1393/05/25 :ییاهن دیی أت 1392/09/19 :هلاقم شریذپ · 1393/05/25 :ییاهن...

14
پژوهش هایای جغرافینسانی، ا دورة48 ، شمارة2 ، ابستان ت1395 ص. 276 - 263 مقایسةقی تطبی ویل تحل کیفیت زندگی شهری در محل ه های جدید و قدیم( محلة جدید ظفریه و محلةمی قدی قطارچیان سنندج) فضلبوال ا مشک ی ن ی- ستاد ا ی ار جغراف ی ا و برنامه ر ی ز ی شهر ی، نشگاه دا ترب ی ت مدرس ک ی ومرث حب ی ب ی* - دانش ی ار برنامه ر ی ز ی شهر ی، نشگاه دا کردستان آرمان رح ی م ی کاکه جوب- کارشناس ارشد شهرساز ی، نشگاه دا کردستاندحامدحم م عبد ی- کارشناس ارشد شهرساز ی، نشگاه دا کردستان پذیرش مقاله: 19 / 09 / 1392 تأید یی نهای: 25 / 05 / 1393 چک ی ده هدف اصلی این پژوهش، مقایس ة کیفیت زندگی در دو بافتمی قدی( محل ة قطارچیان) و جدید( محل ة ظفریه) شهری سنندج وی شناسای مؤلفه های مؤثر برهبود ب کیفیت زندگی در هردو بافت است. در این پژوهش، با تأکید بر بعد ذهنی کیفیت زندگی، میزانتمندی رضایان ساکن دو محل ةنتخاب ا شده باستفاده ا از شاخص های کیفیت زندگیابی ارزی می شود. مدل نظری ارائه شده، اس براس چارچوبیدگاه دحقیقات ت تجربی و با توجه به میزانتمندی رضای بنا شده است. به منظور ساختاربندی ویجاد ا درخت ارزش کیفیت زندگی، از روش کل به جزء( با بهین پای) ستفاده ا شده که در چهار سطح تنظیم شده است. رمبنای ب سنجه های سطح آخر، پرسشنامه ای با45 سؤال تدوین شد و کیفیت زندگی شهری، اس براس طیف پنج گزینه ای لیکرت توسطان ساکنابی ارزی شد. میزان آزمون آلفای کرونباخ( 91 / 0 ) نیزی روای پرسشنامه را تا حدادی زیید تأی می کند. عات اط استخراج شده از پرسشنامه، ب ه روشیل تحلگرسیون ر چندمتغیره، آزمون تی و آزمون همبستگی پیرسون تجزیه ویل تحل شد. اس براس نتایج، فرضی ة پژوهش مبنی بر مطلوب تر بودن کیفیت زندگی در بافت جدیدید تأی شد وگین میانمتیاز اتمندی رضایان ساکن محل ة قطارچیان( باگین میان2 / 72 ) و محل ة ظفریه( باگین میان3 / 44 ) ، میزانفاوت تتمندی رضایان ساکن دو محله را آشکار ساخت. دررسی بر سایر فرضی ه ه ا،داری معنا تأثیر دو عامل کیفیت محله و مسکن ب ر میزان رضایت از کیفیت زندگی، ید تأی وداری معنا تأثیر وضعیتجتماعی ا- قتصادی اان ساکن ب ر میزانتمندی رضای از کیفیت زندگی شان رد شد. کلید واژه ها: یل تحلگرسیون، ر کیفیت زندگی، کیفیت زندگی شهری، محلة ظفریه، محلة قطارچیان. * نو یسندۀ مسئول:09125273968 Email: [email protected]

Upload: others

Post on 23-Jul-2020

2 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: 1393/05/25 :ییاهن دیی أت 1392/09/19 :هلاقم شریذپ · 1393/05/25 :ییاهن دیی أت . 1392/09/19 :هلاقم شریذپ هد یکچ دیدجو)نایچراطقة

‌1395تابستان‌،‌‌2شمارة،‌‌48دورة‌انسانی،‌جغرافیای‌های‌پژوهش

‌263-276.‌ص

قدیم و جدید های همحل در شهری زندگی کیفیت تحلیل و تطبیقی مقایسة

(سنندج قطارچیان قدیمی محلة و ظفریه جدید محلة)

مدرستیترب دانشگاه ،یشهر یزیر برنامه و ایجغراف اریاستاد -ینیمشک ابوالفضل کردستان دانشگاه ،یشهر یزیر برنامه اریدانش -*یبیحب ومرثیک کردستان دانشگاه ،یشهرساز ارشد کارشناس -جوبکاکه یمیرح آرمان

کردستان دانشگاه ،یشهرساز ارشد کارشناس -یعبد محمدحامد

25/05/1393 :نهایی ییدتأ 19/09/1392 :مقاله پذیرش

‌دهیچک‌جدید‌و‌(قطارچیان‌ةمحل)‌قدیمی‌بافت‌دو‌در‌زندگی‌کیفیت‌ةمقایس‌،پژوهش‌این‌اصلی‌هدف

‌بافت‌هردو‌در‌زندگی‌کیفیت‌بهبود‌بر‌مؤثر‌های‌مؤلفه‌شناسایی‌و‌سنندج‌شهری‌(ظفریه‌ةمحل)

‌ةمحل‌دو‌ساکنان‌رضایتمندی‌میزان‌زندگی،‌کیفیت‌ذهنی‌بعد‌بر‌تأکید‌با‌،پژوهش‌این‌در‌.است

‌،شده‌ارائه‌نظری‌مدل‌.شودمی‌ارزیابی‌زندگی‌کیفیت‌های‌شاخص‌از‌استفاده‌با‌شدهانتخاب

‌.است‌شده‌بنا‌رضایتمندی‌میزان‌به‌توجه‌با‌و‌تجربی‌تحقیقات‌دیدگاه‌چارچوب‌براساس

‌(پایین‌به‌باال)‌جزء‌به‌کل‌روش‌از‌،زندگی‌کیفیت‌ارزش‌درخت‌ایجاد‌و‌ساختاربندی‌منظور‌به

‌ایپرسشنامه‌آخر،‌سطح‌های‌سنجه‌برمبنای‌.است‌شده‌تنظیم‌سطح‌چهار‌در‌که‌شده‌استفاده

‌توسط‌لیکرت‌ای‌گزینهپنج‌طیف‌براساس‌،شهری‌زندگی‌کیفیت‌و‌شد‌تدوین‌سؤال‌‌45با

‌زیادی‌حد‌تا‌را‌پرسشنامه‌روایی‌نیز‌(91/0)‌کرونباخ‌آلفای‌آزمون‌میزان‌.شد‌ارزیابی‌ساکنان

‌چندمتغیره،‌رگرسیون‌تحلیل‌روش‌هب‌پرسشنامه،‌از‌شدهاستخراج‌اطالعات‌.کند‌می‌تأیید

‌پژوهش‌ةفرضی‌نتایج،‌براساس‌.شد‌تحلیل‌و‌تجزیه‌پیرسون‌همبستگی‌آزمون‌و‌تی‌آزمون

‌رضایتمندی‌امتیاز‌میانگین‌و‌شد‌تأیید‌جدید‌بافت‌در‌زندگی‌کیفیت‌بودنتر‌مطلوب‌برمبنی

‌تفاوت‌میزان‌،(‌3/44میانگین‌با)‌ظفریه‌ةمحل‌و‌(‌2/72میانگین‌با)‌قطارچیان‌ةمحل‌ساکنان

‌دو‌تأثیر‌معناداری‌ا،ههفرضی‌سایر‌بررسی‌در‌.ساخت‌آشکار‌را‌محله‌دو‌ساکنان‌رضایتمندی

‌وضعیت‌تأثیر‌معناداری‌و‌تأیید‌،زندگی‌کیفیت‌از‌رضایت‌میزان‌رب‌مسکن‌و‌محله‌کیفیت‌عامل

‌.شد‌رد‌شان‌زندگی‌کیفیت‌از‌رضایتمندی‌میزان‌رب‌ساکنان‌اقتصادی‌-اجتماعی

‌.قطارچیان‌محلة‌ظفریه،‌محلة‌شهری،‌زندگی‌کیفیت‌زندگی،‌کیفیت‌رگرسیون،‌تحلیل‌:هاواژهکلید‌

Email: [email protected] 09125273968مسئول: یسندۀنو *

Page 2: 1393/05/25 :ییاهن دیی أت 1392/09/19 :هلاقم شریذپ · 1393/05/25 :ییاهن دیی أت . 1392/09/19 :هلاقم شریذپ هد یکچ دیدجو)نایچراطقة

1395،‌تابستان‌2،‌شمارة‌48دورة‌های‌جغرافیای‌انسانی،‌‌پژوهش‌264

‌مقدمه

.کرد تبدیل زندگی غالب ۀشیو به را آن و داد افزایش شدت به را شهرنشین جمعیت سهم ،بیستم قرن در شهری رشد

رشد ،شود می محسوب اقتصادی و اجتماعی ۀتوسع و رفاه های شاخص ترین مهم از یکی ،شهرنشینی و شهر اگرچه

کاهش صورت به ،آن پیامدهای و دهدمی کاهش را اقتصادی و اجتماعی امکانات بسیاری از برخورداری ۀسران ،آن شتابان

دهۀ از تدریج به شهری، زندگی کیفیت ۀمقول بنابراین، ؛شودمی نمایان شهری مختلف های عرصه در زندگی کیفیت سطح

سنجش منظور به فراوانی تجربی مطالعات ،اخیر های سال در .شد واقع شهری مسائل متخصصان توجه مورد 1930

نگاو و لی .است شده انجام یافته توسعه کشورهای شهرهای خصوص به و دنیا مختلف کشورهای در زندگی کیفیت

لی (.2007 وانگ، و لی) پرداختند ایندیاناپلیس شهر در زندگی کیفیت مطالعۀ به عینی های شاخص از استفاده با (2007)

به( 2007) دیگران و سانتوس .کرد ارزیابی را تایپه شهر در زندگی کیفیت ،ذهنی های شاخص از استفاده با( 2008)

از رضایت میزان درمورد شهروندان یاهدیدگاه ،مطالعه این در .پرداختند پورتو شهر در زندگی ذهنی کیفیت سنجش

از پس( 2012) سماران پژوهش در .شد بررسی متغیریچند تحلیل از استفاده با شهری زندگی کیفیت مختلف های حوزه

نایم ارتباط آزمون برای استفاده مورد مفهومی های مدل از تعدادی ،(QOUL) شهری زندگی کیفیت مطالعات مرور

نایم ارتباط نیز (2012) راندیگ و زانیال (.2012 مارانس،) شد توصیف شهری زندگی کیفیت و انتظار مورد شهری شرایط

برامستون ،(2000) فو مانند دیگری محققان .کردند بررسی را مالزی در فقیر افراد شهری زندگی کیفیت و مسکن شرایط

نواحی در زندگی کیفیت مطالعۀ و بررسی به ،ذهنی های شاخص از استفاده با نیز چانگ و ابراهیم و (2003) دیگران و

نایم ارتباط که کرد پیشنهاد شهری زندگی کیفیت سنجش برای مفهومی یچارچوب( 2008) داس .پرداختند شهری

و (2008) راندیگ و بررتون ،(2006) دیگران و مکرا قبیل از دیگری محققان .دهد می نشان را زندگی کیفیت و محیط

.کردند مطالعه را زندگی کیفیت ،ذهنی و عینی های شاخص از استفاده با نیز (2008) روجاس

دچار شهرها در زندگی کیفیت شهرنشینی، سریع رشد آن دنبالبه و جمعیت سریع افزایش و رشد از پس ،ایران در

بخش .دارد وجود چشمگیری تفاوت ،زندگی کیفیت نظر از شهری مختلف هایهمحل میان کهای گونه به .است شده بحران

کمبود با آن خدماتی و تجاری مراکز است؛ شده جمعیت از آکنده ،آن اطراف در جدید بافت گسترش با شهر قدیمی

تخریب و تحول دچار را قدیم بافت تسرع به ،کالبدی رشد و اندشده رو روبه نیاز مورد های زیرساخت و زیربنایی تأسیسات

قدیمی های بافت در قدیمی ماهیت علتبه که -امروزی تسهیالت و نیازها از بسیاری کمبود ،براینعالوه .ندک می

اقدامات و ها طرح آمیزی موفقیت میزان است ضروری نیز جدید بافت در .دشو می احساس -است نشده گنجانده

ۀمسئل به یتوجهبی امروزه .دشو رفع و اصالح موجود مشکالت ،بعدی های ریزی برنامه در تا دشو ارزیابی گرفته صورت

اجتماعی جنوب و شمال ایجاد ،نشینی حاشیه اکولوژیکی، های گزینیجدایی موجب ،مختلف هایهمحل در زندگی کیفیت

از ها آن جدایی و مختلف هایهمحل میان شکاف ایجاد ،محیطی زیست و اخالقی های آلودگی نابرابری، و فقر شهرها، در

و رضوانی .است گرفته صورت زندگی کیفیت زمینۀ در چندی مطالعات اخیر های سال در نیز ایران در .است شده یکدیگر

سنجش برای مدلی ۀارائ و زندگی کیفیت های مدل و ها شاخص ،مفاهیم بررسی به مروری ای مقاله در( 1387) دیگران

عنوان با ای مقاله در( 1387) راندیگ و گروسی (.1387 دیگران، و رضوانی) پرداختند روستایی نواحی در زندگی کیفیت

دو این ارتباط و زندگی کیفیت و اجتماعی سرمایۀ سطح شناسایی به ،«کرمان شهر در زندگی کیفیت و اجتماعی ۀسرمای»

محتوای در را زندگی کیفیت مفهوم (1387) دیگران و غفاری .پرداختند کرمان شهر مختلف هایهمحل در متغیر

نقش ،(1389) دیگران و پوراحمد ۀمطالع در .کردند بررسی اسالمی انقالب از بعد و قبل ایران در توسعه های برنامه

.شد بررسی شهری درون های مهاجرت در سکونتی محیط کیفیت

Page 3: 1393/05/25 :ییاهن دیی أت 1392/09/19 :هلاقم شریذپ · 1393/05/25 :ییاهن دیی أت . 1392/09/19 :هلاقم شریذپ هد یکچ دیدجو)نایچراطقة

265 ... قدیم و جدید های محله در شهری زندگی کیفیت تحلیل و تطبیقی مقایسة

و زندگی کیفیت سنجش برای یقبول قابل جهانی مفهومی چارچوب هنوز گفت توان می شدهانجام مطالعات به توجه با

مربوط های معرف و قلمروها انتخاب و ندارد وجود زندگی کیفیت های معرف و قلمروها تعیین برای واحدی شناسی روش

مورد ناحیۀ های ویژگی ،محقق شخصی های قضاوت مطالعه، اهداف براساس ،زندگی کیفیت سنجش روش و قلمرو هر به

،مقیاس در تفاوت دلیلبه ،زندگی کیفیت های مدل در عمده های تفاوت .گیرد می صورت دردسترس های داده و مطالعه

پژوهش، این در .است شده توجه هاآن به زندگی کیفیت گوناگون مطالعات در که است زندگی قلمروهای و ها شاخص

کاهش یا بهبود عوامل یکدیگر، با دوآن مقایسۀ و سنندج شهر جدید و قدیم بافت دو در زندگی کیفیت ارزیابی ضمن

در زندگی کیفیت بهبود درجهت هایی پیشنهاد و شوندمی شناسایی ،جدید و قدیمی ۀمحل دو از کیهر در زندگی کیفیت

و (قطارچیان ۀمحل) قدیمی بافت از یکی :ندشد انتخاب سنندج شهر در محله دو ،منظوربدین .شودمی ارائه هاهمحل این

(.ظفریه ۀمحل) جدید بافت از دیگری

‌ینظر‌یمبان

توان می نیاز برحسب اما ،داد ارائه مانع و جامع تعریفی آن برای توان نمی که انتزاعی بسیار است مفهومی ،زندگی کیفیت

،سیوناپ نظر از .داند می زندگی از فرد کلی رضایت را زندگی کیفیت (2000) فو .کرد ارائه عملیاتی تعاریف آن برای

فرد خود های ویژگی از یضبع به همچنین و فرد زندگی محل محیطی وضعیت به طورکلی به زندگی کیفیت اصطالح

و افراد یاهادراک زمینۀ در انسانی نیازهای تأمین میزان را زندگی کیفیت (2007) کوستانزا (.2003 ،1پاسیون) دارد اشاره

مادی بهزیستی قدیمی مفهوم برای جدید عنوانی را زندگی کیفیت (2008) لی .کند می تعریف ذهنی بهزیستی از ها گروه

ها گروه و افراد رفاه میزان را زندگی کیفیت (2008) دیگران و مورو .دنکمی توصیف خود زندگی محیط در افراد روانی و

و افراد بدزیستی یا بهزیستی را زندگی کیفیت (2008) داس .دنکن می تعریف عمومی اقتصادی و اجتماعی شرایط در

.نددا می ها آن زندگی محیط

این ،هاآن از یکی با تنها تواننمی و دهند می پوشش را زندگی کیفیت مفهوم از هایی جنبه تنها ،تعاریف این از کیهر

و زمان مانند هایی مؤلفه از که است چندبعدی و پیچیده مفهومی زندگی، کیفیت زیرا کرد؛ بیان روشن صورت به را مفهوم

اهمیت .دارد گوناگون معانی مختلف های گروه و افراد برای ،رو این از و پذیردمی تأثیر اجتماعی و فردی های ارزش مکان،

کیفیت و اجتماعی پایداری پایدار، شهر های ویژگی از یکی که است حدی به شهرسازی عرصۀ در اجتماعی های جنبه

اجتماعی مسائل به باید محیطی زیست مسائل به توجه موازات به پایدار شهر که معنایندب .است شده عنوان زندگی باالی

فعال، انسانی های محیط از حمایت و ایجاد آن، از منظور که( 2007 مارتینز، و سانتوس) باشد داشته توجه نیز انسانی و

اجتماعی ابعاد تعریف که است بدیهی .کنند فراهم شهروندان برای را باالیی کیفیت که است هایی عرصه و زنده فضاهای

مشخصات و تعریف ...و زندگی کیفیت مانند هایی واژه .است شناختی بوم و محیطی زیست ابعاد از تر مهم مراتب به ،کیفی و

در کیفی و چندبعدی پیچیده، ای واژه شهری، زندگی کیفیت طورکلی،به (.2007 گوکالوا، و رویشنکو) دارند را خود خاص

های شاخص به هم که است ...(و محله منطقه، شهر،) خاص جغرافیایی مقیاس یک در جمعیت، وضعیت و شرایط زمینۀ

یک در توان می را مفهوم این (.2007 ،دیگران و ویتهد) است متکی کمی یا عینی های شاخص به هم و کیفی یا ذهنی

هایی شاخص که است روانی ابعادی ۀدربرگیرند شهری زندگی کیفیت» :کرد تعریف زیر صورت به کلی و جامع برداشت

ابعادی همچنین .شود می نامیده نیز اجتماعی رضایت موارد، بعضی در و گیرد میدربر را امنیت و شادمانی رضایت، مانند

توجه شامل دیگر های جنبه .است محیطی امنیت و خدمات به دسترسی مسکن، مانند هایی سنجه ۀدربرگیرند که محیطی

1. Pacione

Page 4: 1393/05/25 :ییاهن دیی أت 1392/09/19 :هلاقم شریذپ · 1393/05/25 :ییاهن دیی أت . 1392/09/19 :هلاقم شریذپ هد یکچ دیدجو)نایچراطقة

1395،‌تابستان‌2،‌شمارة‌48دورة‌های‌جغرافیای‌انسانی،‌‌پژوهش‌266

زندگی کیفیت» (.2003 چانگ، و ابراهیم) «است فراغت اوقات و ثروت اشتغال، امیدهای اجتماعی، های فرصت به

قبیل از مکان هویت یا مکان حس با مرتبط عوامل از ترکیبی حاصل که باشد خوبی احساس است ممکن شهری

ما که است عاطفی مستقیم ارتباط است، مهم بسیار اینجا در که چیزی. است تاریخی تعلق حس و جمعی خاطرۀ خوانایی،

اجزای و محیط ساختار و ما روان بین احساسی واکنش یا ما احساس ،دیگر عبارتبه .داریم اطراف ۀشدساخته محیط با

کیفیت درمورد نظر اجماع وجود به اذعان نیز و مذکور تعاریف به توجه با (.2010 ،دیگران و وانگ) «است آن اصلی

و کاربرد ۀحوز به بنا و آور ابهام و تفسیرپذیر بسیار ،شهری زندگی کیفیت و زندگی کیفیت مفهوم که گفت توان می زندگی

صورتبه ذهنی و عینی مفهوم یک شهری زندگی کیفیت ،آید برمی باال تعاریف از چنانکه .است متفاوت بسیار مطالعه نوع

از جستندوری منظور به و شهری طراحی با مقایسه در شهری ریزی برنامه محوریت به توجه با نیز اینجا در .است توأم

و جامع تعریفی ارائۀ به ناچار عمل، در شهری زندگی کیفیت مناسب های شاخص و معیارها به دستیابی و فکری اغتشاش

و مطالعه مبنای را شهری زندگی کیفیت از زیر تعریف بتوان شاید ،اساساینبر (.2003 ،دیگران و کمپ) هستیم مانع

وجه دو در روانی و محیطی فرهنگی، اجتماعی، های شاخص به توجه ،شهری زندگی کیفیت از منظور» :داد قرار استنتاج

صورت به ها شاخص گیری اندازه برعالوه که معنابدین .است شهری زندگی کیفیت ریزی برنامه روند در ذهنی و عینی

(.2009 ،دیگران و گلن) شود واقع توجه مورد نیز ها شاخص این به شهروندان نگاه نوع و ذهنیت باید عینی و مشخص

ریزی برنامه ،درواقع .است انسان معنوی و مادی نیازهای زمانهم ارضای و تأمین شهری، زندگی کیفیت اصلی جوهر

خاطر، آرامش امنیت، به نیاز مانند شهروندان اجتماعی و عاطفی روانی، نیازهای تأمین بدون ،اشتغال و کار مسکن، برای

(.2007 رینر،) «بود خواهد ناقص ...و تفریح شادی، اجتماعی، تعلق زیبایی،‌

‌‌‌پژوهش‌روش‌مفهومی‌نمودار‌.‌1شکل

نگارندگان‌:نبعم

‌روش‌پژوهش

شده، بر پرسشنامه و بازدیدهای میدانی است. با توجه به اهداف طرحتحلیلی مبتنی -لحاظ روش توصیفیاین تحقیق، به

ها انتخاب شدند و محله های مورد نظر براساس بررسی ادبیات نظری، مرور تجارب جهانی و برداشت عینی از شاخص

صورت دیاگرام درختی در ای( ساختاربندی شدند. نتیجه، مدلی است که به مراتبی از باال به پایین )تجزیهصورت سلسله به

Page 5: 1393/05/25 :ییاهن دیی أت 1392/09/19 :هلاقم شریذپ · 1393/05/25 :ییاهن دیی أت . 1392/09/19 :هلاقم شریذپ هد یکچ دیدجو)نایچراطقة

267 ... قدیم و جدید های محله در شهری زندگی کیفیت تحلیل و تطبیقی مقایسة

ای با منظور سنجش کیفیت ذهنی زندگی، پرسشنامه چهار سطح شاخص، زیرشاخص، عامل و سنجه تنظیم شده است. به

شان است. سؤاالت براساس طیف ت زندگیکنندۀ تجارب و ذهنیت مردم دربارۀ کیفی سؤال طراحی شد که منعکس 45

ای لیکرت )کمترین میزان امتیاز یک و بیشترین میزان امتیاز پنج و میانۀ نظری سه( ارزشگذاری شد. در بررسی گزینهپنج

دست آمد که به 916/0سؤاالت روایی و پایایی پرسشنامه، از روش آلفای کرونباخ استفاده شد. مقدار آلفا برای مجموعه

های تحلیل رگرسیون ، روشSPSSافزار آماری ها نیز از نرم کند. در تحلیل داده ایی پرسشنامه را در حد زیادی تأیید میپای

چندمتغیره، آزمون تی و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد.

‌مطالعاتی‌ةمحدود

نیز کرد خوانین منصبان صاحب و وابستگان و شد ایجاد سنه روستای محل در قمری هجری 1046 سال در ،سنندج شهر

این .یافت تکوین نظامی -سیاسی فرایندی در ،سنندج شهر ۀاولی ۀهست ،درنتیجه .گزیدند اقامت حکومتی قلعۀ اطراف در

را قدیم بافت ،تسرع به آن، کالبدی رشد و دش جدیدی شهرگرایی و شهرنشینی ۀدور وارد بعد به 1345 سال از شهر،

و جمعیت از آکنده ،قدیمی بخش سریع، شهرنشینی و قدیم بافت اطراف در شهر گسترش با .درک تخریب و تحول دچار

از بسیاری نیز طرفی از .شد رو روبه نیاز مورد های زیرساخت و زیربنایی تأسیسات کمبود با آن خدماتی و تجاری مراکز

شهری ۀتوسع جدید های طرح .است نشده گنجانده آن قدیمی ماهیت علتبه ها بافت این در امروزی تسهیالت و نیازها

طراحی شطرنجی ۀشبک با را عریضی های خیابان شهر، قدیم بافت ۀمحدود کالبدی -فضایی های ارزش به توجه بدون نیز

و تسطیح زیاد های هزینه به توجه با هاهمحل این .شد شهر ۀحاشی در جدید هایهمحل گیری شکل مبنای که کرد

و مشکالت با را شهری خدمات و تجهیزات زیرساختی، تأسیسات تأمین ،ها پروژه ۀبودج اعظم قسمت جذب و سازی آماده

و تأسیسات حداقل ،مرکزی ۀهست با مقایسه در شهر از قسمت این ،اساسبراین .است کرده مواجه زیادی های نارسایی

ضعیف عملکرد ،قدیمی بافت در کهطور همان ،بنابراین ؛است وابسته شهر مرکزی بخش به و ددار را شهری تجهیزات

رغم علی نیز جدید بافت در گذاشته، تأثیر شان زندگی محیط از مردم رضایتمندی رب زندگی کیفیت ۀسازند عوامل

.دارد وجود همچنان زندگی کیفیت بحران ،شدهانجام های ریزی برنامه‌

‌قطارچیان‌محلة

از یکی و دارد قرار سنندج شهر قدیم بافت غربی جنوب در وسعت، هکتار 21.789 و جمعیت نفر 3432 با قطارچیان محلۀ

اکنون ،محله این .گردد بازمی تر پیش و صفوی ۀدور به آن قدمت که رودمی شماربه سنندج شهر فضایی سازمان عناصر

به توان می قدیمی بافت این های ویژگی از .است شده شناخته شهر اصلی ۀهست از قسمتی شهر، قدیمی بافت عنوان به

مشکالت از حاصل شعاعی نامنظم بافت معکوس، و تند های شیب با و باریک و تنگ های کوچه با هاهمحل باال، تراکم

مناسب توزیع نبود دسترسی، مراتب سلسله نکردنرعایت درهم، و پیچیده ۀشبک با ارگانیک ساختار زمین، توپوگرافی

.است شهری خدمات و تجهیزات ،تأسیسات کمبود ،مناطق این ویژگی ترین مهم .دکر اشاره ...و شهری خدمات و امکانات

‌ظفریه‌محلة

فضای وسعت دلیلبه .است شده گرفته قاجار ۀدور دولتمردان از ظفرالملک به منسوب ظفریه باغ از ،محله این نام

شهر زیبای هایهمحل از یکی به محله این عریض، های کوچه و خیابان و مرغوب مصالح از استفاده و مسکونی های خانه

و جدید های بافت از ،هکتار 7578 وسعت با و نفر 1206 جمعیت با ،ظفریه محلۀ .است شده تبدیل سنندج

.است شده طراحی شطرنجی صورت به که است سنندج شهر ۀشد ریزی برنامه

Page 6: 1393/05/25 :ییاهن دیی أت 1392/09/19 :هلاقم شریذپ · 1393/05/25 :ییاهن دیی أت . 1392/09/19 :هلاقم شریذپ هد یکچ دیدجو)نایچراطقة

1395،‌تابستان‌2،‌شمارة‌48دورة‌های‌جغرافیای‌انسانی،‌‌پژوهش‌268

‌آماری‌ةجامع

احتمال ،N آماری جامعۀ حجم و n نمونه حجم ،فرمول این در .شد محاسبه کوکران فرمول از استفاده با ،نمونه حجم

5/0 با برابر q و p ،تعادل برقراری برای .است t اطمینان ۀدرج و d خطا احتمال ،q صفت ودنب احتمال ،p صفت وجود

نیز d .است 96/1 با برابر ،95/0 اطمینان سطح برای T .شد گرفته درنظر 95/0 نیز اطمینان سطح .شدند گرفته درنظر

(.1388 نیا،حافظ) شد گرفته نظردر 05/0

t (p)(q)(d)n

t p q[ ]

N d

2

2

2

21

1 1

از هاهمحل درصدی سهم براساس که آمد دستبه نفر 384 نمونه حجم آماری، جامعۀ ینفر 4638 حجم به توجه با

.شد توزیع قطارچیان محلۀ در پرسشنامه 284 و ظفریه ۀمحل در پرسشنامه 100 جمعیت،

‌‌سنندج‌شهر‌در‌ظفریه‌و‌قطارچیان‌ةمحل‌دو‌موقعیت‌.‌2شکل

‌‌1390،نگارندگان‌:نبعم‌

‌ها‌افتهی‌و‌بحث

فیزیکی و اجتماعی اقتصادی، ابعاد از شهروندان ارزیابی و ادراک زندگی، ذهنی کیفیت ارزیابی منظور به ،تحقیق این در

های شاخص از کیهر ،پیشین هایپژوهش به توجه با 1 جدول در ،منظور بدین .است گرفته قرار مبنا شهری زندگی

و قطارچیان هایهمحل در زندگی کیفیت سنجش .اندشده تجزیه عامل چندین به فیزیکی و اقتصادی اجتماعی، ۀگان سه

.گیرد می صورت عوامل این برمبنای ظفریه

Page 7: 1393/05/25 :ییاهن دیی أت 1392/09/19 :هلاقم شریذپ · 1393/05/25 :ییاهن دیی أت . 1392/09/19 :هلاقم شریذپ هد یکچ دیدجو)نایچراطقة

269 ... قدیم و جدید های محله در شهری زندگی کیفیت تحلیل و تطبیقی مقایسة

‌پژوهش‌مدل‌در‌کاررفتههب‌های‌سنجه‌و‌املوع‌،ها‌شاخص‌.‌1جدول

‌سنجه‌عامل‌شاخص

فیزیکی محیط

کلی رضایت ،ها هزینه داخلی، طراحی ،هانداز عمر، مسکن از رضایت کلی رضایت فضاها، زیبایی سرزندگی، شلوغی، ،نفوذپذیری محله از رضایت

معابر مراتب سلسله پارکینگ، جای از رضایت میزان تاکسی، و اتوبوس های ایستگاه موقعیت ونقل حمل از رضایت عمومی ونقل حمل عملکرد عمومی، ونقل حمل پوشش میزان ،همحل در

عمومی سبز فضای به دسترسی نحوۀ و موقعیت سبز، فضای میزان سبز فضای از رضایت زباله آوری جمع زمان و نحوه زباله دفع و آوری جمع از رضایت

اجتماعی محیط

تصادفات، درمقابل امنیت معابر، روشنایی میزان محله، در زنان و کودکان نگرانی بدون حضور فردی امنیت از رضایت محله کلی امنیت از رضایت ولگرد، و معتاد افراد وجود شبانه، های دزدی و سرقت میزان

فیزیکی ظاهر شخصی، سالمت وضعیت سالمتی وضعیت از رضایت محله به دلبستگی میزان محله، در حضور شهر، نقاط سایر با مقایسه در محله موقعیت تعلق حس از رضایت

مشترک امور انجام در ها همسایه از رضایت ،ها همسایه با روابط ها همسایه با روابط از رضایت

اقتصادی محیط

زندگی های هزینه ،آن درآمد و شغل از رضایت اقتصادی وضعیت از رضایت آن ارائۀ کیفیت و بهداشتی امکانات به دسترسی بهداشتی امکانات از رضایت آن ارائۀ کیفیت و تفریحی امکانات به دسترسی تفریحی امکانات از رضایت آن ارائۀ کیفیت و آموزشی امکانات به دسترسی آموزشی امکانات از رضایت

تجاری مراکز در شده ارائه خدمات کیفیت ،ها مغازه و ها فروشگاه خرید، مراکز به دسترسی تجاری مراکز از رضایت

‌نگارندگان‌:منبع

‌فیزیکی‌محیط

درنظر معیار عنوان به ،زباله آوری جمع و سبز فضای ،ونقل حمل محله، مسکن، عامل پنج ،فیزیکی محیط زیرشاخص در

باالتر ،یادشده عامل پنج هر در ظفریه محلۀ ساکنان امتیاز میانگین دهد می نشان امتیازات میانگین بررسی .شدند گرفته

از تر پایین ،ساکنان امتیازات میانگین ،قطارچیان محلۀ در اما ،دارد قرار متوسط حد از باالتر یعنی ،نظری میانگین از

ساکنان رضایت میزان دهد می نشان محله دو در فیزیکی محیط زیرشاخص امتیاز میانگین ۀمقایس .است نظری میانگین

مسکن، داخلی طراحی و عمر اندازه، از ،ظفریه محلۀ ساکنان چراکه ؛است باالتر قطارچیان محلۀ ساکنان از ،ظفریه محلۀ

به دسترسی ۀنحو و عمومی ونقل حمل ایستگاه موقعیت پارکینگ، محل محله، سرزندگی فضاها، زیبایی محله، نفوذپذیری

باالبودن مانند مشکالتی و بافت بودنقدیمی و فرسوده دلیلبه ،قطارچیان محلۀ در که درحالی .دارند رضایت سبز فضای

رضایتمندی میزان محله، در جمعیت ازحد بیش ازدحام نیز و ها خانه زیربنای مساحت بودنپایین مسکن، های هزینه و عمر

بیشترین د،کر برداشت توان می 3شکل از چنانکه .است آمده دست به نظری ۀمیان از تر پایین ،فیزیکی محیط از ساکنان

به دسترسی و ونقل حمل های ایستگاه موقعیت محله، نفوذپذیری مسکن، اندازۀ از ظفریه محلۀ ساکنان رضایتمندی میزان

و موقعیت محله، سرزندگی املوع از رضایت میزان بیشترین ،قطارچیان محلۀ در که درحالی ؛است عمومی سبز فضای

.است عمومی سبز فضای به دسترسی نحوۀ

‌ فیزیکی‌محیط‌عوامل‌از‌ساکنان‌رضایتمندی‌میانگین‌.‌3شکل

Page 8: 1393/05/25 :ییاهن دیی أت 1392/09/19 :هلاقم شریذپ · 1393/05/25 :ییاهن دیی أت . 1392/09/19 :هلاقم شریذپ هد یکچ دیدجو)نایچراطقة

1395،‌تابستان‌2،‌شمارة‌48دورة‌های‌جغرافیای‌انسانی،‌‌پژوهش‌270

‌اجتماعی‌محیط

انتخاب ها همسایه با روابط و تعلق حس سالمتی، وضعیت فردی، امنیت عامل چهار ،زیرشاخص این بررسی منظور به

وضعیت فردی، امنیت عامل چهار هر در ظفریه محلۀ ساکنان رضایتمندی میزان دهد می نشان امتیازات میانگین .ندشد

محله این ساکنان رضایتمندی میزان بیشترین .دارد قرار نظری ۀمیان از باالتر ،ها همسایه با روابط و تعلق حس سالمتی،

محلۀ در امتیازات میانگین براساس .است محله به دلبستگی و محله در ولگرد و معتاد افراد ودنب شهر، در محله موقعیت از

روشنایی نبود دلیلبه امر این که است متوسط حد از تر پایین ،فردی امنیت از ساکنان رضایتمندی میزان ،قطارچیان

محله این در عوامل سایر بررسی .است محله در کودکان و زنان برای امنینا و ولگرد و معتاد افراد وجود شب، در مناسب

حد از باالتر اندکی ،ها همسایه با روابط و تعلق حس عامل دو در ساکنان رضایتمندی امتیازات میانگین دهد می نشان

،قطارچیان محلۀ در ،نتایج مطابق همچنین .(4شکل ) است متوسط حد از بیشتر ،سالمتی وضعیت عامل در و متوسط

.دشو تالش بیشتر محله ساکنان میان در مشارکت ایجاد و امنیت ۀزمین در باید اجتماعی ۀسرمای بهبود منظور به

امتیازات میانگین از باالتر و متوسط حد از باالتر ،ظفریه محلۀ امتیازات میانگین ،اجتماعی محیط ۀزمین در ،طورکلی به

میانگین از تر پایین ،زیرشاخص این در ساکنان امتیاز میانگین نیز قطارچیان محلۀ در .است قطارچیان محلۀ ساکنان

.پذیردمی تأثیر فردی امنیت عامل از ،رضایت بودنپایین از بیشتر ،مسئله این و است نظری

‌اجتماعی‌محیط‌املوع‌از‌ساکنان‌رضایتمندی‌میانگین‌.‌4شکل

‌اقتصادی‌محیط

آموزشی امکانات تفریحی، امکانات بهداشتی، امکانات اقتصادی، وضعیت عامل پنج قالب در ،اجتماعی محیط زیرشاخص

امکانات اقتصادی، وضعیت عوامل از ظفریه محلۀ ساکنان رضایتمندی میزان .شد بررسی محله دو در تجاری مراکز و

بیشترین .است متوسط حد در بهداشتی امکانات عامل و متوسط از باالتر ،آموزشی امکانات و تجاری مراکز تفریحی،

محلۀ در .است آموزشی امکانات به دسترسی و تفریحی امکانات به دسترسی از ،محله این ساکنان رضایت میزان

دلیلبه این و است تجاری مراکز از -دارد قرار متوسط حد از باالتر که -ساکنان رضایتمندی میانگین بیشترین ،قطارچیان

وضعیت از ساکنان رضایتمندی امتیاز میانگین .است تجاری مراکز به آسان دسترسی و شهر مرکز به محله این نزدیکی

بودنپایین (.5شکل ) است متوسط حد از ترپایین ،تفریحی امکانات و آموزشی امکانات بهداشتی، امکانات اقتصادی،

خدمات سطح بودنپایین و زندگی های هزینه از نارضایتی از متأثر بیشتر ،قطارچیان محلۀ ساکنان رضایتمندی میانگین

محلۀ ساکنان رضایتمندی میزان دهدمی نشان محله دو در اقتصادی محیط زیرشاخص بررسی .است آموزشی و تفریحی

Page 9: 1393/05/25 :ییاهن دیی أت 1392/09/19 :هلاقم شریذپ · 1393/05/25 :ییاهن دیی أت . 1392/09/19 :هلاقم شریذپ هد یکچ دیدجو)نایچراطقة

271 ... قدیم و جدید های محله در شهری زندگی کیفیت تحلیل و تطبیقی مقایسة

میانگین بررسی .است تر پایین نظری میانۀ از قطارچیان محلۀ ساکنان رضایتمندی میزان و باالتر ،نظری میانۀ از ظفریه

با مقایسه در را ظفریه محلۀ در زندگی کیفیت نسبی برتری ،گانه سه های زیرشاخص مجموع از ساکنان رضایتمندی امتیاز

.دهد می نشان قطارچیان محلۀ

‌اقتصادی‌محیط‌املوع‌از‌ساکنان‌رضایتمندی‌میانگین‌.‌5شکل

تی‌آزمون

ۀدهند تشکیل های مؤلفه براساس را ساکنان رضایتمندی میزان توان می ها پرسشنامه از آمده دست به های داده به توجه با

تی آزمون از ،نظر مورد معیارهای از هریک در رضایتمندی وضعیت ۀمحاسب برای .کرد تفکیک نیز پژوهش عملیاتی مدل

T منفی مقدار و متوسط حد از باالتر رضایتمندی گرنشان ،آزمون این در T مثبت مقدار .است شده استفاده ای نمونهتک

تمامی در ظفریه محلۀ ساکنان رضایتمندی میزان ،2 جدول براساس .است متوسط حد از تر پایین رضایتمندی ۀدهند نشان

حس به مربوط ،محله این ساکنان رضایتمندی میزان بیشترین .است متوسط حد از باالتر و مثبت ،سوم سطح عوامل

در .است تجاری مراکز و بهداشتی امکانات عوامل به مربوط آن میزان کمترین و ونقل حمل و محله به تعلق

آخر در و اجتماعی محیط فیزیکی، محیط به مربوط رضایتمندی میزان بیشترین ،دوم سطح ۀگان سه های زیرشاخص

ساکنان رضایتمندی سطح دهد می نشان 84/8 میزان با زندگی کیفیت شاخص ،اول سطح در .است اقتصادی محیط

ساکنان دهد می نشان قطارچیان محلۀ به مربوط T مقدار .است متوسط حد از باالتر را ،شان زندگی کیفیت از ظفریه محلۀ

و دارند متوسط حد از باالتر رضایتی ،تجاری مراکز و همسایگی روابط تعلق، حس سالمتی، وضعیت عوامل از فقط ،محله

وضعیت از ،محله این ساکنان رضایتمندی میزان بیشترین .است متوسط از تر پایین رضایتمندی میزان ،دیگر عامل ده در

T مقدار .است مسکن و ونقل حمل عوامل از ،رضایتمندی میزان کمترین و همسایگی روابط و تجاری مراکز سالمتی،

هرسه از ساکنان رضایتمندی میزان دهد می نشان قطارچیان محلۀ در دوم سطح ۀگان سه های زیرشاخص به مربوط

میزان ،میان این در که است متوسط حد از تر پایین ،اقتصادی محیط و فیزیکی محیط اجتماعی، محیط زیرشاخص

که آمده دست به -71/10 نیز اول سطح در T مقدار .است دیگر زیرشاخص دو از تر پایین ،فیزیکی محیط از رضایتمندی

تفاوت ،محله دو در T ۀمقایس .است زندگی کیفیت از قطارچیان محلۀ ساکنان رضایتمندی میزان بودنپایین نشانگر

(.2 جدول) دهد می نشان خوبی به را محله دو ساکنان رضایتمندی

Page 10: 1393/05/25 :ییاهن دیی أت 1392/09/19 :هلاقم شریذپ · 1393/05/25 :ییاهن دیی أت . 1392/09/19 :هلاقم شریذپ هد یکچ دیدجو)نایچراطقة

1395،‌تابستان‌2،‌شمارة‌48دورة‌های‌جغرافیای‌انسانی،‌‌پژوهش‌272

‌ظفریه‌و‌قطارچیان‌هایهمحل‌در‌‌Tمقدار‌ةمقایس‌.‌2جدول

‌محلة‌در‌تی‌آزمون‌نتیجة عوامل

قطارچیان

ظفریه‌ةمحل‌در‌تی‌آزمون‌نتیجة

842/6 -61/8 مسکن 272/11 -56/4 محله

219/9 -12 ونقل حمل 131/9 -38/7 سبز فضای 794/5 -99/7 زباله دفع 47/4 -29/4 فردی امنیت

906/7 26/13 سالمتی 45/11 68/1 تعلق حس

89/2 54/2 همسایگی روابط 06/6 -23/4 اقتصادی وضعیت 08/0 -16/6 بهداشتی امکانات 14/4 -35/7 تفریحی امکانات 10/4 -28/6 آموزشی امکانات 87/1 05/7 تجاری مراکز 34/11 -11/12 فیزیکی محیط 17/11 -23/3 اجتماعی محیط 47/1 -50/10 اقتصادی محیط

84/8 -71/10 زندگی کیفیت

‌بتا‌ضرایب‌و‌رگرسیون‌تحلیل

محیط فیزیکی، محیط زیرشاخص سه و زندگی کیفیت بین دهد می نشان قطارچیان محلۀ در پیرسون همبستگی آزمون

(.3 جدول) هاستآن بین قوی مثبت خطی رابطۀ یک ۀدهند نشان که دارد وجود باالیی همبستگی ،اقتصادی محیط و اجتماعی

‌قطارچیان‌محلة‌در‌متغیرها‌بین‌همبستگی‌نتایج‌.‌3جدول

اجتماعی‌محیط ها‌شاخص فیزیکی‌محیط اقتصادی‌محیط

پیرسون همبستگی زندگی کیفیت 797/0 820/0 795/0

زندگی کیفیت طرفه یک معناداری سطح 000/0 000/0 000/0

میزان افزایش با یعنی ؛است فیزیکی محیط زیرشاخص و زندگی کیفیت بین ،محله این در همبستگی میزان بیشترین

و قوی بسیار همبستگی 981/0 مقدار اب R همبستگی ضریب .بدیامی افزایش نیز زندگی کیفیت ،فیزیکی محیط کیفیت

که دهد می نشان محله این در تعیینضریب بررسی .کند می تأیید را گانه سه های زیرشاخص و زندگی کیفیت بین مثبت

اجتماعی محیط فیزیکی، محیط مستقل متغیر سه ۀوسیل به ،(وابسته متغیر) زندگی کیفیت به مربوط تغییرات درصد 2/96

(.4 جدول) است شده تبیین اقتصادی محیط و

(قطارچیان‌محلة‌به‌مربوط)‌مدل‌نتایج‌از‌ای‌خالصه‌.‌4جدول

‌ضریب‌تعیین‌ضریب‌همبستگی‌مدل

‌شده‌تعدیل

‌برآورد‌معیار‌انحراف

1 981/0 962/0 960/0 038/0

Page 11: 1393/05/25 :ییاهن دیی أت 1392/09/19 :هلاقم شریذپ · 1393/05/25 :ییاهن دیی أت . 1392/09/19 :هلاقم شریذپ هد یکچ دیدجو)نایچراطقة

273 ... قدیم و جدید های محله در شهری زندگی کیفیت تحلیل و تطبیقی مقایسة

و زندگی کیفیت بین را قوی مثبت خطی رابطۀ یک وجود ،پیرسون همبستگی آزمون نتیجۀ نیز ظفریه محلۀ در

میزان بیشترین نیز محله این در .کند می اثبات (اقتصادی محیط و اجتماعی محیط فیزیکی، محیط) گانه سه های زیرشاخص

کیفیت بین دهد می نشان نیز (985/0 میزان به) R همبستگی ضریب .است فیزیکی محیط و زندگی کیفیت بین ،همبستگی

تغییرات درصد 97 دهد می نشان نیز تعیین ضریب .دارد وجود مثبتی و قوی بسیار همبستگی ،گانه سه های زیرشاخص و زندگی

های زیرشاخص و سوم سطح عوامل نسبی اهمیت تعیین منظور به .است شده تبیین گانه سه های زیرشاخص با ،زندگی کیفیت

متغیرهای از هریک تأثیرگذاری میزان ۀدهند نشان ضریب این ،درواقع .کرد استفاده بتا ضریب از توان می دوم سطح گانۀ سه

میان در ،نتایج براساس .است (زندگی کیفیت) وابسته متغیر بر (زندگی کیفیت ۀسازند عوامل و ها شاخصزیر) شده مشاهده

نسبی اهمیت دارای اجتماعی محیط سپس و فیزیکی محیط اقتصادی، محیط ترتیببه ظفریه، محلۀ در دوم سطح های شاخص

اجتماعی، محیط زیرشاخص در ،تفریحی امکانات و اقتصادی وضعیت عوامل اقتصادی، محیط زیرشاخص در همچنین .هستند

در .برخوردارند بیشتری اهمیت از محله و مسکن عوامل ،فیزیکی محیط زیرشاخص در و تعلق حس و سالمتی وضعیت عوامل

و اقتصادی محیط اجتماعی، محیط دوم، سطح های شاخص میان در دهد می نشان بتا ضرایب بررسی نیز قطارچیان محلۀ

فیزیکی، محیط زیرشاخص در ،سوم سطح در بتا ضریب بررسی براساس .دارند بیشتری نسبی اهمیت ترتیب به فیزیکی محیط

اقتصادی، محیط زیرشاخص در و فردی امنیت و تعلق حس عوامل اجتماعی، محیط زیرشاخص در محله، و مسکن عوامل

.دارند بیشتری نسبی اهمیت ،اقتصادی وضعیت و تجاری مراکز

‌محله‌و‌مسکن‌کیفیت‌و‌زندگی‌کیفیت‌نایم‌معنادار‌ةرابط‌وجود‌ةفرضی‌بررسی‌-

مستقل متغیرهای و زندگی کیفیت ۀوابست متغیر بین قوی مثبت خطی ۀرابط یک وجود ،همبستگی ضریب 98/0 مقدار

از درصد 2/96 دهد می نشان نیز تعیین ضریب بررسی همچنین .دهد می نشان قطارچیان محلۀ در را محله و مسکن

هر ازای به دهد می نشان نیز تعدیل ضریب .شود می تبیین محله و مسکن عامل دو وسیلۀبه ،زندگی کیفیت واریانس

.دیابمی تغییر واحد 96/0 نیز زندگی کیفیت ،محله و مسکن کیفیت در تغییر واحد

‌(قطارچیان‌محلة)‌واریانس‌آنالیز‌.‌5جدول

F Sig مجذورات‌میانگین آزادی‌درجة مجذورات‌مجموع مدل

00/0 13/78 498/32 4 990/129 رگرسیون 1 416/0 214 010/89 باقیمانده 218 219 کل

99 اطمینان سطح در را معنادار ایهرابط وجود ،214 به 4 آزادی ۀدرج در رگرسیونی مدل براساس F (13/78) مقدار

و زندگی کیفیت نایم خطی ۀرابط وجود و رگرسیون این معناداربودن نشانۀ ،Sig مقدار همچنین .کند می تأیید درصد

کیفیت نایم معنادار ۀرابط وجود ،فرضیه رگرسیون نتایج ،درنهایت (.5 جدول) است محله و مسکن کیفیت از رضایت

ۀرابط وجود و بررسی ،فرضیه این نیز ظفریه محلۀ در .کند می تأیید قطارچیان محلۀ در را مسکن و محله کیفیت و زندگی

.شد تأیید محله و مسکن کیفیت از رضایتمندی میزان و زندگی کیفیت نایم معنادار

‌اقتصادی‌-اجتماعی‌وضعیت‌و‌زندگی‌کیفیت‌میان‌معنادار‌ةرابط‌وجود‌ةفرضی‌بررسی‌-

تحصیالت سطح و شغل درآمد، میزان ۀمؤلف سه ساکنان، اقتصادی -اجتماعی وضعیت ارزیابی منظور به پژوهش، این در

-اجتماعی وضعیت بین که آمد دستبه نتیجه این ،ظفریه محلۀ به مربوط همبستگی ماتریس بررسی از .شد گرفته درنظر

Page 12: 1393/05/25 :ییاهن دیی أت 1392/09/19 :هلاقم شریذپ · 1393/05/25 :ییاهن دیی أت . 1392/09/19 :هلاقم شریذپ هد یکچ دیدجو)نایچراطقة

1395،‌تابستان‌2،‌شمارة‌48دورة‌های‌جغرافیای‌انسانی،‌‌پژوهش‌274

میزان همچنین (.6 جدول) دارد وجود (-035/0) منفی و ضعیف بسیار همبستگی ها آن زندگی کیفیت و ساکنان اقتصادی

.کند می رد را رابطه این معناداربودن ،طرفه یک معناداری

‌ظفریه‌محلة‌در‌متغیرها‌بین‌همبستگی‌نتایج‌.‌6جدول

‌اقتصادی‌-اجتماعی‌موقعیت‌ها‌شاخص

-035/0 زندگی کیفیت پیرسون همبستگی

345/0 زندگی کیفیت طرفه یک معناداری

135 تعداد

.شود می رد ظفریه محلۀ در اقتصادی -اجتماعی وضعیت و زندگی کیفیت نایم معنادار ۀرابط وجود ۀفرضی ،درنتیجه

.انجامید آن ردشدن به نیز قطارچیان محلۀ در فرضیه این آزمون‌

‌یریگ‌جهینت

از تر مطلوب ،جدید بافت در زندگی کیفیت دهدمی نشان سنندج شهر جدید و قدیمی بافت دو در زندگی کیفیت ۀمطالع

میزان بیشترین ،ظفریه محلۀ در که است آن بیانگر ساکنان رضایتمندی امتیازات میانگین بررسی .است قدیمی بافت

.است اجتماعی محیط از رضایت بیشترین ،قطارچیان محلۀ در که درحالی است؛ فیزیکی محیط از ،ساکنان رضایتمندی

مانند دالیلی به که دانست قطارچیان محلۀ در غنی اجتماعی های سرمایه وجود از ناشی توان می زیادی حدود تا را امر این

محلۀ در تی آزمون نتایج .است شده ایجاد ها آن در همکاری و تعاون حس و یکدیگر با ناساکن آشنایی بودن،قدیمی

سه از و رضایتمندی میزان بیشترین ،ونقل حمل و تعلق حس ،محله عامل سه از عوامل، میان در که داد نشان ظفریه

روابط تقویت .ددار وجود رضایتمندی میزان کمترین همسایگی روابط و بهداشتی امکانات تجاری، مراکز وجود عامل

ویژهبه) محله ساکنان نیاز مورد شهری تجهیزات و امکانات تأمین محله، به مربوط مسائل حل در مشارکت و همسایگی

نتایج مطابق .کندمی ایفا محله این زندگی کیفیت یارتقا در مهمی نقش ،ای محله تجاری مراکز ایجاد و (بهداشتی مراکز

مراکز سالمتی، وضعیت عامل سه به مربوط ،محله این در رضایتمندی میزان بیشترین ،قطارچیان محلۀ در تی آزمون

عوامل از ،نقلیه وسایل برای بافت پایین نفوذپذیری دلیلبه نیز رضایت میزان کمترین و همسایگی روابط و تجاری

محیط دو با مقایسه در فیزیکی محیط ،قطارچیان محلۀ در دهد می نشان نتایج این .است زباله دفع و مسکن ،ونقل حمل

محلۀ در ،بنابراین ؛است یافته بازتاب ساکنان رضایتمندی میزان در کامالً موضوع این و است بیشتری ضعف دارای دیگر

و نوسازی منظور به تسهیالت ۀارائ قدیمی، بافت دهیسامان مانند هایی طرح با فیزیکی محیط به رسیدگی ،قطارچیان

مناسب توزیع و تفریحی اماکن و سبز فضای تأمین محله، در مناسب روشنایی تأمین طریق از امنیت ایجاد بافت، بهسازی

ۀفرضی و تأیید را زندگی کیفیت رب محله و مسکن کیفیت معنادار و مثبت تأثیر نیز هاهفرضی آزمون .دشو می پیشنهاد ها آن

.دنکمی رد را ظفریه محلۀ و قطارچیان محلۀ هردو ساکنان زندگی کیفیت رب اقتصادی -اجتماعی وضعیت معنادار تأثیر

منابع

‌در‌سکونتی‌محیط‌کیفیت‌نقش‌بررسی ،1389 کشاورز، مهناز و کیومرث حبیبی، اهلل، رحمت فرهودی، احمد، پوراحمد، .1

،75 شمارۀ وسوم،چهل سال انسانی، جغرافیای های پژوهش‌،(آباد‌خرم‌قدیم‌بافت:‌موردی‌مطالعة)‌شهری‌درون‌های‌مهاجرت

.36 -17 صص

سال اجتماعی، رفاه فصلنامۀ ایران،‌توسعة‌و‌عمرانی‌های‌برنامه‌در‌زندگی‌کیفیت ،1387 امیدی، رضا و غالمرضا غفاری، .2

.33 -9 صص ،31 -30 شمارۀ هشتم،

Page 13: 1393/05/25 :ییاهن دیی أت 1392/09/19 :هلاقم شریذپ · 1393/05/25 :ییاهن دیی أت . 1392/09/19 :هلاقم شریذپ هد یکچ دیدجو)نایچراطقة

275 ... قدیم و جدید های محله در شهری زندگی کیفیت تحلیل و تطبیقی مقایسة

‌مدل‌ارائة‌و‌ها‌مدل‌و‌ها‌شاخص‌مفاهیم،‌بررسی:‌زندگی‌کیفیت‌سنجش ،1387 منصوریان، حسین و محمدرضا رضوانی، .3

.26 -1 صص ،3 شمارۀ یازدهم، سال توسعه، و روستا فصلنامۀ‌روستایی،‌نواحی‌برای‌پیشنهادی

هشتم، سال اجتماعی، رفاه فصلنامۀ کرمان،‌شهر‌در‌زندگی‌کیفیت‌و‌اجتماعی‌سرمایة ،1387 نقوی، علی و سعیده گروسی، .4

.82 -61 صص ،31 -30 شمارۀ

5. Bramston, P., Pretty, G. and Chipuer, H., 2002, Unraveling Subjective Quality of Life: An

Investigation of Individual and Community Determinants, Social Indicators Research, 59.

6. Brereton, F., Clinch, J. P. and Ferreira, S., 2008, Happiness, Geography and the Environment, Ecological Economics, Vol. 65, No. 2, PP. 386-396.

7. Costanzo, R., 2007, Quality of Life: An Approach Integrating Opportunities, Human Needs and

Subjective Well-Being, Ecological Economics, Vol. 61, No. 2-3, PP. 267-276.

8. Das, D., 2008, Urban Quality of Life: A Case Study of Guwahati, Social Indicators Research,

No. 88.

9. Foo, T. S., 2000, Subjective Assessment of Urban Quality of Life in Singapore (1997-1998(,

Habitat International, Vol. 24, No. 1, PP. 21-49.

10. Gafari, G. and Omidi, R., 2008, Quality of Life in Iranian Development Plans, Social Welfare Quarterly, No. 30 and 31, PP. 9-33. (In Persian)

11. Garoussi, S. and Nagavi, A., 2008, Social Capital an Quality of Life in Kerman, Social Welfare Quarterly, No. 30 and 31, PP. 61-82. (In Persian)

12. Geelen, L., Huijbregts, M., Den Hollander, H., M.J. Ragas, A., van Jaarsveld, H. A., De Zwart, D., 2009, Confronting Environmental Pressure, Environmental Quality and Human Health Impact

Indicators of Priority Air Emissions, Atmospheric Environment, 43, PP. 1613-1621.

13. Hafeznia, M. R., 2010, An Introduction to Methodology in Social Science, Samt Press, Tehran. (In

Persian)

14. Ibrahim, M. and Chung, W., 2003, Quality of Life of Residents Living Near Industrial Estates in

Singapore, Social Indicators Research, Vol. 61, PP. 203-225.

15. Kamp, I. K, Van Leidelmeijer, K., Marsman, G. and De Hollander, A., 2003, Urban Environmental

Quality and Human Well-Being: Towards a Conceptual Framework and Demarcation of

Concepts; A Literature Study, Landscape and Urban Planning, Vol. 65, No. 1-2.

16. Lee, Y. J., 2008, Subjective Quality of Life Measurement in Taipei, Building and Environment, Vol. 43, No. 7.

17. Li, G. and Weng, Q., 2007, Measuring the Quality of Life in City of Indianapolis by Integration

of Remote Sensing and Census Data, International Journal of Remote Sensing, Vol. 28, No. 2.

18. Marans, R., 2012, Quality of Urban Life Studies: An Overview and Implications for

Environment-Behaviour Research, Procedia-Social and Behavioral Sciences, Vol. 35, PP. 9-22.

19. McCrea, R., Shyy, T. K. and Stimson, R., 2006, What is the Strength of the Link Between

Objective and Subjective Indicators of Urban Quality of Life, Applied Research in Quality of Life, Vol. 1, No. 1.

20. Moro, M., Brereton, F., Ferreira, S. and Clinch, J. P., 2008, Ranking Quality of Life Using

Subjective Well-Being Data, Ecological Economics, Vol. 65, No. 3.

21. Pacione, M., 2003, Urban Environmental Quality and Human Well-Being a Social Geographical

Perspective, Landscape and Urban Planning, Vol. 65, No. 1-2.

22. Pourahmad, A., Farhoudi, R., Habibi, K. and Keshavarz, M., 2010, Study the Role of Residential

Page 14: 1393/05/25 :ییاهن دیی أت 1392/09/19 :هلاقم شریذپ · 1393/05/25 :ییاهن دیی أت . 1392/09/19 :هلاقم شریذپ هد یکچ دیدجو)نایچراطقة

1395،‌تابستان‌2،‌شمارة‌48دورة‌های‌جغرافیای‌انسانی،‌‌پژوهش‌276

Quality in Urban Migration (The Case of Khoramabad Old Texture), Human Geography Researches Quarterly, Vol. 43, No. 75, PP. 17-36. (In Persian)

23. Rezvani, M. R. and Mansourian, H., 2008, Assessment of Quality of Life: Conceptual Survey,

Indexes, Models and Presentation the Offering Model for Village’s District, Village and Development Quarterly, Vol. 11, No. 3, PP. 1-26. (In Persian)

24. Rinner, C. 2007, A Geographic Visualization Approach to Multi-Criteria Evaluation of Urban

Quality of Life, International Journal Geographic Information Science, Vol. 21, No. 8.

25. Rojas, M., 2008, Experienced Poverty and Income Poverty in Mexico: A Subjective Well-Being

Approach, World Development, Vol. 36, No. 6.

26. Ryashchenko, S. V. and Gukalova, I. V., 2010, Public Health in the System of Regional Indicators

of the Quality of Life in Russia and Ukraine, Geography and Natural Resources, 31.

27. Santos, L. and Martins, I., 2007, Monitoring Urban Quality of Life: The Porto Experience, Social

Indicators Research, 80.

28. Wang, B. L. X. Stanton, B. and Fang, X., 2010, The Influence of Social Stigma and

Discriminatory Experience on Psychological Distress and Quality of Life among Rural-to-

Urban Migrants in China, Social Science and Medicine.

29. Whitehead, T., Simmonds, D. and Preston., J., 2006, The effect of Urban Quality Improvements

on Economic Activity, Journal of Environmental Management, 80.

30. Zainal, N., Kaur, G., Aisha, A. and Khalili, 2012, Housing Conditions and Quality of Life of the

Urban Poor in Malaysia, Procedia - Social and Behavioral Sciences 50, PP. 827-838.