บทท 7การสงการ

Directing

วตถประสงคของการเรยนร1. เพอศกษาความหมายและประเภทของการสงการและองคประกอบ

ของการสงการ2. เพอเรยนรความหมายผนำาและภาวะผนำา3. เพอใหทราบทฤษฎ และองคประกอบของภาวะผนำา4. เพอเรยนรศกษาทฤษฎ ความหมาย องคประกอบ และประโยชน

ของการจงใจ5. เพอใหเขาใจความหมาย ประโยชน และองคประกอบของการตดตอ

สอสาร6. เพอศกษารปแบบการตดตอสอสารทหลากหลาย

เมอองคการไดมการวางแผน การจดองคการ การบรหารทรพยากรมนษยแลว ขนตอนตอไปกคอ การสงการหรอการสงงาน (Directing) ผบรหาร จำาเปนตองศกษาวาจะตองทำาอยางไร ผใตบงคบบญชาจงจะทำางานดวยความเตมใจมากกวาการถกบงคบใหทำางาน ผบรหารตองเรยนรถงศลปะของการสงการ เพอใหการทำางานเปนไปอยางราบรน เพอเปาหมายในการบรรลวตถประสงคขององคการ การสงการและการสงงานมความหมาย ทใกลเคยงกน แตนกวชาการบางทานจะใชคำาวาการสงการมากกวา เพราะการสงงานจะมความรสกถงการใชคำาสงทคอนขางเปนเผดจการมากกวาการสงการ ดงนน จงขอใชคำาวาการสงการในบทเรยนน

ความหมายมนกวชาการหลายทานไดใหความหมาย การสงการ ดงนแฮโรลด คนตซ และคณะ (Koontz, Harload, O'Donnell,

Cyril, and Weihrich, Heinz, 1986: 360) ไดใหคำานยาม การสงการวา เปนกระบวนการทผบรหารมอทธพลเหนอกวาบคคลอน ปฏบตการและกจกรรม

ตางๆ ของผบรหารจะนำาใหผใตบงคบบญชาอทศตนใหกบความสำาเรจและเปาหมายขององคการ

ประจวบ เพมสวรรณ (2548: 27) ไดใหความหมาย การสงการ หมายถง วธการสอสารและจงใจผรวมงานใหกระตอรอรนในการทำางาน อทศตนรวมแรงรวมใจกบสมาชกในองคการปฏบตงานรวมกนดวยความ พงพอใจอยางมประสทธภาพ

สมคด บางโม (2549: 178) กลาววา การสงการ หมายถง การทผบงคบบญชาหรอหวหนางานมอบหมายใหผใตบงคบบญชาปฏบตงานอยางใดอยางหนง อาจจะมอบหมายโดยการสงดวยวาจาหรอเปนลายลกษณอกษร

ธงชย สนตวงษ (2539: 108) ไดใหความหมาย การสงการ หมายถง ความพยายามในการทำาใหผใตบงคบบญชาปฏบตงานในหนาทของตนดวยด เพอใหวตถประสงคขององคการบรรลผลสำาเรจไดอยาง มประสทธภาพ

จากความหมายพอสรปไดวา การสงการ หมายถง กจกรรมตางๆ ของผบงคบบญชาทพยายามชกจงและหวานลอมใหผปฏบตงาน เพอใหผลของงานบรรลเปาหมายทไดวางไวประเภทของการสงการ

สามารถแบงได 2 ลกษณะ คอ1.แบงตามลกษณะการปฏบตงาน

1.1การสงการแบบออกคำาสง (Command) การสงประเภทนจะใชในกรณทมเหตฉกเฉนหรอเรงดวนและตองการใหลงมอปฏบตทนท เชน ผนำาประเทศออกคำาสงเคอรฟวส หามออกจากบานตงแตเวลา 22 นาฬกาเปนตนไป หรอหวหนาสงใหลกนองโทรศพทแจงตำารวจเพราะเกดไฟไหมโกดงสนคา เปนตน

1.2การสงการแบบขอรอง (Request) การสงประเภทนเปนในลกษณะการขอรองหรอ จงใจใหปฏบตงาน หรออาจเปนการขอความชวยเหลอ เชน ผบงคบบญชาขอรองใหพนกงานปดแอรชวงพกรบประทานอาหารกลางวนเปนระยะเวลา 1 ชวโมง เปนตน

1.3การสงการแบบใหคำาแนะนำา (Suggest) การสงประเภทนเปนในลกษณะการใหคำาแนะนำา สงเสรมใหเกดความคดรเรมสรางสรรคในการปฏบตงาน เชน หวหนาใหคำาแนะนำาพนกงานขายใหม ในการบรการลกคาหลงการขาย เปนตน

108 การจดการ

1.4การสงการแบบอาสาสมคร (Volunteer) การสงประเภทนเปนในลกษณะการใหปฏบตนอกเหนอจากงานททำาประจำาอยแลว หรออาจเปนการใหชวยทำา ซงคำาสงนอาจไมตองมการบงคบ แลวแตความสมครใจของผปฏบตงาน เชน ผบงคบบญชาขออาสาสมครพนกงานฝายการตลาดในการแขงขนกฬาส กบหนวยงานอน เปนตน

2.แบงตามวธการสงการ2.1การสงการเปนลายลกษณอกษร มกใชในกรณทตองสงคำา

สงไปใหผอนทราบโดย แนชด และทำาใหทราบผรบผดชอบโดยตรง ซงการสงการแบบมลายลกษณอกษร จะมรายละเอยดมาก เชน ตวเลข เวลา สถานท ผเกยวของ เปนตน

2.2การสงการไมเปนลายลกษณอกษรหรอวาจา มกใชในกรณทตองสงคำาสงไปใหผอนทราบทไมตองมรายละเอยดมากนก หรอเปนคำาสงทไมตองแสดงหลกฐานหรอสำาคญไมมากนก

การสงการทดการสงการทดควรมลกษณะ ดงน1. ควรมความชดเจน ไมคลมเครอ2. ควรมความสมบรณ ถกตอง ไมขาดใจความทสำาคญไป3. ควรอยในวสยทศนทผปฏบตงานสามารถทำาได4. ควรใหอำานาจ เวลา และสงทจำาเปนเพยงพอตอผปฏบตงาน5. ควรถกตองตามกฎหมาย และขนบธรรมเนยมอนดงาม6. ควรมความรบผดชอบตอการสงการในเรองนนๆ

องคประกอบในการสงการ1. ผบงคบบญชาหรอผนำา (Leader) จะทำาหนาทในการดงความร

ความสามารถของผใตบงคบบญชาใหแสดงออกมาอยางแทจรง โดยผบงคบบญชาจะตองมศลปะของผนำา (Leadership) ทดดวย

การจดการ

109

2. ผใตบงคบบญชา (Follower) จะทำาหนาทในการรบคำาสงจากผบงคบบญชาซงจะตองเขาใจถงการนำาหลกการจงใจ (Motivation) มาใชกบลกนอง เพอใหทำางานอยางเตมท

3.การตดตอสอสาร (Communication) จะถอวาเปนองคประกอบของการสงการทเปนเครองมอทชวยใหผบรหารและผใตบงคบบญชาไดเขาใจตรงกนในการสงการ การตดตอสอสารทดจะถอวาเปนสงททำาใหองคการเกดการรวมมอกนทำางานภายในทมงาน

ภาวะผนำา (Leadership)เปนปจจยหนงทสำาคญของการสงการ เพราะจะเกยวของกบคน ซง

ถอวาเปนปจจยทสำาคญทสดในการบรหารงานองคการ โดยเฉพาะคนทมความร ความสามารถ มทกษะ และไหวพรบด ยอมหมายถงทรพยากรทองคการจำาเปนตองทะนบำารงไว เพอชวยกนพฒนาองคการใหเจรญกาวหนาตอไป ดงนน การพฒนาคนใหไดบคลากรทมความร ความสามารถ มคณภาพ ในการทำาหนาทเปนหวหนางานหรอเปนผบรหาร จงมความจำาเปนอยางยงตอการนำาองคการเพอบรรลเปาหมายตามวตถประสงค

ผนำาทประสบความสำาเรจจะมปจจยทสำาคญ 3 ประการททำาใหการบรหารงานมประสทธภาพและประสทธผล อนไดแก การบรหารตนเอง การบรหารคน และการบรหารงาน โดยเฉพาะเรองทสำาคญ คอ การบรหารตนเอง ซงเปนสงสำาคญทผนำาตองมการบรหารและพฒนาตนเองอยตลอดเวลา อนจะทำาใหผนำาสามารถสรางภาวะผนำาและสามารถสงการใหผใตบงคบบญชาทำางานดวยความเตมใจ เพอใหการดำาเนนกจกรรมตางๆ ขององคการดำาเนนไปอยางราบรน สรางความเจรญใหกบองคการมากขน

ความหมายของผนำา (Leader)ผนำา มความหมายในลกษณะตางๆ ดงนเวบเสตอร (Webster, Noah, 1983: 801) ไดใหความหมาย

ผนำา คอ บคคลททำาหนาทนำา ควบคม บงคบบญชาหรอเปนผนำา เปนหวหนาของกลมหรอกจกรรมนน ๆ

110 การจดการ

โอลาร (O'Leary, Elizabeth, 2000: 1) ไดใหความหมาย ผนำา คอ ผทมบารม และสามารถตดสนใจไดเปนอยางด รวมทงสามารถกระตนบคคลอนใหบรรลเปาหมายทวางไวได

จากความหมายทกลาวมาพอสรปไดวา ผนำา คอ ผทสามารถจงใจทำาใหบคคลอนทงภายในหรอภายนอกองคการมความคลอยตาม และเหนดวยกบความคดเหนและการสงการของผนำานน

ความหมายของภาวะผนำา (Leadership)ภาวะผนำา ไดมผใหความหมายในลกษณะตางๆ ดงนบารตอล และคณะ (Bartol, Kathryn M. and Martin, David

C., 1998: 480) ไดกลาววา ภาวะผนำา หมายถง ความสามารถของผนำาในการทำาใหบคคลอนปฏบตอยางใดอยางหนง เพอใหบรรลวตถประสงคขององคการ

จอรจ อาร เทอร (Terry, George R., 1968: 450) ไดกลาววา ภาวะผนำา หมายถง ศลปะของผทมอำานาจเหนอผอนและอำานาจนชวยใหผนำาสามารถปฏบตงานไดงายขน โดยใหผตามยอมรบและเตมใจทปฏบตตาม

จากความหมายพอสรปไดวา ภาวะผนำา หมายถง ศลปะของบคคลทสามารถบอก ชแนะ กบผรวมงานภายในหรอบคคลภายนอกใหปฏบตตามความคดเหนและการสงการของผนำานนดวยความเตมใจและกระตอรอรน

จะเหนไดวาผบรหารสามารถมศลปะของผนำา (Leadership) ทดนน จะขนอยกบ 3 องคประกอบ คอ ผนำา (Leader) ผใตบงคบบญชา (Follower) และสถานการณ (Situation) ซงสามารถเขยนเปนสมการไดดงน

L = f (l, f, s)โดยท L หมายถง ศลปะของผนำา (Leadership)

l หมายถง ผนำา (Leader)f หมายถง ผใตบงคบบญชา (Follower)

และ s หมายถง สถานการณ (Situation)

องคประกอบของการเปนผนำา

การจดการ

111

ผนำาจะตองเปนบคคลทเกยวของกบองคประกอบทสำาคญ 3 ประการ ดงน

1.การทำางานด (Good Tasks) ผนำาจำาเปนตองมพนฐานความรในการปฏบตงานและตองกำาหนดหลกเกณฑในการทำางานเพอใหผใตบงคบบญชาใหความรวมมอปฏบตตาม ดงนน ถาผนำาทไมสามารถ วางหลกเกณฑการทำางานเพอใหบรรลเปาหมายไดยอมเปนผนำาทขาดความสามารถ และเปนการทำาลายขวญและกำาลงใจของผใตบงคบบญชา แตถาผนำาเปนผทมความสามารถจะมผลทำาใหผใตบงคบบญชาขยนขนแขงเชอฟง การทำางานกจะประสบความสำาเรจตามเปาหมาย

2.การมมนษยสมพนธทด (Good Human Relationship) หนาทของผนำาภายใตการม มนษยสมพนธ คอ การตอบสนองความตองการของผใตบงคบบญชา ผนำาตองใหความสนใจตอความตองการของบคคลในกลมไมใชความตองการขององคการอยางเดยว ดงนน การมมนษยสมพนธทดจะชวยใหผนำาเขากบผใตบงคบบญชาไดด และไดรบการยอมรบหรอยอมปฏบตตาม

3.สถานการณ (Situation) ของผนำา มความสำาคญกบศลปะการเปนผนำาอยางมากภายใตสถานการณทสงบเงยบของผใตบงคบบญชา ผนำาควรทราบวาจะตองทำาอยางไรภายใตสถานการณนน ผนำาตองทราบวาตนเองจะตองปฏบตอยางไรกบผใตบงคบบญชา จงทำาใหผใตบงคบบญชามปฏกรยาทจะสนองตอบและปฏบตตามมากกวาขดแยง การรจกสถานการณจะชวยใหผนำาสามารถแกปญหาทเกดขนไดทกครง

ทฤษฎภาวะผนำา (Leadership Theories)ทฤษฎภาวะผนำาไดแบงประเภทผนำาตามลกษณะผนำาตางๆ ไดดงน1. ทฤษฎคณลกษณะของผนำา (Trait Theory)2. ทฤษฎพฤตกรรมผนำา (Behavioral Theory)3. ทฤษฎผนำาตามสถานการณ (Contingency Theory)

ทฤษฎคณลกษณะของผนำา (Trait Theory)เปนทฤษฏทมการศกษาในชวงป ค.ศ. 1930 โดยนกวชาการกลมหนง

ทตองการพยายามหาผลสรปของความเปนผนำาทประสบความสำาเรจในแนวทางวทยาศาสตร ซงผลงานวจยตางๆ ไดแสดงใหเหนวาคณลกษณะ

112 การจดการ

(Characteristics) ซงมลกษณะทเดนของบคคลมความสมพนธกบความสำาเรจในการเปนผนำา โดยสามารถแบงคณลกษณะตางๆ ไดดงน

1.คณลกษณะทางกายภาพ (Physical Characteristics) เชน อาย สวนสง นำาหนก รปรางหนาตา พละกำาลง และโหงวเฮง เปนตน

2.คณลกษณะทางบคลกภาพ (Personal Characteristics) เชน มความมนใจในตนเอง ความมนคงทางอารมณ ความรบผดชอบสง ความทะเยอทะยาน และมงมนไมยอทอ เปนตน

3. คณลกษณะทางความคดและสตปญญา (Conceptual Characteristics) เชน ความฉลาด การคด การวเคราะห และการคดอยางเปนระบบ เปนตน

4. คณลกษณะทางพนฐานสงคม (Social Characteristics) เชน มครอบครวทอบอน พนฐานทางการเงนด วงศตระกลมชอเสยง และประวตการศกษาด เปนตน

5. คณลกษณะทางดานเทคนคการทำางาน (Technical Characteristics) เชน มความรความเขาใจในงานททำาเปนอยางด รจกแกไขปญหาทงปญหาประจำาและปญหาเรงดวนได สามารถถายทอดงาน และสอนงานไดด เปนตน

6. คณลกษณะทางความสมพนธกบบคคลอน (Interpersonal Characteristics) เชน มทกษะการตดตอสอสารเพอใชในการสรางมนษยสมพนธทดได มทศนคตทด เปนทยอมรบของเพอนรวมงาน เปนตน

อยางไรกตาม ทฤษฎคณลกษณะของผนำากมขอขดแยงหลายประการ เพราะในโลกแหงความเปนจรงนน ผนำาจะมองคประกอบหลายอยางทจะสงเสรมใหบคคลหนงเปนผนำาทประสบความสำาเรจ ไมใชเพยงแตเกดจากคณลกษณะ 6 ดานดงกลาว ผนำาบางคนไมมลกษณะทเดนเลย เชน อวน เตย หนาตาไมด มครอบครวทยากจน พอแมหยารางตงแตวยเดก เปนตน แตกยงสามารถทจะเปนผนำาทดได ดงนน จงเปนการยากทจะสรปไดวาผนำาทดนน จะเกดจากคณลกษณะตางๆ ทกลาวมาแลวเทานน จงไดมนกวชาการไดคดทฤษฎภาวะผนำาอนๆ ขนมา

ทฤษฎพฤตกรรมผนำา (Behavioral Theory)

การจดการ

113

จากการททฤษฎคณลกษณะของผนำามขอโตแยง เกยวกบความคลมเครอและความขดแยงของลกษณะผนำา ทำาใหการศกษาผนำาจากพฤตกรรมทแสดงออกไดรบความนยมในชวงสงครามโลกครงทสอง โดยจะมงเนนการศกษาพฤตกรรมของผนำาทพนกงานมความพงพอใจ และใหทำาใหเกดประสทธภาพการทำางานในองคการ โดยมทฤษฎตางๆ ทนาสนใจ ดงน

1.ทฤษฎพฤตกรรมผนำาของมหาวทยาลยไอโอวาแบงประเภทผนำาตามลกษณะของการบรหารงานได 3 ลกษณะ คอ

1.1ผนำาแบบเผดจการ (Autocratic Leader) เปนผนำาซงวนจฉยสงการเอง ออกคำาสง รวมอำานาจ บงการไวแตเพยงผเดยว ลกนองตองเชอฟงคำาสงโดยเดดขาด ผลกระทบทองคการไดรบคอพนกงาน ทมความคดรเรมสรางสรรคมกจะลาออกหรอพนกงานทปฏบตงานอยกจะไมพยายามแสดงความคดเหน ทำางานเพยงเทาทผบงคบบญชาสง ไมมความกระตอรอรนในการทำางาน อนจะทำาใหองคการไมสามารถบรรลเปาหมายได

1.2ผนำาแบบประชาธปไตย (Democratic Leader) เปนผนำาทใหผใตบงคบบญชา มสวนรวมในการตดสนใจ ใหรายละเอยดขอมลและรบขอเสนอแนะแลวนำามาพจารณาตดสนใจถงผลกระทบตอองคการ จะทำาใหพนกงานมขวญและกำาลงใจด ผลผลตจะสงขนสมำาเสมอ คณภาพด อตราการขาดงานจะมจำานวนนอยลง และทกคนจะเตมใจและกระตอรอรนตอการปฏบตงาน

1.3ผนำาแบบเสรนยม (Laissez-faire Leader) เปนผนำาทปลอยใหผใตบงคบบญชา มเสรภาพเตมทในการกระทำาตางๆ โดยผนำาจะใชอำานาจควบคมนอยทสดหรอไมมเลย ถาพนกงานไมชอบทำางาน หลกเลยงงาน จะมผลกระทบตอองคการคอผลผลตตำา และในกรณทพนกงานเปนคนรบผดชอบตนเอง ขยนทำางาน มความคดรเรมสรางสรรค องคการกจะมโอกาสประสบความสำาเรจสง

2.ทฤษฎพฤตกรรมผนำาของมหาวทยาลยมชแกนนกวชาการของมหาวทยาลยมชแกน ไดพยายามศกษาแนวทางผนำา

โดยพจารณาพฤตกรรม 2 รปแบบ คอ ความสมพนธระหวางผนำากบลกนอง และความสมพนธระหวางผนำากบประสทธผลการทำางาน ซงสามารถแบงพฤตกรรมของผนำาได 2 ลกษณะ คอ

114 การจดการ

2.1พฤตกรรมผนำาทใหความสำาคญกบคน (Employee Oriented) เปนพฤตกรรมของผนำาทใหความสำาคญระหวางคนและความแตกตางระหวางบคคลททำางาน อาจแตกตางกนเนองจากพนฐาน ความร ความสามารถ ประสบการณ และครอบครว เปนตน นอกจากนผนำายงสนใจและเขาใจความตองการของบคลากร แตละคนทมความแตกตางกนไป

2.2พฤตกรรมผนำาทใหความสำาคญกบงาน (Production Oriented) เปนพฤตกรรมของผนำาทใหความสำาคญกบงานหรอผลของงาน โดยผนำาจะสนใจในเนองานและเทคนคตางๆ ในการสรางผลลพธของงานเทานน เพอใหงานบรรลเปาหมายทตองการ โดยผใตบงคบบญชาเปนเพยงแคปจจยหนงเทานนททำาให งานสำาเรจ โดยสามารถเขยนเปนแผนภาพระหวางผนำาทเนนงานและผนำาทเนนคน ไดดงรปท 7.1 ดงน

1ผจดการอนญาต

ใหลกนองดำาเนน

การภายในกรอบทหวหนากำาหนด

2ผจดการกำาหนดกรอบ

แลวขอใหกลม

ทำาการตดสนใจ

3ผจดการนำาเสนอปญหา

เปดรบขอเสนอแนะ

แลวตดสนใจ

4ผจดการนำาเสนอ

การตดสนใจ

ชวคราวพรอมทจะเปลยนแ

ปลง

5ผจดการนำาเสนอความคดและเชญ

ใหตงคำาถาม

6ผจดการขายความ

คดในสงท

ตดสนใจ

7ผจดการตดสนใจ

และประกาศ

ใหรทวกน

รปท 7.1 ทฤษฎพฤตกรรมผนำาของมหาวทยาลยมชแกนทมา : ปรบปรงจาก Mondy, Wayne R. (1999: 357)3.ทฤษฎพฤตกรรมผนำาของมหาวทยาลยโอไฮโอ

การจดการ

115

Xใหความสำาคญกบคน

ใหความสำาคญกบงาน

นกวชาการของมหาวทยาลยโอไฮโอ ไดศกษาและทำาวจยพฤตกรรมของผนำา โดยทำาการศกษาในเวลาใกลเคยงกบการศกษาของมหาวทยาลยมชแกน โดยมผลสรปเปน 2 ดาน ดงน

3.1พฤตกรรมของผนำาทเนนงาน (Initiating Structure) เปนการทผนำามพฤตกรรม มงความสำาเรจและรายละเอยดตางๆ ทเกยวของของงาน เพอกระตนใหผใตบงคบบญชาปฏบตงานเพอประสทธภาพและความสำาเรจของงาน

3.2พฤตกรรมของผนำาทเนนคน (Consideration) เปนการทผนำามพฤตกรรม มงความสมพนธทดระหวางผนำากบบคลากร ยอมรบนบถอในความคด สรางความรสกทเปนพวกเดยวกน เอาใจใส และหวงใยลกนองเปนอยางด เปดโอกาสใหพบปะพดคยไดเสมอ เพอทำาใหเกดความรวมมอรวมใจ ในการปฏบตงาน โดยใหความสำาคญความตองการของผใตบงคบบญชาเปนอนดบแรก พฤตกรรมทง 2 ดานสามารถเขยนเปนความสมพนธระหวางผนำาทเนนงานและผนำาทเนนคนได ดงรปท 7.2 ดงน

เนนคน สง เนนคน สงเนนงาน ตำา เนนงาน สงเนนคน ตำา เนนคน ตำา

เนนงาน ตำา เนนงาน สง

รปท 7.2 ทฤษฎพฤตกรรมผนำาของมหาวทยาลยโอไฮโอทมา : ปรบปรงจาก Bartol, Kathryn M. and Martin, David C. (1991:

488)

4.ทฤษฎพฤตกรรมตาขายการจดการทฤษฎนเกดจากนกวชาการ 2 ทาน คอ โรเบรต อาร เบลค (Robert R.

Blake) และ เจน เอส มตน (Jane S. Mouton) ไดรวมกนศกษาและพฒนาตาขายการจดการ (Managerial Grid) ของผนำาแตละลกษณะทมพฤตกรรมทแตกตางกน โดยแนวความคดของนกวชาการทงสองไดสรปและแสดงพฤตกรรมของผนำาได ดงน

116 การจดการ

สง

เนนคน

นอย นอ

ยเนนงาน

สง

4.1ตำาแหนง (1,1) การจดการแบบปลอยตามสบาย ผนำาลกษณะนจะไมสนใจทงงานและคน ไมมความคดสรางสรรคและไมกระตอรอรนทจะพฒนาองคการ ทำาใหบรรยากาศมความเฉอยชา องคการมแตความเสอมลงและสดทายกตองสลายไปในทสด

4.2ตำาแหนง (1,9) การจดการเนนการสมาคม ผนำาลกษณะนจะใหความสมพนธ สวนบคคล แตไมไดเนนในผลสำาเรจของงาน ซงจะทำาใหไมเปนไปตามเปาหมาย และสรางสรรคงานใหมขนมา

4.3ตำาแหนง (9,1) การจดการแบบเนนอำานาจ หรอการจดการแบบเผดจการ ผนำาลกษณะนจะใหความสนใจแตผลงานเทานน โดยไมสนใจขวญและกำาลงใจของผใตบงคบบญชา ถงแมลกนอง จะทำางานใหบรรลเปาหมายแลว แตกไมไดสรางความผกพนระหวางกน

4.4ตำาแหนง (9,9) การจดการแบบทมงาน ผนำาลกษณะนจะเอาใจใสทงงานและคน ทำาใหผใตบงคบบญชามขวญและกำาลงใจในการทำางาน ลกนองมความนบถอและไววางใจ และผลงานออกมามคณภาพตามทคาดหวง

ดงนน การจดการทดผนำาควรใหความสำาคญทงดานคนและงานควบคกนไป ซงจะทำาใหเปนผนำาทสมบรณแบบพฤตกรรมของผนำาตาขายการจดการสามารถเขยนแผนภาพไดดงรปท 7.3 ไดดงน

รปท 7.3 ทฤษฎพฤตกรรมตาขายการจดการทมา : ปรบปรงจาก Schermerhorn, John R. (1999: 269)

การจดการ

117

(1, 9)

(5, 5)

(9, 9)

(9, 1)

(1, 1)

9

มงความสมพน

ธของคน1

มงความสำาเรจของงาน1 9

ทฤษฎผนำาตามสถานการณ (Contingency Theory)ผนำาจะมลกษณะทแตกตางกนไป แตอยางไรกตาม ทฤษฎคณลกษณะ

เดนและพฤตกรรมของผนำากมขอจำากด เนองจากยงไมสามารถอธบายความสำาเรจของผนำาทมประสทธภาพ นกวชาการตางๆ จงไดให ความสนใจสถานการณทผนำาใชใหเหมาะสมในแตละสถานการณซงจะทำาใหงานประสบความสำาเรจมากขน โดยมทฤษฎทสำาคญ ดงน

1.ทฤษฎสถานการณของฟดเลอร (Fiedler’s Contingency Theory)

เปนทฤษฎทอธบายถงความสมพนธระหวางความพงพอใจในสถานการณกบรปแบบการเปนผนำา เพอชวยใหผนำาสามารถพจารณาและตดสนใจเลอกวธทดทสดในแตละสถานการณ โดยมปจจยทสำาคญในการสรางความพงพอใจในสถานการณของผนำา 3 ประการ คอ

1. ความสมพนธระหวางผนำาและสมาชก เปนระดบความไววางใจระหวางผนำาและผใตบงคบบญชา

2. โครงสรางของงาน เปนระดบทกษะ วธการ และมาตรฐานการทำางาน

3. อำานาจตามตำาแหนงของผนำา เปนระดบของอำานาจทผนำาไดรบมอบหมาย

ผนำาจะเผชญกบสถานการณทหลากหลายในแตละวน ดงนน จะมแนวทางทจะทำาใหผนำา มประสทธภาพในการทำางาน โดยสามารถเขยนแผนภาพไดดงรปท 7.4 ยกตวอยาง เชน สถานการณท 1 ผนำา พบกบสถานการณในงานดานการผลต ดงนน ผนำาควรมการสรางความสมพนธกบผใตบงคบบญชาทด และงานนควรมโครงสรางของงาน (การผลต) ทเดนชด นอกจากนอำานาจของผนำาควรมสงเพอสามารถสงงานใหลกนองไดปฏบตตามทผนำาตองการ เปนตน

ประเภทของสถานการณตางๆ 1 2 3 4 5 6 7 8

1. ความสมพนธระหวางผนำาและ ด ด ด ด ไม ไม ไม ไมด

118 การจดการ

สมาชก ด ด ด

2. โครงสรางของงาน สง สง ตำา ตำา สง สง ตำา ตำา

3. อำานาจตามตำาแหนงของผนำา สง ตำา สง ตำา สง ตำา สง ตำา

รปท 7.4 ทฤษฎสถานการณของฟดเลอร ทมา : ปรบปรงจาก Schermerhorn, John R. (1999: 270)

2.ทฤษฎสถานการณของเฮอรซและบลงชารด (Hersey and Blanchard’s Situation Theory)

เปนทฤษฎทมงเนนลกษณะความพรอมของพนกงานในการทำางาน หลงจากนนจงเลอกพฤตกรรมทผนำานำามาใช ซงสามารถเขยนแผนภาพไดดงรปท 7.5 ดงน

รปท 7.5 ทฤษฎสถานการณของเฮอรซและบลงชารดทมา : ปรบปรงจาก Schermerhorn, John R. (1999: 271)

การจดการ

119

การควบคมสถานการณ

มาก นอยมงงาน มงความ

สมพนธมงงานรปแบบของผนำา

สงการมสวนรวม (Participating)

การขายความคด (Selling)

การบอกใหทำา (Telling)

การมอบหมายงาน (Delegating)ต

ำาพฤตกรรมมงงาน ส

ง

พฤตกรรมมงความสมพนธ

สง

ความพรอมของผตาม ตำา

S3S4

S2S1

ทฤษฎสถานการณของเฮอรซและบลงชารดสามารถแบงผนำาได 4 ลกษณะ ดงน

2.1S1 การบอกใหทำา (Telling) เปนพฤตกรรมทเหมาะสำาหรบการเนนการทำางานสง พฤตกรรมความสมพนธตำา โดยผนำาจะกำาหนดงานของลกนองและสงทจะตองทำาอยางชดเจน เพราะความพรอมของพนกงานตำา เชน พนกงานมทกษะตำา ไมมความเตมใจทจะทำางาน ขาดความเชอมนทจะทำางาน เปนตน

2.2S2 การขายความคด (Selling) เปนพฤตกรรมทเหมาะสำาหรบการเนนการทำางานและความสมพนธสง โดยผนำาจะบอกลกษณะงานและจะสนบสนนผใตบงคบบญชาตามความเหมาะสม การขายความคดของผนำาจะมประสทธภาพสงสด กตอเมอผตามเตมใจทจะทำางาน แตขาดทกษะของงานบางอยางไป

2.3S3 การมสวนรวม (Participating) เปนพฤตกรรมทเหมาะสำาหรบการเนนการทำางานตำา พฤตกรรมความสมพนธสง โดยผนำาจะมการตดตอสอสารและใหการสนบสนนผใตบงคบบญชาอยางเตมท ผนำาลกษณะนจะเหมาะสม เมอผตามมทกษะในงาน แตยงขาดความเชอมนทจะทำางาน ดงนน จะตองมการจงใจ ใหพนกงานมสวนรวมในการปฏบตงานเพมมากขน เชน ใหแสดงความคดเหนมากขน หรอเพมความทาทายความสามารถในงานมากขน เปนตน

2.4S4 การมอบหมายงาน (Delegating) เปนพฤตกรรมทเหมาะสำาหรบการเนน การทำางานตำาและพฤตกรรมความสมพนธตำา โดยผนำาใหการสนบสนนตำาและใหอสระและอำานาจแกลกนอง ในการทำางานใหสำาเรจดวยตวเอง ทงนเพราะลกนองมขดความสามารถและความเตมใจทจะทำางานสง ดงนน ผนำาจงควรเนนการมอบหมายงาน ซงจะทำาใหผใตบงคบบญชามขวญและกำาลงใจในการทำางานมากขน

3.ทฤษฎสถานการณทเนนเสนทางและเปาหมาย (Path-goal Theory)

เปนทฤษฎเชงสถานการณทถกพฒนาขนโดย โรเบรต เฮาส (Robert House) โดยเนนใหผนำา มการชกจงและดงความสามารถของผใตบงคบบญชาทมอยใหแสดงออกมา นอกจากนผนำาจะตองทราบ ความตองการของ

120 การจดการ

พนกงาน เพอทจะไดจดสงจงใจทเหมาะสม ในขณะเดยวกนกจะตองใหลกนองไดทราบเปาหมายขององคการ เพอใหเปาหมายขององคการและบคคลมความสมพนธกนและทำาใหพนกงานปฏบตงาน อยางเตมความสามารถ นอกจากนยงตองคำานงถงสถานการณทแตกตางกนไปตามทผนำาตองเผชญดวย โดยพฤตกรรมของผนำาจะขนกบสถานการณซงแสดงออกใน 4 ลกษณะ สามารถเขยนแผนภาพไดดงรปท 7.6 และมรายละเอยด ดงน

รปท 7.6 ทฤษฎสถานการณทเนนเสนทางและเปาหมายทมา : ปรบปรงจาก Robbins, Stephen P. (1994: 506)

3.1สงการ (Directive Leadership) เปนผนำาทสงการใหผใตบงคบบญชาทำาสงตางๆ ตามทสง โดยจดเตรยมรายละเอยดของงาน ตารางการทำางาน มาตรฐานของงาน ซงคลายกบพฤตกรรมศาสตร ทเนนงาน

3.2สนบสนน (Supportive Leadership) เปนผนำาทสนบสนนใหกำาลงใจ เปดโอกาส ใหลกนองปฏบตงาน และสนบสนนทรพยากรตางๆ ทจำาเปน มความเปนมตร ซงคลายกบพฤตกรรมศาสตร ทเนนความสมพนธ

3.3มสวนรวม (Participative Leadership) เปนผนำาทใหคำาแนะนำากบพนกงาน สงเสรมการคนหาความคดสรางสรรค กระตนใหมสวนรวมในการตดสนใจ เพอหาขอสรปและวธการตางๆ ในการทำางานรวมกน

3.4มงความสำาเรจ (Achievement-oriented Leadership) เปนผนำาทกำาหนดเปาหมายในการทำางานทชดเจนและเปดโอกาสใหพนกงานปฏบตตามวธการของผใตบงคบบญชาแตละคนอยางอสระ เพอใหบรรลเปาหมายของตนและบรรลเปาหมายขององคการในทสด

ลกษณะทดของผนำาการจดการ

121

สถานการณสงแวดลอม

สถานการณของผตาม

พฤตกรรมของผนำา1. สงการ2. สนบสนน3. มสวนรวม4. มงความสำาเรจ

เปาหมาย- ประสทธภาพในการ ทำางานของพนกงาน- ความพงพอใจในการ ทำางาน

1. ตองเปนคนมเหตผล2. ตองเปนคนมความคดรเรมสรางสรรค3. มความยตธรรม ไมหวนไหว และเชอตามบคคลอน4. มความรดในทกดาน พงตนเองได ปฏบตงานดวยความมนใจ5. มบคลกภาพด6. มความกระตอรอรน7. มความอดทนและอดกลน กลาเผชญตอเหตการณทไมคาดฝน8. มมนษยสมพนธทด เปนผใฝในการผกมตรไมตรกบผอน9. มความรบผดชอบตดสนปญหาไดทนทและถกตอง ตดสนใจได

รวดเรวและแมนยำา10. มไหวพรบด11. ใจกวางยอมรบความคดเหนของผอน12. มความซอสตย เปนตวแทนของผใตบงคบบญชา13. มกำาลงใจด รกงานทจะทำา ไมหวนไหวกบอนตรายใดๆ ทจะเกด

ขน14. ตองมหลกธรรมประจำาใจ เชน พรหมวหาร 4 หรโอตตปปะ

เปนตน

คณลกษณะทผนำาควรหลกเลยง1. มความลำาเอยงหรอความไมยตธรรม2. การหาผลประโยชนใหเฉพาะตน3. ถอความคดเหนของตนเองโดยไมรบฟงความคดเหนของผอน4. การแบงพรรคแบงพวกในการทำางาน5. ไมสนใจในความสำาเรจของงาน6. ขาดเหตผลความรบผดชอบและปดความผดของตนใหผอน

การจงใจ (Motivation)จดเปนองคประกอบทสองของการสงการ นอกเหนอจากภาวะผนำา

(Leadership) และการตดตอสอสาร (Communication) ผบรหารทดมความจำาเปนทตองศกษาและเขาใจพฤตกรรมของผใตบงคบบญชา วามสงใดทเปนสงจงใจ

122 การจดการ

ในการกระทำาตางๆ เพอทำาใหผบรหารสามารถวางแผนดานการจดการตางๆ ไดอยางมประสทธภาพ

ความหมายแฮโรลด คนตซ และคณะ (Koontz, Harload, O'Donnell,

Cyril, and Weihrich, Heinz, 1986: 373) กลาววา การจงใจ เปนแรงผลกดนจากความตองการและความคาดหวงตางๆ ของมนษย ใหแสดงออกซงพฤตกรรมตามทตองการ

อรณ รกธรรม (2532: 239) กลาววา การจงใจ หมายถง ความเตมใจทจะใชพลงเพอประสบความสำาเรจในเปาหมายหรอรางวล ซงเปนสงยวยใหคนไปถงซงวตถประสงคทมสญญาเกยวกบรางวลทจะไดรบ

มลลกา ตนสอน (2545: 194) ใหความหมายวา การจงใจ หมายถง ความยนดและเตมใจทบคคลจะทมเทความพยายาม เพอใหการทำางานบรรลเปาหมาย บคคลทมแรงจงใจจะแสดงออกมาในการแสดงพฤตกรรมดวยความกระตอรอรน มทศทางทเดนชด และไมยอทอเมอเผชญอปสรรคหรอมปญหา

จากความหมายพอสรปไดวา การจงใจ หมายถง การแสดงพฤตกรรมตางๆ ออกมาโดยมแรงผลกดน (Motive) ภายในเปนตวกระตน ทำาใหเกดการกระทำากจกรรมเพอตอบสนองความตองการของตน เชน รางวล เปาหมาย เปนตน

ลกษณะสำาคญบางประการของการจงใจผบรหารจำาเปนจะตองทราบหลกการเบองตนของการจงใจ ดงน1.คนเรามเหตจงใจและการจงใจทแตกตางกน เนองจากองคการ

เปนทรวมของบคลากรทมาจากพนฐานทแตกตางกน เชน ความร ความสามารถ ประสบการณ คานยม และทศนคต เปนตน โดยบางคนอาจจะกระทำาบางอยางทเหมอนกน แตมเหตจงใจทแตกตางกน เชน นาย ก และนาย ข ตางคนทำางานขยนขนแขงเหมอนกนเปนทพอใจของหวหนาทงสองคน แตนาย ก มเหตผลคอตองการไดเงนเดอนทเพมขน แตนาย ข ตองการตำาแหนงหนาทการงานทสงขนมากกวาการหวงเงนเดอนทเพมขน เนองจากทางบานมทรพยสนเงนทอง ทเพยงพอแลว แตยงขาดสถานภาพทางสงคม เปนตน

การจดการ

123

2.การจงใจของแตละบคคลจะเปลยนแปลงไดเสมอ เนองจากคนเรามการเปลยนแปลงดานตางๆ ตลอดเวลา เชน อารมณ ความสนใจ ความคด เปนตน ซงจะเปลยนไปตามสภาพแวดลอมทเปลยนแปลง ไปดวย เชน นาย ก เขาเรยนในระดบอดมศกษาและมเปาหมายทจะเรยนไดเกยรตนยมอนดบท 1 แตหลงจาก เรยนผานไป 1 ป นาย ก ไดเปลยนเปาหมายไปเพราะนาย ก ไมสนใจการเรยน เปนเพยงแคขอใหเรยนจบทคะแนนเฉลยเกน 2.00 เทานน เปนตน

3.การจงใจมมากมายหลายชนด ในอดตผบรหารคดวาสงจงใจของคนงาน คอ เงนจาก การทำางานเพยงอยางเดยว แตจากการทดลองของเอลตน เมโย (Elton Mayo) ทำาใหมแนวคดใหมวาสงจงใจททำาใหคนทำางานนน มใชเงนเพยงอยางเดยว แตยงมสงจงใจดานอนๆ เชน การยอมรบจากเพอนรวมงาน ความสนใจ ในการทำางานจากหวหนางาน และสงแวดลอมอนๆ เปนตน

ประโยชนการจงใจ1. ทำาใหบคลากรมความพงพอใจกบการทำางานและการอยรวมกนใน

องคการเดยวกน2. ทำาใหบคลากรดงความรและประสบการณตางๆ ทมอยมาใชอยาง

เตมความสามารถ3. ทำาใหผบรหารสามารถวางแผนพฤตกรรมการทำางานทมสงจงใจของ

แตละคนแตกตางกนไปได4. ทำาใหองคการมความเจรญกาวหนา เนองจากการทมเทในการ

ทำางานของบคลากร

ทฤษฎการจงใจไดมนกวชาการสนใจศกษาเรองการจงใจและความพงพอใจในการ

ทำางาน โดยพจารณา ความตองการของมนษยวามความตองการอะไรบาง ทฤษฎทสำาคญมดงน

1. ทฤษฎการจงใจของอบราฮม แมสโลว (Abraham Maslow)2. ทฤษฎสองปจจยของเฟดเดอรก เฮอรซเบรก (Frederick

Herzberg)3. ทฤษฎ X และ Y ของดกลาส แมกเกรเกอร (Douglas

McGregor)

124 การจดการ

ทฤษฎการจงใจของ อบราฮม มาสโลว (Abraham Maslow)ในป ค.ศ. 1943 มาสโลว ไดศกษาวาความตองการของคนเรามรป

แบบอยางไรบาง จงไดตงสมมตฐานเกยวกบพฤตกรรมของมนษยไว 3 ประการ ดงน

1. คนทกคนมความตองการ และความตองการนนจะมตลอดเวลาและไมมทสนสดตลอดชวต

2. ความตองการทไดรบการตอบสนองแลวจะไมใชเปนสงจงใจใหเกดพฤตกรรมเดมตอไปอก

3. ความตองการของคนเรา จะมลกษณะเปนลำาดบขนจากตำาไปหาสงแมสโลว ไดสรปลกษณะการจงใจไววา การจงใจจะเปนความตองการ

อยางมลำาดบขน ซงเรยกวา ลำาดบขนความตองการของมนษย (Hierarchy of Needs) โดยจะเรยงความตองการจากตำาไปหาสง ดงรปท 7.7

รปท 7.7 ทฤษฎการจงใจของอบราฮม มาสโลว (Abraham Maslow)ทมา : ปรบปรงจาก Rue, Leslie W., and Byars, Lloyd L. (2003:

250)

ลำาดบขนความตองการของมนษย (Hierarchy of Needs) มรายละเอยดดงน

1.ความตองการทางกายภาพ (Physiological Needs) เปนความตองการขนพนฐาน ของมนษยเพอใหตนเองไดรบการตอบสนองเพอความอยรอด เชน อาหาร เครองนงหม ทอยอาศย ยารกษาโรค เปนตน ดงนน หาก

การจดการ

125

ความตองการความสำาเรจในชวต (Self-Actualization Needs)ความตองการทจะมฐานะเดนในสงคม (Esteem

Needs)ความตองการอยรวมในสงคม (Sociological Needs)

ความตองการทางดานความมนคงปลอดภย (Safety and Security Needs)

ความตองการทางกายภาพ (Physiological Needs)

ผบรหารมการกำาหนดเงนเดอน โบนส สวสดการ และผลตอบแทนอนๆ ทจำาเปนและเหมาะสมใหกบพนกงาน กจะทำาใหสามารถตอบสนองความตองการในขนนได

2.ความตองการความมนคงปลอดภย (Safety Needs) เปนความตองการของมนษย ในลำาดบตอมา ผบรหารควรสรางความมนคงในการจางงานทมตอผใตบงคบบญชา นอกจากนควรสรางสภาพ การทำางานทดและสงแวดลอมทปลอดภยและถกสขลกษณะ

3.ความตองการอยรวมในสงคม (Social Needs) เปนความตองการของมนษยทตองการ จะอยในสงคมรวมกบเพอนรวมงาน ใหเปนทยอมรบและใหความสำาคญกบตนเอง มสวนรวมในการแสดง ความคดเหน ไดรบความรก ความเปนมตรจากเพอนรวมงาน อนทำาใหรสกวาเปนสวนหนงขององคการ

4.ความตองการทจะมฐานะเดนในสงคม (Esteem Needs) เปนความตองการของมนษย ทตองการเปนสวนหนงของสงคมทมความเดนและประสบความสำาเรจมากกวาผอน เชน ความมเกยรตยศในสงคม การมสถานะภาพในสงคมทสงขน การมฐานะทางสงคมทสงขน เปนตน

5.ความตองการความสำาเรจในชวต (Self Actualization Needs) เปนความตองการทอยในขนทสงทสด เชน นกการเมองทตองการเปนนายกรฐมนตร นกกฬาทตองการเหรยญทองกฬาโอลมปกส นกวทยาศาสตรทตองการรางวลโนเบล เปนตน อยางไรกตาม บางคนมการตงเปาหมายในชวตไวสงมากเกนไป ดงนน ทำาใหตลอดชวตจงไมสามารถไปถงเปาหมายความสำาเรจในชวตได

ทฤษฎสองปจจย (Two-Factor Theory) ของ เฟดเดอรก เฮอรซเบรก

ทฤษฎนเปนของนกวชาการชอ เฟรดเดอรก เฮอรซเบรก (Frederick Herzberg) ไดมการเรยกชอทฤษฎนหลายชอ เชน ทฤษฎบำารงรกษาและทฤษฎการจงใจ (Maintenance and Motivation Theory) หรอทฤษฎปจจยสขอนามยและปจจยจงใจ (Hygiene and Motivator Theory) ทฤษฎสองปจจยของ Frederick Herzberg สามารถเขยนแสดงภาพไดดงรปท 7.8 โดยมรายละเอยด ดงน

126 การจดการ

รปท 7.8 ทฤษฎสองปจจยของเฟดเดอรก เฮอรซเบรก (Frederick Herzberg) ทมา : ปรบปรงจาก Rue, Leslie W., and Byars, Lloyd L. (2003:

253)1. ปจจยสขอนามย (Hygiene Factor) เปนปจจยเบองตน

หรอความจำาเปนพนฐานทจะทำาใหบคคลมความพอใจทจะทำางานในระดบหนง แตยงไมเพยงพอทจะนำาไปใชในการจงใจใหพนกงานทำางาน ดวยความกระตอรอรนและประสทธภาพสงแตอยางใด ผบรหารควรจดใหปจจยนมเพยงพอตอการดำารงชพ ของบคลากรกอนทจะสรางปจจยจงใจตอไป มฉะนนอาจเกดปญหาในการบรหารได ปจจยสขอนามยจดเปนปจจยภายนอก (Extrinsic) ซงกคอ สภาพแวดลอมในการทำางาน เชน คาจางเงนเดอน ความมนคงในงาน สถานภาพ ในการทำางาน ความสมพนธระหวางบคคลในองคการ การบงคบบญชา นโยบายและการบรหารขององคการ สภาพการทำางานทวไป เปนตน

2. ปจจยจงใจ (Motivator Factor) เปนปจจยทสำาคญทกอใหเกดแรงจงใจใหบคคลทำางานดวยความกระตอรอรน มความตงใจ มความรกในองคการและประสทธภาพของงานกจะสงกวาบคคลทวไป ปจจยจงใจจะเปนปจจยทเกยวของกบ งาน ปจจยจงใจจดเปนปจจยภายใน “ ” (Intrinsic) ไดแก ความสำาเรจในการทำางาน การไดรบการยกยองในผลงาน ความรบผดชอบในงาน ความกาวหนาในงาน ลกษณะของงานททาทาย เปนตน

ทฤษฎ X และ Y ของ ดกลาส แมกเกรเกอร (Douglas McGregor)นกวชาการทานนไดเขยนหนงสอชอ ”The Human Side of

Enterprise” โดยศกษาถงธรรมชาตของมนษย 2 ประเภท คอ ประเภท X และประเภท Y โดยมรายละเอยดตามตารางเปรยบเทยบไดดงตารางท 7.1 ดงน

การจดการ

127

ปจจยจงใจ (Motivator / Motivation Factor)

ปจจยสขอนามย(Hygiene / Maintenance Factor)

ทฤษฎ X ทฤษฎ Y- มนษยโดยปกตมกจะไมชอบทำางานและพยายาม หลกเลยงการทำางาน- มนษยสวนมาก จะไมคอยมความทะเยอทะยาน ขาด ความรบผดชอบ ชอบการบงคบ ลงโทษและการ ควบคม- เหนแกตว ไมฉลาด เฉอยชา- มกตอตานการเปลยนแปลงอยเสมอ

- มนษยจะมการทำางานตามธรรมชาต ไมหลกเลยงการ ทำางาน- มนษยมจตสำานกในการควบคมตนเองได- มนษยมความทะเยอทะยาน ใฝความสำาเรจ และ พฒนาตนเองได- มนษยมความคดรเรมในการแกไขปญหาไดและม ความเฉลยวฉลาด

ตารางท 7.1 ทฤษฎ X และ Y ของ ดกลาส แมกเกรเกอร (Douglas McGregor)ทมา : ปรบปรงจาก Rue, Leslie W., and Byars, Lloyd L. (2003:

266)

โดยธรรมชาตมนษยทกคนมกจะมลกษณะตามทฤษฎ X และ Y ผสมผสานอยในแตละบคคลอยแลว แตจะมอตราสวนทไมเทากน ขนอยกบปจจยหลายประการ เชน ความร ความสามารถ ประสบการณ อารมณ การควบคมตนเอง และปจจยสงแวดลอมอนๆ เปนตน

ในการปฏบตงานในองคการ บางสถานการณผบรหารจำาเปนตองมการใชทฤษฎ X มากกวา เพราะพนกงานอาจหลกเลยงไมยอมทำางาน ดงนน ผบรหารจงควรมการควบคมใหเขมงวดมากขน แต บางสถานการณถาพนกงาน มความตงใจ มความกระตอรอรนทจะทำางาน กลาแสดงความคดเหน มความรเรมสรางสรรค ผบรหารกควรจะเปดโอกาสใหพนกงานไดแสดงออกและ

128 การจดการ

แสดงความคดเหนอยางเปนอสระ ซงผบรหารจะแสดงออกมาในลกษณะทฤษฎ Y นนเอง

แนวความคดของ แมกเกรเกอร จะเปนประโยชนสำาหรบผบรหาร ในการศกษาและทำาความเขาใจธรรมชาตมนษย ซงจะชวยใหเขาใจบคลากรในองคการ และสามารถควบคม จงใจพนกงานในการทำางานไดอยาง มประสทธภาพมากขน

ประเภทของการจงใจการจงใจพนกงานใหมความกระตอรอรน ทมเทความร ความสามารถ

ในการทำางานนน ตองใชกลวธและศลปะของการบรหารหลายประการ ขนอยกบผบรหารจะใชใหเหมาะสมกบแตละสถานการณแตกตางกนไป ซงสามารถแบงประเภทการจงใจไดดงน

1.การจงใจทางบวก (Positive Motivation) และการจงใจทางลบ (Negative Motivation)

1.1การจงใจทางบวก หรออาจเรยกวา Carrot Approach เปนการจงใจทใชไมนวมกบผปฏบตงาน กลาวคอ จะจงใจใหบคคลปฏบตงานโดยมการใหรางวล หรออาจสงเสรมใหกำาลงใจในการปฏบตงาน

1.2การจงใจทางลบ หรออาจเรยกวา Stick Approach เปนการจงใจทใชไมแขงในการบรหาร กลาวคอ จะจงใจดวยการลงโทษหรอการขบงคบ ซงอาศยความเกรงกลวเปนพนฐาน

2.สงจงใจทเปนตวเงน (Financial Incentive) และสงจงใจทไมใชเงน (Non-Financial Incentive)

2.1สงจงใจทเปนตวเงน เปนสงจงใจทนยมใชมาก เพราะสะดวกในการบรหารมากกวาสงจงใจประเภทอนๆ เพราะสามารถใชไดทนท ทำาใหผบรหารสามารถสรางโปรแกรมสงจงใจทเปนตวเงน เพอเปนการกระตนพนกงานไดตลอดเวลา เชน การตงรางวลเปนเงนสำาหรบผทำายอดขายไดสงสดในไตรมาสน เปนตน

2.2สงจงใจทเปนไมเปนตวเงน เปนสงจงใจทนอกเหนอจากวตถทผบรหารอาจนำามาใชใหบคลากรมเปาหมายในชวตการทำางาน เชน การเลอนขน เลอนตำาแหนงในหนาทการงาน การไดรบการยกยอง ในความสามารถในการทำางาน เปนตน

การจดการ

129

3.การจงใจภายนอก (Extrinsic Motivation) และการจงใจภายใน (Intrinsic Motivation)

3.1การจงใจภายนอก เปนการจงใจทใชสงเราจากภายนอก ไมไดเปนเรองทเกยวของ กบงานโดยตรง เชน คาตอบแทนจากการทำางาน วนหยดงาน การจายคารกษาพยาบาล การลาปวย บำาเหนจ บำานาญ เปนตน

3.2การจงใจภายใน เปนการจงใจดวย งาน โดยตรง มงทจะ“ ”จงใจบคคลใหมความรกงาน ทำางานดวยความสขและเตมใจทจะปฏบตงานอยางเตมกำาลงความสามารถ มความรสกรบผดชอบทตองปฏบตหนาท เชน การใหทำางานทมความทาทายความสามารถ การใหมความเปนอสระในการทำางาน เปนตน

การตดตอสอสาร (Communication)เปนองคประกอบทสามของการสงการทนอกเหนอจากภาวะ

ผนำา(Leadership) และการจงใจ (Motivation) ถอไดวาการตดตอสอสารเปนหวใจทผบรหารใชในการตดตอสอสาร เพอใหผปฏบตงานเขาใจหลกการและทศทางขององคการทผบรหารตองการ ตงแตการวางแผน การจดองคการ การสงการ และการควบคม ดงนน การตดตอสอสารจงมความสำาคญเปนอยางมากทผบรหารจะตองเรยนรและพฒนาการตดตอสอสารภายในและภายนอกองคการอยางสมำาเสมอ

ความหมายการตดตอสอสาร (Communication) มนกวชาการ ไดใหความ

หมายไวดงตอไปนพยอม วงศสารศร (2537: 226) กลาววา การตดตอสอสาร หมายถง

การตดตอสงขาวสาร ขอเทจจรง ความคดเหน และทาทตางๆ จากบคคลหนง หรอหลายคนไปยงบคคลหนงหรอหลายคน จดประสงคสำาคญของ การตดตอสอสารเพอทจะใหผรบขาวสารเกดความเขาใจตรงกน

ธงชย สนตวงษ (2539: 118) กลาวไววา การตดตอสอสาร คอ กระบวนการการถายทอดขอมล ขาวสาร และความเขาใจจากบคคลหนงไปยงบคคลอกคนหนง การตดตอสอสารจะมประสทธภาพมากหรอนอยเพยงใดนนขนอยกบ

130 การจดการ

ขนาดของความพรอมและความตงใจในการเสรมสรางและพฒนาใหเกดความเขาใจเปนสำาคญ

จากความหมายทกลาวมาพอสรปไดวา การตดตอสอสาร หมายถง กระบวนการการตดตอสอสารเพอสรางความเขาใจจากบคคลหนงไปยงอกบคคลหนง และเปนกระบวนการในการสงขอมลขาวสารระหวางบคคล หรอหนวยงานทงภายในและภายนอกขององคการ เพอใหเกดความเขาใจทตรงกน ทำาใหการประสานงาน ในการปฏบตหนาทความรบผดชอบตางๆ ไดตรงตามวตถประสงคขององคการ

ประโยชนของการตดตอสอสารการตดตอสอสารมประโยชนดงตอไปน1. เพอแจงขอมลขาวสาร ใหบคลากรไดรบขาวสารทเหมอนกน ไม

แตกตางไปจากผสง2. เพอกระตนและจงใจ องคการจะมประสทธภาพหรอไมจงขนอยกบ

ความสามารถในการจงใจของผบรหารผานการตดตอสอสาร3. เพอวนจฉยสงการ ถาผบรหารไมใชการตดตอสอสารกไมสามารถ

สงการหรอมอบหมายหนาทใหบคลากรดำาเนนการตามเปาหมายได4. เพอสรางความสมพนธในหมคณะ การตดตอสอสารจะเปนตว

สรางความสมพนธทดตอกนและทำาใหองคการดำารงอยและพฒนาไปไดในทกสถานการณ

5. เพอประเมนผลการทำางาน กระบวนการตดตอสอสารจะตองมประสทธภาพและสมบรณ พรอมมการสงขอมลยอนกลบ ซงจะทำาใหบคลากรดำาเนนงานไปในแนวทางทถกตองตามการประเมนผลการทำางาน

กระบวนการการตดตอสอสารการตดตอสอสารระหวางผสงสารและผรบสารสามารถแสดงความ

สมพนธซงสามารถแสดงได ดงรปท 7.9 และกระบวนการการตดตอสอสารประกอบดวย

1. ผสง (Sender) หมายถง ผพด ผเขยน มขาวสารทตองการตดตอสอสารสงออกไปถงผทตองการสอดวย

การจดการ

131

2.การใสรหส (Encoding) ผสงพยายามเรยบเรยงความคดออกมาเปนคำาพด สญลกษณ ซงการใสรหสไดถกตองและงาย กจะทำาใหผรบสารไดขอมลสามารถนำาไปใชไดอยางมประสทธภาพ

3.ขาวสาร (Message) เปนขอมลขาวสารทผสงตองการสงไปถงผรบใหเขาใจกน แบงออกเปน

3.1ขาวสารทเปนภาษา (Verbal Message) ไดแก ขอความ ประโยค ถอยคำา เปนตน อาจเปนภาษาพดหรอภาษาเขยนกได

3.2ขาวสารทไมเปนภาษา (Nonverbal Message) ไดแก กรยาทาทาง สหนา การยม การหวเราะ เสอผา การแตงกายและเครองประดบ เปนตน

4.ชองทางการสอสาร (Channel) ซงการตดตอสอสารจะมประสทธภาพและประสทธผลนน ตองมชองทางการสอสารทเหมาะสมกบขาวสารทสงไป เชน สอโทรทศน วทย อนเทอรเนต การเขยนประกาศ จดหมาย เปนตน

5. ผรบ (Receiver) ผรบขาวสารไดด ตองสอดคลองกบสอ ถาสอดวยการเขยน ผรบตองอานและจบใจความใหได ถาสอดวยคำาพด ผรบตองเปนผฟงทด

6.การถอดรหส (Decoding) เปนกระบวนการตความหมายของผรบ ซงขนอยกบประสบการณและการวนจฉยของผรบ

7.สงรบกวน (Noise) เปนสงทจะทำาใหการตดตอสอสารเกดความผดพลาด เขาใจผด หรอ อาจตความหมายผดไปจากความเปนจรง นอกจากนอาจหมายถงอปสรรคตางๆ เชน เสยงของผสงไมชดเจน ความไมตงใจฟงของผรบ สอทขาดประสทธภาพ ฯลฯ ซงสามารถเกดขนในทกองคประกอบทกลาวมาแลว

8.ขอมลปอนกลบ (Feedback) เปนการยอนกลบขอมลทใชตดตอสอสาร อาจแสดงถง การแสดงความคดเหนของผรบสาร และผรบสารจะกลายเปนผสงสารยอนกลบไปทผสงขาวสารหรอไมกไดตอไป

132 การจดการ ขาวสาร

ชองทาง ถอดรหส

ผรบขาวสาร

ผสงขาวสาร

เขารหสชองทางถอดรหส

สงรบกวน

ขาวสาร เขารหส

รปท 7.9 กระบวนการตดตอสอสารทมา : ปรบปรงจาก DuBrin, Andrew J. (2006: 407)

ชองทางการตดตอสอสารผบรหารสามารถเลอกชองทางการตดตอสอสารไดหลายชองทาง

แตละชองทางกจะมขอด และขอเสยทแตกตางกนไป โดยมชองทางทใชกนประจำา เชน การใชโทรศพท การสงไปรษณยอเลกทรอนกส การเขยนบนทกชวยจำา (Memo) การสงจดหมาย การพดคยกน การเขยนรายงาน เปนตน ไดมการศกษาปรากฏวา ชองทางทมประสทธภาพมากทสด คอ การพบปะพดคยกน เพราะจะทำาใหผบรหารและผใตบงคบบญชาสามารถทจะเผชญหนากนและพบปะพดคยกนไดโดยตรง โดยไมตองใชสออนๆ เขาชวย ดงนน ผบรหารควรทจะประยกต ใชชองทางการตดตอสอสารหลายชองทาง เพอใหเกดประโยชนสงสดในการตดตอสอสาร รปท 7.10 จะแสดง ชองทางการตดตอสอสารในแตละชองทางทมประสทธภาพมากทสดจนกระทงนอยทสด

การจดการ

133

การสนทนาแบบเผชญ

หนาโทรศพท

อเมล / อนเทอรเนต / อนทราเนต

จดหมาย / บนทกชวยจำา

รายงานทเปนทางการ

ประสทธภาพสงทสด

ชองทางการตดตอสอสาร

ประสทธภาพตำาทสด

ขอเสย- ไมมการบนทก

ขอมล อาจคลาดเคลอนได- สบคนไดยาก

ขอเสย- ตดตอสอสารทาง

เดยว- การยอนกลบขอมลชา

ขอด- สามารถ

โตตอบ ไดทนท

ขอด- มการจดบนทก

- สามารถสบคนไดงาย

รปท 7.10 ชองทางการตดตอสอสารทมประสทธภาพแตกตางกนทมา : ปรบปรงจาก Daft, Richard L. and Marcic, Dorothy (2004:

485)

รปแบบการตดตอสอสารการตดตอสอสารม 2 รปแบบ ซงแตละรปแบบไดผลทแตกตางกนไป

คอ1.การตดตอสอสารแบบทางเดยว (One-way

Communication) เปนการตดตอสอสาร ในลกษณะทผสงเปนผใหขาว มอทธพลตอผรบเพยงฝายเดยว โดยผรบไมมโอกาสโตตอบหรอซกถามขอสงสยใดๆ ดงแสดงในรปท 7.11 ดงน

รปท 7.11 การตดตอสอสารแบบทางเดยว

2.การตดตอสอสารแบบสองทาง (Two-way Communication) เปนการตดตอสอสารทผรบสาร มการตอบสนองและมปฏกรยาปอนกลบไปยงผสงสาร สามารถโตตอบ ปรกษาหารอ และแลกเปลยนความคดกนได ดงแสดงในรปท 7.12 ดงน

รปท 7.12 การตดตอสอสารแบบสองทาง

134 การจดการ

ผสงขาวสาร ขาวสาร ผรบขาวสาร

ผสง/ผรบขาวสาร

ขาวสาร ผรบ/ผสงขาวสาร

การตดตอสอสารทางเดยวมความรวดเรวและความเปนระเบยบมากกวาการตดตอสอสารสองทาง อยางไรกตาม การตดตอสอสารสองทางจะสรางความเขาใจและการตดสนใจไดมากกวา ซงในองคการสามารถใชไดทง 2 ระบบแตจะเลอกใชวธการใดจะขนอยกบวตถประสงคของผใช เพราะบางครงผบรหารกจำาเปนตองใชรปแบบการตดตอสอสารแบบทางเดยว เชน แจงนโยบาย แจงคำาสงเรงดวนทตองแกไข เปนตน แตบางครงผบรหารอาจจะรบฟงความคดเหนของพนกงานกอนจะตดสนใจดำาเนนการบางเรองทตองมการระดมสมอง (Brainstorming) เชน การลดตนทนของกจการ เมอไดระดมสมองเสรจแลวกมการนำาเสนอขนไปใหกบผบรหารระดบสงตอไป เปนตน

การตดตอสอสารในองคการการตดตอสอสารในองคการ สามารถจำาแนกออกเปน 2 ชองทาง คอ1.การตดตอสอสารแบบเปนทางการ (Formal

Communication Channels)1.1การตดตอสอสารจากระดบบนลงสระดบลาง

(Downward Communication หรอ Top Down Communication) เปนการตดตอสอสารจากผบงคบบญชาไปสผใตบงคบบญชาเพอใหผปฏบตรถงนโยบาย ไดแก แผนงานตามเปาหมาย คำาสงใหปฏบตตาม กฎระเบยบ ขอบงคบ คำาเตอน คำาขอรอง คำาอนมต สงใหดำาเนนการ เปนตน สอทใชกนมากในการตดตอสอสารแบบน ไดแก การประชม ประกาศ บนทก เปนตน

1.2การตดตอสอสารจากระดบลางขนไปสระดบบน (Upward Communication หรอ Down Top Communication) เปนการตดตอสอสารทสงขาวสารจากผทอยใตบงคบบญชาไปสผบงคบบญชา ไดแก การรายงานความกาวหนาของผลการปฏบตงาน การเสนอแนะ การรองทกข ขอคดเหน การขออนมต เปนตน ปกตการตดตอสอสารแบบนไมคอยเกดขนมากนก ดงนน ผบรหารควรสงเสรมใหบคลากรมโอกาสสอสารแบบนใหมาก เชน การพบปะแบบไมมทางการ การสงสรรคปใหม หรอการใหผใตบงคบบญชาเขามามสวนรวมในการกำาหนดนโยบาย เปนตน

1.3การตดตอสอสารระดบเดยวกน (Horizontal Communication) เปนการตดตอสอสารระหวางบคคลในระดบเดยวกนในแนว

การจดการ

135

ราบ สวนมากจะตดตอระหวางแผนก เชน การปรกษาหารอ การทำางานรวมกน การทำางานเปนทม การตดตอกบเพอนในตำาแหนงเดยวกนหรอใกลเคยงกน ความรวมมอกบฝายอน การแกไขปญหาภายในฝาย คำาแนะนำาตอฝายอน เปนตน ซงจดมงหมายของการสอสารแบบนจะเปน การประสานงาน และการรวมกนแกไขปญหา เพอใหการปฏบตงานเปนไปอยางถกตอง รวดเรว และเพอเพมประสทธภาพการทำางานขององคการ โดยสามารถแสดงได ดงรปท 7.13 ดงน

การตดตอสอสารในแนวดง (จากบนลงลาง)การตดตอสอสารในแนวดง (จากลางขนบน)การตดตอสอสารในระดบเดยวกน

รปท 7.13 การตดตอสอสารแบบเปนทางการทมา : ปรบปรงจาก Koontz, Harload, O'Donnell, Cyril, and Weihrich,

Heinz (1986: 425)

2.ก า ร ต ด ต อ ส อ ส า ร แ บ บ ไ ม เ ป น ท า ง ก า ร (Informal Communication Channels)

เปนการตดตอสอสารระหวางบคคลในองคการเพราะความชอบพอ โดยอาศยความสนทสนม คนเคย การแนะนำาจากเพอน การรจกเปนการสวนตว โดยไมเกยวของกบโครงสรางองคการ เปนลกษณะของ การพบปะพดคยสนทนากน การระบายความทกข หรอการขอคำาปรกษาในงานเลยงสงสรรค ประสทธภาพของ การตดตอสอสารจะมมากหรอนอยขนกบความสมพนธระหวางบคคลในกลมทตดตอสอสารไมเปนทางการดวยกน

การตดตอสอสารแบบไมเปนทางการ มลกษณะการกระจายขอมลขาวสารแบบเถาองน (Grapevine) ซงขาวสารจะเดนทางแบบไมมทศทางทแนนอน อนเปนบอเกดของขาวลอ ซงอาจจะทำาลายขวญ กำาลงใจ หรอชอเสยง อยางไรกตาม

136 การจดการ

กรรมการผจดการ

ฝายขายฝายการการ

ผลตฝายบญช

แผนกขายเงนเชอ แผนกบญชตนทน

ถานำาการตดตอสอสารลกษณะนมาใชเสรมการตดตอสอสารในลกษณะทเปนทางการไดนน กอาจจะชวยสงผลใหงานสำาเรจตามเปาหมายขององคการไดมากยงขน สามารถแสดงไดดงรปท 7.14 ดงน

รปท 7.14 การตดตอสอสารแบบไมเปนทางการทมา : ปรบปรงจาก Plunkett, Warren R., Attner, Raymond F., and

Allen, Gemmy S. (2005: 403)

การตดตอสอสารแบบไมเปนทางการ สามารถแบงไดอก 5 รปแบบ ดงแสดงในรปท 7.15 โดย มรายละเอยด ดงน

1.การสอสารแบบวงลอ (Wheel) เปนการตดตอสอสารจากผนำากลมไปยงผใตบงคบบญชา แตสมาชกไมไดทำาการสอสารกน ผนำากลมมบทบาทสงมาก จะพบในลกษณะทผนำารวมอำานาจทตนเอง ผนำาจะมการตดตอสอสารกบพนกงานแตละคนและนำาผลงานมารวมกนเพอเปนความสำาเรจของกลม

2.การสอสารแบบกลม (Cluster) เปนการตดตอสอสารผานผนำาไปยงผนำากลมยอยของพนกงาน การเดนทางของขอมลขาวสารจะมหลายขนกวาจะไปถงระดบทตำากวา ผนำากลมยอยจะมบทบาท ในการสอสาร และอาจมบทบาทและอทธพลตอสมาชกในกลม เชน ผจดการฝายขายมผจดการภาค 4 คน เปนผใตบงคบบญชา ตองการแจงสอสารแจงใหพนกงานขายทราบเรองงานเลยงสงสรรคปใหม กจำาเปนตองตดตอสอสารผานผจดการภาค ซงแตละคนกจะกระจายขาวสารใหกบพนกงานขายทตนเองรบผดชอบอย เปนตน

การจดการ

137

กรรมการผจดการ

ผจดการฝายขาย

ผจดการฝายบญช

พนกงาน

พนกงาน

พนกงาน

พนกงาน

พนกงาน

พนกงาน

พนกงาน

3.การสอสารแบบสายโซ (Chain) เปนการตดตอสอสารทมการสอสารเปนลำาดบตอกนไป ซงจะพบไดในการทำางานในโรงงาน ทผปฏบตงานมการรบชวงงานกน และมความใกลชดกนในการทำางาน

4.การสอสารแบบวงกลม (Circle) เปนการตดตอสอสารทสมาชกในกลมตดตอสอสาร กบสมาชกทมลกษณะเหมอนกน ในคณสมบตสวนตว หรอรสนยมดานตางๆ ทำาใหการสอสารจำากดเฉพาะคน ในกลมเทานน หรออาจพบไดเมอมการประชมหรองานเลยงทแตละบคคลจะนงคยกบคนทนงตดกนเทานน

5.การสอสารแบบทกชองทาง (All Channel) เปนการตดตอสอสารทสมาชกแตละคนสอสารกนอยางเปนอสระ เชน การทำากจกรรม 5 ส. ผบรหารทตองการใหพนกงานทกคนเขามามสวนรวม ทำางานเปนทม และรวมมอเพอเปาหมายขององคการ เปนตน ซงในปจจบนการตดตอสอสารผานเครอขายอนเทอรเนต ชวยทำาใหเหนรปแบบของการสอสารแบบทกชองทางไดชดเจนมากขน

แบบวงลอ แบบกลม แบบสายโซ แบบวงกลม แบบทกชองทาง

รปท 7.15 รปแบบการตดตอสอสารแบบไมเปนทางการทมา : ปรบปรงจาก Stoner, James A.F. (1989:

540)

เทคโนโลยกบการตดตอสอสารปจจบนเทคโนโลยเขามามบทบาทในการตดตอสอสารเปนอยางมาก ผ

สงและผรบสามารถโตตอบกนไดอยางรวดเรว และนอกจากทำาใหผบรหารสามารถตดสนใจในเรองตางๆ ไดรวดเรวและสะดวกสบายมากขน ซงในทนจะกลาวถงระบบ

138 การจดการ

เครอขายคอมพวเตอร ซงมบทบาทเปนอยางมากตอการเปลยนแปลงการตดตอสอสารของโลกน ระบบเครอขายคอมพวเตอรมหลายรปแบบ ดงน

1. ไปรษณยอเลกทรอนกส (Electronic-Mail: E-Mail) เปนระบบการตดตอสอสารทนยมใชกนมากทสดเพราะสามารถเขยนขอความหรอแนบแฟม (Attached File) อนๆ เพมเตมได

2. ไปรษณยเสยง (Voice Mail) เปนระบบการตดตอสอสารทคลายกบ E-Mail แตใชเสยง ในการตดตอ นอกเหนอจากขอความตวอกษร

3.การประชมทางไกล (Teleconferencing) เปนการตดตอสอสารทผเขารวมประชมทอยไกลกน สามารถมาประชมในเวลาเดยวกนได เชน การประชมของรฐมนตรกระทรวงมหาดไทยกบผวาราชการจงหวดทวประเทศ เปนตน

4.อนเทอรเนต (Internet) เปนการตดตอสอสารทเชอมโยงโครงขายตางๆ เขาดวยกน เปนลกษณะไยแมงมม (Word Wide Web: WWW) และสามารถตดตอสอสารกนไดอยางรวดเรวมาก

อปสรรคการตดตอสอสารการตดตอสอสารอาจเกดปญหาและอปสรรคขน กจะสงผลใหเกดการ

เขาใจผดและสงผลให เกดการทำางานผดพลาดตอองคการ ซงสามารถแบงปญหาและอปสรรคได 3 ดาน คอ

1. ดานผสงสาร- มทศนคตทไมดตอผรบสาร หรอขาวสาร- มความร ความเขาใจในขาวสารไมเพยงพอ หรอไมชดเจน- มความร ความสามารถ และความชำานาญในการสงสารไมเพยง

พอ- ขาดการวางแผน หรอขนตอนการสงสารทเหมาะสม- ภาษาทใชในการสงสารทงภาษาพด และภาษาทาทางไมตรง หรอ

ไมเหมาะสมกบผรบสาร- ใชวธการสงสารทไมเหมาะสมกบบคคล และเหมาะสมกบกาลเทศะ- ขาดเทคนคในการสงสาร เชน การสรางบรรยากาศ หรอความ

สมพนธกบผรบ เปนตน

การจดการ

139

- มสภาพรางกายไมเหมาะสมกบการรบสาร เชน เหนดเหนอย มอาการเจบปวย เปนตน

- ไมมเวลาเพยงพอทจะสงสารอยางสมบรณ หรอรบเรงจนเกนไป- มความเชอมนในตนเองมากเกนไป จนไมตองการจะเพม

ประสทธภาพในการสงสาร2. ดานผรบสาร

- มทศนคตทไมดตอผรบสาร หรอขาวสาร- มพนฐานของความเขาใจในขาวสารนนนอยเกนไป- ไมใชเทคนคการชวยจำา เชน การจดบนทกเพมเตม เปนตน- ขาดความสามารถ และความชำานาญในการรบขาวสาร- ไมยอมรบขาวสาร เนองจากมประสบการณ หรอความคดเหนท

ขดแยงกบเนอหาสาระในขาวสารนน- สรปขาวสารทไดรบดวยอารมณมากกวาเหตผล หรอขอเทจจรง- ขาวสารมมากเกนความสามารถทจะรบได- รางกายอยในสภาพไมพรอมทจะรบขาวสาร- เวลาไมเพยงพอทจะรบขาวสารอยางสมบรณ

3. ดานขาวสาร- ขาวสารสน หรอนอยเกนไป จนไมสามารถแปลความหมายได- ขาวสารยาก หรอสงเกนความสามารถของผสอสาร- ขาวสารมภาษาเฉพาะ หรอใชศพทเทคนคเกนความสามารถ- ขาวสารกำากวม หรอมความหมายหลายอยาง- ขาวสารไมสอดคลองกบสภาพปจจบน

ผบรหารจำาเปนตองเขาใจถงอปสรรคของการตดตอสอสารในดานตางๆ เพอทจะไดหาหนทางปรบปรงและแกไข อนจะทำาใหการตดตอสอสารระหวางบคคลภายในองคการสามารถทำาใหมประสทธภาพมากยงขน

140 การจดการ

สรปการสงการ หมายถง กจกรรมตางๆ ของผบงคบบญชาทพยายาม

ชกจงและหวานลอมใหผปฏบตงาน เพอใหผลของงานบรรลเปาหมายทไดวางไว โดยมประเภทการสงการตามระดบผปฏบตงานและตามวธการสงการ องคประกอบของการสงการจะประกอบดวย 1. ผนำา ทจะตองมศลปะของการเปนผนำา (Leadership) 2. ผใตบงคบบญชาทจะมการจงใจจากผบงคบบญชานำามาประยกตใช 3. การตดตอสอสาร (Communication) ทด

ภาวะผนำา หมายถง ศลปะของบคคลทสามารถบอก ชแนะ กบผรวมงานภายในหรอบคคลภายนอกใหปฏบตตามความคดเหนและการสงการของผนำานนดวยความเตมใจและกระตอรอรน โดยทมทฤษฎภาวะผนำาไดแบงประเภทผนำาตามลกษณะผนำาตางๆ ไดดงน 1. ทฤษฎคณลกษณะของผนำา (Trait Theory) 2. ทฤษฎพฤตกรรมผนำา (Behavioral Theory) 3. ทฤษฎผนำาตามสถานการณ (Contingency Theory) ซงแตละทฤษฎกจะมนกวชาการมการสนบสนนในแตละแนวความคด การศกษาภาวะผนำาในแตละลกษณะ จะทำาใหผบรหารสามารถเขาใจและนำาไปประยกตใชเพอการบรหารงานได

การจงใจ หมายถง การแสดงพฤตกรรมตางๆ ออกมาโดยมแรงผลกดน (Motive) ภายในเปนตวกระตน ทำาใหเกดการกระทำากจกรรมเพอตอบสนองความตองการของตน เชน รางวล เปาหมาย เปนตน โดยทมทฤษฎทสำาคญ คอ 1. ทฤษฎการจงใจของอบราฮม แมสโลว (Abraham Maslow) 2. ทฤษฎสองปจจยของ เฟรดเดอรก เฮอรซเบรก (Frederick Herzberg) และ 3. ทฤษฎ X และ Y ของดกลาส แมกเกรเกอร (Douglas McGregor) นอกจากนการจงใจยงแบงเปนการจงใจทเปนบวกและลบ การจงใจทเปนตวเงนและไมเปนตวเงน การจงใจจากภายนอกและภายใน ผบรหารจำาเปนตองนำาแนวความคดของการจงใจไปประยกตเพอจงใจใหผใตบงคบบญชา มความเตมใจทจะทำางานเพอองคการได

การตดตอสอสาร หมายถง กระบวนการการตดตอสอสารเพอสรางความเขาใจจากบคคลหนงไปยงบคคลหนง และเปนกระบวนการในการสงขอมล

การจดการ

141

ขาวสารระหวางบคคล หรอหนวยงานทงภายในและภายนอกขององคการ เพอใหเกดความเขาใจทตรงกน ทำาใหการประสานงานในการปฏบตหนาทความรบผดชอบตางๆ ไดตรงตามวตถประสงคขององคการ มองคประกอบทสำาคญ คอ ผสง (Sender) การใสรหส (Encoding) ขาวสาร (Message) ชองทางการสอสาร (Channel) ผรบ (Receiver) การถอดรหส (Decoding) และสงรบกวน (Noise) นอกจากน การตดตอสอสารในองคการสามารถแบงเปนแบบเปนทางการและไมเปนทางการ ซงแตละรปแบบผบรหารจำาเปนตองเขาใจ เพอทจะนำาไปประยกตใชในการบรหารตอไป

ผบรหารทดตองมศลปะของการสงการ ซงจะเกยวของกบภาวะผนำา การจงใจ และ การตดตอสอสาร การสรางศลปะในดานตางๆ ผบรหารจะตองคำานงถงผใตบงคบบญชา และสงแวดลอมอนๆ ทมผลตอการสงการดวย การสงการทดจะทำาใหบคลากรมความเตมใจและตงใจทจะทำางานดวยใจรกในองคการมากกวาการทำางานตามหนาทของตนเองเทานน

คำาถามทายบทท 7

1. อภปราย ประเภทของการสงการมกลกษณะ และองคประกอบของการสงการมอะไรบาง

2. อธบายพอสงเขปเกยวกบ ทฤษฎของภาวะผนำามทฤษฎอะไรบาง 3. วเคราะหทฤษฎการจงใจมทฤษฎอะไรบาง จงอธบายพรอมทงยก

ตวอยางใหชดเจน4. สรปและยกตวอยางใหชดเจนเกยวกบ ประเภทของการจงใจมก

ประเภทอะไรบาง 5. แจกแจงรายละเอยดถง องคประกอบของการตดตอสอสารมอะไร

บาง และผบรหารสามารถ

142 การจดการ

ไปประยกตใชไดอยางไร6. แสดงใหเหนถง รปแบบการตดตอสอสารแบบเปนทางการและไม

เปนทางการมอะไรบาง จงอธบายพรอมทงยกตวอยางใหชดเจน

7. กรณศกษา

แกเกมธรกจแบบ Fiatทมา : หนงสอพมพกรงเทพธรกจ ฉบบวนท 21 พฤษภาคม พ.ศ. 2551

ชวงหลง 10 ปทผานมา บรษทรถยนต Fiat ซงมแบรนด Fiat  Lancia และ Alfa ถกจดเปนกลมบรษททประสบความลมเหลวในหลายมต ไมวาจะเปนดานการเงน  ดานรปลกษณของรถยนตทเลองลอวาออกแบบตามใจฉน ประชาชนผใชชอบใจหรอไมถอเปนเรองรอง ประเดนเรองคณภาพและสมรรถนะของรถทไมถอวาโดดเดน และการบรหารจดการองคการซงเฉอยชา ลาสมย อยางไรกด ชวง 3-4 ปทผานมา ปรากฏวา Fiat พลกตวกลบมาเปนองคการทประสบความสำาเรจอยาง นาอศจรรย เหตผลทสำาคญหลกคอในป 2004 Fiat ไดผนำาระดบเซยนชอ Sergio Marchionne มาแกเกมธรกจพชตอปสรรคทผนำาหลายคนเวยนเขามาอาสาแกแตไมประสบความสำาเรจ จดแขงสำาคญขอหนงของ Marchionne คอเขาอยนอกวงการรถยนตจงไมตดยดกบรปแบบหรอกรอบของอตสาหกรรมรถยนต มพนฐานดานการเงนและกฎหมายซงสำาคญในการแกโจทยดานการเงนและหนสนรงรง เคยทำางานเปนทปรกษาดานกระบวนการทำางานทำาใหพฒนากระบวนการผลตไดรวดเรว Marchionne ตองทำาหลายเรอง ทสำาคญททำาใหประสบความสำาเรจ คอ 1. เขาใจปญหา สงแรกทผนำาใหมทำาคอเขาใจปญหาทหมกหมมเรอรงมานานอยางลกซงและถองแท Marchionne ฟนธงวาปญหาเรองการเงนเปนสงแรกทตองดำาเนนการ โดยเฉพาะปญหาทพวพนกบการทำาสญญากบ GM ยกษใหญในวงการรถยนต หลงจากการเจรจา GM ยอมถอนตวออกจากขอตกลง โดยจาย Fiat 2 พนลานเหรยญสหรฐฯ 2. กลาตดสนใจ ผนำาทตองแกปญหาไมวาเลกหรอใหญตองใชความกลาในการตดสนใจ เพราะทกครงทตดสนใจ จะมความเสยงเกยวของ จะผดหรอถกไมมใครตอบไดในชนตนนอกจากนน การเปลยนแปลงแฝงมากบ ผทไดและเสยผล

การจดการ

143

ประโยชนเสมอ ดงนน หลายฝายจงเลยงทจะตดสนใจ เพราะไมอยากพวพนกบผลขางเคยง เชนเสยงกนดา วาขาน ยงถาตดสนใจไมถก ยงไมไดผดไมไดเกด ผบรหารจำานวนไมนอยจงเลอกอยเฉยๆ ปลอยปละละเลยปญหา ทองคาถา อยา“เสยงๆ ” Marchionne เปนคนลยปญหา กลาตดสนใจ เปดเผย โปรงใส ตลอดจนเนนการทำางานแบบมผรบผดชอบชดเจน ไมมการโยนลกกนไปมาเพอซอเวลา 3. สรางองคการใหม ใสใจคนและทม สงหนงทผนำาคนใหมกลาทำาและกลาตดสนใจคอปรบโครงสรางองคการและกระบวนการทำางานใหคลองตว ยดหยน เพอการทำางานทรวดเรว ฉบไว แขงขนไดทนทวงท เมอตดสนใจเชนน ตองมการขยบ และปรบลดผบรหาร ซงยงไมพรอมทจะเปลยนแนวทางการทำางาน โดย Marchionne ใหโอกาสคนทำางานรนใหมไฟแรงแสดงฝมอเตมท ผนำาคนใหมใสใจในการสรางวฒนธรรมองคการทเนนผลงาน ทำางานเปนทม เนนความโปรงใส การสอสารททวถง รวดเรว ใหคนกลาตดสนใจ และกลาทำาอะไรใหมๆ 4. ฟงลกคา นอกจากจดทพภายในใหม Marchionne มงเนนใหองคการใสใจฟงลกคา ซงไมมใครใสใจฟงมานาน ทำาใหทมออกแบบมกแสดงฝมอแบบ เดกแนว แนวใครแนวมน ฉนวาเทห ฉนวาเก ใครไมเหนดวย กรณาดใหมจะ“ ”ไดเหนชดๆ วาเกและเทหจรงๆ รถของกลมจงไมสไดรบความนยม แถมถกตวาหนาตาแปลกๆ จะแหวกแนวกไมใช จะเนนการใชงานกไมเชง ผลจากการรวมพลงทงภายในและใสใจความเหนของลกคา คอความสำาเรจของรถในเครอแทบทกรนในชวง 3-4 ปทผานมา 5. ปรบกระบวนการทำางาน อกปญหาทผนำาใหมเหนวาตองเรงดำาเนนการปรบปรงคอกระบวนการทำางานทซบซอน ยดยวย ชวยใหเรองงายเปนเรองยาก เรองยากกลายเปนเรองยากมาก ซงนอกจากจะทำาใหชาแลวยงทำาใหเกดคาใชจายทไมจำาเปน ตวอยางท Marchionne เรมดำาเนนการคอการสรางมาตรฐานในการผลต อาท รถยหอ Fiat และ Alfa ขนาดเดยวกน มชนสวนทกชนทตางกนเลกๆ นอยๆ อยางอธบายไมได แนวทางคอปรบรปแบบ การผลตใหใชชนสวนรวมกนไดเพอลดความหลากหลายของการผลตลงอยางนอย 60% ทสำาคญคอ Fiat ยคใหมเนนปรบปรงเรองความเรว โดยเฉพาะกระบวนการออกแบบและสรางตนแบบรถยนต ในอดตกระบวนการทำางานของแตละทมออกแบบจะขาดเอกภาพ ตวใครตวมน นอกจากนน Fiat ยงใชวธการทำางานททำากนมาแตดงเดมในวงการรถยนต คอเมอออกแบบแลวตองมการสราง ตนแบบ เพอใหเหนของ จรง จะไดปรบ “ ” “ ”

144 การจดการ

แตง เตม ตดไดดงใจ อยางไรกด ยคนผบรโภคเปลยนใจเรว คแขงกเรงความเรวในการผลตเพอสนองตลาด Fiat ชะลาใจมานาน จงหาวธลำายคในกระบวนการสรางตนแบบ โดยใชเทคโนโลยแบบ เสมอนจรง แทนการสรางตนแบบจรง ซง“ ”นอกจาก ถกกวา เรวกวาแลว ยงมประสทธภาพสงกวาเพราะสามารถปรบแตงไดเปนหลายๆ รอยแนวทางบนหนาจอ แบบทไมเคยทำาไดมากอน ผลคอ Fiat สามารถลดเวลาในกระบวนการนจากปกต 26 เดอนเหลอเพยง 18 เดอนในกรณ รน Bravo เปนตน นอกจากน Marchionne บอกวาความสำาเรจของ Fiat มใชเพราะเขา เพราะเขามบทบาทเปนเพยงแค ตวเชอม ผทำาจรงคอ ทมงาน“ ” “ ”

คำาถาม ทานคดวา Sergio Marchionne ผนำาของ Fiat จะใชหลกการบรหารทกลาวมาแลว 5 ขอสำาเรจหรอไม เพราะเหตใด จงอธบายใหละเอยดและชดเจน

บรรณานกรม

ภาษาไทยแก เกมธ รก จแบบ Fiat. (2551). กร งเทพธ รก จ . (19-25 พฤษภาคม 2551). สบคนเมอ 2 มถนายน 2551, จาก

http://www.bangkokbiznews.com/2008/05/21/news_258064.php

ชาญชย อาจนสมาจาร. (2550). ภาวะผน ำาในองคการ - Leadership in Organization. กรงเทพฯ: ปญญาชน.

การจดการ

145

ชตาภา สขพล ำา . (2548). การส อสารระหวางบ คคล - Interpersonal Communication. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.

ชยวฒน ถระพนธ. (2007). “สภาวะผนำากบสงคมไทย.” MBA, 9(101), 108-109.

ชยเสฏฐ พรหมศร . (2549). ภาวะผนำาองคกรยคใหม - Organizational Leadership. กรงเทพฯ: เอกซเปอรเนท.

ท ก ษ ศ ล ฉ ต ร แ ก ว . (2008). “Abraham Maslow ก บ Post-Management.” MBA, 10(109), 36-108.

ธงชย สนตวงศ. (2539). หลกการจดการ. (พมพครงท 6). กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช.

นตย สมมาพนธ. (2548). ภาวะผนำา : พลงขบเคลอนองคกรสความเปนเลศ = Leadership: the Energy that

Drives your organization towards excellence. (พมพคร งท 3). กรงเทพฯ: สถาบนเพมผลผลตแหงชาต.

บรชย ศรมหาสาคร. (2548). Idea can do : มขบรหารสการเปนผนำา. เลม 1, วสยทศนกบนกบรหาร การจงใจคน

เพอสมฤทธผลของงาน. กรงเทพฯ: สถาบนพฒนาผบรหารการศกษา.

ประจวบ เพมสวรรณ และคณะ. (2548). การจดการ. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยกรงเทพ.

ประยงค รณรงค. (2550). ผนำาการเรยนร. กรงเทพฯ: สถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม.

พยอม วงศสารศร . (2537). องคการและการจดการ. (พมพคร งท 5). กรงเทพฯ: สถาบนราชภฎสวนดสต.

146 การจดการ

พรนพ พกกะพนธ. (2544). ภาวะผน ำาและการจงใจ - Leadership and Motivation. กรงเทพฯ: จามจรโปรดกท.

ภญโญ สาธร. (2533). หลกการบรหารการศกษา. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช.

มลลกา ตนสอน. (2545). การจดการยคใหม - Modern Management. (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: เอกซเปอรเนท.ยงยทธ เกษสาคร. (2545). ภาวะผน ำาและการจงใจ - Leadership and Motivation Techniques. ม.ป.ท.:

SK Booknet.

รงสรรค ประเสรฐศร. (2544). ภาวะผนำา – Leadership. กรงเทพฯ: เพชรจรสแสงแหงโลกธรกจ.

ศรณย ดำารสข. (2544). ภาวะผนำาและการจงใจ. ปทมธาน: สถาบนราชภฏเพชรบรวทยาลงกรณ.

ศร วรรณ เสร ร ตน . (2541). พฤต กรรมองค การ - Organizational Behavior (OB). กรงเทพฯ:

เพชรจรสแสงแหงโลกธรกจ.

สมคด บางโม. (2549). จรยธรรมทางธรกจ - Business Ethics กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สาคร สขศรวงศ. (2550). การจดการ : จากมมมองนกบรหาร - Management from the Executive's Viewpoint.

(พมพครงท 3). กรงเทพฯ: ศนยหนงสอจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อรวรรณ ปลนธนโอวาท. (2546). การสอสารเพอการโนมนาวใจ. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

การจดการ

147

อรณ รกธรรม. (2532). มนษยสมพนธกบนกบรหาร. กรงเทพฯ: ป.สมพนธพานชยการพมพ.

Munter, Mary (2549). ก า ร ส อ ส า ร ท า ง ธ ร ก จ - Business Communication. เรยบเรยงโดยรงกานต ชยมงคล.

กรงเทพฯ: เอกซเปอรเนท.

Robbins, Stephen P. (2548). พฤตกรรมองคการ - Organizational Behavior. เรยบเรยงโดยรงสรรค

ประเสรฐศร. กรงเทพฯ: เพยรสน เอดดเคชน อนโดไชนา.

ภาษาองกฤษBartol, Kathryn M. and Martin, David C. (1991). Management. New York, N.Y.: McGraw-Hill.

Daft, Richard L. and Marcic, Dorothy. (2004). Understanding Management (4th ed.). Australia: Thomson.

DuBrin, Andrew J. (2006). Essentials of Management (7th ed.). Australia: Thomson.

Koontz, Harload, O'Donnell, Cyril, and Weihrich, Heinz. (1986). Essentials of Management (4th ed.).

Auckland: McGraw-Hill.

Mondy, Wayne R. (1999). Human Resource Management. (7th ed.). Boston, Mass.: Allyn and Bacon.

O'Leary, Elizabeth. (2000). 10 Minute Guide to Leadership (2nd ed.). Indianapolis, IN: Pearson.

Plunkett, Warren R., Attner, Raymond F., and Allen, Gemmy S. (2005). Management: Meeting and

Exceeding Customer Expectations (8th ed.). Australia: Thomson.

148 การจดการ

Robbins, Sthephen P. (1994). Management: Concepts and Practices. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall.

Schermerhorn, John R. (1999). Management (6th ed.). New York, N.Y.: Wiley.

Stoner, James A.F. (1989). Management (4th ed.). Englewood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall.

Terry, George R. (1968). Principles of Management. (5th ed.). Homewood, Ill.: Irwin.

Rue, Leslie W., and Byars, Lloyd L. (2003). Management: Skills and Application (10th ed.). Boston, Mass:

McGraw Hill/Irwin.

Webster, Noah. (1983). Webster's Dictionary. (2nd ed.). New York, N.Y.: Prentice Hall Press.

การจดการ

149