ها سرطانماهیت نئوپالزي یک اختالل در سطح سلول است که منجر به بیش •

نوع بدخیمی میشود که ماهیت بیولوژیکی مشابهی 100از .دارند

هر سلول که بتواند میتوز انجام دهد ؛می تواند دچار نئوپالزي •در این میان انکوژن ها و ژنهاي مهاري نقش مهمی .شود

. ایفا می کنند

افزایش میتوز تشکیل تومور

ژن هاي سرکوب کننده تومور

رشد بیش از حدرشد بیش از حد

جهش نقطه ايجابجایی بسط ژن

رشد طبیعیرشد طبیعی رشد طبیعیرشد طبیعی

سرطان زا-ژن هاي پیش

پروتئین طبیعی پروتئین معیوب

تقسیم سلولیطبیعی

تقسیم سلولیتقسیم سلولیتحریک بیش از اندازه پروتئینکنترل نشدهکنترل نشده

عوامل محیطی و اجتماعی سرطان.سرطان یک بیماري مرتبط با شیوه زندگی است •

:کارسینوژن هایی که نتیجه شیوه زندگی است•جغرافیا و سکونت:محل زندگی سیگار ؛غذا و تغذیه:عادات زندگی زندگی ؛محل کار و تماس هاي شغلی:محیط

عوامل خطر

سابقھ تولید مثل

ھورمون اگزوژن

پرتو درمانی قبلی

سن

سابقھ فامیلی

نژاد

الکل

)عوامل بیولوژیک(گروه هاي مهم سرطانزا و ویژگیهاي آنها

در سرطانها تمام مجموع از درصد 10-15 حدود که زنند می تخمین . باشند می عفونی بیماریهاي به ابتال علت به جهان سراسر از عبارتند سرطان به منتهی شناختی زیست عوامل مهمترین انسانی، ايمپاپیلو ویروس ، B. C هپاتیت هاي ویروس

. HIV ویروس و شیستوزومیا ،هلیکوباکترپیلوري

سرطان بعد از بیماري هاي قلبی عروقی دومین عامل شایع مرگ و میر در کشورهاي توسعه یافته و سومین عامل مرگ در کشورهاي

کمتر توسعه یافته است

سرطان به طور فز آینده اي عامل مهم در بار جهانی بیماري در دهه هاي آینده خواهد بود

انتظار می رود تعداد موارد میلیون نفردرسال17جدید به

افزایش یابد2020

مو ارد جدید % 70حدودسرطان عامل در کشورهاي کمتر توسعه یافته

جهان

% 12در حال حاضر سرطان عاملمرگ و میر در سرتا سر جهان است

سرطان بتنهایی بیش از بیماري هاي افراد را بکام مرگ سل، ایدز و ماالریا

میکشاند

:با توجه به نرخ رشد فعلی بروز سرطان اینگونه بنظر میرسدمیلیون مرگ 12 سالیانهç 2030تا سال •

میلیون مورد آن در کشورهاي 9حداقل

در حال توسعه و کمتر توسعه یافته

شایعترین سرطانها در مناطق شش گانه سازمان 2008جهانی بهداشت بر حسب جنس زنان مردان منطقھ

كبد-پستان-سرویكس -پروستات-كبد -كاپوزي ساركوممري

AFRO

-كولوركتال–ریھ -پستانرحم -سرویكس

-معده -كولوركتال -ریھ -پروستاتلنفوم

AMRO/PAHO

دھان -پستان –سرویكس –مري -فارنكس–دھان -ریھحنجره -كبد –كولوركتال –معده

SEARO

دھان-تخمدان -سرویكس -پستان –كولوركتال -دھان–مثانھ -ریھمري -معده

EMRO

كبد -كولوركتال -ریھ-معده-پستانسرویكس

–مري – كبد–ریھ –معده -كولوركتال

WPRO

-رحم -ریھ-كولوركتال-پستانمعده

-مثانھ-كولوركتال -پروستات -ریھمعده

EURU

پیش بینی تغییرات جمعیتی دردهه هاي آیندهدر سال ٧٧بھ ٢٠٠٠درسال ۶۶افزایش امید بھ زندگي از •

٢٠۵٠ ٩/۴بھ ٢٠٠٠میلیارد در سال ۶افزایش جمعیت كره زمین از •

٢٠۵٠میلیارد در سال میلیون بھ ۶١٠سالھ و باالتر از ۶٠افزایش جمعیت •

٢٠۵٠میلیارد تاسال ١/٩بھ بیش از ٢٠٠٠درصد در سال ١٠افزایش نسبت سالمندان از •

٢٠۵٠درصد در سال ٢٠بھ ٢٠٠٠نفر در سال٨۵٠٠سالھ از ١٠٠افزایش تعداد افراد •

٢٠۵٠ھزار نفر در ١۵٠

سومین عامل مرگ و میردر ایران •

نفر مرگ در ایران ۴٠٠٠٠ساالنھ بیش از •

مورد جدید سرطان در ٧٠٠٠٠تخمین زده مي شود بیش از• .كشور اتفاق مي افتد

:پیش بینی سازمان جهانی بهداشت در ایران

:بروز سرطان مورد در کل جمعیت 85653به 2020در سال

:میزان مرگ و میر ناشی از سرطان

مورد خواهد رسید 62897به

علل و میزانهاي مرگ در میلیون نفر جمعیت در انگلستان )بعنوان مثال( در طی دو دوره زمانی مختلف

١٩٧١ ١٨۵۴ –١٨۴٨ علت مرگ

١٣ ٢٩٠١ سل

۶٠٣ ٢٣٣٩ برونشیت و آنفلوآنزا

٠ ١٠١۶ دیفتري و مخملك

١ ۴٢٣ سیاه سرفھ

٠ ٣۴٢ سرخك

٣٣ ١٨١٩ وبا

) ASR(میزان بروز استاندارد شده سني Age Standardized Rate

استان تھرانزنان در سرطانھاي شایع در ١٣٨٧ سال١٣٨۶سال ١٣٨۵سال ١٣٨۴سال ردیف

پستان ١٢٧

پستان ٣٢.٠٨

پستان ٣٣.٨۶

پستان ۵۵.٨۴

كولون و ركتوم٢٩.٨

كولون و ركتوم١٠.٨۵

كولون و ركتوم٩.٨۶

كولون و ركتوم١۶.٨۴

معده٣۵.٠٢

معده ۵.٧۶

معده ۵.٠٧١٩

معده ١٢.٣٩

تخمدان۴٣.٧۶

تخمدان۴.٢۵

تخمدان۴.٢٩

تخمدان ٧.١۶

جسم رحم۵٣.١١

جسم رحم٣.۴٠

جسم رحم٣.۴٧

جسم رحم ۶.٧٢

) ASR(میزان بروز استاندارد شده سني Age Standardized Rate

استان تھراندر درمردان شایعسرطانھاي ١٣٨٧ سال١٣٨۶سال ١٣٨۵سال ١٣٨۴سال ردیف

پروستات١١١.١٢

پروستات١٢.٢٩

پروستات١٢.٠۶

پروستات٢۶.٣۵

معده٢١٠.۵٧

معده١١.٣۵

معده١٠.٨٠

مثانھ٢١.٢۴

مثانھ٣١٠.٠٣

كولون و ركتوم ١٠.٧٠

كولون و ركتوم ١٠.٠۶

معده ٢٠.۶١

كولون و ركتوم۴٨.٧٣

مثانھ ٩.۴١

مثانھ ٩.١۴

كولون و ركتوم ٢٠.۵٨

سرطان خون۵٣.۵۶

ریھ ۴.۵۵

ریھ ۴.۵۵

ریھ ١٠.٣٣

:بررسی عوامل خطر سرطانها حاکی از آن است که

در کشورهاي با درآمد % 60(میلیون مرگ ناشی از سرطان 1.8مصرف دخانیات مسئول •در سال) متوسط و پایین

مرگ ناشی از سرطان در سال 274000چاقی، اضافه وزن و بی تحرکی مسئول •مرگ ناشی از سرطان در سال 351000مصرف مضر الکل مسئول •مرگ ناشی از سرطان در سال 235000انتقال جنسی ویروس پاپیلوماي انسانی مسئول •مرگ ناشی از سرطان در سال می باشند 152000کارسینوژنهاي محیطی مسئول •

مرگ ناشی از سرطان قابل پیشگیري % 40که با کنترل این عوامل خطر نزدیک به •خواهدبود

با درمان و تشخیص بموقع یک سوم بار آن کاهش خواهد یافت •

.دارد بستگی سرطان شیوع میزان به گريلغربا اثربخشی -زینهه

اثربخشی هزینه باشد، بیشتر سرطان نوع یک شیوع میزان هرچه یعنی اثربخشی -هزینه دیگر، ازطرف .می کند پیدا افزایش نیز غربالگري که چرا .می یابد کاهش آزمایش مورد جمعیت سن افزایش با غربالگري و است جوان افراد کمتراز به مراتب مسن جمعیت در درمانی نتایج قابل تاثیر درنهایت شود، افراد این غربالگري صرف که هزینه اي هرچندکه .نخواهدداشت جمعیتی گروه این زندگی تداوم در مالحظه اي. باشد جوان جمعیتی گروه هاي کمتراز مسن جمعیتی گروه درمان هزینۀ

باالیی اثربخشی - هزینه از باال شیوع و پایین ابتالي سن با سرطانهاي در غربالگري.است برخوردار

اقتصاد بهداشت و غربالگري سرطان ها

اقتصاد بهداشت در مدیریت بهداشت و درمان سرطان ها

مربوط آمریکا سرطانهادر سالیانه هاي ،هزینه گرفته انجام مطالعات اساس بر: بخش سه به

)%34( درمان مستقیم هاي هزینه ) %54( میر و مرگ به مربوط هاي هزینه

)%12( ناتوانی به مربوط هاي هزینه

،پستان سرطان یعنی سرطان نوع سه صرف درمانی نه هايیهز بیشترین.می شوند پروستات و ریه

افزایش بیماري نهایی مراحل به پیشرفت با سرطانها درمانی هزینه هاي .میرسد خود حد باالترین به مرگ از قبل ماهه شش در و می یابند

)پرتو ها(گروه هاي مهم سرطانزا و ویژگیهاي آنها

به نوع اشعه و بافت مواجهه اشعه هاي یونیزان بروز سرطان متعاقب تماس با •مهمترین سرطانهاي ایجاد شده بدلیل اشعه هاي یونیزان . یافته بستگی دارد

. سرطان تیروئید، لوسمی، سرطان کولون، سرطان پستان و سرطان ریه است

نورهاي مصنوعی، اشعه ماوراء بنفش اشعه هاي غیر یونیزان منبع اصلی •اشعه ماوراء بنفش .آفتاب و الکترو مغناطیس طبیعی یا صناعی هستند

خورشید با سرطانهاي پوست از جمله مالنوم بدخیم در تماس متناوب و .طوالنی مرتبط است

)مواد غذایی( گروه هاي مهم سرطانزا و ویژگیهاي آنها با مرتبط پروستات و آندومتر تخمدان، پستان، لوزالمعده، کولون، معده، سرطانهاي•

و ماهی مصرف اپیدمیولوژیکی هاي داده براساس .باشند می افراد غذایی رژیم به غذایی مواد فیبر کمبود و پروتئین چربی، زیاد مقادیر سود، نمک و دودي گوشت.میشود محسوب سرطانها این خطر عوامل از الکل مصرف همراه

و رنگ ها، کننده ثابت نظیر افزودنی مواد حاوي شده فرآوري غذاهاي از استفاده• به ابتال خطر ،ثانویه آلودگی ایجاد بر عالوه باکتریها و ها قارچ ها، دهنده طعم

.میدهند افزایش را فوقانی گوارش دستگاه سرطانهاي

باالیی سرطانزایی پتانسیل از نیز جات میوه روي کش آفت سموم باقیمانده• آلودگی احتمال توسعه، حال در کشورهاي در مشکل بزرگترین .هستند برخوردار. باشد می شرب آب در موجود آرسنیک و ها مایکوتوکسین با غذایی مواد

ها نقش تغذیه و شیوه زندگی در بروز سرطانo از استفاده و گاریس ترك با اساسا شرفتهیپ کشورهاي در ها سرطان سوم دو

.است ريیشگیپ قابل سالم هاي غذا

o سوم کی حدود 2008 سال در که زند می نیتخم کایامر سرطان انجمن مربوط گرید سوم کی و اتیدخان مصرف لیبدل ها سرطان از ناشی هاي مرگ قابل که و بوده نامناسب هیتغذ و کییزیف تیفعال عدم وزن، اضافه ای چاقی به.اند بوده ريیشگیپ

o از %25 که رسد می بنظرDALY مرتبط طییمح عوامل با سرطانجهانی .است

oصورت در 2020 سال تا که است کرده نییب شیپ جهانی بهداشت سازمان .داد نجات را نفر ونیلیم دو از شیب توان می ريیشگیپ اقدامات انجام

در، سالمت کننده تهدید خطرات ارزیابی در مختلف سالیق اعمال رغم علی نظر اتفاق سالمت، عمده خطرات مجموع از ها سرطان خطر عوامل خصوص کم مصرف وزن، اضافه و چاقی :از عبارتند خطر عوامل این .دارد وجود کلی .الکل دخانیات، استعمال فیزیکی، فعالیت عدم سبزیجات، و جات میوه

زندگی شیوه تر کلی اصطالح قالب در توان می را فوق خطر عوامل مجموعه)life style( نمود بندي طبقه ذیل شرح به و:

دخانیات استعمالتغذیه و غذایی رژیم وزن اضافه و چاقیبدنی تحرك

)2(نقش تغذیه و شیوه زندگی در بروز سرطانها

رابطه رژیم غذایی و سرطان ها در کننده تعیین اصلی محیطی عامل یک غذایی رژیم امروزه.میشود شناخته سرطان، بروز

جوامع توسط استفاده مورد غذایی رژیم در ها تفاوت محتواي( اصلی غذایی هاي گروه سهم نظر از گوناگون روي بر اي عمده تاثیر )...و چربی محتواي سبزیجات، .دارد ها ارگان سایر و گوارشی مجراي سرطان توزیع

آلوده کننده هاي غذایی و سرطانها آلودگی مثل (.آید بوجود تدارك و نگهداري ، تولید روند در مستقیما است ممکن غذا آلودگی )ها مایکوتوکسین توسط غالت و حبوبات

.دهد رخ حیوان به آلوده غذاي دادن هنگام به و مستقیم غیر بصورت آلودگی این است ممکن شیمایی مواد و سنگین فلزات ها، کش آفت رشد، محرك هاي هورمون باکتري، ضد هاي دارو باالیی ماندگاري از که باشند می مرغ تخم و شیر گوشت، هاي کننده آلوده مهمترین صنعتی.هستند برخوردار غذا آلودگی جمله از ،شوند ایجاد طبیعی بصورت تولید فرآیند در است ممکن ها آلودگی از برخی و کند تولید متعددي هاي مایکوتوکسین تواند می تنهایی به قارچ یک .ها مایکوتوکسین توسط از عبارتند اندکه شده بندي طبقه کارسینوژن عنوان به مایکوتوکسین چند تنها .سازد آلوده را غذا

.)Bracken( براکن و اکراتوکسین ها، فوزاریوم ها، آفالتوکسین,B١( سموم از يا مجموعه ها آفالتوکسین B٢, G١, G٢, M( هستند آسپرژیلوس قارچ از ناشی

غذایی رژیم در زمینی بادام و ذرت از باالیی سطوح که جهان مرطوب و گرم هاي بخش در که.شوند می یافت ،دارند

کارسینوم باالي بروز براي اصلی خطر عامل HBV عفونت و آفالتوکسین معرض در قرارگیري.است جنوبی امریکاي و آسیا افریقا، نواحی از برخی در هپاتوسلوالر

مواد شیمیایی تولید شده در طی آماده سازي غذا

در گوشت پخت هنگام به( هتروسیکلیک آمینهاي نظیر شیمیایی مواد برخی پختن یا کردن سرخ هنگام به ( آروماتیک هیدروکربنهاي و )باال دماي آمینها نیتروز ترکیبات و )سیگار و سوختها از ناشی و باز شعله در گوشت

شوند می تولید غذا تدارك طی در که )نمک در شده کنسرو و دودي ماهی(.شوندمی محسوب کارسینوژن عامل یک نیتراته کودهاي و

نقش آلودگی آب شرب در سرطانزایی و کشاورزي آبیاري خاك، شناسی زمین فصل، تاثیر از ناشی که آب میکروبی آلودگی بین از ازن و کلرآمین هیپوکلریت، کلرین، نظیر هایی اکسیدان با معموال را است صنعت فرآورده از بالقوه کارسینوژن عوامل از انواعی شامل است ممکن آشامیدنی آب .برند می میان در کلروفرم و ها هالوتان تري .باشد آرسنیک و کلراسیون از حاصل فرعی هاي

مواد و کلرین بین متقابل واکنش خالل در است ممکن هالوژنه ترکیبات از بسیاري.شوند تشکیل ارگانیک ریه و پوست ، مثانه سرطانهاي باعث آرسنیک با شرب آب آلودگی.شود می

.شود می مثانه سرطان باعث کلر با شرب آب آلودگی.شود می معده سرطان باعث نیتراتها با شرب آب آلودگی.شود می لوسمی باعث رادیوم با شرب آب آلودگی

نقش چاقی و وزن اضافه در سرطانزایی توده که اند داده نشان سازگاري از متغیري درجات با اپیدمیولوژیکی مطالعات .است ارتباط در سرطان خطر افزایش با زیاد بدنی دیده اندومتر سرطان با رابطه در بدنی توده با رابطه سازگارترین و ترین قوي از بعد و قبل الغر، زنان با مقایسه در چاق زنان در آن خطر که ، است شده.شود می بیشتر برابر 2-6 تا منوپوز

توده شاخص که اند کرده کشف شاهدي – مورد و نگر آینده مطالعات اکثریت.دده می افزایش یائسگی از پس زنان در را پستان سرطان خطر باال بدنی شود نمی محسوب سرطان براي خطر عامل یک نفسه فی باال انرژي دریافت کالري مصرف و انرژي دریافت بین تفاوت انرژي، تعادل( انرژي مثبت تعادل ولی.است سرطان براي خطر عامل یک گردد می چاقی به منجر که )است

اقتصاد بهداشت در مدیریت بهداشت و درمان سرطان ها

آمریکا سرطانهادر سالیانه هاي ،هزینه گرفته انجام مطالعات اساس بر مربوط هاي هزینه )%34( درمان مستقیم هاي هزینه بخش سه به مربوط.باشد می )%12( ناتوانی به مربوط هاي هزینه و ) %54( میر و مرگ به

ریه ،پستان سرطان یعنی سرطان نوع سه صرف درمانی نه هايیهز بیشترین.می شوند پروستات و

افزایش بیماري نهایی مراحل به پیشرفت با سرطانها درمانی هزینه هاي .میرسد خود حد باالترین به مرگ از قبل ماهه شش در و می یابند

شایعترین تشخیص آسیب شناختی سرطانها Basal cell carcinoma: پوست Adeno carcinoma: معده

Infiltrating duct carcinoma: پستان

Adeno carcinoma: کولورکتال

Transitional cell carcinoma: مثانه Squamous cell carcinoma: مري

اپیدمیولوژي سرطانهاي شغلی جهانی بار کل از %١.۵ حدود منتخب شغلی خطرات این از ناشی بیماري بار

(٩).است DALY براساس

سرطان نوع این .میدهد تشکیل را سرطانی موارد از درصد 20 تا 4 شغلی سرطان مخاطرات از بسیاري برخالف و نموده درگیر رابیشتر جامعه از خاصی گروههاي.باشد می ارادي غیر معموالً سرطان شغلی مخاطرات ، زندگی روش از ناشی

افراد این ودر است شایعتر خاص شغلی گروههاي از بعضی نزد در شغلی سرطان 3 علت اگر مثال بعنوان .است مردم عامه از بیشتر مراتب به سرطان بروز احتمال کارگران در میزان این باشد، آنها شغل به مربوط جامعه سرطانی مرگهاي از درصد درصد 80 به دارند سروکار سرطانزا عوامل با که ودرکسانی درصد 12به مرد ساده(٢٧).رسد می

: از عبارتند شغلی سرطانهاي مهمترینکبد و کلیه ، بینی ، پوست ، حنجره ، لوسمی ، مزوتلیوما ، مثانه ، ریه سرطانهاي

گروه هاي مهم سرطانزا و ویژگیهاي آنها)شیمیایی عوامل(

مثل کرم، نیکل، کادمیوم، اتیلن آمین، بنزو (مواد شیمیایی کارسینوژن ممکن از ژنوتوکسیک نوع 400تاکنون بیش از .باشند) نظیر آزبست، تتراکلرید کربن، فنولها(یا اپی ژنتیک) پیرن

ماده شیمیایی از میان هزاران ترکیب صناعی سرطان زا شناخته شده و توسط انجمن بین مواد . طبقه بندي و در قالب منوگراف ها منتشر شده است ) IARC(المللی تحقیقات سرطان

(١٢):شیمیایی سرطانزا به صورت زیر طبقه بندي می شوند

ماده خالص و ترکیبی 105کارسینوژن قطعی براي انسان با : گروه یک•ماده خالص و ترکیبی 66براي انسان با )Probably(کارسینوژن محتمل : A2گروه •ماده خالص و ترکیبی 248براي انسان با )Possible(کارسینوژن ممکن : B2گروه •ماده خالص و ترکیبی 515غیر قابل طبقه بندي به عنوان کارسینوژن با : 3گروه •).کاپروالکتام(احتماالً براي انسان کارسینوژن محسوب نمی شود: 4گروه•

اقتصاد بهداشت و تشخیص زودرس که می شود انتهایی درمرحله هزینه هایی بوجودآمدن موجب بیماري تشخیص تعویق مطالعات نتایجمثال، به طور .می باشند اجتناب قابل بیشترآنها، زودرس تشخیص با

باالتر مراحل در بیمارانی که در بستري مدت طول است که ازآن حاکی شناسایی اولیه درمراحل است که بیمارانی بیشتراز می شوند، تشخیص داده که بیمارانی نگهداري هزینه هاي و بازتوانی و درمانی پروتکلهاي ویا می گردند 6 مثالً( مشخص زمانی مقطع دریک تشخیص داده می شوند، پیشرفته درمراحل

آغازین درمراحل که است بیمارانی از گران قیمت تر بسیار ،)زندگی آخر ماه .قرارمی گیرند منظم درمان تحت و شناسایی

با تشکر از حوصله ي شما عزیزان