516-499ص یاهتاردیهوبرک ریاخذ رب یژولونف لحارم و...

های اثر چرای دام و مراحل فنولوژی بر ذخایر کربوهیدرات Bromusمحلول و ازت در سه گونة مهم مرتعی )

tomentellus ،Cephalaria kotschyi وFerula haussknekhtii ) در مراتع زردوان سارال کردستان

کاظم ساعدی :علمی مرکتز زی و منابع طبیعی گرگان، و ع و هیئتدکتری علوم مرتع، دانشکدة مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاور تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کردستان

استاد گروه علوم مرتع، دانشکدة مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگانعادل سپهری؛

آمریکا85721اه آریزونا، توسان، آریزونا استاد گروه علوم گیاهی، دانشکدة کشاورزی و علوم حیاتی، دانشگ لی؛ محمد پسرک ، استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشگاه آزاد اسالمی واحد ارسنجانداغی؛ حسین قره دانشیار گروه زراعت، دانشگاه کردستانمرده؛ سه و عادل سی

هاای پایاای ب شN و نیتروژن )WSCمحلول )های این مطالعة لحرای به منظور برر آرار چرای دام بر غلظت ذخایر ربوهیدرات

) ماای Ferula haussknekhtii) اردار البارزی و Cephalaria kotschyi، )علف پشامک Bromus tomentellusهای چند الة گونهقارق دامما )باا مدت در مراتع زردوان ارال رد تان انجام شد. یک منطقة لیدی با یک منطقاة اورزی در یک یاتم چرای وتاه

انت ااب شاد. ریشاة گیاهاان در 1390و 1389های عمر پنج ال و دو منطقة قرق موقت )برای هر فو رویش برای هر یک از الهای هار گوناه در هار مرحلاه در هار مراح رشد رویش ، رشد زایش ، تشکی بذر، ریزش بذر و خواب برداشت شد. پنج نمونه از پایه

گیاری شاد. به طور توادف برای مطالعه انت اب شد. پیش از برداشت پایة گیاه ، ارتفاع، قطر تا و قطر یقة آن اندازه منطقه در هر الا ید ولفوریک و جلادال تعیاین شاد. -های فن ترتیب با روش گیاه به لورت درلد مادة خشک نمونة ریشه و به Nو WSCذخایر

نداشت. گونة علف پشمک ، نابت به دو B. tomentellusدر ریشة گونة WSCداری بر غلظت چرای دام و شرایط جوی االنه ارر معننیاز تحات تا ریر شارایط Cephalaria kotschyiدر گوناة WSCگونة دیگر مورد مطالعه، دارای غلظت ذخایر متری بود. میزان ذخاایر

نناده در در انادام ذخیاره WSC. چرای دام موجب افزایش غلظات های مورد مطالعه قرار نگرفت شده یا شرایط جوی ال چرای مطالعههای مورد مطالعه در ها شد. این مطالعه نشان داد ه وا نش گونه در همة گونه Nو همچنین افزایش غلظت Ferula haussknekhtiiگونة

نناده باه منظاور هاای ذخیاره ها به اندام در همة گونه Nدر گونة ما و WSCبرابر چرای دام شبب افزایش اختواص منابع )به لورت خوب ابب تقویات بنیاة آن شاده ا ات. رفته در این یاتم چرای شده ا ت؛ به طوری ه زمان ا تراحت گیاه به جبران ذخایر تحلی

ا موجب اهشه اندازة داری بر اندازة دو گونة علف پشمک و ردار البرزی نداشت، ام همچنین، چرای دام در این یاتم چرای ارر معن گونة ما شد.

Bromus tomentellus ،Cephalaria kotschyi ،Ferula haussknekhtiiچرای دام، قرق، مراح رشد، واژگان کلیدی:

09189710130ر: ا را :ضائال ةتایان Email: [email protected]

چکیده

31/4/1392

17/2/1393

516-499ص

mailto:[email protected]

1394، پاییز 3ارة ، شم 68، مجله منابع طبیعی ایران، دورة مرتع و آبخیزداری

500

مقدمه. 1

آگاا، از واهنش گیار ب چیرا دام یکی، از ض روضیات

ض یری؛ چرا در ضراتت طبیل، اس؛. ضقققان بایار بی

ایا در گ ی ان ییا باغچیا ضاییرا ضطاللا اییر واهینش

اا ت ای، را ب ضطاللات ات ، اضا اغ ب، ق،اوت پرداکی

طیار ضل یال، اتی . ا چنییر، بی صقرای، ضاهال هردر

ایا ضخی ی ایا در گاتی ضطاللا ذکایر هرباایی رات

ا یا ضطاللا صیقرای، بیا اا گ خات ضرتل، ب آزضایش

[.50] قطت یا بردان؛ ضصناع، ضق ود بادر اس؛

تأثیر ض ی، در ینالیا ، اا ذکایر هرباای رات

بنی ، تاسل و تاان تالیی گییار دارد. چرکیا یصی ،

ذکایر هرباای رات بای تاب؛ ب ضراح رنی گییار

در قر ضطالل ناد بی طیار هی بییاان تغیییرات

یص ، را از تغییرات، ه دلی آن درو یا چرا بان ز ا

اییار دربیارة ذکیایر گییار و [. ضطاللیات ب 32هرد ]

ارتباط آن با ینالا یا بردان؛ از گییار اتةیام نی ر

، 52، 51، 50، 49، 47، 31، 30، 29، 26، 22اسیییی؛ ]

ن ر در اثر چیرا ضفیرط [. ضصرف ذکایر اتبان؛54

طار ضل ال بیا هیااش بنییا گییار و در پی، آن بیا ب

ر [. البی ، واهنش گیا51، 18تخریب ضرتت ا رار اس؛ ]

هاضالً ب گاتا گیاا، بایا، دارد.

اا اا گن ضیان ضناطخ ضلی ل هرباای رات گات

اییا کییاد ( را ع یی تاً در بییرش پنةیی WSCضق ییال )

هنن و انااض، ه تالیی زیار اتیر از ذکیرر ض،

از ایر ذکیایر طریخ ییاسنیر ب ات ازة ضارد تیاز تبان

ا در اییا ذکیییرر [. ترهیییب54هننیی ] اسیییفادر ضیی،

اا دائ ، گیار تن ا ضنبت اتر برا آغاز رن بخش

در ابی ا یص رویا، ساالت در ضناطخ ضلی ل اس؛.

اییا تلییییر ضاخصییات ذکییایر گیییاا، در اتیی ام

تاات در تایخیص زودانایام عالییم هنن ر ض، ذکیرر

تخریب ضرتت قبی از هیااش ضقایاس تالیی ضفیی

[.18بان ]

ا یییی؛ ذکیییایر تیییر ا در حیییال، هییی پییییش

اا ضق ال در دورة رن ِ ضة دِ برکی، هرباای رات

اا پایا ضرتلی، بلی از بردانی؛ ثابی؛ نی ر گات

[، انییاز دربییارة تقییش ذکییایر 50، 25، 14اسیی؛ ]

هرباای رات و ذکایر تیییرو ن در رنی ضةی د اییر

تی رت آثیار گیااان ضناقاات، وزاد دارد. ا چنیر، ب

دام( بر ذکایر گیاا، ط، تی ار ب ن ض ت )ضاتن چرا

اا رویا، بل از بردان؛ ضطالل ن ر یص یا یص

[.43، 20، 9اس؛ ]

اا کام و ضراتت ایران، اغ ب، زرو اهاسیایم

ات . ضراتت سارال نیاض کام با تاان تالی ات ا تی

یم اهاسیایم پُرتالی و ضینیاع در اسییان هردسییان

ل، ضطاللا تف،ی ، تازگ،، ایر اهاسیایم ضرت اس؛. ب

یرد آن بیا ن ر اس؛. سیایم چرای، باض، و ضنقصرب

ایا یصی ، تیر برا تلیییر ویژگی، « نا ار »تام

بردار و ا چنیر عااضی ش پانیش ن ت و زضان ب رر

[.41گیاا، ضطالل ن ر اس؛ ]

، ب ضنرلا ییم گاتی Bromus tomentellusگاتا

تارات،، تا هنیان و با گایر وسیت در بیااق یم ایران

اا ضخی ی ضطاللات درکار تاز ، را دربارة زضین

تالی ، اا اف اصالح ضرتت و واهنش بی بردانی؛ بی

[، اضیا دربیارة ذکیایر 43، 42کاد ز ب هردر اسی؛ ]

تییا م هربااییی رات و تییییرو نش ایییر گیییار تییا هنییان

ایا ا اتةام تاریی اس؛. ضقققیان بی گاتی ضطالل

و Ferula haussknekhtiiبییییر پایییییا پ ییییر

Cephalaria kotschyi ،ب لقاظ واهنش ب بردانی؛ ،

... های محلول و ازت در سه گونة میم مرتعی اثر چرای دام و مراحل فنو وژی بر ذخایر کربوهیدرات

501

اا تیر تقریباً ب ات . رویااار ایر گات ه یر تاز هردر

ضناطخ ضرتفت هااایات، ضق ود اس؛.

ایا هیربر دربارة ذکیرة ای رات 1970در داا

ایا اا چا ایر اتةام گریی؛. پیژواش پژواش

اا تغییرات یص ،ش ذکیرة ای راتاولی تاان داد ه

هییربر در گیااییان ضرتلیی، تییا حیی ثابیی؛ اسیی؛.

اییا بلیی بیییاتار آن بییاد هیی چرکییا پییژواش

سیاز و ضصیرف در گیاایان ضرتلی، ضیفیاوت ذکیرر

[.23اس؛ ]

اا ای رات هربر قاب دسیرس در ضراح تاسان

ضخی ینالا یم ضیفاوت اس؛ و تقی؛ تیأثیر گاتیا

ا،، سر گیار و نرای رویااار اس؛. گیاا،، یرم روی

اا ش ض یری؛ِ چراسی؛ اا اساسش ای ر بررس، ایر تاسان

اا ضخی [. آگاا، از وضلی؛ ایر ذکایر در ات ام4]

تریر زضان چرا، دیلات چرا و گیار در تاخیص ضناسب

هنی و داران ه م ضی ثر ضی، طال دورة چرا ب ضرتت

تاپیذیر بی تاآگاا، از اییر ضط یب کایارت زبیران

[.20، 9هن ] گیااان وارد ض،

ایر ضطالل ب ضنظار بررس، اثر ضراحی ضخی ی

ینالا ، نرای ساالت و سیایم چرا نا ار بر

اا ضق یال و تیییرو ن( ذکایر گیاا، )هرباای رات

س گاتا ه ی اتةام ن .

شناسی روش

منطقة مورد مطالعه

تاً ضرتل، بییر ضنطقا سارال هردسیان ضث ث، اس؛ ع

تیاان گفی؛ ن راا سنن ج، دیاات رر و ضریاان. ضی،

تیریر ایر ضنطقی از بکرتیریر، پُرتالیی تریر و ضینیاع

ضراتت هاار اس؛ بی طیار هی ضراتیت زردوان در

تاان تالی سرپا بییش از دو 1387سال کاکاال،

[. در ضنطقیا 41تر در اکییار را حفیظ هیردر اسی؛ ]

از ضراتت پُرتراهم را برا درو تیا سارال، گاا، بخا،

طیار هنن . البی ، ایر ضنیاطخ بی یص ضناسب قر ض،

ضل ال بخشش ات ه، از ه ضرتت را ب کاد اکیصاص

اتی . دان و در ایر ضطالل ضی تظیر قیرار تارییی ض،

نی ر در سیاضان ضنطقا ضارد ضطاللی و قیر احی اث

ن ج هی اضیر ن ال غربی، سین 25زردوان در ح ود

ضیر از سطح دریا واقت اس؛. نییاة 2220در ارتفاع

« نییا ار »رایییل داضیی ار در ایییر سییاضان بیی تییام

تایب؛ ضلروف اس؛. در ایر رو ، دام با نی ت بی

اا اردیب ا؛ تا تییر و یقی بیا زیاد، اغ ب ط، ضار

نیاد و ضالیم ییا وابایا، ب ع ایا ضرتیت یربی ضی،

بازار ب یرو دام ضایأزر در نرای ضناسب تقاضا

هن . ترهیب و حی، تل اد گ ی هیاضالً ضیغییر اق ام ض،

طار ضل یال ضراتیت ضنطقی تقی؛ چیرا اس؛، اضا ب

گیرتی . در اییر گاسفن هارد تیپ هااایان قرار ضی،

سیایم تاریخ ورود و کروج دام بیش از ایر چییر بی

بازار عرض و تقاضا دام باییا، دارد. اضیا، بی دلیی

دار و سرضا ضنطق ، زضان ورود دام بی هار دام تةربا

تاب؛ ضناسب، اس؛. یص روییش لقاظ ع ، زضان ب

طار ضل ال یروردیر تا تیر اسی؛. ا اانیر بیا گیار ب

کام هاار، ضیران بارتی گ، در اییر سایر ضناطخ تی

ضیر و بایار ضیغییر ضی ، 452سال ضنطق با ضیاتایر یازدر

575ترتییب دو سال ضارد ضطالل ب بارت گ، در اس؛.

(.1ضیر باد )نک ضی ، 450و


502

1390ـ 1389و 1389ـ 1388های آبی . میانگین بارش و دمای ماهانه در منطقة مورد مطالعه در سال1شکل

ضقایاا چا ، ضناطخ بقرات،، ضرزت و ه یی در تقیاط دای هی وزیاد گاتیا ه یا ضخی سارال تاان ض،

دان ة سالض؛ بایار زییاد ضرتیت اسی؛. ز تاانساور-.Astragalus sppتییییپ گییییاا، غالیییب ضنطقییی

Tanacetum polycephalum-Ferula haussknechtii Psathyrostachysاا ا رار ناض اس؛. برک، گات

fragilis، Dactylis glomerata، Buffonia calycina ب اسیی؛. ترهییی Elymus hispidus var hispidus و

ا از غنا باییار زییاد برکیاردار اسی؛. اضیا، گات اا اتیخاب، ب عناان ه ی ب لقاظ تالی تاب، و گات بیردار کاراه، ت ایر کاص، دارت و از تظر ب یرر کا

30اا ضة اعاً تردیم ب . ایر گات ات تیر حائر اا ی؛هننی . در اییر درص ع ایا ضصیری، دام را تیأضیر ضی،

[.41سال ح،ار ت ارت ] اا یم ریباً گات ضنطق تق

کردن مواد گیاهی آماده، بخا، ا ار 1390و 1389اا در ار یم از سال

با داک قر اتیخا )ار سال در ح ود دو ارار ضیر اا ز اگیر ن . با ضربت( و از ورود دام ب ایر بخش

برداران س گاتا تاز ب نناک؛ ع ، و تةربا ب رر Bromus tomentellus ،Cephalariaه ییییی

kotschyi وFerula haussknekhtii . اتیخییا نییبرگیان گاتا اول از گن ضیان و دو گاتا دیایر از پ یر

اس؛. در ار دو سال، از اوایی یصی رویای، و بی ضقض ذو برف و دسیرس، ب ضنطقی بیرا تلیییر

زضان بردان؛ اول ب ضنطق ضرازل نی . بی تناسیب سال و سرع؛ رن رویا، کاص ار گاتی ، نرای

ب یااص ار دو افی تا بیش از یم ضیار در ضراحی ضخی رویا، )ضراح رن رویا،، رنی زایای،،

گییر تاکی بذر، ریر بیذر و کیاا ( بی اتی ازر

ارتفاع، قطر تاج و قطر یقا گیار و س س بردان؛ گیار ر ایر نی ر د گییر ایا اتی ازر اق ام ن . تل اد پایی

ضرح پنل تا دَر تکرار باد. تل اد ضراح ینالا ییم، بای ب گات و نرای سال، ات ه، ضیفاوت و از نش تا اف؛ ضرح باد. از آتةا هی ذکیایر هرباایی رات ض کر اس؛ در کالل روز ضیغیر بان ، ضااد گیاا، در اییر دو سییای؛ چرانیی ر و قییر در سییاعات ضلینیی،

[. ع خ حفر گیاایان 24 ]صبح( بردان؛ ن 12ی 9)ا بییاد هیی ضییااد بردانییی، نییاض اتیی ام بیی گاتیی بُیر هنفی، در هنن ر بان : یقا گیار تا زییر سیا ذکیرر .Fو تیا زییر غی ر در گاتیا B. tomentellusگاتیا

haussknekhtii ضیر ریاا گاتیا ساتی، 30و تا ع خC. kotschyi ایا رییر و ضیااد ضُیردة . کیاا، ریای

با نایر با آ سرد و قطت دسی، پاا نی ت . گیاا، اا ایر اا آتری ،، ریا هردن یلالی؛ برا ضیاق

دار درص تا 95اا حاو اتاتال ت ات در نیا در آون کام ن ت C °70اا در دضا ن ت . ت ات ضش عبار هنن آسییا 60ا ه از غربال و ب ات ازر

0

50

100

150

200

88ر مه انآب ذرآ

ید

منبه

ند فا

ینردروف

تهشدیبار

دادخر تیر

دادمر

ورهریش هرم

انآب ذرآ

ید

منبه

ند فا

ینردروف

تهشدیبار

دادخر تیر

دادمر

90ر یوهرش

ر یمتمیل(

دگارنب

-10

0

10

20

30

د گراانتی (ما د

بارندگ

دما


503

. قبی از بردانی؛ دار ن ت ن ت و در یخچال تا

اا گیاا،، ارتفاع، قطیر تیاج و قطیر یقیا ریاا پای ضیر( ب عناان ناکص اتی ازة ساتی، ±1اا )با دق؛ آن

گییر نی . در اتی یا یصی ات ام ااای، گیار ات ازررویا، در سال دوم، وزن ضادة کام ات ام ایاای، و

ن ر )ب دلی اا بردان؛ ات ام زیرزضین، برک، ت ات گیر ن . بادن رو بردان؛( تیر ات ازر ریب،تخ

هبای محلبول و تعیین غلظت کربوهیبدرات

نیتروژناا آزضایایااا، بی تبلیی؛ از دسییارالل تةری

اا هااورز و بیا ضقی ار دان اتة ر رس ، نی ،[. غ ظ؛ تییرو ن در ضااد 45، 8اصالحات اتةام ن ]

باایی رات گیاا، برا ار ت ات ضرباط ب ذکیایر هر

[.10دس؛ آض ] با رو هة ال ب

های آماری تجزیهاا از تةرییا ضرهبیب بیا طیرح برا تةریا آضار دادر

پایا هاضالً تصادی، تاضیلادل بیرا ایر گاتی اسییفادر ن . بیرا تلیییر اثیر چیرا )تی یار اصی ،(، ضراحی

ایا و ینالا یک، و سال بر غ ظ؛ ذکایر هرباای راتع گیار از تةریا واریاتس اسیفادر نی . تییرو ن و ارتفا

اا ا ا ضیغیراا در ار گات در برا ضقایاا ضیاتایرطریی ت ایش ضنقن، ضیغیراا از تةریا وارییاتس ییم

ا داتکیر اا بیا رو چن داضنی اسیفادر ن . ضیاتایردار ضلنی، « دار ضلنی، »ضقایا ن . ضنظار از عبیارت

نکی سیطح درصی اسی؛ ضایر ای 5اکیالف در حی دیار بیان ناد. برا تلییر اثر چیرا دام بیر وزن

اا چران ر ضادة کام ات ام ااای، و زیرزضین، پای نی ر در و چراتا ة ار گات در ضرح ا آکر بردانی؛

غیرزفی، اسیفادر ن . tسال دوم از آزضان ضایق

Ferulaو Bromus tomentellus (B ،)Cephalaria kotschyi (C)های های ثبت جزئیات مراحل مختلف فنولوژیک گونه تاریخ. 1جدول

haussknekhtii (Fدر فصل ) در مراتع زردوان سارال کردستان 1390و 1389رویشی های

1389

18/1 29/1 26/2 13/3 10/4 6/5 24/5 30/6 10/7

B اوای رویا،

اواس رویا،

اوای زایا،اوای تاکی ضیار

اوای ریر بذر

اواکر ریر بذر

کاا و ریر بذر


کاا

C اوای رویا،

اواس رویا،

زایا، اوای اواس زایا،

اواکر زایا،

اوای تاکی ضیار

اوای ریر بذر


کاا

F اوای رویا،

کاا رویا، رویا، رویا،

1390

9/1 22/1 15/2 30/2 22/3 3/5 30/6

B اوای رویا،

اواس رویا،

اواکر رویا،

اواس زایا،


اواس ریر بذر

کاا

C اوای رویا،

اواس رویا،

اواس تا اواکر رویا،

اواکر رویا،

اوای زایا،


ریر بذر و کاا

F اوای رویا،

کاا رویا، رویا، رویا، رویا،


504

نتایج

مراحل فنولوژیکیدر اا ضیل د و ثب؛ زرئیات ضراح ضخیی ضرازل

( ب تلیییر پینل ضرح یا 1یص رویا، گیار )ز ول

ی ناض رن رویا،، رنی ن ر رویا، تابیاً تفکیم

ی ضنییل نی زایا،، تاکی بذر، ریر بذر و کاا

(. بیی دالییی تییاضل ام ضربییاط بیی 3و 2اییا )نییک

تغییرات وضلی؛ زا ساالت ، گاتا ه ا سیاورز

یای، تالیی در کالل دو سالش ضارد ضطاللی سیاقا زا

ایا ضقی ود ایم هی سیاقا آذیر پایی تکرد و گ

زایا، تالی هردت قب از رسی ن ب ضرح ا بیذردا،

از بیر ریین .

های محلول غلظت کربوهیدرات

Bromus tomentellusگونة ، در بیر اف؛ ضنبت تغییر، تن یا تفیاوت 2ضطابخ ز ول

دار هیی دییی ر نیی بییرا اثییر ضیقابیی ضرح ییا ضلنیی،

(. برکالف دو گاتا P ≤ 0.001سال باد ) ×الا یک، ین

دار در اییر گاتی ضلنی، WSCدیار، تغییرات یصی ،

ایا چراتای ر در دو تباد. بر اساس ضنقن، ذکایر پای

ایا (، در ار یم از سیال A-2سالش ضارد ضطالل )نک

دار بیر ه ین و بیاینا سطح ذکایر وزیاد تفاوت ضلن،

ا یکایان، یلنی، در در ضرح ی ت ان؛. ار دو ضق ودر

دار اثر ضیقاب ضرح ا ضرح ا ریر بذر، رخ دادت . ضلن،

سال ب یر ضلناس؛ ه دسی؛ِ هیم یکی، از ×ینالا یک،

ضراح ینالا یک، رییار ضیفاوت، در دو سال دانی اسی؛

اا ضنیل و در دو سال ضارد تظر ب تفاوت در نک ضنقن،

ضرح یا 14از (. در اییچ ییم A-2ن ر اسی؛ )نیک

ایا تقاط ضییاتایر ن ر، ایچ یم از زف؛ رویا، ضطالل

ایا چرانی ر و چراتای ر ضیل خ بی پایی WSCذکایر

(.2دار با ام ت انین )ز ول تفاوت ضلن،

Cephalaria kotschyiگونة

، در ایر گات غ ظی؛ B. tomentellusبرکالف گاتا

WSC در ضراح ضخی ی ینالیا یک، ضیفیاوت بیاد

اا در دو سیالش ضیارد تظیر ( و نک ضنقن،2)ز ول

(. بر ضبنا B-2نباا؛ بیایر ب ام دانین )نک

اا چراتا ر در دو سیالش ضیارد تظیر اا پای ضنقن،

(، ه ینا سطح ذکایر ریا در اوای ب یار B-2)نک

و بیاینا ذکایر در ضرح ا گ ا، باد. ضییران ذکیایر

WSC رای، یا نرای زا ایر گات تاس نرای چ

ساالت تق؛ تأثیر قرار تاری؛.

Ferula haussknekhtiiگونة ایر گات WSCنرای دضا و رطاب؛ ساالت بر ذکایر

(. بی طیار ه ی،، P ≤ 0.01دار دانی؛ ) اثیر ضلنی،

غ ظ؛ ذکایر سال اول تاب؛ بی سیال دوم اییرایش

درص 6/6در برابر 1389درص در سال 8/8دان؛ )

بیرا WSC(. تغییرات یصی ، ذکیایر 1390 در سال

ا هی ( بی گاتی P ≤ 0.01دار بیاد ) ایر گات ضلن،

ذکایر در بخیش ابیی ای، ضرح یا رویای، در سیطح

اا چراتا ر در سال ویژر در پای تر بادت ، ب پاییر

ایا دوسیاالتا (. بیر ضبنیا ضنقنی، C-2دوم )نک

ر سیطح تیری (، پیاییر C-2نی ر )نیک اا قر پای

در زضان رن سریت ب یارر چنی یر روز WSCذکایر

پس از آغاز روییش سیاالت رخ داد. از آتةیا هی اثیر

WSCسیال بیر ذکیایر ×ضیقاب ضرح یا ینالیا یک،

ایا دار تباد، کالف دو گاتا دیار، نک ضنقنی، ضلن،

در دو سال ضارد ضطالل بایار یکاان باد.


505

Ferula( و B) Bromus tomentellus(A،) Cephalaria kotschyi های های محلول در گونه . منحنی ذخایر کربوهیدرات2شکل

haussknekhtii (C) در مراتع زردوان سارال کردستان. مراحل 1390و 1389های رویشی شده در فصل های چراشده و قرق برای پایه

هایی که حروف (. میانگینQ( و خواب )SS(، ریزش بذر )SF(، تشکیل بذر )GG(، رشد زایشی )VGرشد رویشی ) :ند ازا نولوژیکی عبارتف

متفاوت نیستند. 05/0داری در سطح مشابه دارند به طور معنی

0

2

4

6

0.0 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0 6.0 7.0 8.0 9.0 10.0 11.0 12.0

)%ل )

لومح

ی تها

دراوهی

کربت

لظغ

قرق

چرا

abcde

abc

abcdef

abcd

abcde

cdef

a

abcd

abcde

bcdef abcde abcdef

cdef

def

abc

abcdabcd

bcdef

f

abcd

abcdeabcdef

ab

abcde

abcd

ef

def

شهریور مرداد تیر خرداد اردیبهشت فروردین شهریور مرداد تیر خرداد اردیبهشت فروردین

A

0

5

10

15

20

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

)%ل )

لومح

ی تها

دراوهی

کربت

لظغ

قرق

چراabcde

fgh

defghefgh

bcdefgh

abcd

abcdefg

ab

efgh

abcdefgh

abcdefg

cdefgh

abcdefabcdefg

abcdefgh

h h

abcdefg

abcde

a

abcde

gh

abcdefg


B

0

5

10

15

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

)%ل )

لومح

ی تها

دراوهی

کربت

لظغ

قرق

چرا

abcd

bcdefghcdefg

a

abcdefg abcdef

ghi

i

abcdef

hi

defghiefghi

abcdef

efghiefghi

abcdefg

abcde

abcdefg

ab

cdefghi

abcdefg

abcdefg

abcdefg

abcdef

efghi

C



506

Ferula haussknekhtii (C )( و B) Bromus tomentellus(A،) Cephalaria kotschyi های . منحنی ذخایر نیتروژن در گونه3شکل

:ند ازا در مراتع زردوان سارال کردستان. مراحل فنولوژیکی عبارت 1390و 1389های رویشی شده در فصل های چراشده و قرق برای پایه

حروف مشابه دارند به طور هایی که (. میانگینQ( و خواب )SS(، ریزش بذر )SF(، تشکیل بذر )GG(، رشد زایشی )VGرشد رویشی )

متفاوت نیستند. 05/0داری در سطح معنی

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

)%ن )

وژتر

نیت

لظغ

قرق

چرا

cdef

cd

efghij

ab

jij

a

ghij cdefdefgh

ghij

cde

ab

fghij

ghij

defg

cdef

ghij

cdefgdefgh

ij

defghibc

hijfghij

defgh

j

efghij ghij


A

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

)%ن )

وژتر

نیت

لظغ

قرق

چرا

ab

cdefgh

bcde

cdefghcdefgh

h

efghefgh

cdefgh

ab

efgh

bcdefbcdefg

fgh

cdefgh bcdbcd

a

abc

cdefgh

gh

fghdefgh

cdefgh


B

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

)%ن )

وژتر

نیت

لظغ

قرق

چرا

efgefg

b

fg

a

bcdefg

fg

bcdef

bcbcd

bcde

defg

fg fg

cdefg

bcdefg

efg

bcdefg

defg

bc

fg

defg

bcdefg

bcdefg


C


507

های محلول ( بر کربوهیدراتGو حاالت چرایی ) (P(، مراحل فنولوژیکی )Yهای مورد مطالعه ) آثار سال ةدهند . منابع تغییرات نشان2جدول

(WSC( نیتروژن ،)Nو ارتفاع گونه ) هایBromus tomentellus ،Cephalaria kotschyi وFerula haussknekhtii های رویشی در فصل

در مراتع زردوان سارال کردستان 1390و 1389

Bromus tomentellus Cephalaria kotschyi Ferula haussknekhtii ضنابت ضیغیراا

df F df F df F

WSC

%(DM)

Y 1 40/4 ns 1 69/0 ns 1 61/21 **

Y × Replication (E) 10 46/1 9 35/1 8 93/0

P 7 63/1 ns 6 92/8 *** 7 92/4 ***

G 1 62/0 ns 1 32/1 ns 1 83/11 **

P × G 7 87/1 ns 6 74/0 ns 7 53/1 ns

P × Y 6 82/4 *** 5 60/2 * 6 87/0 ns

G × Y 1 11/0 ns 1 73/1 ns 1 35/1 ns

P × G × Y 6 69/1 ns 4 10/1 ns 4 41/0 ns

N %(DM)

Y 1 22/0 ns 1 01/0 ns 1 45/5 *

Y × Replication (E) 10 98/0 9 10/1 8 93/0

P 7 47/26 *** 6 08/7 *** 7 88/17 ***

G 1 28/43 *** 1 88/3 * 1 29/43 ***

P × G 7 18/1 ns 6 56/1 ns 7 18/8 ***

P × Y 6 27/4 ** 5 19/10 *** 6 42/10 ***

G × Y 1 22/0 ns 1 09/0 ns 1 45/19 ***

P × G × Y 6 91/0 ns 4 31/0 ns 4 59/17 ***

(cm) ارتفاع

Y 1 95/3 ns 1 27/31 *** 1 42/7 *

Y × Replication (E) 9 92/1 8 60/0 8 77/1

P 7 05/277 *** 6 30/119 *** 7 37/62 ***

G 1 01/0 ns 1 28/0 ns 1 47/4 *

P × G 7 81/0 ns 6 07/2 ns 7 17/1 ns

P × Y 6 84/2 * 5 46/8 *** 5 31/4 **

G × Y 1 76/1 ns 1 39/2 ns 1 55/10 **

P × G × Y 6 60/0 ns 4 33/2 ns 4 47/1 ns

(cmقطر تاج )

Y 1 08/1 ns 1 60/1 ns 1 76/32 ***

Y × Replication (E) 9 15/1 8 35/0 8 18/1

P 7 78/11 *** 6 16/46 *** 7 38/44 ***

G 1 06/0 ns 1 18/0 ns 1 07/4 *

P × G 7 17/0 ns 6 35/1 ns 7 73/0 ns


508

2جدول ادامه

P × Y 6 42/0 ns 5 98/3 ** 5 27/4 **

G × Y 1 57/0 ns 1 33/1 ns 1 32/8 **

P × G × Y 6 82/0 ns 4 76/0 ns 4 45/1 ns

(cm) قطر یق

Y 1 68/0 ns 1 01/0 ns 1 35/1 ns

Y × Replication (E) 9 45/1 8 73/0 8 80/0

P 7 45/1 ns 6 00/1 ns 7 80/0 ns

G 1 83/0 ns 1 13/0 ns 1 31/5 *

P × G 7 59/0 ns 6 47/0 ns 7 94/1 ns

P × Y 6 45/1 ns 5 51/4 ** 5 05/2 ns

G × Y 1 35/1 ns 1 05/0 ns 1 28/1 ns

P × G × Y 6 05/1 ns 4 16/0 ns 4 23/0 ns

*** P ≤ 0.001; **P ≤ 0.01; * P ≤ 0.05; ns = ،دار ع م ضلن

غلظت نیتروژن

Bromus tomentellusگونة نرای ساالت تیااتا؛ غ ظ؛ تییرو ن را در ایر گاتی

(، اضا ضرح ا آغازیر رن در سیال 2تغییر دا )ز ول

نیک (.A-3تر باد )نیک دوم دارا غ ظ؛ پاییر

3-A ،ایا چرانی ة اییر گیراس دا ه پای تاان ض

در Nچن سال هیارای، ه ییر بیرا تة ییت ازیرا

A-3وم دانی؛. نیک اوای یص رویا، در سیال د

دار ضراحی ضخی ی ینالیا یک، بیا ایم تفاوت ضلنی،

دای . در ضیاتیا ضرح یا رنی ( را تایان ضی، 2)ز ول

رویا، )زضان رنی سیریت( در ایر دو سیال تة ییت

تییرو ن در بیایریر غ ظ؛ کاد باد، س س، یم روت

ن . ا ان طار هی در نیک ترول، تا آکر یص دی ر

3-A ،اا چرانی ر تقریبیاً در ا یا ی ناد، پا دی ر ض

اا باالتر تاب؛ ب پای Nیص رویا، دارا سطح

ات . تفاوت درکار تاز ، بیر غ ظ؛ تییرو ن ن ر قر

ن ر در ضرح ا آکر در ایر دو دو تی ار چران ر و قر

ناد. سال دی ر ض،

Cephalaria kotschyiگونة ، ب طار ، در ایر گات تیرB. tomentellusضاتن گاتا

تق؛ تأثیر نرای سال قیرار تاریی؛ Nه ،، غ ظ؛

(، اضا در ضرح ا آغازیر رنی در سیال دوم 2)ز ول

(. اثییر ضیقابیی ضرح ییا B-3تییر بییاد )نییک پییاییر

(. ا یان 2دار بیاد )زی ول سال ضلنی، ×ینالا یک،

اییا نییاد، پایی دیی ر ضی، B-3طیار هی در نییک

ضراحی چران ر در کالل یص رویا، و در اغ یب

بیاالتر اایین . البیی ، اییچ ییم از Nدارا سطح

دار با ام ت ارت . تقاط تفاوت ضلن، زف؛

Ferula haussknekhtiiگونة را در اییر Nنرای زا ساالت تااتای اس؛ سطح

(. ضطابخ نیک 2گات ب دو دسی تقایم هن )ز ول

3-Cاا یروردیر تا اردیب ای؛ گییار رنی ، در ضار

تر دانیی اسی؛. بی طیار درکیار تیاز ،، سریت

گیااییان چرانیی ر در ا ییا یصیی رویایی، در اغ ییب

باالتر بادت . Nضراح دارا غ ظ؛


509

گیری بحث و نتیجه

های محلول کربوهیدراتغلظت

Bromus tomentellusگونة در ایر گات کی ، ثاب؛ باد و بی طیار WSCسطح

د ضطاللی ه ، با نرای چرای، در سیایم چرای، ضار

اا ضارد ضطالل تقی؛ تیأثیر یا با نرای زا سال

قرار تاری؛. سطح ح اق ذکیایر در کیالل ضرح یا

آضی ر در ضطاللیا دسی؛ تاکی بذر ضااب با تیایل بی

[. ا اانر با تیایل تققییخ حاضیر 26دیار اس؛ ]

(، پژواااران دیار تییر بییان هردتی هی 2)نک

برگان، غ ظی؛ ب؛ ب پ رگیااان کاتاادة گن ضیان، تا

ایا [. بر ضبنیا پایی 27هرباای رات ه یر دارت ]

چراتا ر، در سال دوم، وقی، ه ایر گات در ضرح یا

تاکی بیذر بیاد ییم هیااش ضایخص رخ داد هی

ض کر اس؛ ب دلی بارت گ، ه یر در ایر سال بانی

ضییر(. گرچی اییر ضی ی، 573ضیر در برابیر ضی ، 453)

باعث هااش ات ازة گیار تای )زی ول هااش ذکایر

ایا تقیاط ضییاتایر دار زفی؛ (. ع م تفاوت ضلنی، 2

اا چرانی ر و چراتای ر ضیل خ ب پای WSCذکایر

دان ة آن اسی؛ هی اثیر چیرا دام در سیاییم تاان

درکیار B. tomentellusبر گاتیا « نا ار »چرا

تاز تبادر اس؛.

Cephalaria kotschyiگونة

سطح ذکایر ریا در اوای ب ار و بیاینا ذکایر ه ینا

در ضرح ییا گ یی ا، بییاد ضاتنیی تیییایل بییرا برکیی،

[. روتی ترولی، در 16اا ضرتل، هااایات، ] گات

اواکر ضرح ا زایا، و ضرح ا تاکی بذر دیی ر نی

ه ض کر اس؛ ب دلی بارتی گ، ه ییر در سیال دومش

ا از چرکیا ضارد ضطالل بان . البیی ، تکثییر ضرح ی

زت گ، گیار اس؛ ه در آن تیاز هربن، گییار باالسی؛،

نی ر را بیرا ضی ت تاات هیربر ذکییرر کاد تیر ض،

[. ضااب روت ذکایر در 34تابیاً هاتاا، ضصرف هن ]

، در پژواش دیار تیر چرا سینایر در B-2نک

ابی ا یص رویای، باعیث هیااش غ ظی؛ ذکیایر

( نی ر اسی؛. TNCر )اا غیرسیاکیا هرباای رات

گیااان در اثر یاار TNCاضا، ب طار ه ،، هااا، در

[. نیرای ضایاع تر در سیال 12چران ر دی ر تای ]

نی ن ، باعث ایرایش سیرع؛ رنی و بیرآوردر 1389

تیازاا ضرح ا تاکی بیذر نی . اییر رنی سیریت،

ویژر طی، ضیار اردیب ای؛، بییر دوضییر و سیاضیر ب

ن ر درکار تاز باد. یر گ ضرح ا رویا، ات ازر

Ferula haussknekhtiiگونة در اییر WSCنرای دضا و رطاب؛ ساالت بیر ذکیایر

گات تاان داد ه ایر ویژگ، یم ویژگ، ضناسب برا

پایش اثر نیرای ضیفیاوت زیا بیر رو اییر گاتی

اس؛. نرای زا سیال اول باعیث اییرایش غ ظی؛

ذکایر تاب؛ ب سال دوم ن .

اا، رن ب ارر یق در ضراحی ار از گات در بای

، 33آغازیر کاد ب ذکایر هرباای رات وابای اس؛ ]

[. انااض، ه ضیاتایر طیال بیر )ا یان ارتفیاع 34

تریر سطح ذکایر ضیر باد، پاییر ساتی، 30گیار( ح ود

WSC رخ داد. باالتریر سطح ذکایرWSC وقی، باد

ار بی رتیر ایا گیی ه در اتی ا یص رویش بیر

ا ، چیرا دام ا درآض ت . بی طیار غیرضنیظیرر ق ار

ا اییر گاتی ایا ذکییرر را در اتی ام WSCغ ظ؛

وییژر انایاض، رخ داد هی ایرایش داد. ایر ایرایش ب

گیار ب ضرح ا کاا کاد وارد نی ر بیاد. اییر اضیر

دا ه اتیقال هاض ضیااد سنیرنی ر از اتی ام تاان ض،


510

یرزضین، دس؛ِ هم چن یر روز بلی از ااای، ب غ ة ز

گییرد. اییر تییةی ایا صیارت ضی، ن ن بر کام

آضی ر تاسی برکی، دسی؛ ضیفاوت اس؛ با تییةا بی

را تایب؛ بی TNCضقققان ه هااش کط، غ ظی؛

[. 1گییذار گییرار هردتیی ] ایییرایش نیی ت دام

ا چنیر، در ضطاللا دیار ، گرار نی ر اسی؛ هی

در برابییر Lolium perenneقییر هاضیی گییراس

اا ضخی چرا دام ضازب ایرایش تی اراا زضان

تة ت ذکایر تا و حی، در برکی، ضیاارد بی طیار

ایا چرانی ر تر از پای دار سطح ذکایر پاییر ضلن،

تاات اییر پ یی ر را [. چن حال؛ ضیفاوت ض،18باد ]

تازی هن :

اا اص ، تاات ب برک، ضریایم . چرا دام ض،1

ایر گات آسییب برسیات و، بی تبیت آن، باعیث رن

هییااش رنیی اتیی ام اییاای، نییاد. بنییابرایر، هییااش

تااتی دلیی ضناسیب، سرع؛ رن گیااان چران ر ض،

تایب؛ بی گیاایان WSCبرا هااش ضصرف ذکایر

دا گیااات، ه در ن ر بان . ایر تیایل تاان ض، قر

گیرتی ض کیر ضی ت قیرار ضی، ضلر چرا طاالت،

اس؛ رن ضة د سریل، دانی بانن تا تایکین، بیر

ایر تنش بان . بنابرایر، ض کر اس؛ ضقادیر بیاالی، از

هنن ة کاد تة ییت هننی اا ذکیرر ذکایر را در ات ام

[. عالور بر ایر، تیایل تغیییرات اتی ازة گییار تییر 11]

تاان داد ه در دسیرس بادن ذکایر زیاد، یق زضات،

هن ه یلالی؛ ضریایی ، گییار م ض،ب رن گیار ه

نیی ی بانیی . گرچیی گیااییان چرانیی ر دارا اتیی ازة

رس ه تظر ض، ه یر در یص رویا، دوم بادت ، ب

درصی از ضیادة کایم 48چرا ضیاس )بردانی؛

هننی ة اییر ات ام ااای،( باعث تقریم اتی ام ذکییرر

در WSCبیاییر ازیرا گات بیرا تة ییت ارچی

بل از بردان؛ ناد. بنا بیر ضیاارد ضیذهار، اا سال

ایییر گاتیی در برابییر تیینش چییرا دام دارا یییم

اسیییراتژ ویییژر بیی صییارت بقییاضقار اسیی؛ تییا

تکثیرضقار و ایر هار را از طریخ تة ییت حی اهثر

هن . ذکایر و هااش رن ات ام ااای، ع ، ض،

ات ه بیاضاس . بایار از ضقققان گرار هردر2

هنن ر اثر بیش از غ ظ؛ ذکیایر بیر ا ذکیررا ات ام

[. البییییی ، 18، 15دارد ] WSCیییییا TNCضیییییران

WSCگیر ه بیاضاس زیرزضین، و ه ضقی ار ات ازر

)ب زا غ ظ؛ آن( بایار ضاک اس؛، ارچنی هی

ن ر در داک و اا بردان؛ ضقایاا ضادة کام غ ر

ر دا ضیر تفاوت ضلنی، ساتی، 30کارج قر تا ع خ

ایا چرانی ر در گرم برا پای 1/105را تاان ت اد )

ن ر(. اا قر گرم پای 3/103برابر

. گرچییی ع ییی ر ذکیییایر هرباایییی رات در 3

اییا ضنییاطخ ضلییی ل بیی نییک سییاهاروز و گییراس

اا ضناطخ اا ااین و ایر ذکایر در گراس یراهیازان

اسیاای، و اسیاای، ساهاروز و تااسی اس؛، ض کر تی

ضیادة بی عنیاان WSCزر اا دیار ب اس؛ ترهیب

بردانی؛ ن ر بانن و در واهنش بی ا ذکیرر ذکیرر

، هی ضق یال و قابی WSCات ام ااای، ایر گاتی بی

[.53، 44، 35ضصرف اس؛، تغییر نک دادر بانن ]

غلظت نیتروژن

Bromus tomentellusگونة ر ایر گاتی نرای ساالت تیااتا؛ غ ظ؛ تییرو ن را د

تغییر دای . ضرح یا آغیازیر رنی در سیال دوم دارا

تااتی بی سیبب بارتی گ، تر باد ه ض، غ ظ؛ پاییر

اا چرانی ة اییر گیراس ه یر در ایر سال بان . پای

در Nچن سال هیارای، ه ییر بیرا تة ییت ازیرا

اوای یص رویا، در سال دوم دان؛.


511

Cephalaria kotschyiگونة سیال ×ار تفاوت اثر ضیقاب ضرح ا ینالا یک، د ضلن،

اا در دو سال یکاان تبانی . باعث ن تا نک ضنقن،

ضراح ینالا یک، در ایر گات از سال، ب سیال دیایر

بایار ضیفاوت اس؛ و دارا یم یص رویای، یلیال

ا هی در ییم نیاکا ضلییر طاالت، اس؛ بی گاتی

نکفی را. تازراا تاان ام ضیار را دی ام غنچ ض،

Ferula haussknekhtiiگونة دضا تابیاً پاییر یروردیر تا اردیب ای؛ در سیال دوم

ترن ن ضرح ا رن رویا، تیا ( باعث طاالت،1)نک

تیر ب یارر باعیث غ ظی؛ اواکر کرداد ن . رن سریت

ن ر اس؛. ضرح ا رن سیریت )ضرح یا دوم( Nبیایر

بیرا Nفیاوت، از در سال اول باعث تة یت ضقیادیر ضی

اا چران ر و چراتا ر ن . گرار نی ر اسی؛ پای

هیی چنیی یر گاتییا ضییارد ضطاللیی بلیی از یییم سییال

اسیراح؛ پس از یم بیار بردانی؛ سینایر بی طیار

N[. ضیران وابایا، گیااان بی 48ضناسب، ب باد یایین ]

و WSCب عناان ذکایر گیاا، و اا ی؛ تاب، ذکیایر

N ؛ تای ر و ض کیر اسی؛ بی تیاع ب طار قطل، ثاب

ب WSCگاتا گیاا، بایا، دانی بان . گرچ ذکایر

عناان عاضی اصی ، در تة یی رنی گیاایان بلی از

ا ات ، دی ر ن ر اس؛ هی رابطی بردان؛ نناکی ن ر

بُر گیار و ضیغیراا تة ی در سا Nقا بیر غ ظ؛

[. برکی، ضقققیان اظ یار 50، 46، 2رن برقرار اس؛ ]

گیار دارا تقش زرئ، در تة ی Nات ه ذکایر هردر

[. ایییر در حییال، اسیی؛ هیی ضقققییان 21رنیی اسیی؛ ]

تقیش Nایا دیار ب ایر تییة رسی ت ه ترهییب

[. در ایر تققیخ، 38، 37، 36، 13هنن ] ض ، باز ض،

Nایا اا چران ة س گاتا ضارد ضطالل ترهیب پای

ن ة کیاد تالیی هیرد. قر بیایر تاب؛ ب ا یااا

هن ه اییر ضیااد )ع ی تاً پیروتئیر دالی ذی بیان ض،

زیر ذکیایر ایا دیایر بی کام( ض کر اس؛ تقیش

تک ی ، ب ع ر دانی بانن :

اناییاض، هیی گیییار در ب ییار در N. غ ظیی؛ 1

بیرد در بیاالتریر سر ض، تریر زضان رن کاد ب سریت

سطح کاد باد

WSCاا غ ظ؛ ، ضنقن،. روت تغییرات یص2

عکس ا یارت Nو

اا ضیارد ضطاللی ، در ایر دو . برا ا ا گات 3

هننی ر در ضرح یا اا ذکییرر حال؛ چرا و قر ، ات ام

آکر تاب؛ ب ضرح ا آغازیر یص رن دارا سیطح

N ایا تقیش تر اایین . چناتچی اییر ترهییب پاییر

ن . ،ا دانین ، بای روت ضلکاس، دی ر ض ذکیرر

ایا ضیارد ضطاللی ، گاتیا ه یا از ضیان گاتی

بیی بیایییر ضنییابت WSCسییاورز بیی لقییاظ غ ظیی؛

ض یریی، و ضقیط، )نرای زا ساالت ، ینالیا و

ب ا یا اییر ضنیابت Nحاالت چرای،( و برا غ ظ؛

تغییر واهنش تاان داد. ا چنییر، در دو سیال ضیارد

ا، تالی تکرد. ضطالل ، ایر گات تقریباً ایچ ساقا زای

ا اییر دالیی تایان از آن دارد هی اییر گییار گاتی

حااس در برابر تغییرات ضقیطی، و ضی یریی، اسی؛.

دو گاتا دیار، ب طار ه ،، بی لقیاظ ذکیایر کیاد

تاب؛ ب چرا دام در ایر سیایم چرای، اوای یص

اا ضثبی، تاان دادت . اغ ب ضطاللات سنایر واهنش

ذکایر هرباایی رات گییاا، اتةیام قب ،، ه بر رو


512

اتی ، تایان دادتی هی سیطاح ذکییرر در دوران ن ر

ویژر چن روز بلی تة ی رن هااش یایی اس؛، ب

از بردان؛ ع ای . اضا، ضطاللیا حاضیر تایان داد هی

پاسخ گیار در یص رویش بل ضیفیاوت اسی؛ بی

ا ه زضان اسیراح؛ سبب اییرایش اکیصیاص گات

هنن ر نی ر اسی؛ تیا بیااتی اا ذکیرر ات امضنابت ب

هااش ذکایر را در گیااان چران ر زبران هن .

تیریر هردت ه بقرات، تخا؛ ضقققان تصار ض،

ضق ودة زضات، بردان؛ وقی، اس؛ ه گیار در ضرح ا

[. 39، 17چ اربرگ، )اوای دورة رویا،( قیرار دارد ]

یییرات ضطاللات بل تاان داد ه نیک ضنقنی، تغ

اا گیار در تلییر ضق ودة زضات، ذکایر هرباای رات

بقرات، بردان؛ ض ثرتر اس؛ و گیاایات، هی ضنقنی،

نک تیر بان Vاا اا آن چرکا ذکایر هرباای رات

در برابر چرا دام ضقاوضی؛ بیاییر از کیاد تایان

تر از سایریر قادر ب زبران ه باد دان ، زیرا سریت ض،

ایا ایای، هی اتی ام چنییر، گاتی [. ا 31ذکایرت ]

ایای، هی اا بیایر اس؛، تایب؛ بی گاتی رویا، آن

اتی ، برا تالیی ارچی بیاییر بیذر سیازگار یاییی

دانی ضقاوض؛ بیایر تاب؛ ب چرا از کاد تاان ض،

[. ضطاللا حاضر تییر تایان داد هی گاتیا ه یا 31]

ساورز دارا ضنقنی، تیرتیر تایب؛ بی دو گاتیا

اد و ابلاد آن تیر هااش یای؛.دیار ب

دان ه در زضاییان، بی ع ی؛ اا تاان ض، نک

تنفس و رن کفیی ، ضقی ار ذکیایر بی طیار ه ی،

10[. گیااان ضرتل، برا رسی ن ب 4یاب ] هااش ض،

درص رن ب یارر بی ضصیرف بخیش ع ی ة ذکیایر

ای رات هربر زضایاتا کاد تیاز دارتی . اییر بررسی،

چااتی چیرا زودرس ب یارر بی دا هی تاان ض،

رسات . اییر ضرح ی در اا ن ی ض، گیااان آسیب

[. البیی ، 4برگی، اسی؛ ] اا ضرح ا چ ار یا پینل گراس

بای کاطرتاان ن ه ورود دام در ایر ساضان ح ودِ

اواییی تییا اواسیی اردیب ایی؛ اسیی؛ و گیییار، ضطییابخ

آض ر، ایر ضرح ا حایاس را پای؛ دس؛ اا ب نک

رس ه ب لقاظ تظر ض، ذانی اس؛. بنابرایر، ب سر گ

دا . آضادگ، گیار چرا زودرس رخ ت ،

ضراتت ضط ا برا تالی ع ایا زیاد بایی دارا

ایا یرعی، آن ییراوان و ع ایا پُربر بان و سیاق

اا چاب، و کاب، آن هم بان . چنیر حةم قا ؛

تای ا اگر از تظر حةم تادر در ح ضیاسط، ع ای

دانی ناد، دارا ح اهثر بازدا، تالیی دام کااای

[. بنابرایر، زضان چرا دام تبایی بلی از زضیان 7باد ]

ضناسب برا رن ضة د بان . ا ان طار ه از تیایل

ناد، ب طار ه ،، تغییرات ایر ضطالل تیر اسینباط ض،

یص ، ای رات هربر یم روت ایرایا، را از ضرح یا

نیاد. اییر ا ضرح ا بذردا، ناض ضی، رن رویا، ت

دا ه اگر بخااایم گیااان ضرتلی، ضاضاع تاان ض،

نی ن در اثر چرا دام آسیب تبینن ، بای بل از هاض

رن گیااان ضرغیا ازیازة ورود دام بی ضرتیت دادر

ایا زییاد [. ایر در حال، اس؛ ه بررسی، 4ناد ]

یییرات اتی هی ، عکیس روتی تغ تاان دادر [6، 5، 3]

ذکایر گیاا،، ارز غذای، گیااان ضرتل، یم روتی

ترول، از ضرح ا رن رویا، تیا ضرح یا بیذردا، را

ویژر اینک یصی رنی یلیال پانیش هن ب ط، ض،


513

طیار ضل یال در حی ود گیاا، ضراتت ضارد ضطالل ب

ایا چ ار ضار اس؛. برا حی اییر ضایک سیاییم

ناد. چرای، تاصی ض،

ایا بیاال، از ضنظیر ضی یریی،، زضیان بنا بر ضاارد

اسیراح؛ )یم یص رویا،( برا ب باد بنیا گیار در

ایر ضنطق و ضناطخ ضااب ب لقاظ اق ی ی، و پانیش

گیاا، ضفی کااا باد. ب ایر حیال، تکثییر زنای،

اا ضط ا بای ت، یر ناد تا بیااتن ، عیالور گات

ییر حفیظ اا ضازاد، ز لی؛ کاد را ت بر بقا پای

هنن .

بای در تظر دان؛ ه ضیران ذکایر گییاا، یقی

یک، از عااض ضقیاوضی، ازینیا ییا تق ی گییار در

آی . برا اط ینان بیاییر از ن ار ض، برابر چرا دام ب

نیاد تقاة واهنش گیار در برابر چرا دام پیان اد ض،

ه در ضطاللات آت، از تل اد بیایر گاتیا گییاا، و

بیایر اسیفادر ناد. ا چنیر، بخیش غییر اا سال

ضق ال ذکایر هرباای رات )تااسی ( تیر ضطالل ناد.

آض ر در ایر ضطالل ، در دس؛ اا ب با تاز ب ضنقن،

تاان تل اد ضراح بردان؛ را ه یر ضطاللات بل ض،

اا را ایرایش داد. هرد و تل اد ت ات

سپاسگزاری

اییا را ه ییمض لفییان از آقییا دهیییر زلفییر بیی

ایا و ضراتیت آزضایاااا، در ض ساا تققیقات زنا

ایا، رضیای، و ه ال تاکر را دارت . ا چنییر، کیاتم

ا ب ض لفان هردت . ض لفان اا ارزت ر ییروز ، ه م

ایر ضطالل قادر ب ازرا ایر ضطالل تبادت ضایر بیا

اا ضالم عری، ساضان ضارد ضطالل ، آقیا ضااع ت

سیاع صیاییان. ض لفیان از آقیا دهییر سی بایری

اا آضار ب تژاد تیر ب سبب ه م در تةری عریر

هنن . تاکر ض، طار ویژر


514

[1] Adjei, M.B., Mislevy, P. and West, R.L. (1988). Effect of stocking rate on the location of storage

carbohydrates in the stubble of tropical grasses, Tropical Grasslands, 22, 50-56.

[2] Alberda, T. (1966). The influence of reserve substances on dry-matter production after defoliation,

Proceedings of the 10th International Grassland Congress, Helsinki, pp. 140-147.

[3] Arzani, H. (1994). Some aspects of estimating short term and long term rangeland carrying

capacity in the western division of New South Wels, Ph.D. thesis, University of New South

Wels, Australia, 308 p.

[4] Arzani, H. (2009). Forage quality and daily requirement of grazing animal, University of Tehran

Press, Iran, 354 p.

[5] Arzani, H., Basiri, M., Khatibi, F. and Ghorbani, G. (2006). Nutritive value of some Zagros

mountain rangeland species, Small Ruminant Research, 65, 128-135.

[6] Arzani, H., Zohdi, M., Fisher, E., Zaheddi Amiri, G.H., Nikkhah, A. and Wester, D. (2004).

Phenological effects on forage quality of five grass species, Journal of Range Management,57,

624-630.

[7] Arzani, H. and Naseri, K. (2005). Livestock feeding on pasture (translation), University of Tehran

Press, Iran, 301 p.

[8] Association of Official Agriculture Chemists (1965). Official methods of analysis of the

Association of Official Agriculture Chemists, 10th ed. Washington, D.C., pp. 498-499.

[9] Baghestani Meybodi, N., Arzani, H., Shokat fadaei, M., Nik-khah, A. and Baghestani Meybodi,

M.A. (2005). An investigation of the soluble carbohydrate reserve changes in dominant species

of steppe regions in Yazd province, Iranian Journal of Natural Resources, 57(4), 799-811.

[10] Bremner, J.M. (1965). Total Nitrogen, In: C.A. Black et al. (Eds.) Methods of Soil Analysis,

Agronomy, 9, 1149-1148.

[11] Busso, C.A., Richards, J.H. and Chatterton, N.J. (1989). Nonstructural carbohydrates and spring

regrowth of two cool-season grasses: Interaction of drought and clipping, Journal of Range

Management, 43(4), 336-343.

[12] Christiansen, S. and Svejcar, T. (1987). Grazing effects on the total nonstructural carbohydrate

pools in Caucasian bluestem, Agronomy Journal, 79, 761-764.

[13] Dilz, K. (1966). The effect of nitrogen nutrition and clipping frequency on regrowth of perennial

ryegrass, Proceedings of the 10th International Grassland Congress, Helsinki, pp. 160-164.

[14] Donaghy, D.J. and Fulkerson, W.J. (1997). The importance of water-soluble carbohydrates

reserves on regrowth and root growth of Lolium perenne, Grass and Forage Science, 52, 401-

407.

[15] Donaghy, D.J. and Fulkerson, W.J. (1998). Priority for allocation of water-soluble carbohydrate

reserves during regrowth of Lolium perenne, Grass and Forage Science, 53, 211-218.

[16] Donart, G.B. (1969). Carbohydrate reserves of six mountain range plants as related to growth,

Journal of Range Management, 22(6), 411-415.

[17] Donart, G.B. and Cook, C.W. (1970). Carbohydrate reserve content of mountain rage plants

following defoliation and regrowth, Journal of Range Management, 23(1), 15-19.

References


515

[18] El Hassan, B. and Krueger, W.C. (1980). Impact of intensity and season of grazing on

carbohydrate reserves of perennial ryegrass, Journal of Range Management, 33(3), 200-203.

[19] Farrar, J. (1993). Carbon partitioning, In D.O. hall, J.M.O. Scurlock, H.R. Bolhar-Nordenkamp,

R.C. Leegood and S.P. Long (eds.), Photosynthesis and Production in a Changing Environment:

A field and laboratory manual (pp. 232-246), Chapman and Hall, London.

[20] Gharehdaghi, H., Arzani, H., Ebrahimzadeh, H., Ghanadha, M.R. and Baghestani Meybodi, N.

(2007). Investigation of seasonal changes of soluble carbohydrate reserves in three perennial

grasses of Ploor rangelands, Iranian Journal of Rangeland and Desert Research, 14(1), 19-32.

[21] Gonzalez, B., Boucaud, J., Salette, J., Langlois, J. and Duyme, M. (1989). Changes in stubble

carbohydrate content during regrowth of defoliated perennial ryegrass (Lolium perenne L.) on

two nitrogen levels, Grass and Forage Science, 44, 411-415.

[22] Graber, L.F. (1931). Food reserves in relation to other factors limiting the growth of grasses,

Plant Physiology, 6, 43-72.

[23] Holechek, J.L., Herbel, C.H. and Pieper, R.D. (2005). Range management principles and

practices, 4th Edition, Prentice Hall Pub.USA, 513 p.

[24]Holt, D.A. and Hilst, A.R. (1969). Daily variation in carbohydrate content of selected forage

crops, Agronomy Journal, 61, 239-242.

[25] Hume, D.E. (1991). Leaf and tiller production of prairiegrass (Bromus willdenowii Kunth.) and

two ryegrass (Lolium) species, Annals of Botany, 67, 111-121.

[26] Jameson, D.A. (1963). Responses of individual plants to harvesting, Botany Review, 29, 532-594.

[27] Janecek, S., Lanta, V., Klimesova, J. and Dolezal, J. (2010). Effect of abandonment and plant

classification on carbohydrate reserves of meadow plants, Plant Biology, 1-9.

doi:10.1111/j.1438-8677.2010.00352.x

[28] Kurdistan Met Office (2012). Weather census of the province, Available at:

http://kurdistanmet.ir/Default.aspx, Accessed 10 April 2012.

[29] May, L.H. (1960). The utilization of carbohydrate reserves in pasture plants after defoliation,

Herbage Abstracts, 30, 239-245.

[30] Menke, J.W. (1973). Effects of defoliation on carbohydrate reserves, vigor and herbage yield for

several important Colorado range species, Ph.D. Dissertation, Colorado State University, Fort

Collins, 283 p.

[31] Menke, J.W. and Trlica, M.J. (1981). Carbohydrate reserve, Phenology and growth cycle of nine

Colorado range species, Journal of Range Management, 34(4), 269-277.

[32] Menke, J.W. and Trlica, M.J. (1981). Carbohydrate reserve, phenology, and growth cycles of nine

Colorado range species, Journal of Range Management, 34(4), 269-277.

[33] Meyer, K. and Hellwig, F.H. (1997). Annual cycle of starch content in rhizomes of the forest

geophytes Anemone nemorosa and Aegopodium podagraria, Flora,192, 335-339.

[34] Mooney, H.A. and Bilings, W.D. (1960). The annual carbohydrate cycle of alpine plants as

related to growth, American Journal of Botany, 47, 594-598.

[35] Ojima, K. and Isawa, T. (1968). The variation of carbohydrates in various species of grasses and

legumes, Canadian Journal of Botany, 46, 1507-1511.

[36] Ourry, A., Bigot, J. and Boucaud, J. (1989). Protein mobilisation from stubble and roots, and

proteolytic activities during post-clipping regrowth of perennial ryegrass, Journal of Plant

Physiology, 134, 298-303.

http://kurdistanmet.ir/Default.aspx


516

[37] Ourry, A., Bigot, J., Boucaud, J., Gonzalez, B. and Salette, J. (1989b). Nitrogen and carbohydrate

mobilisations during regrowth of defoliated Lolium perenne L. Proceedings of the 16th

International Grassland Congress, Nice, France, pp. 513-514.

[38] Ourry, A., Boucaud, J. and Salette, J. (1988). Nitrogen mobilisation from stubble and roots during

regrowth of defoliated perennial ryegrass, Journal of Experimental Botany, 39, 803-809.

[39] Painter, E.L. and Detling, J.K. (1981). Effects of defoliation on net photosynthesis and regrowth

of Western Wheatgrass, Journal of Range Management, 34(1), 68-71.

[40] Saedi, K. and Ehsani, A. (2011). Studying the proper grazing season in five bioclimatic zones of

Iran, Saral rangelands, Kurdistan Province, Final report, Research Institute of Forests and

Rangelands, 88 p.

[41] Saedi, K. and Fayaz, M. (2011). Study of seasonal changes of production and utilization of range

plants in five bioclimatic zones of Iran, Saral rangelands, Kurdistan Province, Final report,

Research Institute of Forests and Rangelands, 109 p.

[42] Saedi, K., Ghasriani, F. and Azizinezhad, R. (2011). Clipping effects on some vegetative and

generative attributes of Bromus tomentellus Boiss in Saral Rangeland of Kurdistan Province,

Iran, Iranian journal of Rangeland, 5(2), 197-208.

[43] Sanadgol, A. and Moghadam, M. (2004). Short-term effects of grazing systems and grazing

intensities on standing crop and vigor of Bromus tomentellus, Iranian Journal of Natural

Resources, 57(2), 1-9.

[44] Smith, D. (1968). Classification of several native North American grasses as starch or fructosan

accumulators in relation to taxonomy, Journal of British Grassland Society, 23, 306-309.

[45] Smith, D., Paulsen, G.M. and Raguse, C.A. (1964). Extraction of total available carbohydrates

from grass and legume tissue, Plant Physiology, 39, 960-962.

[46] Sullivan, J.T. and Sprague, V.G. (1943). Composition of the roots and stubble of perennial

ryegrass following partial defoliation, Plant Physiology, 18, 656-670.

[47] Trlica, M.J. and Singh, J.S. (1979). Translocation of assimilates and creation, distribution and

utilization of reserves, p. 537-571, In: R.A. Perryand and D.W. Goodall (Eds.), IBP 16, Arid-

Land Ecosystems, Vol. I., Cambridge University Press.

[48] Trlica, M.J., Buwai, M. and Menke, J.W. (1977). Effects of rest following defoliation on the

recovery of several range species, Journal of Range Management, 30, 2 l-27.

[49] Troughton, A. (1957). The underground organs of herbage grasses, Commonwealth Bureau of

Pastures and Field Crops Bulletin, 44. 163 p.

[50] Turner, L.R., Donaghy, D.J., Lane, P.A. and Rawnsley, R.P. (2007). Patterns of leaf and root

regrowth and allocation of water-soluble carbohydrate reserves following defoliation of plants of

prairie grass (Bromus willdenowii Kunth.), Grass and Forage Science, 62, 497-506.

[51] Weinmann, H. (1948). Underground development and reserves of grasses, A review, Journal of

British Grassland Society, 3, 115-140.

[52] Weinmann, H. (1961). Total available carbohydrates in grasses and legumes, Herbage Abstracts,

31, 255-261.

[53] Weinmann, H. and Reinold, L. (1946). Reserve carbohydrates in South African grasses, Journal

of South African Botany, 12, 57-73.

[54] White, L.M. (1973). Carbohydrate reserves of grasses: a review, Journal of Range Management,

26, 13-18.

516-499ص یاهتاردیهوبرک ریاخذ رب یژولونف لحارم و...

Documents