10

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การศกษาการพฒนาความฉลาดทางอารมณโดยใชนทานประกอบภาพ ส าหรบกจกรรม การเลานทานของเดกปฐมวยผศกษาคนควาไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ ดงน 1. หลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 2. เอกสารทเกยวของกบความฉลาดทางอารมณ 2.1 ความหมายของความฉลาดทางอารมณ 2.2 ความส าคญของการพฒนาความฉลาดทางอารมณ 2.3 ทฤษฎทเกยวของกบความฉลาดทางอารมณของเดกปฐมวย 2.4 กระบวนการทางสมองทกอใหเกดความฉลาดทางอารมณ (EQ) 2.5 แนวคดของความฉลาดทางอารมณ (EQ) 2.6 องคประกอบของความฉลาดทางอารมณ (EQ) 2.7 คณลกษณะของผมความฉลาดทางอารมณ 2.8 การพฒนาความฉลาดทางอารมณของเดกอาย 3-5 ป 2.9 การประเมนผลความฉลาดทางอารมณเดก 3. เอกสารทเกยวของกบหนงสอนทานประกอบภาพ 3.1 หนงสอส าหรบเดก 3.2 นทาน 3.3 นทานประกอบภาพ 4. งานวจยทเกยวของ 4.1 งานวจยในประเทศ 4.2 งานวจยตางประเทศ

หลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546

หลกสตรการศกษาปฐมวยส าหรบเดกอาย 3-5 ป เปนการจดการศกษาในลกษณะของ การอบรมเลยงดและใหการศกษา เดกจะไดรบการพฒนาทงทางดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคมและสตปญญา ตามวยและความสามารถของแตละบคคล รายละเอยดของหลกสตรมดงน (กรมวชาการ. 2546 : 5-22)

11

1. หลกการ เดกทกคนมสทธทจะไดรบการอบรมเลยงดและสงเสรมพฒนาการ ตลอดจน การเรยนรอยางเหมาะสม ดวยปฏสมพนธทดระหวางพอแม เดกกบผเลยงดหรอบคลากรทมความรความสามารถในการอบรมเลยงด และใหการศกษาเดกปฐมวย เพอใหเดกมโอกาสพฒนาตนเองตามล าดบขนของพฒนาการทกดานอยางสมดลและเตมศกยภาพ โดยก าหนดหลกการดงตอไปน 1. สงเสรมกระบวนการเรยนรและพฒนาการทครอบคลมเดกปฐมวยทกประเภท 2. ยดหลกการอบรมเลยงดและใหการศกษาทเนนเดกเปนส าคญ โดยค านงถงความแตกตางระหวางบคคล และวถชวตของเดก ตามบรบทของชมชน สงคม และวฒนธรรมไทย 3. พฒนาเดกโดยองครวมผานการเลนและกจกรรมทเหมาะสมกบวย 4. จดประสบการณการเรยนรใหสามารถด ารงชวตประจ าวนไดอยางมคณภาพและมความสข 5. ประสานความรวมมอระหวางครอบครว ชมชน และสถานศกษาพฒนาเดก 2. จดหมาย หลกสตรการศกษาปฐมวยส าหรบเดกอาย 3-5 ป มงใหเดกมพฒนาการดานรางกายอารมณ จตใจ สงคม และสตปญญา ทเหมาะสมกบวย ความสามารถและความแตกตางระหวางบคคล จงก าหนดจดหมายซงถอเปนมาตรฐานคณลกษณะทพงประสงค ดงน 1. รางกายเจรญเตบโตตามวย และมสขนสยทด 2. กลามเนอใหญและกลามเนอเลกแขงแรง ใชไดอยางคลองแคลวและประสานสมพนธกน 3. มสขภาพจตด และมความสข 4. มคณธรรม จรยธรรม และมจตใจทดงาม 5. ชนชมและแสดงออกทางศลปะ ดนตร การเคลอนไหวและรกการออกก าลงกาย 6. ชวยเหลอตนเองไดเหมาะสมกบวย 7. รกธรรมชาต สงแวดลอม วฒนธรรม และความเปนไทย 8. อยรวมกบผอนไดอยางมความสขและปฏบตตนเปนสมาชกทดของสงคม ในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข 9. ใชภาษาสอสารไดเหมาะสมกบวย 10. มความสามารถในการคดและการแกปญหาไดเหมาะสมกบวย 11. มจนตนาการและความคดสรางสรรค 12. มเจตคตทดตอการเรยนร และมทกษะในการแสวงหาความร 3. สาระการเรยนร

12

หลกสตรการศกษาปฐมวยไดก าหนดสาระการเรยนรทประกอบดวยสวนส าคญ 2 สวน คอ 1. ประสบการณส าคญ ประสบการณส าคญเปนสงจ าเปนอยางยงส าหรบเดกทงดานรางกาย อารมณ-จตใจ สงคม และสตปญญา ชวยใหเกดทกษะทส าคญส าหรบการสรางองคความร โดยใหเดกไดมปฏสมพนธกบวตถสงของ บคคลตางๆ ทอยรอบตวรวมทงปลกฝงคณธรรมจรยธรรม ไปพรอมกนดวยประสบการณส าคญ ดงน 1.1 ประสบการณส าคญทสงเสรมพฒนาการดานรางกาย เปนการสนบสนนใหเดกไดมโอกาสดแลสขภาพและสขอนามย รกษาความปลอดภย พฒนากลามเนอใหญ และกลามเนอเลก ดงน 1.1.1 การทรงตวและการประสานสมพนธของกลามเนอใหญ 1.1.1.1 การเคลอนไหวอยกบทและการเคลอนไหวเคลอนท 1.1.1.2 การเคลอนไหวพรอมวสดอปกรณ 1.1.1.3 การเลนเครองเลนสนาม 1.2.1 การประสานสมพนธของกลามเนอเลก 1.2.1.1 การเลนเครองเลนสมผส 1.2.1.2 การเขยนภาพและการเลนกบส 1.2.1.3 การปนและประดษฐสงตาง ๆ ดวยดนเหนยวส ดนน ามน แทงไม เศษวสด ฯลฯ 1.2.1.4 การตอของ บรรจ เท และแยกชนสวน 1.3.1 การรกษาสขภาพ 1.4.1 การรกษาความปลอดภย 1.2 ประสบการณส าคญทสงเสรมพฒนาการดานอารมณและจตใจ ไดแก 1.2.1 ดนตร 1.2.1.1 การแสดงกรยาโตตอบเสยงดนตร 1.2.1.2 การเลนเครองดนตรงายๆ เชน เครองดนตรประเภทเคาะ ต 1.2.1.3 การรองเพลง 1.2.2 สนทรยภาพ 1.2.2.1 การชนชม และสรางสรรคสงสวยงาม 1.2.2.2 การแสดงออกอยางสนกสนานกบเรองตลกขบขน และเรองราวเหตการณทสนกสนานตางๆ 1.2.3 การเลน

13

1.2.3.1 การเลนอสระ 1.2.3.2 การเลนรายบคคล กลมยอย กลมใหญ 1.2.3.3 การเลนในหองเรยน และนอกหองเรยน 1.2.4 คณธรรม จรยธรรม 1.2.4.1 การปฏบตตนตามหลกศาสนาทนบถอ 1.3 ประสบการณส าคญทสงเสรมพฒนาการดานสงคม เปนการสนบสนนให เดกไดมโอกาสปฏสมพนธกบบคคลและสงแวดลอมตางๆ รอบตวจากการปฏบตกจกรรมตางๆ ผานการเรยนรทางสงคม เชน การเลน การท างานกบผอน การปฏบตกจวตรประจ าวน การแกปญหาขอ ขดแยงตางๆ ดงน 1.3.1 การปฏบตกจวตรประจ าวนของตนเอง 1.3.2 การเลนและการท างานรวมกบผอน 1.3.3 การวางแผน ตดสนใจเลอก และการลงมอปฏบต 1.3.4 การมโอกาสไดรบรความรสก ความสนใจและความตองการของตนเองและผอน 1.3.5 การมประสบการณในการแลกเปลยนความคดเหน และเคารพ ความคดเหนของผอน 1.3.6 การแกปญหาในการเลน 1.3.7 การมประสบการณทางวฒนธรรมทองถน และความเปนไทย 1.4 ประสบการณส าคญทสงเสรมพฒนาการดานสตปญญาเปนการสนบสนน ใหเดกไดรบร เรยนรสงตางๆ รอบตว ดวยประสาทสมผสทงหา ผานการคด การใชภาษา การสงเกต การจ าแนกและเปรยบเทยบ จ านวน มตสมพนธ (พนท/ระยะ) และเวลา ดงน 1.4.1 การคด 1.4.1.1 การรจกสงตางๆ ดวยการมอง ฟง สมผส ชมรสและดมกลน 1.4.1.2 การเลยนแบบการกระท า และเสยงสตวตางๆ 1.4.1.3 การเชอมโยง ภาพ ภาพถาย และรปแบบตางๆ กบสงของ หรอสถานทจรง 1.4.1.4 การรบรและแสดงความรสกผานสอ วสด ของเลน และผลงาน 1.4.1.5 การแสดงความคดสรางสรรคผาน สอ วสดตางๆ 1.4.2 การใชภาษา 1.4.2.1 การแสดงความรสกดวยค าพด

14

1.4.2.2 การพดกบผอนเกยวกบประสบการณของตนเอง หรอเรองราวเกยวกบตนเอง 1.4.2.3 การอธบายเกยวกบสงของ เหตการณ และความสมพนธกบสงตางๆ 1.4.2.4 การฟงนทาน ค าคลองจอง ค ากลอน 1.4.2.5 การเขยนในหลายรปแบบผานประสบการณ ทสอความหมาย ตอเดก เขยนภาพ เขยนขดเขย เขยนคลายตวอกษร เขยนเหมอนสญลกษณ เขยนเหมอนชอตนเอง 1.4.2.6 การอานในหลายรปแบบ ผานประสบการณ ทสอความหมาย ตอเดก อานภาพหรอสญลกษณ จากหนงสอนทาน/เรองราวทสนใจ 1.4.3 การสงเกต การจ าแนก และการเปรยบเทยบ 1.4.3.1 การส ารวจ และอธบาย ความเหมอน ความแตกตางของสงตาง ๆ 1.4.3.2 การจบค การจ าแนก และการจดกลม 1.4.3.3 การเปรยบเทยบ เชน ยาว/สน ขรขระ/เรยบ ฯลฯ 1.4.3.4 การเรยงล าดบสงตางๆ 1.4.3.5 การคาดคะเนสงตางๆ 1.4.3.6 การตงสมมตฐาน 1.4.3.7 การทดลองสงตางๆ 1.4.3.8 การสบคนขอมล 1.4.3.9 การใชหรออธบายสงตางๆ ดวยวธการทหลากหลาย 1.4.4 จ านวน 1.4.4.1 การเปรยบเทยบจ านวน มากกวา นอยกวา เทากน 1.4.4.2 การนบสงตางๆ 1.4.4.3 การจบคหนงตอหนง 1.4.4.4 การมประสบการณกบจ านวนหรอปรมาณทเพมขนหรอลดลง 1.4.5 มตสมพนธ (พนท/ระยะ) 1.4.5.1 การตอเขาดวยกน การแยกออก การบรรจหรอการเทออก 1.4.5.2 การสงเกตสงตางๆ และสถานทจากมมมองทตางกน 1.4.5.3 การมประสบการณและการอธบายในเรองทศทางการเคลอนทของคนและสงตางๆ 1.4.5.4 การสอความหมายของมตสมพนธดวยภาพวาด ภาพถายและรปภาพ

15

1.4.6 เวลา 1.4.6.1 การเรมตนและหยดการกระท าโดยสญญาณ 1.4.6.2 การมประสบการณ และเปรยบเทยบเวลา เชน ตอนเชา ตอนเยน เมอวานน พรงน ฯลฯ 1.4.6.3 การมประสบการณ และเรยงล าดบเหตการณตางๆ 1.4.6.4 การสงเกตการเปลยนแปลงของฤดกาล 4. สาระทควรร สาระทควรรเปนเรองราวทบรณาการใหสอดคลองกบวย ความตองการ ความสนใจ ของเดก ประสบการณและสงแวดลอมในชวตจรงของเดก เนอหาใหเหมาะสมกบพฒนาการของเดก สาระทควรเรยนรประกอบดวยเรองราวเกยวกบตวเดก เรองราวเกยวกบบคคลและสถานทแวดลอมเดก ธรรมชาตรอบตว และสงตางๆ รอบตวเดก ดงน 1. เรองราวเกยวกบตวเดก เดกควรรจกชอ นามสกล รปรางหนาตาของตน รจกอวยวะตางๆ และวธระวงรกษารางกายใหสะอาด ปลอดภย มสขอนามยทด เรยนรทจะเลนและท าสงตางๆ ดวยตนเองคนเดยวหรอกบผอน ตลอดจนเรยนรทจะแสดงความคดเหน ความรสก และแสดงมารยาททด 2. เรองราวเกยวกบบคคลและสถานทแวดลอมเดก เดกควรไดมโอกาสรจกและรบรเรองราวเกยวกบครอบครว สถานศกษา ชมชน รวมทงบคคลตางๆ ทเดกตองการเกยวของหรอมโอกาสใกลชดและมปฏสมพนธในชวตประจ าวน 3. ธรรมชาตรอบตว เดกควรจะไดเรยนรสงมชวต สงไมมชวต รวมทงความเปลยนแปลงโลกทแวดลอมเดกตามธรรมชาต เชน ฤดกาล กลางวน กลางคน ฯลฯ 4. สงตางๆรอบตวเดก เดกควรจะไดรจกส ขนาด รปราง รปทรง น าหนก ผวสมผส ของสงตางๆ รอบตว สงของเครองใช ยานพาหนะ และการสอสารตางๆ ทใชอยในชวตประจ าวน

5. การจดกจกรรม การจดกจกรรมประจ าวนส าหรบเดกปฐมวย สามารถจดไดหลายรปแบบขนอยกบความเหมาะสม และทส าคญตองใหครอบคลมพฒนาการทกดาน ดงตาราง 1

16

ตาราง 1 ตารางกจกรรมประจ าวน

เวลา ประสบการณ 08.00-08.30 น. รบเดก และตรวจสขภาพเดก 08.30-09.00 น. เคารพธงชาต 09.00-09.10 น. สนทนาขาว/เหตการณประจ าวน 09.10-09.30 น. กจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ 09.30-10.30 น. กจกรรมสรางสรรค เลนเสร 10.30-11.10 น. พก (รบประทานอาหารวาง) 11.10-11.00 น. กจกรรมเสรมประสบการณ 11.00-11.30 น. กจกรรมกลางแจง 11.30-12.30 น. พกรบประทานอาหารกลางวน 12.30-14.30 น. นอนพกผอน 14.30-14.40 น. เกบทนอน ลางหนา 14.40-15.00 น. เกมการศกษา 15.00-15.30 น. สรป เตรยมตวกลบบาน

หมายเหต ตารางกจกรรมประจ าวนอาจปรบเปลยนไดตามความเหมาะสม 6. ขอบขายกจกรรม การเลอกกจกรรมทจะน ามาจดในแตละวน ตองใหครอบคลมสงตอไปน 1. การพฒนากลามเนอใหญ 2. การพฒนากลามเนอเลก 3. การพฒนาอารมณ จตใจ และปลกฝงคณธรรมจรยธรรม 4. การพฒนาสงคม 5. การพฒนาการคด 6. การพฒนาภาษา 7. การสงเสรมจนตนาการและความคดสรางสรรค

17

7. หลกการจดกจกรรม 1. ก าหนดระยะเวลาในการจดกจกรรมแตละวนใหเหมาะสมกบวยของเดกในแตละวน 2. กจกรรมทตองใชความคด ทงในกลมเลกและกลมใหญ ไมควรใชเวลาตอเนองนานเกน 20 นาท 3. กจกรรมทเดกมอสระเลอกเลนเสร เชน การเลนตามมม การเลนกลางแจง ฯลฯ ใชเวลาประมาณ 40-60 นาท 4. กจกรรมควรมความสมดลระหวางกจกรรมในหองและนอกหอง กจกรรมทใชกลามเนอใหญและกลามเนอเลก กจกรรมทเปนรายบคคล กลมยอยและกลมใหญ กจกรรมทเดกเปนผรเรม และกจกรรมทใชก าลงและไมใชก าลงจดใหครบทกประเภท ทงนกจกรรมทตองออกก าลงกายควรจดสลบกบกจกรรมทไมตองออกก าลงมากนก เพอเดกจะไดไมเหนอยเกนไป 8. การวดผลและประเมนพฒนาการ การวดผลและการประเมนพฒนาการของเดก ควรใชการวดผลและการประเมนพฒนาการหลายวธ และหลายครง ไดแก 1. การสงเกต 2. การสนทนา 3. การสมภาษณ 4. การสะสมผลงาน 5. การใชแบบประเมน

เอกสารทเกยวของกบความฉลาดทางอารมณ

1. ความหมายของความฉลาดทางอารมณ ความฉลาดทางอารมณมาจากค าในภาษาองกฤษ คอ Emotional Intelligence หรอEmotional Quotent เรยกยอวา EQ สวนในภาษาไทยยงไมมการบญญตศพทค านอยางเปนทางการมแตผแปลมาจาก Emotional Intelligence ใชค าวา เชาวปญญา หรอความฉลาดทางอารมณ สมาคมจตวทยาแนะแนวแหงประเทศไทยใชค าวา ความเฉลยวฉลาดทางอารมณ โดย ทศพร ประเสรฐสข (2543 : 91) สตปญญาทางอารมณ โดย วลาสลกษณ ชววลล (2542 : 63) ความฉลาดทางอารมณ โดย เทดศกด เดชดง (2548 : 16)

18

ส าหรบการศกษาคนควาครงน ผ ศกษาคนควาใชค าวา ความฉลาดทางอารมณ (Emotional Quotent) และใชเรยกชอยอวา EQ ซงความฉลาดทางอารมณ นนไดมผใหความหมายแตกตางกน ดงน สโลเวย และเมเยอร (Salover & Mayer. 1990 : 185 -211) กลาววา ความฉลาดทางอารมณ หมายถง ความสามารถของบคคลตระหนกรในความคด ความรสก และภาวะตาง ๆ ทเกดขนกบตน และผอนได มความสามารถในการควบคมอารมณของตน ท าใหสามารถชน าความคดและการกระท าของตนเอง ไดอยางสมเหตสมผล สอดคลอง กบการท างานและการด าเนนชวตโดยสมพนธภาพทดกบบคคลอน ๆ ในป ค.ศ. 1997 สโลเวย และเมเยอร (กรมสขภาพจต. 2543 : 13 ; อางองมาจาก Lalovey and Mayer. 1997 : 10-11) กลาววา ความฉลาดทางอารมณ หมายถง ความสามารถในการรบรประเมนและแสดงอารมณออกมาไดอยางเหมาะสม สามารถเขาถง และสรางความรสกทดเกอกลความคดได เขาใจอารมณและกระบวนของอารมณไดด คดใครครวญ และควบคมภาวะอารมณไดดในทางทสงเสรมความเจรญงอกงามของสขภาพจตและเชาวปญญา กรมสขภาพจต (2543 : 1) กลาววา ความฉลาดทางอารมณ หมายถง ความสามารถทางอารมณในการด าเนนชวตอยางสรางสรรคและมความสข เทดศกด เดชคง (2548 : 39) กลาววา ความฉลาดทางอารมณ หมายถง ความสามารถของบคคลในการน าไปสการเปนคนด มคณคา และมความสข ในการเปนคนด หมายถงความเหนอกเหนใจผอน ซงกคอความเมตตา กรณา มคณคานนสอดคลองกบการมสตรตว (Awareness) ในสวนการมความสขเกดจากการรจกการมองโลก เลอกหาความสขใสตวเมอเกดความทกขกหาวธแกไขตรงสวนนคลายกบการใชปญญา วลาสลกษณ ชวว ลล (2542 : 175) กลาววา ความฉลาดทางอารมณ หมายถง ความสามารถทางอารมณของบคคลทเปนปจจยส าคญของการท างานใหประสบความส าเรจอยางมความสข และอยรวมกบผอนไดด กลาววา ความฉลาดทางอารมณ เปนสงทสามารถพฒนาไดตลอดชวต คอ การพฒนาจตของตนใหมสต มระบบ และมพลงกอน เมอบคคลสามารถรจกตนเองควบคมตนเองได พฒนาตนเองอยเสมอ บคคลจะสามารถพฒนาความสามารถในการท างานและสมพนธภาพกบผอนไดดยงขน ผองพรรณ เกดพทกษ (2543 : 14) กลาววา ความฉลาดทางอารมณ เปรยบเสมอนความสามารถของบคคลในการรบรและแสดงอารมณออกมา สามารถทจะแยกแยะประสมประสานความคดกบอารมณ มความเขาใจ และสามารถแสดงอารมณไดอยางมปญญาและไหวพรบ ตลอดทงสามารถทจะควบคมอารมณตนเองไดทกสถานการณ

19

พระราชมน (ประยร ธมมจตโต. 2543 : 21) กลาววา ความฉลาดทางอารมณ หมายถง การใชปญญาก ากบการแสดงอารมณทออกมาใหมเหตผล ดงนนปญญาจงเปนตวทจะมาก ากบตวเราใหแสดงออกเปนไปในทางทถกตอง ฉนทนา ภาคบงกช (2544 : 160) กลาววา ความฉลาดทางอารมณ หมายถง ศกยภาพของแตละคนทจะตอบสนองอารมณตนเอง ความตองการของผ อน ไดอยางถกตอง เปนความสามารถในการรบรอารมณของตนเองทจะจดการกบอารมณ เพอน าไปสพฤตกรรมทเหมาะสมและสามารถอยในสงคมไดอยางมความสข สรปไดวา ความฉลาดทางอารมณ หมายถง ความสามารถของบคคลในการตระหนกรถงอารมณ ความรสกของตนเองสามารถควบคมบรหารจดการอารมณของตนเองไดอยางเหมาะสมรจดด จดดอยของตนมแรงจงใจหรอแรงขบในตนเอง (Self Motivation) รวมถงสามารถรบรเขาใจอารมณความรสกของผอน และตอบสนองความตองการของผอนได มการประพฤตตน ในการอยรวมกบผอนอยางเหมาะสมและมความสข ความฉลาดทางอารมณเปนพนฐานส าคญทจะน าไปสความเปนผใหญทงความคด (Thinking) อารมณ (Emotion) และพฤตกรรม (Behavior) 2. ความส าคญของการพฒนาความฉลาดทางอารมณ ความฉลาดทางอารมณ เปนเรองทมความส าคญและมประโยชน ดงทนกวชาการนกวจย ไดเนนใหเหนความส าคญวา ในการประสบความส าเรจ เชน การเรยน การท างานนนเชาวปญญามสวนเกยวของเพยง รอยละ 20 เทานน และอก รอยละ 80 เปนปจจยดานอน รวมทงความฉลาดทางอารมณดวย (ปยธดา เลอนพลบ. 2550 : 16 ; อางองจาก Goleman, D. 1998 : Unpaged) โดยทกษะทางอารมณ และสงคม จะชวยใหความฉลาดรทางเชาวปญญา ท าหนาทไดดขน คมเพชร ฉตรศภกล (2542 : 23) กลาววา การศกษาเรองความฉลาดทางอารมณท าใหบคคลเรมตระหนกวาการทเราจะประสบความส าเรจในดานตาง ๆ เชน การเรยน การท างานการประกอบอาชพและการด าเนนชวตทางสงคมจะตองอาศยองคประกอบทางดานความฉลาดทางอารมณดวย และเปนสงทมความส าคญอยางมาก นอกจากนการศกษาเรองความฉลาดทางอารมณจะชวยใหบคคลเรยนรโดยตรงเกยวกบเรองอารมณ สามารถเขาใจและจดการอารมณของตนเองไดซงจะกอใหเกดประโยชนกบตนเองและเกยวกบบคคลอน มผลตอการด ารงชวตในสงคมของบคคลสามารถสอสารกนดวยความเหนอกเหนใจ ตลอดจนมแรงจงใจทจะกระท าสงตางๆ อยางสรางสรรคและทส าคญคอ คนทเรยนรเรองอารมณจะท าใหรจกการรกษาความสมดลระหวางความมเหตผลกบอารมณ และสามารถน าความรเรองความฉลาดทางอารมณไปประยกตใชในชวตประจ าวนได ดงน 1. น าความรเ รองความฉลาดทางอารมณไปพฒนาเดกและเยาวชน เพอใหมบคลกภาพทด โดยเฉพาะอยางยงการพฒนาวฒภาวะทางอารมณ

20

2. น าความรเรองความฉลาดทางอารมณไปพฒนาการสอสาร การแสดงความรสกและความเหนอกเหนใจบคคลอน ท าใหมสมพนธภาพสวนบคคลทมประสทธภาพ 3. น าความรเรองความฉลาดทางอารมณไปพฒนาบคคลในองคกร เพอสรางประสทธภาพในการท างาน ลดปญหาความขดแยงและการท างานรวมกน 4.น าความรเรองความฉลาดทางอารมณไปพฒนาศกยภาพของผน าในองคกรตางๆท าใหสามารถท างานเกยวกบบคคลในองคกรไดดขน ซงกอใหเกดความส าเรจในการบรหารงาน มนส บญประกอบ (2542 : 26) กลาววา ความฉลาดทางอารมณเปนเ รองของความสามารถทจะอานใจหรอรถง “ใจเขาใจเรา” ของบคคลไดตลอดจนการรจกควบคมและใชอารมณความรสกไดอยางเหมาะสม มองโลกในแงด มความเปนผน า และรจกทจะรกษาสมพนธภาพกบบคคลอนไวไดอกดวย กรมสขภาพจต (2543 : 85) กลาวถง ความฉลาดทางอารมณวามความจ าเปนทบคคลควรจะมหรอพฒนาใหมากขนเพอชวตการท างานทงในปจจบนและอนาคต คนท างานทอยในองคกรถกคาดหวงวาจะตองมคณภาพมาก ไมเพยงแตมความสามารถหรอทกษะทจ าเปนในการท างานหรอมเชาวปญญาดเทานน แตตองมความสามารถท างานเปนทมไดอยางมความรบผดชอบมความเขาใจและเอออาทรตอผรวมงาน มความตนตวทจะเรยนร และพฒนาตนเองอยเสมอ สรปไดวา การพฒนาความฉลาดทางอารมณ ชวยใหบคคลไดเรยนรโดยตรงเกยวกบเรองอารมณ สามารถเขาใจและจดการอารมณของตนเองได ซงจะกอใหเกดประโยชนกบตนเองและเกยวกบบคคลอน มผลตอการด ารงชวตในสงคม ชวยแกปญหาพฤตกรรมตาง ๆ ทเกดจากอารมณ หรอสงทเกยวของกบอารมณเดกใหลดนอยลง

3. ทฤษฏทเกยวของกบความฉลาดทางอารมณของเดกปฐมวย 3.1 ทฤษฎจตวเคราะหของซกมนต ฟรอยด (Sigmund Freud) ซกมนต ฟรอยด จตแพทยชาวเวยนนา ไดศกษาถงพฒนาการของเดก ในเรองเกยวกบพฒนาการทางบคลกภาพ ในทฤษฎของเขากลาวถงพฒนาการของเดกจะพฒนาไปตามล าดบขนของการพฒนาการทางเพศ (Psychosexual Development) ซงจากล าดบขนตอนของการพฒนาดงกลาวถาประสบความส าเรจในแตละขนตอน กจะท าใหเกดวฒภาวะ (Maturation) แตถาเดกไมสามารถพฒนาหรอประสบปญหาในขนใดขนหนงของการพฒนาการกจะมผลกระทบกระเทอนตอวฒภาวะของเดก พฤตกรรมตาง ๆ ทเดกแสดงออกมากไมบรรลนตภาวะ และจะถกเกบเอาไวเมอเปนผใหญ โดยผานจตใตส านก (Subconscious) (วระ ไชยศรสข. 2533 : 97 -98) ฟรอยดเชอวาโครงสรางของบคลกภาพของมนษยประกอบดวย 3 สวน คอ Id Ego และ Super Ego

21

1. “Id” คอความตองการของรางกาย 2. “Ego” มหนาทบรหาร Id และ 3. “Super Ego” คอ สวนทควบคมความตองการ Id ทไดรบการอบรมสงสอนในสวนทมความเกยวของกบศลธรรมและนโยบาย ฟรอยด เนนวาความส าเรจในชวตของคนเรา สบเนองมาจากการพฒนาการทสมบรณในวยเดก ฟรอยด ไดแบงล าดบพฒนาการของเดกออกเปน 5 ขน (เยาวพา เดชะคปต. 2542 : 19 ; อางองจาก ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต.2522 : 2 – 3 แนวการจดประสบการณระดบอนบาลศกษา) คอ 1. ขนความพอใจอยทบรเวณปาก (Oral Stage) ขนนอยในชวงอาย 0 – 1 ป เปนชวงททารกพงความสนใจไปทปาก สงทน าความสขมาใหแกทารกมากทสด คอการไดรบสมผสบรเวณปาก โดยการดด สมผส ซงการดดนอกจากจะเปนการตอบสนองความตองการทางรางกายคอความหวแลว ยงท าใหทารกไดผอนคลายความเครยดทางรางกายดวย 2. ขนความพอใจอยททวารหนก (Anal Stage) ขนนอยชวงอาย 1 – 2 ป ระยะนเกดเมอเดกเรมเรยนรเรองการขบถาย การขบถายของเดกควรเปนไปโดยความพอใจของเดก ไมใชความขดแยงหรอการวางกฎเกณฑบงคบเดก เชนการฝกใหเดกขบถายใหเปนเวลา ควรท าไปทละเลกละนอย ไมใชขบงคบจนเดกเกดความตงเครยดทางอารมณ 3. ขนความพอใจอยทบรเวณอวยวะเพศ (Phallice Stage) ขนนอยในชวงอาย 3 – 5 ป ระยะนความพอใจจะเลอนไปอยทอวยวะเพศเดกมความสนใจลกษณะทแตกตางไปจากเพศของตน การเกดของคน บทบาทของพอแมในการใหก าเนดบตร และพฤตกรรมทางเพศของพอแมผปกครอง เราจะพบวาเดกจะเลนอวยวะเพศในชวงอายดงกลาวซงเปนวยกอนเขาโรงเรยนการใหความรก ความอบอนของบดามารดา จะชวยใหเดกไดเรยนรถงบทบาททางเพศของตนและเกดความอยากทจะเลยนแบบ (Identification) บทบาทของบดามารดา 4. ขนกอนวยรน (Latency Stage) ขนนอยในชวงอาย 6 – 12 ป เปนระยะทเดกจะหนเหความสนใจจากความสมพนธภายในครอบครวไปสเพอนฝงระยะหลงตางๆ น ในขนท3 จะยงแฝงเรนอยไมแสดงออกมา 5. ขนวยรน (Genital Stage) ขนนอยในชวงอาย 13 – 18 ป เปนระยะทเดกมความสนใจในเพศตรงขามมากทสดการเรมตนทแทจรงของความรกระหวางเพศจะเกดขนในขนน

22

ฟรอยดเชอวา พฒนาการในแตละขนดงกลาวมาแลวจะผานไปไดดวยด ตองอาศยการอบรมเลยงดจากบดามารดา และผมสวนเกยวของตามล าดบ ซงถาเดกขาดการสนองในขนใด ขนหนงอยางถกตองกจะเกดการชะงก (Fixation) ในการพฒนาขนตอไปและอาจท าใหเกดความยากล าบากในการปรบตวใหเขากบชวตเมอเดกเจรญเตบโตขน และจะแสดงพฤตกรรมถดถอย(Regression) เขาสวยเดก (วระ ไชยศรสข. 2533 : 36) เดกปฐมวยอยในวย 3 – 5 ป อยในชวง “ความพอใจอยทอวยวะเพศ” ซงเปนชวงทเดกใหความสนใจกบบดามารดา ซงเปนเพศตรงขาม โดยเดกชายจะเกดปมออดปส (Oedepus Complex) เดกหญงจะเกดปมอเลกตา (Electra Complex) เดกชายจะรกและสนใจแม ขณะเดยวกนเดกหญงจะรกและสนใจพอและพยายามตอตานบดามารดาซงเปนเพศเดยวกน เพอใหเปนทรกของพอหรอแม ประกอบกบในชวงนจตใจสวนทเรยกวามโนธรรม (Super Ego) ก าลงพฒนา เดกจงพยายามเรยนรถงคานยม และมาตรฐานทางสงคมทบดามารดายดถอและปฏบตตาม การอบรมเลยงดเดกวยนจงมความส าคญในการวางแนวทางทถกตองในการปฏบตงาน ใหความรก เอาใจใสแสดงบทบาทของบดามารดาอยางชดเจน เพอใหเดกเหนความแตกตางระหวางเพศ และพฒนาผานชวงนไปไดดวยดกสามารถพฒนาในชวงอนตอไปไดอยางปกต 3.2 ทฤษฎบคลกภาพ ของ อรคสน (Erikson) อรค อรคสน (Erik Erikson) เปนนกจตวทยาในกลมจตวเคราะห ผศรทธาในงาน ฟรอยด เกดทเมองแฟรงคเฟรด ประเทศเยอรมนน ไดเนนความส าคญของเดกปฐมวยวาเปนวยทก าลงเรยนร สงแวดลอมรอบตวซงเปนสงทแปลกใหม และนาตนเตนส าหรบเดกบคลกภาพจะสามารถพฒนาไดดหรอไมขนอยกบวาแตละชวงอายเดกจะประสบสงทพงพอใจตามขนการพฒนาการตาง ๆ ของแตละวยมากเพยงใด ถาเดกไดรบการตอบสนองตอสงทตนพงพอใจในชวงอายน นเดกจะมพฒนาการทางบคลกภาพทดและเหมาะสม และพฒนาครอบคลมถงวยผใหญดวย ซงพฒนาการของมนษยม 8 ขน คอ (วระ ไชยศรสข. 2533 : 35 -37) 1. ขนความไววางใจ กบความไมไววางใจ (Trust V. S. Mistrust) (อาย 0 – 2 ป) ในวยนเดกจะเรมเรยนรทจะไววางใจหรอไมไววางใจบคคลหรอสภาพแวดลอมถาเดกไดรบความอบอนอยางเพยงพอจากการเลยงด เชน ไดรบการตอบสนองอยางเหมาะสมเมอหว เมอหนาวฯลฯ เดกกจะเกดความไววางใจตอสงตางๆ ถาเดกไดรบแตการแสดงอารมณขเขญหรออาการทไมเปนมตร เดกจะพฒนาความไมไววางใจใครๆ 2. ขนความเปนตวของตวเอง กบความอบอาย สงสย ไมแนใจ (Autonomy V.S. Shame and Doubt) (อาย 2 – 5 ป) ในวยนเดกจะเรมเรยนรดวยตนเอง เดกวยนจะชางสงสยและชอบส ารวจ คนควาทดลอง การเลยงเดกกมเพยงแตไมใหเดกไดรบอนตราย ไมควรบบบงคบจนเกนไป

23

ควรใชวธการฝกฝนแบบละมนละมอม โดยเฉพาะนสยเบองตน เชน การรบประทานอาหาร การขบถายเปนเวลา การแตงตวฯลฯ ถาเดกไดรบการบงคบมากเกนไปเดกกจะกลายเปนคนทหวาดกลว 3. ขนความคดรเรมกบความรสกผด (Initiative V.S. Guilt) (อาย 4 – 7 ป) ในวยนจะเปนวยทเดกจะพฒนาทกษะในการรบรทางความคด สตปญญา และความอยากรอยากเหนมากขน เดกจะเรมท าสงใหม ๆ และชอบถามค าถามบอยๆ วาอะไร ท าไม ซงพอแมบางคนอาจจะไมเขาใจ อาจจะดเดกเกดความหวาดกลววาจะท าผดเพราะวาถกผใหญวากลาวมาแตเลก และความรสกนจะสกดกนความรสกของเดกจนตดตวไปจนถงผใหญ 4.ขนความรสกวาตนประสบความส าเรจ กบความรสกดอย (Industry V.S. Inferiority) (อาย 5 – 12 ป) ในวยนเดกจะเรมเรยนรสงตาง ๆ เพมขน รจกปรบตวทางสงคม รจกแบงหนาทการงานกบผอน ถาประสบความส าเรจจะภาคภมใจ ถาลมเหลวบอยครงจะรสกวาตนเองดอย ครตองชวยสงเสรมและใหก าลงใจในการเรยนและการท างาน 5.ขนรจกตนเองกบไมรจกตนเอง (Identity V.S. Role Diffusion) (อาย 13–17 ป) วยนอยในชวงวยรน การไดรจกตนเอง ไดคนพบตนเองเปนปญหาส าคญ เนองจากเปนวยทมการเปลยนแปลงทางรางกายมาก ท าใหไมแนใจวาตนเองเปนเดกหรอผใหญ แตถาหากขนนมการพฒนาทดเดกวยรนจะเกดความมนใจในตนเองและจะตระหนกวาตนเองมคณคาและสามารถปรบตวไดงาย 6. ขนความรสกวาตนเองมเพอนกบความรสกอางวาง (Intimacy V.S. Isolation) (อาย 18–21 ป) วยนเปนวยผใหญตอนตนถาขนท5 มการพฒนาดจะเกดความมนใจในตนเองประสบความส าเรจในสงทท ารจกหนาทและบทบาทของตน มความเปนตวของตวเอง มความสขกบเพอนทกเพศ ถาขนท 5 มการพฒนาทไมด จะไมมนใจตนเองไมไววางใจผอนไมมเพอนชอบเกบตว 7. ข นความมชวตชวา กบความนาเ บอหนาย (Generativity V.S. Inolation) (อาย 22 - 45) วยนสภาพจตใจของบคคลจะขนอยกบสงแวดลอมรอบตว ซงบคคลจะมความรบผดชอบ แบบผใหญในการสรางฐานะใหมนคง และสรางความรบผดชอบตอตนเองและบคคลอน ๆ การเปนแบบอยางตอการเปนพอคนแมคน แตถาบคคลใดไมประสบความส าเรจในชวตจะไมรถงบทบาทหนาทของตนเองและจะรสกเบอหนายเฉอยชา สนหวง 8. ขนความมนคงทางจตใจ กบความรสกในทางสนหวง (Ego integity V.S. Disgust or Despair) (อาย 45 ขนไป) เปนวยแหงการเปนผใหญจะมความเปนตวของตวเองมความถอยทถอยอาศยและมความเปนตวของตวเอง เหนอกเหนใจเพอนมนษย ถาบคคลสามารถพฒนาตนเองใหเปนบคคลทมความมนคงทางจตใจจะสามารถท างานเพอตนเองโดยไมหวงผลตอบแทน และเปนคนทมความส าเรจในชวตแตถาไมประสบความส าเรจในชวตจะเปนคนทไมใหความไววางใจกบใคร

24

จากทฤษฎของอรคสน สรปไดวาสงแวดลอมทดจะมสวนชวยใหบคคลสามารถพฒนาบคลกภาพใหดขนได ดงนนสถานภาพทงหลาย ทงทางบานและโรงเรยน ควรมสวนชวยใหเดกอยในสงแวดลอมทด ทงนเพอเปนการปพนฐานบคลกภาพทเหมาะสมใหแก เดกในชนปฐมวยอยในชวงความเปนตวของตวเองกบความอบอาย ไมแนใจ และขนความคดรเรม กบความรสกผดขนความพฒนาความเปนตวอยางตวเอง คอ 2 – 5 ป ครและผปกครอง ควรเปดโอกาสใหเดกไดเลอกกจกรรม ทดลองคนควาอยางอสระคอยใหความชวยเหลอใหค าแนะน า การสอสารเปนสงส าคญมากชวงน ถามรปแบบการสอสารทดตอความฉลาดทางอารมณใหดดวย ควรหลกเลยงค าวา “หามและตอง” อยายงเกยวกบเดกใหมากนก จดสงแวดลอมทเอออ านวยตอการพฒนาลกษณะความเปนตนเอง ขจดสงทกดขวางหรอจะเปนอนตรายตอเดกใหหางออกไป สงเสรมใหเดกไดทดลองตามขดความสามารถของตนเอง โดยผใหญดแลอยหาง ๆ เพอชวยปองกนไมใหเกดอนตรายขน ครและผปกครองควรกระตนใหเดกในวยนไดลงมอกระท า ซกถาม ซงครและผปกครองจะตองมรปแบบการสอสารทด ส าหรบเดกเพอสงเสรมความฉลาดทางอารมณของเดกไดควรปลอยใหเดกเลนดวยตนเอง เรยนร แกปญหา และคนพบดวยตนเอง หลกเลยงการบอกใหท าตามวธการของผใหญคอยสงเกตและดอยหาง ๆ คอยใหก าลงใจ ชมเชย และสงเสรมใหเดกเกดความส าเรจ 3.3 ทฤษฎความตองการของมาสโลว (Maslow) อบราฮม มาสโลว (Abraham Maslow) (สรมา ภญโญอนนตพงษ. 2545 ; อางองจาก Feeney. 1987 : Unpaged) นกจตวทยาคนหนงในกลมนกทฤษฎทเนนการมองความเปนมนษยหรอมนษยมศกยภาพ (Human Potential Theories) เขาเชอวามนษยมคณภาพน นเนองจาก มความคด ความรสก ความตระหนกและการแสวงหาสงทดงามคนหาเปาหมายของชวตใหไดรบสงทมความหมายตอคนซงสงเหลานเปนความสามารถในการเรยนรทมอยในตวของมนษย ท าใหสามารถด ารงชวตอยรอดได มนษยทกคนมความตองการแสวงหาสงแปลกใหมทจะสนองความตองการใหแกตนเองทงสน ลกษณะทมคณภาพของมนษยลกษณะนจดเปนความตองการของมนษยเรยงล าดบจากขนต าสดไปถงขนสงสด แบงเปน 5 ขน ถาความตองการในขนตนไดรบการตอบสนองแลวจะมความตองการในขนสงตอไป ลกษณะความตองการในแตละขน ดงภาพประกอบ

25

ภาพประกอบ 1 แสดงลกษณะความตองการขนตาง ๆ ของมาสโลว

ลกษณะและความตองการในแตละขนของมาสโลว ขนท 1 ความตองการตอบสนองรางกาย (Physiological Needs) ไดแก อาหาร น า อากาศ อณหภม การนอนหลบ การขบถาย เปนตน ขนท 2 ความตองการความปลอดภย (Safety Needs) ไดแก ความรสกมนคง การไดรบการปกปองความมนคงจากครอบครว ปลอดภยจากความวตกกงวล การหลกเลยงอนตรายความเจบปวดตาง ๆ ขนท 3 ความตองการความรก (Love Needs) ไดแก ความตองการความรก อยากใหตนเปนคนทรก มการยอมรบตนเอง ตงแตกลมครอบครว กลมเพอน กลมสงคม กลมท างาน เปนตน ขนท 4 ความตองการไดรบการยอมรบจากผอน (Esteem Needs) ไดแก ความตองการใหผอนมายกยอง การไดรบการยอมรบจากเพอน กลมคน และความภาคภมใจ ขนท 5 ความเขาใจตนเองอยางแทจรง (Salf - Actualization Needs) ไดแก ความตองการสงสดของบคคล กระท าสงตาง ๆ ไดตามจดมงหมายทตงไว และตามความสามารถพเศษของตน จะเหนไดวามาสโลว ไดล าดบความตองการจากต าไปหาสง และแบงเปน 2 กลม คอ

ความเขาใจตนเองอยางแทจรง

ความตองการไดรบการยอมรบจากผ อน

ความตองการความรกและเปนเจาของ

ความตองการความปลอดภยและมนคง

ความตองการตอบสนองรางกาย

26

1. ความตองการทจะตองไดรบการตอบสนอง ขนนถาเดกไดรบการตอบสนองทดโดยเฉพาะการสอสารกจะสามารถสงเสรมความฉลาดทางอารมณไดเปนอยางด และความตองการไดรบการยอมรบจากผอนถาเดกไดรบการพดชมเชยตลอดจนการยอมรบจากผอนเดกกจะมความเชอมนในตนเองเกดความภาคภมใจในตนเองและเปนคนทมความเฉลยวฉลาดทางอารมณดไปดวย 2. ความตองการเพอพฒนาตน คอความตองการทจะเจรญเตบโต หรอพฒนาเตมทตามศกยภาพของตน ทงดานพทธปญญา ทกษะ และเจตคต มาสโลว จงกลาวไดวากอนทมนษยเราจะมความตองการขนสง ความตองการขนต าจะตองสมปรารถนาเสยกอน มาสโลว มความเชอวาเมอมนษยไดรบการตอบสนองความตองการในดานตาง ๆ อยางเหมาะสม จะท าใหบคคลเกดความรสก พงพอใจในชวต มความสขและไดเรยนรถงการมคณคาของตนเอง ความรสกทดตอตนเอง เกดขนหลงจากทบคคลไดรบการตอบสนองทางดานรางกาย มความมนคงปลอดภย มความรกและการเปนเจาของ แตถาความตองการเหลานไมไดรบการตอบสนอง จะท าใหเกดความรสกวามปมดอย หรอท าใหความรสกทดตอตนเองลดลง ดงตาราง 2 ตาราง 2 สรปทฤษฎของซกมนต ฟรอยด (Sigmund Freud), อรค อรคสน (Erik Erikson) และอบราฮม มาสโลว (Abraham Maslow) ทฤษฎ ลกษณะ ล าดบขนการพฒนา จดเนน ซกมนต ฟรอยด (Sigmund Freud)

ศกษาพฒนาการ ของเดกในเรอง การพฒนาทาง บคลกภาพของ มนษย 3 สวนคอ Id Ego และ Super Ego

1. ขนความพอใจอยทบรเวณปาก (Oral Stage) อาย 0 – 1 ป

2. ขนความพอใจอยททวารหนก (Anal Stage) อาย 1–2 ป 3. ขนความพอใจอยทบรเวณ อวยวะเพศ (Phallice Stage) อาย 3–5 ป 4. ขนกอนวยรน(Latency Stage) อาย 6–12 ป 5. ขนวยรน (Genital Stage) อาย 13–18 ป

- เดกปฐมวยอยใน วย 3–5 ป อยใน ชวง “ความพอใจ อยทอวยวะเพศ” - สนใจบดามารดา ซงเปนเพศตรงขาม

27

ตางราง 2 (ตอ) ทฤษฎ ลกษณะ ล าดบขนการพฒนา จดเนน อรค อรคสน (Erik Erikson)

พฒนาการ ปฏสมพนธ ทางสงคม ของมนษย ตงแตแรกเกด จนตายวาม ความขดแยง ในทกชวงวย

1. ขนความไววางใจ กบความไม ไวว างใจ (Trust V. S. Mistrust) (อาย 0–2 ป)

2. ขนความเปนตวของตวเองกบ ความอบอาย สงสย ไมแนใจ (Autonomy V.S. Shame and

Doubt) (อาย 2–5 ป) 3. ขนความคดรเรมกบความรสก ผด (Initiative V.S. Guilt) (อาย 4–7 ป) 4. ขนความรสกวาตนประสบ ความส าเรจกบความรสกดอย (Industry V.S. Inferiority) (อาย 5–12 ป) 5. ข น ร จกตน เองกบไม ร จก

ตน เ อ ง (Identity V.S. Role Diffusion)

- เดกปฐมวยเปนวยท ก าลงเรยนร สงแวดลอมรอบตว ซงเปน สงทแปลก ใหม และนาตนเตน ส าหรบเดก - บคลกภาพจะ สามารถพฒนาไดด หรอไมขนอยกบวา แตละชวงอายเดก จะประสบสงทพง พอใจ

6. ขนความรสกวาตนเองมเพอน กบความรสกอางวาง

(Intimacy V.S.Isolation) (อาย 18–21 ป)

7. ขนความมชวตชวา กบความ น า เ บอหนาย (Generativity

V.S. Inolation) (อาย 22-45) 8. ขนความมนคงทางจตใจ กบ ค ว าม ร ส ก ในทาง สนหวง

(Ego integuty V.S. Disgust or Despair) (อาย 45 ขนไป)

28

ตางราง 2 (ตอ) ทฤษฎ ลกษณะ ล าดบขนการพฒนา จดเนน อบราฮม มาสโลว (Abraham Maslow)

คณภาพของ มนษยมความ ตองการเรยง ล าดบจาก ต าสดไปถง สงสด

1. ขนความตองการตอบสนอง รางกาย (Physiological Needs) 2. ขนความตองการความ ปลอดภย (Safety Needs) 3. ขนความตองการความรก (Love Needs) 4. ขนความตองการไดรบการ ยอมรบจากผอน (Esteem Needs) 5. ขนความเขาใจตนเองอยาง แทจรง (Salf-Actualization Needs)

เนนการมองความ เปนมนษยมศกยภาพ (Human Potential Theories) 1. ความตองการท จะตองไดรบการ ตอบสนองทด โดยเฉพาะ การสอสาร 2. ความตองการเพอ พฒนาตน คอ ความตองการทจะ เจรญเตบโต หรอพฒนาเตมท ตามตองการทจะ เจรญเตบโตหรอ พฒนาเตมทตาม ศกยภาพของตน

4. กระบวนการทางสมองทกอใหเกดของความฉลาดทางอารมณ (EQ) เดกทกคนเกดมา ไมมคนไหนเหมอนกน บางคนรองจาเวลาเกด บางคนรองเบา ๆ บางคนน าหนกด ตง 3 กโลกรม บางคนหนกแค 2 กโลกวา ๆ บางคนหวเลก บางคนหวใหญ แตเชอไหมวา ในกะโหลกศรษะนน ทกคนมสมองส าหรบเกบขอมล และควบคมรางกายใหท างาน หากเราปลอยปละละเลยกบสมองของเราในวยเดกน โตขนแลวมสทธฉลาดได สมองของคนเรา นอกจากจะมไวส าหรบจดจ า คดแลวยงท าหนาทอน ๆ ไดแก การพด การมอง การเคยว การกลน และการเคลอนไหวของรางกายทกอยาง ถาไมมสมอง เรากจะกลายเปนหนรปปนทไมมความคด ไมรสกและท าอะไรไมไดเลย (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. 2552 : 1-12)

29

สมองของคนเราคลายกอนเตาหนม ๆ แตมรอยหยกมากมาย สมองของผชายหนก 1,350 – 1,400 กรม สมองของผหญงหนก 1,200–1,250 กรม หรอประมาณเทากบลกฟตบอล 3 ลก สมองมเยอหมทเหนยวหนา หมไวและยงมกะโหลกศรษะทหนาและแขงปองกนอกชนหนง กอนสมองแชอยในน าหลอเลยงสมองในกะโหลกศรษะ ชวยลดแรงสะเทอนตอสมองเวลาศรษะเราถกกระแทกอะไรแรง ๆ ดงภาพประกอบ 2

ภาพประกอบ 2 แสดงสวนประกอบของสมอง ซงมดงน หนงศรษะ กะโหลกศรษะ เยอหมสมอง สมองใหญ และสมองนอย

ความฉลาดทางอารมณ เปนผลการศกษาอยางใกลชดเกยวกบโครงสราง และหนาทของสมองสวนตาง ๆ โดยมล าดบพฒนาการดงตอไปน (วระวฒน ปนนตามย. 2551 : 47-51) พอล แมคคลน (Paul Maclean. 1950 : Unpaged) แหงสถาบนสขภาพจตแหงชาตของสหรฐอเมรกา ไดเสนอผลการศกษาของสมองของคนเราม 3 ชน ชนในสดเรยกวา Reptilianเกยวของกบสญชาตญาณ อปนสยดงเดมทไมไดขดเกลา สมองสวนกลาง เรยกวา Limbic Systemทม Amygdala เปนศนยของการรบรตอบสนองตออารมณ โกรธ กลวของมนษย เปนบรเวณทเกดของอารมณทสงผลตอการท างานของสมองชนนอกสด ทเรยกวา Neocortex หรอ Cerebral Syst ซงท าหนาทคด รบร พด และวางแผนท าใหมนษยแตกตางจากสตวประเภทอน ๆ เปน “The Thinking Brain” (สมองทท าหนาทคด)

30

ภาพประกอบ 3 รปดานขางของสมองตามแนวคดของ Maclean

ในป ค .ศ . 1960 โรเจอร สเปอรอย (Roger Sperry) แหงสถาบนเทคโนโลย แคลฟอเนย ไดศกษาเกยวกบการแบงสวนของสมองซกซาย และซกขวา เขาพบวา สมองทงสองสวนนท าหนาทเปนเอกเทศและความเชยวชาญแตกตางกน สมองซกซายท าหนาทควบคมการเคลอนไหวของรางกายดานขวา โดยรบผดชอบเกยวกบภาษา ถอยค า ค าพด การเรยนหนงสอเนนการคด วเคราะห การคดวางแผน การคดตามความเปนจรง คดเปนล าดบขนตอนของความเปนเหตเปนผลสวนสมองซกขวาท าหนาทควบคมการเคลอนไหวของรางกายดานซายรบผดชอบเกยวกบการคดเปนภาพ คดแบบคาดคะเน โดยใชญาณ หรอการรคด โดยประมาณสงเราตาง ๆ พรอมกบคดรบร จนตนาการในลกษณะของความคดสรางสรรค คดแบบทนททนใด สมองซกขวาจะคดในสงทเปนภาพรวมในเชงของมตสมพนธ ขณะทสมองซกซายจะคดอะไรในลกษณะทเปนล าดบขนตอน

ภาพประกอบ 4 รปดานหนาของสมองซกซายและสมองซกขวา

31

ในป 1976 เนด เฮอแมน (Ned Herrmann) สนใจเกยวกบความคดสรางสรรค ไดเสนอแนวคด “The Whole Brain Model” ขนมาโดยรวมเอาแนวคด The Triune Brain ของแมคคลน (Maclean) และของสเปอรอย (Sperry) ไวดวยกนสวนหนงอยในรปของการคดของ Cerebral อกสวนหนงอยภายใตการท างานของ Limbic Model นอกจากนแนวคดของเฮอแมน (Hermann) ไดเสนอความโดดเดนของสมองมนษยแตละคนวาเอยงไปดานของ Limbic (สมอง ความคด ความเขาใจ) หรอโนมเอยงไปทางดานของ Limbic (อารมณ ญาณหยงรทนททนใด) น าไปสความเชอวาสมองของมนษยแตละคนจะมดานใดดานหนงทเดนกวาดานอน (Brain Dominance) (วระวฒน ปนนตามย. 2551 : ไมมเลขหนา) โกแมน (Goleman, D. 1998 : ไมมเลขหนา) เชอวาการสอนบคคลใหมความสามารถดานอารมณ (Emortional Intellingence Competencies) นนตางจากการสอนทกษะดานสมอง (IQ) หรอเทคนคทางวชาชพใด ๆ ซงจะเรยนรไดเรว โดยใชสมองสวน ของ Neocortex (เหตผล/ตรรกะ) การรจกเชอมโยง คดท าความเขาใจเกยวกบขอมลทไดรบ แตในเรองของ EQ เปนการเรยนรทแตกตางกนทกษะทางอารมณนนเกยวของกบนสยการคด การรสกซงคนจะสะสมตอเนอง มานาน การทจะพฒนาไดจะตองลบพฤตกรรมหรอนสยไมดเสยกอน แลวจงเรยนรพฤตกรรมทพงประสงคเขาแทนซงตองใชเวลาในการฝกฝนโดยประสบการณและการมแรงจงใจทดตอการปรบปรงเปลยนแปลงซงเปนหนาทส าคญของ Emotional โดยเฉพาะ Amygdata ซงเชอวาเปนศนยกลางของความจ าทเกยวของกบอารมณ และปฏกรยาตาง ๆ ทเกยวกบอารมณ การรบรอารมณทน าไปสการตอบสนองทจะส หรอถอย หนาทของสมอง ภายในสมอง มเนอทส าหรบบนทกจดจ าขอมลไวในสวนตาง ๆ แลวน าออกมาใชทหลง คลายกบคอมพวเตอรทเกบไฟลขอมลแยกไว สมองแบงสวนกนท าหนาทเกบรบกลน เกบรบระยะมต เกบภาพ เกบเสยง เกบประสาทสมผสเปนตน ดงภาพประกอบ 5

32

ภาพประกอบ 5 ภาพแสดงต าแหนงทท าหนาทตาง ๆ ในสมอง สรปไดวา สมองของคนเราม 3 ชน ชนในสดเรยกวา Limbic System ทม Amygdata เปนศนยกลางการรบรการตอบสนองตออารมณโกรธ กลวของมนษย เปนบรเวณทเกดอารมณทสงผลตอการท างานของสมองชนนอกสด ทเรยกวา Neocortex หรอ Cerebral System ท าหนาทคดรบร พดวางแผนท าใหมนษยแตกตางจากสตวประเภทอน ๆ แตในเรอง EQ เปนการเรยนรทแตกตางกน ทกษะทางอารมณนนเกยวของกบนสยการคด การรสกซงคนจะสะสมตอเนองมานาน การทจะพฒนาไดจะตองลบพฤตกรรมหรอนสยไมดเสยกอน แลวจงเรยนรพฤตกรรมทพงประสงคเขาแทน ซงตองใชเวลาในการฝกฝนโดยประสบการณและการมแรงจงใจทดตอการปรบปรงเปลยนแปลง 5. แนวคดของความฉลาดทางอารมณ (EQ) สตรนเบอรก (Sternberg. 1996 : 127-147) ไดเสนอแนวคดของ EQ ในแงของความฉลาดในลกษณะดงน (วระวฒน ปนนตามย. 2551 : ไมมเลขหนา) 1. การคดเพอแกปญหา (Analytical Thinking) มวงจรเปน 6 ขน คอ การตระหนกรปญหาการนยามปญหา พฒนากลยทธในการแกปญหาแสดงใหเหนขอมลเกยวกบปญหาจดสรรทรพยากรในการแกปญหาอยางมประสทธภาพ ตรวจ และประเมนผลการแกปญหา นอกจากนนยงสามารถกระตนตนเองในการแกปญหาใหเผชญหนากบปญหา วเคราะหปญหาดวยความระมดระวง และใชกลยทธทสรางสรรคในการหาทางแกปญหานน

33

2. ความฉลาดในทางสรางสรรค (Creative Intelligence) มความกระตอรอรนในการแสวงหาและการสรางโครงสราง แมแบบ มสมมตฐานของค าถาม และกระตนคนอน ๆ ใหตอบค าถามแสวงหาความคดรเรมสรางสรรค มความกระตอรอรนในการแกปญหาและทบทวนปญหา และชวยคนอน ๆ ดวย อดทนตอความไมแนใจ เขาใจปญหา เผชญหนากบปญหามความตองการทจะพฒนาตระหนกถงความส าคญของความเหมาะสมระหวางบคคลกบสงแวดลอม 3. ความฉลาดในการน าความรมาประยกต (Practical Intelligence) ใชในโลกของความเปนจรงเปนความสามารถในการน ากลยทธตาง ๆ มาใชในการแกไขปญหาในชวตจรงได ในลกษณะทง 3 ดานน สตรนเบอรก (Sternberg) กลาววา เฉพาะในดานท 1 คอ การคดเพอแกปญหาทแบบวด IQ ใหความส าคญในการวด แตส าหรบ EQ จะตองมทง 3 ดาน ซงมความเกยวของกนอยางไรกตามมผใหความเหนวา EQ จะมความเกยวของกบดานท 2 และดานท 3 คอ ความฉลาดในทางสรางสรรค และความฉลาดในทางการน าความรมาประยกต ซาปโร (Shapiro. LE. 1997 : Unpaged) ไดน าแนวความคดของนกจตวทยา สโลเวย (Salovey) แหงมหาวทยาลยเยล และเมเยอร (Mayer) แหงมหาวทยาลยนวแฮมเชยร เกยวกบ EQ มาเขยนหนงสอเกยวกบวธการอบรมเลยงดบตรใหม EQ สงซงเปนการแนะน าพอแมใหเลยงดบตร สงเสรมพฒนาการความฉลาดทางอารมณอนจะน าไปสความส าเรจในชวต ซงชาปโร ไดสรปไวดงน (วระวฒน ปนนตามย. 2551 : ไมมเลขหนา) 1. การเอาใจเขามาใสใจเรา (Empathy) 2. การแสดงอารมณรวมกบการเขาใจความรสก (Expressing and Understanding Fellings) 3. การควบคมตนเองได (Controlling One’ s Temper) 4. มความมนใจในตนเอง มอสรภาพในการคด (Independence) 5. มความสามารถในการปรบตว (Adaptability) 6. ท าดเสมอตนเสมอปลาย (Being Well-Liked) 7. การแกไขความขดแยงระหวางบคคล (Interpersonal Problem Solving) 8. มความอดทน มนคง (Pesistence) 9. แสดงความเปนมตร (Friendiness) 10. มใจเมตตา (Kindness) 11. มความนบถอตนเองและผอน โกแมน (Goleman. 1998 : Unpaged) ไดเสนอกรอบแนวคดและโมเดลความฉลาดทางอารมณเกยวกบสมรรถนะดานเชาวอารมณ (The Emotional Competence Frame-work) ไว 5 องคประกอบ ดงน (วระวฒน ปนนตามย. 2551 : 83 -87)

34

1. การตระหนกรอารมณของตนเอง (Self - Awareness) คอ การทบคคลรวาตนรสกอยางไรในขณะนน สามารถบอกความรสกของตนเองไดอยางถกตองและเปดเผย รวาเกดอารมณของตนเองมสาเหตมาจากสงใด และจะมผลตอตนเองผอนและการปฏบตงานอยางไร สาเหตความวตกกงวลความคบของใจ มสตอยตลอดเวลา รจดเดนจดดอยของตนเอง มความมนใจในตวเอง สามารถตดสนคณคาของสงตาง ๆ ไดอยางมนใจ 2. การจดการกบอารมณของตนเอง (Self - Regulation) คอ ความสามารถในการควบคมอารมณและแรงกระตนไดอยางเหมาะสม สามารถคดอยางมเหตผล ยอมรบและกาวทนตอการเปลยนแปลงตาง ๆ ใชค าพดอยางระวงเหมาะสมกบสถานการณตาง ๆ ยอมรบความลมเหลวและหาทางออกไดอยางสมเหตสมผล 3. การจงใจตนเอง (Motivation) คอ การใชพลงความรสกภายในเพอเปนสงกระตนเตอนใหตนท ากจกรรมตาง ๆ เพอไปสเปาหมายทตงไว โดยไมค านงถงสงจงใจภายนอก เชน เงนหรอสงตอบแทนอน ๆ มความพอใจทจะปรบปรงงานใหดขนกวาเดม สามารถสรางทางเลอกใหม ในการท างานทจะสามารถน าไปสเปาหมายทด มองโลกในแงด ไมทอถอยตออปสรรคและความลมเหลว 4. การเขาใจความรสกของผอน (Empathy) คอ ความรบรถงความรสก ความตองการของผอน สามารถรบร สนใจเขาใจในแงคดทรรศนะของผทอยรอบขางตดสนใจท าสงใดโดยค านงถงความรสกของผอนไมใชความคดของตนเปนหลก 5. การมทกษะทางสงคม (Social Skill) คอ ความสามารถในการสรางความสมพนธกบบคคลอนสามารถเปนมตรกบบคคลไดทกประเภท มความสามารถในการพดโนมนาว ชกจงใหผอนคลอยตามกบสงทเปนประโยชนตอสวนรวม เสรมสรางความรวมมอในการท างานและความสามคคในหมคณะ สามารถท าใหผทอยรอบขางมความสข บารออน (บวสร วฒศก ดชยกล . 2546 : 21-22 ; อางองจาก Bar – on. 1992 : Unpaged) ไดเสนอแนวคดเกยวกบองคประกอบของเชาวปญญาทางอารมณโดยแบงออกเปน 5 ดาน 15 คณลกษณะทส าคญ ดงน

1. ความสามารถภายในตน ซงเปนความสามารถทมองคประกอบยอยดงตอไปน 1.1 ความสามารถในการเขาใจภาวะอารมณของตน 1.2 มความกลาทจะแสดงความคดเหนและความรสกของตน 1.3 การตระหนกรงานคอ มสต 2. ทกษะดานมนษยสมพนธ ไดแก 2.1 ความสามารถในการสรางความสมพนธทดกบผอน

35

2.2 มน าใจ เอออาทร หวงใยผอน (Concern) 2.3 ตระหนกรเทาทน ในความรสกนกคดของผอน 3. ความสามารถในการปรบตว ประกอบดวย 3.1 ความสามารถในการตรวจสอบความรสกของตน 3.2 เขาใจในสถานการณตาง ๆ และสามารถตความไดอยางถกตอง 3.3 มความยดหยนในความคดและความรสกของตนเปนอยางด 3.4 มความสามารถในการแกไขปญหาและสถานการณเฉพาะหนาไดเปนอยางด 4. มยทธวธในการจดการกบความเครยด ประกอบดวย 4.1 การจดการกบความเครยด บรหารความเครยด 4.2 ควบคมอารมณไดอยางด แสดงออกไดอยางเหมาะสม 5. การจงใจตนเองและสภาวะทางอารมณ ไดแก 5.1 การมองโลกในแงด 5.2 การแสดงออกและมความรสกทเปนสขทสามารถสงเกตเหนได 5.3 สรางความสนกสนานใหเกดแกตนเองและผอน Cooper & Sawaf (วระว ฒน ปนนตามย . 2551 : 89 ; อางองมาจาก Cooper & Sawaf. 1997 : Unpaged) ไดเสนอรปแบบ Map ตามแนวคดของ Cooper & Sawaf (1997 : Unpaged) ของความฉลาดทางอารมณวา มหลกส าคญ 4 ประการ ดงน 1. ความรอบรทางอารมณ (Emotional Literacy) คอ รจกอารมณตนเอง รเทาทนวาอารมณของตนผนแปรเชนไร ซงจะเปนตวทท าใหเกดการควบคมตนเอง มความเชอมนในตนเอง 2. ความเหมาะสมทางอารมณ (Emotional Fitness) คอ ปรบอารมณของตนได อยางยดหยน รกาลเทศะ แมเผชญความล าบากใจ 3. ความลกซงทางอารมณ (Emotional Depth) คอ ระดบความลกซงของอารมณทเออตอการพฒนา เปนแนวทางทจะปรบชวตและการงานใหเขากบศกยภาพและเปาหมายของตนเอง 4. ความไปกนไดทางอารมณ (Emotional Alchemy) คอ ความสามารถในการใชอารมณเพอความคดสรางสรรคและสมรรถภาพทจะเผชญปญหาและความกดดน

36

ภาพประกอบ 6 แสดง EQ Map ตามแนวคดของ Cooper & Sawaf

จากภาพประกอบ 6 แสดงใหเหนวา ความฉลาดทางอารมณ ตามแนวคดของ Cooper & Sawaf (1997 : Unpaged) มหลกส าคญ 4 ประการ ไดแก ความรอบรทางอารมณ ความเหมาะสมทางอารมณ ความลกซงทางอารมณ และความไปกนไดทางอารมณ ในป 1997 เมเยอร และสโลเวย (วระวฒน ปนนตามย. 2551 : 75 -79 ; อางองมาจาก Mayer, J. D & Salovey, P. 1997 : Unpaged) ไดเสนอโมเดลทปรบใหมโดยเสนอวาเชาวปญญาทางอารมณประกอบดวย 4 ขนตอน ดงน

1. การรบร (Perception) การประเมน (Appraisal) การแสดงออก (Expression) ซงอารมณประกอบดวย 1.1 ความสามารถในการบอกอารมณและความรสกของตนเองได 1.2 ความสามารถในการระบอารมณของผอนได โดยดจากการอานงานออกแบบ งานศลป ภาษาเสยง พฤตกรรมและรปภาพตาง ๆ 1.3 ความสามารถในการแสดงงอารมณไดอยางถกตองเหมาะสม แสดงความตองการไดสอดคลองกบความรสก 1.4 ความสามารถในการจ าแนกความรสกตาง ๆ ทตรงขามไดอยางวา ถกหรอผดจรงหรอไมจรง

37

2. การใชอ ารมณ เ ก อหนนความคด (Emotional Facilitation of Thinking) ประกอบดวย 2.1 การใชอารมณในการจดล าดบความคดโดยชน าใหเหนความส าคญ กอน –หลง 2.2 การใชอารมณเปนประโยชนในการสงเสรมและเกอหนนตอการตดสนใจและจดจ าความรสกตาง ๆ ได 2.3 การใชอารมณทเปลยนไปท าใหเกดมมมองทกวางหลากหลายมากขน จากการมองสงตางๆ ในแงดเกนไป ไปสการมองในดานอนๆ ดวย 2.4 การเกดภาวะอารมณทหลากหลายท าใหสามารถมองเหนแนวทางในการแกปญหาความรสก ท าใหเกดความคดอยางสรางสรรคและมเหตผล 3. การเขาใจ วเคราะหและการใชความรสกเกยวกบอารมณทเกดขน ประกอบดวย 3.1 ความสามารถในการระบอารมณ และสามารถเหนความสมพนธระหวางอารมณและการใชถอยค าทเหมาะสม 3.2 ความสามารถในการตความหมายของอารมณทเกดขน สบเนองมาจากอารมณอกอารมณหนง เชน ความเสยใจเนองมาจากความสญเสยสงใดสงหนง 3.3 ความสามารถในการเขาใจความรสกทซบซอนทเกดขนในเวลาเดยวกน 3.4 ความสามารถในการเขาใจความเปลยนแปลงทางอารมณ เชน เปลยนจากความโกรธมาเปนความพอใจ หรอจากความโกรธมาเปนความละอาย 4. การคดใครครวญและการควบคมอารมณของตน เพอพฒนาความงอกงามดานสตปญญา และอารมณซงถอวาเปนกระบวนการทสงสด ประกอบดวย 4.1 ความสามารถในการเปดใจกวางยอมรบตอความรสกทดและไมดทเกดขนได 4.2 ความสามารถในการปลดปลอยตนเองจากสภาวะอารมณ โดยพจารณาจากขอมลและประโยชนทจะไดรบ 4.3 ความสามารถในการพจารณาภาวะอารมณตาง ๆ ทเกยวกบตนเองและผอนรวาความรสกและอารมณเหลานน มความชดเจน มเหตผล เปนปกต และสงผลตอตนเองและผอนอยางไร 4.4 ความสามารถในการจดการกบอารมณของตนเองและของผอนได สามารถลดควบคมอารมณไมด และแสดงออกซงอารมณทดไดอยางเหมาะสมไมบดเบอนหรอแสดงออกเกนความจรง สรปไดวา แนวคดของความฉลาดทางอารมณสามารถ แบงออกไดเปน 2 สวนใหญ ๆ คอ ความฉลาดทางอารมณในสวนทเกยวกบตนเอง เพอพฒนาตนเองและความฉลาดทางอารมณในสวนทเกยวของกบผอน เพอพฒนาความสมพนธกบผอน การคดเพอแกปญหา การมความฉลาด

38

ในทางความคดสรางสรรค และความฉลาดในทางการน าความรมาประยกตใช การเอาใจเขามาใสใจเรา การมทกษะในสงคม ใหความรวมมอในการท างานและความสามคคในหมคณะสามารถท าใหผ ทอยรอบขางและตนเองมความสข 6. องคประกอบของความฉลาดทางอารมณ (EQ) สโล เวยและ เม เยอ ร (Goleman. 1995 : 43 ; Citing Salovey, P. and Mayer, J.D.1990 : Unpaged) ไดเสนอองคประกอบของความฉลาดทางอารมณ เปนประเดนหลกไว 5 ประการ คอ (วระวฒน ปนนตามย. 2551 : ไมมเลขหนา) 1. การตระหนกรตนเอง (Knowing One ’s Emotional หรอ Self - Awareness)หมายถง การรบรและเขาใจ ความรสก ความคด และอารมณของตนตามความเปนจรงและสามารถควบคมความรสกได 2. ขนบรหารจดการอารมณ (Managing Emotion) หมายถง ความสามารถในการบรหารจดการกบอารมณของตนเองได อยางเหมาะสมกบเหตการณ เพอไมใหเกดความเครยด มเทคนคการคลายเครยด สลดความวตกจรตรนแรงไดอยางรวดเรวไมฉนเฉยวงายท าใหอารมณขนมวหายไปไดโดยเรว 3. ขนสามารถรบรอารมณของผอนได (Recognizing Emotion in other) หมายถงการรบรอารมณและความตองการของผอนเหนอกเหนใจเอาใจเขามาใสใจเรา และสามารถแสดงออกไดอยางเหมาะสม 4. ขนสรางแรงจงใจทดใหแกตนเองได (Motivating Oneself) หมายถง ความสามารถจงใจตนเองควบคมความตองการจากแรงกระตนไดอยางเหมาะสมสามารถคอยสนองตอบความตองการได เพอบรรลเปาหมายทดกวา มองโลกในแงดสามารถจงใจและใหก าลงใจตนเองได 5. ความสามารถในการจดการความสมพนธกบผ อน (Handling Relationship) หมายถง ความสามารถสรางความสมพนธจากคนรอบขางได มมนษยสมพนธด การเนอร โฮเวอรด (Gardner, Howard. 1993 : 13 - 25) ไดจ าแนกเชาวปญญาทางอารมณเปน 2 ดาน คอ 1. ดานความสมพนธกบผอน (Interpersonal Intelligence) เปนความสามารถในการรบรอารมณและตอบสนองความตองการของผอนไดอยางเหมาะสม 2. ดานการรจกตนเอง (Intrapersonal Intelligence) เปนความสามรถในการรบรอารมณของตนเอง และสามารถแยกแยะอารมณและความรสก ตลอดจนจดการกบอารมณของตนเองไดอยางเหมาะสม คเปอร และซาวาฟ (Cooper and Sawaf. 1997 : Unpaged) ไดเสนอโครงสรางเชาวนปญญาทางอารมณไว เพอสะดวกแกการวดทเรยกวา แบบทดสอบการประมาณ เชาวนปญญา

39

ทางอารมณ (Mapping Your Emotional : EQ Map) ซ งประกอบดวยองคประกอบหลก 4 องคประกอบดงตอไปน (วระวฒน ปนนตามย. 2551 : 88 -89) 1. ความรอบรในอารมณ (Emotional Literacy) รจกอารมณของตนเอง รและไหวเทาทนวาอารมณของตนผนแปรไปเชนไร ประกอบดวย 1.1 ความซอสตยในอารมณ (Emotional Honesty) คอ รบรอารมณตรงตามทเปน 1.2 การสรางพลงอารมณ (Emotional Energy) รวบรวมอารมณใหเกดพลงสรางสรรค 1.3 ตระหนกรในอารมณ (Awareness) 1.4 รบผลยอนกลบของอารมณ (Feedback) 1.5 หย งรดวยตนเอง (Intuition) 1.6 รบผดชอบ (Responsibility) 1.7 สรางสมพนธเชอมโยง (Connection) 2. ความเหมาะสมทางอารมณ (Emotional Fitness) ปรบวางอารมณของตนไดอยางยดหยน รกาลเทศะแมเผชญความล าบาก ประกอบดวย 2.1 สรางความเชอถอไดใหเกดแกตน (Authenticity) 2.2 มความเชอถอ ศรทธา และมความยดหยน 2.3 สรางสรรคอยตลอดเวลา ไมพอใจทจะอยกบท 2.4 ความสามารถทกลบสสภาพปกต และเดนหนา 3. ความลกซงทางอารมณ (Emotional Depth) ระดบ ความลกซงของอารมณทเออตอการพฒนา ประกอบดวย 3.1 ความผกพนในงาน รรบผดชอบและมสต 3.2 มเปาหมายและศกยภาพทโดดเดน 3.3 มความซอตรง (Integrity) ท างานอยางซอสตยและยดหลกจรยธรรม รกษามาตรฐานสวนบคคลท าตามทพด รกษาค าพด ยอมรบขอผดพลาดทตนกระท าอยางเปดเผย 4. ความผนแปรทางอารมณ (Emotional Alchemy) ความสามารถในการใชอารมณเพอความคดสรางสรรค ประกอบดวย 4.1 การแสดงออกดานการหยงร 4.2 สามารถคดใครครวญ 4.3 การเลงเหนโอกาส 4.4 การสรางอนาคต

40

Salovey & Mayer (1990 : Unpaged) ไดเสนอองคประกอบของความฉลาดทางอารมณเปนประเดนหลก ๆ 5 ประการ คอ 1. ดานการรจกทางอารมณ หมายถง การตระหนกรตนเองเปนการรบรและเขาใจความรสก ความคด และอารมณของตนตามความเปนจรงและสามารถควบคมความรสกได 2. ดานการจดการอารมณตนเอง คอ มความสามารถในการบรหารจดการอารมณของตนเองไดอยางเหมาะสมตามสถานการณ เพอไมใหเกดความเครยด มเทคนคในการคลายเครยดสลดความวตกจรตรนแรงไดอยางรวดเรวไมฉนเฉยวงาย ท าใหอารมณขนมวหายไปโดยเรว 3. ดานการสรางแรงจงใจใหตนเอง คอ สามารถจงใจตนเอง ควบคมความตองการจากแรงกระตนไดอยางเหมาะสม สามารถรอคอยการสนองตอบความตองการได เพอบรรลเปาหมายทดกวา มองโลกในแงด สามารถจงใจและใหก าลงใจตนเองได 4. ดานการรจกอารมณ คอ การรบรอารมณและความตองการของผอน เหนอกเหนใจเอาใจเขามาใสใจเรา และสามารถแสดงออกไดอยางเหมาะสม 5. ดานการสรางมนษยสมพนธ คอ สามารถสรางความสมพนธกบคนรอบขางไดมมนษยสมพนธด ทศพร ประเสรฐสข (2543 : 29-30) ไดสรปองคประกอบของเชาวนปญญาทางอารมณ ตามแนวคดของสโลเวย และเมเยอร และของโกแมน ได 5 องคประกอบใหญดงตอไปน 1. การตระหนกรในตนเอง (Self – Awareness หรอ Knowing One’ Emotional) เปนความสามารถทจะรบรและเขาใจความรสก ความคดและอารมณของตนเองไดตามความเปนจรงสามารถประเมนตนเองไดอยางชดเจนตรงไปตรงมา มความเชอมน รจกจดเดนจดดอยของตนเปนคนซอตรงพดแลวรกษาค าพด มจรรยาบรรณ มสต เขาใจตน 2. การบรหารจดการกบอารมณของตน (Managing Emotion) หรออาจเรยกวา การก าหนดตนเอง (Self - Regulation) เปนความสามารถทจะจดการกบอารมณตาง ๆ ทเกดขนไดอยางเหมาะสมประกอบดวยความสามารถในการควบคมตนเอง (Self - Control) เปนคนทนาไววางใจได (Trustworthiness) มคณธรรม (Conscientiousness) มความสามารถในการปรบตว (Adaptability) และมความสามารถในการสรางแนวคดใหม ๆ ทเปนประโยชนตอการด าเนนชวต 3. การจงใจตนเอง (Motivation Oneself) เปนความสามารถทจะจงใจตนเอง ทเรยกวา แรงจงใจใฝสมฤทธ (Achievement Motive) แรงจงใจใฝสมพนธ (Affiliation Motive) มองโลกในแงด สามารถน าอารมณและความรสกของตนเองมาสรางพลงในการกระท าสงตาง ๆ และเปนพลงในการใหก าลงใจตนเองในการคดและกระท าอยางสรางสรรค

41

4. การรจกสงเกตความรสกของผอน (Recognizing Emotional in Others) หมายถง ความสามารถทจะเขาใจความรสกของผอน มความเหนอกเหนใจ เอาใจเขามาใสใจเรา มจตใจใหบรการ สามารถแสดงออกทางอารมณไดอยางเหมาะสม 5. การด าเนนการดานความสมพนธกบผอน (Handling Relationships) ซงมลกษณะทเปนทกษะทางสงคม (Social Skills) เปนความสามารถทจะรเทาทนอารมณของผอนเปนทกษะทางสงคมทจะสมพนธทดกบผอน อนจะสงผลใหเกดความเปนผน า ความสามารถลกษณะนจะประกอบไปดวยการสอความทด (Communication) การรบรหารความขดแยง (Conflict Management) Goleman (เมตตา สงหกระโจม. 2545 ; อางองมาจาก Goleman. 1998 : Unpaged) ไดเสนอองคประกอบของฉลาดทางอารมณ (The Emotional Competence Framework) แบงเปน 2 สวน ดงตาราง 3 ตาราง 3 แสดงองคประกอบของความฉลาดทางอารมณ ตามแนวคดของ Goleman องคประกอบของความฉลาดทางอารมณ องคประกอบยอย สวนท 1 ความสามารถสวนบคคล (Personal Competence) จดการ อารมณของตนเองได 1. การตระหนกรในตนเอง (Self -Awareness)

1.1 การตระหนกรดานอารมณ (Emotional- Awareness) รในอารมณและผลทตามมา 1.2 การประเมนตนเองตรงตามความเปนจรง (Accurate Self-Assessment)รจดเดน จดดอย 1.3 การมนใจในตนเอง รสกมนใจในคณคาและ ความสามารถในตนเอง

2. การมวนยในการควบคมตนเอง (Self -Awareness)

2.1 การควบคมตนเอง(Self-Control) ดแลอารมณทยงเหยง และควบคมแรงกระตนได 2.2 ความนาไววางใจ(Trustworthiness) ซอสตยและม อารมณสมบรณเปนทยอมรบ 2.3 การมจตส านก (Conscientiousness) ความรบผดชอบ ตอการกระท าของตน 2.4 การปรบตวได (Adaptability) ยดหยนในการควบคม เปลยนแปลง 2.5 การเปดรบสงใหม ๆ (Innovation) ใจกวางกบแนวคด แนวทางหรอขอมลใหม

42

ตาราง 3 (ตอ) องคประกอบของความฉลาดทาง อารมณ องคประกอบยอย

3. การสรางแรงจงใจในตนเอง (Self -Motivation)

3.1 มแรงจงใจใฝสมฤทธ (Achievement Drive) ตอสเพอพฒนาใหไดมาตรฐานทด 3.2 การยดมนในขอตกลง (Commitment) ยดมนกบ เปาหมายของกลมและองคการ 3.3 มความคดรเ รม (Initiative) พรอมทจะท าตามโอกาสทเหมาะสม 3.4 การมองโลกในแงด (Optimism) เพยรพยายามส เปาหมายแมจะมอปสรรคหรอพายแพ

สวนท 2 ความสามารถทางสงคม (Social Competence) สราง สมพนธกบผอน 4. การเขาใจ รบรความรสกและ ความตองการของผอน(Empathy)

4.1 การเขาใจผอน (Understanding Others) รถง ความรสก การรบรขอกงวลใจของผอน 4.2 การพฒนาผอน (Developing Others) รถงความ ตองการทจะพฒนาสงเสรมผอนการมจตมงบรการ (Service Orientation) คาดหมายรบร ตอบสนองผรบบรการ 4.4 การพจารณาทางเลอกทหลากหลาย (Leveraging Diversity) เลงเหนโอกาสทเปนไปได

43

ตาราง 3 (ตอ) องคประกอบของความฉลาดทาง อารมณ องคประกอบยอย

5. ทกษะทางสงคม (Social Skills)

5.1 มอ านาจโนมนาวผอน (Influence) มกลวธโนมนาวผอนไดอยางมประสทธภาพ 5.2 การ สอความหมาย (Communication) ฟ งและสอสารไดอยางเปดเผยชดแจน 5.3 การจดการกบความขดแยง (Conflict management) แกไขความไมลงรอยกน 5.4 มความเปนผน า (Leadership) ผลกดนและแนะน า บคคล และกลมได 5.5 การกระตนใหเกดการเปลยนแปลง (Change Management) รเรมจดการกบความเปลยนแปลง 5.6 การสรางสายสมพนธ (Building Bonds) รกษาสงทเปนประโยชนตอสมพนธภาพ 5.7 การสรางความรวมมอรวมใจ (Collaboration and Cooperation) งานสเปาหมาย การท างานเปนทม (Team Capabilitles) สรางพลงกลมเพอสเปาหมายของกลม

จากตาราง 3 แสดงใหเหนวา องคประกอบ ของความฉลาดทางอารมณ ตามแนวคดของ Goleman (เมตตา สงหกระโจม. 2545 ; อางองจาก Goleman. 1998 : Unpaged) ไดแบงออกเปน 2 สวน คอ สวนท 1 เปนความสามารถสวนบคคลในการจดการอารมณของตนเอง ซงประกอบดวย 3 องคประกอบ คอ การตระหนกรในตนเอง การมวนยในการควบคมตนเอง และการสรางแรงจงใจในตนเอง สวนท 2 เปนความสามารถทางสงคม ซงประกอบดวย 2 องคประกอบคอ การเขาใจรบรความรสกและความตองการของผอน (Empathy) และทกษะทางสงคม (Social Skills) กรมสขภาพจต (2546 : 13) ไดแบงองคประกอบของความฉลาดทางอารมณเปน 3 ดาน คอ ดานด ดานเกง และดานสข ซงประกอบดวยความสามารถตาง ๆ ดงตอไปน

1. ดานด คอ ความพรอมทางอารมณทจะอยรวมกบผอน โดยประเมนจากการรจกอารมณการมน าใจ และการรวาอะไรถกอะไรผด

44

1.1 การรจกอารมณ เมอเดกมอารมณเกดขน เชน โกรธ โมโห ผใหญควรชวยใหเดกรจกอารมณของตนเองอนเปนพนฐานของการควบคมอารมณไดในอนาคต โดยไมต าหนเดก แตควรแสดงทาททเขาใจ เชน โอบกอดเดก จะท าใหเดกรสกผอนคลาย และผใหญควรถามเพอเปนการใหเดกทบทวนอารมณของตนเอง เชน “หนรตวหรอเปลาวาก าลงโกรธ” “หนรสกวาใครๆ กพากนรกนองมากกวาหนใชไหม” 1.2 มน าใจ ผใหญควรสอนใหเดกรจกแบงปนสงของใหคนอน หรอกลาวชม เมอเดกชวยเหลอผอนท าสงใดสงหนงทงนเพอประโยชนของตวเดกเองและการอยรวมกบคนอน 1.3 รวาอะไรถกอะไรผด เมอเดกท าผด เชน เดนชนผอนโดยไมไดตงใจควรสอนเดกใหรจกกลาวค าขอโทษเพราะการเดนชนผอนอาจจะท าใหเขาเจบหรอไมพอใจไดการขอโทษท าใหผอนไมถอโทษโกรธเดก

2. ดานเกง คอ ความพรอมทจะพฒนาตนไปสความส าเรจ โดยประเมนจากความกระตอรอรน/สนใจใฝร การปรบตวตอการเปลยนแปลง และการกลาพดกลาบอก 2.1 กระตอรอรน/สนใจใฝร ผใหญควรมทาทสนใจเมอเดกมขอสงสยหรอซกถาม เพราะเดกวยนมกมความสนใจ อยากรอยากเหนสงแปลกใหมรอบตว นอกจากน ผใหญควรสงเสรมใหเดกรจกวธคนหาค าตอบอยางงายทสอดคลองกบวยของเดก 2.2 ปรบตวตอการเปลยนแปลง เมอมการเปลยนแปลงเดกมกจะเกดความหวนไหว ดงนน ผใหญควรปลอบใจ ใหความมนใจเดกเพอใหเดกรสกอบอนใจและปรบตวไดนอกจากน ผใหญควรใหเดกไดพบปะคนอน ๆ นอกบานบาง เชน พาไปเทยวบานญาต บานเพอนหรอเลนกบเพอนนอกบาน ซงจะท าใหเดกไดเรยนรเกยวกบการอยรวมกบคนอนหรอสงแวดลอมรอบตว 2.3 กลาพดกลาบอก เมอเดกบอกความรสก หรอแสดงความคดเหน ผใหญควรรบฟงดวยความสนใจ และถามเหตผล ทาทของผใหญจะเปนการสนบสนนใหเดกมความมนใจในตนเอง และผใหญกจะเขาใจเดกมากขนดวย 3. ดานสขคอ ความพรอมทางอารมณทท าใหเกดความสข โดยประเมนจากการมความพอใจ ความอบอนใจ และความสนกสนานราเรง 3.1 มความพอใจ ผใหญควรสนบสนนใหเดกท าอะไรดวยตนเองหรอแสดงความสามารถเฉพาะตว เมอเดกท าไดผใหญควรกลาวชมเชย จะท าใหเดกเกดความภมใจและมความสข 3.2 อบอนใจ เดกทกคนตองการใหผใหญอยใกลชด คอยปกปองและใหก าลงใจ โดยเฉพาะเวลาเดกเรมท าอะไรดวยตนเองเปนครงแรก เพราะจะท าใหเดกรสกอบอนใจ ไมกงวล มความมนคงทางอารมณ และกลาทจะท าสงตาง ๆ ดวยตนเองในระยะตอไป

45

3.3 สนกสนานราเรง ผใหญควรเปดโอกาสใหเดกไดเลน หรอรวมสนกสนานเฮฮากบเพอนเพราะเปนสงทจ าเปนตอชวตเดก ทงนพอแมอาจจะมสวนชวยกระตนโดยการรวมกจกรรมกบเดก สงเหลานจะเปนการฝกใหเดกเปนคนอารมณด และเปนการชวยผอนคลายอารมณทขนมวทงหลายไดเปนอยางด ส าหรบเดกทมทาทางหงอยเหงาผใหญไมควรละเลย แตควรสนบสนนใหเดกรวมในกจกรรมทสนกสนานกบผอนนอกจากแนวทางการพฒนาความฉลาดทางอารมณทกลาวมาแลว ดงตาราง 4

ตาราง 4 แสดงองคประกอบของความฉลาดทางอารมณ

องคประกอบของความฉลาดทางอารมณ องคประกอบยอย

ดานด

1.1 การรจกอารมณ 1.2 การมน าใจ 1.3 การรวาอะไรถกอะไรผด

ดานเกง

2.1 ความกระตอรอรน/ความสนใจ 2.2 การปรบตวตอการเปลยนแปลง 2.3 การกลาพดกลาบอก

ดานสข

3.1 การมความพอใจ 3.2 ความอบอน 3.3 ความสนกสนาน

จากการศกษาเกยวกบองคประกอบของความฉลาดทางอารมณทหลากหลายดงกลาวขางตน ผศกษา สามารถสรปเนอหาองคประกอบของความฉลาดทางอารมณ ออกเปน 2 สวน ดงตอไปน 1. ความฉลาดทางอารมณทเกยวกบการพฒนาตนเอง ไดแก การตระหนกร ควบคมและจดการกบอารมณตนเอง การสรางแรงจงใจใหกบตนเอง มความภาคภมใจในตนเองตระหนกรถงคณคาและความสามารถของตน มองโลกในแงด พงพอใจในสงทตนมอยและรจกวธเสรมสรางความสขใหกบตนเอง รวมถงมความสามารถในการตดสนใจและแกปญหา และสามารถปรบตวยอมรบกบความเปลยนแปลงทเกดขนได 2. ความฉลาดทางอารมณทเกยวของกบสมพนธภาพระหวางตนเองกบผอน ไดแก การมสมพนธภาพทางสงคม สามารถเขากบผอนได มความเขาใจ รบรอารมณ ความรสกและความตองการของผอน รจกการท างานเปนทม รบฟงความคดเหนของผอน และมความรบผดชอบทงตอตนเองและสวนรวม

46

ในการศกษาคนควาครงน ไดน าแนวคดและองคประกอบของความฉลาดทางอารมณของ กรมสขภาพจต (2546 : ไมมเลขหนา) มาเปนแนวทางในการศกษา เนองจากองคประกอบของความฉลาดทางอารมณของกรมสขภาพจต มเนอหา ครอบคลมทงในสวนของความฉลาดทางอารมณทเกยวของกบการพฒนาตนเอง และในสวนของความฉลาดทางอารมณทเกยวของกบสมพนธภาพระหวางตนเองกบผอน ซงสอดคลองกบสงคมและวฒนธรรมไทย 7. คณลกษณะของผมความฉลาดทางอารมณ จากการศกษาเอกสารทเกยวของ พบวา คณลกษณะของความฉลาดทางอารมณไวหลายทานดวยกน เชน ดงจะแสดงรายละเอยดตามแนวคดของแตละทานในตารางตอไปน Wagner & Stemberg (ศภลกษณ สรางนานอก . 2545 ; อางองมาจาก Wagner & Stemberg. 1985 : Unpaged) เสนอวา พฤตกรรมของผทชาญฉลาดดาน “Practical Intelligence” คอ มความเฉลยวฉลาด มไหวพรบ รจกคด ใหกบการปฏบตงานจรง ทจะเออตอความส าเรจในวชาชพ ดงตาราง 5

ตาราง 5 แสดงคณลกษณะของความฉลาดทางอารมณตามแนวคดของ Wagner & Stemberg คณลกษณะของความฉลาดทาง อารมณ

คณลกษณะยอย

1. การครองตน (Managing Self)

1.1 ความสามารถในการบรหารจดการตนเอง 1.2 ชน าตนเองใหมงสผลสมฤทธ 1.3 การสรางแรงจงใจทดใหแกตนเอง 1.4 รขดความสามารถและศกยภาพของตนเองด

2. การครองคน (Managing Others)

2.1 ทกษะความรในการบรหารผใตบงคบบญชา 2.2 ความสมพนธทางสงคม 2.3 ความสามารถเขากบผอนได 2.4 มอบหมายงานตรงกบความสามารถของผปฏบต 2.5 ใหรางวลตามผลงานทปฏบต

3. การครองงาน (Managing Career)

3.1 สรางผลกระทบทดแกสงคมไดอยางไร 3.2 จะสรางชอเสยงเกยรตภมของตนไดเชนไร 3.3 จดความส าคญจ าเปนของตน ใหสอดคลองกบสงท องคการใหความส าคญ 3.4 โนมนาวผเกยวของใหเหนความส าคญเหนดดวย

47

จากตาราง 5 แสดงใหเหนวา คณลกษณะของความฉลาดทางอารมณตามแนวคดของ Wagner & Stemberg จะเนนทความสามารถในการบรหารจดการกบตนเอง การบรหารผใตบงคบ บญชา และการท างานทสงผลดใหกบสงคมและประเทศชาต Bar-On (วระวฒน ปนนตามย. 2551 : 90 -91 ; อางองมาจาก Bar-On. 1997 : ไมมเลขหนา) ไดเสนอองคประกอบของความฉลาดทางอารมณ โดยแบงออกเปน 5 หมวด และแบงยอยเปน 16 คณลกษณะยอย ดงตาราง 6

ตาราง 6 แสดงคณลกษณะของความฉลาดทางอารมณตามแนวคด Bar-On

คณลกษณะของความฉลาดทาง อารมณ

คณลกษณะยอย

1. ความสามารถภายในตน

1.1 ตระหนกรและรจกตน 1.2 เขาใจสภาวะอารมณของตน 1.3 กลาแสดงความคดและความรสกของตน 1.4 การเปนอสระเอกเทศ 1.5 การประจกษแจงแหงตน

2. ทกษะความเกงของคน

2.1 ตระหนกรเทาทนในความคดความรสกของผอนไดด 2.2 ใสใจสวสดภาพและหวงใยผอน 2.3 สรางสายสมพนธกบผอนไดด

3. ความสามารถในการปรบตว

3.1 ตความ เขาใจสถานการณตาง ๆไดด 3.2 ยดหยนในความคดความรสกของตนไดด 3.3 การแกไขปญหาและสถานการณเฉพาะหนาไดด

4. ยทธวธในการจดการกบ ความเครยด

4.1 จดการกบความเครยดไดด 4.2 ควบคมอารมณของตนไดด

5. ปจจยดานแรงจงใจและสภาวะ อารมณ

5.1 การมองโลกในแงด 5.2 สรางความสนกสนานใหแกตนเองและผอนไดด 5.3 รสกและแสดงออกซงความเปนสขใหปรากฏได

จากตาราง 6 แสดงใหเหนวา องคประกอบของความฉลาดทางอารมณตามแนวคดของ Bar-On ไดแบงออกเปน 5 องคประกอบ คอ ความสามารถภายในตน ทกษะความเกงของคน ความสามารถในการปรบตว กลยทธในการบรหารความเครยด และปจจยดานแรงจงใจและภาวะอารมณ

48

Mayer & Salovey (1997 : 11) ไดเสนอโมเดลทปรบปรงใหม โดยเนนดาน “ปญญา” ของความเฉลยวฉลาดทางอารมณ และพยายามอธบายความฉลาดทางอารมณในนยของศกยภาพ เพอความเตบโตดานสตปญญาและอารมณ ไดเนนย าบทบาทของอารมณทมบทบาทเขามาจดล าดบและชน าความคดของมนษยใหมงสขอมลส าคญทเราใสใจ และเสนอวาความเฉลยวฉลาดทางอารมณนาจะประกอบดวย 4 ขนตอน ตามล าดบ ดงตาราง 7 ตาราง 7 แสดงคณลกษณะของความฉลาดทางอารมณ ตามแนวคดของ Mayer & Salovey คณลกษณะของความฉลาดทาง อารมณ

คณลกษณะยอย

1. การรบรการประเมนและการ แสดงออกภาวะอารมณไดอยาง เหมาะสม

1.1 สามารถในการระบภาวะอารมณของตนเองได 1.2 ความเขาใจในการระบอารมณของผอนได

1.3 ความสามารถแสดงอารมณไดถกตองตรงความรสก 1.4 ความสามารถในการจ าแนกความรสกตาง ๆ ออกได

2. การเกอหนนการคดของอารมณ

2.1 ความรสกหรออารมณ ชวยจดล าดบความส าคญ อารมณทชดเจนพรอมทจะเกอหนนตอการตดสนใจ และจดจ าความรสกตาง ๆ ไดด 2.2 อารมณหรอความรสกทเปลยนไปท าใหการคดแงเดยว เปนการคดไดหลากหลาย 2.3 ภาวะอารมณตาง ๆ ท าใหคดหาแนวทางแกไขปญหา

3. การเขาใจ การวเคราะหและการ ใชความรเกยวกบอารมณ

3.1 ระบความรสก อารมณ กบถอยค าตาง ๆ ได เชน ความชอบกบอารมณรก 3.2 ตความหมายกบอารมณทเกดขนได 3.3 เขาใจอารมณทซบซอนได เชน เกดความรสกหลายอยาง 3.4 เขาใจความผนแปรของภาวะอารมณตาง ๆ ได

4. การคดใครครวญและควบคม อารมณของตน เพอพฒนาความ ง อก ง ามด า นส ต ปญญาและอารมณตอไป

4.1 เปดใจรบตอความรสกทางบวกและลบได 4.2 สามารถยดถอ ปลดปลอยตนจากภาวะอารมณ ความรสกอนใดอนหนง

49

จากตาราง 7 แสดงใหเหนวา คณลกษณะของความฉลาดทางอารมณ ตามแนวคดของ Mayer & Salovey จะแสดงองคประกอบของความฉลาดทางอารมณในดานของการรบรและการแสดงออกภาวะอารมณไดอยางเหมาะสม การเกอหนนอารมณ การเขาใจและวเคราะหอารมณและการควบคมอารมณเพอพฒนาสตปญญาและอารมณ 8. การพฒนาความฉลาดทางอารมณของเดกอาย 3 – 5 ป แนวทางในการพฒนาความฉลาดทางอารมณมหลากหลายแนวทางดวยกน ซงนกวชาการไดเสนอแนวทางในการพฒนาความฉลาดทางอารมณไวดงน 8.1 พฒนาการทางอารมณ ระยะวยเดกตอนตน เดกมอารมณหงดหงดงายกวาเดกในวยทารก ดอรน เอาแตใจตวเอง เจาอารมณทงนเพราะอยในวยชางปฏเสธ (Negativistic Phase) ชวตประจ าวนมเรองย วอารมณใหเดกหงดหงดวนวายไมรจบสนระหวางความตองการของเดกกบทาทการปฏบตของผใหญและเพอนเลน ตลอดจนมสงตาง ๆ มากมายทอยแวดลอมตวเดก ซงเดกอยากร อยากทดลองใหเขาใจ บางครงกเขาใจงาย บางครงกเขาใจยาก บางคราวกเจบตวหรอโดนท าโทษ เดกเรมมลกษณะอารมณประเภทตาง ๆ อยางทผใหญม เชน อารมณโกรธ อารมณอจฉา อารมณอาทรเหนใจ อารมณอยากรอยากเหน อารมณหรรษา อารมณกาวราว อารมณอวดดอถอด (จตรลดดา ศภกล. 2550 : 21) 8.1.1 อารมณโกรธ เปนอารมณธรรมดาทสดในวยน เพราะในระยะนเดกโกรธงาย เนองจากอยากเปนตวของตวเอง ไมคอยตามใจใคร เดกบางคนอาจไดเรยนรจากประสบการณวาวธเอาชนะทเรวและงายทสด คอ การแสดงอารมณโกรธ เดกอาจโกรธตวเอง โกรธบคคลตาง ๆ ทเกยวของ เดกแสดงอารมณโกรธออกมาหลายวธ เชน กระทบเทา รองไหกรด ๆ นอนดนกบพน ท ารายตวเอง กระโดด กวนใจ แสรงท าเจบปวด ฯลฯ 8.1.2 อารมณอวดดอถอด เปนอารมณทเกดขนมากพอ ๆ กบอารมณโกรธความดอรนสบเนองมาจากความตองการท าอะไร ๆ ดวยตวเอง เพอฝกฝนทกษะใหม ๆ ทไดพฒนาเชน อวยวะกลามเนอแขนขา ถาเดกดออยางมากอาจวนจฉยไดวา เดกนนถกบงคบไมใหเปนตวของตวเองมากเกนไป จงเกดความรสกตานทานอยางรนแรง เดกแบบนบดามารดาอาจระมดระวงมากเกนไป รสกเปนเจาของมากเกนไปหรอเลยงดลกแบบใชอ านาจบงคบอยางมาก การแสดงอารมณดอมหลายวธ เชน นงเฉยไมโตตอบ ท าเปนไมไดยนค าสง ไมเอาใจใสตอกจวตรประจ าวน แสรงท ากจตาง ๆ ใหชา เปนตน 8.2 ความส าคญในการพฒนาความฉลาดทางอารมณในเดกอาย 3 – 5 ป ความฉลาดทางอารมณหรออคว จ าเปนตองไดรบการปลกฝงและพฒนาการอยางตอเนองตงแต วยเดกควบคกบการพฒนาความฉลาดทางเชาวปญญา เนองจากความฉลาดทางอารมณเปนทกษะทเกดขนไดดวย

50

กระบวนการเรยนรจากวธการเลยงดของพอแมและการทพอแมเปนแบบอยาง โดยเฉพาะการพฒนาตงแตวยเดกเลกในชวงอาย 3-5 ป เพราะความสามารถในการเรยนรของเดกจะพฒนาไดอยางมากมายในชวงวยนและคณสมบตหลายประการ อาท การควบคมอารมณตนเอง การมวนย ความเอออาทร เหนอกเหนใจผอนจะเกดขนไดจากการสรางฐานในวยน (กรมสขภาพจต. 2546 : ไมมเลขหนา) การพฒนาความฉลาดทางอารมณใหเกดในเดกโดยพอแมใหความรก ความเอาใจใส และมวธการเลยงดบตรอยางชาญฉลาดไมใชการเลยงดแบบปลอยตามยถากรรม จงเปรยบเสมอนพอแมไดสรางภมคมกนทดใหแกชวตลกในอนาคตเปนการเสรมสรางพฒนาการของเดกใหเปนไปอยางสมบรณ เพอใหเดกพรอมทจะเผชญกบโลกกวางตอไปไมไมเตบโตเปนอาชญากร (Criminal) หรอเปนปญหาของสงคม (Social Problem) และเปนผใหญทดเปนก าลงส าคญของประเทศชาตตอไป Weisinger (1997 : 26) ไดเสนอแนวทางในการชวยเสรมสรางความฉลาดทางอารมณของเดกปฐมวยม 4 แนวทาง ดงน (วระวฒน ปนนตามย. 2551 : 92) 1. ใหโอกาสไดรบรตความและแสดงภาวะอารมณไดอยางถกตอง 2. ใหไดใชภาวะอารมณนน ๆ กบตนเองและผอน และการเรยนร 3. ใหเขาใจอารมณและความรทไดรบ 4. ใหควบคมอารมณและเอาชนะสรางพฤตกรรมในทางบวก ทศพร ประเสรฐสข (2543 : 16) ไดสรปแนวทางการพฒนาความฉลาดทางอารมณ ไววา สามารถท าไดโดย 1. ฝกใหเดกรจกคณคาของตนตามความเปนจรง ใหมองตนเองอยางตระหนกรมองตนเองในแงด รสกดกบชวต สามารถชนชมตวเองได เปนการฝกใหรจกอารมณตนเอง ดวยการฝกการตระหนกร (Self- Awareness) ส ารวจตนเองโดยวธการตาง ๆ เชน อาจใชการนงสมาธและวธอน ๆ และการใหความรเกยวกบการเขาใจตน เขาใจคนอน อาจใชกจกรรมกลมและเทคนคอน ๆ 2. รจกแยกแยะอารมณของตนวาชนดใดด ชนดใดไมด และเลอกแสดงออกทางอารมณ ไดอยางเหมะสม อาจใชการฝกการแสดงออกทเหมาะสม (Assertive Training) หรอฝกการสอสารทเหมาะสม อาจใชเปนกจกรรมเสรมหลกสตร 3. รจกปฏบตตามกฎระเบยบของสงคมดวยความเตมใจ ซง คร พอแม คงตองเปนผน าในการฝกและท าตวใหเปนตวอยางทดใหเดกเลยนแบบ (Modeling) และใหก าลงใจเมอเดกท าตามระเบยบ เปนตน 4. รจกและเขาใจธรรมชาตอารมณของตนเอง จ าแนกแยกแยะไดวา อารมณใดทเปนคณแกตนเอง และอารมณใดจะเปนโทษแกตนเอง โรงเรยนและสถานศกษาควรม คร-อาจารยผท าหนาทแนะแนวทจะใหค าปรกษา (Counseling) แกเดก

51

5. การรจกบรหารจดการกบอารมณของตนเองได เพอใหรวา อารมณเกดไดทกอยางแตเราไมสามารถแสดงอารมณทกอยางไดฝกความสามารถในการควบคมอารมณและแสดงออกไดอยางเหมาะสมกบบคคล สถานท เวลา และเหตการณ ทงอารมณดและอารมณไมด เพอใหเกดความสมดลในการจดการกบอารมณของตนเอง รจกแสดงออกทางอารมณระบายอารมณไดอยางเหมาะสม ฝกความสามารถในการผอนคลายความเครยด เชน การผอนคลายกลามเนอการรองเพลง เปนตน 6. การแสดงออกทางอารมณทเหมาะสมโดยค านงถงสหนา ทาทางและค าพด เดกจงตองไดรบการฝกอาจจะเปนในชวโมงโฮมรมหรอ กจกรรมแนะแนว 7. รจ กหยดการแสดงอารมณทไมด ความสามารถในการไตรตรองกอนการแสดงออกและสามารถทจะอดทน รอคอยทจะแสดงพฤตกรรมได 8. ฝกการสรางแรงจงใจใหเกดกบตน แรงจงใจทส าคญคอแรงจงใจใฝสมฤทธ (Achievement Motive) และแรงจงใจใฝสมพนธ (Affiliation Motive) 9. ฝกความสามารถในการหยงรอารมณของผอนสามารถรบรอารมณและความรสกของผอน เพอใหเกดความเขาใจ และการเขาใจรบรความรสกและความตองการของผอน (Empathy) จะตองฝกใหนกถงผอน ทเรยกวาใจเขาใจเรา ฝกการสงเกต การตรวจสอบอารมณ 10. ฝกทางดานมนษยสมพนธ การแสดงน าใจเอออาทรตอบคคลอนเหนคณคาของตนเองและผอน ฝกการใหเกยรตผอนไดดวยความจรงใจ สามารถแสดงความชนชอบ ชนชม และใหก าลงใจซงกนและกนไดในวาระทเหมาะสม สรปไดวาแนวทางการพฒนาความฉลาดทางอารมณท าไดทงทเปนทางการและไมเปนทางการตองอาศยความรวมมอรวมใจของทกฝาย พอ แม ครอาจารย จะตองรวมเรยนรและฝกฝนดวย เพราะความฉลาดทางอารมณเปนผลจากการมปฏสมพนธในสถานการณทางสงคมและวฒนธรรมรวมกนมการตดตามผลของการพฒนา การพฒนาความฉลาดทางอารมณไมควรท าตามกระแส ความตองการของตลาด หรอเพอผลประโยชนทางธรกจ โดยขาดจรรยาบรรณวชาชพและหลกวชาการรองรบ หยงรอารมณสามารถรบรอารมณและความรสกของผอนได 9. การประเมนผลความฉลาดทางอารมณเดก การวดความฉลาดทางอารมณในปจจบนยงไมสามารถก าหนดตวเลขทระบความสามารถ หรอทกษะทางอารมณหรอคณลกษณะออกมาเปนมาตรฐานทแนนอนได ทงนเนองจากความฉลาดทางอารมณมโครงสรางทซบซอน แสดงคณสมบตหลายองคประกอบทเปนนามธรรมและยงมแนวคดทหลากหลายในเรองน (อรพนทร ชชม. 2543 : ไมมเลขหนา)

52

วรวฒน ปนนตามย (2542 : ไมมเลขหนา) กลาววา หลกการวดหรอประเมนความฉลาดทางอารมณสามารถประเมนได 2 นย คอ จากการใชเครองมอทเปนปรนย (Objective Measure) อาท แบบทดสอบ แบบสอบถาม แบบประเมน และการใหรายงาน หรอแสดงความรสก (Objective Measure) โดยการสมภาษณ การสงเกต การรายงานตนเองโดยการเขยนบนทก การรายงานความรสกจากสงเราตางๆ ไมวาจะเปนภาพเขยน ค าคณศพท เสยงเพลง การแสดงออกในสถานการณสวมบทบาท แตละแนวทางของการประเมนมความเชอถอไดและความเทยงตรงแตกตางกนไป ยงไมมขอสรปวาวธไหนเหมาะสมทสด เนองจากงานศกษาวจยเชงประจกษมอยอยางจ ากดซงอยในขนตอนของการพฒนา การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ โดยไดรวบรวมแนวทาง ในการประเมนความเฉลยวฉลาดทางอารมณทสามารถท าไดหลายวธ ดงตอไปน 1. การประเมนดานแรงจงใจภายในตวบคคล (Intrapersonal Motivation) เพอประเมนแรงจงใจทผลกดนใหบคคลแสดงพฤตกรรม เกดความรสกหรอภาวะอารมณ เชนนน แรงบนดาลใจใหแสดงออกโดยอาจจะมสงเรากระตนความรสกนกคด อาท การเขยนเรยงความ การตอบขอความใหสมบรณ การเขยนบนทกประจ าวน การเลาเหตการณทฝงใจหรอทเคยประสบมา โดยใหเขยนเลาถงเหตการณตาง ๆ ทท าใหตนเกดความรสก 3 ประการ ไดแก ดใจ โลงใจ และเสยใจ ทงนผประเมนตองระมดระวงในการก าหนดค าตอบท “ถกตอง” ใหแกความรสกนกคด ประสบการณตาง ๆ การประเมนดวยแนวทางนจ าตองใชผประเมนทมประสบการณ มความเชยวชาญดานพฤตกรรมศาสตร และดานความฉลาดทางอารมณเปนอยางสง 2. การใชเทคนคเหตการณส าคญ (The Critical Incident Technique) โดยการใหผเลาบรรยายหรอเขยนเลาถงเหตการณทบงชถงการคด รสก และการแสดงออกทเกยวกบความฉลาดทางอารมณในระดบตางๆ แลวใหเลอกเรยงล าดบพฤตกรรมทผตอบเคยปฏบตหรอมความตงใจจะปฏบตเพอน าคะแนนมาประมวลสรปอางอง (Infer) ถงระดบความฉลาดทางอารมณ ของผตอบผสรางแบบประเมน โดยใชกรณเหตการณทถอเปนตวแทนทดของเหตการณในชวตประจ าวน หรอเหตการณทเกยวกบงานในหนาท เมอเลาสถานการณน าแลวโจทยกจะตองตงค าถามผตอบวาในสถานการณนนผตอบจะท าอยางไร โดยมตวเลอกในระดบความเปนไปไดตางกน (เชน ก าหนดคาใดคาหนงไดจาก 1 - 9 ชวงค าแตละขอความทใหเลอก) ขอดของวธน คอ มงใหกรอบทเปนแนวทางเดยวกนกบผตอบทกคนอยางเทาเทยมกน บางทกจะเปดโอกาสใหเลอกเขยนตอบแตละตวเลอก กมความเปนไปไดในระดบตาง ๆ กน มากบาง นอยบางโดยไมตองพะวงถงความถก – ผด ซงในแตละงานแตละองคการ แตละระดบบคคล หรอแตละวฒนธรรม อาจมองเหนแตกตางกนไป การประเมนความฉลาดทางอารมณสามารถใชไดหลายเปาหมาย ไมวาจะเปนเพอการคดเลอก การจดวางตวบคคลใหเหมาะสมกบต าแหนง เพอการสอน การพฒนาบคคลผตอบทไมเคยมประสบการณการปฏบตงานโดยตรงมากอนกสามารถตอบได ขอเสยคอ ยงเปนการประเมนความฉลาดทางอารมณจาก

53

การรายงานตวเองวาตงใจจะท าอะไร อาจมการบดเบอน “สรางภาพ” ตนเองขนมา ขาดความสมจรงเชงสถานการณประจ าวนทแสดงออกในบางกรณเหตการณทซกถามนนอาจมความล าเอยง เนองดวยมาตรฐานทางวฒนธรรมเฉพาะวย อาย ของงาน ขององคกร หรอของสงคมกเปนได และการใหคะแนนค าเฉลยของตวเลอกแตละขอ อาจไมเปนทยอมรบ ซงมผลตอระดบคะแนน ความฉลาดทางอารมณ 3. สถานการณจ าลอง (Simulation) เปนการจ าลองเหตการณขนใหมความสมจรงใกลเคยงกบเหตการณทเปนสงเรา เพอกระตนใหบคคลแสดงพฤตกรรมทสะทอนถงความรสกและภาวะอารมณตาง ๆ ของตนออกมาโดยมอาจเสแสรงหรอแกลงปฏบตได สถานการณจ าลองนอาจมการก าหนดระดบความยากหรอบทบาทใหแกผปฏบตดวยกได สถานการณจ าลองนอาจมการก าหนดระดบความยาก หรอบทบาทใหแกผปฏบตดวยกได (Assigned Roles) เชน หากประสงคจะทราบวาผมาสมครงานต าแหนงพนกงานขายจะมทกษะทเกยวกบความฉลาดทางอารมณมากนอยเพยงใด กจ าลองสถานการณการขายขน อาจเปนการขายแบบเผชญหนา (Face- to – Face Selting) หรอเปนการตดตอซอขายทางโทรศพท เพอประเมนความสามารถในการเขาใจความตองการของลกคา ของพนกงานขายประเมนทกษะทางสงคม ควบคมอารมณทถกซกถามหรอทาทายตอคณภาพสนคาและบรการของลกคา ขอดของสถานการณจ าลอง คอ เปนการกระตนหรอ “ดง” พฤตกรรมภาวะอารมณทเรามงมองหาจากผสมคร ขณะเดยวกนกเปนการเปดโอกาสใหเขาแสดงออกความเปนตนตามธรรมชาตออกมา ขอเสย คอ ใชเวลาในการศกษา สรางนานและมราคาแพง ตองอาศยผสรางทมความรอบรทางการวดการประเมนพฤตกรรมในองคการงานในหนาทและการตรวจสอบความนาเชอถอไดของเฉลย (Key) สามารถใชทดสอบในกลมเลกทละ 3-5 คน หรอเปนรายบคคล 4. การสมภาษณในเชงลก (In - depth Interview) เปนการสมภาษณแบบกงโครงสรางทมความยดหยน ใหอสระแกผเขารบการสมภาษณ เปนฝายรเรมการสนทนาในประเดนตาง ๆ ทเกยวกบตวเอง ทงในดานความส าเรจและความลมเหลว ความเสยใจ (David Mc Clelland แหงมหาวทยาลยฮารวารดไดเสนอขนใชในป ค.ศ. 1976 โดยเรยกชอวา Behavioral Event Interview (BEI) ซงกพฒนาตามแนวทางการวเคราะหงานแบบเหตการณส าคญ (Critical Incident Technique- CIT) ท Flanagan เสนอขนไวในป 1954 เปาหมายของการสมภาษณเชงลก เพอใหไดขอมลเชงพฤตกรรมในแงมมตาง ๆ ของผเขารบการสมภาษณวาในสถานการณตาง ๆ เขาไดแสดงพฤตกรรม อารมณ และมความรสกใดบางสาเหตใดทสงผลตอความส าเรจและความลมเหลวในการเรยน การท างาน และชวตของเขา ปกตแลวการสมภาษณเชงลกจะใชเวลาประมาณ 1.30 – 2 ชวโมง และเปนการสมภาษณแบบหนงตอหนง กรรมการหนงคนกบผสมครหนงคนเทานน โดยกรรมการจะกระตนใหผเขารบการสมภาษณ แสดง

54

ความรสกนกคดทเปนตวของตวเองทแทจรงออกมาตามขอเทจจรงทเกดขน ขอมลตาง ๆ ทไดกรรมการจะน ามาประมวลเปนขอมล หรอ “ภาพ” เกยวกบบคคลคนนน ในการคดเลอกบคคลเขาสต าแหนง จะใชขอมลดงกลาวจ าแนกผสมครวา คนไหนทมแนวโนมจะเปนผปฏบตงานทดหรอดมากกวากน 5. แบบทดสอบทมความเปนปรนย การใหรายงานตนเองและแบบวดเชงอตวสย(Objective, Self- Report and Subjective Measure) กรมสขภาพจต (2546 : 33) ไดพฒนาแบบประเมนความฉลาดทางอารมณเพอใชเปนแนวทางในการเขาใจสภาพอารมณทงในสวนทเปนศกยภาพและจดดอย ซงแบบประเมนความฉลาดทางอารมณทท าการพฒนาขนมคาอ านาจจ าแนกสามารถแยกผทมความฉลาดทางอารมณต าออกจากผทมความฉลาดทางอารมณสงได ทงดานขอทดสอบรายดาน คอ ด เกง สข และคะแนนความฉลาดทางอารมณภาพรวม การไดคะแนนต ากวาเกณฑเฉลยไมไดหมายความวาผนนมความผดปกตทางอารมณจตใจ แตเปนขอบงชใหผนนมความตระหนกในตนเอง เพอหาทางพฒนาและปรบปรงตนเองในดานความฉลาดทางอารมณ ตอไป 1. แบบประเมนความฉลาดทางอารมณเดก อาย 3–5 ป ของกรมสขภาพจต (2546 : ไมมเลขหนา) ประเมนความสามารถ 3 ดาน คอ ด เกง และสข แยกเปน 9 ดานยอย คอ 1.1 ดานด คอ ความพรอมทางอารมณทจะอยรวมกบผอน โดยประเมนจากการรจกอารมณ การมน าใจ การรวาอะไรถกอะไรผด 1.2 ดานเกง คอ ความพรอมทจะพฒนาตนไปสความส าเรจ โดยประเมนจากความกระตอรอรน/สนใจใฝร การปรบตวตอการเปลยนแปลง การกลาพดกลาบอก 1.3 ดานสข คอ ความพรอมทางอารมณทท าใหเกดสข โดยประเมนจากการมความพอใจ ความอบอน และความสนกสนานราเรงโดยใหครพจารณาแตละขอประเมนเดกในกลมตวอยางวาเดกแสดงออกในระดบใด ดงตาราง

55

ตาราง 8 ตวอยางแบบประเมนความฉลาดทางอารมณเดก ขอ

รายการประเมน

ระดบพฤตกรรม ไมเปน เลย

เปน บางครง

เปน บอยครง

เปน ประจ า

คะแนน

1

ดานด บอกความรสกของตนเองไดเมอถกถาม เชน รสกดใจ เสยใจ โกรธ ไมชอบ ไมพอใจ

2 ดานเกง ชางสงเกตและตงค าถามผใหญถงสงตาง ๆ ทไดพบเหนของเลนหรอสงแปลกใหม

3 ดานสข ชวยเหลอผอนและตนเองเมอไดรบค าชมเชยและน าผลงาน บอกเลาใหคนอนร

2. ลกษณะของเครองมอประกอบดวยขอความตาง ๆ ทบรรยายความสามารถทแสดงถงความฉลาดทางอารมณทง 9 องคประกอบ แสดงดงตาราง 9

ตาราง 9 แสดงขอความของแบบประเมนความฉลาดทางอารมณดานด เกง และสข

ดาน ดานยอย ขอความท ด

1.1 การรจกอารมณ (9 ขอ) ขอความท 1 - 9 1.2 การมน าใจ (7 ขอ) ขอความท 10 - 16 1.3 การรวาอะไรถกอะไรผด (8 ขอ) ขอความท 17 - 24

เกง

2.1 ความกระตอรอรน/ความสนใจ (6 ขอ) ขอความท 25 – 30 2.2 การปรบตวตอการเปลยนแปลง (6 ขอ) ขอความท 31 – 36 2.3 การกลาพดกลาบอก (6 ขอ) ขอความท 37 – 42

สข

3.1 การมความพอใจ (4 ขอ) ขอความท 43 – 46 3.2 ความอบอน (3 ขอ) ขอความท 47 – 49 3.3 ความสนกสนาน (6 ขอ) ขอความท 50 - 55

56

จากตาราง 9 แสดงขอความของแบบประเมนความฉลาดทางอารมณ 9 องคประกอบ ในดานด เกง และสข

3. ผศกษาคนควาไดน ามาปรบปรงและคดเลอก ดงน ดานด 9 ขอ ดานเกง 5 ขอ และดานสข 5 ขอ รวม 20 ขอ ดงตาราง 10

ตาราง 10 แสดงขอความของแบบประเมนความฉลาดทางอารมณทผศกษาคนควาไดปรบปรง จากแบบประเมนของกรมสขภาพจต ดานด เกง และสข

ดาน ดานยอย ขอความท ด

1.1 การรจกอารมณ (3 ขอ) ขอความท 1 - 9 1.2 การมน าใจ (3 ขอ)

1.3 การรวาอะไรถกอะไรผด (3 ขอ) เกง

2.1 ความกระตอรอรน/ความสนใจ (2 ขอ) ขอความท 10-15 2.2 การปรบตวตอการเปลยนแปลง (2 ขอ)

2.3 การกลาพดกลาบอก (2 ขอ) สข

3.1 การมความพอใจ (2 ขอ) ขอความท 16-20 3.2 ความอบอน (1 ขอ)

3.3 ความสนกสนาน (2 ขอ) รวม 20 ขอ

จากตาราง 10 แสดงขอความของแบบประเมนความฉลาดทางอารมณ 9 องคประกอบ ในดานด เกง และสข ผศกษาคนควาไดน ามาปรบปรงและคดเลอก ดงน ดานด 9 ขอ ดานเกง 5 ขอ และดานสข 5 ขอ รวม 20 ขอ วธการประเมนความเฉลยวฉลาดทางอารมณดวยวธการเหลาน จะไดรบความนยมเปนอยางมากเนองดวยสรางงาย มฐานของการเปรยบเทยบศกษาพฒนาในแนวทางทท ากนอยแลว และใชไดกบผเขารบการทดสอบเปนจ านวนมาก ไมแพง งายตอการด าเนนการและการแปลผล สรปไดวา การวดและประเมนความฉลาดทางอารมณเดก สามารถท าไดหลายวธ ซงตองค านงถงความเหมาะสม เชน วย จ านวนผเขารบการประเมน เวลา ฯลฯ และวตถประสงคในการประเมน ในการศกษาคนควาเพอพฒนาความฉลาดทางอารมณของเดกปฐมวยในครงน ผศกษาคนควาไดน าแบบคดกรองและแบบประเมนความฉลาดทางอารมณของ

57

เอกสารทเกยวของกบหนงสอนทานประกอบภาพ 1. หนงสอส าหรบเดก 1.1 ความหมายของหนงสอส าหรบเดก รถพร ซงธาดา (2531 : 1–2) ไดใหความหมายวา หนงสอส าหรบเดก คอหนงสอทกชนดทเขยนขนส าหรบเดกโดยเฉพาะและรวมทงหนงสอทเขยนขนส าหรบผใหญ ๆ หลาย ๆ เลมทเปนทนยมอานอยางกวางขวางในหมเดก ภญญาพร นตยประภา (2534 : 1) ไดสรปวา หนงสอส าหรบเดก คอ หนงสอทเขยนใหเดกอานเปนหนงสอประเภทใหความเพลดเพลน บนเทง อาจเปนนยาย วรรณคดประเภทเขยนทเหมาะสมกบเดกแตละวย สนท สตโยภาส (2536 : 16) ไดสรปวา หนงสอและบรรณสารส าหรบเดก หมายถง งานเขยนทมรปแบบตาง ๆ อาจเปนสงพมพทเยบเลม แผนพบหรองานเขยนทแทรกอยในหนงสอพมพรายวนและนตยสารส าหรบผใหญ ซงงานเขยนเหลานจะมงใชภาษาและใหเนอหาสาระทงายเหมาะกบเดกแตละวย เพอผอานจะไดเพลนเพลนไปพรอมกบฝกทกษะการอานและไดความรความคด สตปญญา ตลอดจนวจารณญาณในการด าเนนชวต จนตนา ใบกาซย (2542 : 22) อธบายวา หนงสอส าหรบเดกคอ หนงสอทจดท าขนเพอใหเดกใชในการฟง อาน และเรยนร ดวยเนอหาสาระทมงใหความร หรอความเพลดเพลนอยางใดอยางหนง หรอใหทงความรและความเพลดเพลนรวมกนไปในรปแบบทเรยกสาระบนเทงโดยใชวธการเขยน การจดท า และรปเลมทเหมาะสมกบวย ความสนใจ และความสามารถในการอานของผอาน สรปไดวา หนงสอส าหรบเดก คอ หนงสอทจดท าขนใหเดกอานเองตามความสนใจ หรอผใหญอานใหเดกฟง โดยมเนอหาสาระทใหความรในเรองทกเรอง ใหความเพลดเพลนตรงกบความตองการของเดก เหมะสมกบเดกแตละวย และเดกสามารถเลอกอานไดตามความสนใจของเดก 1.2 คณคาของหนงสอส าหรบเดก หนงสอส าหรบเดกมคณคาตอการด าเนนชวตของเดกในปจจบนเปนอนมากเนองจากหนงสอส าหรบเดกใหคณคาอนไดแก (รถพร ซงธาดา. 2531 : 7–8) 1. ชวยใหเกดความพรอมในการอาน 2. ชวยลบสมองและสงเสรมเชาวปญญา 3. ชวยสนองตอบความตองการและความสนใจของเดก 4. ชวยใหเดกอานหนงสอไดคลองแคลวแตกฉาน 5. ชวยใหเดกไดรบความบนเทงเพลดเพลนใจดวยการอาน 6. ชวยใหเดกเกดโลกทศนกวางไกล มความรทนโลก ทนเหตการณ

58

7. ชวยใหเดกเขาใจตนเอง เขาใจผอน เขาใจสงแวดลอมและสงทผานมาในอดต 8. ชวยเสรมทกษะในการอาน ซงเปนสอในการแสดงความรและประสบการณตาง ๆ 9. ชวยเสรมสรางใหเดกมนสยรกการอาน อานหนงสอเปนและใชเวลาวางใหเปนประโยชนดวยการอานหนงสอ 10. ชวยเสรมสรางบคลกลกษณะนสย คานยม ทศนคต คณธรรม จรยธรรมและวฒนธรรมอนดงามกบเดก สรปไดวา หนงสอส าหรบเดกชวยใหเดกเกดการเรยนรสงตาง ๆ รอบตวเดกหนงสอดชวยใหเดกเขาใจตนเอง และเขาใจผอนมสตปญญา เฉลยวฉลาดรอบรสามารถแกปญหาทเกดขนได ท าใหเดกเปนคนทนเหตการณเกดความสนกสนาน เพลดเพลน ปรบตวเขากบสงคมอยรวมกนอยางมความสข 1.3 ประเภทของหนงสอส าหรบเดก ภญญาพร นตยประภา (2534 : 28-39) ไดแบงประเภทหนงสอส าหรบเดก แบงไดหลายวธตามเกณฑตางกนไป คอ แบงตามเกณฑตามอาย และแบงตามเกณฑชนเรยน แบงตามเกณฑตามอาย แบงได 5 ระดบ คอ 1. หนงสอส าหรบเดกแรกเกด -3 ป 2. หนงสอส าหรบเดกอาย 3-6 ป 3. หนงสอส าหรบเดกอาย 6–11 ป 4. หนงสอส าหรบเดกอาย 11–14 ป 5. หนงสอส าหรบเดกอาย 14–18 ป แบงตามเกณฑชนเรยน แบงได 3 ระดบ คอ 1. วยเดกเลก ส าหรบเดกอาย 3–6 ป 2. วยเดกประถมศกษา ส าหรบเดกอาย 7–12 ป 3. วยเดกมธยมศกษา ส าหรบเดกอาย 13–18 ป สนท สตโยภาส (2536 : 17) ไดสรปถงการแบงประเภทหนงสอและบรรณสารส าหรบเดกไว 4 แนว คอ 1. แบงตามเกณฑตามอายของผอาน 1.1 หนงสอส าหรบเดกอาย 0–3 ป ซงมกเปนหนงสอภาพ 1.2 หนงสอส าหรบเดกอาย 3–6 ป จะเปนสมดภาพประกอบค า 1.3 หนงสอส าหรบเดกอาย 6–11 ป เปนหนงสอเรองประกอบเนอหาเรมยาวขน 1.4 หนงสอส าหรบเดกอาย 11–14 ป จะมค าบรรยายมากกวาภาพประกอบ

59

1.5 หนงสอส าหรบเดกอาย 14–18 ป มกใชค าบรรยายลวน ๆ มภาพเปนบางหนา 2. แบงตามระดบชน 2.1 ระดบเดกอนบาล (3–6 ป) จะเปนหนงสอภาพ 2.2 ระดบชนประถมศกษา (6–11 ป) เปนเรองประกอบภาพ 2.3 ระดบมธยมศกษา (11–20 ป) สนใจหนงสอหลายประเภทสนใจเนอหาสาระมากกวาภาพประกอบ 3. แบงตามลกษณะของเรอง 3.1 ประเภทกลอน เปนหนงสอส าหรบเดกทแตงดวยค าประพนธประเภทรอยกรอง 3.2 ประเภทนทาน เปนเรองเลาสบตอกนมา มงใหความเพลดเพลนแทรกขอคดคตสอนใจ 3.3 ประเภทการตน เปนหนงสอทมภาพเขยนในลกษณะลอเลยนท าใหเกดอารมณขน เปนภาพทผดความจรงแตอาจแทรกความเปนจรงได 3.4 ประเภทสารคด เปนหนงสอทมงใหความร ความคด ประสบการณสตปญญาแกผอาน 3.5 นตยสารส าหรบเดก เปนวรรณกรรมทมคอลมนตางๆ ทใหทง ความรความบนเทงและฝกสมอง 4. แบงตามเกณฑลกษณะเนอเรอง 4.1 หนงสอประเภทใหความบนเทง 4.2 หนงสอประเภทใหความรและเสรมบทเรยน 4.3 หนงสอประเภทการตนและวารสารส าหรบเดก จนตนา ใบกาซย (2542 : 1-5) ไดแบงหนงสอส าหรบเดกออกเปนประเภทใหญๆตามลกษณะการใช ไดแก 1. หนงสอเรยน เปนหนงสอทจดท าขนส าหรบใหนกเรยนใชควบคกบการเรยนในแนวการเขยนประเภทความเรยงทเนอหาใหความรโดยตรง 2. หนงสออานโดยทวไปส าหรบเดกหรอหนงสอทไมใชหนงสอเรยนเปนหนงสอทจดท าขนเพอใหเดกอานทวไป นอกเหนอจากหนงสอเรยน มเนอหาทมงใหทงความรความคดและสาระอนเปนประโยชนแกผอาน 3. หนงสอออกตามวาระ เปนหนงสอทจดท าตามระยะเวลาอยางสม าเสมอ โดยมเนอหาหลากหลายอยในฉบบเดยวกน ไดแก หนงสอพมพ นตยสาร วารสาร และการตนส าหรบเดก

60

1.4 ลกษณะของหนงสอส าหรบเดก สนท สตโยภาส (2536 : 16) อธบายถงลกษณะหนงสอและบรรณสารส าหรบเดกไวดงนคอ 1. เปนเรองสน ๆ ไมซบซอนอานงาย สามารถอานจบภายในเวลาอนรวดเรว 2. เนอเรองใหความสนก อาจมอารมณขนและแทรกความรสกเลกๆ นอยๆ ไปดวยกได 3. อาจเสนอเนอเรองในรปของนทาน แตมคตสอนใจแทรกอยไมสอนตรงๆ 4. ใชภาษางาย ๆ เหมาะกบวยของเดก 5. มกมภาพประกอบเนอเรองหรอเสนอเรองดวยภาพลวนกได 6. ภาพสสนสดใสนาดและสามารถอธบายเรองไดดดวย ถวลย มาศจรส (2539 : 29-30) ไดเสนอถงลกษณะหนงสอเดก ควรมดงน 1. เนอเรองสน 2. ภาพประกอบเรองจะมหรอไมมกได 3. เคาโครงงาย และเปนเรองธรรมดาทไมยงยากซบซอนมากนก 4. เนนบทบาท การกระท าของตวละครมากกวาความรสกนกคด 5. ตวเอกของเรองมกจะเปนเดกหรอสตว จนตนา ใบกาซย (2542 : 10-19) ไดเสนอลกษณะของหนงสอส าหรบเดก โดยทวไปดงน 1. เนอหามวตถประสงคและแกนเรองบงบอกชดเจนแตเพยงเรองเดยว 2. เนอหาตองมความยากงายเหมาะสมกบวย 3. แนวการเขยนเนอหาหรอการเสนอเนอหาควรเลอกใหเหมาะสมกบประเภทของเนอหาและวตถประสงคของหนงสอ 4. ภาพประกอบเปนสวนส าคญของหนงสอส าหรบเดก ภาพควรมความเหมาะสมกบเนอหาของหนงสอประเภทนน ๆ 5. ภาษาและส านวนทใชในหนงสอส าหรบเดก หนงสอเดกตองใชค างาย ๆ ใชประโยคสน ๆ หนงสอเดกเลกใชและประโยคซ า ๆ เพอชวยในการเรยนรดานภาษา 6. ขนาดตวอกษรและการเลอกใชตวอกษร มความส าคญมากตอการอาน ถาประโยคยาวมาก หรอประโยคซบซอนมาก เดกจะลมขอความทอานผานมาแลว ดงนนจงควรใชประโยคสน ๆ ขนาดตวอกษรใหญ อานงายและชดเจน 7. รปเลมหนงสอ ควรมขนาดกะทดรด ไมใหญ กวางหรอยาว หรอเลกเกนไปเพราะเดกจะถอไมสะดวก

61

สรปไดวา หนงสอส าหรบเดกควรมลกษณะดงน คอ มเนอหาสน มความยากงายไมซบซอนและมวตถประสงคทชดเจนในการน าเสนอภาพประกอบตองสวยงามดงดดความสนใจตวละครเปนเดก หรอสตวทมชวตชวา กระตนจนตนาการ ภาษางาย ๆ ประโยคสนเขาใจงาย ขนาดตวอกษร ตวโต หวกลม ไมใชอกษรประดษฐ รปเลมกะทดรดหยบสะดวก 1.5 ประโยชนของหนงสอส าหรบเดก ภญญาพร นตยประภา (2534 : 2) กลาวถงประโยชนของหนงสอส าหรบเดก ไวดงน 1. หนงสอเปนเครองมอชวยพฒนาเดก เพราะการอานหนงสอจะท าใหเดกมความรกวางขวาง เกดจนตนาการมความคดสรางสรรค ฉลาดรอบรมเชาวปญญา ไหวพรบด 2. หนงสอเปนอาหารทางสมองทส าคญอยางยงตอเดก เนองจากวยเดกเปนวยทเจรญเตบโต ทงทางดานรางกาย จตใจและสมอง การทเดกไดอานหนงสอทเหมาะกบวยจะชวยใหเดกพฒนาดานสตปญญา และดานอารมณไดอยางด 3. นอกจากนนหนงสอยงเปนเพอนแกเหงา ชวยทดแทนสงทเดกขาด เชน มปมดอย ความรสกวาเหว ท าใหเดกเกดความอบอนทางใจ ผอนคลายความตงเครยดและไดรบความสนกสนานเพลดเพลน จนตนา ใบกาซย (2542 : 8-9) ไดสรปวา หนงสอส าหรบเดก จดท าขนโดยมงหวงใหเดกอานดวยตนเองในขณะทอานเดกผอานจะไดรบประโยชน ดงตอไปน 1. ชวยใหเดกไดรบความบนเทง สนกสนานเพลดเพลน สนองความตองการเดก 2. ชวยสรางความคดค านง และความคดสรางสรรคของเดก 3. ชวยพฒนาการเรยนรดานภาษาของเดกใหเจรญงอกงาม 4. ชวยปลกฝงคณธรรม เจตคต และแบบอยางอนนาปรารถนาใหบงเกดแกเดก 5. ชวยใหเดกเลอกอานหนงสอ อานหนงสอเปน อานหนงสอเกง และรกการอาน 6. ชวยทดแทนความรสกของเดกทขาดหายไป 7. ชวยใหเดกอานหนงสอทมเนอหาสาระทเหมาะกบวย สรปไดวา ประโยชนของหนงสอส าหรบเดก คอ เปนสอทชวยพฒนาเดกเปนคนรทนเหตการณ เกดความคดจนตนาการ ฉลาดมไหวพรบ เกดความสนกสนาน ความบนเทง ตอบสนองความตองการ ความอยากรอยากเหน ทดแทนสงทเดกขาดหายไป ชวยพฒนาใหเกดความเขาใจตนเองและผอน กระตนจตส านกทด สรางสมพนธภาพทดระหวาง พอแม ลก คร และเพอน ท าใหเดกเกดความเชอมน มนคง อบอนใหกบเดก เดกเกดความเขาใจความเปนจรงของชวต สามารถปรบตวเขากบสงคมและอยกบผอนไดอยางมความสข

62

2. นทาน 2.1 ความหมายของนทาน ภญญาพร นตยประภา (2534 : 32) ไดใหความหมายของนทานวา หมายถง เรองราวทเลาสบตอกนมาทมไดเจาะจงแสดงความเปนมาของเรอง จดใหญกเพอความสนกสนานและความพอใจทงผเลา และผฟง มงทจะสนองความตองการดานจตใจของผฟง ในบางครงกสอดแทรกคตสอนใจเอาไวดวย เกรก ย นพนธ (2539 : 8) นทานเปนเรองเลาทสบทอดตอกนมา สรางความสนกสนานเพลดเพลนใหกบเดก นทานแตเดมนนจะเปนนทานทเนนคณธรรม จรยธรรมสอดแทรกคตสอนใจ จดส าคญของนทานคอการสอดแทรกแนวคดเพอใหเดกน าไปเปนแนวทางในการด าเนนชวต วรรณ ศรสนทร (2539 : 19) นทานหมายถง หนงสอภาพทเปนเรองราวอานเลนสมยใหมส าหรบเดกทมตวละครเปนสตวดวย ครรกษ ภรมยรกษ (2540 : 45) กลาววานทานเปนเรองราวทวๆ ไปทเลาสบตอกนมาโดยมจดประสงคเพอสบทอดประสบการณ ความร ความคด หรอคานยมบางอยางใหกบผฟงพรอมทงสอดแทรกความสนกสนานเพลดเพลนไปพรอม ๆ กน สมศกด ปรปรณะ (2542 : 48) สรปความหมายของนทานวา 1. เปนเรองราวทผกขน 2. เปนเรองราวทใชวาจาเปนสอในการถายทอด 3. เปนบทประพนธทมลลาการเลาแบบเปนกนเอง ท านองการเลาดวยวาจา 4. เปนเรองเลาทมจดประสงคหลก เพอความบนเทงใจ และมสงสอนใจเปนจดประสงครอง กระทรวงศกษาธการ (2548 : 1) นทาน หมายถง สะพานทผใหญจะทอดถงเดก และสามารถสมผสถงความรก ความเมตตา ความรสกนกคดทดงามตอสงทงหลายทงปวง นอกจากนแลว นทานยงหมายถง กระบวนการส าคญในการสรางคณธรรม จรยธรรม และศลธรรมอนดงามใหเกดแกชวตผานกระบวนการทสนกสนาน เตมไปดวยจตนาการทมชวตชวา สรปไดวา นทาน หมายถงเรองราวทเลาสบตอกนมาหรอเรองทผกขน โดยจดมงหมายทจะถายทอดความรสก นกคดทดงาม และยงสอดแทรกคตสอนใจเพอเปนแนวทางการปฏบตใหแกเดก ๆ นอกจากนยงไดรบความสนกสนาน เพลดเพลนอกดวย

63

2.2 ประเภทของนทาน นทานส าหรบเดกแบงนทานออกเปนหลายประเภท ไมวาจะแบงนทานตามเขตพนททางภมศาสตร แบงตามรปแบบของนทาน การแบงตามดชน แบบเรอง และการแบงนทานตามดรรชนอนภาค ซงวไล เวยงวระ (2526 : 68-69) ไดแบงประเภทของนทานทเหมาะสมส าหรบเดกกอนวยเรยนได 6 ประเภท คอ 1. เรองจรงเกยวกบสงแวดลอม 2. ต านานทเลาสบตอกนมา 3. ปญหาทเกยวกบศาสนา 4. นทานทแตงเปนโครงกลอน 5. นทานประเภทสงเสรมจนตนาการ 6. นทานทใหความรพนฐานเกยวกบสงทเดกจะเรยนร วรรณ ศรสนทร (2542 : 13-15) ไดแบงนทานส าหรบเดก ออกเปน 5 ประเภทไดแก 1. นทานพนบาน (Folk Tales) เปนเรองทเลาสบตอกนมาเปนเวลานานแบงออกเปน 1.1 นทานเกยวกบสตวพดได (Talking–beast Tales) 1.2 นทานไมรจบ (Commutative Tales) 1.3 นทานตลกขบขน (The Drools or Humorous Tales) 1.4 นทานอธบายเหต (Pour quoi Stories or Tales Tell Why) มเนอเรองทอธบายหรอตอบค าถามของเดก ๆ วา “ท าไม...” เชน ท าไมกระตายจงหางสน ท าไมน าทะเลจงเคม 1.5 เทพนยาย (Fairy Tales) ตวละครจะมอทธฤทธปาฏหารย หรอเปนผวเศษสามารถสามารถท าสงทมนษยทวไปท าไมได 2. นทานสอนคตธรรม (Fables) เปนเรองส น ๆ ตวละครมทงคนและสตวมโครงเรองงาย ๆ ใชบทเรยนทสอนใจ เชน นทานอสป (Aesop’s Fables) นทานประเภทนจะรวมนทานเทยบสภาษตและนทานชาดกไวดวย 3. เทพปกรณม (Myth) เปนเรองทแสดงใหเหนถงเหตการณ และเรองราว ในบรรพกาล เกยวกบพนโลก และพฤตกรรมของมนษยทเทพเจาเปนผควบคมปรากฏการณทางธรรมชาต 4. มหากาพยและนทานวรบรษ (Epic and Hero Tales) คลายกบเทพปกรณมตางกนวาตวละครของนทานประเภทนมนษยไมใชเทพเจา มการกระท าทกลาหาญ ฟนผาอปสรรคและประสบผลส าเรจในทสด

64

5. หนงสอภาพทเปนเรองอานเลนสมยใหมส าหรบเดกทมตวเอกเปนสตว(Animal Stories) พบมากในบทกลอนกลอมเดก นทานพนบานและนทานสอนคตธรรม เกรก ย นพนธ (2539 : 20 - 22) ไดแบงนทานตามรปแบบของนทานและตามเนอหาสาระทเปนเรองราวของนทานดงน 1. เทพนทานหรอเทพนยาย หรอเรองราวปรมปรา เปนนทานทนยายทเกนความเปนจรงเหนอความเปนจรงของมนษยเปนสวนใหญ เปนเรองราวทเกยวของกบอภนหารตวเอกหรอตวละครเดน ๆ จะมอภนหาร หรอเวทยมนต ฤทธเดช 2. นทานประจ าทองถนหรอนทานพนบาน มกเปนนทานทถกเลาขานตกทอดตอเนองกนมา เปนเรองราวทเกยวของกบต านานพนบาน ประวตความเปนมาของทอง ภเขา ทะเล แมน าเรองราวของโบราณวตถทมเหตผลแหงทมาของการสราง การเกด ฯลฯ เปนตน 3. นทานคตสอนใจ เปนนทานทเลยบเคยงเปรยบเทยบกบชวตและความเปนอยรวมกนในสงคมมนษยใหบงเกดผลในการด ารงชวต และความเปนอยใหพถพถนละเอยดรอบคอบและไมประมาท 4. นทานวรบรษ เปนนทานทกลาวอางถงบคคลทมความสามารถ องอาจกลาหาญ นทานวรบรษมกเปนเรองทถายถอดเรองจรงของบคลทส าคญ ๆ ไว แตมกสรางฉาก หรอสถานการณนาตนเตน หรอเกนความเปนจรง 5. นทานอธบายเหต เปนนทานทเกยวของกบเรองราวของเหตทมาของสงหนงสงใดและอธบายพรอมตอบค าถามเรองราวนน ๆ ดวย 6. เทพกรปฌม เปนนทานทเกยวของกบความเชอ โดยเฉพาะเกยวของกบตวบคคลทมอภนหารเหนอความเปนจรงลกลบ ไดแก พระอนทร พระพรหม ทศกณฑ ฯลฯ 7. นทานทเปนตวสตวเปนตวเอก และเปรยบเทยบเรองราวกบชวตมนษยเปนเรองทอยรวมกนในสงคม สอนจรยธรรมแฝงแงคดและแนวทางแกไขเปนบางครง 8. นทานตลกขบขน เปนนทานทมเรองราวเปรยบเทยบกบชวตความเปนอยแตม มนษยทตลกขบขนสนกสนานท าใหเกดความรสกเปนสข สรปไดวา ประเภทของนทานสามารถแบงไดหลายประเภท ตามยคสมย ตามรปแบบของนทานตามเนอหาสาระ ขนบธรรมเนยมประเพณทองถนนน ๆ ทเปนเรองราวของนทานแตละประเภทจะใชเกณฑในการแบงนทานแตกตางกนออกไป เพอใหงายตอการศกษาในแตละประเภท 2.3 คณคาและประโยชนของนทานทมตอเดกปฐมวย วรรณ ศรสนทร (2542 : 31) ไดสรปถง ประโยชนของการเลานทาน ไวดงน 1. ฝกใหเดกเปนผรจกฟง มสมาธ รจกส ารวมอรยาบถของตนเอง

65

2. ท าใหเดกผอนคลายอารมณ ไดรบความสนกสนานเพลดเพลน และเพมพนความรจากการฟง 3. ชวยเพมพนความรจากภาษา เดกรจกค ามากขน รจกเกบใจความและเนอเรอง 4. ชวยใหเกดความรสกอบอน มทพงทางใจ รสกวาตนเองเปนสวนหนงของสงคม 5. ท าใหเดกเกดจนตนาการจากเรองทไดฟง 6. ชวยใหเดกรจกโลกจากแงมมเลก ๆ นอย จากนทานทไดฟง สามารถตดสนใจในการแสดงออกและสนองตอบตอเหตการณตาง ๆ ไดถกตอง ฉววรรณ กนาวงศ (2536 : 125 - 126) ไดสรปวา นทานมอทธพลตอเดกมากในระดบปฐมวย การทผใหญและครไดใกลชดกบเดกโดยการเลานทานจะเปนเครองชวยใหเขาใจเดกมากยงขน การเลานทานมคณคา ดงน 1. ชวยชดเชยประสบการณแกเดกใหเทาเทยมกบเดกในเมอง 2. ชวยเสรมสรางพฒนาการทางภาษา ความคดและจนตนาการใหกบเดก 3. ชวยฝกใหเดกเปนนกฟงทด เขาใจวธการปฏบตตวขณะฟงนทาน และสามารถเกบใจความตามเรองราวทฟงคนอนเลาไดตามสมควรแกวย 4. ชวยใหเดกเกดความสนกสนานเพลดเพลน มความรสกอบอน และใกลชดกบผเลา 5. ชวยปลกฝงความรสกชอบฟงนทาน และความรสกชนชอบในหนงสอนทานกอนจะอานไดอยางเขาใจ 6. ปลกฝงใหเดกเปนคนใจกวางยอมรบความจรงในชวตประจ าวน 7. ชวยใหครผปกครอง ทราบถงความรสกทอยในตวของเดกจากการสนทนาซกถามในขณะทฟงนทาน เกรก ยนพนธ (2543 : 55-56) ไดสรปถงประโยชนการเลานทาน ไวดงน 1. เดกๆ หรอผฟง จะเกดความรสกอบอนหรอใกลชดกนเองกบผเลา 2. เดกๆ หรอผฟง จะเกดความรสกอบอนรวมในขณะฟง ท าใหเกด ความเพลดเพลนผอนคลาย และสดชนแจมใส 3. เดกๆ หรอผฟง จะมสมาธหรอตงใจในขณะทมระยะเวลานานขนหรอยาวขน โดยเฉพาะผเลามความสามารถในการตรงใหผฟงหรอเดกๆ จดจอกบเรองราวทผเลา เลาเรองทมขนาดยาว 4. เดกๆ หรอผฟง จะถกกลอมเกลาดวยนทานทมเนอหาสงเสรมคณธรรมจรยธรรม ท าใหเดกๆ และผฟงเขาใจในความดและความดยงขน

66

5. นทานจะท าใหเดกๆ และผฟง มความละเอยดออน รจกการรบร และการมองโลกในแงด 6. นทานจะท าใหเดกๆ หรอผฟง สามารถใชกระบวนการคดในการพจารณาแกปญหา 7. นทานสามารถสรางความกลาใหกบเดกๆ หรอผฟงได โดยแสดงออกทผานกระบวนการคดทมประสทธภาพ 8. เดกๆ หรอผฟง จะไดความรทเปนประโยชนและสามารถประยกตใชกบสงมชวตได 9. นทานจะเสรมสรางจนตนาการทกงวางใกลไรขอบเขตใหกบเดกหรอผฟง 10. นทานสามารถชวยใหเดกๆ และผฟง ไดรจกการใชภาษาทถกตองการออกเสยงการกระดกลนตว ร เรอ และ ล ลง ไดอยางถกตองและเปนไปตามธรรมชาต กรมวชาการ (2546 : 143-144) กลาวถงคณคาและประโยชนของนทาน ดงน 1. เปนเรองราวของความเปนมนษยทเขาใจกนไดทกสมย 2. เปนเรองราวทมการขนตน ด าเนนเรอง และจบ มความสมบรณในตวเองมการเคลอนไหวตอเนองกน ใครท าอะไร ทไหน เมอไร ผลเปนอยางไร 3. สรางความรสกตางๆ 4. กอใหเกดคณธรรมในจตส านก 5. สนองความปรารถนาบางอยางทไมอาจมไดในชวตจรง 6. สงเสรมจนตนาการอนเปนความสข ความพอใจ อยางหนงของคนเรา 7. ท าใหมองเหนภาพไดด คณคาและประโยชนนทานพอสรปไดวา นทานเปนสอ ชวยสรางประสบการณใหเดก ไดรบความร ความสนกสนานเพลดเพลน ผอนคลายอารมณ ปลกฝงใหเดกเปนคนใจกวางและยงชวยใหเดกเกดความรสกอบอน เมอไดฟงนทาน นทานยงชวยขจดพฤตกรรมทไมพงประสงคนอกจากนยงชวยใหเดกมองโลกในแงดไดอกดวย กรมวชาการ (2546 : 143–144) ไดเสนอแนะนทานทเหมาะสมกบเดกปฐมวยทมคณลกษณะทเหมาะสมดงน 1. เปนเรองราวสนๆ เนนเหตการณเดยว แตมความสมบรณในตว 2. มการเคลอนไหวๆ การเดนเรองอยางราดเรว 3. ตวละครนอย มลกษณะเดนทจ างาย แตอาจสมมตตวแทนได 4. มบทสนทนามากๆ

67

5. ใชภาษางาย ประโยคสน การเลาค าซ าหรอค าสมผสจะชวยใหเดกจดจ าไดงายและรวดเรว 6. สรางความรสกและความสนใจ 7. เปนเรองใกลตวเดก เชน ครอบครว สตวเลยงหรอเรองทเดก จะจนตนาการตามได 8. ความยาวไมเกน 15 นาท 2.4 ความหมายของการเลานทาน การเลานทานถอไดวาเปนศลปะดงเดมอยางหนงในการสอความหมายทางวาจาของมนษย การเลานทานน าความสขมาใหแกผฟงและผเลาพอกน ถอเปนวธหนงทจะใชเปนเครองชกจงใจใหเดกเกดความอยากอานหนงสอขนมาบาง (กรมวชาการ. 2543 : 98 - 99) นอกจากนนยงสามารถใชนทานเปนสอน าไปสการเรยนการสอนตางๆ และนทานยงคงใชเปนสวนส าคญยงของการสอนเดกในระดบปฐมวย จดมงหมายในการเลานทาน เพอพฒนาทกษะในดานการใชภาษาการฟง พด คด ถาม สงเกต ซงเปนพนฐานน าเดกไปสการอานในโอกาสตอไป (กรมวชาการ.2546 : 143) นอกจากนนนทานยงเปนตวกลางถายทอดความร ความเขาใจอารมณ ความรสกความเขาใจ ประสบการณ ทศนคต และคานยมทเหมาะสม ส าหรบเดกมาใชเลานทาน เพอชวยใหเดกปรบตวและเตรยมรบสถานการณในชวตประจ าวน (คณะกรรมการกลมผลตชดวชาสอการสอนระดบปฐมวย. 2547 : 248) กลยา ตนตผลาชวะ (2551 : 218) ไดใหความหมายของการเลานทานไววา การเลานทาน หมายถง การเลานทานเปนสอทสรางจนตนาการสรางความฝน ความคด ความเขาใจ และการรบรใหกบเดก ตวแสดงแตละตวในนทานจะตองสรางจนตนาการใหบรรเจดในสมองเดก ฉววรรณ กนนาวงศ (2526 : 126) ไดอธบายวา การเลานทานนนมอทธพลและมคณคาตอเดกมาก โดยเฉพาะเดกกอนระดบวยประถมศกษาการทผใหญและครไดใกลชดเดกโดยการเลานทานจะเปนเครองมอชวยใหเขาใจเดกยงขน การเลานทานมคณคาดงตอไปน 1. ชวยชดเชยและเสรมสรางพฒนาการทางภาษา ความคด และจนตนาการ 2. ฝกใหเดกเปนนกฟงทด เกบความเรองทฟงไดตามควรแกวย 3. สรางความเพลดเพลนใหแกเดก 4. ชวยปลกฝงความรสกชอบฟงนทานและความรสกชนชมในหนงสอนทานหรอกอนทจะอานอยางเขาใจ 5. ปลกฝงใหเดกเปนคนใจกวาง ยอมรบความจรงในชวตประจ าวน 6. ชวยใหครและผใหญไดทราบถงความรสกนกคด ของเดกจากการสนทนาหรอซกถามในขณะฟง

68

สรปไดวา การเลานทานหมายถง สอในการถายทอดความร ความเขาใจในอารมณความรสกตนเองและผอน และยงชวยสรางสมพนธภาพทดระหวาง พอแม ลก คร และเพอนๆ ใหเกดความเชอมน ความอบอน นอกจากนนยงปลกฝงใหเดกเปนคนใจกวางยอมรบความจรงสามารถปรบตวเขากบสงคม อยรวมกบผอนไดอยางมความสข 2.5 รปแบบของการเลานทาน สมใจ บญอรพภญโญ (2539 : 10) ไดกลาวถงรปแบบการเลานทาน ไวดงน 1. การเลานทานปากเปลา ผ เลาจะใชค าพดถายทอดเรองราวดวยน า เสยงธรรมชาตของตนเอง ผเลาบางคนมความสามารถพเศษในการท าเสยงเลยนเสยงตางๆ ชวยใหนทานมความสนใจมากขน 2. การเลานทานประกอบภาพวาด ในสมยโบราณมการเลานทานประกอบภาพวาดบนพนดน พนทราย แผนหนง ตอมาเรมวาดลงกระดาษและผา 3. การเลานทานประกอบภาพ ผเลาจะเตรยมหนงสอนทานทมภาพประกอบสวยๆ ใหผฟงไดชมขณะฟงนทาน 4. การเลานทานประกอบเสนเชอก ผเลากเตรยมเชอก น าปลายทงสองขางมาผกตดใสกน ใชนวมอทง 10 นว ท าเปนเสนเชอกรปทรงตางๆ หรอ อาจใชเชอกวางเปนรปทรงตางๆ บนกระดาษ หรอแผนโปรงใส 5. การเลานทานประกอบหนประดษฐ ผเลาตองเตรยมหนใหสมพนธกบเรองขณะเลานทานจะน าหนออกมาแสดงประกอบ หนทใชมลกษณะ เชน หนมอ หนถงกระดาษ หนกระบอก เปนตน 6. การเลานทานประกอบหนปะ ผเลาตองเตรยมกระดานส าล กระดานแมเหลกหรอเวทจ าลอง และเตรยมตวละครทท าจากกระดาษดานหลงตดกระดาษทราย ส าหรบตดบนกระดาน ผาส าลจะท าใหนทานสนกสนานยงขน 7. การเลานทานประกอบการพบผาเชดหนา หรอการพบกระดาษ ผเลาตองเตรยมกระดาษเปนรปสเหลยมจตรส หรอสเหลยมผนผา ขณะเลานทานครจะสาธตการพบผา หรอกระดาษเปนรปสตว รปดอกไม สงของตางๆ เดกจะสนกสนานและฝกทกษะกลามเนอมอและสายตาไปดวย 8. การเลานทานประกอบการรองเพลง ผเลาอาจน านทานมาเขยนใหมใหเปนบทเพลงและใสท านองกระตนใหเดกสนใจในเพลง เกรก ยนพนธ (2543 : 36-55) ไดเสนอถง รปแบบการเลานทาน ไวดงน 1. การเลานทานปากเปลา เปนการเลานทานทผเลาตองเตรยมตวใหพรอมตงแตการเลอกเนอเรองใหเหมาะสมและสอดคลองกบกลมผฟง นทานปากเปลาเปนนทานทดงดด และเรา

69

ความสนใจของผฟงดวยน าเสยง แววตา ลลา และทาทางประกอบการเลา ทสงางาม และพอเหมาะพอด 2. นทานเลาไปวาดไป เปนการเลานทานทผเลาตองมประสบการณการเลานทานแบบปากเปลาอยมากพอสมควร แตจะตองเพมการวาดรปในขณะเลาเรองราว เรองทวาดขณะเลาเรองน ภาพทวาดออกมาอาจสอดคลองกบเรองทเลาเลยกได คอ จะไดภาพใหมเกดขน 3. นทานทเลาโดยใชสออปกรณประกอบขณะเลา เปนนทานทเลาจะตองใชสอทจดเตรยม หรอหามาเพอใชประกอบการเลา เชน การเลาโดยใชหนงสอ นทานหนนว นทานเชด นทานเชอก เปนตน กลยา ตนตผลาชวะ (2547 : 219 - 221) ไดสรปถง รปแบบการเลานทานไววาดงน 1. การเลานทานปากเปลา เปนการเลานทานทอาศยเพยงผพดและน าเสยง ผเลาไมมการใชสอประกอบการเลา นอกจากน าเสยงและจงหวะการพดทสงต าเราใจผฟงตามเนอเรองทน าเสนอ การเลานทานวธนตองใชศลปะในการพด และการเลาทจงใจมาก สวนใหญเปนการเลานทานกอนนอน เดกจะฟงแตน าเสยงและเรองราวซงเปนลกษณะของการฟงแบบรบทจงใจใหเดกแบบหลบเปนหลก การเลาตามรปแบบนอาจใชกบการเลาทตองการจงใจใหเดกท ากจกรรมอยางใดอยางหนงมสมาธกได เชน การเลานทานขณะทใหเดกฝกคดเลข หรอท าสงทเดกเบอหนาย เพอใหเดกเกดความเพลดเพลนแลนไปท าไป เปนตน การเลานทานปากเปลาไมควรเลานานเกน 15 นาท เดกจะไมสนกนกถาตองนงฟงนานๆ นอนฟงจะดกวาเพราะถาเบอกสามารถหลบไดเลย 2. การเลานทานประกอบทาทาง การเลานทานแบบนเปนการเลาทมชวตชวามากกวาการเลาปากเปลา เพราะเดกสามารถตดตามเรองทเลาไดและจนตนาการเปนรปธรรมมากขนตามทาทางของผเลาและสนกมากขน เพราะเหนภาพพจนของเรองทเลาทาทางทใชประกอบการเลานทานอาจเปนทาทางของผเลา ทาทางแสดงรวมของเดกไดแกการท าหนาตา การแสดงทาทางกายหรอการเลนนวมอประกอบการเลา 3. การเลานทานประกอบภาพ ภาพทใชในการเลานทานมหลายชนด มท งภาพถาย ภาพโปสเตอร ภาพจากหนงสอ ภาพวาด ภาพสไลด ภาพเคลอนไหว หรอภาพฉายการมภาพสวย ๆ มาประกอบการเลานทานจะจงใจใหเดกและสรางสรรคจนตนาการอนบรรเจดใหกบเดกมาก โดยเฉพาะภาพการตนทเคลอนไปแตจะล าดบภาพจะจงใจ ท าใหเดกตดตามเรองราวดวยความอยากร เดกสนกมากขนถาในขณะทฟงเรองและดภาพนนผเลากระตนใหเดกแสดงความคดเหนและรวมสรางจนตนาการใหกบนทานทเลา 4. การเลานทานประกอบเสยง ไดแกเสยงเพลง เสยงดนตร เทปบนทกเสยงตาง ๆ สามารถน ามาประกอบการเลานทานได จดประสงคเพอสรางบรรยากาศทกระตนเราใหเกดความตนเตน อยากตดตาม การน าเสยงมาประกอบการเลานทานจะมลกษณะเชนเดยวกบละครวทยทใช

70

เสยงประกอบเพอใหเกดการฟงทมจนตนาการและอรรถรส นอกจากเสยงเพลงเสยงดนตรในการเลานทานเราอาจใชเสยงเดกมาประกอบการเลาได ตวอยางเชน เมอเลาถงรถไฟวงผเลาอาจชกชวนใหผฟงรวมท าเสยง รถไฟวง ฉกฉก ป นๆ ประกอบการเลา ซงจะท าใหบรรยากาศการฟงนทานสนกไปอกแบบ 5. การเลานทานประกอบอปกรณ หรอสงประดษฐทมอย หรอผเลาจดท าขน เชน หนากากตวแสดงในนทาน หนมอ หนชก หนเชด ตกตา เปนตน ลวนแลวแตเปนสอการเลานทานทส าคญ อปกรณทสามารถท าใหเดกสนกสนานตนตาไปกบนทานทเลาไดอยางดสรางความสนใจในการฟงนทานใหแกเดกมากกวารปแบบอนๆ 6. การเลานทานประกอบการวาดภาพ บางครงนทานไมจ าเปนตองอาศยภาพนงการสรางบรรยากาศทนาสนในใหกบเดกเพอใหเดกตดตามและคด คอ การเลานทานประกอบการวาดภาพ ผเลาตองสามารถวาดได ซงไมจ าเปนตองสวยแตตองสอไดเขาใจ มจนตนาการการเลาจะเปนการเลาไปวาดไป สนทนาไป เดกจะสนกมาก และจนตนาการตามมอของผเลา เชนนกตวหนง ผเลาวาดภาพนกเกาะอยบนตนไม ผเลาวาดภาพตนไม ขณะวาดกสนทนากบเดกวาจะวาดตนไมอะไร ท าไมจงวาดตนไม เพราะอะไร ขอมลสนทนาทใหนคอองคความรทเดกจะไดรบพรอมกนดวย 7. การเลานทานไมจบเรอง เปนการเลามเจตนาใหเดกคดแลวผกเรองตอโยงมาเลาตอจากคร ซงนอกจากพฒนาภาษายงพฒนาความคดใหกบเดกเชนเดยวกนกบการเลาตอเรองราว สรปไดวา การเลานทานมรปแบบการเลาหลายวธ ตองค านงถงความเหมาะสมความสนใจของเดกเพอเปนการกระตนใหเดกเกดความร เกดจนตนาการ ตอบสนองความตองการอยากรอยากเหนและมความสนใจในการฟง ผเลานทานตองมรปแบบการเลาหลายๆ วธดงนการเลานทานปากเปลา การเลานทานประกอบภาพ การเลาโดยใชหนมอ การเลานทานโดยใชเชอกการเลานทานประกอบการวาดภาพ การเลานทานไมรจบ เปนตน 2.6 เทคนคและวธการเลานทาน ไพพรรณ อนทนล (2534 : 103-106) ไดอธบายถงการเลานทานทมความสามารถการเลาไดเกงจะตองท าใหนทานนนมชวตชวาสนกสนานเปนทหลงใหลตดอกตดใจของ เดกๆ ไดโดยมวธการดงน 1. ผเลาควรเลาตามล าดบเหตการณไมกระโดดขามไปมา 2. มเทคนคประกอบการเลา 2.1 ใชน าเสยงประกอบการเลา 2.2 ใชทาทางประกอบการเลา 2.3 ใชสหนาและแววตาประกอบการเลา 2.4 ใชอปกรณประกอบการเลา

71

3. สภาพแวดลอมทเหมาะสม 3.1 บรรยากาศเงยบสงบ 3.2 ผฟงไมอยในภาวะหว 3.3 ความยาวของนทานเหมาะสมกบชวงความสนใจของผฟงแตละวย 4. ควรมการประเมนผลการเลา เพอทราบขอด ขอบกพรองของตนเอง เพอท าใหการเลานทาน ครงตอไปสมบรณยงขน เกรก ยนพนธ (2543 : 68) ไดสรปถง วธการเลานทาน ผเลาจ าเปนตองค านงถงสงตอไปน 1. การเลอกเรองทจะใชเลา 2. การดดแปลงเนอเรองใหเหมาะสมกบกลมผฟง 3. การเตรยมตวและจดเตรยมสอเลานทานของผเลา 4. การลงมอเลานทาน ผเลาจะตองเลาใหราบรนโดยตลอด ดวยรปแบบและเทคนคเฉพาะของผเลาเอง 5. สถานทและเวลาทใชเลานทาน ผเลาจะตองพจารณาเพอความเหมาะสม 6. การตดตามผลการเลานทาน ผเลาจะตองสงเกตความพงพอใจของผฟงดวยวาผฟงใหความสนใจมากนอยเพยงใด วไล มาศจรส (2545 : 118-119) ไดสรปถงเทคนคการเลานทาน อยทสวนตางๆดงน 1. น าเสยง โดยปกตนกเลานทานจะตองเปนผทมน าเสยงทแจมใส เพราะการเลานทานน าเสยงเปนสงส าคญทจะกระตนใหนทานทเลานาสนใจหรอไม ดงนนเวลาเลานทานผเลาจะตองรจกใชน าหนกของค าใหมน าหนกเบาตามอารมณของตวละคร 2. การใชสหนาทาทาง การใชสหนาทาทางประกอบการเลานทาน ถอเปนเสนหอยางหนง เชน การแสดงความโกรธดวยการนวหนา แสดงถงอารมณดดวยรอยยมและหวเราะราเรงแสดงความสงสยดวยการขมวดคว เปนตน 3. การสบตาผฟง การเลานทานจะดเปนกนเองยงขน หากผเลา เลานทานไปดวยการสบตา ผฟงนทานไปดวย รวมถงการใหผฟงเขามามสวนรวมในนทานในบางชวงทเหนวามความเหมาะสม สรปไดวา การใชเทคนคและวธการเลานทานทจะเลาไดดน น ผเลาตองอาศยประสบการณในการเลา และการฝกฝนบอยๆ จนกลายเปนวธการเลานทานเฉพาะตว ผเลาเพยงแตล าดบเหตการณและสอดแทรกอารมณความรสกสหนา ทาทาง ลลาน าเสยง พรอมกบการใชสออปกรณใหสอดคลองกบเนอเรองเปนการกระตนใหเดกสนใจยงขน

72

3. นทานประกอบภาพ 3.1 ความหมายของนทานประกอบภาพ เกอรแลค และอล (จนตนา ใบกายซ. 2542 : 54 ; อางองมาจาก Gerlach andEly. 1971 : 365) ไดใหความหมายของภาพไววา เปนภาพนง เปนวสด 2 มต ทบนทกหรอแสดงเหตการณ สถานทบคคลหรอสงของเอาไวอาจเปนลกษณะทเปนภาพถาย ภาพวาด ภาพการตน ภาพสเกตซ ภาพผนง รวมทงแผนภม แผนทสถต และแผนท ภาพสามารถใชในการสอนเปนรายบคคลหรอสอนเปนกลมในเวลาเดยวกนกได ชตมา สจจานนท (2529 : 20) ไดใหความหมายของภาพประกอบวา หมายถง หลกฐาน ทชวยอธบายใหเกดความเขาใจในเนอหาสาระมากขน ทงยงเปนสงชวยตกแตงหนงสอให สวยงาม เปนการสรางสรรคผลงานทนาสนใจ สามารถโนมน าความนกคดของผอนเพอเกดอารมณรวม มจนตนาการ และสนกกบการอาน จนตนา ใบกาซย (2534 : 64-65) ไดใหความหมายของภาพประกอบวา หมายถงการน าเอาความรหรอประสบการณทผเขยนมอยเขยนออกมาเปนเรองราวใหเหมาะสมกบวยของผอาน โดยค านงถงการใชประโยค ส านวนและภาษาทแจมแจง สขม เฉลยทรพย (2539 : 89) ไดใหความหมายของภาพประกอบวา หมายถง ภาพทท าขนมาเพอใชประกอบเอกสารหรอหนงสอ โดยมจดมงหมายทใชอธบายขยายความหรอขอเขยนทปรากฏรวมอยในหนงสอ สรปไดวา ภาพประกอบนทานเปนภาพทเขยนประกอบเนอหา ตามหนงสอหรอนตยสารทเปนนามธรรมมาเปนรปธรรมทชดเจนมากขน เพอเปนการกระตนใหเดกไดเหนลกษณะของอารมณความรสกตวละครทชวยใหเดกเขาใจเนอหาของนทานงายขน 3.2 ลกษณะของนทานประกอบภาพ บนลอ พฤกษะวน (2534 : 73) แบงชนดของภาพทใชประกอบหนงสอส าหรบเดกไดดงน 1. ภาพเขยน อนไดแก ผลงานของชางฝมอ หรอผใดผหนงเขยนขน 1.1 ภาพสเกตซ (Sketch) ภาพลายเสนหยาบๆ แสดงใหเหนเคาโครงสรางของสงนนๆ เมอระบายสลงไปยอมชวยใหภาพเหลานนเปนภาพทเดนชดชวยใหเกดความเขาใจในการอานไดงายขน ภาพประเภทนนอกจากจะชวยการอานแลวยงทาทายใหเดกอยากลองวาด เพราะเหนวาเปนภาพงายสามารถท าไดไมยาก 1.2 เปนภาพทคงลกษณะจดเดนของตวละครไวสวนหนง และการแสดงออก ในรปแบบของความรสกนกคด ความมชวตชวาชวยใหเดกผอานเขาใจอาการนนๆ ไดด ทงยงชวยสรางเสรมจนตนาการของเดกไดเปนอยางด

73

2. ภาพถาย ใชเทคนคการถายภาพจากสภาพแวดลอมทเปนจรง (Authentic) เชนสถานท คน สตว ทอยใกลตวเดกเลกมากๆ เดกไมเคยพบเหนภาพเลาน การถายภาพหรอใชภาพถายในหนงสอยอมใหประสบการณท เสมอนจรงท งย งสามารถทจะแสดงใหเหนภาพทวทศน สภาพแวดลอมจรงไดด แตโดยมากภาพถายมกจะใชในหนงสอแบบเรยนมากทสด หนงสออน ๆ มกใชนอยในเมอไมสามารถจะหานนกเขยนทไดกมกจะใชภาพประเภทน 3. ภาพไดอะแกรม หรอแผนผง (Diagram) เปนภาพแสดงใหเหนสงทกลาวถง อยางยนยอสามารถชวยสรางความเขาใจในการอานไดด ใชแสดงการเดนทาง สถานท ต าแหนง และความสมพนธของสงตางๆ ไดด เชน แผนทแสดงการเดนทางของมารโคโปโลไปเมองจน แผนผงแสดงพระราชวงโบราณ และอน ๆ ชวยในการเรยนภมศาสตร ประวตศาสตรไดด ตลอดจนสามารถน าไปใชในการเขยนแบบแปลนการวางผงงานและอน ๆ ไดด ไดอะแกรมดงกลาว มกจะเนนในเรองของทศ และความสบเนองความสมพนธของสงตางๆ ทกลาวถง ธวช ตราช (2532 : 52-53) แบงลกษณะของภาพประกอบ ตามวธการผลตไดเปน 4 ประเภท คอ 1. ภาพถาย คอภาพทไดจากการถายรปดวยกลอง ภาพถายทจะน ามาลงพมพประกอบตวเรยงพมพ ควรจะมการจดองคประกอบทดการใหแสงเงา ตลอดจนการจดกรอบอนจะท าใหไดภาพถายทมทงคณลกษณะทอธบายเรองราว และชวยตกแตงสงพมพ ใหสวยงามชวนดยงขน 2. ภาพเขยน คอ ภาพทเขยนขนดวยหมกหรอสตาง ๆ มรปรางลกษณะตาง ๆ ตามทออกแบบ อาจเปนภาพเหมอน ภาพจตนาการ ภาพทเกดจากการสเกตซ ภาพการตนเปนแผนภาพ แผนสถต หรอกราฟ ฯลฯ ซงใชส าหรบโรงพมพประกอบตวเรยงพมพทเหมาะสมจ าเปนตองใชเพอบรรยาย หรออธบายเรองราวและชวยตกแตงสงพมพใหสวยงามซงการเขยนภาพประกอบโดยทวไปท าได 2 วธ คอ วธ 1 ภาพวาดเสน (Drawing) คอภาพทเขยนดวย ดนสอ ปากกา พกน วธ 2 ภาพระบายส (Painting) คอ ภาพทสรางขนโดยใชสโปสเตอร สน า สฝ น สน ามน เปนตน 3. ภาพปะตด (Collage) คอ ภาพทไดจากการน าภาพหรอวสดส าเรจรป เชน กระดาษส ผาเศษ วสดเหลอใช ฯลฯ มาประกอบเขาดวยกน หรออาจเขยนตกแตงเพมเตม เพอใหเกดภาพทตองการ 4. ภาพพมพ คอ ภาพทเกดขนจากการท าแบบพมพ แลวน าไปพมพเปนภาพออกมา ดวยวธตางๆ กน เชนภาพพมพแกะไม ภาพพมพอนๆ เพอสรางสรรคเปนแบบตาง ๆ เหมอนกบภาพเขยน

74

สรปวา นทานประกอบภาพมลกษณะการแบงเปนประเภทไดดงน ภาพเขยน ภาพถาย ภาพการตน ภาพไดอะแกรม ภาพปะตด และภาพพมพ แตละประเภทจะมลกษณะลาย ละเอยดของภาพแตกตางกนออกไปขนอยกบกระบวนการใชงาน 3.3 ลกษณะของภาพประกอบทด รถพร ซงธาดา (2531 : 44 : 45) ไดเขยนเกยวกบภาพประกอบทดในหนงสอ ส าหรบเดกควรมลกษณะดงน 1. ภาพประกอบหนงสอส าหรบเดกควรเปนภาพเขยนมากกวาเปนภาพถายเพราะภาพเขยน ผเขยนภาพสามารถเขยนภาพประกอบเรองไดอยางกวางขวาง เกบรายละเอยดและเนนบางสวนทตองการไดดกวาภาพถาย อกทงภาพเขยนมความสวยงามนาสนใจใหจนตนาการและอารมณขนไดดกวาภาพถาย 2. ภาพประกอบจะตองสอดคลองกบเนอเรอง 3. ภาพประกอบทดเมอเดกดแลวสามารถทจะเขาใจเนอเรองไดด 4. ภาพประกอบทดเลาเรองในตวของมนเอง 5. ภาพประกอบมชวตชวา มความเคลอนไหวอยในภาพประกอบทดดแลวตองใหความรสกกอใหเกดจนตนาการทแปลกใหมเปนภาพทใหอารมณขน 6. ควรมภาพประกอบทกหนาในหนงสอส าหรบเดกเลก 7. ขนาดของภาพส าหรบเดกเลกควรใชภาพขนาด 1/4 ของหนากระดาษตวอกษร 1/4 ของหนากระดาษ และลดขนาดของภาพใหเลกลงเมอเดกโตขนตามล าดบ เชนเดกระดบ ป.3-4 อาจใชภาพขนาด 1/2 ของหนากระดาษ 8. การใชสภาพ ควรใชสสดใสสวยงาม เพราะเดกชอบภาพสมากกวาภาพขาวด า โดยเฉพาะอยางยงเดกเลกชอบภาพทใชสสดใสประเภทแมส โดยไมค านงถงรายละเอยดและความเปนจรง เชน ชอบภาพวาดสแดง สเขยว เปนตน เมอเดกโตขนกจะชอบสทใกลเคยงกบธรรมชาต และเปนจรงมากขนเรอยๆ ตามล าดบ 9. เปนภาพงายๆ ขนาดใหญ และชดเจน ไมจ าเปนตองมรายละเอยดในภาพ มากนก โดยเฉพาะอยางยงส าหรบเดกเลก 10. ภาพจะตองตรงตามความเปนจรง โดยเฉพาะส าหรบเดกเลกภาพไมควรจะใหขาดหาย เชน ภาพคนไมควรใชครงตว เพราะเดกเลกไมสามารถทจะเขาใจภาพทหายครงตวได สรปไดวา หนงสอนทานประกอบภาพหมายถงหนงสอนทานทมภาพวาดใหสอดคลองกบเนอเรองทผแตงสรางขน ซงมขนาดภาพ 3/1 ของหนากระดาษ ส าหรบตวอกษร 1/4 ของหนากระดาษ และใชสสะดดตาเดกคอ สแดง สเขยว และสเหลอง เปนตน 3.4 การสรางนทานส าหรบเดกปฐมวย

75

กรมวชาการ (2550 : 18-19) ไดกลาวถงการสรางนทานส าหรบเดกไววา การสรางนทานส าหรบเดกเปนความละเอยดออนทหนาสนใจ ดงน 1. นทานทสรางตองเหมาะสมกบเพศ วยและบคลกภาพ รวมถงการพฒนาการและความตองการทมความแตกตางกนของแตละคน 2. นทานทสรางตองเปนเนอหาทไมยากเกนไป ทงนควรขนอยกบวยของเดก เปนหลก เพราะเดกแตละคนในแตละวยมสมาธในการอานการฟง การรบร และความสนใจทตางกน 3. นทานทสรางตองมเนอหาทสนกสนานชวนคดตดตามและสามารถสราง ความตรงใจใหเดกเกดอารมณรวมและคลอยตามได 4. นทานทสรางตองมความสอดคลองแทรกสาระของคานยม การสงเสรมคณธรรมปลกฝงจรยธรรม ความดงาม และสรางสรรคอยางแยบยล ทไมใชการน าเสนอโดยตรงทจะท าใหเดกความเบอหนาย 5. นทานทสรางตองมเนอหา และบรรยากาศของรป และเรองทจะกระตนใหเดกไดเกดการตอยอดความคดอยางกวางไกล สรปไดวา การสรางนทานตองค านงถงความแตกตางระหวางวยบคคล เนอหาส นกะทดรด ไดความหมาย เวลาสรางควรสอดแทรกคานยมทด หรอสรางนทานทเดกน าไปปฏบตเปนแบบอยางทดได 3.5 เกณฑการเลอกนทานส าหรบเดก นทานส าหรบเดกมมากมาย นทานทดและเหมาะสมส าหรบเดกกบนทานทไมเหมาะสมกบเดกดงนนผเลานทานจะตองมหนาทพจารณา และคดเลอกสรรนทานทด และเหมาะสมใหแกเดก เพอน านทานทดนไปใชเลาส าหรบเดก (เกรก ยนพนธ. 2539 : 67) เยาวพา เดชะคปต (2540 : 58 - 59) ไดสรปถง ลกษณะของนทานทเดกชอบดงน 1. เปนเรองทเดกนกฝนตออยางสดใส 2. เดกชอบเรองทจบดวยรปของกน เพราะเดกชอบกน 3. เดกชอบเรองบนเทง เรองเศราเดกไมชอบ 4. เดกชอบดภาพมากกวาชอบอานเรอง เมอเดกเปดหนงสอ สงแรกทเดกจะดคอภาพและเดกจะดทกอยางในภาพ ดอยางละเอยด เดกจะอานเรองจากภาพ ดงนนหนงสอภาพจงเปนสงทส าคญทสด ในดานการท าหนงสอ เนอหาจะตองมมากอนภาพ ไดเรองทเหมาะทดแลวบรรณาธการจะตองพยายามหานกวาดรปใหวาดภาพใหสอดคลองกบเนอเรองนนๆ

76

รถพร ซงธาดา (2531 : 38-42) ไดอธบายถงลกษณะหนงสอทดส าหรบเดกดงน 1. มแนวหรอสาระส าคญของเรอง (Theme) ทด กลาววา 1.1 มคณคาตอเดก 1.2 เหมาะสมกบวย ความร ความสามารถ และประสบการณของเดก 2. มโครงเรอง (Plot) ด โครงเรองของหนงสอส าหรบเดกทดควรมลกษณะ ดงน 2.1 โครงเรองจะตองมความสมพนธกบแนวคด คอสรางโครงเรองขนจากแนวคด 2.2 โครงเรองสนๆ งายๆ ไมยงยากสลบซบซอน 2.3 เดกสามารถจบแนวคดหรอสาระส าคญของเรอง (Theme) 2.4 มตวละครทเหมาะสม 2.5 มฉากและบรรยากาศทเหมาะสมกบเดก 2.6 กาลเวลา โครงเรองทดจะตองก าหนดองคประกอบตางๆ ในทองเรองทขนอยกบกาลเวลาใหถกตองเหมาะสมกบกาลเวลาดวย 3. มเนอหาทเหมาะสมกบเดก ซงมองคประกอบทควรพจารณาดงน 3.1 มเนอหาทสนองความตองการของเดก 3.2 มเนอหาทตรงกบความตองการของเดก 3.3 มเนอหาทเดกเขาใจงาย 3.4 มเนอหาทมคณคาของเดก 4. มวธการเสนอเรองทด การน าเสนอเรองทดควรมลกษณะดงน 4.1 เรมเรองอยางนาสนใจ และดงดดใจใหอยากอานตอไปใหจบ 4.2 การด าเนนเรองรวดเรว 4.3 ควรเสนอเรองในรปของการสนทนา โตตอบของตวละครสลบดวยการบรรยาย 4.4 เสนอเรองอยางมชวตชวาชวนตดตามอาน 4.5 การสงสอนเดกในเรองของความร ความคด คานยม คณธรรม ศลธรรมจรยธรรม และคตสอนใจ เกรก ยนพนธ (2543 : 42–43) ไดใหเกณฑในการเลอกนทานใหกบเดกได ดงน 1. วยของเดก พจารณาวาเดกมความสนใจ ชอบฟงนทานประเภทใด ความยาวของเนอเรองเหมาะสมกบเรองความสนใจของเดก คอ ประมาณ 10–15 นาท หรอประมาณ 12 หนา 2. เนอหาสาระดวาเหมาะสมและสอดคลองขอคดคณธรรมเพยงใด 3. รปภาพประกอบ มสสนสดใส ขนาดเหมาะสม มภาพประกอบ 60% หรอ 70% มเนอเรองประมาณ 40% หรอ 30% หรอประมาณ 4 : 3

77

4. รปเลมมขนาดกะทดรด เหมาะสมมอเดก ขนาด 16 หนายก หรอขนาด 17 × 18.50 ซม. 5. ภาษาทใชเปนภาษาสนๆ งาย ๆ ขนาดของตวอกษรประมาณ 32 พอยท หรอ 5 ม.ม และตวอกษรไมควรเปนอกษรประดษฐ ควรเลอกใชศพทหรอตวอกษรซ าๆ จะท าใหเดก จ าไดเพราะเหนบอย ฉววรรณ คหาภนนท (2542 : 147-148) ไดใหเกณฑในการเลอกหนงสอนทานส าหรบเดกดงน 1. เปนหนงสอภาพเนอเรองสนๆ สวนมากเปนรปการตน ภาพประมาณรอยละ60 หรอรอยละ 70 เนอเรองประมาณ 30 หรอรอยละ 40 ภาพอาจจะอยดานขวามค าอธบายอยดานซาย หรออยหนาเดยว (สดสวนของภาพ : เนอหาประมาณ 3 : 4) 2. รปเลมลกษณะกะทดรด ไมเลกและไมใหญเกนไป อาจใชสตรสดสวน 4 : 3 3. กระดาษใชกระดาษอยางด หนา แขงแรง อาจจะเปนหนงสอท าดายผา 4. ภาษาทใชควรใชภาษาทงายๆ อาจเปนค าคลองจอง งายๆ สนๆ 5. ตวอกษรไมควรใชอกษรประดษฐ 6. ตวอกษรควรใชตวโต ด าหนา ขนาด 32 พอยท หรอ (5 ม.ม) 7. เนอหาเปนศพททเดกมกจะพบเหนในชวตประจ าวน เชน สตว ตนไม ดอกไม ปากกา ดนสอ โตะ เกาอ ชอนสอม รองเทา กระเปา หมวก พปานาอา ป ยาตายาย เปนตน 8. ควรเลอกใชค าศพทตางๆ หรออกษรซ าๆ จะท าใหเดกเจนตาเจนใจจดจ าไดเพราะเหนบอย (Repetition) 9. จ านวนหนาประมาณ 10-20 หนา 10. เดกวยนยงไมมหนงสอ ต าราเรยน (Text Book) และสารคด สรปเกณฑในการเลอกนทานใหเหมาะสมกบเดกไดดงน คอ 1. ควรเลอกเรองทเหมาะสมกบวยของเดกปฐมวยชอบฟงนทานประเภทใด 2. ตวอกษรตวโตเหมาะสมกบวยของเดกปฐมวยไมควรเปนตวอกษรประดษฐ 3. ภาพประกอบ ควรมสสนสดใส สวยงาม มภาพประมาณ 60%-70% หรอประมาณ 4 : 3 4. ภาษาทใชในเรองควรจะเปนภาษางายๆ ใชซ าๆ 5. รปเลมกะทดรด พอเหมาะกบเดก 6. กระดาษทใชควรจะเปนกระดาษแขง ทนทาน

78

งานวจยทเกยวของ

1. งานวจยในประเทศ บวสร วฒศกดชยกล (2546 : 66 - 74) ไดศกษารปแบบการสอสารของมารดาทสงเสรมความฉลาดทางอารมณของเดกปฐมวย โดยมจดมงหมายเพอศกษารปแบบการสอสารทางบวกของมารดา รปแบบการสอสารทางลบของมารดาทมผลตอความฉลาดทางอารมณของเดกปฐมวย กลมตวอยางเปนผปกครอง เดกปฐมวยปท 2 และในโรงเรยนจงหวดนครนายก สงกดส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาตและส านกงานการศกษาเอกชน โดยเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง จ านวน 160 คน ผลการวจยพบวา มารดาใหการศกษาทางบวกกบเดกในระดบมาก (รอยละ 64.45) และสอสารทางลบในระดบมากเชนกน (รอยละ 63.75) และระดบการศกษาของมารดามผลตอการสงเสรมความฉลาดทางอารมณของเดกอยางมนยส าคญทางสถต กลาวคอ มารดาทมวฒปรญญาตรจะสงเสรมความฉลาดทางอารมณของลกสงกลาวมารดาทจบระดบมธยมศกษา ศรรตน ชฎนนต (2546 : 97-106) ไดศกษาความฉลาดทางอารมณของพอแม ลกษณะการอบรมเลยงดกบความฉลาดทางอารมณของเดกกอนวยเรยนในกรงเทพมหานคร โดยมวตถประสงค 1. เปรยบเทยบความฉลาดทางอารมณของเดกกอนวยเรยนตามตวแปรความฉลาดทางอารมณของพอแม ลกษณะการอบรมเลยงด อายของพอแม เพศของเดก และอายของเดก 2. เพอศกษาอ านาจท านายความฉลาดทางอารมณของเดกกอนวยเรยนในกลมรวมและกลมยอย จ าแนกตามเพศอาย โดยใชความฉลาดทางอารมณของพอแมและลกษณะการอบรมเลยงดเปนตวท านาย กลมตวอยางในการศกษาคอ นกเรยนชนอนบาลปท 1 และ 2 จ านวน 351 คน ในสงกดกรงเทพมหานคร ผลการศกษาสรปไดดงน 2.1 เดกกอนวยเรยนทงในระดบกลมรวมและกลมยอยมความฉลาดทางอารมณในภาพรวมระดบสง 2.2 เดกกอนวยเรยนทพอแมมความฉลาดทางอารมณสง จะมความฉลาดทาง อารมณสงกวาเดกทพอแมมความฉลาดทางอารมณต า 2.3 เดกทไดรบการเลยงดแบบรกสนบสนนมาก แบบใชเหตผลมากและแบบใหพงพาตนเองมาก จะมความฉลาดทางอารมณสงกวาเดกทไดรบการเลยงดแบบสนบสนนนอย แบบใชเหตผลนอย และแบบพงพาตนเองนอย รญจวน ประโมจนย (2544 : 53-84) ไดศกษาการเลานทานคอ ผลการจดกจกรรมเสรมการเลานทานประกอบภาพทมตอความสามารถดานการเรยนของเดกปฐมวย ไดท าการศกษากบ

79

เดกชนอนบาลอายระหวาง 4–5 ป จ านวน 175 คนในปการศกษา 2544 ไดสมนกเรยนจ านวน 10 คน ทไดรบการจดกจกรรมเสรมการเลานทานประกอบภาพเปนเวลา 8 สปดาห สปดาหละ 3 วน วนละ 20 นาท พบวา เดกปฐมวยกอนการจดกจกรรมและระหวางการจดกจกรรมเสรมการเลานทานประกอบภาพในแตละชวงสปดาห มความสามารถดานการเรยนแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .001 โดยในระหวางการจดกจกรรมในแตละชวงสปดาหเดกปฐมวยทไดรบการจดกจกรรมเสรมการเลานทานประกอบภาพระหวางชวงสปดาห พบวา คะแนนความสามารถดานการเรยนของเดกปฐมวย มการเปลยนแปลงในทางทเพมขนตลอดชวง 8 สปดาห ยกเวนในชวงสปดาหท 1 เทานน ทคะแนนความสามารถดานการเรยนของเดกปฐมวยมคะแนนเฉลยเพมขนอยางไมมนยส าคญทางสถต นภาภรณ อนทะผลา (2547 : 75-89) ไดศกษาผลการจดกจกรรมการเลานทานทมตอทกษะการพดนกเรยนชนอนบาลปท 2 โรงเรยนอนบาลรชนบลเขวาวงทองหลาง กรงเทพมหานครในปาการศกษา 2547 ไดทดลองแบงเปนกลม กลมละ 8 คน ระยะเวลาการทดลองทงสน 6 สปดาห แบบแผนการทดลองคอ Randomized Control Group Pretest–Posttest Design พบวา 1) นกเรยนมทกษะในการพดมากขนหลงจากการไดรบกจกรรมการเลานทานอยางมนยส าคญทางสถตระดบ .01 2) มทกษะในการพดมากขนหลงจากการไมไดรบกจกรรมการเลานทานอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 3) มทกษะการพดมากขนกวานกเรยนทไมไดรบการจดกจกรรมการเลานทาน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 พจน ศรวรรณ (2547 : 51 - 52) ไดศกษาผลการจดกจกรรมตามแนวคด คอนสตรคตวสต ทมตอความฉลาดทางอารมณของเดกปฐมวย กลมตวอยางนกเรยนชนอนบาลปท 1 โรงเรยน บานโนนมวง จงหวดขอนแกน ปการศกษา 2546 จ านวน 24 คน เปนกลมทดลอง 12 คน กลมทดลองเขารวมกจกรรมตามแนวคดคอนสตรคตวสต จ านวน 10 ครง ครงละประมาณ 90 นาท และกลมควบคมไมไดท ากจกรรม เครองมอทใชในการวจย คอ แบบประเมนความฉลาดทางอารมณของกรมสขภาพจต และแผนการจดกจกรรมตามแนวคดคอนสตรคตวสต ทผวจยสรางขน พบวา หลงการทดลองกลมทดลองมความฉลาดทางอารมณสงกวากอนการทดลองและสงกวากลมควบคมอยางมนยส าคญทางสถตระดบ .05 ประภา หลาบค า (2549 : 110-118) ไดศกษาการพฒนาแบบวดความฉลาดทางอารมณของนกเรยนช นอนบาลปท 2 สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามหาสารคาม เขต 1 โดยมจดมงหมายคอ เพอสรางและพฒนาแบบวดความฉลาดทางอารมณ ของนกเรยนชนอนบาลปท 2 โดยใชกลมตวอยางทงหมด 595 คน จาก 16 โรงเรยน ผลการศกษาพบวา แบบวดความฉลาดทางอารมณส าหรบนกเรยนชนอนบาลปท 2 มคาอ านาจจ าแหนกรายขอ ดานด ตงแต 0.31 ถง 0.72

80

ดานเกง ตงแต 0.47 ถง 0.83 และดานความสข ตงแต 0.65 ถง 0.76 และมความเชอมนทงฉบบเทากบ 0.96 เปนแบบวดทมคณภาพ มนยส าคญทางสถตทระดบ .05 สรวรรณ ฤทธสาร (2550 : 76-79) ไดศกษาการเปรยบเทยบความคดสรางสรรคและความฉลาดทางอารมณของเดกปฐมวยทใชวธการสอนแบบการจดกจกรรมเลานทานประกอบภาพและวธการสอนแบบปกต ของนกเรยนชนอนบาลปท 1 โรงเรยนวดสวรรณเจดยเลศบญยงคอนสรณ จ านวน 40 คน ปการศกษา 2550 เปนหองเรยนตามสภาพจรง คะแนนเฉลยทางการเรยนใกลเคยงกน และอยในหองเดยวกน ไดจากการสมอยางงาย กลมทดลอง 20 คน กลมควบคม 20 คนกลมทดลองไดใชวธการสอนแบบการจดกจกรรมเลานทานประกอบภาพ กลมควบคมไดใชการสอนแบบปกต ระยะเวลาในการทดลอง 8 สปดาห พบวา 1) เดกปฐมวยทใชวธสอนแบบการจดกจกรรมเลานทานประกอบภาพมความคดสรางสรรคสงกวาวธการสอนแบบปกต 2) เดกปฐมวยทใชการสอนแบบการจดกจกรรมเลานทานประกอบภาพมความฉลาดทางอารมณสงกวาวธการสอนปกต เสาวลกษณ เอยมพพฒน (2549 : 72) ไดศกษาความมวนยในตนเองของเดกปฐมวย กอนและหลงการไดรบการจดกจกรรมการเลานทานคตธรรม กลมตวอยางเปนนกเรยนชนอนบาล 2 โรงเรยนวดดอนทอง จงหวดฉะเชงเทรา จ านวน 40 คน ใชระยะเวลาในการทดลอง 4 สปดาห สปดาหละ 3 วนๆ ละ 20 นาท โดยใชนทานคตธรรมจ านวน 12 เรอง ใชแบบแผนการทดลองแบบ One – Group Pre – Test Post – Test Design ผลการวจย พบวา ความมวนยในตนเองของเดกปฐมวยกอนและหลงการจดกจกรรมเลานทานคตธรรมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตท ระดบ .01 วสามาส ขนชยภม (2549 : 77) ไดศกษาการพฒนาคณธรรมจรยธรรมโดยใชกจกรรมการเลานทาน กลมตวอยาง คอ นกเรยนชนอนบาลปท 1/1 โรงเรยนกดดมสามคควทยา อ าเภอเมอง จงหวดชยภม จ านวน 20 คน ใชระยะเวลาในการทดลอง 2 – 12 มถนายน 2549 แผนการจดประสบการณโดยการเลานทาน จ านวน 5 แผน ผลการศกษาพบวา แผนการจดประสบการณโดยใชกจกรรมการเลานทาน มประสทธภาพเทากบ 88.58/86.33 ซงสงกวาเกณฑทต งไว คาดชนประสทธผลเทากบ 0.7887 ซงหมายความวานกเรยนมความกาวหนาในการเรยน รอยละ 78.87 อรพน อรณธรกจ (2550 : บทคดยอ) ไดศกษาเปรยบเทยบความฉลาดทางอารมณ โดยใชกจกรรมสอดแทรกคณธรรมจรยธรรม ตอการพฒนาความฉลาดทางอารมณของนกเรยนชนอนบาล 3 โรงเรยนเทศบาล 1 วดศรเมอง จงหวดนครนายก จ านวน 108 คน ใชแบบแผนการทดลองแบบ One – Group Pre – Test Post – Test Design ผลการวจย พบวาหลงการทดลองกลมทดลองมความฉลาดทางอารมณสงขนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

81

2. งานวจยตางประเทศ คาเพลน (Kaplan. 2003 : 3521-A) ไดท าการศกษาการประเมนผลโปรแกรมการฝกดานจตวทยาเพอพฒนาความฉลาดทางอารมณของนกศกษาและผทท าหนาทในการดแลเดกกอนเขาโรงเรยนและเดกปฐมวย ทฤษฎความฉลาดทางอารมณ (EI) ถกน ามาประยกตใชเพอฝกทกษะการศกษาแบบ EI กบผใหญและประเมนผลจากสถานทท างาน สถานททใชในการศกษา ไดแก ศนยกลางของเดกปฐมวยและโรงเรยนทมรายไดต าทอยใกลเคยงกบเมอง Hispanic ผรวมวจยจ านวน 11 คน ไดแก ผหญงทใชภาษาสเปนเปนภาษาแรก ซงเปนผทไดรบการศกษารวมกนเดกปฐมวย เปนเวลา 60 ชวโมง การศกษาครงนออกแบบมาเพอทจะพฒนาความสามารถของพวกเขาทจะรบรเขาใจและจดการกบอารมณและเพอใหประสบความส าเรจในการน าเอาโปรแกรมมาเรยนรดานสงคมและอามรณไปใชกบเดก เครองมอทใชไดแก แบบทดสอบวดความสามารถความฉลาดทางอารมณ แบบสงเกตพฤตกรรม และการประเมนผลการรายงานตนเอง จากการศกษาพบวา ความฉลาดทางอารมณของผรวมวจยกอนใชโปรแกรมนนออน แตเมอหลงจากการใชโปรแกรมการฝกแลวผรวมวจยมการพฒนาความฉลาดทางอารมณสงขนเมอน าโปรแกรมการฝกไปใชในโรงเรยน ไอโซโครป (Isokorpi. 2004 : 11-C) ไดศกษาเพอทจะพฒนารปแบบการฝกอบรมดวยทกษะทางดานความฉลาดทางอารมณของการท างานแบบรวมกนเปนกลม (TUTA) ซงเปนการเรยนรทชวยเหลอสมาชกในกลมรวมกน แบงปนประสบการณของชวตในการท างานแกกนและอารมณทเกยวของ กระบวนการเรยนรจะชวยใหผทท างานรวมกนรสกดและพฒนาความรสกในการท างานรวมกนของกลมใหดขนดวย กระบวนการเรยนรไมเพยงแตพยายามพฒนาทกษะทางสงคมและทกษะทางดานความฉลาดทางอารมณของบคคลเหลานน แตยงแสดงใหเหนวามความส าคญทท าใหเกดทกษะในการท างานเดยวและงานกลมเปาหมายส าหรบการวจยครงน ไดแก ครทท าการสอน 11 คน ในวทยาลยอาชพครรปแบบ TUTA เปนรปแบบการเรยนรจากประสบการณและการสะทอนผลประโยชนของกระบวนการกลมและกระบวนการเรยนร ผลจากการศกษาครงนแสดงใหเหนวารปแบบการเรยนรและการแกปญหาการสอนของครมแรงกระตนสงและการอภปรายถงประสบการณดานอารมณมการเชอมโยงตอกนกบงานทท าครไดแสดงความคดเหนวาการฝกอบรมนนเปนสงส าคญจ าเปน มผลในทางบวกและทาทาย เวลล และพรนเดล (Well and Prindle. 2000 : 155-159) ไดศกษาบทบาทของความฉลาดทางอารมณ โดยเนนการหาความสมพนธระหวางผลการเรยนในระดบมหาวทยาลยกบคะแนนความฉลาดทางอารมณ กลมตวอยางเปนบณฑตในมหาวทยาลยชมชนแคนาดาซงแบงออกเปน 2 กลม กลมแรกเปนนกศกษาสาขาการศกษาผใหญ สวนอกกลมหนงเปนนกศกษาทเรยนเกยวกบชางเทคนคซอมรถยนตทศนยฝกงาน นกศกษาทง 2 กลม ไดรบการทดสอบจากขอสอบวดความฉลาดทางอารมณ ซงแบงออกเปน 5 ดาน ไดแก ความสมพนธระหวางกลมเพอนสาขาวชาเดยวกน

82

ความสมพนธระหวางกลมเพอนตางสาขาวชา การปรบตว การจดการความเครยดและรปแบบการประพฤตทวไป ซงขอมลทไดจากการทดสอบสามารถใชในการสงเสรมใหเกดการพฒนาขนกบนกศกษาไดอยางเหมาะสม ในการด าเนนการสอบนกศกษาสาขาการศกษาผใหญจ านวน 41 คน ในปลายปการศกษา สวนนกศกษาชางเทคนคแบงเปน 2 กลมยอย กลมยอยท 1 จ านวน 12 คน ไดรบการทดสอบในปลายปแรก อกกลมจ านวน 9 คน ไดรบการทดสอบในปลายปท 2 ผลการศกษาพบวา มความสมพนธเชงบวกคอนขางต าระหวางคะแนนการปฏบตงานในโรงงานในปลายปทสองกบคะแนนรวมของแบบทดสอบ อยางไรกตามการศกษาครงนใชกลมตวอยางขนาดเลกและยงมตวแปรแทรกซอนจ านวนหนงดวย จงมผลตอการสรปเพอน าผลการศกษาครงนไปใช วลเลยม (Williams. 2004 : 4309-A) ไดศกษาความสมพนธระหวางความยากล าบากในการจดการศกษากบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน เครองมอทใชเปนแบบสอบถามทปรบปรงมาจากแบบสอบถามแบบวดความสามารถในการเผชญและฝาฟนอปสรรคของสโตลท ผลการวจย พบวา ผบรหารและครผสอนทมคณลกษณะทดและเหมาะสม เขาใจในบทบาทหนาทของตนเอง เขาใจธรรมชาตของนกเรยน มการยดหยนในการท างาน ใหความรวมมอกน ปฏบตตามกฎระเบยบของโรงเรยน มสวนรวมในการจดการเรยนการสอนของโรงเรยน มอทธพลตอผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน ดราโก จด เอม (จนดา ทพละ. 2550 : 44 ; อางองมาจาก Drago. 2005 : 4811–B) ไดศกษาความสมพนธระหวางความฉลาดทางอารมณกบการส าเรจการศกษาของนกเรยนเพราะวานกเรยนมความแตกตางกนในความสามารถในการจ า นกเรยนบางคนเตรยมพรอมส าหรบสงแวดลอมในวทยาลยดกวาคนอน บทบาทของความฉลาดทางอารมณในการส าเรจการศกษาตองถกเขาใจมากขน ปจจยทไมเกยวกบความจ า เชน ความฉลาดทางอารมณ อาจสนบสนนหรอเพมความสามารถในการจ า การศกษานความฉลาดทางอารมณกระตนความส าเรจ ความกงวล และความสามารถในการจ าเปนตวแปรท านาย ตวแปรบรรทดฐานคอความส าเรจในการศกษาการวดโดยเกรดเฉลยของนกเรยน ขอมลถกรวบรวมโดยใช MSCEIT, STAI, AMP, WPT, SDS การทดสอบสมมตฐานใช Bivariate และ Multivariate, Correlation, Regression Analysis ผลปรากฏวาความฉลาดทางอารมณมความสมพนธอยางมนยส าคญกบคะแนนเกรดเฉลยคะแนนความสามารถในการจ าแนกและอายนกเรยน นอกจากน ความกงวลของนกเรยนสมพนธกบความสามารถของความฉลาดทางอารมณกบการกระตนความส าเรจอธบายโดยสรป ผลการศกษาแนะน าวาการส าเรจการศกษาสมพนธกบความสามารถของนกเรยนในการจ า การใช และการจดการกบอารมณ ผลนแนะน าถงความจ าเปนในการเพมเรองความฉลาดทางอารมณในหลกสตรปรญญาของวทยาลยเพอเพมความฉลาดทางอารมณของพวกเขาจากเอกสารและงานวจยทงในและตางประเทศพบวา ความฉลาดทางอารมณ (EQ) และความสามารถในการเผชญปญหาและฝาฟนอปสรรค (AQ) สามารถพฒนาไดกบบคคลทก

83

วยทกระดบ ตลอดชวต ผวจยจงเหนวาสมควรทจะท างานวจยทเกยวกบวธการพฒนาความฉลาดทางอารมณและความสามารถในการเผชญปญหาและฝาฟนอปสรรคของนกเรยนระดบชวงชนท 2 เพอจะไดเปนแนวทางใหกบตวนกเรยนเองบดามารดาผปกครอง ครอาจารยไดน าวธการพฒนาทผวจยไดจดท าขนไปพฒนานกเรยนคนอนไดตอไป เพอใหนกเรยนเหลานนเตบโตเปนผทมความพรอมทงทางดานอารมณและการเผชญปญหาและฝาฟนอปสรรคเปนก าลงทส าคญในการพฒนาประเทศชาตตอไป จากการศกษาผลการวจยทกลาวมาสรปไดวา กจกรรมการเลานทานเปนสงทมคณคาและมความส าคญส าหรบเดกมาก ในการจดการเรยนการสอนใหเดกในปฐมวยนน ถอไดวากจกรรมการเลานทานเปนหวใจทส าคญอยางหนงในการเรยนการสอน ซงเดกในแตละวยมความแตกตางกนไปตามชวงอาย ดงนน การเลานทานตองมจดประสงคทชดเจน เพอทจะไดพฒนาเดกใหครบทกดานเปนจดส าคญทจะน าไปสจดประสงคการเรยนรในเนอหานทาน โดยเฉพาะการพฒนาความฉลาดทางอารมณเปนสงส าคญอยางยงส าหรบเดกวยนตองการความรก ความอบอน ตองมการปฏสมพนธกบพอแม ผปกครองและบคคลใกลชดตลอดเวลา จงควรสงเสรมพฒนาความฉลาดทางอารมณของเดกไดด ารงชวตรวมกนอยางมความสข