Öøý Öþ ðø÷ï ì÷ïü íÖøÝéà ÝéÝaÜõÙøåðéaü÷ü íð e...

Ref. code: 25595804010618TCYRef. code: 25595804010618TCY

การศกษาเปรยบเทยบวธการจดซอจดจางภาครฐ ดวยวธ e-Auction และ e-Bidding: กรณศกษา กรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท

โดย

นางสาววราภรณ คกม

การคนควาอสระนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร เศรษฐศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาเศรษฐศาสตรธรกจ คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ปการศกษา 2559 ลขสทธของมหาวทยาลยธรรมศาสตร


การศกษาเปรยบเทยบวธการจดซอจดจางภาครฐ ดวยวธ e-Auction และ e-Bidding: กรณศกษา กรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท

โดย


การคนควาอสระนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร

เศรษฐศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาเศรษฐศาสตรธรกจ

คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ปการศกษา 2559

ลขสทธของมหาวทยาลยธรรมศาสตร


A COMPARATIVE STUDY OF THE GOVERNMENT PROCUREMENT BY E-AUCTION AND E-BIDDING: CASE STUDY OF

THE DEPARTMENT OF HIGH WAY AND THE DEPARTMENT OF RURAL ROADS

BY

MISS WARAPORN COGMI

AN INDEPENDENT STUDY SUBMITTED IN PARTIAL FULFILLMENT OF THE REQUIREMENT FOR THE DEGREE OF MASTER OF ARTS

BUSINESS ECONOMICS FACULTY OF ECONOMICS THAMMASAT UNIVERSITY

ACADEMIC YEAR 2016 COPYRIGHT OF THAMMASAT UNIVERSITY


(1) หวขอการคนควาอสระ การศกษาเปรยบเทยบวธการจดซอจดจางภาครฐ ดวยวธ

e-Auction และ e-Bidding: กรณศกษา กรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท

ชอผเขยน นางสาววราภรณ คกม ชอปรญญา เศรษฐศาสตรมหาบณฑต สาขาวชา/คณะ/มหาวทยาลย เศรษฐศาสตรธรกจ เศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร อาจารยทปรกษาการคนควาอสระ อาจารย ดร. ภาวน ศรประภานกล ปการศกษา 2559

บทคดยอ

การศกษาครงนมวตถประสงคเพอวเคราะหเปรยบเทยบวธการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสแบบเดม e-Auction กบประกวดราคาทางอเลกทรอนกสแบบใหม e-Bidding วาทงสองวธใหผลการจดซอจดอยางเปนอยางไร และหลงเปลยนมาใชวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสรปแบบใหม e-Bidding สงผลกระทบอยางไรตอพฤตกรรมและการด าเนนธรกจของภาคเอกชน รวมถงการประหยดงบประมาณของภาครฐ โดยการศกษาครงนใชขอมลการจดซอจดจางของโครงการกอสรางของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท จากระบบจดซอจดจางภาครฐและจากส านกงานรฐบาลอเลกทรอนกส (องคการมหาชน) จ านวน 11,688 โครงการ ในชวงปงบประมาณ 2558-2559 น ามาวเคราะหทางสถตเชงพรรณนา และสถตเชงอนมาน โดยวธ T-test และ Multiple Regression พรอมสมภาษณเชงลกกบหนวยงานภาครฐและผประกอบการเอกชน เพอประกอบการอภปรายผลการศกษา

ผลการศกษา พบวา การจดซ อจดจ าง โดยวธประกวดราคาทางอ เลกทรอนกส e-Bidding ท าใหมผซอเอกสารการประมลเพมขน มจ านวนผเขารวมประมลลดลง แตท าใหภาครฐสามารถประหยดงบประมาณจากราคากลางเพมขนกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction อยางมนยส าคญทางสถต โดยกรมทางหลวงชนบทสามารถประหยดงบประมาณเฉลยจากเดมรอยละ 2.19 เพมขนเปนรอยละ 8.01 และกรมทางหลวงสามารถประหยดงบประมาณจากราคากลางเฉลยจากเดมรอยละ 1.01 เพมขนเปนรอยละ 4.43 และท าใหภาพรวมการจดซอจดจางของภาครฐ เกดความโปรงใส และเกดการแขงขนราคาเพมมากขน อยางไรกด การจดซอจดจางดวยวธ e-Bidding ยงไม


(2) เกดประสทธภาพสงสด เนองจากผรบเหมากอสรางมชองทางการสอสารทางธรกจระหวางกนเสมอไมวาจะใชวธการจดซอจดจางแบบใดกตาม

ส าหรบผลกระทบตอภาคเอกชน พบวา ท าใหประหยดตนทนในการเขารวมประมลมากขน และแนวโนมในระยะสนจะเกดการแขงขนราคามากขน แตยงเปนการแขงขนเฉพาะผรบเหมาบางกลม บางพนท หรอบางโครงการเทานน โดยเฉพาะโครงการขนาด 150-500 ลานบาท จะเกดการแขงขนสงทสด และผประกอบการภาคเอกชนมแนวโนมยอมขาดทน เพอประมลใหไดรบงานในโครงการขนาดใหญมากขน ส าหรบแนวโนมในระยะยาวหลงพระราชบญญตจดซอจดจาง พ.ศ. 2560 จะเรมบงคบใชเดอนสงหาคม 2560 น แมมแนวโนมจะเกดการแขงขนมากขน แตการแขงขนมโอกาสกระจกตวในกลมผรบเหมาชน 1-4 เทานน

นอกจากนจากการศกษา พบวา แมวธ e-Bidding ท าใหภาครฐประหยดงบประมาณมากขน แตยงมองคประกอบอนทจะสามารถท าใหภาครฐใชงบประมาณจากการจดซอจดจางไดเกดประโยชนเพม คอ การจดสรรงบประมาณโครงการขนาดใหญใหมขนาดเลกลงมา โดยเฉพาะอยางยงการจดสรรงบประมาณลงมาขนาดโครงการ 150-500 ลานบาทมากขน จะเปนการเปดโอกาสใหผรบเหมารายยอยเขามาแขงขนมากขนและชวยใหภาครฐสามารถประหยดงบประมาณจากราคากลางเพมจากเดม และท าใหภาครฐสามารถน างบประมาณทประหยดไดจากการจดซอจดจางไปจดสรรกบโครงการอนๆ ทส าคญของภาครฐตอไปได

ค าส าคญ: การจดซอจดจางภาครฐ, e-Auction, e-Bidding, กรมทางหลวง, กรมทางหลวงชนบท


(3) Independent Study Title A COMPARATIVE STUDY OF THE GOVERNMENT

PROCUREMENT BY E-AUCTION AND E-BIDDING: CASE STUDY OF THE DEPARTMENT OF HIGH WAY AND THE DEPARTMENT OF RURAL ROADS

Author Miss Waraporn Cogmi Degree Master of Arts Department/Faculty/University Business Economics

Economics Thammasat University

Independent Study Advisor Pawin Siripranukul, Ph.D. Academic Year 2016

ABSTRACT

This study aims to analyze the comparison of procurement methods. The main focusing of the comparison is between the former bidding method “e-Auction” and the new bidding method “e-Bidding” which is enforced by the central government in March 2558. The research study how either way results in procurement work for Private and government sector. Moreover, the research studies the factors that affect the decreasing of the bidding price of the contractors compared to the standard price and uses procurement data from the construction projects of the Departments of State Highways and the Department of Rural Roads which was gathered by the government procurement system from the Comptroller General's Department and the Government Electronic Office (Public Organization), 11,688 projects during the fiscal year 2015-2016. Data were analyzed for descriptive statistics and inferential statistics by T-test Independent and Multiple Regression. Furthermore, the interview, in-depth with government agencies and private sectors was also applied for the study.

The result, procurement by e-Bidding can increase the number of auction document buyers, the number of bidders decreased. But as a result, the government


(4) can save more on a standard price than procurement by e-Auction electronic bidding method at the significance. The department of rural roads was able to save the budget from the average price of 2.19 percentage, up to 8.01 percentage, and the department of highways was to save the budget for average prices from 1.01 percentage, up to 4.43 percentage. E-Bidding has a comprehensive electronic procurement process and make government procurement overview transparency and more competitive. However, procurement by electronic bidding, e-Bidding, could be more efficiency and competitive if there was no any specially agreement among the contractors before bidding.

For the private sector, the entrepreneurs can save more on auction costs. The short-term trend is more competitive but it still competes only with the contractors in some groups, some areas or some projects. Especially, projects worth 150-500 million Baht will have the highest competition. The entrepreneurs are likely to suffer losses to bid for a larger project. In the long-term trend after the 2560 procurement Act will be enforced in August 2017. Although the tendency of competition will be increasing, it is likely to be concentrated in the contractor 1-4 classes only.

In addition, even though the budget of the government procurement by e-Bidding method is more economical than e-Auction one, there are other factors that will enable the government to spend more on benefit; it is the budget allocation for contractor 1-4 classes especially, the project value of 150-500 million which will help the government save the budget from increasing of an original price. Also, the government can distribute the budget received from the saving of procurement to other important projects. This study aims to analyze the comparative effects of the two procurement methods implemented in Thailand. The comparison is between the former bidding method “e-Auction” and the new bidding method “e-Bidding”. The research study how either method results in behavioral changes for the private sector and the budget saving for the public sector. This study uses procurement data from the construction projects of the Departments of State Highways and the Department of Rural Roads which were gathered by the government procurement system from the Comptroller General's Department and


(5) the Government Electronic Office (Public Organization), comprising 11,688 projects during the fiscal year 2015-2016. Data were analyzed for descriptive statistics and inferential statistics by T-test and Multiple Regression. Furthermore, the in-depth interviews with government agencies and private sectors were also applied for the study.

For the results of this research, the procurement by e-Bidding can increase the number of auction document buyers, the number of bidders decreased, but eventually as a result, the government can save more on a standard price comparing to the procurement by e-Auction electronic bidding with statistical significance. The department of rural roads was able to save the budget from the average of 2.19 percentage to 8.01 percentage after switching to e-bidding, and the department of highways was to save the budget from the average of 1.01 percentage to 4.43 percentage. E-Bidding has a comprehensive electronic procurement process and help provide more transparency and more competitions. However, the new electronic procurement still cannot completely prevent agreements among the contractors before the bidding process.

For the private sector, the entrepreneurs can save more on costs relating to the auctions. In the short term, the new electronic bidding enable more competition, but the competition is more intense in some groups, some areas or some projects. Especially, projects worth 150-500 million baht will have the highest competition. In the long term after the 2017 Procurement Act will be enforced in August 2017, the trend is competition will be increasing, it is likely that the competition will be concentrated in the contractors in class 1-4 only.

In addition, even though the budget of the government procurement by e-Bidding is more economical than e-Auction, there are other factors that will enable the government to benefit more; it is by reallocating the budget of big projects into smaller sizes, especially the projects of sizes 150-500 million which will help the government save the budget from increasing of the competitions. In this way, the government can reallocate the budget from saving to other important projects. Keywords: The Government Procurement, e-Auction, e-Bidding, Department of the high way, Department of rural roads


(6)

กตตกรรมประกาศ

การศกษาคนควาอสระฉบบนส าเรจไดดวยดจากความอนเคราะหและการสนบสนนชวยเหลอจากหลายฝาย โดยเฉพาะอยางยงผศกษาขอขอบพระคณอาจารยทปรกษา อาจารย ดร. ภาวน ศรประภานกล ทกรณาเสยสละเวลาอนมคาของทานในการชวยเหลอแนะน า ปรบปรงและใหค าปรกษาตางๆ ตลอดจนชวยสอนความรทางสถตและทางวชาการใหมๆ ท าใหผศกษามเขาใจอยางถองแทมากขน นอกจากนสงทส าคญคอความเมตตาของอาจารยทท าใหผศกษามก าลงใจและสามารถด าเนนจดท างานศกษาคนควาอสระฉบบนออกมาไดอยางสมบรณ และผศกษาขอขอบพระคณ ผชวยศาสตราจารย ดร. เฉลมพงษ คงเจรญ กรรมการคนควาอสระ ทใหความกรณาและเสยสละเวลาอนมคาของทานในการใหค าแนะน า และขอเสนอแนะเพอน ามาปรบปรงแกไขงานใหออกมาไดอยางดยงขน

ขอขอบพระคณทาน ผอ.ธนะโชค รงธปานนท นกวชาการคลงช านาญพเศษ กรมบญชกลาง กระทรวงการคลง ทใหความอนเคราะหขอมลในการศกษาเพอน ามาใชอางองประกอบการอภปรายผลและเปนประโยชนตอการคนควาครงนเปนอยางมาก

ขอขอบพระคณคณาจารยคณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร และอาจารยตางคณะ รวมถงวทยากรผทรงคณวฒทกทาน ทไดถายทอดประสบการณและวชาความรทสามารถน าไปประยกตใชไดจรงและเปนประโยชนตอการท างานอยางยง รวมถงขอขอบคณเจาหนาทโครงการเศรษฐศาสตรธรกจทกทานทใหการดแลเปนอยางด และขอบคณเพอนๆ MBE รน 19 ทใหค าปรกษา ชวยเหลอและรวมฟนฝาอปสรรคตางๆ กนมาจนเกดเปนมตรภาพทแทจรงเพมเขามาในชวต

และสดทายขอกราบขอบพระคณบดา มารดา บคคลในครอบครว และเพอน ส.ค.ณ. ทกคนทคอยชวยเหลอใหการสนบสนนในทกๆ เรอง และเปนสวนหนงของก าลงใจจนสามารถท าใหการศกษาครงนส าเรจลลวงไปดวยด

ผศกษาคาดหวงเปนอยางยงวางานคนควาอสระฉบบนจะเปนประโยชนตอผทสนใจ อยางไรกตาม หากมขอบกพรองประการใด ผศกษาขอนอมรบไวแตเพยงผเดยว และขออภยมา ณ ทน



(7)

สารบญ

หนา บทคดยอภาษาไทย (1) บทคดยอภาษาองกฤษ (3) กตตกรรมประกาศ (6) สารบญตาราง (12) สารบญภาพ (16) บทท 1 บทน า 1

1.1 ความส าคญของปญหา 1 1.2 วตถประสงคของการศกษา 5 1.3 ขอบเขตการศกษา 5 1.4 ขอมลและแหลงของขอมลทใชในการศกษา 6 1.5 ประโยชนทคาดวาจะได 7

บทท 2 แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ 8

2.1 แนวคดและทฤษฎทเกยวของ 8

2.1.1 ทฤษฎโครงสรางตลาด (Market Structure) 8 2.1.2 ทฤษฎการกระจกตวของอตสาหกรรม (Industrial Concentration) 11 2.2.2 ทฤษฎความไมสมมาตรของขอมล 13 2.1.3 ทฤษฎราคาดลยภาพ 17 2.1.4 ทฤษฎการประมล (Auction Theory) 18

2.2 งานวจยทเกยวของ 21


(8)

2.2.1 งานวจยเกยวกบการจดซอจดจาง ดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส 21 2.2.2 งานวจยเกยวกบปญหาการจดซอจดจางภาครฐและพฤตกรรมการแขงขน 26

ของผรบเหมากอสรางของภาครฐ 2.3 ขอแตกตางของการวจยในอดตกบการศกษาในครงน 38

บทท 3 วธการด าเนนการศกษา 39

3.1 การเกบรวบรวมขอมล 39 3.1.1 ขอมลปฐมภม (Primary Data) 39 3.1.2 ขอมลทตยภม (Secondary Data) 39

3.2 ประชากรและกลมตวอยาง 40 3.2.1 การวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) 40 3.2.2 การวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) 41

3.3 วธการศกษา 42 3.3.1 การจดท าขอมล 42 3.3.2 การวเคราะหขอมล 42

บทท 4 การเปรยบเทยบการจดซอจดจาง ดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส 56

ระหวางวธ e-Auction กบวธ e-Bidding 4.1 การประกวดราคาดวยระบบอเลกทรอนกส e-Auction 56 4.2 การประกวดราคาทางอเลกทรอนกส e-Bidding 61 4.3 การเปรยบเทยบวธการจดซอจดจาง ดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส 65

โดยวธ e-Auction กบวธ e-Bidding 4.4 ประโยชนและขอดของวธประกวดราคาอเลกทรอนกส e-Bidding 70

เมอเปรยบเทยบกบวธ e-Auction บทท 5 การศกษาผลการจดซอจดจางผานสถตเชงพรรณนา 72

5.1 ความแตกตางของจ านวนผรบเหมากอสรางในแตละชนงาน และสทธในการเขา 72 รวมประมลงานกอสราง สาขางานทาง ของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท

5.2 กรมทางหลวง 74


(9)

5.2.1 การเปรยบเทยบลกษณะทวไปของโครงการจดซอจดจาง 74 5.2.2 การเปรยบเทยบผลการจดซอจดจางในภาพรวม 77 5.2.3 การเปรยบเทยบผลการจดซอจดจาง จ าแนกตามขนาดโครงการ 82 5.2.4 การเปรยบเทยบผลการจดซอจดจาง แยกตามพนทโครงการกอสราง 89 5.2.5 การวเคราะหอตราการกระจกตวของผรบเหมากอสราง 94

5.3 กรมทางหลวงชนบท 98 5.3.1 การเปรยบเทยบลกษณะทวไปของโครงการจดซอจดจาง 98 5.3.2 การเปรยบเทยบผลการจดซอจดจางในภาพรวม 101 5.3.3 การเปรยบเทยบผลการจดซอจดจาง จ าแนกตามขนาดโครงการ 106 5.3.4 การเปรยบเทยบผลการจดซอจดจาง แยกตามพนทโครงการกอสราง 112 5.3.5 การวเคราะหอตราการกระจกตวของผรบเหมากอสราง 117 5.4.4 สรปผลการศกษาเปรยบเทยบผลการจดซอจดจางผานสถตเชงพรรณนา 121

บทท 6 การศกษาเปรยบเทยบผลการจดซอจดจางผานสถตเชงอนมาน 125

6.1 ผลการศกษาเปรยบเทยบขอมลกรมทางหลวง ผานคาสถตตว t 125

6.1.1 การวเคราะหผลการจดซอจดจางในภาพรวม ผานคาสถตตว t 125 6.1.2 การวเคราะหผลการจดซอจดจาง จ าแนกตามขนาดโครงการ ผานคาสถตตว t 127 6.1.3 การวเคราะหผลการจดซอจดจาง จ าแนกตามพนทโครงการ ผานคาสถตตว t 136

6.2 ผลการศกษาเปรยบเทยบขอมลกรมทางหลวงชนบท ผานคาสถตตว t 142 6.2.1 การวเคราะหผลการจดซอจดจางในภาพรวม ผานคาสถตตว t 142 6.2.2 การวเคราะหผลการจดซอจดจาง จ าแนกตามขนาดโครงการ ผานคาสถตตว t 144 6.2.3 การวเคราะหผลการจดซอจดจาง จ าแนกตามพนทโครงการ ผานคาสถตตว t 151

6.3 ผลการวเคราะหปจจยทมผลตอราคาทลดลงจากการประมล ดวยสมการถดถอย 157 เชงพห (Multiple Regression)

บทท 7 บทสมภาษณผทมสวนเกยวของ 167

7.1 บทสมภาษณบคลากรของกรมบญชกลาง 167 7.1.1 จดเรมตนของการน าระบบอเลกทรอนกสเขามาประยกตใชในกระบวนการ 167

จดซอจดจางภาครฐ


(10)

7.1.2 ความแตกตางของวธการจดซอจดจาง ดวยระบบอเลกทรอนกสวธ 168 e-Auction กบวธ e-Bidding ทส าคญ

7.1.3 ความคดเหนเกยวกบการน าวธการจดซอจดจาง ดวยระบบอเลกทรอนกส 169 วธ e-Bidding มาใชภาครฐ

7.1.4 ประเดนจากผลการจดซอจดจางดวยวธ e-Bidding เทยบกบ e-Auction 169 เบองตนทไดจากงานศกษาน

7.1.5 แนวทางการปรบเปลยนระบบจดซอจดจางดวยระบบอเลกทรอนกส 170 ในอนาคตของประเทศไทย

7.2 บทสมภาษณบคลากรของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท 171 7.2.1 การค านวณราคากลาง ระหวางปงบประมาณ 2558-2559 171

7.3 บทสมภาษณผประกอบการเอกชน 171 7.3.1 ความคดเหนของการประกวดราคาดวยระบบอเลกทรอนกส โดยวธ 172

e-Bidding เปรยบเทยบกบวธ e-Auction ตอการประหยดของบรษท 7.3.2 ความคดเหนของการประกวดราคาดวยระบบอเลกทรอนกส โดยวธ 172

e-Bidding เปรยบเทยบกบวธ e-Auction ตอการชวยลดปญหา เรองการสมยอมราคา และเกดความโปรงใส

7.3.3 ประเดนจากผลการจดซอจดจางดวยวธ e-Bidding เทยบกบ e-Auction 173 เบองตนทไดจากงานศกษาน

7.3.4 ผลของการเปลยนแปลงแปลงวธจดซอจดจางภาครฐ ดวยระบบ 174 อเลกทรอนกส โดยวธ e-Auction เปนวธ e-Bidding ทสงผลตอพฤตกรรม การประมลราคา ทงในระยะสน และแนวโนมในระยะยาว

7.3.5 ขอเสนอแนะตอการประกวดราคาทางอเลกทรอนกส หรอการรบงาน ของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท 174

บทท 8 สรปผลการศกษาและขอเสนอแนะ 175

8.1 สรปผลการศกษา 175 8.8.1 ความแตกตางของรปแบบการประกวดราคา ระหวางวธ e-Auction 176

และวธ e-Bidding 8.8.2 ผลการเปรยบเทยบผลการจดซอจดจางระหวางวธ e-Auction 177

และวธ e-Bidding


(11)

8.2 ความคดเหนและขอเสนอแนะทจากการศกษา 182 8.3 ขอจ ากดในงานศกษาและขอเสนอแนะส าหรบการศกษาครงตอไป 183

รายการอางอง 184 ภาคผนวก

ภาคผนวก ก แบบสมภาษณ ส าหรบหนวยงานภาครฐ 188 ภาคผนวก ข แบบสมภาษณ ส าหรบผประกอบการรบเหมากอสรางภาคเอกชน 189 ภาคผนวก ค หนงสอขอความอนเคราะหขอขอมลประกอบการคนควาอสระ 190 ภาคผนวก ง ขอมลโครงการกอสรางของกรมทางหลวงทน ามาศกษาครงน 191 ภาคผนวก จ ขอมลโครงการกอสรางของกรมทางหลวงชนบททน ามาศกษาครงน 201

ประวตผเขยน 211


(12)

สารบญตาราง ตารางท หนา

2.1 สรปเปรยบเทยบตลาดแขงขนสมบรณ และตลาดกงแขงขนกงผกขาด 11

2.2 สภาพปญหาการจดซอจดจางภาครฐของกจการวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม 28 (SMEs)

2.3 บทสรปประเดนส าคญจากงานวจยทเกยวของ 29 3.1 กลมตวอยางแยกตามวธการจดซอจดจาง ระหวางวธ e-Auction และ e-Bidding 41

3.2 เปรยบเทยบสตรการค านวณการหาสดสวนของสวนตางระหวางราคาทชนะการประมล 43 กบราคากลาง

3.3 การแบงชนของผรบจาง ในสาขางานทางของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท 44

3.4 การแบงขนาดโครงการ ตามเกณฑการรบงานของผรบเหมากอสราง สาขางานทาง 46

3.5 สรปตวแปรและทศทางของตวแปรตามสมมตฐานของผวจย 55 4.1 อตราคาบรการของผใหบรการตลาดกลางอเลกทรอนกส 60

4.2 อตราคาใชจายเดนทางของผใหบรการตลาดกลางอเลกทรอนกส 60

4.3 การเปรยบเทยบความแตกตางของเงอนไข และขนตอนการประกวดราคาทาง 66 อเลกทรอนกส โดยวธ e-Auction กบ e-Bidding

5.1 แสดงผลการสรปความแตกตางของเงอนไขการเสนอราคาประมลตอหนงโครงการ 73 และจ านวนผรบเหมากอสราง สาขางานทางในแตละชนงาน ของกรมทางหลวงและ กรมทางหลวงชนบท

5.2 แสดงขอมลโครงการกอสรางของกรมทางหลวง 75

5.3 แสดงขอมลการจดสรรงบประมาณโครงการกอสรางของกรมทางหลวง 76 แยกตามพนทโครงการ

5.4 แสดงขอมลจ านวนโครงการและราคาทชนะประมลของผรบเหมากอสราง 77 แยกตามชนผรบเหมา

5.5 แสดงขอมลจ านวนผซอเอกสารการประมลของกรมทางหลวง 79

5.6 แสดงขอมลจ านวนผเขารวมประมลของกรมทางหลวง 80

5.7 แสดงขอมลจ านวนผทไมผานเกณฑการคดเลอกการประมลของกรมทางหลวง 81

5.8 แสดงระยะเวลาการจดซอจดจางของกรมทางหลวง โดยวธประกวดราคาทาง 82 อเลกทรอนกส


(13)

5.9 แสดงอตราการกระจกตวของธรกจรบเหมากอสรางของกรมทางหลวง 94

5.10 แสดงอตราการกระจกตวของธรกจรบเหมากอสราง แยกตามขนาดโครงการ 95

5.11 แสดงอตราการกระจกตวของธรกจรบเหมากอสราง แยกตามพนทโครงการ 96

5.12 แสดงขอมลโครงการกอสรางของกรมทางหลวงชนบท 99

5.13 แสดงขอมลการจดสรรงบประมาณโครงการกอสราง แยกตามพนทโครงการ 100

5.14 แสดงขอมลจ านวนโครงการและราคาทชนะประมลของผรบเหมากอสราง 101 แยกตามชนผรบเหมา

5.15 แสดงขอมลจ านวนผซอเอกสารการประมลของกรมทางหลวงชนบท 103

5.16 แสดงขอมลจ านวนผเขารวมประมลของกรมทางหลวงชนบท 104

5.17 แสดงขอมลจ านวนผทไมผานเกณฑการคดเลอกการประมลของกรมทางหลวงชนบท 105

5.18 แสดงระยะเวลาการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส 106

5.19 แสดงอตราการกระจกตวของธรกจรบเหมากอสรางของกรมทางหลวงชนบท 118

5.20 แสดงอตราการกระจกตวของธรกจรบเหมากอสราง แยกตามขนาดโครงการ 119

5.21 แสดงอตราการกระจกตวของธรกจรบเหมากอสราง แยกตามพนทโครงการ 120 6.1 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส 126

ตอผลการจดซอจดจาง ในภาพรวมของกรมทางหลวง

6.2 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส 128 ตอผลการจดซอจดจาง ดานราคา โดยแยกตามขนาดโครงการ

6.3 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส 131 ตอผลการจดซอจดจาง ดานการแขงขน โดยแยกตามขนาดโครงการ

6.4 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส 133 ตอผลการจดซอจดจาง ดานกระบวนการในการจดซอจดจาง โดยแยกตามขนาดโครงการ

6.5 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส 137 ตอผลการจดซอจดจาง ดานราคา โดยแยกตามพนทโครงการกอสราง

6.6 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส 139 ตอผลการจดซอจดจาง ดานการแขงขน โดยแยกตามพนทโครงการ

6.7 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส 141 ตอผลการจดซอจดจาง ดานกระบวนการในการจดซอจดจาง โดยแยกตามพนทโครงการ

6.8 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส 143 ตอผลการจดซอจดจาง ในภาพรวมของกรมทางหลวงชนบท


(14)

6.9 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส 145 ตอผลการจดซอจดจาง ดานราคา โดยแยกตามขนาดโครงการ

6.10 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส 147 ตอผลการจดซอจดจาง ดานการแขงขน โดยแยกตามขนาดโครงการ

6.11 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส 149 ตอผลการจดซอจดจาง ดานกระบวนการในการจดซอจดจาง โดยแยกตามขนาดโครงการ

6.12 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส 152 ตอผลการจดซอจดจาง ดานราคา โดยแยกตามพนทโครงการกอสราง

6.13 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส 154 ตอผลการจดซอจดจาง ดานการแขงขน โดยแยกตามพนทโครงการ

6.14 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส 156 ตอผลการจดซอจดจาง ดานกระบวนการในการจดซอจดจาง โดยแยกตามพนทโครงการ

6.15 แสดงตวแปรชวดตอการเสนอราคาประมลทต ากวาราคากลางของผประกอบการ 157

6.16 ผลการวเคราะหปจจยทมผลตอราคาทลดลงจากการประมล โดยใชวธวเคราะหดวย 160 สมการถดถอยเชงพหแบบเปนขนตอน (Stepwise Multiple Regression Analysis)

6.17 สรปปจจยทมผลตอราคาทลดลงจากการประมล (รอยละ) และทศทางของตวแปร 166 ทไดจากการศกษา โดยเรยงตามตวแปรอสระทผลตอตวแปรตามมากทสด

ง.1 แสดงขอมลการจดซอจดจางของโครงการกอสรางของกรมทางหลวง แบงตามวธ 192 ประกวดราคาอเลกทรอนกส และขนาดโครงการ

ง.2 แสดงขอมลผลการจดซอจดจาง (1) ของกรมทางหลวง โดยแบงตามวธประกวดราคา 193 อเลกทรอนกส และขนาดโครงการ



ง.5 แสดงขอมลผลการจดซอจดจางของกรมทางหลวง แบงตามวธประกวดราคา 196 อเลกทรอนกส และพนทโครงการ

ง.6 แสดงขอมลผลการจดซอจดจาง (1) ของกรมทางหลวง โดยแบงตามวธประกวดราคา 197 อเลกทรอนกส และพนทโครงการ (1)

ง.7 แสดงขอมลผลการจดซอจดจาง (2) ของกรมทางหลวง โดยแบงตามวธประกวดราคา 198 อเลกทรอนกส และพนทโครงการ


(15)

ง.8 แสดงขอมลผลการจดซอจดจาง (3) ของกรมทางหลวง โดยแบงตามวธประกวดราคา 198 อเลกทรอนกส และพนทโครงการ

ง.9 แสดงผชนะการประกวดราคาทางอเลกทรอนกส 8 อนดบแรก ทมสวนแบงการตลาด 200 สงสด ชวงปงบประมาณ 2558-2559 ของกรมทางหลวง

จ.1 แสดงขอมลการจดซอจดจางของโครงการกอสรางของกรมทางหลวงชนบท แบงตามวธ 202 ประกวดราคาอเลกทรอนกส และขนาดโครงการ

จ.2 แสดงขอมลผลการจดซอจดจาง (1) ของกรมทางหลวงชนบท โดยแบงตามวธประกวด 203 ราคาอเลกทรอนกส และขนาดโครงการ

จ.3 แสดงขอมลผลการจดซอจดจาง (2) ของกรมทางหลวงชนบท โดยแบงตามวธประกวด 203 ราคาอเลกทรอนกส และขนาดโครงการ (2)

จ.4 แสดงขอมลผลการจดซอจดจางของกรมทางหลวงชนบท โดยแบงตามวธประกวดราคา 205 อเลกทรอนกส และขนาดโครงการ (2)

จ.5 แสดงขอมลการจดซอจดจางของโครงการกอสรางของกรมทางหลวงชนบท แบงตามวธ 206 ประกวดราคาอเลกทรอนกส และพนทโครงการ

จ.6 แสดงขอมลผลการจดซอจดจางของกรมทางหลวงชนบท โดยแบงตามวธประกวดราคา 207 อเลกทรอนกส และพนทโครงการ (1)



จ.9 แสดงผชนะการประกวดราคาทางอเลกทรอนกส 8 อนดบแรก ทมสวนแบงการตลาด 210 สงสด ชวงปงบประมาณ 2558-2559 ของกรมทางหลวงชนบท


(16)

สารบญภาพ

ภาพท หนา 1.1 การจดอนดบหนวยงานภาครฐทมการใชงบประมาณดานลงทนสงสด 5 อนดบของ 4

ปงบประมาณ 2559 2.1 แสดงราคาและปรมาณดลยภาพ ตามทฤษฎราคาดลยภาพ 17 3.1 กรอบการทดสอบสมมตฐาน เรองผลการจดซอจดจางภาครฐดวยวธประกวดราคา 49

อเลกทรอนกส โดยวธ e-Auction และ e-Bidding 5.1 การกระจายของขอมลโครงการกอสรางกบสวนลดจากราคากลาง (รอยละ) 78

5.2 สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลย (รอยละ) แยกตามผชนะประมล 78

5.3 แสดงสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมลเฉลย (จ านวนเงน) แยกตาม 84 ขนาดโครงการ

5.4 แสดงสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมลเฉลย (รอยละ) แยกตามขนาดโครงการ 84

5.5 แสดงจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลย แยกตามขนาดโครงการ 85

5.6 แสดงจ านวนผเขารวมประมลเฉลย แยกตามขนาดโครงการ 86

5.7 แสดงจ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลย แยกตามขนาดโครงการ 87

5.8 แสดงระยะเวลาการจดซอจดจางเฉลย แยกตามขนาดโครงการ 88

5.9 แสดงสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมลเฉลย (จ านวนเงน) แยกตามพนท 90 โครงการกอสราง

5.10 แสดงสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมลเฉลย (รอยละ) แยกตามพนท 90 โครงการกอสราง

5.11 แสดงจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลย แยกตามพนทโครงการกอสราง 91

5.12 แสดงจ านวนผเขารวมประมลเฉลย แยกตามพนทโครงการกอสราง 91

5.13 แสดงจ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลย แยกตามพนทโครงการกอสราง 93

5.14 แสดงระยะเวลาการจดซอจดจางเฉลย แยกตามพนทโครงการกอสราง 93

5.15 การกระจายของขอมลโครงการกอสรางของกรมทางหลวงชนบทกบสวนลดจาก 102 ราคากลาง (รอยละ)

5.16 สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลย (รอยละ) แยกตามผชนะประมล 102

5.17 แสดงสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมลเฉลย (จ านวนเงน) แยกตาม 107 ขนาดโครงการ


(17)

5.18 แสดงสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมลเฉลย (รอยละ) แยกตาม 108 ขนาดโครงการ

5.19 แสดงจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลย แยกตามขนาดโครงการของกรมทางหลวง 109 ชนบท

5.20 แสดงจ านวนผเขารวมประมลเฉลย แยกตามขนาดโครงการของกรมทางหลวงชนบท 109

5.21 แสดงจ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลย แยกตามขนาดโครงการของ 110 กรมทางหลวงชนบท

5.22 แสดงระยะเวลาการจดซอจดจางเฉลย แยกตามขนาดโครงการ 111

5.23 แสดงสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมลเฉลย (จ านวนเงน) ของ 113 กรมทางหลวงชนบท แยกตามพนทโครงการกอสราง

5.24 แสดงสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมลเฉลย (รอยละ) แยกตามพนท 113 โครงการกอสรางของกรมทางหลวงชนบท

5.25 แสดงจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลย แยกตามพนทโครงการของกรมทางหลวง 114 ชนบท

5.26 แสดงจ านวนผเขารวมประมลเฉลย แยกตามขนาดโครงการของกรมทางหลวงชนบท 115

5.27 แสดงจ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลย แยกตามพนทโครงการกอสรางของ 116 กรมทางหลวงชนบท

5.28 แสดงระยะเวลาการจดซอจดจางเฉลย แยกตามพนทโครงการกอสรางของ 117 กรมทางหลวงชนบท


1

บทท 1 บทน า

1.1 ความส าคญของปญหา

ในอดตการจดซอจดจางของภาครฐในประเทศไทย ใชวธการประมลแบบยนซอง

ประกวดราคา ซงการประมลดวยวธดงกลาวเตมไปดวยปญหาการรวไหลของขอมล ขาดความโปรงใส และน ามาซงการทจรต การสมยอมราคา หรอการฮวประมล ระหวางผเขารวมประมลดวยกน โดยปญหาการจดซอจดจางเหลานไดปรากฏใหพบเหนตามสอตางๆ เปนจ านวนมาก นอกจากนการจดซอจดจางในประเทศไทย ยงประสบปญหาความไรประสทธภาพของการจดซอจดจางทผดพลาด ท าใหภาครฐสญเสยงบประมาณ และไดสนคาหรอบรการทมราคาสงเกนควร รวมถงเกดความลาชาในขนตอนกระบวนการจดซอจดจางจนท าใหหนวยงานภาครฐไมสามารถจดซอหรอจดหาสนคาหรอบรการไดทนความตองการ จงเปนทมาของแนวคดการน าเทคโนโลยเขามาประยกตใชในกระบวนการจดซอจดจางภาครฐ

แนวคดการจดซอจดจาง โดยการประกวดราคาดวยระบบอเลกทรอนกสของประเทศไทย เกดขนในสมยรฐบาล พ.ต.ท. ทกษณ ชนวตร ป พ.ศ. 2544 เพอสนบสนนกระบวนการท างานของภาครฐใหมความรวดเรว โปรงใส และมประสทธภาพมากยงขน จง เพมเตมเปนระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยพสด พ.ศ. 2549 ซงมวธประกวดราคาดวยวธการทางอเลกทรอนกส โดยผานผใหบรการตลาดกลาง หรอ e-Auction1 เปนหนงในวธประกวดราคานบตงแตบดนนเปนตนมา แตอยางไรกตาม ระเบยบการจดซอจดจางฉบบดงกลาวน ามาบงคบใชกบหนวยงานภาครฐสงกดกระทรวง ทบวง และกรมเทานน จงท าใหขอมลการจดซอจดจางภาครฐยงคงกระจดกระจายตาม แตละหนวยงานของตน รวมถงยงเกดปญหาทจรต และเกดการสมยอมราคาในการประมลจ านวนมาก ดวยเหตน ทางกรมบญชกลางจงไดพฒนาระบบจดซอจดจางภาครฐ ดวยระบบอเลกทรอนกส (ระบบ

1 การประกวดราคาดวยวธการทางอเลกทรอนกส (e-Auction) เปนรปแบบหนงของการ

จดซอจดจาง ทมลกษณะการแขงขนเสนอราคาผานระบบประมลอเลกทรอนกส ซงคณะกรรมการประกวดราคาจะเปนผก าหนดรปแบบการประมลฯ พรอมทงก าหนดวน เวลา และสถานทในการจดประมลฯ โดยมผใหบรการตลาดกลางเปนผด าเนนการจดประมล


2 e-GP)2 ในป 2553 ซงเปนระยะท 1 เพอรวบรวมขอมลการประกาศจดซอจดจางใหอยในแหลงเดยวกน และเพอใหผประกอบการสามารถเขาถงขอมลไดอยางทวถง โดยบงคบใชกบหนวยงานราชการสวนกลาง และไดพฒนาระบบ e-GP ระยะท 2 ในป 2555 ซงไดเชอมตอกบระบบการจายเงนภาครฐ GFMIF เพอเปนการบงคบทางออมใหหนวยงานภาครฐอนๆ ใหน าขอมลการจดซอจดจางมารวบรวมไวในฐานเดยวกน

ซงผลของการพฒนาระบบการจดซอจดจางภาครฐ และการน าวธการประกวดราคาดวยวธการทางอเลกทรอนกส (e-Auction) เขามาใชในกระบวนการจดซอจดจางภาครฐ ท าใหในภาพรวมการจดซอจดจางภาครฐเกดความโปรงใสมากขน แตในขณะเดยวกนปญหาเรองการทจรต การสมยอมราคา หรอการฮวประมล กยงไมหมดไป จนกระทงลาสดในเดอนมนาคม พ.ศ. 2558 ตามประกาศส านกนายกรฐมนตร ฉบบวนท 3 กมภาพนธ พ.ศ. 2558 จงไดมการน าวธการจดซอจดจางภาครฐดวยระบบอเลกทรอนกส (e-GP) โดยวธตลาดอเลกทรอนกส (Electronic Market: e-Market)3 ส าหรบกรณทมการจดซอจดจางสนคาทไมซบซอน และวธประกวดราคาอเลกทรอนกส (Electronic Bidding: e-Bidding)4 ส าหรบกรณจดซอจดจางสนคาหรอบรการทมความซบซอน ซงสวนใหญเปนงานจางกอสราง มาใชแทนทการจดซอจดจางดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส (e-Auction) มากขน โดยมวตถประสงคเพอใหกระบวนการจดซอจดจางของภาครฐเกดความโปรงใสมากยงขน อนน าไปสการลดปญหาเรองการสมยอมราคา และเกดการแขงขนอยางเปนธรรม

2 ระบบจดซอจดจางภาครฐ ดวยระบบอเลกทรอนกส หรอเรยกวา e-GP เปนระบบงานทจดท า

ขนโดยกรมบญชกลาง มวตถประสงคเพอใหหนวยงานของภาครฐและเอกชน สามารถเขาถงแหลงขอมลการจดซอจดจางและพสดภาครฐไดอยางรวดเรว ถกตอง ครบถวน ทวถง และเปนศนย ขอมลการจดซอจดจางภาครฐทเกบขอมลของหนวยจดซอ และขอมลผคา ส าหรบการจดซอจดจางรปแบบตางๆ เชอมตอขอมลกบแหลงขอมลภายนอกทเกยวของ

3 การจดซอจดจางโดยวธตลาดอเลกทรอนกส (Electronic Market: e-Market) เปนการจดหาพสดทมรายละเอยดเปนสนคาไมซบซอน หรอเปนสนคาหรอบรการทวไป มมาตรฐาน โดยก าหนดใหสวนราชการจดซอสนคาหรองานจางทก าหนดไวในระบบ e-Catalog ซงเปนระบบทางอเลกทรอนกสทรวบรวมสนคาและรานคาหรอบรษทจ านวนมาก เพอเปนสอกลางในการซอ-ขายสนคาและบรการภาครฐ ระหวางผซอ (Buyer) และผคา (Supplier)

4 การประกวดราคาอเลกทรอนกส (Electronic Bidding: e-Bidding) เปนรปแบบหนงของการจดซอจดจาง ทมขนตอนผานทางอเลกทรอนกสทกขนตอน โดยผสนใจเขาประมลสามารถซอเอกสาร, ยนเสนอราคา ณ สถานทใดกได ภายในวนและเวลาทก าหนด โดยผานระบบการจดซอจดจางภาครฐดวยระบบอเลกทรอนกส (e-GP)


3

ผลของการจดซอจดจางภาครฐ หลงจากทไดน าวธการจดซอจดจางภาครฐดวยระบบอเลกทรอนกส (e-GP) โดยวธตลาดอเลกทรอนกส (Electronic Market: e-Market) และวธประกวดราคาอเลกทรอนกส (Electronic Bidding: e-Bidding) ตงแตวนท 1 ตลาคม พ.ศ. 2558 - วนท 31 มนาคม พ.ศ. 2559 ทผานมา พบวา ภาครฐสามารถประหยดงบประมาณไดกวา 28,735 ลานบาท โดยเปนการประหยดจากการจดซอจดจางดวยวธ e-Bidding เปนจ านวน 28,374 ลานบาท หรอคดเปนรอยละ 10.55 จากจ านวนโครงการทงสน 28,202 โครงการ และส าหรบการจดซอจดจางดวยวธ e-Market ใชส าหรบสนคาไมซบซอน ทมวงเงนเกน 100,000 บาทขนไป ไดด าเนนการจดซอจดจางประเภทสนคา ประเภทกระดาษ แฟมเอกสาร ตลบผงหมก และยา ท าใหสามารถประหยดงบประมาณไดกวา 50 ลานบาท หรอคดเปนรอยละ 18.35 จากจ านวนโครงการทงสน 143 โครงการ (ขาวแจกจากกรมบญชกลาง, ฉบบท 26/2559 วนท 18 เมษายน 2559) แมในเบองตนผลของการน าระบบจดซอจดจางดวยระบบอเลกทรอนกส (e-GP) โดยวธตลาดอเลกทรอนกส (Electronic Market: e-Market) และวธประกวดราคาอเลกทรอนกส (Electronic Bidding: e-Bidding) จะชวยใหภาครฐประหยดงบประมาณได แตผลในทางตรงขามท าใหเกดการแขงขนทางดานราคาของผเขารวมประกวดราคาเพมขนตาม

ดงนน ผวจยจงมความสนใจทจะศกษาถงผลกระทบจากการเปลยนแปลงวธจดซอจดจางภาครฐ ดวยระบบอเลกทรอนกส จากวธ e-Auction เปนวธ e-Bidding ทสงผลตอภาครฐ และภาคเอกชน โดยเปนการศกษาผลกระทบของภาคเอกชนในภาคการกอสรางของกรมทางหลวง และกรมทางหลวงชนบท เนองจากธรกจภาคกอสรางจดเปนอตสาหกรรมทส าคญในการขบเคลอนเศรษฐกจและสงคมของประเทศ และจากนโยบายภาครฐเรองยทธศาสตรและแผนพฒนาโครงสรางพนฐานดานคมนาคมขนสงของไทย พ.ศ. 2558-2565 ท าใหภาคการกอสรางภาครฐเขามามบทบาทมากยงขน กอปรกบจากสถตการจดอนดบหนวยงานภาครฐทมการใชงบประมาณรายจายลงทนสงสดในปงบประมาณ 2559 ของส านกงานรฐบาลอเลกทรอนกส (องคการมหาชน) ตามภาพท 1.1 พบวา กรมทางหลวง เปนหนวยงานทมการใชงบประมาณดานลงทนสงสด รวมมลคา 106,230.90 ลานบาท มจ านวนโครงการทงสน 49,460 โครงการ ในขณะทรองลงมา คอ กรมทางหลวงชนบท ใชงบประมาณทงสน 42,806.72 ลานบาท จ านวน 24,493 โครงการ


4

ภาพท 1.1 การจดอนดบหนวยงานภาครฐทมการใชงบประมาณดานลงทนสงสด 5 อนดบของปงบประมาณ 2559. จาก ส านกงานรฐบาลอเลกทรอนกส (องคการมหาชน), 2559.

นอกจากนเปนทนาสนใจวาลกษณะงานของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท แม

จะมลกษณะคลายคลงกน คอ เปนงานกอสรางบรณะ สรางทางถนน และสะพานเหมอนกน แตเพราะเหตใดจงมมาตรฐานหลกเกณฑการจดทะเบยนชนผรบเหมาของกรมทางหลวง และกรมทางหลวงชนบท รวมถงมลคางาน และจ านวนผประกอบการของแตละชนงานของทง 2 กรม จงแตกตางกน ดวยเหตนเองจงท าใหการศกษาโครงสรางการแขงขนการประกวดราคาระหวาง 2 กรม มความนาสนใจ โดยเฉพาะอยางยงภายหลงจากภาครฐเปลยนวธการจดซอจดจางจากการประกวดราคาอเลกทรอนกส โดยวธ e-Auction มาเปนวธ e-Bidding รวมถงการปรบตวในการด าเนนงานของภาคเอกชนในระยะสน และแนวโนมในระยะยาว เพอน าผลการศกษาไปใชประโยชนส าหรบประกอบการตดสนใจในการวางกลยทธส าหรบธรกจธนาคารพาณชย และสามารถใชประกอบการพจารณาสนเชอรบเหมากอสราง (Project Finance) ใหแกผประกอบธรกจรบเหมากอสราง ของกรมทางหลวง และกรมทางหลวงชนบท ซงจดเปนลกคาเปาหมายทมศกยภาพของแตละสถาบนการเงนในขณะน รวมทงยงสามารถน าผลทไดจากการศกษาไปใชเปนแนวทางปรบปรงหรอพฒนากระบวนการจดซอจดจางภาครฐและการจดสรรงบประมาณใหมประสทธภาพมากยงขนตอไปในอนาคต

106,230.90

42,806.72 38,447.28 33,984.02 32,898.72

-

20,000.00

40,000.00

60,000.00

80,000.00

100,000.00

120,000.00งบ

ประม

าณดา

นลงท

น (ล

านบา

ท)

หนวยงานทใชงบประมาณดานลงทนสงสด 5 อนดบของปงบประมาณ 2559


5 1.2 วตถประสงคของการศกษา

1.2.1 เพอศกษาเปรยบเทยบวธการจดซอจดจางภาครฐดวยระบบอเลกทรอนกส

ระหวางวธ e-Auction และวธ e-Bidding ของกรมทางหลวง และกรมทางหลวงชนบท 1.2.2 เพอศกษาปจจยทมผลตอราคาทลดลงจากการประมล โดยวธการจดซอจดจาง

ภาครฐ ดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส 1.2.3 เพอศกษาเปรยบเทยบผลการจดซอจดจาง และผลกระทบจากการเปลยนแปลง

วธจดซอจดจางภาครฐ ดวยระบบอเลกทรอนกส โดยวธ e-Auction เปนวธ e-Bidding ทสงผลตอการประหยดงบประมาณของภาครฐ และพฤตกรรมการด าเนนธรกจของภาคเอกชน รวมถงการปรบตวในการด าเนนงานของภาคเอกชนในระยะสน และแนวโนมในระยะยาว ในภาคการกอสรางของกรมทางหลวง และกรมทางหลวงชนบท

1.3 ขอบเขตการศกษา

การศกษาครงนศกษาเฉพาะวธการจดซอจดจางภาครฐ โดยวธประกวดราคา

อเลกทรอนกส ดวยวธ e-Auction และวธ e-Bidding ในภาคการกอสรางของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบทเทานน ซงแบงขอบเขตการศกษา ดงน

1.3.1 การศกษาจากขอมลการจดซอจดจางโครงการกอสรางของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบททใชวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส ดวยวธ e-Auction ในปงบประมาณ 2558 (ตงแต 1 ตลาคม พ.ศ. 2557 - 30 กนยายน พ.ศ. 2558) และวธ e-Bidding ในปงบประมาณ 2559 (ตงแต 1 ตลาคม พ.ศ. 2558 - 30 กนยายน พ.ศ. 2559) เพอน ามาเปรยบเทยบผลการจดซอจดจาง โดยขอมลดงกลาวเกบรวบรวมจากส านกงานรฐบาลอเลกทรอนกส (องคการมหาชน) (www.gov spending.data.go.th) และระบบจดซอจดจางภาครฐ กรมบญชกลาง (www.gprocure ment.go.th) จ านวนทงสน 11,688 โครงการ5

1.3.2 การศกษาจากผท เกยวของกบการจดซอจดจางภาครฐ ทงในภาครฐ และผประกอบการภาคเอกชน ดงน

5 ขอมลโครงการจ านวน 11,688 โครงการ ทใชในงานศกษาน ผศกษารวบรวมเฉพาะโครงการท

มการบนทกขอมลการจดซอจดจางในระบบจดซอจดจางภาครฐ กรมบญชกลางทครบถวนเทานน


6

ภาครฐ ในทนหมายถง เจาหนาทของหนวยงานภาครฐทเกยวของ และ/หรอรบผดชอบเกยวกบการจดซอจดจางภาครฐ ไดแก กรมทางหลวง กรมทางหลวงชนบท และส านกมาตรฐานการจดซอจดจางภาครฐ กรมบญชกลาง

ภาคเอกชน ในทนหมายถง ผประกอบการทรบจางเหมากอสราง กบกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท และเคยประกวดราคาดวยระบบอเลกทรอนกส ทงวธ e-Auction และวธ e-Bidding จ านวน 6 บรษท

1.4 ขอมลและแหลงของขอมลทใชในการศกษา

ขอมลทใชในการศกษา จะท าการศกษาและรวบรวมขอมลจาก 2 แหลง ไดแก 1.4.1 ขอมลปฐมภม (Primary Data) เปนการสมภาษณเชงลก (In-Depth Interview)

จากผทเกยวของกบการจดซอจดจางภาครฐ ดวยวธประกวดราคาอเลกทรอนกส โดยวธ e-Auction และ e-Bidding ทงฝงภาครฐ ซงเปนเจาหนาทของส านกมาตรฐานการจดซอจดจางภาครฐ สงกดกรมบญชกลาง รวมถงเจาหนาทภาครฐทเกยวของกบภาคอตสาหกรรมกอสราง ไดแก กรมทางหลวง กรมทางหลวงชนบท และฝงภาคเอกชน จากการสมภาษณผประกอบการในอตสาหกรรมรบเหมากอสรางภาครฐ ซงเคยรบจางกอสรางกบกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท และเคยประกวดราคาทางอเลกทรอนกส ทงวธ e-Auction และวธ e-Bidding ทงน รปแบบการสมภาษณจะเปนการสมภาษณแบบกงโครงสราง (Semi-Structured Interview) โดยใชลกษณะค าถามแบบปลายเปด (Open-Ended Question) ซงจดท าขนจากการทบทวนเอกสารงานวจยในอดต และจากการตงสมมตฐานของผวจย อยางไรกตาม อาจจะมการปรบเปลยนหรอตงประเดนค าถามเพมเตม เพอใหไดขอมลค าตอบเชงลก และมความชดเจน ครบถวน ส าหรบน ามาใชวเคราะหเพอหาค าตอบของงานวจยไดอยางถกตอง

1.4.2 ขอมลทตยภม (Secondary Data) จากการคนควา และรวบรวมขอมลจากรายงานเผยแพร รวมถงตวเลขทางสถตของหนวยงานราชการทเกยวของ จากแหลงขอมลตางๆ ไดแก

- เวบไซตระบบจดซอจดจางภาครฐ กรมบญชกลาง - กรมทางหลวง - กรมทางหลวงชนบท - กระทรวงคมนาคม - ส านกงบประมาณ - ส านกงานรฐบาลอเลกทรอนกส (องคการมหาชน) www.govspending.data.go.th)

ตลอดจนเอกสารหนงสอ บทความ บทสมภาษณ และงานวจยตางๆ ทเกยวของ


7 1.5 ประโยชนทคาดวาจะได

1.5.1 เพอใชเปนแนวทางส าหรบการปรบปรงหรอพฒนากระบวนการจดซอจดจาง

ภาครฐและการจดสรรงบประมาณของภาครฐ ใหมประสทธภาพมากยงขน 1.5.2 ท าใหทราบผลกระทบจากการเปลยนแปลงจากการเปลยนแปลงวธจดซอจดจาง

ภาครฐ ดวยระบบอเลกทรอนกส โดยวธ e-Auction เปนวธ e-Bidding ทสงผลตอภาคเอกชน ซงขอมลดงกลาวสถาบนการเงนสามารถน าไปใชประกอบการพจารณาสนเชอกอสราง (Project Finance) ใหแกผประกอบธรกจรบเหมากอสรางของกรมทางหลวง และกรมทางหลวงชนบท รวมถงน าไปใชประโยชนส าหรบประกอบการตดสนใจในการวางกลยทธส าหรบธรกจธนาคารพาณชยได

1.5.3 ท าใหทราบถงปจจยทมผลตอราคาประมลทลดลงจากราคากลางจากวธการจดซอจดจางภาครฐ ดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส ซงผรบเหมากอสรางทงรายเดมและรายใหมทสนใจจะเขามาแขงขนในอตสาหกรรมรบเหมากอสรางภาครฐ สามารถน าไปประกอบการตดสนใจในการวางกลยทธส าหรบการแขงขนทางธรกจได


8

บทท 2 แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ

การศกษาครงนไดน าแนวคดและทฤษฎทเกยวของกบโครงสรางตลาด ทฤษฎการ

กระจกตวของอตสาหกรรม ทฤษฎความไมสมมาตรของขอมล แนวคดเรองราคาดลยภาพ และทฤษฎการประมลรวมถงมการทบทวนงานวจยในอดตทเกยวของกบการจดซอจดจางภาครฐ ดวยระบบอเลกทรอนกส และงานศกษาพฤตกรรมการแขงขนและสภาพปญหาในธรกจรบเหมากอสรางในภาครฐ เพอน ามาอธบายและประยกตใชประกอบการวเคราะหในงานศกษา ซงสามารถสรปไดดงน 2.1 แนวคดและทฤษฎทเกยวของ

2.1.1 ทฤษฎโครงสรางตลาด (Market Structure) “ตลาด” ในความหมายทางเศรษฐศาสตร หมายถง การทผซอและผขายไดตกลง

ทจะซอขายแลกเปลยนสนคาหรอบรการหรอสงอนใดระหวางกน ทงน การซอขายแลกเปลยนดงกลาว ผซอและผขายไมจ าเปนตองมาพบปะกนและไมจ าเปนตองมสถานท เพยงแคมการตกลงทจะซอขายแลกเปลยนสนคาหรอบรการหรอสงอนใดระหวางกน กถอวาไดเกด “ตลาด” ในสนคาและบรการนนๆ ขนแลว ซงโดยทวไปการแบงประเภทของตลาดมหลากหลายวธ ขนอยกบหลกเกณฑและวตถประสงคทจะไปใช อาทเชน หากใชประเภทของผซอเปนเกณฑในการแบง จะสามารถแบงประเภทตลาดไดเปนดงน ตลาดผบรโภค (Consumer Market) กรณทผซอเปนผบรโภค หรอในกรณทผซอเปนกลมผผลต กจะเรยกตลาดดงกลาวนนวา ตลาดผผลต (Producer Market) เปนตน แตอยางไรกตาม ในทฤษฎเศรษฐศาสตรจลภาคทมงวเคราะหพฤตกรรมของหนวยเศรษฐกจ โดยเฉพาะพฤตกรรมของผผลตและผขาย ดงนน การแบงประเภทของตลาดจงถอเอาโครงสรางตลาดมาเปนเกณฑในการแบง

โครงสรางตลาด (Market Structure) (ภราดร ปรดาศกด, 2556, น.281) หมายถง จ านวนของผผลต (ผขาย) และ/หรอผซอทมอยในตลาดสนคาหรอบรการชนดนนๆ นอกจากนยงหมายรวมถงสภาพแวดลอมหรอบรบทตางๆ ทสมพนธกบการแขงขนทผขายหรอผซอมตอกน อนไดแก ลกษณะของสนคาของผขายแตละราย ความสามารถในการเขาและออกจากตลาด ความสะดวกในการเคลอนยายสนคา การรบรขอมลขาวสาร เปนตน ซงอาจกลาวโดยสรปไดวา ราคาและปรมาณผลผลตของสนคาหรอบรการชนดหนงๆ จะถกก าหนดขนมาไดอยางไรยอมขนอยกบโครงสรางของตลาด

โดยปจจยทส าคญ 4 ประการ ส าหรบก าหนดโครงสรางตลาด ดงตอไปน


9

1) จ านวนผขายและจ านวนผซอในตลาด ปจจยดงกลาวมความส าคญตอพฤตกรรมการแขงขนในตลาด รวมถงมอทธพลตอการก าหนดราคาขายหรอปรมาณขาย เชน ในตลาดแขงขนสมบรณ จะมจ านวนผซอและผขายในตลาดจ านวนมากจนพฤตกรรมการแขงขนของผขายรายใดรายหนงไมมผลกระทบตอผขายรายอนๆ ในตลาด หรอตลาดผกขาดจะมผขายเพยงรายเดยวท าใหผขายมอทธพล (Market Power) ในการก าหนดราคาหรอปรมาณขาย

2) ลกษณะของสนคาหรอบรการ รวมถงความสามารถในการทดแทนของสนคาโดยสนคาอน เชน ในตลาดแขงขนสมบรณ สนคาทขายในตลาดมความเหมอนกนทกประการและสามารถทดแทนกนไดอยางสมบรณ แตส าหรบตลาดผกขาด สนคาทขายมความแตกตางมากและสนคาอนไมสามารถทดแทนได

3) อปสรรคในการเขาถงหรอออกจากอตสาหกรรม เชน ในการตลาดแขงขนสมบรณ ผขายรายใหมไมมอปสรรคตอการเขาสตลาด ไดแก ตนทนในการเขาออก รวมไปถงการกดกนจากผขายรายเดมในตลาด ในขณะเดยวกนรายใดทตองการออกจากตลาด (เลกผลต) กสามารถออกจากตลาดหรอเลกกจการไดสะดวก (Free-Entry and Free-Exit) แตหากเปนตลาดผกขาด ผแขงขนรายใหมจะไมสามารถเขามาแขงขนได เนองจากการมอปสรรคตอการเขาสตลาด เชน ตนทนในการเขาและออกสง การกดกนจากผผกขาด หรอผผกขาดเปนเจาของปจจยผลตแตเพยงผเดยว นอกจากนยงรวมถงปจจยทางดานขอก าหนดทางกฎหมาย เชน สมปทานหรอลขสทธ เปนตน

4) ความสมบรณของขอมลขาวสารของสนคาในตลาด หมายถง การทผขายและผซอทราบถงขอมลตางๆ ทเกยวของกบสนคาทท าการซอขายภายในตลาดมากนอยเพยงใด เชน ในตลาดแขงขนสมบรณทงผขายและผซอตางมขอมลขาวสารในสนคาอยางสมบรณและทราบความเคลอนไหวตลอดเวลา หากผขายคนหนงขนราคาขายสนคา ผซอทกคนในตลาดจะทราบไดทนท และไมซอสนคาจากผขายคนนน สวนตลาดผกขาด ผซอและผขายตางมขอมลขาวสารในสนคาไมเทาเทยมกน ผขายสามารถก าหนดขนราคาขาย ในขณะทผซอกจะยนยอมทจะซอสนคานนตอไป เนองจากอาจไมทราบวามผขายรายอนท ขายสนคาชนดเดยวกน

ดงนน เมอสรปประเภทของตลาด โดยแบงตามลกษณะโครงสรางเมอพจารณาจากปจจยตางๆ ขางตนแลว จะสามารถแบงตลาดไดออกเปน 4 ตลาด ไดแก ตลาดแขงขนสมบรณ (Perfect Competition Market) , ต ล าด ก ง แ ข งข น ก งผ ก ข าด (Monopolistic Competition Market), ตลาดผขายนอยราย (Oligopoly Market) และตลาดผกขาด (Monopoly Market) แตส าหรบในงานศกษานจะกลาวถงเพยง 2 ตลาด คอ ตลาดแขงขนสมบรณและตลาดกงแขงขนกงผกขาดเทานน เนองจากในการจดซอจดจางภาครฐ มจ านวนผรบเหมาจ านวนมาก ประกอบกบงานวจยในอดต มขอสรปเรองโครงสรางตลาดของการจดซอจดจางภาครฐทขดแยงกน คอ เปนตลาดแขงขนสมบรณและตลาดกงแขงขนกงผกขาด


10

ตลาดแขงขนสมบรณ (Perfect Competition Market) เปนตลาดทมผซอและผขายและ/หรอผผลตสนคาเปนจ านวนมาก โดยลกษณะ

ของสนคาหรอผลผลตมลกษณะเหมอนกนทกประการ และสามารถทดแทนกนไดอยางสมบรณ ดงนน ราคาสนคาจงเปนปจจยเดยวในการตดสนใจของผซอ ท าใหหนวยผลตหรอผขายแตละรายจงไมมอ านาจเหนอตลาด แตเปนเพยงผรบราคา (Price Taker) คอ ตองขายสนคาตามราคาดลยภาพของตลาดทถกก าหนดโดยอปสงคและอปทานของตลาดเทานน ไมสามารถตงราคาสนคาไดสงกวาราคาในตลาด เนองจากผซอจะเปลยนไปซอสนคาจากผผลตหรอผขายรายอนแทน และสงผลใหไมสามารถขายสนคาได นอกจากนผขายหรอผผลตสามารถเขาและออกจากตลาดไดอยางเสร (Free-Entry and Free-Exit) คอ ไมมอปสรรค หรอขอกดขวาง ตลอดจนตนทนส าหรบผขายหรอผผลตรายใหมทจะเขามาในตลาด

ตลาดกงแขงขนกงผกขาด (Monopolistic Competition Market) เปนตลาดทมจ านวนผซอและผขาย (ผผลต) เปนจ านวนมากเพยงพอจนท าให

เกดการแขงขนระหวางผขาย (ผผลต) ในตลาด โดยลกษณะของสนคาทขายในตลาด มความคลายคลงกนและสามารถทดแทนกนไดเปนอยางด แตยงคงมความแตกตางอยบาง (Differentiated Product) จงท าใหผขายหรอผผลตสามารถสรางอ านาจผกขาดไดจากความแตกตางของสนคานน โดยการใช กลยทธดานราคา (Pricing Strategy) และกลยทธท ไม ใชราคา (Non- Pricing Strategy) เชน คณภาพสนคา และท าการตลาด เพอใหผซอทราบและแยกแยะความแตกตางของสนคาของตนกบสนคาของผขายอนได แตอยางไรกตาม แมวาลกษณะสนคาในตลาดกงแขงขนกงผกขาด จะมความแตกตางอยบาง แตกยงมสนคาของผผลตหรอผขายรายอนในตลาดทสามารถใชทดแทนกนไดดอย ดงนน หากตงราคาสนคาทสงกวาผขายหรอผผลตรายอนจนเกนไปแลว ยอมจะสงผลใหสญเสยลกคาจ านวนมากใหแกผขายหรอผผลตรายอนได ดวยเหตนเสนอปสงคของผขายหรอผผลตจงมความยดหยนนอยกวา เสนอปสงคในตลาดแขงขนสมบรณ นอกจากนการเขาออกตลาดมอปสรรคนอยหรอมตนทนทไมสงนกจนเปนการกดกนไมใหผผลตรายใหมเขามาแขงขน


11 ตารางท 2.1 สรปเปรยบเทยบตลาดแขงขนสมบรณ และตลาดกงแขงขนกงผกขาด

คณลกษณะ ประเภทของตลาด

ตลาดแขงขนสมบรณ ตลาดกงแขงขนกงผกขาด

จ านวนผผลตหรอผขาย มจ านวนมาก มจ านวนมาก ลกษณะสนคาหรอบรการ เหมอนกนทกประกน โดยสนคาสามารถ

ทดแทนกนไดอยางสมบรณ ตางกน แตสามารถใช

ทดแทนกนไดด การเขาสตลาด งาย

(ไมมอปสรรค) คอนขางงาย

(มอปสรรคบางแตนอย)

อ านาจในการก าหนดราคา

ไมม เปนเพยงผรบราคา (Price Taker) เทานน

มอยพอสมควร

ลกษณะอปสงคผขายหรอผผลต

อปสงคมความยดหยนสมบรณ อปสงคมความยดหยนมาก (แตนอยกวาอปสงคในตลาดแขงขนสมบรณ)

ระดบราคาสนคาหรอบรการ

เทากบราคาตลาด สงกวาราคาในตลาดแขงขนสมบรณ

หมายเหต. จากการรวบรวมและสรปของผวจย. 2.1.2 ทฤษฎการกระจกตวของอตสาหกรรม (Industrial Concentration)

ทฤษฎการกระจกตวของอตสาหกรรม เปนการพจารณาจ านวนหนวยผลต และลกษณะการกระจายของขนาดของหนวยผลต วาโครงสรางอตสาหกรรมนนมการแขงขนเปนอยางไร โดยหากอตสาหกรรมใดทมการกระจกตวต า โครงสรางของอตสาหกรรมนนจะโนมเอยงไปทางดานการแขงขน หรอหากมการกระจกตวสง โครงสรางอตสาหกรรมนนๆ กจะโนมเอยงไปทางดานผกขาด นอกจากนการวดการกระจกตวของอตสาหกรรม ยงถอเปนตวชวดหนงทสามารถบงบอกถงอ านาจทางการตลาดของผผลตในตลาดได ซงวธการวดการกระจกของอตสาหกรรม สามารถวดไดหลายวธ อาทเชน วดจากจ านวนผขายในตลาดโดยตรง การวดดวยอตราสวนการกระจกตว (Concentration Ratio) การวดดวยดชนเฮอรฟนดาล (Herfindahl Index) หรอการวดการกระจกตวโดยรวม เปนตน แตเนองดวยงานศกษานเปนการศกษาเฉพาะโครงการจางกอสรางทใชวธการจดซอจดจาง โดยการ


12 ประกวดราคาอเลกทรอนกส ของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบทเทานน จงไดใชวธการวดการกระจกของอตสาหกรรม ดวยอตราสวนการกระจกตว (Concentration Ratio) รายละเอยดดงน

อตราสวนการกระจกตว (Concentration Ratio) การวดดวยอตราสวนการกระจกตว (Concentration Ratio) เปนการวดการกระจกตว

ทพจารณาจ านวนหนวยผลตเพยงบางสวนในตลาด กลาวคอ จะไมน าจ านวนหนวยผลตทงหมดในตลาดมาค านวณ แตจะใชจ านวนหนวยผลตรายใหญๆ เพยงบางสวนในตลาดเทานนมาพจารณา) (จรนทร เทศวานช, สพรรณณ ตนตศรสข, และ เจษฎา โลหอนจตร, 2530, น.389) หรออาจกลาวอกนยหนงคอ เปนการวดสดสวนทางการตลาด (Market Share) ของบรษทขนาดใหญในตลาด เชน CR4 เปนการวดสดสวนทางการตลาดของหนวยผลต 4 รายใหญทสดของตลาด ทงน ปกตจ านวนหนวยผลตทน ามาใชพจารณาจะอยระหวาง 4-15 ราย แตจ านวนหนวยผลตทนยมใชในการค านวณอยางกวางขวาง คอ 4 หนวย หรอ CR4

วธการค านวณหาคาอตราสวนการกระจกตว (Concentration Ratio)

CRn = ∑ xi

ni=1

∑ xiNi=1

เมอ CRn คอ อตราสวนการกระจกตวของหนวยผลตทมขนาดใหญทสด n หนวยแรก Xi คอ สวนแบงตลาดของหนวยผลตหนวยท i i คอ หนวยผลตหนวยท 1, 2, 3,…,n n คอ จ านวนหนวยผลตรายใหญทน ามาพจารณา N คอ จ านวนหนวยผลตทงหมดในอตสาหกรรมหรอตลาด

ผลลพธทไดจากการวดดวยอตราสวนการกระจกตว จะเปนคาดชนรอยละทบงบอกใหทราบวาในอตสาหกรรมหนงๆ มการกระจกตวของอตราสวนแบงทางการตลาดของหนวยผลตรายใหญๆ มากนอยเพยงใด ซงหากคา CR หรออตราสวนการกระจกตวทสงยอมแสดงวา อตสาหกรรมหรอตลาดนน มการกระจกตวทสง และสะทอนการมอ านาจทางการตลาดทสง หรอเปนตลาดทมระดบของการผกขาดสง โดยหลกเกณฑทใชในการพจารณาคาของอตราสวนการกระจกตว (CR) ส าหรบอธบายวาอตสาหกรรมหรอตลาดนนๆ มการกระจกตวเปนอยางไร (พชต และคณะ, 2540) ดงน

ก. คา CR จากการค านวณเกนกวารอยละ 67 แสดงวาตลาดนนมการกระจกตวทสง หรอมการผกขาดในตลาดสง

ข. คา CR จากการค านวณอยระหวางรอยละ 34-66 แสดงวาตลาดนนมการกระจกตวระดบปานกลาง


13

ค. คา CR จากการค านวณนอยกวารอยละ 34 แสดงวาตลาดนนมการกระจกทต า หรอมการผกขาดนอยหรอกลาวไดวามการแขงขนสง

2.2.2 ทฤษฎความไมสมมาตรของขอมล ภราดร ปรดาศกด (2556) ใหค านยาม “อสมมาตรสารสนเทศ (Asymmetric

Information)” หมายถง ลกษณะของขอมลขาวสารทไมมความสมมาตรกนระหวางผซอกบผขายในตลาดสนคาและบรการ หรอปจจยการผลต หรออกนยหนง คอ ความรเกยวกบสงทจะตกลงซอขายกนของผซอกบผขายมไมเทากน และโดยสวนใหญแลวผขายมกจะมความรหรอมขอมลมากกวาผซอ

หากทงสองฝายทท าธรกรรมระหวางกนตางมความรหรอหรอขอมลขาวสาร หรอมขอจ ากดในการรบรขอมลขาวสารเทาเทยมกน ยอมจะท าใหไมมฝายใดไดเปรยบหรอเสยเปรยบหรอมอ านาจมากไปกวากน ในทางตรงขามหากฝายใดฝายหนงมความรหรอมขอมลมากกวากน จะสงใหมอ านาจในตลาดมากกวาอกฝายทมความรหรอมขอมลนอยกวา หรอเรยกวา อสมมาตรสารสนเทศหรอความไมสมมาตรของขอมล ซงน าไปสการเกดปญหา 2 ประการหลกๆ คอ ปญหา Adverse Selection และปญหา Moral Hazard รายละเอยดดงน

• ปญหา Adverse Selection (Adverse Selection Problem) Adverse Selection เกดขนเมอฝายหนงมขอมลขาวสารหรอความรทผเลน

หรอคแขงขนอกฝายไมทราบกอนการเขาแขงขนหรอกอนตกลงสญญา ซงขอมลขาวสารทมเพยงฝายเดยวรบรนเรยกวา ขอมลขาวสารสวนตว (Private Information) ดงนน ผทมขอมลขาวสารมากกวาจะเปนฝายไดเปรยบ (ชนนทร มโภค, 2558, น. 97) นอกจากนผลทไดจะเปนสงทผเลอกไมตองการ ซงอาจเกดขนจากผเลอกหรอผด าเนนธรกรรมฝายหนง ไดวางระเบยบหรอตงกฎเกณฑบางอยางท ไมเหมาะสม เนองจากไมมขอมลเพยงพอเกยวกบคณสมบตของอกฝายหนง ท าให อกฝายหนงแสวงหาผลประโยชนจากฝายทไมรขอมล และท าใหฝายทไมรขอมลตกเปนฝายเสยเปรยบ

ผลของปญหา Adverse Selection ท าใหตลาดลมเหลวหรอท าใหตลาดไรประสทธภาพทางเศรษฐศาสตร โดยไปลดขนาดของตลาดลง กลาวคอ ท าใหปรมาณการตกลงซอขายนอยลง หรออาจจะมผลใหตลาดหายไปจากระบบเศรษฐกจ คอไมมการซอขายสนคาหรอบรการชนดนนอกตอไปกได และกอใหเกดตลาดสนคาคณภาพต า หรอ Lemon Market ซงเกดจากความไมสมมาตรของขอมลขาวสารเกยวกบคณภาพของสนคา โดยยอรจ อเคอรลอฟ (George Akerlof) เปนผทน าเสนอการวเคราะหเกยวกบตลาดสนคาคณภาพต าหรอ Lemon Market เปนคนแรก โดยการวเคราะหปญหาดงกลาวทงในตลาดรถมอสอง ตลาดประกนภย ตลาดสนเชอ และการจางแรงงาน เปนตน ซงในตลาดมสนคาหลายคณภาพ แตผซอไมอาจทราบถงคณภาพของสนคากอนซอได ท าใหราคาตลาดมเพยงราคาเดยว จากสภาพดงกลาวจะท าใหสนคาสวนใหญในตลาดจะเปนสนคาคณภาพดอย


14

• ปญหา Moral Hazard (Moral Hazard Problem) (ชนนทร ม โภค , 2558, น. 94) เกดขนในกรณทผเลนเกมทงสองฝายท าการเจรจาตอรองโดยมขอมลขาวสารเทากน แตภายหลงทไดตกลงสญญากนแลว (ไมวาจะเปนสญญาวาจาง สญญาซอ หรอสญญาอนๆ) ผเลนฝายหนงสามารถมการกระท าอยางใดอยางหนงทผเลนอกฝายไมอาจลวงร หรอมพฤตกรรมอยางใดอยางหนงทผเลนเกมอกฝายหนงไมอาจตรวจสอบดแลได ความไมสามารถของขอมลดงกลาวสงผลใหผทมขอมลขาวสารนอยกวาเสยประโยชน และเปนผลใหฝายทมขอมลขาวสารมากกวาพยายามแสวงหาผลประโยชนจากเงอนไขของสญญาหรอขอตกลงนน

ประเภทของปญหา Moral Hazard แบงออกเปน 2 ประเภท คอ - ปญหา Moral Hazard ทมการปดบงการกระท า (Moral Hazard with

Hidden Actions) คอ การททงสองฝายขณะทมท าขอตกลงรวมกน ตางฝายตางมขอมลขาวสารทเทากน แตหลงจากตกลงรวมกนเรยบรอยแลวฝายใดฝายหนงไมอาจลวงรพฤตกรรมของอกฝายได ซงมกเปนปญหาทเกดจากความสมพนธระหวางตวการหรอผวาจาง (Principal) กบตวแทนหรอผถกวาจาง (Agent) เรยกวา ปญหาตวการ-ตวแทน (Principal Agent Problem)

- ปญหา Moral Hazard ทมการปดบงขอมลขาวสาร (Moral Hazard with Hidden Information) คอ การททงสองฝาย ท าการเจรจาตกลงกนโดยมขอมลขาวสารทเทาเทยมกน แตภายหลงทไดตกลงกนแลวเกดมการเปลยนแปลงในสภาพแวดลอมททงสองฝายมไดคาดหมายมากอนตอนท าสญญา

ผลของปญหา Moral Hazard นอกจากจะสรางความเสยหายใหกบฝายหนงแลว ปญหาดงกลาวยงเปนสาเหตใหตลาดลมเหลว หรอท าใหการจดสรรทรพยากรของสงคมไมมประสทธภาพอกดวย กลาวคอ จะกอใหเกดการเปลยนแปลงในพฤตกรรมของผเลนเกม ท าใหปรมาณการซอขายในตลาดสนคาหรอบรการไมสอดคลองกบปรมาณทกอใหเกดสวสดการสง หรอ ระดบอดมภาพของสงคม (Social Optimality)

การแกปญหาความไมสมมาตรของขอมล เมอเกดความไมสมมาตรของสารสนเทศ อนเปนสาเหตใหเกดความลมเหลวของตลาด

วธการในการแกปญหาดงกลาวมหลายรปแบบขนอยกบลกษณะของปญหานนๆ อนไดแก ก. ขอบงคบของกฎหมาย

บทบาทของรฐเขามาแทรกแซงตลาดโดยวธการบงคบ ซงอาจออกกฎเกณฑบางอยาง เพอแกปญหาสนคาหรอบรการ คณภาพต าออกสตลาด โดยการเขามาก าหนดใหสนคาหรอบรการบางชนด จะตองมมาตรฐานขนต าหรอมใบรบรองหรอใบอนญาตทออกใหโดยหนวยงานท จดมาตรฐานสนคาหรอบรการชนดนนๆ อยางไรกตาม วธนอาจท าใหผบรโภคไดรบสวสดการทมากขน หรอเทาเดม หรอลดลงกได เนองจากวธการดงกลาวอาจเปนการจ ากดระดบของการแขงขนหรอเปนการกดกนการเขา


15 สตลาดของผผลตบางราย ผบรโภคจงตองซอสนคาหรอบรการในราคาทสงขน ในขณะเดยวกน กอาจเปนการปดกนผบรโภคบางรายทตองการซอสนคาทคณภาพต า แตมราคาถกมากๆ กเปนได ดงนน สวสดการของสงคมจะเปลยนแปลงไปอยางไร ยอมขนอยกบผลการหกลางกนระหวางผลของคณภาพทเพมขนกบผลของราคาทสงขนวา ผลอยางไหนจะมอทธพลมากกวากน

ข. การก าหนดเงอนไขสญญาทเหมาะสม ในกรณฝายหนงไมมขอมลทเพยงพอ หรอไมอาจควบคมพฤตกรรมของอกฝายหนง

ได การก าหนดเงอนไขในสญญาซอขายหรอธรกรรมใดๆ ใหเหมาะสม อาจเปนการชวยแกปญหา Moral Hazard ทจะเกดขนได โดยการก าหนดเงอนไขสญญาทเหมาะสมระหวางตวการ (นายจาง) กบตวแทน (ลกจาง) อาจจะชวยลดปญหา Moral Hazard ทฝายตวแทนจะแสวงหาผลประโยชนจากฝายตวการทมขอมลนอยกวา และไมอาจควบคมตรวจตราการท างานของฝายตวแทนได เชน การก าหนดคาจางเปนรายชน (Piece-Rate Hire Contract) นอกจากนการก าหนดคาจางหรอคาตอบแทนอกรปแบบหนงทอาจจะน ามาใชแกปญหาได คอ การท าสญญาแบบมเงอนไข (Contingent Contract) เชน สญญาทมการจายคาตอบแทนตามสวนแบงใน รายรบ (Revenue Sharing) และการจายคาตอบแทนแบบแบงผลก าไร (Profit Sharing) หรอการใหลกจางรบผลตอบแทนเฉพาะสวนของก าไรทเหลอ หลงจากนายจางไดหกเอาไวสวนหนงแลว (Residual Profit)

ค. การปรบขอมลขาวสารใหเทากน การปรบขอมลขาวสารใหเทากน (Equalizing Information) คอ ฝายทมขอมลนอย

กวาจะตองแสวงหาขอมลเพมเตม ซงม 2 วธหลกๆ ไดแก - การกลนกรอง (Screening) เปนการพจารณาอยางถถวนรอบคอบ เกยวกบคณภาพ

และ/หรอราคาของสนคาและบรการ กอนทจะตดสนใจซอหรอขายเพอไมใหตกเปนฝายเสยเปรยบในการตกลงซอขาย ตวอยางเชน กรณนายจางหรอบรษททตองการจะวางจางพนกงานหรอคนงานใหมาท างาน นายจางอาจจ าเปนตองมการกลนกรองในการรบสมครงาน ดวยการสมภาษณ และทดสอบขนตน หรอใหทดลองงานสกระยะหนงกอนทจะท าสญญาจาง ทงนกเพอทจะไดทราบถงความสามารถของลกจาง ซงจะชวยใหบรษทสามารถมอบหมายงานและจายคาตอบแทนทเหมาะสมใหแกลกจางแตละคนได

- การสงสญญาณ (Signaling) เปนการสอสารในรปแบบใดรปแบบหนงโดยฝายทมขอมลขาวสารมากกวา เพอบงบอกใหฝายท ไมมขอมลขาวสารไดทราบถงลกษณะหรอคณภาพของสนคาและบรการ หรอปจจยการผลตทจะตกลงซอขายกน การสงสญญาณทางการตลาด (Market Signaling) จงชวยขจดปญหาความไมสมมาตรของขอมลและปญหา Adverse Selection ไดทางหนง อยางไรกตาม การสงสญญาณจะชวยแกปญหาความไมสมมาตรของขอมลไดกตอเมอ สญญาณทสงไปนนมความถกตองหรอเปนจรง และผรบสญญาณสามารถแยกแยะไดวาสญญาณใดเปนจรงและ


16 สญญาณใดเปนเทจ ทงน การสงสญญาณจะไมมประสทธภาพหรอไมอาจแกปญหาได หากขอมลทสงไปแลวไมอาจท าใหผสงไดรบผลทคมคา หรอเมอสงไปแลว ผรบสญญาณไมอาจแยกไดวา สนคาหรอปจจยการผลตนนม คณภาพแตกตางจากของรายอนๆ หรอไม

ความไมสมมาตรของขอมลราคาสนคาในกระบวนการประมล การประมลเปนกระบวนการซอขายสนคาทใหผซอสนคาเสนอราคาซอ หรอใหผขาย

เสนอราคาขายสนคาทมปรมาณจ ากด โดยแบงออกเปน การประมลดวยวธเปดเผย ซงเปนการประมลซอสนคาดวยวาจา ผซอตองประกาศราคาเสนอซอ ท าใหผประมลรายอนรบทราบราคาดงกลาว และอกวธหนงคอ การประมลดวยวธลบหรอเรยกอกอยางหนง คอ การประมลแบบปด เปนการยนซองเสนอราคาซอหรอราคาขาย เปนรปแบบทประมลไมทราบราคาประมลของผประมลรายอน โดยงานศกษาครงนเปนการศกษาวธการจดซอจดจาง ดวยระบบอเลกทรอนกส ซงมลกษณะและวธการประมลคลายกบวธการประมลแบบปด หรอการประมลดวยวธลบ ดงนน ผวจยจงน าเสนอเฉพาะขอมลการประมลดวยวธลบหรอการประมลแบบปดเทานน

การประมลลบหรอการประมลแบบปด ก าหนดใหผประมลเสนอราคาลบ โดยการยนซองประกวดราคา ซงลกษณะของการ

ประมลดงกลาว ท าใหขอมลราคาไมมความสมมาตร เนองจากผเสนอราคาแตละรายจะทราบเฉพาะราคาทตนเองเสนอเทานน ไมสามารถทราบราคาประมลของผเขารวมประมลรายอน ซงแตกตางจากการประมลดวยวธเปดเผย ทผเขารวมประมลสามารถทราบราคาของผเขารวมประมล และสามารถน ามาตดสนใจไดวาจะเสนอราคาทสงกวาหรอต ากวาผประมลรายสดทายหรอไม แตส าหรบการประมลดวยวธลบ ไมสามารถกระท าดงกลาวได จงตองใชการคาดคะเนวาราคาสงสดหรอต าในกลมผประมลเปนเทาใด เพอทจะเปนผชนะการประมลในครงนนๆ ได โดยจากงานศกษาของ Robert H. Frank (1991, pp. 544-547) ไดศกษาพฤตกรรมการประมลแบบปด กรณทผเสนอราคาซอสงสดเปนผชนะประมล โดยไดท าการทดลอง โดยการน าเหรยญจ านวนหนงมมลคาทงหมด 8 ดอลลารสหรฐ ใสในโถทผเขารวมประมลทกคนสามารถมองเหนเหรยญดงกลาวได มเงอนไขวาผทเสนอราคาสงสดจะไดเปนเจาของโถ ซงลกษณะการประมลดงกลาวท าใหขอมลไมมความสมมาตร เนองจากผเขาประมลแตละรายจะทราบเฉพาะคาทตนเองประมล แตจะไมทราบคาหรอราคาทผอนประมล ผลจากการทดลอง พบวา คาเฉลยของราคาประมลสงสดทชนะการประมลจากการทดลองทงหมด 48 ครง สงกวาคาทแทจรงของเหรยญในโถ โดยมคาเทากบ 10.01 ดอลลารสหรฐ ซงสรปไดวา การประมลแบบปดท าใหขอมลเกดความไมความสมมาตร ผชนะการประมลมกจะเสนอราคาสงกวาราคาทแทจรงของสนคา (ส าหรบกรณทผเสนอราคาสงสดเปนผชนะการประมล) ทงน รายละเอยดของรปแบบการประมลและผลของการประมลจะแสดงในหวขอถดไป เรองทฤษฎการประมล


17

2.1.3 ทฤษฎราคาดลยภาพ ตามกลไกตลาด ราคาของสนคาหรอบรการจะถกก าหนดโดยอปสงค (Demand)

และอปทาน (Supply) ของสนคาหรอบรการชนดนนๆ โดย ณ ระดบทปรมาณสนคาทผซอตองการ เทากบปรมาณสนคาทผขายตองการขายจะเรยกระดบปรมาณดงกลาววาเปนปรมาณดลยภาพ (Equilibrium Quantity) และเรยกระดบราคา ณ จดทปรมาณซอเทากบปรมาณขายวา ราคาดลยภาพ (Equilibrium Price) ดงนน เมอปรมาณสนคาทผซอตองการซอหรอปรมาณสนคาทผขายตองการขายเปลยนแปลงไปยอมท าใหราคาเปลยนแปลงตามไปดวย ซงการปรบตวหรอเปลยนแปลงของจ านวนซอและจ านวนขายจะสงผลตอราคาในทศทางตรงขาม กลาวคอ ผซอจะมความตองการซ อสนคาเพมขน เมอราคาสนคานนถกลง ในทางตรงกนขาม เมอราคาสนคานนสงขน ผซอจะซอสนคาดงกลาวลดลง เปนไปตามกฎของอปสงค (Law of Demand) แตในขณะเดยวกน ผขายจะน าสนคาออกมาเสนอขายมากขน เมอราคาสนคาสงขน แตหากราคาสนคาปรบลดลง ปรมาณสนคาทผขายตองการขายกจะลดลงตามไปดวย เปนไปตามกฎของอปทาน (Law of Supply) และตราบใดเมอราคาดลยภาพ (Price Equilibrium) และปรมาณดลยภาพ (Quantity Equilibrium) เกดพรอมกน จะเรยกสภาวะดงกลาววา ดลยภาพตลาด (Market Equilibrium) และทจดดลยภาพน จะไมมสนคาเหลอในตลาด ดงภาพท 2.1

ภาพท 2.1 แสดงราคาและปรมาณดลยภาพ ตามทฤษฎราคาดลยภาพ. โดย วนรกษ มงมณนาคน, 2547.

ราคา(P)

ปรมาณ (Q) 0 A C

S

D

E

B

P1

P0

อปทานสวนเกน (Excess Supply)

ดลยภาพของตลาด (Market

Equilibrium)

P2

อปสงคสวนเกน (Excess Demand)


18

ราคาดลยภาพและปรมาณดลยภาพ ณ จด E เมอเกดขนแลวจะคงอยเชนนน หากไมมการเปลยนแปลงของอปสงคหรออปทาน แตถาราคาเปลยนแปลงไปจากดลยภาพไมวาเหตผลใดกตาม จะสงผลใหอปสงคและอปทานขาดความสมดล ราคาทเปลยนไปจากดลยภาพ จะเกดการเปลยนแปลงไปเรอย จนเกดราคาดลยภาพอกครงหนงจงจะหยดนง นนคอ ราคาดลยภาพและปรมาณดลยภาพจะมการเปลยนแปลง เมออปสงคหรออปทานตวใดตวหนง หรอทงสองเปลยนแปลงไป ตวอยางจากภาพท 2.1 จด E คอ จดดลยภาพ (Equilibrium point) ระดบราคาดลยภาพ คอ OP0E และปรมาณดลยภาพ คอ OBE เมอราคาเพมขนสงกวา OP0E จะเกดอปทานสวนเกน (Excess Supply) คอ ปรมาณขายมากกวาความตองการซอ ท าใหผขายมแนวโนมจะลดราคาลงมา และหากราคาปรบลดลงจนต ากวาราคาดลยภาพ OP0E จะเกดอปสงคสวนเกน (Excess Demand) คอ ความตองการซอมากกวาปรมาณขาย จะท าใหผซอมแนวโนมทจะเสนอราคาเพมขน ดงนนระดบราคา OP0E จงเปนระดบราคาดลยภาพซงไมมแนวโนมทจะเปลยนแปลงเพมขนหรอลดลง ตราบใดทอปสงคหรออปทานไมเปลยนแปลง

2.1.4 ทฤษฎการประมล (Auction Theory) การประมลเปนหนงในกจกรรมทางเศรษฐกจทถกน ามาในชวตประจ าวนของ

มนษยจ านวนมาก โดยเฉพาะการประมลผานระบบอเลกทรอนกส หรอการประมลออนไลน ซงการประมลผานระบบอเลกทรอนกสดงกลาว เกดขนครงแรกในปค.ศ. 1995 จากเวบไซต eBay.com โดย Pierre M. Omidyar และไดกลายมาเปนรปแบบการประมลทปจจบนมผประมลทวโลก (หทยรตน กววรากร, 2552, น.9, อางถงใน อาณต ลมคเดช, 2546) นอกจากนการประมลยงถอเปนกลไกตลาด (Market Mechanism) ส าหรบการจดสรรทรพยากรทมประสทธภาพมากกวากลไกการจดสรรทรพยากรอนๆ เชน การคดเลอกคณสมบต (Beauty Contest)1 ดงนน จงท าใหมการประยกตน าการประมลในรปแบบตางๆ ไปใชอยางกวางขวาง รวมถงการจดซอจดจางภาครฐของประเทศไทย กไดมการน ารปแบบการประมลมาประยกตใช กลาวคอ เดมใชการประมลแบบยนซองประกวดราคา ซงเปนรปแบบการประมลแบบดงเดม คอ First-Price Sealed-Bid Auction และตอมาจงมการน ารปแบบการประมลดวยวธทางอเลกทรอนกสเขามาประยกตใช โดยมวตถประสงคหลกเพอใหการจดซอจดจางเกดประสทธภาพสงสด และใชตนทนในการจดซอจดจาง (Procurement Cost) ต าทสด แตอยางไรกตาม การประมลใหเกดประสทธภาพสงสดนนขนอยหลายปจจย และมหลายปจจยทอยเหนอการควบคมของผจดซอจดจาง อาทเชน ตนทนของผเขารวมประมล หรอระดบการแขงขนใน

1 การคดเลอกคณสมบต (Beauty Contest) เปนวธการคดเลอกผทเหมาะสม จากดลยพนจ

ของผคดเลอกเปนส าคญ โดยผคดเลอกจะเปนผก าหนดหลกเกณฑ คณสมบต และน าหนกคะแนนแตละปจจยตางกน อาทเชน ราคา คณภาพ ความพรอมของเครองมอเครองจกร เงนทน เปนตน ซงผทมคณสมบตครบถวนและไดรบคะแนนสงสดจะเปนผทไดรบการคดเลอกใหท างานหรอขายสนคา


19 การประมล เปนตน แตทงน ปจจยทผจดซอจดจางสามารถควบคมไดมากทสดและมผลโดยตรงกบประสทธภาพหรอผลของการประมล คอ การออกแบบรปแบบการประมล เนองจากรปแบบการประมลจะเปนตวก าหนดแรงจงใจ (Incentive) และพฤตกรรมการเสนอราคา (Bidding Behavior) ของผเขารวมประมล และน ามาซงท าใหการจดซอจดจางสามารถบรรลวตถประสงคหลกของการจดซอจดจางได (พชรสทธ สจรตตานนท, 2557)

2.1.4.1 รปแบบการประมล แบงออกเปน 4 ประเภท ดงน (Easley & Kleinberg, 2010, pp. 249-

250) (1) Ascending-Bid Auction หรอวธ English Auction

เปนการประมลแบบเปดทหนวยงานผจดการประมลจะประกาศราคาทต ากอน หลงจากนนผเขารวมประมลจะผเรมตนเสนอราคาซอทเตมใจจาย (ราคาดงกลาวเรยกวา “Bids”) ทคอนขางต าและขยบราคาสงขนเรอยๆ จนไมมใครเสนอราคาสงไปกวาเดมจนกวาเวลาการประมลหมดลง ผเสนอราคาสงสดคนสดทายจะเปนผชนะการประมล และเปนการประมลทผเขารวมประมลสามารถเสนอราคาไดไมจ ากดจ านวนครง โดยสามารถเหนราคาสดทายของผประมลรายอน แตจะไมทราบวาเปนของผรวมประมลรายใด

(2) Descending-Bid Auction หรอวธ Dutch Auction เปนการประมลแบบเปด ทมลกษณะการประมลคลายกบรปแบบการ

ประมลแบบ Ascending-Bid Auction หรอวธ English Auction แตตางกนตรงทราคาทประกาศตงตนในการประมล จะเรมตนดวยราคาทสงมาก หลงจากนนผเขารวมประมลจงเสนอราคาสนคาในระดบทสง จากนนจงลดระดบราคาลงเรอยๆ จนเหลอระดบราคาทผซอจายในราคาระดบนนไดและผซอทยอมรบในระดบดงกลาวกจะเปนผชนะการประมล

(3) First-Price Sealed-Bid Auction เปนการประมลแบบซองปด โดยผเขารวมประมลแตละรายจะตองยน

ซองเสนอราคาตอหนวยงานผจดการประมล หลงจากรวบรวมซองเสนอราคาจากผเขารวมประมลครบทกราย หนวยงานผจดการประมล จะเปดซองเสนอราคาของผเขารวมประมล โดยผชนะการประมลคอผทเสนอราคาสงสด และราคาทผชนะจะตองจายใหกบผจดประมลเทากบราคาทผชนะการประมลเสนอ

(4) Second-Price Sealed-Bid Auction หรอ Vickery Auction ลกษณะการประมลจะคลายคลงกบการประมลแบบซองปด (First-Price

Sealed-Bid Auction) ยกเวนราคาทผชนะจะตองจายใหกบผจดประมลเทากบราคาทเสนอสงเปนอนดบสอง (Second-Highest Price)


20

สรปความแตกตางของการประมลแบบเปดและแบบซองปด คอ การประมลแบบเปดผประมลสามารถสงเกตอปสงคของผประมลรายอนได แตส าหรบการประมลแบบซองปด หรอแบบปด ผเขารวมประมลไมสามารถทราบราคาประมลของผรวมประมลรายอนได และหากสนคาหรอโครงการมมลคาอสระ การประมลแบบ First-Price Sealed-Bid Auction จะสมมลกบการประมลแบบ Descending-Bid Auction หรอวธ Dutch Auction และการประมลแบบ Second-Price Sealed-Bid Auction หรอวธ Vickery Auction จะสมมลกบ Ascending-Bid Auction หรอวธ English Auction

2.4.1.2 การประมลอเลกทรอนกส การประมลอเลกทรอนกส เปนการเสนอซอเสนอขายสนคาหรอบรการ

ผานสออเลกทรอนกสหรอเครอขายคอมพวเตอร ระหวางผซอกบผขายเขามาแขงขนกนเสนอราคาในชวงเวลาทก าหนด หรอเรยกอกอยางหนงวา “การประมลออนไลน” โดยขอดของการประมลอเลกทรอนกสทแตกตางจากการประมลทวไป คอ การสามารถลดตนทนในการท าเอกสารตางๆ ตลอดจนตนทนจากการเดนทาง อกทงยงมความโปรงใส ในเรองวธการคดเลอกมากขน

2.4.1.3 ประเดนส าคญทางเศรษฐศาสตรทเกยวของกบการประมล จากงานศกษาของ พรเทพ เบญญาอภกล (2557) เรองการประมลหรอ

คดเลอกผเหมาะสม?: ทบทวนประเดนทางเศรษฐศาสตรวาดวยวธการจดสรรคลนความถทเหมาะสมของไทย และสมเกยรต ตงกจวานชย และ ธราธร รตนนรมตศร (2546) ศกษาเรองการจดสรรคลนความถ ไดสรปประเดนส าคญทางเศรษฐศาสตรทเกยวของกบการประมล ดงน

(1) ประสทธภาพ การประมลหากมออกแบบอยางเหมาะสม จะเปนวธทดทสดส าหรบการ

จดสรรทรพยากร เนองจากทรพยากรเหลานนจะอยกบผทสรางประโยชนไดสงสด ส าหรบงานศกษานเปนการศกษาการจดซอจดจางภาครฐของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท ดงนน ผทสรางประโยชนไดสงสด ในทนจงเปนผทยนดเสนอราคาต าสด แตสามารถจดหาหรอรบจางเหมากอสรางไดตรงตามสเปกหรอลกษณะทภาครฐก าหนดได ซงผลดงกลาวจะท าใหการจดซอจดจางภาครฐเกดประสทธภาพได นอกจากนหากการประมลใดๆ มผเขารวมประมลจ านวนมาก จะสงผลท าใหเกดโอกาสของการทจะไดผทสรางประโยชนสงสด เขามาอยในกระบวนการประมลจดซอจดจางมากขน ตลอดจนท าใหเกดการแขงขนภายใตกลไกราคา โดยผทสรางประโยชนสงสด จะเปนผเสนอราคาทต าทสด และสามารถท างานไดตรงตามคณลกษณะภาครฐก าหนด จะเปนผทชนะการประมลและไดงานนนๆ ซงผลดงกลาวจะท าใหการจดซอจดจางภาครฐเกดประสทธภาพ ดงนน รปแบบการประมลจดซอจดจางภาครฐของประเทศไทยทมการเปลยนแปลงเรอยมา จงมวตถประสงคหลกเพอใหการจดซอจดจางของภาครฐเกดประสทธภาพสงสดนนเอง


21

(2) ความโปรงใส การประมลมการก าหนดกฎเกณฑและเงอนไขในการประมลทชดเจน

กอนมการประมล และใชกลไกราคาเปนเครองตดสน ซงถอวาเปนเครองมอการจดสรรทรพยากรทมความโปรงใส (ในเรองวธการคดเลอก) และมความเปนธรรมในแงท ไมมดลยพนจเขามาเกยวของ เนองจากผชนะหรอผทไดรบการจดสรรทรพยากรคอผทเสนอราคาต าสด ภายใตเงอนไขทรบทราบรวมกน และเมอวธการ กฎเกณฑการประมลถก าหนดมาแลว ผลของการประมลจะถกแทรกแซงไดยากกวาวธการคดเลอกวธอนๆ และยงท าใหเกดการแขงขนอยางแทจรงภายใตกฎกตกาทก าหนดอยางชดเจน

(3) สรางประโยชนใหภาครฐ แมวาเปาหมายหลกของการประมลจดซอภาครฐ คอ การใชทรพยากร

อยางมประสทธภาพ หรอกลาวอกนยหนง คอ การจดสรรงบประมาณใหเกดประสทธภาพสงสด มใชการแสวงหารายไดเขารฐ แตการจดการประมลทออกแบบมาเพอเปาหมายดานประสทธภาพ การแขงขนเสนอราคาระหวางผเขารวมประมลจงเปนผลพลอยไดใหกบรฐ ซงท าใหภาครฐสามารถน างบประมาณทประหยดไดจากการจดซอจดจางไปจดสรรกบโครงการอนๆ ทส าคญของภาครฐตอไปได และสงผลท าใหการแขงขนในการประมลไมสญเปลา 2.2 งานวจยทเกยวของ

การจดซอจดจางของภาครฐ โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส e-Bidding ไดถก

พฒนาและมวตถประสงคเพอน ามาใชแทนวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสแบบเดม หรอ e-Auction ซงการจดซอจดจางดวยวธดงกลาวเพงเรมด าเนนการเมอเดอนมนาคม พ.ศ. 2558 จงท าใหยงไมมงานวจยใดทศกษาเกยวกบการจดซอจดจาง ดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส e-Bidding ดงนน ครงนผศกษาจงรวบรวมงานวจยทใกลเคยงในเรองการศกษาเปรยบเทยบวธการจดซอจดจางแบบเดมกบวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส e-Auction และพฤตกรรมการแขงขนของผรบเหมากอสรางของภาครฐ เพอน าแนวคดและทฤษฎมาปรบใชและสนบสนนงานศกษาครงน ซงสามารถแบงงานศกษาวจยทเกยวของเปน 2 ประเดนหลก ดงน

2.2.1 งานวจยเกยวกบการจดซอจดจาง ดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส ผกามาศ ราเรงใจ (2547) ศกษาเรองผลของการจดซอจดจางเมอภาครฐใชวธ

การประมล ดวยระบบอเลกทรอนกส (e-Auction) กรณศกษา: การจดซอเครองโทรสาร โดยใชวธสมภาษณ ดวยแบบสอบถามจากผเกยวของกบการประมลดวยระบบ e-Auction จ านวน 4 กลมเปาหมาย


22 ไดแก ผก าหนดกฎระเบยบหลกเกณฑ การประมลดวยระบบ e-Auction, ผขายหรอผเขารวมประมล ผท าหนาทตลาดกลางในการพจารณาคดเลอก และผซอหรอเจาหนาทภาครฐจากหนวยงานราชการ 21 กระทรวง และน ามาศกษาถงปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมของผซอ (ภาครฐ) กบผขาย (ภาคธรกจ) การก าหนดราคาซอขายสนคาในตลาดการประมล และตนทนเชงเปรยบเทยบระหวางวธการประมลดวยวธ e-Auction กบวธการจดซอแบบเดม ผลจากการศกษา พบวา ลกษณะตลาดการประมลภาครฐ เปนตลาดทมการแขงขนทไมสมบรณ ภายใตเงอนไขทมผซอและผขายนอยราย เนองจากตลาดมการแยกซอสนคาแตละหนวยงานอยางชดเจน นอกจากนดานการก าหนดราคา ภาครฐมอ านาจในการก าหนดราคา โดยผขายไมสามารถเลยงได และผขายจะน าเสนอราคาต ากวาราคากลางหรอราคาททางราชการใชในการเรมตนประมล ท าใหผซอ (ภาครฐ) สามารถซอสนคาไดในราคาทถกลง แตอยางไรกตาม เมอเปรยบเทยบตนทนด าเนนการในทกขนตอนของการจดซอจดจาง พบวา ภาครฐมตนทนในการด าเนนงานทเปนตนทนคาเสยโอกาสในการปฏบตงานแตละวธตามระเบยบของทางราชการจ านวนมาก

คมสนต สวรรณมานะศลป (2547) ศกษาเรองการประมลงานดวยระบบอเลกทรอนกส (e-Auction) กรณศกษา: การจดซอจดจางส าหรบบรษทและโรงงานอตสาหกรรมในภาคเอกชน ซงเปนการศกษาโดยน าขอมลปฐมภมท ไดจากการสมภาษณบรษท หรอโรงงานอตสาหกรรมของภาคเอกชนทมสวนเกยวของในการประมลจดซอจดจางดวยระบบอเลกทรอนกส จ านวน 6 บรษท แบงเปน บรษทผจดการประมล จ านวน 3 บรษท และบรษทผเขารวมประมล จ านวน 3 บรษท มาวเคราะหศกษาแบบพรรณนาความ โดยอาศยหลกการและทฤษฎทางเศรษฐศาสตรทเกยวของ ผลจากการศกษา พบวา การน าระบบอเลกทรอนกสมาประยกตใชส าหรบการจดการประมลนน น ามาซงผลประโยชนหรอขอด 3 ประการคอ ความโปรงใส กลาวคอ ผลการประมลจะถกเปดเผยใหผเขารวมประมลทกรายทราบตลอดเวลาในระหวางด าเนนการประมล ท าใหผประมลสามารถน าขอมลดงกลาว กลบมาปรบปรงและพฒนาประสทธภาพในการด าเนนงานของตนใหดยงขนในครงตอไป ความรวดเรว และราคาซอขายยตธรรม โดยเกดจากผเขารวมประมลมขอมลไมครบสมบรณ สงผลใหพฤตกรรมในการยนเสนอราคาของผเขารวมประมลเปนไปอยางเสรและสมบรณ ท าใหไดราคาทมประสทธภาพ แตผลเสยหรอปญหาทตามมา คอ คาใชจายส าหรบการลงทนเรมตนในการจดท าระบบโปรแกรมการประมลมราคาสง ผจดการประมลจงควรตองพจารณาถงความคมคาทเกดขน นอกจากนราคาทเกดขนจากการประมลไมเหมาะสมสอดคลองกบราคาทแทจรงของตลาด ซงอาจสงผลเสยตอผจดการประมลในเรองคณภาพของสนคาหรอบรการทไดรบ หรอผชนะการประมลไมสามารถด าเนนงานไดเสรจตามระยะเวลาทบรษทผจดการประมลตองการ และประการสดทาย จากการศกษา พบวา การประมลงานดวยระบบอเลกทรอนกส สามารถประหยดงบประมาณหรอต ากวาราคากลางทตงไวประมาณ 10-12% ซงผลลพธดงกลาว อาจมปจจยอนเกยวของดวย อาทเชน การก าหนดงบประมาณทผดพลาดหรอก าหนดไวสงเกนภาวะความเปนจรง ดงนน ผจดการประมล


23 จงควรพจารณาถงสาเหตของการประหยดกอนท าการสรปวา การประมลดวยระบบอเลกทรอนกสสามารถชวยใหบรษทประหยดงบประมาณไดเปนจ านวนมาก

จนตนา เชออน (2553) ไดศกษาเปรยบเทยบวธการจดซอจดจางโดยวธประมลดวยระบบอเลกทรอนกสกบวธการประมลแบบเดมขององคการบรหารสวนจงหวดอดรธาน ซงผลการศกษาพบวา การประมลดวยระบบอเลกทรอนกส สามารถประหยดงบประมาณมากขน มความโปรงใส ลดภาระคณะกรรมการประกวดราคาในเรองของการเจรจาตอรอง รวมถงมการพฒนาองคความรดานเทคโนโลยสารสนเทศ แตในขณะเดยวกนระบบจดซอจดจางดวยระบบอเลกทรอนกส ไมสามารถปองกนการสมยอมราคาของผคาทเสนอได อกทงเปนการเพมระยะเวลาในการด าเนนงานจดหาพสด เนองจากมเพมขนตอนและระยะเวลาตามระเบยบฯ นอกจากนผคาทจะชนะการประมลอาจไมสามารถด าเนนการได เนองจากมการแขงขนราคาทต ากวาตนทน และประการสดทาย คอ พสดทจดหาไดอาจไมไดคณภาพทด หรอตรงตามความตองการของผใช

ธรดา เหลกงาม (2552) ศกษาเปรยบเทยบวธจดซอจดจางการประกวดราคา โดยวธประมลดวยระบบ e-Auction กบวธการประมลแบบเดม โดยมวตถประสงคเพอเปรยบเทยบความสามารถในการจดซอจดจางของ 2 วธ ตลอดจนเปรยบเทยบความพงพอใจ ความรความเขาใจ และปญหาอปสรรคของการด าเนนการจดซอจดจางของทง 2 วธ ผลการศกษาพบวา เจาหนาทพสดมความรความเขาใจในระบบและหลกเกณฑของการจดซอจดจางทง 2 วธเปนอยางด และมความพงพอใจในการจดซอจดจางดวยวธประมลอเลกทรอนกส (e-Auction) มากกวาวธการประมลแบบเดม เนองมา จากวธประมลดวยอเลกทรอนกส (e-Auction) มเกณฑการคดกรองคณสมบตเบองตนของผเสนอราคา ท าใหสามารถตดสทธผทไมผานคณสมบตเบองตนตามทสวนราชการระบไวไดกอนวนประมลราคา นอกจากนเจาหนาทพสดสวนใหญมความเหนคดเชงบวกตอวธประมล อเลกทรอนกส (e-Auction) เนองดวยวธดงกลาวสามารถชวยประหยดงบประมาณ รวมถงลดขนตอนการประมล ลดระยะเวลาในการจดซอจดจาง ลดการลอคสเปคไดมากกวาวธการจดซอจดจางแบบเดม แตอย างไรกตาม กลบมความคดเหนวาวธประมลอเลกทรอนกส (e-Auction) ไมสามารถแกปญหาการฮวกนของผเขาประมลได

ศรพร ยศมล (2551) ไดท าการศกษาประสทธภาพระบบการประมลดวยอเลกทรอนกส (e-Auction) ในการจดซอจดจางของหนวยงานภาครฐ กรณศกษา: ส านกงานปลดกระทรวงอตสาหกรรม และส านกงานปลดกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ซงผลจากการศกษา พบวา การประมลดวยระบบอเลกทรอนกส (e-Auction) นน มความโปรงใส มากกวาการประมลแบบเดม แตอยางไรกตาม ยงไมเชอมนวาการประมลดวยระบบอเลกทรอนกสจะสามารถปองกนการสมยอมราคาหรอฮวกนได นอกจากนการประมลดวยระบบอเลกทรอนกส (e-Auction) สามารถชวยลดตนทนการด าเนนงานทงฝายเจาหนาทภาครฐ และฝงผคา แตดานความรวดเรวกลบพบวา ไมสามารถชวยลดระยะเวลาจดหาหรอจดจางไดเมอเทยบกบการประมลแบบเดม เนองจากม


24 การเพมขนตอนจากการประมลแบบเดม ท าใหภาระงานเพมขน สงผลใหการประมลดวยระบบอเลกทรอนกส (e-Auction) ใชระยะเวลานานขนกวาการประมลแบบเดม ทงนปจจยทสงเสรมท าใหการประมลดวยอเลกทรอนกส (e-Auction) เกดประสทธภาพ ปจจยทส าคญคอ ความชดเจนของกฎระเบยบและขนตอนการปฏบต ความพรอมของบคลากร ทศนคตของผปฏบต และความพรอมทางดานเทคโนโลย

สรสวด นอยอบล (2549) ท าการศกษาวจยเรองปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดซอจดจางโดยวธการประมลดวยระบบอเลกทรอนกส มวตถประสงคเพอน าผลจากการวจยเปนขอมลใหกรมบญชกลาง ส าหรบใชเปนแนวทางในการวเคราะหปญหา อปสรรค และปรบปรงขนตอนการประมลดวยระบบอเลกทรอนกส (e-Auction) ใหเกดประสทธภาพและสอดคลองกบพฤตกรรมการจดซอจดจางของคนไทย ซงงานวจยดงกลาวท าเกบขอมลโดยใชแบบสอบถามจากกลมตวอยางทเคยจดซอจดจางโดยวธการประมลดวยระบบอเลกทรอนกส (e-Auction) ทวประเทศระหวางป พ.ศ. 2547-2548 จ านวน 400 กลมตวอยาง ผลการศกษา พบวา ผตอบแบบสอบถามมทศนคตตอความพรอมในการใชรปแบบการจดซอจาง ดวยระบบอเลกทรอนกส (e-Auction) ในดานบคลากร ดานอปกรณและเทคโนโลย ดานรปแบบและระบบทใชในการประมล และดานการสนบสนนจากผบรหาร อยในระดบด แตส าหรบดานมลคาของโครงการ และดานผใหบรการตลาดกลาง ผตอบแบบสอบถามมทศนคตตอความพรอมในการใชรปแบบการจดซอจดจางดวยระบบอเลกทรอนกส (e-Auction) ในระดบปานกลางเทานน และเมอพจารณาทศนคตตอความส าเรจของการประมลดวยระบบอเลกทรอนกส (e-Auction) พบวา กลมตวอยางมความพงพอใจและถอวาการจดซอจดจางดวยระบบอเลกทรอนกส (e-Auction) ประสบผลส าเรจมากกวาการประมลแบบเดม (ยนซอง) เนองจากสามารถชวยลดขนตอนการปฏบตงานทซ าซอน ลดตนทนการจดซอจดจาง และสามารถลดการยกเลกการประมลลงได นอกจากนงานวจยชนน ไดแสดงใหเหนวา ความแตกตางของลกษณะประชากรศาสตร อนไดแก เพศ ชวงอาย สถานะ และประเภทขององคกร ไมมผลตอพฤตกรรมการจดซอจดจาง รวมถงพฤตกรรมการจดซอจดจางของผใชระบบไมมความสมพนธกบความพงพอใจตอการประมลดวยระบบ e-Auction แตอยางไรกด ทศนคตตอความพรอมในการใชรปแบบการจดซอจดจางดวยระบบ e-Auction และทศนคตตอความส าเรจของการประมลดวยระบบอเลกทรอนกส (e-Auction) พบวามความสมพนธกบความพงใจตอการประมลการจดซอจดจางดวยระบบอเลกทรอนกส (e-Auction) โดยรวม

ดวงตา สมตสวรรณ (2551) ไดศกษาเรองการจดหาพสดโดยวธประกวดราคาดวยวธทางอเลกทรอนกส (e-Auction) กรณศกษาบรษท วทยการบนแหงประเทศไทย จ ากด โดยเปนการศกษาเชงคณภาพ ซงไดรวบรวมเอกสารการด าเนนงานทเกยวของ และสมภาษณเชงลกกบผบรหาร และเจาหนาทพสด รวมถงผใหบรการตลาดกลางอเลกทรอนกส ซงการจดหาพสดโดยวธประกวดราคาดวยวธทางอเลกทรอนกส (e-Auction) เกดขนจากนโยบายการปฏรประบบราชการท


25 ตองการสรางความโปรงใส เพมประสทธภาพในการท างานของภาครฐ และตองการใหเกดการแขงราคาทเปนธรรม แตผลการศกษากลบพบวา การจดหาพสดโดยวธประกวดราคาดวยวธทางอเลกทรอนกส (e-Auction) ของบรษท วทยการบนแหงประเทศไทย จ ากด ยงไมถอวาประสบความส าเรจ เนองจากยงไมเกดประสทธภาพดานระยะเวลา เพราะการจดหาพสดโดยวธประกวดราคาดวยวธทางอเลกทรอนกส (e-Auction) นน มการก าหนดขนตอนและวธปฏบตเพมเตม ท าใหเกดความลาชา กอปรกบไมอาจปองกนการสมยอมราคากนได ดงนน วตถประสงคทตองการใหเกดการแขงราคาทเปนธรรม จงยงไมเกดขนจรง อยางไรกด วธประกวดราคาดงกลาว เกดผลลพธทด คอ ท าใหบรษทฯ สามารถจดหาพสดไดในราคาทต ากวางบประมาณถงรอยละ 33.35 ของวงเงนงบประมาณ และเกดความโปรงใสมากขน นอกจากนผลงานวจยชนน ยงไดแสดงใหเหนถงปจจยทส าคญทมผลตอความส าเรจของการประกวดราคาดวยวธทางอเลกทรอนกส (e-Auction) นนคอ ประเภทพสด, วงเงนทใชในการจดหาพสดแตละครง, ความพรอมของบคลากร, ระบบเทคโนโลย และกระบวนการและขนตอนการด าเนนการตามระเบยบ e-Auction โดยผวจยไดเสนอแนะใหบรษทฯ ควรมการวางแผนการจดหาพสดใหมความชดเจนและบรหารจดการใหเปนไปตามแผนงานอยางเครงครด ในขณะทภาครฐ ควรมการปรบปรงระเบยบและขอปฏบตทน ามาบงคบใช เพอลดระยะเวลาและขนตอนทไมจ าเปน รวมถงควรทบทวนแนวปฏบตของหนวยงานราชการทยงไมสอดคลองกบวตถประสงคของการน าวธทางอเลกทรอนกส (e-Auction) มาบงคบใชในการประกวดราคา ซงจะสามารถปองกนการสมยอมราคากนไดเปนรปธรรมมากขน

พชรสทธ สจรตตานนท (2557) ศกษาโครงการ “การศกษาแนวทางการพฒนาการประมลดวยวธการทางอเลกทรอนกสเพอเพมประสทธภาพ การใชจายงบประมาณภาครฐ” โดยไดน าขอมลการเสนอราคาจากตลาดกลางส าหรบการประมลดวยระบบอเลกทรอนกส จ านวนการประมลทงหมด 45 โครงการ มาศกษาพฤตกรรมการประมลโดยใชสถตเชงพรรณนาและเชงอนมานประกอบการวเคราะห ซงผลการศกษาพบวา งบประมาณทประหยดไดกบจ านวนผประมล มไดมความสมพนธกนในเชงเสนอยางมนยส าคญ ซงผลดงกลาวไมสอดคลองกบแนวคดทางทฤษฎเศรษฐศาสตรพนฐาน และอาจจะบงชวาการประมลมความผดปกตบางอยางของประสทธภาพการจดสรรและพฤตกรรมการเสนอราคา นอกจากนงานวจยดงกลาวยงไดสรางแบบจ าลองทางทฤษฎของการประมลดวยระบบอเลกทรอนกส และวเคราะหการเสนอราคาในการประมลจรง ซงผวจยเสนอใหใชวธประมลแบบผสม โดยการปรบรปแบบการประมลดวยระบบอเลกทรอนกสใหมการคดผทเสนอราคาลดลงจากราคากลางนอยทสดในชวงแรกของการประมลออก เพอใหผประมลแขงขนราคากนตงแตเปดประมลอยางตรงไปตรงมา และเสนอใหมการเปดเผยขอมลการเสนอราคาเพอใหเกดความโปรงใสและสามารถ ตรวจสอบการประมลไดดขน และปองกนการสมรรวมคดไดดขน สงผลใหการประมลจะสามารถบรรลวตถประสงคของการจดซอจดจางได


26

2.2.2 งานวจยเกยวกบปญหาการจดซอจดจางภาครฐและพฤตกรรมการแขงขนของผรบเหมากอสรางของภาครฐ

สจตรา แถมสกล (2551) ไดท าการศกษาสภาพปญหาของการจดซอจดจางดวยวธการทางอเลกทรอนกสของธรกจกอสรางทจดทะเบยนกบกรมทางหลวงชนบท ในพนทภาคกลาง โดยเปนการศกษาวจยเชงส ารวจ ซงเกบและรวบรวมขอมลจากแบบสอบถามแกผประกอบการธรกจกอสรางในเขตพนทภาคกลาง รวม 166 ราย ผลจากการศกษา พบวา กลมตวอยางทเปนผประกอบการธรกจกอสราง ในเขตภาคกลาง ประสบปญหาการจดซอจดจางดวยวธการทางอเลกทรอนกสของธรกจกอสรางทจดทะเบยนกบกรมทางหลวงชนบท ในภาพรวมอยในระดบปานกลาง โดยมปญหาในดานเอกสารการประกวดราคาจางมากทสด เนองจากปรมาณเอกสาร ส าหรบเตรยมการประมลมจ านวนมาก ท าใหตองใชเวลาในการศกษาและเกบรายละเอยดใหครบถวนและถกตอง เพอปองกนการถกตดสทธการเขารวมประมลได ปญหารองลงมาคอ ปญหาดานวงเงนค าประกน เนองจากภาระคาธรรมเนยมในการออกหนงสอค าประกนทเพมขน และขอจ ากดดานวงเงนสนเชอของสถาบนการเงน และปญหาในล าดบถดมา คอ ปญหาดานผใหบรการตลาดกลางอเลกทรอนกส เนองจากเปนเพมภาระคาใชจายดานเดนทางและคาบรการจดการประมล ส าหรบปญหาดานบคลากรผจดเตรยมเอกสารของธรกจกอสราง อยในระดบนอยทสด นอกจากนงานวจยชนน ยงศกษาเปรยบเทยบขอมลทวไปของธรกจกอสรางกบสภาพปญหาของการจดซอจดจางดวยวธการทางอเลกทรอนกสของธรกจกอสรางท จดทะเบยนกบกรมทางหลวงชนบท ในพนทภาคกลาง โดยพบวา ความแตกตางของจ านวนการเขารวมในการประมลจดซอจดจางดวยวธการทางอเลกทรอนกสกบกรมทางหลวงชนบท จ านวนเงนทนทใชหมนเวยนในธรกจกอสราง และระยะเวลาในการด าเนนธรกจกอสราง ท าใหเกดสภาพปญหาในการจดซอจดจางดวยวธการทางอเลกทรอนกสนนแตกตางกน ซงสภาพปญหาสวนใหญทแตกตางกน ไดแก การก าหนดระยะเวลาคนหนงสอค าประกนการประกวดราคา เมอ ไมไดรบเลอกเปนผไดงาน การจ ากดวงเงนสนเชอของสถาบนการเงน และการจดการวงเงนสนเชอเพอใชในการออกหนงสอ ค าประกน

สมบรณ ทพยสถาพรชย (2550) ศกษาเกยวกบการจดซอจดจางกรณตลาดประมลงาน กรมทางหลวง โดยใชขอมลทตยภม ดานการประมลงานของกรมทางหลวงตงแตปงบประมาณ 2540-2545 น ามาวเคราะหและทดสอบทางสถต โดยท าการศกษาสภาพทวไปของการประมลงานการกอสราง 4 ดาน คอ สถานการณทางเศรษฐกจ (กอน-หลงเกดวกฤตทางเศรษฐกจ),จ านวนผเขารวมประมล,พนทกอสราง และขนาดโครงการ ซงผลจากการศกษา พบวา สถานการณทางเศรษฐกจ (กอน-หลงเกดวกฤตทางเศรษฐกจ), พนทกอสราง และขนาดโครงการ ไมมความแตกตางในการเสนอราคาของผประกอบการ มเพยงจ านวนผเขารวมประมลเทานนทมความแตกตางในการเสนอราคาของผประกอบการ โดยจะเกดการแขงขนทางดานราคามากขนเมอมจ านวนผเขารวม


27 ประมลมากขน นอกจากนผลการศกษายงพบวา ราคาของผชนะการประมลทงหมดมมลคาต ากวาราคากลางหรอราคาทกรมทางหลวงไดประมาณราคาไวเปนอยางมาก ซงสะทอนใหเหนวา ราคาทกรมทางหลวงไดประมาณการคาไวอาจสงเกนความเปนจรง ทงนงานวจยชนน ยงไดศกษาถงโครงสรางตลาดการจดซอจดจางในการประมลงานกอสราง บรณะทางและสะพานของกรมทางหลวงและพฤตกรรมการประมลของผประกอบการ ผลการวจย พบวา อตราการกระจกตวสวนใหญมคานอยวารอยละ 33 แสดงใหเหนวา โครงการตางๆ มการกระจายไปยงผประกอบการมากราย และสรปไดวา ตลาดประมลงานของกรมทางหลวงไมเปนลกษณะตลาดทมผขายนอยราย

สมเกยรต ตงกจวานชย และ เทยนสวาง ธรรมวนช (2548) ศกษาเรองยทธศาสตรในการก าหนดนโยบายสงเสรมกจการวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) ในการจดซอจดจางภาครฐ โดยท าศกษาขอมลทตยภมจากขอมลการจดซอจดจางภาครฐและหนวยงานราชการในสงกดทวประเทศระหวางเดอนมกราคม 2545 ถงเดอนเมษายน 2547 และจากการสมภาษณผประกอบ ซงเปนการสมภาษณเชงลกถงขอมลลกษณะธรกจรวมถงสภาพปญหา ของ 4 กลมอตสาหกรรม ทมความส าคญในการจดซอจดจางภาครฐ ไดแก การกอสราง คอมพวเตอร พสดส านกงาน และทปรกษาและการโฆษณาและเผยแพร รวมถงขอมลจากการส ารวจแนวทางปฏบตของตางประเทศ ซงการศกษาดงกลาวมวตถประสงคเพอท าความเขาใจถงบทบาทและสภาพปญหาของกจการวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) ในการจดซอจดจางภาครฐ และเพอน าเสนอขอเสนอแนะดานนโยบายในการก าหนดบทบาทของ SMEs ในการจดซอจดจางภาครฐแกส านกพฒนามาตรฐานระบบพสดภาครฐ ผลของการศกษา สามารถจ าแนกไดดงน

ดานบทบาทของ SMEs ในการจดซอจดจางภาครฐ การศกษาพบวา SMEs มบทบาทสงในการจดซอจดจางภาครฐทง 4 กลม

อตสาหกรรม โดยมสดสวนเฉลยรวมของมลคาโครงการท SMEs ในแตละกลมอตสาหกรรมทไดรบคดเลอกใหเปน Suppliers ในการขายสนคาหรอใหบรการแกรฐ ประมาณรอยละ 88.9 ของมลคาโครงการทงหมด (เมอคดเฉพาะโครงการทมงบประมาณตงแต 1 ลานบาท) ทงน การท SMEs มบทบาทสง อาจเนองมาจากสาเหตหลายประการ อาทเชน มลคาตอสญญาไมสงมาก สนคาหรอบรการโดยทวไปไมซบซอน หรอตนทนในการเขารวมในการจดซอจดจางของภาครฐโดยทวไปไมสงมากนก นอกจากนผลจากการศกษาดงกลาวยงพบวา ในแตละอตสาหกรรมมการแบงตลาดกนอยางชดเจนระหวางผประกอบรายใหญ กบ SMEs ส าหรบผลดานสภาพปญหา สามารถสรปตามตารางท 2.2 ดงน


28 ตารางท 2.2 สภาพปญหาการจดซอจดจางภาครฐของกจการวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs)

กลมอตสาหกรรม ปญหาทส าคญ

การกอสราง - ความไมโปรงใสในขนตอนตางๆ ของการประกวดราคา - กระบวนการพจารณาผมคณสมบตเบองตน (Pre-Qualification) เปน

กระบวนการทไมคอยเปดกวางผรบเหมารายใหมไมไดรบโอกาสเขารวมแขงขน

- โครงการกอสรางจ านวนมากม “เจาของ” ลวงหนาแลว

คอมพวเตอร - การ “ลอคสเปค” อนเนองมาจากการทภาครฐขาดบคลากรทมความรเพยงพอ ท าใหบางหนวยงานตองพงพาขอมลของซพพลายเออรทเขาถงเจาหนาทของรฐไดดกวา

ทปรกษาและ การโฆษณาและ

เผยแพร

- ความสมพนธระยะยาวกบซพพลายเออร ทงดวยเหตผลของลกษณะธรกจเชน ในกลมซพพลายเออรตองมความรความเขาใจเปนอยางดเกยวกบหนวยงานทใหบรการ และการมความสมพนธในเชงเสนสายโดยตวบคคล

พสดส านกงาน - การไมสามารถเขาถงขอมลขาวสารการสอบราคาไดอยางเหมาะสม ทง 4

อตสาหกรรม - ตองอาศยความสมพนธสวนตวกบเจาหนาทของรฐระดบตางๆ - การตรวจงานและการจายเงนลาชา ท าให SMEs ซงมความเสยเปรยบดาน

เงนทนอยแลวมปญหาการขาดสภาพคลองในการด าเนนธรกจ

หมายเหต. จากการสรปโดยผวจย.

ซงผลการศกษาไดเสนอแนวทางแกไขปญหาขางตน ดงน สรางความโปรงใสและความเปนธรรมในการจดซอจดจาง โดยการน าเอาระบบการจดซอจดจางอเลกทรอนกสมาใช การปรบปรงกฎระเบยบและแนวทางของหนวยงานภาครฐ เพอลดอปสรรคของ SMEs การสนบสนนใหเกดการรวมกลมของ SMEs มาตรการสนบสนนใหสทธพเศษแก SMEs การจดซอจดจางใหเกดความคมคา โดยการจดท าคมอการปฏบตงานใหมความชดเจน และอบรมเจาหนาทใหมความรความเขาใจ เพอลดการสญเสย การแบงกลม SMEs ในการอบรม และท าการประเมนและตดตามผล


29

29

ตารางท 2.3 บทสรปประเดนส าคญจากงานวจยทเกยวของ

งานศกษา ชอผศกษา (ปทพมพ) วธการศกษา ผลการศกษา

1. งานศกษาวจยทเกยวของกบผลการจดซอจดจางโดยวธการประมล ดวยระบบอเลกทรอนกส (e-Auction) ผลของการจดซอจดจางเมอภาครฐใชวธการประมล ดวยระบบอเลกทรอนกส (e-Auction) กรณศกษา: การจดซอเครองโทรสาร

ผกามาศ ราเรงใจ (2547)

ใช ข อม ล เช งคณ ภ าพ โดยว ธ ก ารสมภาษณ 4 กลม ไดแก ผก าหนดนโยบายการประมล , ผประมล , ตลาดกลางใหบรการจดการประมล และเจ าหน าท ภาครฐ และน ามาวเคราะหเชงพรรณนา

ภาครฐซอสนคาไดในราคาทถกลง แตมตนทนคาเสยโอกาสในการปฏบ ตงานจ านวนมาก และลกษณะตลาดการประมลภาครฐ เปนตลาดทมการแขงขนทไมสมบรณ ภายใตเงอนไขทมผซอและผขายนอยราย เนองจากตลาดมการแยกซอสนคาแตละหนวยงานอยางชดเจน

การประมลงานดวยระบบอเลกทรอนกส (e-Auction) กรณศกษา: การจดซอจดจางส าหรบบรษทและโรงงานอตสาหกรรมในภาคเอกชน

คมสนต สวรรณมานะศลป (2547)

สมภาษณเชงลกภาคเอกชนทมสวนเกยวของในการประมลจดซอจดจางดวยระบบอเลกทรอนกส จ านวน 6 บรษท และน าผลการสมภาษณมาวเคราะหแบบพรรณนาความ โดยอ าศ ย ห ล ก ก ารแ ล ะท ฤ ษ ฎ ท า งเศรษฐศาสตรทเกยวของประกอบการอธบาย

e-Auction ท าให เกดความโปรงใส รวดเรว และราคาซอขายยตธรรม มากกวาวธประมลแบบเดม แตขอเสยคอ ใชงบลงทนเรมตนสง และราคาจากการประมลไมสอดคลองกบราคาทแทจรงของตลาด ซงอาจสงผลเสยตอคณภาพของบรการทไดรบ หรอผชนะประมลไมสามารถด าเนนงานได


30

30

ตารางท 2.3 บทสรปประเดนส าคญจากงานวจยทเกยวของ (ตอ)


การเปรยบเทยบวธการจดซอจดจางโดยวธประมลดวยระบบอเลกทรอนกสกบวธการประมลแบบเดมขององคการบรหารสวนจงหวดอดรธาน

จนตนา เชออน (2553) การศกษาเชงคณภาพโดยใชขอมลท ต ย ภ ม แ ล ะป ฐม ภ ม จ าก ก ารส ม ภ าษ ณ เช ง ล ก 3 ก ล ม ได แ ก เจาหนาทผเกยวของกบการจดซอจดจาง, กลมผคา และผกลมใหบรการตลาดกลางดวยระบบอเลกทรอนกส และน ามาวเคราะหเชงพรรณนาความ

การประมลดวยระบบอเลกทรอนกส ท าใหประหยดงบประมาณ มากข น มความโปรงใส ลดภาระคณะกรรมการประกวดราคาในเรองการเจรจาตอรอง รวมถ งมการพฒ นาองคความรด าน เทคโน โลยสารสนเทศ แตขอเสย คอไมสามารถปองกนการสมยอมราคาได และใชระยะเวลาเพมขน นอกจากนพสดทจดหาไดอาจไมไดคณภาพทด หรอตรงตามความตองการของผใช

การเปรยบเทยบวธจดซอจดจางการประกวดราคา โดยวธประมลดวยระบบ e-Auction กบวธการประมลแบบเดม

ธรดา เหลกงาม (2552) แ จ ก แ บ บ ส อ บ ถ าม แ ล ะน า ม าวเคราะหโดยใชวธทางสถต T-test, One-way ANOVA และ Chi-Square Test เพอเปรยบเทยบวธประกวดราคา e-Auction กบวธการประมลแบบเดม

เจาหนาท พสดฯมความพงพอใจตอวธประมล e-Auction ม าก ก ว า ว ธ ก า รป ร ะม ล แ บ บ เด ม เนองจากสามารถประหยดงบ ลดขนตอนการประมล ลดระยะเวลาในการจดซอจดจาง และลดการลอค สเปคไดมากกวาวธแบบเดม แตม เหนวาวธประมลอเลกทรอนกส (e-Auction) ไมสามารถแกปญหาการฮวกนของผเขาประมลได


31

31



การศกษาประสทธภาพระบบการประมลดวยอเลกทรอนกส (e-Auction) ในการจดซอจดจางของหนวยงานภาครฐ กรณศกษา: ส านกงานปลดกระทรวงอตสาหกรรม และส านกงานปลดกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

ศรพร ยศมล (2551) การศกษาวจยเชงคณภาพ และวจยเชงปรมาณ เพอเปนขอมลประกอบในการบรรยายเชงพรรณนา ซ งเกบขอมล 2 สวน คอ ขอมลทตยภมจากเอกสารทเกยวของ และขอมลปฐมภม โดยสมภาษณ เช งลกกบผบรหาร,หวหนาฝาย และเจาหนาทพสดของส านกงานปลดกระทรวงอตสาหกรรม และส านกงานปลดกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร โดยใชแบบสมภาษณแบบมโครงสราง และการแจกแบบสอบถามแกผแทนตลาดกลางอเลกทรอนกส และผคา

การประมลดวยระบบอเลกทรอนกส (e-Auction) มความโปรงใส ชวยลดตนทนการด าเนนงานทงฝายเจาหนาทภาครฐ และฝงผคา มากกวาการประมลแบบเดม แตยงไมเชอมนวาการประมลดวยระบบอเลกทรอนกสจะสามารถปองกนการสมยอมราคาห ร อ ฮ ว ก น ได แ ล ะ ก า ร ป ร ะ ม ล ด ว ย ร ะ บ บอเลกทรอนกส (e-Auction) ใชระยะเวลานานขนกวาการประมลแบบเดม ทงนปจจยทสงเสรมท าใหการประมลดวยอเลกทรอนกส (e-Auction) เกดประสทธภาพ ปจจยทส าคญคอ ความชดเจนของกฎระเบยบและขนตอนการปฏบต, ความพรอมของบคลากร,ทศนคตของผ ปฏบต และความพรอมทางดานเทคโนโลย


32

32



การจดหาพสดโดยวธประกวดราคาดวยวธทางอเลกทรอนกส (e-Auction) กรณศกษาบรษท วทยการบนแหงประเทศไทย จ ากด

ดวงตา สมตสวรรณ (2551) การวจยเช งคณภาพ โดยการเกบรวบรวมขอมลเอกสารการด าเนนงานทเกยวของ และสมภาษณเชงลกกบผเกยวของในกระบวนการจดหาพสดขอ งบ รษ ท ฯ ซ ง ได แ ก ผ บ รห าร ,เจาหนาท พสด รวมถงผ ใหบรการตลาดกลางอเลกทรอนกส และน าข อ ม ล ด งก ล า วม า ว เค ราะห เช งพรรณนาความ

การจดหาพสด โดยวธประกวดราคาดวยวธทางอเลกทรอนกส (e-Auction) ของบรษท วทยการบนแห งป ระ เท ศ ไท ย จ าก ด ย ง ไม ถ อ ว าป ระส บความส าเรจ เนองจากมความลาชา กอปรกบไมอาจปองกนการสมยอมราคากนได อยางไรกด วธประกวดราคาดงกลาว เกดผลลพธทด คอ ท าใหสามารถจดหาพสดไดในราคาทต ากวางบประมาณ และเกดความโปรงใสมากขน นอกจากนปจจยทส าคญทมผลตอความส าเรจของการประกวดราคาด วยวธทางอเลกทรอนกส (e-Auction) ไดแก ประเภทพสด, วงเงนทใชในการจดหาพสดแตละครง, ความพรอมของบคลากร, ระบบเทคโนโลย และกระบวนการและขนตอนการด าเนนการตามระเบยบ e-Auction


33

33



โครงการ “การศกษาแนวทางการพฒนาการประมลดวยวธการทางอเลกทรอนกสเพอเพมประสทธภาพ การใชจายงบประมาณภาครฐ”

พชรสทธ สจรตตานนท (2557)

สรางแบบจ าลองทางทฤษฎของการประมลดวยระบบอเลกทรอนกส และวเคราะหพฤตกรรมการประมลและกลยทธการเสนอราคา จากขอมลการเสนอราคาจ านวน 45 โครงการ โดยใชวธทางสถต เชงพรรณนาและเชงอนมาน จากคาสมประสทธสหสมพนธ ประกอบการวเคราะหทางทฤษฎ

งบประมาณทประหยดไดกบจ านวนผประมลของการประมล มไดมความสมพนธกนในเชงเสนอยางมนยส าคญ และมการเสนอราคาเพยงครงเดยวเปนจ านวนมาก (วธ e-Auction) ซงเปนพฤตกรรมการประมลทไมสมเหตสมผล เนองจากผประมลจะเสนอราคาต ากวา ราคากลางเลกนอยเพยงครงเดยวในชวงแรกของการประมลและไมเสนอราคาเพมเตมเลยในชวงสดทายแมจะไมได รบสถานะผ เสนอราคาต าสดกตาม ดงนน ผวจยจงไดเสนอแนะใหปรบปรงกฎการประมล และควรเปดเผยขอมลการเสนอราคา เพอใหการจดซอจดจางมความโปรงใสมากขน


34

34



2. งานศกษาวจยทเกยวของกบการจดซอจดจางและการประมลงาน ในดานพฤตกรรมและปญหาตางๆ ทเกยวของ ยทธศาสตรในการก าหนดนโยบายสงเสรมกจการวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) ในการจดซอจดจางภาครฐ

สมเกยรต ตงกจวานชย และเทยนสวาง ธรรมวนช (2548)

ศกษาจากขอมลการจดซอจดจางภาครฐและหนวยงานราชการในสงกดทวประเทศระหวางเดอนมกราคม 2545 ถงเดอนเมษายน 2547 และจากการสมภาษณเชงลกผประกอบ 4 กลมอตสาหกรรม ไดแก การกอสราง คอมพวเตอร พสดส านกงาน และทปรกษาและการโฆษณาและเผยแพร รวมถงขอมลจากการส ารวจแนวทางปฏบตของตางประเทศ

SMEs มบทบาทสงในการจดซอจดจางภาครฐ โดยแตละอตสาหกรรมมการแบงตลาดกนอยางชดเจนระหวางผประกอบรายใหญ กบ SMEs ปญหาส าคญท SMEs ในภาคกอสราง ไดแก ความไมโปรงใส,อปสรรคในการเขาตลาด และโครงการกอสรางจ านวนมากม “เจาของ” ลวงหนาแลว ทงนปญหาของ 4 ของอตสาหกรรมทประสบเหมอนกน คอ ตองอาศยความสมพนธสวนตวกบเจาหนาทของรฐระดบตางๆ, การตรวจงานและการจายเงนลาชา ซ งมาตรการในการชวยเหลอแก SMEs ในการจดซอจดจางภาครฐ ไดแก การปฏรประบบจดซอจดจางภาครฐใหมความโปรงใส สนบสนน SMEs ใหมโอกาสในกระบวนการคดเลอกมากขน เปนตน


35

35



การจดซอจดจางกรณตลาดประมลงาน กรมทางหลวง

สมบรณ ทพยสถาพรชย (2550)

จากขอมลทตยภม ดานการประมลงานของกรมทางหลวง ปงบประมาณ 2540 น ามาวเคราะหขอมลทางสถตเชงพรรณนา และเชงอนมาน (F-test, One-way ANOVA แ ล ะ ว ธ Least Significant Difference (LSD)) และใชอตราการกระจกตว (คา CR) ในการศกษาโครงสรางตลาดการจดซอจดจางส าหรบการประมลงานกรมทางหลวง

ตลาดประมลงานของกรมทางหลวงไมเปนลกษณะตลาดทมผขายนอยราย โดยมการกระจายตวไปตามจ านวนผประกอบการ ส าหรบสภาพทวไปของการประมลงานของผประกอบการ พบวา สถานการณทางเศรษฐกจ (กอน-หลงเกดวกฤตทางเศรษฐกจ), พนทกอสราง และขนาดโครงการ ไมมผลท าใหเกดความแตกตางในการเสนอราคาของผประกอบการ มเพยงจ านวนผเขารวมประมลเทานน ทมผลท าใหเกดความแตกตางในการเสนอราคาของผประกอบการ และราคาของผชนะการประมลทงหมดมคาต ากวาราคากลางหรอราคาทกรมทางหลวงไดประมาณราคาไวเปนอยางมาก ซงสะทอนใหเหนวา ราคาทกรมทางหลวงไดประมาณการคาไวอาจสงเกนความเปนจรง


36

36



ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดซอจดจางโดยวธการประมลดวยระบบอเลกทรอนกส

สรสวด นอยอบล (2549) ใชแบบสอบถามโดยเกบขอมลจากผเคยจดซอจดจางโดยวธการประมล ดวยระบบอเลกทรอนกสทวประเทศ ระหวาง พ.ศ. 2547-2548 ท งหมด 400 ตวอยาง และน ามาว เคราะหขอมลทางสถตเชงพรรณนา และเชงอนมาน โดยใช Independent t-test, One-way analysis of variance: F- test) รวมท ง ใช สถ ต ส มป ระส ท ธสหสมพนธอยางงายของเพยรสน ( Pearson Product Moment Correlation Coefficient) เ พ อ ห าความสม พนธระหว าง 2 ต วแปร ระหวางดานทศนคต และพฤตกรรม

สวนใหญมความพรอมและใหความพงพอใจกบการประมลดวยวธ e-Auction มากกวาการประมลแบบเดม (ยนซอง) เนองจากชวยลดขนตอนการปฏบตงาน ลดตนทนการจดซอจดจาง และลดการยกเลกการประมลลงได นอกจากนความแตกตางของปจจยลกษณะประชากรศาสตร อนไดแก เพศ ชวงอาย สถานะ และประเภทขององคกร นนไมมผลตอพฤตกรรมการจดซอจดจาง รวมถงทศนคตความพงพอใจตอการประมลดวยระบบ e-Auction ไม มความสมพนธกบพฤตกรรมการจดซอจดจางของผใชระบบ



37

37

งานศกษา ชอผศกษา (ปทพมพ) วธการศกษา ผลการศกษา การศกษาสภาพปญหาของการจดซอจดจางดวยวธการทางอเลกทรอนกสของธรกจกอสรางทจดทะเบยนกบกรมทางหลวงชนบท ในพนทภาคกลาง

สจตรา แถมสกล (2551) การศกษาวจย เช งส ารวจ โดยใชแบบสอบถามเกบรวบรวมขอมลจากผประกอบการ ซงเปนผบรหารหรอเจาของธรกจกอสรางทจดทะเบยนกบกรมทางหลวงชนบท ซงใชการสมตวอย างแบบชนภม จ านวน 166 ตวอยาง และน ามาวเคราะหโดยใชสถตเชงพรรณนา และสถตอางอง ในการทดสอบสมมตฐาน F-test,การวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว (One-way ANOVA) ร ว ม ท ง ใช ว ธ Least Significant Difference (LSD) ในการทดสอบความแตกตางเปนรายค

ภาพรวมปญหาการจดซอจดจางดวยวธการทางอเลกทรอนกสของธรกจกอสรางทจดทะเบยนกบกรมทางหลวงชนบท อยในระดบปานกลาง โดยปญหาทผประกอบการใหความคดเหนในระดบมากทสด คอ ปญหาดานเอกสารการประกวดราคา รองลงมาคอ ปญหาดานวงเงนค าประกน และปญหาด านผใหบรการตลาดกลางอเลกทรอนกส ตามล าดบ นอกจากนผลการศกษา พบวา จ านวนการเขารวมประมลจดซอจดจางดวยวธการทางอเลกทรอนกสกบกรมทางหลวงชนบท จ านวนเงนทนทใชหมนเวยนในธรกจกอสราง และระยะเวลาในการด าเนนธรกจกอสราง ทแตกตางกน ท าใหเกดสภาพปญหาในการจดซอจดจางดวยวธการทางอเลกทรอนกสทแตกตางกน


38

จากงานวจยทผศกษารวบรวมและกลาวมาขางตน สามารถสรปเปน 2 สวน คอ การศกษาเปรยบเทยบผลการจดซอจดจาง โดยวธการประมล ดวยระบบอเลกทรอนกส e-Auction กบการประมลแบบเดม (ยนซองประกวดราคา) และการศกษาวจยทเกยวของกบสภาพการประมลงานภาครฐ พฤตกรรมการแขงขนของธรกจรบเหมากอสราง ซงผลการศกษาโดยรวมทสอดคลองกน คอ การประมลงานดวยระบบอเลกทรอนกส e-Auction มความโปรงใส และสามารถประหยดงบประมาณมากขน แตในขณะเดยวกนไมอาจปองกนการสมยอมราคากนได อยางไรกด งานศกษาขางตน ยงมขอสรปทขดแยงกนในเรองระยะเวลา โดยผลการศกษาของธรดา เหลกงาม และ คมสนต สวรรณมานะศลป พบวา การประมลงานดวยระบบอเลกทรอนกส e-Auction มความรวดเรวมากกวาการประมลแบบเดม แตในทางกลบกนผลการศกษาของจนตนา เชออน, ศรพร ยศมล และดวงตา สมตสวรรณ พบวา การประมลงานดวยระบบอเลกทรอนกส e-Auction ท าใหเกดความลาชามากขน 2.3 ขอแตกตางของการวจยในอดตกบการศกษาในครงน

งานวจยในอดตเปนการศกษาเปรยบเทยบวธและผลของการจดซอจดจาง โดยการ

ประกวดราคาดวยวธทางอเลกทรอนกส e-Auction เปรยบเทยบกบวธการประกวดราคาแบบเดม คอวธยนซองประกวดราคา แตการศกษาครงนเปนศกษาผลกระทบการวธจดซอจดจางภาครฐ ดวยระบบอเลกทรอนกส โดยวธ e-Auction เปรยบเทยบกบวธ e-Bidding ซงเปนวธการจดซอจดจาง โดยการประกวดราคาอเลกทรอนกส เพงประกาศบงคบใชเมอมนาคม พ.ศ. 2558 ทผานมา จงท าใหยงไมงานศกษาใดศกษาเปรยบเทยบเกยวกบวธ e-Bidding รวมถงยงไมมการศกษาเกยวกบผลกระทบและการปรบตวในการด าเนนงานของภาคเอกชน ในภาคกอสรางของกรมทางหลวง และกรมทางหลวงชนบท ภายหลงการเปลยนแปลงวธการจดซอจดจาง โดยงานวจยของ สจตรา แถมสกล ศกษาเพยงสภาพปญหาของการจดซอจดจางดวยวธการทางอเลกทรอนกสของธรกจกอสรางทจดทะเบยนกบกรมทางหลวงชนบท ในพนทภาคกลางเทานน ดงนน การศกษาในครงน จงเปนสงทนาสนใจและนาศกษาเปนอยางยง เพอท าใหทราบถงขอดขอเสยและผลกระทบภายหลงเปลยนแปลงวธจดซอจดจาง จากวธ e-Auction เปน e-Bidding ทสงผลตอการประหยดงบประมาณของภาครฐ และภาคเอกชน รวมถงการปรบตวในการด าเนนงานของภาคเอกชนในระยะสน และแนวโนมในระยะยาว เพอน าไปใชเปนแนวทางส าหรบการพฒนากระบวนการจดซอจดจางภาครฐใหมประสทธภาพมากยงขนตอไปในอนาคต และสามารถน าผลการศกษาไปใชประโยชนส าหรบประกอบการตดสนใจในการวางกลยทธส าหรบธรกจธนาคารพาณชย และสามารถใชประกอบการพจารณาสนเชอรบเหมากอสราง (Project Finance) ใหแกผประกอบธรกจรบเหมากอสรางของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบทได


39

บทท 3 วธการด าเนนการศกษา

การศกษาครงนเปนการศกษาเชงคณภาพ (Qualitative Research) และเชงปรมาณ

(Quantitative Research) โดยมงศกษาเปรยบเทยบวธการจดซอจดจางภาครฐ ดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส ระหวางวธ e-Auction และวธ e-Bidding รวมถงผลกระทบตอภาครฐ และภาคเอกชน ในภาคกอสรางของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท และเพอศกษาวเคราะหปจจยตางๆ ทสงผลตอการเสนอราคาประมลทางระบบอเลกทรอนกส

3.1 การเกบรวบรวมขอมล

ขอมลทใชในการศกษาครงน จะท าการศกษาและรวบรวมขอมลจาก 2 แหลง ไดแก 3.1.1 ขอมลปฐมภม (Primary Data)

เปนการสมภาษณเชงลก (In-Depth Interview) จากผทเกยวของกบการจดซอจดจางภาครฐ ดวยวธประกวดราคาอเลกทรอนกส โดยวธ e-Auction และ e-Bidding ทงฝงภาครฐ ซงเปนเจาหนาทของส านกมาตรฐานการจดซอจดจางภาครฐ สงกดกรมบญชกลาง รวมถงเจาหนาทผเกยวของกบภาคอตสาหกรรมกอสราง ไดแก กรมทางหลวง กรมทางหลวงชนบท และฝงภาคเอกชน จากการสมภาษณผประกอบการในอตสาหกรรมรบเหมากอสรางภาครฐ ซงเคยรบจางเหมากอสรางกบกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท และเคยประกวดราคาทางอเลกทรอนกส ทงวธ e-Auction และวธ e-Bidding ทงน รปแบบการสมภาษณจะเปนการสมภาษณแบบกงโครงสราง (Semi-Structured Interview) โดยใชลกษณะค าถามแบบปลายเปด (Open-Ended Question) ซงจดท าขนจากการทบทวนเอกสารงานวจยในอดต และจากการตงสมมตฐานของผวจย อยางไรกตาม อาจจะมการปรบเปลยนหรอตงประเดนค าถามเพมเตม เพอใหไดขอมลค าตอบเชงลก และมความชดเจน ครบถวน ส าหรบน ามาใชวเคราะหเพอหาค าตอบของงานวจยไดอยางถกตอง

3.1.2 ขอมลทตยภม (Secondary Data) จากการคนควา และรวบรวมขอมลจากรายงานเผยแพร รวมถงตวเลขทางสถต

ของหนวยงานราชการทเกยวของ จากแหลงขอมลตางๆ ไดแก - เวบไซตระบบจดซอจดจางภาครฐ กรมบญชกลาง - กรมทางหลวง


40

- กรมทางหลวงชนบท - กระทรวงคมนาคม - ส านกงบประมาณ - ส านกงานรฐบาลอเลกทรอนกส (องคการมหาชน) (www.govspending.data.go.th) ตลอดจนเอกสารหนงสอ บทความ บทสมภาษณ และงานวจยตางๆ ทเกยวของ

3.2 ประชากรและกลมตวอยาง

เนองจากการศกษาครงนใชวธวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) และเชงปรมาณ (Quantitative Research) น ามาวเคราะหรวมกน ดงนน ผศกษาจงไดแบงประชากรและกลมตวอยางออกเปน 2 ลกษณะ ตามวธวจย ดงน

3.2.1 การวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research)

งานศกษานใชการสมภาษณเชงลก (In-Depth Interview) โดยสมภาษณผมสวนเกยวของ แบงเปน 2 กลม ดงน

กลมท 1 ภาครฐ ไดแก เจาหนาทของหนวยงานภาครฐทเกยวของ และ/หรอรบผดชอบเกยวกบการจดซอจดจางภาครฐ ไดแก กรมทางหลวง กรมทางหลวงชนบท และส านกมาตรฐานการจดซอจดจางภาครฐ สงกดกรมบญชกลาง เพอใหขอมลและแสดงความเหนตอการน าวธการจดซอจาง ดวยวธประกวดราคาอเลกทรอนกส โดยวธ e-Bidding มาใชแทนวธ e-Auction ของภาครฐ

กลมท 2 ภาคเอกชน ผบรหารหรอตวแทนของผประกอบการธรกจรบเหมากอสรางกบกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท และเคยประกวดราคาดวยระบบอเลกทรอนกส ทงวธ e-Auction และวธ e-Bidding ซงจากการศกษางานวจยในอดต ของคมสนต สวรรณมานะศลป (2547) ไดเกบขอมลจากการสมภาษณบรษท หรอโรงงานอตสาหกรรมของภาคเอกชนทมสวนเกยวของในการประมลจดซอจดจางดวยระบบอเลกทรอนกส จ านวน 6 บรษท ดงนน ในการศกษาครงนจงเกบขอมลจากการสมภาษณเชงลก จ านวน 6 บรษท เชนเดยวกน แตครงนผใหสมภาษณไมพงเปดเผยชอบรษท เนองจากมขอมลบางสวนทเกยวของกบการประกวดราคาและเกยวของกบวธด าเนนการประกวดราคากบภาครฐ ซงอาจสงผลกระทบตอการแขงขนและการด าเนนงานของบรษทได


41

3.2.2 การวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) ขอมลการจดซอจดจางของโครงการจางกอสราง เนองจากการศกษานตองการศกษาเปรยบเทยบวธการจดซอจดจางภาครฐดวย

ระบบอเลกทรอนกส ระหวางวธ A-auction และวธ e-Bidding รวมถงผลกระทบตอภาครฐ และภาคเอกชนในภาคกอสรางของกรมทางหลวง และกรมทางหลวงชนบท ดงนน การเลอกกลมตวอยางจงใชวธการเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive Sampling) โดยศกษาเฉพาะขอมลการจดซอจดจางภาครฐ ดวยวธประกวดราคาอเลกทรอนกส โดยวธ e-Auction และวธ e-Bidding ส าหรบโครงการจางกอสรางของกรมทางหลวง และกรมทางหลวงชนบท จากฐานขอมลส านกงานรฐบาลอเลกทรอนกส (องคการมหาชน) และเวบไซตระบบจดซอจดจางภาครฐ กรมบญชกลาง ทมการบนทกขอมลการจดซอจดจางครบถวน 1 ในระหวางปงบประมาณ 2558-2559 ซงมรายละเอยดจ านวนตวอยาง ตามตารางท 3.1 ดงน ตารางท 3.1 กลมตวอยางแยกตามวธการจดซอจดจาง ระหวางวธ e-Auction และ e-Bidding

หนวยงานภาครฐท

ศกษา

วธ e-Auction ปงบประมาณ 2558

วธ e-Bidding ปงบประมาณ 2559

จ านวนโครงการ งบประมาณดานลงทน (ลบ.)

จ านวนโครงการ งบประมาณดานลงทน (ลบ.)

กรมทางหลวง 2,794 104,356.32 1,960 103,075.55 กรมทางหลวงชนบท 4,530 46,151.74 2,404 35,480.02

รวม 7,324 150,508.06 4,364 138,555.57

หมายเหต. จากการเกบขอมลของผวจยจาก www.govspending.data.go.th และเวบไซตระบบจดซอจดจางภาครฐ กรมบญชกลาง.

1 ขอมลการจดซอจดจางครบถวนในงานวจยน ประกอบดวย ขอมลโครงการกอสราง, วงเงน

งบประมาณ, ราคากลาง, ราคาทชนะประมล, ผชนะการประมล, จ านวนผซอเอกสารการประมล, จ านวนผเขารวมประมล (ผยนเอกสารการประมล), จ านวนผทผานเกณฑการคดเลอก และวนประกาศเชญชวนและวนประกาศผลการประมล


42

3.3 วธการศกษา

เมอเกบรวบรวมขอมลสถตผลการจดซอจดจางภาครฐ ของกรมทางหลวง และกรมทางหลวงชนบท จากระบบการจดซอจดจางภาครฐ กรมบญชกลาง และ www.govspending.data.go.th รวมถงขอมลจากการสมภาษณเชงลกกบภาครฐ และภาคเอกชนทเกยวของ ครบถวนตามจ านวนกลมตวอยางเรยบรอยแลว ผวจยจะด าเนนการวเคราะหขอมลตามขนตอนดงน

3.3.1 การจดท าขอมล

ท าการรวบรวมขอมลผลการจดซอจดจางภาครฐ ของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท และตรวจสอบความครบถวนของขอมล พรอมท าการแปรขอมล เพอท าการลงรหส (Coding) โดยใชโปรแกรมส าเรจรปทางสถต คอ โปรแกรม SPSS version 24 มาเปนโปรแกรมหลก

ในการประมวลผลขอมล และใชระดบความเชอมนในระดบรอยละ 95 (α = 0.05) ในการพจารณายอมรบหรอปฏเสธสมมตฐาน หลงจากนนจงน าขอมลดงกลาวมาอางองและท าการวเคราะหอภปรายรวมกบผลสรปทไดจากการสมภาษณเชงลกตอไป

3.3.2 การวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลแบงการวเคราะหออกเปน 2 วธ ตามวธวจยทใชในการศกษา

ไดแก การวเคราะหขอมลเชงคณภาพ (Descriptive Analysis) และการวเคราะหขอมลเชงปรมาณ (Quantitative Analysis)

3.3.2.1 การวเคราะหขอมลเชงคณภาพ (Descriptive Analysis) เพออธบายบทสรปทไดจากการสมภาษณเชงลก ( In-Depth Interview)

ทงฝงภาครฐ จากผทเกยวของกบการจดซอจดจาง ดวยวธประกวดราคาระบบอเลกทรอนกส โดยวธ e-Auction และ e-Bidding และฝงภาคเอกชน จากผประกอบการธรกจรบเหมากอสราง ของกรมทางหลวง และกรมทางหลวงชนบท แลวน ามาวเคราะหในลกษณะเชงพรรณนาความรวมกบขอมลทรวบรวมจากเอกสาร และงานวจยในอดต โดยใชทฤษฎหรอหลกการเศรษฐศาสตรทมสวนเกยวของและเปนเหตเปนผลตอการกระท าหรอผลทเกดขนกอนและหลงการเปลยนวธการจดซอจดจาง โดยการประกวดราคาอเลกทรอนกส จากวธ e-Auction เปน วธ e-Bidding ทงในสวนทเกยวของกบภาครฐ และภาคเอกชน ในภาคการกอสรางของกรมทางหลวง และกรมทางหลวงชนบทตอไป

3.3.2.2 การวเคราะหขอมลเชงปรมาณ (Quantitative Analysis) โดยการน าขอมลสถตผลการจดซอจดจางภาครฐ ทเกบรวบรวมตามกลม

ตวอยางน ามาประมวลผลและวเคราะหขอมลเชงปรมาณ (Quantitative Analysis) ดวยวธการทางสถต เพอเปนตวชวดและเปรยบเทยบผลของการจดจดซอจดจางภาครฐ ระหวางการประกวดราคา


43

อเลกทรอนกส ดวยวธ e-Auction กบ วธ e-Bidding และน ามาใชอางองประกอบการวเคราะหรวมกบขอมลจากการสมภาษณเชงลกตอไป ซงคาสถตทน ามาใช ดงน

(1) การหาสดสวนของสวนตางราคาทชนะการประมลกบราคากลาง เนองจากงานศกษานผศกษามงหวงวาผลทไดรบจากการศกษาครงน

สถาบนการเงนสามารถน าไปใชประกอบการพจารณาสนเชอแกผประกอบธรกจรบเหมากอสราง ของกรมทางหลวง และกรมทางหลวงชนบทได ดงนน สตรการค านวณหาสดสวนของสวนตางระหวางราคาทชนะการประมลตอราคากลาง จงอางองวธการค านวณดงกลาวจากสถาบนการเงนเปนหลก ซงแตกตางจากการสตรค านวณสวนตางระหวางราคาทชนะการประมลกบราคากลางทก าหนดโดยคณะกรรมการก ากบหลกเกณฑและตรวจสอบราคากลางงานกอสราง ในแนวทางปฏบตตามหลกเกณฑราคากลางงานกอสรางของราชการ ขอ 17.2 วรรค 2 ตามตารางท 3.2 ดงน ตารางท 3.2 เปรยบเทยบสตรการค านวณการหาสดสวนของสวนตางระหวางราคาทชนะการประมลกบราคากลาง

สตรการค านวณการหาสดสวนของสวนตางระหวางราคาทชนะการประมลกบราคากลาง สถาบนการเงน

สวนตางระหวางราคาทชนะการประมลกบราคากลาง

ราคากลาง x 100

คณะกรรมการก ากบหลกเกณฑและ

ตรวจสอบราคากลางงานกอสราง

สวนตางระหวางราคาของผเสนอรายทสวนราชการเหนสมควรจางกบราคากลาง

ราคาของผเสนอรายทสวนราชการเหนสมควรจาง x100

หมายเหต. จากการเกบรวบรวมขอมลของผวจย.

(2) อตราสวนการกระจกตว (Concentration Ratio: CR) เพอเปนเครองมอทใชวดการกระจกตวและการแขงขนในอตสาหกรรม

รบเหมากอสรางของกรมทางหลวง และกรมทางหลวงชนบท ซงแบงเกณฑการวดคาการกระจกตวตามหนวยงานภาครฐทศกษา โดยไดจ าแนกการวเคราะหและวดอตราสวนการกระจกตวออกเปน 3 สวน คอ

ก. วดการกระจกตวในภาพรวมของภาคการกอสรางของกรมทางหลวง และกรมทางหลวงชนบท เพอพจารณาวาโครงสรางตลาดภาคการกอสรางของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท มลกษณะการกระจกตวหรอไม อยางไร


44

ข. วดการกระจกตวของภาคการกอสรางของกรมทางหลวง และกรมทางหลวงชนบท โดยแยกตามขนาดโครงการ ซงใชเกณฑการแบงขนาดโครงการ ตามชนผรบเหมาของแตละกรม ในสาขางานทางเปนเกณฑในการแบงขนาดของโครงการ ตามตารางท 3.3 ดงน ตารางท 3.3 การแบงชนของผรบจาง ในสาขางานทางของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท

ผรบเหมาชน สทธในการรบหรอประกอบงานกอสรางตอ 1 สญญา

กรมทางหลวง กรมทางหลวงชนบท ชนพเศษ ไมจ ากด ไมจ ากด

1 ไมเกน 500 ลานบาท ไมเกน 150 ลานบาท 2 ไมเกน 300 ลานบาท ไมเกน 60 ลานบาท

3 ไมเกน 150 ลานบาท ไมเกน 20 ลานบาท

4 ไมเกน 60 ลานบาท ไมเกน 10 ลานบาท หมายเหต. จากกรมทางหลวง และกรมทางหลวงชนบท.

ค. วดการกระจกตวของภาคการกอสรางของกรมทางหลวง และกรมทางหลวงชนบท โดยแยกตามพนทโครงการ ซงแบงออกเปน 4 ภาค ตามเขตการปกครอง 4 ภาค (ส านกงานสถตแหงชาต) ดงน

▪ ภาคเหนอ ประกอบดวย 17 จงหวด ไดแก เชยงราย เชยงใหม นาน พะเยา แพร แม ฮองสอน ล าปาง ล าพน อตรดตถ ตาก พษณ โลก สโขทย เพชรบรณ พจตร ก าแพงเพชร นครสวรรค และอทยธาน

▪ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ประกอบดวย 19 จงหวด ไดแก กาฬสนธ ขอนแกน ชยภม นครพนม นครราชสมา บรรมย มหาสารคาม มกดาหาร ยโสธร รอยเอด ศรสะเกษ เลย สกลนคร สรนทร หนองคาย อดรธาน หนองบวล าภ อบลราชธาน และอ านาจเจรญ

▪ ภาคกลาง ประกอบดวย 26 จงหวด ไดแก กรงเทพมหานคร ชยนาท นครนายก นครปฐม นนทบร ปทมธาน ลพบร พระนครศรอยธยา สมทรปราการ สมทรสงคราม สมทรสาคร สระบร สงหบร สพรรณบร อางทอง จนทบร ฉะเชงเทรา ชลบร ตราด ปราจนบร ระยองสระแกว กาญจนบร ประจวบครขนธ เพชรบร และราชบร

▪ ภาคใต ประกอบดวย 14 จงหวด ไดแก กระบ ชมพร ตรง นราธวาส นครศรธรรมราช ปตตาน พงงา พทลง ภเกต ระนอง สตล สงขลา สราษฏรธาน และยะลา


45

ซงการวดอตราการกระจกตว (Concentration Ratio: CR) จะใชมลคาราคาทชนะการประมลแทนยอดขาย ตามวธวจยของ สมบรณ ทพยสถาพรชย (2550) และน าผลการอตราการกระจกตวทไดน ามาเปรยบเทยบ และน าไปหาความสมพนธตอไป ส าหรบกรณการหาการกระจกตวของการแขงขนหรอการประมลในตลาดและอตสาหกรรมรบเหมากอสรางของกรมทางหลวง และกรมทางหลวงชนบททศกษาในครงน เนองจากมลคาโครงการแตละโครงการมมลคาคอนขางสง การวเคราะหจงตองใชจ านวนหนวยธรกจทแตกตางกนมาใชในการวดสวนแบงทางการตลาด ซงในงานศกษาครงนใชจ านวนหนวยธรกจ 4 หนวย (CR4), และ 8 หนวย (CR8), มาใชในการวเคราะห โดยมสตรในการค านวณ ดงน

CRk = ∑ Siki=1

∑ Smnm=1

โดยท CR = อตราการกระจกตว

k = จ านวนหนวยผประกอบการทเรยงล าดบสวนแบงตลาดทมากทสดและ

รองลงมาตามล าดบ จ านวน 4 หนวย และ 8 หนวย

Si = มลคาราคาทชนะการประมลของผประกอบการรายท i

Sm = มลคาราคาทชนะการประมลของผประกอบการทกราย

n = จ านวนหนวยผประกอบการทงหมดในอตสาหกรรมกอสราง

หลกเกณฑทจะใชในการพจารณาคาของอตราสวนการกระจกตว (CR) (พชต และคณะ, 2544) ดงน

ก. คา CR จากการค านวณเกนกวารอยละ 67 แสดงวาตลาดนนมการกระจกตวทสง หรอมการผกขาดในตลาดสง

ข. คา CR จากการค านวณอยระหวางรอยละ 34-66 แสดงวาตลาดนนมการกระจกตวระดบปานกลาง

ค. คา CR จากการค านวณนอยกวารอยละ 34 แสดงวาตลาดนนมการกระจกทต า หรอมการผกขาดนอยหรอกลาวไดวามการแขงขน

(3) คาสถตเชงพรรณนา (Descriptive Statistics) เปนสถตขนพนฐานทน ามาใชวเคราะหขอมล ส าหรบสรปลกษณะของ

กลมขอมลท เกบรวบรวมจากกลมตวอยาง เพออธบายลกษณะทวไปของการประกวดราคาอเลกทรอนกส ดวยวธ e-Auction และ e-Bidding ของโครงการจางกอสรางของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท และผลของการจดซอจดจาง โดยใชการวเคราะหขอมลแจกแจงความถ (Frequency)


46

และแสดงตารางแจกแจงแบบรอยละ (Percentage), คาสงสด-ต าสด, คาเฉลยเลขคณต (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation หรอ S.D.) และท าการวเคราะหเปรยบเทยบพฤตกรรมการประมลและผลการจดซอจดจาง 3 ดาน คอ เปรยบเทยบในภาพรวม, ตามขนาดโครงการ และตามพนทโครงการกอสราง สามารถจ าแนกขอมลรายละเอยดไดดงน

- ขนาดโครงการ วดจากขอมลงบประมาณโครงการ โดยการน าเสนอแบงขอมลเปน 5 ระดบ

ซงใชเกณฑการรบงานของชนผรบเหมาของแตละกรม ในสาขางานทางเปนเกณฑในการแบง ตามตารางท 3.4 ดงน ตารางท 3.4 การแบงขนาดโครงการ ตามเกณฑการรบงานของผรบเหมากอสราง สาขางานทาง

ชนผรบเหมา

สทธในการรบหรอประกอบงานกอสรางตอ 1 สญญา กรมทางหลวง กรมทางหลวงชนบท

ชนพเศษ ตงแต 500,000,001 บาทขนไป ตงแต 150,000,001 บาทขนไป ชน 1 300,000,001- 500,000,000 บาท 60,000,001-150,000,000 บาท ชน 2 150,000,001- 300,000,000 บาท 20,000,001-60,000,000 บาท ชน 3 60,000,001-150,000,000 บาท 10,000,001-20,000,000 บาท ชน 4 0-60,000,000 บาท 0-10,000,000 บาท

หมายเหต. จากกรมทางหลวง และกรมทางหลวงชนบท.

- ราคากลาง - ราคาทชนะประมล - ผลตางของราคากลางกบราคาทชนะประมล (จ านวนเงน) - ผลตางของราคากลางกบราคาทชนะประมล (รอยละ) - จ านวนผซอเอกสารประมล - จ านวนผเขารวมประมลหรอจ านวนผยนเอกสารการประมล - จ านวนผไมผานการพจารณาคณสมบตและเทคนค - ระยะเวลาทใชในการจดซอจดจาง2

2 ระยะเวลาทใชในการจดซอจดจาง ส าหรบงานวจยน คอ นบตงแตวนประกาศเชญชวนถง

วนประกาศรายชอผชนะการประมล


47

- พนทโครงการกอสราง แบงออกเปน 4 กลม ไดแก ภาคเหนอ ภาคกลาง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคใต รายละเอยด ตามขอ (2.2.2) การวดคาอตราสวนการกระจกตว

- ผชนะการประกวดราคา แบงตามชนผรบเหมากอสราง 5 กลม ประกอบดวย ชนพเศษ ชน 1 ชน 2 ชน 3 และชน 4 ตามล าดบ

โดยคาสถตเชงพรรณนา (Descriptive Statistics) ทน ามาใชในการวเคราะห ไดแก คาสถตรอยละ (Percentage)

คารอยละ คอ การค านวณหาสดสวนของขอมลในแตละตวเทยบกบขอมลรวมทงหมด โดยใหขอมลรวมทงหมดมคาเปนรอย

รอยละ (%) = X

N x 100

เมอ X คอ จ านวนขอมล (ความถ) ทตองการน ามาหาคารอยละ

N คอ จ านวนขอมลทงหมด คาเฉลยเลขคณต (Mean)

X =∑ xi

ni=1

n

เมอ x แทน คาเฉลยของขอมลกลมตวอยาง n แทน จ านวนของกลมตวอยาง

∑ xi

n

i=1

คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard deviation หรอ S.D.)

S.D. = √∑ (xi−x)2n

i=1

n−1

เมอ S.D. แทน คาเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนของกลมตวอยาง

x แทน คาเฉลยของขอมลกลมตวอยาง n แทน จ านวนของกลมตวอยาง

แทน ผลรวมของขอมลทงหมด


48

(4) การวเคราะหขอมลทางสถตเชงอนมาน (Inferential Analysis) การวเคราะหผลกระทบของเปลยนแปลงวธจดซอจดจางภาครฐ ดวยวธ

ประกวดราคาอเลกทรอนกส โดยวธ e-Auction เปนวธ e-Bidding ทส งผลตอภาครฐ และภาคเอกชน ในภาคการกอสรางของกรมทางหลวง และกรมทางหลวงชนบท

ผวจยไดก าหนดสมมตฐานของการศกษา คอ “ผลของการจดซอจดจางภาครฐ ดวยวธประกวดราคาอเลกทรอนกส โดยวธ e-Auction นนแตกตางกบวธ e-Bidding” ดงนน การตงสมมตฐานทางสถต เพอทดสอบสมมตฐานงานศกษา จงก าหนดสมมตฐานหลก (H0) และสมมตฐานรอง (H1) ดงน

สมมตฐานหลก (H0): “ผลของการจดซอจดจางภาครฐ” ดวยวธประกวดราคาอเลกทรอนกส ระหวางวธ e-Auction กบ วธ e-Bidding ไมแตกตางกน

สมมตฐานรอง (H1): “ผลของการจดซอจดจางภาครฐ” ดวยวธประกวดราคาอเลกทรอนกส ระหวางวธ e-Auction กบ วธ e-Bidding แตกตางกน

โดยนยาม “ผลของการจดซอจดจางภาครฐ” ประกอบดวย ผลทางดานราคา ผลดานกระบวนการ และผลทางการแขงขน ซงมรายละเอยดตามภาพท 3.1 ดงน


49

ภาพท 3.1 กรอบการทดสอบสมมตฐาน เรองผลการจดซอจดจางภาครฐดวยวธประกวดราคาอเลกทรอนกส โดยวธ e-Auction และ e-Bidding. จากสมมตฐานของผวจย.

การทดสอบสมมตฐานทดสอบความแตกตางระหวางคาเฉลยของกลมตวอยาง 2 กลมทเปนอสระกน โดยใช T-test แบบ Independent แตเนองจากกลมตวอยางในการศกษาครงนมขนาดไมเทากน ดงนน จงตองท าการทดสอบกอนวาขอมลกลมตวอยางดงกลาวมคาความแปรปรวนเทากน

(σ12 = σ2

2) หรอไม โดยใชวธ F-test

F = S1

2

S22 ; df1 = n-1; df2 = n-2

▪ ถาผลการทดสอบปรากฏวา ไดวาความแปรปรวนของทง 2 สองกลมเทากน

(σ12 = σ2

2) ใหใชทดสอบ T-test ชนด Pooled variance t-test โดยมสตรดงน

วเคราะหเปรยบเทยบ จ าแนกตามขนาด

โครงการ

การเปรยบเทยบผลการจดซอจดจาง ระหวางวธ e-Auction กบ e-Bidding

ผลทางดานราคา - ผลตางของราคากลางกบ

ราคาทชนะประมล (บาท) - ผลตางของราคากลางกบ

ราคาทชนะประมล (รอยละ)

ผลทางการแขงขน - จ านวนผซอเอกสาร

การประมล - จ านวนผรวมประมล

ผลดานกระบวนการ - จ านวนผไมผานเกณฑ

การคดเลอก - ระยะเวลาในการจดซอ

จดจาง

วเคราะหเปรยบเทยบ จ าแนกตามพนทโครงการกอสราง

วเคราะหเปรยบเทยบ ในภาพรวม


50

t = x1−x2

Sp√1

n1+

1

n2

ม df = n1+n2-2

Sp2 แทนความแปรปรวนรวม (Pooled variance)

Sp2 = (n1−1)S1+

2 (n2−1)S22

n1+n2−2

หรอสามารถสรปสตร ไดดงน

t = x1−x2

√(n1−1)S1

2 +(n2−1)S22

n1+n2−2[

1

n1+

1

n2]

▪ ถาผลการทดสอบปรากฏวา ไดวาความแปรปรวนของทง 2 สองกลมไมเทากน (σ1

2 ≠ σ22) ใหใชทดสอบ T-test ชนด Separated variance t-test โดยมสตรดงน

t = S1 −S2

√S1

2

n1 +

S22

n2

โดยม df = (

s12

n1 +

s22

n2)

2

(s1

2

n1)

2

(n1−1) +

(s2

2

n2)

2

(n2−1)

ในการทดสอบสมมตฐานเกยวกบความแตกตางระหวางคาเฉลยของกลมตวอยาง

โปรแกรม SPSS จะทดสอบวา σ12 = σ2

2 แลวจะไดคาสถต t มาใชในการวเคราะหขอมล

ส าหรบการทดสอบผลการศกษาในครงน เปนการเปรยบเทยบความแตกตางระหวางคาเฉลย (µ) 2 กลม คอ กลมทใชวธการจดซอจดจาง ดวยวธประกวดราคาอเลกทรอนกส โดยวธ e-Auction และกลมทใชวธการจดซอจดจาง ดวยวธประกวดราคาอเลกทรอนกส โดยวธ e-Bidding ทงน เพอท าการสรปวา คาเฉลยของผลการจดซอจดจางภาครฐ ระหวางการประกวดราคาอเลกทรอนกส โดยวธ e-Auction กบ วธ e-Bidding นนแตกตางกนหรอไม อยางไร โดยใชกลมตวอยางทง 2 กลมทเปน


51

อสระตอกน (Independent T-Test) ทระดบความเชอมน 95% ดงนน จะปฏเสธสมมตฐานหลก (H0) และยอมรบสมมตฐานรอง (H1) กตอเมอคา Sig. มคานอยวา 0.05

การสรปผลการทดสอบสมมตฐาน

สมมตฐานรอง (H1) ปฏเสธสมมตฐานหลก H0 (ยอมรบ H1)

H1: µ1 ≠ µ2

|t| > t1−α

2 ; df = n1+n2-2

SPSS: Sig.(2-tailed) < α

การศกษาปจจยทมผลตอราคาทลดลงจากการประมล โดยวธการจดซอจดจาง

ภาครฐ ดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสในธรกจรบเหมากอสรางของกรมทางหลวง และกรมทางหลวงชนบท เพอวเคราะหความสมพนธระหวางปจจยทเปนมลเหตของความนาจะเปนของราคาทลดลงในการประมล วามความสมพนธจรงหรอไม ทงน ในการวเคราะหใชวธ Multiple Regression มาใชในการวเคราะหหาความสมพนธ โดยรปแบบจ าลองความถดถอยเชงพห (Multiple Regression) สามารถแสดงไดดงน

Yi = β0+ β1X1i + β2X2i + …….. + βkXki + εi โดยท

Y = ตวแปรตาม X1 = ตวแปรอสระตวท 1 X2 = ตวแปรอสระตวท 2 Xk = ตวแปรอสระตวท k

β0 = คาเฉลยของตวแปรตามทตวแปรอสระมคาเปน 0 หรอเปนคาของ Y ทไมไดค านงถงตวแปรอสระ X หรอคอคา Y เมอ X1, X2,…. Xk เปน 0

β1, β2,…., βk = คาสมประสทธความถดถอย (Regression Coefficient) ของ X1, X2,…, Xk โดยเปนคาทแสดงการเปลยนแปลงของ Y เมอ X เปลยนไป ซงพจารณาแยกทละตว

εi = คาความคลาดเคลอน

k = ชนดของตวแปรอสระ

i = คาสงเกตท i


52

โดยไดก าหนดตวแปรอสระ ไดแก งบประมาณโครงการ จ านวนผเขารวมประมลหรอยนเอกสารการประกวดราคา ชนของผรบเหมา พนทโครงการ วธการประกวดราคา และหนวยงานภาครฐ ส าหรบตวแปรตาม คอ ผลตางระหวางราคาทชนะประมลกบราคากลาง (รอยละ) และสามารถก าหนดตวแปรทน ามาใชในการวเคราะหไดดงน

ตวแปรอสระ 1. งบประมาณโครงการ ตวแปรเชงปรมาณ 2. จ านวนผเขารวมประมล ตวแปรเชงปรมาณ 3. ชนของผรบเหมา ตวแปรเชงคณภาพ 4. พนทโครงการกอสราง ตวแปรเชงคณภาพ 5. วธการประกวดราคา ตวแปรเชงคณภาพ 6. หนวยงานจดซอจดจาง ตวแปรเชงคณภาพ สาเหตทน าปจจยเหลานมาท าการศกษา เนองจากงานวจยในอดตของสมบรณ ทพยสถาพร

ชย (2550), สรสวด นอยอบล (2549) และสจตรา แถมสกล (2551) ไดมการศกษาตวแปรดงกลาวบางตว เชน ขนาดโครงการ จ านวนผเขารวมประมล และพนทโครงการ มาศกษาความสมพนธทมตอพฤตกรรมและปญหาของผรบเหมากอสรางทเผชญ ประกอบกบหลกเกณฑในการก าหนดคณสมบตผเขารวมเสนอราคา ตลอดจนจ านวนผรบเหมาของทง 2 หนวยงาน แตกตางกน ดงนน ครงนผวจยจงไดน าตวแปรอสระขางตนและเพมเตมจากสมมตฐานของผวจย น ามาศกษาหาปจจยทก าหนดสดสวนของสวนตางระหวางราคาทชนะการประมลกบราคากลาง ในธรกจรบเหมากอสรางของกรมทางหลวง และกรมทางหลวงชนบท และน ามาจดในรปแบบสมการ Multiple Regression ดงน

Pdiscount= ƒ ( nbidder, budget, class1, class2, class3, class4, district1,

district2, district3, method, department, εi) โดยท

Pdiscount คอ รอยละของสวนลดจากราคากลาง หรอสดสวนของสวนตางระหวางราคาทชนะการประมลกบราคากลาง

nbidder คอ จ านวนผเขารวมประมล (ราย) budget คอ งบประมาณโครงการ (ลานบาท) district1 คอ พนทโครงการ (ภาค) ซงเปนตวแปรหน ก าหนดให 1 = พนท

โครงการเขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และ 0 = ภาคอน district2 คอ พนทโครงการ (ภาค) ซงเปนตวแปรหน ก าหนดให 1 = พนท

โครงการเขตภาคกลาง และ 0 = ภาคอน


53

district3 คอ พนทโครงการ (ภาค) ซงเปนตวแปรหน ก าหนดให 1 = พนทโครงการเขตภาคใต และ 0 = ภาคอน

โดยก าหนดใหพนทโครงการเขตภาคเหนอเปนกลมอางอง class1 คอ ชนผรบเหมางานทางของแตละกรม ซงเปนตวแปรหน ก าหนดให 1

= ผรบเหมาชน 1 และ 0 = ในกรณทไมใชชน 1 class2 คอ ชนผรบเหมางานทางของแตละกรม ซงเปนตวแปรหน ก าหนดให 1

= ผรบเหมาชน 2 และ 0 = ในกรณทไมใชผรบเหมาชน 2 class3 คอ ชนผรบเหมางานทางของแตละกรม ซงเปนตวแปรหน ก าหนดให 1

= ผรบเหมาชน 3 และ 0 = ในกรณทไมใชผรบเหมาชน 3 class4 คอ ชนผรบเหมางานทางของแตละกรม ซงเปนตวแปรหน ก าหนดให 1

= ผรบเหมาชน 4 และ 0 = ในกรณทไมใชผรบเหมาชน 4 โดยก าหนดใหผรบเหมาชนพเศษเปนกลมอางอง method คอ วธจดชอจดจาง ดวยวธประกวดราคาอเลกทรอนกส โดยวธ

e-Auction และวธ e=Bidding ซงเปนตวแปรหน ก าหนดให 1 = ใชวธ e-Auction และ 0 = ไมไดใชวธ e-Auction (หรอใชวธ e-Bidding)

department คอ หนวยงานภาครฐทจดซอจดจาง โดยในทนหมายถง กรมทางหลวง และ กรมทางหลวงชนบท ซงเปนตวแปรหน ก าหนดให 1 = กรมทางหลวงชนบท และ 0 = ไมใชกรมทางหลวงชนบท (หรอคอกรมทางหลวง)

εi คอ คาความคลาดเคลอน

สมมตฐานของการศกษา 1. งบประมาณโครงการหรอขนาดโครงการ มหนวยวดเปนลานบาท โดยมสมมตฐานวา

ยงขนาดโครงการกอสรางทมมลคาทสงขน จะมผลสดสวนการลดลงของราคาประมลทเพมขน และจะเพมขนในอตราทลดลงในกรณทมลคาโครงการสงเกนระดบหนง เนองจากมลคาโครงการแตละสญญาไดมการก าหนดคณสมบตของผรบเหมากอสรางแตละชนไวกอนแลว อาทเชน งานมความซบซอนหรอมลคาสงเกน 500 ลานบาท กจะถกจ ากดใหเฉพาะผรบเหมาชนพเศษเทานน เปนตน

2. จ านวนผเขารวมประมล คอ ผประกอบการทเขายนเอกสารประกวดราคาทางอเลกทรอนกส โดยการศกษาครงนมสมมตฐานตามทฤษฎการประมล นนคอ ราคาทชนะการประมลจะลดต าลง เมอมจ านวนผเขาแขงขนเพมขน


54

3. ชนของผรบเหมา หมายถง ผรบเหมาทขนทะเบยนในสาขางานทาง ประกอบดวย 5 ชน ไดแก ผรบเหมาชนพเศษ, ผรบเหมาชน 1, ชน 2, ชน 3 และชน 4 โดยตงสมมตฐาน คอ ผรบเหมาทมชนยงสง (เรยงล าดบจากชนพเศษ, 1, 2, 3 และ ชน 4 ตามล าดบ) จะเกดการแขงขนทนอยลง หรอสงผลใหมสดสวนของสวนตางระหวางราคาทชนะการประมลกบราคากลางลดลง เนองจากผ รบเหมาชนสงสด คอ ชนพเศษ มจ านวนผประกอบการจ านวนนอยกวาชนอนๆ แตมสทธในการเสนอราคาสงทสด จะท าใหมอ านาจทางการแขงขนทคอนขางสง

4. วธการประกวดราคา คอ วธการประกวดราคาอเลกทรอนกส โดยวธ e-Auction และวธ e-Bidding ซงสมมตฐานการศกษา คอ การจดซอจดจางภาครฐ ดวยวธประกวดราคาอเลกทรอนกส โดยวธ e-Bidding จะมสดสวนของสวนตางระหวางราคาทชนะการประมลกบราคากลางเพมขน เนองจากผลการจดซอจดจางจากขอมลของกรมบญชกลาง พบวา ในระยะแรกของการน าวธ e-Bidding เขามาใช ท าใหภาครฐประหยดเพมขน

5. หนวยงานภาครฐ ไดแก กรมทางหลวง และกรมทางหลวงชนบท ซงทง 2 กรม แมลกษณะงานโครงการจะมความคลายคลงกน แตดวยหลกเกณฑและวธการคดเลอกผมคณสมบตเบองตนในสาขางานทางทตางกน จงท าใหจ านวนผรบเหมาในแตละชน และเงอนไขในสทธในการรบหรอประกอบงานกอสรางตอ 1 สญญาทแตกตางกน ดงนน จงตงสมมตฐานวา หากเปนการจดซอจดจางของกรมทางหลวงชนบท จะมการแขงขนมากกวากรมทางหลวง และสงผลใหมสดสวนของสวนตางระหวางราคาทชนะการประมลกบราคากลางเพมขน เนองจากกรมทางหลวงชนบทมหลกเกณฑในการจดชนผรบเหมาทเปดกวางกวากรมทางหลวง ท าใหมจ านวนผรบเหมาชนพเศษมากกวากรมทางหลวง

6. พนทโครงการกอสราง คอ พนทตงของโครงการกอสราง โดยแบงเปนรายภาค ไดแก ภาคเหนอ ภาคกลาง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคใต ทงน การจดสรรงบประมาณโครงการจะแตกตางกนไปตามแผนยทธศาสตรของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบทในแตละป อยางไรกตาม จากแผนยทธศาสตรทางดานคมนาคมของภาครฐ ในป 2558 -2559 เนนการพฒนาเขตระเบยงเศรษฐกจและกอสรางตลอดจนขยายถนนเพอสะดวกตอเสนทางขนสง ดงนน สมมตฐานงานศกษาครงน คอ หากเปนพนทกอสรางในเขตภาคกลางและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จะมการแขงขนดานราคาทเพมขน

จากขอมลขางตนน ามาสรปวเคราะหหาความสมพนธของทศทางของตวแปรทมผลตอการเสนอราคาทลดลงจากการประมล ตามสมมตฐานงานศกษา ไดดงตารางท 3.5


55

ตารางท 3.5 สรปตวแปรและทศทางของตวแปรตามสมมตฐานของผวจย

ตวแปรอสระ (X) สญลกษณ ความหมาย สมมตฐานทศทาง

จ านวนผเขาประมล nbidder ผเขาประมล (ราย) จ านวนมาก (+) งบประมาณ budget งบประมาณโครงการ (ลานบาท) งบประมาณสง (+)

ชนผรบเหมา class class1

class2

class3

class4

ผรบเหมาชนพเศษ เปนกลมอางอง หมายถง ผรบเหมาชน 1 หมายถง ผรบเหมาชน 2 หมายถง ผรบเหมาชน 3 หมายถง ผรบเหมาชน 4

สง (-)

พนทโครงการกอสราง (เปนรายภาค)

district district1

district2

district3

ภาคเหนอ เปนกลมอางอง หมายถง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ หมายถง ภาคกลาง หมายถง ภาคใต

ภาคกลาง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (+)

วธการประกวดราคาอเลกทรอนกส

method โดย 0 หมายถง วธ e-Auction 1 หมายถง วธ e-Bidding

วธประกวดราคา e-bidding (+)

หนวยงานภาครฐทจดซอจดจาง

department โดย 0 หมายถง กรมทางหลวง 1 หมายถง กรมทางหลวงชนบท

กรมทางหลวงชนบท (+)

หมายเหต. จากสมมตฐานการศกษาของผวจย.


56

บทท 4 การเปรยบเทยบการจดซอจดจาง ดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส

ระหวางวธ e-Auction กบวธ e-Bidding

การจดซอจดจางของภาครฐ ดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส ทงวธ e-Auction และ e-Bidding นนตางเปนวธการประกวดราคาดวยระบบอเลกทรอนกสเหมอนกน แตอยางไรกตาม การประกวดราคาทง 2 วธตางมขนตอนการด าเนนและรปแบบวธการเสนอราคา ตลอดจนกฎเกณฑตางๆ ทเกยวของกบกระบวนการประกวดราคาทแตกตางกนในบางประการ ดงนน จดมงหมายของงานศกษาในบทน เพอใหผอานเขาใจถงกระบวนการจดซอจดจาง ดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส ทงวธ e-Auction และ e-Bidding ตลอดจนทราบถงความแตกตางของการประกวดราคาทง 2 วธ ซงขอมลดงกลาวจะเปนประโยชนตอการท าความเขาใจถงการวเคราะหเปรยบเทยบผลของการจดซอจดจาง ดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส ระหวางวธ e-Auction และวธ e-Bidding ตลอดจนแนวโนมการปรบตวของผประกอบการในภาคเอกชนหลงการเปลยนแปลงวธประกวดราคาไดอยางดยงขนในบทตอไป 4.1 การประกวดราคาดวยระบบอเลกทรอนกส e-Auction

การประกวดราคาดวยระบบอเลกทรอนกส (e-Auction) หรอเรยกอกอยางหนงวา ประกวดราคาดวยวธการทางอเลกทรอนกสโดยผานผใหบรการตลาดกลาง เปนหนงในวธการจดซอจดจางของภาครฐ ส าหรบจดซอจดหาสนคาหรอบรการทไดรบงบประมาณตงแต 2.00 ลานบาทขนไป โดยมลกษณะการแขงขนเสนอราคาผานระบบประมลอเลกทรอนกส ซงคณะกรรมการประกวดราคาจะเปนผก าหนดรปแบบการประมลฯ พรอมทงก าหนดวน เวลา และสถานทในการจดประมลฯ โดยมผใหบรการตลาดกลางเปนผด าเนนการจดประมล มขนตอนการด าเนนการ ดงน

4.1.1 ขนตอนการด าเนนงาน

1) การเตรยมการ ▪ รวบรวมความตองการใชพสด/จางทเปนประเภทและมคณลกษณะ

(Specification) เดยวกนหรอใกลเคยงกนไวดวยกน เพอใหเกดความชดเจนและสะดวกในการจดประมลแบบอเลกทรอนกส ทงน อาจรวมความตองการจดซอจดจางของสวนราชการทอยในกระทรวงเดยวกน เพอจดประมลรวมกนได แตตองค านงถงประเภทพสด การบรการหลงการขาย การบ ารงดแลรกษา และ


57

สถานทตงของหนวยงานทจะใชพสดหรอการจางดวย เพอประเมนถงผลด -ผลเสย ของการรวมหรอการแยกกนจดการประมลฯ

▪ ก าหนดคณลกษณะเฉพาะของพสดและลกษณะงานจางเหมาบรการทมความเหมาะสมในการใชวธจดซอจดจางโดยวธประกวดราคาอเลกทรอนกส (e-Auction) ซงควรมความซบซอนไมมาก คณภาพของสนคาหรอบรการของผคาแตละรายไมมความแตกตางกนมากนก และการตดสนใจเลอกจดซอหรอจดจางจะพจารณาจากขอเสนอทางดานราคาเปนส าคญ

▪ จดท ารายงานขอซอขอจาง เพอขอความเหนชอบจากหวหนาสวนราชการในการด าเนนการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาอเลกทรอนกส (e-Auction)

2) แตงตงคณะกรรมการก าหนดรางขอบเขตของงาน (Terms of Reference: TOR) และรางเอกสารประกวดราคาอเลกทรอนกส พรอมจดท าเอกสารดงกลาว เพอเสนอตอหวหนาหนวยงาน

3) การเผยแพรรางขอบเขตของงาน (Terms of Reference: TOR) และรางเอกสารประกวดราคาอเลกทรอนกส

โดยประกาศทางเวบไซตของหนวยงาน และทางเวบไซตของกรมบญชกลาง (www.gprocurement.go.th) เปนเวลาตดตอกนไมนอยกวา 3 วน เพอใหสาธารณชนเสนอแนะ วจารณ หรอมความเหนเปนลายลกษณอกษรหรอทางเวบไซต มายงหนวยงานโดยเปดเผยตว

กรณไมมผเสนอแนะหรอวจารณ ใหจดเผยแพรรางขอบเขตของงาน (TOR) และรางเอกสารประกวดราคาอเลกทรอนกสตอไป

กรณมผเสนอแนะหรอวจารณ คณะกรรมการพจารณาขอเสนอแนะหรอขอวจารณ โดยหากพจารณาวาเหนสมควรปรบปรงขอบเขตของงาน ใหด าเนนการปรบปรงและน าเสนอขอความเหนชอบจากหวหนาราชการ แลวประกาศทางเวบไซตของหนวยงานและ กรมบญชกลางอกครงหนงเปนเวลาไมนอยกวา 3 วน ทงน จะประกาศทางสอมวลชนอนเพมเตม ตามทเหนสมควรดวยกได

4) การแต งต งคณ ะกรรมการจดหาโดยวธประกวดราคาดวยระบบอเลกทรอนกส (คณะกรรมการ e-Auction)

ในระหวางการด าเนนการตามขอ 2) และ 3) ใหหวหนาหนวยงานทจะจดหาพสดแจงอธบดกรมบญชกลาง เพอขอใหแตงตงคณะกรรมการประกวดราคาตามโครงการ ส าหรบท าการคดเลอกผใหบรการตลาดกลางอเลกทรอนกสจากทะเบยนทมอย เพอท าหนาทเปนผจดการประมล ดวยวธการทางอเลกทรอนกส ตลอดจนขอใหก าหนดวน เวลาและสถานทเสนอราคา เพอเปนขอมลใหคณะกรรมการด าเนนการตอไป


58

5) การประกาศเชญชวนผคาเขารวมประกวดราคาดวยระบบอเลกทรอนกส (e-Auction) และการเผยแพรขอบเขตของงาน (TOR) และเอกสารประกวดราคาฯ

เผยแพรเอกสารประกาศเชญชวน เอกสารการประกวดราคา และเอกสารเบองตนอนๆ ทางเวบไซตของหนวยงานและกรมบญชกลาง (www.gprocurement.go.th) เปนเวลาไมนอยกวา 3 วน โดยก าหนดใหมการจดท าซองขอเสนอดานเทคนค การวางหลกประกนซอง1 วน เวลาและสถานททใหยนซองขอเสนอดานเทคนค เงอนไข เงอนเวลาและสถานททเกยวของ และจะตองมระยะเวลาส าหรบการแจกจายหรอจ าหนายเอกสารประกวดราคา เปนระยะเวลาไมนอยกวา 3 วนท าการ นบแตวนทประกาศ

6) การยนซองขอเสนอดานเทคนคหรอยนเอกสารประกวดราคาจางดวยวธการทางอเลกทรอนกส

ผเขารวมการประกวดราคาตองด าเนนการวางหลกประกนซองพรอมกบการยนเอกสารประกวดราคาจางดวยวธการทางอเลกทรอนกส หรอยนขอเสนอทางดานเทคนค ภายในวน และเวลาทก าหนดไวในประกาศเชญชวนฯ ทงน ทางหนวยราชการจะเปดรบซองขอเสนอทางดานเทคนค/เอกสารการประกวดราคาฯ ณ ทท าการของหนวยงาน โดยการก าหนดวนรบซองเทคนคทระบในประกาศเชญชวนฯ ตองมระยะเวลาไมนอยกวา 3 วนสดทายของการใหหรอจ าหนายเอกสารตามขอ 5) แตตองเปนระยะเวลาภายใน 30 วนนบแตวนแรกทก าหนดใหยนซองดงกลาว โดยหลกประกนซอง อาจเปนหนงสอค าประกนการประกวดราคาท

7) คณะกรรมการประกวดราคา ด าเนนการคดเลอกผคา เพอเขารวมการประกวดราคาดวยระบบอเลกทรอนกส

(1) คณะกรรมการประกวดราคาคดเลอกผคาทมคณสมบตครบถวนเปนไปตามมาตรฐานทางเทคนคขนต า (Pre-Qualification) เพอใชเปนหลกเกณฑคดเลอกผคาทมสทธเสนอราคา ทงน ส าหรบกรณทปรากฏวามผมสทธเสนอราคาเพยงรายเดยว ใหหนวยงานทจะจดหาพสด ยกเลกการด าเนนการทงหมด แลวเรมพจารณาเพอด าเนนการใหม

(2) แจงผลการพจารณาการคดเบองตนใหแกผประสงคเสนอเปนรายบคคล และไมใหมการเปดเผยรายชอตอสาธารณชน ทงน หากผประสงคจะเสนอราคาทไมผานการคดเลอก

1 หลกประกนซอง เปนหลกประกนทภาครฐก าหนดใหผขารวมประมลตองน ามาแสดง

เพอเปนค าประกนการประมลของผคา โดยใชหลกประกนอยางหนงอยางใด ดงน เงนสด, เชคทธนาคารสงจายใหแกกรม โดยเปนเชคลงวนททยนเอกสารการประกวดราคาจางดวย วธการทางอเลกทรอนกส หรอกอนหนานนไมเกน 3 วนท าการของทางราชการ, หนงสอค าประกนของธนาคารในประเทศ, หนงสอค าประกนของบรษทเงนทน หรอบรษทเงนทนหลกทรพย ทไดรบอนญาตฯ และพนธบตรรฐบาลไทย


59

เบองตน ประสงคจะคดคานผลการพจารณา ใหยนอทธรณตอหวหนาหนวยงานทจะจดหาพสดภายใน 3 วนนบแตวนทไดรบแจง และหวหนาหนวยงานตองพจารณาใหเสรจภายใน 7 วน โดยในระหวางการพจารณาจะด าเนนการประกวดราคาฯ ขนตอนตอไปไมได และหวหนาหนวยงานตองแจงผลการพจารณาใหผคดคานแตละรายทราบ หากหวหนาหนวยงานไมอาจแจงผลการพจารณาวนจฉยใหผคดคานทราบภายในเวลาทก าหนด ใหถอวาค าอทธรณของผยนคดคานฯ นนฟงขน

8) การเสนอราคา ผใหบรการตลาดกลางอเลกทรอนกส เปนผด าเนนการจดการประกวดราคา

ณ สถานททระบไวในประกาศเชญชวนฯ ซงอาจตางจากทตงของหนวยงานทจะจดหาพสดกได และในวนเสนอราคาจะตองมผแทนของคณะกรรมการประกวดราคา เขารวมสงเกตการณการประกวดราคาจนเสรจสนการประกวดราคา โดยรายละเอยดการเสนอราคา ดงน

(1) ผคาทมสทธเสนอราคาจะตองมาลงทะเบยนเพอเขาสกระบวนการเสนอราคา ในวน เวลา และสถานททก าหนดท าการเสนอราคาตามทไดระบในประกาศเชญชวนฯ

(2) การเสนอราคาของการประกวดราคาอเลกทรอนกส (e-Auction) เปนรปแบบ Sealed Bid เมอเรมกระบวนการเสนอราคา จะตองท าการเสนอราคาครงแรกภายใน 15 นาท โดยในระหวางการเสนอราคาระบบจะแสดงสถานะผเสนอราคาต าสด และการเสนอราคาสามารถเสนอราคาไดหลายครง จนกระทงถงชวง 3-5 นาทสดทายของการประมล ระบบจะไมแสดงราคาและสถานะแตอยางใด

(3) เมอสนสดเวลาการเสนอราคา หากมผเสนอราคาต าสดเทากนหลายราย การเสนอราคาจะถกขยายออกไป ครงละ 3 นาท จนไดผเสนอราคาทต าสดทสดเพยงรายเดยวในชวงเวลาทขยายเวลาออกไป จงถอวาสนสดกระบวนการเสนอราคา

9) การประกาศผลผชนะการประกวดราคา คณะกรรมการประกวดราคาสรปผลการประกวดราคา และเสนอขออนมต

ส งซอหรอสงจาง ตลอดจนประกาศผลผชนะการประกวดราคาทางเวบไซตของสวนราชการและกรมบญชกลาง รวมถงแจงผใหบรการตลาดกลางอเลกทรอนกสทราบ เพอเรยกเกบคาใชจายจากผชนะการประกวดราคา ซงมอตราคาใชจายทเรยกเกบ ดงน

(1) คาบรการเสนอราคา (Success Fee) ค านวณจากวงเงนตามสญญาทหนวยงานผจดซอจดจางของภาครฐไดท า

กบผชนะการเสนอราคาโครงการนนๆ โดยมอตราคาใชจาย ดงตารางท 4.1


60

ตารางท 4.1 อตราคาบรการของผใหบรการตลาดกลางอเลกทรอนกส

วงเงนตามสญญา อตราคาบรการเสนอราคาฯ

ไมเกน 2,000,000 ลานบาท 6,000 บาท 2,000,001-10,000,000 บาท รอยละ 0.40 แตไมเกน 10,000 บาท

10,000,001-25,000,000 บาท รอยละ 0.15 แตไมเกน 20,000 บาท

25,000,001 ขนไป รอยละ 0.10 แตไมเกน 30,000 บาท หมายเหต. จากหนงสอกรมบญชกลาง ดวนทสด ท กค (กวพอ) 0408.3/ว 108 ลงวนท 27 มนาคม 2550.

(2) คาใชจายเดนทางของผใหบรการตลาดกลางอเลกทรอนกส

โดยคดตามระยะทางและจ านวนวนทผ ใหบรการฯ ได เดนทางไปใหบรการจดการประมลในโครงการนนๆ ทงน ผใหบรการฯ จะไมสามารถเรยกเกบคาใชจายเดนทางจากผชนะการเสนอราคาไดในกรณผใหบรการฯ มสาขาในจงหวดทจดการประมล ส าหรบอตราคาใชจายเดนทาง ของผใหบรการตลาดกลางอเลกทรอนกส ดงตารางท 4.2 ตารางท 4.2 อตราคาใชจายเดนทางของผใหบรการตลาดกลางอเลกทรอนกส

ระยะทาง อตราคาใชจายเดนทาง

ไมเกน 150 กโลเมตร ไมมคาใชจายเดนทาง

151-250 กโลเมตร 2,500 บาท 251-500 กโลเมตร 5,000 บาท

501 กโลเมตรขนไป 10,000 บาท

หมายเหต. จากหนงสอกรมบญชกลาง ดวนทสด ท กค (กวพอ) 0408.3/ว 108 ลงวนท 27 มนาคม 2550.


61

4.2 การประกวดราคาทางอเลกทรอนกส e-Bidding

วธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส e-Bidding เปนวธการจดซอจดจาง ทกรมบญชกลางพฒนาขนมา เพอใชส าหรบการจดซอจดจางสนคาหรอบรการครงหนงทมราคาเกน 0.10 ลานบาท โดยเปนสนคาหรอบรการทมความซบซอน มเทคนคเฉพาะ เชน การกอสราง การจดซอยาและเวชภณฑบางประเภท และการพฒนาระบบสารสนเทศ (IT) ทมลกษณะเฉพาะตว หรอเปนสนคาและบรการทไมก าหนดไวในระบบตลาดอเลกทรอนกส (e-Market) เปนตน ซงทกขนตอนของการจดซอจดจางดวยวธดงกลาวเปนอเลกทรอนกสทงหมด โดยก าหนดใหผขาย ผใหบรการ หรอผรบจาง เขายนประกวดราคาอเลกทรอนกสผานทางระบบจดซอจดจางภาครฐ ดวยระบบอเลกทรอนกส หรอทเรยกวา e-GP2 ของกรมบญชกลาง โดยมขนตอนในการด าเนนการ ดงน

4.2.1 ขนตอนการด าเนนงาน

1) การจดท าเอกสารเกยวกบการจดซอจดจาง ดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส (e-Bidding)

เมอสวนราชการไดรบงบประมาณ เจาหนาทพสดจะเปนผจดท าเอกสารทเกยวของกบการซอหรอการจางดวยวธประกวดราคาอเลกทรอนกส e-Bidding โดยผานหวหนาเจาหนาทพสด เพอขอความเหนชอบจากหวหนาสวนราชการ ไดแกเอกสารดงน

(1) รายงานขอซอขอจาง (2) รางประกาศและรางเอกสารประกวดราคาอเลกทรอนกส และเพอความ

รอบคอบและเปนประโยชนแกทางราชการ สวนราชการอาจแตงตงบคคลหรอคณะกรรมการขนมารบผดชอบ จดท ารายละเอยดคณลกษณะเฉพาะของพสดทจะจดหาไดตามความจ าเปนและเหมาะสม เพอใหตรงกบความตองการของสวนราชการได

2) การเผยแพรรางประกาศและรางเอกสารประกวดราคา เผยแพรรางประกาศและรางเอกสารประกวดราคาอเลกทรอนกสทไดอนมตแลว

ใหสาธารณชนเสนอแนะ วจารณ หรอมความเหนเปนลายลกษณอกษร เพอใหการก าหนดคณลกษณะ

2 ระบบจดซอจดจางภาครฐ ดวยระบบอเลกทรอนกส หรอทเรยกวา e-GP เปนระบบงานท

จดท าขนเพอใหหนวยงานของภาครฐและเอกชน สามารถเขาถงแหลงขอมลการจดซอจดจางและพสดภาครฐไดอยางรวดเรว ถกตอง ครบถวน ทวถง และเปนศนยขอมลการจดซอจดจางภาครฐทเกบขอมลของหนวยจดซอ และขอมลผคา ส าหรบการจดซอจดจางรปแบบตางเชอมตอขอมลกบแหลงขอมลภายนอกทเกยวของ


62

เฉพาะของพสดหรอบรการเปนไปดวยความรอบคอบ มรายละเอยดคณลกษณะเฉพาะเหมาะสม เปนประโยชนแกทางราชการ และไมมการก าหนดเงอนไขทเปนการขดขวางการแขงขนราคาอยางเปนธรรม โดนก าหนดใหน ารางประกาศและและรางเอกสารประกวดราคาอเลกทรอนกสเผยแพรทางเวบไซตของสวนราชการและเวบไซตของกรมบญชกลาง (www.gprocurement.go.th) เปนเวลาตดตอกนไมนอยกวา 3 วนท าการ เพอใหสาธารณชน เสนอแนะ วจารณ หรอมความเหนเปน ลายลกษณอกษร ผานทางเวบไซตของสวนราชการและเวบไซตของกรมบญชกลาง หรอทางจดหมายลงทะเบยนมายงสวนราชการโดยเปดเผยตว

(1) กรณไมมผเสนอแนะหรอวจารณ ใหจดท าและเผยแพรประกาศและเอกสารประกวดราคาฯตอไป

(2) กรณ มผ เสนอแนะหรอวจารณ ใหห วหนาเจาหน าท พสด รวมกบผรบผดชอบจดท ารายละเอยดคณลกษณะเฉพาะของพสดทจะจดหาพจารณาวาสมควรด าเนนการปรบปรงแกไขหรอไม โดยใหด าเนนการดงน

▪ กรณพจารณาเหนวาควรปรบปรง ตองจดท ารายงานขอปรบปรงรางประกาศและและรางเอกสารประกวดราคาอเลกทรอนกส และเสนอขอความเหนชอบจากหวหนาสวนราชการ ซงหากไดรบความเหนชอบการปรบปรงรางเอกสารดงกลาวแลว ใหเผยแพรทางเวบไซตของสวนราชการและเวบไซตของกรมบญชกลาง (www.gprocurement.go.th) อกครงเปนเวลาตดตอกนไมนอยกวา 3 วนท าการ ทงน ในกรณทมผใหขอเสนอแนะหรอวจารณและมการปรบปรงแกไขในครงใด สวนราชการจะตองน ารางประกาศและและรางเอกสารประกวดราคาอเลกทรอนกสเผยแพรสสาธารณชนเปนเวลาตดตอกนไมนอยกวา 3 วนท าการทกครง

▪ กรณพจารณาเหนวาไมควรปรบปรง ใหจดท ารายงานขอปรบปรงรางฯ และเสนอขอความเหนชอบจากหวหนาสวนราชการอกครง และเมอไดรบความเหนชอบแลว ใหน ารางประกาศและรางเอกสารฯเผยแพรทางเวบไซตของสวนราชการและเวบไซตของกรมบญชกลาง (www.gprocurement.go.th) อกครงเปนเวลาตดตอกนไมนอยกวา 3 วนท าการ

3) การเผยแพรประกาศและเอกสารประกวดราคาอเลกทรอนกส e-Bidding (1) การเผยแพรประกาศและเอกสาร

▪ การด าเนนการจดท าและเผยแพรประกาศและเอกสารประกวดราคาอเลกทรอนกส เพอเชญชวนใหผสนใจเขายนประกวดราคาอเลกทรอนกส โดยผานระบบจดซอจดจางภาครฐ ดวยระบบอเลกทรอนกส (ระบบ e-GP) ตามวนและเวลาทก าหนดไวในประกาศ ไมนอยกวา 3 วนท าการ ทางเวบไซตของสวนราชการและเวบไซตของกรมบญชกลาง และใหปดประกาศอยางเปดเผย ณ ทท าการของสวนราชการนนดวย


63

▪ การจดหาพสดทก าหนดเงอนไขใหผเสนอราคาน าตวอยางพสดมาแสดง เพอทดลองหรอทดสอบ ผเสนอราคาจะตองน าพสดมาแสดง ณ สวนราชการตามวนและเวลาทก าหนด ซงจะตองด าเนนการภายใน 5 วนท าการนบจากวนเสนอราคา โดยก าหนดใหมชวงเวลาส าหรบการจดท าขอเสนอของผประสงคจะเขาเสนอราคา คอ ชวงหลงวนปดการใหหรอการจ าหนายเอกสารประกวดราคาอเลกทรอนกสและกอนวนเสนอราคา ไมนอยกวา 3 วนท าการ (การเสนอราคาด าเนนการผานระบบจดซอจดจางภาครฐ ดวยระบบอเลกทรอนกส (ระบบ e-GP) เพยงวนเดยว ในวนและเวลาท าการ)

(2) การใหหรอการจ าหนายเอกสารประกวดราคาฯ ใหกระท าไปพรอมกบการเผยแพรประกาศและเอกสารประกวดราคา

อเลกทรอนกส เพอใหผเสนอราคาสามารถขอรบหรอซอเอกสารประกวดราคาฯ ผานทางระบบจดซอจดจางภาครฐ ดวยระบบอเลกทรอนกส (ระบบ e-GP) ไดตงแตวนเรมตนประกาศ ทงน การใหหรอจ าหนายเอกสารฯ จะด าเนนการผานระบบระบบจดซอจดจางภาครฐ ดวยระบบอเลกทรอนกส (ระบบ e-GP) เทานน

4) การเสนอราคา ใหน าเสนอราคาผานทางระบบจดซอจดจางภาครฐ ดวยระบบอเลกทรอนกส

(ระบบ e-GP) ภายในวนทก าหนดในประกาศฯเพยงวนเดยวในวนและเวลา ทงน สามารถจ าแนกหนาทออกเปน 2 สวน คอ สวนราชการ และสวนผเสนอราคา ดงน

(1) สวนราชการ รบเอกสารเสนอราคา เมอถงก าหนดวนรบขอเสนอราคาใหคณะกรรมการ

พจารณาผลการประกวดราคาอเลกทรอนกส รบเอกสารเสนอรางผานทางระบบจดซอจดจางภาครฐ ดวยระบบอเลกทรอนกส (ระบบ e-GP) เวนแตกรณทก าหนดใหน าพสดมาแสดงเพอทดลองหรอทดสอบใหสามารถด าเนนการรบพสดหรอรบฟงค าชแจงฯไดภายในวนและเวลาทก าหนด

(2) ผเสนอราคา ▪ ลงทะเบยน ในการเขารวมการจดซอจดจางดวยระบบประกวดราคา

อเลกทรอนกส (e-Bidding) เนองจากผคามความจ าเปนตองท าธรกรรมผานระบบอเลกทรอนกส ดงนน ผคาจ าเปนตองลงทะเบยนกอนเขารวมการจดซอจดจาง ดวยระบบประกวดราคาอเลกทรอนกส (e-Bidding) เพอใชเปนขอมลส าหรบการยนยนตวตนและระบบรกษาความปลอดภย รวมทงหากผไดลงทะเบยนผคาในระบบ e-GP หรอ www.gprocurement.go.th กอนวนท 1 พฤศจกายน 2558 ผคาจ าเปนตองปรบปรงขอมลการลงทะเบยนกอนด าเนนการเขารวมการจดซอจดจางดวยระบบประกวดราคาอเลกทรอนกส (e-Bidding)


64

▪ การจดท าเอกสารหลกฐานส าหรบใชในการเสนอราคา จดท าในรปแบบไฟล PDF โดยผเสนอราคาตองเปนผรบผดชอบตรวจสอบความครบถวนถกตอง และชดเจนของเอกสาร PDF ทจะใชเสนอราคาใหแลวเสรจกอนวนก าหนดยนเสนอราคา

▪ ใหผเสนอราคาน าขอมล PDF File ทไดจดเตรยมไว มาด าเนนการบนทกและสงขอมล (Upload) เพอเปนการเสนอราคาใหแกสวนราชการผานระบบจดซอจดจางภาครฐ ดวยระบบอเลกทรอนกส (ระบบ e-GP) ภายในวน และเวลาทประกาศก าหนด ทงน ขอก าหนดของการเสนอราคาดวยวธประกวดราคาอเลกทรอนกส (e-Bidding) ทมการจดหาเกน 2.00 ลานบาทขนไป จะตองวางหลกประกนการเสนอราคาในอตรารอยละ 5 ของวงเงนงบประมาณทจดหาพสดในครงนน โดยหลกประกนการเสนอราคาอาจเปนแคชเชยรเชค พนธบตร หรอกรณใชหนงสอค าการประกวดราคา ผเสนอราคาตองมวงเงนสนเชอกบธนาคารทเปดใชงานการยนขอหนงสอค าประกนอเลกทรอนกสผานระบบ e-GP โดยสามารถด าเนนการยนขอหลกประกนซองอเลกทรอนกส กบธนาคารใหยนขอในวนทยน ใบเสนอราคา หรอสามารถด าเนนการท ากอนทจะถงวนยนเสนอราคาอเลกทรอนกสได แตตองดาวนโหลดเอกสาร e-Bidding จากโครงการทตองการกอนเทานน เพอใหระบบรวาทานจะยนขอหนงสอค าประกนอเลกทรอนกสของโครงการไหน และก าหนดใหสวนราชการคนหลกประกนการเสนอราคาภายใน 15 วน นบถดจากวนทหวหนาสวนราชการไดพจารณารายงานผลการคดเลอกผชนะการเสนอราคาเบองตนเรยบรอยแลว เวนแตผเสนอราคารายทคดเลอกไว 3 ล าดบแรกใหคนไดตอเมอไดท าสญญาหรอขอตกลง หรอผเสนอราคาไดพนจากขอผกพนแลว

▪ ผเสนอราคาตองไมยนเอกสารอนเปนเทจแกสวนราชการ ▪ กรณขอก าหนดการเสนอราคาใหน าตวอยางพสดมาแสดงเพอทดลอง

หรอทดสอบ ใหผเสนอราคาน าเอกสารหลกฐานแสดงความเปนผมอ านาจเสนอราคาพรอมตวอยางพสดมาแสดงตามน เวลาและสถานทก าหนดในวนประกาศ

5) การพจารณาผลการเสนอราคา (1) จดพมพเอกสารเสนอราคา ของผเสนอราคาทกราย รายละ 1 ชด ผาน

ทางระบบจดซอจดจางภาครฐ ดวยระบบอเลกทรอนกส (ระบบ e-GP) โดยกรรมการทกคนตองลงลายมอชอก ากบในเอกสารเสนอราคาทกแผน

(2) การพจารณาคณสมบตของผเสนอราคาและพสดหรองานจาง คดเลอกผเสนอราคาทยนเอกสารเสนอราคาครบถวน ถกตอง มคณสมบตและขอเสนอทางเทคนค ตรงตามเงอนไข หากคณะกรรมการเหนวาผเสนอราคารายใดมคณสมบตไมครบถวนตามเงอนไขทสวนราชการก าหนดไวในประกาศและเอกสารประกวดราคาฯ ใหตดสทธผเสนอราคารายนนและพจารณาในขนตอนตอไป


65

(3) การพจารณาคดเลอกผชนะเสนอราคา การพจารณาตามหลกเกณฑราคา โดยพจารณาผเสนอราคาต าสดรายทเสนอราคาครบถวน ถกตองตามเงอนไขทก าหนด และไดรบการยนยนจากระบบจดซอจดจางภาครฐ ดวยระบบอเลกทรอนกส (ระบบ e-GP) วาเปนผเสนอราคาเขาสระบบต าสดในล าดบแรก หรอพจารณาตามหลกเกณฑการประเมนผชนะการเสนอราคาทก าหนด โดยพจารณาผเสนอราคาทไดคะแนนสงสดในตวแปรหลกทมน าหนกมากทสด หรอผเสนอราคาน าดบแรกเปนผชนะการเสนอราคา ทงน หลกเกณฑการประเมนผชนะการเสนอราคาใหใชหลกเกณฑอยางหนงอยางใด และตองระบเกณฑการพจารณาในประกาศฯ ดงน

- หลกเกณฑราคา (Price) - หลกเกณฑประเมนคาประสทธภาพตอราคา (Piece Performance)

(4) กรณปรากฏวาราคาของผเสนอราคารายทเจาหนาทพสดเหนสมควรซอหรอจาง (ผชนะการเสนอราคา) ยงสงกวาวงเงนทจะซอหรอจาง ใหแจงผเสนอราคารายนนเพอตอรองราคาใหต าสดเทาทจะท าได หากผเสนอราคารายนนยอมลดราคา แลวราคาดงกลาวทเสนอใหมต ากวาวงเงนทจะซอหรอจาง หรอสงกวานนไมเกนรอยละ 10 ของวงเงนทจะซอหรอจาง หรอตอรองราคาแลวไมยอมลดราคาอก แตสวนทสงกวาวงเงนทจะซอหรอจางไมเกนรอยละ 10 ถาเหนวาราคาดงกลาวเหมาะสมกใหเสนอซอหรอจางจากผเสนอรายนน แตหากกรณทด าเนนการตามขางตนไมไดผล ใหแจงผเสนอราคาทเจาหนาทพสดเหนสมควรซอหรอจางทกรายมาเสนอราคาใหมพรอมกน โดยยนเสนอราคาภายในก าหนดเวลาอนสมควร

6) การขออนมตสงซอสงจาง คณะกรรมการฯรายงานผลการพจารณาและความเหนพรอมเอกสารทรบไว

ทงหมด เพอเสนอผมอ านาจอนมตสงซอหรอสงจาง หลงจากนนตองแจงผลการพจารณาแกผเสนอราคาทกรายและประกาศผลการพจารณาในเวบไซตของสวนราชการและเวบไซตของกรมบญชกลาง 4.3 การเปรยบเทยบวธการจดซอจดจาง ดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส โดยวธ e-Auction กบวธ e-Bidding

ตามทภาครฐไดเพมเตมวธการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส

e-Bidding โดยมเปาหมายเพอมาทดแทนการจดซอจดจาง ดวยวธตกลงราคา สอบราคา และวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส e-Auction และเพอใหกระบวนการจดซอจดจางของภาครฐเกดประสทธภาพ และมความโปรงใสมากยงขน อนน าไปสการลดปญหาเรองการสมยอมราคา และเกดการแขงขนอยางเปนธรรม ดงนน เพอความเขาใจในการเปรยบเทยบผลของการจดซอจดจาง ระหวางวธประกวดราคา


66

ทางอเลกทรอนกส e-Auction กบ e-Bidding ในบทตอไป ในสวนนผวจยจงไดสรปเปรยบเทยบความแตกตางของเงอนไข และขนตอนการประกวดราคาของทง 2 วธ ซงแสดงไดตามตารางท 4.3

ตารางท 4.3 การเปรยบเทยบความแตกตางของเงอนไข และขนตอนการประกวดราคาทางอเลกทรอนกส โดยวธ e-Auction กบ e-Bidding

รายละเอยด e-Auction e-Bidding

1. เงอนไขในการจดซอจดจาง ดานงบประมาณ

เกน 2.00 ลานบาท เกน 0.10 ลานบาท และเปนสนคาหรอบรการทม

ความซบซอน

2. สรปขนตอนการประกวดราคา - กอนการประกวดราคา 1) วางแผนการจดหาและก าหนด

คณลกษณะของสนคาหรอบรการทตองการ 2) จดท าเอกสารขอซอขอจาง 3) แตงตงคณะกรรมการก าหนดราง

ขอบเขตของงาน (Terms of Reference: TOR) และรางเอกสารประกวดราคาอเลกทรอนกส พรอมจดท าเอกสาร

4) เผยแพรรางประกาศ, เอกสารฯ และระยะเวลาทก าหนดในการเผยแพร

5) แตงตงคณะกรรมการประกวดราคา เพอคดเลอกผใหบรการตลาดกลางอเลกทรอนกส เปนผด าเนนการจดประกวดราคา

6) เผยแพรประกาศเชญชวน, เอกสารการประกวดราคา และระยะเวลาทก าหนดในการเผยแพร

ม ม ม ม

(ไมนอยกวา 3 วน) ม ม

(ไมนอยกวา 3 วน)

ม ม ม ม

(ไมนอยกวา 3 วน) ไมม

ม

(ไมนอยกวา 3 วน)


67

ตารางท 4.3 การเปรยบเทยบความแตกตางของเงอนไข และขนตอนการประกวดราคาทางอเลกทรอนกส โดยวธ e-Auction กบ e-Bidding (ตอ)


7) แจกจายหรอจ าหนายเอกสารการประกวดราคา และระยะเวลาส าหรบการแจกจายและจ าหนายเอกสารฯ

ม (ไมนอยกวา 3 วน โดยผสนใจเขารวมเสนอ

ราคาตองมารบเอกสารฯตามทก าหนด หรอระบ

ไวในประกาศ)

ม (ไมนอยกวา 3 วน โดย

สามารถดาวโหลดเอกสาร จากระบบ

e-GP)

8) การยนซองขอเสนอดานเทคนคหรอยนเอกสารประกวดราคาจางดวยวธการทางอเลกทรอนกส

9) คดเลอกผคา เพอเขารวมการประกวดราคาดวยระบบอเลกทรอนกส และแจงผลการพจารณาใหคคาแตละรายทราบ

- วนเสนอราคา 1) ผเสนอราคาตองมาลงทะเบยนเพอ

เขาสกระบวนการเสนอราคา ในวน เวลา และสถานททก าหนดท าการเสนอราคาตามทไดระบในประกาศเชญชวนฯ

2) จ านวนครงทเสนอราคา - หลงการประกวดราคา

1) พจารณาคณสมบตของผเสนอราคาและพสดหรองานจาง

ม (กอนวนเสนอราคา โดย

ยน ณ ทท าการของหนวยงาน)

ม ม

หลายครง

ไมม (พจารณาฯแลวกอนวน

เสนอราคา)

ม (ในวนทเสนอราคา โดยยนผานระบบ e-GP)

ไมม

ไมม (เสนอราคา ผานระบบ e-GP ในวนและเวลาท

ก าหนด) ครงเดยว

ม


68

ตารางท 4.3 การเปรยบเทยบความแตกตางของเงอนไข และขนตอนการประกวดราคาทางอเลกทรอนกส โดยวธ e-Auction กบ e-Bidding (ตอ)


2) พจารณาคดเลอกผชนะเสนอราคา

ม (ใชเกณฑราคา โดยผ

เสนอราคาต าทสด เปนผชนะการประกวดราคา)

ม (ใชเกณฑราคา (Price) หรอเกณฑประเมนคาประสทธภาพตอราคา

(Piece Performance) อยางใดอยางหนงในการ

พจารณา) 3) อนมตสงซอสงจางและประกาศผล

ผชนะการประกวดราคาทางเวบไซตของสวนราชการและเวบไซตของกรมบญชกลาง

4) ผชนะการประกวดราคา ตองช าระคาบรการจดการประกวดราคา ใหแกผใหบรการตลาดกลางอเลกทรอนกส

ม ม

ม

ไมม

3. เงอนไขดานหลกประกนการประกวดราคา กรณใชหนงสอค าประกนธนาคารเปนหลกประกน

น าหนงสอค าประกนการประกวดราคาทออกโดยธนาคารพาณชย มายนพรอมเอกสารประกวดราคาในวนทก าหนดไวในประกาศ ณ ทท าการของหนวยงาน

ใชหนงสอค าประกนอเลกทรอนกส โดยยนขอหนงสอค าประกนดงกลาวกบธนาคารผานระบบ e-GP

หมายเหต. จากการสรปและรวบรวมโดยผวจย.

จากตารางท 4.3 อธบายความแตกตางของเงอนไข และขนตอนการประกวดราคาทางอเลกทรอนกส โดยวธ e-Auction กบ e-Bidding ไดดงน

1) ผเกยวของกบการประกวดราคา การจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาอเลกทรอนกส e-Auction มผเกยวของ 3 ฝาย ไดแก ภาครฐ ผคาหรอผประกอบการเอกชนทสนใจเขารวมประกวด


69

ราคา และผใหบรการตลาดกลางอเลกทรอนกส ซงท าหนาทด าเนนการจดประกวดราคาและอบรมการใชระบบใหกบผคา แตส าหรบวธประกวดราคาอเลกทรอนกส e-Bidding จะมผเกยวของเพยง 2 ฝาย ไดแก ภาครฐ และผคาหรอผประกอบการเอกชนทสนใจเขารวมประกวดราคา เทานน

2) เงอนไขของการจดซอจดจาง โดยวธการประกวดราคาทางอเลกทรอนกส ทง 2 วธมเงอนไขทแตกตางกน โดยวธ e-Auction จะถกก าหนดเพอจดซอจดหาสนคาหรอบรการท ไดรบงบประมาณตงแต 2.00 ลานบาทขนไป แตในขณะทวธ e-Biding ใชส าหรบการจดซอจดจางสนคาหรอบรการครงหนงทมราคาเกน 0.10 ลานบาท โดยเปนสนคาหรอบรการทมความซบซอน มเทคนคเฉพาะ ซงสอดคลองกบวตถประสงคของภาครฐทตองการใหวธ e-Bidding น ามาใชแทนทวธการจดซอจดจางของภาครฐ โดยวธ e-Auction ตอไป

3) ความแตกตางของขนตอนการด าเนนการประกวดราคา จากตารางท 4.3 พบวา เรองทแตกตางกนเปนอยางมาก คอ ขนตอนในกระบวนการจดซอจดจาง โดยวธ e-Bidding นนเปนอเลกทรอนกสอยางครบวงจร ตงแตการซอ-รบเอกสารประกวดราคา ยนหลกประกนการประกวดราคา การเสนอราคา และการประกาศผลการพจารณา ซงผเขารวมประกวดราคาสามารถด าเนนการดวยตนเองทกขนตอน ณ บรษทของตนหรอสถานทอนๆ ผานระบบจดซอจางภาครฐ ดวยระบบอเลกทรอนกส (e-GP) แตส าหรบขนตอนการประกวดราคา โดยวธ e-Auction ผเขารวมประกวดราคาตองเดนทางมายงหนวยงานราชการ เพอขอรบขอซอเอกสารประกวดราคา, ยนหลกประกนซองพรอมเอกสารประกวดราคา ตลอดจนวนเสนอราคา ผมสทธ เสนอราคาจะตองเดนทางมายงสถานทจดการประกวดราคาตามทระบไวในประกาศ เพอท าการเสนอราคาเทานน

4) การเสนอราคา วธ e-Auction ผมสทธเสนอราคาสามารถเสนอราคาไดหลายครง ซงในระหวางการประกวดราคา ระบบจะแสดงสถานะผเสนอราคาต าสด จนกระทงถงชวง 3-5 นาทสดทายของการประมล ระบบจะไมแสดงวาราคาของผใด มสถานะใด แตในขณะทวธ e-Biding จะสามารถเสนอราคาไดเพยงครงเดยวเทานน และไมทราบรายละเอยดราคาของผเขารวมประกวดราคาแตอยางใด

5) ความแตกตางของขนตอนการพจารณาคดเลอกผผานการพจารณาคณสมบตและเทคนค วธ e-Auction จะพจารณาคดเลอกผสนใจเขารวมเสนอราคาและประกาศผมสทธเสนอราคากอนวนเสนอราคา แตการพจารณาดงกลาวของวธ e-Bidding จะท าการพจารณาหลงวนเสนอราคา อยางไรกตาม ทง 2 วธใชหลกเกณฑการพจารณาดานคณสมบตและเทคนคเหมอนกน และเปดโอกาสใหผทไมผานเกณฑฯ ยนขอคดคานผลดงกลาวได นอกจากนผลการพจารณาจะไมถกเปดเผยตอสาธารณชนเชนเดยวกน

6) ความแตกตางของหลกเกณฑในการพจารณาคดเลอกผชนะเสนอราคา วธ e-Auction ใชเกณฑราคาในการพจารณาเทานน โดยผเสนอราคาต าทสด เปนผชนะการประกวด


70

ราคา แตส าหรบวธ e-Bidding สามารถเลอกใชเกณฑราคา (Price) หรอเกณฑประเมนคาประสทธภาพตอราคา (Piece Performance) อยางใดอยางหนงในการพจารณาได

7) วธ e-Auction ผชนะการประมลตองช าระคาบรการจดการประมล ใหแกผใหบรการตลาดกลางอเลกทรอนกส แตหากใชวธการจดซอจาง โดยวธ e-Bidding ซงด าเนนการผานระบบอเลกทรอนกสอยางครบวงจรดวยตนเอง ท าใหไมมคาใชจายในสวนนแตอยางใด

ส าหรบขนตอนการประกวดราคากอนวนเสนอราคา ดานการจดท าเอกสารและระยะเผยแพรเอกสาร ทง 2 วธไมแตกตางกน

จากขอมลสรปความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส ทง 2 วธ ขางตนเปนไปตามวตถประสงคของภาครฐทน าวธ e-Bidding เขามาใชในการกระบวนการจดซอจดจาง แทนวธ e-Auction เพอตองการพฒนาปรบปรงกระบวนการจดซอจางจางของภาครฐใหมความโปรงใสตรวจสอบไดมากยงขน เพอน าไปสการลดปญหาเรองการสมยอมราคา การคอรปชน ลดตนทนและขนตอน รวมถงกอใหเกดการแขงขนอยางเปนธรรมและเกดประสทธภาพมากกวาวธการประกวดราคาทางอเลกทรอนกสแบบเดม (e-Auction)

4.4 ประโยชนและขอดของวธประกวดราคาอเลกทรอนกส e-Bidding เมอเปรยบเทยบกบวธ e-Auction

1) หนวยงานภาครฐสามารถจดซอสนคาและบรการไดถกตองตามวตถประสงค มคณภาพ ภายใตราคาทยตธรรม เนองจากสามารถเลอกใชหลกเกณฑการพจารณาแบบเกณฑประเมนคาประสทธภาพตอราคา (Piece Performance) ได ซงแตกตางจากในอดตทมงเนนตดสนผชนะโดยใชเกณฑราคาจากรายทเสนอราคาต าทสดพจารณาเพยงอยางเดยว

2) เพมความโปรงใสในการจดซอจดจาง และลดปญหาการทจรตคอรปชน เนองจากระบบจะเกบขอมลการปฏบตงานทกไวขนตอน พรอมทงการพฒนาขนตอนในการจดซอจดจางทกขนตอนเปนอเลกทรอนกสอยางครบวงจร ทงน เพอลดการเผชญหนาระหวางหนวยราชการทเปนหนวยจดซอกบผคา (ผประกอบการภาคเอกชน) และการเผชญหนากนระหวางผคาดวยกน โดยสวนราชการจะเผชญหนากบผประกอบการกเมอถงขนตอนการท าสญญาเทานน ซงสงผลชวยลดปญหาการทจรตและการสมยอมราคาในการจดซอจดจางภาครฐได

3) สนบสนนใหผคาภาครฐ หรอผทเกยวของ สามารถเขารวมการจดซอจดจางไดอยางสะดวกและเทาเทยมกน อกทงชวยพฒนาสนคาและบรการใหมความเปนมาตรฐานส าหรบจดซอจดจางกบภาครฐมากยงขนดวย


71

4) ลดตนทนของทงภาครฐและเอกชน โดยจากเดมผคาหรอผประกอบการจ าเปนตองเดนทางมายงสวนราชการเพอมาขอรบ/ซอเอกสาร และเสนอราคายง ณ สถานทสวนกลางทสวนราชการเปนผก าหนด เปลยนเปนใหสามารถขอรบ/ซอเอกสาร และยนขอเสนอราคาไดทางอเลกทรอนกสทงหมด และในกรณชนะการประกวดราคากไมเสยคาบรการจดการประกวดราคาใหแกผใหบรการตลาดกลางอเลกทรอนกสแตอยางใด จงท าใหสามารถชวยลดตนทนในการเขารวมประกวดราคาของผคาได ในขณะทภาครฐจะไดประโยชนทางออม กลาวคอ หากการประกวดราคาเปนไปตามกลไก ไมมการสมยอมราคา ผลพลอยไดทภาครฐไดรบตามมา คอ การสามารถน างบประมาณทประหยดไดจากการจดซอจดจางไปจดสรรกบโครงการอนๆ ทส าคญของภาครฐตอไปได

5) ผคาหรอผประกอบการสามารถตดตามสถานะโครงการของตนเองไดตลอดเวลา และยงทราบขอมลขาวสารของโครงการอนๆ ทอยในความสนใจหรออยในธรกจทผคานนๆ ด าเนนกจการอยไดอยางสะดวก รวดเรว ทนเวลา

การด าเนนการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาอเลกทรอนกส e-Bidding ถอเปนสวนหนงของการปฏรปการจดซอจดจางภาครฐ ซงภาครฐคาดหวงเพอเปนการวางรากฐานการด าเนนการจดซอจดจางโครงการทส าคญของภาครฐใหด าเนนการดวยความโปรงใส มประสทธภาพ และลดการทจรตคอรปชน ซงน าไปสการยอมรบทงภาคเอกชนและระดบนานาชาต รวมถงเปนกลไกทส าคญในการพฒนาประเทศตอไป


72

บทท 5 การศกษาผลการจดซอจดจางผานสถตเชงพรรณนา

การศกษาเปรยบเทยบผลการจดซอจดจางภาครฐ ดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส

ระหวางวธ e-Auction และ e-Bidding ผวจยไดด าเนนการศกษาโดยแบงเปน 3 สวน คอ สวนทหนง เปนการศกษาเปรยบเทยบลกษณะทวไปของโครงการจดซอจดจาง และผลการจดซอจดจาง ผานสถตเชงพรรณนา สวนทสอง เปนการวเคราะหเปรยบเทยบผลการจดซอจดจาง ของวธประกวดราคา e-Auction กบ e-Bidding ผานสถตเชงอนมาน และสวนทสาม เปนบทสมภาษณผทมสวนเกยวของกบการจดซอจดจาง เพอน ามาใชประกอบการอธบายผลการศกษาและวเคราะหแนวโนมการปรบตวของผรบเหมากอสรางในอนาคต โดยในบทนจะแสดงผลการศกษาเฉพาะสวนทหนง คอ การใชสถตเชงพรรณนาในการอธบายผลการศกษาเบองตน ตลอดจนแสดงผลการวเคราะหอตราการกระจกตวของผรบเหมากอสราง เพอใชประกอบการวเคราะหเปรยบเทยบและหาความสมพนธผานสถตเชงอนมานในบทท 6 ตอไป 5.1 ความแตกตางของจ านวนผรบเหมากอสรางในแตละชนงาน และสทธในการเขารวมประมลงานกอสราง สาขางานทาง ของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท

กรมทางหลวง และกรมทางหลวงชนบท เปนหนวยงานภาครฐ สงกดกระทรวงคมนาคม มภารกจและเปาหมายเกยวกบการพฒนาโครงสรางพนฐานดานทางหลวง เพอเพมขดความสามารถของระบบโครงสรางพนฐานและบรการคมนาคมขนสง ใหเกดความคมคาและทวถง เพอตอบสนองตอยทธศาสตรการพฒนาประเทศ ซงทง 2 หนวยงาน จะแบงการรบผดชอบและดแลทางตามประเภททางหลวง โดยกรมทางหลวง เปนผรบผดชอบดแลทางหลวง 3 ประเภท คอ ทางหลวงพเศษ ทางหลวงแผนดน และทางหลวงสมปทาน ในขณะทกรมทางหลวงชนบท จะเปนผดแลรบผดชอบทางหลวงชนบทและทางหลวงทองถน และแมทง 2 หนวยงาน จะมภารกจความรบผดชอบทคลายกน แตกลบมหลกเกณฑในการคดสรร การก าหนดสทธ ในการเสนอราคาประมลตอโครงการ และการจดชนผรบเหมากอสราง รวมถงจ านวนผรบเหมากอสรางทแตกตางกน ซงในงานศกษานเปนการศกษาเปรยบเทยบผลการจดซอจดจางของวธประกวดราคาอเลกทรอนกสทมความเกยวของกบเงอนไขหรอสทธในการเสนอราคาของผรบเหมากอสรางในชนตางๆ ดงนน จงท าการศกษาและสรปเฉพาะหลกเกณฑเงอนไขในการเสนอราคาประมลตอโครงการของผรบเหมากอสราง สาขางานทาง ของกรม


73

ทางหลวงและกรมทางหลวงชนบทเทานน ดงตารางท 5.1 เพอน าไปประกอบการวเคราะหผลการจดซอจดจางในล าดบถดไป

ตารางท 5.1 แสดงผลการสรปความแตกตางของเงอนไขการเสนอราคาประมลตอหนงโครงการ และจ านวนผรบเหมากอสราง สาขางานทางในแตละชนงาน ของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท

ชนผรบเหมากอ สราง สาขางาน

ทาง

กรมทางหลวง กรมทางหลวงชนบท

สทธในการประมลวงเงนตอโครงการ (ไมเกน) ลบ.

จ านวนผรบเหมากอสราง

สทธในการประมลวงเงนตอ

โครงการ (ไมเกน) ลบ.

จ านวนผรบเหมา กอสราง

ชนพเศษ ไมจ ากดวงเงน* 58 ราย ไมจ ากดวงเงน 98 ราย ชน 1 500 88 ราย 150 89 ราย

ชน 2 300 121 ราย 60 155 ราย ชน 3 150 94 ราย 20 173 ราย

ชน 4 60 216 ราย 10 246 ราย

รวม 577 ราย 761 ราย หมายเหต. จากหลกเกณฑและวธการคดเลอกผมคณสมบตเบองตนในการจางของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท รวบรวมและสรปโดยผวจย.

จากตารางท 5.1 แสดงใหเหนถงความแตกตางของจ านวนผรบเหมากอสราง และสทธในการเสนอราคาประมลของผรบเหมากอสรางแตละชนงานของทง 2 กรมทตางกน ดงนน ในการวเคราะหผลการจดซอจดจาง ในบทน จงจะแสดงขอมลเปรยบเทยบลกษณะการแขงขน และผลการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction กบ วธ e-Bidding ในภาพรวม และจ าแนกตามพนทโครงการกอสราง และขนาดโครงการ ซงอางองตามเกณฑการแบงชนของผรบเหมางานทางของแตละกรม เพอสะทอนการแขงขนและน ามาเปรยบเทยบประสทธภาพผลการจดซอจดจางไดดยงขน


74

5.2 กรมทางหลวง

สวนของงานศกษาน ผวจยจะวเคราะหศกษาเปรยบเทยบลกษณะทวไปของโครงการจดซอจดจาง และผลการจดซอจดจาง ผานสถตเชงพรรณนา โดยพจารณาเฉพาะขอมลการจดซอจดจางของกรมทางหลวง ดงน

5.2.1 การเปรยบเทยบลกษณะทวไปของโครงการจดซอจดจาง

ขอมลโครงการกอสรางทน ามาศกษาครงน ประกอบดวย งบประมาณโครงการ ราคากลาง ขอมลราคาทชนะการประมล และสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมล โดยจ านวนขอมลโครงการกอสรางของกรมทางหลวงทใชในการศกษาครงน รวม 4,754 โครงการ มลคางบประมาณรวม 207,431.87 ลานบาท ราคากลางรวม 194,538.64 ลานบาท ราคาทชนะการประมลรวม 188,880.35 ลานบาท สามารถประหยดงบประมาณ (จากราคากลาง) ไดรวม 5,628.28 ลานบาท คดเปนรอยละ 2.91 ของราคากลาง ทงน หากจ าแนกเปรยบเทยบตามวธประกวดราคาอเลกทรอนกส สามารถสรปไดดงน

ขอมลโครงการกอสรางทใชวธ e-Auction ทน ามาศกษาครงน จ านวน 2,794 โครงการ งบประมาณรวม 104,356.32 ลานบาท คดเปนรอยละ 50.31 ของงบประมาณรวมทงหมด ราคากลางรวม 101,119.53 ลานบาท คดเปนรอยละ 51.98 ของราคากลางรวมทงหมด ราคาทชนะการประมลรวมทงหมด 99,106.76 ลานบาท คดเปนรอยละ 52.47 ของราคาทชนะการประมลรวมทงหมด สามารถประหยดจากราคากลาง จ านวน 2,012.78 ลานบาท คดเปนรอยละ 1.99 ของราคากลาง

ขอมลโครงการกอสรางทใชวธประกวดราคา e-Bidding ทใชในการศกษาครงน จ านวน 1,960 โครงการ งบประมาณรวม 103,075.55 ลานบาท คดเปนรอยละ 49.69 ของงบประมาณรวมทงหมด ราคากลางรวม 93,419.11 ลานบาท คดเปนรอยละ 48.02 ของราคากลางรวมทงหมด และราคาทชนะการประมลรวม 89,773.59 ลานบาท คดเปนรอยละ 47.53 ของราคาทชนะการประมลรวมทงหมด และสามารถประหยดงบประมาณ (ค านวณจากราคากลาง) จ านวน 3,645.50 ลานบาท คดเปนรอยละ 3.90 ของราคากลาง ดงตารางท 5.2


75

ตารางท 5.2 แสดงขอมลโครงการกอสรางของกรมทางหลวง

ภาพรวมของโครงการกอสราง วธ e-Auction วธ e-Bidding รวม

จ านวน จ านวน จ านวน จ านวนโครงการ (โครงการ) 2,794 1,960 4,754 งบประมาณโครงการรวม (ลบ.) 104,356.32 103,075.55 207,431.87 ราคากลางรวม (ลบ.) ราคาทชนะการประมล (ลบ.)

101,119.53 99,106.76

93,419.11 89,773.59

194,538.64 188,880.35

สวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมล (ลบ.)

2,012.78 3,645.50 5,658.28

รอยละของสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมล (รอยละ)

1.99 3.90 2.91

หมายเหต. จากการรวบและสรปโดยผวจย.

การจดสรรงบประมาณโครงการกอสราง แยกตามพนทโครงการ จากขอมลงบประมาณโครงการกอสรางของกรมทางหลวงทน ามาศกษาครงน

หากจ าแนกตามพนทโครงการ พบวา ภาคกลาง เปนพนททไดรบการจดสรรงบประมาณกอสรางมากทสด รองลงมา คอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคเหนอ และภาคใต ตามล าดบ โดยขอมลงบประมาณป 2558 ทใชวธประกวดราคาดวยวธ e-Auction พบวา งบประมาณถกจดสรรไปยงพนทภาคกลางมากทสด จ านวนรวม 34,674.75 ลานบาท คดเปนรอยละ 33.23 ของงบประมาณป 2558 ทใชวธประกวดราคาดวยวธ e-Auction รองลงมา คอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคเหนอ และภาคใต ตามล าดบ ในขณะทงบประมาณป 2559 ทใชวธประกวดราคาดวยวธ e-Bidding นน พบวา งบประมาณถกจดสรรไปยงพนทภาคกลางมากทสด จ านวนรวม 64,428.53 ลานบาท คดเปน 62.50 ของงบประมาณป 2559 ทใชวธประกวดราคาดวยวธ e-Bidding รองลงมาเปนภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคเหนอ และภาคใต ตามล าดบ ตามตารางท 5.3


76

ตารางท 5.3 แสดงขอมลการจดสรรงบประมาณโครงการกอสรางของกรมทางหลวง แยกตามพนทโครงการ

พนทโครงการ วธ e-Auction วธ e-Bidding

จ านวนโครงการ

งบประมาณ (ลานบาท)

รอยละ จ านวนโครงการ


รอยละ

เหนอ 651 24,586.68 23.56 600 13,210.42 12.82 ตะวนออกเฉยงเหนอ 891 29,284.76 28.06 644 17,541.26 17.02 กลาง 905 34,674.75 33.23 516 64,428.53 62.50 ใต 347 15,810.13 15.15 200 7,895.34 7.66

รวม 2,794 104,356.32 100.00 1,960 103,075.55 100.00

หมายเหต. จากการรวบรวมขอมลของผวจย.

ขอมลการชนะประมลของผรบเหมากอสราง แยกตามชนผรบเหมากอสราง ตามขอมลจ านวนการจดทะเบยนเปนผรบเหมากอสราง สาขางานทาง ของกรม

ทางหลวงทไดแสดงไวขางตนขอ 5.1 ทผานมา พบวา จ านวนผรบเหมากอสรางในแตละชนงานมจ านวนทแตกตางกน รวมถงมขอจ ากดในการเสนอราคาประมลของแตละโครงการทแตกตางกน ดงนน หากพจารณาขอมลราคาชนะการประมลโดยจ าแนกตามชนผเหมากอสราง ดงตารางท 5.4 พบวา ผรบเหมาชนพเศษ มมลคาโครงการทชนะการประมลสดสด ทง 2 วธ ซงสวนหนงเนองมาจากการก าหนดสทธในการเสนอราคาประมลตอโครงการของกรมทางหลวง ทใหสทธในการเสนอราคาประมลแกผรบเหมาชนพเศษไดไมจ ากดวงเงน โดยปงบประมาณ 2558 ทใชวธ e-Auction ผรบเหมาชนพเศษ สามารถชนะการประมลโครงการ จ านวน 337 โครงการ มลคางานรวม 54,220.09 ลานบาท คดเปนรอยละ 54.71 และปงบประมาณ 2559 ทใชวธ e-Bidding ผรบเหมาชนพเศษ สามารถชนะการประมลโครงการ จ านวน 201 โครงการ มลคางานรวม 65,140.34 ลานบาท คดเปนรอยละ 72.56 ของงบประมาณ 2559 ทใชวธ e-Bidding ในขณะผรบเหมากอสรางชนอนๆ (ชน 1-4) จะมจ านวนโครงการ และมลคางานในล าดบรองมา


77

ตารางท 5.4 แสดงขอมลจ านวนโครงการและราคาทชนะประมลของผรบเหมากอสราง แยกตามชนผรบเหมา

ชนผรบเหมากอสราง

สาขางานทาง

วธ e-Auction วธ e-Bidding


ราคาทชนะประมล

(ลานบาท)




รอยละ

ชนพเศษ 337 54,220.09 54.71 201 65,140.34 72.56 ชน 1 839 20,427.66 20.61 546 10,504.23 11.70 ชน 2 910 16,668.45 16.84 623 8,867.52 9.88 ชน 3 182 3,035.90 3.06 161 1,941.39 2.16 ชน 4 526 4,734.66 4.78 429 3,319.92 3.70

รวม 2,794 99,086.76 100.00 1,960 89,773.40 100.00

หมายเหต. จากการรวบรวมโดยผวจย.

5.2.2 การเปรยบเทยบผลการจดซอจดจางในภาพรวม ▪ สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (สวนลดจากราคากลาง)

จากขอมลโครงการกอสรางของกรมทางหลวงทใชศกษาครงน จ านวน 4,754 โครงการ เมอน ามาเปรยบเทยบสวนลดจากราคากลางในภาพรวมของวธประกวดราคา e-Auction และวธ e-Bidding พบวา การจดซอจดจางดวยวธ e-Bidding นน ท าใหประหยดงบประมาณจากราคากลางไดสงกวา การจดซอจดจางดวยวธ e-Auction โดยจากภาพท 5.1 แสดงการกระจายของขอมลโครงการกอสรางกบสวนลดจากราคากลาง (รอยละ) ทงหมด ซงการจดซอจดจางดวยวธ e-Auction สามารถประหยดงบประมาณจากราคากลาง หรอใหสวนลดจากราคากลางเฉลยตอโครงการ จ านวน 0.72 ลานบาท (รายละเอยดเพมเตมในภาคผนวก ง) หรอคดเปนรอยละ 1.01 แตเมอเปลยนมาใชการจดซอจดจางดวยวธ e-Bidding สามารถประหยดงบประมาณจากราคากลาง หรอใหสวนลดจากราคากลางเฉลยเพมขนเปน 1.86 ลานบาทตอโครงการ หรอเฉลยเพมขนคดเปน รอยละ 4.43 ตอโครงการ


78

ภาพท 5.1 การกระจายของขอมลโครงการกอสรางกบสวนลดจากราคากลาง (รอยละ). จากการวเคราะหเปรยบเทยบโดยผวจย.

▪ สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล แยกตามผชนะประมล

จากผลการศกษาเปรยบเทยบสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล แยกตามผชนะประมล พบวา หลงการจดซอจดจางดวยวธ e-Bidding ผประมลทกชนงานเสนอราคาประมลต ากวาราคากลางสงขน ดงภาพท 5.2 ซงสงผลใหภาครฐสามารถประหยดงบประมาณจากราคากลางไดสงขนสอดคลองกบผลการจดซอจดจางทไดแสดงกอนหนา โดยผรบเหมาชน 4 มพฤตกรรมการเสนอราคาประมลต ากวาราคากลางในสดสวนทสงทสดเมอเทยบกบผรบเหมาชนอน

ภาพท 5.2 สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลย (รอยละ) แยกตามผชนะประมล. จากการวเคราะหเปรยบเทยบโดยผวจย.

4.29 2.00 1.99 1.951.81

12.878.09 6.92 7.92 7.25

0.00

10.00

20.00

ชน 4 ชน 3 ชน 2 ชน 1 ชนพเศษ

สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลย (รอยละ) แยกตามผชนะประมล

e-Auction e-Bidding

หนวย (รอยละ)


79

▪ จ านวนผซอเอกสารการประมล จากตารางท 5.5 เปนการแสดงขอมลจ านวนผซอเอกสารการประมลของ

โครงการกอสรางทศกษาทงหมด ซงมจ านวนผซอเอกสารการประมลสงสด 38 ราย และต าสดเพยง 1 ราย จ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลยตอโครงการ จ านวน 8.69 ราย มคาเบยงเบนมาตรฐาน 6.19 และเมอเปรยบเทยบตามวธการประกวดราคาอเลกทรอนกส สามารถจ าแนกไดดงน

ก. โครงการกอสรางทใชวธ e-Auction มจ านวนผซอเอกสารการประมลสงสด 31 ราย และต าสดเพยง 1 ราย จ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลยตอโครงการ จ านวน 7.19 ราย มคาเบยงเบนมาตรฐาน 4.71

ข. โครงการกอสรางทใชวธ e-Bidding มจ านวนผซอเอกสารการประมลสงสด 38 ราย และต าสดเพยง 1 ราย จ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลยตอโครงการ จ านวน 10.85 ราย มคาเบยงเบนมาตรฐาน 7.32 ตารางท 5.5 แสดงขอมลจ านวนผซอเอกสารการประมลของกรมทางหลวง

ภาพรวมของโครงการ กอสราง

วธ e-Auction วธ e-Bidding รวม

จ านวน (ราย) จ านวน (ราย) จ านวน (ราย) จ านวนผซอเอกสารประมลสงสด 31.00 38.00 38.00 จ านวนผซอเอกสารประมลต าสด 1.00 1.00 1.00 จ านวนผซอเอกสารประมลเฉลย 7.19 10.85 8.69 คาเบยงเบนมาตรฐาน 4.71 7.32 6.19 หมายเหต. จากการรวบรวมขอมลโดยผวจย.

▪ จ านวนผเขารวมการประมล

การประกวดราคาทางอเลกทรอนกส ทศกษาในครงนมผเขารวมประมลสงสด 27 ราย และต าสดเพยง 1 ราย ผเขารวมประมลเฉลยตอโครงการ จ านวน 3.51 ราย มคาเบยงเบนมาตรฐาน 2.46 และเมอเปรยบเทยบตามวธการประกวดราคาอเลกทรอนกส สามารถจ าแนกได ดงน

ก. โครงการกอสรางทใชวธ e-Auction มจ านวนผเขารวมการประมลสงสด 27 ราย และต าสดเพยง 1 ราย จ านวนผเขาประมลเฉลยตอโครงการ จ านวน 4.01 ราย มคาเบยงเบนมาตรฐาน 2.67


80

ข. โครงการกอสรางทใชวธ e-Bidding มจ านวนผซอเอกสารการประมลสงสด 15 ราย และต าสดเพยง 1 ราย จ านวนผเขาประมลเฉลยตอโครงการ จ านวน 2.79 ราย มคาเบยงเบนมาตรฐาน 1.90 รายละเอยดดงตาราง ท 5.6 ตารางท 5.6 แสดงขอมลจ านวนผเขารวมประมลของกรมทางหลวง



จ านวน (ราย) จ านวน (ราย) จ านวน (ราย) จ านวนผเขารวมประมลสงสด 27.00 15.00 27.00 จ านวนผเขารวมประมลต าสด 1.00 1.00 1.00 จ านวนผเขารวมประมลเฉลย 4.01 2.79 3.51 คาเบยงเบนมาตรฐาน 2.67 1.90 2.46 หมายเหต. จากการรวบรวมขอมลโดยผวจย.

▪ จ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอก จากตารางท 5.7 เปนการแสดงขอมลจ านวนผทไมผานเกณฑการคดเลอกของ

โครงการกอสรางทศกษาทงหมด ซงมจ านวนผรบเหมากอสรางทไมผานเกณฑการคดเลอกสงสด 7 ราย และต าสด คอ 0 ราย หรออกนยหนง คอ ผานเกณฑการคดเลอกทกราย ส าหรบจ านวนผทไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลยตอโครงการ จ านวน 0.05 ราย มคาเบยงเบนมาตรฐาน 0.29 และเมอเปรยบเทยบตามวธการประกวดราคาอเลกทรอนกส สามารถจ าแนกไดดงน

ก. โครงการกอสรางทใชวธ e-Auction มจ านวนผทไมผานเกณฑการคดเลอกสงสด 2 ราย และต าสด 0 ราย หรออกนยหนงผานเกณฑการคดเลอกทงหมด จ านวนผทไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลยตอโครงการ จ านวน 0.01 ราย มคาเบยงเบนมาตรฐาน 0.12

ข. โครงการกอสรางทใชวธ e-Bidding มจ านวนผทไมผานเกณฑการคดเลอกสงสด 7 ราย และต าสด 0 ราย จ านวนผทไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลยตอโครงการ จ านวน 0.10 ราย มคาเบยงเบนมาตรฐาน 0.43


81

ตารางท 5.7 แสดงขอมลจ านวนผทไมผานเกณฑการคดเลอกการประมลของกรมทางหลวง



จ านวน (ราย) จ านวน (ราย) จ านวน (ราย) จ านวนผไมผานเกณฑคดเลอกสงสด 2.00 7.00 7.00 จ านวนผไมผานเกณฑคดเลอกต าสด 0.00 0.00 0.00 จ านวนผไมผานเกณฑคดเลอกเฉลย 0.01 0.10 0.05 คาเบยงเบนมาตรฐาน 0.12 0.43 0.29 หมายเหต. จากการรวบรวมขอมลโดยผวจย.

▪ ระยะเวลาในการจดซอจดจาง

จากตารางท 5.8 เปนการแสดงขอมลระยะเวลาการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสของโครงการกอสรางทศกษาทงหมด พบวา การจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสใชเวลาสงสดถง 363 วน และใชเวลาต าทสดเพยง 14 วนเทานน ส าหรบระยะเวลาการจดซอจดจาง เฉลยตอโครงการ 39.20 วน มคาเบยงเบนมาตรฐาน 24.65 และเมอเปรยบเทยบตามวธการประกวดราคาอเลกทรอนกส สามารถจ าแนกไดดงน

ก. โครงการกอสรางทใชวธ e-Auction ใชระยะเวลาจดซอจดจางนานทสด 365 วน และใชระยะเวลาจดซอจดจางสนทสด 14 วน ระยะเวลาจดซอจดจางเฉลยตอโครงการ 41.82 วน มคาเบยงเบนมาตรฐาน 28.79

ข. โครงการกอสรางทใชวธ e-Bidding มใชระยะเวลาจดซอจดจางนานทสด 174 วน และใชระยะเวลาจดซอจดจางสนทสด 17 วน ระยะเวลาจดซอจดจางเฉลยตอโครงการ 35.46 วน มคาเบยงเบนมาตรฐาน 16.38


82

ตารางท 5.8 แสดงระยะเวลาการจดซอจดจางของกรมทางหลวง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส



จ านวน (วน) จ านวน (วน) จ านวน (วน) ระยะเวลาการจดซอจดจางสงสด 363.00 174.00 363.00 ระยะเวลาการจดซอจดจางต าสด 14.00 17.00 14.00 ระยะเวลาการจดซอจดจางเฉลย 41.82 35.46 39.20 คาเบยงเบนมาตรฐาน 28.79 16.38 24.65 หมายเหต. จากการรวบรวมขอมลโดยผวจย.

5.2.3 การเปรยบเทยบผลการจดซอจดจาง จ าแนกตามขนาดโครงการ จากขอมลโครงการกอสรางทใชศกษาครงน หากเปรยบเทยบโดยจ าแนกตามวธ

ประกวดราคาอเลกทรอนกส และขนาดโครงการ สามารถสรปไดดงน โครงการกอสรางสวนใหญของกรมทางหลวง ทงวธ e-Auction และ e-Bidding เปน

โครงการขนาดเลกมลคาไมเกน 60.00 ลานบาท คดเปนรอยละ 96.81 และ 95.92 ของจ านวนโครงการทงหมด ตามล าดบ แตขณะเดยวกนกลบมมลคางบประมาณในการจดซอจดจางรวม ในอนดบรองลงมาจากมลคาโครงการกอสรางขนาดใหญทมมลคาเกน 500 ลานบาทขนไป ทมจ านวนโครงการ คดเปนเพยง 2.22 และ 2.81 ตามล าดบ ทงน เนองมาจากโครงการกอสรางขนาดใหญ มมลคางบประมาณตอโครงการสงมากเมอเทยบกบโครงการกอสรางขนาดเลก เชน โครงการขนาดใหญทมงบประมาณเกน 500 ลานบาทขนไป ในปงบประมาณ 2558 ทใชวธจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction มงบประมาณเฉลยตอตอโครงการ 809.05 ลานบาท มจ านวนโครงการ 62 โครงการ คดเปนเพยงรอยละ 2.22 แตกลบมมลคางบประมาณรวมถง 50,160.80 ลานบาท เมอเทยบกบโครงการขนาดเลกไมเกน 60 ลานบาท ทมงบประมาณเฉลยตอโครงการ 17.32 ลานบาท แมมจ านวนโครงการสงถง 2,705 โครงการ คดเปนรอยละ 96.81 แตมมลคางบประมาณรวมเพยง 46,862.67 ลานบาท ซงนอยกวามลคางบประมาณของโครงการขนาดใหญ เปนตน

นอกจากน จากขอมลโครงการทน ามาศกษาครงน พบวา การจดสรรงบประมาณของกรมทางหลวง ในแตละปมการจดสรรเปนโครงการกอสรางขนาดทแตกตางกน โดยในปงบประมาณป 2558 ทใชวธ e-Auction พบวา งบประมาณโครงการสวนใหญไดรบการจดสรรเปนโครงการขนาดใหญเกน 500 ลานบาท และโครงการขนาดเลกไมเกน 60 ลานบาท ในสดสวนทใกลเคยงกน คอคดเปนรอยละ 48.07 และ 44.90 ของงบประมาณป 2558 ทใชวธจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction ทงหมด ตามล าดบ แตส าหรบปงบประมาณ 2559 ทใชวธ e-Bidding งบประมาณสวนใหญถกจดสรรเปน


83

โครงการขนาดใหญเกน 500 ลานบาท ในสดสวนทมากขนเมอเทยบกบปกอน โดยคดเปนรอยละ 69.79 และดวยเหตนจงท าใหงบประมาณเฉลยตอโครงการสงขน เปน 52.59 ลานบาท เมอเทยบกบปงบประมาณ 2558 ทมงบประมาณเฉลยตอโครงการ 37.35 ลานบาท

ส าหรบราคากลาง และราคาทชนะการประมล จะมมลคานอยลงจากงบประมาณ ไมวาจะใชจดซอจดจาง ดวยวธทางอเลกทรอนกสดวยวธใดกตาม เนองจากการจดซอจดจาง ทงวธ e-Auction และ e-Bidding มขนตอนของการของงบประมาณโครงการ และการคดราคากลาง ตลอดจนการเสนอราคาทเหมอนกน กลาวคอ การเสนอราคาประมลจะถกก าหนดใหใชราคากลางเปนราคาตงตนของการประมล โดยผทเสนอราคาไดต าสดและมคณสมบตครบถวน จะเปนผชนะการประมล (รายละเอยดเพมเตมในภาคผนวก ง ตารางท ง.1)

สวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมล (สวนลดจากราคากลาง) การเปรยบเทยบผลการจดซอจดจาง ซงวดคาโดยใชสวนตางราคากลางกบราคาทชนะ

การประมล (สวนลดจากราคากลาง) ของ 2 วธประกวดราคา ซงจ าแนกตามขนาดโครงการ พบวา วธ e-Bidding ผชนะการประมลเสนอราคาประมลต ากวาราคากลางเฉลยเพมขนในทกขนาดโครงการ เมอเทยบกบวธ e-Auction โดยจากภาพท 5.3-5.4 เปนการแสดงสวนตางของราคากลางกบราคาทชนะประมล ในรปแบบคาเฉลยตอโครงการทเปนมลคา (จ านวนเงน) และในรปแบบคาเฉลย รอยละ จากผลการศกษา พบวา ในภาพรวมสวนใหญทง 2 วธ ใหผลลพธของสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมลเฉลยทสอดคลองกน กลาวคอ มสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมลเฉลยเพมขน เมอขนาดโครงการมขนาดใหญขน และจะลดลงเมอขนาดโครงการเกน 500 ลานบาทขนไป เนองจากมขอก าหนดสทธในการเสนอราคาประมลเฉพาะผรบเหมาชนพเศษเทานน และโครงการขนาด 300-500 ลานบาท ใหสวนลดจากราคากลางสงทสดเมอเทยบกบโครงการขนาดอนๆ


84

ภาพท 5.3 แสดงสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมลเฉลย (จ านวนเงน) แยกตามขนาดโครงการ. จากการวเคราะหเปรยบเทยบของผวจย.

ภาพท 5.4 แสดงสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมลเฉลย (รอยละ) แยกตามขนาดโครงการ. จากการวเคราะหเปรยบเทยบของผวจย.

0.13 0.6415.26

54.06

14.760.56

10.21

36.76

86.88

22.00

0

20

40

60

80

100

ไมเกน 60 ลบ. 60 – 150 ลบ. 150 – 300 ลบ. 300 – 500 ลบ. มากกวา 500 ลบ.

สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลย แยกตามขนาดโครงการ

e-Auction e-Bidding

หนวย: ลบ.

0.92 0.525.97

12.15

1.88

4.29

17.28 18.65 20.28

2.52

0

5

10

15

20

25


สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลย (รอยละ)

e-Auction e-Bidding

หนวย: รอยละ


85

แตอยางไรกด การประกวดราคาทง 2 วธ แมใหสวนลดจากราคากลางทสอดคลองกน แตเปนทนาสงเกตวา โครงการขนาดใหญเกน 500 ลานบาท ทจดซอจดจางโดยทง 2 วธ มสวนลดจากราคากลางเฉลยตอโครงการในรปแบบมลคาจ านวนเงนนอยกวา สวนลดจากราคากลางเฉลยของโครงการขนาด 150-300 ลานบาท และขนาด 300-500 ลานบาท กลาวคอ โครงการขนาดใหญเกน 500 ลานบาทใหสวนลดจากราคากลางเฉลยตอโครงการ จ านวน 14.76 และ 22.00 ลานบาท ตามล าดบ ในขณะทโครงการขนาด 150-300 ลานบาท และขนาด 300-500 ลานบาท มสวนลดจากราคากลางเฉลย 15.26-86.88 ลานบาท ซงขอมลดงกลาวอาจสะทอนไดวาการแขงขนของโครงการกอสรางขนาดใหญของกรมทางหลวงยงเกดการแขงขนทไมเตมทมากนก หรอยงมกระจกตวของการแขงขน ดงนน การพจารณาการกระจกตวของอตสาหกรรมรบเหมากอสรางของกรมทางหลวงจะแสดงรายละเอยดในสวนท 2 เรองการศกษาการกระจกตวของผรบเหมากอสรางทชนะการประกวดราคา โดยใชอตราการกระจกตว (Concentration Ratio: CR) เปนเกณฑในการวด

จ านวนผซอเอกสารการประมล จากการศกษาพบวา วธ e-Bidding มจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลยเพมขนใน

ทกขนาดโครงการ ดงภาพท 5.5 โดยโครงการทมผซอเอกสารการประมลมากทสด ทง 2 วธ คอ โครงการทมงบประมาณ 150–500 ลานบาท เนองจากโครงการขนาดดงกลาวมจ านวนโครงการนอย แตมจ านวนผรบเหมากอสรางทมสทธเสนอราคามจ านวนมาก จงสงผลใหมจ านวนผสนใจซอเอกสารการประมลมากกวาโครงการขนาดอนๆ

ภาพท 5.5 แสดงจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลย แยกตามขนาดโครงการ. จากการวเคราะหเปรยบเทยบโดยผวจย.

7.0710.75

14.23 14.40

9.42

10.7613.33

19.73

17.73

10.56

0.00

5.00

10.00

15.00

20.00

25.00


จ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลย แยกตามขนาดโครงการ

e-Auction e-Bidding


86

จ านวนผเขารวมการประมล ผลการศกษา พบวา วธ e-Bidding มจ านวนผเขารวมการประมลเฉลยลดลงในทกขนาด

โครงการ ดงภาพท 5.6 นอกจากนขนาดโครงการทมผเขารวมประมลเฉลยนอยทสด คอโครงการขนาดเลกไมเกน 60 ลานบาท เนองจากมจ านวนโครงการจ านวนมาก และมลคางานแตละโครงการต า จงท าใหมผสนใจเขารวมการประมลนอยกวาโครงการขนาดอนๆ นอกจากนทง 2 วธ ใหผลลพธของจ านวนผสนใจซอเอกสารการผเขารวมการประมลทไมสอดคลองกน กลาวคอ วธ e-Auction มจ านวนผเขารวมการประมลเฉลยเพมขนตามขนาดโครงการทสงขน และมผเขารวมการประมลลดลง เมอขนาดโครงการเกน 500 ลานบาทขนไป แตในขณะทวธ e-Bidding มผเขารวมการประมลลดลง เมอขนาดโครงการเกน 300 ลานบาทขนไป

ภาพท 5.6 แสดงจ านวนผเขารวมประมลเฉลย แยกตามขนาดโครงการ. จากการวเคราะหเปรยบเทยบโดยผวจย.

แตอยางไรกด การประกวดราคาทง 2 วธ ของโครงการขนาดตงแตชวง 150-500 ลานบาท

มจ านวนผซอเอกสารการประมลและมผเขารวมประมลสงสด ซงจากการสมภาษณผรบเหมากอสราง ท าใหทราบวา ผรบเหมากอสรางสวนใหญ ตองการเลอนชนผรบเหมาใหสงขน เพอเพมโอกาสในการเขาประมลงานในโครงการขนาดใหญมากขน โดยตามหลกเกณฑการเลอนชนผรบเหมาของกรมทางหลวง จะมการก าหนดมลคางานตอสญญาเพอใชประกอบการขอเลอนจดชนเปนผรบเหมากอสรางของ ประกอบกบจ านวนโครงการขนาดดงกลาวมจ านวนนอย ดวยเหตนจงท าใหโครงการขนาดตงแต

3.88

9.0010.00

13.30

6.84

2.71

5.677.64 6.55

3.45

0.002.004.006.008.00

10.0012.0014.00


จ านวนผเขารวมประมลเฉลย แยกตามขนาดโครงการ

e-Auction e-Bidding


87

ชวง 150-500 ลานบาท จงมจ านวนผสนใจเขารวมและซอเอกสารการประมลเปนจ านวนมาก เมอเทยบกบโครงการในขนาดอน นอกจากนผลการจดซอจดจาง ดานการแขงขน พบวา ทง 2 วธใหผลลพธในทศทางตรงขามกน กลาวคอ วธ e-Bidding มจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลยมากกวาวธ e-Auction แตมจ านวนผเขารวมประมลนอยกวา และใหสวนลดจากราคากลางสงกวาวธ e-Auction ซงผลดงกลาวขดแยงกบทฤษฎทางเศรษฐศาสตรทกลาววา หากมจ านวนผขาย (ผเขารวมประมล) มากขน ราคาสนคาจะต าลงหรอเกดการแขงขนมากขน และในขณะเดยวกนเปนทนาสงเกตวาการประมลทง 2 วธ มผเขารวมซอเอกสารจ านวนมาก แตเพราะเหตใดถงมผเขารวมประมลในสดสวนทนอย ซงขอมลผลลพธเบองตนทไดน อาจจะบงชไดวาการประมลยงมความผดปกตบางอยาง และอาจท าใหการประมลยงไมเกดประสทธภาพสงสด แตทงน เนองจากขอมลโครงการทน ามาศกษาเปรยบเทยบครงน มจ านวนโครงการและมลคาโครงการทแตกตางกน จงตองน าขอมลดงกลาวไปเปรยบเทยบและหาความสมพนธโดยใชสถตเชงอนมาน ดวยวธ T-test for Independent Samples และการวเคราะหดวยวธการถดถอยเชงพห (Multiple Regression Analysis) รวมถงขอมลจากการสมภาษณ เช งลกจากผประกอบการภาคเอกชนมาวเคราะหและประกอบการอธบายในบทท 6-7

จ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอก ผลการศกษา พบวา วธ e-Bidding มจ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลยเพมขน

เมอเปรยบเทยบกบวธ e-Auction ดงภาพท 5.7 โดยเฉพาะอยางยงโครงการขนาด 150-300 ลานบาท มจ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกมากทสด เมอเทยบกบโครงการขนาดอน

ภาพท 5.7 แสดงจ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลย แยกตามขนาดโครงการ. จากการวเคราะหเปรยบเทยบโดยผวจย.

0.01 0.000.08 0.00 0.02

0.100.00

0.45

0.27

0.090.00

0.50


จ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลย แยกตามขนาดโครงการ

e-Auction e-Bidding


88

ระยะเวลาการจดซอจดจาง การเปรยบเทยบระยะเวลาการจดซอจดจางเฉลยของ 2 วธประกวดราคา พบวา วธ

e-Bidding ใชระยะเวลาการจดซอจดจางนอยกวา วธ e-Auction ดงภาพท 5.8 โดยโครงการขนาดเลกไมเกน 60 ลานบาท ใชระยะเวลาการจดซอจดจางนอยทสด และโครงการขนาดใหญทมมลคาเกน 500 ลานบาทใชระยะเวลาจดซอจดจางนานทสด

ภาพท 5.8 แสดงระยะเวลาการจดซอจดจางเฉลย แยกตามขนาดโครงการ. จากการวเคราะหเปรยบเทยบโดยผวจย.

ท งน หากพจารณารายละเอยดของระยะเวลาจดซอจดจางส งสด และต าสด (รายละเอยดเพมเตมในภาคผนวก ง ตารางท ง.4) พบประเดนทนาสนใจ คอ วธ e-Auction ใชระยะเวลาจดซอจดจางสงสดถง 363 วน และต าสดเพยง 14 วน สวนวธ e-Bidding ใชระยะเวลาจดซอจดจางสงสด 174 วน และต าสดเพยง 17 วน ซงระยะเวลาสงสดและต าสดดงกลาวแตกตางกนคอนขางมาก รวมถงผลลพธของวธ e-Bidding ทใชระยะเวลาการจดซอจดจางเฉลยนอยกวาวธ e-Auction นน ขดแยงกบผลจากการศกษาขนตอนของการประมลของทง 2 วธ ทไดแสดงในบทท 4 ซงพบวาการประกวดราคาทง 2 วธ มขนตอนและการก าหนดระยะเวลาการประกาศราง TOR,ประกาศเชญชวน, การใหหรอขายเอกสารประกอบการประมลทเหมอนกน

38.74

108.75 111.85140.20

141.10

32.6954.00

90.36 83.82108.49

0.0020.0040.0060.0080.00

100.00120.00140.00160.00


ระยะเวลาการจดซอจดจางเฉลย แยกตามขนาดโครงการ

e-Auction e-Bidding


89

5.2.4 การเปรยบเทยบผลการจดซอจดจาง แยกตามพนทโครงการกอสราง การเปรยบเทยบลกษณะทวไปของโครงการกอสรางของกรมทางหลวง โดย

จ าแนกตามวธประกวดราคาอเลกทรอนกส และพนทโครงการ สามารถสรปไดดงน การจดสรรงบประมาณโครงการกอสรางไปยงพนทตางๆ ของกรมทางหลวง

ขนอยแผนยทธศาสตรการพฒนาโครงสรางพนฐานดานคมนาคมขนสงในแตละป แตจากขอมลโครงการกอสรางทน าใชในงานศกษาน เปนโครงการกอสรางทมงบประมาณในชวงป 2558-2559 ซงพบวา การจดสรรงบประมาณสวนใหญถกจดสรรมายงพนทภาคกลางมากทสด โดยคดเปนรอยละ 33.23 ของปงบประมาณ 2558 ทใชวธ e-Auction และรอยละ 62.51 ของปงบประมาณ 2559 ทใชวธ e-Bidding รองลงมาคอ พนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคเหนอ ตามล าดบ ส าหรบพนททไดรบการจดสรรงบประมาณโครงการกอสรางนอยทสด คอ พนทภาคใต ซงคดเปนรอยละ 15.15 ของปงบประมาณ 2558 ทใชวธ e-Auction และรอยละ 7.66 ของปงบประมาณ 2559 ทใชวธ e-Bidding (รายละเอยดเพมเตมในภาคผนวก ง ตารางท ง.5)

สวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมล (สวนลดจากราคากลาง) การเปรยบเทยบผลการจดซอจดจาง ซงวดคาโดยใชสวนตางราคากลางกบราคาทชนะ

การประมล ของ 2 วธประกวดราคา โดยจ าแนกตามพนทโครงการกอสราง พบวา สวนใหญการประกวดราคาโดยวธวธ e-Bidding มสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมลเฉลยเพมขน ในทกพนท (ทงรปแบบจ านวนเงนและรปแบบรอยละ) เมอเทยบกบวธ e-Auction ยกเวนในเขตพนทภาคเหนอทมสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมลลดลง ดงภาพท 5.9 แตอยางไรกดหากคดเปนรอยละ ดงภาพท 5.10 พบวาพนทภาคเหนอมสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมลเพมขน กลาวคอ จากเดมมสวนตางราคากลางกบราคาทนะการประมลเฉลยคดเปนรอยละ 1.18 แตหลงใชวธ e-Bidding มสวนตางราคาดงกลาวเพมขนเปนรอยละ 1.85 ทงน การเพมขนของสวนลดจากราคากลางในรปแบบรอยละดงกลาวสวนทางกบราคากลางทเปนตวเงน (จ านวนเงน) ทลดลง ซงจากการสอบถามผประกอบการท าใหทราบวา ความแตกตางดงกลาวอาจเปนเพราะมลคาโครงการ เนองจากกรณหากเปนโครงการขนาดใหญ แมมสวนตางราคาราคากลางกบราคาทชนะประมล (รอยละ) นอย แตเมอคดเปนมลคาเงนจะสงกวา เมอเทยบกบโครงการขนาดเลกทแมมสดสวนของผลตางราคากลางกบราคาประมลสง แตเมอคดเปนมลคาเงนกลบนอยกวา นอกจากนจากภาพดงกลาว ยงพบวา เมอมการใชวธจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding ท าใหพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคกลาง เปนพนททมการแขงขนราคาสงขนจากเดมเปนอยางมาก


90

ภาพท 5.9 แสดงสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมลเฉลย (จ านวนเงน) แยกตามพนทโครงการกอสราง. จากการวเคราะหเปรยบเทยบโดยผวจย.

ภาพท 5.10 แสดงสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมลเฉลย (รอยละ) แยกตามพนทโครงการกอสราง. จากการวเคราะหเปรยบเทยบโดยผวจย.

0.76 0.710.53

1.16

0.55

2.52 2.74

1.39

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

เหนอ ตะวนออกเฉยงเหนอ กลาง ใต

สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลย แยกตามพนทโครงการ

e-Auction e-Bidding

1.180.87 0.71 1.78

1.85

6.765.07

3.02

0

2

4

6

8



e-Auction e-Bidding




91

จ านวนผซอเอกสารการประมล จากการศกษา พบวา วธ e-Bidding มจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลยเพมขนใน

ทกภาค โดยโครงการกอสรางในภาคตะวนออกมจ านวนผสนใจซอเอกสารการประมลเฉลยสงสด ไมวาจะใชวธประกวดราคาใดกตาม รองลงมาคอ ภาคเหนอ ภาคใต และภาคกลาง ดงภาพท 5.11

ภาพท 5.11 แสดงจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลย แยกตามพนทโครงการกอสราง. จากการวเคราะหเปรยบเทยบโดยผวจย.

จ านวนผเขารวมการประมล ผลการศกษา พบวา วธ e-Bidding มจ านวนผเขารวมการประมลเฉลยลดลงในทกภาค

ดงภาพท 5.12 โดยภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เปนพนททมจ านวนผเขารวมประมลสงสดไมวาใชวธประกวดราคาใดกตาม

ภาพท 5.12 แสดงจ านวนผเขารวมประมลเฉลย แยกตามพนทโครงการกอสราง. จากการวเคราะหเปรยบเทยบโดยผวจย.

6.658.…

6.55 5.57

9.03

15.95

7.52 8.45

0369

121518


จ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลย แยกตามพนทโครงการ

e-Auction e-Bidding

3.154.38 4.22 4.16

2.25

3.05 2.92 3.18

012345


จ านวนผเขารวมประมลเฉลย แยกตามพนทโครงการ

e-Auction e-Bidding


92

ทงน จากภาพท 5.11-5.12 ขางตน พบวา ทง 2 วธ ใหผลลพธในทศทางตรงขามกน กลาวคอ วธ e-Bidding มจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลยมากกวาวธ e-Auction แตมจ านวนผเขารวมประมลนอยกวา และใหสวนลดจากราคากลางสงกวาวธ e-Auction ซงผลการจดซอจดจางดงกลาว สอดคลองกบผลการจดซอจดจาง ทแยกตามขนาดโครงการ รวมถงยงขดแยงกบทฤษฎทางเศรษฐศาสตรทไดกลาวไวขางตนทผานมา ซงผลลพธดงกลาว อาจกลาวไดวาการประกวดราคาโดยวธ e-Bidding แมจะใหสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมลเพมขน ชวยใหภาครฐประหยดงบประมาณมากขน แตการประมลหรอการจดซอจดจางดงกลาวอาจยงไมเกดประสทธภาพสงสดเทาทควร เนองจากตามทฤษฎการประมลในบทท 2 กลาวไววา “หากการประมลใดๆ มผเขารวมประมลจ านวนมาก จะสงผลท าใหเกดโอกาสของการทจะไดผทสรางประโยชนสงสด เขามาอยในกระบวนการประมลจดซอจดจางมากขน ตลอดจนท าใหเกดการแขงขน ภายใตกลไกราคา โดยผทสรางประโยชนสงสด จะเปนผเสนอราคาทต าทสด และสามารถท างานไดตรงตามคณลกษณะทภาครฐก าหนด จะเปนผทชนะการประมลและไดงานนนๆ ซงผลดงกลาวจะท าใหการจดซอจดจางภาครฐเกดประสทธภาพ” ดงนน ผลจากการจดซอจดจางโดยวธ e-Bidding ทมจ านวนผทเขารวมประมลลดลง แตใหผลตางดานราคามากขน จงอาจท าใหการจดซอจดจางของภาครฐ ยงไมเกดประสทธภาพสงสด ซงการวเคราะหสาเหตของผลดงกลาว ผวจยจงไดสมภาษณเชงลกกบผทมสวนทเกยวของกบการประกวดราคาทางอเลกทรอนกส เพอวเคราะหหาสาเหตและเพอหาแนวทางในการปรบปรงกระบวนการจดซอจดจางของภาครฐใหมประสทธภาพใหดยงขน โดยจะกลาวในบทท 7

จ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอก เมอแบงตามพนทโครงการกอสราง พบวา เมอใชวธจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding ม

จ านวนผ ไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลยเพมขน เมอเปรยบเทยบกบวธ e-Auction ดงภาพท 5.13 โดยเฉพาะอยางยงในภาคใต มจ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลยเพมขนสงสด จากเดมมจ านวนผรบเหมากอสรางทไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลย 0.01 รายตอโครงการ แตเมอใชการประกวดราคาวธ e-Bidding มผทผานไมเกณฑการคดเลอกเฉลยเพมขน เปน 0.24 รายตอโครงการ ในขณะทภาคเหนอ เปนพนททมผทไมเกณฑการคดเลอกนอยทสด ไมวาจะประกวดราคาดวยวธใดกตาม


93

ภาพท 5.13 แสดงจ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลย แยกตามพนทโครงการกอสราง. จากการวเคราะหเปรยบเทยบโดยผวจย.

ระยะเวลาการจดซอจดจาง การเปรยบเทยบระยะเวลาการจดซอจดจางเฉลยของ 2 วธประกวดราคา และจ าแนก

เปนตามพนทโครงการกอสราง พบวา วธ e-Bidding ใชระยะเวลาการจดซอจดจางนอยกวา วธ e-Auction ดงภาพท 5.14 ทงน ระยะเวลาทใชแตละภาคใกลเคยงกน คอ วธ e-Auction แตละภาคใชเวลานาน 40.71-43.69 วน ในขณะทการประมลดวยวธ e-Bidding ใชระยะเวลานาน 33.51-39.11 วน

ภาพท 5.14 แสดงระยะเวลาการจดซอจดจางเฉลย แยกตามพนทโครงการกอสราง. จากการวเคราะหเปรยบเทยบโดยผวจย.

0.00 0.01 0.02 0.01

0.060.08 0.11

0.24

0.00

0.10

0.20

0.30


จ านวนผไมผานเกณฑคดเลอกเฉลย แยกตามพนทโครงการ

e-Auction e-Bidding

40.71 41.77 41.98 43.59

33.51 34.40 39.11 35.39

0.0010.0020.0030.0040.0050.00


ระยะเวลาในการจดซอจดจางเฉลย แยกตามพนทโครงการ

e-Auction e-Bidding


94

5.2.5 การวเคราะหอตราการกระจกตวของผรบเหมากอสราง การวดอตราการกระจกของผรบเหมากอสรางทชนะการประกวดราคาของ

กรมทางหลวงในภาพรวม การวดอตราการกระจกของผรบเหมากอสรางทชนะการประกวดราคาของกรม

ทางหลวงในภาพรวม เปนการจดล าดบผชนะการประกวดราคาทางอเลกทรอนกสของโครงการจางกอสรางทจดซอจดจาง โดยรวมราคาทชนะการประมลของผประกอบการแตละรายทมมลคารวมสงสด 4 ล าดบแรก และ 8 ล าดบแรก ตามล าดบ เพอน ามาค านวณหาอตราการกระจกตวของธรกจรบเหมากอสรางของกรมทางหลวงไดดงน ตารางท 5.9 แสดงอตราการกระจกตวของธรกจรบเหมากอสรางของกรมทางหลวง

อตราสวนการกระจกตว

CR4 CR8

วธ e-Auction วธ e-Bidding วธ e-Auction วธ e-Bidding คา CR 0.1101 0.1728 0.1928 0.2825

การแปลผล การกระจกตวต า การกระจกตวต า การกระจกตวต า การกระจกตวต า

หมายเหต. จากการค านวณโดยผวจย.

จากตารางขางตน แสดงอตราการกระจกตวของธรกจรบเหมากอสรางของกรมทางหลวง โดยอตราการกระจกตว (Concentration Ratio) พจารณาจากสวนแบงทางการตลาดของผประกอบการทเปนผชนะการประกวดราคาทมลคางานรวมสงสด 4 และ 8 ล าดบแรก โดยแบงตามวธประกวดราคา e-Auction และ e-Bidding พบวา หากคดเฉพาะ 4 รายแรกของผชนะการประมลทมมลคาราคาทชนะการประมลรวมสงสด อตราการกระจกตว (Concentration Ratio: CR) หรอ CR4 = 0.1101 และ 0.1728 ตามล าดบ และหากคดเฉพาะ 8 รายแรก อตราการกระจกตว (Concentration Ratio: CR) หรอ CR8 = 0.1928 และ 0.2825 ตามล าดบ ซงอตราการกระจกตวดงกลาวทงหมด นอยกวารอยละ 34 แสดงวาภาพรวมโครงสรางทางการตลาดของธรกจรบเหมากอสรางของกรมทางหลวง มการกระจกต า หรอมการแขงขนสง โดยผประกอบการทเปนผชนะการประกวดราคาทมมลคางานรวมสงสด 4 และ 8 ล าดบแรกทงหมดเปนผรบเหมาชนพเศษ (รายละเอยดในภาคผนวก ตามตารางท ง.9) เนองจากหลกเกณฑของกรมทางหลวงในการก าหนดการเขารวมประกวดราคาของงานทมมลคางานเกน 500 ลานบาท จะตองเปนผรบเหมาชนพเศษเทานน


95

การวดอตราการกระจกของผรบเหมากอสรางทชนะการประกวดราคาของกรมทางหลวง แยกตามขนาดโครงการ

จากขอมลการศกษาเปรยบเทยบผลการจดซอจดจาง แยกตามขนาดโครงการทแสดงในสวนท 5.2.3 ทผานมา พบวา แตละขนาดโครงการมผลการจดซอจดจางทแตกตางกน ดงนน ในสวนนจงเปนการวดอตราการกระจกตวของธรกจรบเหมากอสราง แยกตามขนาดโครงการ เพอวเคราะหวาโครงการแตละขนาดมอตราการกระจกตว หรอการแขงขนเปนอยางไร ซงมรายละเอยดดงน ตารางท 5.10 แสดงอตราการกระจกตวของธรกจรบเหมากอสราง แยกตามขนาดโครงการ

ขนาดโครงการ


CR4 CR8

วธ e-Auction วธ e-Bidding วธ e-Auction วธ e-Bidding

ไมเกน 60 ลานบาท 0.0603 0.0642 0.1067 0.1140

61-150 ลานบาท* 1.0000 1.0000 N/A N/A

151-300 ลานบาท 0.4507 0.4707 0.7609 0.8079

301-500 ลานบาท 0.0184 0.0194 0.0321 0.0328

501 ลานบาทขนไป 0.1079 0.1639 0.1817 0.2735

หมายเหต. จากการค านวณโดยผวจย, *เนองจากจ านวนขอมลโครงการขนาด 60-150 ลานบาท มจ านวนโครงการสงสด เพยง 4 โครงการ จงไมสามารถค านวณอตราการกระจกตวของผประกอบการ 8 รายทมสวนแบงตลาดสงสดได

จากตารางขางตนแสดงอตราการกระจกตวของธรกจรบเหมากอสรางของกรมทางหลวง แยกตามขนาดโครงการ โดยพจารณาสวนแบงทางการตลาดของผชนะการประมลทมมลคางานรวมสงสด 4 และ 8 ล าดบแรก โดยแบงตามวธประกวดราคา e-Auction และ e-Bidding พบวา

โครงการขนาดเลกทมงบประมาณไมเกน 60 ลานบาท หากคดเฉพาะ 4 รายแรกของผชนะการประมลทมมลคาราคาทชนะการประมลรวมสงสด อตราการกระจกตว (Concentration Ratio: CR) หรอ CR4 = 0.0603 และ 0.0642 ตามล าดบ และหากคดเฉพาะ 8 รายแรกทมมลคาราคาทชนะการประมลรวมสงสด อตราการกระจกตว (Concentration Ratio: CR) หรอ CR8 = 0.1067 และ 0.1140 ตามล าดบ ซงอตราการกระจกตวดงกลาวท งหมด นอยกวารอยละ 34 แสดงวาภาพรวม


96

โครงสรางทางการตลาดของธรกจรบเหมากอสรางของโครงการขนาดเลกเกน 60 ลานบาทของกรมทางหลวง มการกระจกต า หรอมการแขงขนสง

ส าหรบโครงการทมงบประมาณไมเกน 61-150 ลานบาท, 151-300 ลานบาท และ 301-500 ลานบาท เนองจากจ านวนโครงการกอสรางของชวงประมาณดงกลาวมจ านวนนอย โดยสงสดเพยง 13 โครงการ ดงนน จงไมสามารถแปลผลจากอตราการกระจกตว (Concentration Ratio: CR) ทค านวณได

โครงการทมงบประมาณ 501 ลานบาทขนไป ผชนะการประมลทมมลคาราคาทชนะการประมลรวมสงสด 4 ราย อตราการกระจกตว (Concentration Ratio: CR) หรอ CR4 = 0.1079 และ 0.1639 ตามล าดบ และหากคดเฉพาะ 8 รายแรกทมมลคาราคาทชนะการประมลรวมสงสด อตราการกระจกตว (Concentration Ratio: CR) หรอ CR8 = 0.1817 และ 0.2735 ตามล าดบ ซงอตราการกระจกตวดงกลาวทงหมด นอยกวารอยละ 34 แสดงวา มการกระจกต า หรอมการแขงขนสง อยางไรกด การแขงขนดงกลาว จะแขงขนเฉพาะผรบเหมาชนพเศษเทานน เนองจากตามหลกเกณฑการจดชนของผรบเหมากอสรางทก าหนดสทธในการเสนอราคาทมลคางาน เกน 500 ลานบาทใหเฉพาะผรบเหมาชนพเศษเทานน

การวดอตราการกระจกของผรบเหมากอสรางทชนะการประกวดราคาของกรมทางหลวง แยกพนทโครงการ

เพอวเคราะหวาพนทโครงการแตละแหงมอตราการกระจกตว หรอการแขงขนเปนอยางไร ซงมรายละเอยดดงน ตารางท 5.11 แสดงอตราการกระจกตวของธรกจรบเหมากอสราง แยกตามพนทโครงการ

พนทโครงการ (ภาค)


CR4 CR8


เหนอ 0.3516 0.3522 0.4967 0.4653

ตะวนออกเฉยงเหนอ 0.2304 0.3355 0.3525 0.4799

กลาง 0.1967 0.2460 0.3283 0.4153

ใต 0.4160 0.5772 0.6517 0.7504



97

จากตารางท 5.11 แสดงอตราการกระจกตวของธรกจรบเหมากอสรางของกรมทางหลวง แยกพนทโครงการกอสราง โดยอตราการกระจกตว (Concentration Ratio) พจารณาสวนแบงทางการตลาดของผชนะการประมลทมมลคางานรวมสงสด 4 และ 8 ล าดบแรก โดยแบงตามวธประกวดราคา e-Auction และ e-Bidding พบวา ภาคใตมอตราการกระจกตวสงสดเมอเทยบกบภาคอนๆ โดยหากคดเฉพาะ 4 รายแรกทมมลคางานรวมสงสด อตราการกระจกตว (Concentration Ratio: CR) หรอ CR4 = 0.4160 และ 0.5772 ตามล าดบ แสดงวา มการกระจกตวปานกลาง หรอมการแขงขนปานกลาง และหากคดเฉพาะ 8 รายแรกทมมลคาราคาทชนะการประมลรวมสงสด อตราการกระจกตว (Concentration Ratio: CR) หรอ CR8 = 0.6517 และ 0.7504 ตามล าดบ แสดงวา ผรบเหมากอสราง 8 รายแรกทชนะการประมล ดวยวธ e-Auction มสวนแบงตลาดรวมรอยละ 65.17 มการกระจกตวปานกลาง หรอมการแขงขนปานกลาง แตเมอมาใชวธ e-Bidding ผรบเหมากอสราง 8 รายแรกทชนะการประมล มสวนแบงตลาดรวมรอยละ 75.04 มการกระจกตวสง หรอมการแขงขนต า

ภาคเหนอ หากคดเฉพาะ 4 รายแรกของผชนะการประมลทมมลคาราคาทชนะการประมลรวมสงสด อตราการกระจกตว (Concentration Ratio: CR) หรอ CR4 = 0.3516 และ 0.3522 ตามล าดบ และหากคดเฉพาะ 8 รายแรกทมมลคาราคาทชนะการประมลรวมสงสด อตราการกระจกตว (Concentration Ratio: CR) หรอ CR8 = 0.4967 และ 0.4653 ตามล าดบ ซงอตราการกระจกตวดงกลาวทงหมด อยระหวางรอยละ 34-66 แสดงวาภาพรวมโครงสรางทางการตลาดของธรกจรบเหมากอสรางของกรมทางหลวงในภาคเหนอมการกระจกตวปานกลาง หรอมการแขงขนปานกลาง

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคกลาง มการกระจกตว หรอการแขงขนทสอดคลองกน ดงน หากคดเฉพาะ 4 รายแรกของผชนะการประมลทมมลคาราคาทชนะการประมลรวมสงสด อตราการกระจกตว (Concentration Ratio: CR) หรอ CR4 ของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ แยกตามวธประกวดราคา e-Auction และ e-Bidding ม CR4 = 0.2304 และ 0.3355 ตามล าดบ และภาคกลาง CR8 = 0.1967 และ 0.2460 ตามล าดบ แสดงวา มการกระจกตวต า หรอมการแขงขนสง และหากคดเฉพาะ 8 รายแรกทมมลคาราคาทชนะการประมลรวมสงสด ของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ แยกตามวธประกวดราคา e-Auction และ e-Bidding มคา CR8 = 0.3525และ 0.4799 ตามล าดบ และภาคกลาง CR8 = 0.3283 และ 0.4153 ตามล าดบ แสดงวา มการกระจกตวปานกลาง หรอมการแขงขนปานกลาง


98

5.3 กรมทางหลวงชนบท

งานศกษาสวนนมงแสดงคาสถตเชงพรรณนาของขอมลการจดซอจดจางของกรมทางหลวงชนบท รายละเอยดดงน

5.3.1 การเปรยบเทยบลกษณะทวไปของโครงการจดซอจดจาง

ขอมลโครงการกอสรางทน ามาศกษาครงน ประกอบดวย งบประมาณโครงการ ราคากลาง ขอมลราคาทชนะการประมล และสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมล โดยจ านวนขอมลโครงการกอสรางทใชในการศกษาครงน รวม 6,934 โครงการ มลคางบประมาณรวม 83,137.78 ลานบาท ราคากลางรวม 82,447.85 ลานบาท ราคาทชนะการประมลรวม 77,033.54 ลานบาท สามารถประหยดงบประมาณ (จากราคากลาง) ไดรวม 5,414.31 ลานบาท คดเปนรอยละ 6.57 ของราคากลาง ทงน หากจ าแนกเปรยบเทยบตามวธประกวดราคาอเลกทรอนกส สามารถสรปไดดงน

ขอมลโครงการกอสรางทใชวธ e-Auction ทน ามาศกษาครงน จ านวน 4,530 โครงการ งบประมาณรวม 47,657.76 ลานบาท คดเปนรอยละ 57.32 ของงบประมาณรวม ราคากลางรวม 47,577.76 ลานบาท คดเปนรอยละ 57.71 ของราคากลางรวมทงหมด ราคาทชนะการประมลรวม 46,103.97 ลานบาท คดเปนรอยละ 59.85 ของราคาทชนะการประมลรวมทงหมด สามารถประหยดจากราคากลาง จ านวน 1,473.79 ลานบาท คดเปนรอยละ 3.10 ของราคากลางของโครงการกอสรางทใชวธ e-Auction

ขอมลโครงการกอสรางทใชวธประกวดราคา e-Bidding ทใชในการศกษาครงน จ านวน 2,404 โครงการ งบประมาณรวม 35,480.02 ลานบาท คดเปนรอยละ 42.68 ของงบประมาณรวม ราคากลางรวม 34,870.08 ลานบาท คดเปนรอยละ 42.29 ของราคากลางรวมทงหมด และราคาทชนะการประมลรวม 30,929.57 ลานบาท คดเปนรอยละ 40.15 ของราคาทชนะการประมลรวมทงหมด และสามารถประหยดงบประมาณ (จากราคากลาง) จ านวน 3,940.51 ลานบาท คดเปนรอยละ 11.30 ของราคากลางของโครงการกอสรางทใชวธ e-Bidding ดงตารางท 5.12


99

ตารางท 5.12 แสดงขอมลโครงการกอสรางของกรมทางหลวงชนบท

ภาพรวมของโครงการกอสราง วธ e-Auction วธ e-Bidding รวม

จ านวน จ านวน จ านวน จ านวนโครงการ (โครงการ) 4,530 2,404 6,934 งบประมาณโครงการรวม (ลบ.) 47,657.76 35,480.02 83,137.78 ราคากลางรวม (ลบ.) ราคาทชนะการประมล (ลบ.)

47,577.76 46,103.97

34,870.08 30,929.57

82,447.85 77,033.54

สวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมล (ลบ.)

1,473.79

3,940.51

5,414.31

รอยละของสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมล (รอยละ)

3.10

11.30

6.57

หมายเหต. จากการรวบและสรปโดยผวจย.

การจดสรรงบประมาณโครงการกอสราง แยกตามพนทโครงการ จากขอมลงบประมาณโครงการกอสรางของกรมทางหลวงชนบททน ามาศกษา

ครงน หากจ าแนกตามพนทโครงการ พบวา ภาคกลาง เปนพนททไดรบการจดสรรงบประมาณกอสรางมากทสด รองลงมา คอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคเหนอ และภาคใต ตามล าดบ โดยขอมลงบประมาณป 2558 ทใชวธประกวดราคาดวยวธ e-Auction งบประมาณถกจดสรรไปยงพนทภาคกลาง จ านวนรวม 16,153.91 ลานบาท คดเปนรอยละ 39.30 ของงบประมาณป 2558 ทใชวธประกวดราคาดวยวธ e-Auction รองลงมาเปนภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคเหนอ และภาคใต ตามล าดบ ในขณะทงบประมาณป 2559 ทใชวธประกวดราคาดวยวธ e-Bidding นน ถกจดสรรไปยงพนทภาคกลางมากทสดเชนเดยวกน จ านวนรวม 14,178.73 ลานบาท คดเปน 39.96 ของงบประมาณป 2559 ทใชวธประกวดราคาดวยวธ e-Bidding รองลงมาเปนภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคเหนอ และภาคใต ตามล าดบ ตามตารางท 5.13


100

ตารางท 5.13 แสดงขอมลการจดสรรงบประมาณโครงการกอสราง แยกตามพนทโครงการ

พนทโครงการ วธ e-Auction วธ e-Bidding





รอยละ

เหนอ 991 9,595.00 20.13 644 8,974.59 25.29 ตะวนออกเฉยงเหนอ 1,572 14,633.91 30.71 836 9,872.36 27.83 กลาง 1,383 16,153.91 33.90 757 14,178.73 39.96 ใต 584 7,274.94 15.26 166 2,454.34 6.92

รวม 4,530 47,657.76 100.00 2,403 35,480.02 100.00 หมายเหต. จากการรวบรวมขอมลของผวจย.

ขอมลการชนะประมลของผรบเหมากอสราง แยกตามชนผรบเหมากอสราง ตามขอมลจ านวนการจดทะเบยนเปนผรบเหมากอสราง สาขางานทางของกรม

ทางหลวงชนบททไดแสดงในขอ 5.1 ขางตนของบท พบวา จ านวนผรบเหมากอสรางในแตละชนงานมจ านวนทแตกตางกน รวมถงมขอจ ากดในการเสนอราคาประมลของแตละโครงการทแตกตางกน ดงนน หากพจารณาขอมลราคาชนะการประมลมาจ าแนกตามชนผเหมากอสราง ดงตารางท 5.14 พบวา การประกวดราคาทง 2 วธ ผรบเหมาชนพเศษ มมลคาโครงการทชนะการประมลสดสด ซงสวนหนงเนองมาจากการก าหนดสทธในการเสนอราคาประมลตอโครงการของกรมทางหลวงชนบท ทใหสทธในการเสนอราคาประมลแกผรบเหมาชนพเศษไดไมจ ากดวงเงน โดยปงบประมาณ 2558 ทใชวธ e-Auction ผรบเหมาชนพเศษ สามารถชนะการประมลโครงการ จ านวน 876 โครงการ มลคางานรวม 15,371.85 ลานบาท คดเปนรอยละ 33.34 และปงบประมาณ 2559 ทใชวธ e-Bidding ผรบเหมาชนพเศษ สามารถชนะการประมลโครงการ จ านวน 536 โครงการ มลคางานรวม 15,244.47 ลานบาท คดเปนรอยละ 49.29


101

ตารางท 5.14 แสดงขอมลจ านวนโครงการและราคาทชนะประมลของผรบเหมากอสราง แยกตามชนผรบเหมา

ชนผรบเหมากอสราง

สาขางานทาง








รอยละ

ชนพเศษ 876 15,371.85 33.34 536 15,244.47 49.29 ชน 1 1,083 10,703.77 23.22 573 5,427.64 17.55 ชน 2 898 7,797.60 16.91 476 3,997.38 12.92 ชน 3 1,206 9,279.15 20.13 626 4,838.52 15.64 ชน 4 467 2,951.60 6.40 193 1,421.56 4.60

รวม 4,530 46,103.97 100.00 2,404 30,929.57 100.00

หมายเหต. จากการรวบรวมโดยผวจย.

5.3.2 การเปรยบเทยบผลการจดซอจดจางในภาพรวม สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (สวนลดจากราคากลาง) จากขอมลโครงการกอสรางของกรมทางหลวงชนบททใชศกษาครงน จ านวนรวม

6,934 โครงการ เมอน ามาเปรยบเทยบผลสวนลดจากราคากลางในภาพรวม โดยแยกวธประกวดราคา e-Auction และ e-Bidding พบวา การจดซอจดจางดวยวธ e-Bidding นน ประหยดงบประมาณจากราคากลางไดสงกวา การจดซอจดจางดวยวธ e-Auction โดยจากภาพท 5.15 แสดงการกระจายของขอมลโครงการกอสรางของกรมทางหลวงชนบทกบสวนลดจากราคากลาง (รอยละ) ทงหมด ซงการจดซอจดจางดวยวธ e-Auction สามารถประหยดงบประมาณจากราคากลาง หรอใหสวนลดจากราคากลางเฉลยตอโครงการ จ านวน 0.33 ลานบาท (รายละเอยดเพมเตมในภาคผนวก จ ตารางท จ.2) หรอประหยดจากราคากลางเฉลยคดเปนรอยละ 2.19 แตเมอเปลยนมาใชการจดซอจดจางดวยวธ e-Bidding สามารถประหยดงบประมาณจากราคากลาง หรอใหสวนลดจากราคากลางเฉลยเพมขนเปน 1.64 ลานบาทตอโครงการ หรอคดเปนเฉลย รอยละ 8.01


102

ภาพท 5.15 การกระจายของขอมลโครงการกอสรางของกรมทางหลวงชนบทกบสวนลดจากราคากลาง (รอยละ). จากการวเคราะหเปรยบเทยบโดยผวจย.

สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล แยกตามผชนะประมล จากผลการศกษาเปรยบเทยบสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล แยกตาม

ผชนะประมล พบวา หลงการจดซอจดจางดวยวธ e-Bidding ผประมลทกชนงานเสนอราคาประมลต ากวาราคากลางสงขน ดงภาพท 5.16 ซงสงผลใหภาครฐสามารถประหยดงบประมาณจากราคากลางสงขนสอดคลองกบผลการจดซอจดจางทไดแสดงกอนหนา นอกจากนยงพบวา ผรบเหมาชน 4 มพฤตกรรมการเสนอราคาประมลต ากวาราคากลางในสดสวนทสงทสดเมอเทยบกบผรบเหมาชนอน

ภาพท 5.16 สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลย (รอยละ) แยกตามผชนะประมล. จากการวเคราะหเปรยบเทยบโดยผวจย.

4.29 2.00 1.99 1.951.81

12.878.09

6.92 7.927.25

0.00

10.00

20.00

ชน 4 ชน 3 ชน 2 ชน 1 ชนพเศษ

สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลย (รอยละ) แยกตามผชนะประมล

e-Auction e-Bidding

หนวย (รอยละ)


103

จ านวนผซอเอกสารการประมล จากตารางท 5.15 เปนการแสดงขอมลจ านวนผซอเอกสารการประมลของของ

กรมทางหลวงชนบท ซงมจ านวนผซอเอกสารการประมลสงสด 66 ราย และต าสดเพยง 1 ราย จ านวน ผซอเอกสารการประมลเฉลยตอโครงการ จ านวน 9.44 ราย มคาเบยงเบนมาตรฐาน 7.17 และเมอเปรยบเทยบตามวธการประกวดราคาอเลกทรอนกส สามารถจ าแนกไดดงน

▪ โครงการกอสรางทใชวธ e-Auction มจ านวนผซอเอกสารการประมลสงสด 66 ราย และต าสดเพยง 1 ราย จ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลยตอโครงการ จ านวน 8.70 ราย มคาเบยงเบนมาตรฐาน 7.23

▪ โครงการกอสรางทใชวธ e-Bidding มจ านวนผซอเอกสารการประมลสงสด 43 ราย และต าสดเพยง 1 ราย จ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลยตอโครงการ จ านวน 10.83 ราย มคาเบยงเบนมาตรฐาน 6.83 ตารางท 5.15 แสดงขอมลจ านวนผซอเอกสารการประมลของกรมทางหลวงชนบท


วธ e-Auction

วธ e-Bidding รวม

จ านวน (ราย) จ านวน (ราย) จ านวน (ราย)

จ านวนผซอเอกสารประมลสงสด 66.00 43.00 43.00 จ านวนผซอเอกสารประมลต าสด 1.00 1.00 1.00 จ านวนผซอเอกสารประมลเฉลย 8.70 10.83 9.44 คาเบยงเบนมาตรฐาน 7.23 6.83 7.17

หมายเหต. จากการรวบรวมขอมลโดยผวจย.

จ านวนผเขารวมการประมล การประกวดราคาทางอเลกทรอนกส ทศกษาในครงนมผเขารวมประมลสงสด 35

ราย และต าสดเพยง 1 ราย ผเขารวมประมลเฉลยตอโครงการ จ านวน 4.72 ราย มคาเบยงเบนมาตรฐาน 4.44 และเมอเปรยบเทยบตามวธการประกวดราคาอเลกทรอนกส สามารถจ าแนกได ดงน

▪ โครงการกอสรางทใชวธ e-Auction มจ านวนผเขารวมการประมลสงสด 35 ราย และต าสดเพยง 1 ราย จ านวนผเขารวมประมลเฉลยตอโครงการ จ านวน 5.27 ราย มคาเบยงเบนมาตรฐาน 5.13


104

▪ โครงการกอสรางทใชวธ e-Bidding มจ านวนผซอเอกสารการประมลสงสด 17 ราย และต าสดเพยง 1 ราย จ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลยตอโครงการ จ านวน 3.68 ราย มคาเบยงเบนมาตรฐาน 2.37 รายละเอยดดงตาราง ท 5.16 ตารางท 5.16 แสดงขอมลจ านวนผเขารวมประมลของกรมทางหลวงชนบท



จ านวน (ราย) จ านวน (ราย) จ านวน (ราย) จ านวนผเขารวมประมลสงสด 35.00 17.00 35.00 จ านวนผเขารวมประมลต าสด 1.00 1.00 1.00 จ านวนผเขารวมประมลเฉลย 5.27 3.68 4.72 คาเบยงเบนมาตรฐาน 5.13 2.37 4.44

หมายเหต. จากการรวบรวมขอมลโดยผวจย. จ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอก จากตารางท 5.17 เปนการแสดงขอมลจ านวนผทไมผานเกณฑการคดเลอกของ

โครงการกอสรางทศกษาทงหมด มจ านวนผทไมผานเกณฑการคดเลอกสงสด 4 ราย และต าสด คอ 0 ราย หรออกนยหนง คอ ผานเกณฑการคดเลอกทกราย ส าหรบจ านวนผท ไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลยตอโครงการ จ านวน 0.08 ราย มคาเบยงเบนมาตรฐาน 0.36 และเมอเปรยบเทยบตามวธการประกวดราคาอเลกทรอนกส สามารถจ าแนกไดดงน

▪ โครงการกอสรางทใชวธ e-Auction มจ านวนผทไมผานเกณฑการคดเลอกสงสด 3 ราย และต าสด 0 ราย หรออกนยหนงผานเกณฑการคดเลอกทงหมด จ านวนผท ไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลยตอโครงการ จ านวน 0.01 ราย มคาเบยงเบนมาตรฐาน 0.13

▪ โครงการกอสรางทใชวธ e-Bidding มจ านวนผทไมผานเกณฑการคดเลอกสงสด 4 ราย และต าสด 0 ราย จ านวนผทไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลยตอโครงการ จ านวน 0.21 ราย มคาเบยงเบนมาตรฐาน 0.55


105

ตารางท 5.17 แสดงขอมลจ านวนผทไมผานเกณฑการคดเลอกการประมลของกรมทางหลวงชนบท



จ านวน (ราย) จ านวน (ราย) จ านวน (ราย) จ านวนผไมผานเกณฑคดเลอกสงสด 3.00 4.00 4.00 จ านวนผไมผานเกณฑคดเลอกต าสด 0.00 0.00 0.00 จ านวนผไมผานเกณฑคดเลอกเฉลย 0.01 0.21 0.08 คาเบยงเบนมาตรฐาน 0.13 0.55 0.36 หมายเหต. จากการรวบรวมขอมลโดยผวจย.

ระยะเวลาในการจดซอจดจาง จากตารางท 5.18 เปนการแสดงขอมลระยะเวลาการจดซอจดจาง โดยวธประกวด

ราคาทางอเลกทรอนกสของโครงการกอสรางทศกษาทงหมด ซงพบวา การจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสใชเวลาสงสดถง 267 วน และใชเวลาต าทสดเพยง 18 วนเทานน ส าหรบระยะ เวลาการจดซอจดจาง เฉลยตอโครงการ 42.17 วน มคาเบยงเบนมาตรฐาน 24.37 และเมอเปรยบเทยบตามวธการประกวดราคาอเลกทรอนกส สามารถจ าแนกไดดงน

▪ โครงการกอสรางทใชวธ e-Auction ใชระยะเวลาจดซอจดจางนานทสด 197 วน และใชระยะเวลาจดซอจดจางสนทสด 18 วน ระยะเวลาจดซอจดจางเฉลยตอโครงการ 42.52 วน มคาเบยงเบนมาตรฐาน 24.56

▪ โครงการกอสรางทใชวธ e-Bidding มใชระยะเวลาจดซอจดจางนานทสด 267 วน และใชระยะเวลาจดซอจดจางสนทสด 20 วน ระยะเวลาจดซอจดจางเฉลยตอโครงการ 43.04 วน มคาเบยงเบนมาตรฐาน 24.02


106

ตารางท 5.18 แสดงระยะเวลาการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส



จ านวน (วน) จ านวน (วน) จ านวน (วน) ระยะเวลาการจดซอจดจางสงสด 197.00 267.00 267.00 ระยะเวลาการจดซอจดจางต าสด 18.00 20.00 18.00 ระยะเวลาการจดซอจดจางเฉลย 42.52 43.04 42.71 คาเบยงเบนมาตรฐาน 24.56 24.02 24.37 หมายเหต. จากการรวบรวมขอมลโดยผวจย.

5.3.3 การเปรยบเทยบผลการจดซอจดจาง จ าแนกตามขนาดโครงการ จากขอมลโครงการกอสรางทใชศกษาครงน หากเปรยบเทยบโดยจ าแนกตามวธ

ประกวดราคาอเลกทรอนกส และขนาดโครงการ สามารถสรปไดดงน โครงการกอสรางสวนใหญของกรมทางหลวงชนบท ทจดซอจดจางโดยวธ

e-Auction และ e-Bidding เปนโครงการขนาดเลกมลคาไมเกน 10.00 ลานบาท คดเปนรอยละ 85.19 และ 83.35 ของจ านวนโครงการทงหมด ตามล าดบ คดเปนมลคางบประมาณในการจดซอจดจางรวม 27,240.37 ลานบาท คดเปนรอยละ 57.16 ของงบประมาณจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction และ 14,787.87 ลานบาท คดเปนรอยละ 41.68 ของงบประมาณจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding ตามล าดบ

ส าหรบราคากลาง และราคาทชนะการประมล โดยปกตจะมมลคานอยลงจากงบประมาณ ไมวาจะใชจดซอจดจาง ดวยวธทางอเลกทรอนกสดวยวธใดกตาม เนองจากการจดซอจดจาง ทงวธ e-Auction และ e-Bidding มขนตอนของการของงบประมาณโครงการ และการคดราคากลาง ตลอดจนการเสนอราคาทเหมอนกน กลาวคอ การเสนอราคาประมลจะถกก าหนดใหใชราคากลางเปนราคาตงตนของการประมล โดยผทเสนอราคาไดต าสดและมคณสมบตครบถวน จะเปนผชนะการประมล แตทงนจากขอมลรายละเอยดขอมลโครงการกอสรางทศกษาครงน พบวา มราคากลางสงกวาวงเงนประมาณ เนองจากขนตอนการขอวงเงนงบประมาณในแตละปของหนวยราชการ จะถกค านวณและขออนมตกอนปงบประมาณนนๆ เสมอ ดงนน เมอจะด าเนนการจดซอจดจาง จะตองค านวณราคากลาง โดยอางองราคากลางวสดกอสราง คาน ามน อตราดอกเบย ณ ขณะนนๆ และท าใหบางครงราคากลางสงกวาวงเงนประมาณทอนมต ซงในการประมลหากราคาทปดการประมลสงกวาวงเงนประมาณ ทางผวาจางจะเจรจาตอรองกบผชนะการประมลเพอใหลดวงเงนคางานใหไมเกนวงเงนงบประมาณ (รายละเอยดเพมเตมในภาคผนวก จ ตารางท จ.1)


107

สวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมล (สวนลดจากราคากลาง) การเปรยบเทยบผลการจดซอจดจาง ซงวดคาโดยใชสวนตางราคากลางกบราคา

ทชนะการประมล (สวนลดจากราคากลาง) ของ 2 วธประกวดราคา ซงจ าแนกตามขนาดโครงการ พบวา ทง 2 วธ ใหผลลพธของสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมลเฉลย (จ านวนเงน) ทสอดคลองกน กลาวคอ เมอโครงการมขนาดใหญขน ผประมลจะใหเสนอราคาประมลต ากวาราคาเฉลยเพมขนอยางตอเนอง แตวธ e-Bidding ใหสวนลดจากราคากลางมากกวาวธ e-Auction ทกขนาดโครงการ ตามภาพท 5.17

ภาพท 5.17 แสดงสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมลเฉลย (จ านวนเงน) แยกตามขนาดโครงการ. จากการวเคราะหเปรยบเทยบของผวจย.

แตทงนหากพจารณาสดสวนราคาประมลทลดจากราคากลาง ในรปรอยละ ตามภาพท 5.18 พบวา ไมสอดคลองกบสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมลเฉลยในรปจ านวนเงน เนองจากมลคางานของแตละขนาดโครงการแตกตางกน ดงนน เมอคดสวนลดจากราคากลางในรปแบบรอยละหรอจ านวนเงน ยอมแตกตางกน อาทเชน โครงการกอสรางขนาดใหญ ราคากลาง 200 ลานบาท ผประมลเสนอราคาประมลต ากวาราคากลาง 1% คดเปนจ านวนเงน 2.00 ลานบาท แตหากเปนโครงการขนาดเลก ราคากลาง 20 ลานบาท ผประมลเสนอราคาประมลต ากวาราคากลาง 5% คดเปนจ านวนเงน 1.00 ลานบาท เปนตน นอกจากนจากการสมภาษณผประกอบการ ทราบวา ในการเสนอราคาประมลต าแตละครง ผประกอบการทกรายตางตองการราคาทดทสด เพอท าใหบรษทสามารถสราง

0.16 0.31 0.54 4.61

34.44

0.60 1.67 2.5514.34

80.31

0

20

40

60

80

100

ไมเกน 10 ลบ. 11-20 ลบ. 21-60 ลบ. 61-150 ลบ. มากกวา 150 ลบ.

สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลย แยกตามขนาดโครงการ

e-Auction e-Bidding

หนวย:ลบ.


108

ก าไรไดสง จงท าใหเกดการแขงขนราคาในบางโครงการ ซงการแขงขนดงกลาวขนอยกบพนทตงโครงการ หากใกลบรษท หรอใกลโครงการกอสรางทก าลงด าเนนงานอย บรษทจะสามารถเสนอราคาไดต ากวาราคากลางคอนขางมาก เมอเทยบกบโครงการกอสรางอนๆ ทวไป เพราะบรษทจะไดเปรยบทางดานตนทนการเคลอนยายแรงงานและอปกรณ หรอบางโครงการมพนทกอสรางใกลกน ผประกอบการจงตางตองการรบงานโครงการกอสรางดงกลาวทงหมด เพอเกดประหยดตอขนาด ดวยเหตนจงเกดการแขงขนราคาเกดขน และสงผลใหสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมลเฉลยในรปแบบจ านวนเงน และรปแบบรอยละ ไมสอดคลองกน แตอยางไรกด ในภาพรวม การจดซอจดจาง โดย e-Bidding ใหสวนลดจากราคากลางเพมขนกวาวธ e-Auction

ภาพท 5.18 แสดงสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมลเฉลย (รอยละ) แยกตามขนาดโครงการ. จากการวเคราะหเปรยบเทยบของผวจย.

จ านวนผซอเอกสารการประมล จากการศกษาพบวา การประกวดราคาดวยวธ e-Bidding มจ านวนผซอเอกสารการ

ประมลเฉลยสวนใหญลดลง ยกเวนโครงการขนาดเลกทมมลคางบประมาณไมเกน 10 ลานบาท ทมผซอเอกสารการประมลเพมขนจากเดม ดงภาพท 5.19

2.18 2.13 1.874.55

7.867.41

11.098.60

16.45 15.34

0

5

10

15

20



e-Auction e-Bidding



109

ภาพท 5.19 แสดงจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลย แยกตามขนาดโครงการของกรมทางหลวงชนบท. จากการวเคราะหเปรยบเทยบโดยผวจย.

จ านวนผเขารวมการประมล ผลการศกษา พบวา การจดซอจดจางดวยวธ e-Bidding มจ านวนผเขารวมการประมล

เฉลยลดลงในทกขนาดโครงการ ดงภาพท 5.20 โดยเฉพาะอยางยงโครงการขนาดใหญเกน 150 ลานบาท มจ านวนผเขารวมการประมลเฉลยลดลงมากทสด จากเดมมจ านวนผเขาประมลเฉลย 15.13 รายตอโครงการ ภายหลงใชวธ e-Bidding มผเขารวมประมลเฉลยลดลงเปน 4.23 รายตอโครงการ

ภาพท 5.20 แสดงจ านวนผเขารวมประมลเฉลย แยกตามขนาดโครงการของกรมทางหลวงชนบท. จากการวเคราะหเปรยบเทยบโดยผวจย.

8.07

12.36 11.97 12.19

17.20

11.09

9.36 9.5111.24 10.73

0

5

10

15

20


จ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลย แยกตามขนาดโครงการ

e-Auction e-Bidding

หนวย: ราย

5.02 6.51 6.379.50

15.13

3.66 3.74 3.71 4.48 4.230

10

20


จ านวนผ เขารวมประมลเฉลย แยกตามขนาดโครงการ

e-Auction e-Bidding



110

แตอยางไรกด หากพจารณารายละเอยดจ านวนโครงการ และจ านวนผซอเอกสารการประมล ตลอดจนผเขารวมประมลในแตละขนาดโครงการของกรมทางหลวงชนบท (รายละเอยดเพมเตมในภาคผนวก จ ตารางท จ.3) พบวา โครงการขนาด 61-150 และโครงการทมงบประมาณเกน 150 ลานบาทขนไป มจ านวนโครงการในสดสวนทนอย เมอเทยบกบโครงการขนาดอนๆ จงสงผลใหมผซอเอกสารการประมล และเขารวมประมลสงกวาโครงการขนาดอน จงเปนทมาของการแขงขนการประมลและท าใหพฤตกรรมการเสนอราคาประมลของผรบเหมา จะเสนอราคาประมลต ากวาราคากลางในสดสวนทสงกวาโครงการขนาดอนๆ แตส าหรบผลในภาพรวมของการจดซอจดจางโดยวธ e-Bidding ทมจ านวนผเขารวมประมลลดลง แตกลบใหผลสวนลดจากราคากลางมากกวาเดมนน ขอมลดงกลาวอาจบงชไดวามความผดปกตบางอยางในการประมล แตทงน เนองจากขอมลโครงการทน ามาศกษาเปรยบเทยบครงน มจ านวนโครงการและมลคาโครงการทแตกตางกน จงตองน าขอมลดงกลาวไปเปรยบเทยบและหาความสมพนธโดยใชสถตเชงอนมาน ดวยวธ T-test for Independent Samples และการวเคราะหดวยวธการถดถอยเชงพห (Multiple Regression Analysis) รวมถงขอมลจากการสมภาษณเชงลกจากผประกอบการภาคเอกชนมาวเคราะหและประกอบการอธบายในบทท 6-7 ตอไป

จ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอก ผลการศกษา พบวา วธ e-Bidding มจ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลยเพมสงขน

เมอเปรยบเทยบกบวธ e-Auction ดงภาพท 5.21 โดยเฉพาะอยางยงโครงการขนาด 150 ลานบาทขนไป มจ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกมากทสดเมอเทยบกบโครงการขนาดอนๆ

ภาพท 5.21 แสดงจ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลย แยกตามขนาดโครงการของกรมทางหลวงชนบท. จากการวเคราะหเปรยบเทยบโดยผวจย.

0.00 0.02

0.22 0.130.07

0.21 0.200.27

0.330.45

0.00

0.20

0.40

0.60


จ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลย แยกตามขนาดโครงการ

e-Auction e-Bidding



111

ระยะเวลาการจดซอจดจาง การเปรยบเทยบระยะเวลาการจดซอจดจางเฉลยของ 2 วธประกวดราคา พบวา โครงการ

ขนาด 11-20 ลานบาท, 61-150 ลานบาท และ 150 ลานบาทขนไป วธ e-Bidding ใชระยะเวลาการจดซอจดจางนอยกวา วธ e-Auction ดงภาพท 5.22

ภาพท 5.22 แสดงระยะเวลาการจดซอจดจางเฉลย แยกตามขนาดโครงการ. จากการวเคราะหเปรยบเทยบโดยผวจย.

ทงน ผลลพธดงกลาวสอดคลองกบผลการเปรยบเทยบระยะเวลาการจดซอจดจางเฉลย

โดยจ าแนกตามขนาดโครงการ ทพบวา วธ e-Bidding ใชระยะเวลาการจดซอจดจางนอยกวาวธ e-Auction นอกจากนหากพจารณารายละเอยดของระยะเวลาจดซอจดจางสงสด พบประเดนทนาสนใจ คอ วธ e-Auction ใชระยะเวลาจดซอจดจางสงสดถง 197 วน สวนวธ e-Bidding ใชระยะเวลาจดซอจดจางสงสดถง 267 วน ซงเปนระยะเวลาทนานกวาปกต โดยเกดจากมการบนทกวนประกาศผลผชนะประมลหลงวนลงนามสญญา ดงนน ขอสรปส าหรบการเปรยบเทยบระยะเวลาการจดซอจดจางของ 2 วธประกวดราคา จงจ าเปนตองใชขอมลบทสมภาษณจากผทเกยวของประกอบการอภปรายผลการศกษาตอไป

41.7836.62

55.99

115.63 123.27

41.93

40.35

53.51 89.190.55

0

50

100

150


ระยะเวลาการจดซอจดจางเฉลย แยกตามขนาดโครงการ

e-Auction e-Bidding


112

5.3.4 การเปรยบเทยบผลการจดซอจดจาง แยกตามพนทโครงการกอสราง การเปรยบเทยบลกษณะทวไปของโครงการกอสรางของกรมทางหลวงชนบท

โดยจ าแนกตามวธประกวดราคาอเลกทรอนกส และพนทโครงการ สามารถสรปไดดงน การจดสรรงบประมาณโครงการกอสรางไปยงพนทตางๆ ของกรมทางหลวงชนบท

ขนอยแผนยทธศาสตรการพฒนาโครงสรางพนฐานดานคมนาคมขนสงในแตละปเชนเดยวกนกรมทางหลวง แตจากขอมลโครงการกอสรางทน าใชในงานศกษาน เปนโครงการกอสรางทมงบประมาณในชวงป 2558-2559 ซงพบวา การจดสรรงบประมาณสวนใหญถกจดสรรมายงพนทภาคกลางมากทสด โดยคดเปนรอยละ 33.90 ของปงบประมาณ 2558 ทใชวธ e-Auction และรอยละ 39.96 ของปงบประมาณ 2559 ทใชวธ e-Bidding รองลงมาคอ พนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคเหนอ ตามล าดบ ส าหรบพนททมการจดสรรงบประมาณโครงการกอสรางนอยทสด คอ พนทภาคใต ซงคดเปนรอยละ 15.26 ของปงบประมาณ 2558 ทใชวธ e-Auction และรอยละ 6.91 ของปงบประมาณ 2559 ทใชวธ e-Bidding ส าหรบราคากลาง และราคาทชนะการประมล จะมมลคานอยลงจากงบประมาณ ไมวาจะใชจดซอจดจาง ดวยวธทางอเลกทรอนกสดวยวธใดกตาม เนองจากการจดซอจดจาง ทงวธ e-Auction และวธ e-Bidding มขนตอนของการของบประมาณโครงการ และการคดราคากลาง ตลอดจนการเสนอราคาทเหมอนกน กลาวคอ การเสนอราคาประมลจะถกก าหนดใหใชราคากลางเปนราคาตงตนของการประมล โดยผทเสนอราคาไดต าสดและมคณสมบตครบถวน จะเปนผชนะการประมล (รายละเอยดเพมเตมสามารถดไดในภาคผนวก จ ตารางท จ.5)

สวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมล (สวนลดจากราคากลาง) การเปรยบเทยบผลการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส 2 วธ ซงวดคา

โดยใชสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมล และจ าแนกตามพนทโครงการกอสราง พบวา การประกวดราคาโดยวธ e-Bidding ผประมลเสนอราคาประมลต ากวาราคากลางเฉลย ทงรปแบบจ านวนเงนและรปแบบรอยละเพมขนทกพนท เมอเทยบกบวธ e-Auction ดงภาพท 5.23 -5.24 และจากภาพดงกลาว ยงแสดงใหเหนการเพมขนของสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมลเฉลยตอโครงการในเขตพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคกลาง สงขนกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction คอนขางมาก กลาวคอ จากเดมพนทโครงการกอสรางในภาคตะวนออกเฉยงเหนอมสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมลเฉลย จ านวน 0.36 ลานบาทตอโครงการ หรอคดเปนรอยละ 3.71 แตเมอเปลยนมาใชวธประกวดราคาโดยวธ e-Bidding สวนตางราคาดงกลาวเพมขนเฉลยเปน 2.07 ลานบาทตอโครงการ หรอเพมขนคดเปนรอยละ 15.33 หรอในเขตพนทภาคกลางเดมมสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมลเฉลยเพยง 0.27 ลานบาทตอโครงการ คดเปนรอยละ 1.31 ตอโครงการ แต


113

ภายหลงใชวธ e-Bidding ท าใหมสวนตางราคาเพมขนเฉลยเปน 2.12 ลานบาทตอโครงการ หรอเพมขนเฉลยคดเปน 4.81 ตอโครงการ

ภาพท 5.23 แสดงสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมลเฉลย (จ านวนเงน) ของกรมทางหลวงชนบท แยกตามพนทโครงการกอสราง. จากการวเคราะหเปรยบเทยบโดยผวจย.

ภาพท 5.24 แสดงสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมลเฉลย (รอยละ) แยกตามพนทโครงการกอสรางของกรมทางหลวงชนบท. จากการวเคราะหเปรยบเทยบโดยผวจย.

0.150.36 0.27 0.65

0.74

2.07 2.12

0.79

0

0.5

1

1.5

2

2.5


สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลย แยกตามพนทโครงการ

e-Auction e-Bidding


1.213.71

1.311.81

3.53

15.33

4.81

3.160

10

20



e-Auction e-Bidding



114

นอกจากน หากพจารณารายละเอยดจ านวนโครงการ และมลคาสวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมลในแตละพนทโครงการ พบวา หลงการใชวธจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding แมจะใหผลทางดานประหยดจากราคากลางเพมขน แตทงนเปนทนาสงเกตวา การแขงขนประมลโครงการกอสรางบางโครงการ ผรบเหมาฯ เสนอราคาประมลต ากวาราคากลางสงเกนรอยละ 50 โดยเฉพาะหลงจากใชวธประกวดราคา e-Bidding ทใหสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลทสงขนนน เปนเพราะสาเหตใด และผรบเหมากอสรางทชนะการประมลไปในโครงการนนๆ สามารถด าเนนงานกอสรางไดตรงตามคณภาพตามทระบไวในสญญาไดมากนอยแคไหน รวมถงแนวโนมการปรบตวและการด าเนนงานของผประกอบการเปลยนแปลงไปอยางไร ซงการวเคราะหสาเหตของผลดงกลาว ผวจยจงไดสมภาษณเชงลกกบผรบเหมากอสราง และฝายภาครฐทเกยวของกบการประกวดราคาทางอเลกทรอนกส เพอวเคราะหหาสาเหตดงกลาวประกอบค าอธบายตอไปในบทท 7

จ านวนผซอเอกสารการประมล จากการศกษา พบวา วธ e-Bidding มจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลยเพมขนใน

ทกพนท โดยเฉพาะโครงการกอสรางในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มจ านวนผสนใจซอเอกสารการประมลเฉลยเพมขนสงสด จากเดมเฉลย 8.98 รายตอโครงการ เพมขนเปน 12.93 รายตอโครงการ สวนภาคกลางหลงใชวธประกวดราคา e-Bidding มอตราการเพมขนของผซอเอกสารการประมลนอยทสด คอจากเดม 9.07 รายตอโครงการ เพมขนเปน 9.77 ราย เทานน ตามภาพท 5.25

ภาพท 5.25 แสดงจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลย แยกตามพนทโครงการของกรมทางหลวงชนบท. จากการวเคราะหเปรยบเทยบโดยผวจย.

8.07 8.98 9.07 8.14

9.6012.93

9.779.93

0

10

20

30


จ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลย แยกตามพนทโครงการ

e-Auction e-Bidding

หนวย:ราย


115

จ านวนผเขารวมการประมล ผลการศกษา พบวา วธ e-Bidding มจ านวนผเขารวมการประมลเฉลยลดลงในทก

พนทโครงการ ดงภาพท 5.26 โดยเขตพนทภาคกลาง มจ านวนผเขารวมการประมลเฉลยลดลงมากทสด คอ จากเดมมผเขารวมประมลเฉลย 5.53 รายตอโครงการ ลดลงเหลอเพยง 3.46 รายตอโครงการ ส าหรบพนทโครงการทมจ านวนผเขารวมประมลต าสดไมวาใชวธประกวดราคาใดกตาม คอ ภาคใต

ภาพท 5.26 แสดงจ านวนผเขารวมประมลเฉลย แยกตามขนาดโครงการของกรมทางหลวงชนบท. จากการวเคราะหเปรยบเทยบโดยผวจย.

อยางไรกตาม เมอพจารณารายละเอยดจ านวนโครงการ และจ านวนผซอเอกสารการประมล ตลอดจนผเขารวมประมลในแตละพนทโครงการตามรายภาคของกรมทางหลวงชนบท ทง 2 วธ พบประเดนทนาสนใจ คอ การจดซอจดจางดวยวธ e-Bidding มจ านวนผซอเอกสารการประมลเพมขน และมจ านวนผเขารวมประมลนอยกวาวธ e-Auction แตผเขาประมลกลบเสนอราคาประมลต ากวาราคากลางเฉลยสงกวาวธ e-Auction ไมวาจะจ าแนกตามขนาดโครงการหรอตามพนทโครงการกอสรางกตาม ซงผลดงกลาวสอดคลองกบผลการจดซอจดจางของกรมทางหลวง จงอาจบงชไดวามความผดปกตบางอยางในการประมล และจากทฤษฎประมล สามารถสรปไดวาการประมลดงกลาวยงไมเกดประสทธภาพสงสด

5.005.42 5.53

4.71

3.45 4.21 3.462.92

0.00

2.00

4.00

6.00


จ านวนผ เขารวมประมลเฉลย แยกตามพนทโครงการ

e-Auction e-Bidding



116

จ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอก เมอแบงตามพนทโครงการกอสราง พบวา วธ e-Bidding มจ านวนผไมผานเกณฑการ

คดเลอกเฉลยเพมขน เมอเปรยบเทยบกบวธ e-Auction ดงภาพท 5.27 โดยเฉพาะอยางยงในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มผไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลยเพมขนสงทสด จากเดมจ านวนผทไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลย 0.02 รายตอโครงการ แตเมอใชการประกวดราคาวธ e-Bidding มผทผานไมเกณฑการคดเลอกเฉลยเพมขน เปน 0.28 รายตอโครงการ ในขณะทภาคเหนอ เปนเขตพนทโครงการทมผทไมเกณฑการคดเลอกนอยทสด ไมวาจะประกวดราคาดวยวธใดกตาม

ภาพท 5.27 แสดงจ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลย แยกตามพนทโครงการกอสรางของกรมทางหลวงชนบท. จากการวเคราะหเปรยบเทยบโดยผวจย.

ระยะเวลาการจดซอจดจาง การเปรยบเทยบระยะเวลาการจดซอจดจางเฉลยของ 2 วธประกวดราคา และจ าแนก

เปนตามพนทโครงสราง พบวา วธ e-Bidding สวนใหญใชระยะเวลาจดซอจดจางนานกวาจดซอจดจางดวยวธ e-Auction ยกเวนภาคกลาง แตอยางทงสองวธใชระยะเวลาในการจดซอจดจางไมตางกนมากนก เฉลยต าสด- สงสด เพยง 41-45 วน ดงภาพท 5.28 นอกจากนยงพบวาระยะเวลาการจดซอจดจางในบางโครงการ มการบนทกการประกาศผลการประมลภายหลงวนลงนามสญญา ซงอาจสงผลท าใหคาเฉลยของระยะเวลาการจดซอจดจางอาจไมสะทอนความเปนจรง ดงนน ผศกษาจงไดสมภาษณผท

0.01

0.02 0.01 0.020.01

0.28

0.19 0.21

0

0.1

0.2

0.3


จ านวนผไมผานเกณฑคดเลอกเฉลย แยกตามพนทโครงการ

e-Auction e-Bidding


117

มสวนเกยวของกบการประมล เพอน ามาประกอบการอภปรายและสรปผลการเปรยบเทยบการจดซอจดจาง ระหวางวธ e-Auction กบวธ e-Bidding ตอไป

ภาพท 5.28 แสดงระยะเวลาการจดซอจดจางเฉลย แยกตามพนทโครงการกอสรางของกรมทางหลวงชนบท. จากการวเคราะหเปรยบเทยบโดยผวจย.

5.3.5 การวเคราะหอตราการกระจกตวของผรบเหมากอสราง การวดอตราการกระจกของผรบเหมากอสรางทชนะการประกวดราคาของ

กรมทางหลวงชนบทในภาพรวม การวดอตราการกระจกของผรบเหมากอสรางทชนะการประกวดราคาของกรม

ทางหลวงชนบทในภาพรวม เปนการจดล าดบผชนะการประกวดราคาทางอเลกทรอนกสของโครงการจางกอสรางทจดซอจดจาง โดยรวมราคาทชนะการประมลของผประกอบการแตละรายทมมลคารวมสงสด 4 ล าดบแรก และ 8 ล าดบแรก ตามล าดบ เพอน ามาค านวณหาอตราการกระจกตวของธรกจรบเหมากอสรางของกรมทางหลวงชนบทไดดงน

43.15

41.59

43.56

41.53

43.68

42.4542.59

45.61

38

40

42

44

46


ระยะเวลาในการจดซอจดจางเฉลย แยกตามพนทโครงการ

e-Auction e-Bidding


118

ตารางท 5.19 แสดงอตราการกระจกตวของธรกจรบเหมากอสรางของกรมทางหลวงชนบท


CR4 CR8

วธ e-Auction วธ e-Bidding วธ e-Auction วธ e-Bidding คา CR 0.0725 0.1242 0.2018 0.2746

การแปลผล การกระจกตวต า การกระจกตวต า การกระจกตวต า การกระจกตวต า


จากตารางขางตน แสดงอตราการกระจกตวของธรกจรบเหมากอสรางของกรมทางหลวงชนบท โดยอตราการกระจกตว (Concentration Ratio) พจารณาจากสวนแบงทางการตลาดของผชนะประมลทมลคางานรวมสงสด 4 และ 8 ล าดบแรก ซงแบงตามวธประกวดราคา e-Auction และ e-Bidding พบวา หากคดเฉพาะ 4 รายแรกของผชนะการประมลทมมลคางานรวมสงสด อตราการกระจกตว (Concentration Ratio: CR) หรอ CR4 = 0.0725 และ 0.1242 ตามล าดบ และหากคดเฉพาะ 8 รายแรก อตราการกระจกตว (Concentration Ratio: CR) หรอ CR8 = 0.2018 และ 0.2746 ตามล าดบ ซงอตราการกระจกตวดงกลาวทงหมด นอยกวารอยละ 34 แสดงวาภาพรวมโครงสรางทางการตลาดในธรกจรบเหมากอสรางของกรมทางหลวงชนบท มการกระจกต า หรอมการแขงขนสง โดยผชนะประมลทมมลคางานรวมสงสด 4 และ 8 ล าดบแรกทงหมดเปนผรบเหมาชนพเศษของกรมทางหลวงชนบท (รายละเอยดเพมเตมในภาคผนวก จ ตามตารางท จ.9)

การวดอตราการกระจกของผรบเหมากอสรางทชนะการประกวดราคาของกรมทางหลวงชนบท แยกตามขนาดโครงการ

จากขอมลการศกษาเปรยบเทยบผลการจดซอจดจาง แยกตามขนาดโครงการทแสดงในสวนท 5.3.3 พบวา แตละขนาดโครงการมผลการจดซอจดจางทแตกตางกน ดงนน ในสวนนจงเปนการวดอตราการกระจกตวของธรกจรบเหมากอสราง แยกตามขนาดโครงการ เพอวเคราะหวาโครงการแตละขนาดมอตราการกระจกตว หรอการแขงขนเปนอยางไร ซงมรายละเอยดดงน


119

ตารางท 5.20 แสดงอตราการกระจกตวของธรกจรบเหมากอสราง แยกตามขนาดโครงการ

ขนาดโครงการ


CR4 CR8


ไมเกน 10 ลานบาท 0.0082 0.1237 0.0045 0.0766

11-20 ลานบาท 0.0650 0.1214 0.1159 0.1858

21-60 ลานบาท 0.0892 0.1330 0.1579 0.2318

61-150 ลานบาท 0.4317 0.3542 0.7055 0.6191

151 ลานบาทขนไป 0.4906 0.6104 0.7748 0.8161


จากตารางขางตนแสดงอตราการกระจกตวของธรกจรบเหมากอสรางของกรมทางหลวงชนบท แยกตามขนาดโครงการ โดยพจารณาสวนแบงทางการตลาดของผประกอบการทเปนผชนะการประกวดราคาทมลคางานรวมสงสด 4 และ 8 ล าดบแรก โดยแบงตามวธประกวดราคา e-Auction และ e-Bidding พบวา

โครงการขนาดเลกทมงบประมาณไมเกน 10 ลานบาท, 11-20 ลานบาท และ 21-60 ลานบาท มอตราการกระจกตว (Concentration Ratio: CR) นอยกวารอยละ 34 ทงหมด แสดงวาโครงสรางของขนาดดงกลาว มการกระจกต า หรอมการแขงขนสง นอกจากนอตราการกระจกตวไดเพมขนเลกนอย เมอใชวธประกวดราคา e-Bidding

ส าหรบโครงการทมงบประมาณ 61-150 ลานบาท ผชนะการประมลทมมลคาราคาทชนะการประมลรวมสงสด 4 ราย แยกตามวธประกวดราคา e-Auction และ e-Bidding พบวา หลงใชวธ e-Bidding มอตราการกระจกตวลดลง โดยมอตราการกระจกตว (Concentration Ratio: CR) หรอ CR4 = 0.4317 และ 0.3542 ตามล าดบ และหากคดเฉพาะ 8 รายแรกทมมลคาราคาทชนะการประมลรวมสงสด อตราการกระจกตว (Concentration Ratio: CR) หรอ CR8 = 0.7055 และ 0.6191 ตามล าดบ แตอยางไรกตาม เนองดวยจ านวนโครงการทมจ านวนนอย อาจท าใหคาอตราการกระจกตวทค านวณได ไมอาจอธบายไดวา โครงการทมงบประมาณ 61-150 ลานบาทมการกระจกตวหรอการแขงขนระดบใด เชนเดยวกบโครงการทมงบประมาณ 151 ลานบาทขนไป ทมจ านวนโครงการนอย และแตโครงการมมลคาสง


120

การวดอตราการกระจกของผรบเหมากอสรางทชนะการประกวดราคาของกรมทางหลวงชนบท แยกพนทโครงการ

เพอวเคราะหวาพนทโครงการแตละแหงมอตราการกระจกตว หรอการแขงขนเปนอยางไร ซงมรายละเอยดดงน ตารางท 5.21 แสดงอตราการกระจกตวของธรกจรบเหมากอสราง แยกตามพนทโครงการ

พนทโครงการ (ภาค)


CR4 CR8


เหนอ 0.1576 0.3684 0.2491 0.4793

ตะวนออกเฉยงเหนอ 0.1557 0.2214 0.2397 0.3421

กลาง 0.1703 0.3905 0.2576 0.4814

ใต 0.3144 0.2614 0.4682 0.4358

หมายเหต. จากการค านวณโดยผวจย. จากตารางท 5.21 แสดงอตราการกระจกตวของธรกจรบเหมากอสรางของกรมทางหลวง

ชนบท จ าแนกตามพนทโครงการ โดยอตราการกระจกตว (Concentration Ratio) พจารณาจากสวนแบงทางการตลาดของผประกอบการทเปนผชนะการประกวดราคาทมลคางานรวมสงสด 4 และ 8 ล าดบแรก โดยแบงตามวธประกวดราคา e-Auction และ e-Bidding พบวา สวนใหญหลงการจดซอจดจาง โดยวธ e-Bidding ท าใหมอตราการกระจกตวเพมขนจากเดม ยกเวนในเขตพนทภาคใต ทมอตรากระจกตวลดลง หรอมการแขงขนเพมมากขน โดยหากคดเฉพาะ 4 รายแรกของผชนะการประมลทมมลคาราคาทชนะการประมลรวมสงสด อตราการกระจกตว (Concentration Ratio: CR) หรอ CR4 เดม = 0.3144 ลดลงเหลอ 0.2614 แสดงวา มการกระจกตวลดลง อยในระดบปานกลาง หรอมการแขงขนปานกลาง และหากคดเฉพาะ 8 รายแรกทมมลคาราคาทชนะการประมลรวมสงสด อตราการกระจกตว (Concentration Ratio: CR) หรอ CR8 = 0.4682 และ 0.4358 ตามล าดบ แสดงวา ผรบเหมากอสราง 8 รายแรกทชนะการประมล ดวยวธ e-Auction มสวนแบงตลาดรวมรอยละ 46.82 มการกระจกตวปานกลาง หรอมการแขงขนปานกลาง แตเมอมาใชวธ e-Bidding ผรบเหมากอสราง 8 รายแรกทชนะการประมล มสวนแบงตลาดรวมรอยละ 43.58 มการกระจกตวลดลง หรอมการแขงขนปานกลาง


121

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ หากคดเฉพาะ 4 รายแรกของผชนะการประมลทมมลคาราคาทชนะการประมลรวมสงสด อตราการกระจกตว (Concentration Ratio: CR) หรอ CR4 ของภาคตะวนออก เฉยงเหนอ แยกตามวธประกวดราคา e-Auction และ e-Bidding ม CR4 = 0.1557 และ 0.2214 ตามล าดบ แสดงวา มการกระจกตวต า หรอมการแขงขนสง และหากคดเฉพาะ 8 รายแรกทมมลคาราคาทชนะการประมลรวมสงสด ของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ แยกตามวธประกวดราคา e-Auction และ e-Bidding มคา CR8 = 0.2397 และ 0.3421 ตามล าดบ แสดงวา หลงใชวธประกวดราคา e-Bidding ท าใหมอตราการกระจกตวเพมขนจากเดม โดยอตราการกระจกตว อยระหวางรอยละ 34-66 แสดงวาภาพรวมโครงสรางทางการตลาดของธรกจรบเหมากอสรางของกรมทางหลวงชนบทในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มการกระจกตวปานกลาง หรอมการแขงขนปานกลาง

ส าหรบภาคเหนอ และภาคกลาง แมหลงใชวธประกวดราคา e-Bidding จะมอตราการกระจกตวเพมขนจากเดม แตคาอตราการกระจกตวทงหมด อยระหวางรอยละ 34-66 แสดงวาภาพรวมโครงสรางทางการตลาดของธรกจรบเหมากอสรางของกรมทางหลวงชนบทในภาคเหนอและภาคกลาง มการกระจกตวปานกลาง หรอมการแขงขนปานกลาง

5.4.4 สรปผลการศกษาเปรยบเทยบผลการจดซอจดจางผานสถตเชงพรรณนา จากการศกษาขอมลโครงการกอสรางและเปรยบเทยบผลการจดซอจดจาง

ระหวางวธประกวดราคา e-Auction กบวธ e-Bidding ของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบทผานสถตเชงพรรณนา สามารถสรปออกเปนประเดนหลก 2 ประเดน ดงน

5.4.4.1 ลกษณะขอมลโครงการกอสรางและวงเงนประมาณส าหรบการจดซอจดจาง

แมกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท เปนหนวยงานภาครฐ ทมภารกจหนาทคลายคลงกน รวมถงมลกษณะการจางกอสรางทาง บรณะทางทคลายกน แตจะมความซบซอนของเนองานกอสรางทแตกตางกน ดวยเหตนจงท าใหทง 2 หนวยงาน มหลกเกณฑคดเลอกคณสมบตของผรบเหมาหรอจดชนผรบเหมาทแตกตางกน และจากความแตกตางดงกลาว จงสงผลใหลกษณะโครงสรางขอมลโครงการ วงเงนประมาณส าหรบการจดซอจดจางท ไดรบจดสรร รวมถงการแขงขนแตกตางกน โดยการจดสรรงบประมาณของกรมทางหลวงสวนใหญถกจดสรรเปนโครงการกอสรางขนาดใหญเกน 500 ลานบาทขนไป ในขณะทการจดสรรงบประมาณของกรมทางหลวงชนบท จะถกจดสรรเปนโครงการขนาดเลกไมเกน 10 ลานบาท แตอยางไรกตาม โครงการกอสรางสวนใหญของทง 2 หนวยงานกระจกตวอยทผรบเหมาชนพเศษ

5.4.4.2 ผลการศกษาเปรยบเทยบผลการจดซอจดจาง เนองจากความแตกตางของจ านวนผรบเหมากอสราง การจดสรร

งบประมาณและสทธในการเสนอราคาประมลของทง 2 หนวยงานทตางกน ดงนน ในการวเคราะห


122

เปรยบเทยบผลการจดซอจดจาง จงจะแสดงขอมลเปรยบเทยบผลการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction กบวธ e-Bidding ในภาพรวม และจ าแนกตามพนทโครงการกอสราง และขนาดโครงการ ดงน

(1) ผลการจดซอจดจางในภาพรวม - การประกวดราคาดวยวธ e-Bidding ท าใหภาครฐสามารถประหยด

งบประมาณจากราคากลางไดเพมสงขนกวาการประกวดราคาดวยวธ e-Action โดยจากผลการศกษา พบวา กรมทางหลวงชนบทสามารถประหยดงบประมาณจากราคากลางไดสงกวากรมทางหลวง เนองจากหลกเกณฑการจดชนผรบเหมาของกรมทางหลวงชนบททมเงอนไขการจดช นทเปดกวางใหกบผประกอบการมากกวากรมทางหลวง กลาวคอ มการก าหนดสทธในการเสนอราคาแตละชนทมมลคานอยกวา ท าใหผประกอบการสามารถจดทะเบยนชนงานไดงายกวาการขนทะเบยนกบกรมทางหลวง ดวยเหตนจงสงผลใหจ านวนผรบเหมาทขนทะเบยนกบกรมทางหลวงชนบทมจ านวนมากกวากรมทางหลวง และสงผลท าใหเกดการแขงขนการประมลมากกวา โดยจากผลการศกษา พบวา กรมทางหลวง สามารถประหยดงบประมาณจากราคากลางเฉลยเพมขนจากเดม รอยละ 1.01 เปนรอยละ 4.43 ตอโครงการ ในขณะทกรมทางหลวงชนบท เมอใชวธ e-Bidding สามารถประหยดงบประมาณจากราคากลางเฉลยเพมขนจากเดม รอยละ 2.19 เปนรอยละ 8.01 ตอโครงการ

- ผประมลทง 2 หนวยงาน ไมวาจะใชวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสแบบใดกตาม ตางมลกษณะพฤตกรรมการเสนอราคาประมลทสอดคลองกนไปในทศทางเดยวกน คอ เมอขนาดโครงการมขนาดใหญขน ผประมลจะเสนอราคาประมลต ากวาราคากลาง (สวนลดจากราคากลาง) เฉลยเพมสงขนตาม และจะลดลงเมอโครงการมขนาดใหญเกน 500 ลานบาทขนไป (เฉพาะกรมทางหลวง) เนองจากโครงการขนาดดงกลาวของกรมทางหลวง จะใหสทธแกผรบเหมาชนพเศษทมเพยง 58 รายเทานน

- ผรบเหมารายยอย หรอผรบเหมาชน 4 เสนอราคาประมลต ากวาราคากลางในสดสวนทสงทสดเมอเทยบกบผรบเหมาชนอนๆ

- โครงการขนาด 150-500 ลานบาท สามารถท าใหภาครฐประหยดงบประมาณจากราคาสงสด เนองจากจ านวนโครงการของงบประมาณชวงดงกลาว มจ านวนนอยและเปนทตองการของกลมผรบเหมาสราง (ตองการใชผลงานการกอสรางประกอบการจดทะเบยนขอเลอนชน) จงสงผลใหเกดการแขงขนราคาคอนขางสง ซงผลดงกลาวสอดคลองกบทฤษฎทางเศรษฐศาสตร

- การประกวดราคาดวยวธ e-Bidding มจ านวนผเขารวมประมลลดลงจากเดม แตสามารถประหยดงบประมาณ (จากราคากลาง) ไดสงกวา ซงผลดงกลาวขดแยงกบทางทฤษฎเศรษฐศาสตร และบงชไดวามความผดปกตบางอยางในการประมล นอกจากนการประกวดราคาทง 2 วธ มจ านวนผซอเอกสารการประมลจ านวนมาก แตกลบมจ านวนผเขารวมประมลใน


123

สดสวนทนอย ซงในทางทฤษฎการประมล บงบอกไดวา การจดซอจดจาง ดวยวธประกวดราคา ทง 2 วธ อาจยงไมเกดประสทธภาพสงสด

- การประกวดราคาดวยวธ e-Bidding ใชระยะเวลาในการจดซอจดจาง (ตงแตประกาศราง TOR จนถงวนประกาศผชนะการประมล) นอยกวาการประกวดราคาดวยวธ e-Auction อยางไรกตาม การบนทกขอมลระยะเวลาจดซอจดจางทน ามาศกษาครงน ยง ไมเปนไปตามระเบยบขนตอนตามทศกษาในบทท 4 ทผานมา คอ บางโครงการมการบนทกขอมลการประกาศผลผชนะการประมลภายหลงลงนามสญญาแลว ดงนน จงจ าเปนตองใชผลสมภาษณจากผทมสวนเกยวของประกอบการอภปรายผลตอไป

- การประกวดราคาดวยวธ e-Bidding มจ านวนผทไมผานเกณฑการคดเลอกเพมขน เนองจากผรบเหมากอสรางยงไมคนเคยกบการใชระบบประกวดราคาแบบใหม e-Bidding ทใชการเสนอราคาดวยวธทางอเลกทรอนกสทกขนตอน ท าใหถกตดสทธตดท กรณหากแนบเอกสารไมถกตองหรอครบถวน

(2) ผลการจดซอจดจาง แยกตามขนาดโครงการ เมอพจารณาจ านวนโครงการและวงเงนงบประมาณทถกจดสรรออกเปน

โครงการขนาดตางกน พบวา โครงการขนาด 151-500 ลานบาท มจ านวนโครงการนอย จะเปนทตองการของผรบเหมา และท าใหเกดการแขงขนราคาทสงขนเมอเทยบกบโครงการขนาดอนๆ โดยเฉพาะเมอใชวธประกวดราคา e-Bidding พบวา มสวนตางราคากลางเฉลยสงขนคอนขางมากและบางโครงการสงเกนรอยละ 50 ของราคากลาง ซงผลดงกลาว อาจเปนไปไดวาราคากลางทตงนนสงเกนจรง จงท าใหผประมลสามารถประมลไดสง หรอกรณการตงราคากลางเปนไปตามขอก าหนดแลว หากผรบเหมาประมลงานสงเกนความสามารถท างานของตน อาจสงผลตอคณภาพงานกอสรางของภาครฐไดหรอไม นอกจากนยงพบวา ผลการประมลงานของโครงการขนาดใหญเกน 500 ลานบาทของกรมทางหลวง ใหสวนตางราคากลางรวมนอยกวาโครงการขนาดกลาง (151-300 ลานบาท และ 301-500 ลานบาท) ดงนน อาจเปนไปไดวาโครงการกอสรางขนาดใหญยงเกดการแขงขนไมเตมท

(3) ผลการจดซอจดจาง แยกตามพนทโครงการ พนทกอสรางในเขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เปนพนททมการแขงขน

มากทสด เนองจากมสวนตางจากราคากลางเฉลยในสดสวนทสงกวาพนท อนๆ ในขณะทภาคเหนอ มสวนตางจากราคากลางเฉลยในสดสวนนอยทสด ซงอาจสะทอนไดวา การแขงขนประมลโครงการกอสรางของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบทยงไมเตมท หรอมการกระจกตวของผรบเหมารายใหญๆ ในเขตภาคเหนอ แตอยางไรกด ในภาพรวมแยกตามพนทโครงการกอสราง พบวา การใชวธประกวดราคา e-Bidding ใหสวนลดจากราคาเฉลยเพมขน


124

(4) ผลการศกษาเปรยบเทยบอตราการกระจกตวของธรกจรบเหมากอสราง

การวดอตราการกระจกตวของธรกจรบเหมากอสราง โดยพจารณาสวนแบงทางการตลาดของผประกอบการทเปนผชนะการประกวดราคาทมลคางานรวมสงสด 4 และ 8 ล าดบแรก พบวา ผรบเหมา 4 ราย และ 8 รายแรกทมมลคางานรวมสงสดของทง 2 หนวยงาน เปนผรบเหมาชนพเศษ และในภาพรวมของธรกจรบเหมากอสรางภาครฐมอตรากระจกตวทต า หรอมการแขงขนสง

แตทงน หากเปรยบเทยบอตราการกระจกตว (คา CR) ของวธ e-Bidding กบ e-Auction พบวา เมอใชวธ e-Bidding กลบมอตรากระจกตวเพมขน ซงขดแยงกบผลการจดซอจดจาง ทพบวาเมอใชวธ e-Bidding เกดแขงขนราคามากขน นอกจากนเมอเปรยบเทยบโดยจ าแนกตามขนาดโครงการ และพนทโครงการกอสราง พบวา อตราการกระจกตว (คา CR) ไมสามารถใชอธบายหรอสะทอนการแขงขนในธรกจรบเหมากอสรางได เนองจากในธรกจรบเหมากอสรางมขอจ ากดทงจ านวนโครงการ มลคาโครงการ จ านวนผรบเหมา และสทธในการประมลทแตกตางกน ดงนน การใชทฤษฎการวดอตราการกระจกตวของธรกจรบเหมากอสราง เพอพจารณาระดบการแขงขนในธรกจรบเหมากอสรางภาครฐ จงอาจไมสะทอนระดบการแขงขนราคาทเกดขนจรงไดมากนก


125

บทท 6 การศกษาเปรยบเทยบผลการจดซอจดจางผานสถตเชงอนมาน

ในบทนเปนการวเคราะหสถตเชงอนมานเพอเปรยบเทยบผลการจดซอจดจาง ระหวาง

วธ e-Auction กบ e-Bidding เพอใชประกอบอางองกบบทสมภาษณผทมสวนเกยวของ และน าไปวเคราะหการปรบตวในการด าเนนงานของภาคเอกชนในระยะสน และแนวโนมในระยะยาว ในภาคการกอสรางของกรมทางหลวง และกรมทางหลวงชนบทในบทถดไป 6.1 ผลการศกษาเปรยบเทยบขอมลกรมทางหลวง ผานคาสถตตว t

งานศกษาครงนผวจยไดก าหนดสมมตฐาน ดงน “ผลการจดซอจดจางภาครฐ ทใชวธประกวดราคาอเลกทรอนกส โดยวธ e-Auction นนแตกตางกบวธ e-Bidding” โดยผลของการจดซอจดจาง ประกอบดวย ผลทางดานราคา ผลทางการแขงขน และผลทางดานกระบวนการในการจดซอจดจาง และแบงการทดสอบทางสถตเปรยบเทยบในภาพรวม และเปรยบเทยบตามขนาดโครงการ ดวยการทดสอบทางสถตดวยวธ T-test for Independent Samples ดงน

6.1.1 การวเคราะหผลการจดซอจดจางในภาพรวม ผานคาสถตตว t

ผลการจดซอจดจาง ในงานศกษาครงนประกอบดวย ผลดานราคา ไดแก สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (จ านวนเงน) และสดสวนของสวนตางของราคากลางกบราคาทชนะประมล (รอยละ) ผลดานการแขงขน ไดแก จ านวนผซอเอกสารการประมล และจ านวนผเขารวมการประมล และล าดบสดทายคอ ผลดานกระบวนการในการจดซอจดจาง ไดแก จ านวนผ ไมผานเกณฑการคดเลอก และระยะเวลาทใชการจดซอจดจาง โดยมจดมงหมายเพอวเคราะหความแตกตางของผลการจดซอจดจางทเกดขนจากการใชวธประกวดราคา e-Auction และวธ e-Bidding ซงผลการวเคราะหดงกลาวจะแสดงขอมลดงตารางท 6.1 ดงน


126

ตารางท 6.1 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ในภาพรวมของกรมทางหลวง

ผลการจดซอจดจาง วธประกวดราคา

t-test for Equality of Means

x S.D. t df P-value

1) ดานราคา - สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (บาท)

e-Bidding 1,859.948.775 10,399,328.258 4.400 2,803.325 .000* e-Auction 720,392.502 5,765,003.023

- สดสวนของผลตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (รอยละ)

e-Bidding 4.428 9.658 15.000 2,334.478 .000*

e-Auction 1.004 3.556

2) ดานการแขงขน - จ านวนผซอเอกสารการประมล

e-Bidding 10.847 7.323 19.493 3,077.097 .000* e-Auction 7.185 4.705

- จ านวนผเขารวมประมล e-Bidding 2.787 1.901 -18.496 4,750.997 .000*

e-Auction 4.013 2.671 3) ดานกระบวนการในการจดซอจดจาง - จ านวนไมผานเกณฑการคดเลอก


- ระยะเวลาในการจดซอจดจาง

e-Bidding 35.460 16.384 -9.653 4,576.385 .000*

e-Auction 41.816 28.792

*มคาระดบนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 n = 4,754 โครงการ

จากตารางขางตน แสดงผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธ

ประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ในภาพรวมของกรมทางหลวง พบวา ผลการจดซอจดจางในทกดานของการประกวดราคาทางอเลกทรอนกสทง 2 วธ (e-Bidding และ e-Auction) นนแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถต 0.05 รายละเอยดดงน

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานราคา ซงประกอบดวย สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล และสดสวนของผลตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (รอยละ) พบวา มคาสถต T-test มคาเทากบ 4.400 และ 15.000 ตามล าดบ และคา p-value เทากบ .000 ทง 2 รายการ ซงนอยกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา ผลการจดซอจดจางของการประกวดราคาทง 2 วธ ใหผลตางราคากลางกบราคาทชนะ


127

ประมลเฉลยและสดสวนของสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลยแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding (Mean =1,859,948.775 บาท) มสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลยสงกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean=720,392.502 บาท) และมสดสวนของสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลย (Mean =รอยละ 4.428) สงกวาการจดซอจดจาง ดวยวธประกวดราคา e-Auction (Mean=รอยละ 1.004) อยางมนยส าคญทางสถต

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานการแขงขน ซงประกอบดวย จ านวนผซอเอกสารการประมล และจ านวนผเขาประมล พบวา มคาสถต T-test มคาเทากบ 19.493 และ -18.496 ตามล าดบ และมคา p-value เทากบ .000 ทง 2 รายการ ซงนอยกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา ผลการจดซอจดจางของการประกวดราคาทง 2 วธ มจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลยและผเขาประมลเฉลยแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding (Mean =10.847 ราย) มจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลยสงกวาวธ e-Auction (Mean=7.185 ราย) และการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding (Mean =2.787 ราย) มจ านวนผเขาประมลเฉลยต ากวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean= 4.013 ราย) อยางมนยส าคญทางสถต

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานการกระบวนการในการจดซอจดจาง ซงประกอบดวย จ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอก และระยะเวลาในการจดซอจดจาง พบวา มคาสถต T-test มคาเทากบ 8.621 และ -9.653 ตามล าดบ และคา p-value เทากบ .000 ทง 2 รายการ ซงนอยกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา ผลการจดซอจดจางของการประกวดราคาทง 2 วธ มจ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลย และระยะเวลาในการจดซอจดจางเฉลยแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding (Mean =0.099 ราย) มจ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลยสงกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean=0.013 ราย) และการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding (Mean =35.460 วน) ใชระยะเวลาการจดซอจดจางเฉลยต ากวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean= 41.816 วน) อยางมนยส าคญทางสถต

6.1.2 การวเคราะหผลการจดซอจดจาง จ าแนกตามขนาดโครงการ ผานคาสถตตว t จากขอมลผลการจดซอจดจางเบองตนผานสถตพรรณนาทไดในอธบายไวในบทท 5

ทผานมา จะเหนไดวา ขอมลโครงการกอสรางทน ามาศกษาเปรยบเทยบในครงนมจ านวนโครงการทแตกตางกน และแตละโครงการมมลคาโครงการทแตกตางกนคอนขางสง ดงนน เพอวเคราะหการเปรยบเทยบผลการจดซอจดจาง ทง 2 วธ อยางมประสทธภาพยงขน ผวจยจงไดเปรยบเทยบโดยจ าแนกตามขนาดโครงการ ซงผลการวเคราะหดงกลาวจะแสดงขอมลทดสอบความแตกตางของวธประกวด


128

ราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจางเปนรายดาน (ดานราคา ดานการแขงขน และดานกระบวนการในการจดซอจดจาง) ตามขนาดโครงการ ดงน ตารางท 6.2 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอ จดจาง ดานราคา โดยแยกตามขนาดโครงการ ผลการจดซอ

จดจาง ดานราคา

วธประกวดราคา


x S.D. t df P-value

1) สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (บาท) ไมเกน 60 ลบ.

(n=4,585) e-Bidding 555,766.680 1,451,504.350 12.082 2,256.566 .000* e-Auction 131,614.677 549,614.328

61–150 ลบ. (n=7)

e-Bidding 10,208,839.000 12,064,824.090 1.372 2.012 .303

e-Auction 636,414.000 750,357.373 151–300 ลบ.

(n=24) e-Bidding 36,761,632.843 31,369,565.756 1.892 22.000 .072 e-Auction 15,261,695.846 24,310,435.042

301-500 ลบ. (n=21)

e-Bidding 86,875,510.322 77,398,192.774 1.066 19.000 .300 e-Auction 54,061,159.300 61,787,329.721

501 ลบ. ขนไป (n=117)

e-Bidding 22,000,420.895 18,877,006.677 2.541 80.216 .013* e-Auction 14,761,284.758 10,077,155.193

2) สดสวนของสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (รอยละ) ไมเกน 60 ลบ. e-Bidding 4.288 9.548 14.663 2,212.628 .000*

(n=4,585) e-Auction 0.920 3.399

61–150 ลบ. e-Bidding 17.277 21.124 1.374 2.002 .303 (n=7) e-Auction 0.520 0.573

151–300 ลบ. e-Bidding 18.649 13.338 2.818 22.000 .010* (n=24) e-Auction 5.968 8.538

301-500 ลบ. e-Bidding 20.280 16.029 1.273 19.000 .218 (n=21) e-Auction 12.148 12.877

501 ลบ. ขนไป e-Bidding 2.518 2.900 1.532 67.995 .130 (n=117) e-Auction 1.881 1.112

*มคาระดบนยส าคญทางสถต 0.05


129

จากตารางท 6.2 ขางตน แสดงผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานราคา โดยจ าแนกตามขนาดโครงการ รายละเอยดดงน

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานราคา ซงประกอบดวย สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล และสดสวนของผลตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (รอยละ) ของโครงการขนาดเลกทมงบประมาณไมเกน 60 ลานบาท พบวา คาสถต T-test มคาเทากบ 12.082 และ 14.663 ตามล าดบ และคา p-value เทากบ .000 ทง 2 รายการ ซงนอยกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา โครงการขนาดเลกทมงบประมาณไมเกน 60 ลานบาททจดซอจดจางดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสทแตกตางกน มสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลยและสดสวนของสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลยแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding (Mean =555,766.680 บาท) มสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลยสงกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean=131,614.677 บาท) และมสดสวนของสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลย (Mean =รอยละ 4.288) สงกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean=รอยละ 0.920) อยางมนยส าคญทางสถต

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานราคา ซงประกอบดวย สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล และสดสวนของผลตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (รอยละ) ของโครงการงบประมาณ 61-150 ลานบาท พบวา คาสถต T-test มคาเทากบ 1.372 และ 1.374 ตามล าดบ และคา p-value เทากบ.303 ทง 2 รายการ ซงมากกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา วธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสทง 2 วธ ใหผลการจดซอจดจาง ดานราคาแตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถต 0.05

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานราคา ของโครงการทมงบประมาณ 151-300 ลานบาท พบวา ผลการจดซอจดจาง ดานราคา ในรายการสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล มคาสถต T-test เทากบ 1.892 และคา p-value เทากบ .072 มากกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา การใชวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสโดย e-Bidding หรอ e-Auction ไมท าใหคาเฉลยของสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต แตส าหรบผลการทดสอบความแตกตางกบสดสวนของผลตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (รอยละ) พบวา มคาสถต T-test เทากบ 2.818 และคา p-value เทากบ .010 นอยกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา การจดซอจดจางดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส โดยวธ e-Bidding และ e-Auction ใหคาเฉลยของสดสวนของสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลทแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธประกวด e-Bidding (Mean = รอยละ 18.649) มสดสวนของสวนตางราคากลางกบราคาทชนะ


130

ประมล (สวนลดจากราคากลาง) เฉลยสงกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean= รอยละ 5.968) อยางมนยส าคญทางสถต

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานราคา ซงประกอบดวย สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล และสดสวนของผลตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (รอยละ) ของโครงการทมงบประมาณ 301-500 ลานบาท พบวา มคาสถต T-test เทากบ 1.066 และ 1.273 ตามล าดบ และคา p-value เทากบ .300 และ .218 ตามล าดบ ซงคา p-value ดงกลาวมากกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา วธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสทง 2 วธ ใหผลการจดซอจดจาง ดานราคา แตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถต 0.05

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานราคา ของโครงการขนาดใหญทมงบประมาณตงแต 501 ลานบาทขนไป พบวา ผลการจดซอจดจาง ดานราคา ในรายการสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล มคาสถต T-test เทากบ 2.541 และคา p-value เทากบ .013 นอยกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา การจดซอจดจางดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส โดยวธ e-Bidding และ e-Auction ใหคาเฉลยสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding (Mean = 22,000,420.895 บาท) มสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (สวนลดจากราคากลาง) เฉลยสงกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean= 14,761,284.758) แตส าหรบผลการทดสอบความแตกตางกบสดสวนของผลตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (รอยละ) พบวา มคาสถต T-test เทากบ 1.532 และคา p-value เทากบ .130 ซงมากกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา การใชวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสโดย e-Bidding หรอ e-Auction ไมท าใหคาเฉลยของสดสวนผลตางราคากลางกบราคาทชนะประมลแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต


131

ตารางท 6.3 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานการแขงขน โดยแยกตามขนาดโครงการ

ผลการจดซอ จดจาง

ดานการแขงขน



x S.D. t df P-value

1) จ านวนผซอเอกสารการประมล (ราย)

ไมเกน 60 ลบ. (n=4,585)


61–150 ลบ. (n=7)

e-Bidding 13.333 9.074 .409 5.000 .699 e-Auction 10.750 7.676

151–300 ลบ. (n=24)

e-Bidding 19.727 8.684 1.500 22.000 .148 e-Auction 14.231 9.157

301-500 ลบ. (n=21)

e-Bidding 17.727 7.564 .875 19.000 .392

e-Auction 14.400 9.812 501 ลบ. ขนไป

(n=117) e-Bidding 10.564 3.999 1.311 115.000 .193 e-Auction 9.419 5.265

2) จ านวนผเขารวมการประมล (ราย) ไมเกน 60 ลบ. e-Bidding 2.712 1.813 -18.835 4,542.932 .000* (n=4,585) e-Auction 3.878 2.374

61–150 ลบ. e-Bidding 5.667 6.351 -.576 5.000 .589 (n=7) e-Auction 9.000 8.287


301-500 ลบ. e-Bidding 6.545 3.446 -2.069 11.016 .063 (n=21) e-Auction 13.300 9.787

501 ลบ. ขนไป e-Bidding 3.455 1.119 -6.471 71.913 .000* e-Auction 6.839 3.943

*มคาระดบนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

จากตารางท 6.3 ขางตน แสดงผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานการแขงขน โดยจ าแนกตามขนาดโครงการ รายละเอยดดงน


132

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานการแขงขน ซงประกอบดวย จ านวนผซอเอกสารการประมล และผเขารวมการประมล ของโครงการทมงบประมาณไมเกน 60 ลานบาท พบวา คาสถต T-test มคาเทากบ 19.345 และ -18.835 ตามล าดบ และคา p-value เทากบ .000 ทง 2 รายการ นอยกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา โครงการขนาดเลกทมงบประมาณไมเกน 60 ลานบาททจดซอจดจางดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสแตกตางกน จะมจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลย และจ านวนผเขารวมประมลเฉลยแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding (Mean = 10.759 ราย) มจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลยสงกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean=7.068 ราย) และการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding (Mean = 2.712 ราย) มจ านวนผเขารวมการประมลต ากวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean= 3.878 ราย) อยางมนยส าคญทางสถต

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานการแขงขน ซงประกอบดวย จ านวนผซอเอกสารการประมล และผเขารวมการประมล ของโครงการทมงบประมาณ 61-150 ลานบาท พบวา คาสถต T-test มคาเทากบ .409 และ -.576 ตามล าดบ และคา p-value เทากบ .699 และ .589 ตามล าดบ ซงมากกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา การจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสทง 2 วธ มจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลย และผเขารวมการประมลเฉลยแตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถต 0.05

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานการแขงขน ซงประกอบดวย จ านวนผซอเอกสารการประมล และผเขารวมการประมล ของโครงการทมงบประมาณ 151-300 ลานบาท พบวา คาสถต T-test เทากบ 1.500 และ -.967 ตามล าดบ มคา p-value เทากบ .148 และ .346 ตามล าดบ ซงมากกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา การจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสทง 2 วธ มจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลย และผเขารวมการประมลเฉลยแตกตางกนอยาง ไมมนยส าคญทางสถต 0.05

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานการแขงขน ซงประกอบดวย จ านวนผซอเอกสารการประมล และจ านวนผเขารวมการประมล ของโครงการทมงบประมาณ 301-500 ลานบาท พบวา มคาสถต T-test เทากบ .875 และ -2.069 ตามล าดบ และคา p-value เทากบ .392 และ .063 ตามล าดบ ซงมากกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา การจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส ดวยวธ e-Bidding และ e-Auction ตางมจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลย และผเขารวมการประมลเฉลยแตกตางอยางไมมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05


133

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานการแขงขน ซงประกอบดวย จ านวนผซอเอกสารการประมล และจ านวนผเขารวมการประมล ของโครงการขนาดใหญทมงบประมาณตงแต 501 ลานบาทขนไป พบวา ผลการจดซอจดจาง ดานการแขงขน รายการจ านวนผซอเอกสารการประมล มคาสถต T-test เทากบ 1.311 และคา p-value เทากบ .193 มากกวาระดบนยส าคญทางสถต 0.05 แสดงวา การจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส ดวยวธ e-Bidding และ e-Auction ตางมจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลย แตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 แตส าหรบผลการทดสอบความแตกตางกบจ านวนผเขารวมการประมล พบวา มคาสถต T-test เทากบ -6.471 และคา p-value เทากบ .000 ซงนอยกวาระดบนยส าคญทางสถต 0.05 แสดงวา การจดซอจดจางดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส โดยวธ e-Bidding และ e-Auction มจ านวนผเขารวมการประมลแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding (Mean = 3.455 ราย) มจ านวนผเขารวมการประมลเฉลยต ากวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean= 6.839 ราย) อยางมนยส าคญทางสถต ตารางท 6.4 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานกระบวนการในการจดซอจดจาง โดยแยกตามขนาดโครงการ

ผลการจดซอ จดจาง ดาน

กระบวนการฯ



x S.D. t df P-value.

1) จ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอก ไมเกน 60 ลบ.

(n=4,585) e-Bidding 0.096 0.428 8.241 2,073.221 .000* e-Auction 0.013 0.116

61–150 ลบ. (n=7)

e-Bidding 0.000 0.000 - - -**

e-Auction 0.000 0.000 151–300 ลบ.

(n=24) e-Bidding 0.455 0.820 1.458 11.936 .148 e-Auction 0.077 0.277

301-500 ลบ. (n=21)


501 ลบ. ขนไป (n=117)

e-Bidding 0.091 0.290 1.767 72.074 0.081 e-Auction 0.016 0.127


134

ตารางท 6.4 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานกระบวนการในการจดซอจดจาง โดยแยกตามขนาดโครงการ (ตอ)






2) ระยะเวลาในการจดซอจดจาง ไมเกน 60 ลบ. e-Bidding 32.689 7.803 -12.843 3,556.953 .000* (n=4,585) e-Auction 38.742 22.652

61–150 ลบ. e-Bidding 54.000 17.521 -4.885 5.000 .005* (n=7) e-Auction 108.750 12.420

151–300 ลบ. e-Bidding 90.364 25.272 -1.960 22.00 .063 (n=24) e-Auction 111.846 27.925

301-500 ลบ. e-Bidding 83.818 10.028 -3.332 9.954 .008* (n=21) e-Auction 140.200 52.651

501 ลบ. ขนไป e-Bidding 108.491 25.734 -5.707 110.507 .000* e-Auction 141.097 35.735

*มคาระดบนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05,** **ไมสามารค านวณคาสถต t ได (คา S.D.=0)

จากตารางท 6.4 ขางตน แสดงผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานกระบวนการในการจดซอจดจาง โดยจ าแนกตามขนาดโครงการ รายละเอยดดงน

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส e-Bidding และ e-Auction ตอผลการจดซอจดจาง ดานกระบวนการในการจดซอจดจาง ประกอบดวย จ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอก และระยะเวลาในการจดซอจดจาง ของโครงการขนาดเลกทมงบประมาณไมเกน 60 ลานบาท พบวา คาสถต T-test มคาเทากบ 8.241 และ -12.843 ตามล าดบ และคา p-value เทากบ .000 ทง 2 รายการ นอยกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา จ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลย และระยะเวลาในการจดซอจดจางเฉลยของการประกวดราคาทางอเลกทรอนกส e-Bidding และ e-Auction นนแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding (Mean =0.096 ราย) มจ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลยสงกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean= 0.013 ราย) และการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding


135

(Mean = 32.689 วน) ใชระยะเวลาในการจดซอจดจางสนกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean= 38.742 วน) อยางมนยส าคญทางสถต

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส e-Bidding และ e-Auction ตอผลการจดซอจดจาง ดานกระบวนการในการจดซอจดจาง ประกอบดวย จ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอก และระยะเวลาในการจดซอจดจาง ของโครงการทมงบประมาณ 61-150 ลานบาท นนสามารถทดสอบความแตกตางไดเพยงระยะเวลาในการจดซอจดจางเทานน โดยพบวา มคาสถต T-test เทากบ -4.885 มคา p-value เทากบ .005 ตามล าดบ ซงนอยกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา การจดซอจดจางดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส โดยวธ e-Bidding และ e-Auction ใชระยะเวลาในการจดซอจดจางเฉลยแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 โดยการประกวดราคาดวยวธ e-Bidding (Mean = 54.000 วน) ใชระยะเวลาในการจดซอจดจางสนกวาการจดซอจดจาง ดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส e-Auction (Mean= 108.750 วน) อยางมนยส าคญทางสถต

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทาง e-Bidding และ e-Auction ตอผลการจดซอจดจาง ดานกระบวนการในการจดซอจดจาง ประกอบดวย จ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอก และระยะเวลาในการจดซอจดจาง ของโครงการทมงบประมาณ 151-300 ลานบาท พบวา คาสถต T-test เทากบ 1.458 และ 1.960 ตามล าดบ มคา p-value เทากบ .148 และ .063 ตามล าดบ มากกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา การจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสทง 2 วธ มจ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลย และระยะเวลาในการจดซอจดจางเฉลยแตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถต 0.05

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส e-Bidding และ e-Auction ตอผลการจดซอจดจาง ดานกระบวนการในการจดซอจดจาง ประกอบดวย จ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอก และระยะเวลาในการจดซอจดจางของโครงการงบประมาณ 301-500 ลานบาท พบวา จ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอก มคาสถต T-test เทากบ 1.399 และคา p-value เทากบ .192 ตามล าดบ มากกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา การจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส ดวยวธ e-Bidding และ e-Auction มจ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลยแตกตางอยางไมมนยส าคญทางสถต 0.05 แตส าหรบผลการทดสอบความแตกตางกบระยะเวลาในการจดซอจดจาง พบวา คาสถต T-test เทากบ –3.332 และคา p-value เทากบ .008 มคานอยกวาระดบนยส าคญทางสถต 0.05 แสดงวา การจดซอจดจางดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส โดยวธ e-Bidding และ e-Auction ใชเวลาในการจดซอจดจางเฉลยแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding (Mean = 83.818 วน) ใชระยะเวลาจดซอจดจางสนกวาวธ e-Auction (Mean= 140.200 วน) อยางมนยส าคญทางสถต


136

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส e-Bidding และ e-Auction ตอผลการจดซอจดจาง ดานกระบวนการในการจดซอจดจาง ประกอบดวย จ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอก และระยะเวลาในการจดซอจดจาง ของโครงการขนาดใหญทมงบประมาณตงแต 501 ลานบาทขนไป พบวา จ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอก มคาสถต T-test เทากบ 1.767 และคา p-value เทากบ .081 มากกวาระดบนยส าคญทางสถต 0.05 แสดงวา การจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส ดวยวธ e-Bidding และ e-Auction มจ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลย ไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 แตส าหรบผลการทดสอบความแตกตางกบจ านวนระยะเวลาในการจดซอจดจาง พบวา มคาสถต T-test เทากบ -5.707และคา p-value เทากบ .000 นอยกวาระดบนยส าคญทางสถต 0.05 แสดงวา การจดซอจดจางดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส โดยวธ e-Bidding และ e-Auction ใชเวลาในการจดซอจดจางเฉลยแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding (Mean = 108.491 วน) ใชระยะเวลาในการจดซอจดจางสนกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean= 141.097 วน) อยางมนยส าคญทางสถต

6.1.3 การวเคราะหผลการจดซอจดจาง จ าแนกตามพนทโครงการ ผานคาสถตตว t จากขอมลผลการจดซอจดจางเบองตนผานสถตพรรณนาทไดในอธบายไวในบท

กอนหนา จะเหนไดวา วงเงนงบประมาณถกจดสรรไปยงพนทตาง แตกตางกน ดงนน เพอวเคราะหการเปรยบเทยบผลการจดซอจดจาง ทง 2 วธ อยางมประสทธภาพยงขน ผวจยจงไดเปรยบเทยบโดยจ าแนกตามพนทโครงการกอสราง ซงผลการวเคราะหดงกลาวจะแสดงขอมลทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจางเปนรายดาน (ดานราคา ดานการแขงขน และดานกระบวนการในการจดซอจดจาง) ตามพนทโครงการกอสราง ดงน


137

ตารางท 6.5 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานราคา โดยแยกตามพนทโครงการกอสราง


ดานราคา



x S.D. t df P-value

1) สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (บาท) เหนอ

(n=1,251) e-Bidding 550,981.565 3,800,352.220 -.881 1,249.000 .378 e-Auction 761,888.040 4,586,707.643

ตะวนออก เฉยงเหนอ (n=1,535)

e-Bidding 2,518,136.323 15,436,313.975 2.760 853.414 .006* e-Auction 707,400.636 7,332,120.539

กลาง (n=1,421)


ใต (n=547)

e-Bidding 1,389,636.600 5,533,788.260 .382 545 .702

e-Auction 1,160,497.023 7,356,528.472 2) สดสวนของสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (รอยละ)

เหนอ e-Bidding 1.847 5.448 2.457 1,084.446 .014* (n=1,251) e-Auction 1.181 3.945 ตะวนออก e-Bidding 6.758 12.024 12.098 712.368 .000* เฉยงเหนอ (n=1,535)

e-Auction 0.874 3.276

กลาง e-Bidding 5.069 10.393 9.398 543.149 .000* (n=1,421) e-Auction 0.711 2.269

ใต e-Bidding 3.018 6.444 2.278 367.125 .023* (n=547) e-Auction 1.778 5.553

*มคาระดบนยส าคญทางสถต 0.05 จากตารางท 6.5 ขางตน แสดงผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดย

วธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานราคา โดยจ าแนกตามพนทโครงการกอสราง รายละเอยดดงน

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานราคา ในเขตพนทกอสรางในภาคเหนอ รายการสวนตางราคากลางกบ


138

ราคาทชนะประมล (สวนลดจากราคากลาง) มคาสถต T-test เทากบ -.881 และคา p-value เทากบ .378 มากกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา การประกวดราคาทางอเลกทรอนกสโดยวธ e-Bidding หรอ e-Auction ของในเขตพนทกอสรางภาคเหนอ ไมท าใหคาเฉลยของสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลแตกตางกน แตส าหรบผลการทดสอบความแตกตางกบสดสวนของผลตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (รอยละ) พบวา มคาสถต T-test เทากบ 2.457 และคา p-value เทากบ .014 นอยกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา การจดซอจดจางดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส โดยวธ e-Bidding และ e-Auction ใหคาเฉลยของสดสวนของสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลทแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธประกวด e-Bidding (Mean = รอยละ 1.847) มสดสวนของสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (สวนลดจากราคากลาง) เฉลยสงกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean= รอยละ 1.181) อยางมนยส าคญทางสถต

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส e-Bidding และ e-Auction ตอผลการจดซอจดจาง ดานราคา ประกอบดวย สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล และสดสวนของสวนลดจากราคากลาง (รอยละ) ของโครงการกอสรางในเขตพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ พบวา คาสถต T-test มคาเทากบ 2.760 และ 12.098 ตามล าดบ และคา p-value เทากบ .006 และ .000 ตามล าดบ ซงนอยกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา การจดซอจดจางดวยวธ e-Bidding และ e-Auction ใหคาเฉลยสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล และสดสวนของสวนลดจากราคากลางทแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธประกวด e-Bidding (Mean = 2,518,136.323 บาท) มสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (สวนลดจากราคากลาง) เฉลยตอโครงการสงกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean= 707,400.636 บาท) และในทางเดยวกนการจดซอจดจาง ดวยวธประกวด e-Bidding (Mean = รอยละ 6.758) ใหสวนลดจากราคากลาง (รอยละ) เฉลยตอโครงการสงกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean= รอยละ 0.874) อยางมนยส าคญทางสถต

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส e-Bidding และ e-Auction ตอผลการจดซอจดจาง ดานราคา ประกอบดวย สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล และสดสวนของสวนลดจากราคากลาง (รอยละ) ของโครงการกอสรางในเขตพนทภาคกลาง พบวา คาสถต T-test มคาเทากบ 9.398 และ 5.296 ตามล าดบ และคา p-value ทง 2 รายการ เทากบ .000 ซงนอยกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา การจดซอจดจางดวยวธ e-Bidding และ e-Auction ในเขตภาคกลางใหคาเฉลยสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล และสดสวนของสวนลดจากราคากลางทแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding (Mean = 2,742,836.333 บาท) มสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (สวนลดจากราคากลาง) เฉลยตอโครงการสงกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean= 534,531.607 บาท)


139

และในทางเดยวกนการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding (Mean = รอยละ 5.069) ใหสวนลดจากราคากลาง (รอยละ) เฉลยตอโครงการสงกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean= รอยละ 0711) อยางมนยส าคญทางสถต

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานราคา ในเขตภาคใต พบวา รายการสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล มคาสถต T-test เทากบ .382 และคา p-value เทากบ .702 มากกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา การประกวดราคาทางอเลกทรอนกสโดยวธ e-Bidding หรอ e-Auction ของในเขตพนทกอสรางภาคใต ไมท าใหคาเฉลยของสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต แตส าหรบผลการทดสอบความแตกตางกบสดสวนของผลตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (รอยละ) พบวา มคาสถต T-test เทากบ 2.457 และคา p-value เทากบ .014 นอยกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา การจดซอจดจาง โดยวธ e-Bidding และ e-Auction ใหคาเฉลยของสดสวนของสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลทแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding (Mean = รอยละ 3.018) มสดสวนของสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล เฉลยสงกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean= รอยละ 1.778) อยางมนยส าคญทางสถต ตารางท 6.6 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานการแขงขน โดยแยกตามพนทโครงการ





x S.D. t df P-value


เหนอ (n=1,251)


ตะวนออกเฉยงเหนอ (n=1,535)


กลาง (n=1,421)

e-Bidding 7.521 4.526 4.004 995.982 .000* e-Auction 6.551 4.147

ใต (n=547)

e-Bidding 8.445 5.241 6.578 354.772 .000*

e-Auction 5.568 4.329



140

ตารางท 6.6 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานการแขงขน โดยแยกตามพนทโครงการ (ตอ)

ผลการจดซอ

จดจาง ดานการแขงขน



x S.D. t df P-value

2) จ านวนผเขารวมการประมล (ราย) เหนอ e-Bidding 2.252 1.156 -11.635 1,249.000 .000*

(n=1,251) e-Auction 3.154 1.541

ตะวนออกเฉยงเหนอ e-Bidding 3.053 2.000 -11.933 1,533.000 .000* (n=1,535) e-Auction 4.377 2.245

กลาง e-Bidding 2.924 1.875 -9.657 1.417.113 . 000* (n=1,421) e-Auction 4.217 3.168

ใต e-Bidding 3.180 2.870 -3.560 480.112 .000* (n=547) e-Auction 4.161 3.474

*ระดบนยส าคญทางสถต 0.05

จากตารางท 6.6 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานการแขงขน โดยจ าแนกตามขนาดโครงการ รายละเอยดดงน

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานการแขงขน ซงประกอบดวย จ านวนผซอเอกสารการประมล และผเขารวมการประมล โดยจ าแนกตามพนทโครงการกอสราง พบวา พนทโครงการกอสรางในแตละภาค มคา p-value เทากบ .000 ทกรายการ ซงนอยกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา ในแตละพนทโครงการกอสราง (ภาค) เมอจดซอจดจางดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสทแตกตางกน จะมจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลย และจ านวนผเขารวมประมลเฉลยแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding จะมจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลยสงกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction แตการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding มจ านวนผเขารวมการประมลต ากวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction


141

ตารางท 6.7 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานกระบวนการในการจดซอจดจาง โดยแยกตามพนทโครงการ






1) จ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอก เหนอ

(n=1,251) e-Bidding 0.058 0.292 4.404 658.607 .000* e-Auction 0.005 0.068



กลาง (n=1,421)


ใต (n=547)

e-Bidding 0.240 0.870 3.649 203.330 .000*

e-Auction 0.014 0.119 2) ระยะเวลาในการจดซอจดจาง

เหนอ e-Bidding 33.512 9.866 -5.850 802.899 .000* (n=1,251) e-Auction 40.708 29.657

ตะวนออกเฉยงเหนอ e-Bidding 34.404 11.618 -6.564 1,213.895 .000* (n=24) e-Auction 41.770 30.582 กลาง e-Bidding 39.110 25.127 -2.033 1,114.105 .042*

(n=1,421) e-Auction 41.979 6.358

ใต e-Bidding 35.285 15.162 -4.445 541.972 .000* (n=547) e-Auction 43.591 28.512

*มคาระดบนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 จากตารางท 6.7 ขางตน แสดงผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดย

วธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานกระบวนการในการจดซอจดจาง โดยจ าแนกตามพนทโครงการกอสราง สรปดงน

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส e-Bidding และ e-Auction ตอผลการจดซอจดจาง ดานกระบวนการในการจดซอจดจาง ประกอบดวย จ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอก และระยะเวลาในการจดซอจดจาง โดยจ าแนกตามพนทโครงการกอสราง พบวา พนทโครงการกอสรางในแตละภาค มคา p-value เทากบ .000 ทกรายการ ซงนอยกวา


142

ระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา ในแตละพนทโครงการกอสราง (ภาค) เมอจดซอจดจางดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสทแตกตางกน จะสงผลใหมจ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลย และระยะเวลาในการจดซอจดจางเฉลยแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding จะมจ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลยสงกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction แตการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding ใชระยะเวลาในการจดซอจดจางนอยกวาการประกวดราคา e-Auction อยางมนยส าคญทางสถต 6.2 ผลการศกษาเปรยบเทยบขอมลกรมทางหลวงชนบท ผานคาสถตตว t

สมมตฐานของงานศกษาครงน คอ “ผลการจดซอจดจางภาครฐ ทใชวธประกวดราคาอเลกทรอนกส โดยวธ e-Auction นนแตกตางกบวธ e-Bidding” โดยผลของการจดซอจดจาง ประกอบดวย ผลทางดานราคา ผลทางการแขงขน และผลทางดานกระบวนการในการจดซอจดจาง และแบงการทดสอบทางสถต เปรยบเทยบในภาพรวม เปรยบเทยบตามขนาดโครงการ และเปรยบเทยบตามพนทโครงการกอสราง ดวยการทดสอบทางสถตดวยวธ T-test for Independent Samples ดงน

6.2.1 การวเคราะหผลการจดซอจดจางในภาพรวม ผานคาสถตตว t

ผลการจดซอจดจาง ในงานศกษาครงนประกอบดวย ผลดานราคา ไดแก สวนตางราคากลางกบราคาทชนะการประมล และสดสวนของสวนตางของราคากลางกบราคาทชนะการประมล (รอยละ) ผลดานการแขงขน ไดแก จ านวนผซอเอกสารการประมล และจ านวนผเขารวมการประมล และล าดบสดทายคอผลดานกระบวนการในการจดซอจดจาง ไดแก จ านวนผ ไมผานเกณฑการคดเลอก และระยะเวลาทใชการจดซอจดจาง โดยมจดมงหมายเพอวเคราะหความแตกตางของผลการจดซอจดจางทเกดขนจากการใชวธประกวดราคา e-Auction และวธ e-Bidding ซงผลการวเคราะหดงกลาวจะแสดงขอมลดงตารางท 6.8 ดงน


143

ตารางท 6.8 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ในภาพรวมของกรมทางหลวงชนบท

ผลการจดซอจดจาง วธประกวดราคา


x S.D. t df P-value

1) ดานราคา - สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (บาท)

e-Bidding 1,639,147.334 17,027,306.808 3.745 2,500.542 .000* e-Auction 325,340.716 3,322,389.541

- สดสวนของผลตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (รอยละ)

e-Bidding 8.013 12.283 21.534 3,223.060 .000*

e-Auction 2.187 6.882

2) ดานการแขงขน - จ านวนผซอเอกสารการประมล


- จ านวนผเขารวมการประมล

e-Bidding 3.679 2.374 -17.624 6,826.088 .000*

e-Auction 5.270 5.131 3) ดานกระบวนการในการจดซอจดจาง - จ านวนไมผานเกณฑการคดเลอก


- ระยะเวลาในการจดซอจดจาง

e-Bidding 43.045 24.017 .851 4,993.581 .395

e-Auction 42.525 24.557

*มคาระดบนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 n = 6,934 โครงการ

จากตารางขางตน แสดงผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ในภาพรวมของกรมทางหลวงชนบท พบวา ผลการจดซอจดจางในทกดานของการประกวดราคาทางอเลกทรอนกสทง 2 วธ (e-Bidding และe-Auction) นนแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถต 0.05 ยกเวนผลการจดซอจดจาง รายการระยะเวลาในการจดซอจดจาง ทมผลทดสอบไมแตกตางกน รายละเอยดดงน

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานราคา ซงประกอบดวย สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล และสดสวนของผลตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (รอยละ) พบวา มคาสถต T-test มคาเทากบ 3.745 และ 21.534 ตามล าดบ และคา p-value เทากบ .000 ทง 2 รายการ ซงนอยกวาระดบนยส าคญ


144

0.05 แสดงวา ผลการจดซอจดจางของการประกวดราคาทง 2 วธ ใหผลสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลยและสดสวนของสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลยแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส e-Bidding (Mean =1,639,147.334 บาท) ใหสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลยสงกวาการจดซอจดจาง ดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส e-Auction (Mean= 325,340.716 บาท) และการจดซอจดจาง ดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส e-Bidding (Mean =รอยละ 8.013) มสดสวนของสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลยสงกวาการจดซอจดจาง ดวยวธประกวดราคา e-Auction (Mean=รอยละ 2.187) อยางมนยส าคญทางสถต

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานการแขงขน ซงประกอบดวย จ านวนผซอเอกสารการประมล และจ านวนผเขารวมการประมล พบวา มคาสถต T-test มคาเทากบ 12.132 และ -17.624 ตามล าดบ และมคา p-value เทากบ .000 ทง 2 รายการ ซงนอยกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา ผลการจดซอจดจางของการประกวดราคาทง 2 วธ มจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลยและผเขารวมการประมลเฉลยแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding (Mean =10.833 ราย) มจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลยสงกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean=8.699 ราย) และการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding (Mean =3.679 ราย) มจ านวนผเขารวมการประมลเฉลยนอยกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean= 5.270 ราย) อยางมนยส าคญทางสถต

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานการกระบวนการในการจดซอจดจาง ซงประกอบดวย จ านวนผ ไมผานเกณฑการคดเลอก และระยะเวลาในการจดซอจดจาง พบวา ผลเรองจ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอก มคาสถต T-test มคาเทากบ 17.291 และคา p-value เทากบ .000 ซงนอยกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา ผลการจดซอจดจางทง 2 วธในเรองจ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกนน มจ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลยแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding (Mean =0.213 ราย) มจ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลยสงกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean=0.015 ราย) และส าหรบผลการทดสอบความแตกตางของผลการจดซอจดจางของ 2 วธประกวดราคา เรองระยะเวลาในการจดซอจดจาง นนใหผลลพธทแตกตางอยางไมมนยส าคญทางสถต

6.2.2 การวเคราะหผลการจดซอจดจาง จ าแนกตามขนาดโครงการ ผานคาสถตตว t ในสวนงานศกษานเปนการวเคราะหเปรยบเทยบผลการจดซอจดจางโดยจ าแนก

ตามขนาดโครงการ ดงน


145

ตารางท 6.9 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานราคา โดยแยกตามขนาดโครงการ ผลการจดซอ

จดจาง ดานราคา



x S.D. t df P-value

1) สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (บาท) ไมเกน 10 ลบ.

(n=5,863) e-Bidding 598,040.221 1,016,056.327 17.783 2,640.993 .000* e-Auction 164,181.726 555,902.795

11–20 ลบ. (n=7)


21–60 ลบ. (n=310)


61-150 ลบ. (n=37)

e-Bidding 14,343,246.571 10,603,349.671 3.332 34.560 .002*

e-Auction 4,609,531.313 7,134,300.306 151 ลบ. ขนไป

(n=37) e-Bidding 80,308,354.955 161,538,242.117 1.067 35.000 .293

e-Auction 34,444,238.400 45,633,715.040 2) สดสวนของสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (รอยละ) ไมเกน 10 ลบ. e-Bidding 7.409 11.742 18.365 2,737.126 .000*

(n=5,863) e-Auction 2.179 6.887 11–20 ลบ. e-Bidding 11.086 15.436 8.881 341.582 .000* (n=687) e-Auction 2.127 7.251


61-150 ลบ. e-Bidding 16.451 11.266 4.044 32.837 .000* (n=37) e-Auction 4.553 6.462

151 ลบ. ขนไป e-Bidding 15.335 9.321 2.453 35.000 .019* (n=37) e-Auction 7.864 8.750

*มคาระดบนยส าคญทางสถต 0.05 จากตารางท 6.9 ขางตน แสดงผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดย

วธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานราคา โดยจ าแนกตามขนาดโครงการ รายละเอยดดงน


146

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอกบสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล พบวา โครงการขนาดเลกทมงบประมาณไมเกน 10 ลานบาท, 11–20 ลานบาท., 21–60 ลานบาท. และ 61-150 ลานบาท ใหผลลพธทสอดคลองกน คอ มคา p-value นอยกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา โครงการขนาดดงกลาว 4 ขนาด ทจดซอจดจางดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสทแตกตางกน มสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลยแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding มสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลยสงกวาวธ e-Auction อยางมนยส าคญทางสถต

แตส าหรบโครงการขนาด 151 ลานบาทขนไป ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอกบสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล พบวา มคา T-test มคาเทากบ 1.067 และคา p-value เทากบ .293 ซงมากกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา วธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสทง 2 วธ ใหผลการจดซอจดจาง ในสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลแตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถต 0.05

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอกบผลทางดานราคา พบวา ผลเรองสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (บาท)มคาสถต T-test มคาเทากบ 1.067 และคา p-value เทากบ .293 ซงสงกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา โครงการขนาดใหญเกน 151 ลานบาทขนไป ไมวาจดซอจดจางดวยวธใดกตาม จะใหผลตางราคากลางกบราคาประมลเฉลยแตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถต 0.05 แตส าหรบผลสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (รอยละ) ของโครงการขนาด 151 ลานบาทขนไป มคาสถต T-test มคาเทากบ 2.453 และคา p-value เทากบ .019 นอยกวาระดบนยส าคญทางสถต 0.05 หมายความวา การจดซอจดจางดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตางกน ใหผลตางราคากลางกบราคาประมลเฉลยในรปแบบรอยละตางกน อยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding (Mean = รอยละ 15.335) ผประมลจะเสนอราคาประมลต ากวาราคากลางเฉลยสงกวา การจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean= รอยละ 7.864) อยางมนยส าคญทางสถต


147

ตารางท 6.10 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานการแขงขน โดยแยกตามขนาดโครงการ





x S.D. t df P-value


ไมเกน 10 ลบ. (n=5,863)


11–20 ลบ. (n=687)

e-Bidding 9.356 5.503 -6.063 669.934 .000* e-Auction 12.357 7.435

21–60 ลบ. (n=310)


61-150 ลบ. (n=37)

e-Bidding 11.238 3.434 -.540 21.586 .595 e-Auction 12.188 6.369

151 ลบ. ขนไป (n=37)


2) จ านวนผเขารวมการประมล (ราย) ไมเกน 10 ลบ. e-Bidding 3.655 2.388 -14.037 5,821.079 .000*

(n=5,863) e-Auction 5.017 5.032 11–20 ลบ. e-Bidding 3.738 2.359 -9.226 619.951 .000* (n=687) e-Auction 6.512 5.405

21–60 ลบ. e-Bidding 3.711 2.220 -6.633 304.141 .000* (n=310) e-Auction 6.373 4.835

61-150 ลบ. e-Bidding 4.476 2.337 -2.975 18.026 .008* (n=37) e-Auction 9.500 6.439

151 ลบ. ขนไป e-Bidding 4.227 1.798 -6.049 15.334 .000* (n=37) e-Auction 15.133 6.823


จากตารางท 6.10 ขางตน แสดงผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานการแขงขน โดยจ าแนกตามขนาดโครงการ รายละเอยดดงน


148

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลจ านวนผซอเอกสารการประมล ของโครงการขนาดเลก ไมเกน 10 ลานบาท พบวา มคาสถต T-test เทากบ 15.518 และคา p-value เทากบ .000 ซงนอยกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา โครงการขนาดเลกทมงบประมาณไมเกน 10 ลานบาททจดซอจดจางดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสแตกตางกน จะมจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลย แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding (Mean =11.086 ราย) มจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลยสงกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean=8.067 ราย) อยางมนยส าคญทางสถต

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลจ านวนผซอเอกสารการประมล ของโครงการขนาด 11-20 ลานบาท พบวา ม คาสถต T-test เทากบ -6.063 และคา p-value เทากบ .000 ซงนอยกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา โครงการขนาด 11-20 ลานบาท ทจดซอจดจางดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสแตกตางกน จะมจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลย แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding (Mean =9.356 ราย) มจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลยนอยกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean=12.057 ราย) อยางมนยส าคญทางสถต

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลจ านวนผซอเอกสารการประมล ของโครงการขนาด 21-60 ลานบาท พบวา ม คาสถต T-test เทากบ -3.998 และคา p-value เทากบ .000 ซงนอยกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา โครงการขนาด 21-60 ลานบาท ทจดซอจดจางดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสแตกตางกน จะมจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลย แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding (Mean =9.511 ราย) มจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลยนอยกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean=11.973 ราย) อยางมนยส าคญทางสถต

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลจ านวนผซอเอกสารการประมล ของโครงการขนาด 61-150 ลานบาท พบวา ม คาสถต T-test เทากบ -.540 และคา p-value เทากบ .595 ซงมากกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา โครงการขนาด 61-150 ลานบาท ทจดซอจดจางดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสแตกตางกน จะมจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลยแตกตางกน อยางไมมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding (Mean =11.238 ราย) มจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลยนอยกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean=12.188 ราย)

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลจ านวนผซอเอกสารการประมล ของโครงการขนาด 151 ลานบาทขนไป พบวา ม คาสถต T-test เทากบ -3.406 และคา p-value เทากบ .003 ซงนอยกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา โครงการ


149

ขนาด 151 ลานบาทขนไป ทจดซอจดจางดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสแตกตางกน จะมจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลย แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding (Mean =10.727 ราย) มจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลยนอยกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean=17.200 ราย) อยางมนยส าคญทางสถต

ส าหรบผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอกบจ านวนผเขารวมการประมลของโครงการแตละขนาด พบวา โครงการละขนาดใหผลลพธทสอดคลองกน กลาวคอ มคา p-value นอยกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา โครงการในแตละขนาดทจดซอจดจางดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสทแตกตางกน จะใหสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลยแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding มจ านวนผรวมประมลต ากวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction อยางมนยส าคญทางสถต ตารางท 6.11 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานกระบวนการในการจดซอจดจาง โดยแยกตามขนาดโครงการ



วธป ระกวดราคา



1) จ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอก ไมเกน 10 ลบ.

(n=5,863) e-Bidding 0.208 0.549 16.811 2,013.715 .000* e-Auction 0.002 0.039

11–20 ลบ. (n=687)

e-Bidding 0.202 0.487 5.809 299.523 .000*

e-Auction 0.024 0.153 21-60 ลบ. (n=310)

e-Bidding 0.267 0.731 .690 308.000 .491 e-Auction 0.218 0.476

61-150 ลบ. (n=37)


151 ลบ. ขนไป (n=37)

e-Bidding 0.455 0.671 2.458 29.056 0.020* e-Auction 0.067 0.258


150

ตารางท 6.11 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานกระบวนการในการจดซอจดจาง โดยแยกตามขนาดโครงการ (ตอ)



วธป ระกวดราคา



2) ระยะเวลาในการจดซอจดจาง ไมเกน 10 ลบ. e-Bidding 41.930 23.287 .819 4,016.824 .000*

(n=5,863) e-Auction 41.784 23.032



61-150 ลบ. e-Bidding 89.095 42.306 -1.942 35.000 .060 (n=37) e-Auction 115.625 39.599

151 ลบ. ขนไป e-Bidding 90.545 31.601 -3.404 35.000 .002* (n=37) e-Auction 123.267 23.705


จากตารางท 6.11 ขางตน แสดงผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานกระบวนการในการจดซอจดจาง โดยจ าแนกตามขนาดโครงการ รายละเอยดดงน

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส e-Bidding และ e-Auction ตอจ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอก พบวา โครงการขนาดเลกไมเกน 10 ลานบาท, 11-20 ลานบาท และ 151 ลานบาทขนไป มผลทสอดคลองกน คอ มคา p-value นอยกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา ในแตละโครงการขางตนมจ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลยของการประกวดราคาทางอเลกทรอนกส e-Bidding และ e-Auction แตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding มจ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลยสงกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction อยางมนยส าคญทางสถต

ส าหรบผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส e-Bidding และ e-Auction ตอจ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอก ของโครงการขนาด 21-60 ลานบาท และ 61-150 ลานบาทขนไป มผลทสอดคลองกน คอ มคา p-value มากกวา


151

ระดบนยส าคญทางสถต 0.05 แสดงวา จ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลยของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส e-Bidding และ e-Auction แตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถต 0.05

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส e-Bidding และ e-Auction ตอระยะเวลาในการจดซอจดจาง ของโครงการขนาดเลกไมเกน 10 ลานบาท, 11-20 ลานบาท และ 151 ลานบาทขนไป มผลทสอดคลองกน คอ มคา p-value นอยกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา จ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลยของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส e-Bidding และ e-Auction ในแตละขนาดโครงการขางตน แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยโครงการขนาดเลกไมเกน 10 ลานบาท และ 11-20 ลานบาท เมอจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding จะใชระยะเวลาในการจดซอจดจางเฉลยสงกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction แตส าหรบโครงการขนาด 151 ลานบาทขนไป เมอจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding จะใชระยะเวลาในการจดซอจดจางเฉลยต ากวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction อยางมนยส าคญทางสถต

ส าหรบผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส e-Bidding และ e-Auction ตอระยะเวลาในการจดซอจดจาง ของโครงการขนาด 21-60 ลานบาท และ 61-150 ลานบาทขนไป มผลทสอดคลองกน คอ มคา p-value มากกวาระดบนยส าคญทางสถต 0.05 แสดงวา โครงการทง 2 ขนาดขางตน เมอประกวดราคาทางอเลกทรอนกส e-Bidding หรอ e-Auction กตามจะใชระยะเวลาจดซอจดจางเฉลยไมแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถต 0.05

6.2.3 การวเคราะหผลการจดซอจดจาง จ าแนกตามพนทโครงการ ผานคาสถตตว t จากขอมลผลการจดซอจดจางเบองตนผานสถตพรรณนาทไดในอธบายไวในบท

กอนหนา จะเหนไดวา วงเงนงบประมาณถกจดสรรไปยงพนทตางๆ นนแตกตางกน ดงนน เพอวเคราะหการเปรยบเทยบผลการจดซอจดจาง ทง 2 วธ อยางมประสทธภาพยงขน ผวจยจงไดเปรยบเทยบโดยจ าแนกตามพนทโครงการกอสราง ซงผลการวเคราะหดงกลาวจะแสดงขอมลทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจางเปนรายดาน (ดานราคา ดานการแขงขน และดานกระบวนการในการจดซอจดจาง) ตามพนทโครงการกอสราง ดงน


152

ตารางท 6.12 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานราคา โดยแยกตามพนทโครงการกอสราง ผลการจดซอจด

จาง ดานราคา



x S.D. t df P-value

1) สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (บาท) เหนอ

(n=1,635) e-Bidding 735,934.443 5,124,818.649 3.527 663.578 .004* e-Auction 151,018.331 803,131.972



กลาง (n=2,141)

e-Bidding 2,121,872.734 29,279,846.642 1.738 765.460 .083 e-Auction 268,412.576 2,954,663.368

ใต (n=750)

e-Bidding 789,880.108 3,400,153.116 0.224 748.000 .823

e-Auction 653,197.890 7,641,597.211 2) สดสวนของสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (รอยละ)

เหนอ (n=1,635)



e-Bidding 15.334 15.069 20.187 1,213.319 .000*

e-Auction 3.709 9.713

กลาง (n=2,141)


ใต (n=750)

e-Bidding 3.156 7.303 2.191 223.021 .029*

e-Auction 1.814 5.601

*มคาระดบนยส าคญทางสถต 0.05

จากตารางท 6.12 ขางตน แสดงผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานราคา โดยจ าแนกตามพนทโครงการกอสรางของกรมทางหลวงชนบท รายละเอยดดงน

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานราคา ประกอบดวย สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล และ


153

สดสวนของสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (รอยละ) ของเขตพนทกอสรางในภาคเหนอ พบวา มคาสถต T-test มคาเทากบ 3.527 และ 7.470 ตามล าดบ และคา p-value เทากบ .004 ซงนอยกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา การจดซอจดจางดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส โดยวธ e-Bidding และ e-Auction ใหคาเฉลยสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล และสดสวนของสวนลดจากราคากลางทแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธประกวด e-Bidding (Mean = 735,934.443 บาท) ผประมลเสนอราคาประมลต ากวาราคากลาง (สวนลดจากราคากลาง) เฉลยตอโครงการสงกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean= 151,018.331 บาท) และในทางเดยวกนการจดซอจดจาง ดวยวธประกวด e-Bidding (Mean = รอยละ 3.531) ใหสวนลดจากราคากลาง (รอยละ) เฉลยตอโครงการสงกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean= รอยละ 1.211) อยางมนยส าคญทางสถต

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานราคา ประกอบดวย สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล และสดสวนของสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (รอยละ) ของเขตพนทกอสรางในภาคตะวนออก เฉยงเหนอ พบวา มคาสถต T-test มคาเทากบ 11.063 และ 20.187 ตามล าดบ และคา p-value ของทงสองรายการ เทากบ .000 ซงนอยกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา การจดซอจดจางดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส โดยวธ e-Bidding และ e-Auction ใหคาเฉลยสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล และสดสวนของสวนลดจากราคากลางทแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding (Mean = 2,065,871.748 บาท) ผประมลเสนอราคาประมลต ากวาราคากลาง (สวนลดจากราคากลาง) เฉลยตอโครงการสงกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean= 363,519.158 บาท) และในทางเดยวกนการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding (Mean = รอยละ 15.334) ใหสวนลดจากราคากลาง (รอยละ) เฉลยตอโครงการสงกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean= รอยละ 3.709) อยางมนยส าคญทางสถต

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานราคา ในเขตภาคกลาง พบวา รายการสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล มคาสถต T-test เทากบ 1.738 และคา p-value เทากบ .083 มากกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา การประกวดราคาทางอเลกทรอนกสโดยวธ e-Bidding หรอ e-Auction ของในเขตพนทกอสรางภาคกลาง ไมท าใหคาเฉลยของสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลแตกตางกน แตส าหรบผลการทดสอบความแตกตางกบสดสวนของผลตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (รอยละ) พบวา มคาสถต T-test เทากบ 10.090 และคา p-value เทากบ .000 นอยกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา การจดซอจดจาง โดยวธ e-Bidding และ e-Auction ใหคาเฉลยของสดสวนของสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลทแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการจดซอจดจาง


154

ดวยวธ e-Bidding (Mean = รอยละ 4.811) มสดสวนของสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล เฉลยสงกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean= รอยละ 1.313) อยางมนยส าคญทางสถต

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานราคา ในเขตภาคใต พบวา รายการสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล มคาสถต T-test เทากบ 0.224 และคา p-value เทากบ .823 มากกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา การประกวดราคาทางอเลกทรอนกสโดยวธ e-Bidding หรอ e-Auction ของในเขตพนทกอสรางภาคใต ไมท าใหคาเฉลยของสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต แตส าหรบผลการทดสอบความแตกตางกบสดสวนของผลตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (รอยละ) พบวา มคาสถต T-test เทากบ 2.191 และคา p-value เทากบ .029 นอยกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา การจดซอจดจาง โดยวธ e-Bidding และ e-Auction ใหคาเฉลยของสดสวนของสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลทแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding (Mean = รอยละ 3.156) มสดสวนของสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลยสงกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction (Mean= รอยละ 1.814) อยางมนยส าคญทางสถต

ตารางท 6.13 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานการแขงขน โดยแยกตามพนทโครงการ





x S.D. t df P-value


เหนอ (n=1,635)




กลาง (n=2,141)


ใต (n=750)




155

ตารางท 6.13 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานการแขงขน โดยแยกตามพนทโครงการ (ตอ)





x S.D. t df P-value

2) จ านวนผเขารวมการประมล (ราย)

เหนอ (n=1,635)

e-Bidding 3.449 2.265 -8.585 1,493.394 .000* e-Auction 4.999 4.941


e-Bidding 4.208 2.715 -7.249 2,396.609 .000*

e-Auction 5.417 5.462 กลาง

(n=2,141) e-Bidding 3.458 2.039 -12.918 1,966.943 .000* e-Auction 5.534 5.303

ใต (n=750)



วธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานการแขงขน โดยจ าแนกตามพนทโครงการ รายละเอยดดงน

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานการแขงขน ซงประกอบดวย จ านวนผซอเอกสารการประมล และผเขารวมการประมล โดยจ าแนกตามพนทโครงการกอสราง พบวา พนทโครงการกอสรางในแตละภาค มคา p-value ของแตละภาค มคาเทากบ .000 ทงหมด ซงนอยกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา ในแตละพนทโครงการกอสราง (ภาค) เมอจดซอจดจางดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสทแตกตางกน จะมจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลย และจ านวนผเขารวมประมลเฉลยแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding จะมจ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลยสงกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction อยางแตการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding มจ านวนผเขารวมการประมลต ากวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction อยางมนยส าคญทางสถต


156

ตารางท 6.14 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานกระบวนการในการจดซอจดจาง โดยแยกตามพนทโครงการ





x S.D. t df P-value

1) จ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอก

เหนอ (n=1,635)



e-Bidding 0.276 0.659 11.111 877.332 .000*

e-Auction 0.020 0.144 กลาง

(n=2,141) e-Bidding 0.187 0.511 9.341 814.634 .000* e-Auction 0.011 0.134

ใต (n=750)


2) ระยะเวลาในการจดซอจดจาง เหนอ e-Bidding 43.685 25.629 0.420 1,318.013 .674

(n=1,635) e-Auction 43.151 24.228

ตะวนออกเฉยงเหนอ e-Bidding 42.452 21.312 0.878 2,406.000 .380 (n=2,408) e-Auction 41.587 23.916

กลาง e-Bidding 42.594 24.958 -0.839 2,139.000 .401 (n=2,141) e-Auction 43.563 25.888

ใต e-Bidding 45.608 25.955 1.824 246.907 .069 (n=750) e-Auction 41.529 23.479


วธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานกระบวนการในการจดซอจดจาง โดยจ าแนกตามพนทโครงการ รายละเอยดดงน

ผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอผลการจดซอจดจาง ดานกระบวนการในการจดซอจดจาง ในรายการจ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอก โดยจ าแนกตามพนทโครงการ พบวา คา p-value ของแตละภาค มคาเทากบ .000 ทงหมด ซงนอยกวาระดบนยส าคญ 0.05 แสดงวา ในแตละพนทโครงการกอสราง (ภาค) เมอจดซอจดจางดวย


157

วธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสทแตกตางกน จะมจ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลยแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding มจ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกเฉลยสงกวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction อยางมนยส าคญทางสถต

ส าหรบผลการทดสอบความแตกตางของการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสตอระยะเวลาการจดซอจดจาง โดยจ าแนกตามพนทโครงการ พบวา คา p-value ของแตละภาค มคามากกวากวาระดบนยส าคญ 0.05 ทงหมด แสดงวา ในแตละพนทโครงการกอสราง (ภาค) แมใชวธการจดซอจดจางดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกสทแตกตางกน แตใชระยะเวลาการจดซอจดจางแตกตางอยางไมมนยส าคญทางสถต 0.05

6.3 ผลการวเคราะหปจจยทมผลตอราคาทลดลงจากการประมล ดวยสมการถดถอยเชงพห (Multiple Regression)

ในการทดสอบความสมพนธของปจจยทมผลตอราคาทลดลงจากการประมล งานศกษานไดน าขอมลจากงานวจยในอดต และจากกการสอบถามผประกอบการ ตลอดจนขอมลการจดซอ จดจาง เพอน ามาก าหนดตวแปรชวดตอการเสนอราคาประมลทต ากวาราคากลางของผประกอบการ ดงตารางท 6.15 ตารางท 6.15 แสดงตวแปรชวดตอการเสนอราคาประมลทต ากวาราคากลางของผประกอบการ

ตวแปร สญลกษณ ความหมาย ประเภทตวแปร

ตวแปรตาม ราคาทลดลงจากการประมล (รอยละ)

Pdiscount ราคาทผเขาประมลเสนอต ากวาราคากลาง

เชงปรมาณ

ตวแปรอสระ

งบประมาณโครงการ (ลานบาท)

budget งบประมาณของโครงการทไดรบจดสรร

เชงปรมาณ

จ านวนผเขาประมล (ราย)

nbidder ผเขารวมประมลในแตละโครงการ เชงปรมาณ


158

ตารางท 6.15 แสดงตวแปรชวดตอการเสนอราคาประมลทต ากวาราคากลางของผประกอบการ (ตอ)

ตวแปร สญลกษณ ความหมาย ประเภทตวแปร

ชนของผรบเหมา class การจดชนผรบเหมากอสราง ประกอบดวย ผรบเหมาชนพเศษ ชน 1, ชน 2, ชน 3 และชน 4

เชงคณภาพ

พนทโครงการ district พนทโครงการ ไดแก ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาค

กลาง และภาคใต


วธการประกวดราคา method วธจดซอจดจาง e-Auction กบ e-Bidding


หนวยงานทจดซอจดจาง department กรมทางหลวง และกรมทางหลวงชนบท


หมายเหต. จากการประมวล โดยผวจย.

ในงานศกษานมวตถประสงคเพอศกษาปจจยทมผลตอราคาทลดลงจากการประมล โดยใชวธการวเคราะหดวยสมการถดถอยเชงพหแบบเปนขนตอน (Stepwise Multiple Regression Analysis) ซงเปนการวเคราะหหาความสมพนธระหวางตวแปรตามเชงปรมาณหนงตวกบตวแปรอสระหลายตว โดยจะมการเพมตวแปรอสระเขาสสมการถดถอยทละตว มหลกเกณฑในการเลอก ดงน

1) การเลอกตวแปรอสระตวแรกเขาสมการ จะเลอกตวแปรอสระทมความสมพนธกบตวแปรตามมากทสดเขาสมการ โดยจะตองเปนตวแปรอสระทท าใหสามารถลดความผดพลาดในการพยากรณสงทสด โดยพจารณาจากคาสมประสทธสมพนธระหวางตวแปรตามกบตวแปรอสระทละตว และเลอกตวแปรอสระทมคาสมประสทธสมพนธ (R2) สงทสดเขาสมการ ทงนตวแปรทเลอกเขามาใน สมการนนจะตองผานเกณฑทตงไวดวยการทดสอบสมมตฐานเกยวกบคาพารามเตอร ณ ระดบนยส าคญทก าหนดไว กรณทพบวาไมมตวแปรอสระใดผานเกณฑ (Entry) กจะไมเลอกตวแปรอสระใดเขามาในสมการถดถอยเลย และถอวาไมมตวแปรอสระตวใดมความสมพนธกบตวแปรตาม

2) เมอมตวแปรอสระทผานเกณฑเขาสมการ จะท าการคดเลอกตวแปรอสระเขาสมการ โดยเลอกตวแปรอสระทมคาสมประสทธสมพนธ (R2) สงทสดเขาสมการ และขณะเดยวกนกจะตดตวแปรอสระทไมมความสมพนธกบตวแปรตามออกจากสมการครงละตว โดยจะกระท าการคดเลอกผสมทงสองวธน (คดตวแปรอสระเขาและออกจากสมการ) ไปเรอยๆ จนกระทงไมมตวแปรอสระตวใดเขาและออกจากสมการไดอกแลว สมการทเหลอจงเปนสมการถดถอยทเหมาะสม


159

สมการทศกษาครงน คอ

Pdiscount = β0 + β1nbidder + β2budget + β3class1 + β4class2 +

β5class3 + β6class4 + β7district1 + β8district2 + β9district3 + β10method +

β11department โดยก าหนดให

Pdiscount คอ รอยละของราคาทลดลงจากการประมล (สวนตางของราคากลางกบราคาทชนะประมล)

nbidder คอ จ านวนผเขารวมการประมล (ราย) budget คอ งบประมาณโครงการ (ลานบาท) class1 คอ ชนผรบเหมางานทางของแตละกรม ซงเปนตวแปรหน ก าหนดให 1

เทากบผรบเหมาชน 1 และ 0 เทากบในกรณทไมใชผรบเหมาชน 1 class2 คอ ชนผรบเหมางานทางของแตละกรม ซงเปนตวแปรหน ก าหนดให 1

เทากบ ผรบเหมาชน 2 และ 0 เทากบในกรณทไมใชผรบเหมาชน 2 class3 คอ ชนผรบเหมางานทางของแตละกรม ซงเปนตวแปรหน ก าหนดให 1

เทากบผรบเหมาชน 3 และ 0 เทากบในกรณทไมใชผรบเหมาชน 3 class4 คอ ชนผรบเหมางานทางของแตละกรม ซงเปนตวแปรหน ก าหนดให 1

เทากบผรบเหมาชน 4 และ 0 เทากบในกรณทไมใชผรบเหมาชน 4 class0 (ผรบเหมาชนพเศษ) เปนกลมอางอง (Referent) district1 คอ พนทโครงการกอสราง ซงเปนตวแปรหน ก าหนดให 1 เทากบภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอ และ 0 เทากบภาคอนๆ district2 คอ พนทโครงการกอสราง ซงเปนตวแปรหน ก าหนดให 1 เทากบภาค

กลาง และ 0 เทากบภาคอนๆ district3 คอ พนทโครงการกอสราง ซงเปนตวแปรหน ก าหนดให 1 เทากบภาคใต

และ 0 เทากบภาคอนๆ district0 (พนทโครงการกอสรางในเขตภาคเหนอ) เปนกลมอางอง (Referent) method คอ วธจดชอจดจาง ดวยวธประกวดราคาอเลกทรอนกส โดยวธ

e-Auction และวธ e=Bidding ซงเปนตวแปรหน ก าหนดให 1 เทากบใชวธ e-Bidding และ 0 เทากบใชวธ e-Auction


160

department คอ หนวยงานภาครฐทจดซอจดจาง โดยในทนหมายถง กรมทางหลวง และกรมทางหลวงชนบท ซงเปนตวแปรหน ก าหนดให 1 เทากบกรมทางหลวงชนบท และ 0 เทากบ กรมทางหลวง

ซงขอมลทน ามาประมวลผลครงน เปนขอมลกลมตวอยางโครงการกอสรางจากระบบจดซอจดจางภาครฐ กรมบญชกลางและจากส านกงานรฐบาลอเลกทรอนกส (องคการมหาชน) จ านวน 11,688 โครงการ ในชวงปงบประมาณ 2558-2559 เพอน าไปวเคราะหหาความสมพนธของปจจยทมผลตอราคาทลดลงจากการประมล โดยใชการวเคราะหดวยสมการถดถอยเชงพหแบบเปนขนตอน (Stepwise Multiple Regression Analysis) ดวยโปรแกรม SPSS ไดผลการวเคราะห ดงตารางท 6.16 ตารางท 6.16 ผลการวเคราะหปจจยทมผลตอราคาทลดลงจากการประมล โดยใชวธวเคราะหดวยสมการถดถอยเชงพหแบบเปนขนตอน (Stepwise Multiple Regression Analysis)

ตวแปรอสระ b S.E. β P-value VIF วธประกวดราคา

e-Bidding (กลมอางอง: e-Auction)

5.185

0.157

0.291

0.000*

1.050

พนทโครงการ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลาง ภาคใต (กลมอางอง: ภาคเหนอ)

4.216 0.718 0.912

0.197 0.202 0.269

0.231 0.038 0.033

0.000* 0.000* 0.001*

1.587 1.570 1.300

จ านวนผเขาประมล (ราย) 0.246 0.020 0.109 0.000* หนวยงานภาครฐทจดซอจดจาง

กรมทางหลวงชนบท (กลมอางอง: กรมทางหลวง)

1.812

0.160

0.103

0.000*

1.121

ชนผรบเหมา ผรบเหมาชน 3 ผรบเหมาชน 4 (กลมอางอง: ผรบเหมาชนพเศษ)

0.451 1.218

0.200 0.221

0.020 0.049

0.024* 0.000*

1.100 1.063

งบประมาณโครงการ (ลานบาท) 0.001 0.001 0.018 0.039* 1.037 คาคงท -2.598 0.208 0.000* R=.375 R2 =.141, SEE = 8.005458, F = 212.453,P-Value of F = .000* *นยส าคญทางสถต 0.05


161

ผลการว เคราะหด วยสมการถดถอยเช งพหแบบเปนขนตอน (Stepwise Multiple Regression Analysis) ในการประมาณการกบขอมลจากการประมลอเลกทรอนกสท จ านวน 11,688 ตวอยาง ในการศกษาครงนมตวแปรอสระทถกคดเลอกเขาสมการ จ านวน 9 ตวแปร ไดแก วธประกวดราคา เขตพนทกอสรางภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จ านวนผเขารวมประมล หนวยงานทจดซอจดจาง ผรบเหมางานทางชน 4 เขตพนทกอสรางภาคกลาง เขตพนทกอสรางภาคใต ผรบเหมางานทางชน 3 และวงเงนงบประมาณโครงการ ตามตารางท 6.19 ซงสามารถจดอยรปสมการตามแบบจ าลองไดดงน

Pdiscount = -2.598 + 5.185method + 4.216district1 + 0.246nbidder +

1.812 department + 1.218class4 + 0.718district2 + 0.912district3 + 0.451class3 + 0.001budget

และผลการวเคราะหดงกลาวจะพบวา คา VIF สงสดทไดมคา 1.587 คานอยทสด

1.037 มคาใกล 1 แสดงวาตวแปรอสระไมมความสมพนธกนและไมเกด Multicollinearity คาสมประสทธสหสมพนธ R เทากบ .375 คดเปนอตรารอยละ 37.50 และในการศกษา

ครงน คาประสทธภาพในการพยากรณ R2 เทากบ .141 คดเปนรอยละ 14.10 หรอสมการอธบายปจจยทสงผลตอราคาทลดลงของการประมล (รอยละ) ไดเพยงรอยละ 14.10 แตตวแปรทง 9 ตว และสมการถดถอยมนยส าคญทางสถต

การวเคราะหคาสมประสทธ bi ของตวแปรตางๆ ภายใตเงอนไขตามวธ Stepwise Multiple Regression สรปไดดงน

การวเคราะหคาสมประสทธ b ▪ วเคราะหคา b ของวธประกวดราคา (method)

คาสมประสทธของวธประกวดราคา = 5.185 หมายความวา เมอก าหนดใหปจจยอนๆ คงทแลว หากโครงการกอสรางจดซอจดจาง ดวยวธประกวดราคา e-Bidding จะใหผลราคาลดลงจากการประมล (รอยละ) มากกวาโครงการกอสรางทจดซอจดจาง ดวยวธ e-Auction เฉลยรอยละ 5.185 ของราคากลาง ซงผลทไดเปนไปตามสมมตฐานทตงไว คอ การจดซอจดจางภาครฐ ดวยวธประกวดราคา e-Bidding จะท าใหภาครฐประหยดงบประมาณจากราคากลางไดมากขน หรอมสดสวนของสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเพมขน

▪ วเคราะหคา b ของเขตพนทกอสราง (district1, district2, district3) จากสมการขางตนตวแปรปจจยเรองพนทโครงการกอสรางทถกคดเลอกเขาสมการ

จ านวน 3 ตวแปร ซงมเขตพนทกอสรางภาคเหนอเปนกลมอางอง


162

โดยพนทโครงการกอสรางในเขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ใหสวนลดจากราคากลางสงสดเมอเทยบกบภาคเหนอ รองลงมาคอ พนทโครงการกอสรางในเขตภาคกลาง และภาคใต ตามล าดบ ซงพนทภาคเหนอจะมราคาลดลงจากการประมล (รอยละ) ต าทสด

และจากคาสมประสทธของโครงการกอสรางในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ = 4.216 หมายความวา เมอก าหนดใหปจจยอนๆ คงทแลว หากพนทตงโครงการอยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จะสงผลใหเมอมการจดซอจดจางดวยวธประกวดราคาจะมราคาลดลงจากการประมล (รอยละ) สงกวาโครงการกอสรางในภาคเหนอ เฉลยรอยละ 4.216 ของราคากลาง

คาสมประสทธของโครงการกอสรางในภาคกลาง = 0.718 หมายความวา เมอก าหนดใหปจจยอนๆ คงทแลว หากพนทตงโครงการอยเขตภาคกลาง เมอจดซอจดจางดวยวธประกวดราคาจะมราคาลดลงจากการประมล (รอยละ) สงกวาโครงการกอสรางในภาคเหนอ เฉลยรอยละ 0.718 ของราคากลาง

คาสมประสทธของโครงการกอสรางในภาคใต = 0.912 หมายความวา เมอก าหนดใหปจจยอนๆ คงทแลว หากพนทตงโครงการอยในเขตภาคใต เมอจดซอจดจางดวยวธประกวดราคาจะมราคาลดลงจากการประมล (รอยละ) สงกวาโครงการกอสรางในภาคเหนอ เฉลยรอยละ 0.912 ของราคากลาง

▪ วเคราะหคา b ของจ านวนผเขารวมประมล (nbidder) คาสมประสทธของจ านวนผเขารวมประมล = 0.246 หมายความวา หากปจจยอนๆ

คงท เมอมผเขารวมประมลเพมขน 1 ราย จะสงผลท าใหภาครฐสามารถประหยดงบประมาณจากราคากลางได เพมขนรอยละ 0.246 ของราคากลาง โดยจ านวนผ เขารวมประมลสามารถอธบายการเปลยนแปลงของการประหยดงบประมาณจากราคากลาง (ราคาทลดลงจากการประมล) ในรปแบบรอยละ อยางมนยส าคญทางสถต และมความสมพนธสอดคลองกบสมมตฐานทตงไวและเปนไปตามทฤษฎการประมล คอ เมอมจ านวนผแขงขนเพมขน จะสงผลใหมราคาประมลมสวนตางจากราคากลางเพมขน

แตอยางไรกตาม จากผลการทดสอบความแตกตางของผลการจดซอจดจางในดานความประหยดงบประมาณจากราคากลาง (สวนตางของราคากลางกบราคาทชนะประมล) ระหวางการประกวดราคาโดยใชวธ e-Auction กบ e-Bidding นน พบวาการจดซอจดจางดวยวธประกวดราคา e-Bidding มจ านวนผเขารวมประมลลดลง แตใหผลดานความประหยดงบประมาณจากราคากลางมากกวาการจดซอจดจางดวยวธ e-Auction ดงนน หากน าผลการวเคราะหดวยสมการถดถอยพหคณ (Multiple Regression Analysis) มาพจารณาวเคราะหรวมกน พอสรปไดวา แมการจดซอจดจางดวยวธ e-Bidding ท าใหภาครฐประหยดงบประมาณจากราคาไดมากกวาวธ e-Auction กตาม แตการจดซอจดจาง ดวยวธประกวดราคา e-Bidding ยงไมเกดประสทธภาพสงสด และยงมการ


163

แขงขนทไมเตมท โดยหากพฒนากระบวนการจดซอจดจาง ดวยวธประกวดราคา e-Bidding รวมถงปรบปรงแกไขกฎเกณฑตางๆ เพอสามารถดงผประกอบการเอกชนใหเขารวมประมล โดยวธ e-Bidding มากขน จะยงสงผลใหภาครฐประหยดงบประมาณจากราคากลางเพมสงขนกวาปจจบน

▪ วเคราะหคา b ของหนวยงานภาครฐทจดซอจดจาง (department) คาสมประสทธของหนวยงานทจดซอจดจาง = 1.812 หมายความวา เมอก าหนดให

ปจจยอนๆ คงทแลว โครงการกอสรางของกรมทางหลวงชนบท ทด าเนนการจดซอจดจาง ดวยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส จะใหราคาลดลงจากการประมล (รอยละ) มากกวากรมทางหลวง โดยเฉลยรอยละ 1.812 ของราคากลาง ซงผลทไดเปนไปตามสมมตฐานทตงไว คอ หากเปนการจดซอจดจางของกรมทางหลวงชนบท จะเกดการแขงขนมากกวากรมทางหลวง และสงผลใหสดสวนของสวนตางราคาทชนะประมลกบราคากลางเพมขน

ทงน ผลลพธดงกลาว เนองจากทง 2 หนวยงาน มหลกเกณฑการจดชนผรบเหมา กอสราง การจดสรรงบประมาณ และสทธในการเขาประมลทแตกตางกน ตลอดจนจ านวนผรบเหมากอสรางทแตกตางกน โดยกรมทางหลวงชนบทมจ านวนผรบเหมากอสรางมากกวากรมทางหลวง และวงเงนตอโครงการสวนใหญเปนวงเงนขนาดเลก ในขณะทวงเงนงบประมาณสวนใหญของกรมทางหลวงถกจดสรรเปนโครงการขนาดใหญทจ ากดสทธใหแกผรบเหมาชน พเศษของกรมทางหลวงทมจ านวน เพยง 58 รายเทานน จงสงผลใหการจดซอจดจางของกรมทางหลวงชนบทประหยดงบประมาณจากราคากลางมากวากรมทางหลวง

▪ วเคราะหคา b ของผรบเหมากอสรางชนตางๆ (class4, class3) จากสมการถดถอยขางตนตวแปรปจจยดานการจดชนของผรบเหมากอสราง ทถก

คดเลอกเขาสมการ จ านวน 2 ตวแปร โดยมผรบเหมาชนพเศษเปนกลมอางอง ทงน ตวแปรทไมถกคดเลอกเขาสมการ คอ class1 หรอผรบเหมากอสรางงานทางชน 1 และ class2 หรอผรบเหมากอสรางงานทางชน 2)

โดยผประกอบการทขนการจดทะเบยนเปนผรบเหมากอสรางงานทาง ชน 4 ใหสวนลดจากราคากลางสงสด อยางมนยส าคญทางสถต รองลงมาคอ ผรบเหมากอสรางงานทาง ชน 3

และจากคาสมประสทธของโครงการกอสรางทมผรบเหมากอสรางงานทาง ชน 4 เปนผชนะการประมล = 1.812 หมายความวา เมอก าหนดใหปจจยอนๆ คงทแลว หากผชนะการประมลเปนผรบเหมากอสรางงานทาง ชน 4 จะใหสวนลดจากราคากลาง (รอยละ) มากกวาผรบเหมากอสรางงานทางชนพเศษเฉลยรอยละ 1.812 ของราคากลาง

คาสมประสทธของโครงการกอสรางทมผรบเหมากอสรางงานทาง ชน 3 เปนผชนะการประมล = 0.912 หมายความวา เมอก าหนดใหปจจยอนๆ คงทแลว หากชนะการประมลเปน


164

ผรบเหมากอสรางงานทาง ชน 3 จะใหราคาทลดลงจากการประมล (รอยละ) สงกวาผรบเหมากอสรางงานทางชนพเศษ (ประหยดมากขน) เฉลยรอยละ 0.912 ของราคากลาง

ซงผลการวเคราะหดงกลาวเปนไปตามสมมตฐานทตงไว คอ ผรบเหมาทมการจดชนในระดบยงสง (เรยงล าดบจากชน 4,3, 2,1 และ ชนพเศษ (สงสด) ตามล าดบ) จะเกดการแขงขนทนอยลง หรอสงผลใหมสดสวนของสวนตางระหวางราคาทชนะการประมลกบราคากลางลดลง เนองจากผรบเหมาชนสงสด คอ ชนพเศษ มจ านวนผประกอบการจ านวนนอยกวาชนอนๆ จะท าใหมอ านาจทางการแขงขนทคอนขางสง ดงนน หากภาครฐตองการใหเกดการแขงขนอยางทวถง ผวจยมความเหนวา ควรจะจดสรรโครงการขนาดใหญ ใหมขนาดเลกลง เปนหลายๆ โครงการ เพอเปดโอกาสใหผรบเหมากอสรางในชนอนๆ สามารถเขาประมลและรบงาน และจะท าใหภาครฐประหยดงบประมาณจากราคากลางไดเพมขนอกดวย

▪ วเคราะหคา b ของงบประมาณโครงการ (budget) คาสมประสทธของจ านวนผเขารวมประมล = 0.001 หมายความวา เมอก าหนดให

ปจจยอนๆ คงทแลว หากเพมวงเงนงบประมาณโครงการกอสรางขน 1 ลานบาท จะสงผลท าใหภาครฐสามารถประหยดงบประมาณจากราคากลางไดเพมขนรอยละ 0.001 ของราคากลาง โดยวงเงนงบประมาณโครงการสามารถอธบายการเปลยนแปลงของการประหยดงบประมาณจากราคากลาง (ราคาทลดลงจากการประมล) ในรปแบบรอยละ อยางมนยส าคญทางสถต 0.05 และมความสมพนธสอดคลองกบสมมตฐานทตงไว คอ ยงขนาดโครงการกอสรางมมลคาสงขน จะสงผลใหมราคาประมลมสวนตางจากราคากลางทสงขนดวย

แตทงน ผลการวเคราะหดงกลาวไมสามารถบอกอตราการเพมขน เมอโครงการมมลคาสงขนได ซงจากผลการจดซอจดจาง โดยผานสถตพรรณนาทกลาวไวในบทท 5 จะพบวา ผลการจดซอจดจางของทงกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท เมอโครงการมขนาดใหญขน จะท าใหมสวนลดจากราคากลางเพมขนเรอยๆ เปนไปตามผลการวเคราะหสมการถดถอยเชงพห แตส าหรบกรมทางหลวงนน เนองจากโครงการขนาดใหญเกน 500 ลานบาทขนไป มการจ ากดสทธในการประมลแกผรบเหมาชนพเศษเทานน จงสงผลใหเมอขนาดโครงการใหญเกน 500 ลานบาท จะมสวนลดจากราคากลางคอยๆ ลดลง

6.3.1 การวเคราะหอทธพลของตวแปรอสระทมตอตวแปรตาม

เนองจากตวแปรอสระแตละตวมอทธพลตอตวแปรตามท ไมเทากน ดงนน จงท าการวเคราะหอทธพลของตวแปรอสระทมตอตวแปรตามวาตวแปรอสระใดมอทธพลตอตวแปรตาม


165

มากกวากน โดยพจารณาจากคาสมประสทธถดถอยมาตรฐาน β (โดยไมตองค านงถงเครองหมาย)

และน ามาคา β มาเขยนใหอยในรปสมการ ของคะแนนมาตรฐานไดดงน

Pdiscount = 0.291(method) + 0.231(district1) + 0.109(nbidder) + 0.103( department) + 0. 049( class4) + 0.038( district2) + 0.033( district3) + 0.020(class3) + 0.018(budget)

จากสมการขางตนจะเหนไดวาตวแปรอสระทมอทธพลกบตวแปรตามมากทสด

คอวธประกวดราคา e-Bidding มคา β เทากบ 0.291 แสดงวามอทธพลตอราคาทลดลงของการ

ประมล (รอยละ) มากทสด รองลงมาคอ พนทโครงการในเขตพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ คา β

เทากบ 0.231, ล าดบถดไปคอ จ านวนผเขารวมประมล มคา β เทากบ 0.109, หนวยงานภาครฐท

จดซอจดจาง กรมทางหลวงชนบท คา β เทากบ 0.103, ผรบเหมาชน 4 มคา β เทากบ 0.049,

ถดไป คอ พนทโครงการในเขตพนทภาคกลาง มคา β เทากบ 0.038, พนทโครงการในเขตพนท

ภาคใต มคา β เทากบ 0.033, ผรบเหมาชน 3 มคา β เทากบ 0.020 และงบประมาณโครงการ มคา

β เทากบ 0.001 ตามล าดบ ทงน ตวแปรทปรากฏในสมการขางตนสอดคลองกบสมมตฐานงานศกษาทตงไว

โดยตวแปรทมอทธพลตอราคาทลดลงของการประมล มากทสด คอ วธประกวดราคา โดยพบวา เมอภาครฐใชวธประกวดราคาดวยวธ e-Bidding จะสามารถท าใหภาครฐประหยดงบประมาณจากราคากลางไดมากกวาวธ e-Auction อยางมนยส าคญทางสถต นอกจากนเปนทนาสนใจวา ในสมการ Regression ดงกลาวไมปรากฏผรบเหมาชน 1 และคาสมประสทธสหสมพนธ b ของชนผรบเหมามคาเปนบวก แสดงวา ผรบเหมาชนอนเมอเปรยบเทยบกบชนพเศษ เสนอราคาประมลลดลงจากราคากลาง (รอยละ) มากกวาผรบเหมาชนพเศษ ซงผลดงกลาวสะทอนความเหลอมล าทางการแขงขนของผรบเหมารายใหญและรายยอยไดอยางชดเจน และสะทอนไดวาการแขงขนการประมลโครงการกอสรางยงเกดการแขงขนไมเตมท

จากผลการศกษา โดยใชวธวเคราะหดวยสมการถดถอยเชงพหแบบเปนขนตอน (Stepwise Multiple Regression Analysis) สามารถน ามาสรปผลวเคราะหหาความสมพนธของทศทางของตวแปรแตละตวทมผลตอราคาทลดลงของการประมล ดงตารางท 6.20


166

ตารางท 6.17 สรปปจจยทมผลตอราคาทลดลงจากการประมล (รอยละ) และทศทางของตวแปรทไดจากการศกษา โดยเรยงตามตวแปรอสระทผลตอตวแปรตามมากทสด ล าดบ สญลกษณของ

ตวแปรอสระ ความหมาย ทศทางของ

ตวแปร ผลการทดสอบตามสมมตฐาน

1 method วธจดซอจดจาง โดยวธ e-Bidding + สอดคลอง 2 district1 พนทโครงการกอสรางในภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอ + สอดคลอง

3 nbidder จ านวนผเขารวมประมล (ราย) + สอดคลอง

4 department กรมทางหลวงชนบท + สอดคลอง

5 class4 ผรบเหมากอสรางงานทาง ชน 4 + สอดคลอง 6 district2 พนทโครงการกอสรางในภาคกลาง + สอดคลอง

7 district3 พนทโครงการกอสรางในภาคใต + สอดคลอง 8 Class3 ผรบเหมากอสรางงานทาง ชน 3 + สอดคลอง

9 budget งบประมาณโครงการ (ลานบาท) + สอดคลอง

หมายเหต. จากการศกษาและสรปโดยผวจย.


167

บทท 7 บทสมภาษณผทมสวนเกยวของ

ในบททผานมาท าใหเหนผลการจดซอจดจาง และลกษณะพฤตกรรมการประมลของ

ผประกอบการเอกชน ในบทนจะเปนการศกษาถงเหตผลของการเกดพฤตกรรมและผลการจดซอจดจาดงกลาวและมมมองความคดเหนจากผทมสวนเกยวของทงสองฝาย คอ ฝายภาครฐ และผประกอบการเอกชน 7.1 บทสมภาษณบคลากรของกรมบญชกลาง

ในการสมภาษณผทเกยวของกบระบบจดซอจดจางอเลกทรอนกส เพอใชในงานศกษาครงน เปนบทสมภาษณจากคณธนะโชค รงทปานนท ต าแหนงผอ านวยการกลมงานพฒนาระบบจดซอจดจางอเลกทรอนกส (นกวชาการคลงช านาญการพเศษ กรมบญชกลาง) รายละเอยดโดยสรปของการสมภาษณมดงน

7.1.1 จดเรมตนของการน าระบบอเลกทรอนกสเขามาประยกตใชในกระบวนการจดซอจดจางภาครฐ

ระเบยบการจดซอจดจางภาครฐของไทย ใชระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยพสด พ.ศ. 2535 เปนระเบยบกลางทเปนพนฐานส าหรบการจดซอจดจางภาครฐ โดยบงคบใชกบหนวยงานราชการสวนกลางสงกด กระทรวง ทบวง กรม เทานน ดงนน หนวยงานราชการอนๆ อาทเชน องคกรอสระ รฐวสาหกจ องคกรปกครองสวนทองถนจะใชระเบยบการจดซอจดจางทตางกน และในระเบยบดงกลาวไมมระบถงระบบอเลกทรอนกสแตอยางใด จนเมอสมยรฐบาล พ.ต.ท.ทกษณ ชนวตร เกดแนวคดการน าระบบอเลกทรอนกสเขามาใชในประบวนการจดซอของภาครฐ โดยไดเพมเตมเปนระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยพสด พ.ศ. 2549 ซงมวธประกวดราคา e-Auction เปนหนงในวธประกวดราคานบตงแตบดนนเปนตนมา

อยางไรกตาม การจดซอจดจางภาครฐยงคงกระจดกระจายตามแตละหนวยงานของตน รวมถงเกดปญหาทจรต และเกดการสมยอมราคาในการประมลจ านวนมาก ดวยเหตน ทางกรมบญชกลางจงไดพฒนาระบบจดซอจดจางภาครฐ ดวยระบบอเลกทรอนกส (ระบบ e-GP) ในป 2553 ซงเปนระยะท 1 เพอรวบรวมขอมลการประกาศจดซอจดจางใหอยในแหลงเดยวกน และเพอใหผประกอบการสามารถเขาถงขอมลไดอยางทวถง โดยเรมบงคบใชกบหนวยงานสงกดกระทรวง ทบวง


168

กรม และตอมาทางกรมบญชกลางไดพฒนาระบบอยางตอเนอง เปนระยะท 2 โดยไดเชอมตอกบระบบการจายเงนภาครฐ GFMIF เพอเปนการบงคบทางออมใหหนวยงานภาครฐอนๆ ใหน าขอมลการจดซอจดจางมารวบรวมไวในฐานเดยวกน และเมอป 2558 ทางกรมบญชกลางจงไดพฒนาระบบจดซอจดจาง เปนระยะท 3 โดยไดน าวธ e-Market และวธ e-Bidding ซงเปนการจดซอจดจางแบบอเลกทรอนกสทกขนตอน เขามาใชและเปนหนงในวธการจดซอจดจางของภาครฐ โดยมวตถประสงคเพอใหเกดการแขงขนอยางเปนธรรมและทกสวนสามารถเขาถงขอมลไดอยางทวถง เกดความโปรงใส อนน ามาซงการลดปญหาทจรต และเปนประโยชนตอภาครฐสงสด

7.1.2 ความแตกตางของวธการจดซอจดจาง ดวยระบบอเลกทรอนกส วธ e-Auction กบวธ e-Bidding ทส าคญ

กระบวนการจดซอจดจางดวยวธ e-Bidding เปนวธการจดซอจดจางทางอเลกทรอนกสอยางครบวงจร ตงแตกระบวนการประกาศราง TOR ประกาศเชญชวน เผยแพรเอกสารการประมล การจ าหนายเอกสารการประมล การเสนอราคา ตลอดจนการประกาศผลการประมล ทกขนตอนอยในระบบอเลกทรอนกสทงสน ตางจากวธ e-Auction หรอเรยกอกอยางหนง คอ การประกวดราคาดวยวธการทางอเลกทรอนกสโดยผานผใหบรการตลาดกลาง ทผเขารวมประมลตองเดนทางไปซอเอกสารการประมล, ยนเอกสารการประมล ณ หนวยงานราชการทก าหนดไว และในวนเสนอราคาผเขารวมประมลทกราย ตองเดนมามาเสนอราคา ณ สถานทกลางทก าหนด โดย มผใหบรการตลาดกลางเปนผจดการประมล

นอกจากนรปแบบการเสนอราคาประมลของวธ e-Bidding สามารถเสนอราคา(ยนยนราคาประมล) ไดเพยงครงเดยวเทานน ซงแตกตางจากวธ e-Auction ทผเขาประมลสามารถเสนอราคาไดหลายครง และในการประมลชวงแรกผเขารวมประมลสามารถเหนราคาของผเสนอราคาได แตทงน ผลของการประมลดวยวธ e-Auction พบวา ราคาของผชนะการประมลสวนใหญต ากวาราคากลางเพยงเลกนอยเทานน รวมถงมผรองเรยนเกยวกบความไมโปรงใสในขนตอนการจดซอจดจาง ดวยวธดงกลาวและปญหาตางๆ จ านวนมาก อาทเชน

- เมอมการขายเอกสารการประมล ณ ทหนวยงานราชการตามทก าหนด ท าใหผทมายนขอซอเอกสารสามารถเหนรายชอผเอกสารการประมลกอนหนาได และน ามาสโอกาสในการสมยอมราคากน

- เกดการเผชญหนากนระหวางหนวยงานภาครฐ กบผประมล ซงอาจน าไปสการใหผลประโยชนตางตอบแทนซงกนและกน

- การประมลแตละครงใชตนทนสง - บางโครงการประกาศใหแกผรบเหมาเพยงบางกลมเทานน


169

ดงนน เพอแกปญหาดงกลาว กรมบญชกลางจงพฒนา ระบบ e-Market และวธ e-Bidding ขนมาเพอน ามาใชแทนทวธ e-Auction

7.1.3 ความคดเหนเกยวกบการน าวธการจดซอจดจาง ดวยระบบอเลกทรอนกสวธ e-Bidding มาใชภาครฐ

การพฒนาระบบจดซอจางดวยระบบอเลกทรอนกสของกรมบญชกลาง มงเนนเพอใหการจดซอจดจางภาครฐเกดความโปรงใส ผระกอบการสามารถเขาถงขอมลไดงาย และน ามาซงการแขงขนอยางเปนธรรม ลดการทจรตคอรปชน และเกดประสทธภาพสงสด ดงนน เมอมการน าวธ e-Bidding ทเปนระบบอเลกทรอนกสทกขนตอน จะท าใหผรบเหมาขนาดเลกทมเงนทนจ ากด หรอผประกอบรายใหมๆ สามารถเขาถงขอมลการจดซอจดจางไดอยางทวถง รวมถงไมมการเปดเผยขอมลใดๆ กอนวนประกาศผลผชนะการประมล และหนวยงานภาครฐจะเผชญหนากบผประกอบการในวนลงนามในสญญาเทานน ซงจะท าใหการประกวดราคาดวยวธ e-Bidding นนเกดความโปรงใส ลดการทจรต และเกดการแขงขนอยางเปนธรรมมากขน

แตทงน เนองจากการจดซอจดจางดวยวธดงกลาวเปนวธแรกของภาครฐทใชระบบอเลกทรอนกสในทกขนตอน จงอาจยงเกดปญหาตางๆ ในระหวางการจดซอจดจาง ทางกรมบญชกลาง จงไดน าปญหาตางๆ ทเกดขนเหลานน มาแกไขและพฒนาระบบ ตลอดจนปรบเปลยนรปแบบ กฎเกณฑตางๆ เพอสะดวกตอการใชงานทงฝงภาครฐและภาคเอกชนมากขน ตวอยางเชน

- การอพโหลดเอกสาร ซงในบางโครงการมเอกสารจ านวนมาก และเกนกวาขนาดไฟลทรองรบ ทางกรมบญชกลางจงปรบแกไขระเบยบส าหรบกรณโครงการทมเอกสารมขนาดใหญและจ านวนมาก ใหสามารถน าสงเอกสารดวยตนเองได

- ระยะเวลาประกาศราง TOR, ระยะเวลาเปดขายเอกสารประกวดราคา และวนยนประมลราคา ของโครงการขนาดเลกและขนาดใหญมระยะเวลาตงแตประกาศถงก าหนดประมลไมตางกน ซงท าใหผรบเหมากอสรางไมสามารถเตรยมเอกสารและหลกประกนไดทน เนองจากขอจ ากดเรองหนงสอค าประกนจากธนาคาร หรอเงนทนของบรษท ซงในสวนนทางกรมบญชกลางไดมการปรบเปลยนระยะเวลาการประกาศ และระยะเวลาทเปดขายเอกสาร รางวจารณ ส าหรบโครงการขนาดใหญใหนานขน เพอเปดโอกาสใหมผเขารวมประมลเพมมากขน

7.1.4 ประเดนจากผลการจดซอจดจางดวยวธ e-Bidding เทยบกบ e-Auction เบองตนทไดจากงานศกษาน

- การจดซอจดจางดวยวธ e-Bidding ท าใหมผทไมผานการคดเลอกมากขน เนองจากอาจเปนชวงแรกของการใชวธ e-Bidding ในการจดซอจดจาง ซงผประกอบการอาจยงไมคนเคยกบระบบดงกลาว เพราะทกขนตอนเปนระบบอเลกทรอนกส ซงหากผประกอบการยนเอกสาร


170

ไมครบ หรอไมถกตองกอาจท าใหถกตดสทธทนท แตทงน ทางกรมบญชกลางไดมการจดอบรมการใชงานระบบ รวมถงมเจาหนาทดแล ตอบปญหาเกยวกบการใชระบบ ดงนน จงคาดวาจ านวนผทไมผานเกณฑการคดเลอกดงกลาวจะนอยลง

- มจ านวนผซอเอกสารการประมลมากขน แตมผเขารวมการประมลลดลง เนองจากวธ e-Bidding เปดใหผประกอบการสามารถเขาถงขอมลโครงการไดอยางทวถง และท าใหประหยดคาใชจายมากขน จงสงผลใหจ านวนผซอเอกสารการประมลมากขน แตอยางไรกด ในประเดน ผเขารวมการประมลลดลงนน อาจเกดจากเปนชวงแรกของการใชระบบ และผประมลไมทราบวาก าลงแขงขนราคาอยกบผประกอบการรายใด จงท าใหเกดการเสนอราคาแบบระมดระวงมากขน แตทงน เชอวาเมอมการใชระบบ e-Bidding นานขนจะท าใหมผเขารวมประมลเพมขน

- มสวนลดจากราคากลางเพมขน เนองจากวธ e-Bidding เปนระบบปด จะไมมผใดสามารถเหนขอมลเกยวกบการประมลกอนวนประกาศผล ซงตางจากวธ e-Auction กอนวนประมล ผเขารวมประมลสามารถเหนรายชอผเขารวมประมลจากเอกสารลงชอซอเอกสารการประมล ซงอาจท าใหเกดการตกลงทางราคากนได แตวธ e-Bidding ไมมผใดรวาแตละโครงการมจ านวนผซอเอกสารเทาใด ดงนน การเสนอราคาของผประกอบการ จะไมทราบวาก าลงแขงขนราคาอยกบผประกอบการรายใด จงตองเสนอราคาทต ามากขน เพอโอกาสในการชนะการประมล

- ระยะเวลาในการจดซอจดจางดวยระบบ e-Auction ใชระยะเวลานานกวา e-Bidding แมทง 2 วธ มระเบยบก าหนดตางเรองระยะเวลาประกาศทเหมอนกน แตมขนตอนวธการประกวดราคาตางกน โดยวธ e-Auction นนจะใชระยะเวลานานกวาการประกวดราคาดวยวธ e-Bidding เนองจากตองมการพจารณาคดเลอกคณะกรรมการประกวดราคา มการคดเลอกผมสทธเขาประกวดราคากอนจากนนจงประกาศผมสทธเขาเสนอราคา รวมถงการซอเอกสารฯ, การยนเอกสารฯ ผสนใจเขารวมประมลตองเดนทางมายงสถานทราชการ ประกอบกบตองใชระยะเวลาคดเลอกกอนวนประมล ซงตางจาก e-Bidding ดวยเหตน จงท าใหกระบวนการจดซอจดจางในวธ e-Auction นานกวาวธ e-Bidding

7.1.5 แนวทางการปรบเปลยนระบบจดซอจดจางดวยระบบอเลกทรอนกสในอนาคตของประเทศไทย

จากขอ 7.1.1 ประเทศไทยใชระเบยบการจดซอจดจางทแตกตางกน ดงนน พระราชบญญตการจดซอจดจางและการบรหารพสดภาครฐ พ.ศ. 2560 ทประกาศในราชกจจานเบกษาวนท 24 กมภาพนธ 2560 และจะเรมมผลบงคบ 180 วนนบแตประกาศ หรอจะบงคบใชวนทใชในวนท 23 สงหาคม 2560 น มสาระส าคญ คอ เปนการรวบรวมการจดซอจดจางของภาครฐใหเปนแนวทางเดยวกน ภายใตพระราชบญญตฉบบดงกลาว รวมถงการจดชนผรบเหมากอสราง


171

ของหนวยงานภาครฐตางๆ จะถกน าพจารณาจดชนผรบเหมา โดยใชหลกเกณฑเดยวกนทงหมด จงท าใหผรบเหมาสามารถประหยดตนทนในการเขาประมล และประหยดตนทนจากคาธรรมเนยมการขอหนงสอรบรองสนเชอไดมากขน และเปนโอกาสของการเกดการแขงขนทมากขนตามมา นอกจากนโครงการกอสรางขนาดใหญของภาครฐจะมการน าบนทกขอตกลงทางคณธรรมมาใชเพมขน ซงผลดงกลาวจะยงท าใหการจดซอจดจางภาครฐของไทยเกดความโปรงใส และประการสดทายทางกรมบญชกลาง จะน าขอเสนอแนะ ปญหาตางๆ ทเกดขน มาปรบปรงพฒนาระบบการจดซอจดจางของไทยใหเกดความโปรงใส ตรวจสอบได และเกดประสทธภาพแกประเทศตอไป

7.2 บทสมภาษณบคลากรของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท

การสมภาษณครงนเปนการสมภาษณทางโทรศพทกบเจาหนาท ผตอบค าถามของ

หนวยงาน โดยสามารถสรปประเดนหลกไดดงน 7.2.1 การค านวณราคากลาง ระหวางปงบประมาณ 2558-2559

การค านวณราคากลางโครงการกอสรางตางๆ ของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท ระหวางปงบประมาณ 2558-2559 อางองสตรการค านวณตามมตคณะรฐมนตร เมอ 13 มนาคม 2555 ซงในชวงเวลาดงกลาวไมมการเปลยนแปลงสตรหรอวธการคดแตอยางใด แตทงน รายละเอยดปจจยทน ามาค านวณ อาจมการเปลยนแปลงบางตามสภาวะเศรษฐกจ อาทเชน คาวสดกอสรางกลาง อตราดอกเบยเงนก คาแรงงาน เปนตน

ทงน การเปลยนแปลงการพฒนาระบบการค านวณราคากลางงานกอสราง จะมการเปลยนแปลงและบงคบใชปงบประมาณ 2560 7.3 บทสมภาษณผประกอบการเอกชน

การศกษาเหตผลและมมมองของผประกอบการเอกชน ผศกษาไดท าการสมภาษณ

บรษทผด าเนนธรกจรบเหหมากอสรางของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท ซงเปนผทใชวธการจดซอจดจางทง 2 วธ จ านวน 6 บรษท และทง 6 บรษทดงกลาวเปนผรบเหมากอสราง สาขาทางงาน ชนท 1-4 และผรบเหมาชนพเศษ งานทางของกรมทางหลวงชนบท โดยบรษทผรบเหมารายใหญทสดของการสมภาษณครงน มผลประกอบการป 2558 เกน 1,000 ลานบาท

ผลการสมภาษณสามารถสรปประเดนได ดงน


172

7.3.1 ความคดเหนของการประกวดราคาดวยระบบอเลกทรอ นกส โดยวธ e-Bidding เปรยบเทยบกบวธ e-Auction ตอการประหยดของบรษท

ทง 6 บรษทใหความเหนตรงกน คอ การประกวดราคาดวย e-Bidding สามารถท าใหบรษทประหยดคาใชจายตอการเขารวมประมลไดลดลง ทงจากคาใชจายในการเดนทาง คาใชจายส าหรบผใหบรการตลาดกลาง ตลอดจนสามารถจดสรรพนกงานไดดยงขน จากเดมบรษทตองมพนกงานส าหรบเดนเรองการประมล ดประกาศการจดซอจดจาง และยนเอกสารการประมลยงสถานทตางๆ จ านวน 3-4 คนตอบรษท (ไมรวมพนกงานดานการจดท าเอกสาร) ดงนน เมอใช วธ e-Bidding ทสามารถด าเนนการดวยตนเองทงหมดทบรษท จงท าใหบรษทประหยดคาใชจาย และจดสรรพนกงานใหไปท างานในหนาทอนไดมากขน

ขอเสย คอ ระบบการจดซอจดจางดงกลาวยงมปญหาในการใชงานอยตลอดเวลา 7.3.2 ความคดเหนของการประกวดราคาดวยระบบอเลกทรอ นกส โดยวธ

e-Bidding เปรยบเทยบกบวธ e-Auction ตอการชวยลดปญหาเรองการสมยอมราคา และเกดความโปรงใส

ทง 6 บรษทเปนผรบเหมากอสรางทมประสบการณการกอสรางมานานมากกวา 15 ป ดงนน จงท าใหมประสบการณตอการจดซอจดจางตงแตการยนซองประกวดราคาจนถงรปแบบประกวดราคาอเลกทรอนกสในปจจบน ซงทงหมดใหความเหนตรงกนวา ตอใหเปลยนแปลงการจดซอจดจางรปแบบใด ผรบเหมากอสรางกยงมชองทางการตดตอสอสารระหวางกนเสมอ ดงนน จงเชอวาแมจะเปลยนใชวธ e-Bidding ทเปนระบบอเลกทรอนกสทกขนตอน ไมมการเปดเผยรายชอผซอเอกสารและไมมการเผชญหนากนระหวางภาครฐกบผประมล ซงจะมาสลดการทจรตและท าใหเกดการแขงขนมากขนนน แตในทางปฏบตผรบเหมากอสรางจะมชองทางตดตอสอสารและมความสนทคนเคยเปนการสวนตวอยแลว เนองจากอยในพนทเดยวกน ตลอดจนตดตอทางธรกจดวยกนมานาน เมอมการประมลโครงการกอสรางทอยในเขตพนทของตนหรอใกลเคยงกน สวนใหญกจะมจ านวนผรบ เหมาไมกราย ท าให รขอมลระหวางกนและมการเจรจาตกลงราคากนอยด แตอยางไร ผประกอบการทง 6 ราย ใหความเหนตรงกนวา การเมอใชวธ e-Bidding ท าใหไมสามารถเขาถงขอมลการประมลโครงการจากเจาหนาทภาครฐไดเหมอนเดม และผประกอบการยงใหความเหนตอการประกวดราคาดวยวธ e-Biddingวา ท าใหการเจรจาตกลงราคาบางโครงการยากขนกวาเดม เนองจากวธ e-Bidding เปนระบบปด ผเขารวมประมลไมสามารถเหนราคาของผเขารวมประมลรายอน และเสนอราคา (ยนยนราคา) ไดเพยงครงเดยว ดงนน หากโครงการนนๆ เปนโครงการขนาดใหญทเปดใหผรบเหมาชนอนเขารวมประมล (นอกเหนอจากชนพเศษ) หรอมจ านวนโครงการนอย หรอเป นโครงการขนาดเลก หลายๆ โครงการทเปดประมลพรอมกน และมพนทกอสรางอยใกลกน จะเปนท


173

ตองการของผรบเหมา เพราะจะท าใหประหยดตอขนาดไดมากกวา จงสงใหการเจรจาตอรองยากขน และท าใหผเขารวมประมลตางเสนอราคาประมลต ากวาราคากลางในสดสวนทสงขน และสงผลท าใหการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding มสวนลดราคากลางเพมขนจากวธ e-Auction นอกจากนการประกวดราคาดวยวธ e-Bidding ท าใหมผรบเหมารายอนๆ นอกเขตพนท เขามาแขงขนมากขน และเปนทมาของการแขงขนราคาในบางโครงการทต ากวาราคากลางคอนขางมาก

7.3.3 ประเดนจากผลการจดซอจดจางดวยวธ e-Bidding เทยบกบ e-Auction เบองตนทไดจากงานศกษาน

- การจดซอจดจางดวยวธ e-Bidding ท าใหมผทไมผานการคดเลอกมากขน เนองจากอาจเปนชวงแรกของการใชวธ e-Bidding ในการจดซอจดจาง ซงพนกงานของบรษทอาจยงไมคนเคยกบระบบดงกลาว เพราะทกขนตอนเปนระบบอเลกทรอนกส นอกจากนการประกวดราคาดวยวธ e-Auction ก าหนดใหผสนใจเขารวมประมล ตองแสดงเอกสารประกอบการพจารณาคณสมบตตางๆ กอนวนประมล และตองน าเอกสารตางๆ เหลานน มายนใหแกผวาจางตามสถานททก าหนดไวในประกาศการจดซอจดจาง ซงเจาหนาทภาครฐจะเปนผตรวจสอบความครบถวนของเอกสารใหเบองตน และหากขาดเอกสารใดบรษทจะน าเอกสารดงกลาวทขาดน ามามอบใหทนกอนวนประกาศผลการมสทธเขารวมประมล ดงนน ผทไมผานเกณฑการคดเลอกสวนใหญจงเปนผทขาดคณสมบตของผมสทธเขารวมประมลในโครงการนนๆ ซงแตกตางจากวธ e-Bidding ทก าหนดใหผเขารวมประมลทกรายตองอพโหลดเอกสารการประมลทกอยาง ลงในระบบการจดชอจดจางภาครฐ (ระบบ e-GP) และจะประกาศผลผทไมผานเกณฑการคดเลอกภายหลงวนประมล จงท าใหในกรณทบรษทสงเอกสาร (อพโหลดเอกสาร) เขาระบบจดซอจดจางไมครบถวน กจะถกตดสทธทนท ประกอบกบเปนปแรกของการเปลยนแปลงวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส จงสงผลใหวธ e-Bidding มจ านวนผทไมผานเกณฑการคดเลอกเพมขน เมอเทยบกบวธ e-Auction

- มจ านวนผซอเอกสารการประมลมากขน แตมผเขารวมการประมลลดลง สวนหนงอาจเปนเพราะบรษทไดประเมนศกยภาพในการท างานและความสามารถในการท าก าไรของโครงการนนๆ แลวพบวาเปนงานทไมถนด หรอยากตอการท าก าไร บรษทกอาจไมเขารวมประมลได แตอกสวนหนงคอ จากขอมลขอ 7.3.2 แมวาจะการประมลจะปรบเปลยนในรปใดกตาม ผรบเหมากยงมชองทางตดตอ และความสมพนธ (Connection) ระหวางกนอยด ดงนน จงเกดการตกลงเจรจาระหวางกนกอนวนเขารวมประมล จงเปนการทมจ านวนผซอเอกสารการประมลจ านวนมาก แตมผเขารวมการประมลในสดสวนทนอย ไมวาจะเปน e-Auction หรอ e-Bidding

- มสวนลดจากราคากลางเพมขน จากขอมลกอนหนา หากเปนโครงการท ไมสามารถตกลงเจรจากนได จะท าใหเกดการแขงขนประมลราคาทต ากวาราคากลางคอนขางสง รวมถง


174

ในบางโครงการทบรษทขามพนทกอสราง เพอขยายพนทในการรบงานมากขน บรษทอาจตองประมลราคาทต ากวาราคามากขน เพราะไมทราบวาผรบเหมาในพนทนนๆ จะเสนอราคาเทาใด

- ส าหรบระยะเวลาในการจดซอจดจางดวยระบบ e-Auction กบ e-Bidding ทง2 บรษท ใหความเหนวา ทง 2 วธ ใชระยะเวลาไมแตกตางกนเทาใดนก เพราะโดยสวนใหญหลงเสรจสนการประมล ผรบเหมาทเขาประมลจะทราบทนทวาใครคอผชนะการประมล โดยไมตองรอหนวยงานภาครฐประกาศ

7.3.4 ผลของการเปล ยนแปลงแปลงวธจ ดซ อจ ดจ างภาครฐ ด วยระบบอเลกทรอนกส โดยวธ e-Auction เปนวธ e-Bidding ทสงผลตอพฤตกรรมการประมลราคา ทงในระยะสน และแนวโนมในระยะยาว

ส าหรบความคดเหนของประเดนดงกลาว ผประกอบการใหความเหนตางกนดงน กลมท 1 มความเหนวา การใชวธประกวดราคา e-Bidding ไมสงผลตอ

พฤตกรรมการประมลราคาของบรษท โดยบรษทยงเนนรบงานเฉพาะในพนทของตน (ในจงหวดเดยวกบทตงบรษท) ซงจะมการเจรจาแบงงานกน ดงนน จงไมสงผลตอพฤตกรรมการเสนอราคาของบรษทแตอยางใด ส าหรบกรณหากมผประกอบการรายอนเขามารบงานในพนทของตนนน กจะเกดการรวมกลมกนระหวางผรบเหมา และผคาวสดกอสราง เพอกดดนผรบเหมารายนนๆ ซงในระยะยาวส าหรบการประมลโครงการตอๆ ไป ผรบเหมารายใหมกจะไมเกดขนในพนทดงกลาว

กลมท 2 มความเหนวา ในระยะสนจะเกดการแขงขนประมลราคาต าลงจากราคาทคอนขางสง โดยเฉพาะโครงการขนาดใหญทผรบเหมาชน 1 มสทธเขาประมล เนองจากโครงการกอสรางสวนใหญมผรบเหมากอสรางจ านวนมาก ยกเวนชนพเศษของกรมทางหลวง ดงนน หากปงบประมาณใดทถกจดสรรไปยงโครงการขนาดใหญทใหสทธแกผรบเหมาชนพเศษมาก กจะเกดการแขงขนราคากนมากขน (ตวอยางเชน ปงบประมาณ 2559 ของกรมทางหลวง) และท าใหบรษทตองรบเหมาชวงตอจากชนพเศษ โดยผรบเหมาชน 1 บางราย รบจางเหมาชวงทงโครงการ เพราะยงไดราคาดกวาการเขาประมลเอง ส าหรบในระยะยาว เชอวาเมอบรษทตางไดรบผลกระทบจากการประมลราคาทต า จะสงผลใหกลบมาสการตกลงเจรจากนอกครง

7.3.5 ขอเสนอแนะตอการประกวดราคาทางอเลกทรอนกส หรอการรบงาน ของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท

บรษทตองการใหภาครฐ เปดโอกาส/ชองทางในการเลอนชนทกวางขน เพราะปจจบนแมการท างานโครงการกอสรางขนาดใหญของชนพเศษ บางโครงการผรบเหมาชน 1 เปนผด าเนนการเองทงหมด รวมถงตองการใหภาครฐขยายดานความโปรงใสไปยงขนตอนการตรวจรบงานขอโครงการกอสรางภาครฐดวยอกทางหนง


175

บทท 8 สรปผลการศกษาและขอเสนอแนะ

การจดซอจดจางของภาครฐ โดยวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส e-Bidding เปน

เปนระบบการจดซอจดจางแบบอเลกทรอนกสทกขนตอน โดยมวตถประสงคเพอน ามาใชแทนการประกวดราคา วธ e-Auction หรอเรยกอกชอหนง คอ การประกวดราคาดวยวธการทางอเลกทรอนกสโดยผานผใหบรการ ทใชมาเปนระยะเวลานานมากกวา 10 ซ งมวตถประสงคเพอใหเกดการแขงขนอยางเปนธรรมและทกสวนสามารถเขาถงขอมลไดอยางทวถง เพอใหเกดความโปรงใส อนน ามาซงการลดปญหาทจรต และเปนประโยชนตอภาครฐสงสด ซงผลการจดซอจดจางในชวงระยะแรก ตงแตวนท 1 ตลาคม พ.ศ. 2558-วนท 31 มนาคม พ.ศ. 2559 พบวา ภาครฐสามารถประหยดงบประมาณจากการจดซอจดจางดวยวธ e-Bidding เปนจ านวน 28,374 ลานบาท หรอคดเปนรอยละ 10.55 ท าใหผศกษาสนใจทจะท าการศกษาเปรยบเทยบระหวางการจดซอจดจางเดม คอประกวดราคา ดวยวธ e-Auction กบประกวดราคาทางอเลกทรอนกส e-Bidding วาทงสองวธใหผลการจดซอจดอยางเปนอยางไร และหลงเปลยนมาใชประกวดราคาทางอเลกทรอนกส e-Bidding เกดผลกระทบอยางไรตอพฤตกรรมและการด าเนนธรกจของภาคเอกชน รวมถงภาครฐ โดยไดท าการศกษาขอมลโครงการกอสรางของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท จากระบบจดซอจดจางภาครฐและจากส านกงานรฐบาลอเลกทรอนกส (องคการมหาชน) และน ามาวเคราะหทางสถต และใชการสมภาษณเชงลกจากภาครฐและผประกอบการเอกชน ประกอบการอธบายผลการศกษา ซงสามารถสรปผลการศกษาและขอเสนอแนะจากการศกษาไดดงน

8.1 สรปผลการศกษา

การศกษาเปรยบเทยบวธการจดซอจดจางภาครฐ ดวยวธประกวดราคาทาง อเลกทรอนกส

ระหวางวธ e-Auction และวธ e-Bidding รวมถงผลกระทบตอภาครฐ และภาคเอกชนในภาคกอสรางของกรมทางหลวง และกรมทางหลวงชนบท และเพอศกษาวเคราะหปจจยตางๆ ทสงผลกระทบและมอทธพลตอการเสนอราคาทางระบบอเลกทรอนกส สามารถสรปผลดงน


176

8.8.1 ความแตกตางของรปแบบการประกวดราคา ระหวางวธ e-Auction และวธ e-Bidding

การประกวดราคาทางอเลกทรอนกส ดวยวธ e-Auction และ e-Bidding ทงสองวธตางมการน าระบบอเลกทรอนกสเขามาประยกตใชในกระบวนการจดซอจดจาง แตทงน วธ e-Auction น าระบบอเลกทรอนกสเขามาประยกตใชเฉพาะการเสนอราคาเทานน แตส าหรบวธ e-Bidding เปนระบบจดซอจดจางทเปนอเลกทรอนกสในทกขนตอน โดยจากการศกษาระเบยบขนตอนการจดซอจดจาง สามารถสรปความแตกตางของทง 2 วธ ออกเปนประเดนหลก ไดดงน

1) ผเกยวของกบการประกวดราคา การจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาอเลกทรอนกส e-Auction มผเกยวของ 3 ฝาย ไดแก ภาครฐ ผคาหรอผประกอบการเอกชนทสนใจเขารวมประกวดราคา และผใหบรการตลาดกลางอเลกทรอนกส ซงท าหนาทด าเนนการจดประกวดราคาและอบรมการใชระบบใหกบผคา แตส าหรบวธประกวดราคาอเลกทรอนกส e-Bidding จะมผเกยวของเพยง 2 ฝาย คอ ภาครฐ และผคาหรอผประกอบการเอกชนทสนใจเขารวมประกวดราคา เทานน

2) เงอนไขของการจดซอจดจาง โดยวธการประกวดราคาทางอเลกทรอนกส ทง 2 วธมเงอนไขทแตกตางกน โดยวธ e-Auction จะถกก าหนดเพอจดซอจดหาสนคาหรอบรการทไดรบงบประมาณตงแต 2 ลานบาทขนไป แตในขณะทวธ e-Biding ใชส าหรบการจดซอจดจางสนคาหรอบรการครงหนงทมราคาเกน 100,000 บาท โดยเปนสนคาหรอบรการทมความซบซอน มเทคนคเฉพาะ ซงสอดคลองกบวตถประสงคของภาครฐทตองการใหวธ e-Bidding พฒนาขนมา เพอน ามาใชแทนทวธการจดซอจดจางของภาครฐ โดยวธ e-Auction ตอไป

3) ความแตกตางของขนตอนการด าเนนการประกวดราคา โดยวธ e-Bidding เปนอเลกทรอนกสอยางครบวงจร ตงแตการประกาศราง TOR ประกาศเชญชวน ซอ-รบเอกสารประกวดราคา ยนหลกประกนการประกวดราคา การเสนอราคา และการประกาศผลการพจารณา ซงผเขารวมประกวดราคาสามารถด าเนนการดวยตนเองทกขนตอน ณ บรษทของตนผานระบบจดซอจางภาครฐ ดวยระบบอเลกทรอนกส (e-GP) แตส าหรบขนตอนการประกวดราคา โดยวธ e-Auction ผเขารวมประกวดราคาตองเดนทางมายงหนวยงานราชการ เพอขอรบขอซอเอกสารประกวดราคา, ยนหลกประกนซองพรอมเอกสารประกวดราคา ตลอดจนวนเสนอราคา ผมสทธเสนอราคาจะตองเดนทางมายงสถานทจดการประกวดราคาตามทระบไวในประกาศ เพอท าการเสนอราคาเทานน

4) การเสนอราคา วธ e-Auction ผมสทธ เสนอราคาสามารถเสนอราคาไดหลายครง ซงในระหวางการประกวดราคา ระบบจะแสดงสถานะผเสนอราคาต าสด จนกระทงถงชวง 3-5 นาทสดทายของการประมล ระบบจะไมแสดงราคาและสถานะของผเขาประมล แตในขณะทวธ


177

e-Biding (เขารวมประกวดราคาจะสามารถเสนอราคาไดเพยงครงเดยวเทานน และไมทราบรายละเอยดราคาของผเขารวมประกวดราคาแตอยางใด

5) ความแตกตางของขนตอนการพจารณาคดเลอกผผานการพจารณาคณสมบตและเทคนค วธ e-Auction จะพจารณาคดเลอกผสนใจเขารวมเสนอราคาและประกาศผมสทธเสนอราคากอนวนเสนอราคา แตการพจารณาดงกลาวของวธ e-Bidding จะท าการพจารณาหลงวนเสนอราคา อยางไรกตาม ทง 2 วธใชหลกเกณฑการพจารณาดานคณสมบตและเทคนคเหมอนกน และเปดโอกาสใหผทไมผานเกณฑฯ ยนขอคดคานผลดงกลาวได นอกจากนผลการพจารณาจะไมถกเปดเผยตอสาธารณชนเชนเดยวกน

6) ความแตกตางของหลกเกณฑในการพจารณาคดเลอกผชนะเสนอราคา วธ e-Auction ใชเกณฑราคาในการพจารณาเทานน โดยผเสนอราคาต าทสด เปนผชนะการประกวดราคา แตส าหรบวธ e-Bidding สามารถเลอกใชเกณฑราคา (Price) หรอเกณฑประเมนคาประสทธภาพตอราคา (Piece Performance) อยางใดอยางหนงในการพจารณาไดแตตองมการประกาศไวอยางชดเจน

7) วธ e-Auction ผชนะการประกวดราคาตองช าระคาบรการจดการประกวดราคา ใหแกผ ใหบรการตลาดกลางอเลกทรอนกส แตหากใชวธการจดซอจาง โดยวธ e-Bidding ซงด าเนนการผานระบบอเลกทรอนกสอยางครบวงจรดวยตนเอง ท าใหไมมคาใชจายในสวนนแตอยางใด

ส าหรบขนตอนการประกวดราคากอนวนเสนอราคา ดานการจดท าเอกสารและระยะเผยแพรเอกสาร ทง 2 วธไมแตกตางกน

จากขอมลสรปความแตกตางของวธประกวดราคาทางอเลกทรอนกส ทง 2 วธ ขางตนเปนไปตามวตถประสงคของภาครฐทน าวธ e-Bidding เขามาใชในการกระบวนการจดซอจดจาง แทนวธ e-Auction เพอตองการพฒนาปรบปรงกระบวนการจดซอจางจางของภาครฐใหมความโปรงใสตรวจสอบไดมากยงขน เพอน าไปสการลดปญหาเรองการสมยอมราคา การคอรปชน ลดตนทนและขนตอน รวมถงกอใหเกดการแขงขนอยางเปนธรรมและเกดประสทธภาพมากกวาวธการประกวดราคาทางอเลกทรอนกสแบบเดม (e-Auction)

8.8.2 ผลการเปรยบเทยบผลการจดซอจดจางระหวางวธ e-Auction และวธ e-Bidding

(1) ลกษณะขอมลโครงการกอสรางและการแขงขนในธรกจรบเหมากอสราง กรมทางหลวงและกรมทางหลงชนบท มหลกเกณฑคดเลอกคณสมบตของ

ผรบเหมาหรอจดชนผรบเหมาทแตกตางกน และจากความแตกตางดงกลาว จงสงผลใหลกษณะโครงสรางขอมลโครงการ วงเงนประมาณส าหรบการจดซอจดจางทไดรบการจดสรร น ามาซงการ


178

แขงขนทแตกตางกน โดยการจดสรรงบประมาณของกรมทางหลวงสวนใหญไดรบการจดสรรเปน โครงการกอสราง ขนาดใหญเกน 500 ลานบาทขนไป แตในขณะทกรมทางหลวงชนบท งบประมาณสวนใหญไดรบการจดสรรงบประมาณเปนโครงการขนาดเลกไม 10 ลานบาท แตอยางไรกตาม มลคางานโครงการสวนใหญของทง 2 หนวยงาน กระจกตวทผรบเหมาชนพเศษ

(2) ผลการวดอตราการกระจกตวของธรกจรบเหมากอสราง การวดอตราการกระจกตวของธรกจรบเหมากอสราง โดยพจารณาสวนแบงทาง

การตลาดของผประกอบการทเปนผชนะการประกวดราคาทมลคางานรวมสงสด 4 และ 8 ล าดบแรก พบวา เมอใชวธประกวดราคา e-Auction กบ วธ e-Bidding ใหผลทเหมอนกนคอ มอตราการกระจกตวต า หรอมการแขงขนสง แตอยางไรกตาม เมอวดการกระจกตว โดยจ าแนกตามขนาดโครงการ และตามพนทโครงการ พบวา ผลอตราการกระจกตวทค านวณไดบางคา ขดแยงกบผลการจดซอจดจางททดสอบดวยวธทางสถต อาทเชน การใชวธ e-Bidding ท าใหมอตราการกระจกตวเพมขนจากเดม หรอแขงขนนอยลง ซงแตกตางจากผลการจดซอจดจาง เมอใชวธ e-Bidding ท าใหภาครฐประหยดงบประมาณจากราคากลางเพมขน ดงนน จงอาจสรปไดวาการใชทฤษฎการวดอตราการกระจกตวของธรกจรบเหมากอสราง เพอพจารณาระดบการแขงขนในธรกจรบเหมากอสรางภาครฐ ไมสามารถใชวดอตราการแขงขน หรอไมสะทอนระดบการแขงขนราคาทเกดขนจรงไดมากนก เนองจากในธรกจรบเหมากอสรางมขอจ ากด ทงจ านวนโครงการ มลคาโครงการ จ านวนผรบเหมา และสทธในการประมลทแตกตางกน ทงน ผลศกษาดงกลาวขดแยงกบผลวจยในอดตของสมบรณ ทพยสถาพรชย ทพบวา ตลาดประมลงานของกรมทางหลวง มอตราการกระจกตวสวนใหญมคานอยวา รอยละ 33 แสดงใหเหนวา โครงการตางๆ มการกระจายไปยงผประกอบการมากราย โดยงานศกษาดงกลาวไมไดค านงถงผลการจดซอจดจางทเกดขนประกอบการสรปผลงานวจย

(3) ผลการเปรยบเทยบผลการจดซอจดจาง ระหวางวธ e-Auction และวธ e-Bidding

ผลการจดซอจดจางของทง 2 หนวยงาน เมอเปรยบเทยบระหวางการจดซอจดจางดวยวธ e-Auction และวธ e-Bidding เปนไปตามสมมตฐานทตงไว คอ “ผลของการจดซอจดจางภาครฐ ดวยวธประกวดราคาอเลกทรอนกส โดยวธ e-Auction นนแตกตางกบวธ e-Bidding” โดยผลการจดซอจดจาง ประกอบดวย

- ผลทางดานราคา ไดแก สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล และสวนลดจากราคากลาง (รอยละ) ซงผลการศกษา พบวา ทง 2 หนวยงานใหผลทสอดคลองกน คอ การจดซอจดจางภาครฐ ดวยวธประกวดราคาอเลกทรอนกส โดยวธ e-Auction และ e-Bidding ใหผลทางดานราคาทแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 โดยการประกวดราคาอเลกทรอนกส


179

ดวยวธ e-Bidding สามารถชวยใหภาครฐประหยดงบประมาณจากราคากลางเพมขนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 นอกจากนผลการจดซอจดจางของกรมทางหลวงชนบทสามารถประหยดงบประมาณจากราคากลางเฉลยสงกวากรมทางหลวง เนองจากหลกเกณฑเงอนไขการขนทะเบยนเปนผรบเหมาของกรมทางหลวงชนบททเปดกวางกวากรมทางหลวง ประกอบกบลกษณะงานกอสรางมความซบซอนนอยกวา จงสงผลใหกรมทางหลวงชนบทมจ านวนผรบเหมากอสรางทขนทะเบยนมากกวากรมทางหลวง ดวยเหตนท าใหการแขงขนราคาประมลของกรมทางหลวงชนบทจงสงกวากรมทางหลวง โดยกรมทางหลวงชนบท สามารถประหยดงบประมาณจากราคากลางเฉลย จากเดมเฉลยรอยละ 2.19 เพมขนเปน 8.019 ตอโครงการ อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 และกรมทางหลวง สามารถประหยดงบประมาณจากราคากลางเฉลย จากเดมเฉลยรอยละ 1.01 เพมขนเปน 4.43 ตอโครงการ อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 ดงนน ในภาพรวมการจดซอจดจางดวยวธ e-Bidding ท าใหภาครฐประหยดงบประมาณจากราคากลางไดเพมขนจรง และสอดคลองกบผลวจยในอดตทพบวา เมอภาครฐเปลยนวธการจดซอจดจาง จะสงผลใหภาครฐสามารถประหยดไดเพมขน ดงนน ผวจยมความเหนวาการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Bidding นาจะดกวาการจดประมลแบบเดม หรอ e-Action

- ผลทางดานการแขงขน ไดแก จ านวนผซอเอกสาร และจ านวนผเขารวมประมล โดยผลการศกษา พบวา ทง 2 หนวยงานใหผลทสอดคลองกน คอ การจดซอจดจางภาครฐ ดวยวธประกวดราคาอเลกทรอนกส โดยวธ e-Auction และ e-Bidding ใหผลทางดานการแขงขนทแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการประกวดราคาอเลกทรอนกส ดวยวธ e-Bidding มจ านวนผซอเอกสารการประมลเพมขน แตมจ านวนผเขารวมประมลลดลง เนองจากการประกวดราคา e-Bidding สามารถท าใหผประกอบการเขาถงขอมลไดสะดวกและงาย จงสงผลใหมจ านวนผซอเอกสารการประกวดราคาเพมขน แตสาเหตทมจ านวนผเขารวมประมลทลดลง ฝงภาครฐใหเหตผลวา ผลดงกลาวนาจะเปนเพยงผลในชวงแรกของการใชระบบ e-Bidding ซงผประกอบการอาจยงไมคนเคยกบระบบมากนก แตเชอวาปจจบนและอนาคตจะมจ านวนผเขารวมประมลสงขน แตทงน เหตผลดงกลาวขดแยงกบบทสมภาษณของผประกอบการภาคเอกชน กลาวคอ ผประกอบการภาคเอกชน ใหขอมลของการทมผซอเอกสารการประมลเปนจ านวนมาก แตมผเขารวมประมลในสดสวนทนอยนน เปนเรองปกตของการประมล และไมไดเกดขนเฉพาะกบวธ e-Bidding เทานน แตผลดงกลาวเกดขนตอเนองจากอดตตงแตการจดซอจดจางแบบเดม คอการยนซองประกวดราคา กมจ านวนผซอซองประกวดราคาจ านวนมาก แตเมอวนก าหนดยนซองประมลกลบมจ านวนผรบเหมาเพยงไมกรายเทานน หรอวธ e-Auction กเชนเดยวกน ดงนน เมอภาครฐเปลยนระบบมาเปนการประกวดราคา e-Bidding แมวาจะเปนระบบปดกตาม แตในทางปฏบตกลมผรบเหมากอสรางจะม


180

Connection และชองทางการสอสารระหวางกนเสมอ จงท าใหเกดการตกลงราคาและแบงโครงการกนกอนวนประมล ดวยเหตนตงแตอดตจนถงปจจบนไมวาจะเปลยนวธจดซอจดจางแบบใด กยงไมสามารถแกไขปญหาเรองการสมยอมราคาใหหมดไปได ซงสอดคลองกบงานวจยในอดตทศกษาเปรยบเทยบวธการจดซอจดจางโดยวธ e-Auction กบการประมลแบบยนซองประกวดราคา พบวา ยงไมสามารถแกไขปญหาเรองการสมยอมราคาใหหมดไปได

- ผลทางดานการกระบวนการ ไดแก จ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอก และระยะเวลาทใชในการจดซอจดจาง ทง 2 หนวยงานใหผลในเรองจ านวนผไมผานเกณฑการคดเลอกทสอดคลองกน คอ การจดซอจดจางภาครฐ ดวยวธประกวดราคาอเลกทรอนกส โดยวธ e-Auction และ e-Bidding ท าใหมจ านวนทผไมผานเกณฑการคดเลอกแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการประกวดราคาอเลกทรอนกส ดวยวธ e-Bidding มผไมผานเกณฑการคดเลอกการประมลเพมขน ซงจากผลสมภาษณของฝงภาครฐและเอกชนใหค าตอบตรงกน คอ เนองจากเปนชวงแรกของการใชระบบ ซงพนกงานและเจาหนาทยงไมคนเคยกบการใชงานระบบ e-Bidding จงท าใหการอพโหลดเอกสารผานระบบอเลกทรอนกสยงไมถกตอง หรอไมครบถวน และท าใหถกตดสทธจากการประมลนนๆ

ส าหรบระยะเวลาการจดซอจดจาง พบวา ระยะเวลาการจดซอจดจาง ของการจดซอจดจางภาครฐ ดวยวธประกวดราคาอเลกทรอนกส โดยวธ e-Auction และ e-Bidding นนแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถต 0.05 โดยการจดซอจดจางดวยวธ e-Bidding ใชระยะเวลาจดซอจดจางเฉลยนอยกวาวธ e-Auction

(4) ผลการศกษาปจจยทผลตอราคาทลดลงจากการประมล ดวยสมการถดถอยเชงพห (Multiple Regression)

จากการศกษาพบวา ปจจยทสงผลใหราคาลดลงจากการประมลอยางมนยส าคญทางสถต สงทสด คอ วธการจดซอจดจาง ดวยวธประกวดราคา e-Bidding รองลงมาคอ พนทโครงการในเขตพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ, จ านวนผเขารวมประมล , หนวยงานภาครฐทจดซอจดจาง กรมทางหลวงชนบท , ผรบเหมาชน 4, พนทโครงการในเขตพนทภาคกลาง, พนทโครงการในเขตพนทภาคใต, ผรบเหมาชน 3 และงบประมาณโครงการ ตามล าดบ โดยตวแปรดงกลาวมความสมพนธกบราคาทลดลงจากการประมลในทศทางเดยวกน ซงสอดคลองกบสมมตฐานงานศกษาทตงไว และจากผลปจจยดงกลาวทมอทธพลตอราคาทลดลงจากการประมล เปนทนาสนใจวา ปจจยดงกลาวไมปรากฏผรบเหมาชน 1 และคาสมประสทธสหสมพนธ (b) ของชนผรบเหมามคาเปนบวก แสดงวา ผรบเหมาชนอนเมอเปรยบเทยบกบชนพเศษ เสนอราคาประมลลดลงจากราคากลาง (รอยละ) มากกวาผรบเหมาชนพเศษ นอกจากนผรบเหมาชน 4 และชน 3 ทมอทธพลตอการลดลง


181

ของราคาประมล โดยสวนใหญจะมเพดานสงสดในการเขาประมลงานตอสญญาสงสด 150 ลานบาท กรณกรมทางหลวง และสงสด 20 ลานบาท กรณประมลงานของกรมทางหลวงชนบท ดงนน ท าใหเหนชดวา การแขงขนราคาของธรกจรบเหมากอสรางของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท มการแขงขนอยในผประกอบการรายยอยเทานน และผลดงกลาวสะทอนความเหลอมล าทางการแขงขนของผรบเหมารายใหญและรายยอยไดเปนอยางด และสรปไดวาการแขงขนการประมลโครงการกอสรางยงเกดการแขงขนไมเตมท

นอกจากนปจจยพนทกอสรางในเขตอนๆ เปรยบเทยบกบภาคเหนอ ซงเปนกลมอางอง พบวา มคาสมประสทธสหสมพนธ (b) มคาเปนบวก ซงสะทอนไดวา ผรบเหมากอสรางของโครงการในเขตภาคเหนอ ประมลราคาต ากวาราคากลางในสดสวนทนอยทสดเมอกบพนทโครงการในภาคอนๆ และสรปไดวายงมการแขงขนทไมเตมท หรอมการกระจกตวของผรบเหมารายใหญกเปนได ทงน ขอมลดงกลาวสอดคลองกบผลการทดสอบความแตกตางทางดานราคาของทง 2 หนวยงาน ทพบวา ภาคเหนอมสวนลดจากราคากลางนอยทสดเมอเทยบกบภาคอนๆ

(5) ผลการวเคราะหการปรบตวในการด าเนนงานของภาคเอกชนในระยะสน และแนวโนมระยะยาวของภาคธรกจกอสราง

จากบทสมภาษณและผลทดสอบทางสถต พบวา เมอมการจดซอจดจางโดยวธ e-Bidding มากขน จะสงใหผประกอบการภาคเอกชนมการแขงขนราคาเพมขน แตอยางไรกตาม การแขงขนราคาดงกลาว เปนการแขงขนเฉพาะผรบเหมาบางกลม หรอบางโครงการเทานน โดยหากเปนโครงการขนาดกลาง (150-500 ลานบาท) จะมการแขงขนราคากนมาก เนองจากจ านวนโครงการของขนาดดงกลาวมจ านวนนอย และเปนงานทผรบเหมากอสรางตองการผลงานการกอสรางเพอน าไปประกอบการจดทะเบยนขอเลอนชนผรบเหมา และสงผลใหเกดการแขงขนกนสงกวาปจจบน โดยจากผลการสมภาษณผประกอบการบางรายใหขอมลวา บรษทยอมลงทนเขาประมลงานทต ากวาราคากลางในสดสวนทสง และยอมขาดทนหลกรอยลาน เพอตองการน าผลงานของโครงการดงกลาวยนขอจดทะเบยนเลอนชนเปนผรบเหมากอสรางชนพเศษ ของกรมทางหลวง เนองจากไมตองแขงขนราคามากนก และงานโครงการขนาดใหญ ท าใหบรษทสามารถประหยดตนทนการเขารวมประมลทลดลง ประกอบกบงานโครงการขนาดใหญ สามารถ Generate รายไดใหกบบรษทนานกวาโครงการขนาดเลก เปนตน ดงนน หากภาคเอกชนมแนวโนมการแขงขนราคาทรนแรงขน ฝงภาครฐจงควรมมาตรการตรวจรบงานทไดคณภาพตามสญญาควบคไปดวย

นอกจากน ปจจบนมการประกาศใชพระราชบญญตจดซอจดจาง พ.ศ. 2560 โดยจะบงคบใชเดอน ส.ค. 2560 น ซงมหลกเกณฑส าคญหลก คอ การบงคบใหหนวยงานภาครฐทกแหงตองด าเนนการจดซอจดจางภายใตกฎหมายฉบบเดยวกน ดงนน จงนาจะเปนโอกาสของการ


182

เปดเผยขอมลจดซอจดจางขนไปอกระดบ และน ามาซงลดการทจรตและเกดการแขงขนมากขนได รวมทงพระราชบญญตฉบบดงกลาวจะก าหนดคณสมบตผรบเหมาของหนวยงานตางๆ ใหใชหลกเกณฑและคณสมบตเดยวกน ซงจะสงผลใหแนวโนมเกดการแขงขนการประมลงานโครงการกอสรางของภาครฐเพมมากขน แตการแขงขนดงกลาวมโอกาสกระจกตวในกลมผรบเหมาชน 1-4 เทานน และในขณะเดยวกนจะสงผลใหเกดความเหลอมล าทางการแขงขนของผรบเหมาชนพเศษกบชนอนๆ เพมมากขนเชนเดยวกน

8.2 ความคดเหนและขอเสนอแนะทจากการศกษา

8.2.1 ผวจยมความเหนวา การจดซอจดจาง ดวยวธ e-Biding เหมาะสมและดกวาการจดซอจดจางรปแบบเดม (e-Auction) เนองจากท าใหภาครฐประหยดงบประมาณและเกดความโปรงใสมากขน อกทงชวยประหยดตนทนของผประกอบการในการเขารวมประมล แตอยางไรกตามการจดซอจดจาง ดวยวธ e-Biding ยงไมเกดประสทธภาพสงสด ดงนน แมวาการออกแบบวธการจดซอจดจางทเหมาะสม จะเปนแนวทางหนงในการจดสรรงบประมาณของภาครฐใหเกดประโยชนเพมขนแลว แตจากการศกษา ยงพบวา มองคประกอบอนๆ ทจะสามารถท าใหภาครฐสามารถใชงบประมาณจากการจดซอจดจางเกดประโยชนเพม คอ การจดสรรงบประมาณโครงการขนาดใหญใหมขนาดเลกลงมา โดยเฉพาะอยางยงการจดสรรงบประมาณลงมาขนาดโครงการ 150-500 ลานบาทมากขน จะเปนการเปดโอกาสใหผรบเหมารายยอยเขามาแขงขนมากขนและชวยใหภาครฐสามารถประหยดงบประมาณจากราคากลางเพมจากเดม และท าใหภาครฐสามารถน างบประมาณทประหยดไดจากการจดซอจดจางไปจดสรรกบโครงการอนๆ ทส าคญของภาครฐตอไปได

8.2.2 การทภาคเอกชนมแนวโนมการแขงขนราคาเพมขน ผวจยมความเหนวา ภาครฐควรเพมมาตรการในการตรวจรบงานของผรบเหมา ตงแตระหวางด าเนนงานจนจบสนสญญา เพอควบคมงานกอสรางใหเปนไปตามมาตรฐานและมคณภาพงานตรงตามสญญา เพราะปจจบนพบวา การกอสรางถนนหลายเสนทางทด าเนนการกอสรางแลวเสรจไมนานแตพบการช ารดอกครง

8.2.3 ธรกจรบเหมากอสรางภาครฐ เปนหนงในธรกจเปาหมายหลกของสถาบน การเงน ซงจากการศกษา พบวา หลงการเปลยนแปลงใชวธประกวดราคา e-Bidding ท าใหเกดการ แขงขนดานราคามากขน โดยมปจจยทเกยวของหลายปจจย อาทเชน พนทตงโครงการ ชนผรบเหมา ขนาดโครงการ หนวยงานทจดซอจดจาง เปนตน ดงนน การก าหนดหรอผอนปรนเงอนไขดานการใหสนเชอแกผประกอบการรบเหมากอสรางภาครฐ จงควรค านงถงความแตกตางของแตละปจจย น ามาประกอบการพจารณาในการใหสนเชอดวย


183

8.2.4 จากผลการศกษา แมวาจะภาครฐจะเปลยนวธการจดซอจดจาง ดวยวธการทางอเลกทรอนกส จาก e-Auction มาเปน e-Bidding ซงท าใหเกดการแขงขนมากขน แตการแขงขนดงกลาวยงเปนการแขงขนทไมเตมท และยงไมเกดประสทธภาพสงสด โดยมจ านวนผเขารวมประมลในสดสวนทนอย เนองจากผรบเหมากอสรางมชองทางการสอสารทางธรกจระหวางกนเสมอไมวาจะใชรปแบบการจดซอจดจางแบบใดกตาม ซงผลดงกลาวสอดคลองกบงานวจยในอดต ทพบวา การเปลยนแปลงวธการจดซอจดจางภาครฐไมสามารถแกปญหาเรองการสมยอมราคาได ดงนน ผวจยมความเหนวา เพอใหการจดซอจดจางภาครฐเกดการแขงขนมากขน จงควรท าใหการจดซอจดจางเกดความโปรงใสมากขนกวาเดม โดยควรเปดเผยขอมลการเสนอราคาของผเขารวมประมลแตละราย เพอใหประชาชนหรอผสนใจ น าขอมลดงกลาวไปศกษาเพมเตมเกยวกบการเสนอราคาของผเขารวมประมล และน ามาแกไขเรองปญหาการสมยอมราคาตอไป 8.3 ขอจ ากดในงานศกษาและขอเสนอแนะส าหรบการศกษาครงตอไป

8.3.1 ผลการศกษาปจจยทผลตอราคาทลดลงจากการประมล ดวยสมการถดถอยเชงพห (Multiple Regression) ในงานศกษานอาจเปนผลจากการเปลยนแปลงสภาพเศรษฐกจในระหวางป 2558-2559 ซงไมสามารถสรางตวแปรหนเพมเตมไปในสมการ Regression ได เนองจากขอจ ากดทางเทคนค โดยในงานศกษานน าขอมลการจดซอจดจางดวยวธ e-Auction จากปงบประมาณ 2558 มาใชเพยงอยางเดยว และปงบประมาณ 2559 ใชขอมลการจดซอจดจางดวยวธ e-Bidding เพยงอยางอยางเดยว ดงนนจงไมสามารถสรางตวแปรหนดานเศรษฐกจในป 2558-2559เพมในสมการ Regression ได

8.3.2 เนองจากการจดซอจดจาง โดยวธประกวดราคาอเลกทรอนกส e-Bidding เปนนโยบายทประกาศใชเมอเดอนมนาคม 2558 ท าใหขอมลผลการจดซอจดจางทน ามาศกษาครงนมลกษณะขอมลภาคตดขวาง (Cross Section Data) จงควรมการศกษาผลการจดซอจดจาง โดยวธ e-Bidding ในระยะยาวตอไปวามการเปลยนแปลงอยางไร เมอเทยบกบผลการศกษาน

8.3.3 ผประกอบการภาคเอกชนทใหสมภาษณครงน เปนผประกอบการรบเหมากอสรางชนพเศษ และชน1-4 ของกรมทางหลวงชนบท และผรบเหมาชน 1-4 ของกรมทางหลวง ซงไมมขอมลจากผรบเหมาชนพเศษ ของกรมทางหลวงแตอยางใด จงท าใหไมมขอมลความคดเหนและมมมองของผรบเหมาชนพเศษของกรมทางหลวง ซงผลการศกษาพบวาเปนกลมทมอ านาจทางการแขงขนสงสด ดงนน ในการศกษาครงตอไปจงควรน าขอมลการสมภาษณจากผรบเหมาชนพเศษของกรมทางหลวง มาประกอบการศกษาเพมเตม


184

รายการอางอง

หนงสอ กลยา วานชยบญชา. (2558). สถตส าหรบงานวจย. (พมพครงท 9). กรงเทพฯ: หางหนสวนสามลดา. จรนทร เทศวานช, สพรรณ ตนตศรสข, และ เจษฎา โลหอนจตร. (2530). เศรษฐศาสตรอตสาหกรรม

และทฤษฎตนทน. นนทบร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. ชนนทร มโภค. (2554). เศรษฐศาสตรอตสาหกรรม. (พมพครงท 1). กรงเทพฯ: หางหนสวนสามลดา. ธระพงษ วกตเศรษฐ. (2554). จลเศรษฐศาสตร: ทฤษฎและการประยกต. (พมพครงท 6). กรงเทพฯ:

ส านกงานกจการโรงพมพ องคการสงเคราะหทหารผานศก. พชต อคราทตย, สรยพร ยะมะชตะ, เจรญชย เลงศรวฒน, สรพงษ ปรารถนาด และ ธนกล ศรศรโรจ

นากร. (2544). สภาวะการแขงขนในธรกจจดการกองทนรวมของไทย. เอกสารการวจยเสนอตอส านกวจยและพฒนาตลาดทน ส านกงานคณะกรรมการตลาดหลกทรพยและตลาดหลกทรพย.

ภราดร ปรดาศกด. (2556). เศรษฐศาสตรจลภาค. (พมพครงท 4). กรงเทพฯ: บรษท พมพด จ ากด. วนรกษ มงมณนาคน. (2547). หลกเศรษฐศาสตรจลภาค. (พมพครงท 18). กรงเทพฯ: โรงพมพ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร. วทยานพนธ จนตนา เชออน. (2553). การเปรยบเทยบวธการจดซอจดจางโดยวธประมลดวยระบบอเลกทรอนกส

กบวธประมลแบบเดมขององคการบรหารสวนจงหวดอดรธาน. (สารนพนธปรญญามหาบณฑต). มหาวทยาลยขอนแกน, วทยาลยปกครองทองถน.

คมสนต สวรรณมานะศลป. (2547). การประมลงานดวยระบบอเลกทรอนกส (e-Auction) กรณศกษา: การจดซอจดจางส าหรบบรษทและโรงงานอตสาหกรรมในภาคเอกชน. (สารนพนธปรญญามหาบณฑต). มหาวทยาลยธรรมศาสตร, คณะเศรษฐศาสตร, สาขาเศรษฐศาสตรธรกจ.

ดวงตา สมตสวรรณ. (2551). การจดหาพสดโดยวธประกวดราคาดวยวธการทางอเลกทรอนกส (e-Auction): กรณศกษาบรษท วทยการบนแหงประเทศไทย จ ากด. (สารนพนธปรญญามหาบณฑต). มหาวทยาลยธรรมศาสตร, คณะรฐศาสตร, สาขาการบรหารจดการสาธารณะ.


185

ธรดา เหลกงาม. (2552). การเปรยบเทยบวธการจดซอจดจางการประกวดราคาโดยวธประมลดวยระบบอ-ออกชน กบวธประมลแบบเดม. (สารนพนธปรญญามหาบณฑต). มหาวทยาลยเชยงใหม, คณะเศรษฐศาสตร.

ผกามาศ ราเรงใจ. (2547). ผลของการจดซอจดจางเมอภาครฐใชวธการประมลดวยระบบอเลกทรอนกส (e-Auction) กรณศกษา: การจดซอเครองโทรสาร. (สารนพนธปรญญามหาบณฑต). มหาวทยาลยธรรมศาสตร, คณะเศรษฐศาสตร, สาขาเศรษฐศาสตรธรกจ.

ศรพร ยศมล. (2551). การศกษาประสทธภาพระบบการประมลดวยอเลกทรอนกส (e-Auction) ในการจดซอจดจางของหนวยงานภาครฐ: ศกษากรณ: ส านกงานปลดกระทรวงอตสาหกรรมและส านกงานปลดกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร. (ภาคนพนธรฐศาสตรมหาบณฑต). มหาวทยาลยธรรมศาสตร, คณะรฐศาสตร, สาขาบรหารรฐกจ.

สมบรณ ทพยสถาพรชย. (2550). การศกษาการจดซอจดจางกรณตลาดประมลงาน กรมทางหลวง. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, คณะเศรษฐศาสตร, สาขาเศรษฐศาสตร.

สจตรา แถมสกล. (2550). การศกษาสภาพปญหาของการจดซอจดจางดวยวธการทางอเลกทรอนกสของธรกจกอสรางทจดทะเบยนกบกรมทางหลวงชนบท ในพนทภาคกลาง. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, สาขาวชาวทยาการจดการ.

สรสวด นอยอบล. (2549). ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดซอจดจางโดยวธการประมลดวยระบบอเลกทรอนกส. (สารนพนธปรญญามหาบณฑต). มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, บณฑตวทยาลย, สาขาวชาการจดการ.

รายงานการวจย (Research Reports) พรเทพ เบญญาอภกล. (2558). การประมลหรอการคดเลอกผเหมาะสม?: ทบทวนประเดนทาง

เศรษฐศาสตรวาดวยวธจดสรรคลนความถทเหมาะสมในบรบทของไทย. โครงการตดตามนโยบายสอและคมนาคม.

พชรสทธ สจรตตานนท. (2557). โครงการ “การศกษาแนวทางการพฒนาการประมลดวยวธการทางอเลกทรอนกสเพอเพมประสทธภาพการใชจายงบประมาณภาครฐ”. ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.).


186

สมเกยรต ตงกจวานชย, และ ธราธร รตนนฤมตศร. (2546). การจดสรรคลนความถ (การวจยในโครงการ “แนวทางการปฏรประบบโทรคมนาคมของประเทศไทย). สถาบนวจยเพอ การพฒนาประเทศไทย.

สมเกยรต ตงกจวานชย, และ เทยนสวาง ธรรมวนช. (2548). ยทธศาสตรในการก าหนดนโยบายสงเสรมกจการวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) ในการจดซอจดจางภาครฐ. สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย.

สออเลกทรอนกส กรมทางหลวงชนบท กระทรวงคมนาคม. (กนยายน 2547). หลกเกณฑและวธการคดเลอกผม

คณสมบตเบองตนในการจาง ฉบบปรบปรง ป 2547. สบคนเมอวนท 15 ตลาคม 2559, จาก http://secretary.drr.go.th/images/1/%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99%20pdf/222525365255525.pdf

กรมบญชกลาง (กมภาพนธ 2555). แนวทาง วธปฏบตและรายละเอยดประกอบการค านวณราคากลางงานกอสราง. สบคนเมอวนท 15 ตลาคม 2559, จาก http://irrigation.rid.go.th/rid3/om3/datafile/Unitcost/03_unitcost_construction_2555.pdf

กรมบญชกลาง. (18 เมษายน 2559). บก.เผยผลการจดซอจดจางดวยอเลกทรอนกสประหยดงบกวา 2 หมนลานบาท. ขาวแจงกรมบญชกลาง, ฉบบท 26(2559). สบคนเมอวนท 15 ตลาคม 2559, จาก http://www.cgd.go.th/cs/Satellite?blobcol=urldata&blobkey=id&blobtable=MungoBlobs&blobwhere=1438164141097&ssbinary=true.

พระราชบญญตสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม พ.ศ. 2543. สบคนเมอวนท 15 ตลาคม 2559, จาก http://www.thailaw.com/thailaw3_68.pdf.

ส านกมาตรฐานและประเมนผล กรมทางหลวง กระทรวงคมนาคม. (กรกฎาคม 2559). หลกเกณฑและวธการคดเลอกผมคณสมบตเบองตนในการจางเพอขอจดทะเบยนเปนผรบเหมางานกอสรางทาง ของกรมทางหลวง. สบคนเมอวนท 15 ตลาคม 2559, จาก http://www.hwstd.com/Uploads/CMS/2552/34/520800034.pdf


187

Books Easley, D., & Kleinberg, J. (2010). Networks, Crowds, and Markets: Reasoning about a

Highly Connected World. New York: Cambridge University Press, 2010, 249-250.

Frank, R. H. (1991). Microeconomics and Behavior (2nd ed.). New York: McGraw-Hill.


ภาคผนวก


188

ภาคผนวก ก แบบสมภาษณ ส าหรบหนวยงานภาครฐ

แบบสมภาษณเจาหนาทของหนวยงานภาครฐทเกยวของ และ/หรอรบผดชอบเกยวกบการจดซอจดจางภาครฐ รวมถงเจาหนาทภาครฐทเกยวของกบภาคอตสาหกรรมกอสราง รปแบบค าถาม ส าหรบการสมภาษณ 1. ขอมลทวไปของผใหสมภาษณ 2. ความคดเหนเกยวกบการน าวธการจดซอจดจางภาครฐ ดวยระบบอเลกทรอนกส โดยเปนวธ

e-Bidding มาใชแทนทวธ e-Auction 2.1 ผลทางดานราคา/งบประมาณภาครฐ 2.2 ผลทางดานพฤตกรรม (ผปฏบตหรอรบผดชอบเกยวกบการจดซอจดจาง)

3. ขอแตกตางของวธการจดซอจดจาง ดวยระบบอเลกทรอนกสวธ e-Auction กบวธ e-Bidding ทส าคญ และน ามาก าหนดเปนนโยบาย

4. จากค าตอบในขอ 3 ทานคดวา ความแตกตางดงกลาวของวธการจดซอจดจาง สามารถกอใหเกดผลอยางไร

5. จากผลการจดซอจดจางดวยระบบอเลกทรอนกส โดยวธ e-Bidding ในชวงวนท 1 ตลาคม พ.ศ. 2558-วนท 31 มนาคม พ.ศ. 2559 ท าใหภาครฐประหยดงบประมาณมากขน และเกดการแขงขนดานราคามากขน เชนกน ทานมคดเหนอยางไร ตอภาครฐ และภาคเอกชนผเขารวมประกวดราคา

6. การทผประกวดราคามการแขงขนกนมากขน สงผลใหมสดสวนมลคางานแตกตางจากราคากลางหรอวงเงนงบประมาณมากขน แตปรมาณหรอคณภาพสนคาไมสามารถเปลยนแปลงไปตามราคานน จะมโอกาสทจะท าใหผรบเหมาหรอผชนะการประกวดราคาไมสามารถด าเนนงานหรอสงมอบงานไดตามก าหนดสญญามากนอยเพยงใด และโอกาสทภาครฐจะไดสนคาหรอบรการทต ากวาคณภาพทตองการมากนอยเพยงใด รวมถงขอเสนอแนะการแกปญหาดงกลาว

7. ทานคดวาราคากลางและคณลกษณะสนคา ตาม BOQ ของแตละหนวยงาน ทภาครฐเปนผก าหนด จะสามารถท าใหภาครฐสามารถจดซอจดจางบรการหรอสนคาไดถกกวาในตลาดทวๆ ไปหรอไม อยางไร

8. ทานมความคดเหนอยางไร ตอการน าวธการจดซอจดจางภาครฐ ดวยระบบอเลกทรอนกส โดยเปนวธ e-Bidding มาใชแทนทวธ e-Auction ซงใชมานานกวา 10 ป (ขอด/ขอเสย รวมถงขอเสนอแนะ)

9. สภาพทวไปของการแขงขนการประกวดราคาดวยระบบอเลกทรอนกส ในปจจบนเมอเทยบกบในอดต


189

ภาคผนวก ข แบบสมภาษณ ส าหรบผประกอบการรบเหมากอสรางภาคเอกชน

แบบสมภาษณผประกอบการทรบจางเหมากอสราง กบกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท และเคยประกวดราคาดวยระบบอเลกทรอนกส ทงวธ e-Auction และวธ e-Bidding รปแบบค าถาม ส าหรบการสมภาษณ 1. ขอมลทวไปของผใหขอมล 2. ความคดเหนตอวธการจดซอจดจางภาครฐ ดวยระบบอเลกทรอนกส โดยวธ e-Auction และ e-Bidding

2.1 ทานคดวาวธการประกวดราคาดวยระบบอเลกทรอนกส โดยวธ e-Bidding ทภาครฐน ามาใชสงผลตอธรกจของทานอยางไร

2.2 ตามวตถประสงคของวธการประมล ดวยระบบอเลกทรอนกส โดยวธ e-Bidding ทภาครฐก าหนด วาจะสามารถชวยลดปญหาเรองการสมยอมราคา และเกดความโปรงใส อนกอใหเกดการแขงขนอยางเปนธรรมได ทานมคดเหนอยางไร และมโอกาสมากนอยเพยงใด ตอการบรรลวตถประสงคเหลานน

2.3 ทานคดวาวธการประมล ดวยระบบอเลกทรอนกส โดยวธ e-Auction และ e-Bidding มความเหมอนหรอแตกตางกนอยางไร ทานชอบวธการไหนมากกวากน เพราะเหตใด

2.4 ผลของการเปลยนแปลงแปลงวธจดซอจดจางภาครฐ ดวยระบบอเลกทรอนกส โดยวธ e-Auction เปนวธ e-Bidding ในดานพฤตกรรมการแขงขนการประกวดราคาหรอการด าเนนงานของธรกจเปลยนแปลงไปอยางไร ทงในระยะสน และแนวโนมในระยะยาว

2.5 ความตองการหรอขอเสนอแนะ ปญหาและอปสรรค ของการเขารวมประกวดราคากบภาครฐ ดวยระบบอเลกทรอนกส

3. ความคดเหนเกยวกบการแขงขนในธรกจรบเหมากอสราง ของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท 3.1 ทานคดวาการแขงขนในธรกจรบเหมากอสรางของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท

มความเหมอนหรอแตกตางกนอยางไร 3.2 ทานคดวาปจจยใดบางทสงผลตอการก าหนดสดสวนราคาทจะเขาประมลตอราคากลางหรอ

งบประมาณ 3.3 ธรกจของทานเขาประมลงานต ากวาราคากลาง สงสดกเปอรเซน (กรณหากเกน 10% ทาน

บรหารจดการโครงการดงกลาวอยางไร เพอใหสามารถมก าไรได) 3.4 ปญหาหรออปสรรค ททานพบเจอในการแขงขนประกวดราคาหรอรบงาน ของกรมทางหลวง

และกรมทางหลวงชนบท 3.5 ขอเสนอแนะตอการแขงขนประกวดราคาหรอรบงาน ของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท


190

ภาคผนวก ค หนงสอขอความอนเคราะหขอขอมลประกอบการคนควาอสระ

ท MBE 60/135 วนท 1 พฤษภาคม 2560 เรอง ขอความอนเคราะหขอขอมลประกอบการคนควาอสระ เรยน อธบดกรมบญชกลาง กระทรวงการคลง

ตามทโครงการปรญญาโทเศรษฐศาสตรธรกจ คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ไดก าหนดใหนกศกษาระดบปรญญาโท สาขาเศรษฐศาสตรธรกจ จดท าการคนควาอสระ ซงเปนสวนหนงของการศกษาวชา ศธ. 799 (การคนควาอสระ 2) ในปการศกษา 2559 นน

ในการน นางสาววราภรณ คกม เลขทะเบยน 5804010618 มความสนใจจดท าการคนควาอสระในหวขอ “การศกษาเปรยบเทยบวธการจดซอจดจางภาครฐ ดวยวธ e-Auction และ e-Bidding: กรณศกษา กรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท” โดยในการท าการคนควาอสระครงนจ าเปนตองใชขอมลจากหนวยงานของทาน ทางโครงการฯ จงใครขอความอนเคราะห อนญาตใหนกศกษาเขาพบเพอสมภาษณ โดยจะน าขอมลทเกยวของมาใชประโยชนในการจดท าการคนควาอสระตอไป โดยขอมลทไดรบครงนจะเกบรกษาไวเปนความลบ และจะน ามาใชประโยชนในการท าการคนควาอสระครงนเทานน

จงเรยนมาเพอโปรดพจารณา และขอขอบคณทไดใหความอนเคราะหดวยดมา ณ โอกาสน

ขอแสดงความนบถอ

(ผชวยศาสตราจารย ดร. ศภชย ศรสชาต) ผอ านวยการโครงการเศรษฐศาสตรธรกจ)

ขอมลผวจย นางสาววราภรณ คกม โทร. 093-1092386 E-mail: [email protected]


191

ภาคผนวก ง ขอมลโครงการกอสรางของกรมทางหลวงทน ามาศกษาครงน


192

192

ตารางท ง.1 แสดงขอมลการจดซอจดจางของโครงการกอสรางของกรมทางหลวง แบงตามวธประกวดราคาอเลกทรอนกส และขนาดโครงการ

ขนาดโครงการ ไมเกน 60 ลบ. 60-150 ลบ. 150-300 ลบ. 300-500 ลบ. มากกวา 500 ลบ. รวม

วธประกวดราคา e-Auction e-Bidding e-Auction e-Bidding e-Auction e-Bidding e-Auction e-Bidding e-Auction e-Bidding e-Auction e-Bidding

จ านวนโครงการ 2,705 1,880 4 3 13 11 10 11 62 55 2,794 1,960 สดสวนจ านวนโครงการ (%) 96.81 95.92 0.14 0.15 0.47 0.56 0.36 0.56 2.22 2.81 100.00 100.00

งบประมาณโครงการ (ลบ.) สงสด 54.00 58.00 130.00 147.45 300.00 294.94 480.00 481.74 1,397.50 2,057.00 1,397.50 2,057.00 ต าสด 1.96 1.13 98.85 63.95 160.00 194.40 303.40 311.04 532.50 511.23 1.96 1.13

คาเบยงเบนมาตรฐาน 12.97 6.90 17.66 47.52 51.57 29.61 57.14 59.34 236.17 470.59 125.04 230.12 คาเฉลยของงบประมาณโครงการ 17.32 12.53 117.72 92.60 228.85 229.96 389.90 433.95 809.05 1,307.92 37.35 52.59

มลคารวมของงบประมาณ 46,862.67 23,559.01 458.85 277.80 2,975.00 2,529.56 3,899.00 4,773.50 50,160.80 71,935.68 104,356.32 103,075.55 รวม (รอยละ) 44.90 22.86 0.44 0.27 2.85 2.45 3.74 4.63 48.07 69.79 100.00 100.00

ราคากลาง (ลบ.) ราคากลางสงสด 53.58 54.94 129.99 145.37 300.00 294.48 479.82 481.70 1,336.58 1,998.03 1,336.58 1,998.03 ราคากลางต าสด 1.94 1.12 98.85 57.92 160.00 123.56 303.32 218.55 532.48 233.29 1.94 1.12

คาเบยงเบนมาตรฐาน 12.88 6.78 17.51 49.68 51.57 49.46 59.96 91.76 185.52 419.03 116.39 202.51 คาเฉลยของราคากลาง 17.23 12.37 114.64 88.03 228.61 200.96 400.49 414.24 759.30 1,147.86 36.19 47.66

มลคารวมของราคากลาง 46,607.38 23,255.62 458.54 264.08 2,971.95 2,210.61 4,004.89 4,556.63 47,076.77 63,132.17 101,119.53 93,419.11 รวม (รอยละ) 46.09 24.89 0.45 0.28 2.94 2.37 3.96 4.88 46.56 67.68 100.00 100.00

ราคาทชนะประมล (ลบ.) สงสด 53.46 54.88 129.39 144.86 293.49 289.40 397.93 470.80 1,319.26 1,979.20 1,319.26 1,979.20 ต าสด 1.51 1.11 98.85 34.20 149.99 88.96 280.33 187.87 526.30 192.80 1.51 1.11

คาเบยงเบนมาตรฐาน 12.86 6.54 17.13 58.93 44.53 53.84 37.45 95.06 180.25 424.55 113.46 198.64 คาเฉลยของราคาทชนะประมล 17.10 11.81 114.00 77.82 213.35 164.20 346.43 327.36 744.54 1,125.86 35.47 45.80

มลคารวมของราคาทชนะประมล 46,251.36 22,210.78 456.00 233.45 2,773.55 1,806.23 3,464.28 3,600.99 46,161.57 61,922.14 99,106.76 89,773.59 รวม (รอยละ) 46.67 24.74 0.46 0.26 2.80 2.01 3.49 4.01 46.58 68.98 100.00 100.00

ทมา: จากการรวบรวมโดยผวจย


193

193

ตารางท ง.2 แสดงขอมลผลการจดซอจดจาง (1) ของกรมทางหลวง โดยแบงตามวธประกวดราคาอเลกทรอนกส และขนาดโครงการ



จ านวนโครงการ 2,705 1,880 4 3 13 11 10 11 62 55 2,794 1,960 สดสวนจ านวนโครงการ (รอยละ) 96.81 95.92 0.14 0.15 0.47 0.56 0.36 0.56 2.22 2.81 100.00 100.00

ผลการจดซอจดจาง 1. สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (ลบ.)

สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลสงสด 9.21 15.75 1.72 23.72 84.33 106.15 154.80 222.66 51.67 84.88 154.80 222.66 สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลต าสด 0.00 0.00 0.00 0.51 0.63 5.08 2.00 0.27 1.50 0.00 0.00 0.00

คาเบยงเบนมาตรฐาน 0.55 1.45 0.75 12.06 24.31 31.37 61.79 77.40 10.08 18.88 5.77 10.40 สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลย 0.13 0.56 0.64 10.21 15.26 36.76 54.06 86.88 14.76 22.00 0.72 1.86 รวมสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล 356.02 1,044.84 2.55 30.63 198.40 404.38 540.61 955.63 915.20 1,210.02 2,012.78 3,645.50

รวม (รอยละ) 17.69 28.66 0.13 0.84 9.86 11.09 26.86 26.21 45.47 33.19 100.00 100.00

2. สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (รอยละ) สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลสงสด 38.50 54.63 1.32 40.95 28.11 40.03 32.36 48.85 6.16 17.36 38.05 54.63 สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลต าสด 0.00 0.00 0.00 0.35 0.35 1.73 0.50 0.07 0.22 0.00 0.00 0.00

คาเบยงเบนมาตรฐาน 3.40 9.55 0.57 21.13 8.54 13.34 12.88 16.03 1.11 2.90 3.56 9.66 สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลย 0.92 4.29 0.52 17.28 5.97 18.65 12.15 20.28 1.88 2.52 1.01 4.43 รวมสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล 0.76 4.49 0.56 11.60 6.68 18.29 13.50 20.97 1.94 1.92 1.99 3.90

ทมา: จากการรวบรวมและประมวลผลทางสถตโดยผวจย.


194

194



วธประกวดราคา e-Auction e-Bidding e-Auction e-Bidding e-Auction e-Bidding e-Auction e-Bidding e-Auction e-Bidding e-Auction

e-Bidding


ผลการจดซอจดจาง (ตอ) 3. จ านวนผซอเอกสารการประมล (ราย)

จ านวนผซอเอกสารการประมลสงสด 29.00 38.00 19.00 23.00 31.00 35.00 30.00 28.00 29.00 25.00 31.00 38.00 จ านวนผซอเอกสารการประมลต าสด 1.00 1.00 1.00 5.00 1.00 7.00 1.00 4.00 2.00 3.00 1.00 1.00

คาเบยงเบนมาตรฐาน 4.57 7.34 7.68 9.07 9.16 8.68 9.81 7.56 5.27 4.00 4.71 7.32 จ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลยตอโครงการ 7.07 10.76 10.75 13.33 14.23 19.73 14.40 17.73 9.42 10.56 7.19 10.85

4. จ านวนผเขารวมประมล (ราย) จ านวนผเขารวมประมลสงสด 19.00 15.00 18.00 13.00 22.00 15.00 27.00 12.00 23.00 6.00 27.00 15.00 จ านวนผเขารวมประมลต าสด 1.00 1.00 1.00 2.00 1.00 2.00 1.00 2.00 2.00 1.00 1.00 1.00

คาเบยงเบนมาตรฐาน 2.37 2.71 8.29 6.35 7.62 4.08 9.79 3.45 3.94 1.12 2.67 1.90 จ านวนผเขารวมประมลเฉลยตอโครงการ 3.88 2.71 9.00 5.67 10.00 7.64 13.30 6.55 6.84 3.45 4.01 2.79

ทมา: จากการรวบรวมโดยผวจย


195

195




ผลการจดซอจดจาง (ตอ) 5. จ านวนผไมผานเกณฑคดเลอก (ราย)

จ านวนผไมผานเกณฑคดเลอกสงสด 2.00 7.00 0.00 0.00 1.00 2.00 0.00 2.00 1.00 1.00 2.00 7.00 จ านวนผไมผานเกณฑคดเลอกต าสด 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

คาเบยงเบนมาตรฐาน 0.12 0.43 0.00 0.00 0.28 0.82 0.00 065 0.13 0.29 0.12 0.43 จ านวนผไมผานเกณฑคดเลอกเฉลยตอโครงการ 0.01 0.10 0.00 0.00 0.08 0.45 0.00 0.27 0.02 0.09 0.01 0.10

จ านวนผไมผานเกณฑคดเลอกทงหมด 35.00 181.00 0.00 0.00 1.00 5.00 0.00 3.00 1.00 5.00 37.00 194.00 จ านวนผไมผานเกณฑคดเลอก (รอยละ) 94.60 93.30 0.00 0.00 2.70 2.58 0.00 1.55 2.70 2.58 100.00 100.00

6. ระยะเวลาในการจดซอจดจาง (วน) ระยะเวลาในการจดซอจดจางสงสด 363.00 97.00 120.00 72.00 166.00 122.00 255.00 99.00 250.00 174.00 363.00 174.00 ระยะเวลาในการจดซอจดจางต าสด 14.00 17.00 94.00 37.00 66.00 44.00 83.00 72.00 82.00 48.00 14.00 17.00

คาเบยงเบนมาตรฐาน 22.65 7.80 12.42 17.52 27.93 25.27 52.65 10.03 35.73 25.73 28.79 16.38 ระยะเวลาในการจดซอจดจางเฉลยตอโครงการ 38.74 32.69 108.75 54.00 111.85 90.36 140.20 83.82 141.10 108.49 41.82 35.46

ระยะเวลาในการจดซอจดจางทงหมด 104,796.00 61,456.00 435.00 162.00 1,454.00 994.00 1,402.00 922.00 8,748.00 5,967.00 116,835.00 69,501.00 สดสวนระยะเวลาในการจดซอจดจาง (รอยละ) 89.70 88.42 0.37 0.23 1.24 1.43 1.20 1.33 7.49 8.59 100.00 100.00

ทมา: จากการรวบรวมและวเคราะหโดยผวจย


196

196

ตารางท ง.5 แสดงขอมลผลการจดซอจดจางของกรมทางหลวง แบงตามวธประกวดราคาอเลกทรอนกส และพนทโครงการ

พนทโครงการ ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลาง ภาคใต รวม

วธประกวดราคา e-Auction e-Bidding e-Auction e-Bidding e-Auction e-Bidding e-Auction e-Bidding e-Auction e-Bidding

จ านวนโครงการ 651 600 891 644 905 516 347 200 2,794 1,960 สดสวนจ านวนโครงการ (%) 23.30 30.61 31.89 32.86 32.39 26.33 12.42 10.20 100.00 100.00

งบประมาณโครงการ (ลบ.) สงสด 1,200.00 1,523.86 950.00 1,474.70 1,397.50 2,057.00 1,370.00 1,563.18 1,397.50 2,057.00 ต าสด 2.00 1.98 2.05 2.10 1.96 1.13 1.97 2.01 1.96 1.13

คาเบยงเบนมาตรฐาน 127.11 97.24 100.55 115.45 130.60 395.51 158.63 162.22 125.04 230.12 คาเฉลยของงบประมาณโครงการ 37.77 22.02 32.88 27.24 38.31 124.86 45.56 39.48 37.35 52.59

มลคารวมของงบประมาณ 24,586.68 13,210.42 29,284.76 17,541.26 34,674.75 64,428.53 15,810.13 7,895.34 104,356.32 103,075.55 รวม (รอยละ) 23.56 12.82 28.06 17.01 33.23 62.51 15.15 7.66 100.00 100.00

ราคากลาง (ลบ.) ราคากลางสงสด 1,199.99 1,474.67 949.72 1,474.69 1,336.58 1,998.03 1,200.00 1,343.70 1,336.58 1,998.03 ราคากลางต าสด 2.00 1.97 2.03 2.08 1.94 1.12 1.96 1.98 1.94 1.12

คาเบยงเบนมาตรฐาน 126.80 94.88 100.46 113.28 117.73 340.84 130.08 145.83 116.39 202.51 คาเฉลยของราคากลาง 37.64 21.62 32.81 26.44 36.53 108.59 41.23 36.93 36.19 47.66

มลคารวมของราคากลาง 24,505.58 12,973.28 29,230.88 17,024.79 33,063.35 56,034.33 14,319.72 7,386.71 101,119.53 93,419.11 รวม (รอยละ) 24.23 13.89 28.91 18.22 32.70 59.98 14.16 7.91 100.00 100.00

ราคาทชนะประมล (ลบ.) สงสด 1,172.77 1,474.67 930.73 1,446.97 1,319.26 1,979.20, 1,162.49 1,310.20 1,319.26 1,979.20 ต าสด 2.00 1.97 2.02 1.68 1.94 1.11 1.51 1.97 1.51 1.11

คาเบยงเบนมาตรฐาน 123.67 93.28 97.46 106.49 115.60 336.42 125.62 140.93 113.46 198.64 คาเฉลยของราคาทชนะประมล 36.88 21.07 32.10 23.92 36.00 105.85 40.11 35.54 35.47 45.80

มลคารวมของราคาทชนะประมล 24,009.59 12,642.68 28,600.58 15,403.11 32,579.61 54,619.02 13,916.98 7,108.78 99,106.76 89,773.59 รวม (รอยละ) 24.23 14.08 28.86 17.16 32.87 60.84 14.04 7.92 100.00 100.00



197

197

ตารางท ง.6 แสดงขอมลผลการจดซอจดจาง (1) ของกรมทางหลวง โดยแบงตามวธประกวดราคาอเลกทรอนกส และพนทโครงการ (1)

ขนาดโครงการ ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลาง ภาคใต รวม


จ านวนโครงการ 651 600 891 644 905 516 347 200 2,794 1,960 สดสวนจ านวนโครงการ (รอยละ) 23.30 30.61 31.89 32.86 32.39 26.33 12.42 10.20 100.00 100.00


สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลสงสด 76.07 70.39 154.80 222.66 84.33 66.24 112.29 40.95 154.80 222.66 สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลต าสด 0.00 0.00 0.01 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

คาเบยงเบนมาตรฐาน 4.59 3.80 7.33 15.44 3.72 9.05 7.37 5.53 5.77 10.40 สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลย 0.76 0.55 0.71 2.52 0.53 2.74 1.16 1.39 0.72 1.86 รวมสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล 495.99 330.59 630.29 1,621.68 483.75 1,415.30 402.74 277.93 2,012.78 3,645.50

รวม (รอยละ) 24.64 9.07 31.31 44.49 24.04 38.82 20.01 7.62 100.00 100.00

2. สวนตางราคากลาง (รอยละ) สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลสงสด 36.32 44.87 38.50 54.63 28.53 48.15 37.10 31.07 38.05 54.63 สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลต าสด 0.00 0.00 0.12 0.01 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

คาเบยงเบนมาตรฐาน 3.95 5.45 3.28 12.02 2.27 10.39 5.55 6.44 3.56 9.66 สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลย 1.18 1.85 0.87 6.76 0.71 5.07 1.78 3.02 1.01 4.43 รวมสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล 2.02 2.55 2.16 9.53 1.46 2.53 2.81 3.76 1.99 3.90

ทมา: จากการรวบรวมและประมวลผลทางสถตโดยผวจย


198

198

ตารางท ง.7 แสดงขอมลผลการจดซอจดจาง (2) ของกรมทางหลวง โดยแบงตามวธประกวดราคาอเลกทรอนกส และพนทโครงการ



จ านวนโครงการ 651 600 891 644 905 516 347 200 2,794 1,960 สดสวนจ านวนโครงการ (รอยละ) 23.30 30.61 31.89 32.86 32.39 26.33 12.42 10.20 100.00 100.00


จ านวนผซอเอกสารการประมลสงสด 29.00 33.00 30.00 38.00 31.00 28.00 19.00 26.00 31.00 38.00 จ านวนผซอเอกสารการประมลต าสด 1.00 1.00 2.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00

คาเบยงเบนมาตรฐาน 4.58 6.38 5.00 7.79 4.15 4.53 4.33 5.24 4.71 7.32 จ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลยตอโครงการ 6.65 9.03 8.85 15.95 6.55 7.52 5.57 8.45 7.19 10.85

4. จ านวนผเขารวมประมล (ราย) จ านวนผเขารวมประมลสงสด 18.00 12.00 27.00 15.00 26.00 14.00 19.00 15.00 27.00 15.00 จ านวนผเขารวมประมลต าสด 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00

คาเบยงเบนมาตรฐาน 1.54 1.16 2.24 2.00 3.17 1.87 3.47 2.87 2.67 1.90 จ านวนผเขารวมประมลเฉลยตอโครงการ 3.15 2.25 4.38 3.05 4.22 2.92 4.16 3.18 4.01 2.79

ทมา: จากการรวบรวมขอมลและประมวลผลทางสถตโดยผวจย


199

199

ตารางท ง.8 แสดงขอมลผลการจดซอจดจาง (3) ของกรมทางหลวง โดยแบงตามวธประกวดราคาอเลกทรอนกส และพนทโครงการ




จ านวนผไมผานเกณฑคดเลอกสงสด 1.00 4.00 1.00 4.00 2.00 4.00 1.00 7.00 2.00 7.00 จ านวนผไมผานเกณฑคดเลอกต าสด 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

คาเบยงเบนมาตรฐาน 0.07 0.29 0.11 0.34 0.15 0.39 0.12 0.87 0.12 0.43 จ านวนผไมผานเกณฑคดเลอกเฉลยตอโครงการ 0.00 0.06 0.01 0.08 0.02 0.11 0.01 0.24 0.01 0.10

จ านวนผไมผานเกณฑคดเลอกทงหมด 3.00 35.00 10.00 53.00 19.00 58.00 5.00 48.00 37.00 194.00 จ านวนผไมผานเกณฑคดเลอก (รอยละ) 8.11 18.04 27.03 27.32 51.35 29.90 13.51 24.74 100.00 100.00

6. ระยะเวลาในการจดซอจดจาง (วน) ระยะเวลาในการจดซอจดจางสงสด 255.00 113.00 340.00 143.00 363.00 174.00 202.00 121.00 363.00 174.00

ระยะเวลาในการจดซอจดจางต าสด 16.00 18.00 17.00 17.00 14.00 17.00 17.00 18.00 14.00 17.00 คาเบยงเบนมาตรฐาน 29.66 9.87 30.58 11.62 26.36 25.13 28.51 15.16 28.79 16.38

ระยะเวลาในการจดซอจดจางเฉลยตอโครงการ 40.71 33.51 41.77 34.40 41.98 39.11 43.59 35.39 41.82 35.46 ระยะเวลาในการจดซอจดจางทงหมด 26,501.00 20,107.00 37,217.00 22,156.00 37,991.00 20,181.00 15,126.00 7,057.00 116,835.00 69,501.00

สดสวนระยะเวลาในการจดซอจดจาง (รอยละ) 22.68 28.93 31.85 31.88 32.52 29.04 12.95 10.15 100.00 100.00

ทมา: จากการวบรวมและและประมวลผลทางสถตโดยผวจย


200

200

ตารางท ง.9 แสดงผชนะการประกวดราคาทางอเลกทรอนกส 8 อนดบแรก ทมสวนแบงการตลาดสงสด ชวงปงบประมาณ 2558-2559 ของกรมทางหลวง

ล าดบท ผชนะการประกวดราคา จ านวน

โครงการ ราคาทชนะการประมล รอยละ

ผชนะการประกวดราคา จ านวนโครงการ

ราคาทชนะการประมล รอยละ


1 บจก.บญชากจ 11 3,506.19 3.54 หจก. บรรมยธงชยกอสราง 4 4,731.49 5.27

2 บมจ.อตาเลยนไทย ดเวลอปเมนต 4 2,733.60 2.76 บมจ.อตาเลยนไทย ดเวลอปเมนต 18 4,285.45 4.77

3 บจก.ช.ทวกอสราง 3 2,381.01 2.40 หจก.นภากอสราง 4 3,783.93 4.21

4 บจก.พระนครศรอยธยาพาณชย และอตสาหกรรม 4 2,286.34 2.31 บจก.ทพากร 2 2,715.32 3.02

5 หจก. บรรมยธงชยกอสราง 7 2,163.92 2.18 บมจ.เนาวรตนพฒนาการ 3 2,586.93 2.88

6 บจก.ยงเจรญกอสรางบรรมย 45 2,113.34 2.13 บมจ.ครสเตยนและนลเสน (ไทย) 2 2,559.24 2.85

7 บจก.สวล 22 1,971.84 1.99 บจก.ชยนนทคาวตถกอสราง (2524) 2 2,494.33 2.78

8 บจก.แพรธ ารงวทย 29 1,951.54 1.97 บมจ. ซโน-ไทย เอนจเนยรง ฯ 2 2,200.70 2.45

รวม 8 รายแรก 125 19,107.78 19.28 รวม 8 รายแรก 37 25,357.39 28.25

รวมผรบเหมาเอกชนทงหมด 474 ราย 2,794 99,106.76 100.00 รวมผรบเหมาเอกชนทงหมด 472 ราย 1,960 89,773.60 100.00

ทมา: จากการรวบรวมและค านวณโดยผวจย


201

ภาคผนวก จ ขอมลโครงการกอสรางของกรมทางหลวงชนบททน ามาศกษาครงน


202

202

ตารางท จ.1 แสดงขอมลการจดซอจดจางของโครงการกอสรางของกรมทางหลวงชนบท แบงตามวธประกวดราคาอเลกทรอนกส และขนาดโครงการ



จ านวนโครงการ 3,859 2,004 420 267 220 90 16 21 15 22 4,530 2,404 สดสวนจ านวนโครงการ (%) 85.19 83.35 9.27 11.11 4.86 3.75 0.35 0.87 0.33 0.92 100.00 100.00

งบประมาณโครงการ (ลบ.) สงสด 10.00 10.00 20.00 20.00 59.40 58.87 150.00 147.08 950.00 2,631.97 950.00 2,631.97 ต าสด 0.78 0.35 10.08 10.10 20.01 20.32 61.38 60.05 156.40 153.35 0.78 0.35

คาเบยงเบนมาตรฐาน 2.40 2.40 2.72 2.38 8.23 8.24 29.24 28.18 233.78 665.47 28.98 81.10 คาเฉลยของงบประมาณโครงการ 7.06 7.38 15.29 15.11 26.68 29.60 96.20 94.65 439.16 545.70 10.52 14.76

มลคารวมของงบประมาณ 27,240.37 14,787.87 6,421.78 4,035.57 5,869.04 2,663.63 1,539.17 1,987.59 6,587.40 12,005.36 47,657.76 35,480.02 รวม (รอยละ) 57.16 41.68 13.48 11.37 12.31 7.51 3.23 5.60 13.82 33.84 100.00 100.00

ราคากลาง (ลบ.) ราคากลางสงสด 10.07 10.12 20.08 20.00 59.40 58.87 150.00 147.08 949.14 2,631.97 949.14 2,631.97 ราคากลางต าสด 0.78 0.35 7.45 7.67 20.02 20.32 61.38 49.70 159.14 150.11 0.78 0.35

คาเบยงเบนมาตรฐาน 2.40 2.39 2.75 2.43 8.34 8.22 28.91 28.66 239.58 657.91 29.05 79.43 คาเฉลยของราคากลาง 7.05 7.33 15.26 15.02 26.69 29.41 96.44 90.90 437.39 527.55 10.50 14.51

มลคารวมของราคากลาง 27,193.26 14,696.66 6,409.18 4,011.39 5,871.41 2,647.15 1,543.04 1,908.82 6,560.87 11,606.06 47,577.76 34,870.08 รวม (รอยละ) 57.16 42.15 13.47 11.50 12.34 7.59 3.24 5.48 13.79 33.28 100.00 100.00

ราคาทชนะประมล (ลบ.) สงสด 10.00 9.98 20.00 19.74 57.93 50.00 149.19 146.43 935.00 1,871.24 935.00 1,871.24 ต าสด 0.77 0.34 6.18 5.99 12.94 12.11 60.20 37.83 118.50 106.52 0.77 0.34

คาเบยงเบนมาตรฐาน 2.39 2.28 2.96 3.21 8.23 7.85 27.82 28.69 220.28 554.65 26.83 67.12 คาเฉลยของราคาทชนะประมล 6.88 6.74 14.95 13.36 26.15 26.86 91.83 76.55 402.95 447.24 10.18 12.87

มลคารวมของราคาทชนะประมล 26,559.69 13,498.19 6,277.93 3,566.76 5,752.86 2,417.73 1,469.29 1,607.62 6,044.20 9,839.27 46,103.97 30,929.57 รวม (รอยละ) 57.61 43.64 13.61 11.53 12.48 7.82 3.19 5.20 13.11 31.81 100.00 100.00



203

203

ตารางท จ.2 แสดงขอมลผลการจดซอจดจาง (1) ของกรมทางหลวงชนบท โดยแบงตามวธประกวดราคาอเลกทรอนกส และขนาดโครงการ





สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลสงสด 5.70 4.81 8.80 8.62 10.80 13.58 25.04 36.66 161.14 790.40 161.14 790.40 สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลต าสด -0.06 0.00 0.00 0.00 0.04 0.01 0.19 0.29 1.04 0.98 -0.06 0.00

คาเบยงเบนมาตรฐาน 0.56 1.02 1.08 2.33 1.55 3.61 7.13 10.60 45.63 161.54 3.32 17.03 สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลย 0.16 0.60 0.31 1.67 0.54 2.55 4.61 14.34 34.44 80.31 0.33 1.64 รวมสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล 633.58 1,198.47 131.25 444.63 118.55 229.42 73.75 301.21 516.66 1,766.78 1,473.79 3,940.51

รวม (รอยละ) 42.99 30.41 8.91 11.28 8.04 5.82 5.00 7.65 35.06 44.84 100.00 100.00

2. สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (รอยละ)

สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลสงสด 57.53 53.36 48.08 55.08 45.00 44.08 23.08 31.79 25.54 30.86 57.53 55.08 สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลต าสด -0.95 0.00 0.01 0.01 0.16 0.03 0.24 0.43 0.25 0.60 -0.95 0.00

คาเบยงเบนมาตรฐาน 6.89 11.74 7.25 15.44 5.75 11.92 6.46 11.27 8.75 9.32 6.88 12.28 สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลย 2.18 7.41 2.13 11.09 1.87 8.60 4.55 16.45 7.86 15.34 2.19 8.01 รวมสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล 2.33 8.15 2.05 11.08 2.02 8.67 4.78 15.78 7.87 15.22 3.10 11.30



204

204

ตารางท จ.3 แสดงขอมลผลการจดซอจดจาง (2) ของกรมทางหลวงชนบท โดยแบงตามวธประกวดราคาอเลกทรอนกส และขนาดโครงการ (2)


วธประกวดราคา e-Auction e-Bidding e-Auction

e-Bidding

e-Auction

e-Bidding e-Auction

e-Bidding

e-Auction

e-Bidding e-Auction e-Bidding




คาเบยงเบนมาตรฐาน 7.04 7.11 7.43 5.50 6.83 3.88 6.37 3.43 6.89 3.13 7.23 6.83 จ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลยตอ

โครงการ 8.07 11.09 12.36 9.36 11.97 9.51 12.19 11.24 17.20 10.73 8.70 10.83



ทมา: จากการรวบรวบและประมวลผลทางสถตโดยผวจย


205

205

ตารางท จ.4 แสดงขอมลผลการจดซอจดจางของกรมทางหลวงชนบท โดยแบงตามวธประกวดราคาอเลกทรอนกส และขนาดโครงการ (2)






คาเบยงเบนมาตรฐาน 7.04 7.11 7.43 5.50 6.83 3.88 6.37 3.43 6.89 3.13 7.23 6.83 จ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลยตอโครงการ 8.07 11.09 12.36 9.36 11.97 9.51 12.19 11.24 17.20 10.73 8.70 10.83





206

206

ตารางท จ.5 แสดงขอมลการจดซอจดจางของโครงการกอสรางของกรมทางหลวงชนบท แบงตามวธประกวดราคาอเลกทรอนกส และพนทโครงการ

พนทโครงการ ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลาง ภาคใต รวม วธประกวดราคา e-Auction e-Bidding e-Auction e-Bidding e-Auction e-Bidding e-Auction e-Bidding e-Auction e-Bidding

จ านวนโครงการ 991 644 1,572 836 1,383 758 584 166 4,530 2,404 สดสวนจ านวนโครงการ (%) 21.88 26.79 34.70 34.78 30.53 31.53 12.89 6.91 100.00 100.00 งบประมาณโครงการ (ลบ.) สงสด 450.00 1,796.57 401.00 444.47 900.00 2,631.97 950.00 172.41 950.00 2,631.97

ต าสด 2.00 0.50 2.00 0.35 0.78 0.49 2.00 2.70 0.78 0.35 คาเบยงเบนมาตรฐาน 17.47 75.03 14.91 25.35 37.18 123.37 46.04 26.60 28.98 81.10

คาเฉลยของงบประมาณโครงการ 9.68 13.94 9.31 11.81 11.68 18.73 12.46 14.79 10.52 14.76 มลคารวมของงบประมาณ 9,594.99 8,974.59 14,633.92 9,872.36 16,153.91 14,178.73 7,274.94 2,454.34 47,657.76 35,480.02

รวม (รอยละ) 20.13 25.29 30.71 27.83 33.90 39.96 15.26 6.92 100.00 100.00 ราคากลาง (ลบ.) ราคากลางสงสด 446.64 1,677.32 412.68 444.46 944.91 2,631.97 949.14 162.30 949.14 2,631.97

ราคากลางต าสด 1.96 0.50 1.41 0.35 0.78 0.49 2.00 2.70 0.78 0.35 คาเบยงเบนมาตรฐาน 17.37 70.66 15.20 24.57 37.51 122.30 45.52 25.40 29.05 79.43

คาเฉลยของราคากลาง 9.68 13.62 9.31 11.65 11.64 18.41 12.40 14.51 10.50 14.51 มลคารวมของราคากลาง 9,592.03 8,772.52 14,641.44 9,736.09 16,102.24 13,952.83 7,242.06 2,408.65 47,577.76 34,870.08

รวม (รอยละ) 20.16 25.16 30.77 27.92 33.85 40.01 15.22 6.91 100.00 100.00 ราคาทชนะประมล (ลบ.) สงสด 436.00 1,656.22 411.64 342.00 935.00 1,871.24 788.00 161.33 935.00 1,871.24

ราคาทชนะประมลต าสด 1.73 0.43 1.40 0.34 0.77 0.49 1.95 1.84 0.77 0.34 คาเบยงเบนมาตรฐาน 16.84 68.31 14.88 19.27 35.68 98.91 38.53 23.29 26.83 67.12

คาเฉลยของราคาทชนะประมล 9.53 12.89 8.95 9.58 11.37 16.29 11.75 13.72 10.18 12.87 มลคารวมของราคาทชนะประมล 9,442.36 8,298.57 14,069.99 8,009.02 15,731.03 12,344.45 6,860.59 2,277.53 46,103.97 30,929.57

รวม (รอยละ) 20.48 26.83 30.52 25.89 34.12 39.91 14.88 7.37 100.00 100.00



207

207

ตารางท จ.6 แสดงขอมลผลการจดซอจดจางของกรมทางหลวงชนบท โดยแบงตามวธประกวดราคาอเลกทรอนกส และพนทโครงการ (1)

ขนาดโครงการ ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลาง ภาคใต รวม


จ านวนโครงการ 991 644 1,572 836 1,383 757 584 166 4,530 2,403 สดสวนจ านวนโครงการ (รอยละ) 21.88 26.80 34.70 34.79 30.53 31.50 12.89 6.91 100.00 100.00


สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลสงสด 16.59 111.68 40.64 102.46 75.45 790.40 161.14 29.48 161.14 790.40 สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลต าสด 0.00 0.00 0.00 0.00 -0.01 0.00 -0.06 0.00 -0.06 0.00

คาเบยงเบนมาตรฐาน 0.80 5.12 1.41 5.79 2.95 29.28 7.64 3.40 3.32 17.03 สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลย 0.15 0.74 0.36 2.07 0.27 2.12 0.65 0.79 0.33 1.64 รวมสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล 149.66 473.94 571.45 1,727.07 371.21 1,608.38 381.47 131.12 1,473.79 3,940.51

รวม (รอยละ) 10.15 12.03 38.78 43.83 25.19 40.81 25.88 3.33 100.00 100.00

2. สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล (รอยละ) สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลสงสด 33.53 35.33 55.01 55.08 57.53 53.36 36.26 34.38 57.53 55.08 สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลต าสด 0.00 0.00 0.02 0.00 -0.29 - -0.95 0.00 -0.95 0.00

คาเบยงเบนมาตรฐาน 3.56 7.34 9.71 15.07 4.64 8.91 5.60 7.30 6.88 12.28 สวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมลเฉลย 1.21 3.53 3.71 15.33 1.31 4.81 1.81 3.16 2.19 8.01 รวมสวนตางราคากลางกบราคาทชนะประมล 1.56 5.40 3.90 17.74 2.31 11.53 5.27 5.44 3.10 11.30



208

208





จ านวนโครงการ 991 644 1,572 836 1,383 757 584 166 4,530 2,403 สดสวนจ านวนโครงการ (รอยละ) 21.88 26.80 34.70 34.79 30.53 31.50 12.89 6.91 100.00 100.00


จ านวนผซอเอกสารการประมลสงสด 35.00 38.00 66.00 43.00 47.00 37.00 35.00 28.00 66.00 43.00 จ านวนผซอเอกสารการประมลต าสด 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00

คาเบยงเบนมาตรฐาน 6.68 6.59 7.78 7.42 7.39 6.09 6.03 5.14 7.23 6.83 จ านวนผซอเอกสารการประมลเฉลยตอโครงการ 8.07 9.60 8.98 12.93 9.07 9.77 8.14 9.93 8.70 10.83

4. จ านวนผเขารวมประมล (ราย) จ านวนผเขารวมประมลสงสด 33.00 17.00 35.00 17.00 31.00 15.00 22.00 10.00 35.00 17.00 จ านวนผเขารวมประมลต าสด 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00

คาเบยงเบนมาตรฐาน 4.94 2.27 5.46 2.72 5.30 2.04 3.92 1.80 5.13 2.37 จ านวนผเขารวมประมลเฉลยตอโครงการ 5.00 3.45 5.42 4.21 5.53 3.46 4.71 2.92 5.27 3.68


209

209


ทมา: จากการวบรวมและประมวลผลทางสถตโดยผวจย




จ านวนผไมผานเกณฑคดเลอกสงสด 1.00 3.00 2.00 4.00 3.00 3.00 1.00 3.00 3.00 4.00 จ านวนผไมผานเกณฑคดเลอกต าสด 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

คาเบยงเบนมาตรฐาน 0.10 0.43 0.14 0.66 0.13 0.51 0.13 0.55 0.13 0.55 จ านวนผไมผานเกณฑคดเลอกเฉลยตอโครงการ 0.01 0.16 0.02 0.28 0.01 0.19 0.02 0.21 0.01 0.21

จ านวนผไมผานเกณฑคดเลอกทงหมด 11.00 104.00 31.00 231.00 15.00 142.00 10.00 35.00 67.00 512.00 จ านวนผไมผานเกณฑคดเลอก (รอยละ) 16.42 20.31 46.27 45.12 22.39 27.73 14.92 6.84 100.00 100.00

6. ระยะเวลาในการจดซอจดจาง (วน) ระยะเวลาในการจดซอจดจางสงสด 149.00 186.00 197.00 182.00 197.00 267.00 165.00 157.00 197.00 267.00 ระยะเวลาในการจดซอจดจางต าสด 19.00 21.00 18.00 20.00 18.00 20.00 19.00 21.00 18.00 20.00

คาเบยงเบนมาตรฐาน 24.23 25.63 23.92 21.31 25.89 24.96 23.48 25.96 24.56 24.02 ระยะเวลาในการจดซอจดจางเฉลยตอโครงการ 43.15 43.68 41.59 42.45 43.56 42.59 41.53 45.61 42.52 43.04


210

210

ตารางท จ.9 แสดงผชนะการประกวดราคาทางอเลกทรอนกส 8 อนดบแรก ทมสวนแบงการตลาดสงสด ชวงปงบประมาณ 2558-2559 ของกรมทางหลวงชนบท

ล าดบท ผชนะการประกวดราคา จ านวน

โครงการ ราคาทชนะการประกวดราคา รอยละ

ผชนะการประกวดราคา จ านวนโครงการ

ราคาทชนะการประกวดราคา รอยละ


1 บจก.พ.ท.เอ.คอนสตรคชน 6 979.79 2.13 บจก.กรนไลท อนเตอรเนชนแนล 3 1,885.69 6.10

2 บจก.บ ซ ด ซ 2 809.73 1.76 หจก.นภากอสราง 1 1,841.57 5.95

3 บจก.เอส ซ จ 1995 45 784.18 1.70 บจก.บญชากจ 1 1,656.22 5.35

4 บรษท โชคดวศวภณฑ จ ากด 31 768.86 1.67 หจก.ล.พานชเของในกอสราง 30 857.28 2.77

5 หางหนสวนจ ากด นภากอสราง 2 743.56 1.61 บมจ.สยามพนธวฒนา 3 686.55 2.22

6 บรษท ศรไพบลย พฒนาการ จ ากด 24 613.28 1.33 หจก.องแซเฮง 9 680.98 2.20

7 บรษท ยงเจรญกอสรางบรรมย จ ากด 48 544.41 1.18 บจก.สมบรณสข 5 491.74 1.59

8 บรษท บญสหะการสราง จ ากด 3 481.36 1.04 หจก.โชคชยการโยธา 12 394.12 1.27

รวม 8 รายแรก 161 5,725.16 12.42 64 8,494.14 27.46

รวมผรบเหมาเอกชนทงหมด 752 ราย 4,530 46,103.97 100.00 รวมผรบเหมาเอกชนทงหมด 536 ราย 2,404 30,929.57 100.00

ทมา: จากการรวบรวมและค านวณโดยผวจย


211

ประวตผเขยน

ชอ นางสาววราภรณ คกม วนเดอนปเกด 28 เมษายน 2531 วฒการศกษา ปการศกษา 2553: บรหารธรกจบณฑต (สาขาการตลาด) มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ต าแหนงงาน เจาหนาวเคราะหสนเชอธรกจ SME (AE-L) ธนาคารกรงไทย จ ากด (มหาชน)

Öøý Öþ ðø÷ï ì÷ïü íÖøÝéà ÝéÝaÜõÙøåðéaü÷ü íð e...

Documents