เทคโนโลยีชีวภาพ (biotechnology)

L/O/G/O

เทคโนโลยชวภาพ (Biotechnology) วทยาศาสตรระดบชนมธยมศกษาปท 2

โดย ครเสกสรรค สวรรณสข กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร

w w w . k r u s e k s a n . c o m

เทคโนโลยชวภาพ (Biotechnology)

1

2

อธบายหลกการและผลของการใชเทคโนโลยชวภาพ ในการขยายพนธ ปรบปรงพนธ และเพมผลผลตของสงมชวต

จดประสงคการเรยนร

น าการใชเทคโนโลยชวภาพในการขยายพนธ ปรบปรงพนธ และเพมผลผลตของสงมชวต และน าความรไปใชประโยชนได

เทคโนโลยชวภาพ (Biotechnology) คอ กระบวนการน าชนสวนของสงมชวต หรอ สงมชวตมาปรบปรงหรอเปลยนแปลง เพอใหเกดการเพมผลผลตของสงมชวต

เทคโนโลยชวภาพ (Biotechnology)

เชน การท าน าปลา ซอว การหมกอาหาร หมกเหลา การท าปยหมก

1. เทคโนโลยชวภาพแบบดงเดม

ปจจบนมเทคโนโลยชวภาพทหลากหลายในการปรบปรงพนธ การขยายพนธ และเพมผลผลตของสงมชวต เชน - การผสมเทยม นยมใชกบ โค กระบอ สกร ปลาตะเพยนขาว ปลานล ปลาดก ฯลฯ - การถายฝากตวออน นยมใชกบ โค กระบอ

2. เทคโนโลยชวภาพสมยใหม

คอ การใชเทคโนโลยมาท าใหเกดการปฏสนธของไขและอสจโดยไมมการรวมเพศกนตามธรรมชาต

วธการผสมเทยม มนษยจะเปนผฉดเชออสจของสตวเพศผเขาไปในอวยวะสบพนธเพศเมยในระยะทก าลงเปน อาการเปนสด สงเกตไดดงน - มอาการเบออาหาร - รอนบอยๆ - กระวนกระวาย - อวยวะเพศบวมแดง

2.1 การผสมเทยม (Artificial insemination)

ขนตอนการผสมเทยม ส าหรบสตวทปฏสนธภายใน ไดแก โค กระบอ สกร มขนตอนดงน


ขนตอนการผสมเทยม - คดเลอกพอพนธทมชวงอายเหมาะสมและแขงแรง - ใชเครองมอชวยกระตนใหพอพนธหลงน าเชอแลวเกบใสภาชนะ - น าน าเชอมาตรวจคณภาพดวยกลองจลทรรศน ดความแขงแรง และจ านวนของอสจทเหมาะสมจะน าไปใชในการผสมเทยม - น าน าเชอทผานการตรวจคณภาพแลวไปใชน ายาเลยงน าเชอและ อาหาร เพอยดอายของน าเชอ


น ายาเลยงน าเชอ ประกอบดวย 1. ไขแดง เพอเปนอาหารของตวอสจ 2. โซเดยมซเตรต เพอชวยรกษาความเปนกรด-เบสของสารละลาย 3. ยาปฏชวนะ เพอชวยฆาเชอโรคในน าเชอ

การเกบน าเชอ สามารถท าได 2 วธ 1. การเกบน าเชอสด : เกบใสขวดแชไวทอณหภม 4-5 ๐C จะสามารถเกบไวไดประมาณ 1 เดอน แตถาน าไปเกบทอณหภม 15-20 ๐C จะเกบไวไดประมาณ 4 วน 2. การเกบน าเชอแชแขง : แชน าเชอเกบไวในไนโตรเจน เหลว ทอณหภม – 196 ๐C จะเกบไวไดนานเปนป


ขอดของการผสมเทยมสตวพวกโค กระบอ และสกร 1. ไดสตวพนธดตามตองการ ซงเปนการปรบปรงพนธ 2. สามารถควบคมการตกลกของสตวไดตามฤดกาล 3. ตดปญหาเรองการขนสงพอพนธไปผสมตามทตางๆ โดยน าเพยง น าเชอไปเทานน 4. ประหยดพอพนธ โดยน าน าเชอของพอพนธมาละลายน ายาส าหรบละลายน าเชอ ท าใหสามารถฉดใหแกแมพนธจ านวนมากได 5. สามารถผสมพนธกนโดยไมตองค านงถงขนาดตวและน าหนกของพอพนธและแมพนธ 6. ลดการตดเชอในตวเมย


ส าหรบสตวทปฏสนธภายนอก ไดแก ปลา มขนตอนดงน ขอดของการผสมเทยมปลา 1. เปนการขยายพนธไดจ านวนมาก เนองจากไขทไดจากการผสมเกอบทงหมดปรมาณการฟกตวจะสงกวาการฟกตามธรรมชาต 2. ปองกนศตรทจะมากนไขของปลากอนทจะฟกตว


การถายฝากตวออน คอ การน าตวออนของสตวทเกดจากการผสมเทยมจากพอพนธและแมพนธทคดเลอกไวแลว แลวน าตวออนออกจากมดลกของแมพนธสตว (ตวให) ไปฝากไวในมดลกของสตวเพศเมยตวอน (ตวรบ) หลายๆ ตว อมทองแทนจนคลอด โดยทตวรบไมจ าเปนตองเปนพนธด กสามารถไดสตวพนธดเหมอนพอพนธ แมพนธ

2.2 การถายฝากตวออน (embryo transfer)

ขนตอนการถายฝากตวออน 1. คดเลอกแมพนธทดเปน ตวให และคดเลอกตวเมย ทจะเปนตวรบหลายๆ ตว 2. ฉดฮอรโมนกระใหกบ แมพนธ (ตวให) และตวเมย อนๆ (ตวรบ) ใหเปนสด พรอมๆ กน 3. ฉดฮอรโมนกระตนใหกบ แมพนธ (ตวให) ใหตกไข จ านวนมาก


ขนตอนการถายฝากตวออน 4. ท าการผสมเทยมดวยน าเชอ จากพอพนธทด 5. ใหตวออนเจรญเตบโตใน มดลกของแมพนธ 7 วน แลวน าตวออนทงหมดออก มาจากมดลกแมพนธ 6. ตรวจและประเมนคณภาพ ตวออน 7. ท าการถายฝากตวออนให กบตวเมยอน (ตวรบ)


ขนตอนการถายฝากตวออน 8. ตรวจทองของตวเมย (ตวรบ) หลงจากรบถายฝากตวออนไปแลว 60 วน 9. ตวเมย (ตวรบ) อมทองไปจน กระทงคลอด ซงจะไดลกสตว ทมพนธเดยวกนกบพอพนธ และแมพนธ


ขอดของการถายฝากตวออน 1. ขยายพนธทดไดอยางรวดเรวในระยะเวลาเทาเดม 2. ประหยดเวลาและคาใชจายในการขยายพนธสตว 3. ชวยอนรกษพนธสตวทใกลสญพนธ


คอ เทคนควธการตดตอยนของสงมชวตตางชนดกน เพอใหไดสงมชวตใหมทมคณสมบตแตกตางไปจากธรรมชาตเดม และมคณสมบตตามทตองการ สงมชวตทผานการตดตอยนแลว เรยกวา GMOs (Genetically Modified Organisms)

2.3 พนธวศวกรรม (Genetic engineering)

ประโยชนของพนธวศวกรรม 1. สามารถผลตโปรตนทหายากทางการแพทย ผลตยาใหม ผลตวคซนปองกนโรค 2. ตรวจสอบหายนทบกพรอง ท าใหเขาใจโรคทางพนธกรรมของมนษยได 3. การปรบปรงพนธของจลนทรยทใชในอตสาหกรรมบางประเภท - การผลตยาปฏชวนะ - การก าจดศตรพช 4. การปรบปรงพนธสตวใหมลกษณะทตองการ

2.3 พนธวศวกรรม (Genetic engineering)

คอ การสรางสงมชวตใหมทมลกษณะทางพนธกรรมเหมอนกนทกประการกบตนแบบ ในพชไดมการท าโคลนส าเรจมาหลายปแลว ทเรยกวา “การเพราะเลยงเนอเยอ (Tissue culture)”

2.4 การโคลน (Cloning)

การเพาะเลยงเนอเยอพช คอ การน าเอาเซลลหรอเนอเยอ หรอ อวยวะบางสวนของพช เชน ยอด ล าตน ใบ ราก สวนตางๆ ของดอกหรอผล มาเพาะเลยงบนอาหารสงเคราะห ในสภาพปลอดเชอ เชน ตนกลอกซเนยทเกดจากใบ


หองปฏบตการเพาะเลยงเนอเยอพช ประกอบดวยสวนส าคญ 3 สวน คอ 1. หองเตรยมอาหาร


2. หองยายเนอเยอ


3. หองเลยงเนอเยอ


การโคลนในสตว ไดท าการโคลนส าเรจใน พ.ศ. 2539 โดย ดร.เอยน วลมต (Dr.Ian Wilmut) ไดท าการโคลนสตวเลยงลกดวยนมส าเรจเปนครงแรกโดยท ากบแกะ และแกะตวแรกทไดจากการโคลน มชอวา “ดอลล” โดยไมมการใชเซลลสบพนธจากแกะตนแบบ


วธการ โคลนสตว


วธการโคลนสตว 1. น าเซลลไขจากสตวเพศเมยมาดดเอานวเคลยสออก 2. น านวเคลยสของเซลลรางกายของสตวชนดเดยวกน ทมสายพนธดมาใสทนวเคลยสของเซลลไขทดดออกไป ใชไฟฟากระตนใหนวเคลยสและไขเปนหนงเดยวกน 3. น าไปเพาะเลยงใหเจรญเตบโตเปนเอมบรโอ 4. น าเอมบรโอไปถายฝากในมดลกของสตวเพศเมยทเปนตวรบ 5. เอมบรโอจะเจรญเตบโตจนกระทงคลอดออกมาเปนสตวทมลกษณะและพนธกรรมตามเซลลตนแบบ (ตวทน าเนอเยอมาแยกเอานวเคลยส)


ประโยชนของการโคลน 1. ชวยอนรกษสตวทสญพนธหรอใกลสญพนธ 2. ชวยในการปรบปรงและพฒนาพนธสตว

ขอเสยของการโคลน สญเสยความหลากหลายทางชวภาพ


2.5 ประโยชนของเทคโนโลยชวภาพ

ดานอาหาร เกบรกษาไดนาน , ผลผลต

ดดแปลงพนธกรรม , ตานทานแมลง

ดานการแพทย การตรวจสอบลายพมพยน

หรอ DNA , การตรวจวนจฉยโรค

ดานอตสาหกรรม พนธวศวกรรม,วคซน,ฮอรโมน แปรรปอาหาร,เพมปรมาณอาหาร

ดานเกษตรกรรม

ปรบปรงพนธ ,เพมผลผลตของสตว , เรงการเจรญเตบโต

ประโยชนของ เทคโนโลยชวภาพ

L/O/G/O

Thank You! www.k ru sek san . com

เทคโนโลยีชีวภาพ (biotechnology)

Education