บทท� 2 แนวคด ทฤษฎและงานวจยท�เก�ยวของ

ในการวจยคร งน ผวจยไดศกษาแนวคด ทฤษฎ และงานวจยท�เก�ยวของไดนาเสนอ ตามลาดบหวขอดงตอไปน 1. ระบบดแลชวยเหลอนกเรยน 1.1 ความหมายของระบบดแลชวยเหลอนกเรยน 1.2 ความสาคญและความจาเปนของระบบดแลชวยเหลอนกเรยน 1.3 วตถประสงคของระบบดแลชวยเหลอนกเรยน 1.4 บทบาทหนาท�ของหนวยงานและบคลากรท�เก�ยวของ 1.5 กระบวนการดาเนนงานตามระบบดแลชวยเหลอนกเรยน 2. มาตรฐานระบบดแลชวยเหลอนกเรยน 3. การดาเนนการระบบดแลชวยเหลอนกเรยนของสานกงานงานเขตพ นท�การศกษา มธยมศกษา เขต 18 4. งานวจยท�เก�ยวของ 4.1 งานวจยตางประเทศ 4.2 งานวจยในประเทศ ระบบดแลชวยเหลอนกเรยน ความหมายของระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน กรมสขภาพจต (2546 ก : 7) ไดระบวา ระบบดแลชวยเหลอนกเรยน หมายถง การสงเสรม การปองกน และการแกไขปญหา โดยมวธการและเคร�องมอสาหรบครประจาช น หรอครท�ปรกษาและบคลากรท�เก�ยวของ เพ�อใชในการดาเนนงานพมนานกเรยนใหมคณลกษณะท�พงประสงค และปลอดภยจากสารเสพตด กระทรวงศกษาธการ (2547 : 6) ไดระบไววา ระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน หมายถง กระบวนการดแลชวยเหลอนกเรยนอยางมข นตอน สอดคลองกบระบบการประกนคณภาพ การศกษาและการบรหารท งระบบโรงเรยน โดยอาศยศกยภาพและความสมพนธของนกเรยน ท�มกบครท�ปรกษา ครแนะแนว และฝายปกครอง รวมท งมการประสานระหวางระบบครอบครว ระบบโรงเรยน และสาธารณสขท�ตองรบสงตอปญหาวยรนท�สาคญและเรงดวน สานกงานคณะกรรมการการศกษาข นพ นฐาน (2547 : 3) ไดใหความหมายของระบบ ดแลชวยเหลอนกเรยน คอ การสงเสรม พฒนา ปองกนและแกไขปญหา เพ�อใหนกเรยนไดพฒนา

11

เตมตามศกยภาพ มคณลกษณะท�พงประสงค มภมคมกนทางจตใจท�เขมแขง คณภาพชวตท�ด มทกษะการดารงชวต และรอดพนจากวกฤตท งปวง สานกงานคณะกรรมการการศกษาข นพ นฐาน (2551 : 6) ไดกลาวถง ความหมาย ของระบบการดแลชวยเหลอนกเรยนไววา เปนกระบวนการดาเนนงานดแลชวยเหลอนกเรยนท�มข นตอนชดเจน พรอมท งมวธการและเคร�องมอท�มมาตรฐาน คณภาพ และมหลกฐานการทางาน ท�ตรวจสอบได โดยมครประจาช น/ครท�ปรกษาเปนบคลากรหลกในการดาเนนงานและบคลากร ทกฝายท�เก�ยวของท งในและนอกสถานศกษา อนไดแก คณะกรรมการสถานศกษา ผปกครอง ชมชน ผบรหาร และครทกคนฯลฯ มสวนรวม สานกงานคณะกรรมการการศกษาข นพ นฐาน (2552 : 12) ไดใหความหมายไววา

ระบบดแลชวยเหลอนกเรยน คอ การสงเสรมพฒนา การปองกนและการแกไขปญหาใหแกนกเรยน

เพ�อใหนกเรยนมคณลกษณะท�พงประสงค มภมคมกนทางจตใจ มคณภาพชวตท�ด มทกษะในการ

ดารงชวต และรอดพนสภาวะวกฤตตางๆ ไดอยางปลอดภย

จากความหมายของระบบดแลชวยเหลอนกเรยนดงกลาว สรปไดวา ระบบการดแล

ชวยเหลอ หมายถง การสงเสรม การปองกน การแกไขปญหาและพฒนาเพ�อใหนกเรยนไดพฒนา

เตมตามศกยภาพ มคณลกษณะท�พงประสงค มภมคมกนทางจตใจท�เขมแขง คณภาพชวตท�ด

มทกษะการดารงชวต และรอดพนจากวกฤตท งปวงโดยมวธการและเคร�องมอท�ชดเจน มมาตรฐาน

คณภาพ มหลกฐานการทางานท�ตรวจสอบได โดยมครท�ปรกษาและบคลากรท�เก�ยวของท งภายใน

และภายนอกสถานศกษาโดยดาเนนการไปในทศทางเดยวกน เพ�อการดแลชวยเหลอนกเรยน

อยางใกลชดดวยความรกและเมตตาท�มตอศษย และภาคภมใจในบทบาทท�มสวนสาคญตอ

การพฒนาคณภาพชวตของเยาวชนใหเตบโตงอกงาม และบคคลท�มคณคาของสงคมตอไป

ความสาคญและความจาเปนของระบบดแลชวยเหลอนกเรยน พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และท�แกไขเพ�มเตม (ฉบบท� 2) พ.ศ. 2545 มาตรา 6 ไดกาหนดความมงหมายและหลกการจดการศกษาตองเปนไปเพ�อพฒนาคนไทยใหเปนมนษยท�สมบรณท งรางกาย จตใจ สตปญญา ความร และคณธรรม มจรยธรรม และวฒนธรรม ในการดารงชวต สามารถอยรวมกบผอ�นไดอยางมความสข และแนวการจดการศกษายงไดให ความสาคญแกผเรยนทกคน โดยมาตรา 22 ใหยดหลกวาผเรยน ทกคน มความสามารถเรยนรและพฒนาตนเองได และถอวาผเรยนมความสาคญท�สด กระบวนการจดการศกษา ตามมาตรา 23 ขอ 5 ตองสงเสรมใหผเรยนพฒนาตามธรรมชาต และเตมศกยภาพในการจดการศกษาตองเนนความสาคญท งความร คณธรรม กระบวนการเรยนรและบรณาการตามความเหมาะสมของแตละระดบการศกษา ซ� งเร�องหน� งท�กาหนดใหดาเนนการ คอเร�องความรและทกษะในการประกอบ

12

อาชพ และการดารงชวตอยางมความสข มาตรา 24 กาหนดใหการจดการเรยนรจะตองสอดคลองกบ ความสนใจและความถนดของผเรยน โดยคานงถงความแตกตางระหวางบคคล ฝกทกษะกระบวนความคด การจดการการเผชญสถานการณ และประยกตความรมาใชเพ�อปองกนและแกไขปญหา จดกจกรรมใหผเรยนไดเรยนรจากประสบการณจรง ฝกปฏบตใหคดเปน ทาเปน รกการอาน และเกดการใฝรอยางตอเน�องจดการเรยนการสอนโดยผสมผสานสาระความรดานตางๆ อยางไดสดสวนสมดลกน รวมท งปลกฝงคณธรรม คานยมท�ดงาม และคณลกษณะอนพงประสงคไวในทกวชา และประสานความรวมมอกบบดามารดาและผปกครอง และบคคลในชมชนทกฝายเพ�อรวมกนพฒนาผเรยนตามศกยภาพ ใหมคณภาพท ง เกง ด มสข สอดคลองกบมาตรฐานดานผลผลต คอ นกเรยนในการประกนคณภาพการศกษา มาตรฐานท� 1 นกเรยนมสขภาวะท�ดและมสนทรยภาพ มาตรฐานท� 2 มงใหนกเรยนมคณธรรม จรยธรรม และคานยมท�พงประสงค มาตรฐานท� 3 นกเรยนมทกษะในการแสวงหาความรดวยตนเอง รกเรยนร และพฒนาตนเองอยางตอเน�อง กรมสขภาพจต (2546 ข : 1) การพฒนานกเรยนใหเปนบคคลท�มคณภาพท งดาน รางกาย จตใจ สตปญญา ความสามารถ มคณธรรม จรยธรรม และมวถชวตท�เปนสขตามสงคม มงหวง ดาเนนการดวยการสงเสรมสนบสนนนกเรยนตามกระบวนการศกษาน นไมเพยงพอ อนเน�องมาจากสภาพสงคมท�เปล�ยนแปลงไปอยางมากท งดานการส�อสาร เทคโนโลยตางๆ ซ� งสงผลกระทบตอผคนในเชงบวกและเชงลบ อนกอใหเกดปญหาตาง ๆ ดงน นการปองกนและการชวยเหลอแกไขปญหาตางๆ ท�เกดข นกบนกเรยนกเปนส� งสาคญ ในการพฒนานกเรยน ครท�ปรกษาเปนหลกสาคญในการดาเนนการตางๆ เพ�อการดแลชวยเหลอนกเรยนอยางใกลชดดวยความรกและเมตตาท�มตอศษย และภาคภมใจในบทบาทสาคญตอการพฒนาคณภาพชวตของเยาวชนใหเตบโตงอกงาม เปนบคคลท�มคณคาของสงคม ซ� งครจะตองปรบเปล�ยนการทางานเพ�อใหทนตอความเปล�ยนแปลงของยคสมย โดยเฉพาะการทางานอยางมระบบ มกระบวนการทางาน มหลกฐาน การปฏบตงาน มเทคนค วธการ หรอการใชเคร�องมอตางๆ เพ�อใหการดแลชวยเหลอนกเรยน จนเกดผลดตอทกคนท งทางตรงและทางออม ไมวาจะเปนนกเรยน คร ผปกครอง ชมชนและสงคม สานกงานคณะกรรมการการศกษาข นพ นฐาน (2547 : 2) ในฐานะท�มบทบาทในการพฒนาคณภาพการศกษาใหแกเดกและเยาวชนในระดบการศกษาข นพ นฐานไดเลงเหนภาวะวกฤต ท�เกดข นตอเดกและเยาวชนมากมาย ซ� งจะสงผลตอการพฒนาประเทศในอนาคตจงมนโยบายสาคญท�จะตองรวมมอกบทกฝาย เพ�อแกไขปญหา วธการหน�งคอการนาระบบการดแลชวยเหลอนกเรยนมาดาเนนการอยางจรงจง เน�องจากระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน มกระบวนการทางาน อยางเปนระบบและมประสทธภาพ เปนระบบท�ชวยปองกนแกไขปญหาท�เกดข นได รวมท งยงชวยเสรมสรางคณภาพท�ดใหแกเดกและเยาวชน ท งดานรางกาย จตใจ สตปญญา สงคม ความสามารถ มคณธรรมจรยธรรมและวถชวตท�เปนสข

13

วตถประสงคของระบบดแลชวยเหลอนกเรยน สานกงานคณะกรรมการศกษาข นพ นฐาน (2547 : 5) ไดกาหนดวตถประสงคของระบบดแลชวยเหลอนกเรยนไว ดงน 1. เพ�อใหโรงเรยนมระบบดแลชวยเหลอนกเรยนโดยมกระบวนการ วธการ และ เคร�องมอท�มคณภาพ และมมาตรฐาน สามารถตรวจสอบได 2. เพ�อสงเสรมใหครท�ประจาช น/ครท�ปรกษา บคลากรในโรงเรยน ผปกครอง ชมชน หนวยงาน และองคกรภายนอกมสวนรวมในการดแลชวยเหลอนกเรยน 3. เพ�อใหนกเรยนไดรบการดแลชวยเหลอและสงเสรมพฒนาเตมตามศกยภาพเปนคน ท�สมบรณท งดานรางกาย อารมณ สงคม และสตปญญา สานกงานคณะกรรมการการศกษาข นพ นฐาน (2552 : 13) ไดกาหนดวตถประสงค ของระบบดแลชวยเหลอนกเรยนไว ดงน 1. เพ�อใหการดาเนนงานระบบดแลชวยเหลอนกเรยนเปนไปอยางมระบบมประสทธภาพ

2. เพ�อใหโรงเรยน กรรมการสถานศกษา ผปกครอง ชมชน องคกรและหนวยงาน ท�เก�ยวของ มการทางานรวมกนโดยผานกระบวนการทางานท�ชดเจน มรองรอยหลกฐาน การปฏบตงาน สามารถตรวจสอบและประเมนผลได

จากวตถประสงคดงกลาวสรปไดวา สานกงานคณะกรรมการการศกษาข นพ นฐาน มเปาหมายของในการดาเนนงานระบบดแลชวยเหลอนกเรยน โดยใหทกฝายมสวนรวม ในการทางานตามข นตอนการดาเนนงาน และมการบนทกหลกฐานท�สามารถตรวจสอบและประเมนได บทบาทหนาท�ของหนวยงานและบคลากรท�มสวนเก�ยวของ สานกงานคณะกรรมการศกษาข นพ นฐาน (2547 : 13 - 24) ไดระบไววา ระบบการดแล ชวยเหลอนกเรยนเปนระบบการทางานท�มกระบวนการชดเจน ดงน นบทบาทหนาท�ของ ผมสวนเก�ยวของทกฝายจงมความจาเปนอยางย�งท�ผมสวนเก�ยวของจะตองศกษาบทบาทหนาท� ตามกรอบการทางานใหชดเจน ดงน 1. สานกงานคณะกรรมการการศกษาข นพ นฐาน มบทบาทหนาท� ดงน 1.1 กาหนดนโยบายและหนวยงานท�รบผดชอบในสานกงานคณะกรรมการการศกษาข นพ นฐาน ดานการดแลชวยเหลอนกเรยน 1.2 ประสานงานกบหนวยงานท�เก�ยวของเปนเครอขายการดาเนนงานดแลชวยเหลอนกเรยน 1.3 สงเสรมและสนบสนนใหสานกงานเขตพ นท�การศกษาเกดการพฒนาองคความรสการปฏบตดานการดแลชวยเหลอนกเรยน

14

1.4 สนบสนนชวยเหลอใหสานกงานเขตพ นท�การศกษาสามารถดาเนนงาน การดแลชวยเหลอนกเรยนไดอยางมประสทธภาพ

1.5 สงเสรมใหสานกงานเขตพ นท�การศกษามระบบตดตาม ประเมนผลและรายงานความกาวหนาอยางตอเน�อง 2. สานกงานเขตพ นท�การศกษา มบทบาทหนาท� ดงน 2.1 นานโยบายการชวยเหลอนกเรยนสการปฏบตในสถานศกษา สงเสรมสนบสนนใหสถานศกษาเกดการพฒนาองคความรและความสามารถในการปฏบตดานการดแลชวยเหลอ นกเรยน 2.2 สนบสนน ชวยเหลอใหสถานศกษาสามารถดาเนนงานการดแลชวยเหลอ นกเรยนไดอยางเปนระบบและมประสทธภาพ 2.3 ประสานงานกบหนวยงานท�เก�ยวของเพ�อรวมมอกนดาเนนงานการดแลชวยเหลอนกเรยน 2.4 ตดตามประเมนผลและรายงานระบบการดแลชวยเหลอนกเรยนของสถานศกษา ผบรหารสถานศกษา มบทบาทหนาท� ดงน 2.5 บรหารจดการใหมระบบการดแลชวยเหลอนกเรยนของสถานศกษาใหชดเจน และมประสทธภาพ 2.6 ประสานงานระหวางสถานศกษากบหนวยงานและบคคลภายนอก เชน ผปกครอง เครอขายผปกครอง องคกรตางๆ สาธารณสข โรงพยาบาล สถานตารวจ 2.7 ดแล กากบ นเทศ ตดตาม ประเมนผล สนบสนนและใหขวญกาลงใจในการดาเนนงาน 3. ครประจาช น หรอครท�ปรกษา มบทบาทหนาท� ดงน 3.1 รจกนกเรยนเปนรายบคคล 3.2 คดกรอง จาแนกนกเรยน 3.3 จดกจกรรมตางๆ เพ�อสงเสรมและพฒนา 3.4 จดกจกรรมปองกน แกไข ชวยเหลอ สงตอ 3.5 รายงานผล 4. ครแนะแนว มบทบาทหนาท� ดงน 4.1 สนบสนนครประจาช นหรอครท�ปรกษาในการดแลชวยเหลอนกเรยน 4.2 จดกจกรรมสงเสรมและพฒนา 4.3 จดกจกรรมปองกน แกไข ชวยเหลอ

4.4 สงตอ

15

5. หวหนาระดบช น มบทบาทหนาท� ดงน

5.1 ตดตาม กากบ การดแลชวยเหลอนกเรยนของครประจาช น/ครท�ปรกษา 5.2 ประสานงานกบผเก�ยวของในการดแลชวยเหลอนกเรยน

6. นกเรยน มบทบาทหนาท� คอ ใหความรวมมอกบคณะกรรมการนกเรยน ปฏบตตน

เปนแบบอยางท�ด เขารวมกจกรรมของสถานศกษา 7. คณะกรรมการสถานศกษาข นพ นฐาน มบทบาทหนาท� คอ ใหการสนบสนน

ใหคาปรกษา เสนอแนะแนวทางในการสงเสรม พฒนา และแกไขนกเรยน อานวยความสะดวก ในการประสานงานเม�อสถานศกษาตองการความชวยเหลอ

8. ผปกครองหรอเครอขายผปกครอง มบทบาทหนาท� ดงน

8.1 อบรม ดแลและเปนแบบอยางท�ดในการดารงชวตครอบครว มความรก ความเขาใจ และใหความอบอน

8.2 สนบสนนใหความรวมมอ วางแผนรวมกบสถานศกษาในการแลกเปล�ยนขอมล

ท�เปนประโยชนตอการสงเสรมและพฒนา ปองกน และแกไขปญหานกเรยน 8.3 เปนท�ปรกษาหรอแนะแนวทางการดาเนนชวตท�ดแกนกเรยน

9. ชมชน มบทบาทและหนาท� คอ สนบสนนการดาเนนงานระบบการดแลชวยเหลอ

นกเรยนหนวยงานท�เก�ยวของ เชน กรมสขภาพจต ศนยอนามย สาธารณสขอาเภอ และสาธารณสขจงหวด โรงพยาบาล กระทรวงแรงงานและสวสดการทางสงคม ส�อมวลชน และอ�นๆ มความสามารถ

ในการใหการสนบสนนและใหความรวมมอดงน 9.1 ใหคาปรกษาแนะนา เก�ยวกบพฤตกรรมและพฒนาการของเดกวยตางๆ

9.2 สอดสอง ดแล ใหความชวยเหลอเดกและเยาวชนท งดานความปลอดภยและ

การแกปญหาพฤตกรรม 9.3 รวมมอกบสถานศกษาจดกจกรรมสงเสรมนกเรยนใหไดรบการพฒนาตามศกยภาพ

ของแตและบคคล

9.4 เปนแหลงการเรยนรและฝกงาน และเพ�มพนประสบการณแกนกเรยนตามความร ความสามารถ ความสนใจ และความถนด

9.5 ตดตามผล สะทอนปญหา และแสดงความคดเหนท�เปนประโยชนตอการดาเนนการ

ดแลชวยเหลอนกเรยน

9.6 ใหความรวมมอและแลกเปล�ยนเรยนร เผยแพรขอมล ขาวสาร สารสนเทศท�เปน

ประโยชนและนาสนใจ

16

9.7 ใหการสนบสนนและเปนเครอขายในการพฒนาและการขยายผลการดาเนนงาน

ดแลชวยเหลอนกเรยนอยางตอเน�อง

กระบวนการดาเนนงานตามระบบดแลชวยเหลอนกเรยน

ระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน เปนกระบวนการดาเนนงานท�มองคประกอบสาคญ

5 ประการ คอ

1. การรจกนกเรยนเปนรายบคคล

2. การคดกรองนกเรยน

3. การสงเสรมนกเรยน

4. การปองกนและการแกปญหานกเรยน

5. การสงตอนกเรยน

ซ� งแตละองคประกอบของระบบดแลชวยเหลอนกเรยน มความสาคญ มวธการและ

เคร�องมอท�แตกตางกนไป แตมความสมพนธเก�ยวเน�องกน ซ� งเอ อตอการดแลชวยเหลอนกเรยน

ของโรงเรยนและเปนระบบท�มประสทธภาพ ดงภาพประกอบ 2

17

ภาพประกอบ 2 กระบวนการดาเนนงานตามระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน

ท�มา : กรมสขภาพจต. 2546 ข : 8

การรจกนกเรยนเปนรายบคคล

การคดกรองนกเรยน

กลมปกต กลมเส�ยง / มปญหา

การปองกนและแกไขปญหา การสงเสรมนกเรยน

พฤตกรรม ดข นหรอไม

ดข น

ไมดข น / ยากตอการชวยเหลอ

การสงตอ

ภายใน ภายนอก

18

กระบวนการดาเนนงานตามระบบการดแลชวยเหลอนกเรยนท� แสดงในแผนภม เปนความรบผดชอบของครท�ปรกษาตลอดกระบวนการ โดยมการประสานงานหรอรบการสนบสนน จากผบรหาร ครท�เก�ยวของ รวมท งผปกครองซ� งมวธการและเคร�องมอตวอยางสรปไดดงแสดง ในตาราง 1 ตาราง 1 กระบวนการดาเนนงาน วธการ และเคร�องมอตามระบบดแลชวยเหลอนกเรยน

กระบวนการดาเนนงาน วธการ เคร�องมอ 1. การรจกนกเรยนเปนรายบคคล 1.1 ดานความสามารถ - การเรยน - ความสามารถ

อ�นๆ 1.2 ดานสขภาพ - รางกาย - จตใจ - พฤตกรรม 1.3 ดานครอบครว - เศรษฐกจ - การคมครอง

นกเรยน 1.4 ดานอ�นๆ 2. การคดกรองนกเรยน 2.1 กลมปกต 2.2 กลมเส�ยง 2.3 กลมมปญหา

ศกษาขอมลจาก 1) ระเบยนสะสม 2) แบบประเมนพฤตกรรมเดก

(SDQ) หรอ 3) อ�นๆ เชน - แบบประเมนความฉลาด ทางอารมณ (E.Q.) - การสมภาษณนกเรยน - การสงเกตพฤตกรรมนกเรยน - การเย�ยมบานนกเรยน ฯลฯ วเคราะหขอมลจาก 1) ระเบยนสะสม 2) แบบประเมนพฤตกรรมเดก (SDQ) หรอ 3) แหลงขอมลอ�นๆ

1) ระเบยนสะสม 2) แบบประเมนพฤตกรรมเดก

(SDQ) หรอ 3) อ�นๆ เชน - แบบประเมนความฉลาด ทางอารมณ(E.Q.) - แบบสมภาษณนกเรยน - แบบสมภาษณผปกครอง และการเย�ยมบานนกเรยน - แบบบนทกการตรวจ สขภาพดวยตวเอง ฯลฯ 1) เกณฑการคดกรองนกเรยน 2) แบบสรปผลการคดกรอง

และชวยเหลอนกเรยนเปนรายบคคล

3) แบบสรปผลการคดกรอง นกเรยนเปนหองเรยน

19

ตาราง 1 (ตอ)

กระบวนการดาเนนงาน วธการ เคร�องมอ 3. การสงเสรมนกเรยน (สาหรบนกเรยนทกกลม) 4. การปองกนและแกไขปญหา (จาเปนอยางมากสาหรบนก เรยนกลมเส�ยง / มปญหา) 5. สงตอ 5.1 สงตอภายใน 5.2 สงตอภายนอก

จดกจกรรมตอไปน 1) กจกรรมโฮมรม

(Homeroom) 2) ประชมผปกครองนกเรยน (Classroom Meeting) 3) กจกรรมอ�นๆ ท�ครพจารณา วาเหมาะสมในการสงเสรม นกเรยนใหมคณภาพมากข น 1) ใหการปรกษาเบ องตน 2) ประสานงานกบครและ

ผเก�ยวอ�นๆ เพ�อการจด กจกรรม สาหรบการปองกนและการชวยเหลอแกไขปญหาของนกเรยน 2.1 กจกรรมในหองเรยน 2.2 กจกรรมเสรมหลกสตร 2.3 กจกรรมเพ�อนชวยเพ�อน (Buddy) 2.4 กจกรรมซอมเสรม 2.5 กจกรรมส�อสารกบ

ผปกครอง 1) บนทกการสงเสรมนกเรยน

ไปยงครท�เก�ยวของในการชวยเหลอนกเรยนตอไป เชน ครแนะแนว ฝายปกครอง ครประจาวชาครพยาบาล

1) แนวทางในการจดกจกรรมโฮมรมของโรงเรยน

2) แนวทางการจดกจกรรมประชมผปกครองช นเรยนของโรงเรยน

3) แบบบนทก /สรปประเมนผลการดาเนนกจกรรมโฮมรมประชมผปกครองช นเรยนอ�นๆ

1) แนวทางการจดกจกรรมเพ�อการปองกนและแกไขปญหาของนกเรยน 5 กจกรรม

2) แบบบนทกสรปผลการ คดกรองและชวยเหลอ นกเรยนเปนรายบคคล

3) แบบบนทกรายงานผล การดแลชวยเหลอนกเรยน

1) แบบบนทกการสงตอของ

โรงเรยน 2) แบบรายงานแจงผลการ

ชวยเหลอนกเรยน

20

ตาราง 1 (ตอ)

กระบวนการดาเนนงาน วธการ เคร�องมอ เปนตน ซ� งเปนการสงเสรม

ตอภายใน 2) บนทกการสงเสรมนกเรยน

ไปยงผเช�ยวชาญภายนอกโดยครแนะแนวหรอฝาย ปกครองเปนผดาเนนการ

ท�มา : กรมสขภาพจต. 2546 ข : 5 - 7

หมายเหต โรงเรยนสามารถพจารณาเลอกใชวธการ และเคร� องมออ�นๆ เพ�มเตม

นอกเหนอจากท�ระบเพ�อการดาเนนงานอยางมประสทธภาพมากย�งข นตามความเหมาะสม

ของสภาพโรงเรยน

กรมสขภาพจต (2546 ข : 2) ไดระบไววา กระบวนการดาเนนงานท ง 5 ประการดงกลาว

มความสาคญ มวธการและเคร�องมอท�แตกตางกนออกไป แตมความสมพนธเก�ยวของ ซ� งเอ อตอ

การพฒนางานบคลากรเก�ยวกบระบบการดแลชวยเหลอนกเรยนของโรงเรยนใหเปนระบบ

ท�มประสทธภาพมากข น ดงมรายละเอยดตอไปน

1. การรจกนกเรยนเปนรายบคคล

กรมสขภาพจต (2546 ข : 2) ไดระบไววา ความแตกตางของนกเรยนแตละคน

ท�มพ นฐานความเปนมาของชวตท�ไมเหมอนกน หลอหลอมใหเกดพฤตกรรมหลากหลายรปแบบ

ท งดานบวกและดานลบ ดงน นการรขอมลทจาเปนเก�ยวกบตวนกเรยนจงเปนส�งสาคญ ท�จะชวยใหคร

ท�ปรกษามความเขาใจนกเรยนมากข น สามารถนาขอมลมาวเคราะหเพ�อการคดกรองนกเรยน

เปนประโยชนในการสงเสรม การปองกนและแกไขปญหาของนกเรยนไดอยางถกทาง ซ� งเปนขอมล

เชงประจกษ มใชความรสกหรอ การคาดเดา โดยเฉพาะในการแกไขปญหานกเรยนซ� งจะทาให

ไมเกดขอผดพลาดตอการชวยเหลอ นกเรยนหรอเกดไดนอยท�สด

1.1 ขอมลพ นฐานนกเรยน

ครท�ปรกษา ควรมขอมลเก�ยวกบนกเรยนอยางนอย 3 ดานใหญ ๆ คอ

21

1.1.1 ดานความสามารถ แยกเปน 1) ดานการเรยน ครท�ปรกษาควรทราบผลสมฤทธf ทางการเรยนในแตละวชาผลการเรยนเฉล�ยในแตละภาคเรยน พฤตกรรมการเรยนในหองเรยนท�มผลตอการเรยนร ของนกเรยน เชน ไมต งใจเรยน ขาดเรยน เปนตน 2) ดานความสามารถอ�น ๆ ควรทราบบทบาทหนาท�พเศษในโรงเรยน ความสามารถพเศษ การเขารวมกจกรรมตางๆ ท งในโรงเรยนและนอกโรงเรยน 1.1.2 ดานสขภาพรางกาย แยกเปน 1) ดานรางกาย เชน สวนสง น าหนก โรคประจาตว ความบกพรอง ทางรางกาย เชน การไดยน การมองเหน เปนตน 2) ดานจตใจ ดานพฤตกรรม เชน มอารมณซมเศรา วตกกงวล พฤตกรรมอยไมน�ง สมาธส น บคลกภาพเกบตว ข อาย ตลอดจนความประพฤตตางๆ 3) ดานครอบครว แยกเปน (1) ดานเศรษฐกจ เชน รายไดของบดา มารดา ผปกครอง อาชพของผปกครอง คาใชจายท�นกเรยนไดรบในการมาโรงเรยน เปนตน (2) ดานความคมครองนกเรยน รายละเอยดท�ครท�ปรกษาตองทราบ เชน จานวนพ�นองบคลากรในครอบครว สถานภาพของบดา มารดา บคคลท�ดแลรบผดชอบ นกเรยนความสมพนธของบคคลในครอบครว ลกษณะท�อยอาศยและส�งแวดลอม ความเจบปวย ของบคคลในครอบครว การใชสารเสพตด การตดสรา การเลนการพนน เปนตน 1.2 การศกษาจากขอมล ไดแก 1.2.1 ผลงานของนกเรยน การเขยนเก�ยวกบอตชวประวต บนทกประจาวน หรอช นงาน เชน สมดทางาน/แบบฝกหด งานฝมอ/ส�งประดษฐ โครงงาน 1.2.2 เอกสารหลกฐานอ�นๆ เชน ระเบยนสะสม การศกษาเดกเปนรายกรณ บนทกสขภาพจากแพทย บนทกสรปการประเมนจดแขงจดออน (SDQ) บนทกสรปการสารวจเบ องตนเพ�อคดแยกความพการ/บกพรอง บนทกสรปสารวจความสามารถพเศษ 10 แวว บนทกสรปการสารวจนกเรยนดอยโอกาส จากท�กลาวมาขางตนพอสรปไดวา ดานการรจกนกเรยนเปนรายบคคล ครท�ปรกษาตองรขอมลเก�ยวกบนกเรยนอยางนอย 3 ดาน ไดแก ดานความสามารถ ดานสขภาพ รางกายและดานครอบครว โดยใชเคร� องมอและวธการท�หลากหลายเพราะนกเรยนแตละคน มความแตกตาง มพ นฐานไมเหมอนกน ทาใหเกดพฤตกรรมหลากหลายรปแบบท งดานบวก และดานลบ การรบรขอมลของนกเรยนเปนส�งจาเปน ทาใหครท�ปรกษามความเขาใจมากข น นาขอมลไปคดกรองไดถกตอง สามารถชวยปองกนและแกปญหาของนกเรยนไดอยางถกทาง

22

2. การคดกรองนกเรยน กรมสขภาพจต (2546 ข : 11) ไดระบความสาคญไววา การคดกรองนกเรยนวา การคดกรองนกเรยนเปนการพจารณาขอมลเก�ยวกบตวนกเรยน เพ�อการจดกลมนกเรยนเปน 2 กลม คอ 2.1 กลมปกต ไดแก นกเรยนท�รบการวเคราะหขอมลตางๆ ตามเกณฑการคดกรองของโรงเรยนแลวอยในเกณฑของกลมปกต 2.2 กลมเส� ยงหรอกลมมปญหา ไดแก นกเรยนท�จดอยในเกณฑของกลมเส� ยง หรอกลมมปญหาตามเกณฑการคดกรองของโรงเรยน ซ� งโรงเรยนตองใหการชวยเหลอ ปองกนหรอแกปญหาตามแตกรณ สานกงานคณะกรรมการการศกษาข นพ นฐาน (2547 : 43) ไดระบวา การคดกรอง นกเรยนเปนการวเคราะหขอมลท งหมดท�ไดจากการรจกนกเรยนเปนรายบคคลแลวนาผลท�ไดมาจาแนกตามเกณฑการคดกรองท�สถานศกษาไดจดทาข น สถานศกษาควรมการประชมคร กาหนดเกณฑการคดกรอง เพ�อจดกลมนกเรยนรวมกนใหเปนท�ยอมรบของครในสถานศกษา และสอดคลองกบสภาพความเปนจรง การคดกรองนกเรยนจะแบงนกเรยนออกเปน 3 กลม 2.1 กลมปกต หมายถง นกเรยนท�ไมมพฤตกรรมท�เปนปญหาและสงผลกระทบตอชวตประจาวนของตนเองหรอสงคมสวนรวมในดานลบ 2.2 กลมเส�ยง หมายถง นกเรยนท�มพฤตกรรมเบ�ยงเบนไปจากปกต เชน เกบตวแสดงออกเกนขอบเขต การปรบตวทางเพศท�ไมเหมาะสม ทดลองส� งเสพตด ผลการเรยน มการเปล�ยนแปลงไปในทางลบ จดอยในเกณฑของกลมเส� ยงตามเกณฑของกลมเส� ยงตามเกณฑ การคดกรองของโรงเรยนซ�งโรงเรยนตองใหการชวยเหลอ ปองกน หรอแกไขปญหาตามแตกรณ 2.3 กลมมปญหา หมายถง นกเรยนท�มพฤตกรรมท�เปนปญหาชดเจนมผลกระทบตอวถของตนเองหรอตอสงคมสวนรวมในดานลบ

จากการคดกรองจะพบเดกท�มความตองการพเศษแทรกอยในเดกท ง 3 กลม ซ� งเดก

ท�มความตองการพเศษเหลาน ไดแก 2.1 เดกท�มความบกพรองทางการมองเหน

2.2 เดกท�มความบกพรองทางการไดยน 2.3 เดกท�มความบกพรองทางสตปญญา

2.4 เดกท�มความบกพรองทางรางกาย

2.5 เดกท�มปญหาทางการเรยนร

2.6 เดกท�มปญหาทางอารมณและพฤตกรรม

23

2.7 เดกออทสตก 2.8 เดกอจฉรยะ กรมสขภาพจต (2546 ก : 13) ไดระบไววา การคดกรองนกเรยนมประเดนท�ควรคานงถงในการปฏบตดงน 2.1 การจดกลมนกเรยนน มประโยชนตอครท�ปรกษาในการหาวธการเพ�อดแลชวยเหลอ

นกเรยนไดอยางถกตอง โดยเฉพาะการแกไขปญหา ใหตรงกบปญหาของนกเรยนย�งข น และมความ

รวดเรวในการแกไขปญหา เพราะมขอมลของนกเรยนในดานตางๆ ซ� งหากครท�ปรกษาไมไดคดกรอง

นกเรยนเพ�อจดกลมแลว ความชดเจนในเปาหมายเพ�อการแกไขปญหาของนกเรยน จะมนอยลง

มผลตอความรวดเรวในการชวยเหลอ ซ� งบางกรณจาเปนตองแกไขโดยเรงดวน

2.2 แนวทางการวเคราะหขอมลเพ�อการคดกรองนกเรยน การวเคราะหขอมล

เพ�อการคดกรองนกเรยนน น ใหอย ในดลยพนจของครท�ปรกษาและยดถอเกณฑการคดกรอง

นกเรยนของโรงเรยนเปนหลกดวย ดงน นโรงเรยนจงควรมการประชมครเพ�อการพจารณาเกณฑ

การจดกลมนกเรยนรวมกน เพ�อใหมมาตรฐานหรอแนวทางการคดกรองนกเรยนท�เหมอนกน

เปนท�ยอมรบของครในโรงเรยน รวมท งใหมการกาหนดเกณฑวาความรนแรงหรอความถ�

ของพฤตกรรมเทาใดจงจดอยในกลมเส�ยงหรอกลมมปญหา

2.3 ผลการคดกรองนกเรยน ครท�ปรกษาตองระมดระวงอยางย�งท�จะไมทาให

นกเรยนรบรไดวาตนถกจดกลมอยในกลมเส�ยงหรอกลมมปญหา ซ� งมความแตกตางจากกลมปกต

โดยเฉพาะวยรนท�มความไวตอการรบร (Sensitive) แมวานกเรยนจะรตวดวา ขณะน ตนมพฤตกรรม

อยางไรหรอประสบกบปญหาใดกตาม และเพ�อเปนการปองกนการลอเลยนในหมเพ�อนอกดวย

ดงน นครท�ปรกษาตองเกบผลการคดกรองนกเรยนเปนความลบ นอกจากน ครท�ปรกษาควรมการ

ตดตามและประสานงานกบผปกครองเพ�อการชวยเหลอนกเรยน ซ� งกตองระมดระวงการส�อสาร

ท�ใหเกดความรสกวา บตรหลานของตนถกจดอยในกลมท�ผดปกต แตกตางจากเพ�อนนกเรยนอ�น ๆ

ท�อาจมผลเสยตอนกเรยนในภายหลงได โรงเรยนตองจดกจกรรมเพ�อสงเสรมและพฒนาเดกเหลาน

ตามศกยภาพของแตละบคคล

จากท�กลาวมาขางตนพอสรปไดวา การคดกรองนกเรยนตองพจารณาขอมล

นกเรยนในดานตางๆ เพ�อจดกกลมนกเรยนตามเกณฑท�โรงเรยนกาหนดหรอตามดลยพนจ

ของครท�ปรกษา ซ� งครตองเกบเปนความลบในกลมเส�ยงหรอกลมมปญหา ครท�ปรกษาควรมการ

ตดตามและประสานงานกบผปกครอง โรงเรยน เพ�อการชวยเหลอนกเรยน สงเสรม และพฒนานกเรยน

ตามศกยภาพของแตละบคคล

24

3. การสงเสรมนกเรยน การสงเสรมนกเรยน เปนการสนบสนนใหนกเรยนทกคนท�อยในความดแลของ ครท�ปรกษาไมวาจะเปนนกเรยนกลมปกต กลมเส�ยงหรอกลมมปญหา ใหเปนบคคลท�มคณภาพ มความภาคภมใจในตนเอง ซ� งจะชวยปองกนไมใหนกเรยนท�อยในกลมปกตกลายเปนนกเรยน กลมเส�ยงหรอกลมมปญหาและเปนการชวยเหลอนกเรยนกลมเส�ยงหรอกลมมปญหากลบมาเปน นกเรยนกลมปกต มพฤตกรรมดข นตามท�โรงเรยนหรอชมชนคาดหวงตอไป วธการและเคร�องมอเพ�อการสงเสรมนกเรยน มหลายวธท�โรงเรยนสามารถดาเนนการได แตมกจกรรมหลกสาคญท�โรงเรยนตองดาเนนการ คอ 3.1 การจดกจกรรมโฮมรม (Homeroom) กรมสขภาพจต (2546 ข : 18) ไดระบไววา กจกรรมโฮมรม เปนกจกรรมท�ดาเนนการเพ�อการสงเสรมนกเรยนเปนรายบคคล หรอเปนกลมกไดซ� งสถานท�ท�ใชจดกจกรรมโฮมรม อาจเปนท�หองเรยน หรอนอกหองเรยน ใหมบรรยากาศเสมอนบานท�มครท�ปรกษาและนกเรยน เปนด�งสมาชกในครอบครวเดยวกน มการทากจกรรมท�เปนประโยชนตอนกเรยนในดานตางๆ เชน การรจกตนเองของนกเรยน การรจกผอ�นและส�งแวดลอม มทกษะการตดสนใจ ทกษะการปรบตวและการวางแผนชวตเปนตน กจกรรมเหลาน ครและนกเรยนควรมสวนรวมในการจดกจกรรมดวยกน ประโยชนของการจดกจกรรมโฮมรม จะชวยใหครท�ปรกษารจกนกเรยนมากข น สามารถสงเสรมความสามารถและปองกนปญหาของนกเรยนไดอกดวย ธญสมร คเชนทรเดชา (2552 : 53) ไดกลาวถง หลกการจดกจกรรมโฮมรม ไวดงน การดาเนนการจดกจกรรมโฮมรมควรไดรบการสนบสนนจากผบรหารและความรวมมอ จากครท�ปรกษา การต งจดมงหมายควรเกดจากการพจารณารวมกนจากคณะทางาน ผท�เก�ยวของ สอดคลองกบความสนใจและความตองการของผเรยน เวลาทเหมาะสมประมาณ 45นาท/สปดาห จากท�กลาวมาขางตนพอสรปวา การจดกจกรรมโฮมรมเปนกจกรรมท�ทาให นกเรยนไดรจกตนเองของนกเรยน การรจกผอ�นและส� งแวดลอม มทกษะการตดสนใจ ทกษะ การปรบตวและการวางแผนชวต ชวยสงเสรมความสามารถของนกเรยน ทาใหครท�ปรกษารจก นกเรยนมากข น ซ� งครและนกเรยนมสวนรวมในการดาเนนกจกรรม 3.2 การจดประชมผปกครองช นเรยน (Classroom Meeting) กรมสขภาพจต (2546 ข : 20) ไดระบไววา การจดประชมผปกครองช นเรยน เปนการพบปะกน ระหวางครท�ปรกษากบผ ปกครองนกเรยนเพ�อสรางความสมพนธอนด ตอกน และรวมมอกนดแลชวยเหลอนกเรยน ระหวางบาน โรงเรยนและผปกครองดวยกน การประชมผปกครองดงกลาวจะทาใหนกเรยนไดรบความเอาใจใสจากผปกครองมากข น ท งการ

25

สงเสรมใหนกเรยนมคณภาพ มความสามารถมากย�งข น หรอรวมมอกบทางโรงเรยนในการปองกนหรอแกไขปญหาของนกเรยน แนวดาเนนการ ครท�ปรกษาควรจดประชมอยางนอยภาคเรยนละ 1 คร ง ซ� งการประชมน การรายงานส�งตางๆ ท�เก�ยวของกบตวนกเรยนใหผปกครองทราบ เพยงอยางเดยว แตเปนการจดกจกรรมตางๆ ท�จะทาใหผปกครองมสวนรวมในการดแลชวยเหลอใหมากย�งข น ดงน น ส�งสาคญควรตระหนก ในการจดกจกรรมประชมกคอ 3.2.1 การเตรยมการ ครท�ปรกษาควรเตรยมความพรอมกอนการประชม

ในดานตางๆ โดยเฉพาะขอมลของนกเรยนแตละคนและกจกรรมท�จะดาเนนการ โดยกาหนด

วตถประสงคในการจดกจกรรมท�ชดเจน

3.2.2 การส� อสาร ครท�ปรกษาควรระมดระวงคาพดท�กอใหเกดความรสก

ทางลบหรอตอตานจากผปกครอง เชน การตาหนนกเรยนหรอผปกครอง การแจงขอบกพรองของ

นกเรยนในท�ประชมหรอจะเปนการสวนตวกตาม แตควรเปนการพดท�แสดงถงความเขาใจ

ในตวนกเรยน แสดงถงความหวงใยใสใจของครท�มตอนกเรยนทกคนและอาศยกจกรรมท�จะทาให

ผปกครองตระหนกในความรบผดชอบและตองการปรบปรงหรอแกไข ในสวนท�บกพรองของนกเรยน

3.2.3 การจดกจกรรมในการประชม ควรเร�มดวยการสรางความคนเคยระหวาง

ผปกครองดวยกนกอน จงควรมกจกรรมอ�นๆ ใหผปกครองไดแสดงความคดเหน ซ� งเปนสาระ

ท�เปนประโยชนตอการดแลชวยเหลอนกเรยน

3.2.4 การสรปผลและบนทกหลกฐานการประชมผปกครอง ในการประชม

แตละคร ง ครท�ปรกษาควรมการสรปผลและจดทาเอกสารเปนหลกฐาน เพ�อประโยชน ดงน

1) เปนหลกฐานในการจดประชมแตละคร ง

2) เปนขอมลสาหรบการดแลชวยเหลอนกเรยนตอไป

3) เปนขอมลสาหรบการจดประชมใหสอดคลองกบความตองการของ

ผปกครองในคร งตอไป

สานกงานคณะกรรมการการศกษาข นพ นฐาน (2547 : 48) ไดระบขอควรตระหนก

ในการดาเนนกจกรรมผปกครองช นเรยน ดงน

1. การจดกจกรรมประชมผ ปกครองช นเรยน ครประจาช น/ครท�ปรกษา

ควรระมดระวงคาพดท�กอใหเกดความรสกทางลบ หรอการตอตานจากผปกครอง เชน การตาหน

นกเรยน หรอผปกครอง การแจงขอบกพรองของนกเรยนในท�ประชม

2. ครประจาช น/ครท�ปรกษา ควรใชคาพดท�แสดงถงความเขาใจในตวนกเรยน

แสดงถงความหวงใย เอาใจใสของครท�มตอนกเรยนทกคน

26

3. ครประจาช น/ครท�ปรกษา ควรนากจกรรมท�ชวยกระตนใหผ ปกครองตระหนกในความรบผดชอบและตองการปรบปรง แกไขในสวนท�บกพรองของนกเรยนรวมกบสถานศกษา 4. การจดกจกรรมสงเสรมพฒนาศกยภาพของนกเรยน ควรเปนกจกรรม ท�หลากหลายตามความสนใจของนกเรยน เชน ดนตร กฬา ศลปะ เปนตน กรมสขภาพจต (2544 : 155 - 161) ไดเสนอแนะกจกรรมสงเสรมนกเรยน ไวดงน 1. กจกรรมสรางความคนเคย 1.1 สาระสาคญคอการท�คนเรามาอยรวมกน จาเปนตองทาความรจก คนเคยกนเพ�อเปนพ นฐานการสรางสมพนธภาพ และปรบตวใหอยดวยกนอยางมความสข 1.2 วตถประสงคของกจกรรมสรางความคนเคยเพ�อใหคร และนกเรยนไดรจก คนเคยกนรวมท งเพ�อใหนกเรยนไดรจกกนและกนมากข น 1.3 การดาเนนกจกรรมใหนกเรยนแตละคนแนะนาตวเอง เชน ช�อจรง ช�อเลน เปนตน 1.3.1 ใหนกเรยนจบคสมภาษณเพ�อนแลวจบกลมสมภาษณเพ�มข น 1.3.2 ใหนกเรยนบอกประโยชนท�ไดรบเพ�มเตมจากการรวมกจกรรม หมายเหต ในหองเรยนท�นกเรยนรจกกนแลว อาจมการเปล�ยนกจกรรม ท�มรายละเอยดเพ�มมากข น ตามท�อาจารยท�ปรกษาจะเหนสมควร 2. กจกรรมความด และความสามารถท�ม 2.1 สาระสาคญคอการท�บคคลไดมองเหนความด ส�งท�ดหรอความสามารถพเศษของตนเอง จะทาใหเกดความภาคภมใจในตนเอง เหนคณคาของตนเอง ซ� งจะเปนพ นฐานของการพฒนาตนเองไดอยางมประสทธภาพตอไป 2.2 วตถประสงคของกจกรรมความด ความสามารถท�มคอ เพ�อใหนกเรยนตระหนกถงความดและความสามารถพเศษของตน และเพ�อใหนกเรยนเกดความภาคภมใจ ในตนเอง 2.3 การดาเนนกจกรรม 2.3.1 ใหนกเรยนแตละคนเลาถงงานอดเรกของตนเอง โดยอาจเสนอเปนการเลาเร�องหรอแสดงทาทางโดยใชภาษาใบ แลวใหเพ�อนทาย 2.3.2 ใหนกเรยนแตละคนเลาถงความสามารถพเศษดานตาง ๆ ของตนเอง หากไมมคร และเพ�อนนกเรยนชวยกนใหกาลงใจ และชวยกนบอกถงกจกรรม หรอส�งท�นกเรยนทาไดด

27

2.3.3 ใหนกเรยนเลาการกระทาของตนท�รสกประทบใจหรอประสบการณท�ทาใหภาคภมใจ 2.3.4 ใหนกเรยนรวมกนสรปถงขอคดท�ไดจากการรวมกจกรรมคร งน 3. กจกรรมใฝรใฝเรยน 3.1 สาระสาคญ คอ โลกปจจบนเปนโลกของขอมลขาวสารท�เปล�ยนแปลงอยตลอดเวลา จาเปนท�เราทกคน โดยเฉพาะเดกวยเรยนจะตองตดตามขาวสารเพ�อใหมความร ขอมลใหมๆ รเทาทนตอการเปล�ยนแปลงของโลก และสามารถนาขอมลขาวสารตางๆ มาใช ใหเปนประโยชนตอการเรยน และการดาเนนชวตประจาวน 3.2 วตถประสงคของกจกรรมใฝร ใฝเรยน คอ เพ�อใหนกเรยนตระหนกถงความสาคญในการใฝหาขอมลความรท�เปนประโยชนนอกตาราเรยน และเพ�อใหนกเรยนรจก วธการแสวงหา และเลอกใชขอมลขาวสารอยางเหมาะสม 3.3 การดาเนนกจกรรม 3.3.1 ใหนกเรยนรวมกนอภปรายถงขอด - ขอเสยของการรบรขอมลขาวสารตางๆ ท�เกดข นในชวตประจาวน 3.3.2 ใหนกเรยนนาขาว หรอขอมลความรจากส�งตพมพ วทย โทรทศน หรออ�นๆ มาเลาใหเพ�อนๆ ฟง พรอมท งวเคราะหขอคดท�ได แลวครนาอภปรายซกถาม 3.3.3 ใหนกเรยนท� มประสบการณจากการส� อสารทางอนเทอรเนต มาเลาประโยชนหรอส�งไมดท�ไดรบจาการใชอนเทอรเนต และใหอภปรายรวมกนถงขอควรระมดระวงในการใชอนเทอรเนต 3.3.4 ใหนกเรยนรวมกนสรปประโยชนท�ไดรบจากการมนสยใฝร ใฝเรยน และรกการแสวงหาความรอนเปนประโยชนนอกตาราเรยน 4. กจกรรมการพฒนาตนเองดานการเรยน 4.1 สาระสาคญคอ การสงเสรมใหนกเรยนไดสารวจและรจกตนเองในเร�องการเรยน จะชวยใหนกเรยนมองเหนแนวทางในการพฒนาตนเองดานการเรยนใหประสบผลสาเรจ 4.2 วตถประสงคของกจกรรมการพฒนาตนเองดานการเรยนคอ เพ�อให นกเรยนไดประเมนตนเองในดานการเรยน และสามารถบอกวธท�จะพฒนาตนเองในดานการเรยน 4.3 การดาเนนกจกรรม 4.3.1 ครอธบายเกณฑการจบหลกสตร 4.3.2 ใหนกเรยนรายงานการแกไข 0, ร, มส และ มผ สาหรบนกเรยน ท�มผลการเรยนดงกลาว

28

4.3.3 ใหนกเรยนรายงานผลการเรยนเฉล�ยรายวชาแตละภาคเรยน โดยเสนอเปนกราฟแทง 4.3.4 ใหนกเรยนท�ไดผลการเรยนดในแตละรายวชาเลาวธการเรยน ท�ทาใหประสบผลสาเรจ 4.3.5 ครนาอภปรายเร�องการแบงเวลาในการทาการบาน การดหนงสอ

การทากจกรรมนอกหลกสตร การอานและบนทกยอ การชวยงานผปกครอง ฯลฯ

5. กจกรรมการผอนคลายความเครยด

5.1 สาระสาคญคอ ความเครยดเกดข นไดกบคนทกเพศ ทกวย ซ� งหาก

นกเรยนรเทาทนและขจดออกไปไดย�งเรวเทาไร กจะทาใหสขภาพจตดข นเทาน น แตหากปลอยให

สะสมมากข น จะสงผลใหเกดความเปล�ยนแปลงท งรางกายและจตใจทาใหขาดความสขในการ

ดาเนนชวตและความสามารถ ในการเรยนลดลง ตลอดจนสงผลกระทบตอคนรอบขางไดอกดวย

5.2 วตถประสงคของกจกรรมการผอนคลายความเครยดคอ เพ �อให นกเรยนตระหนกถงความสาคญของการผอนคลายความเครยด และรวธในการผอนคลายความเครยดการดาเนนกจกรรม 5.2.1 ขออาสาสมครนกเรยนเลาถงสถานการณท�ตนเองเกดความเครยด และวธการจดการกบความเครยดน น แลวอภปรายรวมกนถงสาเหต และผลของความเครยด รวมท งแนวทางการขจดความเครยด 5.2.2 ครนาเสนอเทคนคการผอนคลายความเครยดเบ องตน และให นกเรยนฝกปฏบตตามคร แลวนาไปใชกบตนเอง เชน การผอนคลายกลามเน อ การฝกหายใจ เพ�อคลายเครยด เปนตน จากท�กลาวมาขางตนพอสรปไดวา การสงเสรมนกเรยนเปนการสนบสนนให นกเรยนเปนบคคลท�มคณภาพ เกดความภาคภมใจในตนเอง ชวยปองกนและชวยเหลอนกเรยนกลมเส� ยงกลมมปญหากลบมาเปนกลมปกต ครท�ปรกษาจงควรมการวางแผนการจดกจกรรม การดาเนนกจกรรม และทาการประเมนผลการจดกจกรรมดวย ซ� งกจกรรมโฮมรม การประชม ผปกครองช นเรยนและการจดกจกรรมสงเสรมในรปแบบอ�นๆ ท�หลากหลาย ถอเปนกจกรรม การสงเสรมนกเรยนในระบบการดแลชวยเหลอนกเรยนท�สาคญมาก 4. การปองกนและแกไขปญหา กรมสขภาพจต (2546 ข : 22) ไดระบ ความสาคญการปองกนและแกไขปญหาวา

ในการดแลชวยเหลอนกเรยน ครท�ปรกษาควรใหความเอาใจใสกบนกเรยนทกคนเทาเทยมกน

แตสาหรบนกเรยนกลมเส�ยงหรอกลมมปญหาน นจาเปนอยางมากท�ตองใหความดแลใสใจอยางใกลชด

29

และหาวธการชวยเหลอท งการปองกนและการแกปญหาโดย ไมปลอยปละละเลยนกเรยนจนกลายเปน

ปญหาของสงคม การปองกนและแกไขปญหาของนกเรยนจงเปนภาระงานท�ย�งใหญ และมคณคา

อยางมากในการพฒนาใหนกเรยนเตบโตเปนบคคลท�มคณภาพของสงคมตอไป นอกจากน ทกคร ง

ของการชวยเหลอนกเรยน ควรมการบนทกไวเปนหลกฐานดวย การปองกนและแกไขปญหา

ใหกบนกเรยนน น มหลายเทคนควธการ แตส�งท� ครท�ปรกษาจาเปนตองดาเนนการ ไดแก

4.1 การใหการปรกษาเบ องตนกบนกเรยน เปนการชวยเหลอผอนคลายปญหา ใหลดนอยลงท งดานความรสก ความคด และการปฏบตตนของนกเรยน โดยมงหวงใหนกเรยน มการเปล�ยนแปลงพฤตกรรมไปในทางท�ดงาม หรอพงประสงค ปจจยสาคญท�ชวยใหการปรกษา มประสทธภาพในการชวยเหลอนกเรยน ครท�ปรกษาควรมความรและทกษะพ นฐานเก�ยวกบจตวทยาวยรน ความตองการพ นฐานของมนษย กระบวนการและทกษะการปรกษาเบ องตน (การใชคาถาม การสรางสมพนธภาพ การรบฟงท งเน อหาและความรสก การชวยเหลอแกไขปญหา) แนวทางการแกไขปญหาของนกเรยนในแตละลกษณะปญหา (ดานการเรยน สขภาพครอบครว หรอการใช สารเสพตด การพนน หนเรยน เปนตน) 4.2 แนวการดาเนนการ ครท�ปรกษาควรมความพรอมในการใหการปรกษาชวยเหลอนกเรยนดวยความรสกท�ดตอนกเรยน ต งแตเร�มตนจนจบการปรกษาโดยมกระบวนการในการปรกษาคอ การสรางสมพนธภาพ พจารณาและทาความเขาใจปญหา กาหนดวธการและดาเนนการแกไขปญหา 4.3 การใหคาปรกษา (Counseling) มเทคนคการใหคาปรกษา ดงน 4.3.1 สรางสมพนธภาพ (Rapport) ความพรอมทางรางกาย อารมณ จตใจ การแสดงออกทางบคลกภาพ สหนาทาทาง คาพด น าเสยง การรจกรบฟง ต งใจ ยนดใหคาปรกษา ชวยเหลอ ใหผรบคาปรกษาเกดความไววางใจ มสมพนธภาพท�ดตอกนและไมใชเปนสมพนธภาพสวนตว แตเปนสมพนธภาพในบทบาทของการใหคาปรกษา 4.3.2 สรางบรรยากาศท�ผอนคลาย (Relax) การสามารถสงเกต บคคลการจดสถานท�ส� งแวดลอมท� เปนสดสวน การกาหนดระยะเวลาท�การพดคย ไมเรงรด ไมเครงเครยด สรางบรรยากาศส� งแวดลอมท�ทาใหผรบคาปรกษารสกผอนคลาย ท งทางรางกายและจตใจ ในการรบคาปรกษา 4.3.3 ใหสามารถระบายความรสกนกคด (Release) การใหโอกาสผรบ คาปรกษา ไดพดระบายความรสกนกคด ความวตกกงวล ความขดแยง ความทกข ปญหาท�เกดข น โดยรบฟงไมโตแยงไมประเมนตดสน หรอแสดงความคดเหน ไมเหนดวย หรอ เขาขางฝายใด ฝายหน�ง

30

4.3.4 สรางความม�นใจ (Reassure) การใหผรบคาปรกษามความม�นใจ เช�อม�น ในการมารบคาปรกษา ใหกาลงใจ ช ใหเหนวาปญหาสามารถแกไขได โดยผใหคาปรกษา มความพรอม เขาใจ เตมใจในการชวยเหลอ แกไขปญหารวมกบผรบคาปรกษา 4.3.5 สรางขอมล ความคดใหม (Re - Educate) การใหขอมลใหมแกผรบ คาปรกษาใหมความคดอยางมเหตผล ใหเขาใจตนเอง เขาใจผอ�น เขาใจปญหา สาเหต ความตองการของตนเอง มความคดท�ถกตองตามความเปนจรง 4.3.6 เสรมสรางความคดสรางสรรค (Recreate) การกระตนใหผรบคาปรกษามความคดทางบวก มความหวง แรงจงใจ มองเหนคณคาความสามารถ ศกยภาพ ขอดของตนเอง ช ใหเหนถงวธการ ทศทางในการปฏบต ทางเลอกทางออกในการแกไขปญหาท�เหมาะสมอยางม เปาหมาย 4.4 คณสมบตของผใหคาปรกษา 4.4.1 บคลกภาพเหมาะสม ลกษณะสหนา ทาทาง ย มแยม เปนมตร ดอบอน ม�นคง เปนตวของตวเอง คาพด น าเสยงในการใชภาษา การส�อสารท�นมนวล ลกษณะอารมณจตใจ สขภาพจตด เตมใจ พรอมท�จะยอมรบ มความสงบม�นคง หนกแนน มความจรงใจและสามารถยดหยน ยอมรบการเปล�ยนแปลงไดอยางมเหตผล 4.4.2 ทศนคตท� ด มทศนคตท�ดตอผ รบคาปรกษา ยอมรบ เขาใจธรรมชาต ของบคคลแตละชวงวย เหนคณคา ศกยภาพของบคคล มทศนคตท�ดในการมองปญหาวาสามารถแกไขได สามารถมองหาศกยภาพของบคคลท�เก�ยวของ ศกยภาพของส�งแวดลอม ในการนามาสงเสรม เอ ออานวย ใหการชวยเหลอแกไขปญหา 4.4.3 มนษยสมพนธท�ด มความสามารถในการสรางสมพนธภาพกบผอ�นได มทกษะในการส�อสาร รบฟง สงเกต เขาใจความคด ความรสก ความหมายของสหนา ทาทาง คาพดของผอ�นได สามารถแสดงออก ส�อสาร ดวยความจรงใจ เปนมตร ใหผรบคาปรกษาเขาใจ มความอบอนใจ มแรงจงใจและศรทธาในการรบคาปรกษา 4.4.4 วฒภาวะทางอารมณเหมาะสม การแสดงพฤตกรรม ความคด อารมณ จตใจเหมาะสมกบอายและบทบาทหนาท� โดยสอดคลองกบเวลา สถานการณและกบบคคล สามารถควบคมอารมณตนเองได มเหตผลท�ถกตอง เหมาะสม รจกหาขอมลในการพจารณา วเคราะห ประเมน ไมดวนสรป ไมยดความรสกนกคดของตนเองเปนศนยกลาง สามารถยดหยน ยอมรบ ขอมล ขอเทจจรง เพ�อการปรบเปล�ยนได 4.4.5 มจรรยาบรรณ มความศรทธา รบผดชอบตองานในบทบาทหนาท� รบผดชอบตอบคคล หนวยงานและสงคมท�เก�ยวของในขอบเขตความสามารถ ปฏบตตนโดยการ

31

ยดหลกจรรยาบรรณ มคณธรรม พรหมวหาร 4 และสามารถรกษาความลบของบคคล ไมมอคต ในการใหคาปรกษา รกษาประโยชนสทธของผรบคาปรกษา กรมสขภาพจต (2545 : 178 - 180) ไดเสนอแนะการจดกจกรรมการปองกน และแกไข

ปญหาของนกเรยน ไวดงน คอ

1. กจกรรมเสรมหลกสตร

เปนการจดกจกรรมนอกเวลาเรยน ไมใชในคาบเรยน โดยสวนใหญจงเปน

เวลาเชากอนเขาแถว หรอเวลาเยนหลงโรงเรยนเลกแลว การจดกจกรรม อาจจดทาเปนชมรม

เปนโครงการ หรอเปนงานของโรงเรยน โดยมครท�ปรกษากบนกเรยนรวมกนพจารณาเลอก

กจกรรมใหเหมาะสมกบตวนกเรยน และความตองการของนกเรยน โรงเรยนควรมกจกรรม

ใหนกเรยนไดเลอกอยางหลากหลาย ซ� งนกเรยนอาจเขารวมกจกรรมในฐานะสมาชก หรอเปน

ผรวมจดกจกรรม หรอเปนผรบผดชอบจดกจกรรมเอง โดยมครเปนท�ปรกษา การท�โรงเรยน

มแหลงเรยนรอยางเพยงพอกบจานวนนกเรยนท�จะใชศกษาคนควา เรยนรดวยตนเองกจะเอ ออานวย

ใหการจดกจกรรมเสรมหลกสตรเปนไปอยางกวางขวางมากข น และหากโรงเรยนมเทคโนโลย

ทนสมย กจะจงใจใหนกเรยนมารวมกจกรรมมากข นดวย

วตถประสงคของกจกรรมเสรมหลกสตรคอนกเรยนไดใชเวลาวางอยางมคณคา

เกดประโยชนตอตนเองและสวนรวม นกเรยนเหนคณคา ภาคภมใจในตนเอง จากการ

แสดงออกถงความสามารถท�ตนม รวมท งชวยสงเสรมใหนกเรยนมทกษะทางสงคมท�ด

2. กจกรรมในหองเรยน

เปนการจดกจกรรมในหองเรยน ซ� งสวนใหญเปนกจกรรมกลมท�ชวยใหนกเรยน

ทกคนมสวนรวม มบทบาทในกลม และไดเรยนรมากกวาเน อหาวชา การจดการเรยนการสอน

ท�เนนผเรยนเปนสาคญ (Child Center) หรอการเรยนรแบบมสวนรวม (Participatory Learning)

จงเปนสวนสาคญของการจดกจกรรมในหองเรยน

วตถประสงคของกจกรรมในหองเรยน คอ การชวยใหนกเรยนเพ�มพนทกษะ ทางสงคม นกเรยนเกดการเรยนรรวมกนทาใหมการเรยนรท�เรวข น และนกเรยนเกดความรสกภมใจ

ในตนเอง จากการไดทากจกรรมกลม หรอไดชวยงานครในหองเรยน 3. กจกรรมเพ�อนชวยเพ�อน

เปนกจกรรมท�ครท�ปรกษาตองพจารณาจบคนกเรยนใหเหมาะสมกน ท งดาน

ความสามารถบคลกภาพ เพ�อใหสามารถชวยเหลอกนไดจรง และไมมปญหาในการจบค หรอถกขมข ถกแกลงจากเพ�อนท�ตนดแล นกเรยนท งคตองสมครใจท�จะจบคก�น และยนดใหหรอรบการดแล

32

ชวยเหลอจากเพ�อนอกคนหน�ง ครท�ปรกษาตองสงเกตพฤตกรรมของท งคอยเสมอวา ชวยเหลอกน

ไดหรอไม มปญหาอปสรรคอยางไรรวมท งควรมการสอบถามหรอใหคาแนะนาใน การจบค เพ�อการชวยเหลอกนอยางสม�าเสมอ

วตถประสงคของกจกรรมเพ�อนชวยเพ�อนคอ เพ�อใหนกเรยนท�มความสามารถ

หรอมจดเดน จดแขงในดานตาง ๆ ไดดแลชวยเหลอเพ�อนท�ดอยกวา และนกเรยนไดเรยนรการใสใจ เอ อเฟ อตอกน และกน รจกการให และการรบดวยไมตร

4. กจกรรมซอมเสรม เปนการแกปญหาดานการเรยนของนกเรยน ซ� งครในระดบช นเดยวกน จาเปนตอง

รวมมอรวมใจกนวางแผนการสอนซอมเสรมใหแกนกเรยนท�เรยนออน หรอเรยนรชา เรยนร

ไมทนเพ�อน ครท�ปรกษาควรมการประสานงานขอความรวมมอจากครประจาวชากอนสงนกเรยนไปตดตอเพ�อขอเรยนซอมเสรม

วตถประสงคของกจกรรมซอมเสรมคอ เพ�อชวยใหนกเรยนท�มผลการเรยนไมด

ไดเรยนเพ�มเตมจากครประจาวชาท�ตนเรยนออน เรยนไมทนเพ�อน เพ�อใหนกเรยนรจกรบผดชอบ ตนเองในเร�องการเรยน และเพ�อใหนกเรยนไดใสใจการเรยนของตนเองมากข น

5. กจกรรมการส�อสารกบผปกครอง

เปนการชวยเหลอนกเรยนโดยอาศยความรวมมอจากผปกครอง ซ� งครท�ปรกษาควรมทกษะการส� อสาร และควรบอกถงความรสกหวงใยของครท�มตอนกเรยนจากพฤตกรรม

ท�สงเกตเหน แทนการแจงวานกเรยนมปญหาในเร�องใด เพ�อมใหผปกครองเกดความรสกตอตาน ไมพอใจโรงเรยน ครท�ปรกษา หรอแมแตตวนกเรยนเอง

วตถประสงคของกจกรรมการส�อสารกบผปกครองคอ เพ�อใหผปกครองไดเกด

ความตระหนก และมความใสใจดแลชวยเหลอนกเรยนมากข น และรบทราบปญหาของนกเรยน ท�พบในโรงเรยน

จากท�กลาวมาขางตนพอสรปไดวาการชวยเหลอปองกน และแกไขปญหาของนกเรยน

ตองพจารณาสาเหตของปญหาใหครบถวน และหาวธการชวยเหลอใหเหมาะสมกบสาเหตน นๆ

ครทปรกษา ควรจดกจกรรมท�หลากหลาย เน�องจากความแตกตางของบคคล ดงน นการชวยเหลอ

นกเรยนโดยเฉพาะการใหคาแนะนาปรกษาจงไมมสตรการชวยเหลอสาเรจตายตว เพยงแตมแนวทาง

กระบวนการหรอทกษะการชวยเหลอท�ครแตละคนสามารถเรยนร ฝกฝน เพ�อการนาไปใชใหเหมาะสม

กบแตละปญหาในนกเรยนแตละคน และประสานความรวมมอกบผปกครองเพ�อใหการชวยเหลอ

มประสทธภาพมากข น

33

5. การสงตอ สานกงานคณะกรรมการการศกษาข นพ นฐาน (2552 : 21 - 22) ไดระบไววา ในการปองกนและแกไขปญหาของนกเรยน โดยครท�ปรกษาตามกระบวนการแกปญหา อาจม บางกรณท�ปญหามความยากตอการความชวยเหลอ นกเรยนมพฤตกรรมไมดข น กควรดาเนนการ สงตอไปยงผเช�ยวชาญเฉพาะดานตอไป เพ�อใหปญหาของนกเรยนไดรบการชวยเหลออยางถกทาง และรวดเรวข น หากปลอยใหเปนบทบาทหนาท�ของครท�ปรกษาหรอครคนใดคนหน� งเทาน น ความยงยากของปญหาอาจมมากข น หรอลกลามเปนปญหาใหญโตจนยากตอการแกไข การสงตอแบงเปน 2 แบบ คอ 5.1 การสงตอภายใน ครท�ปรกษาสงตอไปยงครท�ใหการชวยเหลอได ท งน ข นอยกบลกษณะปญหา เชน สงตอครแนะแนว ครพยาบาล ครประจาวชา หรอฝายปกครอง เปนตน การสงตอภายในหากสงไปยงครแนะแนวหรอฝายปกครองจะเปนการแกปญหาท�ยากตอการชวยเหลอของครท�ปรกษา เชน ปญหาเก�ยวกบจตใจ ความรสก ปญหาเก�ยวกบพฤตกรรมซ าซอนหรอรนแรง แตหากเกดกรณยากตอการชวยเหลอกตองสงตอผเช�ยวชาญภายนอกตอไป 5.2 การสงตอภายนอก ครแนะแนว หรอฝายปกครองเปนผดาเนนการสงตอไปยง

เช�ยวชาญภายนอกการชวยเหลอแกไขปญหาของนกเรยนหรอการสงตอนกเรยนน น ซ� งในบางกรณ

ครท�ปรกษา ดาเนนการไดต งแตกระบวนการการรจกนกเรยนเปนรายบคคลหรอการคดกรอง

นกเรยนกได โดยข นอยกบกรณปญหาของนกเรยนแตละคน

สาหรบการสงตอภายใน หากสงตอไปยงครแนะแนวหรอฝายปกครอง จะเปนการ

แกไขปญหาท�ยากตอการชวยเหลอของครท�ปรกษา เชน ปญหาเก�ยวกบจตใจ ความรสก

และปญหาพฤตกรรมท�ซบซอนหรอรนแรง เปนตน ครท�รบตอตองมการชวยเหลออยางเปนระบบ

และประสานการทางานกบผเก�ยวของ เพ�อการชวยเหลอท�มประสทธภาพ แตหากเกดกรณยาก

ตอการชวยเหลออกกตองสงตอ ผเช�ยวชาญภายนอกเชนกน ดงภาพประกอบ 3 แสดงกระบวนการ

ดาเนนงานของครแนะแนว/ฝายปกครอง

34

ภาพประกอบ 3 กระบวนการดาเนนงานเพ�อแกไขปญหานกเรยนของครแนะแนว/ผท�เก�ยวของ ท�มา : สานกงานคณะกรรมการการศกษาข นพ นฐาน. 2547 : 53 กรมสขภาพจต (2546 ข : 28) ไดเสนอแนะการสงนกเรยนไปพบครอ�นๆ เพ�อให การชวยเหลอตอไปน มแนวทางการพจารณาในการสงตอสาหรบอาจารยท�ปรกษา ดงน

พฤตกรรมของ นกเรยนดข นหรอไม

ประชมปรกษารายกรณ (Case Conference)

สงตอผเช�ยวชาญภายนอก

สงกลบอาจารยท�ปรกษา ใหดแลชวยเหลอตอไป

ดข น

ไมดข น

ดข น

ไมดข น/ยากตอการชวยเหลอ

ใหการปรกษา/ชวยเหลอ

พฤตกรรมของนกเรยนดข น

รบนกเรยนตอจากอาจารยท�ปรกษา

35

1. นกเรยนมพฤตกรรมคงเดมหรอไมดข น หรอแยลง แมวาอาจารยท�ปรกษา

จะดาเนนการชวยเหลอดวยวธการใดๆ

2. นกเรยนไมใหความรวมมอในการชวยเหลอของอาจารยท�ปรกษา เชน

นดใหมาพบแลวไมมาตามนดอยเสมอ ใหทากจกรรมเพ�อการชวยเหลอกไมยนดรวมกจกรรมใดๆ

เปนตน

3. ปญหาของนกเรยนท�เปนเร�องเฉพาะดาน เชนเก�ยวของกบความรสก ความซบซอน

ของสภาพจตใจท�จาเปนตองใหการชวยเหลออยางใกลชดและไดรบการบาบดทางจตวทยา

ควรพจารณาสงตอใหผมความรเฉพาะทางเพ�อดาเนนการใหความ ชวยเหลอตอไป

กรมสามญศกษา (2544 : 26 - 29) ไดเสนอแนะวธในการดาเนนงานสงตอนกเรยน

ไวดงน

1. อาจารยท�ปรกษาประสานงานกบครท�จะชวยเหลอนกเรยนตอ เพ�อใหทราบ

ลวงหนากอนโดยมจดประสงคเพ�อใหผรบนกเรยนตอไดเตรยมการในการชวยเหลอนกเรยน

2. สรปขอมลสวนตวของนกเรยนท� เก� ยวของกบการชวยเหลอและว ธการ

ชวยเหลอท�ผานมารวมท งผลท�เกดข นจากการชวยเหลอน นใหผท�รบการชวยเหลอนกเรยนทราบ

โดยมแบบบนทกการสงตอ หรอแบบประสานงานขอความรวมมอจากผเก�ยวของ เพ�อใหผรบ

ชวยเหลอนกเรยนตอทราบขอมลเบ องตนของนกเรยนและการดาเนนงานของอาจารยท�ปรกษา

ท�ผานมาทาใหสะดวกในการวางแผนชวยเหลอนกเรยนอยางตอเน�อง

3. อาจารยท�ปรกษาควรช แจงใหนกเรยนเขาใจถงความจาเปนในการสงตอ โดยใช

คาพดท�สรางสรรค ระมดระวงมใหนกเรยนเกดความรสกผด กงวล หรอโกรธ เปนตน แตให

นกเรยนมความรสกท�ดจากการสงตอและยนดไปพบครท�จะชวยเหลอตามแตกรณท�อาจารยท�ปรกษา

พจารณาวาเหมาะสม เพ�อใหนกเรยนเกดความสบายใจ ยนดรบการชวยเหลอจากครอ�นๆ เชน

ครแนะแนว ครฝายปกครอง ครประจาวชา เปนตน

4. อาจารยท�ปรกษานดแนะวน เวลา สถานท�นดพบกบครท�รบชวยเหลอนกเรยน

และสงตอใหเรยบรอย เพ�อรบรวน เวลา สถานท� ท�พบกน

5. ตดตามผลการชวยเหลอนกเรยนอยางสม�าเสมอ เพ�อทราบความกาวหนา

ในการชวยเหลอนกเรยน และความเปล�ยนแปลงของนกเรยนการสงตอนกเรยน เปนกจกรรม

สดทายในระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน แตไมไดหมายความวาอาจารยท�ปรกษา หมดภาระกบ

นกเรยนท�สงตอไปแลวทนท แตเปนหนาท�ของอาจารยท�ปรกษาท�ตองคอยสอบถาม ตดตาม ดแล

นกเรยนท�ไดสงตอไปน นดวย

36

จากการกลาวมาขางตนพอสรปไดวา การสงตอเปนกระบวนการชวยเหลอนกเรยน ท�พฤตกรรมคงเดมและไมดข นโดยครท�ปรกษาตองประสานงานกบครท�จะชวยเหลอสรปขอมล นกเรยน ช แจงเหตผลในการสงตอเพ�อใหนกเรยนมความรสกท�ด และตดตามผลการชวยเหลอ ซ� งการสงตอม 2 แบบ คอสงตอภายใน และสงตอภายนอก ไปยงผเช�ยวชาญฉพาะดานตอไป มาตรฐานระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน สานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (2554 : 10 - 15) กาหนดไววา มาตรฐานคณภาพระบบดแลชวยเหลอนกเรยน เพ�อการประกนคณภาพระบบดแลชวยเหลอนกเรยนของสถานศกษาและหนวยงานท�เก�ยวของท งหมด 3 มาตรฐาน 2 ตวช วด แบงออกเปน 3 ดาน 1. มาตรฐานดานนกเรยนม 1 มาตรฐาน 5 ตวช วด เนนใหนกเรยนสามารถพฒนาตนเองไดตามศกยภาพ และสามารถปรบตวอยในสงคมไดอยางมความสข 1.1 ตวช วดท� 1 รจกตนเองและพ�งตนเองได เกณฑการประเมน ระดบท� 1 รอยละ 70 รความสนใจ ความถนด ความสามารถจดเดน จดดอย ของตนเอง ระดบท� 2 รอยละ 70 มระดบท� 1 และสามารถวเคราะหตดสนใจเลอกเขารวม กจกรรมไดอยางเหมาะสม ระดบท� 3 รอยละ70 มระดบท� 2 กลาแสดงออกอยางเหมาะสมและสรางสรรค ระดบท� 4 รอยละ 70 มระดบท� 3 และแกปญหาไดอยางถกตองเหมาะสม 1.2 ตวช วดท� 2 มสขภาพกาย สขภาพจต และสขลกษณะนสยท�ด เกณฑการประเมน ระดบท� 1 รอยละ 70 มน าหนกและสวนสง ตามเกณฑมาตรฐาน (กรมอนามย) ระดบท� 2 รอยละ 70 มระดบท� 1 และสามารถปองกน ดแลสขภาพตนเองได ระดบท� 3 รอยละ 70 มระดบท� 2 และรางเรง แจมใส มมนษยสมพนธและ ปรบตวได ระดบท� 4 รอยละ 70 มระดบท� 3 และเปนแบบอยางท�ดใหคาแนะนาแกผอ�นได 1.3 ตวช วดท� 3 มทกษะชวตและสามารถหลกเล�ยงปองกนภยอนตรายและพฤตกรรมท�ไมพงประสงค เกณฑการประเมน ระดบท� 1 รอยละ 98 มความร ความเขาใจในส� งท�เปนพษภย อนตรายและ พฤตกรรมท�ไมพงประสงค

37

ระดบท� 2 รอยละ 98 มระดบท� 1 สามารถวเคราะหและจาแนกส� งท� เปน พษภยอนตรายและพฤตกรรมท�ไมพงประสงค ระดบท� 3 รอยละ 98 มระดบท� 2 ร◌◌เทาทนและกลาท�จะปฎเสธส� งท�เปน พษภยอนตรายและพฤตกรรมท�ไมพงประสงค ระดบท� 4 รอยละ 98 มระดบท� 3 สามารถชกชวนหรอสงเสรมใหเพ�อน ประพฤตตนตามแนวทางท�ถกตองเหมาะสม 1.4 ตวช วดท� 4 เปนสมาชกท�ดของครอบครว ชมชน และสงคม ระดบท� 1 รอยละ 70 รบผดชอบตามบทบาทหนาท�ในฐานะสมาชกของ ครอบครว ระดบท� 2 รอยละ 70 มระดบท� 1 และปฏบตตามกฏ ระเบยบของสถานศกษา ระดบท� 3 รอยละ 70 มระดบท� 2 ปฏบตตามประเพณ วฒนธรรมของชมชน และสงคม ระดบท� 4 รอยละ 70 มระดบท� 3 และเปนแบบอยางท�ดของสถานศกษา ชมชน และสงคม 1.5 ตวช วดท� 5 มเจตคตท�ดและทกษะพ นฐานในการประกอบอาชพ เกณฑการประเมน ระดบท� 1 รอยละ 70 รจกการงานและอาชพ ระดบท� 2 รอยละ 70 มระดบท� 1 และรความสนใจดานอาชพของตนเอง ระดบท� 3 รอยละ 70 มระดบท� 2 และมแนวทางในการตดสนใจเลอกอาชพ ระดบท� 4 รอยละ 70 มระดบท� 3 และมทกษะและประสบการณในการประกอบอาชพท�ถนดและสนใจ 2. มาตรฐานดานกระบวนการม 1 มาตรฐาน 3 ตวช วด เนนใหมการบรหารจดการระบบดแลชวยเหลอนกเรยน 2.1 ตวช วดท� 1 มการวางระบบการบรหารจดการระบบดแลชวยเหลอนกเรยน เกณฑการประเมน ระดบท� 1 มโครงสรางการบรหารงาน ระดบท� 2 มระดบท� 1 และมการคดสรรและแตงต งคณะกรรมการรบผดชอบ ระดบท� 3 มระดบท� 2 และมแผนงานโครงการ ปฏทนงานตามแผนท�ชดเจน และจดทาคมอปฏบตงานของสถานศกษา ระดบท� 4 มระดบท� 3 และพฒนาการดาเนนงานใหสอดคลองกบบรบท ของสถานศกษา

38

2.2 ตวชวดท� 2 มการดาเนนงานตามระบบดแลชวยเหลอนกเรยน

2.2.1 มการรจกนกเรยนเปนรายบคคล

เกณฑการประเมน

ระดบท� 1 มการรวบรวมขอมลเปนรายบคคลดวยวธหลากหลาย

ระดบท� 2 มระดบท� 1 และมการศกษาขอมลนกเรยนเปนรายบคคล

ระดบท� 3 มระดบท� 2 มการวเคราะหและสรปขอมล

ระดบท� 4 มระดบท� 3 และมการนาขอมลไปใชสงเสรม พฒนา ชวยเหลอ

นกเรยน

2.2.2 มการคดกรองนกเรยน

เกณฑการประเมน

ระดบท� 1 มการคดกรองนกเรยนตามเกณฑท�สถานศกษากาหนด

ระดบท� 2 มระดบท� 1 มการสรปผลการคดกรองนกเรยนครบทกคน

ระดบท� 3 มระดบท� 2 มการสรปผลการคดกรองนกเรยนเปนระดบช น

ระดบท� 4 มระดบท� 3 และมการนาผลท�ไดจากการคดกรองนกเรยน

มาจดทาสารสนเทศระดบสถานศกษาและนาไปใช

2.2.3 มการสงเสรมพฒนานกเรยนท�หลากหลาย

เกณฑการประเมน

ระดบท� 1 มแผนงานโครงการกจกรรมสงเสรมพฒนานกเรยน

ระดบท� 2 มระดบท� 1 มการปฏบตงานตามแผน

ระดบท� 3 มระดบท� 2 และมการประเมนสรปผลและรายงานผล

ระดบท� 4 มระดบท� 3 และมการตดตามพฤตกรรมและพฒนาศกยภาพ

ของนกเรยนอยางตอเน�อง

2.2.4 มการปองกน ชวยเหลอ และแกไข

เกณฑการประเมน

ระดบท� 1 มการวางแผนการใหค าปรกษาเบ องตน การจดกจกรรม

ซอมเสรมและส�อสารกบผปกครอง

ระดบท� 2 มระดบท� 1 และมกจกรรมปองกน ชวยเหลอและแกไขท�

สอดคลองกบสภาพปญหา

ระดบท� 3 มระดบท� 2 และมการตดตามผลการดแลชวยเหลออยางตอเน�อง

39

ระดบท� 4 มระดบท� 3 และนกเรยนกลมเส�ยง กลมมปญหาไดรบการปองกนชวยเหลอแกไขใหมพฤตกรรมดข น 2.2.5 มการสงตอนกเรยนท�สอดคลองกบสภาพปญหาอยางเปนระบบและ มเครอขายสหวชาชพ เกณฑการประเมน ระดบท� 1 มเครอขายการสงตอภายในและภายนอก ระดบท� 2 มระดบท� 1 และมกจกรรมปองกน ชวยเหลอและแกไข ท�สอดคลองกบสภาพปญหา ระดบท� 3 มระดบท� 2 และมการตดตามผลการดแลชวยเหลอเบ องตน

ระดบท� 4 มระดบท� 3 และมการปรบปรงพฒนาการสงตออยางเปนระบบและมเครอขายสหวชาชพ 2.3 การนเทศ กากบ ตดตามดาเนนงานตามระบบดแลชวยเหลอนกเรยน เกณฑการประเมน ระดบท� 1 มแผนการนเทศ กากบ ตดตาม ประเมนผลระบบดแลชวยเหลอ นกเรยน ระดบท� 2 มระดบท� 1 และมการดาเนนงานตามแผน ระดบท� 3 มระดบท� 2 มการรายงานผล ระดบท� 4 มระดบท� 3 และมการนาผลมาปรบปรงและประชาสมพนธ 3. มาตรฐานดานปจจย ม 1 มาตรฐาน 4 ตวช วด เนนใหส�อ บคลากร เคร�องมอ เพ�อการดาเนนงานระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน 3.1 ตวช วดท� 1 ผ บรหารเปนผ นาในการดาเนนงานตามระบบดแลชวยเหลอ นกเรยน เกณฑการประเมน ระดบท� 1 ผบรหารมนโยบายการบรหารงานระบบดแลชวยเหลอ ระดบท� 2 มระดบท� 1 และมความรความเขาใจใหความสาคญงานระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน ระดบท� 3 มระดบท� 2 และมการพฒนาตนเอง และพฒนางานระบบดแล ชวยเหลอนกเรยน ระดบท� 4 มระดบท� 3 และมการสนบสนนและสงเสรมการดาเนนงานระบบ การดแลชวยเหลอนกเรยน

40

3.2 ตวช วดท� 2 ครมความสามารถในการดาเนนงานระบบดแลชวยเหลอนกเรยน เกณฑการประเมน

ระดบท� 1 มความรความเขาใจ ระดบท� 2 มระดบท� 1 มการพฒนาตนเอง ระดบท� 3 มระดบท� 2 และสามารถปฏบตงานอยางเปนระบบ ระดบท� 4 มระดบท� 3 และใหคาแนะนาชวยเหลอผรวมงามและสรางเครอขาย ในการปฏบตงาน 3.3 ตวช วดท� 3 ผปกครอง ชมชน ใหความรวมมอเอาใจใสดแลชวยเหลอนกเรยน เกณฑประเมน ระดบท� 1 มการตดตอส�อสารกบโรงเรยน ระดบท� 2 มระดบท� 1 และใหความรวมมอกบโรงเรยนในกจกรรมการดแล ชวยเหลอนกเรยน ระดบท� 3 มระดบท� 2 และมเครอขายผปกครองในการดแลชวยเหลอนกเรยน ระดบท� 4 มระดบท� 3 และมแผนงาน โครงการ กจกรรมในการดแล สงเสรม ชวยเหลอ และพฒนาผเรยน 3.4 ตวช วดท� 4 มส� อ เคร� องมอท�ใชในการดาเนนงานระบบการดแลชวยเหลอ นกเรยน ระดบท� 1 มส�อ เคร�องมอ สาหรบผบรหาร ครแลผปกครองในการรจกนกเรยนเปนรายบคคล ระดบท� 2 มระดบท� 1 และมส�อ เคร�องมอในการคดกรองนกเรยน ระดบท� 3 มระดบท� 2 และมส� อ เคร� องมอในการสงเสรมพฒนานกเรยน การปองกน ชวยเหลอ แกไข ระดบท� 4 มระดบท� 3 และมส�อ เคร�องมอในการสงตอนกเรยน การดาเนนงานระบบดแลชวยเหลอนกเรยนของสานกงานเขตพ1นท�การศกษามธยมศกษา เขต 18 สานกงานเขตพ นท�การศกษามธยมศกษา เขต 18 (ออนไลน. 2554) ระบไววา สานกงาน

คณะกรรมการการศกษาข นพ นฐาน กาหนดใหระบบดแลชวยเหลอนกเรยนเปนนโยบาย

ท�สถานศกษาทกแหงในสงกด จะตองนาไปดาเนนการใหเกดความเขมแขงและย �งยน อนสงผลให

นกเรยนไดรบการดแลชวยเหลอยางท�วถง ครอบคลมทกประเดนปญหา สงเสรมพฒนาใหเปนคนด

ของชมชนประเทศชาต ดารงตนอยในสงคมอยางมความสข กระทรวงศกษาธการไดกาหนดให

41

ป พ.ศ.2553 - 2554 เปนปแหงการดแลชวยเหลอนกเรยนอยางรอบดาน เพ�อดแลชวยเหลอนกเรยน

ใหทนเวลา ถกวธ เสรมสรางทกษะชวต ใหคาปรกษาอยางท�วถง ตลอดถงการดแลชวยเหลอและ

สงเคราะหนกเรยนท�อยในครอบครวท�ประสบปญหา หรอครอบครวท�ดอยโอกาส โดยมงเนน

การพฒนาผเรยนอยางเปนองครวม ซ� งเปาหมายของสานกงานเขตพ นท�การศกษามธยมศกษา

เขต 18 จดระบบดแลชวยเหลอนกเรยน เสรมสรางผเรยนเตมศกยภาพ

การดาเนนงานระบบดแลชวยเหลอนกเรยนสงกดสานกงานเขตพ นท�การศกษา มธยมศกษา เขต 18 มวธการดาเนนการดงน 1. ระดบสานกงานเขตพ นท�การศกษามธยมศกษาดาเนนการแตงต งคณะกรรมการ การดาเนนงานตามระบบดแลชวยเหลอนกเรยน ในระดบสานกงานเขตพ นท� โดยมผอานวยการ เขตพ นท�การศกษาเปนประธานคณะกรรมการและคณะกรรมการดาเนนการประกอบไปดวย ผอานวยการสถานศกษาท�สงกดสานกงานเขตพ นท�การศกษามธยมศกษา เขต 18 ทกโรงเรยน โดยมรองผอานวยการสานกงานเขตพ นท�การศกษามธยมศกษา เขต 18 เปนเลขานการ และกรรมการดาเนนการ 2. ระดบโรงเรยนแตงต งคณะกรรมการดาเนนงานตามระบบดแลชวยเหลอนกเรยน ในระดบสานกงานเขตพ นท�การศกษามธยมศกษา โดยมผ อานวยการโรงเรยนเปนประธานกรรมการและคณะกรรมการดาเนนการประกอบไปดวยคร/ครปรกษาทกหองและทกชวงช น โดยมรองผอานวยการเปนเลขานการและกรรมการ 3. ระดบช นเรยนแตงต งคณะกรรมการดาเนนการตามระบบดแลชวยเหลอนกเรยน ในระดบช นโดยมหวหนาระดบหรอหวหนาชวงช นเปนประธานคณะกรรมการดาเนนงานประกอบดวย คร/ครท�ปรกษาทกหอง ทกชวงช น โดยมครผรบผดชอบระบบดแลชวยเหลอนกเรยนหรอ ผท�ผบรหารสถานศกษาพจารณาเหนวาเหมาะสมเปนเลขานการดาเนนงาน 4. คร/ครท�ปรกษาดาเนนการตามระบบดแลชวยเหลอนกเรยนทกข นตอนและสรป รายงานผลใหผบรหารสถานศกษาหรอผท�ไดรบมอบหมายทราบถงผลสาเรจของการปฏบตงาน ของตนเองในการดาเนนงานระบบดแลชวยเหลอนกเรยนทกภาคเรยน โดยจดเปนรปเลมเอกสาร ท�สมบรณพรอมท�จะรองรบการประกนคณภาพการศกษา จากท�กลาวมาการดาเนนการดแลชวยเหลอนกเรยนของโรงเรยนสงกดสานกงานเขตพ นท�การศกษามธยมศกษา เขต 18 พอสรปไดวา การดาเนนงานระบบดแลชวยเหลอนกเรยน เปนการดาเนนงานอยางมข นตอน โดยมผบรหารและครท�ปรกษาเปนผดาเนนการระบบดแล ชวยเหลอนกเรยน รวมท งความรวมมอท�ดระหวางพอแม ผปกครอง ชมชน โรงเรยน และหนวยงาน ท�เก�ยวของทกฝาย เพ�อใหสนบสนนใหนกเรยนสามารถปรบตวและพฒนาตนเองได

42

งานวจยท�เก�ยวของ

งานวจยตางประเทศ กดแมน และคณะ (Goodman and et al. 2003 : 114 - 118) ไดศกษาการใชแบบคดกรอง นกเรยนเปนรายบคคล (SDQ) เพ�อคดกรองนกเรยนท�มความผดปกตทางจตใจ เยาวชนในชมชน ท�รวบรวมขอมลดวยแบบสอบถามจากผปกครอง คร เพ�อนเยาวชน พบวา ทกกลมใหความเหนวาเปนความผดปกตทางจตใจท�เกดข นเฉพาะบคคล และเปนความแปรปรวนทางอารมณของบคคลโดยมพฤตกรรมสวนบคคล พฤตกรรมอยไมสข หรอไมอยน�ง พวกซมเศราและพวกท�มพฤตกรรม ท�ไมพงประสงคอ�นๆ ความกลวส�งของหรอสตวเฉพาะบคคล ถกทอดท งในวยเดก และพฤตกรรม การกนไมเหมาะสม ทาใหการคดกรองเยาวชนท�ผดปกตทางจตใจมความแมนยาและแกไขปญหาดงกลาวไดอยางมประสทธภาพ เหมะสมมากกวาการเกบรวบรวมขอมลจากครและเพ�อนเยาวชนเพยงอยางเดยว คง (King. 2003 : Abstract) ไดศกษาเร�อง การจดโปรแกรมใหคาปรกษาภายในโรงเรยน : ความเหนพองระหวางครแนะแนวและอาจารยใหญ ตวแปรท�ศกษา ไดแก ระดบความคดเหนระหวางครแนะแนวและอาจารยใหญจากโรงเรยนรฐบาลในเร�องเก�ยวกบความสาคญของการจด กจกรรมใหคาปรกษา และการดาเนนการจดกจกรรมใหคาปรกษาภายในโรงเรยน กลมตวอยาง ไดแก ครแนะแนวและอาจารยใหญโรงเรยนอลาบามา จานวน 521 คน ผลการวจยพบวา ไมมความแตกตางระหวางทศนคตของครแนะแนวและอาจารยใหญ ท งในเร�องความสาคญของ การจดกจกรรมใหคาปรกษา และการดาเนนการจดกจกรรมใหคาปรกษาภายในโรงเรยน 44 กจกรรม ซ� งพบวา มความสมพนธกนในดานบวกอยางมนยสาคญระหวางทศนคตในเร� องความสาคญ ของการจดกจกรรมใหคาปรกษา และการดาเนนการจดกจกรรมใหคาปรกษาภายในโรงเรยน และยงพบดวยวามความแตกตางอยางมนยสาคญระหวางคาตอบของครแนะแนวและอาจารยใหญในเร�องเก�ยวกบการดาเนนงานดานกจกรรมแนะแนวของโรงเรยนใน 3 กลมงานดวย กลาสเซยร (Glazier. 2004 : Abstract) ไดศกษาเร�อง การสารวจทศนคตของนกวชาการการศกษาสามญในเร�องเก�ยวกบปญหาและประสทธภาพดานการยอมรบตนเองของนกเรยนท�จด อยในกลมเส�ยง ซ� งมความสมพนธกบการมสวนรวมในคณะทางานเพ�อการดแลชวยเหลอนกเรยน ตวแปรท�ศกษาไดแกทศนคตของครนกวชาการการศกษาสามญในเร�องเก�ยวกบปญหาและประสทธภาพ ดานการยอมรบตนเองของนกเรยนท�จดอยในกลมเส� ยง ซ� งมความสมพนธกบการมสวนรวม ในคณะทางาน เพ�อการดแลชวยเหลอนกเรยนกลมตวอยาง สาหรบการวจยไดแกตวแทนของครนกวชาการการศกษาสามญในโรงเรยนประถมศกษา Patrick Henry Elementary School ในเขตตอนใตของแคลฟอเนยร ผลการวจยพบวา กลมตวอยางของครนกวชาการการศกษาสามญ ซ� งม

43

ทศนคตในดานบวกตอกระบวนการบรหารงานของคณะทางานเพ�อการดแลชวยเหลอนกเรยน มแนวโนมสงในการมองวาตนเองมศกยภาพในการทางาน และมความพรอมท�จะจดการกบปญหา ท�อาจเกดข นกบนกเรยนท�จดอยในกลมเส�ยงมากกวา นอกจากน ครกบนก วชาการการศกษาสามญในโรงเรยนประถมศกษา (Patrick Henry Elementary School) สวนใหญ มทศนคตท�ดตอนกเรยน ในกลมเส�ยงของพวกเขา และมความเตมใจท�จะทาการปรบปรงสภาพส�งแวดลอมและการจด การเรยนการสอนเพ�อท�จะชวยใหนกเรยนเหลาน นดข น สดทายมขอเสนอแนะใหดาเนนการจด การประเมนผล ตามระดบช นเรยนเพ�อนาไปทาการวางแผนงานดานการพฒนาบคลากร ซ� งมความสาคญอยางย�งตอกระบวนการบรหารงานของคณะทางานเพ�อการดแลชวยเหลอนกเรยนในโรงเรยนประถมศกษา (Patrick Henry Elementary School) งานวจยในประเทศ วสตร ฉตรเชดชย (2547 : บทคดยอ) ไดศกษา การพฒนารปแบบ ทมงานระบบดแล ชวยเหลอนกเรยนโรงเรยนมธยมศกษาขนาดกลาง จงหวดชลบร พบวา ปญหาและสาเหตโดยรวมเกดจากการท�ฝายบรหารโรงเรยนใหความสาคญในการทางานเปนทมตามระบบดแลชวยเหลอ นกเรยนนอย มความจากดท งเร�องบคลากรและงบประมาณเปาหมายการปฏบตไมชดเจน สมาชกไมมสวนรวมในการกาหนดเปาหมาย ภาวะผนาไมเหมาะสม สมาชกทมงานไมไดรบพฒนา ท งดานความร ความสามารถและทกษะปฏบต กระบวนการนเทศ กากบตดตามและประเมนผลการปฏบตไมชดเจน และขาดการสรปขอมลสารสนเทศเพ�อการปรบปรงแกไขและพฒนา แนวทางการแกไขและพฒนา ฝายบรหารโรงเรยนตองใหความสาคญและเนนการมสวนรวมของสมาชกในทมงาน ท งดานการวางแผนและกาหนดนโยบาย การสงเสรมสนบสนนในการปฏบต การนเทศ กากบตดตาม ตรวจสอบและประเมนผล การปรบปรง แกไขและพฒนา วเชยร วฒนา (2547 : 97) ไดศกษาสภาพและปญหาการดาเนนงานตามระบบดแล

ชวยเหลอนกเรยนในโรงเรยนมธยมศกษา สงกดสานกงานเขตพ นท�การศกษาสราษฎรธาน เขต 1

ผลการวจยพบวา สภาพการดาเนนงานตามระบบดแลชวยเหลอนกเรยนโดยรวมและรายดาน

อยในระดบมากสวนปญหาการดาเนนงานตามระบบดแลชวยเหลอนกเรยนโดยรวมและรายดาน

อยในระดบนอย

สงคม แกวสวาง (2547 : 66 - 76) ไดศกษาการพฒนาระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน โรงเรยนเสสะเวชวทยา ตวแปรท�ศกษาไดแก ความคดเหนตอการปฏบตงานในการดแลชวยเหลอนกเรยน 5 ดานคอ การรจกนกเรยนเปนรายบคคล การคดกรองนกเรยน การสงเสรมนกเรยน การปองกนและแกไขปญหา การสงตอนกเรยน กลมผใหขอมลไดแก อาจารยท�ปรกษา โรงเรยนเสสะเวชวทยา ผลการวจยพบวา 1) อาจารยท�ปรกษาสวนใหญมความคดเหนวาระบบ

44

การ ดแลชวยเหลอนกเรยนของโรงเรยนเสสะเวชวทยาเปนระบบท�สามารถดแลชวยเหลอและพฒนานกเรยนไดทกคน ทกกลม ไมใชเปนระบบท�ชวยเหลอเฉพาะนกเรยนท�มปญหาเทาน น สวนปญหาและอปสรรคในการดาเนนงานคออาจารยท�ปรกษามภาระงานมากอยแลว การนาระบบการดแลชวยเหลอนกเรยนมาใชทาใหอาจารยท�ปรกษามภาระงานเพ�มข นมาก เน�องจากมเอกสารตางๆ ท�ใชในระบบมาก ตองเสยเวลาในการเกบ และเอกสารบางอยางเปนงานท�ซ าซอน 2) ระบบการดแลชวยเหลอนกเรยนท�ผวจยพฒนาสามารถนาไปปฏบตไดจรง กลาวคอ มความยดหยน ในการปฏบตงาน มข นตอนท�กระชบงายตอการปฏบต รวมท งมคมอท�อานเขาใจงายและสามารถใช ในการปฏบตงานได ระบบการดแลชวยเหลอนกเรยนท�พฒนาแลวยงเหมาะสมกบสภาพการดาเนนงานของฝายตางๆ ในโรงเรยน โดยเฉพาะฝายพฒนาและปกครอง ระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน ท�ผวจยพฒนาแลวแมจะชวยลดข นตอนการปฏบตงานท�ไมจาเปน แตกยงเปนการเพ�มภาระแกอาจารยท�ปรกษา ซ� งมปญหาคอ อาจารยท�ปรกษาในหองท�มนกเรยนท�มปญหา และตองการดแลเปนพเศษ ทาใหเวลาในการพฒนาการเรยนการสอนลดนอยลง ฝายบรหารควรหาทางแกไขตอไป สนาม ทบทมใส (2548 : 80 - 86) ไดวจย เร� อง การบรหารงานระบบดแลชวยเหลอ นกเรยนของโรงเรยนในเขตพ นท�การศกษากาญจนบร เขต 2 พบวา ผบรหารและครมความคดเหนเก�ยวกบการบรหารงานระบบดแลชวยเหลอนกเรยน ของโรงเรยนในเขตพ นท�การศกษากาญจนบร เขต 2 โดยภาพรวมอยในระดบมาก และเม�อพจารณาเปนรายดาน พบวา สวนใหญอยในระดบมาก ยกเวนดแลชวยเหลอนกเรยน ดานการสรปผลและเผยแพรประชาสมพนธงานระบบดแลชวยเหลอนกเรยนอยในระดบปานกลาง และเม�อเปรยบเทยบความคดเหนของผบรหารและครโดยภาพรวมไมแตกตางกน เม�อพจารณารายดานพบวา ดานการกาหนดมาตรฐานงานระบบดแลชวยเหลอ นกเรยนแตกตางกน ผบรหารและครท�อยในโรงเรยนขนาดแตกตางกนมความคดเหนเก�ยวกบ การบรหารงานระบบดแลชวยเหลอนกเรยน ของโรงเรยนในเขตพ นท�การศกษากาญจนบร เขต 2 แตกตางกน เม�อพจารณารายดานพบวา ดานการกาหนดมาตรฐานงานระบบดแลชวยเหลอนกเรยนแตกตางกน ผ บรหารและครท�อยในโรงเรยนขนาดแตกตางกนมความคดเหนเก�ยวกบการบรหารงานระบบดแลชวยเหลอนกเรยน ของโรงเรยนในเขตพ นท�การศกษากาญจนบร เขต 2 แตกตาง อยางมนยสาคญ และปญหาในการบรหารงานระบบดแลชวยเหลอนกเรยน ไดแก ครยงขาดความรความเขาใจในการกาหนดทศทางและกลยทธงานระบบดแลชวยเหลอนกเรยนผปกครองมสวนรวมนอย เพราะขาดความร ขาดผนา ขอเสนอแนะในการแกปญหา ไดแก โรงเรยนตองแตงต งคณะทางานระบบดแลชวยเหลอนกเรยน จดประชมสมมนาเชงปฏบตการแกคร ผปกครองเพ�อใหความร และตระหนกถงความสาคญของการจดระบบดแลชวยเหลอนกเรยนและโรงเรยน คอยกากบตดตามการดาเนนงาน

45

สมพร ไชยแสง (2548 : บทคดยอ) ทาการวจยเร�อง การดาเนนงานระบบดแลชวยเหลอ นกเรยนในสถานศกษา สงกดสานกงานเขตพ นท�การศกษาเลย เขต 1 พบวา มการดาเนนงานระบบดแลชวยเหลอนกเรยนในสถานศกษา ในดานการสงเสรมและพฒนานกเรยนอยในระดบดมาก รองลงมาคอ การปองกนชวยเหลอและแกไขและการคดกรองนกเรยน สวนการสงตอนกเรยน มการดาเนนการนอยมาก สมคร ชยชมพล (2548 : 122) ไดศกษาสภาพและปญหาการปฏบตงานระบบดแล ชวยเหลอนกเรยนของขาราชการครในโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพ นท�การศกษาเลย เขต 2 พบวา สภาพการดาเนนงานตามระบบดแลชวยเหลอนกเรยนโดยรวมและรายดานอยในระดบมากสวนปญหาการดาเนนงานตามระบบดแลชวยเหลอนกเรยนโดยรวมและรายดานอยในระดบนอย จกร โพธf สานก (2550 : 48 - 49) ไดศกษาปญหาการดาเนนงานระบบดแลชวยเหลอ สงกดสานกงานเขตพ นท�การศกษาสระแกว เขต 2 ผลการศกษาพบวา ปญหาในการดาเนนงานตามระบบดแลชวยเหลอนกเรยนของครท�ปรกษา ในโรงเรยนสงกดสานกงานเขตพ นท�การศกษาสระแกว เขต 2 โดยรวมและรายดานอยในระดบมาก เม�อพจารณาเปนรายดานเรยงลาดบคาเฉล�ยจากมากไปหานอย 3 อนดบแรก ไดแก ดานการปองกนและแกไขปญหานกเรยน ดานการสงเสรมนกเรยน และดานกาสงตอนกเรยน ตามลาดบ และเม�อเปรยบเทยบปญหาในการดาเนนงานตามระบบดแลชวยเหลอนกเรยนของครท�ปรกษา ในโรงเรยนสงกดสานกงานเขตพ นท�การศกษาสระแกวเขต 2 ท�จาแนกตามประเภทโรงเรยน โดยรวมและรายดานแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต ทศพธ ลนสะแกวงษ (2550 : 17 - 120) ไดวจยเร�อง บทบาทของผบรหารในการสงเสรม การบรหารจดการระบบดแลชวยเหลอนกเรยนตามทศนะของบคลากรในโรงเรยนท�จดการศกษา ในชวงช นท� 3 - 4 สงกดสานกงานเขตพ นท�การศกษาตราด พบวา บทบาทของผบรหารในการ สงเสรมการบรหารจดการระบบดแลชวยเหลอนกเรยน ตามทศนะของบคลากรในโรงเรยนท�จด การศกษาในชวงช นท� 3 - 4 สงกดสานกงานเขตพ นท�การศกษาตราด ใน 5 ดาน สวนใหญ อยในระดบมากและเม�อเปรยบเทยบเร�อง บทบาทของผบรหารในการสงเสรมการบรหารจดการระบบดแลชวยเหลอนกเรยน ตามทศนะของบคากรในโรงเรยนในโรงเรยนท�จดการศกษาในชวงช นท� 3 - 4 สงกดสานกงานเขตพ นท�การศกษาตราด ท ง 5 ดานจาแนกตามประสบการณในการทางาน วฒการศกษา และขนาดโรงเรยน โดยรวมและรายดาน สวนใหญแตกตางอยางไมมนยสาคญทางสถต และเม�อเปรยบเทยบทศนะของครผ สอนกบผ บรหาร ท� มตอบทบาทของผ บรหาร ในการสงเสรมการบรหารจดการระบบดแลชวยเหลอนกเรยน ตามทศนะของบคลากรในโรงเรยน ท�จดการศกษาในชวงช น 3 - 4 สงกดสานกงานเขตพ นท�การศกษาตราด ท ง 5 ดาน สวนใหญ อยในระดบมากและแตกตางอยางไมมนยสาคญทางสถต

46

พชราภรณ เดชสภา (2551 : 45 - 46) ไดวจยเร�อง ปญหาการดาเนนงานจดระบบ ดแลชวยเหลอนกเรยนของคร โรงเรยนประถมศกษาในเขตอาเภอคลองหาด สงกดสานกงาน เขตพ นท�การศกษาสระแกว เขต 1 พบวา ปญหาการดาเนนงานจดระบบดแลชวยเหลอนกเรยน ของครโรงเรยนประถมในเขตอาเภอคลองหาด สงกดสานกงานเขตพ นท�การศกษาสระแกว เขต 1 โดยรวมมปญหาอยในระดบปานกลาง และรายดานสวนใหญอยในระดบปานกลาง เม�อเรยงลาดบปญหาจากมากไปหานอย ไดแก ดานการรจกนกเรยนเปนรายบคคล ดานการคดกรองนกเรยน ดานการสงตอนกเรยน ดานการสงเสรมนกเรยน และดานการปองกนและแกไขปญหานกเรยนและเม�อเปรยบเทยบปญหาการดาเนนงานจดระบบดแลชวยเหลอนกเรยนของครโรงเรยนประถมศกษาในเขตอาเภอคลองหาด สงกดสานกงานเขตพ นท�การศกษาสระแกว เขต 1 ท�จาแนกตามระดบ ชวงช น ในภาพรวมแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต และจาแนกตามประสบการณในการปฎบตงานในภาพรวมแตกตางอยางไมมนยสาคญทาสถต เพญศร นตยา (2551 : บทคดยอ) ไดศกษา สภาพและปญหาการดาเนนงานระบบ ดแลชวยเหลอนกเรยนในโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพ นท�การศกษาขอนแกน เขต 1 พบวา ผบรหารสถานศกษาและหวหนางานระบบดแลชวยเหลอนกเรยนในโรงเรยนท�มขนาดตางกน มความคดเหนเก�ยวกบสภาพการดาเนนงาน ระบบดแลชวยเหลอนกเรยนแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท งรายขอและรายดาน ตาแหนงหนาท�ตางกน มความคดเหนเก�ยวกบสภาพการดาเนนงาน ระบบดแลชวยเหลอนกเรยนท งรายดานและรายขอไมแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถต สชาต มสมบต (ออนไลน. 2551) ไดศกษารปแบบการมสวนรวมของผ ปกครอง ในการจดการศกษาของโรงเรยนขนาดเลก : กรณศกษา โรงเรยนบานสะพานยง สงกดสานกงานเขตพ นท�การศกษาชมพร เขต 2 พบวา 1) รปแบบการมสวนรวมของผปกครองในการจดการศกษาของโรงเรยนขนาดเลก ประกอบดวย 3 สวน คอ สวนท� 1 รปแบบการมสวนรวม สวนท� 2 แนวทางการนารปแบบไปใช สวนท� 3 เง�อนไขความสาเรจของรปแบบ 2) ในสวนท� 1 รปแบบการมสวนรวม ม 3 องคประกอบ คอ หลกการในการกาหนดรปแบบ วตถประสงคของรปแบบ และกจกรรม การมสวนรวมของผปกครอง 3) ในสวนท� 2 แนวทางการนารปแบบไปใช ควรสงเสรมความร ความเขาใจแกผบรหาร คร และผปกครอง เผยแพรขอมลองคความรใหแพรหลาย และจดใหม งบประมาณ เพ�อการวจยตดตามผล อยางตอเน�องในการปฏบตงานของโรงเรยน 4) ในสวนท� 3 เง�อนไขความสาเรจของรปแบบ ประกอบดวย ผบรหารมภาวะผนา ทกษะในการสรางสมพนธกบ ผปกครอง มความร ความเขาใจ และมวสยทศน บคลากรทกคนในโรงเรยนปฏบตตนเหมาะสม ตามบทบาทรวมมอกนในการปฏบตงานกบผปกครอง และคณะกรรมการสถานศกษาเปดโอกาสและสนบสนนกจกรรมของผปกครอง

47

บญสง สมทรเสน (2552 : บทคดยอ) ไดศกษาการพฒนารปแบบระบบดแลชวยเหลอ นกเรยนของโรงเรยนนคมวทยา สงกดสานกงานเขตพ นท�การศกษาระยอง เขต 1 จากการศกษา พบวา สภาพปญหาระบบดแลชวยเหลอนกเรยน ม 3 ดาน ไดแก 1 ) ดานนกเรยน พบพฤตกรรม ท�มปญหา 9 พฤตกรรม คอ การมาโรงเรยนสาย ขาดเรยน หนเรยนในบางช�วโมง การหนโรงเรยนไปม�วสมในสถานท�ตางๆ นกเรยนหญงมพฤตกรรมดานชสาว นกเรยนชายมพฤตกรรมดานชสาว การสบบหร� กอการทะเลาะววาทภายในโรงเรยน นกเรยนตดเกม 2) ดานผปกครอง พบสาเหตและปญหาท�ทาใหระบบดแลชวยเหลอนกเรยนไมมประสทธภาพ 7 ขอ คอ ผปกครองมรายได ไมเพยงพอกบคาใชจาย ครอบครวแตกแยก นกเรยนตองอยในความปกครองของญาต ผปกครองมอาชพรบจางและเกษตรกรรม มผปกครองหลายรายสบบหร� มผปกครองนกเรยนหลายรายด�มสราเปนประจา 3) ดานคร พบสาเหตและปญหาท�ทาใหระบบดแลชวยเหลอนกเรยนไมมประสทธภาพ พบ 5 ขอ คอ ครไมเขาใจระบบดแลชวยเหลอนกเรยน ขาดขอมลพ นฐานของนกเรยน ครเย�ยมบานนกเรยนไมครบทกคน การคดกรองนกเรยนไมถกตอง ไมตรงกบสภาพท�เปนจรงของนกเรยน และรวบรวมขอมลไมครบทกดาน ครท�ปรกษาไมจดกจกรรมสงเสรม ปองกนและแกไขปญหา นกเรยน สภาพ อยยะ (2552 : 70 - 78) ไดศกษา สภาพและปญหาการบรหารระบบดแล ชวยเหลอนกเรยนในโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพ นท�การศกษาขอนแกน เขต 1 สภาพการบรหารระบบดแลชวยเหลอนกเรยนของโรงเรยนท งภาพรวมและรายดานอยในระดบมาก ผลการเปรยบเทยบสภาพการบรหารระบบดแลชวยเหลอนกเรยนในโรงเรยนสงกดสานกงานเขตพ นท�การศกษาขอนแกน เขต 1 จาแนกตามตาแหนงหนาท� ขนาดโรงเรยน โดยภาพรวมและรายดาน ไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .05 และจาแนกตามประสบการณในการทางาน แตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .01 เปรยบเทยบปญหาการบรหารระบบดแลชวยเหลอนกเรยน ในโรงเรยนสงกดสานกงานเขตพ นท�การศกษาขอนแกน เขต 1 จาแนกตามตาแหนงหนาท� ประสบการณในการทางานและขนาดโรงเรยนไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต .05 จฑาภรณ นาคประวต (2553 : บทคดยอ) ไดศกษาปญหาและแนวทางการพฒนา การดาเนนงานระบบดแลชวยเหลอนกเรยนของโรงเรยนในเขตอาเภอสอยดาว สงกดสานกงาน เขตพ นท�การศกษาจนทบร เขต 2 จากการศกษาพบวา 1) ปญหาในการดาเนนงานระบบดแลชวยเหลอนกเรยน โดยรวมและรายดานอยในระดบปานกลาง เม�อพจารณารายดานเรยงจากคาเฉล�ยจาก มากไปหานอย 3 อนดบแรก ไดแก ดานการรจกนกเรยนเปนรายบคคล ดานการสงเสรมนกเรยน และดานการสงตอนกเรยน 2) ปญหาการดาเนนงานตามระบบดแลชวยเหลอนกเรยนของโรงเรยน จาแนกตามประเภทโรงเรยนโดยรวมและรายดานทกดานมปญหาการดาเนนงานแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .05 3) แนวทางการพฒนาระบบดแลชวยเหลอนกเรยน

48

เรยงตามลาดบความถ�จากมากไปนอย ไดแก (3.1) ดานการรจกนกเรยนเปนรายบคคล ไปเย�ยมบานนกเรยนในท�ปรกษาทกคน เพ�อศกษาสภาพความเปนอย ความสมพนธภายในครอบครว และสอบถามเร� องตางๆ จากผปกครองท�จะเปนประโยชนตอการรจกนกเรยนมากข น (3.2) ดานการ สงเสรมนกเรยน โรงเรยนควรจดงบประมาณเพ�อสนบสนนกจกรรมการสงเสรมนกเรยนและกาหนด วน เวลา ในการจดกจกรรมสงเสรมนกเรยนใหชดเจนและเพยงพอ (3.3) ดานการปองกนและแกไขปญหานกเรยนประสานความรวมมอกนกบทกฝายท งผปกครอง ครแนะแนว ครฝาย ปกครอง เพ�อปองกนและแกไขปญหาตางๆ ของนกเรยน (3.4) ดานการสงตอนกเรยน ทกฝาย ในโรงเรยนตองตระหนกถงความจาเปนในการแกไขปญหาของนกเรยนรวมกบครท�ปรกษา และ มการตดตามประเมนผลการสงตอนกเรยนอยางสม�าเสมอ (3.5) ดานการคดกรองนกเรยน ปรบปรงเกณฑในการคดกรองนกเรยนใหชดเจน งาย สะดวก ในการกรอกขอมล และสอดคลองกบ สภาพความเปนจรงของนกเรยน นรศรา จแยม (2553 : 74) ไดศกษา การดาเนนงานระบบดแลชวยเหลอนกเรยน ตามความคดเหนของผบรหารและครผสอนในโรงเรยนอาชวศกษาเอกชน จงหวดระยอง พบวา การดาเนนงานระบบดแลชวยเหลอนกเรยนในภาพรวมอยในระดบมาก และเม�อพจาณารายดาน ทกดานอยในระดบมาก ซ� งดานท�มคาเฉล�ยสงสดคอ ดานการสงเสรมและพฒนานกเรยน รองลงมา คอ ดานการรจกนกเรยนเปนรายบคคล และดานการปองกน ชวยเหลอ และแกปญหา และดานท�มคาเฉล�ยต�าสด คอ ดานการคดกรองนกเรยน ประเสรฐ สวนจนทร (2553 : 99) ไดศกษาการดาเนนงานระบบดแลชวยเหลอ นกเรยนของโรงเรยนในสงกดสานกงานเขตพ นท�การศกษาระยอง เขต 1 พบวา การดาเนนงานระบบดแลชวยเหลอนกเรยนของโรงเรยนในสงกดสานกงานเขตพ นท�การศกษาระยองเขต 1 โดยภาพรวมและรายดานอยในระดบมาก พจารณาเปนรายดานเรยงลาดบจากมากไปหานอย 3 อนดบแรก ไดแก การรจกนกเรยนเปนรายบคคลมากท�สด รองลงมา คอ ดานการคดกรองนกเรยน และดานการปองกนและแกไขปญหา ผลการเปรยบเทยบการดาเนนงานระบบดแลชวยเหลอ นกเรยนจาแนกตามตาแหนงบคลากรในโรงเรยน ขนาดของโรงเรยน โดยภาพรวมและรายดาน ทกดานแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต และจาแนกตามประเภทของโรงเรยน ดานการคดกรองแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต สวนดานการรจกนกเรยนเปนรายบคคล ดานการสงเสรม นกเรยนและดานการปองกน แกไขปญหาและดานการสงตอนกเรยนแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต วรพงษ เจรญไชย (2554 : 106) ไดทาการวจย เร�องสภาพและปญหาการดาเนนงานระบบดแลชวยเหลอนกเรยนในโรงเรยนสงกดสานกงานเขตพ นท�การศกษาสกลนคร เขต 2 พบวา มความคดเหนเก�ยวกบสภาพการดาเนนงานท ง 5 ดานโดยรวมและรายดาน อยในระดบมาก

49

ขาราชการครท�มเพศ ภาระการสอน และประสบการณในการทางานแตกตางกน โดยภาพรวม และรายดานไมแตกตางกน สวนความคดเหนเก�ยวกบปญหาการดาเนนงานโดยรวมและรายดาน อยในระดบนอย ผลการเปรยบเทยบสภาพและปญหาการดาเนนงานระบบดแลชวยเหลอนกเรยน จาแนกตามขาราชการครท�มเพศ ภาระการสอน และประสบการณในการทางานแตกตางกน โดยภาพรวมและรายดานไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต จากการศกษางานวจยท�เก�ยวของท งในประเทศและตางประเทศ จะเหนไดวา การดาเนนงานระบบดแลชวยเหลอนกเรยนผบรหาร ครในโรงเรยนตองใหความสาคญและผปกครองมสวนรวม ในการชวยเหลอ สงเสรม ปองกน แกไขปญหาและพฒนานกเรยน โดยมการวางแผน แตงต ง คณะกรรมการในการดาเนนงาน มกระบวนการนเทศ ตดตามและประเมนผล มขอมลสารสนเทศในการปรบปรง แกไข และพฒนา การดาเนนงานระบบดแลชวยเหลอนกเรยนใหมคณภาพ เพ�อพฒนานกเรยนใหเปนคนเกง ด และมความสข ผวจยจงสนใจท�จะศกษาสภาพและปญหา การดาเนนงานระบบดแลชวยเหลอนกเรยนใน โรงเรยนสงกดสานกงานเขตพ นท�การศกษา มธยมศกษาเขต 18