نره و یزاسرهش ،یرماعم ۀمانلصف ودjfa.iust.ac.ir/article-1-86-fa.pdf ·...

ايران صنعت و علم دانشگاه

مرادی محمد اصغر دکتر

اعضای هیأت تحریریه

فیضي دکتر محسه صنعت ایراى و علن دانشگاه شهرسازي و هعواريدانشکده استاد

معماریان دکتر غالمحسیه صنعت ایراى و علن دانشگاه شهرسازي و هعوارياستاد دانشکده

فر بهزاد دکتر مصطفي ایراى صنعت و علن دانشگاه شهرسازي و هعواريدانشکده استاد

شیعه دکتر اسماعیل صنعت ایراى و علن دانشگاه شهرسازي و هعواريدانشکده استاد

اردشیري دکتر مهیار رازیش دانشگاه هعواري و هنردانشکده اریدانش

بماویان دکتر محمدرضا هدرس تیترب دانشگاه هعواري و هنردانشیار دانشکده

تهراوي دکتر فرهاد بهشتي دیشه دانشگاه شهرسازي و هعواريدانشیار دانشکده

حبیب دکتر فرح اسالهي آزاد دانشگاه قاتیتحق و علوم واحد شهرسازي گروهدانشیار

پور سرتیپي دکتر محسه بهشتي دیشه دانشگاه شهرسازي و هعواريدانشیار دانشکده

کار وقره عبدالحمید مهىدس صنعت ایراى و علن دانشگاه شهرسازي و هعواريدانشیار دانشکده

ووریان دکتر فرشاد تهراى دانشگاه بایز هنرهاي سیپرد شهرسازي و هعواريدانشیار دانشکده

ایزدي دکتر عباسعلي تهراى دانشگاه ایبز هنرهاي سیپرد شهرسازي و هعواري دانشکده اریاستاد

، استاديار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ايرانزند دکتر مهدی خاک

مشاور تحریریه و ویراستار علمی:

مدیر اجرایی: ، کارشناس کامیپیوتر فمال معمار زنجانی مهندس

شهرسازی و دانشکده معماری ايران، صنعت و علم دانشگاه نارمک، تهران، :نشريه نشاني

77204277تلفن:

[email protected] : الكترونیكي پست

jfa.iust.ac.ir :آدرس وبگاه

دو فصلنامۀ معامری، شهرسازی و هرن

1393سال ششم، شامره هشتم، پاییز و زمستان

امتیاز: صاحب

سردبیر:

راهنمای نويسندگان

:راهنمای تهيه و شرايط ارسال نوشتارهای علمی و پژوهشی

بی شی هشتجظ ثرشای دس بی علوی دس صهي هعوبسی، ؿشػبصی ػبيش سؿت ؿتبسبی علوی پظـی، تحليلی گضاسؽ

.سػذ دس ـشي پزيشفت ؿذ پغ اص داسی تصيت يأت تحشيشي ث چبح هی

هتي هقبل ثبيذ فبسػی ثبؿذ.

هقبالت اسػبلی جبيذ قجال دس هجل علوی ديگش يب کتبثی چبح ؿذ ثبؿذ.

، هقبل علوی پظـی داسای خالص فبسػی اگليؼی، هقذه، کليذ اط، عشح هؼئل، فشضي، سؽ ؿبػری تحقير ، هجب،ر

.هغبث سؽ هصة ايي ـشي ثبؿذگيشی فشػت هبثع ثد سؽ اسجبع يؼی آى تيج

خبادگی يؼذ)گبى(، ػبل اتـبس ؿوبس صفح)ب( پغ اص قل هغبلت دس داخل ل: بمجبعبت هشثط ث هبثع دس هتي ؿبهاس

.آيذ پشاتض هی

آيذ فشػت هبثع ث تشتيت الفجبيی بم خبادگی يب بم اؿش يؼذگبى دس اتبی هقبل هی.

ب ػبيش هشاجع ث ؿشح صيش اػت عبصش اعالعبت کتبثـبختی دس هسد هقبالت، کتت، گضاسؽتشتيت:

هقبالت: بم خبادگی بم يؼذ)گبى( هقبل، عاى کبهل هقبل، بم هجل، جلذ، ؿوبس، ػبل اتـبس، ؿوبس صرفحبت هقبلر دس

.هجل هشثع

گبى(، عاى کتبة، بم خبادگی بم هتشجن يب هصحح، بم بؿش، هحل اتـبس، ػربل کتت گضاسؽ: بم خبادگی بم يؼذ(

.اتـبس صفح

ـربی، تلفري، دسگربس آدسع الوتشيوری ()گبى(، عاى)هشتج علوی صفح ال هقبل ثبيذ ؿبهل بم بم خبادگی يؼذ ،

ی يب سػبل ثبؿذ، عاى عرشح پظـری يرب سػربل يرض دس صرفح ال دس ثبؿذ. وچيي چبچ هقبل هؼتخش اص عشح پظـ

.گشدد

صفح دم ثبيذ ثذى بم هـخصبت يؼذ)گبى( فقظ ؿبهل: عاى هقبل، چويذ فبسػی اط بی کليرذی ثبؿرذ، عراى

.گيب ثيبى کذ هحتيبت ؿتبس ثبؿذ ؿتبس ثبيذ کتب،

،پظـی تحليلی الصم اػت اط بی کليذی هشثط ث هتي عاى هقبل ثالفبصل ثعرذ اص خالصر ثريي دس ؿتبسبی علوی

.کلو ؿت ؿد 6-4

عوغ ب، تصبيش وداسبی هقبل عال ثش رکش هجع، ثبيذ دس استجبط هؼتقين ثرب هحتيربت هقبلر اػربدی ثبؿرذ کر تػرظ

.يش اضبفی ،زف خاذ ؿذگبسذ اسائ گشديذ تصب

ذ.ؿتبسب ثبيذ داسای چويذ فبسػی اگليؼی ثبؿ

ي ثخؾ ثبيذ ث تبيی ثيبى کذ . ايچويذ هقبل ثبيذ ؿبهل: ثيبى هؼئل، ذف، چگگی پظؾ، يبفت بی هن تيج ثبؿذ

.کلو ثبؿذ 033بيذ ش کذام ،ذاکثش دس توبم هقبل ث يظ تبيج ث دػت آهذ ثبؿذ، چويذ فبسػی اگليؼی ث

اسػبل کذ هقبالت ثبيذ اص اعضبی يبت علوی داـگب ثبؿذ.

توبهی عالق هذاى ث اسػبل هقبالت اثتذا ثبيذ دس ػبيت ـشي ثجت بم کشد ثعذ اص تبييذ بم کبسثشی اقرذام ثر اسػربل هقبلر اص

هقبالتی ک ث صست دػتی کپی ؿذ ث دفتش ـشي اسػبل هيـد يب اص عشير عشي ة ػبيت ـشي کذ ؿبيبى رکش اص ث

.ايويل ـشي اسػبل هيـد تشتيت اثش داد خاذ ؿذ

صحت ؿتبسبی علوی ثشعذ يؼذ)گبى( اػت.

ثبؿذ بی ديگش هوع هی چبح هقبالت ـشي اجوي ثذى رکش هأخز دس هجل.

( استفاده اس مذل تزکیبیSWOT-AHP جهت ارتقاء توسعه پایذار ضهز خوی باا تککیاذ باز توساعه گزدضا زی )

فزهن ی ساواز لیتکهی، مهسا مجتهدی

هاای ها و سانت دهی خالقانه به معماری معاصز در مسیز تعاملی نو با ارسش بز جهت عوامل مؤثز ارسیابی و ضناخت

پایذار مازیار آصفی، الىاز ایماوی

افشایص رضایتمنذی کودکان اس کالس درس بوسیله بهبود عوامل کالبذی طزاحی کالس: بزرسی پنج عامال فاز

چیذمان طبیعت رنگ و نور بهمه بابایی، محسه پرحمسسید باقر حسیىی،

ی مختلف تاریخیها ای گنبذ در بزخی مساجذ جامع ایزان متعلق به دوره بزرسی ساسه فروش میىئی، لیدا بلیالن، فرزاد درخشان، يحید سلماسی

اورامان()واکاوی سیز گستزش گونه چهار گوضه خانه در معماری بومی منطقه اس سیز سایه تا خانه غالمحسیه معماریان، سیريان عظیمی

ارسیابی تعامل فز و عملکزد فضاهای ضهزی: مطالعه موردی محور آسادی تهزان مریم چرخچیان، مهیار عارفی

ارتقاء حضور پذیزی کودکان در فضاهای عمومی ضهزی با تاکیذ بز ال وی آمذ و ضذ پیاده مذارس مهىاز اشرفی

طرح و نماد

فصلنامۀ معامری، شهرسازی و هرندو

1393سال ششم، شامره هشتم، پاییز و زمستان

فهرست

115

125

140

149

156

171

184

3191(، سال ششن، شواره هشتن، زهستاى و هنر هعواری و شهرسازیدو فصلناهه ) طرح و نواد

طرح و نمادطرح و نماد

دو فصلنامه معماری، شهرسازی و هنردو فصلنامه معماری، شهرسازی و هنر

ی هختلف تاريخيها ای گنبذ در برخي هساجذ جاهغ ايراى هتعلق به دوره بررسي سازه

4سلواسي، وحيذ 1فرزاد درخشاى ،2*، ليذا بليالى3فرنوش هينوئي 08/1393پقیل: تبكیؼ 03/1393ؿكیبفت: تبكیؼ

چکيذه:

اگلص گجـ هبرـ، اكتجبعی گلین بپقیل ثب بیل ػبلي ؿاكؿ ي بؽ هبرـ ث عبة هی آیـ ب یكی ام الوبىگجـ ،ؿك فلگ االهیی كا ؿك ثرل ؿاكؿ کر ثر عرك هرت ل یب بگفت ب كامب ین گفتثؾـ لی ؽؿ ث تبیی كهن ک ث ػولكلؿ كل هبرـ ایلای هؼب هی

گجرـ هربرـ .هجبعج هؾتلفی كا فلاكي هغ بى قلاك ؿاؿ ات ؿك ثلؽی هاكؿ ث ؽ ؿك بلبي اؽیل كـ ایي هغبلؼبت فنی یبفت اتاي فلایـي کر بي بمي بؽت ـ ؿك بیل هوبلک، تفبت كل، یتني هتػی ظیل غ پیـای توبین آب ثب گجـبب ایلای ه ل

ثلاي ارلاي آب عی قلى هتوبؿي عی ـ ات، ه بهت پبیـاكي بم اي، ین هجبی ظلي هرلتجظ ثرب میجربیی كا ثر ؽرؿ هرب رك ثب ث ؿت آكؿى هؾتبت هؼبؿل هغری گجرـ ثرب ارتفبؿ ام ـ، ضوي ابك هؾتل ث هاكؿ ثلولؿ ه بلؿاؿ ات. ؿك ایي اؽتب

پلؿامین. هی تبكیؾی هؾتلف يب ؿك ث هتؼلق ایلاى ربهغ هبرـ ثلؽی ؿك گجـ اي بم ثلكیث Sapافناك لم

ي تبكیؾی، هبرـ ربهغ ایلاى، بمب ؿك ،گجـهای کليذی: واژه

هقذهه -3

ثررلاي پرر ،ؿك ؿكاى ؾبهرری اهالاترركي حلتوررـ ایلارری

ي ؽؿ صة ه بم ام رول صة ؿكؽت ـك كا ام رجل ػبلول ب کبػ

.ي گفت ث ؿت هی آكؿب ؿیگل بط ؿك ؿت ثب تغول نی

ي میربؿ تیر رب لقا ث ؿلیل فلان جؿى لایظ اؽتربؿي نیر

صة ام کكبي ؿیگل ؿك ایي ؿكاى هیل جؿى رلایظ اقلیوری

ب پلك صة هبت ؿك رگلثلاي ي ایري رلمهیي رب رلگر

ي تؾت رویـ ترظ ب وضیي ؽبعل تلؼ ث آت کیـى ف

ي رب اكـك ام علفی فلاای ؽرب هبرت ثبػرج رـ کر عرب

اي ربؽتبكي هغی گجـ ربي الی ؽرؿ كا ثر ػراى پـیرـ

.[1] اقلیوی ؿك هؼوبكي ایلاى ث آبی پیـا کـ

اهويت هوضوع -2

گجـ بمي آى صبى كاد ،ؿك ؿكاى ببی اي اكبیبى

یبفت تكبهل پیـا کلؿ ک ام آى پي تب اهلم پ گجـي ام ظل

بم بؽت ث كت الگ ؿتكالؼول کلی اتفبؿ ـ ات.

هلثط ثر ؿك ؿك ایي ثبك هی تاى ث کبػ لتبى ؿك فبكى

کبػ هؼجـ ک ،ببی کبػ ب ؿك ػق آثبؿ کك تلکوتبى

کربػ رب ؽار یتبى ؿك کبك ؿكیبص ربهى ربلرت ترلیي آى

.یتلا ؿك رة هل ػلا هلثط ثر ؿك اركبی اربك کرلؿ

ك گجـ بمي ؿك ایلاى واك ثب اتفبؿ ام ظن ؿقیق كیبضی ؿك

ي رغیظ ركت رب ثـي بؽتوبى ثرب کبكثرت ری كل

ثر گر اي کر صر ؿك ؿكاى بربی صر ؿك ؿك ،گیرلؿ هی

ي ارلایی فلگی ؽرب ؽرؿ كا ؿجربل ب االهی واك یوگی

قبثل فکل آى ک ایي یوگی ص ؿك كل صر ؿك اررلا .کلؿ ات

ت کرلؿ رجت ؽلرق ي ثبؽتل مهیي واك هتفبب آى كا ثب گجـ

ي اقلیوری رب ي هغی ؽرب گجرـ ثرب یوگری ب ااع پ

[.2]كلی هتفبت ـ ات

سوال اصلي تحقيق -1

ي رب آیب گجـبي ایلای )ؽرب ؿك هربرـ رربهغر ؿك ؿك

هؾتلف ؿاكاي یل تغلی بم اي کبلجـي هی ثبـ ؟

روش تحقيق -4

تیفی تغلیلی ات ثل عت ك تغ یق ؿك ایي پو،

ي تغجی ی، هغبلؼبت ب ي هؾتلف پو ام تغلیلب یبم ؿك قوت

گقت گل ك کتبثؾب اي اتفبؿ ـ ات.

[email protected]: یـ هئل *ؿازي ؿکتلي هؼوبكي ؿاگب آماؿ ورـاى، هرـكى ؿارگب آماؿ اكهیر، -1

پوگلاى راى تجلینػض ثبگب ػض یئت ػلوی ؿاگب آماؿ تجلین -2 کبكبى اكـ هـی هؼوبكي ؿاگب آماؿ تجلین -3 کبكبی اكـ هـی بم ؿاگب لالي تجلین -4

معماری

فرنوش هينوئي، ليذا بليالى، فرزاد درخشاى، وحيذ سلواسي 150

تعاريف -5

گنبذ -5-3

[ ة گرن ] ایي گ ثیبى رـ : گجـؿك لغت به ؿؾـا اه

گجرق، ر آثبؿ لغبى) اكا تلاى ؿك رقج گجـ،) گهجت يپل را)

ام ارالا « رجرق » «رجرق » ؿك الجلـاى هؼزن «رجق» آى هؼلة

ام یػ .ريیهؼ س قبعغ ثلبى یعب) .ات هبؽف یبیل یآكاه

ـ ػوبكت هرـك ثبر ـ آررل گرل ؽرت ام کر ر ثلربى . )پر

ـ ر. ظربم فلرگ ) .ات لیؿ ی افبك گلیؿ لفظر. آـكاد) . رجر

.[3] راالكة یهت) .قج. رجـ بی رجـ

گنبذهای درای سازه سيستوهای و تناسبات شکلها، -6

ايراني

ـ بم گجر ثر ام پیرلي ثرـلیل ایلاری گجرـبي ؽر

قبثرل فاتری ه بهرت ام ؽرب، ـری كلبي ؿكاي هالعظر

ـ ـری ي رب ل بمؿیگ ثب ه بی .ثلؽكؿاكر ایري ام ارتفبؿ

ربم پتبي ثتی يب بم هجبعج ؿك اهلم ک فاتی یوگی

پیرـا ب بم ایگ ارلاي ؿكاي یو ربیگب یبفت، غتلی کرلؿ

هزلر رل هرلؿم 137 136ربي تبؿ پیلیب ؿك وبكا .ات

ضوي تبکیـ ثل ؿ پ ثؿى گجـبي ایلاری، هترقکل رـ کر

پ میلیي وی ثر ركل رف تؾرن هرلؽ ثرؿ ام اراع

ربي ك )هؾلعری لهریر، ؽربگی )تؾرن هلنریر، ربك كل

[.4] کلؿ ات ـكي پیلي هیج)پیبمير

ر ثب اربك ثر اػت ربؿ پیرییبى 1370تبك ا ؿك لی احل )

ـ هجی ثل ایك اگل تؾن هلؽ كا ث عك ػوؿي كي مهیي گ ؿاكر

ركـ، ثرل ه بهرت فر عتی اگل تل ن پب كي آى ثگقاكؿ وری

ـ الؼبؿ پت ثیضي ؿك ه بی ثب پت ین ؿایل تبکیرـ هری کر

ي گجـب كا ث ؿ ؿرت پیرت گرت ت رین کرلؿ، ،[4]

گجـبي پی ام ارالم وضریي گجرـبیی »ؿـ: تضیظ هی

غف اهلل گجـ ؽبگی ربهغ افبى ؿ هبـ گجـ لغبی یؼ ل

ث ن اي پ پیت ات صبك گبی ؿ پت ثی یش اغ

هیربى اي ـ گبی ن ف ظ ـق یرب کرـ ریبك هیهتل

ا گجرـبي گرت كا ثر ؿ ؿرت کلری «. آب فبل ثؿ ات

پر ؿك گجـبي گرت گربی ؿ »ک افنایـ ت ین کلؿ هی

گیلؿ هبـ گجـ ربهغ ینؿ ربهغ گلابیگبى کالل ام ن فبل هی

انلت گجـبي قلى فتن ث ثؼـ گب پت ثیلی ثب فبل صن

رؿ هبرـ گجرـ آرتب هغرل گیلي ام گجـ میلیي ارتاك هری

عضلت كضب )عر گجـ ل ثي ػلی ؿك آتب اكا هزـ رب

[.4] «ؿكب افبى هـك هب

اتبؿ پیلیب ؿك تبكي تغرت ػراى ؽیرن ارـام گجرـبي

ایلای جت اكتفبع ث ؿب گجـ كا هكؿ ثغج قلاك ؿاؿ ث ترع

گجـبي بؽت ـ پی ام االم پي ام آى ابك کلؿ ارت.

پری ام ارالم ثر رك ػظورت ثرب ترر »ا هؼت ـ ات ک

ـ ثبثلایي جت اكتفبع ث ؿب ثیتل ثرؿ ارت هی ثیتلي

لی پي ام ظك االم ث ؿلیل هلؿهی رـى هؼوربكي ثر یرو

گجـ تر ـ ث ویي ؿلیل رجت اكتفربع ثر ؿبر کرب

[.5] «یبفت ات

چارچوب نظری -7

پیرلفت : گجـبي تربكیؾی ایلاری اي ه بهت پبیـاكي بم

رب ترؼ قبثلیرت تزیرنات افناكبي هلتجظ ثب تغلیل ربم لم

ؾت افناكي کبهایتلي اهكببتی كا هیب بؽت ارت کر هررت

ـ عی ؿ ؿ گقت ثلكری گجرـبي ایرلاى ؿك ؿرتك کربك

.هغ بى پوگلاى قلاك گیلؿ اي ؿکتل هلؿاؿ عزربمي ؿك ه بلر

اي صربك تی ثر آربلین لرلم بي تغت ػاى افبى، ل بم

گجـ تبكیؾی ربؽت رـ ثرب هربلظ ثربری آررلي ربهل گجرـ

الولک، گجـ یؼ لغف اهلل گجـ هزـ اهبم الولک، گجـ ظبم تبد

بي هغرـؿ اربك کرلؿ تیزر گلفتر ثب اتفبؿ ام ك الوبى

ترل بي ایزبؿ ـ ؿك و گجـبي هغبلؼ ـ کرن ات ک ت

بي هزبم تـ ثی آگبب علاعبى ام ارل رغیظ ام ت

ت رربم گجررـبي هررقکك هبرراي علاعرری كا ؿلیررل كفترربك لررلم

.[6] تثلولؿ ا

اهلل كا ثب اتفبؿ ین بم گجـ هزـ یؼ لغف کب هغوـي

بي ایزبؿ ح لی تغلیل کلؿ ت ؿك عبلت Ansisll ام لم افناك

تبییـ کلؿ ارت 12تب 8ایي عبلت كا ثب ضلایت اعویبى ـ ؿك

ؿك هكؿ كفتربك ؿیربهیكی ربم یرن رلایظ هؾتلفری كا هركؿ

ثلكی قلاك ؿاؿ تبیذ عبل ام آى كا ؿك ایري هغبلؼر هرؼكي

.[7] کلؿ ات

ؿك ایي ه بل هب ثب ث ؿت آكؿى هؾتربت هؼبؿلر هغری

ثر ثلكری ربم اي ثلؽری ام Sapم افرناك گجـ ثب اتفبؿ ام رل

.بي هبرـ ربهغ ایلاى هی پلؿامینگجـ

هكبى یبثی هبرـ ربهغ تغلیل ـ ثل كي ایلاى .3شکل

151 3191(، سال ششن، شواره هشتن، زهستاى و هنر هعواری و شهرسازیدو فصلناهه ) طرح و نواد

ي هؾتلف تبكیؾی ایلاىب اعالػبت کلی گجـ هبرـ ربهغ ؿك ؿك: 3جذول

نام گنبذ هحل/کار

کرد بنا

تاريخ

ساخت گنبذ برش و نوا پالى خصوصيات گنبذ

نوای دروني

گنبذ

شکل بيروني

گنبذ

يسلجوق

1

گجـ

هزـ

ربهغ

اكهی

اكهیـ فتن

.

ؼلجكی هبرـ کرن ػورق تیرن گجـ -

ؿاكي كي هغ بنؿ ضلؼی ات بل

هغ رر ات رربل یررن .ررت اررت

ثؾ ثبالي گجـ ؽب ثب كمى ثنكگی

كاػ ـ ات ک ؿكى كا ؿك كي

ک صـیي ثلاثل كي ارت ،اتخبری

ک ؿك ل گجـ رلزقی ررؿ ؿاكؿ

.[8] نل هی بمؿ

يسلجوق

2

گجـ

هزـ

ربهغ

قنیي

قنیي

. یب 507

509 .

)آهؿب،ـ

ینؿن

زلير

گجـ ثل كي صبكپبی بؿ ثب رـ -

گجـ جتبى هزـ کر ثر .ات

جتبى گجـ ؽوربك تبری رلت

ؿاكؿ ؿك مهل میجبتلیي اثی قلى ن

.[9] زلي ث وبك هی كؿ

[.10] گجـ آى یک پت ات-

يساهان

3

گجـ

هزـ

ربهغ

گلابیگبى

گلابیگبى498-512

.

ایي هزـ گجـ ثرنك آررلي ؿاكؿ -

[9]

یی ضؾین ک ثر ب گجـ ثل كي پبی-

یل قبي هغكن آررلي ثر رن

ثل گلؿ اي هكي ،ل ـ اـ

. هـك قلاك گلفت ات

ؿاؽررل قجرر گجررـ ررن ثررب رر -

میرت پیرـا کرلؿ ي ـری ب علط

[.9] ات

گجرررـ ؿ پررر هرررزـ رررربهغ -

گلابیگبى گبی پیت گب گرت

گبی ؿ پت ؿك کالل ام ن ) ات.

گیلـ.ر هیفبل

هترل اثؼربؿ 22اكتفبع گجـ هزـ -

هتل ات. 10ؿك 10گجـ ام ؿاؽل

گجـ ث ك تلکیي ربؽت رـ. -

(http://ichtolibrary.irر

يشاه

خوارزه

4

گجـ

هزـ

ربهغ ینؿ

ینؿـ تن

.

ؿك پت ایاى گجـؽببي ثب گجرـ -

[.10] ؿ پت گت ات


يسلجوق

5

گجـ

هزـ

ربهغ

كاهیي

كاهیي726-713

.

گجـ آى ؿ پت ثؿ ک ؽرؿ آى -

كیؾت آیب هبـ ات کر گجرـ

[.10] بكي ات

24توبم ایي ثب ثب آرلبیی ث اثؼربؿ -

وتل بؽت رـ ارت یبت 24ؿك

کبرریكبكي آرلکرربكي ،ام گضجررلي

.ثلاي تنییبت آى اتفبؿ ـ ات

10.5گجـ ثب ثب ه غغ ثیضی ث قغل -

ضرلؼی 16هتل ثل ثبالي 23.5 اكتفبع

ـ .ثل پب ـ ارت ؿك عربل ایري گجر

.عبضل یک پت ثیتل ـاكؿ

(http://www.memaran.irر

يساهان

6

گجـ

هزـ

ربهغ

اكؿتبى

اكؿتبى

447-450

.

)ؿكى گجـر

553-555

.

ي رب و ،ؿك قوت اتب گجـؿاك -

ررؿ میجرربیی ام آرلکرربكي یبفررت هرری

[11.]

ثلكی بى هی ؿـ ک بؽتوبى -

ام آرررل هررالت گضرری هررزـ کررال

بؽت ـ ثؿ ات ررن ؿیاكربي

ؽرربكری آى کرر ام آرلرربي ؽررتی

[.12] قغك ثب گلؿیـ ثؿ ات

گجررـ هررزـ ررربهغ اكؿررتبى ؿ -

[.12] پت پیت ات

يسلجوق

7

گجـ

هزـ

ربهغ

ماك

. 530 ماك

گجررـ هررزـ ررجی ثرر گجررـبي -

ثل كي یک تبالك هزـ ربهغ افبى

هلثغ كل ؿك اتبي ایاى وت قجل

قلاك گلفت قبثل ه بیر ثرب هربرـ

صبك عبقی هی ثبـ.

اتب گجرـ ثرب آرلکربكي میجرب ؿاكاي -

صـ كؿیف عبقبي تین ت ؿك تر

ت ک ؿك تغل كا اترب هلثرغ ثر

[.11] گجـ هـك هی كبـ

پر "ثین"پ ؿكی گجـ -

[.10] ات "جـكي تـ"ثیلی

هترل، ام 8گجـ ث قغل ؿب عرـؿ -

پرت ؿ .ع ؿپت پیت ات

ن ررـا ایي گجـ اماكتفبع كلگب، ام

پت ؿكی، امع ثیضي .اـ ـ

پرت ؽربكری، امرع رجـكي ترـ

اكتفبع 13اكتفبع ؿاؽلی گجـ، .ات

آرلکربكي .هتل ارت 14ؽبكری آى،

غظ میلیي گجـ هغ ات بلی ثر

تررب عررـؿي ررجی -رری تنییرری

-ي هزـ ربهغ ارفبى ب گجـؽب

.ارلا ـ ات

(http://ichtolibrary.irر


ي هؾتلف تبكیؾی ایلاىب ثلكی بم اي ثلؽی گجـ هبرـ ربهغ ؿك ؿك :2 جذول

رديفنام

گنبذ تحليل سازه ای گنبذ نوودار گنبذ نوع گنبذ

3

گجـ

هزـ

ربهغ

اكهی

یک پت

y = -0.1634x2

+ 0.2594x +

5.2411

R² = 0.9753

S22-

COMB1-

TOPFACE

S22-

COMB1-

BOTFACE

S12-

COMB1-

TOPFACE

S12-

COMB1-

BOTFACE

S11-

COMB1-

TOPFACE

S11-

COMB1-

BOTFACE 3d view

2

گجـ

هزـ

ربهغ

قنیي

یک پت

y = -0.1627x2

+ 0.4789x +

7.577

R² = 0.9876

S22-

COMB1-

TOPFACE

S22-

COMB1-

BOTFACE

S12-

COMB1-

TOPFACE

S12-

COMB1-

BOTFACE

S11-

COMB1-

TOPFACE

S11-

COMB1-

BOTFACE 3d view

1

گجـ

هزـ

ربهغ

گلابیگبى

ؿ پت

گبی

پیت

گب گت

y = -0.2429x2

+ 0.3375x +

5.6442

R² = 0.9474

S22-

COMB1-

TOPFACE

S22-

COMB1-

BOTFACE

S12-

COMB1-

TOPFACE

S12-

COMB1-

BOTFACE

S11-

COMB1-

TOPFACE

S11-

COMB1-

BOTFACE 3d view

4

گجـ

هزـ

ربهغ

ینؿ

ؿ پت

گت

y = -0.2088x2

+ 0.5968x +

7.4686

R² = 0.9655

S22-

COMB1-

TOPFACE

S22-

COMB1-

BOTFACE

S12-

COMB1-

TOPFACE

S12-

COMB1-

BOTFACE

S11-

COMB1-

TOPFACE

S11-

COMB1-

BOTFACE 3d view

5

گجـ

هزـ

ربهغ

كاهیي

ؿ پت

ؿك عبل

عبضل یک

پت

y = -0.2932x2

+ 0.6401x +

5.4078

R² = 0.982

S22-

COMB1-

TOPFACE

S22-

COMB1-

BOTFACE

S12-

COMB1-

TOPFACE

S12-

COMB1-

BOTFACE

S11-

COMB1-

TOPFACE

S11-

COMB1-

BOTFACE 3d view

6

گجـ

هزـ

ربهغ

اكؿتبى

ؿ پت

پت

y = -0.2083x2

+ 0.0337x +

7.1207

R² = 0.9581

S22-

COMB1-

TOPFACE

S22-

COMB1-

BOTFACE

S12-

COMB1-

TOPFACE

S12-

COMB1-

BOTFACE

S11-

COMB1-

TOPFACE

S11-

COMB1-

BOTFACE 3d view

7

گجـ

هزـ

ربهغ

ماك

ؿ پت

پت

S22-

COMB1-

TOPFACE

S22-

COMB1-

BOTFACE

S12-

COMB1-

TOPFACE

S12-

COMB1-

BOTFACE

S11-

COMB1-

TOPFACE

S11-

COMB1-

BOTFACE

3d view


گيری نتيجه -8

پبكاهتلبي هؾتلفی ؿك ه بی ػولكلؿ ربم گجرـ ؿك گربم

ثبـ. ثؾی ام ایي پبكاهتلب هلثط ثر ػاهرل هیملنل تبحیل گقاك

هرحل ؿك ثبكگرقاكي لررلم ي ظیرل رتبة هجرربي ملنلر ؿك هغ رر

ثبرـ. ثلؽری هیرغلافیبیی هكؿ ظل لیظ هرتكیک بؽتگب

ؿیگل ین اثت ث هؾبت هربلظ تركیل ؿرـ ربم ظیرل

بلظ ؿك هـل االتیریت، ه بهرت فربكي، کری ثلری هر

ثبرـ. ام هیربى پبكاهتلربي تبحیلگرقاك ؿك هری ي هؾتلرف رب رت

ي رب گجـب ثؾی یرن هلثرط ثر یوگری اي ه بی ػولكلؿ للم

ـی بم گجـ ظیل قغل، اكتفبع، ضؾبهت، كل هغی گجـ

بي رتبة ثر ارتخ اي ي پرو پبكاهتلربي لرلم ثبـ. ؿك ای هی

هؾبت هبلظ بم گجرـب یكربى هجبي هغ وضیي

اینتلپیک فل ـ ات ه بهت کی فبكي آب یكبى

گجرـب ثرل هجربي اي ثب ایي فل، ه بی ػولكرلؿ لرلم .ثبـ هی

هؾبت ـی آب ازبم گلفت ات. ثر ایري هظرك هغری

گجرـ ثرب ، ربم رب گجـب ثلؿات ـ ثب اتفبؿ ام ایي هغی

هـلبمي ـ SAP2000ي هلثع ؿك لم افناك ب اثؼبؿ ضؾبهت

ام تغلیل عیفی ثل ابى عیف ارتبـاكؿ اي ات. ثلاي تغلیل للم

رب ایلاى اتفبؿ ـ ات. ث ؿلیل ت ربكى ربم اي آییي به للم

ي عبل ب اػوبل گلؿیـ ات ت (x)ملنل ف ظ ؿك یک رت

یت ثبكبي ح لری ملنلر ثـرت آهرـ ثربن ه بیر ؿك احل تلک

ي ثـت آهـ ؿك هرـل رلم افرناكي ؿك ب گلؿیـ ات.تؼلیف ت

رن كل ه بثل اكار ـ ات ثل ایي ابى ػولكلؿ گجرـب ثرب

ثـي گلؿیـ ات. ه بی كتج

S11: 1اكؿ ثل ر 1ت قبرن ؿك رت هغك

S22: 2اكؿ ثل ر 2غك ت قبرن ؿك رت ه

S22: 2ؿك رت ؿك رت هغرك 1ت ثلی اكؿ ثل ر

.1 ؿك رت ؿك رت هغك 2ثل ر

S11 (kg/cm2) S22 (kg/cm2) S12 (kg/cm2)

Urmie Urmie Zavare

Varamin Varamin Urmie

Qolpayqan Qolpayqan Varamin

Zavare Ardestan Qolpayqan

Ardestan Yazd Ardestan

Qazvin Qazvin Qazvin

Yazd Zavare Yazd

.کوتل ات تی ک ایزبؿ ـ ؿك گجـ اكهی ام و

A=0.35 g


Qazvin -0.9~3.0 -2.16~0.96 0~2.86

A=0.30 g


Varamin -0.8~1.28 -1.2~0.1 -0.36~1.2

Ardestan -1.0~2.25 -1.71~0.76 0.0~1.82

Qolpayqan -0.64~1.44 -1.5~0.45 0.0~1.56

Urmie -0.48~1.08 -1.43~0.0 -0.1~1.2


A=0.25 g


Zavare -0.45~1.5 -1.33~1.14 -0.08~0.96

Yazd -2.75~4.4 -2.2~0.66 -0.44~2.42

More Realistic Ranking


Urmie Urmie Zavare

Varamin Varamin Urmie

Qolpayqan Qolpayqan Varamin

Zavare Yazd Qolpayqan

Ardestan Ardestan Ardestan

Qazvin Qazvin Yazd

Yazd Zavare Qazvin

هنابغ

.تلاى ،فلگی ػلوی اتبكات ل. ثبم ػیی: ت ،ؾبهی هبؿ ؿكاى ؿك ایلاى ل ،ر1371) كهبى گیلوي، .1

.تلاى ،بمهبى هیلاث فلگی ،24 ،فلبه احل ،ب صفـب عب ر،1373) هغوـ کلین ،پیلیب .2

ؿاگب تلاى. ،لغت به ؿؾـا ر،1335) ػلی اکجل ،ؿؾـا .3

.137 136بي ، هزل ل هلؿم، وبك"اكهغبى ایلاى ث ربى هؼوبكي گجـ" ،ر1351) هغوـ کلین ،پیلیب .4

.11 10، هزل ل هؼوبكي، وبك "ؽین اـام گجـبي ایلای“ ،ر1352) هغوـ کلین ،پیلیب .5

تؾی بمهبى ظبم هـی بؽتوبى اتبى ارفبى، -وب، هببه فیبي تی، لی ؿا افبى ل بم ر،1387آثبى -هل) هلؿاؿ ،عزبمي .6

.161– 162پیبپی بيبل بنؿن، ؿك م، وبك

تبكیؾی، ؿاگب ػلن ؼت ایلاى.ؿك كت هلهت ثببي به کبكبی اكـتغلیل بم هزـ یؼ لغف اهلل، پبیبى ر،1387 تیل) کب ،هغوـي .7

.8 3د فلگی ػلوی اتبكات لکت ،راك ؿكاى پی ام تبكیؼ تب اهلم)یلي ؿك ل ایلاى ،ر1387) ؿیگلاى ؿكیبثـي زف .ت ؛فیلیاي ،اکلهي .8

الیي لی بمهبى هلی عفبظت آحبك ثبتبی ایلاى. ،تلاى ،فلت ثببي تبكیؾی اهبکي ثبتبی ایلاى ر،1345) لت اهلل ،هكتی .9

تلاى. ،جک بی هؼوبكي ایلای ،، تـیي نالهغیي هؼوبكیبىر1383) هغوـ کلین ،پیلیب .10

تلاى. ،تلرو ؿکتل ػجـاهلل فلیبؿ ،تبكیؼ ل ایلاى ر،1317) کلیتی .ری ،یلي .11

.1 ،"احل"فلگ ل لی ر،1359ثبك) ثبقل ،آیت اهلل ماؿ یلامي .12

13. https://archnet.org/lobby.

14. http://ichtolibrary.ir.

15. http://www.memaran.ir.

The Journal of Fine Arts (TARH-O-NAMAD), No. 8, Winter 2015 198

Structural Examination of Domes in some Jameh Mosques of Iran Belonging to

Different Historical Periods

Farnoosh Minooei1, Lida Balilan

*2, Farzad Derakhshan

3, Vahid Salmasi

4

Abstract

In Islamic culture, dome is one of the clear epitomes of Islamic substantial creation of the universe. Although

domes have unavoidable relationship with other elements signifying Iranian mosques form and function, it

includes secrets and mysteries and says and unsays. They have independently provided various discussions

for researchers. In some cases and especially in recent years, these studies have increased. Iranian mosques

have possessed diverse categories such as their state of emergence and distinction from domes built in other

countries, different shape, structural systems and process of their execution during successive centuries,

structural strength and stability, as well as theoretical principles related to beauty and magnificence. In this

article, beside a concise indication of the above mentioned cases, we examine the structure of Iran Jameh

mosques domes by obtaining coordinates and equation of dome curve by using Sap software

Keywords

Dome, Historical periods, Iran Jameh mosque, Structure.

* Corresponding author: [email protected]

1. PhD Candidate of Architecture (Azad University of Hamedan), And Department of Architecture; Urmia Branch, Islamic Azad

University; Urmia, Iran- Member of Young Researchers Club of Tabriz, Iran

2. PhD of Architecture, Department of Architecture; Tabriz Branch, Islamic Azad University; Tabriz, Iran

3. MA of Architecture, Department of Architecture; Tabriz Branch, Islamic Azad University; Tabriz, Iran

4. MA of Structural Engineering, Department Architecture; Tabriz Branch, Tabriz University; Tabriz, Iran

TARH-O-NAMAD

The Jornal of Fine Arts No. 8, Winter 2015

Using the Hybrid Model (SWOT-AHP) to Improvment Sustainable Development of Khoy

City with Emphasis on Cultural Tourism Development

Sanaz Litkouhi, Mahsa Mojtahedi

Evaluation and Recognition of the Main Factors Affecting the Creatively Orientation of

Contemporary Architecture by Interaction with the Sustainable Values

Maziar Asefi, Elnaz Imani

Ameliorating Students Satisfaction of the Classroom by Retrieving Design Factors

Seyed Bagher Hosseini, Bahman Babaei, Mohsen Poorhamzeh

Structural Examination of Domes in some Jameh Mosques of Iran Belonging to Different

Historical Periods

Farnoosh Minooei, Lida Balilan, Farzad Derakhshan, Vahid Salmasi

From under the Shadows to the House (Analysis of the Evolution of Rectangular Houses of

the Vernacular Architecture of Uraman)

Gholamhosein Memarian, Sirvan Azimi

Evaluating the Interface between Urban form and Activity: A Case Study of the Azadi

Avenue in Tehran

Maryam charkhchian, Mahyar Arefi

Promotion of Capacity of Urban Public Spaces for Children’s Presence with emphasis on

Model of Walking Bus

Mahnaz Ashrafi

195

196

197

198

199

200

201

Content

TARH O NAMAD

Journal of Fine Arts Iran University of Science and Technology No 8, Winter 2015Editor in Chief: Dr. Asghar Mohammad Moradi Published By: Iran University of Science and Technology

Editional Board

Dr. Mohsen Faizi Professor of Landscape Architecture, Iran University of Science and Technology

Dr. Gholamhossein Memariyan Professor of Architecture, Iran University of Science and Technology

Dr. Mostafa Behzadfar Professor of Urban Design, Iran University of Science and Technology

Dr. Esmail Shiea Professor of Urban Plannig, Iran University of Science and Technology

Dr. Mahyar Ardeshiry Associate Professor of Urban Design, University of Shiraz Dr. Mohammad Reza Bemanian Associate Professor of Architecture, Tarbiat Modarres University Dr. Farhad Tehrani Associate Professor of Architecture, Shahid Beheshti University Dr. Farah Habib Associate Professor of Urban Design, Azad University

Dr. Mohsen Sartipipur Associate Professor of Architecture, Shahid Beheshti University

Eng. Abdolhamid Noghrekhar Associate Professor of Architecture, Iran University of Science and Technology

Dr. Farshad Noorian Associate Professor of Urban Design, University of Tehran Dr. Abbas Ali Izadi Assistant Professor of Architecture, University of Tehran

Edition Counselor: Dr. Mehdi Khakzand, Assistant Professor of Architecture, Iran University of Science and Technology

Executive Director: BSc Famela MemarZanjani

Address: School of Architecture & Environmental Design, Iran University of Science and Technology TEL: +9821-77240277 WEB: jfa.iust.ac.ir E-mail: [email protected] Printed by: Iran University of Science and Technology Publications

نره و یزاسرهش ،یرماعم ۀمانلصف ودjfa.iust.ac.ir/article-1-86-fa.pdf ·...

Documents