2016 yılı bütçe sunumu

T.C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI

2016 YILI BÜTÇE SUNUMU



www.kulturturizm.gov.tr

2

http://www.kulturturizm.gov.tr/

Sayın Başkan,

Plan ve Bütçe Komisyonunun Değerli Üyeleri;

Bakanlığımız ile bağlı kuruluşlarımızın 2015 yılı bütçesi içerisinde gerçekleştir- diği ve 2016 bütçe yılında planladığı faaliyetleri sizlerle paylaşmak üzere huzurla- rınızdayız. Heyetinizi şahsım ve Bakanlı- ğım adına saygıyla selamlıyorum.

Mahir ÜNAL Kültür ve Turizm Bakanı

Bakanlığımızın 2016 yılı bütçe teklifini, ekonomik alanda hükümetimizce öngörülen kalkınma programı çerçevesinde yeni bir sürdürülebilir “Kültürel Kalkınma Program”ını uygulamak amacıyla hazırladık.

Hazırladığımız “Sürdürülebilir Kültürel Kalkınma Progra- mı”nın çatısını oluşturan 7 Stratejik Alan belirlenmiştir.

Bu Stratejik Alanlar şunlardır:

1. Şehrin Tarihi Dokusunun İhyası,

2. Kültür Alanlarının Canlandırılması,

3. Şehir Kültürünün Zenginleştirilmesi ve Tanıtımı,

4. Anadolu Medeniyet İzlerinin Gün Yüzüne Çıkartıl- ması,

3

5. Kültür Ekonomisi ve Girişimciliğinin Desteklen- mesi,

6. Kültür Sponsorluğu Sisteminin Geliştirilmesi,

7. Beşeri Kapasitenin Güçlendirilmesi ve Eğitim.

Bu kapsamda;

• Şehirlerin dünü ve bugününün bütüncül bir yapıda korunması ve yaşatılmasını,

• Şehir hafızasının güncellenmesini,

• Şehrin tarihi ve kültürel mirasının ortaya çıkartılmasını,

• Geleneksel ve modern sanat ile kültür girişimlerinin desteklenmesini,

• Sanat ve sanatçıya verilen desteklerin artırılmasını,

• Sanatı halkla buluşturacak bir “şehir kültür ve sanat yönetimi” kurulmasını,

hedeflemekteyiz.

Şehirlerdeki kültür girişimcileri ve kültür endüstrilerini hibe ve kredilerle destekleyerek, istihdam ve yaşam kalitesini artırmayı hedeflemekteyiz. Böylelikle, ortaya çıkacak kültürel zenginlik ve çeşitlilik; ülkemizin refahına, birlikte yaşama kültürüne ve toplumsal uyuma önemli katkılarda bulunacaktır.

4

Bu hedefler çerçevesinde hazırlamakta olduğumuz Kültürel Kalkınma Programını, kültürel eylem planı olarak, önümüzdeki günlerde sizlerle ve kamuoyu ile paylaşacağız.

Bu doğrultuda, GENÇDES Programı ile bir ilki başlatmaktayız. Gençlerin resim, karikatür, minyatür, ebru, heykel, seramik, kabartma, halk müziği, klasik müzik, tiyatro, sinema, opera, müzikal, kukla, gölge oyunu, orta oyunu, bale, halk dansları, roman, hikâye, şiir, senaryo gibi kültür ve sanat girişimlerinin desteklenmesi için bu yıl 50 Milyon TL bütçe ayırdık.

Diğer taraftan, turizm faaliyetlerinde doğal ve kültürel değerlerin koruma-kullanma dengesine önem vermekteyiz. Faaliyetlerimizi sürdürülebilir turizm vizyonu çerçevesinde planlamaktayız.

Turizm potansiyelimizi değerlendirerek, faaliyetlerimizi ülke coğrafyasına yaymayı hedeflemekteyiz. Bu amaçla, kültürel değerlerimizi öne çıkararak ürün ve destinasyon (varış noktası) çeşitliliğini sağlayacağız. Dolayısıyla kültür ekonomisiyle turizmi buluşturacağız.

Destinasyonlarımızı tek bir pazara bağlı kılmadan, pazar ve ürün çeşitliliğini destekleyecek, böylece kriz dönemlerindeki yönetimi de etkinleştireceğiz.

Bu çerçevede ülkemiz adına önemli bir proje olan Antalya EXPO2016 ve benzeri organizasyonları da Bakanlık olarak desteklemekteyiz.

5

6

Sayın Başkan, Değerli Komisyon Üyeleri;

Bakanlığımızın 2015 yılı bütçesiyle 2016 yılı için öngörülen bütçe ödenekleri ile ilgili bilgi vererek konuşmama devam etmek istiyorum.

• Bakanlığımızın 2015 yılı bütçesi 2 milyar 297 milyon 536 bin TL’dir.

• Toplam yatırım bütçemiz 579 milyon 500 bin TL olarak ger- çekleşmiştir.

• Bu rakamlara oransal olarak bakıldığında 2015 yılı bütçesinin %25’inin Bakanlığımız yatırım bütçesini, geri kalan %75’inin ise Bakanlığımız cari bütçesini oluşturduğu görülmektedir.

• Bakanlığımızın 2016 yılı bütçesi ise 2 milyar 777 milyon 769 bin TL olarak öngörülmektedir;

• Bu miktarın 759 milyon 970 bin TL’si yatırım bütçesi olarak planlanmaktadır.

• Planlanan 2016 yılı Bakanlık bütçesinin %27’si yatırım bütçe- si, %73’ü ise cari bütçesinden oluşmaktadır.

KÜLTÜR VARLIKLARI VE MÜZELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ


Bakanlığımız Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün faaliyetleriyle devam etmek istiyorum.

Bakanlığımız kültür politikasının önceliği, ülkemiz coğrafyasında hayat bulmuş medeniyetlerin ürünü olan kültür varlıklarının şehir ve kültür, şehir ve insan üzerinden somutlaştırılarak korunmasıdır. Böylelikle kimliğimize birhafıza, ohafıza üzerindenyeni birtasavvur ve tahayyül, onun üzerinden de kurumsal yapıların inşa edilmesi sağlanacaktır. İnsanlığın ortak hafızasının değerli unsurlarından oluşan ve zenginliğiyle göz kamaştıran kültürel mirasımız, aynı zamanda bize büyük sorumluluk yüklemektedir.

Bu doğrultuda, tarihimize, geleceğimize ve insanlığa karşı sorumluluklarımızın gereklerini yerine getirmek ve ülkemizin kalkınmasını hızlandırmak amacıyla kapsamlı bir faaliyet programı yürütmekteyiz.

Müzeler Müzelerimizi, kültür varlıklarının teşhir mekânı olmalarının yanında “YAŞAYAN MÜZE” niteliğine kavuşturma çalışmalarımız devam etmektedir. Amacımız bu müzelerin şehrin kültürel yaşamına sürekli katkı sağlayan mekânlar olmasıdır.

Bu kapsamda geleceğin kültür düzeyi yüksek, aynı zamanda korumabilincinedesahipgençlerininyetiştirilmesiamacıyla, eğitim öncelikli bir müzecilik hizmeti yürütmekteyiz. Özellikle anasınıfı

7

8

seviyesinden itibaren okul çağındaki gençlerimizin, belirli programlar dahilinde, müzelerimizle birlikte gerçekleştirdikleri uygulamalı görsel içerikli etkinlikleri ülkemiz geneline yayma gayreti içerisindeyiz. Zira günümüzde müzelerin çağdaş teşhir ve tanzim uygulamalarının yanı sıra “eğitim ve iletişim” işlevi de önem kazanmıştır. Bu doğrultuda müzelerde yaz okulu etkinlikleri, atölye çalışmaları, drama gösterileri, seminerler, geçici sergiler ile kültürel amaçlı geziler yapılarak, çocuklarımızamüzevekültüreldeğerlerimizin korunması bilincinin kazandırılması temel hedeflerimiz arasındadır.

İstanbul Topkapı Sarayı Müzesi

9

Şanlıurfa Arkeoloji

Müzesi ve Haleplibahçe

Mozaik Müzesi

Bu bakış açısıyla halen Bakanlığımıza bağlı 198 müze ve 138 örenyeri ile 216 özel müze faaliyetlerini sürdürmektedir. Müze ve örenyerlerimizi 2015 yılında 28 milyon kişi ziyaret etmiştir.

2015 yılında ülkemizde en çok ziyaret edilen müzelerimiz sı- rasıyla;

• 3 milyon 467 bin ziyaretçi sayısıyla Ayasofya Müzesi, • 3 milyon 253 bin ziyaretçiyle Topkapı Sarayı Müzesi, • 2 milyon 338 bin ziyaretçiyle Konya Mevlana Müzesi’dir.

2015 yılında Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi ve Haleplibahçe Mo- zaik Müzesi, Diyarbakır Müze Kompleksinin Arkeoloji ve Kent Müzesi Bölümü (Diyarbakır İçkale’de bulunan Eski Cezaevi ve Askeri Kışla) ve Batman Müzesi olmak üzere 3 adet yeni mü- zenin açılışı yapılmıştır. Bu müzeler için 2015 yılı bütçesi de dahil olmak üzere toplam 88 milyon TL ödenek harcanmıştır.

10

Batman Müzesi

Diyarbakır İçkale’de Bulunan Eski Cezaevi ve Askeri Kışladan Dönüştürülen Müze Kompleksi (1. Etap)

11

Ayrıca toplam 8 müze ve müze bölümleri yenilenerek ziyarete açıl- mış, toplam 21 milyon TL kullanılmıştır.

İzmir Efes Müzesi

İzmir Atatürk Müzesi

12


Yeni açılacak 12 müze ve yenilenmekte olan 6 müze olmak üzere toplam 18 adet müzeyi 2016 yılı içerisinde ziyarete aç- mayı planlamaktayız.

Yeni açılacak müzeler için yaklaşık 75 milyon TL, yenilenenler için 16 milyon TL olmak üzere toplam 91 milyon TL ödenek kullanılmasını planlamaktayız.

Yapımı ve yenileme çalışmaları devam eden 25 müzemiz için toplam 65 milyon TL ödenek kullanılmış olup, 2016 yılında çalışmalara devam edilerek bütçe imkânları çerçevesinde ta- mamlanacaktır.

Antalya Likya Müzesi

13

Örenyerlerimizin turizm hizmetine sunulması kapsamında; karşı- lama merkezi, satış üniteleri, yürüyüş yolları ve seyir terasları ya- pımları için 2015 yılında 16 adet örenyerine toplam 28 milyon TL bütçe kullanılmıştır.

Yurtdışından İadesi Sağlanan Kültür Varlıkları

Sayın Başkan,Değerli Komisyon Üyeleri,

Yasa dışı yollarla ülke dışına çıkarılan kültür varlıklarının iadesine yönelik çalışmalarımız devam etmektedir. Bu kapsamda 2015 yı- lında;

• Avusturya’dan boğa fi- gürünün başı,

• İsviçre’den çeşitli seramik ve mimari parça- lardan oluşan Knidos kökenli 10 adet eser,

• İznik Müzesinden çalı- nan ve Almanya’dan iadesi sağlanan lahit par- çası,

Avusturya’dan iadesi sağlanan boğa figürü

• Amerika Birleşik Devletleri Brauer Sanat Müzesi’nden 2 adet stel, Schoenberg Koleksiyonu’ndan 2 adet elyazması ve 23 adet muhtelif eser

olmak üzere toplam 39 adet eser ait oldukları topraklara geri dön- müştür.

14

Ayrıca 2016 yılında, üzerinde Sultan II. Abdülhamid Han’ın tuğrası bulunan atlas kumaşa işlenmiş Osmanlı Devlet Arması, ABD’de yaşayan duyarlı bir vatandaşımız tarafından ülkemize iade edilmiştir.

Osmanlı Arması

2003-2015 yılları arasında yurtdışından iadesi sağ- lanan kültür varlığı sayısı 3.074’ü sikke olmak üzere toplam 4.268’dir.

Yürüttüğümüz bu başarı- lı çalışmaların sonucunda ülkemiz; Kültür Varlıkla- rının Kaynak Ülkeye İa- desi veya Kanunsuz Alı- koyma Durumunda Geri Verilmesinin Teşviki Hü- kümetlerarası Komitesi’ne

(ICPRCP) 2015 yılında 4 yıllık süreyle ikinci kez seçilmiştir.

UNESCO Dünya Miras Listesi


Ülkemiz, 1972 tarihli UNESCO Dünya Kültürel ve Doğal Mira- sının Korunmasına Dair Sözleşmeye 1983 yılında taraf olmuştur. Bakanlık olarak sözleşmeden kaynaklanan yükümlülüklerle ilgili her türlü çalışmayı, Dünya Miras Komitesi’nin belirlediği format ve kriterler çerçevesinde yürütmekteyiz. Yapılan bu çalışmalar

15

neticesinde halen Dünya Miras Listesindeki varlık sayımız, 2015 yılında listeye alınan “Diyarbakır Surları ve Hevsel Bahçeleri” ve “Efes Örenyeri” ile 15’e yükselmiştir.

Geçici Miras Listesinde yer alan “Ani Kültürel Peyzajı”na ait aday- lık dosyası Dünya Miras Merkezine iletilmiş olup, söz konusu adaylık 2016 yılında değerlendirilecektir.

• Aspendos Antik Kenti (Antalya),

• Yıldız Saray Kompleksi (İstanbul),

• Stratonikeia Antik Kenti (Muğla),

• Dağlık Frigya (Kütahya, Afyon, Eskişehir),

• Uzunköprü (Edirne),

Diyarbakır Surları

16

• İsmail Fakirullah Türbesi (Siirt),

• Mudurnu Tarihi Ahi Kenti (Bolu),

• Harşena Dağı ve Pontus Kral Kaya Mezarları (Amasya),

• Eshab-ı Kehf Külliyesi (Kahramanmaraş),

• Akdamar Anıt Müzesi’nin (Van)

2015 yılında Dünya Miras Geçici Listesi’ne eklenmesi sağlanmış olup, söz konusu listedeki varlık sayımız 60’a ulaşmıştır.

Stratonikeia Antik Kenti

Van Akdamar Kilisesi

17

UNESCO Dünya Miras Komitesi’ne 2013-2017 dönemi için üye seçilen ülkemiz, komitenin 40’ıncı dönem toplantısını 10-20 Temmuz 2016 tarihlerinde İstanbul’da düzenleyecektir. Toplantı hazırlıkları Dışişleri Bakanlığı, Bakanlığımız, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı ve UNESCO Türkiye Milli Komisyonu ile ko- ordineli olarak sürdürülmektedir.

Sergi Faaliyetleri 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsa- mında yurtdışında eski eserlerden oluşan sergiler açılmakta ya da gerçekleştirilen sergilere eser gönderilerek katılım sağlanmaktadır. Bu kapsamda 2015 yılında uluslararası nitelikte 5 adet sergi yurt- dışında, 6 adet sergi ise yurtiçinde gerçekleştirilmiştir.

2016 yılında ABD’de “Kral Midas’ın Altın Çağı” temalı bir sergi ile yine aynı ülkede “The Art of the Koran” sergisinin ve Konya’da yazma eserlerden oluşan bir serginin düzenlenmesi planlanmakta- dır.

Taşınmaz Kültür Varlıkları Faaliyetleri


2015 yılında tespit ve tescil çalışmaları kapsamında Kültür Var- lıklarını Koruma Bölge Kurulları tarafından 1.223 sit alanı, 2.207 taşınmaz kültür varlığı tescillenmiş olup yıl sonu itibarı ile ülke- mizde toplam 14.840 adet sit alanı, 100 bin 749 adet kültür varlığı bulunmaktadır. Korunması gerekli taşınmaz kültür varlıkları ile

18

ilgili olarak, 2863 sayılı Kanunda belirtilen görevlerin bilimsel esaslara göre yürütülmesini sağlamak üzere, Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu ile 35 adet Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu görev yapmaktadır. Kurullarımızda 2015 yılında 1.375 toplantı yapılmış ve 26 bin 983 adet karar alınmıştır.

Kazı ve araştırma faaliyetleri kapsamında 2015 yılında;

• 120 Bakanlar Kurulu Kararlı Türk Kazısı,

• 36 Bakanlar Kurulu Kararlı Yabancı Kazı,

• 54 Müze Kazısı,

• 21 Kamu Yatırım Alanı Kurtarma Kazısı,

• 209 Kurtarma Kazısı,

• 86 Türk Yüzey Araştırması,

İzmir Çeşme Korint Sütun

19

• 13 Yabancı Yüzey Araştırması,

• 4 Sualtı Araştırması,

• 1 Kamu Yatırım Alanları Yüzey Araştırması

• 10 Yüzey Temizlik Çalışması

olmak üzere toplam 554 kazı ve araştırma faaliyeti gerçekleşti- rilmiş olup söz konusu çalışmalar için 36,7 milyon TL ödenek kullanılmıştır. 2016 yılında da bütçe imkanları dahilinde çalış- malara devam edilecektir.

Restorasyon Faaliyetleri Sur-i Sultani ve Yıldız Sarayı da dahil olmak üzere 2015 yılında toplam 19 adet restorasyon projesi tamamlanmış olup bu projeler için 3,5 milyon TL, 63 adet uygulama işi için ise 92 milyon TL bütçe kullanılmıştır.

Topkapı Sarayı

20

Bakanlığımızca ziyarete açık teşhir alanlarının çoğaltılması amacıy- la; Topkapı Sarayı, Yıldız Sarayı ve Ayasofya müzelerimizdeki tarihi mekanların restore edilerek yenilenme ve korunmasına önem vermekteyiz. Bu bağlamda; 2015 yılında tamamlanan 3 adet proje için 1,5 milyon TL, 4 adet uygulama için 3 milyon TL bütçe kul- lanılmıştır.

2016 yılında da 13 restorasyon, 26 proje, 10 adedi ise Sur-i Sultani ve Yıldız Sarayı’nda olmak üzere toplam 50 adet proje ve uygulama işine devam edilecektir.

2005 yılından itibaren tescilli taşınmaz kültür varlıklarının pro- jeleri ve restorasyonları için taşınmaz sahiplerine hibe desteği sağlamaktayız. Bu kapsamda 2015 yılında;

• 154 adet taşınmazın mülkiyet sahiplerine yaklaşık 2 milyon TL proje yardımı,

• 210 adet taşınmazın mülkiyet sahiplerine ise 10 milyon TL uygulama yardımı olmak üzere toplam 12 milyon TL destek sağlanmıştır.

21

YATIRIM VE İŞLETMELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Kültür Merkezleri


İçerisinde çok amaçlı salonlar, kütüphane, müze, sergi salonları, atölyeler, müzik, bale, folklor ve halkoyunları çalışma salonları, yönetim mekânları ile teknik mekânlar bulunan 98 kültür merkezi faaliyettedir. 74 kültür merkezi Bakanlığımıza bağlı olarak, 24 adedi ise yerel idarelere tahsisli olarak hizmet vermektedir.

Hatay Samandağ Kültür Merkezi

Kültür merkezlerimiz, her yaştan insanımızın geleneksel ve modern sanat etkinliklerine aktif olarak katıldığı, şehir ve kültürolgusunu pekiştiren, şehrin kültürhafızası olacak şekilde “YAŞAM BOYU KÜLTÜRE KATILIM MERKEZLERİ” olarak yeniden yapılandırılmaya başlanılmıştır.

22

Kadirli Kültür

Merkezi

2003 yılında toplam 42 kültür merkezi bulunmaktayken, 2003- 2015 yılları arasında 56 kültür merkezi daha hizmete açılarak bü- yük bir başarıya imza atılmıştır. 2015 yılı içerisinde, yaklaşık 3,5 milyon TL bütçe kullanarak inşaatını tamamladığımız 8 kültür merkezini daha hizmete hazır hale getirdik.

Ayrıca 2015 yılında 7,5 milyon TL bütçe kullanılan 7 adet kültür merkezi inşaatını 2016 yılında tamamlamayı planlamaktayız.

Proje ve ihale çalışmaları devam eden ve 2015 yılında 34 milyon TL ödenek aktarılan;

• Sivas, • Ardahan, • Konya-Cihanbeyli,

23

• Hatay-Kırıkhan,

• Ordu-Ünye’de

olmak üzere 5 adet yeni kültür merkezinin projelendirme çalışma- ları bitiminde yapımına başlayacağız.

Bakanlık olarak çeşitli kamu kurum ve kuruluşları tarafından yap- tırılmakta olan kültür merkezi ve kültür evi niteliğindeki proje- lere kamu desteği sağlamaktayız. Bu çerçevede, 2015 yılında 20 kamu kuruluşuna 15 milyon TL yatırım desteği sağlanmış olup, tamamen hibe niteliğinde olan bu destek 2016 yılında da devam edecektir.

Başkentimize dünya standartlarında bir konser salonu kazandırmak amacıyla yapımına başlanan “Ankara Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası Konser Salonu”nun, 2016 yılında Bakanlığımız bütçesinden 105 milyon TL ayrılarak 2017 yılı sonuna kadar biti- rilmesi planlanmaktadır.

Ankara C.S.O

24

Turist Sayısı ve Turizm Geliri


Ülkemiz 2014 yılı itibarıyla dünyanın en fazla turist çeken 6’ncı ül- kesi konumundadır. Bu başarı, 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu ile başlayan ve son 12 yılda büyük ivme kazanan politikalarımız sayesinde elde edilmiştir.

Ülkemizi 2014 yılında ziyaret eden turist sayısı, 2013 yılına göre %5,33’lük bir artışla 39 milyon 811 bin kişi olmuştur. Hem dünya- da hem bölgemizde yaşanan ekonomik ve siyasi sorunlara rağmen, 2015 yılında ülkemizi ziyaret eden turist sayısı 2014 yılına göre yal- nızca %0,84’lük bir azalış göstererek 39 milyon 478 bin kişi olarak gerçekleşmiştir.

Turizm gelirimiz 2014 yılı itibariyle TÜİK verilerine göre 34,3 milyar dolardır. Dünya Turizm Örgütü verilerine göre 2014 yılında turizm gelirinde ülkemiz dünyada 12’nci sırada yer almış, 2015 yı- lında ise turizm gelirimiz 31,5 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.

A Grubu Seyahat Acentalarına Destek Faaliyetleri Turizm sektörünün desteklenmesi çalışmaları kapsamında;

• Antalya, Gazipaşa-Alanya, Dalaman, Milas-Bodrum havali- manlarına tarifeli ve tarifesiz,

• İzmir Adnan Menderes ve Kütahya Zafer havalimanına ise tarifesiz

uçak seferleriyle 1 Nisan- 31 Mayıs 2016 tarihleri arasında turist getiren (A) grubu seyahat acentalarına turistik uçak seferi başına

25

6.1 ABD Doları destek sağlanması ile ilgili Bakanlar Kurulu Kararı 12.02.2016 tarih ve 29622 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

Enerji Destekleri 5265 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla enerji indirimi desteği 2013 yılından itibaren çevreye duyarlı turizm tesislerine verilmeye baş- lanmıştır. Bu kapsamda;

• 2011 yılında 2.176 firmaya toplam 82 milyon TL, • 2012 yılında 1.571 firmaya toplam 35 milyon TL, • 2013 yılında 778 firmaya 54 milyon TL, • 2014 yılında 1.062 firmaya 32 milyon TL, • 2015 yılında ise 314 firmaya 12 milyon TL

ödeme yapılmış olup 2016 yılında da destek verilmeye devam edilecektir.

Sağlık ve Kış Turizmi

Sayın Başkan Değerli Komisyon Üyeleri,

Turizmin çeşitlendirilmesi hedefi çerçevesinde yürütülen “Sağlık Turizminin Geliştirilmesi Programı” kapsamında, Bakanlığımızca ülke genelinde ilan edilen 73 adet Termal Turizm Merkezi ve 3 adet Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesinde termal sağ- lık turizmi hizmeti sunan veya sunabilecek tesislerin envanterinin çıkartılması, potansiyel tespiti ve fizibilite çalışmalarının tamam- lanması için öngörülen 2016 yılı bütçesi 1,5 milyon TL’dir.

26

Ayrıca program kapsamında Bakanlığımızca önerilen 5 bölge- de (Afyonkarahisar Ömer Gecek Termal Turizm Merkezi (TM), Ankara Haymana Termal TM, Yalova Termal TM, Nevşehir Ko- zaklı Termal TM ve Eskişehir Kızılinler Termal TM) çevre düze- ni planı, imar planı çalışmaları ile jeotermal su dağıtım projele- rinin hazırlanarak yapılması planlanmaktadır. Bununla birlikte ülke genelindeki termal bölge ve merkezlerde kaynak koruma alanı etüt çalışmaları, jeolojik ve jeoteknik etüt, sondaj, su da- ğıtım proje ve uygulamalarının yapılması hedeflenmektedir. Bu çalışmalar için 2016 yılı bütçesinde 12,5 milyon TL ödenek ay- rılmıştır.

Kış Turizminin ülkemizdeki potansiyelinin tespiti ve öncelikli alanların belirlenmesi amacıyla Bakanlığımız tarafından “Kış

27

Bolu Kartalkaya

Kayak Merkezi

Turizmi Strateji Belgesi ve Eylem Planı” hazırlanmaktadır. Bu çalışma için öngörülen 2016 yılı bütçesi 2 milyon TL’dir.

Kars Sarıkamış Kış Turizm Merkezi

28

Tahsis İş ve İşlemleri


Bakanlığımızca Turizmi Teşvik Kanunu’nun 8’inci maddesi kapsamında, kamu taşınmazlarının yatırımcılara tahsisine ilişkin iş ve işlemler yürütülmekte olup, 2015 yılı içerisinde 14 adet taşınma- zın tahsisine ilişkin ön izin verilmiştir. 2016 Yılı içerisinde Bakanlığımızca 96 adet taşınmaz 15/02/2016 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanmak suretiyle ilanen yatırımcılara duyurulmaktadır.

Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri, Turizm Merkezleri ile turizm potansiyeli arz eden yerlerde çevre düzenlemesi veya alt- yapı uygulamaları Bakanlığımızca yapılmaktadır. Ayrıca bu altyapı tesislerini yaptıran yerel yönetimlere, maddi, teknik ve kontrollük desteği vermekteyiz. 2015 yılında bu kapsamda yaklaşık 251 milyon TL ödenek gönderilmiştir

Mavi Bayrak


Dünyada ve ülkemizde turizm sektöründe halk sağlığı ve çevre ko- rumayı esas alan Mavi Bayrak Programının önemi her geçen gün daha da artmaktadır. Bu bağlamda ülkemizde Mavi Bayrak sayısı- nı her yıl arttırmak ve dünya turizm sektöründen hak ettiği payı alabilmek için, Bakanlığımız Mavi Bayrak Programı kapsamında çalışmalarına devam edecektir. Mavi Bayrak Projesi kapsamında Bakanlığımız ve Sağlık Bakanlığı arasında yapılan protokol gereği

29

deniz suyu analizleri için 2015 yılında 600 bin TL ödenek harcan- mıştır.

Ülkemizde 2015 yılı içerisinde Mavi Bayrak Projesi kapsamında;

• 436 plaj,

• 22 marina,

• 14 yat

mavi bayrak almaya hak kazanmıştır.

Mavi Bayrak sıralamasında 2014 yılında 397 plaj ile Yunanis- tan’dan sonra 3’üncü sırada olan ülkemiz 2015 yılında İspanya’nın ardından 436 plaj ile dünyada 2’nci sıraya yükselmiştir.

2015 Yılı Uluslararası Mavi Bayraklı Plaj Sayıları

750

650

550

450

350

250

150

50

578

436 395 379

299 283 250

99 83

30

Seyahat Acentaları


2015 yılı itibariyle 6.433 merkez, 2.291 şube olmak üzere toplam 8.724 seyahat acentası işletme belgesi ile faaliyet göstermektedir. 2016 yılında 1618 Sayılı Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanununda yapılacak revize çalışmaları sonucu tur opera- törlüğü sistemine geçmeyi planlamaktayız.

31

Konaklama Tesisleri Bakanlığımızdan 2015 yılı itibariyle;

• İşletme Belgeli 849 bin yataklı 3.319 tesis,

• Yatırım Belgeli 313 bin yataklı 1.108 tesis,

• 934 hizmet tesisi

ile turizm hizmeti verilmektedir. Bu tesislerin 294 tanesi Çevreye Duyarlı Konaklama Tesisi belgesi almaya hak kazanmıştır.

TANITMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Tanıtım Faaliyetleri

Tanıtım çalışmaları son dönemde hızla dijital ve sosyal mecrala- ra kaymaktadır. Bu doğrultuda başlattığımız tanıtım kampanyası, imaj/algı yönetimi stratejisi çerçevesinde 2015 yılında da çeşitlen- dirilerek sürdürülmüştür.

Kampanyamız; birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olan ülke- mizin tüm zenginliklerini yansıtan ve tüm dünyada samimi his- ler uyandıran “ev-yurt” kavramından yola çıkılarak tasarlanmıştır.

Tanıtım, reklam ve pazarlama faaliyetlerimizi, 39 ülkede 44 Kültür ve Tanıtma Müşavirliği/Ataşeliği aracılığıyla yürütmekteyiz. Bakanlık olarak, teknolojik gelişmelerin, kültürel diplomasi ve halkla ilişkiler faaliyetlerinin, turizme ve turist tercihlerine etkisinin bilinciyle hareket etmekteyiz.

32

Ülkemiz baklavadan Türk kahvesine, Göbeklitepe’den Truva’ya, Ayder Yaylası’ndan Ege ve Akdeniz’in maviliklerine kadar sayısız kültür, tarih ve doğa unsuruna ev sahipliği yapmaktadır.

Bu çerçevede; sosyal medyada çok sayıda görsel, video ve içerikler paylaşmaktayız. Bu paylaşımlarla dünya çapında milyonlarca in- sana doğrudan ulaşılmaktadır. Böylece kampanyamız, 6 milyona yaklaşan sosyal medya takipçi sayısı ve etkileşimde yabancı turizm tanıtım örgütleri arasında 2015 Aralık sonu itibariyle dünya genelinde 2’nci sıraya yükselmiştir.

Sosyal Medya Takipçi Sayıları Tablosu

33

2016 yılında da kampanyamızla kültürel diplomasi, halkla ilişki- ler, kültür, sanat, sağlık, spor vb. alanlardaki etkinliklerle, tanıtım faaliyetlerimizi çeşitlendirmeyi hedeflemekteyiz.


Türkiye; 2015-2016 döneminde Belçika merkezli “Europalia Ulus- lararası Kültür ve Sanat Festivali”nin konuk ülkesi olmuştur. Kültü- rümüzü yansıtan geleneksel/modern sanatlar, el sanatları, fotoğraf sergileri, müzik, gastronomi, sahne sanatları gösterileri ve edebi kon- feransların organize edildiği Festivalin açılışı, 6 Ekim’de Sayın Cum- hurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan ve Belçika Kralı’nın teşrifle- riyle düzenlenen gala gecesi ile yapılmıştır. 31 Ocak’a kadar Belçika, Almanya, Hollanda, Fransa ve İngiltere’de yaklaşık 250 kültür-sanat etkinliğinin gerçekleştiği Festivalin hazırlık, planlama ve etkinliklere ilişkin koordinasyonu Bakanlığımızca yürütülmüştür.

2016 yılında da kültürel diplomasi ve halkla ilişkiler etkinliklerimizin yeni ülke- ler, şehirler ve içeriklerle çeşitlendirilerek sürdürülmesi planlanmaktadır. Böylece birçok izleyici, dinleyici ve katılımcıya ula- şılması, ülkemizin müzik, sinema, yemek, el sanatları gibi kültür-sanat değerlerinin, günümüzde kamu diplomasisinin en etkin unsuru olan kültürel diplomasi aracılığıyla tanıtılması hedeflenmektedir.

Bakanlığımızın tanıtım ve pazarlama stra- tejileri kapsamında gerçekleştirdiği tüm reklam, ağırlama, fuar, kültürel diplomasi,

34

halkla ilişkiler, tanıtıcı yayın ve görsel arşiv faaliyetleri için 2015 yılında 171 milyon TL harcanmış, 2016 yılı için ise toplam 194 milyon TL ödenek ayrılmıştır.

KÜTÜPHANELER VE YAYIMLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Kütüphaneler


Bu kapsamda Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğümüze bağlı olarak 1.124 halk, çocuk ve 6 Edebiyat Müze kütüphanesi olmak üzere toplam 1.130 kütüphane ile hizmet vermekteyiz.

2015 yılında Bakanlığımız tarafından çağdaş kütüphanecilik anla- yışı çerçevesinde nitelikli kütüphanecilik hizmetlerinin verilebile- ceği özelliklere sahip 10 yeni kütüphane kazandırılmıştır.

Bilginin toplumun hizmetine sunulduğu mekânlar olan kütüphanelerde; hizmet kalitesinin artırılması ve modern kütüphanecilik anlayışının güçlendirilmesi amacıylafaaliyetlerimizihergeçengüngeliştirmekteyiz.

Bu kapsamda “YAŞAYAN KÜTÜPHANE” yaklaşımı çerçevesinde, özellikle gençlerimizin kitap kültürü üzerinden sosyalleşmesini sağlamak amacıyla, kadim kültürümüzün ana unsurlarından biri olan kütüphanelerimizi yaşayan mekânlar haline getireceğiz.

35

Sivas Şems-i Sivasî İl Halk Kütüphanesi

Düzce İl Halk Kütüphanesi

36

Kırıkkale İl Halk

Kütüphanesi

Bakanlığımızca 2016 yılında yeniden yapılandırma çalışmaları devam edecek olan 28 adet kütüphane için yaklaşık 21 milyon TL harcamayı planlamaktayız.

Mevcut 31 gezici kütüphanemize ek olarak önümüzdeki günler- de 15 yeni gezici kütüphane aracımızı da hizmete sunacağız

Medeniyet nişanelerinden olan kütüphanelerimizi kültür spon- sorluğunu geliştirerek gelecek dönemde her ilçeye kazandıracağız

37

TEDA Destekleri


Türk kültürünün, sanatının ve edebiyatının yurtdışına açılması amacı ile TEDA kapsamında yurtdışındaki yayıncı kuruluşlara, eserlerimizin yurtdışında çevirisi ve baskısı için destek sağlamak- tayız.

Bu kapsamda, 2005-2015 yılları arasında toplam 65 ülkeden baş- vuran 474 farklı yayınevine 2.001 eser için destek verilmiştir.

Bu destekler sayesinde, 483 yazarımızın 1.124 çeşitli eserini 59 farklı dile çevirerek yayımlaması sağlanmış olacaktır. Baskı öncesi destek sağlanan bu eserlerden 2015 yılı sonu itibariyle 1.500 adedi yayımlanmış ve okurlarıyla buluşmuştur. TEDA Projesi kapsamın- da 2016 yılında yaklaşık 300 esere daha destek verilmesi planlan- maktadır.

Edebiyat Eserlerinin Desteklenmesi Projesi kapsamında, 2015 yı- lında 25 projeye destek verilmiş, 2016 yılında da değerlendirmeler ve çalışmalar sürdürülecektir.

38


Kültürümüzün önemli edebi şahsiyetleri adına Bakanlığımızca açılmış olan 6 Edebiyat Müze Kütüphanesi hizmet vermektedir. Bu kütüphanelerde bu şahsiyetlerin kendileri hakkında yazılmış çalışmalardan veya eserlerinden oluşturulmuş özel koleksiyonlar, objeler ve o yörede üretilmiş yazma eserlerin tıpkıbasımları bulun- maktadır. Bütçe imkanları çerçevesinde 2016 yılında diğer illerde de bu doğrultuda çalışmalarımızı yürüteceğiz.

Kütüphanelerimizde 2015 yılında 2.170 çeşitli kültürel etkinlik düzenlenmiş ve bu etkinliklere 365 bin kişi katılmıştır.

Kitap Fuarları 2015 yılında 18 adet uluslararası kitap fuarına iştirak edilmiş olup, Türkiye-Katar Kültür Yılı kapsamında 2-12 Aralık 2015 tarihlerinde düzenlenen Doha Kitap Fuarı’na Bakanlığımızca onur ko- nuğu olarak katılım sağlanmıştır.

39

Doha Kitap Fuarı

40

Tahran Kitap Fuarı

Frankfurt Kitap Fuarı

Pekin Kitap Fuarı

41

MİLLİ KÜTÜPHANE BAŞKANLIĞI


Araştırma ve koleksiyon hizmetleriyle ülkemizin hafızası konu- munda olan Milli Kütüphanemiz, yılda yaklaşık 600 bin okuyucu- ya kapılarını açmıştır. Koleksiyonunda bulunan yaklaşık 7 milyon dijital ve basılı materyalle Türkiye ve dünyadaki araştırmacılara uzaktan erişim yoluyla da hizmet vermektedir.

Milli Kütüphane Başkanlığımız, 2015 yılında kataloglanmamış ve kayıt altına alınmamış kitap ve benzeri yayınların ulusal ve ulus- lararası erişime açılması amacıyla katalog bilgilerini çıkararak 250 bin veri girişi gerçekleştirmiştir. Basılı materyallere ilişkin kayıt dışılığa böylece son verilmiştir. Bu kapsamda 588 bin TL harcan- mıştır.

Dijital güvenliği sağlamak amacıyla, 607 bin TL bütçe harcanarak dış kaynaklı yazılım yerine, yerli bir yazılım ve donanım sistemi kurularak dışa bağımlılık giderilmeye çalışılmıştır.

Bütün kaynak kodları Milli Kütüphane Başkanlığı’na ait olan “Kaşif ” adlı kütüphanecilik programı sayesinde;

• Görme engelliler için seslendirilmiş kitaplara erişim,

• Yazma eser ve dijital materyallere erişim,

• Etkin ve hızlı veri transferi,

• Katalog tarama,

• Çevrimiçi materyal rezervasyonu,

42

• Çevrimiçi fotokopi

talebi gibi hizmetler etkin biçimde verilmektedir.

Milli Kütüphanemizce kolleksiyonumuzu daha da zenginleştirmek amacıyla 700 bin TL bütçe kullanılarak yayın alımı yapılmıştır. 2016 yılında yayın alımına ve yenileme işlemlerine ağırlık verilerek Milli Kütüphanemizin marka değerine katkı sağlanmasına devam edilecektir.

Uluslararası kütüphanecilik arşiv ve depolama standartlarına haiz 25 bin m2 kapalı alanda 27 adet depodan oluşan ek depo binası planlanmış ve inşaatına başlanmıştır.

TÜRKİYE YAZMA ESERLER KURUMU BAŞKANLIĞI


Sahip oldukları içerik ve sanatsal özellikler sayesinde, kültür mira- sımızın eşsiz ürünlerinden olan el yazması eserler;

• Tarih, din, dil, felsefe, coğrafya, astroloji, fen bilimleri gibi çe- şitli konularda,

• Yazıldığı dönem ve mekana ait temel bilgileri bünyesinde ba- rındıran,

• Bilim ve sanat dünyasının ilk elden kaynaklarını oluşturmak- tadır.

Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, İstanbul merkezli olmak üzere toplam 22 kütüphanesiyle hizmet vermeye devam etmektedir

43

Türkiye Yazma Eserler

Kurumu Başkanlığı

Süleymaniye Kitap

Şifahanesi

Yazma eser kütüphanelerimizde bulunan klasik eserlerin yayım- lanması yanında bu eserlerin korunması ve restorasyon çalışma- ları kapsamında 2,3 milyon TL bütçe kullanılarak 2015 yılında;

• Süleymaniye Kitap Şifahanesinde 52,

• Konya Yazma Eserler Bölge Müdürlüğünde 148,

• Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesinde 137 ,

eserin restorasyonu tamamlanmıştır.

Yine;

• 20 bin 181 eserin temizliği yapılmış,

• 2.588 eser ise düşük sıcaklık uygulamasına tabi tutulmuştur.

44

Kitap restorasyonları, eserlerin za- rarlı haşerattan temizlenmesi, düşük sıcaklık uygulamaları ve müzelerde bulunan yazma eserlerin sayısallaştı- rılması çalışmaları için “Yazma Eser- lerin Korunması Projesi” kapsamın- da 2016 yılında 2,5 milyon TL öde- nek kullanmayı planlamaktayız.

45

Binbir (1001) Eser Projesi kapsamında başta Fatih Kitaplığı’nda bulunanlar olmak üzere hiç tercümesi yapılmamış yazma eserler okuyucuyla buluşturulacaktır. Bu proje için 4 milyon TL ödenek ayrılmıştır.

Yazma eser envanterimizde yer alan Kur’an-ı Kerim nüshaları ara- sından, 2015 yılında basılan Şeyh Hamdullah Mushaf-ı Şerifine ilaveten 2016 yılında Hasan Rıza Hatlı Mushaf-ı Şerifin de tıpkı- basımının gerçekleştirilmesini planlamaktayız.

2016 yılında 2 milyon TL maliyetli Konya Yazma Eserler Bölge Müdürlüğü Hizmet Binası inşaatına başlanacaktır.

46

2015 yılında ihalesi yapılan 5,5 milyon TL bütçeli “Süleymaniye Tıp Medresesi Restorasyon Projesi”ni ise 2016 yılı Haziran ayında tamamlamayı hedeflemekteyiz.

SİNEMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Sinema Destekleri


2014 yılında 100. yılını kutladığımız sinemamızın, ülkemiz kültü- rel ve ekonomik hayatına katkıları her geçen gün artmaktadır. Bu kapsamda 2015 yılında;

• 49 uzun metraj kurgu film yapım projesine 22 milyon TL, • 63 belgesel film yapım projesine 3 milyon TL, • 66 senaryo yazım projesine 714 bin TL, • 69 kısa film yapım projesine 680 bin TL, • 7 animasyon film yapım projesine 139 bin TL,

• 4 araştırma ve geliştirme projesine 200 bin TL olmak üzere

toplam 27 milyon TL destek kararı alınmıştır. Ayrıca sinema ala- nında; 42’si yurtdışında olmak üzere toplam 118 etkinliğe 17 milyon TL destek verilmiştir.

108 yerli filmin gösterime girdiği 2014 yılının ardından 2015 yı- lında da yeni bir rekor kırılarak 139 yeni yerli film seyirci ile bu- luşmuştur.

47

Toplam izleyici sayısı 60 milyon olurken, yerli film izlenme oranı %56 olarak gerçekleşmiştir. Ülkemiz son yıllarda yerli film izlenme oranı ile Avrupa’da 1’inci sırada yer almaktadır. Tüm bu ra- kamlar; sinema sektörüne yönelik politikalar üreten Bakanlığımı- zın sektöre sağladığı desteğin ne kadar önemli ve yerinde olduğunu göstermektedir.

Sinema sanatının kültürel diplomasinin en önemli unsurların- dan olduğu anlayışıyla, 1890 yılında Japonya’nın Kuşimoto şehri

48

açıklarında batan Ertuğrul Fırkateyni’nin hazin öyküsüyle, birinci Körfez Savaşı sırasında THY’ye ait uçakla Tahran’daki Japon kafi- lesinin kurtarılışını konu alan ilk Türk-Japon ortak sinema filmi “Ertuğrul 1890” ülkemiz adına Bakanlığımızın yapımcılığında ta- mamlanmıştır.

Sevgi, dostluk, vefa, özveri gibi insanlığın ortak değerlerinin sine- manın etkileyici dili aracılığıyla toplumla paylaşılmasını hedefle- yen yapım, 25 Aralık 2015 tarihinde seyirci ile buluşmuştur.

2016 yılı bütçesiyle sinema alanındaki üretim ve gelişim için çok önemli bir yeri olan Bakanlığımız destekleri etkin ve verimli bir şekilde sürdürülecektir.

TELİF HAKLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Telif Hakları


Konuşmamın bu bölümünde; ülkemizde fikir ve sanat eserlerinin etkin bir şekilde korunmasına yönelik bazı faaliyetlerden bahset- mek istiyorum.

Bandrol denetimi yapmak üzere 81 ilde oluşturulan denetim komisyonlarının faaliyetlerinde uygulama birliğinin sağlanması ve bu suretle korsan yayıncılıkla mücadelede etkinliğin artırılması amacıyla Denetim Komisyonları Eğitim Semineri 99 bin TL bütçe ile gerçekleştirilmiştir.

49

81 ilde aktif olarak faaliyet gösteren ve bandrol denetimi yapmak üzere oluşturulan İl Denetim Komisyon çalışmalarının daha hızlı ve sağlıklı yürütülmesi amacıyla 244 bin TL kullanılarak 20 adet karekod okuyucu cihaz ile 200 adet lazer şifre okuyucu cihaz alın- mıştır.

2015 yılı itibariyle 392,5 milyon adet kitap bandrolü, 12,5 milyon adet sinema-müzik-bilgisayar oyunu bandrolü olmak üzere toplam 405 milyon adet bandrol kullanılmıştır. Bu kullanım karşılığında hazineye 5 milyon TL gelir sağlanmıştır. 2015 yılında 400 milyon adet bandrol basımı için 3 milyon 717 bin TL bütçe kullanılmış olup, artan bandrol talebi doğrultusunda 2016 yılı için 3 milyon 953 bin TL bütçe kullanılması planlanmaktadır.

GÜZEL SANATLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ


Vatandaşlarımızın sanat etkinliklerinden faydalanması amacıyla Bakanlığımızca; sanatçılar, orkestra, koro ve topluluklar ile yurt içinde ve dışında etkinlikler ve turneler düzenlenmektedir.

Sanatsal üretkenliğin desteklenmesi, ülkemizin bir sanat merkezi haline dönüşmesi, sanatımızın tanınması için “YERELDEN EVRENSELE” anlayışı ile sanatsal ve kültürel etkinliklere desteklerimiz artarak devam edecektir. Ayrıca Millî Eğitim Bakanlığı ile birlikte gençlerimizin kültür-sanat birikiminin artırılmasına yönelik eğitim faaliyetleri yürütmeyi planlamaktayız.

50

Müzik ve sahne sanatları ile ilgili faaliyetlerimiz;

• 6 senfoni orkestrası,

• 13 koro,

• 9 topluluk,

• 1.292 sanatçı ile,

Plastik sanatlarla ilgili faaliyetlerimiz ise;

• 3 Resim ve Heykel Müzesi,

• 48 Güzel Sanatlar Galerisi ile yürütülmektedir.

2015 yılında;

• 592 periyodik konser,

• 1.263 yurtiçi turne,

• 275 yurtdışı turne

olmak üzere toplam 2.130 etkinlik gerçekleştirilmiştir.

2016 yılında;

• Milli Bayramlar,

• Mehmet Akif Ersoy’u Anma ve İstiklal Marşı’nın Kabulü ile İlgili Etkinlikler,

• Çanakkale Savaşı’nın Yıldönümü Etkinlikleri,

• Kutlu Doğum Haftası Etkinlikleri,

• Zafer Yolu Etkinlikleri,

• 10 Kasım Atatürk’ü Anma Etkinlikleri,

51

• Mevlana’yı Anma Etkinlikleri,

• Nevruz Kutlamaları,

• Hıdırellez Bahar Şenlikleri,

• Eğitim Konserleri gibi

yurtiçi ve yurtdışında 2.740 etkinlik yapılması planlanmaktadır.

Her yıl periyodik olarak yaptığımız bu etkinliklere ek olarak, 2016 yılının Kutü’l Amare zaferinin 100. Yılı olması sebebiyle bu yıla özel kitap yayını, sempozyum, sergiler, sahne gösterileri, belgesel/ kısa film, tiyatro oyunu gibi özel etkinlikler düzenlenecektir.

2015-2016 sanat sezonunda;

• 92 profesyonel,

• 40 çocuk oyunu,

Kutlu Doğum Haftası Etkinlikleri

52

• 54 amatör,

• 49 geleneksel

olmak üzere toplam 235 özel tiyatro projesine 4,5 milyon TL yardım yapılmıştır.

2016-2017 sanat sezonunda özel tiyatroların projelerine destek sağlanacak olup, destek miktarını 5 milyon TL’ye yükseltmeyi planlamaktayız.

ARAŞTIRMA VE EĞİTİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Halk Kültürü Araştırma Faaliyetleri Bakanlığımız; kültürel ve tarihi varlıklarımızı korumak, gelecek kuşaklara aktarmak ve evrensel kültüre katkıda bulunmak amacıyla yurtiçi ve yurtdışında halk edebiyatı, halk müziği ve oyunları, gelenek-görenek-inançlar ve uygulamalar, geleneksel sanatlar, el sanatları, mutfak, giyim, kuşam, süsleme gibi halk kültürü dallarında araştırma, derleme, envanter ve diğer bilimsel çalışmalar yapmaktadır. Bu kapsamda 2015 yılında 17 ilde 65 farklı konuda alan araştırması yapılmış olup yapılan 4 kurul toplantısı neticesinde elde edilen 3123 adet belge ile birlikte, Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezi’nde bulunan belge sayısı 183.422’ye ulaşmıştır.

Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezi, 1966 yılında Milli Folklor Enstitüsü adı altında kurulmuş olup, günümüze kadar halk kül- türü konusunda belge niteliği taşıyan ve kaynağına gidilerek elde

53

edilen belgelerin düzenli olarak arşivlendiği Türkiye’nin konusunda tek bilgi ve belge merkezidir.


Önümüzdeki dönemde;

Şehirlerimizin kültürünün ve geleneğinin parçası olan gelenekselelsanatlarınıvesanatçılarınıdestekleyeceğiz. Usta-çırak ilişkisinin geliştirilmesine katkı sağlayacağız. Bu sayede yeni ustalarımız ile beraber geleneksel el sanatlarımızı geliştireceğiz. Şehir kimliğinin kültürel parçası olan mesleklerin yaşatılması ve geliştirilmesi noktasında önemli bir mesafe katedeceğiz. Sanatçılarımızın sahip oldukları bilgi ve tecrübelerin hafızasını oluşturmak amacı ile çalışma, kurs ve seminerlere öncelik vererek, Bakanlığımızın parçası olarak sanatçılarımız ile bağlarımızı güçlendireceğiz.

Ayrıca 2015 yılında Geleneksel El Sanatçıları, Türk Süsleme Sa- natçıları, Mahalli Sanatçılar, Geleneksel Tiyatro Sanatçıları, Halk Aşıkları/Ozanlar, Halk/Kalem Şairleri, Zakirler olmak üzere toplam 228 sanatçı Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezine kayıt edilerek sanatçı tanıtma kartı verilmiştir. Böylece Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezine kayıtlı sanatçı sayısı toplam 3.168 olmuştur. 2007 yılından bu yana verilmekte olan bu sanatçı tanıtma kartları- na önümüzdeki dönemde farklı işlevler kazandırmayı planlıyoruz.

54

İşleme

Bakır Tel İşleme

Yazma Eserler

55

UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi 2015 yılında hazırlık çalışmaları tamamlanarak UNESCO İnsan- lığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesine ülkemizce sunulan,

• Geleneksel Çini Ustalığı aday dosyası

• Azerbaycan, Kırgızistan, Kazakistan ve İran ile birlikte hazırla- nan İnce Ekmek Yapma ve Paylaşma Kültürü: Lavaş, Katırma, Jupka, Yufka ortak dosyası

2016 yılı sonunda görüşülüp karara bağlanacaktır.

Geleneksel Çini Ustalığı

56

Bir Usta Bin Usta Projesi Bakanlığımız ve sivil toplum kuruluş- larının işbirliğinde yürütülen sosyal sorumluluk projesi olan Bir Usta Bin Usta Projesi, Somut Olmayan Kültürel Miras taşıyıcıları olarak kabul edilen geleneksel el sanatı ustalarının desteklenmeleri ve kaybolmaya yüz tutmuş geleneksel el sanatlarımızın yaşatılması ve tanıtılması amacıyla 2010 yılında başlatılmıştır. Her yıl belirlenen 5 ilde 20 kişinin katılacağı, 10 yıl süreyle devam etmesi planlanan proje sonucunda 1000 yeni ustanın ye- tiştirilmesi hedeflenmektedir. Söz konusu proje usta-çırak ilişkisi çerçevesinde usta merkezli olarak geliştirilecektir.

Kültür, Sanat ve Turizm Faaliyetlerine Destek Bakanlığımızca, yerel yönetimler, dernek ve vakıflarca düzenlenen kültür, sanat ve turizm değerlerimizi ve zenginliklerimizi yaşatıcı, yayıcı, destekleyici, geliştirici ve tanıtıcı, yerel, ulusal ve uluslara- rası nitelikteki şenlik, festival, anma günleri, konser, sergi, gösteri, kongre, sempozyum, seminer, panel, güzel sanatlar, fuar ve benzeri etkinliklere ilişkin projeler desteklenmektedir. Bu kapsamda 2015 yılında 693 kuruluşa toplam 5 milyon TL ödenek sağlanmıştır.

Bakanlığımız tarafından yapılan araştırma, derleme, inceleme so- nuçlarını yayımlamak, tanıtmak amacıyla çeşitli alanlarda yayınlar

57

(kitap, CD-DVD, katalog, broşür, vb.) ve tanıtım filmleri hazır- lanmıştır.

Bakanlığımızca turizm sektöründe hizmet kalitesini arttırmak amacıyla, konaklama ve yeme-içme işletmelerinde çalışan perso- nele yönelik olarak düzenlenen “Yaygın Mesleki Turizm Eğitim Programları”nda 2015 yılında toplam 3.221 kişiye eğitim veril- miştir.

Ayrıca ikili ve çok taraflı anlaşmalar gereğince yurtdışında ulus- lararası turizm eğitimi programları gerçekleştirilmektedir. 2015 yılında muhtelif ülkelerde düzenlenen eğitimlere toplam 499 kişi katılmıştır.

STRATEJİ GELİŞTİRME BAŞKANLIĞI

Bilgi İşlem Faaliyetleri


Bakanlığımızın bilgi teknolojileri altyapısının yürütülmesi, bilgi işlem sisteminin işletilmesi, bakımı, onarımı ve yazılımlarının güncellenmesi ve uzaktan eğitim sisteminin kurulması çalışma- ları tamamlanmıştır. Bu bağlamda 2015 yılında 8 milyon TL ödenek kullanılmıştır. Bilgi işlem birimimizi yeniden yapılandı- rarak alt yapısını güçlendirmeyi planlıyoruz.

2016 yılında ise;

• Kültür Portalı,

• 176 İletişim Merkezi hizmeti,

58

• Kültür İstatistikleri Geliştirme Projesi,

• Kurumsal Kimlik Oluşturma

projelerine devam edilecektir.

DEVLET TİYATROLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Devlet Tiyatrolarımızda, kültürel ve tarihi vizyonumuzu yansıtan senaryolar ve oyunlar üreteceğiz. Tiyatrolarımızı, yerel düzeyde ait olduğu şehri, evrensel düzeyde de ülkemizi temsil edebilecek şekilde yenileştirme çalışmalarına hız vereceğiz.

59


Bakanlığımıza bağlı Devlet Tiyatroları; Ankara, İstanbul, İzmir, Bursa, Adana, Diyarbakır, Trabzon, Antalya, Erzurum, Van, Si- vas, Konya olmak üzere 12 yerleşik merkezde ve Kayseri, Sakarya, Gaziantep, Çorum, Aydın, Samsun, Malatya, Elazığ, Zonguldak, Kahramanmaraş, Rize, Denizli ve Ordu olmak üzere 13 ilde turne düzeninde hizmet vermektedir. Ayrıca tiyatro müdürlüklerimiz ülke genelinde turneler düzenlemektedir.

2014-2015 tiyatro sezonunda 28’i çocuk oyunu olmak üzere 66’sı yeni olan, 85 yerli ve 66 yabancı toplam 151 oyun sahnelenerek 5.368 temsil ile 1,7 milyon seyirciye ulaşılmıştır.

2015-2016 tiyatro sezonunda;

• İzmir Urla Atatürk Kültür Merkezi Sahnesi,

• İzmir Güzelbahçe Kültür Merkezi Sahnesi,

• İstanbul Caddebostan Kültür Merkezi Sahnesi,

60

• Kozyatağı Kültür Merkezi Sahnesi,

• Bahçelievler Nurettin Topçu Kültür Merkezi Sahnesi,

• Beylikdüzü Kültür Merkezi Sahnesi

hizmete açılmıştır. Böylelikle 2014-2015 sanat sezonunda 58 olan sahne sayımız, 2015-2016 yılı sanat sezonunda 64’e ulaşmıştır.

DEVLET OPERA VE BALESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ


Opera ve bale faaliyetlerimiz 6 ilde, 7 yerleşik sahnede sürdürül- mektedir.

2015 yılında yerleşik temsiller ve yurtiçi-yurtdışı turnelerinin ya- nında

• 6. Uluslararası İstanbul Opera Festivali,

61

• 13. Uluslararası Bodrum Bale Festivali,

• 22. Uluslararası Aspendos Opera ve Bale Festivali

gerçekleştirilmiştir. 2016 yılında da bu faaliyetlere devam edilecek olup ayrıca 2 yılda bir yapılmakta olan İstanbul Uluslararası Bale Festivali ve Yarışması da düzenlenecektir.

2015 yılında; ulusal etkinlikler kapsamında 5. Eskişehir ve 1. Mar- din Opera ve Bale Günleri gerçekleştirilmiştir. 2016 yılında bu etkinliklere ilaveten Trabzon’da da Opera ve Bale Günleri düzenlen- mesi planlanmaktadır.

2015 yılı içinde yerli eserlere destek verilerek 6 eserin dünya prö- miyeri gerçekleştirilmiştir. 2016 yılında da bu destekler devam edecektir.

ÇANAKKALE SAVAŞLARI GELİBOLU TARİHİ ALAN BAŞKANLIĞI


Milletimizin milli ve manevi değerleri açısından büyük bir öne- me sahip olan Gelibolu Yarımadasında; şehitliklerimizin, tarihi ve kültürel değerlerimizin korunması, düzenlenmesi ve tanıtımına yönelik tüm işlerin tek elden yürütülmesi amacıyla Çanakkale Sa- vaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı 2015 yılında faaliyetlerine başlamıştır.

Çanakkale Savaşlarının 100. yıldönümünde 18 Mart ve 24 Nisan törenleri, Çanakkale Zaferinin maneviyatı ve hissiyatına uygun bir

62

şekilde düzenlenmiştir. Ayrıca 4 milyon TL bütçe kullanılarak konferans, konser, sergi, söyleşi türünde 29 etkinlik gerçekleşti- rilmiştir.

33.500 hektarlık Tarihi Alanın planlama ve yönetim planı ça- lışmaları başlatılmış olup, Tarihi Alan planı ve yönetim planı en kısa sürede tamamlanacaktır. Tarihi Alan planları ile Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alanının; şehitlikler, tabyalar, siperler, kaleler ve anıtları ile bir açık hava müzesi olarak düzenlenmesine yönelik kararlar ve yöntemler geliştirilecektir. Tarihi Alan plan- ları için 2,4 milyon TL bütçe ayrılmıştır.

24 Nisan Törenleri

63

Kilitbahir Kalesi

Tarihi Alandaki şehitliklerin, anıtların, tabyaların restorasyonu, bakımı, teşhir ve tanzimi ile çevre düzenlemeleri için 2015 yılı içinde 11,5 milyon TL ödenek kullanılmıştır.

Seddülbahir Kalesi’nin restorasyonu ile Kilitbahir Kalesi’nin teş- hir, tanzim ve çevre düzenleme uygulamaları için 2015 yılında 5 milyon TL bütçe kullanılmıştır.

Çanakkale Zaferi’nin ve savaşların yapıldığı tarihi alanın önce- likle yeni nesillere olmak üzere toplumun her kesimine tanı- tılması amacıyla; Anafartalar Zaferi’nin anlatıldığı “10 Ağustos 1915 Conk Bayırı Süngü Hücumu” adlı kitap yayınlanarak zi- yaretçilere, öğrencilere, akademik kurumlara ve kütüphanelere ücretsiz dağıtılmıştır.

64

Bugüne kadar Çanakkale Savaşları konusunda derlenmiş en kap- samlı kütüphane olan, yerli ve yabancı olmak üzere 4.000’den fazla yayın, harita ve fotoğraftan oluşan Uğural Vanthoft arşivi Tarihi Alan Başkanlığınca devralınmış ve Çanakkale’ye nakledi- lerek “Çanakkale Savaşları Araştırma Merkezi”nin oluşumu için çok önemli bir adım atılmıştır.

YUNUS EMRE ENSTİTÜSÜ


Kültürel diplomasi alanında yurtdışında faaliyetler yürüten Yu- nus Emre Enstitüsü, 2015 yılı sonu itibariyle 36 ülkede 44 Türk Kültür Merkezinde hizmet vermektedir.

65

Belgrad, Zagreb, Komrat, Hartum, Doha ve Lefkoşa’daki kültür merkezleri 2015 yılında faaliyetlerine başlamış olup Pekin, Kuala Lumpur, Cakarta, NewYork, Kiev ve Moskova’daki kültür merkez- lerinin açılış çalışmaları sürmektedir.

Bunlara ilave olarak, Enstitü’nün 2023 yılına kadar 100 kültür merkezine ulaşma hedefi çerçevesinde 2016 yılında Bişkek, Mü- nih, Atina, Prag, Seul, Lahor, Tunus ve Madrid olmak üzere 8 kül- tür merkezinin daha hizmete açılması planlanmaktadır.

Yunus Emre Enstitüsü, yabancılara Türkçe öğretimi ve kültür-sanat alanında Türkiye’nin tanıtımı olmak üzere iki temel alanda faaliyetlerini sürdürmektedir.

Lefkoşa Yunus Emre Kültür Merkezi Açılışı

66

Belgrad Yunus Emre Estitüsü Kültür Merkezi

Açılışı

Doha Yunus Emre Kültür Merkezi Açılışı

67


Dünya kültürmirasının risk altında olduğugünümüzde, kültür mirasımızın her bir unsurunun korunması, yaşatılması ve gelecek nesillere aktarılması her zamankinden daha fazla önem taşımaktadır. Bu bilinçle kültür ve turizm alanında politika üretmenin azmiyle bize düşen tarihi görevin farkında olarak çalışmalarımızı sürdüreceğiz.

Bu süreçte yeniden inşa ettiğimiz hafızamız, hafızamızın oluşturduğu kültür, kültürün de içinde bulunduğu gönül coğrafyamızın yaşatılması amacıyla emek veren herkese teşekkür ediyor, hepinizi saygıyla selamlıyorum.

68

KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI’NIN YILLAR İTİBARİYLE GENEL BÜTÇEDEN ALDIĞI PAY

YILI

BÜTÇE TOPLAMI

BÜTÇEMİZİN ARTIŞ

ORANI (%)

GENEL BÜTÇE TOPLAMI

PAY (%)

2004 587.925.000 149.858.129.000 0,39

2005 646.392.000 9,94 153.928.792.910 0,42

2006 712.381.000 10,21 170.156.782.052 0,42

2007 816.378.000 14,60 200.902.066.401 0,41

2008 826.586.000 1,25 218.284.732.372 0,38

2009 1.021.346.000 23,56 257.742.143.488 0,40

2010 1.119.458.000 9,61 281.907.405.110 0,40

2011 1.510.066.000 34,89 306.648.678.330 0,49

2012 1.705.076.000 12,91 344.512.858.921 0,49

2013 1.851.734.000 8,60 396.705.004.350 0,47

2014 1.974.789.000 6,65 428.296.493.000 0,46

2015 2.297.536.000 16,34 464.163.399.000 0,49

2016 2.777.769.000 20,90 560.782.309.000 0,49

** Bağlı ve ilgili kuruluşlar dahildir.

KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI 2015 VE 2016 YILI BÜTÇESİNİN CARİ VE YATIRIM BAZINDA DAĞILIMI

BİRİMLER 2015 2016 (BÜTÇE TASARISI)

CARİ YATIRIM TOPLAM CARİ YATIRIM TOPLAM

1 ÖZEL KALEM MÜDÜRLÜĞÜ 7.936.000 68.000 8.004.000 9.575.000 68.000 9.643.000

5 STRATEJİ GELİŞTİRME BAŞK. (ALAN BŞK. VE Y. EMRE VAK DAHİL) 134.067.000 14.554.000 148.621.000 191.846.000 37.650.000 229.496.000

STRATEJİ GELİŞTİRME BAŞKANLIĞI (Ç.KALE GELİBOLU

TARİHİ ALAN BŞK.) (70.000.000) (70.000.000) (74.340.000) (74.340.000)

6 HUKUK MÜŞAVİRLİĞİ 2.524.000 2.524.000 2.833.000 2.833.000

7 İL KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRLÜKLERİ 126.272.000 1.650.000 127.922.000 156.023.000 1.650.000 157.673.000

8 GÜZEL SANATLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 161.107.000 3.500.000 164.607.000 183.478.000 3.000.000 186.478.000 9 KÜLTÜR VARLIKLARI VE MÜZELER GENEL

MÜDÜRLÜĞÜ

230.739.000

177.000.000

407.739.000

290.161.000

214.500.000

504.661.000

10 KÜTÜPHANELER VE YAYIMLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 152.301.000 55.000.000 207.301.000 186.691.000 69.500.000 256.191.000

11 TELİF HAKLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

10.495.000

70.000

10.565.000

11.428.000

110.000

11.538.000

12 SİNEMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 56.329.000 3.577.000 59.906.000 66.585.000 5.600.000 72.185.000

13 YATIRIM VE İŞLETMELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 115.512.000 281.537.000 397.049.000 122.725.000 370.024.000 492.749.000

14 ARAŞTIRMA VE EĞİTİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 17.782.000 3.285.000 21.067.000 19.766.000 1.285.000 21.051.000

15 TANITMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 197.152.000 1.031.000 198.183.000 207.824.000 15.231.000 223.055.000

16 MİLLİ KÜTÜPHANE BAŞKANLIĞI 11.852.000 4.350.000 16.202.000 13.276.000 5.510.000 18.786.000

TOPLAM 1.293.591.000 549.500.000 1.843.091.000 1.538.511.000 728.110.000 2.266.621.000

CARİ YATIRIM TOPLAM CARİ YATIRIM TOPLAM

DEVLET TİYATROLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 182.379.000 9.000.000 191.379.000 207.275.000 9.558.000 216.833.000

DEVLET OPERA VE BALESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 228.311.000 8.000.000 236.311.000 256.092.000 8.496.000 264.588.000

BAKANLIK GENEL TOPLAMI 1.718.036.000 579.500.000 2.297.536.000 2.017.799.000 759.970.000 2.777.769.000

69

STRATEJİ GELİŞTİRME BAŞKANLIĞI (YUNUS EMRE VAKFI) (54.532.000) (6.000.000) (60.532.000) (57.914.000) (25.000.000) (82.914.000)

17 DIŞ İLİŞKİLER VE AVRUPA BİRLİĞİ KOORDİNASYON

DAİRESİ BAŞK.

22.071.000

396.000

22.467.000

25.109.000

25.109.000

TÜRKİYE YAZMA ESERLER KURUMU BAŞKANLIĞI 13.755.000 13.000.000 26.755.000 15.921.000 13.806.000 29.727.000

2 TEFTİŞ KURULU BAŞKANLIĞI 5.965.000 55.000 6.020.000 6.818.000 55.000 6.873.000

3 İDARİ VE MALİ İŞLER DAİRESİ BAŞKANLIĞI 37.759.000 3.377.000 41.136.000 40.502.000 3.877.000 44.379.000

4 PERSONEL DAİRESİ BAŞKANLIĞI 3.728.000 50.000 3.778.000 3.871.000 50.000 3.921.000

70

BAKANLIĞIMIZ 2016 YILI BÜTÇE TASARISI ARTIŞ ORANLARI

EKONOMİK KOD

AÇIKLAMALAR

2015 BÜTÇESİ (TL)

2016 BÜTÇE TASARISI (TL)

% ARTIŞ

01

PERSONEL GİDERLERİ

595.489.000

710.630.000

19,3

02 SOS. GÜV. KUR. DEV. PRİMİ GİD. 99.590.000 123.748.000 24,3

03

MAL VE HİZMET ALIM GİDERLERİ

312.634.000

388.894.000

24,3

05 CARİ TRANSFERLER 670.549.000 748.028.000 11,6

06

SERMAYE GİDERLERİ

391.500.000

557.610.000

42,4

07 SERMAYE TRANSFERLERİ 203.168.000 218.559.000 7,6

08

BORÇ VERME

24.606.000

30.300.000

23,1

GENEL TOPLAM 2.297.536.000 2.777.769.000 20,9

BAKANLIĞIMIZ 2015 VE 2016 YILI BÜTÇESİNİN EKONOMİK KODLARA GÖRE DAĞILIMI

EKONOMİK KOD

AÇIKLAMALAR

2015 BÜTÇESİ(TL)

%PAY

2016 BÜTÇE TASARISI (TL)

%PAY

01-02 PERSONEL GİD. VE SOS. GÜV. KUR.

DEV. PRİMİ GİD.

695.079.000

30,25

834.378.000

30,31

03 MAL VE HİZMET ALIM GİDERLERİ 312.634.000 13,60 388.894.000 14,00

05

CARİ TRANSFERLER

670.549.00

29,19

748.028.000

27,17

06 SERMAYE GİDERLERİ 391.500.000 17,04 557.610.000 20,26

07

SERMAYE TRANSFERLERİ

203.168.000

8,84

218.559.000

7,94

08 BORÇ VERME 24.606.000 1,07 30.300.000 1,10

GENEL TOPLAM

2.297.536.000

100,0

2.777.769.000

100,0

71

72

Not: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2016 yılı bütçe sunumu

Documents