توسعه مایل و نهاید و ارتبطا نآ ی...

یشهوژپ-یملع همانلصف یناسنا یایفارغج رد ون یاهشرگن 1397 زییاپ ،مراهچ هرامش ،مهد لاس

ناریا یداصتقا دشر اب اهنآ طابترا و یداهن و یلام هعسوت یناهفصا یغابیآ دیعس

ناریا ،دورهاش ،دورهاش یتعنص هاگشناد ،تیریدم و عیانص یسدنهم هدکشناد رایداتسا ییاجزوریف یبدا هدیعس

ناریا ،دورهاش ،دورهاش یتعنص هاگشناد ،یداصتقا یاهمتسیس یزیرهمانرب هتشر دشرا یسانشراک هتخومآشناد یرماع دیجم

ناریا ،دورهاش ،دورهاش یتعنص هاگشناد ،تیریدم و عیانص یسدنهم هدکشناد یملع تئیه 11یحاتف دمحم

ناریا ،دورهاش ،دورهاش یتعنص هاگشناد ،تیریدم و عیانص یسدنهم هدکشناد رایداتسا

28/7/1397 :شریذپ خیرات 3/5/1397 :تفایرد خیرات

هدیکچ ماییر راییغت یجناسداصتقا هویاش وااسا راب یدااهن هعاسوت و یلاام هعاسوت ،یدااصتقا دشر هطبار ات تسا هدش ششوک هلاقم نیا رد ،یالخاد صلاخان دیلوت هعلاطم نیا رد هدش هدافتسا یاههداد .دریگ رارق یسررب دروم ox-metrix رازفامرن زا هدافتسا اب و فوکرام تالداعم دروآرب زا لصاح جیاتن .تسا هدوب 1391-1359 ینامز هرود رد یداهن هعسوت و یلام هعسوت یاهریغتم ،هیامرس ،راک یورین ییوان نایا هک تسا هتشاد هعلاطم دروم هرود رد یلخاد صلاخان دیلوت رب یفنم یریثأت یلام هعسوت و یداهن هعسوت هک دهدیم ناشن ددرگیم روشک یداصتقا دشر بجوم یلام هعسوت ینامز و دناسریم ار روشک رد دوجوم یداهن هعسوت و یلام هعسوت نیب قباطت مدی صلااخان دیلوت رب یرادانعم و تبثم ریثأت زین هعلاطم دروم یاهریغتم ریاس .دشاب هتفرگ لکش روشک رد بسانم یداهن تیفیک رتسب هک .دنراد یراگزاس زین یداصتقا یاهیروئت اب هک دناهتشاد یلخاد وکراعم ،(GDP ) یعلخاد صلاعخان دعیلوت ،یداعصتقا دعشر ،یداعهن هععسوت ،یلاعم هععسوت :یدیلک ناگژاو .گنیچیئوس

[email protected] (لوئسم هدنسیون) -1

1397 زییاپ ،مراهچ هرامش ،مهد لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاهشرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 28

همدقم دوشر و یداوصتقا هعوسوت رد یرووشک نیوب یاوه تواوفت لولع یعامتجا مولع ینارگن رد اهشسرپ نیرتمهم ًااملسم یداوصتقا دوشر هوب اهرووشک زا یوخرب ارچ ؟دنتسه نارگید زا رتریقف رایسب اهروشک زا یخرب ارچ .دشابیم یداصتقا رووظنم هوب دناوتیم هک هچنآ :تسه هدنیآ رد هک ییاهلاؤس و ؟دنتسه دوکر راچد نارگید هک یلاح رد دنباییم تسد ،هوک دوند قتعم نانادداوصتقا ؟توسیچ درویگ ماوجنا هوعماج کوی رد یگدنز یاهدرادناتسا دوبهب و یداصتقا دشر ءاقلا رووط هوب .دراد یروآ نوف و یوکیزیف هیامروس و یناوسنا هیامرس نازیم اب یگنتاگنت هطبار هعماج کی رد هنارس یجورخ نآ ی ژوولونکت دوبهب و ،یکیزیف هیامرس ،دوخ یناسنا هیامرس شیازفا یارب هعماج کی ییاناوت هب یداصتقا دشر ،هباشم .دوشیم طوبرم زا یدایز تادنتسم .دراد دوجو یسایس و یداصتقا تایح یهدنامزاس شور رد یروشک نیب یاهداعلاقوف یاهتوافت دروکلمع و تاوسسؤم نویا نیوب یووق طاوبترا کی و ،یداصتقا یاهداهن ندوب اراد رد گرزب یروشک نیب یاهتوافت نامزاوس طوس وت تویکلام قوقح یارجا نازیم هاگدید اب kenakokafer (1995) لاثم یارب .دراد دوجو اهنآ یداصتقا هوب دورو عوناوم نازویم هاگدید اب dejankof (2002) و ،داسف نازیم هاگدید اب marrow (1995) ،راکوبسک یللملانیب نیونچم ه و یوشزومآ تاوسسؤم رد تواوفت هاگدوید اوب زین یرگید رایسب تاعلاطم .دندرک هاگن عوبوم نیا هب روشک لوباق یاوه تواوفت ناگدنوسیون نویا هومه .دوناهدرک هاگن اهداهن ریثأت عوبوم هب یناسنا هیامرس رد رظانتم یاهتوافت زا فلتخم یاهصخاش و تامادقا نیا نیب یرادینعم طابترا و .دندرک ادیپ یداصتقا یاهداهن تامادقا نیا رد یهجوت رتریقف رتفیعب یاهداهن اب یاهروشک هک دوشیمن نیا رب لیلد نیا اصوا نیا اب .دندروآ تسد هب یداصتقا درکلمع .دنراد ار دوخ هب صتخم یاهداهن اهنآ اریز دنشاب تواوفت اوهنآ یداصتقا و یگنهرف ،ییایفارغج یعامتجا لوصا رد نکینیمود یروهمج و اینک ،هیرجین زا هدحتمتالایا اوه تواوفت نویا ،عقاو رد دشاب اهنآ دوخ فیعب یداصتقا درکلمع زا عبنم تسا نکمم توافت نیا هک یروط هب دراد داوجیا اویآ هک دنکیم داجیا یگتسبمه رب ینتبم دهاوش نآ عبت هب .دشاب اهنآ دوخ یداهن یاهتوافت عبنم تسا نکمم رد هوک ی داوصتقا دوشر و یلاوم نیمأوت نیوب تویل ع هوطبار رد التخا .دنتسه یداصتقا جیاتن لماوع زا مهم یاهداهن دوشر روب یلاوم نیمأوت هوک یوشور رد موهم یتوافت هک دنکیم صخشم ،تسا هدش راکشآ ینامز یاهیرس تاعلاطم رد هدویا نویا .توسا هدش نایب یداهن التخا زین نآ تلع و دراد دوجو دراذگیم رثا فلتخم یاهروشک رد یداصتقا توافت هدنهدساکعنا تیلع یوگلا رد توافت هک تسا هدش هداد طسب anavaDemetriades& Andri (2004) هعلاطم .(ahmadpour ،2015) دشابیم نوناق تموکح و یلام تاررقم تیفیک رد نویا رد تاروییغت داوجیا و یلاوم یاهرازاب هب رتهدرتسگ دورو ناکما هب اکتا اب اهتلود تفن هدننکرداص یاهروشک رد اوهنت هون ،روشک یسایس یاهدحاو زا یرایسب ات هدش ثعاب ناریا رد اضف یسایس بسانمان یهدنامزاس .دراد ار اهرازاب هوعماج رد یتامیسقت تابلاطم .دنشابن زین یدرکراک و یراتخاس تدحو یاراد هکلب هدوبن رادروخرب یعیبط ینگمه زا اب .تسا توافتم رگید یاهروشک زا یرایسب اب هسیاقم رد یتیعمج یاهراتخاس و یسایس یاهیگژیو هب هجوت اب ناریا زا یوشان هوعماج رد حروطم تابلاطم زا یرایسب تفگ ناوتیم یروشک تامیسقت دوجوم تیعبو و هچخیرات هب هاگن

29 ...اهنآ طابترا و یداهن و يلام هعسوت

فولتخم یاهوشخب رد نآ تاوعبت و راوثآ هک .تسا بسانم یراذگ صخاش مدع نینچمه و دوجوم نیناوق یدمآراکان .((Balouchi& lotfi, 2017 .تسا دوهشم یعامتجا یرباربان داجیا و هافر زا یدنم هرهب حطس و هعماج یلاوم هعوسوت یداصتقا دشر :1 .دراد دوجو یداهن و یلام هعسوت و یداصتقا دشر نیب هطبار دروم رد یلک هیبرف ود دوشر patrik (1966) داوقتعا هوب .دووش یوم یداوصتقا دشر ثعاب یداهن و یلام هعسوت :2 .دراد هارمه هب ار یداهن و شرتوسگ و یلاوم تامدوخ دووبهب هعوسوت لحارم یادتبا رد .دراد یگتسب روشک ره یگتفایهعسوت هجرد هب یداصتقا یداوصتقا هعوسوت دونور هومادا رد یولو .دووش یوم یداوصتقا دشر بجوم یلام راتخاس رییغت و یلام دیدج یاهرازبا هدوننک نیویعت لوماع یلام تامدخ و اهرازبا رتدیدج عاونا یارب اباقت و دوشیم نآ یارب اباقت ورهلابند یلام تالوحت دوشر :2 .دوشاب یداصتقا دشر تلع یداهن و یلام هعسوت :1 .دراد دوجو نکمم تلاح راهچ یبرجت ظاحل هب .دوشیم راذوگرثا رگیدوکی روب ناومزمه ترووصهب یداهن و یلام هعسوت و دشر :3 .دشاب یداهن و یلام هعسوت تلع یداصتقا .دنشاب هتشادن رگیدکی اب یطابترا چیه یداهن و یلام هعسوت و یداصتقا دشر :4 .دنشاب

ناریا یاهناتسا رد یگتفای هعسوت و یداصتقا یریذپتباقر یاهصخاش هب طوبرم هشقن و یداوصتقا یریذوپ توباقر یاوه صخاوش زا رووشک یاهناتسا یرادروخرب نازیم هب طوبرم یاههشقن ،ریز یاههشقن هعوسوت تیع وبو رگنایب هک .دنتسه ناریا روشک یاهناتسا زا کی ره یگتفای هعسوت تیعبو هب طوبرم هشقن نینچمه .تسا یداصتقا یریذپتباقر صخاش زا ناریا یاهناتسا زا کی ره یرادروخرب و

یداصتقا یریذپتباقر یاهصخاش زا ناریا یاهناتسا یرادروخرب نازیم :1 هرامش لکش

Source: Wikipedia, 2018


و یداوصتقا یریذوپ توباقر ی اوهصخاش زا رادروخرب ناتسا ءزج نارهت ناتسا دوشیم هظحالم هشقن رد هک روطنامه ءروج زویربت و ناردونزام ،یزوکرم ناوسارخ ،زاریوش یاهناتسا و رادروخرب یاهناتسا ءزج ،زاوها ،ناهفصا یاهناتسا ،هویمورا ،توشر ،نادمه ،جوسای ،رهشوب ،کارا ،نارهت ،سابعردنب ،نامرک ،دزی یاهناتسا و رادروخرب ًااتبسن یاهناتسا هوش قن هومادا رد .دنتسه رادروخربان ًاالماک یاهناتسا رامش رد اهناتسا ریاس و رادروخربان یاهناتسا ءزج جرک ،نیوزق :تسا ریز تروص هب هک تسا هدمآ ناریا یاهناتسا زا کی ره یگهتفای هعسوت نازیم هب طوبرم

هعسوت یاهصخاش ظاحل زا روشک یاهناتسا زا کی ره تیعضو :2 هرامش لکش

Source: meshkini & et al, 2017.

هومین ،بوولطم بویترت هوب فیط هس رد اهناتسا هعومجم ،تسا هدش هداد شیامن حوبو هب زین هشقن رد هک روطنامه و یلاموش ناوسارخ یاوه ناتوسا بویترت هوب هوک یزروم ناتسا ود عومجم رد .دناهدش یدنب هقبط بولطمان و بولطم ،ناتوسزوخ یاوه ناتوسا لماوش زوین روگید ناتوسا 7 نینچمه .دناهتفرگ رارق بولطم یگژیو اب لوا فیط رد ناردنزام رد دونا هوتفرگرارق بوولطم هومین فویط رد نالیوگ و ناتسلگ ،ناگزمره ،یبرغ ناجیابرذآ ،هاشنامرک ،یقرش ناجیابرذآ- یوم ناتسا حطس رد اهصخاش نیا دب تیعبو هدنهد شیامن هک بولطمان فیط رد رگید هدنامیقاب یاهناتسا تیاهن یرادرووخرب ناویم هوک دروک لیلحت هنوگنیا ناوتیم ددرگیم هظحالم الاب هشقن ود زا هک روطنامه .دناهتفرگ رارق دشاب


روما نویاو درادون دوجو یگنهامه اهنآ یگتفای هعسوت نازیم و یداصتقا یریذپتباقر یاهصخاش زا ناریا یاهناتسا .دشاب یداهن هعسوت دننام بسانم یاهتخاسریز نتشادن هلمج زا لماوع زا یراسب هجیتن دناوتیم هنیشیپ

R. Weingast(1995)، و موسیلاردف رازاوب ظوفح دوننام یوسایس یاوهداهن یداوصتقا شقن ناونع تحت دوخ هلاقم رد دونراد بسانم یداصتقا متسیس کی هب زاین اهنت هن دشر لاح رد یاهرازاب هک دزادرپیم نیا یسررب هب یداصتقا هعسوت .دونک دود وحم ار ناروگید طوسوت تولود توروث هرداوصم ییاوناوت دناوتب هک دنراد زاین نما یسایس ناینب کی هب هکلب موهم شوقن روب زوکرمت اب ،برغ رد هتفای هعسوت دودحم تلود ندمآ دوجو هب یگنوگچ هعلاطم هب هلاقم نیا نینچمه یداوینب یداوصتقا دوشر موسیلاردف .دزادروپ یوم اوکیرمآ هدوحتم تالاویا و ناتسلگنا اهرازاب زا تظافح یارب مسیلاردف .دنکیم تباث ار 20 نرق لیاوا و 19 نرق رد هدحتمتالایا و 18 نرق رد ار ناتسلگنا هجوتلباق

North (1997)، دوشر ه وک توسا هدروک نایب یداصتقا درکلمع و یداهن تارییغت ،اهداهن ناونع تحت دوخ هعلاطم رد یومظعا شوخب رد هک دنکیم دیکأت ثرون .تسا هدوب بسانم یداهن بوچراهچ زا یشان 19 نرق رد اکیرمآ یداصتقا زا رتوشیب دونهدی وم شاداپ ،تیانج و ندیشارت راک ،دیلوت ندرک دودحم هب هک ییاهداهن ،اهداصتقا رتشیب رد و خیرات زا .دنهدیم شاداپ دلوم یداصتقا یاهتیلاعف هب هک دندوب ییاهداهن

Glaeser& et al (271:2005-303)، و دنتخادرپ یتعنص یاهروشک رد یداصتقا هعسوت و دشر یخیرات ریس هعلاطم هب بویغرت هوب رجنم دناوتیم یداهن یاهراتخاس رد تاحالصا داجیا تمس هب داصتقا کی یریگتهج هک دندرک هدهاشم یرط نیا زا و هدش اهیراذگهیامرس نیا زا هنیهب هدافتسا و یروانف لاقتنا نینچمه و اهتراهم تشابنا ،یراذگهیامرس .دشاب هتشاد لابند هب ار رادیاپ دشر و یداصتقا ییایوپ

NguyenAnwar & (39:2011-52)، دوشر یرووئت زا هدافتوسا اوب و ماونتیو ناتوسا 61 ییولبات یاههداد زا هدافتسا اب هوب تاراوبتعا تبوسن راویعم زا هدافتوسا اوب اهنآ .دنتخادرپ یلام هعسوت و یداصتقا دشر نیب طابترا هعلاطم هب ازنورد

GDP دنتفای تسد یداصتقا دشر و یلام هعسوت نیب یوق و تبثم هطبار کی هب ،یلام هعسوت صخاش ناونع هب. Hassan, Sanchez & Yu (104—2011:88) زا هدافتوسا اوب ار یداوصتقا دوشر رد یلام هعسوت شقن دوخ هلاقم رد یگتفاویهعسوت هجرد اب فلتخم طانم رد نییاپ و طسوتم دمآرد اب یاهروشک یارب سنایراو زیلانآ و ییولبات یاههداد ر وثکا رد یدا وصتقا دوشر و یلاوم هعوسوت نیب هفرطود طابترا زا یکاح هعلاطم جیاتن .دنداد رارق یسررب دروم توافتم .تسا رارقرب طانم نیرتریقف رد یلام هعسوت هب یداصتقا دشر زا هفرطکی طابترا و طانم

Jafarisamimi and azarmand (11-2005:31) و یداوصتقا یزاوسدازآ نی وب هوطبار یوسررب ناوونع اب دوخ هلاقم رد هلوصاف رد ناوهج یاهرووشک رد یداوصتقا دوشر رب یداهن یاهریغتم ریثأت ،ناهج یاهروشک رد نالک داصتقا درکلمع اوب یداوصتقا تدومدنلب دوشر راداونعم طاوبترا زا یکاوح ،هعلاطم جیاتن .دناهداد رارق یسررب دروم 2001-1980 ینامز .تسا یقوقح و یسایس ،یداصتقا یاهداهن درکلمع

Mehrara and rezayi (2009:12) یداهن میژر ود رد یداصتقا دشر رب یراجت یزاسدازآ یسررب هب هک یاهعلاطم یط یاهرووشک ریاوس و نارویا روگا هوک دندیوسر هوجیتن نویا هوب ،دونتخادرپ (الاوب و نییاوپ یداوهن تیفیک اب یاهروشک) ،طیوحم دویاب ؛دنوشاب یوم یراوجت یاوه یزاوسدازآ یاوه توسایس جیاوتن زا بوسانم یدنمهرهب ناهاوخ هعسوتلاحرد


بوسح روب نآ عفاونم زا ات دنیامن هدامآ یناهج تراجت نامزاس هب قاحلا تهج ار مزال یداهن تابیترت و اهتخاسریز .دندرگ دنمهرهب رتشیب یداصتقا دشر

Akbariyan and heydaripour (2009) اوب ، یداوصتقا دوشر روب یلاوم یاهرازاب هعسوت ریثأت یسررب هب یاهعلاطم رد هوب زادوناسپ تبسن ینعی یلام هعسوت فلتخم صخاش ود زا یقحت نیا رد اهنآ .دناهتخادرپ ARDL لدم زا هدافتسا

GDP هب یلخاد تارابتعا تبسن و GDP یووگلا ود روه رد هوک دونتفرگ هوجیتن و دوندرک هدافتسا ازجم یوگلا ود رد هوک تفگ ناوتیم (ضامغا یمک اب) تدمدنلب رد و دراد یفنم ریثأت یداصتقا دشر رب تدمهاتوک رد یلام یاهصخاش .تسا تبثم هطبار نیا

motameni (2009) یلاوم هعوسوت هطبار یسررب هب ناریا یداصتقا دشر رب یلام هطبار ریثأت ناونع تحت دوخ هلاقم رد دویلوت هوعلاطم نویا رد هدوش هدافتوسا یاوه هداد .توسا هوتخادرپ رجنرگ تیلع هویش ساسا رب ناریا یداصتقا دشر و ناوشن ویقحت نیا هجیتن .تسا هدوب 1385-1340 ینامز هرود رد اهکناب هب یتلودریغ شخب یهدب و یلخاد صلاخان یولع هوطبار ، یراومآ دهاوش هکیلاحرد .دوشیم یلام هعسوت دوبهب بجوم یداصتقا دشر ،ناریا داصتقا رد هک دهدیم .دنکیمن دییأت ار سکع

Mahdavi adeli and et al (2010) یور روب تویکلام قووقح روثا یوسررب رووظنم هب کیسالکون دشر لدم میمعت اب هن اروس یلخاد صلاخان دیلوت حطس هجیتن رد و یناسنا و یکیزیف هیامرس تشابنا نینچمه هک دنتفای ،یداصتقا درکلمع .دراد تبثم هطبار زادناسپ خرن هزادنا هب تیکلام قوقح زا تظافح هجرد اب روشک کی رد

Nadiri and mohammadi (24-2011:1)، هوب یداوصتقا دوشر روب یداوهن یاهراتخاس ریثأت ناونع تحت یاهلاقم رد ن یگناویم زا هولاقم نیا رد .دنتخادرپ ایوپ ییولبات یاههداد GMM شور اب یداصتقا دشر رب اهداهن یراذگریثأت یسررب رد بووخ یونارمکح صخاوش شش نیگنایم زین و 1983-2009 هرود رد ICRG یاهصخاش زا صخاش تفه هداس هدافتوسا فولتخم یاهرووشک هونومن و یناهج حطس رد یسررب یارب یداهن یاهصخاش ناونع هب 1996-2000 هرود یاهرووشک هونومن نیوب رد و یناهج حطس رد اهروشک یداصتقا دشر رب اهداهن یراذگریثأت زا یکاح جیاتن .تسا هدش .تسا یتفن یاهروشک هورگ زا ریغ هب نومزآ دروم فلتخم

Jalali and et al (2014) هع وسوت شیازفا هک دنتفای ناریا رد داصتقا ندش یناهج دنیآرف رب یلام هعسوت ریثأت یسررب اب 1.73 و تارداوص یدوصرد 0.11 شیازوفا ببوس دناوتیم یصوصخ شخب هب یکناب تارابتعا شرتسگ یرط زا یلام .دنکیم مهارف ار ندش یناهج دنیارف عیرست رد بسانم طیارش یرط نیا زا و هدش تادراو یدصرد

ahmadpour (2015)، روثا یوسررب هوب ی داوصتقا دوشر روب نآ رثا و یداهن تیفیک و یلام هعسوت ناونع اب یاهلاقم رد و تدمهاتوک عطقم ود رد یداصتقا دشر رب اهداهن و یلام هعسوت لباقتم ریثأت نینچمه و ؛یلام هعسوت و یداهن تیفیک .توسا هوتخادرپ 1392 ات 1363 هرود یط (ARDL) یعیزوت یاههفقو اب تشگزاب دوخ یوگلا زا هدافتسا اب تدمدنلب اما دراد هنارس یعقاو GDP یور تبثم رثا تدمدنلب رد یلام هعسوت هک دهدیم ناشن تالداعم دروآرب زا لصاح جیاتن رووشک یداوصتقا دوشر ثوعاب یلاوم هعوسوت ینامز و دوشیم یفنم رثا نیا دوشیم بیکرت یداهن تیفیک اب هک ینامز .دشاب هتفرگ لکش روشک رد بسانم یداهن تیفیک رتسب هگ ددرگیم


یرظن ینابم دوشر و یلاوم هعوسوت یاوهصخا وش نیوب تدومدنلب یگتوسباو هطبار کی دوجو زا یکاح یبرجت دهاوش یلک روطهب .دراد دوجو یداصتقا صیوصخت هوب کومک ویرط زا هوک تسا یداصتقا یروهرهب قوشم یلام هلخادم Levine (248-221: 1997) رظن زا نیوب یطخریغ هطبار کی هدنهدناشن دوجوم دهاوش لاحرههب .دوشیم رجنم یداصتقا دشر هب هنیهب هدافتسا هب هیامرس Rioja & Valev نیونچمه و Dida & Fattouh (2002) .توسا یگتفاوی هعوسوت زا یونیعم حطوس اوب دشر رب یلام رثا & ,Shee .دراد نئومطم هناتوسآ حطوس رد یداصتقا دشر رب یایوق تبثم رثا یداصتقا هعسوت هک دنداد ناشن (2004)

Lee (2006)، Erguner (2008)، Hung (1677-2009:1667) نینچمه و Kharroubi & Cecchetti زا ییووگلا زوین هوک دوشیم هدید تاعلاطم نیا یمامت رد یلک روطهب .دندوب هدروآ تسد هب ار دشر و یلام هعسوت نیب یطخریغ هطبار Law & et ) .دراد یوپ رد ار یرتوشیب یداوصتقا دوشر رتوشیب یلاوم نیمأوت هوتفای هعوسوت و بوخ یلام یاهرازاب نیب

al,2013:5373-5381) یاروب ار رتوسب " یداوهن هیامروس" توشابنا هوک یونعم نیدب دشابیم یداهن یراذگهیامرس ،یداهن هاگدید رد اهدنیآرف هیامروس توشابنا ،کیوسالکوئن هاگدوید زا هوک توسا یلاوح رد نیا .دروآیم مهارف یناسنا و یکیزیف هیامرس تشابنا یدووخ هوب هعوسوت و دوشر نا نادداوصتقا زا یرایسب رظن زا .دشابیم یداصتقا هعسوت زاغآ زاسهنیمز یناسنا و یکیزیف ،هعوسوت لاوحرد یاهرووشک زا یرایوسب رد یداصتقا دوکر .دتفایمن قافتا یکیسالکوئن هداس هلداعم کی اب ًاافرص دوخ یتیاوبران ،هیوسور رد یزاسیصوصخ نیگنس تسکش نینچمه ،یقرش یاپورا و باس یوروش یاهداصتقا یشاپورف ایوسآ یلام نارحب و دندش هجاوم یجراخ یاهیهدب دننام ییاهنارحب اب هک ییاهروشک رد ارگرازاب تاحالصا زا مدرم ساسا رب یمسر دعاوق زین دیدج نایارگداهن هاگدید زا .دنداد هولج مهم شیپ زا شیب نانادداصتقا یارب ار اهداهن شقن یاهداوصتقا زا یوسایس و یداوصتقا یموسر دعاوق لاقتنا اهنت هک تفگ ناوتیم ساسا نیا رب .دناهتفرگ لکش اهراجنه تسین یفاک بولطم یداصتقا درکلمع هب یبایتسد یارب هعسوتلاحرد یاهروشک هب یبرغ یاهروشک رد رازاب رب ینتبم و یتب اوقر دوب یاوهراتفر ،داوسف لروتنک نیناووق ، افوش تیکلام قوقح نیمضت ماظن دننامه هعماج یداهن طیارش و نانادداوصتقا یووس زا و دنوشابیم یعامتجا نیناوق عون زا یگمه هک مجسنم ًااتبسن هعماج دوجو ،یقالخا یاههرطاخم دوشر و هعوسوت رد ،تسا سوملم نیا دوبن هعسوتلاحرد و ریقف یاهروشک رد هکیتروص رد دناهدش ضرف هدش هداد (,2010:12mehrara& rezayi) .دراد ییازسب شقن اهروشک یداصتقا و دشر یاومعم لویلحت و اهتوافت نیا نییبت یارب دشر داصتقا تایبدا رد یفلتخم یاهیروئت متسیب نرق مود همین زا :درک یدنب - هتوسد هورگ هس رد ناوتیم ار اهیروئت نیا هک دنتفرگ لکش نآ رب رثؤم لماوع

(,1939haroud, - 1946doumar) رامود -دوراه نیزنیکوئن دشر لدم -1

(,1956solo, – 1956souan) ناوس ولوس یکیسالکوئن دشر لدم -2

(,1986romer, – 1988lokas) ساکول – رمور ازنورد دشر لدم -3

هوب هعسوت و یقحت رد یراذگهیامرس و یروهرهب یاقترا و دشر ،یناسنا و یکیزیف هیامرس تشابنا زا اهیروئت نیا رد اوما .دوشیم هدرب مان یداصتقا هافر رد اهروشک ناوارف توافت لیلد و یداصوتقا دوشر هدننکنییعت یلصا لماوع ناونع


ساووسا رووب دوونچره اروویز دووندوب ناوتاون یداوصتقا دشر رد اهروشک ناوارف توافت لیالد نییبت رد اهیروئت نیا یاهرووشک اوب یویارگمه و ندیووسر یارووب یووناوارف هوقلاووب ناووت رویقف یاهروشک دشر یبرجت و یرظن تاعلاطم یاوهداهن ندووب یفاوکان و یدومآراکان ،نادوقف لویلد هوب دشر تبثم جیاتن داجیا رد اهروشک نیا اما دنراد هتفایهعسوت .,Rodrik)2005) دناهدوب ناوتاون دوشر هدوننک تویامح گونج زا دوعب لووپ یوللملا نیوب قودنوص و یناهج کناب دننامه یلام و یلوپ یللملانیب یاهداهن سیسأت اب نینچمه دوننامه یوفلتخم یاوه یژتارتوسا ،رویقف یاهرووشک یگتفاوین هعوسوت لکوشم لوح یاروب ز وین اهداهن نیا ،مود یناهج هوب ید الیوم 1980 ههد) یراتخاس تالیدعت و (یدالیم 1960 ههد) تادراو نیشوناج یداصوتقا هعوسوت یاهدرکیور لئاسم هکلب دندوب ناوتان ریقف یاهروشوک هعوسوت و دشر لکشم عفر رد اهنتهن زین اهدرکیور نیا .دنداد هوئارا ار (دعب ی داوصتقا تفروسپ و یرباربان و رقف شرتسگ هب ناووتیم نآ هلمجزا هک دندروآ راب هب ار یرگید یناوارف تالکشم و هوقطنم هناروس یولم دومآرد یدالیوم 2002-1980 هرود رد هوک یروطهب درک هراوشا ییاوقیرفآ یاهروشوک رد هژیوهب ,World Bank)2004) تفای شهاک دصرد 41 رویز هب اقیرفآ یارحوص شرتوسگ زوین و رویقف یاهروشک رادویاپان و نییاوپ یداصوتقا دشر نییبت رد یداصتقا دشر یاهیروئت یناوتان زا سپ داوصتقا و یداوهن یاوه لدوم هوب هک تفرگ لکش داصتقا رد دشر یاهیروئت زا مراهچ جوم یناهج حطس رد یرباربان تواوفت (,1990north ) ارگداوهن نانادداوصتقا هدویقع هوب .(,2005snowdan&wan ) دنتشووگ ورعم دشر زا یسایس روب دوشر هدننکنییعت یاهیروئت زا لوا درکیور هس رد هک) یژولونکت و یکیزیف هیامرس ،یناسنا هیامرس رد اهروشوک اوی ویمع لوم اع اوهداهن و دنوشابیم یداصتقا هعسوت و دشر هدننکنییعت یحطس و میقتسم لماوع (دوشیم دیکأت نآ ناووت یوم هوک تسا نیداینب لماوع نیا تخانش اب اهنت ساسا نیا روب .دنتسه عماوج هعسوت و دشر هدننکنییعت نیداینب زا روووتارف اوووه بوچراوووچ نووویا هوووک دوووومن یوووحارط یتوووسایس یاوووههیووصوت هئارا یاروب ار یبوچراچ ناووت یوم نآ هطوساو هوب هک دشابیم روشک کی رد یژولونکت دوبهب داهنشیپ دننامه ییاهلمعلاروتسد و اووههیووصوت اوهداهن north (1990) فویرعت ساوسا رب .دناسر نکمم لقادح هب ار اهتسایس نیا هوقلاب هتساوخان یفنم جیاتن رطخ تالماوعت هک دنتسه اهناسنا طسوت هدش یحارط یاهتیدودحم اهداهن» ،یو هاگدید زا .دنتسه هعماج رد یزاب دعاوق دودوحم ار نآ و هدرووک نیوعم ار داروفا یاوهباختنا هعومجم اهداهن ،یداصتقا ینف نابز هب .دنهدیم لکوش ار یرشب ندوش دنمراتخاوس ببوس هووک دنتوسه موهم ثوویح نآ زا اووهداهن ،ارگداوهن نانادداوصتقا هاگدید ساسا رب «.دننکیم رد هولدابم یاوه هونیزه و ناونیمطا مدع شهاک اهداهن درکراوک نی رتمهم .دنوشیم یرشب تالدابم رد هتفهن یاههزیگنا ،تویکلام قوقح زا تیامح اب اهداهن .(koz, 1937،1960) تسا عماوج یسایس و یعاومتجا ،یداصوتقا یاوهتویلاعف تیریدوم ،یداصووتقا نالووک حطووس رد تاووبث ظووفح ،ناونیرفآراک یاوه هزویگنا اوقترا ،اوهدادرارق یارجا نیمضوت نیمأوت یاوه هکبوش هوئارا ،تالماوعم هوونیزه لیلقت و ینانیمطاان شهاک ،یلام یاههطساو ییوجرطخ و یریذپکسیر یداصتقا ،یگنهرف ،یسایس یاهرتسب و طیارش زا ییاههعومجم ،ناومکاح یریذوپداقتنا و ییوگخساپ اقترا و یعامتجا تووشابنا هووب یداصووتقا یاوههاوگنب و تراوهم تشابنا و بسک هب هعماج دارفا ،نآ نورد رد هوک دوننکیوم مهارف ار کوی یاوهداهن و تارروقم ،یوونارمکح عوون ،دیدج ییارگداهن هاگدید ساسا رب .دنزادرپیم لوصحم دیلوت و هیامرس بسووک و یوکیزیف یراذگهیامرس یارب دارفا تالیامت و اوههزویگنا هدوننکنیویعت یلوصا و هیلوا لماوع هلمجزا روشک


دوومآرد و رتشوویب دیلوت رد یداصتقا تیقفوم هب رجنم لماوع نیا همه هک دنتسه هوعماج نآ رد یروآنوف و تراوهم ،هعسوت یاهشلاچ اب درووخرب یاروب ساسا نیا رب .(,1990north) دنوشیم تدمدنلب رد رتهب یداصتقا هافر و رتالاوب زا عوون ود دووجو رما نیا همزال هک دنیامن تیامح یرازاوب داصتقا زا هک دنتسه یداهن یاهبوچراچ دنمزاین اهروشک (2 ) .دووننک یوم لیهوست ار تالداوبم ،داومتعا داوجیا و تالماوعم یاوه هونیزه شهاوک اب هک ییاهداهن (1) :تساهداهن اوه نآ لوباقم رد دارووفا و تویکلام قووقح زا و دونراذگیم ریثأت دنمتردق نارگیزاب رگید و تلود روب هوک ییاوهداهن .,Shirley)2008) دنهدیم شهاک ار نیناوق ضقن و لاوما هرداصم رطخ و دننکیم تظافح ار " یداوهن هیامروس" توشابنا ،یرو ویبعت هب و دنکیم یقلت یداهن یراذگهیامرس ار هعسوت دنیآرف زاغآ ،یداهن درکیور هیامر وس توشابنا ،کیوسالکوئن نانادداصتقا درکیور لوباقم رد .دوهدیوم راروق یناسنا و یکیزیف هیامرس تشابنا هنیمز دووخ ی دووخ هب دشر دنیآرف هک دناهتفریذپ نانادداصتقا زا یرایسب .دنادیم هعوسوت دونیآرف زاوغآ ار یکیزیف و یناسنا رثؤووم راوک یوروین زا یا هداوس عباوت ار هنارس لوصحم هک ددرگ نییبت یکیسالکوئن هداس هلداعم اوب ًاافروص دوناوتیمن و باوس یورووش یاهداصتقا یوشاپورف ،هعسوتلاحرد یاهرووشک زا یرایسب رد یداصتقا دوکر .دنکیم یقلت (آراک) ارگرازاووب تاحالووصا زا مدروم یتیاوبران ،هیسور رد یزاوسیوصوصخ نیگنوس توسکش نیونچمه ،یقرش یاپورا نانادداصتقا هوجوت ایوسآ یلاوم ناروحب و دندش هجاوم یجراخ یاهیهدب دوننام ییاوهناروحب اوب هوک ییاهرووشک رد دوعاوق ،دویدج ناویارگداهن دوید زا .تخاوس وطعم دوخ هب شیپ زا شیب ار اهداهن شقن هب یللملانیب یاهنامزاس و زا یوسایس و یداوصتقا یموسر دوعاوق لاقتنا هک تسا ینعم نویا هوب نویا .دوناهوتفرگ لکش اهراجنه یانبمرب یمسر یفاووک طروش کوی یقروش یاوپورا و هعسوتلاحرد یاهرووشک هب یبرغ یاهروشک رد رازاوب روب یونتبم یاهداوصتقا و یموس ر دوعاوق دووجو ،تویکلام قووقح نیموضت افوش ماظن .تسین بولطم یداصتقا درکلمع هب یبایتسد یاروب و داومتعا ،مجوسنم ًااتبوسن هعماج دوجو ،یوقالخا یاوههرطاوخم و یتباوقر دوب راوتفر ،داوسف لرتنک یارب یمسرریغ و یویارگ نوناوق ،یعاومتجا یاوهلباقت هرادا و کسیر شهاک یاروب یوسایس و یعاومتجا یاهداهن ،یعامتجا یراکمه ضروف هدوش هداد ار اوه نآ ًاالوومعم نانادداوصتقا هوک دنتوسه یعامتجا تابیترت یگمه ،آراوک تولود زا یرادرووخرب هوک تسا نوشور ؛بویترت نیدوب .تسا راکشآ ًاالماک هعسوت هکیلاحرد و ریقف یاهروشک رد اهنآ نادقف یلو ؛دننکیم .دنراد لاوبند هوب یبولطمان جیاتن ای دننکیمن ریثأت ای اهشزیگنا ،بسانم یاهداهن نادقف رد راشتنا نامز زا .دشابیم Levine and Zervos (1998) و King and Levine (1993a, 1993b) ساسا رب یبرجت لدم یوطخ دوشر هولداعم تروصهب یلام هعسوت و یداصتقا دشر نیب هطبار یسررب یارب یلدم ناونعهب لدم نیا اهنآ راک .دوشیم هتفرگ رظن رد ریز(1) 𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔ℎ𝑖𝑖 = 𝛽𝛽’𝑓𝑓𝑓𝑓𝑖𝑖 + 𝛾𝛾𝑥𝑥𝑖𝑖 + 𝜀𝜀𝑖𝑖 و .توسا رووشک یگتفایهعسوت حطس هدنهدناشن 𝑓𝑓𝑓𝑓𝑖𝑖 و i روشک رد دشر خرن طسوتم هدنهدناشن 𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔ℎ𝑖𝑖 نآ رد هک𝑥𝑥𝑖𝑖 دوشر خرون ،یولخاد صلاوخان دویلوت هوب زادونا سوپ تبوسن ،هیلوا هنارس دمآرد) لماش هک دشابیم لرتنک رادرب زین ،لدوم حیروصت و یداوهن هعسوت ندوزفا اب .دشابیم نیمخت یاطخ هدنهدناشن 𝜀𝜀𝑖𝑖 و .تسا (یناسنا هیامرس و ،تیعمج .دنکیم رییغت ریز تروصهب قوف لدم(2) 𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔ℎ𝑖𝑖 = 𝛽𝛽0 + 𝛽𝛽1𝑘𝑘𝑖𝑖 + 𝛽𝛽2𝑙𝑙𝑖𝑖 + 𝛽𝛽3𝑓𝑓𝑓𝑓𝑖𝑖 + 𝛽𝛽4𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖 + 𝜀𝜀𝑖𝑖


زا نیونچمه .دندوش هفاوبا لدوم هب زین 𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖𝑖 یداهن هعسوت و 𝑙𝑙𝑖𝑖 راک یورین ،𝑘𝑘𝑖𝑖 یراذگهیامرس یاهریغتم اجنیا رد هک .تسا هدش هدافتسا دشر ریغتم ناونعهب یلخاد صلاخان دیلوت لدم نیمخت و اههداد هدوش هوتخادرپ یداوصتقا دوشر روب یداهن و یلام هعسوت رثا یسررب هب گنیچیوس - وکرام شور هب هعلاطم نیا رد درووم رویغتم رییغت هب رجنم و تسا هداد خر t هعقاو ts هک دنوشیم میسقت هعقاو m هب عیاقو ، وکرام شور رد .تسا راویتخا ار ...و 1،2 دا دوعا هوک تسا یریغتم زین ts.دهدیم تهج رییغت ts هدهاشم لباقریغ ریغتم اب هارمه (tY ًاالثم) رظن :تشون ناوتیم نیاربانب ،دنکیم)3( )1-t|Yt)=p(Y1-tY2,…,Y1,|YtP(Y اذول ،دراد t-1 ناومز رد نآ تیعبو هب یگتسب طقف ،t دننام ینامز ره رد Y لامتحا عیزوت هک دنکیم نایب قوف هلداعم هوک تسا یریذپ اطعنا رد لدم نیا توق .دشابیمن روصت لباق اهریغتم یارب ریسم یگتسباو ، وکرام یاهدنیآرف رد .دزاسیم مهارف نیگنایم رد رییغت اب هارمه ار اهدنیآرف نیب سنایراو تارییغت نتفرگ رظن رد ناکما ,1m,…,2 ریداوقم st و هدووب AR(p) دنیآرف کی yt رگید ترابع هب ،دشاب هفقو p و میژر m لماش وکرام لدم رگا ت ولاح دونچ دوشابیم تیعبو ریغتم هب هتسباو هلداعم یازجا زا کیمادک هکنیا هب هتسب تروص نیا رد ،دنک رایتخا ار- وکراوم ی اوه لدوم تولاح راوهچ لماوش ،توسا هوجوت درووم رتشیب یداصتقا تاعلاطم رد هچنآ .دیآیم شیپ یلک ویووسرگروتا یاوهرتماراپ و (MSH ) سناوویراو یناوسمهان ،(MSI ) )دوبم زا ضرووع ،(MSM ) نیگناویم رد گنیچیووس(MSA) لدوم زا هدافتسا اب ار گنیچیوس- وکرام ویسرگروتا یاهلدم فلتخم عاونا ناوتیم یلک تلاح رد .دشابیم .تسا هدش هتخادرپ اهنآ رورم هب ریز لودج رد هک ،دومن نایب یطخ ویسرگروتا

گنیچیوس فوکرام یاهلدم هصالخ :1 لودجMSI MSM C Fixed C Variable µ Fixed µ Variable AR Linear MSI AR Linear MSM-AR تباث 𝜎𝜎2

iα Fixed MSH-AR MSIH-AR MSH-AR MSMH-AR ریغتم 𝜎𝜎2

MSA-AR MSIA-AR MSA-AR MSMA-AR تباث 𝜎𝜎2 i αVariable

MSAH-AR MSIAH-AR MSAH-AR MSMAH-AR ریغتم 𝜎𝜎2 Source: Authors, 2018

.دنوشابیم تیعبو ریغتم هب هتسباو لدم نیگنایم مه و لدم سنایراو مه MSMH-AR تلاح رد رتشیب حیبوت یارب .دنشابیم تیعبو ریغتم هب هتسباو ویسرگروتا لدم یاهرتماراپ زین و نیگنایم و سنایراو MSMAH-AR تلاح رد و

𝑦𝑦�̇�𝑡 = µ(𝑖𝑖�̇�𝑡) + ∑ 𝐴𝐴𝑖𝑖𝑝𝑝𝑖𝑖=1 (𝑦𝑦�̇�𝑡 − 𝜇𝜇(𝑖𝑖�̇�𝑡)) + 𝑢𝑢𝑡𝑡 → 𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀 (4(

اههداد ندوب یطخریغ یارب ییامنتسرد تبسن نومزآ :2 لودج Linearity LR-test Chi^2(3) = 11.64 [0.02] همیژر ود

Source: Research Findings 2018

یناومز یرس و هدش در اههداد ندوب یطخرب ینبم ییامنتسرد تبسن نومزآ رفص ضرف دوشیم هدهاشم هک روطنامه .دوشیم هتخادرپ طبترم یاهنومزآ ریاس و وکرام میژر رییغت شور هب لدم نیمخت هب همادا رد .دشابیم یطخریغ


فوکرام میژر ریغت شور هب لدم نیمخت جیاتن :3 لودجVariables Coefficients The standard deviation Statistics t Probability value labour 0.481 0.101 4076 0.000

capital 0.643 0.040 16.1 0.000

Institutional development 0.942- 0.095 9.87- 0.000

Financial development 0.15- 0.045 -3.29 0.003

Width from source of 1 Regime 3.662 1.222 3 0.007

Width from source of 2 Regime 3.906 1.226 3.19 0.004 Source: Research Findings 2018

طاوبت را و دونراد یداوصتقا دشر اب رادانعم و میقتسم طابترا هیامرس و راک یورین دهدیم ناشن نیمخت زا لصاح جیاتن رگیدومه اوب طاوبترا رد یلاوم و یداوهن هعسوت هک تسا نیا رگنایب .تسا یفنم یداصتقا دشر اب یلام و یداهن هعسوت .دنشابیم بسانم تخاسریز دنمزاین ود ره و دنتسه

رگید میژر هب میژر کی زا لاقتنا و تابث لامتحا :4 لودج

regime ) 1( & t regime ) 2( & t

regime (1) & t+1 0.76 0.11 regime (2) & t+1 0.23 0.88

Source: Research Findings 2018

ربارب (2) میژر هب لاقتنا لامتحا و 0.76 ربارب (1) میژر یرادیاپ لامتحا دوشیم هدهاشم قوف لودج رد هک روطنامه 0.88 روبارب (1 ) مویژر تولاح هوب توشگزاب لاومتحا و 0.11 ربارب (2) میژر یرادیاپ لامتحا نینچمه .دشابیم 0.23

.دشابیم اوت 1380 و 1372 ات 1366 ،1360 ات 1359 لاس ربارب بیترت هب هعلاطم نیا رد کی و رفص میژر ینامز هرود نینچمه

.تسا کی میژر یارب 1391 ات 1384 و 1379 ات 1373 ،1365 ات 1361 و رفص میژر یارب 1383 اهداهنشیپ و یریگهجیتن هعوسوت و دوشر رد اوهنآ تواوفتم یاهریسم و یداصتقا هافر و هنارس دمآرد رد فلتخم اهروشک ناوارف رایسب توافت هدووب یداوصتقا ناوققحم و نارکفتم یاههغدغد زا هراوومه نآ هب خساپ هک تسا یمهم تاعوبوم هلمج زا یداصتقا یداووصتقا یاووهیر وووئت یناوتاون زوین و یللملانیب یاهداهن طسوت هدش هوئارا یاهعسوت یاهتسایس تسکش اب .تسا بوچراوچ رد هوک) یوسایس و یداهن دشر یروئت ،ناهج یاهروشک نیب رد دوجوم یاهتوافت نیویبت رد هدوش حروطم نویا یگدونهد حیوبوت لاووبند هووب هوک تسا یاهشرگن هلمج زا (تسا هدش حرطم دیدج ییارگداهن داصتقا درکیور هزوروما نیونچمه .(nadiri & mohammadi, 24-2011:1) دنوشابیم اهروشک یداهن یاهراتخاس ساسا رب ،اهتوافت لویلد دونناوت یومن یی اوهنتهب یژولونکت تارییغت نینچمه و هیامرس تشابنا هک دناهدیسر هجیتن نیا هب نانادداصتقا رثکا یداوصتقا دوشر یور روب یلام هعسوت و یداهن تیفیک ریثأت هزورما و دنشاب اهروشک یداصتقا دشر رد تارییغت داجیا اوب هکیلاح رد دوب mehrara& rezayi (2010:12) اب بطنم رباح یقحت هدمآ تسدب جیاتن .تسا تیمها زئاح رایسب komeyjani& salatin (24-2008:1) و Huang (1677-2010:1667)، jafari & azarmand (11-2005:31) جیاوتن بوسانم یداوهن تابیترت و طیحم دوجو مدع طیارش رد درک نایب ناوتیم هدمآ تسدب جیاتن ساسا رب .تشاد تریاغم ،فلتخم یاهروشک یگتفای هعسوت نیب التخا هنیمز رد .تفای دهاوخ شهاک نآ ریثأت تحت یداوصتقا دوشر اراوک و


رد اوهداهن شوقن رب North (1990) هکیروطب دناهدیسر لماع نیرتمهم ناونع هب اهداهن هب تیاهن رد یرایسب تاعلاطم ویرط نویا زا و دزاس فقوتم ای دربب شیپ هب ار یدیلوت یاهتیلاعف دناوتیم هک دنکیم دیکات هعماج یشزیگنا راتخاس هعوسوت لاوح رد یاهروشک دنتشاد نایب Mehrara and rezayi (2010:12) .دشاب راذگریثات اهروشک هعسوت و دشر رب تراوجت نامزاوس هوب قاحلا تهج رد یراجت یاهیزاسدازآ یاهتسایس جیاتن زا بسانم یدنمهرهب ناهاوخ رگا دننام نیونچمه .دونهد ماوجنا ار مزال تادیهمت یداهن تابیترت و اهتخاسریز ،طیحم دوبهب هب تبسن دیاب ؛دنشابیم یناهج

Glaeser et al. (2005) رجنم دناوتیم اهداهن راتخاس رد تاحالصا داجیا تمس هب داصتقا یریگتهج دندرک شرازگ زا و هدش اهیراذگهیامرس نیا زا هنیهب هدافتسا و یروانف لاقتنا نینچمه و اهتراهم تشابنا ،یراذگهیامرس بیغرت هب یلاوم هعوسوت و یداوصتقا دشر نایم طابترا نینچمه .دشاب هتشاد لابند هب ار رادیاپ دشر و یداصقا ییایوپ یرط نیا ناویم یتواوفتم یاههاگدوید هچ رگا ،تسا هدوب ناراذگتسایس و نانادداصتقا زا یرایسب هجوت دروم ریخا یاهههد یط دراد دووجو دونک اوفیا دوناوت یوم یلاوم هعوسوت هوک یوشقن و یداوصتقا دوشر و یلام هعسوت اب هطبار رد نانادداصتقا(2011hoseyni, et al,)و یلاوم یاوهرازاب یروتوسد تارییغت و اهیراذگ تسایس دهاوش رویخا یاهلاس رد هکیروطب ؛ .دونک یوم دزووشوگ ناروویا داصتقا رد ار یلام یاهرازاب هتسجرب شقن عوبوم نویا .میتسه نارویا داصوتقا رب نآ ریثأت داووجیا و یلاووم یاووهرازاب هووب هدرتسگ دورو ناکما یتفن دومآرد هوب اوکتا اوب تفن هدننکرداص یاهروشک رد تلود توسا یداوصتقا دوشر کویرحت یوتارییغت نیونچ زا ناراذوگتوسایس یلوصا دوه .دراد ار نآ رد فولتخم تاروییغت(2009motameni,). دراد دوووجو یداووصتقا دووشر و یلاووم هعووسوت ناوویم یوووق هووطبار هووک ارووچ ( Rousseau and

Vuthipadadorn، 2005). هوک دراد یداصتقا دشر رب یفنم ریثأت یلام هعسوت هک دوب نآ هدننک نایب رباح یقحت جیاتن Trablesi (2002)، Rousseau and جیاووتن اووب هووکیلاح رد تووشاد باووطت (1390) ناراووکمه و ینیووسح جیاووتن اووب

Vuthipadadorn (2005) و nadiri and mohammadi (24-2011:1) هوب یوتفن دمآرد اب ییاهروشک رد .دوب فلاخم یاوه یراذوگ هیامروس ییاراوک مدع ببس دباییم صیصخت هنیهب ریغ تروصب تفن شورف زا لصاح دمآرد هکنآ لیلد زوین رووشک رد یراذوگ هیامروس نییاپ یروهرهب رد ار یراذگهیامرس ییاراک مدع ناوتیم هکیروطب تسا هتفرگ تروص دوشر روب یوفنم روثا یلاوم هعوسوت یاهوصخاش دونراد زین ییالاب مروت خرن هک ییاهروشک رد یفرط زا .دومن هدهاشم De Gregorior و Levin and Smith (248-2001:221) ،دویوب هولمج زا تاوعلاطم زا یرایسب رد و دنراد یداصتقا

and Guidotti (448-1995:433) دناهتفای تسد هباشم جیاتن هب زین. یل اوم هعسوت نیب باطت مدع یعون هلصاح جیاتن درک اعدا ناوتیم رباح یقحت زا هلصاح جیاتن هب هجوت اب تیاهن رد رتوسب هوک ددروگ یوم روشک یداصتقا دشر بجوم یلام هعسوت ینامز و دناسریم ار روشک رد دوجوم یداهن هعسوت و د ویلوت روب یر اداونعم و توبثم ریثأت زین هعلاطم دروم یاهریغتم ریاس دشاب هتفرگ لکش روشک رد بسانم یداهن تیفیک دنراد یراگزاس زین یداصتقا یاهیروئت اب هک دناهتشاد یلخاد صلاخان هوئارا تیع وبو دووبهب یارب ریز یاهداهنشیپ اهروشک یداصتقا دشر رد یداهن هعسوت و یلام هعسوت شقن هب هجوت اب :ددرگیم .دشابیم تدمدنلب همانرب یاتسار رد هک تدمهاتوک یاههمانرب یارجا و تدمدنلب همانرب کی نیودت-1


نووچ .داد تعرس تدمدنلب یاههمانرب نیودت هب دیاب یداصتقا دشر رد یداهن و یلام هعسوت مهم شقن هب هجوت اب-2 .ددرگیم یگدنامبقع بجوم و هدرک دراو داصتقا رب یتفگنه یاههنیزه دریگ تروص ریخأت اب ردقچره یداوصتقا دوشر هوب میناوتیمن مینکن حالصا ار اهداهن راتخاس هک ینامز ات :یداهن تاحالصا یارب مزال رتسب داجیا-3 .دشاب مهارف یداهن هعسوت رتسب هک تسا تبثم یداصتقا دشر رب شریثأت ینامز یلام هعسوت اریز میبای تسد

References Ahmadpour, k. (2015). Financial Development, Institutional Quality And Its Effect On Economic

Growth. International Conference on Management, Economics and Humanities Istanbul, Turkey. (In Pesian)

Akbarian, R & Heydaripour, M. (2009(.Investigating The Financial Market Development on Economic Growth In Iran. Economic Research Center, N 3. (In Pesian)

Anwar, s &nguyen, l. p. (2011); Foreign direct investment and trade: The case of Vietnam. Research in International Business and Finance.v25, 39-52.

Baluchi, M & Lotfi, H. (2017). A Survey of the System of National Decisions in Iran: A Case Study of Semnan Province, The Quarterly of New Attitudes in Human Geography, Vol. 10, No. 1. (In Pesian)

De Gregorior, J. & P. Guidotti (1995), "Financial Development and Economic Growth", World Development, Vol. 23, PP. 433– 448.

Daglas, C. N. (1998). Institutions, institutional change, and economic performance. Translation by Moeini M, Tehran, Planning and Budget Organization. (In Pesian)

Glaeser, E. L., La Porta, R., Lopez-de-Silanes, F., & Shleifer, A. (2004). Do institutions cause growth?. Journal of economic Growth, 9(3), 271-303.

Glaeser, Edward L., Rafael La Porta, Florencio Lopez-de-Silanes and Andrei Shleifer. "Do Institutions Cause Growth?," Journal of Economic Growth, 2004, v9(3,Sep), 271-303.

Huang, Y. (2010). Political Institutions and Financial Development: An Empirical Study, World Development,.01 Vol. 38, N°. 12, pp. 1667–1677.

Hosseini, M., Ashrafi, J. And Siyzmi Iraqi,I. (2011). Investigating the Relationship between Financial Development and Economic Growth in Iran Using New Variables, Quarterly Journal of Economic Research and Policy. Nineteenth century No. 60. pp. 34-19. (In Pesian)

Hassan, M. K., Sanchez, B., & Yu, J. S. (2011); Financial development and economic growth: New evidence from panel data. The Quarterly Review of Economics and Finance, 51(1), 88 -104.

Jalali, A., jafari, M & Jafari, S. (2010). The Effect of Financial Development on the Process of Globalization of the Economy in Iran. Quarterly Journal, N 9. (In Pesian)

Jafari Samimi &A. Azarmand, H. (2005). Investigating The Relationship Between Economic liberalization And Macroeconomic Performance in The World. Journal of Commerce, N73. (In Pesian)

Jafari Samimi, A. And Azarmand. H (2005), Investigating the Impact of Institutional Variables on Economic Growth in the World's Countries. Journal of Science and Development. Sixth period No. 16. pp. 31-11. (In Pesian)

Komeyjani, A. Saltine, P. (2008).The Effect of Good Governance on Economic Growth in the Group of OECD and OPEC Selected Countries, Economic Modeling Quarterly. Second course No. 6. p. 24-1. (In Pesian)

Meshkini, A., Mohammadi Hamidi, S. & Visian, M. (2017). Investigating the development of border regions in line with sustainable security using the Wikor's model of science and border technologies. Eighth, No. 2, pp. 147-169. (In Pesian)

Motaameni, M. (2009). The relationship between economic growth and financial development. Journal of Commerce, N34. (In Pesian)

Mahdavi Adeli, M., shahraki, S & kolay, M. (2009). Journal of Quantitative economics, N 3. (In Pesian)

Mehrara, M & Rezayi, A. (2010). The Quality of Institutions and Effects of Trade liberalization in Selected countries. Journal of Commerce, N56, P12. (In Pesian)


Nadiri, M & Mohammadi, T. (2011). Investigating the Effect of Institutional Structures on Iran's Economic Growth. Journal of Economic modeling, N3, P1-24. (In Pesian)

Law, Siong Hook; Azman-Saini,W.N.W; H.Ibrahim, Mansor; (2013) “Institutional quality thresholds and the finance – Growth nexus”, Journal of Banking & Finance 37, 5373–5381.

R.Weingast Barry, The Economic Role of Political Institutions: Market-Preserving Federalism and Economic Development, The Journal of Law, Economics & Organization, V11, 1995.

Rodrik, D, Growth Strategies. Handbook of Economic Growth, 2005. Shirley, M. (2008). Institutions and development. Edward Elgar Publishing. World Bank, Adjustment Lending, Washington, DC: World Bank, 2004. Levine, R. & B. Smith (2001), "The Impact of Inflation on Financial Sector Performance", Journal of

Monetary Economics, Vol. 47, PP. 221–248. North, D. C. (1990). Institutions, Institutional Change and Economic Performance. New York:

Cambridge University Press. Rousseau, P. & D. Vuthipadadorn (2005), "Finance, Investment and Growth: Time Series Evidence

from 10 Asian Countries", Journal of Macroeconomics, Vol. 27. Trablesi, M. (2002), "Finance and Growth: Empirical Evidence from Developing Countries, (1960-

1990)", University of Montral. Wikipedia, Provincial map of economic competitiveness indicators:2018

توسعه مایل و نهاید و ارتبطا نآ ی...

Documents