تحقیقات علی مقایسه ای

برگشت به فهرست

از علت به معلول: بررسی تاثیر اشتغال به کار دانشجویان بر پیشرفت تحصیلی آن هااز معلول به علت: بررسی علل شرکت دانشجویان در فعالیت های فوق برنامه

تحقیقات علی مقایسه انواع ای

برگشت به فهرست

اگ�ر مح�قق�ی ازطری�ق مقایس�ه گروه�ی ک�ه •دارای ی�ک ویژگ�ی خاص هس�تند ب�ا گ�روهی علل ب�ه میباشن�د ویژگ�ی آ�ن ف�اق�د ک�ه احتمال�ی ی�ک رفتار پ�ی ب�برد شیوۀ£ او علی

مانند: – مقایس�ه ای میباشد.-مقایس�ه شیوه های مطالعه دانش�جویان 1•

رشته های فنی با رشته پزش�کیدانش�جویان 2• اج�تماعی بلوغ مقایس�ه -

دخ�تر وپس�ر س�ال اول رشته...استادان 3• شغل�ی فرس�ودگ�ی -مقایس�ه

رشته های بالینی با س�ایر استادان142

تحقیقات علی مقایسه ای ...پژوهشها

ی

توصیفی

برگشت به فهرست

تحقیقات عل�ی – مقایس�ه ای ت�ا حدودی شبیه شیوۀ£ گروه�ی ک�ه دارای ویژگی تجرب�ی اس�ت� زیرا در آ�ن

خاص� هستند ب�ا گروه�ی ک�ه فاق�د� آ�ن ویژگ�ی هستند� )آزمای�ش� (

)گواه ( مقایس�ه میشود ول�ی ب�ا ای�ن تفاوت که در تجرب��ی شیوه برخالف تحقیقات متغیر ای��ن

شود نم�ی اعمال م�حق�ق توس�ط بلکه مس�تقل گروه دارای متغیر مورد نظر انتخاب میشود.

و علت رواب�ط ت�ا میده�د اجازه م�ا ب�ه روش ای�ن معلول�ی را تح�ت� شرایط�ی ک�ه دس�تکاری آزمایشی

دشوار یا غیر ممکن است� بررسی کنیم� .درچنین میتوان را قبی�ل ای�ن از متعددی رواب�ط�

پروژۀ£ های تحقیقاتی مطالعه کرد.

143

... تحقیقات علی مقایسه ایپژوهشها

ی

توصیفی

برگشت به فهرست

متغیرهای تحقیقالف-مستقل :

عامل یا فعالیتی که تصور می شود می تواند باعث تغییر شود.

دانشجویان پزشکی – دانشجویان در مثالهای قبلی )( -فنی

(استادان بالینی – سایر استادان(-)جنسیت:دختر – پسر)

به صورت تحقیقات علی مقایسه ایمتغیرهای مستقل در هستند. مانند Categoricalکیفی یا گسسته متغیرهای

مثالهای ذکر شده.

تحقیقات علی مقایسه ای ...

:ب- متغیر وابستهمتغیری که برای بررسی اثرات متغیر مستقل مورد

:اندازه گیری قرار می گیرد.در مثالهای ذکر شدهشیوه های مطالعه – بلوغ اجتماعی –

فرسودگی شغلیمقیاس اندازه گیری متغیر های وابسته ممکن است

144پیوسته یا گسسته باشد

پژوهشهای

توصیفی

برگشت به فهرست

ب�ه در 1. افراد ای مقایس�ه عل�ی صورت مطالعات بلک�ه آنه�ا به تص�ادفی در گروه خاص�ی واق�ع نشده ان�د

عل�ت آنک�ه متعل�ق ب�ه گروه خاص�ی م�ی باشند انتخاب به م�ی شوند. در حال�ی ک�ه در مطالعات تجرب�ی افراد

ب�ه ص�ورت تصادفی وص�ورت تص�ادفی انتخاب شدهبه دو یا بیشتراز دو گروه تقسیم می شوند.

عل�ی مقایس�ه ای 2. متغی�ر مستقل قبال در مطالعات و محق�ق نم�ی توان�د آ�ن را دس�تکاری کند اتفاق افتاده

محق�ق در متغی�ر مستقل لیک�ن در مطالعات تجرب�ی میکن�د ایجاد مطالعه تغییرات�ی را آ�ن اث�ر بتوان�د ت�ا

نماید.

بین در مطالعات عل�ی مقایس�ه ای نمون�ه تص�ادفی از 3. انتخاب م�ی شوند دو جمعیت�ی ک�ه قبال وجود داشت�ه

در حال�ی ک�ه در مطالعات تجرب�ی نمون�ه تصادفی از انتخاب می شود.بین یک جمعیت همگن

تحقیقات علی مقایسه ای در مقایسه با تحقیقات تجربی

145

پژوهشهای

توصیفی

برگشت به فهرست

شباهت: هدف هر دو روش کشف یا تبیین روابط بین متغیرها

است و فرضیه هایی در مورد روابط بین یک متغیر آزمون می شود.Y و متغیر وابسته Xمستقل

مانند ه�م ای مقایس�ه – عل�ی تحقیقات در تحقیقات تجرب�ی گروه�ی ک�ه دارای ویژگی خاص هس�تند )آزمای�ش ( ب�ا گروه�ی ک�ه فاقد

آن ویژگی هستند )گواه( مقایسه میشود

تحقیقات علی مقایسه ایمقایسه دو روش و آزمایشی

برگشت به فهرست

تفاوت: در تحقیقات تجربی امکان کنترل تاثیر متغیرهای نامرتبط به وسیله شرایط آزمایشی وجود دارد

ولی در تحقیقات علی مقایسه ای محقق نمی تواند متغیر مستقل را به وسیله دستکاری و یا انتخاب

تصادفی کنترل کند بنابراین متغیرهای کنترل نشده ممکن است به وجود آمدن تغییر در متغیر وابسته

گردد به همبن علت نتیجه گیری در مورد وجود یک را مخاطره آمیز می کند.Y و Xرابطه اصیل بین

مقایسه دو روش و آزمایشیتحقیقات علی مقایسه ای

برگشت به فهرست

در تحقیقات علی مقایسه ای چون محقق کنترلی بر متغیر مستقل ندارد و متغیر های احتمالی دیگری را که ممکن است

باشد را کنترل نکرده است؛ مبنایی برای استنباط Yتعیین کننده ندارد و به دشواری می Y و Xیک رابطه علت و معلولی بین

توان علیت را بر مبنای یافته های آن نتیجه گرفت و تنها شواهدی را مبتنی بر تغییرات همراه به دست می هد.

مثال در یک بررسی نشان داده شد که کودکانی که با شیر خشک تغذیه شده بودند، در دوران دبستان موفقیت تحصیلی بیشتری از کودکانی که با شیر خشک تغذیه شده بودند دارند. از چنین

یافته ای نمی توان نتیجه گرفت که تغذیه با شیر مادر می تواند عامل باال رفتن میزان موفقیت در مدرسه باشد.

تحقیقات علی مقایسه مقایسه دو روش و آزمایشیای

برگشت به فهرست

تحقیقات علی� مقایسه ای جانشین کاملی برای تحقیقات تجربی نیست ولی با توجه به شرایط

تحقیقات آموزشی که امکان دس�تکاری آزمایشی دشوار یا غیر ممکن اس�ت؛ با استفاده از این روش می توان� اطالعات ارزش�مندی را در زمینه تصمیم

.�گیری آموزش�ی فراهم آوردمتغیرهایی مانند هوش، خالقیت، موقعیت های

اجتماعی-اقتصادی و شخ�صیت معلم را نمی� توان تغییر داد و در نتیج�ه باید به جای رویک�رد� آزمایشی

دقیق، از تح�قیق علی� مقایسه ای استفاده کرد.

تحقیقات علی مقایسه مقایسه دو روش و آزمایشیای

برگشت به فهرست

�بررس�ی تاثیر اضطراب بر� روی عم�لکرد دانش� آموزاندر آزمون� پیشرفت� تحصیلی به روش� علی مقایسه ای: مطالعه با بررسی گروههای متفاوت ش�روع و

پیشایندهای این تفاوت ها تعیین می ش�ود.بررس�ی تاثیر موقعیت اضطراب برانگیز برروی عملکرد

دانش� آموزان در آزمون پیشرفت تح�صیلی به روش تجربی�: در این حالت�: گروههای هم ارز در معرض تیمارهای متفاوت )یک گروه با موقعیت� اضطراب

برانگیز مواجه می شود و با گروه کنترل مقایسه می شود( قرار می گیرند.

تحقیقات علی مثال برای مقایسه و تجربیمقایسه ای

برگشت به فهرست

شباهت: هر دو روش غیر آزمایشی است که در هیچکدام از

آن ها دستکاری در متغیر انجام نمی شود.را Y و Xدر هر دو روش محقق رابطه بین متغیر

بررسی می کند.تفاوت ها:

متغیر مستقل در تحقیق علی مقایسه ای از نوع طبقه ای است در حالی که متغیر مستقل در

تحقیق همبستگی از نوع پیوسته است.تحلیل در تحقیق همبستگی با آمارهای همبستگی انجام می شود و در تحقیق علی مقایسه ای از

استفاده میشود.tآزمون

تحقیقات علی مقایسه مقایسه دو روش و همبستگیای

برگشت به فهرست

روال تحقیقات علی مقایسه ای:با آزمودنی هایی که از نظر متغیر مستقل متفاوت

هستند شروع و فرضیه هایی را در این زمینه که آن ها چگونه با هم تفاوت خواهند داشت آزمون کنیم

)از علت به معلول(. مثال: مقایسه عملکرد مسئله گشایی دانشجویان خالق و

غیر خالقبا آزمودنی هایی که از نظر متغیر وابسته متفاوت

هستند آغاز و فرضیه های مربوط به متغیر مستقل احتمالی را آزمون کنیم )از معلول به علت(.

مثال: بررسی علل افت تحصیلی دانشجویان

علی مقایسه طراحی یک تحقیق ای

برگشت به فهرست

- مرحله اول در یک تحقیق علی مقایسه ای، تفکر و گمانه 1زنی در باره علل و تاثیرات پدیده ای که مورد نظر است.مثال: در تحقیقی با عنوان مقایسه عملکرد مسئله گشایی

دانشجویان خالق و غیر خالق، محقق باید سعی کند متغیر های دیگر، بجز خالقیت، را که می توانند بر روی متغیر

وابسته )عملکرد مسئله گشایی( اثر گذارند، شناسایی کند. برای مثال هوش، جنس و یا احتماال سال تحصیلی در

دانشگاه در این تحقیق می تواند بر متغیر وابسته اثر گذار باشد.

تعیین متغیرهای دیگر بر مبنای تحقیقات قبلی، نظریه های موجود و بر پایه مشاهدات محقق از پدیده می باشد.

علی مراحل طراحی یک تحقیق مقایسه ای

برگشت به فهرست

در مرحله انتخاب فرضیه های دیگر، محقق باید را مدنظر استنباط قوی استفاده از رویکرد

داشته باشد یعنی باید متغیرهایی را انتخاب کند که بتواند فرضیه های قابل قبول و قابل

سنجش را برای مطالعه خود ارائه دهد. در واقع این کار بر رویکرد تیری در تاریکی که در

آن متغیرهای زیادی فقط به صرف در دسترس بودن یا جلب توجه و بدون دلیل معقول آزمون

می شوند، برتری دارد.

علی مقایسه مراحل طراحی یک تحقیق ای

برگشت به فهرست

- بعد از مشخص کردن علل یا معلول های 2بالقوه پدیده، تنظیم بیان مسئله تحقیق انجام می شود که به شکل اهداف تحقیق یا فرضیه

هایی بیان می شود.مثال: در بررسی رابطه بین کیفیت آموزش معلم

و سطح سواد علوم دانش آموزان در پایان سال تحصیلی، فرضیه دیگری برای محقق

شکل می گیرد که سطح سواد علوم دانش آموزان در شروع سال تحصیلی می تواند با

سطح سواد علوم آنان در پایان سال تحصیلی ارتباط داشته باشد.

علی مراحل طراحی یک تحقیق مقایسه ای

برگشت به فهرست

- انتخاب یک گروه تعریف شده: در این مرحله گروهی که 3دارای� ویژگی های مورد مطالعه باشند انتخاب می شوند.

مثال: محقق در این مرحله� با توجه به تعریف کاربردی� از �”دانشجوی� خالق“ و ”دانش�جوی� غیر خالق“ گروه آزمایش

خو�د را انتخاب می کند. دانشجوی� خالق می تواند به دانش�جوی� دوره لیسانس� در دانشکده علوم تربیتی که نمره

اش هم در آزم�ون ”کاربرد ها و پیامدهای جایگزین گیلفورد“ و هم در آزمون آناگرام در چارک باالیی قرار دارد

اطالق شود. محقق دانش�جویی که نمره اش در چارک باالیی قرار دارد را به عنوان گروه آزمایش� انتخاب می

کند.

علی مراحل طراحی یک تحقیق مقایسه ای

علی مراحل طراحی یک تحقیق مقایسه ای

- انتخاب گروه های مقایسه: در این مرحله پس از 4انتخاب گروه آزمایش که واجد یک ویژگی خاص بودند

گروه مقایسه از بین افرادی که فاقد آن ویژگی هستند یا آن را به میزان حداقل دارند انتخاب می

شود. عالوه بر آن در این مرحله محقق با استفاده از روش دو گروه گواه و آزمایش و هم ارز سازی روش

، محدودیت این روش یعنی عدم گروههای انتهاییکنترل بر متغیر مستقل را جبران می کند.

برگشت به فهرست

- همتاسازی: معادل کردن گروهها در متغیرهای 1نامربوط زیرا متغیرهای نامربوط روابط علی

بین متغیرهای اصلی مورد نظر محقق را مخدوش می کند.

مثال: در این تحقیق متغیرهای مستقل که باید کنترل شوند، عبارت از هوش، جنس و یا سال

تحصیلی بود بنابراین یک دانشجوی تیز هوش سال دوم در گروه خالق با همتایش در گروه

غیر خالق زوج می شود.

هم ارزسازی گروه های آزمایشی و کنترل

برگشت به فهرست

�الزمه استفاده از همتا کردن در یک تحقیق علی مقایسه ایاین است که محقق بداند عوامل مربوط، یعنی عواملی که

امکان دارد با متغیر وابسته همبستگی داشته باشند، کدام�ند.

استفاده از این روش به میزان زیادی� از تعداد آزم�ودنی هایی که برای� تحلیل نهایی مورد استفاده قرار می گیرند می

کاهد.در مواردی که گروههای� همتا از جو�امع مخت�لف انتخاب شده اند و این جوامع یکسان نیس�تند، برگشت به سو�ی میانگین

جامعه ها نتایج کاذب ارائه میدهد. بنابراین معموال همتاسازی از داخل یک� جامعه واحد راهبردی� مفید است.

محدودیت روش همتاسازی

برگشت به فهرست

- تحلیل کوواریانس: در صورت استفاده از 2تحلیل کوواریانس می توان به جای داده های

همتا شده، از داده های مربوط به تمام آزمودنی ها استفاده کرد. این روش برای

تعدیل جزیی تفاوت های اولیه در یک طرح علی مقایسه ای استفاده می شود. از آنجا که

این تعدیل ناقص است، مشکل تفاوت های اولیه را بین گروهها حل نمی کند.

هم ارزسازی گروه های آزمایشی و کنترل

برگشت به فهرست

- گروههای همگن: محقق به جای آنکه یک گروه ناهمگن 3را انتخاب و گروههای فرعی همتا شده را در گروه اصلی با هم مقایسه کند، می تواند در نمونه خود تنها آزمودنی

هایی را که از لحاظ متغیر مورد نظر همگن هستند بگنجاند و در نتیجه آن متغیر را کنترل کند.

مثال: چنانچه هوش متغیر نامرتبط باشد، محقق اثر آن را می تواند با استفاده از آزمودنی هایی که فقط از نظر

هوش در یک سطح هستند کنترل کند. در آن صورت تغییر در متغیر وابسته را می توان با احتمال بیشتری به متغیر

مستقل نسبت داد.

هم ارزسازی گروه های آزمایشی و کنترل

برگشت به فهرست

انتخاب گروههای مقایسه از بین نمونه هایی که در دو حد نهایی توزیع نمره ها بر روی یک

متغیر قرار می گیرند. این عمل با توجه به این فرض انجام می شود که گروههای انتهایی

احتمال بیشتری دارد که روی متغیرهای اندازه گیری شده متفاوت باشند.

مثال: انتخاب دانشجویان با نمره خالقیت باالی چارک باالیی در مقایسه با دانشجویان با نمره

زیر چارک پایینی

روش گروههای انتهایی

برگشت به فهرست

- جمع آوری داده ها: در این مرحله با استفاده 4از آزمون های تراز شده، پرسش نامه، مصاحبه و مشاهدات طبیعی جمع آوری

اطالعات در مورد روابط علت و معلولی انجام میشود.

علی مراحل طراحی یک تحقیق مقایسه ای

برگشت به فهرست

- تحلیل داده ها: تحلیل داده ها در دو مرحله انجام می 5شود:

محاسبه آماره توصیفی در هر کدام از گروههای مقایسه که عموما شامل میانگین و انحراف معیار گروههاست.

انتخاب آزمون معنادار آماری بر این اساس که محقق می خواهد گروهها را با توجه به میانگین، واریانس یا میانه آنها مقایسه

کند. برای بررسی تفاوت بین میانگین هاtآزمون

تحلیل واریانس برای بررسی تفاوت بین واریانس هاتحلیل کوواریانس برای مهار تفاوت های اولیه بین گروهها

تحلیل واریانس چند متغیره برای مقایسه گروهها در بیش از یک متغیر وابسته

علی مراحل طراحی یک تحقیق مقایسه ای

برگشت به فهرست

مستقل برای مقایسه tاستفاده از آزمون میانگین ها در دو گروه در صورتی که متغیری

برای همتاسازی آن ها وجود نداشته باشد.وابسته برای مقایسه میانگین tاستفاده از آزمون

ها در دو گروه در صورتی که همتاسازی دو گروه براساس متغیرهای دیگر انجام شده

باشد. این آزمون اگر به درستی استفاده شود برای tتوان آماری بیشتری را نسبت به آزمون

گروههای مستقل دارد.استفاده از آزمون یک میانگین برای مقایسه

میانگین یک نمونه با میانگین یک جامعه مشخص

tاستفاده از آزمون

برگشت به فهرست

برای اینکه بخواهیم نتیجه گیری کنیم که متغیر X علت متغیرY است وجود سه نوع شواهد الزم

است: وجود داشته باشد.Y و Xرابطه آماری بین

X از نظر زمانی جلوتر از Y.باشد نباشد.Yعوامل دیگر تعیین کننده

تفسیر یافته های علی مقایسه ای

برگشت به فهرست

در تحقیقات تجربی پس از اثبات رابطه آماری به دلیل وجود کنترل بر متغیر مستقل Y وXبین

از طرف محقق، ضرورت های الزم برای اثبات رابطه علت و معلولی وجود دارد اما در طرح

های علی مقایسه ای که فاقد کنترل آزمایشی هستند، تفسیر رابطه علی به مراتب مخاطره آمیز است. بنابراین پس از اثبات رابطه آماری

X قبل از Y باید ببیند آیا احتمال دارد Y و Xبین نباشد. Xاتفاق افتاده باشد و از این رو معلول

همچنین باید محقق توجه کند که آیا عوامل بوده اند یا خیر.Y، عامل Xدیگری به جز

تفسیر یافته های علی مقایسه ای

برگشت به فهرست

در تحقیق علی مقایسه ای به دلیل عدم کنترل و X ممکن است رابطه مشاهده شده بین Xبر

Y یک رابطه کاذب باشد یعنی رابطه مشاهده بر Xشده ناشی از دیگر عوامل و نه اثر

Y:باشد. منشا های احتمالی رابطه های کاذبعامل مشترکعلیت معکوس

وجود متغیرهای مستقل دیگر

تفسیر یافته های علی مقایسه ای

برگشت به فهرست

با هم B و Aبدین معناست که اگر متغیرهای مرتبط هستند، این امکان وجود دارد که هیچ

یک از آن ها علت دیگری نباشد، بلکه هر دوی ( باشند. برای Cآن ها معلول متغیر سومی )

مثال، چنانچه مشاهده شود که نمرات باال در آزمون پیشرفت و نمرات باالی تحصیلی با هم رابطه دارند، این احتمال وجود دارد که هر دو

آن ها معلول عامل سومی، یعنی هوش عمومی باشد.

عامل مشترک

برگشت به فهرست

بدین معناست که عکس فرضیه پیشنهاد شده در مورد رابطه مورد نظر صادق باشد. یعنی به

باشد. Xعلت Yاست، Yعلت Xجای این که بگوییم مثال: اگر در تحقیقی نشان داده شود که کودکانی

که بیشتر تنبیه می شوند، رفتار پرخاشگرانه بیشتری بروز می دهن. آیا به این ترتیب کسی

می تواند نتیجه گیری کند که تنبیه والدین باعث پرخاشگر شدن کودکان می شود یا آنکه کودکان

پرخاشگر احتماال بیشتر تنبیه می شوند

علیت معکوس

برگشت به فهرست

تعیین ترتیب زمانی متغیرها برای بررسی علیت معکوس انجام می شود.

باشد ماهیت داده های ما به Y همواره از نظر زمانی جلوتر از Xاگر خودی خود احتمال علیت معکوس را از بین می برد. مثال در بررسی

باال بودن درآمد سالیانه کسانی که به دانشگاه می روند به نسب�ت می باشد ولی عامل Yمقدم بر Xکسانی که به دانشگاه نمی روند

مشترک را باید در نظر داشت.انجام اندازه گیری مکرر در فاصله های زمانی مختلف برای تعیین ترتیب

زمانی متغیرها . مثال برای بررسی تاثیر نگرش کارمندان در ترفیع شغلی آن ها می توان نگرش آن ها را بدو است�خدام اندازه گیری و سپس بعد از چن�د ماه با بررسی پرونده آنان ترفیع یافتن آن ها را

بررسی کند. در صورت وجود ارتباط می توان گفت که نگرش مثبت به فلسفه سازمان بر ترفیع شغل موثر است.

علیت معکوس:

برگشت به فهرست

دیگر متغیرهای مستقل عبارتند از متغیرهایی که سوای متغیر مشاهده شده، عامل رابطه موجود باشند.

مثال: اگر گفته شود که نسبت جمعیت مراجعه کننده به بیمارستان های روانی برای درمان اسکیزوفرنی در

آمریکا بیشتر از انگلستان است، در حالی در انگلستان میزان افسردگی بیشتر است این به معنای این نیست که شرایط محیطی در آمریکا زمینه ساز اسکیزوفرنی و در انگلستان زمینه ساز افسردگی است شاید این به دلیل تحمل بیشتر انگلیسی ها نسبت به اسکیزوفرنی و بردبارتر بودن آمریکایی ها به عوارض افسردگی باشد.

متغیر های مستقل احتمالی دیگر

برگشت به فهرست

رد متغیرهای مستقل احتمالی دیگر: اولین وظیفه مسلم یک محقق این است که کوشش کند فهرستی از تمامی متغیرهای مستقل احتمالی دیگر تهیه کند.

سپس با ثابت نگه داشتن بقیه، می تواند هریک از متغیرها را مورد آزمون قرار دهد تا مشخص شود که

رابطه دارد یا خیر. چنانچه بتوانیم متغیرهای Yآیا با مستقل جایگزین را با نشان دادن اینکه رابطه ای با

Y ندارند ، حذف کنیم، می توانیم شواهدی برای تایید به دست آوریم.Y و Xفرضیه اصلی رابطه بین

متغیر های مستقل احتمالی دیگر

برگشت به فهرست

راهبردهای زیر در افزایش اعتبار تحقیق علی مقایسه ای کمک کند ولی هیچکدام نمی توانند نقیصه ذاتی

این روش تحقیق، یعنی عدم کنترل بر متغیر مستقل، را به اندازه کافی جبران کنند.

نمره های تغییرهمتاسازی

تحلیل کوواریانسهمبستگی جزییگروههای همگن

وارد کردن متغیرها ی خارجی

افزایش اعتبار تحقیق علی مقایسه ای

برگشت به فهرست

را نیز Yدر نمره های تغییر، محقق نمرات قبلی Yدر نظر می گیرد و صرفا به نمرات حاضر

نمی پردازد اگر محقق میزان تغییرات گروه تیمار را با گروه کنترل مقایسه کند احتماال

کمتر از آن هنگام که صرفا به نمرات فعلی می پردازد، دچار اشتباه می شود. لکن

استفاده از نمره های تغییر تنها تا حدودی مسئله را حل می کند و نتایج چنین بررسی هایی باید محتاطانه به کار رود. در واقع این

راهبرد نمی تواند تداوم الگوهای قبلی را تعدیل کند.

نمره های تغییر

برگشت به فهرست

در بررسی تاثیر شیوه جدید تدریس قرائت برای کالس پنجم اگر تنها مقایسه نمره استاندارد شده قرائت پایان سال تحصیلی در دو گروه

آزمایش و کنترل انجام شود نتیجه گیری صحیح نیست اما در صورتی که تفاوت این نمره با

نمره ابتدای سال در هر دو گروه مقایسه شود نتیجه گیری بیشتر قانع کننده است. اما این

میزان پیشرفت آیا تداوم الگوهای تغییر قبلی آن ها نیست؟با تقسیم نمرات پایان سال

دانش آموزان به سال های تحصیل می توان الگوی تغییر را به دست آورد و با نمره تغییر در

سال جاری آن ها مقایسه کرد.

نمره های تغییر

برگشت به فهرست

در صورتی که یک متغیر بیرونی مرتبط وجود داشته باشد که امکان کنترل آن از طریق

همتاسازی و یا به وسیله دیگر وجود نداشته باشد می توان یک متغیر مستقل دیگر به طرح

اضافه کرد و سپس اندازه های متغیر وابسته را از طریق تحلیل واریانس تجزیه و تحلیل کرد

و اثرات اصلی و تعاملی این متغیر را بررسی کرد ولی نمی توان رابطه علت و معلولی را بین متغیر وابسته و این متغیر مستقل فرض

کرد.

وارد کردن متغیرهای نامرتبط در طرح

مثالمقایسه اضطراب سالمتی

دربین دانشجویان پزشکی و غیر پزشکی

Reference:MEDICAL EDUCATION 2004:38:479-481

(Blackwell publishing ltd)

178

برگشت به فهرست

مقدمه:بر اس�اس بررس�ي هاي قبل�ي آموزشهاي باليني در اضطراب افزايش ب�ه منج�ر پزشك�ي دانشجويان

( دانشجويان health anxietyس�المتي سندرم ي�ا ).پزشكي مي گردد

سوال پژوهشDose medical school cause health anxiety in

medical students?دانشجویان سایر از بی�ش پزشک�ی دانشجویان آی�ا

اضطراب سالمتی را تجربه می کنند؟پژوه�ش�: بدليل فرضی�ه پزشك��ي دانشجويان

آموزشهاي بالين�ي بي�ش از دانشجويان رشته هاي ديگر اضطراب سالمتي را تجربه مي كنند.

179

پژوهشهای

توصیفی

برگشت به فهرست

روش ها:تعداد محقق مطالع��ه اي��ن دانشجوي 249در

دانشجوي غير 285پزشك�ي در مقط�ع بالين�ي و پزشكي را تحت مطالعه قرار داده است.

استفاده HAQپرس�شنامه اضطراب س�نجش براي گرديده است.

دو اضطراب میانگین بی�ن تفاوت مقایس�ه براي استفاده شده است.t-testگروه از

180

پژوهشهای

توصیفی

برگشت به فهرست

علی – مقایسه اینوع مطالعه : مطالعه گذشته نگر

گروه اول دانشجویان پزشکی مقطع بالینیگروه دوم دانشجویان غیر پزشکی

– رشته تحصیلیمتغیر مستقل کیفی )گسسته( دو مقیاس متغیر:

ارزشیدانشجوی پزشکی بالینی-1

دانشجویان سایر رشته ها-2

اضطراب متغیر وابسته : سالمتی

181

پژوهشهای

توصیفی

برگشت به فهرست

نتايج: مسنگروه دانشجويان پزشك�ي

دانشجویان از گروه سایر ت�ر ؟؟توضیح جایگاه سنبودند. نمره فرضیه پژوهش بر خالف

اضطراب سالمتي در دانشجويان پزشكي كمتر از .سایر دانشجویان بوده است

قرار تایید مورد تحقی�ق ))فرضی�ه نگرفته است((.

182

پژوهشهای

توصیفی

برگشت به فهرست

A causal-comparative exploration of the relationship between game-based learning and academic achievement: Teaching management with video games by Blunt, Richard D., PhD, WALDEN UNIVERSITY, 2006

این مطالعه با هدف بررسی تاثیر بازی های ویدئویی بر روی یادگیری فراگیران انجام شده

است که نژاد و سن فراگیران به عنوان متغیرهای خصیصه ای محسوب شده است.

برگشت به فهرست

"مقايسه ميزان خودكار�آمدي كودكان كار� و كودكان عادي"

هدف شناسايي سطح کلي خودکارآمدي کودکان و بررسي تفاوت خودکارآمدي دختران و پسران

روش تحقيق علي-مقايسه اي)پس رويدادي( بود�ه و جامعه آماري شامل کليه کودکان کار و کودکان عاد�ي شهر تهران بودند. از اين

کودک 60 ساله و تعداد� 15 تا 12 کودک کار 60جامعه تعداد عادي هم سن آنها به روش نمونه گيري تصادفي ساده به عنوان

پسر 30 دختر و30نمونه تحقيق انتخاب شدند. هر گروه شامل بود. به منظور اعمال حداکثر کنترل� متغيرهاي مزاحم، دو گروه از

نظر موقعيت جغرافيايي محل سکونت، ميزان درآمد خانواده، سطح يا طبقه اجتماعي و ميزان تحص�يالت والدين همگن شدند.

برگشت به فهرست

بررسي مقايسه اي تفكر انتقادي و خودكارآمدي دانشجويان رشته هاي هنري و غيرهنري

هدف بررسي مقايسه اي تفكر انتقادي و خودكارآمدي دانشجويان رشته هاي هنري و غيرهنري بوده است. جامعه پژوهش، شامل كليه دانشجويان دختر مقطع كارشناسي دانشگاه كاشان در سال تحصيلي

دانشجو 320 است كه از ميان آنها نمونه اي مشتمل بر 87-88 دانشجوي رشته غيرهنري( با 160( دانشجوي رشته هنري و 160

استفاده از نمونه گيري خوشه اي چند مرحله اي انتخاب شدند كه در سن، جنس و پايه تحصيلي همتا شده اند. روش تحقيق از نوع علي-

مقايسه اي است. ابزارهاي سنجش در اين تحقيق، شامل پرسشنامه مشخصات عمومي، آزمون مهارت هاي تفكر انتقادي

كاليفرنيا- فرم ب و مقياس خودكارآمدي شرر بوده است.

برگشت به فهرست

مقايسه كيفيت زندگي زنان شاغل و خانه داردراين مقاله با هدف مقايسه ي كيفيت زندگي زنان شاغل و خانه دار با

زن شاغل 180استفاده از روش توصيفي علي - مقايسه اي تعداد زن خانه دار شهر 90 زن شاغل معلم، پرستار، آرايشگر و 90

بيرجند بعنوان نمونه پژوهش به پرسشنامه كيفيت زندگي پاسخدادند. نتايج نشان داد بين كيفيت زندگي زنان شاغل و خانه دار در بعد

اجتماعي و خانوادگي تفاوت معني داري وجود دارد تفاوت كيفيت زندگي زنان شاغل آرايشگر و معلم در بعد اجتماعي زنان آرايشگر و

پرستار در بعد خانوادگي و در زنان معلم و پرستار در بعد اقتصادي معني داري شد همچنين تفاوت بين كيفيت زندگي زنان آرايشگر و خانه دار و زنان پرستار و خانه دار در بعد خانوادگي و بين كيفيت

زندگي زنان معلم و خانه دار در بعد اجتماعي و خانوادگي معني دار شد.

برگشت به فهرست

A Comparison of Emotional Intelligence and Behavior Problems in Dyslexic and Non-Dyslexic Boys

The objective of the study was to compare emotional intelligence and behavior disorders in dyslexic and non-dyslexic boys. A random sample

of 15 dyslexic boys were compared with matched controls, all aged 11-15 years. A causal comparative research method was employed and data

was collected through administration of self report measures of emotional intelligence and behavior disorders. Results of the study

revealed that emotional intelligence is correlated with behavior problems (r = -0.54, p<0.05). Furthermore, dyslexic children scored lower

on emotional intelligence and higher on behavior problems than their normal counterparts. As well as being congruent with earlier research,

the present findings point to the importance of emotional intelligence in school achievement and behavioral health

برگشت به فهرست

زمانی که بر مبنای یک بررسی علی مقایسه ای، رابطه ای بین دو متغیر برقرار می شود، در واقع اولین قدم تجزیه و تحلیل برداشته

شده است. محقق باید فرضیه های حایگزینه محتمل دیگر را در نظر بگیرد و آزمون کند و حتی پس از آن نیز این احتمال را بدهد که رابطه آشکار بین متغیرها می تواند ناشی از علت درک ناشدنی

دیگری باشد. فرایندهایی چون به کارگیری نمره های تغییر، همتاسازی، تحلیل کوواریانس، همبستگی جزیی، گروههای همسان و

وارد کردن متغیرهای بیرونی، می توانند کمک کنند تا از خطاهای عظیم در بررسی های علی مقایسه ای اجتناب کنیم، ولی همه آن ها

تفاوت های پیش از تیمار بین گروهها را فقط تا حدی تعدیل می کنند. فهرست کردن فرضیه های جایگزینه )عامل مشترک، علیت

معکوس و متغیرهای مستقل دیگر( می تواند در امر ارزشیابی واقعی تر نتایج علی مقایسه ای به ما کمک کند.

نتیجه گیری

برگشت به فهرست

علي- همبس��تگيروش روش و براي كمي روش دو اي�ي مقايس�ه

یا كش��ف ه��ا پديده بی��ن رواب��ط هستندمتغیرها

هس�تند كه غي�ر آزمايش�ي ه�ر دو روش در دستكاري آنه�ا از كدام هي�چ در

متغير مستقل انجام نميشود

دليل اصلي كاربرد اين دو روش اين است كه بيشتر روابطی که در

متغیرهای آموزشی و علوم رفتاری به دنبال آنها هستیم قابل دستكاري

آزمايشي نيستند

189

CORRELATIONج( تحقیقات همبستگی پژوهشها

ی

توصیفی

برگشت به فهرست

190

روش همبستگي براي دو هدف عمده به كار ميرود:

- كشف میزان ارتباط بين متغير ها1بین�ی� - 2 هاي پي�ش� نمره روي از متغير ي�ك نمره

متغير همبسته دیگر �: بی�ن مثال و س�نارتباط اطفال وزن ت�ا 1در ماهه 36

استان اصفهاناطفال واکسیناسیون کارتهای پش�ت ک�ه س�المت ))جاده مشاهده م�ی شود از نتای�ج اینگون�ه مطالعات اس�ت ک�ه هم

همبستگی وهم پیش بینی در آن لحاظ شده است((.هم�بستگی تحقی�ق هدف الزام�ا بین�ی پی�ش ک�ه شود دق�ت (((نیس�ت.واصال دربرخ�ی مطالعات پی�ش بین�ی معن�ا ندارد و صرفا

کشف رابطه بین� متغیر ها مورد نظر است(((

تحقی�قات همبستگی... پژوهشها

ی

توصیفی

برگشت به فهرست

191

... مزايا و كاربردهاي روش همبستگي

:مزيت اصلی •تنها در تعداد زيادي متغي�ر ميتوان رواب�ط ميان • را

)بخص�وص وقتي ميان ي�ك پژوه�ش تجزي�ه و تحلي�ل كرد اي�ن تعام�ل�متغيرهاي مس�تقل ك�ه دارد وجود بر تعامل

متغير وابسته تاثير دارد، كه با مطالعه همزمان اين متغيرها امكان محاسبه اين اثر وجود دارد(.

امکانات • متغیری چند رگرس�یون مدلهای از گیری بهره بررس�ی رابطه متغیر های متعدد مستقل با متغیر وابسته را

به خوبی فراهم می کند.مثال :ارتباط نمرات دروس ریاض�ی ,تجرب�ی و علوم انسانی •

دوره دبیرستان با موفقیت تحصیلی در دوره بالینی ...

پژوهشهای

توصیفی

برگشت به فهرست

درصورتي كه رابطه متغيرها كامل و مثبت باشد، يعني افزايش يا كاهش يكضريب همبستگيمتغير درست برابر افزايش يا كاهش متغير ديگري باشد،

است۱برابر در صورتي كه همبستگي بين متغيرها كامل و منفي باشد، يعني افزايش يك

۱ضريب همبستگي منفي متغيرباعث كاهش متغير ديگر و يا بالعكس شود، .خواهد شد

ميضريب همبستگي صفر اگر هيچ رابطه اي بين متغيرها وجود نداشته باشد شود.

در حالتي كه بين متغيرها همبستگي مثبت وجود دارد ولي كامل نيستخواهد شد. ۱ضريب همبستگي بين صفر و

در صورتي كه همبستگي بين متغيرها معكوس و منفي باشد مقدار اين ضريب.خواهد شد و صفر ۱بين منفي

تفسیر ضریب همبستگی

برگشت به فهرست

برگشت به فهرست

اگر نگرش دانش آموزان را نسبت به مدرسه با نرخ غیبت آنها همبسته

سازیم رابطه ای منفی بین نگرش به مدرسه ونرخ غیبت انتظار خواهیم

داشت

مثال

برگشت به فهرست

پيوستهرتبه اي

دو ارزشي واقعيجنسیت)زن-مرد(

دو ارزشي ساختگيموفقیت تحصیلی )قبولی –ردی(

طبقه اي

متغيرهايي كه در تحتيقات همبستگي به كار مي روند معموال در يكي از طبقات

پنجگانه زير قراردارند:

برگشت به فهرست

r از مجذور کردن ضریب همبستگی به توان دوrآمارهبه دست می آید که واریانس تبیین شده نامیده می شود

0/09 برابر 0/3مثال: اگر مجذور ضریب همبستگی 0/3ب با متغیر الفباشد اگر میزان همبستگی متغیر

باشد می توانیم بگوییم را تبین می کندبدرصد واریانس متغیر9 الفکه متغیر

¬

واریانس تبین شده

برگشت به فهرست

از اینجا به بعد انواع تحقیقات همبستگی آمده

آنها مد نظر شما هست یا نه؟ همهنمی دانم آیا و آیا الزم است که برای همه آنها مثال باشد؟

؟؟؟197

برگشت به فهرست

شناخت متغیرهای خاصی :شناخت مساله - 1است که به نظر می رسد از تعیین کننده های

مهم ویژگی یا الگوی رفتاری مورد تحقیق باشند

:انتخاب انتخاب شرکت کنندگان در تحقیق - 2گروهی شرکت کننده که به طور معقولی

همگن باشند بسیار اهمیت دارد .اگر نمونه خیلی نا همگون باشد محقق باید آنها را در

زیر گروههای همگن جای دهد :داده ها را می توان با گرد آوری داده ها - 3

روشهای گوناگون مانند پرسشنامه ,مصاحبه یا فنون مشاهده ای جمع آوری کرد تنها

شرط الزم این است که داده ها را بتوان به صورت کمیت

بیان نمود- تحلیل داده ها 4

طراحی یک پژوهش همبستگی یا رابطه ای relationship study

برگشت به فهرست

در پژوهش پیش بین ,متغیرهای که برای پیش بینی از آنها استفاده می شود باید قبل از اندازه گیری

متغیری صورت گیرد که قراراست پیش بینی شود

هر چه پیش بینی مربوط به آینده نزدیک تر باشد دقیق تر است

آزمونهای که با اعتبار باالی پیش بینی برای مثال : آموزش خلبانان استفاده می شود

کاربرد پژوهش های پیش بین برای تدوین آزمون یا گزینش دانشجو برای ورود به دانشگاه

طراحی یک پژوهش پیش بین

برگشت به فهرست

همبستگی حاصل از پژوهش به معنای رابطه علت ومعلولی بین متغیرهایی که با هم

همبستگی دارند نیست

پیشرفت در بسیاری از فعالیت های پیچیده مورد نظر ما احتماال از راههای مختلفی قابل حصول

است

محدودیت پژوهشهای همبستگی

برگشت به فهرست

r )همبستگي گشتاور-حاصلضربي )پيرسونهمبستگي تفاوت رتبه ها اسپيرمن

Tهمبستگي كندال rbisهمبستگي دو رشته اي

rwbisهمبستگي دو رشته اي کرانه ای rpbisهمبستگي دو رشته اي نقطه اي

r tهمبستگي تتراكوريك ضريب همبستگی في

cضريب توافقي Ηنسبت همبستگي اتا

روشهاي محاسبه ضريب همبستگي بين دو متغير:

برگشت به فهرست

متغيرهاي مورد مطالعه بايستي بصورت پيوسته باشند.

.مانند: هوش وپيشرفت تحصيلياين روش اغلب درموضوعات آموزش و

پرورش به كار مي رود.

در مقايسه با ساير روشها با ثبات ترين روش و با كمترین خطاي معيار است.

گشتاوري پيرسون(product-moment correlation

برگشت به فهرست

متغيرهاي مورد مطالعه بايستي بصورت رتبه اي باشند.

متغيرهاي پيوسته را مي توان بر اساس ارزش عددي رتبه بن�دی كرد. مانند هوش.

نفر كمتر باشند، به جای ۳۰هرگاه آزمودنيها ا�ز آن همبستگی پيرسون به كار برده مي شود.

(rho ) هم�بستگي رتبه اي اسپيرمن

برگشت به فهرست

نوعي ديگر از همبستگي رتبه اي است و از لحاظ تعداد نمونه كمتر بر روش

اسپيرمن مزيت دارد.

توزيع نمونه گيري آن براي نمونه هايي است، ۱۰كه اندازه آنها كمتر از

طبيعي تر از همبستگي رتبه اي اسپيرمن مي باشد.

Kendall's Tau) T همبستگيكندال

برگشت به فهرست

نمره يك متغير بصورت پيوسته، و نمره متغير ديگر به شكل دو ارزشي

مانند رابطه هوش و موفقيت تحصيلي) قبولي وساختگي مي باشد. مردودي(.

همبستگي دو رشته اي بر�اي داده هاي يكسان در مقايسه با همبستگي

امكان پذير� است.۱پيرسون غالبا بيشتر و همبستگي بزرگتراز همبستگي دو رشته اي در مقايسه با همبستگي پيرسون از دقت

كمتر وخطاي معيار بيشتر برخورداراست.

همبستگي دو رشته اي معموال براي تجزيه و تحليل سواالت به كار ميرود.

همبستگي دو رشته اي (biserial correlation

برگشت به فهرست

همبستگي دو رشته اي گسترده ارتباط نزديكي با همبستگي دو رشته اي دارد.

يكي از متغيرها پيوسته و متغيرديگر دو ارزشي ساختگي است.

گروههاي داراي نمره هاي خيلي كم و خيلي زياد، يك متغيردو ارزشی

گسترده را تشكيل مي دهند.

مالك تعيين تعداد آزمودنيها براي متغيرهاي دو ارزشي بايد مساوي باشد)مانند: موفق و ناموفق يا قبولي و مردودي(.

همبستگي دو رشته اي کرانه ای ) گسترده(

(widespread biserial correlation

برگشت به فهرست

يكي از متغيرها پيوسته و متغيرديگر دو ارزشي واقعي .ابطه هوش و جنسيت)زن و مرد(است. مانند: ر

همبستگي دو رشته اي نقطه اي هميشه كمتر از ضرايب همبستگي دو رشته ای ديگر است.

برخالف ساير روشهاي دو رشته اي ديگر ضريب همبستگي اين روش

نمي شود.۱بزرگتر از ضريب همبستگي آن معموال برابر ضريب همبستگي

پيرسون است. معني دار بودن آن را مي توان با استفاده از جدول

معني دار بودن ضريب همبستگي پيرسون تعیين كرد

همبستگي دو رشته اي نقطه اي (point biserial correlation)

برگشت به فهرست

هر دو متغيراز نوع دو ارزشي ساختگي هستند و هر كدام از متغيرها

را نيز مي توان در يك نقطه معين نصف كرد.

همبستگي تتراكوريك نسبت به همبستگي پيرسون از ثبات كمتري

برخوردار است و بايد از آن كمتر استفاده كرد.

اين روش زماني از ثبات بيشتري برخوردار است كه تعداد آزمودنيها

زياد باشد و گروههاي مورد مطالعه به طور مساوي تقسيم شوند.

همبستگي تتراكوريك(tetrachoric correlation

برگشت به فهرست

) مانند: متغيرهاي دو ارزشي بايد دو ارزشي واقعي باشند مرد و زن،

.شهري و روستايي (بيشترين استفاده اين روش براي محاسبه همبستگي بين

پرسشهاي يك آزمون است)مانند پاسخهاي صحيح و غلط(.هر گاه تعداد آزمودنيها زياد ومتغيرهاي پيوسته به صورت دو

ارزشيباشند، اين روش مناسبي است.

در مقايسه با همبستگي تتراكوريك، ضريب همبستگي في براي داده های يكسان غالبا كوچكتر بدست مي آيد، ولي از ثبات بيشتری برخورداراست و معنا دار بودن آن به سادگي

تعين مي شود.

phi coefficient.ضريب في

برگشت به فهرست

متغيرها بايد طبقه بندي شده باشند.

ضريب توافقي ارتباط نزديكي با مجذورخي دارد.

با در دست داشتن ضريب توافقي مي توان ضريب في را محاسبه كرد.

ضريب توافقي قابل مقايسه با همبستگي پيرسون است

ضريب توافقي(contingency coefficient)

برگشت به فهرست

با استفاده از ترسيم نمودار پراكندگي مي توان ميزان همبستگي بين دو متغيررا تعیين كرد. هر دو

متغیر پیوسته هستند ابتدا x و yقرارداده و سپس محل تالقي دو نمره هر

نمره ها را روي دو محورآزمودني به صورت يك نقطه تعيين مي شود.

در رابطه غير خطي متغيرها، بايد از همبستگي اتا مانند: رابطه بين اضطراب و استفاده كرد)

عملكردهاي ذهني(.اين روش شاخص دقيقي از همبستگي بين دو

متغيررا فراهم مي كند.

(correlation ratio ) همبستگي نسبي )اتا(

برگشت به فهرست

روشهاي قبلي ميزان همبستگي بين دو متغيررا اندازه گيري مي كنند، در حالي كه بيشتر تحتيقاتي كه

درحوزه علوم انساني و اجتماعي انجام می شوند، بيش از دو متغير دارند كه عبارتند از:

(Multivariate regressionرگرسیون چند متغیري )(Discriminate analysis تجزیه و تحلیل متمایز كننده )

(Canonical correlation( ھمبستگي كانوني Path analysisتحلیل مسیر

Structural equation modeling مدل معادله ساختاری Factor analysisتحلیل عاملي

Differential analysisتحلیل دیفرانسیلی یا تحلیل تفاضلی

همبستگي چند متغيري:

برگشت به فهرست

روشي است كه از طريق آن متغيرهاي پيش بيني كننده تركيب مي شوند.

براي تحقيقاتي كه هدف پيش بيني است بكار مي رود. تعيين همبستگي بين متغيرمالك)متغيرهايي كه قصد پيش

بيني آن را داريم( وتركيب متغيرهاي پيش بيني كنندهمانند: پيش بيني ميانگين نمره هاي دانش آموزان)متغير

مالك( بوسيله متغيرهاي استعداد تحصيلي و عادات مطالعه.

زماني كه حجم نمونه اوليه كم و تعداد متغيرها زياد باشد، اعتبار پيش بينی كاهش مي يابد)افت(.

رگرسيون چند متغيري(Multivariate regression)

برگشت به فهرست

همانند رگرسيون چند متغيري از دو يا چند متغير پيش بيني كننده و يک متغير مالك استفاده مي شود.

متغ�ير م�الك، عضويت گروهي از افراد است كه به صورت طبقه اي و يك گروه مجزا و گسس�ته

باشند)مانند: طبقه زنان درمقابل م�ردان و معلمان دربرابرپزشكان و...(.

زماني كه م�تغيرمالك به صورت پيوسته باشد، روش رگرسيون چند م�تغيری بر روش متمايزكننده برتري

دارد.

(Discriminate analysis ) تحليل متمايز كنندهتجزيه و

برگشت به فهرست

برخالف رگرسيون چند متغيري كه فقط يك متغير مالك وجود دارد، دراين روش بيش از

يك متغير وجود دارد كه بوسيله متغيرهاي پيش بينی كننده مي توان متغيرهاي مالك را پيش

بيني كرد.

اين روش براي اندازه گيري و كشف همبستگي بين گروهي از متغيرهای پيش بيني كننده و

گروهي از متغيرهاي مالك استفاده مي شود.

Canonical correlationهمبستگي كانوني

برگشت به فهرست

برای آزمون نظریه های در باره روابط علی فرضی بین متغیرهایی که با .یکدیگر همبستگی دارند به کار می

رود.که بر اساس یک طرح پزوهش همبستگی )رابطه ای (انجام شده است .

تحلیل مسیر با دیگر اماره های همبستگی چند متغیره مثل رگرسیون چند گانه ,تحلیل تشخیصی ,همبستگی

زیرا هدف ان کانونی وتحلیل عاملی تفاوت دارد ازمون نظریه ها در مورد رابطه علی فرضی بین

.متغیرهاست برعکس هدف طراحی روشهای دیگر چند متغیره

بیشینه ساختن همبستگی بین ترکیب های مختلف متغیرهاست

تحقیق کاترین ونتزل جهت تعیین اثرهای علی مثال :رفتار کالسی جامعه یار وضد اجتماعی دانش اموزان

بر پیشرفت تحصیلی دانش اموزان

Path analysisمسیر تحلیل

برگشت به فهرست

برای آزمون نظریه ها یی در باره روابط علی فرضی بین متغیر هایی که با یکدیگر

همبستگی دارند به کار می رود واندازه هایی با اعتبار وپایایی بیشتر از متغیرهای که در

تحلیل مسیر تحلیل شده اند به دست می دهد وهمچنین مدل علی متغیر مکنون نیز نامیده

این روش راLisrelاند .Analysis of linear structural relationships

این روش برای ازمون روابط علی استفاده می شود که مدل های نظری ان را مشخص کرده

اند

Structural equation modeling مدل معادله ساختاری

برگشت به فهرست

اندازه گروه

اموزشی

• علمی هیئت تعداد• تعدادفارغ

التحصیالن• دکتریان دانشجویان

کیفیت فارغ

التحصیالن

تعداد •بر استخدامبازده pHD اساس

پژوهشی اعضای

�علمی هیئت

• تعدادمقاالت

به هیئت علمی

• نسبت هیئت علمی دارای مقاله

• نسبت هیئت علمی دارای قراردا

د پزوه

ش

مثال

اموزشی گروه بندی درجه

برگشت به فهرست

برگشت به فهرست

برگشت به فهرست

فکر می کنم توضیح نمودارهای قبل الزم است

؟؟؟

221

برگشت به فهرست

تحلیل عاملي یكي از بیشترین روشھایي است كه در تحقیقاتچند متغیري استفاده مي شود.

تحلیل عاملي به منظورتجزیه و تحلیل و تفسیر آسانترو براساس مالكھاي تجربي و علمي، تعداد متغیرھایي را كه خیلي

زیاد ھستند به چند عامل كاھش مي دھد.

تحلیل عاملي، عمل تقلیل متغیرھا به عامل را از طریق گروهبندي كردن متغیرھایي كه با ھم ھمبستگي متوسط یا نسبتا

باالیي را دارند انجام مي دھد.

Factor analysisتحليل عاملي

برگشت به فهرست

اولین قدم� در تحلیل عاملي�، محاس�به ماتریس� ھمبس�تگي ازطریق جدولي� اس�ت كه ھمه متغیرھا به صورت س�طر و ستون

در آن نوش�ته مي� شود.ھر س�طر و س�تون به یك� متغیر اختص�اص� دارد و ھمبس�تگي بینھر متغیر با متغیر دیگر در محل تقاطع س�طر و س�تون مربوطه

نش�ان داده مي ش�ود.متغیرھایي� كه در جدول با ھم ھمبس�تگي� دارند، دس�ته بندي ميشوند و اولین تا آخرین عامل� بترتیب نمایانگر متغیرھایي� اس�ت

كه بیش�ترین ھمبس�تگي را با یكدیگر دارند

برگشت به فهرست

هدف :ایجاد یک ابزار برای اندازه گیری جو مدرسه در سطح مدارس راهنمایی

زیر 5از مجموع سئواالتی که موجود بود محور حاصل شد:

-رفتار حمایت گرانه مدیر 1-رفتار دستوری مدیر 2-رفتار ناخرسندانه معلم 3 - رفتار دوستانه معلم5

پژوهش رابرت کوت کامپ

برگشت به فهرست

برای بررسی همبستگی میان متغیرها ,میان زیر گروه ها ی� متجانس درون نمونه به کار می رود ومی توان آن را برای شناسایی متغیرهای تعدیل کننده به کار برد که اعتبار پیش بین را

بهبود می بخشد

تحلیل دیفرانسیلی یا تحلیل تفاضلی

differential analysis

برگشت به فهرست

معنا دار بودن آماري به اين معناست كه همبستگي محاسبه شده، با درجه معيني از اطمينان با صفر

تفاوت دارد.سطح معنادار بودن آماري به تعداد آ�زمودنيهايي كه

ضريب همبستگي برای آن محاسبه شده است بستگي دارد

برای مثال :

تفسير ضريب همبستگيمعنا دار بودن آماري و عملي )

(همبستگي

همبستگی معناداری ضریب نمونه سطح

0/54 0/01 22

0/25 0/01 100

0/08 0/01 1000

برگشت به فهرست

با استفاده از جدول معنادار بودن همبستگي پيرسون

مي توان معنادار بودن ضريب همبستگي تعيين كرد. 0/05 و0/01رادر سطوح

منظور از معناداري ضريب همبستگي، يعني مطمئن بودن به همبستگي

واقعی بين متغيرها.

تفسير ضريب همبستگيمعنا دار بودن آماري و عملي )

(همبستگي

برگشت به فهرست

عس�كري جعفر*:* مقدمه: اين� پژوهش براي بررسي مهم ترين� منابع صدم�ات انگيزشي در� دانشجويان دانش�گاه

انجام شده است. ساله از دانش�كده هاي مختلف 25 تا 18 دختر( 148 پسر و 124 دانشجو ) 272مواد و روش كار:

دانشگاه علوم پزشكي شهيد صدوقي يزدبررسي شدند. پرسش� نامه به كار برده شده دربر گيرنده نمونه اي از چهار دسته عوام�ل

انگيزشي شامل� انگيزه هاي اوليه و ثانويه فيزيولوژيك،انگيزه هاي رشد ر�واني- اجتماعي، انگيزه هاي معنوي و انگيزه هاي مبتني بر نياز�هاي آموزشي

مي باشد. داده هاي به دست آمده با روش.رتبه بندي ميانگين� ها و تحليل� واريانس تحليل گرديدند

يافته ها: اين� بررسي نشان داد كه برآور�ده نش�دن مناسب نياز�هاي اوليه و ثانويه فيزيولوژيك يعني دستيابي به امكانات رفاهي، شغل و درآمد

مناسب� در آينده و هم چنين� عدم رضايت دانشجويان از امكانات و سطح آموزشي حال حاضر دانشگاه به طور يكسان در كل گروه ها باعث

صدمات انگيزشي چشم گير شده است.نتيجه گيري: صدمات انگيزشي ممكن� است باعث نوعي بد بيني، اضطراب و افسردگي و از سوي

ديگر منجر به افت عملكرد تحصيليدانشجويان شود.

كليد

مجله روانپزشكي و روانش�ناسي� باليني ايران )انديش�ه و رفتار( زمس�تان 1384

بررس�ي منابع افت انگيزشي دانشجويان دانشگاه از ديدگاه آنان

برگشت به فهرست

1386فصلنامه انديشه� هاي تازه در علوم تربيتي بهار رضاخاني سيمين دخت*

* دانش�گاه آزاد اسالمي، واحد رودهنهدف اين مطالعه، بررسي نوع انگيزه و پيش�رفت

تحص�يلي دانش�جويان دختر و پس�ر رشته هاي مختلف دانشگاه آزاد اسالمي واحد رودهن است.

بدين منظور با روش نمونه گيري تصادفي چند مرحله دانشجوي دختر و پسر دوره 400اي و طبقه اي،

كارشناسي پيوسته در رشته هاي مختلفانتخاب ش�دند.

بررسي انگيزه دروني و بيروني پيشرفت تحصيلي دانشجويان رشته هاي مختلف دانشگاه

آزاد اسالمي واحد رودهن

برگشت به فهرست

پيشرفت تحصيلي بر اساس ميانگين نمرات نيم سال قبل و انگيزه هاي آنان با استفاده از يك

سوالي اندازه گيري54پرسشنامه

t،همبستگي گشتاوري پيرسون نتايج نشان داد كه به طور تحليل واريانس و آزمون� توكي، و

شد. پس از تجزيه و تحليل آماري داده ها با آزمون

كلي انگيزه دانشجويان مورد مطالعه بسيار پايين تر از حد متوسط است، اما پيشرفت تحصيلي

( باالتر12آنان از ميانگين نظري مفروض )نمره

است. همچنين بين انگيزه دروني و انگيزه بيروني و پيشرفت تحصيلي دانشجويان مورد

مطالعه همبستگي معني دار وجود دارد. انگيزه دروني

بيشترين همبستگي، و انگيزه بيروني كمترين همبستگي را با پيشرفت تحصيلي دارند. اگر چه

انگيزه دروني دانشجويان رشته هاي مختلف

تفاوت معناداري با هم ندارند ولي انگيزه بيروني دانشجويان رشته كتابداري از انگيزه بيروني

دانشجويان رشته هاي زبان و ادبيات فارسي، زبان و

ادبيات انگليسي، و مهندسي كامپيوتر پايين تر است. همچنين مجموع انگيزه دروني و بيروني

دانشجويان رشته كامپيوتر بيشتر از دانشجويان

رشته كتابداري است. در پيشرفت تحصيلي دانشجويان رشته هاي مختلف تفاوت معني داري

مشاهده نشد. نتايج پژوهش حاكي از آن است

كه به طور كلي انگيزه پسران باالتر از انگيزه دختران است. بين انگيزه دروني و بيروني

دانشجويان در ترم هاي مختلف تحصيلي تفاوتي مشاهده

نشد. از نظر رابطه مشخصات جمعيت شناختي دانشجويان با انگيزه تحصيلي آنان، تنها تعامل

تحصيالت پدر و تحصيالت مادر با انگيزه دروني، و با كل انگيزه رابطه دارد. يافته هاي

تحقيق همچنين حاكي از آن است كه تحصيالت پدر؛ تعامل تحصيالت پدر و تحصيالت مادر؛

و تعامل تحصيالت پدر

و محل سكونت در پيشرفت تحصيلي دانشجويان موثر است.

ادامه

برگشت به فهرست

Adv Health Sci Educ Theory Pract. 2010 Aug;15(3):303-13. Epub 2009 Sep 23..Kusurkar R, Kruitwagen C, ten Cate O, Croiset G.Rudolf Magnus Institute of Neuroscience, UMC Utrecht, The Netherlands. R.Kusurkar@umcutrecht.nlAbstractThe aim of this study was to determine the effects of selection, educational background, ageand gender on strength of motivation to attend and pursue medical school. Graduate entry(GE) medical students (having Bachelor's degree in Life Sciences or related field) and Non-Graduate Entry (NGE) medical students (having only completed high school), were asked tofill out the Strength of Motivation for Medical School (SMMS) questionnaire at the start ofmedical school. The questionnaire measures the willingness of the medical students to pursuemedical education even in the face of difficulty and sacrifice. GE students (59.64 ± 7.30) hadhigher strength of motivation as compared to NGE students (55.26 ± 8.33), so did females(57.05 ± 8.28) as compared to males (54.30 ± 8.08). 7.9% of the variance in the SMMSscores could be explained with the help of a linear regression model with age, gender andeducational background/selection as predictor variables. Age was the single largest predictor.Maturity, taking developmental differences between sexes into account, was used as apredictor to correct for differences in the maturation of males and females. Still, the genderdifferences prevailed, though they were reduced. Pre-entrance educational background andselection also predicted the strength of motivation, but the effect of the two was confounded.Strength of motivation appears to be a dynamic entity, changing primarily with age andmaturity and to a small extent with gender and experience.

Effects of age, gender and educational background onstrength of motivation for medical school

برگشت به فهرست

تصویری از نمودار آن

232

بخش سوم

شروع عملی یک پژوهش

233

برگشت به فهرست

تهیه پیشنهادیه پژوهشیا

)طرح تحققیق(

Proposal234

PROPOSAL WRITING

برگشت به فهرست

فراهم سازي طرح تحقيق

فراه�م س�ازي طرح تحقي�ق اس�اسي تري�ن و ني�ز مشكل •ترين مرحله از مراحل تحقيق است .

طرح تحقي�ق ، مرحل�ه جه�ت ياب�ي تحقي�ق محس�وب مي •شود .

محق�ق بر اس�اس طرح تحقي�ق ، ملزم ب�ه اجراي اصول و •قوانيني است كه خود تهيه و تنظيم كرده است .

بعد از اين مرحل�ه ، محقق به فرصت نياز دارد تا فعاليت •.حقيقت يابي خودرادرطول آن مدت به انجام برساند

فرد در هنگام نوشت�ن طرح تحقي�ق باي�د مفاهي�م اساسي •بنيادهاي نظري تحقي�ق و روش هاي تحقيق را درك و

كرده باشد.

235

پروپوزال

نویسی

طرح تحقیقا

تی

برگشت به فهرست

توام با وزمان بر در فرایندی مس�اله تحقیق گر چه در به صورت تدریجی فعالیتهای علمی مش�ابه ومط�العه

�ذهن� محقق ش�کل می گیرد .اما بروز عینی و قالب رس�میبیان مساله تحقیق و نحوه پرداختن به حل مس�اله و یافتن

پیش�نهادیه که به آن : سند مدون پاسخ در چارچوب یک گفته Proposal)طرح تحققیق( یا یا پژوهش

می شود؛ بایستی ارائه گردد.

ونیز Proposalنگارش مفاهی��م از آگاه�ی مس�تلزم .نوشتن پژوه�ش اس�ت انجام واقع Proposalتکنیکهای در

نقط�ه آغاز رس�می ی�ک پژوه�ش اس�ت گرچ�ه بس�یاری از مفاهیم ان قبال در ذهن پژوهشگر حالجی شده است.

236

پروپوزال

نویسی

طرح تحقیقا

تی

برگشت به فهرست

عنوان پژوهش 1(بیان مساله� وتشریح اهمیت آن2(پيشينه تحقيق3(اهداف تحقیق4(سوواالت یا فرضیه ها 5(نوع تحقیق6(ابزار و نحوه جمع آوری اطالعات7(روشهای تجزیه و تحلیل 8(

اطالعاتجامعه تحقیق وروشهای نمونه 9(

گیری( زمان بندی انجام پژوهش10بودجه بندی 10(فهرست منابع11(

237

عناصر اصلی درنگارش طرح تحقیق )پروپوزال(

تقریب�ا عناص�ر اصلی اینه�ا تحقیق طرح Proposalی�ک

هس�تند.البته همه دانشکده های�ی ک�ه تحص�یالت تکمیلی نیز و دهن��د م��ی ارائ��ه که پژوهش��ی موس��سات ها پژوه�ش انجام حام�ی ؛ هس��������������تند

فرم های پروپوزالمخص�وص ب�ه خود دارن�د که از تر جام�ع اس�ت ممک�ن آنچ�ه در س�مت راست آمده را بیشتری وجزئیات باشد

مورد سئوال قرار دهد.ام�ا آنچ�ه در قس�مت راست نوشت�ه شده تقریب�ا عناصر موجود مشترک و اصلی تحقیق های طرح درهم�ه

است.

پروپوزال

نویسی

طرح تحقیقا

تی

برگشت به فهرست

- در بر گیرنده متغیرهای اصلی مورد مطالعه باشد.1- حتی المقدور نوع روابطی که در بین متغیرها به 2

دنبال ان هستیم مشخص کند .-جامعه و زمان و مکان تحقیق در آن مشخص باشد.3- تا حد ممکن خالصه و فاقد کلمات اضافی باشد. 4مثال تدریس در گروهای کوچک بر ماندگاری یادگیری تاثیر-1

دانشجویان علوم پایه دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال ...

اعتماد به نفس و موفقیت تحصیلی در دانشجویان -ارتباط 2دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال ...

238

الزم است:عنوان پژوهش پروپوز

النویسی

طرح تحقیقا

تی

برگشت به فهرست

بيان مساله و انتخاب موضوع

احتماال اساسی ترين گام در تهيه طرح تحقيق

وانتخاب موضوع

بيان مساله تشريح و نگارش آن در قالب

است.

239

پروپوزال

نویسی

طرح تحقیقا

تی

برگشت به فهرست

منابع انتخاب موضوع الف-تجربه شخصی

ب-پيشنهاد افراد صاحبنظرديگران)پژوهشگران مطالعات ج-بررسی بحثي ب�ا را خود تحقي�ق گزارش غالبا درباره مس�ائل مطرح شده در تحقيق و ني�ز پيشنهاد هايي براي تحقيقات بعدي و مسائل اي��ن برند. م��ي پايان ب��ه

پيشنهادها شايان توجه هستند(

240

پروپوزال

نویسی

طرح تحقیقا

تی

برگشت به فهرست

محدود كردن� مسأله� تحقيق

بسياري از تحقيقات به اين دليل به شكست مي انجامد كه پژوهشگر چنان كه بايد ، دامنه مسأله مورد پژوهش را محدود نمي كند . انتخاب يك مسأله محدود و پژوهش عميق درباره آن ، به مراتب بهتر از يك پژوهش

سطحي درباره يك مسأله وسيع و گسترده است .

241

پروپوزال

نویسی

طرح تحقیقا

تی

برگشت به فهرست

بيان مسأله در واقع پاسخی به سؤاالت زير است

در موضوعی که قصد پژوهش در باره آن را داریم

؟-چه جنبه های روشنی وجود دارد 1چه جنبه هایی هنوز دارای ابهام است و پاسخ صریحی -2

)) بدیهی است تشریح این دو سئوال ؟نیافته استمستلزم تسلط پژوهشگر به موضوع تحقیق و مطالعه

کارهای دیگران در زمینه موضوع مورد نظر است((- قصد محقق این است که کدام جنبه از ابهامات را در 3

؟ یا چه مساله ای راحل کند. تحقیق خود رفع کند

242

پروپوزال

نویسی

طرح تحقیقا

تی

برگشت به فهرست

Basic Questions - Problem Definition

What is the purpose of the study? How much is already known? Is additional background information

necessary? What is to be measured? How? Can the data be made available? Should research be conducted? Can a hypothesis be formulated?

243

پروپوزال

نویسی

طرح تحقیقا

تی

شش کلمه استفهام

؟ که•who?

؟ کي•when ?

؟ کجا•where?

؟چگونه•How?

؟ چي•what?

؟ چرا•why?

پروپوزال

نویسی

طرح تحقیقا

تی

برگشت به فهرست

بیان نگارش برای قطعی العم�ل دس�تور مساله وجود ند�ارد .

در شده ذکر العملهای دس�تور از اطالع ب�ا اس�الیدهای قب�ل؛ توص�یه میشود ک�ه نوشته بیان خودتان هم و ببینی�د را دیگران های

مساله نوشتن را تمرین کنید.زمان افعال در بیان مسئله باید حال باشد.

آن انجام� روش و تحقی�ق انجام هدف ب�ه بطور ضمنی اشاره شود.

245

پروپوزال

نویسی

طرح تحقیقا

تی

برگشت به فهرست

با ای�د کرده مرقوم را خود تحقی�ق مس�أله در ص�ورتيكه نگاه به سواالت زیر نوشته

خود را ارزیابی کنید: �� چ�ه چي�ز باع�ث ش�د ك�ه شم�ا عالقمن�د شوي�د اي�ن مسأله 1

را انتخاب كنيد؟�� چ�ه چيزي در تجربيات شخص�ي خود مشاهده كرده ايد 2

كه توجه شما را به اين مسأله و موضوع جلب كرده است ؟

�� چ�ه آمارو ارقام�ي در مورد مس�أله و موضوع انتخابي 3شما وجود دارد؟

�� فكرمیكني�د چ�ه آمار و ارقام ديگري م�ي توانست وجود 4داشته باشد تا به داليل

شما براي انجام پژوهش اخير معناي بيشتري بدهد؟�� ب�ا مراجع�ه ب�ه نوشت�ه ه�ا و نتاي�ج مطالعات ديگران،آیا 5

اس�تدالل الزم برای ضرورت واهمی�ت پژوهش خود در نوشته شما وجود دارد.

تحقيق انجام شده توس�ط ديگران كه با �5 آیا به حداقل 6موضوع و

مس�أله پژوه�ش شم�ا مرتب�ط اس�ت را عمیق�ا مطالعه کرده اید؟ و این مطالعات در نوشته شما منعکس است؟

246

پروپوزال

نویسی

طرح تحقیقا

تی

برگشت به فهرست

نهپیشینه پژوهش ورود به عرصه هر پژوهشی بدون بررسی ممکن است ونه معقول .

چون در درس�های دیگ�ر با تکنیکهای بررس�ی منابع علمی چاپی و الکترونیکی آشنا خواهید شد.

در ای�ن مج�موع�ه اس�الید ب�ه آ�ن� نم�ی پردازی�م . ص�رفا ب�ه این بایستی پیشین�ه پژوه�ش بررس�ی نکت�ه بس�نده م�ی کنی�م ک�ه

شما را به موارد زیر رهنمون� شود.� نياز به پژوه�ش دراين موضوع خاص�1� مناسب بودن مسأله پژوهش واهميت آن2� فراواني و پراكندگي مسأله در جامعه 3جامعه 4 در مس�ئله اي�ن وج�ود از ك�ه مشكالت�ي و مس�ائل ��

ناشي شده است.

247

پیشینه پژوهشپروپوز

النویسی

طرح تحقیقا

تی

برگشت به فهر248ست

درمطالعه پیشینه پژوهش• سؤاالتی از این قبیل را جستجو کنید:•

آی�ا ای�ن زمین�ه پژوه�ش صورت قبال در گرفته است؟

اگ�ر چنی�ن اس�ت،چ�ه حاصل دس�تاوردی شده است؟

نکت�ه معلومات جدیدیچ�ه به توان م�ی پیشین افزود؟

آی��ا نظردراین روش مورد های که روشهائ��ی ب��ه تحقی��ق،نس��بت اند کرده اس��تفاده دیگ��ر پژوهشگران

بهتراست یا بدتر؟ است مه�مآی�ا مس�ئله پژوهش��ی فعل��ی

یا مسائل پژوهش�ی مهم تری وجود دارد؟

پروپوزال

نویسی

طرح تحقیقا

تی

برگشت به فهرست

اهداف تحقیق در واقع بیان مقاصدی است که که در پایان یک تحقیق خاص محقق میخواهد به آن دست یابد. اهداف تحقیق ممکن است

به دوصورت اهداف کلی و اهداف اختصاصی )ویژه( بیان شود.

عبارت از منظور و مقصود نهائي از انجام پژوهش - هدف كلي 1. و مستقيما از مسأله پژوهش مشتق مي شوداست

مثال: -تاثیر تدریس در گروهای کوچک بر ماندگاری یادگیری دانشجویان 1

علوم پایه دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال ...تعیین تاثیر تدریس در گروهای کوچک بر ماندگاری یادگیری هدف:

دانشجویان علوم پایهارتباط اعتماد به نفس و موفقیت تحصیلی در دانشجویان دانشگاه

علوم پزشکی اصفهان در سال ...تعیین میزان ارتباط اعتماد به نفس و موفقیت تحصیلی هدف :

در...

249

پروپوز:اهداف تحقیقال

نویسی

اهداف

برگشت به فهرست

:- اهداف اختصاصی )ویژه(2

به مثال زیر توجه کنید :در پرستاران بخش�های� فرسودگی شغلی� و کیفیت� زندگی ارتباط عنوان:

ویژه در� ...تعیین ار�تباط بین کیفیت زندگی� و فرس�ودگی ش�غلی در هدف کلی :

پرس�تاران بخش�های� ویژهابزاری�)پرس�شنامه ای�( اندازه باکیفیت� زندگی حال تصور بفرمایید متغیر

گیری شده که دارای سه خرده مقیاس )مثال بعد فیزیکی – بعد اجتماعی� ابزاری�)پرس�شنامه – بعد روانشناختی ( اس�ت و فرسودگی شغلی� نیز با

ای( اندازه گیری� شده که دارای� سه خرده مقیاس )خستگی عاطفی� – مسخ ش�خص�یت – احساس عدم کفایت ( می� باش�د .در این جا هدف کلی�

ممکن است� به اهداف خرد تری� تقسیم شود. اهداف اختصاصی� )ویژه(

- تعیین ارتباط بعد فیزیکی کیفیت زندگی با خستگی عاطفی 1- تعیین ارتباط بعد فیزیکی� کیفیت� زندگی با مسخ شخصیت2- تعیین ار�تباط بعد فیزیکی کیفیت� زندگی با احساس عدم کفایت�3- تعیین ار�تباط بعد فیزیکی کیفیت� زندگی با نمره کل فرسودگی� ش�غلی�4-تعیین ارتباط بعد اجتماعی کیفیت زندگی با خستگی عاطفی 5

250

پروپوزال

نویسی

اهداف

برگشت به فهرست

تعیین ارتباط بعد اجتماعی کیفیت زندگی با مسخ شخصیت-6تعیین ارتباط بعد اجتماعی کیفیت زندگی با ...-78... -

...های متغیر حاض�ر تحقی�ق در اطالعات آوری جم�ع در اس�ت ممک�ن ضمن�ا

جمعیت شناختی )دموگرافیک(از قبی�ل : جنس�یت – س�ابقه کار – وضعی�ت تاه�ل – و ... نی�ز جمع آوری شده متغیرهای جمعیت بعض�ی رواب�ط ک�ه باش�د داشت�ه و محق�ق قص�د باش�د شناختی )دموگرافیک( را ب�ا متغیر های اصلی تحقیق بررسی کند .در این حال�ت ترکی�ب ارتباطه�ا و مقایس�ه ه�ا ممک�ن اس�ت ده ه�ا هدف اختصاصی

جدید اضافه شود. مثالارتباط فرسودگی شغلی با سابقه کار یا تاهل یا جنسیت و...

تحقیق مطرح پیشنهادی ی�ک طرح در را ویژ�ه تعداد هدف چ�ه ک�ه ***ای�ن زمانی و بررس�ی متغیرهای مورد ماهی�ت ؛ نظ�ر محق�ق ب�ه بس�ته کنی�م اس�ت ک�ه محق�ق در اختیار دارد . ام�ا ب�ه ه�ر حال ه�ر تعداد هدف�ی را که

مطرح کنید بایستی در گزارش نهایی تحقیق ، نتایج ان را بیاورید.***

251

اهداف اختصاصی )ویژه(: … پروپوز

النویسی

اهداف

برگشت به فهرست

ازي�ك فرضی�ه� عبارت در حدس� برآگاهی مبتن�ي� تحقیق متغی�ر های بی�ن احتم�ال�ی� رواب�ط� مورد

است�.را خويش� هاي حدس تحقي�ق جريان� در محق�ق ت�ا درياب�د� عل�ت� واقع�ي مشكل ازمون م�ي كن�د

چيست و ك�دام راه حل د�رست� اس�ت ؟ در واقع ، ويژه ترين حالت� نظريه� اس�ت .فرضیه�

برا�ي را فرضی�ه روابط� محق�ق چگ�ونگ�ي بيان مطرح مي� سازد .متغيرها در جریان تحقی�ق معم�وال در جستجوی فرضی�ه� ه�ا

تفاوت یا ارتباط بین متغیرها هستند.252

سواالت تحقیق:یافرضیه ها پروپوز

النویسی

فرضیه

برگشت به فهرست

� بررسي ميزان تفاوت اثر:1در اينجا پژوهشگر بدنبال بررسي و مقايسه

تفاوت اثر دو يا چند متغير بر يك يا چند متغير ديگر است.

در اين حالت فرضیه به صورتي بيان مي شود كه تفاوت ها حدس زده مي شود و مقايسه

اي انجام گيرد.تاثير دو روش مختلف آموزشي برميزان مثال :

يادگيري دانشجويان

مقايسه دو روش مي توان گفت : محقق به با يكديگر مايل است .مختلف آموزش

را این طور فرضیهدر مثال فوق مي توان بیان كرد :

ميانگين نمرات دانشجوياني كه با روش))الف(( آموزش داده مي شوند از

ميانگين نمرات دانشجوياني كه با روش )) ب (( آموزش مي بينند بيشتر است .

253

پروپوزال

نویسی

فرضیه

برگشت به فهرست

�� بررس�ي ميزان� رابط�ه همبس�تگي و جهت� 2آن :

وبررسي مطالع�ه پ�ي در پژوهشگ�ر حال�ت اي�ن در ميزان رابطه همبستگي

و جهت آن بين دو يا چند متغير است.

جهت و درج��ه ص��رفا ك��ه دارد قص��د محق��ق همبس�تگي متغيرهاي مورد مطالع�ه را كش�ف كند و

نه رابطة علت و معلولي بين آنها را.

را ب�ه شکل زیربیان فرضی�هبراي مثال م�ي توان نمود:

با • جراح�ي ازعم�ل قب�ل بيماران آگاه�ي ميزان ميزان اضطراب آنان ارتباط دارد.

254

پروپوزال

نویسی

فرضیه

برگشت به فهرست

چگونگي بيان فرضیهفرضیه پژوهش نيز مانند اهداف پژوهش بايد به طور دقيق ، صريح و

بيان شود. ، بررسي و گيري اندازه قاب�ل هاي واژ�ه از اس�تفاده ب�ا فرضیه ها

در تحقيقات ممكن است به دو صورت بيان شود :� جهت دار مانند :1ميزان آگاه�ي بيماران قب�ل ازعم�ل جراح�ي با ميزان اضطراب آنان •

ارتباط معکوس دارد.ميانگي�ن نمرات دانشجويان�ي ك�ه ب�ا روش ))ال�ف(( آموزش دیده اند از •

ميانگي�ن نمرات دانشجويان�ي ك�ه ب�ا روش )) ب (( آموزش م�ي بينند است . بيشتر

- غیر جهت دار مانند:2ميزان آگاه�ي بيماران قب�ل ازعم�ل جراح�ي با ميزان اضطراب آنان •

.ارتباط داردميانگي�ن نمرات دانشجويان�ي ك�ه ب�ا روش ))ال�ف(( آموزش دیده ان�د با •

ميانگي�ن نمرات دانشجويان�ي ك�ه ب�ا روش )) ب (( آموزش دیده اند متفاوت است .

255

پروپوزال

نویسی

فرضیه

برگشت به فهرست

...چگونگي بيان فرضیهدق�ت داشت�ه باشی�د ک�ه فرضی�ه ه�ا بایس�تی معادل و همخوان ب�ا هدف ها

باشند. نم�ی توان هدف�ی را در قس�مت مربوط ب�ه نگارش اهداف بیان کرد که در فرضی�ه ه�ا اثری از آ�ن نباشد.ب�ه مثالهای�ی ک�ه برای اهداف آوردیم

توجه کنید:- تعیین ارتباط بعد فیزیکی کیفیت زندگی با خستگی عاطفی )هدف(1- بعد فیزیکی کیفیت زندگی با خستگی عاطفی رابطه دارد.)فرضیه(1- تعیین ارتباط بعد فیزیکی کیفیت زندگی با مسخ شخصیت)هدف(2- بعد فیزیکی کیفیت زندگی با مسخ شخصیت رابطه دارد.)فرضیه(2- تعیین ارتباط بعد فیزیکی کیفیت زندگی با احساس عدم کفایت 3

)هدف(- بعد فیزیکی کیفیت زندگی با احساس عدم کفایت رابطه دارد .3

)فرضیه(- تعیین ارتباط بعد فیزیکی کیفیت زندگی با نمره کل فرسودگی 4

شغلی- بعد فیزیکی کیفیت زندگی با نمره کل فرسودگی شغلی رابطه 4

دارد .)فرضیه(

256

پروپوزال

نویسی

فرضیه

برگشت به فهرست

فرضی�ه�،سوال جای ب�ه� پژوهشگ�ر اس�ت� مم�ک�ن تحقی�ق را بنویس�د. هم�ه وق�ت� م�ی� توانی�م به� جای فرضی�ه ،س�وال تحقی�ق را بنویس�یم .اما نوشتن

هر دو مورد با هم اقدام بیهود�ه ای ا�ست�. به مثال توجه کنید:

- بعد فیزیکی کیفیت زندگی با خستگی عاطفی رابطه 1دارد.)فرضیه(

- آیا بعد فیزیکی کیفیت زندگی با خستگی عاطفی رابطه دارد 1)سوال تحقیق(

- بعد فیزیکی کیفیت زندگی با نمره کل فرسودگی شغلی رابطه 2دارد .)فرضیه(

-آیا بعد فیزیکی کیفیت زندگی با نمره کل فرسودگی شغلی 2رابطه دارد )سوال تحقیق(

257

سواالت تحقیقپروپوز

النویسی

سواالت

برگشت به فهرست

: نوع از پ�ژوهشهای�ی در ، تجرب�ینگارش فرضی�ه ای مقای�سه – ، عل�ی ، همبس�تگی تبین�ی)تحلیل�ی( پیمایش�ی قبول تحق�یقات مورد بیشتر

مان�ن�د پ�ژوهشه�ا� برخ�ی در توص�یفی اس�ت. پیمایش�ی اصوال تحقیقا�ت آوری جمع متغی�ر ی�ک باره در ص�رفا چون نوش�ت� فرضی�ه توان نم�ی

مثال:اطالعات می کنیم. ال�کترونیکی 1 اطالعا�ت مناب�ع از علم�ی هیات اعضا�ی اس�تف�اده -متوس�ط

چقدر است�؟-چند در صد اعضای هیات علمی از پ�ست الکترونیکی استف�اده می کنند؟2

ق�صد پژوهشگرف��قط و ب�اش�د متغي�ر ي�ك داراي تنه�ا پژوهش�ي چنان�چ�ه توص�يف چگونگ�ي وض�ع آ�ن م��تغير را داش��ته باش�د ب�ه جاي� بيان ف��رضیه ها�ي تحق�ي�ق س�وال هائ�ي براي اي�ن نوع پ�ژوه�ش مطرح كند.اي�ن سوال ه�ا� معموال از اهداف پ�ژوه�ش م��ش�تق م�ي گ��ردد و در ج��ريان تح��ق�يق ب�ه معرض آزمون گ��ذاش�ته م�ي شود و در واق�ع نتيج�ه پژوه�ش ، با�يستي

به اين سؤال ها� پاس�خ دهد .

258

پروپوزال

نویسی

سواالت

برگشت به فهرست

به يا د داشته باشيد كه :داشته نظ�ر در باي�د هميش�ه محق�ق

او هدف ك�ه فرضیه باش�د آزمون ، بنابراين رد شدن اس�ت ن�ه اثبات آ�ن

ارزش از ها فرضی�ه قبول شدن ي�ا تحقيق نمي كاهد .

آنچ�ه در پژوه�ش علم�ی ب�ا اهمی�ت است مورد در پژوهشگر بکارگیری تعه�د

است . صحیح روشها 259

پروپوزال

نویسی

سواالت

برگشت به فهرست

در نگارش پروپوزال )طرح پیشنهادی تحقیق( منظور از روشها مشخص کردن :

الف – نوع تحقیق ب – جامعه تحقیق و روش نمونه گیری

ج – نحوه و ابزار گرد آوری اطالعاتد – شیوه تجزیه و تحلیل اطالعات

است.این قسمتها بایستی به میزانی دقیق و روشن

نگارش شوند که هر فرد دیگری به غیر از نویسنده پروپوزال ،قادر به انجام پژوهش باشد.

260

METHODS روشهاپروپوز

النویسی

روش

برگشت به فهرست

پژوهشی نوع چ�ه از محق�ق ک�ه ای�ن و جوید بهره توص��یفی( ی��ا )تجرب��ی به پاس�خگویی برای ک�ه را اطالعات�ی س�ووال پژوه�ش وی�ا آزمودن فرضی�ه به آ�ن نیازمن�د اس�ت، در چ�ه قالب�ی فراهم آورد از اهمیت باالیی برخوردار است .

تحقیق نوع ی�ک از اس�تفاده دالی�ل ذک�ر خاص و تشری�ح اینکه اطالعات مورد نیاز از گردد می فراه��م گروه چن��د از بایستی مواردی اس�ت ک�ه در پروپوزال

به وضوح شرح شود.مورد Researchونیز انواع پژوهشدر

Design داده توضیح قب�ل اس�الیدهای در شد

261

پروپوزال

نویسی

روش

برگشت به فهرست

عبارت است از همه اعضاي جامعه واقعي يا فرضي كه عالقه مند هستيم

تعميميا فته هاي پژوهش را به آنها دهيم.

انواع جوامع كه در تحقيقات آموزشی معموال نمونه ای از آنها انتخاب ميشود

عبارتند از:يك دانشگاه / اعضاي هيأت علمي يك

دانشگاه يا يك شهریا کشور / دانشجویان يك دانشگاه يا يك دوره

خاص و...اين مثالها نشان ميدهند كه و در خيلي بزرگ يك جامعه ممكن است

محدوده جغرافيايي وسيعي گسترده خيلي كوچك و محدودشده باشد و يا

باشد.

262

جامعه تحقیقTarget population

پروپوزال

نویسی

روش

برگشت به فهرست

مناس�ب تری�ن جامع�ه برای بررس�ی آ�ن است ک�ه ک�ل جامع�ه تح�ت مطالع�ه قرار گیرند. به عبارت�ی س�رشماری انجام شود. در این حال جمعي�ت آماري برابر ب�ا جمعی�ت ک�ل جامعه ي ها معموالمحدودي�ت ام�ا بود. خواه�د در دقت ، ه�ا( )هزين�ه اعتباري و زمان�ي نیروی آن، كنترل و �ا �ه داده گردآوري سبب امکانات و تجهیزات و �انی �انسسرشماري براي گيري نمون�ه از اس�تفاده

است.

سرشماری

263

نمو�نه گیریSampling

264

برگشت به فهرست

عبارت است از تعدادی كه از يك نمونه اي بزرگتر به قسمت/يك گروه يا جامعه

صورت تصادفی انتخاب ميشود كيفيات و معرفبطوريكه افراد نمونه

ويژگيهاي آن قسمت/ گروه يا جامعه بزرگتر باشد.

265

تعريف نمونه:نمونهگیری

برگشت به فهرست

(Sampling Frame- چهارچوب نمونه گیری )

(statistical unit- واحد آماری )

266

برگشت به فهرست

-نمونه بايستي با توجه به اهداف تحقيق انتخاب شود1-در گزينش نمونه رعايت انصاف و عدم اعمال غرض 2

شرط اساسي است.-عوامل مؤثر در تعين حجم نمونه يا اندازه نمونه بايد 3

مورد توجه قرار گيرد اين عوامل عبا رتند از:

الف(اهداف تحقيق ب(روش تحقيق و روشهاي آماري وابسته به آن

ج(امكانات مالي و زماني د(حجم جامعه مادر

ه(نحوه كنترل متغيرهاي نا خوا سته و(ميزان تأثير پذيري متغير وابسته از متغير مستقل

ز(درصد خطا پذيري در نتايج ح(ناهمگوني شديد متغيرها و عوامل مورد مطالعه در جامعه ط( ميزان روائي و پايائي وسايل اندازه گيري متغير وابسته

267

نكات ضروري در گزينش نمونه:نمونهگیری

برگشت به فهرست

الف � اهداف تحقيق:چنانچه هدف محقق تعميم نتايج باشد،حجم

هنگاميكه چنين هدفي نداردمتفاوت نمونه بااست .

ب � روش تحقيق و روش هاي آماري وابسته به آن :

هر روش تحقيق ويژه اي، روش خاصي جهت گرد آوري داده ها دارد و روش هاي آماري

ويژه اي را نيز جهت تجزيه و تحليل داده هاي بدست آمده طلب مي كند كه حجم نمونه

بستگي به آنها دارد .

:ج � امكانات مالي و زماني محققاين عوامل از شاخص هاي مهم و برجسته اي

در تعيين حجم و اندازه نمونه است .

268

نكات ضروري در گزينش نمونه:نمونهگیری

:د � حجم جامعه مادردر واقع در صد گزينش حجم نمونه با حجم

جامعه مادر رابطه اي معكوس دارد. بدين معني كه هر چه حجم جامعه مادر بزرگتر باشد به درصد كوچكتري از آن به عنوان نمونه

پژوهش احتياج است تا بتوان نتايج را تعميم داد و برعكس هر چه حجم جامعه كوچكتر باشد ،

الزمست تعداد نمونه ، درصد بيشتري از جامعه ر ا شامل شود .

مثال : نفري احتمال گزينش يك 500000 از يك جامعه نفر كافي است . در حاليكه 5000درصد يعني /نفري گزينش يك درصد 100از يك جامعه

269مفهومي ندارد .

... نكات ضروري در گزينش نمونه:نمونهگیری

:ه� � نحوه كنترل متغيرهاي ناخواسته چنانچه متغيرهاي ناخواسته گوناگوني در جريان

تحقيق وجود داشته باشد كه كنترل كامل آنها براي پژوهشگر مقدور نباشد ، محقق به ناچار

به تعداد و حجم بيشتر از نمونه جهت انجام پژوهش نياز دارد تاميزان خطا و اشتباه را در

نتايج كاهش دهد .

و � ميزان تاثير پذيري متغير وابسته از متغير مستقل :

در مواردي كه محقق پيش بيني مي كندكه تأثيرمتغيرمستقل مورد مطالعه بر متغيروابسته

، يا تفاوت و يا رابطه پديده ها بسيار كوچك و كم است ؛ او ناگزير به

انتخاب نمونه هائي با حجم يا اندازه بزرگ مي باشد.

... نكات ضروري در گزينش نمونه:

270

نمونهگیری

ز� درصد خطا پذيري� در نتايج:هر چه محقق سطح باالتري از اطمينان

يا معني دار بودن آماري را مالك ارزيابي نتايج خود قرار دهد به نمونه هائي با

حجم و اندازه بزرگتر احتياج دارد.ح � ميزان همگوني متغيرها و عوامل

مورد مطالعه در جامعه:هرچه جامعه مورد مطالعه نامتجاسن تروناهمگون تر باشد ،محقق به نمونه هائي با حجم و تعداد بزرگتري� احتياج

دارد.:ابزار گرد آوري اطالعات اعتبار وپايائي

هر چه ابزار گرد آوري داده ها از روائي و پايائي علمي كمتري برخوردار باشد محقق به نمونه هائي با حجم بزرگتر

احتياج دارد .

... نكات ضروري در گزينش نمونه:

271

نمونهگیری

برگشت به فهرست

مالكهاي ارزشيابي نمونه گيري:

-بايد توصيف روشني از جامعه اي كه نتايج به 1آن تعميم داده خوا هد شد ارائه شود.

-شيوه نمونه گيري بايد با جزئيات كامل بيان 2شود اين جزئيات بايد شامل:نوع نمونه

گيري /حجم نمونه /منطقه جغرافيايي باشد.-چارچوب نمونه گيري يعني فهرستها/ 3

شاخصها يا مدارك ثبت شده ديگري كه نمونه ازآن انتخاب شده بايد مشخص گردد.

-نرخ تكميل كه عبارت است از نسبت نمونه 4شركت كننده به تعدادي كه قصد بوده در پژوهش شركت كنند بايد مشخص گردد.

272

نمونهگیری

نمونه گيري

احتمالي)تصادفی(

تصادفي ساده تصادفي منظم )نظامدار(

طبقه اي خوشه اي

چند مرحله اي

غير احتمالي

آسان

سهميه اي

قضاوتي

فنون نمونه گيري در تحقيقات :كمي

نمونهگیری

نمونه گير�ي تصا دفي ساده نمونه كيري نظامدار

نمونه گيري طبقه اي نمونه گيري خوشه اي

نمونه گيري در دسترس

حذف شوداین اسالید

از فنون نمونه گيري در تحقيقات كمي:

274

نمونهگیری

برگشت به فهرست

نمونه گيري تصادفي ساده simple random sampling

ي�ك نمون�ه تص�ادفي س�اده عبارت اس�ت� از يك گروه طريقي ب�ه ك�ه شده تعري�ف جامع�ه افراد از براي جامعه افراد تمام ك�ه ان�د شده انتخاب و مساوي شان��س نم�ون��ه در شدن انتخاب

مستقل داشته اند. منظور از مس�تقل اي�ن اس�ت ك�ه ي�ك انتخاب يك هيچ ديگ�ر افراد انتخاب در نمون�ه براي فرد

تأثيري نداشته باشد.

مانند انجام قرعه کشی

275

نمونهگیریتصادف

ی

برگشت به فهرست

نمونه گيري نظامدار systematic sampling

اگر نمونهاي كه بايد انتخاب شود خيلي بزرگ باشد و فهرست

جامعه دردس�ترس يا جامعه مورد نظر نيز موجود باشد نمونه

گيري نظامدار بكار ميرود. مثال نمونه گیری از دانشجویان یک

دانشگاه

276

نمونهگیریتصادف

ی

برگشت به فهرست

نمونه گيري خوشه ايCluster sampling

در نمونه گيري خوشه اي نمونه گيري يك گروه واحد

از افراد است كه بطور طبيعي تشكيل شده اند از

اين روش وقتي استفاده ميشود كه انتخاب گروههايي از افراد عملي تر از انتخاب تك تك افراد جامعه تعريف شده باشد. وضمنا جامعه

تحقیق نیز وسیع باشد.

277

نمونهگیریتصادف

ی

برگشت به فهرست

جامعه را به تعدادي طبقه افراز مي كنيم بين طبقه ها نبايد هم پوشاني وجود داشته باشد• هيچ فردي از جامعه نبايستي بيرون از طبقه بندي قرار •

بگيرد از هر طبقه تعدادي نمونه انتخاب مي كنيم يافته هاي حاصل از طبقات را روي هم مي ريزيم

نمونه گيري طبقه ايStratified Sampling

278

نمونهگیریتصادف

ی

برگشت به فهرست

نمونه گيري طبقه بندي شدهمزايا

به علت وجود داده هاي مجزا از هر يك از طبقات، •امكان تحليل جداگانه براي هر يك از طبقه ها وجود

دارد. اگر داخل طبقه ها افراد به هم شبيه باشند، كارايي اين روش •

از روش تصادفي ساده بيشتر است.معايب•( مشكل است.SEمحاسبه خطاي نمونه گيري )•اگر صفت مورد نظر درداخل طبقه ها هموژن نباشد، این •

روش قابل استفاده نیست.

برگشت به فهرست

بواسطه گستردگي بيش از حد جامعه محقق ناگزير مي گردد نمونه را طي دو يا چند مرحله

انتخاب كند .

نمونه گیری چند مرحله ای Multistage sampling

280

نمونهگیریتصادف

ی

برگشت به فهرست

جدول اعداد تصادفی

282

برگشت به فهرست

چگونگی استفاده از جدول اعداد تصادفی

برگشت به فهرست

نمونه گيري دردسترس)آسان(Convenience sampling

در اي�ن روش پژوهشگ�ر نمون�ه اي كه ب�ا اهداف تحقي�ق است را متناس�ب

كن�د كه در ب�ه اي�ن دلي�ل انتخاب م�يدس�ترس هس�تند. ای�ن گون�ه نمون�ه ها

تعمیم پذیری بسیار محدودی دارند.

283

نمونهگیریغیر

تصادفی

برگشت به فهرست

نوعی نمونه گیری است که در آن افراد جامعه به گروه های معین )سنی ، جنسی ، شغلی

مشابه( تقسیم می شوند و تعداد معینی از هر . گروه انتخاب و مورد پرسش واقع می شوند

Stratified Samplingمقایسه کنید با:

سهمیه ایquota sampling

284

نمونهگیریغیر

تصادفی

برگشت به فهرست

گزینش بخشی از جامعه که اعضای آن بر پایه داوری شخص پژوهشگر یا خبره مشخص می

شود.

نمو�نه گیری قضاوتی Judgmental sampling

285

نمونهگیریغیر

تصادفی

برگشت به فهرست

286

حجم بایداز نمون�ه کم�ی تحقی�ق در مناسبی برخوردار باشد

ت�ا احتمال ای�ن ک�ه نمون�ه )حت�ی اگ�ر چه تصادفی انتخاب شده

باش�د( خص�وصیات متفاوت�ی را ب�ا جامعه اصلی داشته باشد،

تقلیل دهد. افزای�ش حج�م نمون��ه همچنین احتمال

رد فرضی�ه صفر را غلط وقت�ی ک�ه فرضی��ه ص�فر واقع��ا

است افزایش م�ی دهد. ب��ه همی�ن دلی�ل پژوهشگران ب�ه منظور

تعیین حد اقل حجم

تعداد نمونه یا حجم نمونهنمونهگیری

برگشت به فهرست

287

روش ه��ای مختلف نمون�ه مورد نیاز برای تحقیق��ی، قاعده ای را پیشنهاد کرده اند:

معموال،حداقل • همبس�تگی تحقی�ق در نفر(30آزمودنی ها )

در تحقیق��ا ت آزمایش�ی وعلی� - مقایسه •ای حجم هر گروه

نفر(15 حد اقل ) در تحق��یق پیمایش�ی در هری�ک از زیر گروه •

ه�ای اصل�ی که پاس�خ آ�ن ه�ا مورد تجزی�ه وتحلی�ل قرارخواهد

نفر( 100گرفت )های • گروه زیر از ی��ک ه��ر وبرای

نفر(می باشد.50تا20فرعی)

تعداد نمونه یا حجم نمونه ...نمونهگیری

برگشت به فهرست

288

فهم • ب�ه وابس�ته تحقی�ق نمون�ه حج�م انتخاب پژوهشگ�ر، زمان وامکانات�ی که در اختیار دارد

می و نوع پژوهش�ی ک�ه م�ی خواه�د انجام ده�د،ومطالعه خ��بره افراد ب��ا مشورت باشد. به دیگران توس��ط شده انجام پژوهشهای حجم انتخاب برای را پژوهشگ�ر فه�م تدری�ج

نمونه منا سب، افزایش می دهد.برای انتخاب حج�م نمون�ه ب�ه ویژه در تحقیقات •

پیمایش�ی فرمولهای�ی نی�ز پیشنهاد شده است؛ ام�ا ای�ن فرموله�ا نی�ز چندان اعتباری ندارند و استناد انه�ا ب�ه پژوهش�ی مرج�ع کتابهای در

نشده است.

تعداد نمونه یا حجم نمونه ...نمونهگیری

برگشت به فهرست

حجم نمونه

جامعه آماری

حجم نمونه

جامعه آماری

حجم نمونه

جامعه آماری

291 1200 140 220 10 10297 1300 144 230 14 15302 1400 148 240 19 20306 1500 152 25 24 25310 1600 155 260 28 30313 1700 159 270 32 35317 1800 162 280 36 40320 1900 165 290 40 45322 2000 169 300 44 50327 2200 175 320 48 55331 2400 181 340 52 60335 2600 186 360 56 65338 2800 191 380 59 70341 3000 196 400 63 75346 3500 201 420 66 80351 4000 205 440 70 85354 4500 210 460 73 90357 5000 214 480 76 95361 6000 217 500 80 100364 7000 226 550 86 110367 8000 234 600 92 120368 9000 242 650 97 130370 10000 248 700 103 140375 15000 254 750 108 150377 20000 260 800 113 160379 30000 265 850 118 170380 40000 269 900 123 180381 50000 274 950 127 190382 75000 278 1000 132 200384 100000 285 1100 136 210

جدول مورگان

289

Kerjcie and Morgan Determining Sample Size for research activities. Educational and psychological Measurement: 1970.30.607-610

این جدول حداکثر

تعداد نمونه را می دهد

برگشت به فهرست

خطاي کل

خطاي غيرنمونه گيري

خطاي غيرمشاهده اي

خطايعدم

پاسخگوييپوشش پايين

خطاي مشاهده اي

خطاي پاسخ خطاي پردازش پوشش باال

خطاي نمونه گيري

خطاي انتخ�اب خطاي برآورد

خطاهای نمونه گیری:

290

نمونهگیری

برگشت به فهرست

291

برگشت به فهرست

Types of Sampling Errors

Errors Associated

with Sampling

Measurement Error

Frame Error

Sample Selection Errors

Random Error

برگشت به فهرست

ابزار گردآوري داده ها وسيله اي است كه به پژوهشگر كمك مي كند تا داده هاي الزم را

جمع آوري و ثبت نمايد. رايج ترين ابزار

آزمون ، پرسشنامهگردآوري داده ها،و مصاحبه برگه مشاهده، برگه )تست(

مي سیاهه ثبت مطالعات و اطالعات باشد .

پژوهشگربرحسب روش تحقيق خود ونوع داده هائيكه قصد جمع آوري آنها را دارد،

تصميم مي گيرد كه از چه ابزاري براي گردآوري داده هاي مورد نیاز استفاده

كند .

ابزار گرد آوري اطالعات

293

پروپوزال

نویسی

روش

برگشت به فهرست

هاي 1 داده گردآوري ابزار از تواند م�ي پژوهشگ�ر ��شده تنظيم و تهي�ه ديگران توس�ط قبال موجودك�ه اس�ت ، اس�تفاده كن�د ويا خود ب�ه تولي�د ابزاري مناسب

مبادرت نمايد .

روای�ي وپايائي �� در ه�ر ص�ورت ميزان ضراي�ب 2ابزار گردآوري داده ها بايد معين ومشخص باشد.

�� در اس�تفاده از ابزار گردآوري داده ه�ا ، باي�د مطمئن 3فرهن�گ مردم جامعه مورد بود ك�ه محتواي آ�ن ب�ا

است.تحقيق سازگار ها 4 داده گردآوري ابزار محتواي در ص�ورتيكه در ��

بايدروائ�ي و پايائ�ي آ�ن مجددا تعيين تغيي�ر داده شود شود.

�� چگونگ�ي اس�تفاده از ابزار مورد نظر براي گردآوري 5.داده هاي تحقيق بايستي معلوم و مشخص باشد

ويژگي هاي ابزار گردآوري اطالعات

294

پروپوزال

نویسی

روش

برگشت به فهرست

محقق پس از تعیین وانتخاب روش تحقیق مناسب ونمونه • وگزینش آن با توجه به هدف وویژگی های روش مورد مطالعه

تحقیق ونوع نمونه انتخابی،به جمع آوری داده های مناسب می پردازد.

جمع آوری داده ه�ا ب�ه روش ه�ای گونا گون�ی چون •میدانی ،کتابخانه ای و.. میسر است. در توصیف شیوه های

گرد آوری داده ها باید مواردی چون ابزارها)آزمون،پرسشنامه،مصاحبه،مشاهده ،...(،�متغیر هائی

که این ابزارها برای سنجش آنها در نظر گرفته شده، اعتباروپایائی نمره هائی که ابزارها به دست می دهند و

مراحلی که در اجراباید ط�ی شود ، بیان گردد. دراین بخش ازتحقیق، محقق توصیف می کند که بررسی •

خود را چگون�ه انجام می دهد . توصیف دقیق شیوه انجام بررسی ،الزمه طرح پیشنهادی تحقیق است.

شیوه های جمع آوری اطالعات

295

پروپوزال

نویسی

روش

برگشت به فهر296ست

به طور مثال در تحقیق پیمایش�ی ، کلیه مراحل، یعنی تهی�ه پرس�شن�امه وی�ا برنام�ه مص�احبه ، آموزش مص�احبه گنند

گان دادن آموزش ب�ه آنهادرمورد چگونگ�ی دس�تیابی ب�ه آزمودنیها

وانجام مصاحبه ، باید توضیح داده شود.

ی�ا چنانچ�ه محق�ق آزمایش�ی را طراح�ی م�ی کن�د ک�ه به و مورد روش باید میپردازد، آموزش�ی روش تأثی��ر آزمون

؟؟نظر، پیشنه�اد برای آموزش گروه نمون��ه جه�ت اس�تف�اده ازآن روش و •

به را نمون�ه،آ�ن گروه آی�ا ک�ه ای�ن بررس�ی برای طراح�ی شیوه ای که مورد نظر بوده اجرا کرده است .

... شیوه های جمع آوری اطالعاتپروپوز

النویسی

روش

برگشت به فهرست

روشهای� تجزیه و تحلیل اطالعات بخش با اهمیتی در پروپوزال می باشد .

در ادامه اسالیدها توضیحاتی ارائه شده تا قادر به نگارش این این بخش باشید.

297

روشهای تجزیه وتحلیل اطالعات

برگشت به فهرست

، سازماندهی، جمع آوریامار علم تفسیر و تجزیه وتحلیل، نمایش

اطالعات کمی)عددی( است و هدف ان کمک به پژوهشگران برای اتخاذ

تصمیمات موثر است

آمار یعنی چه؟

298

برگشت به فهرست

-آمار تو صیفی1

-آمار استنباطی2

دو نوع آمار

299

آمار

برگشت به فهرست

-آمار تو صیفی1 Descriptive Statistics:

مجموعه آمار تو صیفی: روشهایی است برای

، و خالصه کردن ، سازماندهی به گونه ای ش دادن اطالعاتنمای

که قابل درک وفهم سریع باشد.

300

آمار

برگشت به فهرست

-آمار استنباطی2 Inferential Statistics

عبارتست از آمار استنباطی: تصمیم گیری درمورد تعمیم

براورد نتایج نمونه به جامعه یا جامعه از روی پارامترهای

در مورد یاپیش بینی نمونه و جامعه بر اساس یافته های

نمونه. 301

آمار

برگشت به فهرست

Measurementاندازه گیری به اندازه گیری اعداد دادن اختص�اص معنای ب�ه

است.صفات یا متغیرهاو تحلیل و تجزی�ه برای پژوه�ش محق�ق انجام در پاس�خگویی ب�ه س�ووال تحقی�ق ی�ا ازمودن فرضیه

ها بایستی متغیرها را اندازه گیری کند.ی�ا اختص�اص اعداد ب�ه متغیرها در اندازه گیری

وجود دارد .مقیاسچند نوع اینک�ه اندازه گیری ب�ه حس�ب متغیره�ا چه مقیاس

مقیاس�ی باش�د نوع روش تجزی�ه و تحلیل آماری متفاوت خواهد بود.

302

آمار

برگشت به فهرست

مقیاسهای اندازه گیری متغیرها• Nominal

مقیاس اسمی • Ordinal

مقیاس رتبه ای •

• Interval مقیاس فاصله ای

• Ratio مقیاس نسبی

مقیاسهای کمی(پیوسته)

مقیاسهای کیفی(گسسته)

303

متغیرها

برگشت به فهرست

Nominal scaleمقیاس اسمی

در این مقیاس اعداد جایگزین اسامی هستند و فراوانی افراد در مقوله های

میکنند.این اعداد مختلف را بیان فاقد ارزش محاسباتی ریاضی

برای مثال:هستند. کدهایی که در یک پژوهش ممکن است

برای وابستگی مذهبی آزمودنیها در نظر بگیریم

برای 2 برای مسلمانان کد 1کد مانند : برای سایر مذاهب. 3مسیحیان کد

این اعداد در واقع جانشین اسامی . هستند

304

مقیاسکیفی

برگشت به فهرست

Ordinal scaleمقیاس رتبه ای دهنده • نشان ص�رفا اعداد مقیاس ای�ن تاخر در و تقدم

بررسی( مورد درمتغی�ر بودن ت�ر عق�ب ی�ا بودن )جلوت�ر مثال نیست.برای برابر اعداد بی�ن فاص�له ام�ا هس�تند.

را دوره ی�ک دانشجویان بندی وقت�ی ،فرضا رتب�ه کنی�م را مشخ�ص کنی�م ای�ن اعداد صرفا )رتب�ه های اول ت�ا ده�م(

تاخ�ر را مشخ�ص م�ی کنند. ام�ا چون فاص�له بین تقدم و اعداد یکس�ان نیس�ت نم�ی توانی�د توانای�ی فرد رتب�ه دهم را

به همین دلیل یک پنجم رتبه دوم در نظر بگیرید؛ انجام • ریاض�����ی امکان : عملیات مانند

)جمع،تفریق،ضرب،تقسیم و...( دراین مقیاس وجود ندارد.• دارد.قراردادی جنبه صفردر این مقیاس •

305

مقیاسکیفی

برگشت به فهرست

Interval scalesمقیاس فاصله ای

فاص�له بی�ن اعداد مساوی در ای�ن مقیاس •ای�ن معن�ا هم اعداد فرض شده اس�ت؛ ب�ه

را نشان م�ی دهن�د و ه�م با تقدم و تاخ�ر توج�ه ب�ه فرض برابری فاص�له بین اعداد

انجام ریاض��ی امکان : عملیات مانند و...( دراین )جم�ع،تفری�ق�،ضرب،تقس�یم

مقیاس وجود دارد.مقیاس • ای�ن جنبه ص�فردر قراردادی�

دارد.درجه حرارت برای مثال: •اکث�ر اندازه گیری ها در علوم رفتاری از •

مانند: نوعن�د نمرات ای�ن – هوش نمره امتحانات –� نتایج پرسشنامه ها

306

مقیاسکمی

برگشت به فهرست

Ratio scalesمقیاس نسبی

این مقیاس تمام ویژگیهای مقیاس فاصله ای • نی�ز در این مقیاس ص�فررا دارد ضم�ن این که

است.واقعیمانند: وزن – قد – فشارخون – و... •

307

مقیاسکمی

برگشت به فهرست

مراحل تحلیل آماری گام به گاماندازه گیری متغیرهای پژوه�ش نگاه کنید؛ 1 ب�ه مقیاس -

)فاصله ای یا نسبی ( هستند یا از پیوستهآیا به صورت ؟ Categorical))نوع کیفی

ای�ا به دنبال 2 ی�ا س�ئوال تحقی�ق نگاه کنی�د؛ -ب�ه فرضی�ه و ؟ ارتباطهستید یا تفاوتبررسی

متغیر رااندازه گیری کرده اید ؟ چندگروه یا چند�-3گروه�ا 4 در ه�ا گیری اندازه ای�ا انجام مس�تقل- هم از

) Independent)شده گیری اندازه بار چند ه�ا گروه ی�ا ان�د ه�ا Dependent))شده اندازه یعن�ی اند؟ ، وابس�ته

مانن�د طرحهای پژوهش�ی ک�ه پژوهشگ�ر از پیش آزمون – پس آزمون استفاده می کند.

308

تحلیل

برگشت به فهرست

... مراحل تحلیل آماری گام به گام

چنانچه به سوواالت اسالید قبل پاسخ داده اید اسالید بعدی گزینه های انتخاب روش آماری را در

اختیارتان قرار می دهد . slide showلطفا اسالید بعدی را حتما به صورت

نگاه کنید.ضمنا مبانی تحلیل آماری و استفاده از نرم افزار

SPSS در درس دیگری برایتان ارائه خواهد شد.از این رو اگر این قسمت را کامال متوجه نشدید

نگران نباشید.

309

تحلیل

برگشت به فهرست

Type of data

Qualitativecategorical

Quantitativemeasurement

Type of question

Type of question

Are frequency of each levels of One categorical variable fit With expected frequency?

Are two categoricalVariables relevant?

Goodness of fit2

Contingency table 2

Relationship

Difference

Number ofprediction

Number of groups

2

More than 2

1

2or more Multipleregression

measurement

continuous

rank Spearman R

Pearson correlation

Indepe

Depend

IndependentT

Mann Whitney U

Paired T

willcoxon

Indepen

Depend

Number of Ind variables

1

2 or more

1 way Anova

Kruskal-Wallis

RepeatedMeasures

Friedman

FactorialAnova

310

ANALYSIS

تحلیل

برگشت به فهرست

تهیه پروپوزال یا نقشه انجام تحقیق� فنی ترین قسمت انجام کار پژوهش است که نیازمند تسلط بر بنیادهای علمی

پژوهش است .پس از تهیه پروپوزال نوبت به انجام

تحقیق� ،تهیه گزارش تحقیق� و نگارش مقاله می رسد که در درس بعدی

تکنیکهای آن ارائه خواهد شد.

311

برگشت به فهرست

برای مطالعه تکمیلی منابع زیر پیشنهاد می شود

- دانالد آری. لوسی جیکوبز . اصغر رضویه ، 1( 1380روش های تحقیق در تعلیم وتربیت )

وازگن سرکیسیان ومینو نیکو و ایما ترجمة،سعیدیان- انتشارات صدا وسیما

- بورگ وگال،روش های تحقیق کمی وکیفی در 2( 1383علوم تربیتی وروان شناسی)

ترجمه،احمد رضا نصر وهمکاران-ناشر انتشارات سمت

و همچنین می توانید به سری اسالید ”آمار و SPSS.مراجعه کنید “

312

ضمای

م

برگشت به فهرست

(Statistics Textbookکتب آمار)http://www.statsoft.com/textbook/

راهنمای تحقیق برای دانشجویانhttp://www.aresearchguide.com/راهنمای تحقیق برای دانشجویان از انتشارات دانشگاه

آکسفوردhttp://www.oup.com/uk/orc/bin/9780199284986/01student/project_guide

لینکهای مفید

313

ضمای

م

برگشت به فهرست

314