การประเมนระบบเฝาระวงโรคเลปโตสไปโรซสโรงพยาบาลพทลง

จงหวดพทลง พ.ศ. 2558

Peetima Veerapan, Medical Doctor, Professional Level, Phatthalung Hospital

Soraya SangobdeePublic Health Technical Officer, Phatthalung Hospital

วารสาร วชาการแพทยเขต 11Reg

2 5 6 0Med J 2017

;31

: 293 - 303

ปตมา วระพนธ, พบ.1 โสรญา สงบด, สบ.2

Abstract

The reporting information on Leptospirosis of Bureau of

Epideminology, Department of Disease Control, Ministry of Public

Health in 2015, it has been reported that there are 37 patients (the

incidence rate of 9.03 per 100,000 population) and 6 deaths (the

mortality rate of 1.15 per 100,000 population) in Phatthalung

province. In addition, the incidence rate is the forth-highest rate in

southern Thailand and the highest rate in the 12th health zone while

the mortality rate is the highest rate both in southern Thailand and

the 12th health zone. From these points, the evaluation of

Leptospirosis surveillance in Phatthalung Hospital has been

explored to study the procedure of reporting of diseases and to

study the qualitative and quantitative characteristics in order to

improve the Leptospirosis surveillance system to be more efficient.

A cross-sectional study was reviewed by medical records

of in- and out-patients in Phatthalung Hospital from January 1st to

December 31st, 2015 and diagnostic medicine with ICD-10 TM

code as a designated with the interview of the involving participants

of all levels of surveillance. The quantitative characteristic result

was found that there are 372 medical records of patients that are

compatible with the ICD-10 TM code. There are 32 out of 372 records

of patients are infected as reported in the definition of infectious

diseases in 2003. However, only 23 recorded patients are in R 506

surveillance system in which the sensitivity and positive predictive

value (71.88% sens. and 71.88% PPV) are reasonable. When

considering the representative, gender and age variables can be

used as representatives. Male to female ratios from R 506 and

medical record information are 2.83:1 and 2.2:1, respectively. For

age variable from R 506 system, it was found that the median age

is 48 years (IQR 30-59), which corresponds to medical record in-

Evaluation of Leptospirosis Surveillance in Phatthalung Hospital, Phatthalung Province, 2015

294 ปตมา วระพนธวารสารวชาการแพทยเขต 11

ปท 31 ฉบบท 2 เม.ย.- ม.ย. 2560

บทคดยอ

จากขอมลการรายงานโรคเลปโตสไปโรซส ส�านกระบาดวทยา กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข พ.ศ. 2558

พบวาจงหวดพทลง มรายงานผปวยจ�านวน 37 ราย (อตราปวย 9.03 ตอแสนประชากร) เสยชวต 6 ราย (อตราตาย 1.15

ตอแสนประชากร) และยงพบวามอตราปวยเปนล�าดบ 4 ของภาคใต มอตราปวยสงสดของเขตสขภาพท 12 และยงมอตรา

ตายสงสดของภาคใตและเขตสขภาพท 12 โรงพยาบาลพทลง จงไดท�าการประเมนระบบเฝาระวงโรคเลปโตสไปโรซส

เพอศกษาขนตอนการรายงานโรค ศกษาคณลกษณะเชงปรมาณและเชงคณภาพ เพอปรบปรงระบบเฝาระวงโรคเลปโตส

ไปโรซสใหมประสทธภาพเพมขนตอไป

ท�าการศกษาแบบภาคตดขวาง โดยทบทวนเวชระเบยนทงผปวยในและผปวยนอกทมารบการรกษาทโรงพยาบาล

พทลง ตงแตวนท 1 มกราคม – 31 ธนวาคม 2558 และแพทยวนจฉยโรคทมรหส ICD-10 TM ตามทก�าหนด รวมกบการ

สมภาษณผมสวนเกยวของกบระบบเฝาระวงทกระดบ ผลการศกษาคณลกษณะเชงปรมาณ พบเวชระเบยนของผปวยท

เขาไดกบ รหส ICD-10 TM ทก�าหนด จ�านวน 372 เวชระเบยน เปนผปวยโรคเลปโตสไปโรซสตรงตามนยาม จ�านวน 32

ราย แตรายงานเขาระบบเฝาระวงโรค R 506 เพยง 23 ราย มความไวและคาพยากรณบวกอยในเกณฑด (sens.71.88%,

PPV 71.88%) เมอพจารณาความเปนตวแทน พบวาสามารถเปนตวแทนไดทงตวแปรเพศและอาย โดยอตราสวนเพศชาย

ตอเพศหญงจากระบบรายงาน 506 และขอมลจากเวชระเบยน มอตราสวนใกลเคยงกน คอ 2.83:1 และ 2.2:1 ตามล�าดบ

ดานตวแปรอายจากระบบรายงาน 506 มคามธยฐานอาย 48 ป (IQR 30-59) สอดคลองกบขอมลจากเวชระเบยน ซงม

คามธยฐานอาย 49.5 ป (IQR 33.3-58.8) เชนเดยวกน มความทนเวลา คดเปนรอยละ 95.65 (22 ราย) สวนคณภาพของ

ขอมล พบวาตวแปรอาย และทอย(ต�าบล, อ�าเภอ) ถกตองมากทสด รอยละ 100 รองลงมาตวแปรเพศ ประเภทผปวย

วนเรมปวย และอาชพ ถกตองรอยละ 95.65, 91.30, 78.26, 73.91 ตามล�าดบ ผลการศกษาคณลกษณะคณภาพ พบวา

ระบบไดรบการยอมรบ มความงาย ยดหยน และมความมนคงสง มการน�าความรและขอมลขาวสารไปใชประโยชนได

สรปผลการประเมนระบบเฝาระวงโรคเลปโตสไปโรซส โรงพยาบาลพทลง พ.ศ. 2558 มประสทธภาพทงคณลกษณะ

เชงปรมาณและเชงคณภาพ

นพนธตนฉบบค�ารหส : การประเมนระบบเฝาระวง, โรคเลปโตสไปโรซส, โรงพยาบาลพทลง

1กลมงานเวชกรรมสงคม โรงพยาบาลพทลง 930002กลมงานเวชกรรมสงคม โรงพยาบาลพทลง 93000

Keywords : Evaluation of surveillance, Leptospirosis, Phatthalung Hospital.

formation of 49.5 years (IQR 33.3-58.8). Timeliness is 95.65% (22

records). For qualitative information, age and habitat (subdistrict

and district) variables are completely correct with 100% while

variables of gender, type, date of incidence and career are 95.65%,

91.30%, 78.26%, and 73.91%, respectively. The qualitative

characteristic result was found that this system is acceptable, easy,

flexible, and stable. Knowhow and information are practical and

beneficial. In conclusion, the Leptospirosis surveillance in

Phatthalung Hospital in 2015 is efficient both quantitative and

qualitative characteristics.

การประเมนระบบเฝาระวงโรคเลปโตสไปโรซสโรงพยาบาลพทลง จงหวดพทลง พ.ศ. 2558 295Reg 11 Med JVol. 31 No. 2

ความเปนมา

ปจจบนโรคเลปโตสไปโรซสจดเปนโรคประจ�าถน

ทส�าคญโรคหนง เนองจากพบการระบาดหลายภมภาค

ในประเทศไทยเองกมการระบาดตงแตป พ.ศ. 2539 เปนตน

มา จากขอมลเฝาระวงโรคเลปโตสไปโรซส ส�านกระบาด

วทยา กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข พ.ศ. 2558

มรายงานผปวยทวประเทศทงสน 2,151 ราย (อตราปวย

3.30 ตอแสนประชากร) เสยชวต 51 ราย (อตราตาย 0.08

ตอแสนประชากร) จาก 67 จงหวด พบผปวยสงสดคอภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอ รองลงมาคอภาคใตมรายงานผปวย

จ�านวน 548 ราย (อตราปวย 5.95 ตอแสนประชากร)

เสยชวต 15 ราย (อตราตาย 0.16 ตอแสนประชากร) เขต

สขภาพท 12 มรายงานผปวยจ�านวน 249 ราย (อตราปวย

5.14 ตอแสนประชากร) เสยชวต 10 ราย (อตราตาย 0.21

ตอแสนประชากร) จงหวดพทลง มรายงานผปวยจ�านวน37

ราย (อตราปวย 9.03 ตอแสนประชากร) เสยชวต 6 ราย

(อตราตาย 1.15 ตอแสนประชากร) เมอพจารณาอบตการณ

ของโรคเลปโตสไปโรซสในจงหวดพทลงแลวพบวามอตรา

ปวยเปนล�าดบ 4 ของภาคใต และมอตราปวยสงสดของเขต

สขภาพท 12 และมอตราตายสงสดของภาคใตและเขต

สขภาพท 12[1]

จากขอมลสถานการณโรค งานระบาดวทยา กลม

งานเวชกรรมสงคม โรงพยาบาลพทลง จงไดด�าเนนการ

ประเมนระบบเฝาระวงโรคเลปโตสไปโรซส ซงชวยใหทราบ

สถานการณและลกษณะทางระบาดวทยาของผปวยทมา

รบการรกษาทโรงพยาบาลพทลง ทราบขนตอนการรายงาน

โรคจากภายในโรงพยาบาลและรายงานโรคไปยงสวนท

เกยวของตางๆและคณลกษณะทส�าคญของระบบเฝาระวง

เพอน�าผลทไดไปปรบปรงระบบเฝาระวงใหดยงขน

วตถประสงค

1. เพอศกษาขนตอนการรายงานโรคเลปโตสไป

โรซสของโรงพยาบาลพทลง

2. เพอศกษาคณลกษณะเชงปรมาณของระบบ

เฝาระวงโรคเลปโตสไปโรซส ไดแก คาความไว ความเปน

ตวแทน คาพยากรณบวก ความทนเวลา และคณภาพของ

ขอมล

3. เพอศกษาคณลกษณะเชงคณภาพของระบบ

เฝาระวงโรคเลปโตสไปโรซส ไดแก การยอมรบของผท

เกยวของความยากงายความยดหยนความมนคงของระบบ

และการน�าไปใชประโยชน

4. เพอใหขอเสนอแนะในการปรบปรงระบบเฝา

ระวงโรคเลปโตสไปโรซส

วธการศกษา

1. รปแบบการศกษา เปนการศกษาแบบภาค

ตดขวาง (Cross-sectional Study) ทงเชงปรมาณ (Quan-

titative) และเชงคณภาพ (Qualitative)

2. การศกษาคณลกษะของระบบเฝาระวงเชง

ปรมาณ

2.1 แหลงขอมล

2.1.1 เวชระเบยนทงผปวยในและผปวย

นอก ของผ มารบบรการทโรงพยาบาลพทลงตงแต 1

มกราคม – 31 ธนวาคม 2558 ทมรหส ICD-10TM ดงน

Scrub Typhus (A75, A750, A751, A752, A753, A759)

Meningitis (A87, A871, A878, A879, G020, G03, G038,

G039) Leptospirosis (A27, A270, A278, A279) ไขไม

ทราบสาเหต (R50, R500, R508, R509)

2.1.2 รายงาน 506 ของโรงพยาบาล

พทลงตงแต 1 มกราคม – 31 ธนวาคม 2558

2.1.3 ผลการตรวจทางหองปฏบตการ

ส�าหรบแลปโตสไปไรซสของโรงพยาบาลพทลงและศนย

วทยาศาสตรการแพทยตรงตงแต 1 มกราคม – 31 ธนวาคม

2558

2.2 นยามในการเฝาระวงโรค

2.2.1 เกณฑทางคลนก ผทมารบการ

รกษาทโรงพยาบาลพทลง ตงแตวนท 1 มกราคม – 31

ธนวาคม 2558 ทมประวต/อาชพทสมผสน�า[2] และมอาการ

ไขเฉยบพลน รวมกบอยางอนอยางนอยสองอาการดงน

หนาวสนปวดศรษะรนแรงปวดกลามเนอรนแรงเยอบ

ตาแดง/ตาแดงผดปกตของระบบประสาท เชน คอแขง หรอ

ความรสกตวผดปกตความผดปกตของระบบทางเดนหายใจ

เชน ไอแหงๆ หรอหายใจหอบเหนอยความผดปกตของ

ระบบปสสาวะ เชน ปสสาวะสเขม หรอปสสาวะออกนอย

เลอดออกผดปกต เชน อาเจยนเปนเลอด ถายอจจาระเปน

296 ปตมา วระพนธวารสารวชาการแพทยเขต 11

ปท 31 ฉบบท 2 เม.ย.- ม.ย. 2560

สด�า หรอไอเปนเลอด และแพทยวนจฉยโรคทมรหส ICD-

10 TM ตามทก�าหนด

2.2.2 เกณฑทางหองปฏบตการ

- Screening test : ขอใดขอหนงให

ผลบวก คอ Latex agglutination test (LA), Dipstick test,

Lateral flow test, Microcapsule agglutination test

(MCAT)

- Confirmatory test : ขอใดขอหนง

ใหผลบวก คอ Immunofluorescent antibody test (IFA),

Microscopic aggtination test (MAT), ELISA test for

leptospirosis, การเพาะเชอจากเลอด หรอน�าไขสนหลง

หรอ ปสสาวะพบเชอ

2.2.3 การรายงานโรคใหรายงานตงแต

ผปวยสงสยทกราย และเมอมการตรวจยนยนใหรายงานผ

ปวยทตรวจยนยนผลดวยทกราย

2.2.3.1 ผปวยทสงสย (Suspected

case) หมายถง ผทมอาการตามเกณฑทางคลนก และม

ประวตเสยงตอการสมผสโรค แมวาจะไมไดเจาะเลอด

ผปวยตรวจทางหองปฏบตการ หรอถาหากเจาะเลอดผปวย

ในขณะแรกรบ แลวน�าไปตรวจ Screening test แลวใหผล

ลบ และไมสามารถตดตามเจาะเลอดผปวยครงทสอง (สง

ตรวจได 10-14 วน หลงจากเจาะครงแรก) กใหรายงานเปน

ผปวยสงสย

2.2.3.2 ผปวยทเขาขาย (Probable

case) หมายถง ผทมอาการตามเกณฑทางคลนกรวมกบม

ขอมลทางระบาดวทยาเชอมโยงกบผปวยทยนยนผล

2.2.3.3 ผปวยทยนยน (Confirmed

case) หมายถง ผทมอาการตามเกณฑทางคลนก รวมกบ

เจาะเลอดผปวยในชวงแรกรบไปตรวจ Screening test แลว

ใหผลบวก หรอถาตรวจเลอดครงแรกใหผลลบแตสามารถ

ตดตามเจาะเลอดผปวยครงทสองไปตรวจไดแลวใหผลบวก

กใหรายงานเปนผปวยยนยน แตถาผลการตรวจเลอดครงท

สองใหผลลบใหตดจากโรคเลปโตสไปโรซส

2.3 การวเคราะหขอมลวเคราะหตวแปรทตองการ

ศกษาดดแปลงจากแนวทางการประเมนระบบเฝาระวง

โรคของ Centers for Disease Control and Prevention

(CDC)[3]

2.3.1 ความครบถวนของการรายงาน

(Completeness) หรอคาความไว (Sensitivity)

2.3.2 คาพยากรณบวก (Predictive value

positive)

จ�านวนรายงานผปวยโรคเลปโตสไปโรซสทเขาไดตามนยาม x 100

จ�านวนรายงานผปวยโรคเลปโตสไปโรซสทเขาไดตามนยาม x 100

จ�านวนผปวยทเขาไดตามนยามทมารบการรกษาทโรงพยาบาล

ในระยะเวลาทท�าการศกษา

จ�านวนรายงานผปวยโรคเลปโตสไปโรซสทมารบการรกษาท

โรงพยาบาลทงหมดในระยะเวลาทท�าการศกษา

2.3.3 ความเปนตวแทน (Representative-

ness) หมายถง ลกษณะทางระบาดวทยาของผปวยโรค

เลปโตสไปโรซสทไดจากระบบเฝาระวงทางระบาดวทยา

(รง 506) เปรยบเทยบกบลกษณะทางระบาดวทยาของ

ผปวยโรคเลปโตสไปโรซสทมารบการรกษาทโรงพยาบาล

พทลงตงแตวนท 1 มกราคม – 31 ธนวาคม 2558

2.3.4 ความทนเวลา (Timeliness) หมายถง

ค�านวณเปนรอยละจากการรายงานผปวยภายใน 72 ชวโมง

นบตงแตวนทวนจฉยจนถงวนทรายงานเขาระบบการแจง

เหตการณการระบาด

2.3.5 คณภาพของขอมล (Data quality)

หมายถง ความครบถวน และความถกตองของการบนทก

ตวแปรตางๆ ของผปวยโรคเลปโตสไปโรซสเขาสระบบเฝา

ระวงทางระบาดวทยา (รง 506) แบงออกเปนสองสวน คอ

ความครบถวนของการบนทกทกตวแปร ตามรายงาน 506

และความถกตองของการบนทกขอมลในตวแปร ไดแก อาย

เพศ ทอย วนเรมปวย ประเภทผปวย (ผปวยใน, ผปวยนอก)

3. การศกษาคณลกษณะของระบบเฝาระวง

เชงคณภาพ

3.1 การเกบขอมล โดยใชแบบสอบถามตาม

คณลกษณะเชงคณภาพใน ไดแก แพทยผเชยวชาญดาน

เวชกรรมปองกน และแพทยผเกยวของ พยาบาลแผนก

ผปวยนอก ผปวยใน และหอผปวยหนก เจาหนาทระบาด

วทยาและ SRRT เจาหนาทเวชสถต เจาหนาทหองชนสตร

โรค

3.2 การวเคราะหขอมล ก�าหนดตวแปรท

ตองการศกษาตามคณลกษณะเชงคณภาพ โดยดดแปลง

จากแนวทางการประเมนระบบเฝาระวงโรคของ Centers

of Disease Control and Prevention (CDC)[3] ดงน

การประเมนระบบเฝาระวงโรคเลปโตสไปโรซสโรงพยาบาลพทลง จงหวดพทลง พ.ศ. 2558 297Reg 11 Med JVol. 31 No. 2 7 

 

ผลการศกษา 1. ขนตอนการเฝาระวงโรคเลปโตสไปโรซสโรงพยาบาลพทลง

กรณผปวยนอก เมอแพทยวนจฉยผปวยวาเปนโรคเลปโตสไปโรซส เจาหนาทเวชระเบยนบนทกขอมลลงในโปรแกรมรกษาของโรงพยาบาล ตามรหส ICD-10-TM และเจาหนาทระบาดวทยา ดงขอมลจากโปรแกรม ตาม ICD-10-TM (A27, A270, A278 และ A279) ทกวน เพอสงเขาโปรแกรม R506 และสวนหนงจะไปเกบเมอไดรบ แลวสงตอขอมลไปยงศนยระบาดระดบจงหวดทกวน ในสวนของผปวยทมทอยในเขตอาเภอเมองพทลง จะสงตอขอมลโรคดวนไปยงศนยระบาดระดบอาเภอทกวนเพอทาการสอบสวนโรคตอไป

กรณผปวยใน เมอแพทยสงสยหรอวนจฉยเบองตนวาเปนโรคเลปโตสไปโรซสเจาหนาทระบาดวทยาจะเกบขอมลทหอผปวยทกวน และสวนหนงจะไปเกบเมอไดรบแจง (หลงจากทเกบขอมลประจาวนแลว) แลวนามาบนทกเขาโปรแกรม R506 เอง แลวสงตอขอมลไปยงศนยระบาดระดบจงหวดทกวน ในสวนของผปวยทมทอยในเขตอาเภอเมองพทลง จะสงตอขอมลโรคดวนไปยงศนยระบาดระดบอาเภอทกวนเพอทาการสอบสวนโรคตอไป สาหรบผปวยทมการเปลยนวนจฉย เจาหนาทระบาดวทยาตรวจสอบการวนจฉยแต ละราย หากมการเปลยนแปลงโรคจะแก R 507 แลวสงตอขอมลไปยงศนยระบาดระดบจงหวดตอไป

รปท 1 ขนตอนการดาเนนงานระบบเฝาระวงและการรายงานโรคเลปโตสไปโรซส โรงพยาบาลพทลง 2. ผลการศกษาระบบเฝาระวงเชงปรมาณ

จากการทบทวนเวชระเบยนผปวย ตงแตวนท 1 มกราคม - 31 ธนวาคม ป พ.ศ. 2558 พบเวชระเบยนตามรหส ICD-10-TM ทกาหนด จานวน 372 ราย แบงเปน Scrub Typhus จานวน 58 เวชระเบยน Meningitis จานวน 13 เวชระเบยน Leptospirosis จานวน 49 เวชระเบยน และไขไมทราบสาเหต จานวน 252 เวชระเบยน พบวามผปวยทเขาเกณฑตามนยามจานวน 32 ราย ตรงตามนยามและรายงานใน 506 จานวน 23 ราย มความครบถวนของการรายงานหรอคาความไว (Sens. 71.88%)และคาพยากรณบวก (PVP 71.88%)(ตารางท 1)

ผปวยมารบการรกษา

ทโรงพยาบาลพทลง

แพทยวนจฉยและบนทกขอมลใน

โปรแกรมรกษาของ รพ.

ผปวย OPD

ผปวย IPD

จนท.ระบาดฯดงขอมลจากโปรแกรม ตาม ICD-10-TM

(A27, A270, A278 และ A279) ตรวจสอบขอมล สงเขาโปรแกรม R506

แพทยวนจฉย/ พยาบาลหอผปวยแจง จนท.ระบาด

จนท.ระบาดฯสอบสวนโรค และเกบขอมลทหอผปวย

แลวนามาบนทกในโปรแกรม R506

ศนยระบาดระดบจงหวด - R 506 - โรคดวน

ศนยระบาดระดบอาเภอ - โรคดวน

แจงขอมลทกวน

E-mail

E-mail

การยอมรบของผทเกยวของ (Acceptability) ความยากงาย

(Simplicity) ความยดหยน (Flexibility) ความมนคงของ

ระบบ (Stability) และการน�าไปใชประโยชน (Usefulness)

ผลการศกษา

1. ขนตอนการเฝาระวงโรคเลปโตสไปโรซส

โรงพยาบาลพทลง

กรณผปวยนอก เมอแพทยวนจฉยผปวยวาเปน

โรคเลปโตสไปโรซส เจาหนาทเวชระเบยนบนทกขอมลลง

ในโปรแกรมรกษาของโรงพยาบาล ตามรหส ICD-10-TM

และเจาหนาทระบาดวทยา ดงขอมลจากโปรแกรม ตาม

ICD-10-TM (A27, A270, A278 และ A279) ทกวน เพอสง

เขาโปรแกรม R506 และสวนหนงจะไปเกบเมอไดรบ แลว

สงตอขอมลไปยงศนยระบาดระดบจงหวดทกวน ในสวน

ของผปวยทมทอยในเขตอ�าเภอเมองพทลง จะสงตอขอมล

โรคดวนไปยงศนยระบาดระดบอ�าเภอทกวนเพอท�าการ

สอบสวนโรคตอไป

กรณผปวยใน เมอแพทยสงสยหรอวนจฉยเบอง

ตนวาเปนโรคเลปโตสไปโรซสเจาหนาทระบาดวทยาจะเกบ

ขอมลทหอผปวยทกวน และสวนหนงจะไปเกบเมอไดรบ

แจง (หลงจากทเกบขอมลประจ�าวนแลว) แลวน�ามาบนทก

เขาโปรแกรม R506 เอง แลวสงตอขอมลไปยงศนยระบาด

ระดบจงหวดทกวน ในสวนของผปวยทมทอยในเขตอ�าเภอ

เมองพทลง จะสงตอขอมลโรคดวนไปยงศนยระบาดระดบ

อ�าเภอทกวนเพอท�าการสอบสวนโรคตอไป ส�าหรบผปวยท

มการเปลยนวนจฉย เจาหนาทระบาดวทยาตรวจสอบการ

วนจฉยแต ละราย หากมการเปลยนแปลงโรคจะแก R 507

แลวสงตอขอมลไปยงศนยระบาดระดบจงหวดตอไป

รปท 1 ขนตอนการด�าเนนงานระบบเฝาระวงและการรายงานโรคเลปโตสไปโรซส โรงพยาบาลพทลง

2. ผลการศกษาระบบเฝาระวงเชงปรมาณ

จากการทบทวนเวชระเบยนผปวย ตงแตวนท 1

มกราคม - 31 ธนวาคม ป พ.ศ. 2558 พบเวชระเบยนตาม

รหส ICD-10-TM ทก�าหนด จ�านวน 372 ราย แบงเปน

Scrub Typhus จ�านวน 58 เวชระเบยน Meningitis จ�านวน

13 เวชระเบยน Leptospirosis จ�านวน 49 เวชระเบยน และ

ไขไมทราบสาเหต จ�านวน 252 เวชระเบยน พบวามผปวย

ทเขาเกณฑตามนยามจ�านวน 32 ราย ตรงตามนยามและ

รายงานใน 506 จ�านวน 23 ราย มความครบถวนของการ

รายงานหรอคาความไว (Sens. 71.88%) และคา

พยากรณบวก (PVP 71.88%) (ตารางท 1)

298 ปตมา วระพนธวารสารวชาการแพทยเขต 11

ปท 31 ฉบบท 2 เม.ย.- ม.ย. 2560

รายงาน 506 23 9 32

ไมรายงาน 506 9

รวม 32

ตารางท 1 ความไว/ความครบถวน (Sens.) และคาพยากรณบวก (PVP) ของการรายงานโรคเลปโตสไปโรซส โรงพยาบาล

พทลง ป พ.ศ. 2558 (N=372)

เมอเปรยบเทยบขอมลจากระบบรายงาน 506 กบขอมลจากเวชระเบยน พบวาสามารถเปนตวแทนได โดย

อตราสวนเพศชายตอเพศหญงมอตราสวนใกลเคยงกน คอ 2.83:1 และ 2.2:1 ตามล�าดบ ดานตวแปรอายจากระบบรายงาน

506 มคามธยฐานอาย 48 ป (IQR 30-59) สอดคลองกบขอมลจากเวชระเบยน ซงมคามธยฐานอาย 49.5 ป (IQR 33.3-

58.8) เชนเดยวกน และเมอเปรยบเทยบจ�านวนผปวยจ�าแนกกรายเดอนตามวนทเรมปวย จากขอมลเวชระเบยน พบผปวย

สงสดในเดอนธนวาคม รองลง คอ เดอนพฤศจกายน และกรกฎาคม จ�านวน 13, 4 และ 3 ราย ตามล�าดบ และจ�านวนผ

ปวยในรายงาน 506 พบผปวยสงสดในเดอนธนวาคม รองลง คอ เดอนพฤศจกายน พฤษภาคม และกรกฎาคม จ�านวน

13, 4, 3 และ 3 ราย ตามล�าดบ

เขานยาม ไมเขานยาม รวม

ตารางท 2 ลกษณะทางระบาดวทยาโรคเลปโตสไปโรซสเปรยบเทยบรายงาน 506 กบเวชระเบยน โรงพยาบาลพทลง ป

พ.ศ. 2558

แผนภม 1 รอยละของผปวยโรคเลปโตสไปโรซส เปรยบเทยบขอมลจากระบบรายงาน 506 กบเวชระเบยน จ�าแนกอาย

โรงพยาบาลพทลง ป พ.ศ. 2558

อตราสวนเพศ (ช:ญ) 2.83:1 2.2:1

อายเฉลย (Median) 48 ป (IQR30-59) 49 ป 6 เดอน (IQR33.3-58.8)

ตวแปร รายงาน 506 (N=23) ขอมลเวชระเบยน (N=32)

การประเมนระบบเฝาระวงโรคเลปโตสไปโรซสโรงพยาบาลพทลง จงหวดพทลง พ.ศ. 2558 299Reg 11 Med JVol. 31 No. 2

แผนภม 2 รอยละของผปวยโรคเลปโตสไปโรซส เปรยบเทยบขอมลจากระบบรายงาน 506 กบเวชระเบยน จ�าแนกเพศ

โรงพยาบาลพทลง ป พ.ศ. 2558

แผนภม 3 จ�านวนผปวยโรคเลปโตสไปโรซสเปรยบเทยบขอมลจากระบบรายงาน 506 กบเวชระเบยน จ�าแนกรายเดอน

ตามวนเรมปวยโรงพยาบาลพทลง ป พ.ศ. 2558

เมอประเมนความทนเวลาในการรายงานโรคของรายงาน 506 ทเขาเกณฑตามนยาม จ�านวน 23 ราย พบวา

รายงานทนเวลา (ภายใน 3 วน) จ�านวน 22 ราย คดเปนรอยละ 95.65 และพบวาความถกตองของตวแปรอาย และทอย

(ต�าบล, อ�าเภอ) ถกตองมากทสด รอยละ 100 รองลงมาตวแปรเพศ ถกตองรอยละ 95.65 และตวแปรตวทมความถกตอง

นอยทสดคอ ตวแปรอาชพ รอยละ 73.91

ตารางท 3 ความถกตองของการรายงานผปวยโรคเลปโตสไปโรซส โรงพยาบาลพทลง ป พ.ศ. 2558 (N=23)

3. ผลการศกษาระบบเฝาระวงเชงคณภาพ

จากการสมภาษณผเกยวของในระบบเฝาระวงโรคเลปโตสไปโรซสทงหมด 17 รายเปนผบรหาร 3 ราย (17.65%)

เปนผปฏบตการ 14 ราย (82.35%)

ตวแปร จ�านวน รอยละ

อาย 23 100

เพศ 22 95.65

อาชพ 17 73.91

ทอย (ต�าบล, อ�าเภอ) 23 100

วนเรมปวย 18 78.26

ประเภทผปวย 21 91.30

300 ปตมา วระพนธวารสารวชาการแพทยเขต 11

ปท 31 ฉบบท 2 เม.ย.- ม.ย. 2560

ตารางท 4 รอยละของผเกยวของในระบบเฝาระวงโรคเลปโตสไปโรซสโรงพยาบาลพทลง พ.ศ. 2558 (N=17)

ต�าแหนง - ผบรหาร (หน.กลมภารกจ/หน.กลมงานเวชกรรมสงคม/หน.งานสงเสรมฯ) 3 17.65

- ผปฏบต (แพทย/พยาบาล/SRRT/จนท.งานระบาดวทยา) 14 82.35

อาย - 20-30 ป 5 29.41

- 31-40 ป 3 17.65

- 41-50 ป 7 41.18

- 51-60 ป 2 11.76

ระยะเวลาท - 1-10 ป 4 23.53

รบผดชอบ - 11-20 ป 8 47.06

งานปจจบน - 21-30 ป 5 29.41

ตวแปร จ�านวน รอยละ

ความยอมรบของระบบเฝาระวง จากการ

สมภาษณผทเกยวของกบระบบเฝาระวง ทกคนทราบวาโรค

เลปโตสไปโรซสเปนโรคทตองรายงานทางระบาดวทยาและ

สวนใหญเขาใจในแนวทางปฏบตของระบบเฝาระวงโรคเลป

โตสไปโรซสเพอด�าเนนการปองกนและควบคมโรคไดอยาง

ทนทวงทและยงคดวาระบบนค มคากบแรงงานและ

ทรพยากรทเสยไป เพราะเปนประโยชนตอการบรหารจดการ

ดานการปองกนและควบคมโรคไดงายขนและทนทวงท ซง

จะสงผลใหลดจ�านวนผปวยและลดการสญเสยชวตได

ความยากงายของระบบเฝาระวง ขนตอนใน

การรายงานโรคไมซบซอนคอ กรณผปวยนอกจะดงขอมล

จากโปรแกรม ตาม ICD-10-TM เพอสงเขาโปรแกรม R506

สวนผปวยใน เจาหนาทระบาดวทยาจะเกบขอมลทหอ

ผปวยทกวน แลวน�ามาบนทกเขาโปรแกรม R506 เอง แลว

สงตอขอมลไปยงศนยระบาดระดบจงหวดทกวน ในสวน

ของผปวยทมทอยในเขตอ�าเภอเมองพทลง จะสงตอขอมล

โรคดวนไปยงศนยระบาดระดบอ�าเภอทกวนเพอท�าการ

สอบสวนและควบคมโรคตอไป

ความยดหย นของระบบเฝาระวง ทมอย

สามารถรองรบการเพมของโรคทตองรายงานได โดย

บคลากรทมอยนนมความพรอมในการปฏบตงาน

ความยงยนของระบบเฝาระวง โรงพยาบาลพทลง

มผรบผดชอบงานหลกเกยวกบระบบเฝาระวง 1 คน และม

ผรบผดชอบทสามารถท�างานแทนผรบผดชอบหลก 2 คน

จงสามารถรายงานโรคไดทกวน แตผรบผดชอบหลกเปน

ลกจางชวคราว ท�าใหมการเปลยนแปลงผรบผดชอบงาน

บอยครงและตองเรยนรงานใหม สงผลตอความนาเชอถอ

และความถกตองของขอมลในระบบเฝาระวงโรค

การใชประโยชนจากระบบเฝาระวง ใชในการ

ตดตามสถานการณจากรายงานสถานการณโรค เชน

ประชมประจ�าเดอน และการประชมคณะกรรมการวางแผน

และประเมนผลระดบจงหวด นอกจากนยงทราบจากสอ

ไดแก โทรทศน หนงสอพมพ และ Internet เชน website

ของส�านกระบาดวทยา ส�านกโรคอบตใหม และกรมควบคม

โรค เปนตน ซงเปนขอมลทงายตอการเขาถง ท�าใหผรบสาร

ตระหนกในการปองกนตวและสามารถน�ามาใชในการ

วางแผนปองกนและควบคมโรคใหกบประชาชนในพนทได

อภปรายผล

การประเมนระบบเฝาระวงโรคเลปโตสไปโรซส

โรงพยาบาลพทลง พ.ศ. 2558 มความไวและคาพยากรณ

บวกอยในเกณฑด (sens. 71.88%, PPV 71.88%) เพราะ

มการรายงานตงแตผ ปวยสงสย แตเมอเทยบกบการ

ประเมนระบบเฝาระวงโรคเลปโตสไปโรซสในโรงพยาบาล

ศนยตรง พ.ศ. 2557 มความไวและคาพยากรณบวกอยใน

เกณฑควรปรบปรง (sens. 11.1%, PPV 16.7%) เนองจาก

โรงพยาบาลศนยตรงแทบจะรายงานเฉพาะผปวยยนยน

เทานน[4]

การรายงานผ ป วยโรคเลปโตสไปโรซสของ

โรงพยาบาลพทลงใน R506 แตไมเขานยามของผปวยโรค

การประเมนระบบเฝาระวงโรคเลปโตสไปโรซสโรงพยาบาลพทลง จงหวดพทลง พ.ศ. 2558 301Reg 11 Med JVol. 31 No. 2

เลปโตสไปโรซส(B) จ�านวน 9 ราย นน เนองจากผปวยบาง

รายมผลการทดสอบเลปโตสไปโรซสเบองตนเปนบวก แต

อาการไมเขานยามและบางรายมการเปลยนแปลงการ

วนจฉยแตไมไดแกไขในรายงาน 507 ในสวนของการไมได

รายงานผปวยโรคเลปโตสไปโรซสใน R506 แตเขานยาม

ของผปวยโรคเลปโตสไปโรซสจ�านวน 9 ราย นน สบเนอง

มาจากแพทยไมไดวนจฉยโรคเลปโตสไปโรซส จงไมได

รายงานเขาระบบ R506

ความถกตองของการบนทกขอมลใน R 506 ม

ความครบถวนทกตวแปร ความถกตองอยในเกณฑด แตใน

สวนของตวแปรอาชพนนมความถกตองต�าสด รอยละ

73.91 เนองจากการสมภาษณอาชพในปจจบนของผปวย

แตกตางไปจากการบนทกไวในเวชระเบยน รองลงมาคอ

ตวแปรวนเรมปวย มความถกตอง รอยละ 78.26 เนองจาก

การซกประวตผปวยโดยเฉพาะผปวยใน โดยสวนใหญจะ

ซกประวตจากญาต ซงต างจากการสอบสวนโรคซง

สมภาษณจากผปวยโดยตรงจะไดขอมลทเปนปจจบนกวา

และความเปนตวแทนของขอมลเมอเปรยบเทยบกบ R506

กบขอมลจากเวชระเบยน พบวาสามารถเปนตวแทนของมล

ไดทงเพศ อาย แตในสวนของเดอนทปวย มการรายงาน

R506 รายแรกเดอนเมษายน พ.ศ. 2558 ตางจากผลการ

ประเมนจากเวชระเบยนผปวยทเขานยาม รายแรกตงแต

เดอนมกราคมพ.ศ. 2558 ซงสงผลตอการปองกนและ

ควบคมโรค นอกจากนมการรายงานทนเวลาสงถงรอยละ

95.65 อกดวย

ดานคณลกษณะเชงคณภาพ ผเกยวของกบระบบ

เฝาระวงทราบและเหนดวยวาโรคเลปโตสไปโรซสเปนโรคท

ตองรายงานทางระบาดวทยา การรายงานโรคมขนตอนท

ไมซบซอน ใชเวลาไมมากในการรายงานโรค มความ

ยดหยนสง และสามารถปฏบตงานแทนกนได ตวระบบม

ความมนคง แตการซกประวตผปวยลงในเวชระเบยน ไมวา

จะเปนอาการหรออาการแสดง หรอประวตการสมผสน�า พบ

วายงซกประวตผ ปวยหรอบนทกไมครบถวน ซงอาจม

จ�านวนผปวยสงกวาทศกษา ดงนนผลทไดจากการศกษาน

อาจจะไมไดสะทอนคณภาพของการด�าเนนงานทแทจรง

ทงหมด

ขอจ�ากด

1. นยามโรคทใชในการศกษาเปนเพยงนยามโรค

ตดเชอเพอการวนจฉยเนองนยามโรคตดเชอเพอการเฝา

ระวงลงรายละเอยดใน ดงนนผลทไดจากการศกษาน

อาจจะไมไดสะทอนคณภาพของการด�าเนนงานทแทจรง

ทงหมด

2. การไมบนทกประวตการสมผสน�าในประวตการ

รกษาของผปวย มผลตอการประเมนระบบเฝาระวงใน

ครงน

สรปผล

ผลการประเมนระบบเฝาระวงโรคเลปโตสไปโรซส

โรงพยาบาลพทลง พ.ศ. 2558 ดานคณลกษณะเชงปรมาณ

พบวามความไวหรอครบถวนของการรายงานและคา

พยากรณบวกอยในระดบด ขอมลทถกรายงานเขาระบบ

R506 สามารถเปนตวแทนของขอมลทงหมดไดทงตวแปร

อายและตวแปรเพศ ในสวนของความทนเวลาพบวา

รายงานทนเวลารอยละ 95.65 ดานความถกตองของขอมล

นนไมมความแตกตางกนมากในแตละตวแปร ตวแปรทม

ความถกตองต�า คอ อาชพ (รอยละ 73.91) และตวแปรทม

ความถกตองมากทสดคอ อายและทอย (รอยละ 100) ดาน

คณลกษณะเชงคณภาพ ผเกยวของทกคนทราบและเหน

ดวยวาโรคเลปโตสไปโรซสเปนโรคทตองรายงานทางระบาด

วทยาขนตอนในการรายงานโรคไมซบซอนใชเวลาไมมาก

ในการรายงานโรค มความยดหยนสงสามารถปรบเปลยน

หรอเพมโรคตามสถานการณและสามารถปฏบตงานแทน

กนได ตวระบบมความมนคงพอสมควร

ขอเสนอแนะ

1. บคลากรทางการแพทยโดยเฉพาะพยาบาล

ควรซกประวตเกยวการอาการ ประวตเสยงตอการเกด

โรคใหละเอยด และแพทยควรซกประวตซ�าอกครงหนงเมอ

ขอมลไมครบถวน

2. ควรจดท�าแนวทางด�าเนนงานเฝาระวงโรคเลป

โตสไปโรซสและแจงผทเกยวของทราบ

3. ควรมการจดอบรมเกยวกบอาการ การวนจฉย

การรกษาแกแพทย เพอวนจฉยไดเรว ชวยลดอตราปวยตาย

302 ปตมา วระพนธวารสารวชาการแพทยเขต 11

ปท 31 ฉบบท 2 เม.ย.- ม.ย. 2560

และควรจดอบรมเกยวกบการปองกนควบคมโรคเลปโตส

ไปโรซสอยางจรงจง เพอใหทกภาคสวนเลงเหนความส�าคญ

4. ส�านกระบาดวทยาควรมการปรบนยามการเฝา

ระวงโรคเลปโตสไปโรซสใหมความจ�าเพาะลดลง ควรใช

นยามโรคตดเชอเพอการวนจฉยและนยามโรคตดเชอเพอ

การเฝาระวงใหเปนไปในทศทางเดยวกน และท�าการเผย

แพรใหเจาหนาททเกยวของทกระดบทราบโดยทวกน

กตตกรรมประกาศ ขอขอบคณหนวยงานตาง ๆ เจาหนาทส�านกงาน

สาธารณสขจงหวด เจาหนาทส�านกงานสาธารณสขอ�าเภอ

เมอง เจาหนาทโรงพยาบาลพทลงทเกยวของทกทาน ทให

ความรวมมอในการประเมนระบบเฝาระวงครงนเปน

อยางด

เอกสารอางอง

1. ส�านกระบาดวทยา กรมควบคมโรค. สถานการณโรคฉ

หน.[ออนไลน]. สบคนจาก:http://www.boe.moph.

go.th/boedb/… /disease.php?ds=43[วนทสบคน

10เมษายน 2559]

2. กลมงานพฒนาระบบและมาตรฐานงานระบาดวทยา

ส�านกระบาดวทยา กรมควบคมโรค กระทรวง

สาธารณสข. นยามโรคตดเชอประเทศไทย. พมพครง

ท2. กรงเทพฯ; โรงพมพองคการรบสงสนคาและ

พสดภณฑ (ร.ส.พ.). 2546

3. CDC. Updated guidelines for evaluating public

health surveillance systems: recommendations

from the guidelines working group. MMWR

2001;50 (No. RR-13).

4. ไกรสร โตทบเทยง, โชตกา แกนอนทร. การประเมน

ระบบเฝาระวงโรคเลปโตสไปโรซสในโรงพยาบาลศนย

ตรง ป พ.ศ. 2557. รายงานการเฝาระวงทางระบาด

วทยาประจ�าสปดาห 2559; 47: S54-60.

การประเมนระบบเฝาระวงโรคเลปโตสไปโรซสโรงพยาบาลพทลง จงหวดพทลง พ.ศ. 2558 303Reg 11 Med JVol. 31 No. 2

แนวทางการด�าเนนงานเฝาระวงโรคเลปโตสไปโรซส โรงพยาบาลพทลง

13  

แนวทางการดาเนนงานเฝาระวงโรคเลปโตสไปโรซส โรงพยาบาลพทลง

E-mail ผปวยมารบการรกษา ทโรงพยาบาลพทลง

พยาบาล OPD ซกอาการ/ประวตสมผสนา

ไมตองรายงาน 506 รกษาตามแนวทางโรคนนๆ

IPD

แพทยวนจฉย

Doxycycline 100 mg วนละ 2 ครง นาน 7 วน

การรกษา

OPD พยาบาล IPD ซกอาการ/ประวตสมผสนา (ซา)

จนท.ระบาดรายงาน 506/507

แพทยวนจฉย

จนท.ระบาดฯดงขอมลจากโปรแกรม ตาม ICD-10-TM

(A27, A270, A278 และ A279)ตรวจสอบขอมลสงเขาโปรแกรม

R506

จนท.ระบาดฯสอบสวนโรค และเกบขอมลทหอผปวยแลวนามาบนทกในโปรแกรม R506

สสจ (R 506, โรคดวน)

สสอ.เมอง (โรคดวน)

แจงขอมลทกวน

แจงขอมลไปยงอาเภออนๆ

แจงขอมลไปยง รพ.สต/CMU

แจงขอมลไปยง CMU

ควบคมโรคและตรวจสอบขอมล ทบทวนการวนจฉย

ใช ไมใช

ใช

ไมใช

E-mail

Line SRRT จงหวดพทลง

Line SRRT อาเภอเมอง

โทรศพท