01 NISAN 2013BYEBUMUSAmam Ahmed bin Hanbelin ve Selefintikad

Rahman ve Rahim olan Allahn adyla

mam Ahmed bin Hanbelin ve Selefin inancHamd alemlerin rabbi olan Allaha mahsustur. Salat ve Selam efendimiz Muhammedin s.a.v. ve ailesinin ve arkadalarn ve selefin ve onlar takip edenlerin zerine olsun.

Bundan sonra:Bu ksa risalemizde amacmz bata imam Ahmed bin Hanbel olmak zere Selef ulemasnn bir ok meseledeki itikadlarndan baz rnekler vermektir. Umulur ki bu nakiller ile Selefin inancnn nasl olduu renilir.Gerektii yerlerde elimden geldiince ksa aklamalarda bulundum. Zikrettiim nakilleri eski Selef ulemasnn rivayetleri toparlama eklinde zikrettim. Risalenin iindeki nakilleri konular eklinde farkl farkl blmlere dattm. Ama bilinmesi gerekir ki bir nakilden bir den fazla bilgi kartlmaktadr. Mesela bir nakili Allahn gkte olmas konusunda zikretti isem, ayn nakilin Kuran yaratktr konusu ile de alakas olabiir. Ama ben bu konu ayrmlarn ok hassas bir ekilde yapmadm. Bir den fazla meseleye de delalet etse, ben sadece bir nakli bir konuda zikrettim.ok nemli grdm nakillerden faydalar kardm ki, okuyucu faydalansn.Ksa olsun diye benim bu imamlara olan senedlerimi hi zikretmedim. Sadece zikredilen kitaplardaki senedleri zikrettim.Genelde imam Ahmedden gelen nakilleri toparlamaya altm. Ama aratrmalarmn arasnda imam Ahmed dnda bir ok alimin ok nemli szlerinide grdm. Onlarda eklemekte fayda buldum.Genelde Alimlerimizin yazd lel kitaplarna bavurdum. Bu kitaplarda Alim talebeler, hocalarna sorduklar sorular yazarlar. Genelde Hadis ile ilgilidir. Ama bu Hadis sendlerinden bahsederlerken arada srada bir ok altn gibi bilgiler brakmaktalar. Bende bu bilgilerin bir ksmn karttm ve bu risalede gzlerin nne sundum.mam Ebu Davudun r.h. (Mehur Ktbi Sittenin nc srasnda yer alan Snenin sahibi) Mesail adl eserindeki Cehmiyye konusundaki nakillerin ounu evirdim. ster bu nakiller imam Ahmedden olsun, ister bir bakasndna olsun. Genellikle hepsini naklettim.Yine bilinmesi gerekir ki imam Hallaln es-Sunne adl eseri gnmze tam olarak ulamamtr. Sadece bir ksm ulamtr. Bu nedenle ben yaptm nakillerin bir ksmn imam Hallaln baslan nushasndan yaptm. Kimisinide imam Hallaln bu kitabndan nakiller yapp zikreden alimlerin kitaplarndan yaptm. Bu nedenle eer bir nakli imam Hallaln es-Sunne adl eserinde olduunu sylersem, bununda basl nushada bulunmadn zikredersem, bunun sebebi basl nushada eserin tamamnn baslmamasdr. nk el yazl nushalarn sadece ok az elimize gemitir. Yanl anlalmamas iin bu bilgiyi zikretmekte fayda gryorum.mam Hanbel bin shak, imam Ahmedin kardeinin oludur. Bu kiinin imam Ahmedden rivayetleri Hasen derecesindedir. nk bu kii bir ok nakilde hata yapmtr. Bu nedenle Sika derecesinden dmtr. Hata yapt rivayetlerinde ise Zayf kabul edilmektedir. Hanbel dnda imam Esram, Abdullah, Salih ve Mervezi gibi imam Ahmedin ashabnn bykleri bir rivayette bulunsalar, bunlarn her hangi birisine Hanbel muhalefet ettiinde, direk Hanbelin rivayetinin batl ve yanl ve az olduu hkm verilir. Bunada dikkat edilmesi gerekir.Senedlerin ve nakillerin hkmn verirken bazen Nakil Sahihtir derken, bazende Sened Sahihtir dedim. Aslnda bu ikisinin arasnda bir fark yoktur. kiside ayn eye delalet eder. Bunuda kartrlmamas iin zikrediyorum.Zayf grdm bir ok nakili zikretmedim. Bu nedenle buradaki rivayetlerin hemen hemen hepsi ya Sahihtir, yada Hasendir. Nasl ki nakilleri zikrederken grlecei gibi.Selef ulemas Cehmiyye frkasn tekfir etmilerdir. Bu nedenle hangi nakilde bir gr sahiplerine Cehmidir derlserse, bilinmesi gerekir ki onlar tekfir etme amac ile bunu demilerdir. Nasl ki selef ulemasnn szn oka okuyan bunu grecektir.Senedleri tahric yaparken konuacam Raviler hep illetli olan Ravilerdir. Hangi Ravi hakknda susarsam bilinsin ki o ravi Gvenilir bir Ravidir. Nasl ki bu tahric yapma yntemi genel olarak eski ve yeni Hadis talebelerinin yntemidir.mam Ahmedin talebeleri arasnda shak bin Mansur el-Mervezi ile, Ebu Bekir Ahmed bin Muhammed el-Merveziyi kartrmamak gerek. kiside ayr ravilerdir. Bunada dikkat etmek gerekir.Bu nemli grdm aklamadan sonra okuyucuyu Selef ulemasnn szleri ile babaa brakyorum.Okuyan kiinin bu nakilleri taassuptan ve kibirden uzak olarak, halis bir niyetle ve hakk grmek adna okumasn rica ediyorum.Ey Rabbim, bu risaleyi okuyan btn herkesin Kuran ve Snnet zere itikad etmeleri iin yar ve yardmclar ol. Onlar ve beni Peygamberin s.a.v. ve Sahabelerin inancn temsil eden imam Ahmedin ve Selefin inancndan uzak tutma. Kafire kafir demeyi, Mslmanada Mslman demeyi bizlere nasib et. AminSelef ulemasnn kelam ehline ve Kelam ilmi renene kar iddeti ve onlarla Munazara yapmay adet edinmenin kerahiyyetimam Zehebi Tarihulislam adl eserinde imam Hallalin es-Sunne adl eserinden u szlerini nakletmitir:Bize Mervezi haber verdi. dedi ki:Ebu Abdullah(Ahmed bni Hanbel) yle derken iittim:Kim Kelam ile urarsa felaha ermez.Kim Kelam ile urarsa Cehmiyye olmadan iin iinden kamaz.(Senedi Sahihtir.te imam Ahmed, her halukarda Kelam ilmini okuyan kiinin sonunda dinden kp Kafir olup Cehmiyye olacan sylyor!)Yine mam Zehebi, Hallaln eserinden, mam Merveziden yle dediini nakletmitir:Ben, sadece Kitabta ve Snnette ve Sahabe ve Tabiinlerde olanlar ile konuurum. Bunlar dndakilerde Kelam yapmak vnlecek bir ey deildir.(Nakil Sahihtir. mam Ahmedin bu sznde de, Muasr kelam ilmi ile uraan sapklarn, Selefin sadece Mutezilenin urat kelam ilminden nehyettiklerini, bunlar dnda hi bir Kelam ilminden nehyetmedikleri iftirasna aktan cevap vardr. te imam Ahmed ilk dnemlerde hi olmayan ve sonradan kan Kelam ilmi ile konumann caiz olmadn sylyor.)Yine mam Zehebi Hallaln eserinden, mam Hanbelden yle dediini nakletmitir:Ebu Abdullah yle derken iittim:Kim Kelam severse, o kii felaha eremez. Onlarn ileri hayrla gitmez.(Nakil Hasendir. nk Hanbelin rivayetlerde hatalar vardr.)Yine mam Zehebi Hallaln eserinden, mam Hanbel kanal ile imam Ahmedin yle dediini nakletmitir:Sizler Snnet ve Hadislere sarln. Cidalden ve tartmadan uzak durun. Kelam seven kii felaha eremez.(Senedi Hasendir)Yine mam Zehebi Hallaln eserinden, mam Hanbelden yle dediini nakletmitir:Bana (imam Ahmed, kelam ilmi ile uraanlar hakknda bahsederken) yle demitir: Onlarla oturma. Onlardan hi kimse ile konuma.Sonrada dedi ki: Bizler (eskiden) insanlar (Alimleri) bu eyleri bilmezken grdk. Onlar Kelam ehlinden uzak dururlard. Kelamn sonu hayra yol amamaktadr.(mam Hanbel der ki) Onu (mam Ahmedi) yle derken iittim: Ben, kelam renen ve onu seven bir kiinin felaha erdiini grmedim. nk (kelam okumak) onu ok byk eylere gtryor. te onlar geenlerde yle bir Kelam yaptlar ki, yle bir ey ile ihticac ettiler ki, ne kalbim, nede dilim (bu eyin irenliinden) bunu anlatmaya g yetiremiyor.(Senedi Hasendir)Yine mam Zehebi, Hallaln kendi eserinde yle dediini nakletmitir:Bana Muhammed bin Ebu Harun haber verdi. Dedi ki:Bize Ebul Haris tahdis etti. Dedi ki:Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel) yle derken iittim:Eyyub dedi ki: Sizden biriniz karsa, bir daha geri dnmez.(Derim ki: Muhammed bin Ebu Harun adl kii, iki ii olabilir. Ya el-Hemezanidir. Ya da Zurayk el-Badadidir. Hangisi olduunu temyiz edemedim. Hangisi olursa olsun ikiside Saduktur. Zehebinin Tarihulislam adl eserine bak. 6.clt. 825.s.Ebul Haris ise, Ahmed bin Muhammeddir. Hanbelilerde imam Ahmedden rivayette Ebul haris denildiinde bu kiiden bakas bilinmemektedir. Bu kiide imam Ahmedin yakn arkadalarndandr. mam Ebu Huseyin bin Ebi Yala, Tabakatul Hanabilede zikretmitir. 1.clt. 74.s.Bylelike anlarz ki imam Ahmede kadar olan Sened Sahihtir.mam Ahmed, Eyyub derken iki kiiyi kasd edebilir:Bir: mam Eyyub es-Sihtiyani. Byk ihtimallede budur. Bildiim kadar ile imam Ahmed bu kiiden duymamtr. En azndan bir vasta ile rivayet etmektedir.ki: Eyyub bin Neccardir. Buda imam Ahmedin hocalarndandr.Bu iki Eyyubda byk imamlardandrlar. Birinciside ikincisinden ok daha mehurdur.Eer kasd edilen birinci olan Eyyub es-Sihtiyani ise Senedde kopukluk vardr. Ama kasd edilen ikinci Eyyub ise bu durumda Sened muttasldr. Bizim iin nemli olan da imam Ahmedin bu sz delil olarak getirmesidir. mam Ahmede kadar olan Senedde Hasen derecesindedir.)Yine mam Zehebi, Hallaln kendi eserinde yle dediini nakletmitir:Bize Muhammed bin Ebi Harun ve Muhammed bin Cafer haber verdiler.kisinede Ebul Haris tahdis etmitir. Dedi ki:Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel)a sordum. Dedim ki: Burada Cehmiyyeler ile Munazara yapanlar var. Onlarn hatalarn gsteriyorlar. ok ince meselelere giriyorlar. Bu konuda ne dnyorsun?Dedi ki: Ben bu Hevalardan hi bir ey hakknda Kelam yapmay doru bulmuyorum. Hi kimsenin onlarla Munazara yapmasnda doru bulmuyorum.Muaviye bin Kurra yle dememimi: Tartmalar Amelleri bozar?Kelamda berbat bir eydir. Hayra davet etmez. Sizler Tartanlardan ve Cidalcilerden uzak durun. Sizler Snnetlere sarln. Sizden nceki ilim ehlinin hali zere olun. Onlar kelamdan ve Bidat ehli ile tartmaktan nefret ederlerdi. Halbuki Selamet bunlar terk etmek ile olur. Bizler Cidal etmek ve Tartmak ile emrolunmadk.(Senedi Hasendir. Muhammed bin Cafer Mechuldur. Ama Muhammed bin Ebi Harun onu mutabaa etmitir. Bu kiide biraz nce grdn gibi Saduktur. Bylelike Sened Hasendir.)Derim ki: mam bni Batta r.h. el-bane adl eserinde imam Ahmedin Kelam ktlemesi hakknda baz nakillerde de bulumutur.Kurann harfleri ve sesi Allahn szdr ve yaratk deildir. Bunu inkar eden Kafirdirmam Ebu Davud, Mesailul imami Ahmed adl eserinde yle demitir:Bize Muhammed bin Abdulaziz bin Ebi Rimze tahdis etti. Dedi ki:Bize Ebul Vezir Muhammed bin Ayun tahdis etti. Dedi ki:Nadr bin Muhammedi yle derken iittim:Kim derseki (Ben Allahm, benden baka hi bir ilah yoktur. Bu nedenle bana ibadet et) (Taha suresi 14.ayet) yaratlmtr, ite o kii Kafirdir.Bende Abdullah bin Mubareke gittim ve Nadrn dediini ona haber verdim. Bunun zerine dedi ki: Nadr doru syledi. Allah ona ifa versin. (Allah) ona (Musaya) yaratk bir eye ibadet etmesini emredecek deildir.(Senedi ok kuvvetli ve Sahihtir. mam Ebul Vezir, imam Abdullah bin Mubarekin yakn arkadalarndandr. Hafz Mizzinin Tehzibul Kemaline baklabilir.te bu nakil, ok ak ve net bir ekilde Kurann harflerinin ve sesninin yaratk olduunu iddia edenin Kafir olduunu gstermektedir. Bunlarn arasna E-ariler ve Maturidilerde girmektedir)Yine yle demitir:Ben, bir kata bir eyler yazdm ve onu Ebu Abdullaha (imam Ahmede) gnderdim. O da o gnlerde saklanyordu. Bana cevabn yazl olarak kartt. inde unlarda gemekte idi:Sen dedin ki: Bir adam demi ki: (Kuran) okumak yaratlmtr. Bizim lafzlarmz ile Kuran okumakta yaratlmtr. Kuran ise yaratk deildir.Bu(nu diyen) kii ile (Bitadat olduundan) alakay kesmeye ne dersin?Bu kiiye Bidat denilirmi?(Kuran)Okumada ve lafzlarda kalbin inanc nasl olmaldr(Yani bizler azmzdan kan Kuran hakkndaki inancmzn ne olmas lazm)?Bu meselede(ki phelere) nasl cevap verilir?(imam Ahmed cevabnda der ki)Bu kii mucanebe edilir(bu kii ile grlmez).Bu Bidatlarn frkalarndandr. Ben bunu sadece Cehmi olarak gryorum. Bunun dediide Cehmiyyelerin dediidir.Kuran yaratk deildir. Aie yle demitir: Allah Rasulu s.a.v. syle demitir: O sana kitab indirendir.(mam Ahmed bunu yle aklyor) Kitabn szleri kasd edilmektedir.O sana kitab indirendir. Bir ksm Muhkemdir ayetin sonuna kadar(okudu)(Alim mran suresi 7.ayet).(Aie) dedi ki: Bunun zerine Allah Rasulu s.a.v. yle demitir: Eer sizler bundaki Mteabihleri takip edenleri grrseniz, onlardan saknnz. te onlar Allahn kasd ettii kimselerdir.(imam Ahmed der ki)Kuranda yaratk deildir.(Grld gibi rivayet Sahihtir)Yine yle demitir:(1) shak bin brahim bin Rahyehi ve (2) Hennad bin es-Seriyi ve (3) Abdul Ala bin Hammadi ve (4) Ubeydullah bin mer bin Meyseray ve (5) Hakim bin Seyf er-Rakkiyi ve (6) Eyyub bin Muhammed er-Rakkiyi ve (7) Sevvar bin Abdullah ve (8) afiinin arkada Rabiiyi ve (9) Abdulvehhab bin el-Hakemi ve (10) Muhammed bin es-Sabbah bin Sufyan ve (11) Osman bin Ebi eybeyi ve (12) Muhammed bin Bekkar bin er-Rayyan ve (13) Ahmed bin Cevvas el-Hanefiyi ve 14) Vehb bin Bakiyyeyi ve sayamadm kadar bizim alimlerimizden olanlarn hepsinin yle dediklerini iittim:Kuran Allahn szdr. Yaratlm deildir.Bazlarda yle dedi: Kuran yaratlmamtr.(Nakil grld gibi Sahihtir)Yine yle demitir:Bir tane adam Ahmede yle derken iittim:Bir adam yle demitir: Allahn isimleri yaratlmtr. Kuranda yaratlmtr.Bunun zerine Ahmed dedi ki: Bu ak bir kfrdr.(Nakil Sahihtir)Yine yle demitir:Bize Ubeydullah el-Kavariri tahdis etti. Dediki:Abdurrahman bin Mehdi dedi ki:Eer bu i bana verilse idi, kprnn bana dikilirdim. Oradan Kuran yaratktr deyip geen herkesin boynunu vurup aaya atardm.Dedi ki(Sanrm diyen Ubeydullahtr) : Veki dedi ki: (ldrlmeden nce) Tvbe ettirilir.(Senedi SahihtirBu eseri imam Ebu Davud dnda kabul edercesine u alimler rivayet etmilerdir:1- imam Acurri, e-eriat adl eserinde rivayet etmitir.2- imam Abdullah bin Ahmed bin Hanbel, es-Sunne adli eserinde rivayet etmitir.3- imam ibni Betta, el-ibane adli eserinde rivayet etmitir.4- imam Ebu Nuaym el-Asbahani, Hilyetul Evliya adli eserinde rivayet etmitir.5- imam Ebu Yala bin Ferra el-Hanbeli, ibtalut Tevilat adli eserinde rivayet etmitir.6- imam Lalekai, erhi Usulu itikadi Ehli Sunnet ve Cemaat adli eserinde rivayet etmitir.Bu nakilden alacamz faydalar:1- Her hangi bir yerde sapk bir inan ogald zaman, o inanta olanlar ile Hak ve doru inanta olanlarn arasn ayrmak iin snama adna kiinin itikadn sormak ve renmek Caizdir.2- Kuranin yaratldn iddia eden kii Kafirdir.3- Hi bir ekilde hi bir mazereti yoktur.Mazereti olmamasi ise ok aktr. Eer Cehalet veya tevil mazeret olsayd, bu imam btn Kuran yaratlmtr diyenleri tekfir edip ldrmezdi.4- Kurann yaratldldn iddia eden kiinin kan Helaldir.En dorusunu Allah c.c. bilir.)Yine yle demitir:Ben, Ahmede yle dedim: Kim derseki Kuran yaratlmtr, o kii Kafirmidir?Dedi ki: Ben derim ki: O kii Kafirdir.(Nakil Sahihtir)(Burada da imam Ahmedin bu sz syleyeni Muayyen olarak tekfir ettii grlmektedir. Buradan anlarz ki Muayyen tekfir ile genel tekfir arasnda bir fark yoktur.)Yine yle demitir:Ahmedin yannda Kuran hakknda sz edildiinde onu yle derken iittim:Ebun Nadr syle derken iittim:(Kuran) yaratk deildir.(Nakil Sahihtir)Yine yle demitir:Ahmedi yle derken iittim:Bana denildi ki: Gemite olup bitmi bir ey hakknda ne dersin(Allahn Kuran ile nceden konutuunu kasd ediyorlar)?Ben de dedim ki: Allahtan olan bir ey yaratk olamaz.(Nakil Sahihtir)(Ama malesef Kafirler, Allahtan gelen Kurann harflerinin ve sesinin yaratk olduunu iddia etmekteler. Buda ak bir kfrdr. Bu demek ki Allahn sesi yaratktr. Allahtan kan harfler yaratktr. Buda Kfr deilse, Dnyada kfr kalmamtr)Yine yle demitir:(imam Ebu Davud der ki)Bize Hasan bin Sabah tahdis etti. Dedi ki:Bize Mabed Ebu Abdurrahman tahdis etti. Buda Sika(Gvenilir) birisidir. O da:Muaviye bin Ammardan rivayet etti. Dedi ki:Cafer bin Muhammede Kuran hakknda sordum. Dedi ki: Ne yaratktr, nede yaratlmtr. Ama Allahn szdr.(Senedi Sahihtir)Ebu Davud der ki: O Mabed bin Raid el-Kufidir. Ondan Musa bin Davud ve Ruveym bin Yezid rivayet etmilerdir.Hasan bin Sabah yle derken iittim: Ahmed bana yle demitir: nceden (Mabed) yle derdi: ibni Ebi Leyla derdi ki.(Sanrm bunu zikretmesinin nedeni, imam Mabedin ibni Ebi Leyladan rivayet ettiinin isbat iindir).Yine yle demitir:Bize Abbas bin Abdulazim tahdis etti. Dedi ki:Bize Amr bin Harun tahdis etti. Dedi ki:Sufyan bin Uyeyne Kuran hakknda sorulduunda onu yle derken iittim:O Allahn szdr(Kelamdr). Yaratlmta deildir.(Amr Saduktur. Bu nedenle Senedi Hasendir)Yine yle demitir:Bize Muhammed bin Yunus tahdis etti. Kendisi Sika(Gvenilir) idi. Dedi ki:Vehb bin Ceriri yle derken iittim: Kuran yaratlm deildir.(Grld gibi Nakil Sahihtir)Yine yle demitir:Bize Ahmed bin brahim (ed-Devraki) tahdis etti. Dedi ki:Ben, Ebun Nadr Haim bin el-Kasm yle derken iittim: Kuran Allahn szdr(Kelamdr). Yaratlm deildir.(Senedi Sahihtir)Yine yle demitir:Bize Abbas el-Unberi ve Ahmed bin Ubde tahdis ettiler. Dediler ki:Ebul Velidi yle derken iittik:Kuran Allahn szdr(Kelamdr). Allahn sz de yaratlmamtr.(Senedi Sahihtir)Yine yle demitir:Anberiyi yle derken iittim:Ebul Velid yle derken iittim:Kuran Allahn szdr. Allahtan ayr deildir.(Anberi bir nceki senedde geen kiidir. Senedi Sahihtir)Yine yle demitir:Bize Abbas tahdis etti. Dedi ki:Ebul Velid yle derken iittim:Kim kalbini Kurann yaratlm olmadna inandirmazsa, o kii slamdan kmtr.(Abbas, bir nceki senedde geen el-Anberidir. Yan Sened Sahihtir)(Burada da cehaletin mazeret olmadn gryoruz. te bu imam naslda Kurann yaratk olmadna inanmayan herkesi istisnasz tekfir etmitir. Bunlarn iine (1) Kurann yaratk olduunu syleyenler, (2) yaratk olup olmamasnda duranlar, (3) tevil edip baka eyler syleyenler, (4) E-arilerin ve Maturidilerin yapt gibi bir ksmnn yaratk olup bir ksmnn yaratk olmadn iddia edenler, (5) bu konuda cahil olup bilmeyenlerin hepsi Kafirdirler. Sadece ad gibi yaratk olmadn bilenler Mslmandrlar. te bu kanlmaz olan Selefin grdr.)Yine yle demitir:Bize Vehb bin Bakiyye tahdis etti. Dedi ki:Veki bin el-Cerrah yle erken iittim: Kuran yaratlm deildir.(Senedi Sahihtir)Yine yle demitir:Hamza bin Said el-Merruzi(el-Mervezi) tadis etti. Dedi ki:Ebu Bekir bin Ayyaa soru sordum. Dedim ki: Ey Ebu Bekir, bni Aliyyenin Kuran hakknda dedii sana ulat. Sen Kuran hakknda ne dersin?Dedi ki: Beni dinle. Vay senin haline! Kim sana Kurann yaratldn iddia ederse o kii bize gre Kafirdir. Zndktr. Allahn dmandr. Onunla oturma. Onunla konuma.Ebu Davud dedi ki: Bu Hamza ar Sika(Gvenilir), Emin birisi idi.(Senedi Sahihtir. Nasl ki imam Ebu Davudun kendisi bile Sahih olduunu belirtmitir. / aynsn imam Acurri e-eria adl eserinde zikretmitirBu imam, zikrettii sznde grld gibi ok net bir ekilde, her hangi birisinin Kfr itikadn benimsedii anda o kiinin mazeretsiz Kafir olduunu ortaya koymutur.Eer imam Ebu Bekir, kfr inancinda olan herkesi tekfir etmeyip, bazlarn mazur grseydi, bu durumda bu istisnay zikretmesi gerekirdi. Bu sznn sonunda sadece cahil ve tevil eden kii hari, bunlar direk tekfir edilmez, veya Hccet ikamet etmeden nce tekfir edemezsin gibi bir ey demesi gerekirdi. Ama bunu demedi. Bunu dememeside, mutlak manada Kfr szn syleyeni tekfir ettiini gstermektedir. Allaha krler olsun.)Yine yle demitir:Bize Muhammed bin Hallad el-Bahili tahdis etti, dedi ki:Vekinin, (Kafir Cehmi) Mirrisiye Minada yle dediini duydum: Eer bu kii hakknda sorulsam onun tvbe ettirilmesini emrederdim. Eer tvbe ederse (braklr). Yoksa onun kannn aktlmasn, veya ldrlmesini, veya armaha gerilmesini emrederdim.(Senedi Sahihtir)Yine yle demitir:Bize Abbas bin Abdulazim tahdis etti. Ona:Muhammed bin Yahya tahdis etti. Dedi ki:Muaz bin Muaz yle derken iittim:Kim Kuran yaratlmtr derse, o kii Yce Allah(n Dinine gre) Kafir olmutur.(Senedi Sahihtir)Yine yle demitir:Bize Ahmed bin Sinan el-Vasiti ve Abbas el-Anberi tahdis ettiler. Dediler ki:Bize az bin Yahya tahdis etti. Dedi ki:Yezid bin Harunu yle derken iittim:Kim Kuran yaratlmtr derse, ondan baka bir ilah olmayan Allahn adna yemin olsun ki o kii Zndktr.Veya dedi ki: Bende(benim inancma gre) Zndktr.(Senedi Hasendir. mam az Saduktur. Kalan Raviler ise Gvenilirlerdir)Yine yle demitir:Bize Ahmed bin Sinan tahdis etti. Dedi ki:Bana mer bin Osman bin Asm dedi ki:Yezid bin Harunu yle derken iittim:Kim Kuran yaratlmtr derse, o kii Kafirdir.(Senedi Sahihtir)Yine yle demitir:Rabi bin Sleyman el-Mezziniyi yle derken iittim:Ebu Yakub el-Buveytiyi yle derken iittim:Kim Kuran yaratlmtr derse, o kii Kafirdir.(Senedi Sahihtir)Yine yle demitir:Ahmed bin Salihe Kuran yaratlmtr diyen hakknda sordum. Dedi ki: Kafirdir.(Nakil Sahihtir)mam Hallal es-Sunne adl eserinde yle demitir:Bize Ubeydullah bin Ahmed bin Hanbel haber verdi. Dedi ki:Bana Ahmed bin brahim tahdis etti. Dedi ki:Bana Muhammed bin Nuh el-Madrub tahdis etti. O da:Kad olan Mesudiden rivayet etti. Dedi ki:Mminlerin Emiri Harunu yle derken iittim:Bana ulatna gre Bir el-Merrisi Kurann yaratk olduunu sylyormu. Allaha yemin olsun ki bu kiiyi bana brakn. Eer ben onu bulursam, hi kimsenin ldrmedii bir ekide onu ldreceim.(Senedi Sahihtir. 5.clt. 113.s.mam Ahmedin olu Ubeydullah ile, mam Ahmedin kardeinin olu Hanbelin olu Ubeydullah arasnda far vardr. kisi farkl kiilerdir. mam Ahmedin olu Ubeydullah Gvenilir bir Ravi iken, mam Ahmedin kardeinin olu Hanbelin olu Ubedullah mechul ve bilinmeyen bir Ravidir. Ayrca Hanbelin olunun ad Ubeydullahm, yoksa Abdullahm ihtilaf edilmitir. Bunuda kartrlmamas iin zikrettim.)mam Zehebi Tarihulislam adl eserinde imam Ahmedin u szn nakletmitir:Bizden nceki Selefimizden bir den fazlasndan yle dedikleri rivayet olunmutur: Kuran Allahn szdr. Yaratk deildir. Benimde grm budur.Ben Kelamclardan deilim. Bu konuda konuulan hi bir eyide doru grmyorum. Sadece Allahn kitabnda, veya Peygamberin s.a.v. szlerini, veya ashabnn (arkadalarnn), veya tabiinlerin szlerini doru gryorum. Bunlar dnda konumak ise vlecek bir ey deildir.(Bearn tahkiki ile olan bsk. 5.clt. 1049.s. / mam Zehebi bunu mam Ebu Nuaym el-Asbahaninin Hilyetul Evliya adl eserinden nakletmitir. 9.clt. 219.s. mam Ahmedin bu sz, Mminlerin Emiri imam Mutevekkile r.h. gnderdii mektubundan alntdr. mam Zehebi, bu rivayetin senedinin Sahih olduunu sylemitir)Kuran Allahn szdr deyipte susan kii Kafirdir. Taki her hali ile yaratk olmadn kabul edene kadarmam Ebu Davud, Mesailul imami Ahmed adl eserinde yle demitir:mam Ahmede kiinin (Kuran hakknda) Allahn kelam(sz) deyip sonrada susmas hakknda sorulduunda yle dediini duydum:Neden susacakm? nsanlarn bu gn bana gelenler olmasayd susabilirdi. Ama madem ki bu konularda konuuldu, o zaman neden konumayacaklar?(Nakil Sahihtir)Yine yle demitir:Kuteybe bin Said (Kurann yaratk olup olmama meselesinde susanlar, yani) Duranlar hakknda soruldu. Bunun zerine onu yle derken iittim:Bunlar, (Ebu Davud aklama babndan der ki) yani Vakfalar (imam Kuteybenin szn zikretmeye devam eder) onlardan daha erlilerdir(yani daha tehlikelilerdir).(imam Ebu Davud, imam Kuteybenin onlardan derken kimi kasd ettiini yle aklar) Yani Kurann yaratk olduunu syleyenler(den daha erlilerdir).(Nakil SahihtirBu Kuteybe ile, ibni Kuteybe diye bilinen Mukilul Hadis ve Edebul Katib gibi kitablarn sahibi olan kiiyi kartrmamak lazm. Kuteybe bin Said, Buharinin ve Ebu Davudun ve bunlarn tabakalarndakilerin hocasdr. bni Kuteybe ise bunlardan sonra yaamtr. kisini birbirleri ile kartrlmamas gerekir. kiside mmetin byk alimlerindendirler. Elbetteki Kuteybe bin Said, ibni Kuteybeden ok daha byk bir Alimdir.)Yine yle demitir:Ben, Osman bin Ebi eybeyi yle derken iittim:(Kuran) Allahn szdr deyipte susanlar var ya, onlar onlardan daha erlilerdir(tehlikelilerdir).(imam Ebu Davud onlardan derken maksadn yle aklar) Yani Kuran yaratktr diyenler(den daha erlilerdir).(Nakil Sahihtir)Yine yle demitir:Ben, Ahmed bin Salih el-Msriye Kuran Allahn szdr deyipte, yaratk olup olmamasnda susanlar hakknda sordum. Dedi ki:Bu kii (Kurann yaratk olup olmamasnda) phe iindedir. (Bu konuda) phe iinde olanda Kafirdir.(Nakil Sahihtir)Yine yle demitir:Amed bin brahim yle demitir:Mslmanlarn en hayrllarndan olan Muhammed bin Mukatil el-Abbadani (Kurann yaratk olup olmamasnda) duranlar haknda yle dedi:Onlar bana gre Cehmiyyelerden daha erlilerdir.(Senedi Sahihtir. Ahmed bin brahim, bin Kesir bin Zeyddir. Byk bir alimdir)Yine yle demitir:Abdullah bin Muhammed, Ebu Muhammed ed-Daifiyi yle derken iittim:te Hariciler (sapklklarn yayma adna) oturdular. Onlar en pis Haricilerdirler(Heralde kendi blgelerindeki Haricilerden bahsediyor).Cehmiyyelerde (sapklklarn yayma adna) oturdular. Bunlarda (Kurann yaratk olup olmamasnda) susanlardr.(Nakil Sahihtir)Yine yle demitir:shak bin brahim bin Rahuyehi yle derken iittim:Kim Ben Kuran yaratlmtr, veya yaratlmamtr demem derse, o kii Cehmidir.(Nakil Sahihtir)Yine yle demitir:Ben Ahmede Badaddan bir tane adamn selam verdiini grdm.Ebu Davud der ki: Bana ulatna gre bu kii Ebu Bekir el-Megazilidir. Yine bana ulatna gre (Kurann yaratk olup olmamasnda) duranlardanm.Bunun zerine (imam Ahmed) yle dedi: Defol, bir daha sakn kapma geldiini grmeyeyim.(Ebu Davud der ki)Byle ok sert konutu. Onun selamnda almad. (imam Ahmed) Ona yle dedi:Sana da merin Sabige yaptnn yaplmasna ne kadar ihtiyacn var!Bunun zerine evine girdi ve kapy kapatt.(Ebu Davud der ki) Baz ashabm (imam Ahmed konuurken) merin Sabige dediini zikrettiler(Yani Ebu Davud imam Ahmedin ne dediini duysada bu iki kelimesini tam anlamam. Bunun zerine mecliste olan bazlar imam Ahmedin ne dediini imam Ebu Davuda beyan etmiler. mam Ebu Davudda nakildeki titizliinden bunu zikretmitir. Allah ona rahmet eylesin).(Nakil Sahihtir)(Hz. mer Sabig adl bir kiiyi dvd nakledilir. mam Ahmedde burada o kiiye merin r.h. o dvmesini hatrlatr. Bunu imam Laleki erhi usulu itikadi Ehi Snnet adl eserinde, imam bni Battada el-bane adl eserinde rivayet etmilerdir. mam Ahmedin bu sz, Hz.merin Sabigi dvmesi hakkndaki rivayetleri en azndan Hasen derecesinde grdn gstermektedir)Yine yle demitir:Ahmede yle denilirken iittim: Flanca kii sana u konuda bir eyler yazm. Bu adamda (Kurann yaratk olup olmama konusunda) sustuu soynelinen bir Muhaddis idi.(imam Ahmed) Dedi ki: Eer o kii o gr zere ise, ben yle kiileri sevmem.Ona denildi ki: Belki iinde bir ey vardr?Bunun zerine kitabn getirilmesine izin verdi.(Nakil Sahihtir)Yine yle demitir:Ahmede syle derken iittim: Flanca kii, yani u adam senin ona (Kurann yaratk olup olmama meselesinde) susmasn emrettiini rivayet ediyor.Dedi ki: Ben bu meselenin ne demek olduunu zaten sonradan rendim.(veya: Ben bu adam zaten sonrada tandm. Ama sanrm kasd edilen ilk eviridir)Bazenleri bir insan bana bir ey hakknda sorduunda susuyorum. Sadece o konuda konumaktan nefret ettiim iin susuyorum.(Nakil Sahihtir)(mam Ahmedin Kurann yaratk olup olmamas meselesinde susanlarn grnn ve inancnn ne olduunu ilk gnlerde bilmemesini bilmek ok nemlidir. Demek ki bir ok kii imamn bu kiilerin szlerini anlamadan nceki gnlerde zikrettii szlerini rivayet edebilirler. Bu nedenle yaplmas gereken imam Ebu Davud gibi imam Ahmedin bolca yannda kalm, szlerini ve ne dediini anlayan kiilerin rivayetlerinin kabul olmas ve dier rivayetlerden ncelikli olmas gerekmektedir.)Azmdan kan Kuran yaratktr diyenlerin kfrndeki ihtilafmam Hallal es-Sunne adl eserinde yle demitir:Bize Ebu Bekir el-Mervezi haber verdi. Dedi ki:Ebu Abdullah yle derken iittim:Cehmiyyeler frkaya ayrlmlardr.Kuran yaratktr diyenler.Bunda (Kuranda) phe edenler.(Kuran okurken) azmzdan kan Kuran yaratktr diyenlerdir.(mam Mervezi der ki) bundan sonra Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel) dedi ki: Bunlar Vakfadr demeyiz. Bunlar phe edenlerdir (deriz).Derim ki: mam Hallal bu nakli hem Merveziden, hemde Hanbelden yapmtr. Hanbelin rivayetine gre imam Ahmedin sznn sonu u ekildedir:Bunlarn hepsinin dedii eyler ayndr.(Nakil Sahihtir. mam Hanbel teferrd ettiinde Hasendir. Ama imam Mervezinin mutabaa etmesi senedin Sahih olduunu gsterir. Burada da imam Ahmedin Azdan kan Kurann yaratk olduunu syleyenleri tekfir ettiini grmekteyiz. 5.clt. 125.s.)mam Ebu Yala btaluttevilat adl eserinde yle demitir:Bize Ebu Hafs (mer bin Muhammed) tahdis etti. Dedi ki:Bize Ebu Cafer Muhammed bin Davud (el-Missisi) tahdis etti. Dedi ki:Bize Ebu bekir el-Mervezi haber verdi. Dedi ki: (Yukardaki imam Ahemdin szn zikretmitir)(Ebu hafs Saduktur. Bylelikle Senedi Hasendir. Ama yukarda imam Hallaln rivayetini glendirmektedir)mam Ebu Yala bir nceki Senedin ayns ile unu rivayet etmitir:(Mervezi yle demitir) Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel)a yle dedim: Bizim ashabmdan olan bir adam kendi kz kardeini bir tane adam ile evlendirmitir. O adamda Lafziyyelerden km. yle diyormu: Azmdan kan Kuran yaratlmtr. Ve o kii Hadis de yazm.Bunun zerine Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel) yle demitir: Bu kii Cehmi bir kiiden daha erlidir.Dedim ki: kisinin aras ayrlsnm?Dedi ki: Evet.Dedim ki: Kzn kardei ikisinin arasn ayracakm.Dedi ki: Gzel yapm.(mam Ahmed) yle dedi: Cehmiyyelere ilan edin ki: Onlarn bu sznn sonu, bana uymuyor.Dedim ki: Kerrabisi diyormu ki: Kim Azmdan kan Kuran yaratlmtr demezse Kafir olur.(mam Ahmed) Dedi ki: Halbuki kendisi Kafirdir.(mam Ahmed) Dedi ki: Bir el-Merrisi ld. Yerine Hseyin el-Kerabisi geti.(Senedi Hasendir)Yine mam Ebu Yala, bir nce zikredilen Ebu Hafs kanal ile, o da Ebu Caferden yle dediini nakletmitir:Ebu Zuher Muhammed bin Zuheyri yle derken iittim: Kuran her yn ile Allahn szdr ve yaratlmamtr. Kimde bunu derse Yani lafzm(dan kan yaratktr derse) bu o her ynnn iine girmektedir.(Senedi Hasendir.Yani bizler Mslmanlar olarak her yn ile Kuran yaratk deildir deriz. Azmdan kan yaratktr diyenler ise her yn ile yaratktr demiyorlar. Bylelikle Kafir oluyorlar)mam Ebu Davud, Mesailul imami Ahmed adl eserinde (Mesailinde) yle demitir:Ben, Ahmedin Lafziyyeler aleyhinde konutuunu, onlarn szn inkar ettiini grdm.Ona Harun dedi ki: Ey Abdullahn babas(Ahmed bin Hanbel), bunlar (Lafziyyeler) Cehmiyyemi?Bunun zerine (imam Ahmed) onlar ve onlar demeye balad. Her hangi bir ey tasrih etmedi. Yine onun (Harunun) onlar (Lafziyyeler) Ceymiyyelerdir sznde inkar etmedi.(Nakil Sahihtir)(Lafziyye, Azmzdan kan Kuran yaratlmtr diyenlere denir. mam Ahmed byle diyenleri sapk ve Kafir grmektedir.mam Buharininde azmdan kan Kuran yaratktr dediini iddia edenler olsada, onun byle dedii asla sabit deildir. Malesef sonradan treyen E-ariler ve baka bidat frkalar, Azmzdan kan Kuran yaratktr diyenlerin szlerini delil olarak alp, Kurann harflerinin ve sesinin yaratk olduunu sylemilerdir. Buda imam Ahmed gibi Selef ulemasnn inancna gre ak kfrdr. Bunda icma etmilerdir. mam Ahmedde Azdan kan Kurann yaratk olduunu iddia edenlerin szlerinin byle kfre gideceini anlad iin bunu demeyi caiz grmemitir.mam Ahmedden gelen baz rivayetlerde bu kiilerin Cehmiyyeden olmasnda sustuu sylenmesine gelince, bunlarn hepsi bu kiilerin szlerini anlamadan ncedir. Ama bu kiilerin szlerini ve ne demek istediklerini anladktan sonra bu kiilerin kfrnde tereddt etmemitir.Zaten genellike azdan kan Kurann yaratk olduunu syleyenler, Kurann harflerinin yaratk olduunu iddia edenlerdir.Kurann harflerinin ve sesinin yaratk olduunu iddia edenin kfrnde, Selef ulemas arasnda ittifak vardr. Ama sadece azmdan kan Kuran yaratktr diyenler arasnda ihtilaf etmilerdir. Bunada ok dikkat edilmesi gerekir.Ayrca bilinmesi gerekir ki insanlarn fiilleri yaratlmtr. Kiinin seside yaratlmtr. Allah c.c. yle buyurmutur: ve Allah sizi ve yaptklarn yaratandr(Saffat suresi 96.ayet). Kurann yaratk olmamas ile, kiinin fiillerinin yaratk olmas arasndaki fark ayrmamz gerekmektedir. Yine bilmemiz gerekir ki bizim gibi yaratklarn yaratk olmayan Kuran okumalar, Kuran yaratk yapmaz. En dorusunu Allah c.c. bilir.Bir kiini Mslman olarak kalmas iinde Kurann yaratk olmadn bilmesi yeterlidir.)Yine yle demitir:Bize Ahmed bin brahim tahdis etti, dedi ki:Ahmed bin Hanbele soru sordum. Dedim ki: u biz Kuran (okurken) azmzdan kan lafzlar yaratktr diyenler var ya, (onlar hakknda ne dersin) ?Dedi ki: Bu Cemiyyelerin sznden daha tehlikelidir. Kim bunu (azdan kan Kurann yaratk olduunu) iddia ederse, Cibrilin s.a.v. Peyagmbere yaratk bir ey getirdiini iddia etmi olur. Yine Peygamberinde s.a.v. yaratk bir ey ile konutuunu iddia etmi olur.(Senedi Sahihtir)Yine yle demitir:Bize Yakub bin brahim tahdis etti.Ona Ahmed bin Muhammed bin Hanbel yle demi:(Azdan kan Kurann yaratk oluunu iddia eden) Lafiyyeler, Cehmin sznn etrafnda dnmekteler. Onlar Cibrilin s.a.v. yaratk bir ey getirdiini iddia etmekteler. nk yaratk olan (Cibril) onu (Kuran) Muhammede s.a.v. getirmitir(yani bu nedenle azdan kan Kuran yaratktr derler).(Senedi Sahihtir)Yine yle demitir:shak bin brahim bin Rahuyehi Lafziyyeler(Azdan kan Kuran yaratktr diyenler)den bahsetiini, bunun zerine onlarn Bidat olduklarn sylediini iittim.(Nakil Sahihtir. mam Ebu Davud bu nakili iki sefer nakletmitir)Yine yle demitir:Ahmed bin Salihin yannda Lafziyyeler hakknda sorulduunda yle dedi:Onlar Bidat sahipleridirler. Onlara Bidatlarn bir ksm girmitir.(Nakil Sahihtir)mam ibni Hani, Mesailin yle demitir:Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel) yle derken iittim: Kim azmdan kan Kuran yaratkr derse, o kii Cehmidir.(Nakil Sahihtir. / Mevsuatu Akvalul mami Ahmed fil Cerhi Vet tadil 11.clt. 79.s.)Allahn ses ile konutuunu inkar eden kii Kafirdirmam Abdullah bin Ahmed bin Hanbel, es-Sunne adl eserinde yle demitir:Ben, babama Allahin ses ile konusmadigini iddia eden bir grup hakkinda sordum.Babam dedi ki: Elbette Allah ses ile konumutur. Bu Hadisleri geldii gibi rivayet ederiz.Yine babamyle demitir: ibni Mesudun Hadisi Allah azze ve celle konutuu zaman, onun (konumas) dzbir tanstne (srtnen) demir(in sesi) gibidir.Babam dedi ki:te Cehmiyyeler bunu inkar ediyorlar.Yine babamyle demistir: Onlar (Cehmiyyeler) Kafirdirler.nsanlari kandrmayaalyorlar. Kim Allahin konumadniddia ederse o Kafirdir.Ama bizler bu Hadisleri geldigi gibi rivayet ederiz.(mam Abdullahn bu szn, Sunnet adl eserinden naklettim. mam Zehebi Tarihulislam adl eserinde de zikretmitir. Bear bsk. 5.clt. 1024 .s.Derim ki: Bu rivayet grld gibi Sahihtir. Buradan anlarz ki imam Ahmede r.h. gre kim Allahn ses ile konutuunu inkar ederse Kafir olur.Ayrca yine anlarz ki imam Ahmede gre Sfatlarn manas bilinmektedir. Ama nasl olduu ise bilinmemektedir.)mam Allame Ebu Yala el-Hanbeli r.h. btalut Tevilat adl eserinde yle demitir: Cemaatin rivayet etiine gre Ahmed (Allahn) Ses (ile konutuunu) sylemitir.mam Muhammed bin Ebi eybe, imam Ali bin el-Mediniye sorduu sorular yazd Mesailinde yle demitir:Aliyi (el-Mediniyi) Minberin stnde iken yle derken iittim:1- Kim Kuran yaratktr derse Kafir olmutur(veya: O kii Kafirdir).2- Kim Allah azze ve celle grlmeyecektir derse Kafir olmutur(veya: O kii Kafirdir).3- Kim Allah azze ve celle Musa ile Hakiki bir ekilde konumad derse Kafir olmutur(veya: O kii Kafirdir).(Nakil Sahihtir)(hakiki konumakta ancak se ve harf ile olabilir. Zaten Kuran bize Allahn Musa ile ses ve harf ile konutuunu haber vermitir.Buradan da gnmzn E-arilerinin ve Maturidilerinin Kafir olduunu renmekteyiz. Onlar Allahn gerek manada konutuunu inkar etmektelerdir. Ayrca Selef ulemas bu kiilerin kfrnde kati bir ekilde icma etmilerdir. Buda onlarn szlerinden aka anlalmaktadr)Allahn her an istedii ekilde konuma sfatmam Ebu Davud, Mesailul imami Ahmed adl eserinde yle demitir:Ben, Ahmed bn Hanbeli yle derken iittim, dedi ki:(Cehmiyye frkasnn byklerinden olan)Bir el-Merrisinin yapacan yapt gnlerde, Abdurrahman bin Mehdiyi yle derken iittim:Kim Allahn Musa ile konumadn iddia ediyorsa, tvbe ettirilir. Eer tvbe ederse (braklr). Yoksa boynu vurulur.(Nakil Sahihtir / Aynsn imam Abdullah el-lel adl eserinde babas imam Ahmedden, o da imam Abdurrahmandan rivayet etmitir 4796.s.)(Bu nakilden anlarz ki, Cehmiyyeler nasl ki bu gnde Allahn konutuunu inkar ediyorlarsa, o gnlerde de inkar ediyorlard. Cehmiyyeden olan kii Allahn Musa ile o anda konutuunu kabul etmedii mddete Kafirdir.Malesef gnmzde yaayan btn Mtezile ve Eariyye ve Maturidiyye frkalar, Allahn Musa ile konutuunu kabul etmemekteler. Bu nedenle bunlarn hepsi imam Ahmedin ve selefin mezhebine gre kafirdirler.)Allah gklerin stnde, Arnn zerindedir. Bunu inkar eden Kafirdirmam Ebu Davud, Mesailul imami Ahmed adl eserinde yle demitir:Ahmed bize tahdis etti. Dedi ki:Bize Nuh bin Meymun tahdis etti. Dedi ki:Bize Bukeyr bin Maruf tahdis etti. O da:Mukatil bin Hayyandan. O da:Dahhaktan (Allahn) u ayeti hakknda ( kiinin gizli konutuu yerde drdncs mutlaka Odur. Be kiinin gizli konutuu yerde altncs mutlaka Odur) yle demitir:O Arnn zerindedir. lmi ise her yerdedir.(Senedi Hasendir. Senedindeki Bukeyr Saduktur)Yine yle demitir:Bize Ahmed tahdis etti. Dedi ki:Bize Surayc bin Numan tahdis etti. Dedi ki:Bize Abdullah bin Nafi tahdis etti. Dedi ki:Malik dedi ki:Allah semadadr(Gktedir). lmi ise her yerdedir. Onun ilminden hibir mekan ayr deildir.(Senedi Sahihtir. ok kuvvetlidir. Abdullah, imam Malikin szlerini en iyi bilen kiilerden birisidir)mam Hallal es-Sunne adl eserinde yle demitir:Bana Abdulmelik el-Meymuni haber verdi. dedi ki:Ebu Abdullah Ahmede yle diyen kii hakknda sordum: Allahu teala Arnn zerinde deildir.Bunun zerine (imam Ahmed) dedi ki: Bunlarn sznn hepsi kfr stnde dnp duruyor.(Senedi Sahihtir. Bunu imam Hallal Es-Sunesinde rivayet etmitir. Ama bu rivayeti basl nushada bulamadm. Ama el yazl nushada ise mevcuttur. El-mesail verresail el merviyyeti anil mami Ahmede fil Akide adl eserde bu nakil bulunmaktadr. 1.clt. 318.s.)mam Ebu Bekir el-Mervezi el-lel adl eserinde yle demitir:Bize (Abdulmelik) el-Meymuni tahdis etti. Dedi ki:Ona (imam Ahmede) ikimiz tek kaldmzda, onun beni anlayaca, benimde onu anlayacam bir vakitte dedim ki: Ey Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel) :Bizler bu Cehmiyyelerden ok fazla ektik.Sen Allah Arn zerinde deildir diyen kii hakknda ne dersin?Dedi ki: Bunlarn szlerinin hepsi Kfrn stnde dnmektedir.Dedim ki: Sen Allah Musa ile (hakiki bir ekilde) konumad diyen kii hakknda ne dersin?Dedi ki: Kafirdir. Bunda hi phe yoktur.Dedim ki: Kim Allahn isimleri sonradan meydana gelmitir derse?Dedi ki: Kafirdir.Sonra (imam Ahmed) bana dedi ki: Allah (ismi) onun isimlerindendir. (kim) Allahtan olan eyin sonradan olduu(nu sylerse) , o kii Allahn yaratk olduunu sylemi olur.(mam Meymuni dedi ki: ) Bunun zerine (imam Ahmed) onlarn bu dediklerini ktledi.Onlar tekfir etmeye balad. Ve unu okudu (Allah sizin ve sizden nce gelen babalarnzn Rabbidir)(Saffat suresi 126.ayet).Bundan sonra (imam Ahmed) bir tane daha ayet okudu.(Ben, mam Ahmede) Dedim ki: Birisi Allah nceden vard. Bilmek diye bir eyde yoktu derse? (Hkm nedir?)Bunun zerine (mam Ahmedin) yznn hepsi nceden deyimedii gibi deyiti. Bunu dediimde daha fazla hali deiti ve siniri geldi. Sonrada bana dedi ki: (bunu diyen) Kafirdir.Ve yle dedi: Ben, her gn bu kavmin (Kafir olduklarnda) basiretim oalyor.(Nakil Sahihtir)mam Buhari, Halku Efali el-bad adl eserinde, mam Muhammed bin Yusuf (El-firyabi)un yle dediini rivayet etmitir:KimAllah Arnn uzerinde deildir derseKafirolur.KimdeAllahin Musa ile konutuunu inkar ederseKafirolur.(mam Muhammed, mam Buharinin hocalarndandr. Bylelike sened Sahihtir)Allah Had (snr) ile Arnn zerindedirmam Ed-diti el-hanbeli isbatu el-had lillah adleserindeyle demitir:Ve imam Ahmedden Allah hakkinda Haddinolduunu isbat etmesi sahih birekilde zikredilmitir.mam Ebu bekir El-hallal sahih senedler ile rivayet etmitir.mam Hallah dedi ki: Bize Ebu bekir el-Mervezi haber Verdi, dedi ki:Ebu Abdullah(yani Ahmed bin Hanbeli)yle derken iittim:Ali bin Hasendenyle rivayet olundu ki, o da ibni Mubarekten(rivayet ettiine gre, yle dedi):Abdullah bin Mubareke sordum, Rabbimizi nasil bilmeliyiz?Dedi ki: Yedi kat ggnstnde Arna istiva etmibir sekilde bilmeliyiz.Dedim ki: Ama Cehmiyyeler diyor ki:Bu byledir (yani:Allah oradadr. Ama aynekilde heryerdedir).Bununzerineyle dedi: Bizler Cehmiyyenin dediini demiyoruz. Bizler diyoruz ki: O odur. (Yani:Allah Allahtr ve her yerde deildir).Dedim ki: Had ilemi? (HaddiSnrvarmidir).Dedi ki: Evet, Vallahi Had ile.Dedi ki(yani Ahmed bin hanbel):Bu szbana ulat.Ravi dedi ki: ve bu szbeendi(yani imam Ahmed beendi).Sonrada Ebu Abdullah Ahmed bin Hanbelu ayetleri okudu:210 Onlar sadece gzetiyorlar ki, Allah, buluttan glgelikler iinde meleklerle birlikte geliversin de i bitiriliversin. Halbuki btn iler Allaha dndrlp gtrlr.(Bakara suresi).22 Rabbinin geldii ve melekler saf saf dizildii zaman(Fecr suresi).Derim ki: Yine imam Ed-diti, bu konudaki imam Ahmedden gelen baka rivayetleride zikreder. mamn zikrettii senedlerin ou sahihtir. Bu ekilde iki rivayetinde sahih olduunu anlarz.mam Hallal es-Sunne adl eserinde, Ubeydullah bin Hanbelden, o da babas Hanbelden, o da imam Ahmedden uzun bir szn nakletmitir. inde yle gemektedir:te bu Allahu tebareke ve tealann sfatlardr. Kendi nefsini bu ekilde vasfetmitir. Bunlar asla reddedilmez. O snrsz bir ekilde Arnn stndedir. Nasl ki onun dedii gibi Sonra Arnn zerine istiva etmitir(Araf 59.ayet)(Bunu eyhulislam ibni Teymiyye el-Fetava el-Kubrada bulunan bir risalede zikretmitir. 6.clt. 399.s. / Aynsn Beyan Telbisul Cehmiyye adl eserinde de zikretmitir. 1.clt. 430.s. Hanbelin olu mechuldur. Bu nedenle Sened Zayftr.Sonra ibni Teymiyyenin Ubeydullah Abdullah diye isimlendirdiini grdm. Evet. mam Zehebi Tarihulislam adl eserinde bu Ravinin adn Hallal bir keresinde Ubeydullah diye, bir keresinde de Abdullah diye rivayet ettiini zikreder. Beyan telbisul Cehmiyye. 2.clt. 163.s.Mecmu el-Fetavada olan bir risalesinde ise Hanbel bin shakn e-Snnet adl eserinde yle dediini nakleder: Rabbimiz vasfsz ve snrsz bir ekilde Arnn zerindedir(5.clt. 496.s.).Derim ki: Eer bu kitabn senedi Sahih ise, o zaman bilindii gibi Hanbel Saduktur. mam Ahmedden de Gvenilir imamlar tam tersini nakletmilerdir. Nasl ki Mervezini rivayetini grdk. Bu nedenle Hanbelin bu rivayetine iltifat edilmez. Yani bu rivayet az hkmndedir. azda zayftr. mam ibni Teymiyyede bu rivayet ile ondan gelen Sahih rivayetler arasn birletirmeye almtr.Bizler zaten bu rivayetle diyerlerini cem etmeye alrsak, bu durumda Allahn Arnn zerindeki snrnn ve haddinin ne kadar olduunu bilmediimizi kasd ettiini syleyeceiz. nk zaten Hanbelin rivayetinde vasfsz ve snrsz diyor.Eer bu az ve zayf rivayeti direk alacak ve kabul edecek olursak, Allah hi bir eyle vasfetmememiz gerekiyor. Buda imam Ahemdin kendi inancna gre kfrdr. Keza Allahn dinine grede kfrdr. nk bunu demek Allahn sfatlarn inkar etmektir.te imam Ahmed burada nasl vasfsz derken insanlarn aklnn ulaamayaca vasf kasd etmise, ayn ekilde snr derken de Allahn snrnn nasl olduuna bizim aklmzn ulaamayacan kasd etmitir. Yani Allahn snrnn olmadn iddia etmemitir. Bunuda derken, bu rivayetin zayf olduunu unutmamak gerekir.Ayrca Allahn snr var derken, kasd ettiimi, Allahn yaratlarndan ayr olmasdr. Cehmiyyeler ise Allahn snr olmadn, bu nedenlede her yerde ve hatta bizim iimizde bile olduunu sylerlerdi. Bizlerdeonlara muhalefet ederek Alllahn zatnn snr olduunu syledik. En dorusunu Allah c.c. bilir.)Allah c.c. ahirette grlecektir. Bunu inkar eden Kafirdirmam Ebu Davud, Mesailul imami Ahmed adl eserinde yle demitir:(Allah) Grmek hakknda Ahmedin yannda bir adamn szleri zikredildi. Bunun zerine sinirlendi ve yle dediini iittim:Kim (Ahirette) Allah grlmeyecektir derse Kafir olur.(Nakil Sahihtir.Burada da imam Ahmedin kfr ileyen herkesi tekfir ettiini anlyoruz. Eer cahili veya tevil ile diyeni mazeretli grseydi, keza baz insanlar iin hccet ikamet olmadna inansayd, bu szn bu ekilde genel kullanmas doru olmazd. Aksi takdirde yalan sylemi olurdu)Yine yle demitir:Ahmede bir adamn Ebu Atufdan tahdis edilen bir Hadis hakknda sz edilirken dinliyordum. (Bu tahdis edilen Hadis) Yani Allahn ahirette grlmeyecei ile ilgili. Bunun zerine (Ahmed) dedi ki:Bu gn bu Hadis ile tahdis edene Allah lanet etsin.Sonrada dedi ki: Allah bunu rezil etsin.(Nakil Sahihtir.Bu konuda rivayet edilen Hadiste uydurmadr. Nasl ki imam Hallal bu konuda lel adl eserinde imam Ahmedden daha tafsilatl nakiller yapmtr. Bu kitabn muhtasarn imam Ebu Abdullah el-Makdsisi, el-Muntahab Min lelil Hallal bal altnda yazmtr. Bu muhtasarda gnmze kadar ulamtr. inde ok deerli bilgiler mevcuttur. Bazlarn bu risalemizde zikrettik.)Allahn sfatlarnn manas bilinir, ama nasl olduu bilinmezmam shak bin Mansur el-Mervezi, imam Ahmed bin Hanbelden ve imam shak bin Rahuyehden naklettii rivayetlerde (Mesailul imami Ahmed bin Hanbel ve shak bin Rahuyeh) yle demektedir:Ahmede Allah ondan raz olsun yle dedim:Allahu tebareke ve teala ismuhu her gecenin sonundaki te birinde Dnya semasna iner.Sen bu Hadisleri sylemiyormusun(Dru olduuna inanmyormusun-Byle itikad etmiyormusun)?Ve Cennet ehli Rableri azze ve celleyi greceklerdir (Hadisine).Yz ktlemeyin, phesiz ki Allah azze ve celle Ademi kendi suretinde yaratt (Hadisine. Bu Hadisin manasda u ekildedir) Yani Alemlerin Rabbi(nin suretinde yaratt).Ve Ate (Cehennem) Rabbi azze ve celleye ikayette bulundu. Taki Allah ona ayan koyana kadar (Hadisine).Ve phesiz ki Musa Aleyhisselam lm Meleine Aleyhisselam tokat att(Hadisine inanmyormusun?)mam Ahmed (bu zikrettiim eyler hakknda cevaben) dedi ki:Bunlarn hepsi Sahihtir.(Bunlar imam shaka zikrettiimde) shak yle dedi:Bunlarn hepsi Sahihtir. Bunlar (bu Hadisleri) sadece Bidat birisi, veya zayf grl birisi brakabilir.(4675.s.)(Derim ki: Bu Hadisleri brakmak ve terk etmek, her hali ile brakmay iermektedir. Kii bu Hadisleri ister tevil ederek manasn deitirip reddetsin, isterde Hadisin metnini reddetsin. Her iki halde de Hadisleri brakm ve terk etmi ve muradndan ayrm olur.Bu gemi rivayeti dikkatlice okursak, imam Ahmed ile imam shakn sfat Hadislerine manalarn bilerek iman ettiklerini grm olacaz. Buda ok nettir. Nasl ki imam Mervezi r.h. Allahn Ademi kendi eklinde yaratma Hadisini imam Ahmede ve imam shaka aklayp bundan kasd olann Hadisin zahirinin delalet ettii gibi Ademin Allahn sureti zerine yaratldn sylemitir. mam Ahmed ile imam shak ise bunu asla inkar etmeyip kabul etmilerdir. Buda aktan bu imamlarn Sfat Ayetlerine ve Hadislerine manalarn bilerek iman ettiklerini gstermektedir.)mam Acurri e-eria adl eserinde yle demitir:Bize Ebu Muhammed Abdullah bin Abbas et-Tayalisi tahdis etti. Dedi ki:Bize shak bin Mansur el-Kusec tahdis etti. Dedi ki:Ahmede yani ibni Hanbele yle dedim:Rabbimiz tebareke ve teala her gece, gecenin sondan te biri kaldnda dnya semasna iner. Sen bu Hadislerde geeni demiyormusun?Ve yine Cennet ehli grecekler, yani rablerini grecekler (Hadisine inanmyormusun)?Ve yz ktlemeyin, nk Allah azze ve celle Ademi kendi sureti zerine yaratt(Hadisine inanmyormusun)?Ve Ate (Cehennem) rabbine azze ve celle ikayet etti, taki (Rabbin) onun iine ayan koydu(Hadisine inanmyormusun)?Ve Musa lm meleyine tokat att.Ahmed dedi ki:Bunlarn hepsi Sahihtir.shak dedi ki:Bunlar Sahihtir. Bunlar sadece bir bidat, veya zayf grl birisi inkar edebilir.(Senedi Hasendir. nk Abdullah Hasen derecesindedir. shak bin Mansur el-Kusec, mam shak el-Mervezidir. Yani bir nceki rivayeti yapan kii budur.)mam Hallal es-Sunne adl eserinde yle demitir:Bize Ebu Bekir el-Mervezi r.h. tahdis etti, dedi ki:Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel)a Cehmiyyelerin (Allahn) sfat() ve (Ahirette Allah) grmek ve sra ve Arn kssas hakknda redettikleri Hadisler hakknda sordum.Ebu Abdulah(Ahmed bin Hanbel)da bunlarn hepsini tashih etti(Sahih grd) ve dedi ki:Alimler bunlar kabul etmilerdir. Bizler (Sfat Hadislerinde ve Ayetlerinde) varid olan haberleri geldii gibi kabul ederiz.Bunun zerine bende ona (Ahmede) dedim ki: Bir tane adam bu konudaki haberlere geldii gibi ekline itiraz etti(Tevil etti).Bunun zerine (Ahmed) dedi ki: Uzak tutulur(O kii ile konuulmaz ve o kiiden uzak durulur).Ve (Ahmed) yle dedi: Onun buradaki itirazda neymi ki? Haberleri geldii gibi kabul ederiz.(Senedi Sahihtir. 1.clt. 246.s.Buda net bir ekilde gibi imam Ahmedin sfat ayetlerini ve Hadislerini zahiri neyse o ekilde kabul ettiini gstermektedir. Evet, Hadis geldi ise onu o ekilde kabul ederiz.)mam bni Kudame el-Makdisi Zemmut Tevil adl eserinde yle demitir:Hallal dedi ki:Bize Mervezi haber verdi. dedi ki:Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel)a sfatlar hakknda (kuranda ve Snnette) gelen haberler hakknda sordum. Bunun zerine dedi ki:Geldii gibi zerinden geeriz.(Bu rivayet aslnda imam Hallaln es-Sunnesinde vardr. Ama baskda mevcut deildir. Senedide Sahihtir)Allahn iki eli vardrmam Abdulmelik el-Meymuni Mesailinde imam Ahmedin yle dediini nakletmitir:Allahn iki elinin iki nimet olduunu iddia edenler var ya, onun (Allahn) u szn ne yapacaklar? Ben iki elimle yarattm(Sad suresi 75.ayetin bir ksm) bu meddeddir(Yani eddelidir).(Bu nakli Mesailden Abdullah el-Halifi Tesfihu Adait Tenzih adl eserinde nakletmitir. Mesailin aslna ulaamadm. Abdulmelikte Mesailde bunu direk imam Ahmedden iitti ise Nakil Sahihtir. Grnene grede bunu direk imam Ahmedden iitmitir.Buradan da anlarz ki imam Ahmed Allahn iki el sfat olduuna iman ediyor. Ama bunun nasl olduunu bilmiyoruz. nk nasl olduuna dair bir delil gelmemitir.imam Ahmedin Sad suresindeki bu ayeti tevil edenlere reddiye olarak getirmesinin nedeni ise udur: Bu ayette el ifadesi tesniyeli, yani iki tane olarak gelmitir. Yine bu ayette iki el ifadesi eddeli gemitir. Yine bu iki el ifadesinde zamir Allaha geri dnmektedir. Yani benim iki elim eklindedir. Bununda Arapa dilinde sadece El manas vardr. Baka bir manaya gelmemektedir. Eer el ifadesi mufred olarak gelse idi, her zaman olmasada o baka manalarada hamledilebilirdi. Ama iki el eklinde geldii zaman, bunun hakiki el dnda baka hi bir manas yoktur.Burada sapk frkalarn bu ayeti tevil etmelerinde, Selefin kati icmasna ve Kurann ve Snnetin zahirine ters dtkleri gibi, ayn ekilde Arapa dilinin kurallarnada uymamlardr. Arapa dilinin kurallar, burada kasd edilenin hakiki el olduunu gstermektedir.Yine unutulmasn ki el derken bizler bu elin nasl olduunu bilmiyoruz. Bizler bunun manasnn ok az bir ksmn anlyabiliyoruz. Ama Allahn nasl olduunu kavrayamadzmz gibi, onun elininde nasl olduunu kavrayamayz. Nasl ki bir kii kapnn kulpu (yani eli) dedii zaman, duyan kii kapy grmedii mddete asla onun nasl olduunu bilemez. Eer bu keyfiyyetin nasl olduu yaratklar iin bile bilinmesi imkansz ise, nasl yerlerin ve gklerin rabbi olan Allah c.c. iin bilinebilir ki? te bizim yapmamz gereken, bu ayetlerin ve Hadislerin zerlerinden gemektir. Geldii gibide iman etmektir. En dorusunu Allah c.c. bilir. )Adem, Allahn sureti zerine yaratlmtrmam Abdullah bin Kudame el-Makdisi, imam Hallaln el-lel adl eserinden kard faydalarda (el-Muntehab Min lelil Hallal adl eserinde) yle demitir:(mam Hallal der ki)Bana Harb (el-Kermani) haber verdi. Dedi ki:shak bin Rahuyehi yle derken iittim: Peygamberden s.a.v. yle dediiSahiholarak gelmitir: phesiz ki Adem Rahmann sureti zerine yaratlmtr.Bize shak tahdis etti, dedi ki:Bize Cerir tahdis etti, o da:Ameten, o da:Habib bin Ebi Sabitten, o da:Atadan, o da:bni Ebi merden (sanrm ibni merden) , o da:Allah Rasulnden s.a.v. yle dediini rivayet etmitir: Yz ktlemeyin. phesiz ki Allah Ademi Rahmann sureti zerine yaratmtr.shak (bin Rahuyeh) yle demitir:Onun yapmas gereken, Allah Rasulunun sylediini sylemektir.(Hallal der ki) Bize Mervezi haber verdi. Dedi ki:Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel)a yle dedim: Peygamberin s.a.v. u Hadisi hakknda ne dersin: Adem onun suretinde yaratld?Dedi ki: Ame der ki: Habib bin Ebi Sabitten, o da ibni merden phesiz ki Adem Rahmann sureti zerine yaratlmtr (eklinde rivayet etmitir). Sevri ise Mevkuf yapt(Mevkuf olarak rivayet etti. Mevkufta Sahabenin szne denir).Yani: bni merin Hadisini (Mevkuf olarak rivayet etti).Ebuz Zinadda, Aractan, o da Ebu Hureyreden, o daPeygamberimizden s.a.v. onun sureti eklinde rivayet etmitir.(mam Ahmed szn u ekilde tamamlyor)Bizlerde Hadiste geldii gibi deriz.(Zikredilen Senedlerin hepsi Sahihtir)Allahn sfatlar hakknda imam Ahmede atlan iftiralarn cevabMuhaliflerin Sfat Ayetleri ve Hadisleri hakknda imam Ahmede atklar en nemli tane iftirann cevabn verelim:Bir: mam Ebu Yala r.h. btaluttevilat adl eserinde imam Ahmedden senedsiz bir ekilde baz szlerini nakletmitir. Bu rivayetlerin senedi muhtemelen Sahihtir. Ama zikretmedii iin hccet olduunu syleyemeyiz.mam Ebu Yala yle demitir:Ebu Talibden gelen erivayete gre(imam Ahmed yle demitir) : Kulun kalbi (Rahmann) iki parman arasndadr (Allah) Ademi eli ile yaratmtr.(mam Ahmed bu Hadisler hakknda yle demitir)ve ne zaman Hadis bu ekilde gelirse yle inanrz.Hanbelden gelen rivayete gre, (mam Ahmed) rivayet edilen u Hadisler hakknda phesiz ki Allah tebareke ve teala Dnya semasna iner ve Allah (Ahirette) grlecek ve O Ayan koyacak gibi ve benzer Hadisler hakknda (yle demitir)Bunlara nasl demeden, manasz birekilde iman edip doru grrz. Bunlardan hi birisinide reddetmeyiz. Eer Sahih senedler ile (rivayet edildi ise) Peygamberin s.a.v. dediininde doru olduuna inanrz.(Bunu mam Hallal es-Sunne adl eserinde de rivayet etmitir. Ama baslan nushada yoktur. mam bni Kudame el-Makdisi Zemmuttevil adl eserinde Hallal kanal ile rivayet etmitir. Hallal ile Hanbel arasnda Ali bin sa vadr. Bu kiide Gvenilirdir. Bylelike Senedi Sahihtir.)Derim ki: Muhaliflerimizin bir ou bu nakili delil olarak getirip, imam Ahmedin Allahn sfatlarnn manasn bilmediini iddia ederler.Yani derler ki: mam Ahmede gre Allahn eli var derken bunun ne demek olduunu bilmezdi. Yani belki bunun manas Allah var demektir. Belki bunun manas bir da demektir. Her hangi bir ey olabilir bunun manas. Ne demek olduunuda bizler bilmeyiz.Bununda cevabn vermek ok kolaydr:Buna cevaben deriz ki: Sizler bu imam Hanbelin rivayetini iyi okusanz bunu demezdiniz.mam Hanbel burada, mam Ahmedden kyamette Allahn grlmesi hakkndaki Hadisleri ele alarak, manasnda bilmeyiz dediini aktarmtr.Demek ki muhalifimizin inancna gre, imam Ahmed ahirette Allah grmenin ne demek olduunu bilmiyormu.Ama bunu demek aslnda imam Ahmedin Kafir olduunu sylemektir. nk imam Ahmed r.h. imam Acurrinin Sahih senedle e-eriat(e-eriada denir) adl eserinde rivayet ettiine gre, Allahn ahirette grleceini inkar edeni tekfir etmitir.Eer Ahirette Allahn grleceinin ne demek olduunu bilmese, bu durumda nasl bunu inkar edeni tekfir etsin ki?Ayrca genelde bu Hanbelin rivayetini delil olarak getirenler, ahirette Allahin grleceine inananlardrlar. Acaba bu kiiler kendilerinin bile kabul etmedikleri bu sama inanc imam Ahmede nisbet etmekten hi utanmyorlarm?Kald ki imam Ahmedin bu sznn shhati. Eer bu nakil sened bakmndan imam Hanbele kadar Sahih ise, bilinmesi gerekir ki imam Hanbel, imam Ahmedden rivayet ettii szlerinin arasnda bir ok hata yapmtr. Bu nedenle Hanbeli ulemas Hanbelin rivayetlerinin kabul edilmesinde ihtilafa dmlerdir. Nasl ki imam ibni Receb el-Hanbeli Fethulbari adl eserinde bu meseleyi beyan etmitir(2.clt. 367.clt.).Bundan sonra unu diyebiliriz: Eer bu rivayetin senedi Sahih ise, durum u ekildedir:mam Ahmed nasl ki Allahn ahirette grleceini kabul ediyorsa, bunun nasl olduunuda Allaha brakyorsa, demek ki imam Ahmedin stlahnda Mana ifadesi, sonradan gelen alimlerin bir ounun stlahna gre Keyfiyyet manasn tamaktadr. Yani imam Ahmed mana derken, Allahn grlmesindeki tam manay kavryamayacamz zikretmitir. Bunu derken de Allah grmenin ne demek olduunu bilmediini sylemek insaftan ayrlmak, imama yalan sylemek olur.te Allah grmek hakknda ne denildi ise, aynsda Allahn Dnya semasna inmesi gibi sfatlar hakknda da geerlidir. te bylelike bu rivayeti delil getirenlerin aslnda bir delilleri olmadn grm oluruz.ki: Yine unutulmamas gerekir ki muhaliflerimiz, imam Ahmedin sfatlardaki grn isbat etmek iin, imam Temiminin yazd itikadul imam Ahmed adl eserinden nakiller yaparlar. Halbuki imam Temimi bu eserde zikrettii eylerin hi birisini sened ile rivayet etmemitir. Yine bu eserin iinde E-arilerin kabul etmedii bir ok eyi zikretmitir. Ama muhaliflerimiz bunlar grmemezlikten gelip cmbzlama olarak baz szleri naklederler. Bunuda zikretmekte fayda vardr.: mam Hafz ibni Kesir, el-Bidaye ve en-Nihaye adl eserinde yle demitir:Beyhaki, Ebu Amr bin es-Semmaktan, o da Hanbelden, Ahmed bin Hanbel Allahn u sznde (ve Rabbin geldi)(Fecr suresi 22.ayet) , bunu sevab geldi diye tevil ettiini rivayet etmitir.Bundan sonrada Beyhaki yle demitir: ve bu senedin zerine konduracak bir toz yoktur(yani sened Sahihtir)(10.clt. 361.s.).Derim ki: te bu pheye bir ka ynden cevap verilir:Bir: Hafz ibni Kesirin el-Bidaye ve en-Nihaye adl eserinde bu zikredilen, el yazl btn nushalarda bulunmamaktadr. Sadece bir tane nushada bu ziyade vardr. Kalanlarnda ise bu ziyade bulunmamaktadr. Buda, bu ifadenin kitapta bulunup bulunmamasnda phe brakyor.Kald ki bunu Beyhaki demi. Bunun cevab ise u ekildedir:ki: Bunun senedinde geen Ebu Amr Osman bin Ahmed es-Semmak adl ravinin Gvenilir olup olmamasnda ihtilaf vardr. mam Zehebi bir ok belal eyler rivayet ettiinden ok gl olmadn zikretmitir. Ama ibni Hacer el-Askalani ise Zehebinin szn beyenmeyip, bu imamn Gvenilir olduunu savunmutur(Lisanulmizan).: mam Hanbelin rivayetlerinde hatalar olduunu zikretmitir. Nasl ki imam Zehebi de Hanbelin garip eyler rivayet ettiini zikretmitir(Siyeri Alami en-Nubela 3.clt. 52.s.). imam ibni Recebin sznde zikretmitik.Drt: mam ibni Receb Fethulbari adl eserinde yle demitir:ibni Hammad (baz nushalarda ibni Hamid) yle demitir: Ben, baz ashabmzn Ebu Abdullahtan gelmek (Allahn gelmesi) hakknda yle dediini nakletmiler: Onun kudreti gelir.(ibni Hammad) dedi ki: Buda bunu syleyenden kan bir hatadr. Bunu ona (Ahmede) nisbet etmekte yanl bir eydir(6.clt. 534.s.).Hanbelilerin byk alimi imam ibni akla yle demitir:Hi phe yoktur ki bu Hanbelden sadr olan bir hatadr(Mecmu el-Fetava 16.clt. 405.s.).Derim ki: Demek ki Hanbeli ulemas bu rivayetin batl olduundaittifaketmilerdir. Sadece baz ulema hata ederek bunu imam Ahmedden rivayet etmilerdir. Ama bunu rivayet edenlerde bunun yanl olduunda ittifak halindelerdir. Sadece Hanbeli ulemasndan saylmayan baz Eari meyillilerin kendi sapk inanlarn glendirmek adna bu rivayeti Sahih olarak gstermeleri mstesna. Kim de aksini iddia ederse bunu isbat etmesi gerekmektedir.Be: mam bnulkayym gibi byk alimler, bu tevilin bidatlarn tevillerinden olduunu sylemilerdir. Eer imam Ahmedden bu sabit olsayd bunu demeleri imam Ahmedi de Bidata nisbet etmek olurdu(es-Savaikul Mursele 2.clt. 712.s.).Alt: Bu rivayet az bir rivayettir. azda zayf hkmndedir.lk nce bilmemiz gerekir ki imam Hanbelin imam Ahmedden rivayet ettii bu sz, imam Ahmed normal bir mecliste sylememitir. Halbuki bunu, Cehmiyyeler ile Munazara esnasnda sylemitir. Cehmiyyeler Kurann yaratk olduunu iddia ettiklerinde Bakara ve Ali imran gelecek Hadisini imam Ahmedde delil olarak sunmulardr. mam Ahmedde buna cevaben, aslnda bunun manasnn Bakarann ve Ali imrann sevaplarnn gelecei olduunu sylemitir. Bununda nasl ki Rabbin geldi ayetinin, yani Rabbinin emri geldi eklinde olduunu sylemitir.te aslnda bu rivayetn sylenme ekli bu ekildedir. Hanbel bu dediini Mihnet adl eserinde de zikretmitir.Ama bizler baktmzda imam Ahmedden Cehmiyyeler ile o byk Munazaray sadece imam Hanbel rivayet etmemitir. Bu hikayey Hanbel dnda bir ok kii rivayet etmitir. Hatta imam Ahmedin en nemli talebeleri rivayet etmitir.Bunlardan bazlar:mam Ahmedin olu mam Abdullah.mam Ahmedin olu Salih.mam Ahmedin mutlak manada en yakn talebesi imam Mervezi.te bu alimde imam Ahmedin munazarasn imam Ahmedden duyup rivayet etmilerdir. Ama hi biri Hanbelin zikrettiini zikretmemitlerdir.Buradanda anlarz ki, Hanbel bu dediini aktarmada hata etmitir. Hanbelin zaten ba bana rivayetlerinde hata etmesi ile birlikte, ondan ok daha salam olan kiilerin dediine ters den bu szn Sahih grmek, rivayet otoritesine yakmad gibi, imam Ahmedin demedii bir eyi ona nisbet etmektir(Burada akladklarm, imam ibni Teymiyyenin Mecmu el-Fetavadaki bir risalesinden zetle zikredilmitir. 16.clt. 405.s.).Yedi: Bu hanbelden genel zayf olan rivayetin manasna bakarsak, manasnn dahi muhaliflerimizin dediini demediini greceiz. Hatta burada imam Ahmedin aksini sylediini greceiz.nk rivayetin asl, Munazara esnasndadr. Bilindii gibi Munazara esnasnda zikredilen szlerden de bir kiinin itikad renilmez.Ayrca bizler bu szn sylenme eklinede bakarsak, bu durumda imam Ahmedin bunu kendi gr gibi deilde, muhaliflerin gr olarak zikrettiini greceiz.Cehmiyyeler, mam Ahmede Bakara ve Ali imrann ahirette gelmesi ile ilgili Hadisi zikredince, imam Ahmedde onlara reddiye vererek unu demek istemitir:Sizler bu Hadisi Zahirine gre kabul edip inanyorsunuz. Halbuki burada kasd edilen bu surelerin sevaplarnn gelmesidir. Nasl ki sizler Cehmiyye olarak Allahn ahirette gelmesini, emrinin ve kudretinin gelmesi olarak yorumladnz gibi.Derim ki: te bunu anlarsak, imam Ahmedin bunu sadece muhalfilere ilzam babndan zikrettiini grm oluruz.Ayrca Munazara esnasnda zikredilen bir ok alimin sz, alimlerce o kiinin itikadn ortaya koyma adna sorun yaatmtr. nk Munazarada bazen kendi inanc olmad halde muhalife ilzam babndan belli szler syler. Bunuda anlyamyanlar bu munazara yapan imamn inancnn tam olarak ne olduunu anlyamazlar. Buda imam Ahmed dnda baka alimlerinde maruz kald bir eydir.te aslnda imam Ahmedin telaffuz etmedii bu zayf ve uydurma szn manas budur. O zaman neden muhaliflerimiz bunu delil olarak getiriyorlar ki? Bu Sahih olsayd onlarn bir delili deilde, bizim bir delilimiz olacakt. Ama byle bir eyi imam Ahmed zaten sylememitir.Sekiz: Bilindii gibi alimlerin bu gibi szlerinden onlarn genel manadaki inanlar belirlenmektedir.Farzedelim ki imam Ahmed bunu demi. O zaman bizler imam Amedin bu kuralna baktmz zaman, onun ok garip eyler syleyebileceini gryoruz. Bunlarda imam Ahmedden naklolunan btn rivayetlere ters dmektedir.Eer Allahn gelmesi, Allahn gelmesi deilde, Allahn sevabnn veya kudretinin gelmesine tevil edilebiliyorsa, demek ki Kuranda ve Snnette Allah yle yapar ve byle yapar denildiinde, onun Allah deilde baka bir eyin o ii yapabileceini gsteribilirmi.O zaman, Ahmedin bu kuralna gre, Allah ahirette grlecek Hadisini, mam Ahmedin tekfir ettii Mutezile ve Cehmiyyenin yapt gibi Allahn verdii sevap ahirette grlecek eklinde tefsir edilmesi gerekmektedir.Halbuki imam Ahmedden gelen bir ok Sahih senedler ile bilindii gibi, imam Ahmed Allahn ahirette grleceini inkar edenleri tekfir etmektedir. O zaman nasl olurda Allahn ahirette grleceine dair zikredilen Hadisleri inkar eden kurallar baka yerlerde kendi delili olarak zikredebilir ki?Aslnda bunu demek imam Ahmedin ahirette Allahi greceini inkar ettiini sylemektir. Bunu demekte imam Ahmedi kfr ile itham etmektir.mam ibnulkayym, Hadil Ervah adl eserinde bu sz syleyipte bu ayeti tevil eden kiinin ne kadar kt eyler syleyeceine dair bir ok rnekler vermitir(2.clt. 712.s.).Dokuz: mam Ebul Hasan el-Eari r.h. el-bane adl eserinde kendisinin imam Ahmedin itikad zerinde olduunu sylemitir. Bu kitabnda zikrettiklerininde imam Ahmedin inancna tam olarak uyduunu belirtmitir.te bu kitabnda yle demitir:Bizler (mam Ahmedin takipileri olarak) deriz ki: phesiz ki Allah azze ve celle Kyamet gn gelecektir. Nasl ki Allahn yle buyurduu gibi: ve Rabbin geldi, Melekleride saf saf geldiler(Fecr suresi 22.ayet).Derim ki: te eer imam Ahmed bu ayeti tevil etse idi, imam Earide imam Ahmede nisbet ettii bu itikadnda bu ayeti tevil etmesi gerekirdi.Tevil etmemeside gsteriyor ki imam Ahmed bu ayeti tevil etmemi, bilakis Sahih ve Sabit olduunu sylemitir.On: mam Ahmed bin Hanbelden gelen baka rivayetler, onun bu ayeti tevil etmediini isbat etmektedir.te imam Ebu Yala el-Hanbeli r.h. btalut Tevilat adl eserinde yle demitir:Ebu Talibin rivayetine gre imam Ahmed yle demitir:Yoksa onlar Allah ve Meleklerde buluttan glgelerin iinde gelivermesinimi bekliyorlar?(Bakara suresi 210.ayet)ve Rabbin geldi, Meleklerde saf saf geldiler(Fecr uresi 22.ayet)te kim Allah grlmeyecek derse kafir olur.Derim ki: te mam Ahmed burada bu iki ayeti delil olarak getirip, Allahn gelmesini onun gelip insanlara gzkmesi olarak aklamtr. Buda ayeti zahirine gre zerinden gemektir. Bu rivayette tamamen Hanbelin zayf rivayetine terstir.Bu rivayetin senedi yoktur. Ama imam Ebu Yalanin zikrettii rivayetlerin genelde asl vardr. Zikredilemese bile. Muhtemelende bu rivayetin asl vardr. Asl olmasa bile, nceden imam Ahmedden bir ok Sahih ve Sabit senedler ile Sfat Ayetlerini ve Hadislerini geldii gibi kabul etmesi, onun tevil etmediini en ak delilidir.te bu zikrettiklerimiz eylerin hepsi, imam Ahmedin bu sz demediini isbat etmitir. Allaha krler olsun.Kii ne yaparsa Cehmiyyeden olur?Allahn gkte olduunu inkar etmek kiiyi Cehmiyyeden yaparm?mam Ebu Davud, Mesailul imami Ahmed adl eserinde yle demitir:Bize Ahmed bin Sinan tahdis etti, dedi ki:az bin Yahyay yle derken iittim:Bir adamn Yezid bin Haruna yle derken iittim:Ey Ebu Halid, Cehmiyyeler hakknda ne dersin?Dedi ki: Tvbe ettirilirler.Soru soran ona dedi ki: Ey Halidin babas, Cehmiyyelikte nedir?Yezid bir mddet sessiz kald, sonrada kafasn kaldrd ve dedi ki: Kim (Rahman Ara istiva etti)(Taha suresi 5.ayetini) Kullarn kalbindeki (inanlar) dnda baka bir ey olduunu sanarsa, o kii Cehmidir.(Senedi Hasendir. nk imam az Saduktur. Yukarda da zikretmitik)(Gemi bu nakilden alnacak ok fazla fayda vardr. Bu nakilden anlarz ki Selef ulemasna gre Allahn istivasnn bilinen bir manas varm. Bu nakilde direk gnmzn yeni treme Cehmiyyelerine reddiye vardr)Allahn yz olduunu inkar etmek kiiyi Cehmiyyeden yaparm?mam Abdullah bin Ahmed bin hanbel, babasndan rivayet ettii el-lel adl eserinde yle demitir:Babama dedim ki: Museyyeb bin uraykin yalan sylediini dnyormusun?Dedi ki: Allah korusun. Ama o hata yapyordu.(mam Abdullah der ki) Babam dedi ki: Ben onun gzel bir dua ettiini grdn. Onunduasnda Cehmiyyelerin inkar ettii baz eylerde vard. Onu yle derken iittim: Senin yzn aydnlatan Nur(Ik)(Nakil Sahihtir)mam Ebu Davud, Mesailul imami Ahmed adl eserinde yle demitir:Bize Abdullah bin Mahled tahdis etti, dedi ki:Bize Mekki bin brahim tahdis etti, dedi ki:Bize Yahya bin ibl tahdis etti, dedi ki:Ben Mukatil bin Sleyman ve Abbad bin Kesir ile oturuyordum. O arada bir gen geliverdi. (Gen) Dedi ki: Allahu azze ve cellenin u ayeti hakknda ne dersin?(Onun yz hari her ey helak olmutur)(Kasas suresi 88.ayet)Bunun zerine Mukatil dedi ki: Bu kii Cehmidir. Sonrada dedi ki: Vay senin haline, Allaha yemin olsun, hi phe yokki Cehm bu evi (Kabeyi) Haccetmedi. Nede alimlerle oturdu. Halbuki o uzun dilli birisi idi.(Senedindeki Abdullahda ve Yahyada hafiften zayflk vardr. Yani ikiside Zayf Ravilerdir.Mukatil hakknda alimlerin szleride ok uyumsuzdur. Kimisi onu verken kimiside yalanlamtr. Hafz Mizzinin Tehzibul Kemal baklablr / Bu rivayeti imam Hallal es-Sunne adl eserinde de rivayet etmitir. 5.clt. 84.s.Ama unutulmasn ki imam Ebu Davud ve Hallal bu rivayette geenin manasn kabul edercesine zikretmilerdir. Bizlerde bu nedenle bunu delil olarak zikrettik. Ayrca burada imam Ebu Davudun Mukatili itham edilen bir Ravi olarak kabul etmedii grlmektedir. Yani onun sz ile ihticac ve istidlal etmitir.)Allahn gkte olduunu, Kurann harf ve ses ile olduunu inkar eden Kafir Cehmiyyelerin kfrlerinin isbatmam Ebu Davud, Mesailul imami Ahmed adl eserinde yle demitir:Ahmed bin Sinani yle derken iittim:Yezid bin Harunu yle derken iittim:Cehmiyyeler (Kfrlerinden tvbe ettirme amac ile ldrlmeden nce) Tvbe ettirilirler.(Senedi Sahihtir)Yine yle demitir:Bize Ahmed bin Haim er-Ramli tahdis etti, dedi ki:Bize Damra tahdis ett, o da:bni evzebden rivayet ettiine gre dedi ki: Cehm Namaz krk gn brakt. Kendisi Haris bin Surayc ile birikte (savaa) kanlardan idi.(Senedindeki Ahmedde hafiften zayflk vardr. Kalan Ravileri ise Sika yani Gvenilirdir. Bu nedenle Senedi Zayftr.)Yine yle demitir:Bize Hasan bin Sabbah tahdis etti, dedi ki:Bize Ali bin el-Hasan bin akik tahdis etti, o da:bni Mubarekten yle dediini rivayet etti: Bizler Yahudi ve Hristiyanlarn szlerini (inanlarn) anlatabiliriz. Ama Cehmiyyelerin szlerini (inanlarn, ar irkin ve iren eyler ierdiinden) anlatamayz.(Senedi Sahihtir. mam Ali, Hafz ibni Mbarekin gvenilir yazardr)Yine yle demitir:Bize brahim bin el-Haris el-Ensari tahdis etti, dedi ki:Bana ibni mer el-Kufi tahdis ett, dedi ki:Abdulhamid el-Hammaniyi yle derken iittim: Cehm, Allah(n dinine gre) Kafirdir.(Senedi Sahihtir. mam brahim, imam Ahmedin ok yakn arkadalarndandr)Yine yle demitir:Bize Abduvehhab bin Hakem tahdis etti, dedi ki:Ebu Salih uaybi yle derken iittim:(imam Ebu Davud baka bir senedi zikrederek yle diyor)ve bize Ahmed bin brahim tahdis etti, dedi ki:Bana Gvenilir kii tahdis etti, dedi ki:(Hem bu Gvenilir kii, hemde imam uayb syle demilerdir) Yezid bin Harunu yle derken iittim:Bir el-Merrisi ve Ebu Bekir el-Esam, Allah(n dinine gre) Kafirdirler. Kanlar(nn aktlmas) Helaldir.(Senedi Sahihtir. Adn vermeden gvenilir kii demesi, bu kiinin gvenilir olduunu gerektirmez. Bu nedenle byle demesi o senedin zayf olduunu gsterir. Ama grld gibi uayb o ad gemeyen kiiye mutabaa olmutur. Bylelike rivayet Sahihtir)Yine yle demitir:Ben Kuteybe bin Saidi yle derken iittim: Bir el-Merrisi Kafirdir.(Nakil Sahihtir)Yine yle demitir:Bize shak bin Sabbah tahdis etti, kendisi Sika(Gvenilir) birisidir. Dedi ki:Hasan bin Aliyi yle derken iittim:Yezid bin Harunu yle derken iittim: Bir el-Merrisi Allah(n dinine gre) Kafirdir.(Grld gibi Senedi Sahih olup ok kuvvetlidir)Yine yle demitir:Bize Ahmed bin brahim (ed-Devraki) tahdis etti, dedi ki:Bana Muhammed bin mer el-Kullabi tahdis ett, dedi ki:Vekiyi yle derken iittim: Mirrisi Kafir oldu.(Senedi Hasendir. Muhammed Saduktur.)Yine yle demitir:Bize Ahmed bin brahim tahdis etti, dedi ki:Ben Ebun Nadr Haim bin el-Kasmiyi yle derken iittim:Ebu Bir el-Merrisi Yahudi idi. Nadr bin Malikin arsnda ya kyafetleri ykard, veya boyac idi.(Senedi Sahihtir. Bir el-Merrisinin ad burada Ebu Bir eklinde gelmitir. Kasd edilen kii ise Merrisi adl Kafirdir.)mam Hallal es-Sunne adl eserinde yle demitir:Bana Abdulmelik el-Meymuni haber verdi ki: Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel)n yannda Bir el-Merrisinin sz gemitir. Bunun zerine (Mecliste bulunanlardan bazlar Mirrisiyi kasd ederek) Kafir denilmitir.(mam Abdulmelik der ki) Ben, bunun zerine Ebu Abdullah(Ahemd bin Hanbel)n bunu diyenin sznden bir eyi inkar ettiini grmedim.(Nakil Sahihtir. 5.clt. 100.s.)Yine yle demitir:Abdullah bin Ahmed bin Hanbel unu zikretmitir: Babam yle derken iittim:Bizler Ebu Yusufun meclisine giderdik. (Cehmiyyelerin imam olan Bir adl) Mirriside en sonlarda gelirdi. ki de bir fitne karrd. Der di ki: Ne diyorsun sen? Ey Ebu Yusuf ne dedin sen?Byle bara bara dururdu. Taki Ebu Yusufu yle derken iitirdim: Onu kaldrn ve bana getirin.Yine gnlerden bir gn geldi ve hep yat eyi yat. Bunun zerine Ebu Yusuf dedi ki: Onu kaldrn ve bana getirin.(mam Abdullah der ki) Babam dedi ki: Ben de (Ebu Yusufun) yaknlarnda idim. (Ebu Yusuf) onunla bir meselede Munazaraya girdi. Denilenin bir ksmn duyamadm. Benden ona (Ebu Yusufa) daha yakn olan birisine dedim ki: Ona ne dedi?Dedi ki: Ebu Yusuf dedi ki: (hi kimeyi) Hi bir eyden nehyetme, byle yaparsan odunlar bozarsn!(Nakil Sahihtir. 5.clt. 100.s. / Aynsn imam Abdullah es-Sunnede zikretmitir.)(Ebu Yusufta burada Mirrisinin ok konuup insanlara zarar vermesinden neyhetmitir. Arapa baskda Ebu Yusufun en son cevabnda ve harfi yerine Ev ifadesi gelmitir. Ama byk ihtimalle bu yanltr. Manann doru ekilde anlalmas iin Ev ifadesi deilde, Ve ifadesinin gelmesi daha uygundur.)Yine yle demitir:Bana Hasan bin Sevvab el-Mahrami haber verdi. Dedi ki:Ahmed bin Hanbele dedim ki: bni Ebi Davud.(mam Ahmed) Dedi ki: Allahn yce (dinine gre, veya Allahn yceliine gre, veya Allahn ycelii adna ibni Ebu Davud) Kafirdir.(Nakil Sahihtir. 5.clt. 117.s.)(ibni Ebi Davud adndaki kii, Kurann yaratk olduunu iddia eden Kafir birisidir. Snen adl eserin sahibi yukarda onun Mesailinden nakiller yaptmz imam Hafiz Ebu Davud ile asla kartrlmamas gerekir.)mam Buhari, Halku ef-Ali el-ibad adl eserinde Cehmiyye frkasndan bahsederken yle demitir:Ben, Yahudi ve Hristiyanlarn ve Mecusilerin szlerine baktm. Onlardan (Cehmiyyelerden) daha arkfr iinde olanlarngrmedim.Ben, onlari (Cehmiyyeleri) tekfir etmeyenleri tanmyorum. Sadece onlarn kfrlerini bilmeyen kii hari.(9.s. Darul Kutubul ilmiyye bsk. Nakil Sahihtir.mam Buhariin sznden alinacak faydalar:1- imam Buhari, Cehmiyyeleri tekfir ediyor.Cehmiyyelerin itikadlarndan bazlar:Allahn gokte olduunu inkar ediyorlar.Allahin btn sfatlarn inkar ediyorlar.te imam Buhari bu inanlarda olanlari tekfir ediyordu.2- Bu kiileri tekfir etmiyenleri tanmamakta.Burada imamn Tanmyorum sz, kafire kafir demeyeni tekfir etme olabilir. Veya sapk olduunu kasd etmesi olabilir. En dorusunu Allah c.c. bilir.3- Kim Kfr ilerse o kii kafir olur.Cahilbile olsa kafir olur.Delili nedir?Delili ise imamn u szdr:Ben, onlari (Cehmiyyeleri) tekfir etmeyenleri tanmyorum.Sadece onlarn kfrlerini bilmeyen kii hari.Yani: mam Buhari, Cehmiyyeleri tekfir etmiyenleri tanmyor. Sadece Cehmiyyelerin halini bilmeyenleri mazur gryor.Demek ki: mam Buhari Cehmiyye itikad zere olan Cahilleri bile tekfir etmitir.Eer etmeseydi, mazur grdn ve Cehaletin mazeret oldugunu zikrederdi.Ama akca zikretmedi. Hepsini tekfir ettiinide ilan etti.Peki kimi mazur grmtr? Bunlar tekfir etmeyen kiileri mazur grmtr. Ama bir art ile mazur grmtr. O da: Eer bunlarn kfrlerini bilmiyorsa mazur grmtr.Demek ki imam Buhari sadece bu kiileri mazur goruyor.zetleyelim:mam Buhari kfr inancnda olan herkesi tekfir ediyor. Hi bir sekilde mazur grmyor.Onlar Tekfir etmeyenleri tanmyor. Sadece bu kiilerin kfrlerini bilmeyen kiiyi, bunlar tekfir etmemekte mazur gryor. Taki renene kadar. rendikten sonra mazur grmyor.Buda, muasr murcielere direkmen reddiyedir. Onlarn grn yerle bir eder.Demek ki kim Kfr ilemise o kii Kafir olur. Kfr ileyenin hi bir mazereti yoktur. En dorusunu Rabbimiz Allah c.c. bilir.)Sapk imamlarn tvbesi kabul edilmezmam Ebu Davud, Mesailul imami Ahmed adl eserinde yle demitir:Bize Ahmed bin Hafs bin Abdullah tahdis etti, dedi ki:Bana babam tahdis etti, dedi ki:brahim bin Tahman yle demitir:(Yalan ve kt eyler ile)tham edilmeyen bir den fazla kiinin bana bahsettiine gre, (Cehmiyye frkasnn nderi) Cehm kendi grnden dnp Allaha tvbe etmi. Halbuki ben ne zaman onu zikretsem, veya ne zaman benim yanmda o zikredilse onun aleyhine Allaha dua ederim. Onun Kble ehline (Mslmanlara) yce mant ile brakt ey ne kadar byk (ve kt) bir eydir.(imam Ahmed bin Hafs ve babas Saduk derecesindedirler. Bu nedenle Sened Hasendir)Kaderi inkar edenler sapktrlarmam Ebu Davud, Mesailul imami Ahmed adl eserinde yle demitir:Ahmed (bin Hanbel)e bir adam yle derken iittim: Kaderci olan kii beni Zina kader iledir. Hrszlk Kader iledir dedirttirmek zorunda brakyor.Bunun zerine (imam Ahmed) dedi ki:Hayr ve er hepsi Allahtandr.(Nakil Sahihtir.Kaderciler dediimiz, veya Kaderiyye frkas bir ok farkl grleri iermektedir. Kimisi Allahn her eyi bildiini syler. Ama Kader diye bir eyin olmadn iddia eder. Kimileride Allahn gelecei bilmediinin iddia eder. Bunlarda ittifaken Kafirdirler.Gnmzde de genelde Hadis inkarc evrelerinde, keza ilahiyat hocalarnda Kader diye bir eyin olmad inanc vardr. Bu kiiler sabit olan bir ok Hadisleri inkar etmekteler. Yine bu konuda varid olan ayetlerin manasn tahrif etmekteler. Bunlarn bir ksm Hayrn Allahtan olduunu, ama errin, yani kt eylerin Allahtan olmadn iddia ederler.Bu Kafir frka hakknda anlatmak gereken ey oktur. Burada bu konuyu toparlayamayz. Ama btn Mslmanlarn, Kaderi inkar eden sapk frkalardan uzak durmalar gerekmektedir.)Yine yle demitir:Ahmede Kadercinin (Kaderiyyeden bir kiinin) konuulmas, yani mcadele edilmesi (Munazara yaplmas) hakknda soruldu.(imam Ahmed) Dedi ki: Ben bunu beyenmiyorum.(soru soran) Dedi ki: O beni brakmyor.(imam Ahmed) Dedi ki: Eer cidal edenlerden ise en iyisi onunla konumamandr.(Nakil Sahihtir.)mam Hallal es-Sunne adl eserinde yle demitir:Bize Abdullah bin Ahmed haber verdi, dedi ki: Ali bin Cehm babama Kader hakknda konuanlarn kfr hakknda sorduunda yle dediini duydum:Eer ilmi inkar ederse. Eger derse ki: phesiz ki Allah bilmiyor (veya nceden bilmiyordu) taki bilmeyi yaratt ve bylelikle bilen oldu, bu durumda Allahn bilmesini inkar etmi olur. Bu kii Kafirdir.(mam Abdullah)Dedi ki: Babam yle derken iittim: Adam eer derse ki: (Allahn) lm(i) yaratlmtr. O (bunu diyen) kii Kafir olur. nk Allahn ilmi (bilmeyi) yaratana kadar ilminin olmadn iddia etmitir.(Nakil Sahihtir. 3.clt. 529.s.)Yine yle demitir:Bana Muhammed bin Yahya el-Kehhal, Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel)in yle dediini haber verdi:Kaderci kii derse ki: phesiz ki Allah bir ey olmadan onu bilmiyordu. Bu Kafirdir.(Nakil Sahihtir)Heva (Bidat) ehlinin arkasnda Namaz klmama konusumam Ebu Davud, Mesailul imami Ahmed adl eserinde yle demitir:Ahmede bir tane Bidat ile konuan bir adam hakknda soru sorulduunu duydum. O kiiye bu yaptn (veya bu inancn) Bidattr denildiinde oda bundan dnse (ne yapalm) ?(imam Ahmed) dedi ki: Eer raz iseniz, kendi grnden de dnd ise, o zaman onun arkasnda kln.(Nakil Sahihtir.)Yine yle demitir:Bize Ahmed bin brahim (el-Musili) tahdis etti, dedi ki:Bana Zuheyr bin Nuaym tahdis etti, dedi ki:Sellam bin Ebi Mutiyi yle derken iittim:Cehmiyyeler Kafirdirler. Onlarn arkasnda Namazda klnmaz.(imam Ahmed bin brahim ve Zheyr bin Harb Saduklardr. Bu nedenle Senedi Hasendir)Yine yle demitir:Ahmede yle denilirken iittim: Kurann Allahn sz olduunu kabul edip sonrada (yaratk olup olmamasnda) susan kiinin arkasnda Namaz klnmas hakknda ne dersin?Dedi ki: O kiinin uzaklatrlmasn severim.(Nakil Sahihtir)(Yani o kii Ehli Snnetten uzak durmas lazm. Onun yannda durulmaz. Arkasnda da namaz klnmaz)Yine yle demitir:Ahmed bin Abdullah bin Yunusa (Cehmiyyeler hakknda) sordum. Dedi ki: Kuran yaratktr diyenin arkasnda Namaz klnmaz. Onlar Kafirlerdir.(Nakil Sahihtir)Yine yle demitir:Cumay Ceymiyyelerin kldrd gnlerde Ahmede dedim ki: Cuma? (yani sen Cuma hakknda ne diyorsun?)(imam Ahmed) dedi ki: Ben iade ediyorum(kaza ediyorum Tekrar klyorum).Sende ne zaman Kuran yaratlmtr diyen bir kiinin arkasnda Namaz klarsan onu iade et.Dedim ki: Arefede bile olsa?Dedi ki: Evet.(Nakil Sahihtir)Yine yle demitir:Ahmede yle dedim:Murcienin arkasnda (Namaz) klnrm?Dedi ki: Eer (Bidatna) davet edenlerden ise, arkasnda klnmaz.Yine yle demitir:Cumay iade etme konusu:Ahmede Cehmiyyelerden olan imamn insanlara Cuma kldrmas durumunda, (Namaz Cumadan) ncemi yoksa sonram iade edilecek? Diye sorulduunda, yle demitir: Sonra(imam Ebu Davud bunu yle aklar) Yani Namazdan sonra (iade eder).mam Hallal es-Sunne adl eserinde yle demitir:Bize Ebu Bekir (el-Mervezi) tahdis ett, dedi ki:Bana Ahmed bin Hanbel tahdis etti, dedi ki:Ben Yezid bin Haruna Cehmiyyelerin arkasnda Namaz klmak hakknda sordum. Dedi ki: Onlarn arkasnda klma.(Nakil Sahihtir)Yine yle demitir:Bana Muhammed bin Ali haber verdi, dedi ki:Bize Esram tahdis etti, dedi ki:Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel)a eskiden Bir el-Mirrisinin arkasnda Namaz klnmas hakknda sorulduunda yle dediini iitmitim: (Kafir olduundan) Onun arkasnda Namaz klnmaz.(Nakil Sahihtir. 5.clt. 102.s.)mam Yahya bin Muin yle demitir: Ben Daveti olduu mddete Kaderci kiinin ve Ebu bekir ve mer ve Osman sven Rafizinin arkasnda Namaz klmam.(Sahihtir. Kendi Tarih kitabndan naklen)mam Buhari, Halku Efali el-bad adl eserinde, mam Ubeyullah bin Aienin yle dediini rivayet etmitir:Kuran yaratlmtr diyeninarkasnda namaz klnmaznk onlar(Kurann yaratldn iddia eden Cehmiyyeler) Bir ey iin(var olan bir eye) o ey yoktur derler.Onlar derlerki: Allah bireydegildir.(mam Ubeydullah, mam Buharinin hocalarndandir. Byk ihtimalle bu sz ondan direk iitmitir.mam Ubeydullahin sznden alnacak faydalar:1- Kurann yaratik olduunu iddia eden kii Kafirdir.2- Kim bunu derse Kafir olur. Hi bir mazereti yoktur.Peki, imam Ubeydullahin byle diyeni mazeretsiz bir ekilde tekfir ettiini nasl anladk?mamin u sznden anlarz:Kuran yaratilmistir diyenin arkasinda namaz kilinmazDeriz ki: Eer bazlari mazeretli olsalardi, o zaman arkasnda namaz klmasn yasaklamazdi. En azndan mazeretli olanlarin arkasinda klnr derdi.te bu zikrettiim kural kalan nakillerde de tatbik eersen, Selefin szn anlam olursun.En dorusunu Allah c.c. bilir.)Kfr ile bilinen kiiye cenaze Namaz klan herkes Kafirdirmam Hallal es-Sunne adl eserinde yle demitir:Bana Muhammed bin Yahya el-ahhal haber verdi, dedi ki:Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel)a dedim ki: Bir adam ibni Ebi Davuda (Cenaze) Namaz() klmtr.Bunun zerine (mam Ahmed) dedi ki: Bu kiinin inanc Cehmiliktir.(Yani bu kii madem ki onun arkasnda klm, demek ki o da efendisi gibi kafir bir Cehmidir. Buradan da karm yaparak diyebiliriz ki imam Ahmedin mezhebine gre, Kafir kiinin arkasnda Namaz klan kiide Kafirdir. nk bunu yapmak ile o Kafirin dinini merulatrm olur. Tabi ki bilinen bir Kafir olmas gerekir. Eer bilinmiyorsa o kiiye retilir. Ondan sonra devam ederse Kafir olur.)(mam Kehhal der ki) Bende bunu Ebu Abdullah el-Barudiye anlattm. Dedi ki: O kii (yani Cenaze Namaz klnan kii) Hazane bin Hazayinedir.(mam Hallal, Kehhaln bu dediini yle aklar) Yani (Kafir olan) ibni Ebi Davuddur.(Nakil Sahihtir. 5.clt. 119.s.te bu nakilde mam Ahmed aka bu Hazanebin Ebi Davud adl Kafire cenaze Nama klan kiinin Kafir bir Cehmi olduunu sylemitir.)Bidat ehlinin ahidlii geerlimidirmam shak bin Mansur el-Mervezi, imam Ahmed bin Hanbelden ve imam shak bin Rahuyehden naklettii rivayetlerde (Mesailul imami Ahmed bin Hanbel ve shak bin Rahuyeh) yle demektedir:(imam Mervezi yle demitir) derim ki: bni Ebi Leyla, Heva (Bidat) ehlinin ahidliini, yalan sylemeyi helal grmeme art ile adaletli olduunda kabul ederdi.Ahmed dedi ki: Ben, Cehmiyyelerin ve Kaderiyyenin ve Rafzilerin ve (itikadlarn) yayc olan Kaderiyyenin ahidlik yapmalarn sevmiyorum.shakta onun dedii gibi dedi. (yani) Bidatn ilan etmi ve ona davet eden her Bidatnn (ahidlii geerli deildir demitir).(4115.s.)Bidat ehline lanet okumakmam Ebu Davud, Mesailul imami Ahmed adl eserinde yle demitir:Ahmede iki tane adamn Kuran hakknda durduklar ve (bu inanlarna) davet ettikleri sylendiinde, onlarn aleyhine dua etmeye balad.Bana da syle dedi: Bu ikisi iinde byk bir fitnedir.Bundan sonra bu ikisi hakknda kt eyler sylemeye balad.(Nakil Sahihtir)(Kuran hakknda durmaktan kasd, Kurann yaratk olup olmad hakknda susmaktr. Bu inanta olan kii Kurann yaratk olup olmamasnda uphe iinde olmak mecburiyetindedir. Kurann yaratk olduunu iddia etmek Kfr olduu gibi, yaratk olup olmadnda uphe etmek, Kfrde phe etmektir. Kfrde phe etmekte Kfrdr. Nasl ki Selef ulemasnn inanc bu ekildedir. Bu meeleyide nceden aklamtk.)mam Hallal es-Sunne adl eserinde yle demitir:Abdulmelik el-Meymuni bana haber verdi ki:Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel)n yannda Cehmiyyelerden olan birisi hakknda sz edilince yle demitir: Allah onu alak klsn.(Nakil Sahihtir / 5.clt. 94.s.)Yine yle demitir:Bana Abdullah bin Muhammed haber verdi, dedi ki:Bana Bekr bin Muhammed tahdis etti, dedi ki:Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel)in yannda (Cehmiyyelerden olan) bir adamdan sz edilince, yle dedi: Allah onu ldrsun!(Nakil Sahihtir / 5.clt. 94.s.)Yine yle demitir:Bize Musa bin Muhammed el-Varrak haber verdi, dedi ki:Ubeydullah bin Ahmed el-Halebi dedi ki:Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel) bana Cerir bin Abdullahn (Ahirette Allah) grme Hadisini bana okudu. Bitirdiinde bana yle dedi: Allahn Laneti Cehmiyyelerin zerine olsun.(Nakil Sahihtir / 5.clt. 95.s.)Yine yle demitir:Bize Ebu Bekir el-Mervezi haber verdi, dedi ki:Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel)in (Cehmiyyenin byklerinden olan) Bir el-Merrisi hakknda baz eyler zikrettiini iittim. Dedi ki:Babas Yahudi olandan ne olacak ki?(mam Hallal der ki) Mervezi bir baka yerde dedi ki: Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel)i yle derken iittim:Allah Mirrisinin kabrini ate ile doldursun.(Nakils Sahihtir. 5.clt. 99.s.)Yine yle demitir:Bana Muhammed bin Ebi Harunun haber verdiine gre, onlara Habi bin Sindi tahdis ettiine gre, Ahmed bin Hanbelin yannda ibni Ebi avud sz edilmitir. Bunun zerine (mam Ahmed) yle demitir:Allah onun kabrini ate ile doldursun.(Senedi Sahihtir. 5.clt. 118.s.)Yine yle demitir:Bana Abdulmelik el-Meymuni haber verdi, dedi ki:Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel) ibni Rabah zikretti. Ondan bahsederken dedi ki: Bu pislik var ya?(Senedi Sahihtir. 5.clt. 119.s.)mam Abdullah bin Kudame el-Makdisi, imam Hallaln el-lel adl eserinden kard faydalarda (el-Muntehab Min lelil Hallal adl eserinde) yle demitir:(mam Hallal yle demitir) Bize Mervezi haber verdi. dedi ki:Ebu Abdullaha yle denildi: Sen Yezid bin Harundan rivayet edilen, o da Ebul Atufdan, o da Cabirden olan (Allah Musaya dedi ki) Eer (Da) yerinde durursa sen beni grebilirsn. Yoksa sen ne beni Dnyada, nede ahirette gremezsin hadisi biliyormusun?Bunun zerine Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel) ar derecede sinirlendi, taki siniri yznden belli oluyordu. nsanlar etrafnda oturuyordu. Bunu duyunca ayakkabularn ald ve giydi. Sonra dedi ki: Bu (bu uydurma Hadisi rivayet eden) kii Cehmidir. Allah bu pislii yerin dibine geirsin. Kim Allah ahirette grlmeyecektir derse, o kii Kafirdir.(nakil Sahihtir)Muayyen tekfir ile mutlak tekfir arasnda fark yokturHakimlerin ve Sultanlarn Kfr ilediklerinde Kafir olmalarmam Hallal es-Sunne adl eserinde yle demitir:Bana Ahmed bin Muhammed bin Matar tahdis etti, dedi ki:Bize Ebu Talib tahdis etti, dedi ki:Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel)a yle dedim: Onlar Tarsusta bir adamn kabrinden gemilerdir. Tarsus ehli (ahalisi, o adam hakknda) yle demilerdir: Kafir! Allah ona rahmet eylemesin.Bunun zerine Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel) yle demitir: Evet, Allah ona rahmet eylemesin. Bu kii bunu tesis etti. O bunu getirdi(Yani orada yatan kii Kuran yaratktr fitnesini karan zndktr).(Nakil Sahihtir / 5.clt. 95.s.Abbasilerden Kuran yaratktr diyen Memun, bu ehirde lmtr(Siyeri Alami en-Nubela 1.clt. 289.s.). Yukardaki nakilden de kasd edilenin Memun olduu ok aktr.mam Hallalda bu byk ihtimalle siyasi sorunlar nedeni ile kitabnda Memunun adn zikretmemitir. Yine bu yanndan getikleri kabirin bilinen bir kabir olduuda, Memunun kabri olduunu gsterirYine unutulmasn ki Abbasi Halifelerinin bir ksm Kuran yaratktr grlerinden dnmlerdir. Ama bilindii gibi Memun dnmemitir.Hi bir selef ulemasnnda, Kuran yaratktr diyen her hangi birisini tekfir etmedikleri sabit deildir. ster bunu diyen hakm olsun, ister olmasn hepsini tekfir etmilerdir. Ancak bu grlerinden tvbe edenler hari.Belki zulmlerden ve korkudan dolay Hakimleri muayyen olarak tekfir ettiklerini ilan etmeye bilirler. Buda onlar tekfir etmediklerini gstermezler. Onlar mazeretli grmemeleri, onlar tekfir ettiklerini gstermektedir. Hi bir selef ulemas bu hakimler tevil ettiklerinden, veya kt alimler nedeni ile kandrldklarndan dolay kafir olmadklarn syemedikleri gib, aksine kim bu itikad zere ise onlar tekfir etmilerdir.Yoksa muhtemel ifadeleri ele alp, onlardan sahih olarak gelen szlerini tahrif edip Selefin Muayyen tekfir ile genel tekfir arasnda fark olduunu sylemek byk bir hatadr. Selefin demediini selefe nisbet etmektir.Zaten eer selef Muayyen tekfir ile genel tekfir arasnda fark olduunu syleselerdi, bu durumda Kuran yaratktr diyen herkesi tekfir ettikleri szlerinde aktan yalan sylemi olurlard. nk onlar her byle yapan kafirdir demiler ve hi kimseyi istisnasz bu kuraln iinde zikretmilerdir. Sonrada bu kurallarn yalanlayp bazlarn mazeretli grmilerdir. t bu mana kar. Bunu demekte selefin yalan sylediini sylemektir.Ayrica ileride greceimiz gibi, imam Ahmed gibi selef ulemas zavall halktan olup cahil kiilerin Kuran yaratktr dediini duyunca onalr tekfir edip karlarndan ayrlmalar gerektiini sylerdi. Eer bu cahil kiiyi mazeretli grmyorsa, nasl Kura yaratktr sne davet eden ne dediklerini bilen krallar ve vezirleri tekfir etmesin ki? En dorusunu Allah c.c. bilir.)Yine yle demitir:Bana Harb bin smail el-Kermani haber verdi, dedi ki:Ahmed Badadn kads olan uayb bin Sehli zikrettiinde, onun hakknda yle dediini duydum: Allah onu alaklardan klsn.(Senedi Sahihtir. 5.clt. 119.s.)(Buradan da anlarz ki bir kii eer kfr iledi ise, kad veya vezir veya Mminlerin emiri bile olsa onun hakknda kt konuulur. Onun bu hali onu kfrde mazeretli olduunu gstermez. Buda, bazlarnn imam Ahmedin hkmette kfr ileyenleri tekfir etmediini iddia edenlere ak bir cevaptr.uayb bin Sehl, abeveyh diyede bilinmektedir. Kafir bir kaddr. lerdeki nakilde de Kaifr olduunu grlecektir.)Yine yle demitir:Bana Abdulmelik el-Meymuni haber verdi, dedi ki:Ebu Abdullah(Ahmed bin Hnabel), (Cehmiyyelerden olan) bni Rabah ve (uayb bin Salih adndaki) abeveyhi zikrederken iittim.Onlar aleyhine yle bir dua etti ki, onun bu kadar (kt) bir duayi hi kimseye ettiini duymadm.(Senedi Sahihtir. 5.clt. 119.s.)mam Acurri e-eria adl eserinde yle demitir:Bize Ebul Fadl Cafer bin Muhammed es-Sandeli tahdis etti, dedi ki:Bize Fadl bin Ziyad tahdis etti, dedi ki:Ebu Abdullah Ahmed bin Hanbeliyle derkeniittim:Kim derseki:phesiz ki Allahu teala Ahirette grlmeyecektir.te o kii kafir olmutur. (Bunu diyen kii)Kim olursa olsunAllahn laneti ve gazabbunu diyeninzerine olsun...(Senedi ise Muttasil veSahihve kuvvetlidir. Eser No: 118.)(te imam Ahmdin Kim olursa olsun ifadesi, onun itikadn gre genel tekfir ile muayyen tekfir aranda fark olmadn akta gstermektedir.te sz, tahrif bile edilemeyecek kadar net bir szdr. Bunun iine hem hakimler, hem de cahiller, hemde tevil ile bu sz ve buna benzer kfr szlerini ve amellerini yapanlar girmektedir. Allaha krler olsun.)mam shak bin Mansur el-Mervezi (bu kii imam Ebu Bekir Ahmed bin Muhammed el-Mervezi deildir.), imam Ahmed bin Hanbelden ve imam shak bin Rahuyehden naklettii rivayetlerde yle demektedir:(mam Mervezi der ki: Ben, imam Ahmede) Dedim ki: Kim Kuran yaratktr derse(Hkm nedir)?Dedi ki: Bunu diyen, kendi peine btn belay takm olur.Dedim ki: Ona (Kuran yaratktr diyene) Kafir oldun denirmi?(imam Ahmed)Dedi ki: Allaha yamin olsun ki evet.(ok dikkat et. te imam Ahmed muayyen ile genel tekfir arasnda fark olmadn gneten daha ak bir ifade ile belli etti!)Dedim ki: Sen onlara dmanln bellimi etmen gerekir? Yoksa onlar oyalasanda olurmu?(imam Ahmed)Dedi ki: Horasan ehli (Horasandaki Ehli Snnet, az ve gsz olduklarndan) buna g yetiremezler.(imam Mervezi szn yle aklar) Sanki onlar oyalayarak geitirmesini sylemek istedi.(Nakil Sahihtir.)(Derim ki: Ehli snnetin zayf olduu yerlerde, mustafaz konumunda olduklarndan dolay Kafirlere kar tam manada katlk ve sertlik yaplmamasnda ruhsat vardr. Kii gc yettiince onlara kar mucadele etmesi gerekmektedir. mam Ahmedin zamanndaki gibi Mslmanlar temsil eden Ehli Snnet ile Kfr ve Kafirleri temsil eden Cehmiyyeler bir arada iken, kuvvet kafirlerin elinde idi. Bu nedenle Mslmanlar Kafirlere kar tam kini ve iddeti beslediklerinde hapise girip zorluk ekeceklerdi. Bu nedenle imam Ahmed bu zor durumlarda onlara kar aktan kin beslememekte ruhsat vermilerdi. Nasl ki gnmzdeki Mslmanlarda bir ok yerde Mrted Kafirlere kar tam iddeti besliyememektedirler. Onlarn elinden geldiince uramalar gerekmektedir. Zor durumda kaldklarnda ise aktan Kafirlere kin besleyip onlarla mcadele etmemekte ruhsatlar vardr. Yinede en gzeli Mslmanlarn her halukarda Kafirlere kin beslemesidir. Ama Allah c.c. kiinin gc yetmedii eyleri yerine getirmesini istemez. En dorunusu Allah c.c. bilir.Yine bu gemi nakilde imam Ahmedin naslda muayyen tekfir ile genel tekfir arasnda fark olmadn akladn gryoruz. mam Mervezi, imam Ahmede bir kfr ileyen muayyen kiinin hkm hakknda soruyor. Kfr ileyen kiiye Kafirsin denirmi diyor. Bunu zerine imam Ahmed onun bu dediini ikrar edip kabul ediyor. Buradan da anlarz ki selef ulemasna gre bir kii Kfr ameli ilediinde o kii Kafir olur.Eer imam Ahmed muhaliflerimizin iddia ettii gibi genel tekfir ile muayyen tekfir arasnda fark olduunu doru grseydi, bu durumda mutlak ve genel manada her kfr ileyene Kafir denir szn kullanmazd. En dorusunu Allah c.c. bilir.)mam Ebu Yala btaluttevilat adl eserinde yle demitir:Bize Ebu Hafs (mer bin Muhammed) tahdis etti. Dedi ki:Bize Ebu Cafer Muhammed bin Davud (el-Missisi) tahdis etti. Dedi ki:Bize Ebu bekir el-Mervezi haber verdi. dedi ki:Bir tane adam Sagr tarafndan geldi(Veya Cihad blgelerinden geldi). Bende onu ona (mam Ahmedin yanna) soktum. Dedi ki: Benim amcamn olunu kzm ile evlendirdim. imdide ben onu (kzm) aldm ve ikisinin arasn ayrma adna kendi yanma getird